Provim me shkrim nga “Sinjalet dhe sistemet”

Afati: Dhjetor, 2011, (09.12.2011).

1. Në qoftë se në hyrje të një sistemi diskret, linear dhe invariant në zhvendosje, vepron
sinjali x[n], sinjali në dalje të tij y[n] ndërlidhet me sinjalin hyrës përmes relacionit:
n
y [ n] = 3
k =−∞
−n k
3 x [ k + 2]

Verifiko se a është ky sistem shkakësor.

Zgjidhje:
n n n+2 n+2
h [ n] = 3
k =−∞
3 δ [ k + 2] = 3− n
−n k
 3 δ [ k + 2] = 3  3
k =−∞
k −n

l =−∞
l −2
δ [l ] = 3−( n + 2 )  3 δ [k ]
k =−∞
k

n+2
0, n < −2 
 3 δ [ k ] = 1,
k
 = u [ n + 2]
n ≥ −2 
k =−∞ 
h [ n] = 3 u [ n + 2]
−( n + 2 )

Sistemi është joshkakësor sepse h [ −1] ≠ 0 dhe h [ −2] ≠ 0 .

2. Një sistem shkakësor, linear dhe invariant në zhvendosje, ka përgjigje frekuencore,

2 + jω
H (ω ) =
3 + 4 jω − ω 2
a) Të përcaktohet ekuacioni diferencial që ndërlidh hyrjen x(t) dhe daljen e këtij
sistemi y(t).
b) Të përcaktohet përgjigja impulsive e sistemit.
c) Të përcaktohet sinjali në dalje y(t) në qoftë se në hyrje vepron sinjali
x ( t ) = (1 − t ) e−2t u ( t )
Zgjidhje:
a) Nga vetia
dx ( t ) F
←⎯→ jω X (ω )
dt
Y (ω ) 2 + jω
, 3Y (ω ) + 4 jωY (ω ) + ( jω ) Y (ω ) = 2 X (ω ) + jω X (ω )
2
=
X (ω ) 3 + 4 jω − ω 2

d2y dy dx
2
+ 4 + 3y = + 2x
dt dt dt
2 + jω 2 + jω 1 1 1 1
b) H (ω ) = = = +
3 + 4 jω − ω 2
( jω + 1)( jω + 3) 2 jω + 1 2 jω + 3
Nga
1
e− at u ( t ) ←⎯F
→
jω + a
fitohet
h ( t ) = ( e − t + e − 3t ) u ( t )
1
2
c) sipas vetisë së transformimit Furie vlen relacioni
dX (ω )
tx ( t ) ←⎯ F
→j
dω
në rastin konkret do të vlej
 Provim me shkrim nga “Sinjalet dhe sistemet”

Afati: Dhjetor, 2011, (09.12.2011).

d  1  1
te −2t u ( t ) ←⎯
F
→j   =
d ω  jω + 2  ( jω + 2 )2
që do të thotë se vlen
1 1 jω + 1
(1 − t ) e−2t u ( t ) ←⎯
F
→ − = = X (ω )
jω + 2 ( jω + 2 ) 2
( jω + 2 )
2

Transformim Furie i sinjalit në dalje do të jetë

2 + jω jω + 1 1
Y (ω ) = H ( ω ) X (ω ) = =
( jω + 1)( jω + 3) ( jω + 2 ) ( jω + 3)( jω + 2 )
2

→ ( e −2t − e −3t ) u ( t ) = y ( t )
1 1
= − ←⎯
F

jω + 2 jω + 3

3. Në figurë është treguar struktura e një sistemi me dy shumëzues (modulatorë) dhe një
filtër.
sinc ( 3t ) q (t ) r (t ) y (t )
H (ω )
∞
sinc ( 2t )  δ ( t − kT )
k =−∞

Në qoftë se kërkohet nga ky sistem që y(t)=q(t), të përcaktohet vlera maksimale e

periodës së mostrimit T dhe përgjigja frekuencore e filtrit H(ω) që siguron plotësimin
e kushtit të cekur.
Zgjidhje: Vlen çiftimi Furie si më poshtë,
X (ω )
A
AB  Bt 
F x (t ) = sinc  
π π 
−B B ω
Spektri i sinjalit x1 ( t ) = sinc ( 2t ) duket si në figurën e sipërme me vlera të parametrave si
në vijim,
B1 AB 1
= 2, 1 1 = 1;  B1 = 2π dhe A1 =
π π 2
Edhe spektri i sinjalit x2 ( t ) = sinc ( 3t ) ka trajtë të njëjtë por me këto vlera të parametrave:
B2 AB 1
= 3, 2 2 = 1;  B2 = 3π dhe A2 =
π π 3
Në bazë të vetisë së transformimit Furie vlen
1 ∞
q ( t ) = x1 ( t ) x2 ( t ) ,  Q (ω ) = X 1 ( μ ) X 2 (ω − μ ) d μ
2π −∞

X1 ( μ ) X 2 (ω − μ )
1/ 2 1/ 3

−2π 2π μ ω − 3π ω + 3π μ
 Provim me shkrim nga “Sinjalet dhe sistemet”

Afati: Dhjetor, 2011, (09.12.2011).

Shihet se për ω + 3π < −2π dhe ω − 3π > 2π thurja do të jetë zero, pra spektri i q(t) do të
jetë i kufizuar me frekuencën 5π, ose Q (ω ) = 0, ω > 5π . Duke i thurur këto dy spektra
fitohet:
ω + 2π
1 1 ω + 5π
−5π < ω < −π , Q (ω ) =  dμ =
2π −2π 6 12π
2π
1 1 1
−π < ω < π , Q (ω ) = π 6 d μ = 3
2π −2
2π
1 1 5π − ω
π < ω < 5π , Q (ω ) =  dμ =
2π ω π 6
−3
12π
Më tutje,
2π
∞
1 ∞ 2π ∞
 2π 
r ( t ) = q ( t )  δ ( n − kT ) = q ( t ) e T  R (ω ) =  Q  ω − k
jk t

k =−∞ T k =−∞ T k =−∞ T 
Spektri i sinjalit r(t) duket si në figurë
R (ω )
2π / 3T
−π / T π /T
−2π / T −5π 5π 2π / T ω
Për t’iu shmangur mbimbulimit të spektrave duhet të plotësohet kushti
π 1
≥ 5π  T ≤
T 5
Për t’u plotësuar kushti i kërkuar y ( t ) = q ( t ) , ose Y (ω ) = H (ω ) R (ω ) = Q (ω ) nevojitet
që sistemi të jetë filtër ulët lëshues që ka përgjigje frekuencore të përcaktuar me
T / 2π , ω ≤ π / T
H (ω ) = 
 0, ω >π /T
Për rastin kur zgjidhet perioda maksimale e mostrimit T=1/5, atëherë H(ω) e filtrit do të
jetë
1/10π , ω ≤ 5π
H (ω ) = 
 0, ω > 5π

4. Në figurë është paraqitur lidhja serike e dy sistemeve me përgjigjet përkatëse

impulsive, ku h1 [ n ] = (1/ 3) u [ n ] dhe h2 [ n ] = (1/ 4 ) u [ n ] .
n n

x [ n] y [n]
h1 [ n + 3] h2 [ 2 − n ]

a) Duke shfrytëzuar vetitë e z-transformimit të përcaktohet funksioni transmetues

H(z) i lidhjes serike të këtyre dy sistemeve.
b) Të përcaktohet përgjigja impulsive e kësaj lidhjeje h[n].
Zgjidhje:
a) Shfrytëzohen vetitë e z-transformimit
x [ n + k ] ←⎯
Z
→ zk X ( z )
 Provim me shkrim nga “Sinjalet dhe sistemet”

Afati: Dhjetor, 2011, (09.12.2011).

x [ −n ] ←⎯
Z
→ X (1/ z )
1 1 1 1
H1 ( z ) = , z > ; H2 ( z ) = , z >
1 − (1/ 3) z −1
3 1 − (1/ 4 ) z −1
4
z3 1
h1 [ n + 3] ←⎯
Z
→ , z >
1 − (1/ 3) z −1
3
z −2
h1 [ 2 − n ] ←⎯
Z
→ , z <4
1 − (1/ 4 ) z
Funksioni transmetues i lidhjes serike do të jetë
z 1
H ( z) = , < z <4
(1 − (1/ 3) z ) (1 − (1/ 4 ) z ) 4
−1

b) Për përcaktimin e përgjigjes impulsive shprehja për H(z) rregullohet

z 4 1
H ( z) = =− , < z <4
(1 − (1/ 3) z ) ( −1/ 4) z (1 − 4 z ) (1 − (1/ 3) z )(1 − 4 z ) 4
−1 −1 −1 −1

A B 1
H ( z) = + , < z <4
1 − (1/ 3) z −1 −1
1 − 4z 4
ku:
4 4 4 48
A=− = ,B=− =−
1 − 4 z −1 z=
1 11 1 − (1/ 3) z −1 z =4
11
3

prej këtu
n
4 1 48
h [ n ] =   u [ n ] + 4n u [ − n − 1]
11  3  11