41 02 Cift-Kiris

2012 Haziran
www.guven-kutay.ch
VİNÇTE ÇELİK
KONSTRÜKSİYON
ÇİFT KİRİŞ
41_02
M. Güven KUTAY
Semboller ve Kaynaklar için "41_00_CelikKonstruksiyonaGiris.doc" a bakınız.
Koordinat eksenleri "GENEL GİRİŞ" de belirtildiği gibi DIN 18800 T1 e göre alınmıştır.
DİKKAT:
Bu çalışma iyi niyetle ve bugünün teknik imkanlarına göre yapılmıştır. Bu çalışmadaki bilgilerin yanlış
kullanılmasından doğacak her türlü maddi ve manevi zarar için sorumluluk kullanana aittir. Bu çalışmadaki
bilgileri kullananlara, kullandıkları yerdeki şartları iyi değerlendirip buradaki verilerin yeterli olup
olmadığına karar vermeleri ve gerekirse daha detaylı hesap yapmaları önerilir. Eğer herhangi bir düzeltme,
tamamlama veya bir arzunuz olursa, hiç çekinmeden bizimle temasa geçebilirsiniz.
41_02_Cift-kiris.doc
İÇİNDEKİLER
0. Çift Kirişler .................................................................................................................................1
1. Standart Hazır Profiller ve Kutu Kirişler......................................................................................1
1.1. Kiriş profilinin seçimi .............................................................................................................2
1.1.1. Gereken eylemsizlik momenti.........................................................................................2
1.1.2. Tekerlekleri etkileyen dik kuvvet ....................................................................................2
1.1.3. Kirişin eylemsizlik ve mukavemet momenti ....................................................................2
1.1.4. Standart profilli kirişin eylemsizlik ve mukavemet momenti ...........................................3
1.1.5. Kutu kirişin eylemsizlik ve mukavemet momenti ............................................................4
1.1.5.1. Sistemin ağırlık merkezi ............................................................................................. 5
1.1.5.2. Kirişin eylemsizlik momentleri ...................................................................................6
1.1.5.3. Kirişin mukavemet momentleri...................................................................................6
1.1.6. Kirişin birim ağırlığı .......................................................................................................6
1.1.7. Kutu Kiriş mukavemet hesabı .........................................................................................7
1.1.7.1. Yükleme grubu katsayısı " kB " ...................................................................................7
1.1.7.2. Kirişin kendi ağırlığından ileri gelen gerilim "1" .......................................................7
1.1.7.3. Arabanın toplam ağırlığından oluşan gerilim "2" .......................................................8
1.1.7.4. Kaldırma yükünden ileri gelen gerilim "3" ................................................................ 8
1.1.7.5. Eylemsizlik kuvvetlerden ileri gelen gerilim "4"........................................................9
1.1.7.6. Araba kasılmasından ileri gelen gerilme "5" ............................................................ 10
1.2. Vinç kirişlerinde kayma gerilmesinin hesaplanması............................................................... 10
1.2.1. Burulma gerilimi "t" .................................................................................................... 10
1.2.2. Kesme gerilimi "k" ...................................................................................................... 11
1.2.3. Toplam kayma gerilmesi "top"...................................................................................... 12
1.3. Vinç kirişinde toplam karşılaştırma gerilmesi ........................................................................ 12
2. Ters sehim giriş......................................................................................................................... 13
2.1. Kirişin öz ağırlık sehimi ........................................................................................................ 13
2.1.1. Arabanın öz ağırlık sehimi ............................................................................................ 13
2.1.2. Yükün ağırlık sehimi .................................................................................................... 13
2.1.3. Toplam sehim............................................................................................................... 14
2.1.4. Ters sehim .................................................................................................................... 14
2.1.5. Kirişe ters sehim verilmesi............................................................................................ 14
3. Özet ve öneriler......................................................................................................................... 15
3.1. Çift kiriş vinçlerde özet ......................................................................................................... 15
3.2. Çift kiriş vinçlerde öneriler.................................................................................................... 16
4. Örnekler .................................................................................................................................... 17
4.1. Örnek 1, 6tx15m Gezer köprü vinci....................................................................................... 17
4.2. Örnek 2, 50tx25m Gezer köprü vinci..................................................................................... 23
4.3. Örnek 3, 50tx25m Gezer köprü vinci, hafif............................................................................ 29
4.4. Örnek 4, 50tx25m Gezer köprü vinci, hafif, takviyeli ............................................................ 34
5. Konu İndeksi............................................................................................................................. 40
www.guven-kutay.ch
41_02 Çift Kirişler 1
0. Çift Kirişler
Çift kirişler genelde iki kısımda toplanır.
1. "Standart Profiller ve Kutu Kirişler."
2. "Özel konstrüksiyonlar, Karışık ve Kafes konstrüksiyonlar, v.b."
Burada yalnız "Standart Profiller ve Kutu Kirişler" i ele alacağız. " Özel konstrüksiyonlar, Karışık ve
Kafes kiriş konstrüksiyonlar" ı başka belgede inceleyeceğiz.
1. Standart Hazır Profiller ve Kutu Kirişler

Çift kirişli vinçlerdede monoray vinçlerde olduğu gibi
z u2 u1
z z y2 y4
bI bL bI bL y3 bR P5 (AR)
bR AR bR AR yLe
P2
t1 h R
SR
hR
AL SR
hR
S3
e2
P3 P4
z5
P3 (A1 )
e2
z3
e2
y L1 yL2
zR
zR
S
zL
S S AI S2 S4
hK
h2
h1
zI
zI
hI
P2 (A2 )
hI
ZS = emax
SI SI
z2
YS P4 (A2 )
e1 = ZS
ZS = e 1
z1
AI
e1
P1
e1
P1(A1 )S1
y y y
t1
YS YS
b t2 b2 t2 b
= = = =
b1
Şekil 1, Standart profil Şekil 2, Takviyeli standart profil Şekil 3, Kutu Kiriş
Aşağıda Şekil 4 ile klasik çift kirişli vinç gösterilmiştir. Genel olarak bütün çift kirişli vinçlerde hesaplarda
gidilen yol tek kirişlerde olduğu gibidir. Önce kiriş profili seçilir ve kontrol hesabı yapılır.
FY
LK
Ray ortasindan ray ortasina
LA
Şekil 4, Çift kirişli gezer köprü vinci
Kirişin seçimi giriş fasikülünde verilen "Temel bilgilere" formuna göre yapılır. İlk önce gerekli eylemsizlik
momenti hesaplanır ve bu değere göre kiriş için gereken kesit şekli seçilir ve sonra mukavemet hesabı
yapılır. Eğer kiriş piyasada bulunabilinecek hazır profillerle yapılabilinecekse piyasadaki profil seçilir. Eğer
bu profiller yeterli değilse standart veya özel profil kutu kiriş konstrüksiyonuna gidilir.
www.guven-kutay.ch
2 Çift Kirişler 41_02
1.1. Kiriş profilinin seçimi

Hesaplara genel olarak y eksenine göre (yatay eksen) konstrüksiyonun gerekli eylemsizlik momentinin
bulunmasıyla başlanır.
LTA
F TD F TD
A B
FA FB
LK
Şekil 5, Çift kirişte şematik kiriş
1.1.1. Gereken eylemsizlik momenti
I yger 
FTD  (L K  LTA )
48  E  f ger

 3  L2K  L K  LTA 2  F(1)
Iyger cm4 Kiriş profilinin y-y için gerekli atalet momenti

FTD kg Tek tekerleği etkileyen dik kuvvet
LK cm Vinç ray açıklığı, hesapsal kiriş boyu
LTA cm Arabanın tekerlek açıklığı
 kg/cmm2 Kiriş malzemesinin elastiklik modülü
fger cm Kabul edilen gerekli sehim
Seçilecek profilin kesit atalet momenti burada bulunan değerden daha büyük olmalıdır. Yapılan mukavemet
kontrolü hesabında sonuç yeterli bulunmazsa daha büyük atalet momentli profil seçilerek kontrol hesabı
yeterli sonuç alınana kadar sürdürülür.
1.1.2. Tekerlekleri etkileyen dik kuvvet

Bir tekerleği etkileyen dik kuvvet
FTD  0,25   K  FY   K  FA  F(2)
K 1 Kaldırma yükü katsayısı

K 1 Öz ağırlık katsayısı
FY kg Yük kuvveti
FA kg Arabanın toplam öz ağırlık kuvveti
1.1.3. Kirişin eylemsizlik ve mukavemet momenti

Standart profillerle yapılan kirişte parçaların eylemsizlik momentleri ya ilgili tablolardan alınır veya
hesaplanarak bulunur. Kiriş en az iki parçadan oluşur. Hesaplanacak sistem standart profile eklenmiş çeşitli
parçalardan oluşan bileşik kiriştir. Bu durumda eylemsizlik momentinin hesabında Steiner bağıntısı uygulanır.
Hesaplama sırası:
 Sistemin ağırlık merkezi bulunur,
 Parçaların tek tek eylemsizlik momentleri bulunur,
 Parçaların tek tek alanları bulunur ve parçaların ağırlık merkezi ile sistemin ağırlık merkezi
mesafesinin karesi ile çarpılır,
 Bütün değerler toplanır.
Sistemin eylemsizlik momenti F ( 3 ) ile bulunur.
www.guven-kutay.ch
I ytop  I yi  zi2  Ai ; Iztop  Izi  yi2  Ai F(3)
Iyi , Izi cm4 Herhangi bir parçanın indeks eksenine göre eylemsizlik momenti
Aİ cm2 Herhangi bir parçanın alanı
zİ , yİ cm Alanı ile çarpılacak parçanın ağırlık merkezine mesafesi
Y-Eksenine göre gerekli eylemsizlik momenti bulunduktan sonra bu değerde kirişi seçmek gerekir. Bu seçim
için önceden hazırlanmış piyasadan kolay temin edilebilen standart profillerle yapılmış kirişler ve önceden
hazırlanmış standart kutu kirişler arasından seçim yapılır. Bu profillerde yetersizse özel kutu kiriş
konstrüksiyonuna gidilir.
1.1.4. Standart profilli kirişin eylemsizlik ve mukavemet momenti

