‫ﺳﭙﺎﺳﮕﺬارﯼ‬

‫اﻳﻦ ﮔﺰارش ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺨﺶ اﺣﺼﺎﺋﻴﻪ و ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ دﻓﺘﺮ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و ﺟﺮاﻳﻢ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ )‪ (UNODC‬ﺑﺎ هﻤﮑﺎرﯼ‬
‫دﻓﺘﺮ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و ﺟﺮاﻳﻢ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﺑﺮاﯼ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻬﻴﻪ و ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫هﻤﺂهﻨﮓ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺗﻬﻴﻪ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﮔﺰارش‬

‫اﻳﻨﺮﻳﮑﻮ ﺑﻴﺴﻮﮔﻨﻮ )ﺑﺨﺶ اﺣﺼﺎﺋﻴﻪ و ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ(‬

‫اﻧﺎ اﻟﻮازﯼ دل ﻓﺮﻳﺖ )ﺑﺨﺶ اﺣﺼﺎﺋﻴﻪ و ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ(‬

‫ﻓﻠﻴﭗ دﻳﻔﻴﺲ )ﺑﺨﺶ اﺣﺼﺎﺋﻴﻪ و ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ(‬

‫ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺳﺎﺣﻮﯼ‬

‫ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ‪ :‬دﻳﻮاﺷﻴﺶ دهﺮ‪ ،‬دﻳﻮاﮐﯽ ﺷﺮﻳﺴﺘﻬﺎ‪ ،‬ﺿﻴﺎاﻟﺪﻳﻦ ذﮐﯽ و ﻧﻮر ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺎدق )دﻓﺘﺮ ﻣﺮﮐﺰﯼ‬
‫ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و ﺟﺮاﻳﻢ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن(‬

‫ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ‪ :‬هﻠﻦ ﺳﻴﺰ و ﻟﻴﺎﻧﺎ ﭼﺘﺰﻳﮕﻴﻮس )ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﯽ ﻳﻮرﻳﮑﺎ در ﮐﺎﺑﻞ(‬

‫هﻤﮑﺎر ادﻳﺘﻮر )ﺗﺼﺤﻴﺢ ﮐﻨﻨﺪﻩ( و ﭼﺎپ‪ :‬رﻳﻨﻬﻴﻠﺪ ﺟﺎﻧﺴﻦ و ﺳﻮزان ﮐﻴﻮﻧﻴﻦ‬

‫ﻧﻈﺎرت‪:‬‬

‫ﺳﻨﺪﻳﭗ ﭼﺎوﻻ )رﺋﻴﺲ ﺑﺨﺶ ﺑﺮرﺳﯽ ﭘﺎﻟﻴﺴﯽ و اﻣﻮر ﻋﺎﻣﻪ( و اﻧﺠﻴﻼ ﻣﯽ )رﺋﻴﺲ ﺑﺨﺶ اﺣﺼﺎﺋﻴﻪ و ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ(‬

‫هﻤﮑﺎرﯼ و ﻧﻈﺮﻳﺎت ﭘﺘﺮﻳﮏ ﺳﻴﺮاﻣﯽ‪ ،‬ﮐﺎﺗﺮﻳﻦ ﭘﻴﺴﺪﻳﻦ و ﺳﺘﻔﻴﻦ ﻣﻠﺒﺎﯼ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺪر اﺳﺖ‪.‬‬

‫هﻤﮑﺎرﯼ هﺎﯼ ﮐﺎرﻣﻨﺪان دﻓﺘﺮ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و ﺟﺮاﻳﻢ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮاﯼ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن هﺮ ﻳﮏ ﺟﺎن ﻟﻮگ ﻟﻴﻤﻪ هﺎﻳﻮ )رﺋﻴﺲ‬
‫دﻓﺘﺮ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و ﺟﺮاﻳﻢ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن(‪ ،‬هﻴﺪر ﺑﺎر‪ ،‬ﻣﺘﻴﻮ ﭘﺎﺳﮑﻮاﻟﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻳﮑﻞ هﺎرﺗﻤﻦ‪ ،‬ﺳﻬﻴﻞ ﻏﻮروال و‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﻤﻨﺎن اﺣﻤﺪ زﯼ در ﺗﻤﺎم ﻣﺮاﺣﻞ اﺟﺮاﯼ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺳﺘﺎﻳﺶ و ﺳﭙﺎﺳﮕﺬارﯼ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﮔﺰارش ﺑﻪ هﻤﮑﺎرﯼ ﻣﺎﻟﯽ دوﻟﺖ اﻃﺮﻳﺶ از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﺮوژﻩ ‪ R86‬دﻓﺘﺮ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و ﺟﺮاﻳﻢ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﺗﻬﻴﻪ و‬
‫ﺗﺮﻳﻴﺐ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫رﻓﻊ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ‬

‫اﻳﻦ ﮔﺰارش ﺑﻪ ﺷﮑﻞ رﺳﻤﯽ ﻧﺸﺮ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﺘﻮﻳﺎت اﻳﻦ ﻧﺸﺮﻳﻪ ﺑﻪ هﻴﭻ ﻋﻨﻮان ﻣﻨﻌﮑﺲ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻧﻈﺮﻳﺎت ﻳﺎ ﭘﺎﻟﻴﺴﯽ هﺎﯼ‬
‫دﻓﺘﺮ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و ﺟﺮاﻳﻢ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﻳﺎ ﻣﻮﺳﺴﺎت ﮐﻤﮏ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻧﺒﻮدﻩ و ﻧﻪ هﻢ ﺁﻧﺮا ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﮐﺎر رﻓﺘﻪ و ﻣﺤﺘﻮﻳﺎت ﮐﻪ اراﺋﻪ ﮔﺮدﻳﺪﻩ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﺑﻴﺎن ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻧﻈﺮﻳﺎت دﻓﺘﺮ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و ﺟﺮاﻳﻢ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ در‬
‫ﺧﺼﻮص وﺿﻌﻴﺖ ﻋﺪﻟﯽ و ﻗﻀﺎﺋﯽ‪ ،‬ﻗﻠﻤﺮو‪ ،‬ﺷﻬﺮ هﺎ ﻳﺎ ﺻﻼﺣﻴﺖ هﺎ ﻳﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺪود ﺳﺮﺣﺪات ﻳﺎ ﻣﺮز هﺎﯼ هﻴﭻ ﮐﺸﻮر ﻧﻤﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻋﮑﺲ‪ :‬دﻓﺘﺮ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و ﺟﺮاﻳﻢ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ )‪) /(UNODC‬ﭘﻮش ﮔﺰارش(‪ ،‬اﻟﻴﺴﺎﻧﺪرو ﺳﮑﺎﺗﯽ از ﺑﺎﻧﮏ ﺟﻬﺎﻧﯽ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻋﮑﺲ هﺎ ﺻﺮف ﺑﻪ هﺪف ﺗﺸﺮﻳﺢ و ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ و ﺣﻴﻦ اﺧﺬ رﺷﻮت ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻧﺸﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ و ﻣﺤﺘﻮﻳﺎت ﮐﻪ اراﺋﻪ ﮔﺮﻳﺪﻩ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﺑﻴﺎن ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻧﻈﺮﻳﺎت دﻓﺘﺮ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و ﺟﺮاﻳﻢ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ‬
‫ﻣﺘﺤﺪ در ﺧﺼﻮص وﺿﻌﻴﺖ ﻋﺪﻟﯽ و ﻗﻀﺎﺋﯽ‪ ،‬ﻗﻠﻤﺮو‪ ،‬ﺷﻬﺮ هﺎ ﻳﺎ ﺳﺎﺣﻪ ﺻﻼﺣﻴﺖ هﺎ ﻳﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺪود ﺳﺮﺣﺪات ﻳﺎ ﻣﺮز هﺎﯼ‬
‫هﻴﭻ ﮐﺸﻮر ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺤﻼت و ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮐﻪ ذﮐﺮ ﮔﺮدﻳﺪﻩ‪ ،‬ﻧﺎم هﺎﯼ رﺳﻤﯽ ﺁن ﻣﻨﺎﻃﻖ و ﻣﺤﻼت اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﻴﻦ ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ‬
‫ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺑﻪ ﺁن ﻧﺎم هﺎ ﻣﺴﻤﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪2‬‬
 ‫ﻓﺴﺎد ادارﯼ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬
‫ﻗﻀﺎﻳﺎﯼ ﮔﺰارش ﺷﺪﻩ رﺷﻮت ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺘﻀﺮرﻳﻦ‬

‫دﻓﺘﺮ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و ﺟﺮم ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ‬

‫)‪(UNODC‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪3‬‬
  4
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫‪٧‬‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﺎت رﺋﻴﺲ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬

‫‪١٣‬‬ ‫ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻣﻬﻢ و ﮐﻠﻴﺪﯼ‬
‫‪١٨‬‬ ‫ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ‬
‫‪٢٠‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫‪١۶‬‬ ‫داﻣﻨﻪ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ‬
‫‪١٧‬‬ ‫‪ .١‬ﻣﻴﺰان رﺷﻮت‬
‫‪١٩‬‬ ‫ﻣﺜﺎل هﺎﯼ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﺋﯽ‬
‫‪٢١‬‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﺘﻀﺮرﻳﻦ رﺷﻮت‬
‫‪٢١‬‬ ‫ﺗﺠﺎرب رﺷﻮت ﺳﺘﺎﻧﯽ‪ :‬ﻧﻘﻞ ﻗﻮل اﺷﺘﺮاﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ‬
‫‪٢٢‬‬ ‫‪ .٢‬ﻣﺎهﻴﺖ رﺷﻮت‬
‫‪٢٣‬‬ ‫ﺑﻌﺪ اﻗﺘﺼﺎدﯼ رﺷﻮت‬
‫‪٢۴‬‬ ‫‪ .٣‬رﺷﻮت در دواﻳﺮ دوﻟﺘﯽ‬
‫‪٢٧‬‬ ‫ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺁزﻣﺎﻳﺸﯽ در ﺳﮑﺘﻮر ﻋﺪﻟﯽ و ﻗﻀﺎﺋﯽ‬
‫‪٢٨‬‬ ‫‪ .۴‬درﮎ و ﺁﮔﺎهﯽ در ﻣﻮرد ﻓﺴﺎد ادارﯼ‬
‫‪٣١‬‬ ‫‪ .۵‬ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺮ رﺷﻮت‬
‫‪٣١‬‬ ‫اﻣﮑﺎن دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت در ارﮔﺎن هﺎﯼ دوﻟﺘﯽ‬
‫‪٣٢‬‬ ‫ﮐﻴﻔﻴﺖ ﺧﺪﻣﺎت‬
‫‪٣٢‬‬ ‫درﮎ و ﻓﻬﻢ ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﺒﺎرزﻩ ﻋﻠﻴﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ‬

‫‪ ‬‬ ‫‪5‬‬
 ‫‪٣٣‬‬ ‫ﺑﺤﺚ روﯼ ﻓﺴﺎد ادارﯼ‬
‫‪٣٣‬‬ ‫ﭘﺬﻳﺮش اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻓﺴﺎد ادارﯼ‬
‫‪٣۵‬‬ ‫‪ .۶‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮﯼ‬
‫‪٣٧‬‬ ‫‪ .٧‬ﺿﻤﻴﻤﻪ روش اﺟﺮاﯼ ﺗﺤﻘﻴﻖ‬
‫‪٣٧‬‬ ‫ﻃﺮح ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ‬
‫‪٣٨‬‬ ‫ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﺠﻤﻮع ﭘﻮل ﮐﻪ ﻃﯽ ﻳﮑﺴﺎل ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‬

‫‪ ‬‬ ‫‪6‬‬
 ‫ﻧﻈﺮﻳﺎت رﺋﻴﺲ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬

‫ﻻ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﭼﺎﻟﺶ هﺎﯼ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻴﺮوﻧﺪ ﮐﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎ ﺁن ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﮔﺮ از اﻓﻐﺎﻧﺎن ﭘﺮﺳﻴﺪﻩ‬
‫ﻓﻘﺮ و ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻣﻌﻤﻮ ًَ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺟﻮاب ﻣﺘﻔﺎوت را اراﺋﻪ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪ :‬ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﻃﻮرﻳﮑﻪ در اﻳﻦ ﮔﺰارش دﻓﺘﺮ ﻣﻮاد‬
‫ﻣﺨﺪر و ﺟﺮاﻳﻢ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ )‪ (UNODC‬ﺗﺬﮐﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ۵٩ ،‬ﻓﻴﺼﺪ ﺟﻤﻌﻴﺖ اذﻋﺎن داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﺪم ﺻﺪاﻗﺖ ادارات‬
‫دوﻟﺘﯽ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﺷﺎن را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻴﺪهﺪ در ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ‪ ۵۴‬ﻓﻴﺼﺪ ﺑﯽ اﻣﻨﻴﺘﯽ و ‪ ۵٢‬ﻓﻴﺼﺪ ﺑﯽ ﮐﺎرﯼ را ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﭼﺎﻟﺶ ﻋﻨﻮان ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺁﻗﺎﯼ ﮐﺮزﯼ درﮎ ﻧﻤﻮدﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﮐﺸﻮر را ﺑﻪ ﺗﺒﺎهﯽ ﻣﻴﮑﺸﺎﻧﺪ‪ .‬وﯼ در ﮔﺸﺎﻳﺶ دور دوم رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اش‬
‫در ﻧﻮاﻣﺒﺮ ‪" ٢٠٠٩‬ﻣﺤﻮ ﻓﺮهﻨﮓ ﻣﻌﺎﻓﻴﺖ و رﺷﺪ ﺻﺪاﻗﺖ" را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اوﻟﻮﻳﺖ هﺎﯼ ﮐﺎرﯼ ﺑﺮاﯼ ادارﻩ ﺟﺪﻳﺪش ﻋﻨﻮان‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺗﺎ اﮐﻨﻮن ارادﻩ ﺳﻴﺎﺳﯽ و اﺑﺰار ﺗﺤﻠﻴﻠﯽ ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ دﻗﻴﻖ ﺁﻣﺎرﯼ در ﻣﻮرد ﻣﻴﺰان ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺟﻮﺋﯽ در‬
‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از اﻳﻦ رو ﮔﺰارش هﺬا ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻓﺴﺎد ادارﯼ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن از زاوﻳﻪ ﻣﺘﻔﺎوت ﺗﺮﯼ‬
‫ﻣﻴﻨﮕﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺰارش ﺑﻪ ﻣﺸﮑﻞ ﮐﻪ اﻓﻐﺎﻧﺎن را روزاﻧﻪ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻴﮑﻨﺪ )رﺷﻮت(‪ ،‬از ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ رﺳﻴﺪﮔﯽ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در ﺣﺎل‬
‫ﺣﺎﺿﺮ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺑﺎ ذﮐﺮ ﻗﻀﺎﻳﺎﯼ رﺷﻮت ﺑﺎ ارزش ﺑﻠﻨﺪ‪ -‬ﭘﺮداﺧﺖ ‪ ١٠٠٠‬داﻟﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺁن‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﻩ دﻳﮕﺮ‬
‫ﻗﻀﺎﻳﺎﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮ از دو ﭼﻨﺪ ﻋﻮاﻳﺪ ﺳﺮاﻧﻪ ﮐﺸﻮر‪ -‬ﺗﺎ اﻧﺪازﻩء ﻗﺴﻤﺖ از ﻗﻀﺎﻳﺎﯼ ﻣﻬﻢ ﻓﺴﺎد ادارﯼ را ﺑﺮﻣﻼ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮﺧﻼف ﺳﺎﻳﺮ ﮔﺰارش هﺎ در راﺑﻄﻪ ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ادارﯼ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﻓﻘﻂ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻣﺸﺎهﺪات ﻧﻤﻴﺒﺎﺷﺪ؛ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﻩ‬
‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﺰارش ﺻﺮف ﺗﺸﺨﻴﺺ‪ ،‬درﮎ و ﻧﺎ رﺿﺎﻳﺘﯽ ﺑﺮﺧﻮاﺳﺘﻪ از اﻓﺮاد را ﺳﻨﺠﺶ ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻠﮑﻪ ﺟﺮم واﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻣﺘﻀﺮرﻳﻦ ﮔﺰارش دادﻩ ﺷﺪﻩ‪ ،‬را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻴﮕﺬارد‪ .‬اﻳﻦ ﻳﮏ ﮔﺰارش واﻗﻌﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺳﺎس ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ‪٧۶٠٠‬‬
‫ﻧﻔﺮ )ﮐﺘﻠﻪ اﯼ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ( در ‪ ١٢‬ﻣﺮﮐﺰ وﻻﻳﺎت و در ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ ١۶٠٠‬ﻗﺮﻳﻪ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫هﻤﮑﺎرﯼ ‪ ،‬ﻧﻪ اﻧﺘﻘﺎد‬

‫اﻳﻦ ﮔﺰارش ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺘﻘﺎد ﻳﺎ ﻣﻼﻣﺖ ﻧﻤﻮدن اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻳﺎ ﺟﻬﺖ اﻧﺘﻘﺎد روﯼ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻧﮕﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاﯼ‬
‫ﺗﻬﻴﻪ اﻳﻦ ﮔﺰارش ﺳﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﻌﻘﻮل وﺟﻮد دارد‪:‬‬

‫اول‪ :‬هﻴﭻ ﮐﺸﻮرﯼ ﻋﺎرﯼ از ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ هﺎﯼ ﻣﺸﺎﺑﻪ در ﮐﺸﻮر هﺎﯼ ﻣﺘﻌﺪد ﺟﻬﺎن )ﻏﻨﯽ و‬ ‫•‬
‫ﻓﻘﻴﺮ( در واﻗﻊ ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪهﺪ ﮐﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﻣﺮدم ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫دوم‪ :‬ﻋﻘﺎﻳﺪ دﻓﺘﺮ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و ﺟﺮاﻳﻢ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ )‪ (UNODC‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺳﺎزﻧﺪﻩ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪:‬‬ ‫•‬
‫ﻣﺎ ﻣﺸﮑﻼت ﻋﻤﻮﻣﯽ را ﺗﺸﺨﻴﺺ دادﻩ ﺗﺎ در راﺳﺘﺎﯼ درﻳﺎﻓﺖ راﻩ ﺣﻞ هﺎ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﻠﯽ هﻤﮑﺎرﯼ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪ .‬در راﺑﻄﻪ‬
‫ﺑﻪ رﺷﺪ ﺻﺪاﻗﺖ در ﺣﮑﻮﻣﺖ‪ ،‬هﺪف ﻣﺎ هﻤﮑﺎرﯼ ﺑﺎ ﮐﺸﻮر هﺎﯼ ﻋﻀﻮ ﺟﻬﺖ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻳﮕﺎﻧﻪ ﺳﻨﺪ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﯽ اﻟﺰاﻣﯽ‬
‫ﺟﻬﺎن )ﮐﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﻋﻠﻴﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ( ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪7‬‬
‫ﺳﻮم‪ :‬ﮐﺸﻮر هﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺷﺎن ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ‪ -‬ﺑﺪون اﮔﺮ هﺎ و اﻣﺎ هﺎ‪ -‬ﻧﻴﺎز‬ ‫•‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﯽ ﺧﻼ هﺎ‪ ،‬ﮐﺸﻮر هﺎ در ﻣﻮرد اﻳﻨﮑﻪ ﭼﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ و اﻗﺪاﻣﺎت ﺗﺎزﻩ ﺿﺮورﯼ ﺑﻮدﻩ و ﺑﻪ ﮐﺪام ﻧﻮع‬
‫هﻤﮑﺎرﯼ ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﺗﺮﯼ ﮐﺴﺐ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ و ﮔﺰارش ﺑﺎ در ﻧﻈﺮداﺷﺖ اهﺪاف ﻳﺎد ﺷﺪﻩ اﺟﺮا و ﺗﺮﺗﻴﺐ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﭘﺮﻣﺼﺮف زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮﻩ‬

‫ﺑﻪ اﺳﺎس اﻳﻦ ﮔﺰارش‪ ،‬درﻳﺎﻓﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ ﺑﺪون ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت ﻳﮏ اﻣﺮ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﻧﺎ ﻣﻤﮑﻦ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬رﺷﻮت ﺳﺘﺎﻧﯽ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺑﻪ ﻳﮏ ﺑﺨﺶ از زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮﻩ ﻣﺒﺪل ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻃﯽ ‪ ١٢‬ﻣﺎﻩ ﮔﺬﺷﺘﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ و ﺷﻬﺮﯼ از دو اﻓﻐﺎن‬
‫ﻳﮑﯽ ﺁن ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت ﺑﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺻﺮف از ﻃﺮﻳﻖ ﭼﺸﻤﮏ زدن و اﺷﺎرﻩ‬
‫ﮐﺮدن اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽ ﭘﺬﻳﺮد‪ :‬اﮐﺜﺮًا )‪ ۵۶‬ﻓﻴﺼﺪ( ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ رﺷﻮت ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ واﺿﺢ و ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫اﮐﺜﺮ ﻣﻮارد )‪ ۴/٣‬ﻗﻀﺎﻳﺎ( رﺷﻮت ﺗﺤﺖ ﻧﺎم "ﺑﺨﺸﺶ" ﺑﺼﻮرت ﻧﻘﺪ ﭘﺮداﺧﺖ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺪ اوﺳﻂ ﻣﺒﻠﻎ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ١۶٠‬داﻟﺮ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ -‬اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ ﮐﺸﻮر ﺻﺮف ﺑﻪ ‪ ۴٢۵‬داﻟﺮ در ﺳﺎل ﺑﺎﻟﻎ ﻣﻴﮕﺮدد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺎﻟﻴﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺎﻻﯼ اﻓﺮاد اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺟﻤﻠﻪ ﻓﻘﻴﺮ ﺗﺮﻳﻦ اﺷﺨﺎص روﯼ زﻣﻴﻦ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ اﺳﺎس هﺮ ﻣﻌﻴﺎر ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻴﺮود‪ .‬در ﻣﺠﻤﻮع‪ ،‬اﻓﻐﺎﻧﺎن ﻃﯽ ‪ ١٢‬ﻣﺎﻩ ﮔﺬﺷﺘﻪ ‪ ٢.۵‬ﺑﻴﻠﻴﻮن داﻟﺮ‬
‫ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﻣﻌﺎدل ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﻳﮏ ﭼﻬﺎرم )‪ ٢٣‬ﻓﻴﺼﺪ( ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺗﻔﺎﻗًﺎ اﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻋﻮاﻳﺪ ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ ٢٠٠٩‬از ﺗﺮﻳﺎﮎ ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻣﺪ )ﻣﺎ ﻋﻮاﻳﺪ ﺗﺮﻳﺎﮎ را ﻃﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻎ‬
‫‪٢.٨‬ﺑﻴﻠﻴﻮن داﻟﺮ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻧﻤﻮدﻩ اﻳﻢ(‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﻩ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و رﺷﻮت ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﺎﻳﺪاﺗﯽ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻳﮏ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﮑﺎن دهﻨﺪﻩ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬هﺮ دو ﻣﻨﺒﻊ )رﺷﻮت و ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر( ﺣﺪودًا ﻧﻴﻢ از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺸﺮوع ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ را‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻴﺪهﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن وﺿﻌﻴﺖ را ﺑﺪﺗﺮ ﻣﯽ ﺳﺎزد اﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻋﺪاﻟﺖ و ﺗﻨﻔﻴﺬ ﻗﺎﻧﻮن در ﻧﻘﺾ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﭘﻴﺸﻘﺪم‬
‫ﺗﺮ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻃﯽ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺣﺪود ‪ ٢۵‬ﻓﻴﺼﺪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﻓﻐﺎن ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻮﻇﻔﻴﻦ ﭘﻮﻟﻴﺲ و ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﻣﺤﻠﯽ ﺣﺪ اﻗﻞ‬
‫ﻳﮑﺒﺎر رﺷﻮت ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬از ‪ ١٠‬ﻓﻴﺼﺪ اﻟﯽ ‪ ٢٠‬ﻓﻴﺼﺪ اﻓﺮاد ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﻗﻀﺎت‪ ،‬څﺎرﻧﻮاﻻن‪ ،‬دﮐﺘﻮران و ﮐﺎرﻣﻨﺪان‬
‫ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻴﺮﺳﺪ ﮐﻪ رﺷﻮت ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺴﺮﻳﻊ ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ ﭘﺮوﺳﻪ اﻣﻮر ادارﯼ ﭘﺮداﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﻴﺸﻮد ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺛﻠﺚ ﺟﻤﻌﻴﺖ )‪ ٣٨‬ﻓﻴﺼﺪ( ﻣﻌﺘﻘﺪ اﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻳﮏ اﻣﺮ ﻣﻌﻤﻮل ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫رﺷﻮت ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﻓﺮاد ﻓﻘﻴﺮ را در ﺗﻨﮕﻨﺎ ﻗﺮار دادﻩ و ﺑﺎﻋﺚ ﺳﻮء ﻣﺼﺮف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻴﮕﺮدد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ اﻋﺘﺒﺎر دوﻟﺖ را ﻧﻴﺰ از ﺑﻴﻦ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬هﺮﮔﺎﻩ اﻓﺮادﯼ ﮐﻪ روزاﻧﻪ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ٢‬داﻟﺮ ﻋﺎﻳﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در ﺑﺪل ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻧﻬﺎ روﯼ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻋﺘﻤﺎد ﻧﻨﻤﻮدﻩ و دﻧﺒﺎل ﺳﺎﻳﺮ ﮔﺰﻳﻨﻪ هﺎ ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺗﺄﻣﻴﻨﺎت و ﺁﺳﺎﻳﺶ ﻣﻴﮕﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻤﺎﻟﮏ ﺟﻬﺎن ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﻴﺪﻩ‪ ،‬در هﻤﭽﻮ ﻣﻮارد ﻗﺮارداد اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻓﺴﺦ ﮔﺮدﻳﺪﻩ‪ :‬ﺻﺪاﻗﺖ و وﻓﺎدارﯼ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ و‬
‫ﻧﺎرﺿﺎﻳﺘﯽ ﺑﻪ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻣﺒﺪل ﻣﻴﮕﺮدد‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﺷﮕﻔﺖ ﺁور ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ اﮐﺜﺮ اﻓﻐﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ دوﻟﺖ ﻗﺎدر ﻳﺎ ﺧﻮاهﺎن ﺁن ﻧﻴﺴﺖ ﺗﺎ ﻣﺸﮑﻼت ﺷﺎﻧﺮا ﺑﺮﻃﺮف‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺻﻒ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻴﮑﻪ اﺟﺮا ﮐﻨﻨﺪﻩ ﮔﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ دﻓﺘﺮ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و ﺟﺮاﻳﻢ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ‬
‫)‪ (UNODC‬از ﻣﺮدم ﺳﻮاﻻت را ﻣﻄﺮح ﻧﻤﻮدﻧﺪ وهﻤﻪ ﺷﺎن ﺑﺮ ﺷﺪت و ﮐﺜﺮت ﺟﺮم ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ‪ ٩‬ﻓﻴﺼﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ وﻗﺎﻳﻊ ﻓﺴﺎد ادارﯼ را ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﮔﺰارش دادﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻔﻬﻮم اﺳﺖ ﮐﻪ ‪ (١‬اﻓﺮاد ﻧﻤﻴﺪاﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺪام‬
‫ﻣﺮﺟﻊ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪ (٢ ،‬اﻓﺮاد ﺑﺎﻻﯼ ﮐﺴﺎﻧﻴﮑﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﺸﺎﻧﺮا هﻤﮑﺎرﯼ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬وﻳﺎ ‪ (٣‬اﻓﺮاد اﺣﺴﺎس ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﮔﺰارش ﻋﻤﻞ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﻪ اﺷﺨﺎﺻﻴﮑﻪ ﺧﻮد ﺑﺨﺶ از ﻓﺴﺎد ادارﯼ اﻧﺪ‪ ،‬هﻴﭻ ﺳﻮدﯼ ﻧﺪارد )‪ ۶٣‬ﻓﻴﺼﺪ از ﺟﻮاﺑﺎت(‪.‬‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺑﺰرﮔﺎن ﻗﻮﻣﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳﻨﺘﯽ‬

‫ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻓﻐﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻨﺘﯽ از ﻃﺮﻳﻖ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ارﺑﺎب‪ -‬رﻋﻴﺖ ﺑﻪ هﻢ ﮔﺮﻩ ﺧﻮردﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻤﺎﻟﮏ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﻃﻮل ﻗﺮن هﺎ ﻗﺮار داد اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻃﺮﻓﺪارﯼ هﺎ و وﻓﺎدارﯼ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﻮل و ﺳﺎﻳﺮ‬

‫‪ ‬‬ ‫‪8‬‬
‫ﻣﮑﺎﻓﺎت‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪﻩ و ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻣﺪﻩ ﮐﻪ واﺑﺴﺘﮕﯽ هﺎﯼ ﻗﻮﻣﯽ را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻧﻤﻮدﻩ و ﺳﺮان ﻗﻮﻣﯽ را از اﺣﺘﺮام زﻳﺎد‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﭘﻮل هﺎﯼ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر )و ﻣﺴﺎﻋﺪت ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ( ﺑﺎ ﻋﺚ ﺷﺪﻩ ﺗﺎ اﺧﻴﺮًا ﭼﻨﻴﻦ‬
‫رواﺑﻂ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﮑﻞ دهﻨﺪ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎن ﺑﯽ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻗﺸﺮ ﭘﻮﻟﺪار و ﻣﺘﻨﻔﺬ ﺟﺪﻳﺪ را ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﺁوردﻩ ﮐﻪ ﻓﺮاﺗﺮ از‬
‫ﺻﻼﺣﻴﺖ ﺳﻨﺘﯽ‪/‬ﻣﺤﺪودﻩ ﻗﻮﻣﯽ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮدﻩ و ﺳﻄﺢ هﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮاﯼ اﺟﺮاﯼ وﻇﺎﻳﻒ و اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت را ﺑﺎﻻ ﺑﺮدﻩ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺎهﻴﺖ‬
‫ﻳﮏ ﮐﺸﻮر در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﺎزﮔﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫رواﺑﻂ ﻗﺒﻠﯽ ارﺑﺎب‪ -‬رﻋﻴﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﻮل ﺧﺪﻣﺎت ﮐﻪ از ﺟﺎﻧﺐ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ اراﺋﻪ ﻣﻴﮕﺮدﻳﺪ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﺳﺎﺣﻪ‪ ،‬ﮐﻴﻔﻴﺖ و‬
‫ﮐﻤﻴﺖ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ وﺳﻴﻊ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﻨﺤﺮف ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ دادﻩ و ﺑﻪ ﻳﮏ ﺳﻴﺴﺘﻢ وﺳﻴﻊ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‬
‫هﺎﯼ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻣﺠﺮﻣﻴﻦ ﻣﺒﺪل ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻧﺪازﻩ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ) ﻳﮏ ﭼﻬﺎرم ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ(‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎد ﻋﻤﻮﻣﯽ ﮐﺸﻮر را در اﺧﺘﻴﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﺘﻤﻢ ﺁن‬ ‫•‬
‫ﮔﺮدﻳﺪﻩ ﮐﻪ اﻏﻠﺒًﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎﻳﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد هﺎﯼ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫رﺷﺪ روز اﻓﺰون ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺗﻮﺳﻂ ﺣﺪود ﻧﻴﻢ از اﺷﺨﺎص ﺳﺮوﯼ ﺷﺪﻩ ﺗﺎﺋﻴﺪ ﮔﺮدﻳﺪﻩ؛ ﺑﻪ اﺳﺎس ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ اﻳﻦ‬ ‫•‬
‫اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﭼﺎﻟﺶ ﻓﺴﺎد ادارﯼ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﺪﺗﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻄﺮات اﻧﺤﺮاﻓﯽ ﻓﺴﺎد ادارﯼ‪ ،‬رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را از ﺑﻴﻦ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺗﻌﺪادﯼ از اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﮔﺎن‬ ‫•‬
‫اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻨﻮﺑﯽ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺷﺎﮐﯽ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ "ﺑﺰرﮔﺎن ﻣﺤﻞ ﮐﻪ از ﺷﮑﺎﻳﺖ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺁﮔﺎهﯽ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬هﻴﭻ ﮔﺎهﯽ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ رﺟﻮع ﻧﻨﻤﻮدﻩ ﻳﺎ ﺑﺤﺚ ﻋﻤﻮﻣﯽ را روﯼ درﻳﺎﻓﺖ راﻩ ﺣﻞ ﺑﻪ راﻩ‬
‫ﻧﻴﺎﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪".‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻀﻌﻴﻒ اﺳﺎس ﻋﺪاﻟﺖ ﺳﻨﺘﯽ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن )ﮐﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﻮرا هﺎ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻴﺸﺪ(‪ ،‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﺎزات ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺁﻣﻴﺰ‬
‫)ﺷﺮﻳﻌﺖ ﻃﺎﻟﺒﺎن( دوﺑﺎرﻩ اوج ﻣﻴﮕﻴﺮد‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل هﺎﯼ زﺷﺖ‬

‫ﭼﻪ اﻗﺪاﻣﺎت روﯼ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد؟ اوﻟﺘﺮ و ﻣﻬﻤﺘﺮ از هﻤﻪ اﻓﺮاد ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺎﻳﺪ اﻟﮕﻮﯼ از ﻋﺪم ﺁﻟﻮدﮔﯽ ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰﯼ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬در واﻗﻊ ﺗﺎﺛﻴﺮات ﻓﺰاﻳﻨﺪﻩ ﺁﻟﻮدﮔﯽ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ در ﺗﻤﺎم ﺳﻄﻮح دوﻟﺖ وﺟﻮد‬
‫دارد‪.‬‬

‫‪ .i‬در ﻗﺪم ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬رﺷﻮت و ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻧﺰد ﭘﻮﻟﻴﺲ )ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ از اردو( و ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﻗﻮﻩ‬
‫ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﺳﺎس اﻇﻬﺎرات اﺷﺨﺎص ﺳﺮوﯼ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺁﻧﺎﻧﻴﮑﻪ ﻣﺴﺌﻮل ﺗﻨﻔﻴﺬ ﻗﺎﻧﻮن‬
‫هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد ﺑﺪ ﺗﺮﻳﻦ اﻋﻤﺎل ﻏﻴﺮ اﺧﻼﻗﯽ را اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺪهﻨﺪ‪ .‬ﻃﻮرﻳﮑﻪ ﺗﺬﮐﺮ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻃﯽ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ‪ ٢۵‬ﻓﻴﺼﺪ‬
‫اﻓﻐﺎﻧﻬﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﭘﻮﻟﻴﺲ رﺷﻮت ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ ١٨ ،‬ﻓﻴﺼﺪ ﻣﺠﺒﻮر ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﻗﻀﺎت و ‪ ١٣‬ﻓﻴﺼﺪ ﺑﻪ څﺎرﻧﻮاﻻن‬
‫رﺷﻮت دهﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺴﺎ ﻣﻮارد رﺷﻮت ﺳﺘﺎﻧﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻪ اﺳﺎس ﺿﺮورت ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﺑﺪﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ﭘﻮﻟﻴﺲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎ‬
‫ﮐﻤﺒﻮد ﺷﺪﻳﺪ ﻣﻌﺎش روﺑﺮو اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺣﺮص ﻧﻴﺰ ﻧﻘﺶ ﮐﻠﻴﺪﯼ را در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﺑﺎزﯼ ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻧﻴﻢ ﻗﻀﺎﻳﺎﯼ‬
‫ﺑﺰرگ رﺷﻮت )‪ ١٠٠٠‬داﻟﺮ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺁن( ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﻇﻔﻴﻦ ﺗﻨﻔﻴﺬ ﻗﺎﻧﻮن )ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﻗﻀﺎت و څﺎرﻧﻮاﻻن( و‬
‫هﻤﭽﻨﺎن ﻣﺎﻣﻮرﻳﻦ ﭘﻮﻟﻴﺲ‪ ،‬ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﮔﻤﺮﮐﺎت و ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﺤﻠﯽ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﻩ واﺿﺢ ﺗﺮ‪ ،‬ﺣﺪ‬
‫اوﺳﻂ اﻓﻐﺎﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از دو ﺳﺎل ﮐﺎر ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﻮاﻧﺎﺋﯽ ﻓﺮاهﻢ ﻧﻤﻮدن و ﭘﺮداﺧﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺒﻠﻎ را ﺑﺪﺳﺖ ﺁرﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .ii‬ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺖ )ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﭘﺎرﻟﻤﺎن( ﻧﻴﺰ اﻓﺮاد ﺁﻟﻮدﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﮕﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫ﻓﺴﺎد ادارﯼ در ادارات دوﻟﺘﯽ ﺧﻴﻠﯽ وﺳﻴﻊ ﺑﻮد‪ ۴٠ .‬ﻓﻴﺼﺪ اﻓﻐﺎﻧﺎن ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺳﻴﺎﺳﯽ در ﺗﻤﺎس ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ رﺷﻮت ﻣﻮاﺟﻪ ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺎ ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ هﻤﭽﻮ وﺿﻌﻴﺖ ﺁﻟﻮدﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻗﺎﺑﻞ دوام‬
‫ﻧﻤﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .iii‬اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ دﺧﺎﻟﺖ اﻓﺮاد‪/‬ﻧﻬﺎد هﺎﯼ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ در ﻓﺴﺎد ادارﯼ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻧﭙﺮداﺧﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺁن هﻢ‪ ،‬ﻣﺸﺎهﺪات ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ :‬ﺑﻴﺶ از ﻧﻴﻢ از اﻓﻐﺎﻧﻬﺎ )‪ ۵۴‬ﻓﻴﺼﺪ( ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ‬

‫‪ ‬‬ ‫‪9‬‬
‫ﻧﻬﺎد هﺎﯼ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ و ﻣﻮﺳﺴﺎت ﻏﻴﺮ دوﻟﺘﯽ‪ ،‬ﮐﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺴﺎﻋﺪت هﺎﯼ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﮕﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫"ﺁﻟﻮدﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺑﻮدﻩ و ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﺴﺐ ﺛﺮوت ﺑﻪ ﮐﺸﻮر ﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ‪".‬‬
‫‪ .iv‬در اﮐﺜﺮ ﮐﺸﻮر هﺎ ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﻣﻤﺎﻟﮏ ﮐﻪ ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ ﻗﺎﻧﻮن در ﺳﻄﺢ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻗﺮار دارد‪ ،‬رﺳﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﻣﻠﯽ در ﻋﺮﺻﻪء‬
‫ﺣﮑﻮﻣﺖ دارﯼ ﺧﻮب ﻧﻘﺶ دﻳﺪﺑﺎن را اﻳﻔﺎ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻴﺮﺳﺪ ﮐﻪ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺳﻄﺢ‬
‫ﮐﺸﻮر‪ ۴٣ ،‬ﻓﻴﺼﺪ از ﺷﻬﺮ ﻧﺸﻴﻨﺎن اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ رﺳﺎﻧﻪ هﺎ ﺑﻪ ﻧﺪرت ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻣﯽ‬
‫ﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬دو ﺳﻮم ﺑﺎﺷﻨﺪﮔﺎن ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻨﻮﺑﯽ اذﻋﺎن داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺑﻪ ﻧﺪرت ﻳﺎ هﻴﭽﮕﺎهﯽ در اﺧﺒﺎر اﻧﻌﮑﺎس‬
‫ﻧﻤﻴﺂﺑﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﮑﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﻣﺮدم ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻌﺠﺐ ﻣﺒﺎﺣﺜﺎت اﻧﺪﮎ روﯼ اﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﮐﺜﺮﻳﺖ اﺷﺨﺎص ﺳﺮوﯼ ﺷﺪﻩ اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ را ﻣﺎﻧﻊ ﺟﺪﯼ در راﺳﺘﺎﯼ اﻗﺪاﻣﺎت‬
‫اﺻﻼﺣﯽ ﻣﯽ ﭘﻨﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮدﻳﮑﻪ رﺳﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤًﺎ ﺷﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺁﻧﻬﻢ‬
‫ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺷﺎن روﯼ ﻣﻮﺿﻮع رﺷﻮت ﻗﺎﺑﻞ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﺳﺮﻃﺎن )رﺷﻮت(‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺷﻌﺎع اﮐﺲ ﮐﻪ اﻳﻦ ﮔﺰارش ﻓﺮاهﻢ ﻧﻤﻮدﻩ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪهﺪ ﮐﻪ ﺳﺮﻃﺎن رﺷﻮت در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﺎ ﺑﺮﺟﺎ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫اﻣﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺮﮔﺒﺎر ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻨﮑﻪ ﺗﺪاوﯼ )اﻗﺪاﻣﺎت ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ( اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺟﻬﺖ ﮐﺎهﺶ اﻳﻦ ﺧﻄﺮ ﺑﺎ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ ﻋﻤﻠﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر رﻳﺸﻪ ﮐﻦ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺁن )اﻓﺮاد ﮐﻠﻴﺪﯼ ﺁﻟﻮدﻩ ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ( در هﻤﺂهﻨﮕﯽ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ )اﻗﺪاﻣﺎت( ﮐﻪ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻣﻤﺎﻟﮏ دﻧﻴﺎ ﺑﺎ ﺁن ﺁﺷﻨﺎﺋﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬در ﮐﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ‬
‫ﮔﻨﺠﺎﻧﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬از ﺁﻧﺠﺎﺋﻴﮑﻪ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﮐﺮزﯼ اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ادوﻳﻪ )اﻗﺪاﻣﺎت ﮐﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ‬
‫ﻣﺘﺤﺪ( را ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ )در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻋﻀﻮ اﻳﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن اﺳﺖ(‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ دﻳﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ در ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻔﻬﻮم‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .i‬در ﻗﺪم ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬اﻗﺪاﻣﺎت ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ ﮐﻪ در ﮐﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ذﮐﺮ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ هﺮ ﭼﻪ ﻋﺎﺟﻞ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫• در ﮔﺎم ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﻳﮏ ارﮔﺎن ﻣﺴﺘﻘﻞ‪ ،‬ﺁزاد ﺑﺎ ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﻴﺎز دارد‪ .‬دوﻟﺖ ﺑﺎﻳﺪ وﺳﺎﻳﻞ ﻻزم را در اﺧﺘﻴﺎر‬
‫ادارﻩ ﻋﺎﻟﯽ ﻧﻈﺎرت و ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ)ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺘًﺎ از اﻋﺘﻤﺎد ﻣﺮدم ﺑﺮ ﺧﻮردار اﺳﺖ( ﻗﺮار دهﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻧﻬﺎد‬
‫وﻇﺎﻳﻒ ﺧﻮﻳﺶ را اﻧﺠﺎم دهﺪ‪ .‬دﻓﺘﺮ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و ﺟﺮاﻳﻢ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ )‪ (UNODC‬ﮐﻪ ﮐﺸﻮر هﺎﯼ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻴﺰان ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﻓﺴﺎد ادارﯼ هﻤﺴﺎن اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن را هﻤﮑﺎرﯼ ﻧﻤﻮدﻩ‪ ،‬ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ در راﺳﺘﺎﯼ اﻳﺠﺎد ﻇﺮﻓﻴﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻬﺎد‬
‫اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ‪ ،‬ﻣﺴﺎﻋﺪت ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫• در ﺗﻌﻴﻴﻦ واