Elementi elektroenergetskih

sistema

Jednačina linije provodnika

Dužina linije provodnika
Ukupno naprezanje i horizontalana
komponenta naprezanja
Ugib provodnika
2.1.2 Jednačina linije provodnika
2.1.2 Jednačina linije provodnika

1, 2 – tačke vešanja

3 – teme, trbuh lančanice

4 – fiktivna tačka vešanja totalnog raspona

a – raspon

ad – dodatni (dopunski) raspon

at – totalni (ukupni) raspon

h – vertikalno rastojanje izmedju tačaka vešanja

Fx – sila zatezanja (ukupna) provodnika u tački x,y

2.1.2 Jednačina linije provodnika
Raspon je hoizontalno rastojanje izmedju dva
susedna stuba ili tačnije horizontalno rastojanje
između tačaka vešanja provodnika.

Kos raspon opšti slučaj – tačke vešanja 1 i 2 nisu

na istoj visini
2.1.2 Jednačina linije provodnika
Pretpostavke:
- provodnici su idealno gipki
- zanemaruje se uticaj uklještenja
provodnika u tačkama vešanja

Iz mehanike je poznato da idealno gipka

materijalna nit u gravitacionom polju zauzima
oblik lančanice.
2.1.2 Jednačina linije provodnika
Pojmovi i pravila vezana za lančanicu:

Sila zatezanja je tangenta na liniju provodnika.

Ona se razlaže na horizontalnu i vertikalnu
komponentu Fxx i Fyx.

Horizontalna komponenta sile zatezanja je ista

u svim tačkama: Fx1 = Fxx = Fx2 = const.
2.1.2 Jednačina linije provodnika
Vertikalna komponenta sile zatezanja najveća
je u tački 2, najmanja u tački 1, odnosno bila bi
0 u tački 3: Fy1<Fyx<Fy2

Horizontalna komponenta naprezanja

provodnika je jednaka u svim tačkama
F
δ = = const
xx
lančanice:
s

s – presek provodnika
2.1.2 Jednačina linije provodnika
Fx
Ukupno naprezanje u tački (x,y) je: δ Fx =
s
daN
][
g
Specifična težina provodnika je : γ = = m2
s [mm ]

G daN
g – težina provodnika po dužnom metru: g= =[ ]
L m

Gipko uže, slobodno obešeno u gravitacionom polju

zemlje, opisuje lančanicu definisanu sledećom
δ x ⋅γ
relacijom: y = ⋅ ch - jednačina lančanice
γ δ
2.1.2 Jednačina linije provodnika

e z + e− z eix + e −ix
ch( Z ) = cos( x) = ⇒ eix = cos( x) + i ⋅ sin( x)
2 2

x ⋅γ x ⋅γ
−
δ x ⋅γ δ e δ + e δ
y = ⋅ ch = ⋅ - jednačina linije provodnika
γ δ γ 2

δ
- parametar lančanice ( nije const. )
γ
2.1.2 Jednačina linije provodnika
Taj parametar nije konstantan jer se naprezanje
menja kontinualno sa temperaturom (σ) i
diskontinualno zbog leda (γ)

σ – menja se u zavisnosti od temperature (pri

visokim temperaturama opada jer se provodnik
izdužuje)

γ – menja se ako se na provodniku uhvati led

( raste usled leda )
2.1.2 Jednačina linije provodnika

Materijal Al Cu Al – Fe (6:1)
δnd
[m] 2592 2022 3143
γ
2.1.2 Jednačina linije provodnika

σnd ( normalno dozvoljeno naprezanje) je najveće

naprezanje koje se može pojaviti pri mormalnim
okolnostima. Ono se javlja pri niskim
temperaturama. Količnik retko pada ispod 1000
m, a pri visokim se smanjuje jer se provodnik
izdužuje.
2.1.2 Jednačina linije provodnika
Razvijanjem u red ch(Z):

e z + e−z z2 z4
ch( Z ) = ch( Z ) = 1 + + + ...
2 2! 4!

δ  2 4
 x ⋅γ  1  x ⋅γ  1 
y = ⋅ 1 +   ⋅ +  ⋅ + ...
γ   δ  2!  δ  4! 
2.1.2 Jednačina linije provodnika
Kako je δ > 1000m u svim uslovima, izraz y=..... se
γ
može aproksimirati sa:

Za raspone do 1000 m, svi članovi stepena većeg

od 4 su zanemarljivi:
3
δ γ ⋅ x  γ  x4
2
y= + +  ⋅
γ 2 ⋅ δ  δ  24

Za raspon do 500 m, prva dva člana:

δ γ ⋅ x2
y= +
γ 2 ⋅δ
2.1.2 Jednačina linije provodnika
Iz geometrije problema sledi:
X2 – X1=a
X2 + X1= ad
at= a + ad

Visinska razlika izmedju tačaka vešanja je:

δ  x2 ⋅ γ x ⋅γ  2 ⋅δ a ⋅γ a ⋅γ
h = y2 − y1 = ⋅  ch − ch 1  = ⋅ sh ⋅ sh d
γ  δ δ  γ 2 ⋅δ 2 ⋅δ
2.1.2 Jednačina linije provodnika
Razvojem u red sh(Z):
z3 z5
sh( Z ) = z + + + .....
3! 5!

Zadržava se samo prvi član iz razvoja sh u red:

2 ⋅ δ a ⋅ γ ad ⋅ γ a ⋅ ad ⋅ γ δ ⋅h
h≈ ⋅ ⋅ = ⇒ ad = 2 ⋅
γ 2 ⋅δ 2 ⋅δ 2 ⋅δ γ ⋅a

2 ⋅δ ⋅ h
at = a + ad = a +
a ⋅γ
2.1.2 Jednačina linije provodnika
Kada t raste, σ opada, provodnik se izdužuje, ali ad
i at opada (prema izrazu), a (a je fiksno, ali se ad
menja).

Promenljivost totalnog raspona pri promeni

temperature
2.1.2 Jednačina linije provodnika
2.1.2.1 Dužina linije provodnika
dL = dx 2 + dy 2 , Dužina linije provodnika dobija se
integracijom elemenata dužine izmedju tačaka X1 i
X
X2: L = ∫X dL
2

2
δ   a ⋅γ 
L = h + 4 ⋅ 
2
 ⋅ sh 2   - Tačan izraz
γ   2 ⋅δ 

a 4
⋅ γ 2
L = a 2 + h2 + - Približan izraz (posle razvoja sh u red)
12 ⋅ δ 2
2.1.2.1 Dužina linije provodnika
Dalje uprošćavanje: (iskoriste se odnosi
izmedju parametara sa slike):

a 2 + h 2 = a12
2

a = a12 ⋅ cosψ
a a 3 ⋅ γ 2 ⋅ cosψ
L= + ⇒ Dalje uprošćavanje
cosψ 24 ⋅ δ 2
2.1.2.1 Dužina linije provodnika
Za prav raspon:
δ a ⋅γ
h=0 ; ad=0 ; cosψ=1 ⇒ L = 2 ⋅ ⋅ sh - tačan izraz
γ 2 ⋅δ

Veliki raspon: a<1000 m

a3
L=a+ 2
δ 
24 ⋅  
γ 

Za manje raspone: a≤500 m – umereni rasponi

L≈a
2.1.2.2 Ukupno naprezanje u ma kom
preseku
2.1.2.2 Ukupno naprezanje u ma kom
preseku

δ
Veza izmedju , y, δ
γ
δ
H δ ⋅S yT γ
cos α = = cos α = = δF = γ ⋅ y
SB δ F ⋅ S y y

σ – horizontalna komponenta naprezanja ; σF – ukupno naprezanje

Ukupno naprezanje u ma kojoj tački lančanice jednako je proizvodu

specifične težine i ordinate.
2.1.2.2 Ukupno naprezanje u ma kom
preseku
Primena u tački vešanja u temenu:
δ FA
δ FA = y A ⋅ γ ⇒ y A =
γ
δ
δ FT = yT ⋅ γ = δ ⇒ yT =
γ
y A = yT + f m - geometrija

δ FA δ
= + f m ⇒ δ FA = δ + f m ⋅ γ
γ γ
2.1.2.2 Ukupno naprezanje u ma kom
preseku
Zaključak

Šta pokazuju ove relacije?

1. Najveće je naprezanje u tački vešanja i jednako je

naprezanju u temenu lančanice+proizvod ugiba fm i
specifične težine provodnika γ.

2. Naprezanje u tački A (tački vešanja) ne zavisi od dužine

raspona, tj. tačka B može biti ma gde na liniji provodnika
izmedju A i C.

3. Naprezanje u tački vešanja kod kratkih kosih raspona

jednako je naprezanju kod dugog pravog raspona (na
izgled nelogično).
2.1.2.3 Ugib provodnika
2.1.2.3 Ugib provodnika
Ugib provodnika je vertikalno rastojanje izmedju
spojnice tačaka vešanja provodnika i linije
provodnika.

Maksimalni ugib je na onom mestu (u onoj tački)

gde je tangenta na lančanicu paralelna sa
spojnicom tačaka vešanja.
2.1.2.3 Ugib provodnika
Ugib u tački M:
fmax=y2 – ym – b
h
fmax=y2 – ym – (x2 – xm) ⋅
a

Slična jednačina se može napisati za ma koju

drugu tačku
2.1.2.3 Ugib provodnika
Za prave raspone max. ugib je na sredini raspona i
važi:
h=0 ⇒ nema visinske razlike izmedju tačaka vešanja

XM=0 – ugib je na sredini raspona

δ
Y M= - ugib je na sredini raspona
γ
 2.1.2.3 Ugib provodnika
 
δ δ a δ δ  a  , razvojem ch a u red:
f max = y2 − = ⋅ ch − = ⋅  ch − 1 δ
γ γ 2⋅δ γ γ  2⋅ δ 2 ⋅
y  y  y

x2 x4
ch( x) = 1 + + + ..... , prethodna relacija se uprošćava i dobija se:
2! 4!

a2 ⋅ γ a4 ⋅ γ 3
f max = +
8 ⋅ δ 384 ⋅ δ 3
2.1.2.3 Ugib provodnika
Za prave raspone do 1000 m (veliki dugi rasponi)
– relacija je dovoljno tačna

Za prave raspone do 300 m (kratki rasponi):

a2 ⋅ γ
f max =
8 ⋅δ

Kosi raspon
2.1.2.3 Ugib provodnika
U slučaju kosog raspona se uvodi novi koordinatni sistem u kome je
X-osa paralelna sa spojnicom raspona (kos raspon se privremeno
pretvara u prav, postavljanjem novog koordinatnog sistema).
2.1.2.3 Ugib provodnika
Važe svi izrazi od pre samo treba izvršiti sledeće
smene:
- umesto a treba ap= - umesto γ treba γp –
umesto σ treba σp

- umesto fmax treba fp koje se odredjuje

polazeći od izraza za prave raspone. Nakon
odredjivanja fp lako je odrediti fmaxk.
2.1.2.3 Ugib provodnika
fp
f max k =
cosψ
a2 ⋅ γ a 4 ⋅ γ 3 ⋅ cosψ
f max k = +
8 ⋅ δ ⋅ cosψ 384 ⋅ δ 3

Zavisno od dužine kosog raspona, koristi se cela ili samo prvi član gornje jednačine
(najčešće je dovoljan samo prvi član).

Pr: Kod kratkih, umereno kosih raspona (a<300m, φ<15º) kod kojih je Y-osa unutar
raspona:

a2 ⋅ γ
f max =
8 ⋅ δ ⋅ cosψ
Isti izraz kao kod kratkih (do 300m) pravih raspona.