Varyant 1, Standart Profili, Raylı
z AI mm2 I-Profili alanı
bI 2
bR AR AR mm Ray profil alanı
SR ZS mm Ağırlık merkezi Z-değeri
hR
YS mm Ağırlık merkezi Y-değeri

e2
zR
S e1,2 mm Ağırlık merkezi ile kenarların mesafesi

zI
u1,2 mm Ağırlık merkezi ile kenarların mesafesi

hI
ZS = emax
SI
AI
hI mm I-Profili yüksekliği
e1
y
bI mm I-Profili genişliği
YS
u1 u2 hR mm Ray profili yüksekliği
Şekil 6, Standart Profili, Raylı bR mm Ray profili genişliği
y-eksenine göre atalet momenti:

I y  I yI  z 2I  A I  I yR  z 2R  A R F(4)
z-eksenine göre atalet momenti:

Iz  IzI  I zR F(5)
Varyant 2, Standart Profili, Raylı ve takviyeli
z AI mm2 I-Profili alanı

bL bI bL 2
bR AR
AR mm Ray profil alanı
y Le
P2 2
AL mm Köşebent profil alanı
AL SR
hR
P3 P4 ZS mm Ağırlık merkezi Z-değeri

e2
y L1 yL2
zR
YS mm Ağırlık merkezi Y-değeri

zL
S AI
e1,2 mm Ağırlık merkezi ile kenarların mesafesi
zI
hI
SI
ZS = e 1
P1 u1,2 mm Ağırlık merkezi ile kenarların mesafesi

e1
y hI mm Profilin yüksekliği
YS
u1 u2
bI mm Profilin genişliği
hR mm Rayın yüksekliği
Şekil 7, Standart Profili, Raylı ve takviyeli bR mm Rayın genişliği
y-eksenine göre atalet momenti:
I y  I yI  z 2I  A I  I yR  z 2R  A R  2  (IL  z 2L  A L ) F(6)
z-eksenine göre atalet momenti:
Iz  IzI  IzR  2  IL  ( y2L1  y 2L 2 )  A L F(7)
www.guven-kutay.ch
Sistemin mukavemet momentleri Wx ve Wy

Wx değerinin minimum olması kirişteki gerilimlerin maksimum değerini vereceğinden, burada emax değeri Wx
değerinin bulunması için kullanılır.
Iy Iz
Wy  ve Wz  F(8)
emax Ys
Iy cm4 Yeksenine göre kesit atalet momenti

4
Iz cm Zeksenine göre kesit atalet momenti
4
IyI cm IProfilinin kendi Yeksenine göre kesit atalet momenti
4
IyR cm Rayın kendi Yeksenine göre kesit atalet momenti
4
IzI cm IProfilinin kendi Zeksenine göre kesit atalet momenti
4
IzR cm Rayın kendi Zeksenine göre kesit atalet momenti
3
Wy cm Yeksenine göre kesit mukavemet momenti
3
Wz cm Zeksenine göre kesit mukavemet momenti
1.1.5. Kutu kirişin eylemsizlik ve mukavemet momenti

Özel hallerin dışında genelde kutu kiriş Şekil 8 ile gösterildiği gibi konstrüksiyonu yapılır.
z yR
y3 AR
A3
y2
S
A2
zR
z3
A4
YS
ZS
z2
z4
y
y1 A1
z1
Şekil 8, Kutu kiriş ölçüleri
Ekonomik kazanç sağlamak için;

b1 = b3 h2 = h4 t1 = t 3 t2 = t 4
olarak alınır.
Buradada hesaplar aynen standart profillerde belirlendiği gibi yapılır.
www.guven-kutay.ch
1.1.5.1. Sistemin ağırlık merkezi

Ağırlık merkezinin YS değeri alanlar momenti eşitliğine göre bulunur:
A top  YS  A1  y1  A 2  y 2  A3  y3  A 4  y4  A5  y5
A1  y1  A 2  y 2  A 3  y3  A 4  y 4  A5  y5
YS  F(9)
A top
Ağırlık merkezinin ZS değeri alanlar momenti eşitliğine göre bulunur:
A top  ZS  A1  z1  A 2  z 2  A3  z 3  A 4  z 4  A5  z5
A1  z1  A 2  z 2  A 3  z 3  A 4  z 4  A5  z5
ZS  F ( 10 )
A top
Ai cm2 Parçanın alanı, indeksine göre

2
Atop cm Sistemin toplam alanı
yi cm Parçanın yeksenine mesafesi, indeksine göre
zi cm Parçanın zeksenine mesafesi, indeksine göre
Buradaki değerlerin ön hesaplamasını yaparsak;

z
bR
hR
t3
b3
h2
h4
y
t1
b1
A1  b1  t1 y1  0,5  b1 z1  0,5  t1
A2  h 2  t 2 y 2  0,5  t 2  b B z 2  0,5  h 2  t1
A3  b3  t 3 y3  0,5  b3 z3  t1  0,5  t 3  h 2
A4  h 4  t 4 y 4  b1  bB  0,5  t 4 z 4  t1  0,5  h 2
A5  h R  b R y5  b1  b B  0,5  t 4 z5  t1  t 3  h 2  0,5  h R
www.guven-kutay.ch
z u2
ys2 ys4
u1
ys1  YS  y1 zs1  ZS  z1
ys3 bR P5(AR)
t1 hR
ys 2  YS  y 2 zs 2  ZS  z 2
S3
zsR
e2
P3(A1 )
z s3
S
S2 S4 ys3  YS  y3 zs3  z3  ZS
hK
h2
h1
P2 (A2 )
z s2
z s4
YS P4 (A 2 )
e1 = ZS
z s1
P1(A1 ) S1
t1 y
ys 4  y 4  YS zs 4  z s 2
b t2 b2 t2 b
bK
ys 5  ys 4 zsR  z 5  ZS
Şekil 10, Kutu kiriş eylemsizlik momenti ölçüleri
1.1.5.2. Kirişin eylemsizlik momentleri
I1x  b1  t13 / 12 I2x  t 2  h 32 / 12 I3x  b3  t 33 / 12 u1  b1  YS
I4x  t 4  h 34 / 12 IRx  b R  h 3R / 12 u 2  YS
I1y  t1  b13 / 12 I2 y  h 2  t 32 / 12 I3 y  t 3  b33 / 12 e1  ZS
I4 y  h 4  t 34 / 12 IRy  h R  b3R / 12 e 2  h Rü  ZS
Kirişin y-eksenine göre eylemsizlik momenti:
I y  I1y  I 2 y  I3y  I4 y  I5y  z s21  A1  z s22  A 2  z s23  A3  z s24  A 4  z s25  A5 F ( 11 )
Kirişin z-eksenine göre eylemsizlik momenti:
I z  I1z  I2z  I3z  I4z  I5z  ys21  A1  ys22  A 2  ys23  A 3  ys24  A 4  ys25  A5 F ( 12 )
1.1.5.3. Kirişin mukavemet momentleri
Kirişin y-eksenine göre mukavemet momenti:

Iy
Wy  F ( 13 )
e max
Kirişin z-eksenine göre mukavemet momenti:

Iz
Wz  F ( 14 )
u max
1.1.6. Kirişin birim ağırlığı

Ağırlık hesabında her 2 metrede, buruşmaya karşı t1 kalınlığında perde konulduğu kabul edilmiştir.
q K  A top  St  1m  0,5  m P F ( 15 )
Bir perdenin ağırlığı; mP  (h 2  h P )  (b1  2  t 2  2  b B )  t 2  St F ( 16 )
www.guven-kutay.ch
1.1.7. Kutu Kiriş mukavemet hesabı

Kirişteki normal eğilme gerilimi, kirişi etkileyen genel kuvvetlerden oluşan gerilimdir ve F ( 17 ) ile verilmiş
olan değerlerle hesaplanır.
 max  k B  1   2   K   3   4   5  F ( 17 )
 min  1   2 F ( 18 )
kB 1 Yükleme grubu katsayısı

 kg/cm2 Kirişin öz ağırlığından oluşan gerilim
2 kg/cm2 Arabanıntoplam ağırlığından oluşan gerilim
 K 1 Kaldırma yükü katsayısı
3 kg/cm2 Yükün ağırlığından oluşan gerilim
4 kg/cm2 Atalet kuvvetlerinden oluşan gerilim
5 kg/cm2 Araba kasılmasından oluşan gerilim
1.1.7.1. Yükleme grubu katsayısı " kB "

Tablo 1, Yükleme grubu katsayısı "kB"
Yüklenme grubu
B1 B2 B3 B4 B5 B6
kB-katsayısı 1,00 1,02 1,05 1,08 1,11... 1,14 1,17 ... 1,20
1.1.7.2. Kirişin kendi ağırlığından ileri gelen gerilim "1"

Kirişin öz ağırlığından oluşan gerilim F ( 19 ) ve ile hesaplanır.
K  q K  q P   L2K
1  F ( 19 )
8  Wy
K 1 Öz ağırlık katsayısı

qK kg/cm Kirişin birim ağırlığı
qP kg/cm Servis platformunun birim ağırlığı
LK cm Kirişin boyu
Wy cm3 Kirişin mukavement momenti
FTD
FTD
 FTY
K r1
F
TY
Şekil 11, Kutu kiriş, servis platformu ve kuvvetler
www.guven-kutay.ch
M1
1 
Wy
LK Kirişteki yayılı kuvvetten ileri gelen
q K+qP eğilme momenti " M1 ":
F AK  L K
M1 =
FA FB 8
Kirişteki yayılı yük kuvveti, yani kiriş
ağırlık kuvveti:
FAK  (q K  q P )  LK
Böylece kirişteki yayılı kuvvetten ileri
M bmax
gelen eğilme momenti " M1 ":

(q K  q P )  L2K
M1 
8
Şekil 12, Kutu kiriş, servis platformunun moment dağılımı
1.1.7.3. Arabanın toplam ağırlığından oluşan gerilim "2"

Arabanın toplam ağırlığından oluşan gerilim formül F ( 20 ) ve Şekil 13 ile hesaplanır.
x L TA
F TD F TD
M bmax
FA FB
LK
Şekil 13, Yük ve arabasının öz ağırlık momentinin kirişte dağılımı
Arabanın ağırlıklarından oluşan gerilimin nasıl bulunduğu monoray fasikülünde anlatılmıştır.
FA
Max. Moment M2   2  L K  LTA 2
32  L K
M2
Öz ağırlık gerilmesi 2 
Wy
FA
2   2  LK  LTA 2 F ( 20 )
32  L K  Wy
FA kg Arabanın toplam ağırlığı

LK cm Kirişin boyu
LTA cm Araba tekerlek mesafesi
1.1.7.4. Kaldırma yükünden ileri gelen gerilim "3"

Yükün öz ağırlığından oluşan oluşan gerilim arabanın öz ağırlıklarından oluşan gerilim gibi hesaplanır.
Burada yükün kuvveti FY devreye girer.
www.guven-kutay.ch
FY
Max. Moment M3   2  LK  LTA 2
32  LK
M3
Max. gerilim: 3 
Wy
FY
3  2  L K  LTA 2 F ( 21 )
32  LK  Wy
FY kg Yükün ağırlığı, kaldırma kapasitesi

LK cm Kirişin boyu
LTA cm Araba tekerlek mesafesi
x L TA
F TD F TD
M bmax
FA FB
LK
Şekil 14, Yük momentinin kirişte dağılımı
1.1.7.5. Eylemsizlik kuvvetlerden ileri gelen gerilim "4"

Eylemsizlik kuvvetlerden ileri gelen gerilimin nasıl bulunduğu monoray fasikülünde anlatılmıştır.
 F 
Max. Moment M 4  0,075  LK    q K  q P   LK  A 
 2
M4
Wy
0,075  L K  F 
4    K  q K  q P   L K  A  F ( 22 )
Wy  2 
K 1 Öz ağırlık katsayısı

qP kg/cm Servis platformunun birim ağırlığı
LK cm Kirişin boyu
FA kg Arabanın toplam ağırlığı
www.guven-kutay.ch
1.1.7.6. Araba kasılmasından ileri gelen gerilme "5"

Araba kasılmasından ileri gelen gerilimin nasıl bulunduğu monoray fasikülünde anlatılmıştır.
Max. Moment M5  0,05  LA  (FA  FY )
M5
Wz
0,05  L A
5   (FA  FY ) F ( 23 )
Wz
Araba yürüyüşünde vinç kirişine araba kasılmasından ileri gelen yatay moment kuvvetinin hesabında
FEM'den alınan kasma katsayısı 0,2 kabul edilerek daima emniyetli tarafta olunması sağlanmıştır. Bu katsayı
yatay kuvvetlerin dik kuvvetlere olan oranını gösterir.
Kirişte yüklemeden oluşan sınır değerler oranı "F"
 Fmin
F  min  F ( 24 )
 max Fmax
1.2. Vinç kirişlerinde kayma gerilmesinin hesaplanması

1.2.1. Burulma gerilimi "t"
z FTD
Burulma gerilimi "t" kirişte asimetrik olarak araba
F TY
tekerleklerindeki dik ve yatay kuvvetlerden ileri gelen burulma
momentinin doğurduğu burulma gerilmesidir.
y4 Burulma gerilmesi τt :
z5
Mt
t 
y S Bm y Wt
d Mt burulma momenti, BM noktasını burulma merkezi olarak kabul

edersek, araba tekerleklerindeki dik ve yatay kuvvetlerden ileri
gelen burulma momenti şu şekilde belirlenir:
M t  2  ( y4  d )  FTD  z5  FTY 
z
Şekil 15, Kiriş kesiti
F
F/2 F/2
+

Şekil 16, Kesme kuvvetinin kirişte dağılımı
www.guven-kutay.ch
Burada, daha önce krende kabul edilen değerlere göre ve hesapların daha güvenli olması bakımından d = 0
alınır, böylece burulma momenti:
FTY  0,2  FTD
M t  x 4  2  FTD  y5  2  0,2  FTD  2  FTD  ( x 4  0,2  y5 )
F F
M t  2  A Y  (x 4  0, 2  y5 )
4
M t  0,5  (FA  FY )  ( x 4  0, 2  y5 )
Bredt'e göre ince cidarlı içi boş bir b Or

kesitte burulma mukavemet momenti şu
şekilde yaklaşık olarak hesaplanır.
t min
Wt  2  A Or  t min A Or tmin
A Or
h Or
Burada AOr ortalama alandır. Kiriş için:
AOr  bOr  h Or
Şekil 17, Bredt’e göre ince cidarlı kesitte burulma

Bredt’e göre ince cidarlı içi boş bir kesitte burulma gerilmesi:
( y 4  0,2  z 5 )  (FA  FY )
t  F ( 25 )
4  t min  ( y 2  y4 )  (z1  z 3 )
1.2.2. Kesme gerilimi "k"

FTD FTD
q K+ q P
FA FB
Şekil 18, Kesme kuvvetinin kiriş üzerinde dağılımı

Kesme gerilmesi, kesme yükünden, yani arabanın, kaldırma yükünün ve kirişin öz ağırlık kuvvetlerin-den ileri
gelen gerilmedir. Bu gerilme, kesme kuvvetinin kirişin kesmeye karşı koyan alanına bölün-mesiyle hesaplanır.
F
k  k
Ak
www.guven-kutay.ch
b3
Bir kirişteki maksimum kesme gerilmesi kmax şu
şekilde hesaplanır. Bir kirişteki kesilme etkisinde olan
alan Ak yalnız dik yan plakaların alanından oluşur.
t3
Kuşaklar kesme gerilmesinde hesaba katılmazlar.
t2 t4
Ak  2  t 2  h 2
Ak
Böylece kren kirişinde tekerlek kuvvetlerinden ileri
h4
h2
gelen kesme gerilmesi " τk " bilinen ana büyüklüklerle
şu şekilde hesaplanır:
hP
  FY  k B  FA
k  F ( 26 )
4  t 2  h2
t1
b1
Şekil 19, Kesilmeye zorlanan kesit "Ak"
1.2.3. Toplam kayma gerilmesi "top"
Vinç kirişindeki toplam kayma gerilmesi " τtop "
top   t  k
Bu formüle değerleri yerleştirirsek:

( y 4  0,2  z5 )  (  FY  k B  FA )   FY  k B  FA
top  
4  t 2  ( y 2  y 4 )  (z1  z 3 ) 4  t 2  h2
Kren kirişinde tekerlek kuvvetlerinden ileri gelen toplam kayma gerilimi "τtop" bilinen ana büyüklüklerle şu
şekilde hesaplanır:
  FY  k B  FA  y4  0,2  z5 1
max     F ( 27 )
4  t2  ( y 2  y 4 )  (z1  z3 ) h 2 
1.3. Vinç kirişinde toplam karşılaştırma gerilmesi
Vinç kirişinde toplam karşılaştırma gerilimi bulunup bu emniyetli mukavemet değerleri ile karşılaştırılır.
kar  2max  3  2max F ( 28 )
Bu karşılaştırma;
Dç (  D ) EM
Dinamik kontrol için; 1 F ( 29 )
 kar
Statik kontrol için; çEM / kar  1 F ( 30 )
şartlarını gerçekleştirmeli ve emniyetli statik ve dinamik mukavemet değerlerini aşmamalıdır.
www.guven-kutay.ch
2. Ters sehim giriş

Arabanın yükle ortadan kenara hareketinde yokuş yukarı çıkmaması için ters sehim hesabı yapılır. Kirişin
konstrüksiyonu yapılırken ve üretilirken bu değerler dikkate alınıp konstrüksiyon ve üretim ona göre
yapılmalıdır. Bunun içinde arabanın yükle kirişin ortasında olması düşünülür ve kirişin zati ağırlık değeride
dikkate alınır.
Yardımcı değer olarak araba tam kiriş ortasındayken kirişin sehimini bulmak için araba tekerlekleriyle kiriş
uçları arasındaki mesafe bilinmelidir. Bu değere " Yan boşluk değeri " denir ve F ( 31 ) ile hesaplanır.
LCA  0,5  (L K  LTA ) F ( 31 )
2.1. Kirişin öz ağırlık sehimi

Kirişin öz ağırlık sehimi tam yayılı yük altında klasik kiriş sehimi olarak hesaplanır.
5  L4K  (q K  qSP )
f Ki  F ( 32 )
384  E dyn  I y
LK cm Köprü ray açıklığı, hesapsal kiriş boyu,

qSP kg/cm Servis platformu birim ağırlığı
 kg/cm2 Kiriş malzemesinin elastiklik modülü
Iy cm4 Kiriş profilinin y-y ekseni atalet momenti
2.1.1. Arabanın öz ağırlık sehimi

Arabanın öz ağırlık sehimi için iki eşit yükün klasik kiriş sehimi olarak hesaplanır.
FA  LCA  (3  L2K  4  L2CA )

fA  F ( 33 )
96  Edyn  I y
FA kg Arabanın öz ağırlığı
LCA cm Ortada araba tekerleği ile ray arası mesafesi
2
Edyn kg/cm Kiriş malzemesinin elastiklik modülü
4
Iy cm Kiriş profilinin y-y ekseni atalet momenti
2.1.2. Yükün ağırlık sehimi

Yükün ağırlık sehimi iki eşit yükün klasik kiriş sehimi olarak literatürden alınan formülle hesaplanır.
FY  LCA  (3  L2K  4  L2CA )

fY  F ( 34 )
96  Edyn  I y
FY kg Yükün ağırlığı
LCA cm Ortada araba tekerleği ile ray arası mesafesi
2
Edyn kg/cm Kiriş malzemesinin elastiklik modülü
4
Iy cm Kiriş profilinin y-y ekseni atalet momenti
www.guven-kutay.ch
2.1.3. Toplam sehim
f top  f Ki  f A  f Y F ( 35 )
fKi cm Kirişin öz ağırlık sehimi

fA cm Ceraskal ve arabanın öz ağırlık sehimi
fY cm Yükün ağırlık sehimi
2.1.4. Ters sehim

fTers  f Ki  f A  0,5  f Y F ( 36 )
fKi cm Kirişin öz ağırlık sehimi

fA cm Ceraskal ve arabanın öz ağırlık sehimi
fY cm Yükün ağırlık sehimi
2.1.5. Kirişe ters sehim verilmesi

Kirişe ters sehim verilmesi Şekil 20 ile gösterilmiştir. Genelde kiriş ters olarak düz bir sahaya yatırılır.
Hesaplanmış ters sehim ölçüsündeki takozlar kirişin iki ucuna yerleştirilir.
Alt kuşak
fTers
fTers
f1
f1
L1 L1
L L
Şekil 20, Monoray kirişte ters sehim

Kirişin boyuna ve konstrüksiyonuna göre kiriş ortası düz sahaya değecek şekilde sehim verilir. Eğer kiriş
boyu arada destek istiyorsa ara takozların kalınlığı formül F ( 37 ) ile hesaplanır.
f i  L i  f Ters / L F ( 37 )
fi cm Ara takozların kalınlığı

Li cm Ara takozların mesafesi
fTers cm Kiriş ucunda verilecek ters sehim
L cm Kiriş boyunun yarısı
www.guven-kutay.ch
3. Özet ve öneriler
3.1. Çift kiriş vinçlerde özet
Tablo 2, Çift kiriş vinçlerde kiriş hesabının özeti
Tanım Formül
Gerekli sehim f ger LK / k f
Tekerlek kuvvetleri FTD  0,25   K  FY   K  FA 
Gerekli eylemsizlik momenti I yger 

FTD  (L K  LTA )
48  E  fger

 3  L2K  LK  LTA 2 
Hesaplanan sehim f hes

FTD  L K  L TA 
48  E  I y

 3  L2K  L K  L TA 2 
K  q K  q P   L2K
Kirişin ağırlığından oluşan gerilim 1 
8  Wy
FA
Arabanın toplam ağırlığından oluşan gerilim 2   2  L K  LTA 2
32  L K  Wy
FY
Yükün ağırlığından oluşan gerilim 3   2  L K  LTA 2
32  L K  Wy
LK  F 
Atalet kuvvetlerinden oluşan gerilim 4  0,075   K  q K  q P   L K  A 
Wz  2 
0,05  L TA
Araba kasılmasından oluşan gerilim 5   (FA  FY )
Wz
Kirişteki normal eğilme gerilimi max  k B  1   2   K  3  4  5 
Max ve min normal eğilme gerilimi min  1  2
( y 4  0,2  z 5 )  (FA  FY )
Kirişte burulma gerilimi t 
4  t min  ( y 2  y4 )  (z1  z 3 )
  FY  k B  FA
Kirişte kesme gerilimi k 
4  t 2  h2
  FY  k B  FA  y4  0,2  z5 1
Kirişte toplam kayma gerilimi max    
4  t2  ( y 2  y 4 )  (z1  z3 ) h 2 
Toplam karşılaştırma gerilimi  kar   2max  3   2max
www.guven-kutay.ch
3.2. Çift kiriş vinçlerde öneriler

Kutu kiriş konstrüksiyonunda ve hesaplamalarında dikkat edilecek hususlar şunlardır;
Kaynak konstrüksiyonu hesaplarda dinamik karşılaştırma mukavemet değeri için önemlidir. Kutu kiriş
kaynak konstrüksiyonunda önemli bağlantı ray altına bağlanan yan plaka kaynağıdır. Diğer köşe
bağlantılarında normal köşe dikişi yapılır ve hesaplarda bağlantı şekli dikkate alınmaz.
b3 b KR
bR
hR
t3
t2 t4
h4
h2
hP = 5 cm
bK bP bB
bK bB
t1
b1
Şekil 21, Kutu kiriş, normal Şekil 22, Kutu kiriş kaynak bağlantıları
Kutu kiriş kaynak bağlantı varyantları
Şekil 23, Çentik grubu "K3" Şekil 24, Çentik grubu "K4a" Şekil 25, Çentik grubu "K4b"
Değişken mukavemet değeri Değişken mukavemet değeri
B 2 W = 1'800 kg/cm2 B 2 W = 1'080 kg/cm2 Faktör  0,60
B 3 W = 1'273 kg/cm2 B 3 W = 764 kg/cm2 Faktör  0,60
B 4 W = 900 kg/cm2 B 4 W = 540 kg/cm2 Faktör  0,60
Görüldüğü gibi çentik grubu "K3" ile "K4" arasındaki orantı 0,6 dır. Fakat maliyette "K4a" yerine "K4b"
konstruksiyonu aşağı yukarı yarı yarıya olur. Ama "K4b" ile "K3" kıyaslanırsa, maliyetin faktör 3 veya 4
olacağı kesindir.
Kutu kirişlerin plaka boyutları seçilirken dikkat edilecek hususlar şunlardır:
 Piyasadan temin edilebilecek sac ölçüleri:
Levha genişliği: 1 veya 1,5 m ve
levha kalınlıkları: 6, 8, 10 ve 12 mm (fazla kapitali depoya yatırmamak için)
 Minimum fire vermek için kirişte şu ana boyutlar kabul etmek ekonomik üretim yapmaktır.
Sac genişliği 1 adet 990 mm Sac genişliği 1 adet 1490 mm
1 metre için: 2 adet 490 mm 1,5 metre için: 1er adet 990 mm ve 490 mm
3 adet 290 mm 3 adet 490 mm
5 adet 290 mm
"41_08 Pratik öneriler" fasikülünde daha detaylı karşılaştırma ve öneriler verilmiştir.
www.guven-kutay.ch
4. Örnekler
4.1. Örnek 1, 6tx15m Gezer köprü vinci
6tx15m Gezer köprü vincin bilinen değerleri ve kabuller aşağıda verilmiştir.
LRA
LTA
LK LTV
Ray ortasından ray ortasına
1. Vincin çalıştığı yer ve saat *)1

2. Vincin kaldırma kapasitesi FY = 6 t
3. Kaldırma hızı vK = 8 m/dak
4. Kaldırma yüksekliği H= 10 m
5. Vincin ray açıklığı, kiriş boyu LK = 15 m
6. Köprü yürüme hızı vV= 25 m/dak
7. Arabanın ağırlığı GA= 1700 kg
8. Araba yürüme hızı vA= 15 m/dak
9. Araba tekerlek aks açıklığı LAT = 1,2 m
10. Araba tekerlek sayısı nTek= 4 1
11. Sehim oranı katsayısı kf= 1000 1
12. Vincin yükleme hali *)2 YüHa = H
13. Vincin kaldırma sınıfı DIN 15018 *)1 KaSı = H2
14. Vincin yükleme grubu DIN 15018 *)1, *)3 YüGr = B3
15. Vincin tahrik grubu DIN 15020 *)4 TaGr = 2m
16. Araba tekerlek ray açıklığı LAR = 2 m
17. Yükün raya en yakın mesafesi LFmin = 1,5 m
18. Kirişin çentik grubu *)5 ÇeGr = K3 *)1
*)1 Kapalı atölyede çalışacak vinç. Seyrek kullanmalı uzun molalı işletme. Bak "Çelik
Konstrüksiyona Genel Giriş" Sayfa 5, Tablo 6,
*)2 Kapalı binada rüzgar etkisi olmadan çalışan işletme. Bak "Çelik Konstrüksiyona Genel Giriş"
Sayfa 3, Paragraf 1.3,
*)3 Devamlı fakat molalı işletme. Hafif derecede yüklenme, max yük seyrek . Bak "Çelik
*)4 Devamlı küçük yükler. Nadiren orta ve max yükler. Ortalama günlük çalışma saati 4 ile 8 saat.
Bak "Çelik Konstrüksiyona Genel Giriş" Sayfa 6, Tablo 9.
*)5 Vincin çentik grubunu önce "K3" kabul edip hesabımızı yapalım. Duruma göre kaynak
bağlantısını değiştiririz. Bak "Çelik Konstrüksiyona Genel Giriş" Sayfa 7, Tablo 10.
Özel şartlar: Normal atölye vinci. Çimento tozu, tuzlu rutubet, asit ve yanıcı madde içerikli hava, ve benzeri
kötü etki edecek çevre durumu yok.
Burada 41_01 Monoray kiriş dosyasında verilen konstrüksiyon önerilerini hatırlayalım;
www.guven-kutay.ch
Örnek 1, 6tx15m Gezer köprü vincinin kiriş hesabı

1
Gerekli sehim fger  L fger  15  mm
1000 K
Dinamik katsayısı 1 K  1.235
K  1.2  0.0044  min  m  vH
Öz ağırlık katsayısı  K  1.1
Malzemenin mukavemet değerleri
Malzeme Malzeme  "St 37"
Kopma mukavemeti 2
Rm  3400 kg  cm
Akma mukavemeti 2
Re  2350 kg  cm
Elastiklik modülü 6 2
Edyn  2.1  10  kg  cm
Poisson sayısı St  0.3
Özgül ağırlığı 3
St  7850 kg  m
Statik değerler, I. Hal için : çeki 2
StçEM  1600 kg  cm
bası 2
StbEM  1400 kg  cm
kayma 2
 StEM  920 kg  cm
Hesap için gerekli tekerlek kuvveti
K  F Y   K  F A
Bir tekerleğin kuvveti FTD  FTD  2320kg
nTek
Gerekli atalet momenti

FTD  LK  LTA 
 3  LK  LK  LTA
  2
2 4
Jyger  Jyger  102617 cm
48 Edyn  fger
Bu değere göre kutu kiriş boyutlarını seçelim.
z u2 u1 Yan plaka yükseliği, 1,5 m den iki adet almak için
ys2 ys4
ys3 bR P5(AR) h2  740 mm h4  h2
1
Yan plaka kalınlığı t 2x  h2  125 t 2x  5.9  mm
t1 hR
t 2  6  mm t 4  t2
S3
zsR
e2
P3(A1 ) Alt ve ¨st kuşak genişliği, 1,5 m den üç adet almak için
z s3
S b1  290 mm b3  b1
S2 S4
hK
h2
h1
P2 (A2 ) Üst ve alt kuşak kalınlığı t 3x  1.2  t2 t 3x  6  mm

z s2
z s4
YS P4 (A 2 )
e1 = ZS
z s1
t 1  6  mm t 3  t1
P1(A1 ) S1
y
Ray ölçüleri hR  40  mm bR  40  mm
t1
b t2 b2 t2 b
Perde yüksekliği hPer  h2  50  mm hPer  690 mm
bK Konsolu genişliği bB  30  mm
Perde eni bPer  b1  2  bB  t2  t4 bPer  218 mm

Perde aralığı LPe  2  m
Perde kalınlığı t Per  6 mm
Z ekseni üst kuşak alt kenarı hZ  h2  t1 hZ  74.6  cm
Kirişin hesapsal yüksekliği hK  2  t1  h2  hR hK  792 mm
www.guven-kutay.ch
Parçaların ve sistemin alanı:

A1  b1  t1 2 A2  h2  t2 2
A1  17  cm A2  44  cm
A3  b3  t3 2 A4  h4  t4 2
A3  17  cm A4  44  cm
AR  hR  bR 2
AR  16 cm
Atop  A1  A2  A3  A4  AR 2
Atop  139.6  cm
Parçaların ağırlık merkezlerinin koordinatları:

Y1  0.5  b1 Y1  14.5  cm Z1  0.5  t1 Z1  0.3  cm
Y2  bB  0.5  t2 Y2  3.3  cm Z2  t 1  0.5  h2 Z2  37.6  cm
Y3  0.5  b3 Y3  14.5  cm Z3  t 1  0.5  t 3  h2 Z3  74.9  cm
Y4  b3  bB  0.5  t2 Y4  25.7  cm Z4  t 1  0.5h2 Z4  37.6  cm
YR  b3  bB  0.5  t4 YR  25.7  cm ZR  t 1  t3  h2  0.5  hR ZR  77.2  cm
Ağırlık merkezi koordinatları YS ve ZS
Y1  A 1  Y 2  A2  Y3  A3  Y4  A4  YR  AR
YS  YS  15.78 cm
Atop
Z1  A1  Z2  A2  Z3  A3  Z4  A 4  ZR  AR
ZS  ZS  42.14 cm
Atop
Parçaların ağırlık merkezine uzaklıkları
YS1  YS  Y1 YS1  1.3  cm ZS1  ZS  Z1 ZS1  41.8  cm

YS3  YS  Y3 YS3  1.3  cm ZS3  Z3  ZS ZS3  32.8  cm
YS4  Y4  YS YS4  9.92  cm ZS4  ZS2 ZS4  4.54  cm
YSR  YS4 YSR  9.92  cm ZSR  ZR  ZS ZSR  35.06 cm
Parçaların kendi atalet momentleri
3 3
b1  t1 4 t2  h2 4
I1Y  I1Y  0.52  cm I2Y  I2Y  20261 cm
12 12
3 3
b1  t3 4 t4  h4 4
I3Y  I3Y  0.52  cm I4Y  I4Y  20261 cm
12 12
3 3
bR  hR 4 hR  bR 4
IRY  IRY  21.33  cm IRZ  IRZ  21.3  cm
12 12
3 3
t1  b1 4 h2  t2 4
I1Z  I1Z  1219 cm I2Z  I2Z  1.33  cm
12 12
3 3
t3  b1 4 h4  t4 4
I3Z  I3Z  1219 cm I4Z  I4Z  1.33  cm
12 12
Kirişin atalet momentleri
IY1  I1Y  I2Y  I3Y  I4Y  IRY 4
IY1  40545 cm
2 2 2 2 2 4
IY2  ZS1  A1  ZS2  A2  ZS3  A3  ZS4  A4  ZSR  AR IY2  70632 cm
Kirişin y-y ekseni atalet momenti IY  IY1  IY2 4
IY  111177 cm
Kirişin y-y ekseninde gerekli atalet momenti 4
Jyger  102617 cm
IZ1  I1Z  I2Z  I3Z  I4Z  IRZ 4
IZ1  2463 cm
www.guven-kutay.ch
2 2 2 2 2 4
IZ2  YS1  A1  YS2  A2  YS3  A3  YS4  A4  YSR  AR IZ2  12916 cm
Kirişin z-z ekseni atalet momenti IZ  IZ1  IZ2 4
IZ  15379 cm
Atalet dairesi yarı çapı
u1  YS u1  157.8 mm e1  ZS e1  42.1  cm
u2  b3  YS u2  132.2 mm e2  hK  e1 e2  37.1  cm
umax  15.8  cm emax  42.1  cm
Iy
Kirişin y-y ekseni karşı koyma momenti W y  3
W Y  2638 cm
emax
Iz
Kirişin z-z ekseni karşı koyma momenti W z  3
W Z  974 cm
umax
Sehim kontrolü:
İşletmede hesaplanan hakiki sehim

 3  LK  LK  LTA
  2
2
fHes  fHes  13.8  mm
48  Edyn  IY
Gerekli sehim fger  15  mm
Hakiki sehim oranı 1 SfL  1083
SfL  LK  fHes
İstenilen sehim oranı kf = 1'000
Hesaplanan sehim gerekli sehimden küçük olduğundan fonksiyon için yeterlidir.
Kirişin birim ağırlığı "qK"
Toleranslardan doğan farklılık oranı k KrTol  1.03
GPer  hPer  bPer  tPer  St GPer  7.1 kg
qK1  Atop  St 1
qK1  110m  kg
Kirişin birim ağırlığı " qK ": 1 1
qK  qK1  GPer  LPe qK  113 kg  m
Kirişin toplam ağırlığı "GK1top" GK1top  qK  LK  k KrTol 1
qK  113.13m  kg
1
Servis Platformu birim ağırlığı qSP  40  kg  m
Mukavemet kontrolü:
Kirisinin öz ağırlığından oluşan gerilim " 1"
Kirisinin öz ağırlık momenti 

 K  qK  qSP  LK  2
M1  473741 kg  cm
M1 
8
M1
2
Öz ağırlık gerilimi 1  1  180 kg  cm
WY
Ceraskal ve Arabanın ağırlığından oluşan gerilim "2"
FA
Arabanın ağırlık momenti M2 
32  LK

 2  LK  LTA 2 M2  293760 kg  cm
M2
Arabanın ağırlık gerilimi 2  2
2  111 kg  cm
WY
Yükün ağırlığından oluşan gerilim "3"
FY
Yük ağırlık momenti M3 
32  LK

 2LK  LTA 2 M3  1036800 kg  cm
M3
3  2
Yük ağırlık gerilimi 3  393 kg  cm
WY
www.guven-kutay.ch
Atalet kuvvetlerinden oluşan gerilim"4"

 FA 
Atalet momenti 
M 4  0.075 LK   qK  qSP  LK    M4  354029 kg  cm
 2
M4
4  2
Atalet gerilimi 4  363 kg  cm
WZ
Araba kasılmasından oluşan gerilim "5"
Araba kasılması momenti 
M5  0.05  LTA  FA  FY  M5  46200.0 kg  cm
M5
Araba kasılması gerilimi 5  2
5  47.4  kg  cm
WZ
H - Hali için vinç kirişindeki normal gerilmeler egI ve min
Yükleme grubu katsayısı "kB" Yükleme grubu B3 için k B  1.05
max normal gerilme max 

max  k B  1  2  K  3  4  5  max  1246 kg  cm
2
Min normal gerilme min  1  2 2

min  291 kg  cm
min
Genel sınır değerler oranı  2hes   2hes  0.23
max
Kirişteki kayma gerilmesi "max"

K  FY  k B  FA
Kirişte torsiyon momenti M t   Y S4 Mt  456m  kg
2
Bret'e göre ortalama torsiyon alanı 
AOr  YS2  YS4  ZS3  ZS1   AOr  1671 cm
2
 K  F Y  k B  F A   YS4  0.2  ZSR 1 2

 max      max  90.6  kg  cm
4  t2   YS2  YS4   ZS1  ZS3  h2
Statik kontrol
2 2 2
kar  max  3   max kar  1256 kg  cm
2 . 2
kar  1256 kg  cm StçEM  1600 kg  cm
StçEM
 1.274  1 i  O 
kar
Dinamik kontrol
FEM e göre dinamik değişken mukavemet değeri:
Sınır değerler oranı  2hes  0.23
Yükleme grubu Yü Gr  "B3" ve ÇeGr  "K3" için 2
W  1273 kg  cm
5 2
 0  0 için değişken mukavemet değeri DçEM0   W DçEM0  2122 kg  cm
3
DçEM0
DçEM2  2
 2hes  0.23 için  DçEM0  DçEM2  2208 kg  cm
1  1     2hes
 0.75  Rm 
DçEM2
Emniyet katsayısı  1.758  1 i  O 
kar
www.guven-kutay.ch
Önerilerde belirtildiği gibi burada Çentik grubunu "K4a veya K4b" olarak kabul edip kontrolümüzü yapalım
ve sonucu görelim:
Yükleme grubu Yü Gr  "B3" ve ÇeGr = "K4" için 2
W4  764 kg  cm
5 2
 0  0 için değişken mukavemet değeri DçEM04   W4 DçEM04  1273 kg  cm
3
DçEM04
DçEM24  2
1  1     2hes
 0.75  Rm 
DçEM24
kar
Görüldüğü gibi Çentik grubunu K4 almamıza rağmen emniyet katsayısı 1 den büyüktür.
Emniyet katsayıları 1 den büyük olduğundan kiriş fonksiyonunu yapar. Fakat üst kuşak ile yan
plakanın buruşması kontrol edilmelidir.
Ters sehim
Yan boşluk değeri 

LCA  0.5  LK  LTA  LCA  6.9 m
Kirişin öz ağırlık sehimi

4

5  LK  qK  qSP  fKi  4.3  mm
fKi 
384 Edyn  IY
Arabanın ağırlığından oluşan tekerlek FATek  0.25  FA FATek  425kg

yükü
FATek  LCA   3  LK  4  LCA

2 2
Arabanın ağırlık sehimi fA 
 fA  0.25  cm
24  Edyn  IY
FYTek  1500kg
Yükten oluşan tekerlek yükü FYTek  0.25  FY
FYTek  LCA   3  LK  4  LCA

2 2
Yükün sehimi fY 
 fY  9.0  mm
24  Edyn  IY
Toplam Sehim fTop  fKi  fA  fY fTop  1.6  cm
Ters sehim fTers  fKi  fA  0.5fY fTers  11  mm
Kiriş ortasına fTers kadar ters sehim verilir. Konstrüksiyona göre ters sehim uçlara doğru orantılı verilir.
Üst kuşak ile yan plakanın DIN 18800 ve DIN 4114 e göre yapılan hesaplarında konstrüksiyo-
nun bozulmayacağı ve buruşma olmayacağı görülmüştür. Bak 41_03 Kirişte Buruşma, 4.5
Örnek 5, 6tx15m, Çift kiriş, Kutu kiriş.
www.guven-kutay.ch
4.2. Örnek 2, 50tx25m Gezer köprü vinci

50tx25m Gezer köprü vincin bilinen değerleri ve kabuller aşağıda verilmiştir.
LRA
LTA
LK LTV
1. Vincin çalıştığı yer ve saat *)1

12. Vincin yükleme hali *)2 YüHa = H
13. Vincin kaldırma sınıfı DIN 15018 *)1 KaSı = H2
14. Vincin yükleme grubu DIN 15018 *)1, *)3 YüGr = B3
15. Vincin tahrik grubu DIN 15020 *)4 TaGr = 1mA
18. Çentik grubu *)5 ÇeGr = K3
*)1 Santralın makina binasında çalışacak vinç. Seyrek kullanmalı uzun molalı işletme. Bak "Çelik
*)2 Kapalı binada rüzgar etkisi olmadan çalışan işletme. Bak "Çelik Konstrüksiyona Genel Giriş"
Sayfa 3, Paragraf 1.3,
*)3 Seyrek kullanmalı uzun molalı işletme. Orta derecede yüklenme. Bak "Çelik Konstrüksiyona
Genel Giriş" Sayfa 4, Tablo 5,
*)4 Hemen hemen devamlı tam yük. Ortalama günlük çalışma saati 0,5 ile 1 saat. Bak "Çelik
Konstrüksiyona Genel Giriş" Sayfa 6, Tablo 9.
*)5 Vincin çentik grubunu önce "K3" kabul edip hesabımızı yapalım. Duruma göre kaynak
bağlantısını değiştiririz. Bak "Çelik Konstrüksiyona Genel Giriş" Sayfa 7, Tablo 10.
Özel şartlar: Çimento tozu, tuzlu rutubet, asit ve yanıcı madde içerikli hava, ve benzeri kötü etki edecek
çevre durumu yok.
www.guven-kutay.ch
Örnek 2, 50tx25m Gezer köprü vincinin kiriş hesabı

1
Gerekli sehim fger  L fger  30 mm
1000 K
Dinamik katsayısı 1 K  1.213
K  1.2  0.0044  min  m  vH
Öz ağırlık katsayısı  K  1.1
Malzemenin mukavemet değerleri
Malzeme Malzeme  "St 37"
Kopma mukavemeti 2
Rm  3400 kg  cm
Akma mukavemeti 2
Re  2350 kg  cm
Elastiklik modülü 6 2
Edyn  2.1  10  kg  cm
Poisson sayısı St  0.3
Özgül ağırlığı 3
St  7850 kg  m
Statik değerler, I. Hal için : çeki 2
StçEM  1600 kg  cm
bası 2
StbEM  1400 kg  cm
kayma 2
 StEM  920 kg  cm
Hesap için gerekli tekerlek kuvveti
K  F Y   K  F A
Bir tekerleğin kuvveti FTD  FTek  16815kg
nTek
Gerekli atalet momenti

 3  LK  LK  LTA
  2
2 4
Jyger  Jyger  2054958 cm
48 Edyn  fger
Bu değere göre kutu kiriş boyutlarını seçelim.
z u2 u1 Yan plaka yükseliği, 1,5 m den bir adet almak için
ys2 ys4
ys3 bR P5(AR) h2  1490 mm h4  h2
1
Yan plaka kalınlığı t 2x  h2  125 t 2x  11.9  mm
t1 hR
t 2  12  mm t 4  t2
S3
zsR
e2
P3(A1 ) Alt ve ¨st kuşak genişliği, 1,5 m den iki adet almak için
z s3
S b1  740 mm b3  b1
S2 S4
hK
h2
h1
P2 (A2 ) Üst ve alt kuşak kalınlığı t 3x  1.2  t2 t 3x  18  mm

z s2
z s4
YS P4 (A 2 )
e1 = ZS
z s1
t 1  15  mm t 3  t1
P1(A1 ) S1
y
Ray ölçüleri hR  60  mm bR  60  mm
t1
b t2 b2 t2 b
Perde yüksekliği hPer  h2  50  mm hPer  1440 mm
bK Konsolu genişliği bB  40  mm

Perde kalınlığı t Per  t2 t Per  12 mm
Z ekseni üst kuşak alt kenarı hZ  h2  t1 hZ  150.5 cm
www.guven-kutay.ch

A1  b1  t1 2 A2  h2  t2 2
A1  111 cm A2  179 cm
A3  b3  t3 2 A4  h4  t4 2
A3  111 cm A4  179 cm
AR  36 cm
Atop  A1  A2  A3  A4  AR 2
Atop  615.6  cm

Y1  0.5  b1 Y1  37  cm Z1  0.5  t1 Z1  0.75  cm
Y2  bB  0.5  t2 Y2  4.6  cm Z2  t 1  0.5  h2 Z2  76  cm
Y3  0.5  b3 Y3  37  cm Z3  t 1  0.5  t 3  h2 Z3  151.25 cm
Y4  b3  bB  0.5  t2 Y4  69.4  cm Z4  t 1  0.5h2 Z4  76  cm
YR  b3  bB  0.5  t4 YR  69.4  cm ZR  t 1  t3  h2  0.5  hR ZR  155 cm
Y1  A 1  Y 2  A2  Y3  A3  Y4  A4  YR  AR
YS  YS  38.89 cm
Atop
Z1  A1  Z2  A2  Z3  A3  Z4  A 4  ZR  AR
ZS  ZS  80.62 cm
Atop

YS4  Y4  YS YS4  30.51 cm ZS4  ZS2 ZS4  4.62  cm
YSR  Y S4 YSR  30.51 cm ZSR  ZR  ZS ZSR  74.38 cm
3 3
b1  t1 4 t2  h2 4
I1Y  I1Y  20.81 cm I2Y  I2Y  330795 cm
12 12
3 3
b1  t3 4 t4  h4 4
I3Y  I3Y  20.81 cm I4Y  I4Y  330795 cm
12 12
3 3
IRY  IRY  108 cm IRZ  IRZ  108 cm
12 12
3 3
t1  b1 4 h2  t2 4
I1Z  I1Z  50653 cm I2Z  I2Z  21.46 cm
12 12
3 3
t3  b1 4 h4  t4 4
I3Z  I3Z  50653 cm I4Z  I4Z  21.46 cm
12 12
IY1  I1Y  I2Y  I3Y  I4Y  IRY 4
IY1  661739 cm
2 2 2 2 2 4
IY  2130365 cm
Jyger  2054958 cm
IZ1  I1Z  I2Z  I3Z  I4Z  IRZ 4
IZ1  101457 cm
www.guven-kutay.ch
2 2 2 2 2 4
IZ  512432 cm
u1  YS u1  388.9 mm e1  ZS e1  80.6  cm
u2  b3  YS u2  351.1 mm e2  hK  e1 e2  77.4  cm
umax  38.9  cm emax  80.6  cm
Iy
W Y  26425 cm
emax
Iz
W Z  13175 cm
umax
Sehim kontrolü:

 3  LK  LK  LTA
  2
2
48  Edyn  IY
qK1  483.2kg  m
qK  qK1  GPer  LPe qK  526.4kg  m
Kirişin toplam ağırlığı "GK1top" GK1top  qK  LK  k KrTol GK1top  13554kg
1

  qK  qSP  LK  2
M1  49533 kg  m
M1 
8
M1
Öz ağırlık gerilimi 1  2
1  187.4 kg  cm
WY
Ceraskal ve Arabanın ağırlığından oluşan gerilim " 2"
FA
32  LK

 2  LK  LTA 2 M2  16922 kg  m
M2
2  2
Arabanın ağırlık gerilimi 2  64  kg  cm
WY
FY
32  LK

 2LK  LAT 2 M3  141016 kg  m
M3
Yük ağırlık gerilimi 3  2
3  533.6 kg  cm
WY
www.guven-kutay.ch

 FA 
Atalet momenti 
 2
M4
4  2
Atalet gerilimi 4  248.7 kg  cm
WZ
M5  0.05  LTA  FA  FY  M5  7000 kg  m
M5
5  53.1  kg  cm
WZ
H - Hali için vinç kirişindeki normal gerilmeler egI ve min

max  k B  1  2  K  3  4  5  max  1241 kg  cm
2

min  251 kg  cm
Genel sınır değerler oranı  2hes  0.20

K  FY  k B  FA
Kirişte torsiyon momenti M t   Y S4 Mt  10213.2m  kg
2
AOr  YS2  YS4  ZS3  ZS1   AOr  9752.4 cm
2
 K  F Y  k B  F A   YS4  0.2  ZSR 1 2

 max      max  158.5 kg  cm
4  t2   YS2  YS4   ZS1  ZS3  h2
Statik kontrol
2 2 2
2 . 2
StçEM
 1.259  1 i  O 
kar
Dinamik kontrol
FEM e göre dinamik değişken mukavemet değeri :
Yükleme grubu Yü Gr  "B3" ve ÇeGr  "K3" için 2
W  1273 kg  cm
5 2
3
DçEM0
DçEM2  2
1  1     2hes
 0.75  Rm 
DçEM2
kar
www.guven-kutay.ch

Wx  764 kg  cm
5 2
 0  0 için değişken mukavemet değeri DçEM0   W DçEM0x  1273 kg  cm
3
DçEM0
DçEM2  2
 2hes  0.2 için  DçEM0  DçEM2x  1417 kg  cm
1  1     2hes
 0.75  Rm 
DçEM2x
kar
Çentik grubunu K4 almamıza rağmen hesaplar yeterli sonuç veriyor.

Emniyet katsayıları 1 den büyük olduğundan kiriş fonksiyonunu yapar. Fakat yan ve üst kuşak
plakalarının buruşma kontrolü yapılmalıdır.
Ters sehim

LCA  0.5  LK  LTA  LCA  11.3 m

4

5  LK  qK  qSP  fKi  6.6  mm
fKi 
384 Edyn  IY

yükü
FATek  LCA   3  LK  4  LCA

2 2
 fA  0.22  cm
24  Edyn  IY
Yükten oluşan tekerlek yükü FYTek  0.25  FY FYTek  12500kg
FYTek  LCA   3  LK  4  LCA

2 2
 fY  17.9  mm
24  Edyn  IY
Ters sehim fTers  fKi  fA  0.5fY fTers  17.7  mm
Üst kuşak ile yan plakanın DIN 18800 ve DIN 4114 e göre yapılan hesaplarında konstrüksiyo-
nun bozulmayacağı ve buruşma olmayacağı görülmüştür. Bak 41_03 Kirişte Buruşma, 4.6
Örnek 6, 50tx25m, Çift kiriş, Kutu kiriş.
www.guven-kutay.ch
4.3. Örnek 3, 50tx25m Gezer köprü vinci, hafif

Örnek 2 de hesapladığımız 50tx25m Gezer köprü vinç kirişinin ağır olduğunu düşünerek daha hafif
konstrüksiyon yapmayı deneyelim. Bilinen değerler ve kabuller Örnek 2 nin aynı aşağıda verilmiştir.
LRA
LTA
LK LTV
1. Vincin çalıştığı yer ve saat

12. Vincin yükleme hali YüHa = H
13. Vincin kaldırma sınıfı DIN 15018 KaSı = H2
14. Vincin yükleme grubu DIN 15018 YüGr = B3
15. Vincin tahrik grubu DIN 15020 TaGr = 1mA
*)1 Kirişin çentik grubunu başlangıçta "K4" kabul edelim.
Hedefimiz sehim ve mukavemet sınırları içinde daha hafif konstrüksiyon yapmak.

Örnek 2 de kirişin ağırlığı: 13'554 kg.
www.guven-kutay.ch
Örnek 3, 50tx25m Gezer köprü vincinin hafif kirişinin hesabı

z u2
ys2 ys4
u1 Eski Yeni
ys3 bR P5(AR)
h2 = 1490 mm h4 = h2 h2  1790 mm h4  h2
t1 hR
t2 = 12 mm t4 = t2 t 2  6  mm t 4  t2
S3
zsR
e2
P3(A1 )
z s3
b1 = 740 mm b3 = b1 b1  990 mm b3  b1
S
S4
S2 t1 = 15 mm t3 = t1 t 1  10  mm t 3  t1
hK
h2
h1
P2 (A2 )
z s2
z s4
YS P4 (A 2 )
e1 = ZS
z s1
hR = 60 mm bR = 60 mm hR  40  mm bR  60  mm
P1(A1 ) S1
y hPer = 1440 mm
t1
b t2 b2 t2 b
bB = 40 mm bB  40  mm
bK

Perde kalınlığı t Per  t2 t Per  6  mm
Z ekseni üst kuşak alt kenarı hZ  h2  t1 hZ  180 cm

A1  b1  t1 2 A2  h2  t2 2
A1  99  cm A2  107 cm
A3  b3  t3 2 A4  h4  t4 2
A3  99  cm A4  107 cm
AR  24 cm
Atop  A1  A2  A3  A4  AR 2
Atop  436.8  cm

Y1  0.5  b1 Y1  49.5  cm Z1  0.5  t1 Z1  0.5  cm
Y2  bB  0.5  t2 Y2  4.3  cm Z2  t 1  0.5  h2 Z2  90.5  cm
Y3  0.5  b3 Y3  49.5  cm Z3  t 1  0.5  t 3  h2 Z3  180.5 cm
Y4  b3  bB  0.5  t2 Y4  94.7  cm Z4  t 1  0.5h2 Z4  90.5  cm
Y1  A 1  Y 2  A2  Y3  A3  Y4  A4  YR  AR
YS  YS  51.98 cm
Atop
Z1  A1  Z2  A2  Z3  A3  Z4  A 4  ZR  AR
ZS  ZS  95.58 cm
Atop

www.guven-kutay.ch

3 3
b1  t1 4 t2  h2 4
I1Y  I1Y  8.25  cm I2Y  I2Y  286767 cm
12 12
3 3
b1  t3 4 t4  h4 4
I3Y  I3Y  8.25  cm I4Y  I4Y  286767 cm
12 12
3 3
IRY  IRY  32 cm IRZ  IRZ  72  cm
12 12
3 3
t1  b1 4 h2  t2 4
I1Z  I1Z  80858 cm I2Z  I2Z  3.22  cm
12 12
3 3
t3  b1 4 h4  t4 4
I3Z  I3Z  80858 cm I4Z  I4Z  3.22  cm
12 12
IY1  I1Y  I2Y  I3Y  I4Y  IRY 4
IY1  573582 cm
2 2 2 2 2 4
IY  2371449 cm
Jyger  2054958 cm
IZ1  I1Z  I2Z  I3Z  I4Z  IRZ 4
IZ1  161795 cm
2 2 2 2 2 4
IZ  646979 cm
u1  YS u1  519.8 mm e1  ZS e1  95.6  cm
u2  b3  YS u2  470.2 mm e2  hK  e1 e2  89.4  cm
emax  95.6  cm
Iy
W Y  24811 cm
emax
Iz
W Z  12446 cm
umax
Sehim kontrolü:

 3  LK  LK  LTA
  2
2
48  Edyn  IY
qK1  342.9m  kg
qK  qK1  GPer  LPe qK  379.7m  kg
www.guven-kutay.ch
1
Kirisinin öz ağırlığından oluşan gerilim "1"

  qK  qSP  LK  2
M1  36926 kg  m
M1 
8
M1
1  2
Öz ağırlık gerilimi 1  148.8 kg  cm
WY
FA
32  LK

 2  LK  LTA 2 M2  16922 kg  m
M2
2  2
Arabanın ağırlık gerilimi WY 2  68.2  kg  cm

FY
32  LK

 2LK  LAT 2 M3  141016 kg  m
M3
3  568.4 kg  cm
WY
 FA 
Atalet momenti 
 2
M4
Atalet gerilimi 4  2
4  202.5 kg  cm
WZ
Araba kasılması momenti M5  0.05  LTA  FA  FY  M5  7000 kg  m
M5
5  56.2  kg  cm
WZ
H - Hali için vinç kirişindeki normal gerilmeler max ve min

max  k B  1  2  K  3  4  5  max  1224 kg  cm
2

min  217 kg  cm
min
max
K  FY  k B  FA
2
2
 K  F Y  k B  F A   YS4  0.2  ZSR 1 2

 max      max  259 kg  cm
4  t2   YS2  YS4   ZS1  ZS3  h2
www.guven-kutay.ch
Statik kontrol
2 2 2
2 . 2
StçEM
 1.228  1 i  O 
kar
Dinamik kontrol
Wx  764 kg  cm
5 2
 0  0 için değişken mukavemet değeri DçEM0   W DçEM0x  1273 kg  cm
3
DçEM0
DçEM2  2
 2hes  0.18 için  DçEM0  DçEM2x  1397 kg  cm
1  1     2hes
 0.75  Rm 
DçEM2x
kar
Ters sehim

LCA  0.5  LK  LTA  LCA  11.3 m

4

5  LK  qK  qSP  fKi  4.4  mm
fKi 
384 Edyn  IY

yükü
FATek  LCA   3  LK  4  LCA

2 2
 fA  0.19  cm
24  Edyn  IY
FYTek  LCA   3  LK  4  LCA

2 2
 fY  16.1  mm
24  Edyn  IY
Örnek 2 de kirişin ağırlığı: 13'554 kg.
Örnek 3 de kirişin ağırlığı: 9'777 kg. Kirişimiz 4'223 kg daha hafif, ama buruşma nasıl?
Üst kuşak ile yan plakanın DIN 18800 ve DIN 4114 e göre yapılan hesaplarında plakaların
buruşacağı görülmüştür.
www.guven-kutay.ch
4.4. Örnek 4, 50tx25m Gezer köprü vinci, hafif, takviyeli

Örnek 2 de hesapladığımız 50tx25m Gezer köprü vinç kirişini daha hafif konstrüksiyon olarak Örnek 3 te
yaptık. Fakat plakalarda buruşma gözüktü. Şimdi buruşmayı önlemek için takviyeli kiriş hesabını yapalım.
LRA
LTA
LK LTV
1. Vincin çalıştığı yer ve saat

2. Vincin kaldırma kapasitesi GY = 50 t
12. Vincin yükleme hali YüHa = H
13. Vincin kaldırma sınıfı DIN 15018 KaSı = H2
14. Vincin yükleme grubu DIN 15018 YüGr = B3
15. Vincin tahrik grubu DIN 15020 TaGr = 1mA
*)1 Kirişin çentik grubunu başlangıçta "K4" kabul edelim.
Hedefimiz sehim ve mukavemet sınırları içinde daha hafif konstrüksiyonun buruşmasını önlemek.
www.guven-kutay.ch
Örnek 4, 50tx25m Gezer köprü vincinin hafif, takviyeli kiriş hesabı

z u2 u1 z
ys2 ys4
ys3 bR P5(AR)
P3(A 1 )
S3
t1 h R
z sR
e2
yL2
a1T
z s3
z sL
bD
S S
bi
y L1 S4
hK
h2
h1
S2 P2 (A2 )
z s2
z s4
hL
YS P4 (A 2 )
e1 = ZS
z s1
P1(A 1 ) S1
t1 y y
b t2 b2 t2 b
bK
h2  1790 mm b1  990 mm h4  h2 b3  b1 hR  40  mm
t 2  6  mm t 1  10  mm t 4  t2 t 3  t1 bR  60  mm
Perde boyu (yüksekliği) hPer  h2  50  mm hPer  1740 mm

Perde kalınlığı t Per  t2 t Per  6  mm
Z ekseni üst kuşak alt kenarı hZ  h2  t1 hZ  180 cm
Takviye köşebendinin değerleri:

Köşebent kalınlığı t K  t2 t K  6 mm Buna göre köşebentimizi seçelim
Takviye köşebenti KB  "60x60x6" Köşebent kenarı bKB  6  cm
Köşebent Alanı 2 Köşebent birim ağırlığı 1
AKB  691 mm GKB  5.42  kg  m
Köşebent e ölçüsü y Le  1.69  cm Köşebent sıra sayısı nz  1 ny  2

A1  b1  t1 2 A2  h2  t2 2
A1  99  cm A2  107 cm
A3  b3  t3 2 A4  h4  t4 2
A3  99  cm A4  107 cm
AR  hR  bR 2 AtopKB  ny  nz  AKB 2
AR  24 cm AtopKB  13.82 cm
Atop  A1  A2  A3  A4  AR  AtopKB 2
Atop  450.62 cm
1. Bölge genişliği a1T  500 mm

Y1  0.5  b1 Y1  49.5  cm Z1  0.5  t1 Z1  0.5  cm
Y2  bB  0.5  t2 Y2  4.3  cm Z2  t 1  0.5  h2 Z2  90.5  cm
Y3  0.5  b3 Y3  49.5  cm Z3  t 1  0.5  t 3  h2 Z3  180.5 cm
www.guven-kutay.ch
Y4  b3  bB  0.5  t2 Y4  94.7  cm Z4  t 1  0.5h2 Z4  90.5  cm
YL1  bB  t2  bKB  y Le YL1  8.91  cm YL2  b1  bB  t2  bKB  y Le YL2  90.09 cm
ZL1  hZ  a1T  y Le ZL1  1283.1 mm
Y1  A 1  Y 2  A2  Y3  A3  Y4  A4  YR  AR  nz AKB  YL1  YL2  
YS  YS  51.91 cm
Atop
Z1  A1  Z2  A2  Z3  A3  Z4  A 4  ZR  AR  ny  AKB  ZL1
ZS  ZS  96.59 cm
Atop
Bölge veya son bölge hakiki buruşma genişliği

2. Bölge genişliği a2T  h2  a1T a2T  1290 mm
hL  h2  a1T  t1 bD  hL  ZS bi  2  bD
hL  130 cm bD  33.4  cm bi  66.8  cm

YSL1  YS  Y L1 YSL1  43 cm ZSL1  ZS  ZL1 ZSL1  31.72 cm
YSL2  YS  Y L2 YSL2  38.18 cm

3 3
b1  t1 4 t2  h2 4
I1Y  I1Y  8.25  cm I2Y  I2Y  286767 cm
12 12
3 3
b1  t3 4 t4  h4 4
I3Y  I3Y  8.25  cm I4Y  I4Y  286767 cm
12 12
3 3
IRY  IRY  32 cm IRZ  IRZ  72  cm
12 12
3 3
t1  b1 4 h2  t2 4
I1Z  I1Z  80858 cm I2Z  I2Z  3.22  cm
12 12
3 3
t3  b1 4 h4  t4 4
I3Z  I3Z  80858 cm I4Z  I4Z  3.22  cm
12 12
4 4
IKBY  10.95 cm IKBZ  10.95  cm

IY1  I1Y  I2Y  I3Y  I4Y  IRY  ny  nz  IKBY 4
IY1  573604 cm
2 2 2 2 2 2 4
IY2  ZS1  A1  ZS2  A2  ZS3  A3  ZS4  A4  ZSR  AR  nyAKB  ZSL1 IY2  1812216 cm
IY  2385820 cm
Jyger  2054958 cm
IZ1  I1Z  I2Z  I3Z  I4Z  IRZ  ny  nz  IKBZ 4
IZ1  161817 cm
www.guven-kutay.ch
IZ2  YS1  A1  YS2  A2  YS3  A3  YS4  A 4  Y SR  AR  nz  AKB   YSL1  YSL2

2 2 2 2 2 2 2 4
 IZ2  508036 cm
IZ  669852 cm

u1  YS u1  519.1 mm e1  ZS e1  96.6  cm
u2  b3  YS u2  470.9 mm e2  hK  e1 e2  88.4  cm
umax  51.9  cm emax  96.6  cm
Iy
W Y  24701 cm
emax
Iz
W Z  12905 cm
umax
Sehim kontrolü:

 3  LK  LK  LTA
  2
2
48  Edyn  IY
qK1  353.7m  kg
qK  qK1  GPer  LPe qK  390.5m  kg
1

  qK  qSP  LK  2
M1  3699902 kg  cm
M1 
8
M1
Öz ağırlık gerilimi 1  2
1  150 kg  cm
WY
FA
32  LK

 2  LK  LTA 2 M2  1692188 kg  cm
M2
2  2
Arabanın ağırlık gerilimi 2  69  kg  cm
WY
FY
32  LK

 2LK  LTA 2 M3  17108016 kg  cm
www.guven-kutay.ch
M3
3  693 kg  cm
WY
 FA 
Atalet momenti 
 2
M4
Atalet gerilimi 4  2
4  185 kg  cm
WZ
M5  0.05  LTA  FA  FY  M5  700000 kg  cm
M5
5  2
Araba kasılması gerilimi 5  54  kg  cm
WZ
H - Hali için vinç kirişindeki normal gerilmeler max ve min

max  k B  1  2  K  3  4  5  max  1208 kg  cm
2

min  218 kg  cm
min
max

K  FY  k B  FA
2
2
 K  F Y  k B  F A   YS4  0.2  ZSR 1 2

 max      max  258.9 kg  cm
4  t2  
YS2  YS4  ZS1  ZS3  h2
Statik kontrol
2 2 2
2 . 2
StçEM
 1.242  1 i  O 
kar
Dinamik kontrol
Wx  764 kg  cm
5 2
3
DçEM0
DçEM2  2
1  1     2hes
 0.75  Rm 
DçEM2
kar
www.guven-kutay.ch

Ters sehim

LCA  0.5  LK  LTA  LCA  11.3 m

4

5  LK  qK  qSP  fKi  4.4  mm
fKi 
384 Edyn  IY

yükü
FATek  LCA   3  LK  4  LCA

2 2
 fA  0.19  cm
24  Edyn  IY
FYTek  LCA   3  LK  4  LCA

2 2
 fY  16.0  mm
24  Edyn  IY
Üst kuşak ile yan plakanın DIN 18800 e göre yapılan hesaplarında plakaların buruşmayacağı
görülmüştür.
Üst kuşak ile yan plakanın DIN 4114 e göre yapılan hesaplarında plakaların buruşacağı görülmüştür.
Son hesap şeklimiz DIN 18800 olduğu için kontrüksiyonu bu ölçülerle yapabiliriz.
Örnek 2 de kirişin ağırlığı 13'554 kg ve Örnek 4 de 10'056 kg. Kirişimiz 3'498 kg daha hafif.
DİKKAT; Bütün yapılan hesapların analizi konstrüksiyon kıritiği ile 41_08 dosyasına görülecektir.
www.guven-kutay.ch
5. Konu İndeksi
A M
Arabanın öz ağırlığından oluşan gerilim Mukavemet momenti.......................................... 4
"2" ...........................................8 R
B Raylı profil 2
Bir tekerleği etkileyen dik kuvvet........................2 T
K Ters sehim 13, 14
Kiriş profilinin seçimi .........................................2 Toplam kayma gerilimi "τtop" .............................12
Kirişe ters sehim verilmesi................................14 Toplam sehim 14
Kirişin öz ağırlığından oluşan gerilim Y
"1" ...........................................7
Kirişin öz ağırlık sehimi....................................13 Yükleme grubu katsayısı "kB" ............................ 7
Kirişteki enine gerilim “egII”..............................2 Yükün ağırlık sehimi.........................................13
Kirişteki normal eğilme gerilimi "egI "................7
www.guven-kutay.ch

41 02 Cift-Kiris

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

41 02 Cift-Kiris

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

2012 Haziran

Semboller ve Kaynaklar için "41_00_CelikKonstruksiyonaGiris.doc" a bakınız.

1. Standart Hazır Profiller ve Kutu Kirişler

Şekil 4, Çift kirişli gezer köprü vinci

1.1. Kiriş profilinin seçimi

1.1.1. Gereken eylemsizlik momenti

Iyger cm4 Kiriş profilinin y-y için gerekli atalet momenti

1.1.2. Tekerlekleri etkileyen dik kuvvet

K 1 Kaldırma yükü katsayısı

1.1.3. Kirişin eylemsizlik ve mukavemet momenti

I ytop  I yi  zi2  Ai ; Iztop  Izi  yi2  Ai F(3)

1.1.4. Standart profilli kirişin eylemsizlik ve mukavemet momenti

YS mm Ağırlık merkezi Y-değeri

S e1,2 mm Ağırlık merkezi ile kenarların mesafesi

u1,2 mm Ağırlık merkezi ile kenarların mesafesi

y-eksenine göre atalet momenti:

z-eksenine göre atalet momenti:

Varyant 2, Standart Profili, Raylı ve takviyeli

z AI mm2 I-Profili alanı

P3 P4 ZS mm Ağırlık merkezi Z-değeri

YS mm Ağırlık merkezi Y-değeri

P1 u1,2 mm Ağırlık merkezi ile kenarların mesafesi

y-eksenine göre atalet momenti:

z-eksenine göre atalet momenti:

Iz  IzI  IzR  2  IL  ( y2L1  y 2L 2 )  A L F(7)

Sistemin mukavemet momentleri Wx ve Wy

Iy cm4 Yeksenine göre kesit atalet momenti

1.1.5. Kutu kirişin eylemsizlik ve mukavemet momenti

Şekil 8, Kutu kiriş ölçüleri

Ekonomik kazanç sağlamak için;

Buradada hesaplar aynen standart profillerde belirlendiği gibi yapılır.

1.1.5.1. Sistemin ağırlık merkezi

Ağırlık merkezinin ZS değeri alanlar momenti eşitliğine göre bulunur:

Ai cm2 Parçanın alanı, indeksine göre

Buradaki değerlerin ön hesaplamasını yaparsak;

1.1.5.2. Kirişin eylemsizlik momentleri

I1x  b1  t13 / 12 I2x  t 2  h 32 / 12 I3x  b3  t 33 / 12 u1  b1  YS

Kirişin y-eksenine göre eylemsizlik momenti:

I y  I1y  I 2 y  I3y  I4 y  I5y  z s21  A1  z s22  A 2  z s23  A3  z s24  A 4  z s25  A5 F ( 11 )

Kirişin z-eksenine göre eylemsizlik momenti:

1.1.5.3. Kirişin mukavemet momentleri

Kirişin y-eksenine göre mukavemet momenti:

Kirişin z-eksenine göre mukavemet momenti:

1.1.6. Kirişin birim ağırlığı

q K  A top  St  1m  0,5  m P F ( 15 )

Bir perdenin ağırlığı; mP  (h 2  h P )  (b1  2  t 2  2  b B )  t 2  St F ( 16 )

1.1.7. Kutu Kiriş mukavemet hesabı

kB 1 Yükleme grubu katsayısı

1.1.7.1. Yükleme grubu katsayısı " kB "

1.1.7.2. Kirişin kendi ağırlığından ileri gelen gerilim "1"

K 1 Öz ağırlık katsayısı

Şekil 11, Kutu kiriş, servis platformu ve kuvvetler

gelen eğilme momenti " M1 ":

1.1.7.3. Arabanın toplam ağırlığından oluşan gerilim "2"

Arabanın ağırlıklarından oluşan gerilimin nasıl bulunduğu monoray fasikülünde anlatılmıştır.

FA kg Arabanın toplam ağırlığı

1.1.7.4. Kaldırma yükünden ileri gelen gerilim "3"

FY kg Yükün ağırlığı, kaldırma kapasitesi

1.1.7.5. Eylemsizlik kuvvetlerden ileri gelen gerilim "4"

K 1 Öz ağırlık katsayısı

1.1.7.6. Araba kasılmasından ileri gelen gerilme "5"

Max. Moment M5  0,05  LA  (FA  FY )

Kirişte yüklemeden oluşan sınır değerler oranı "F"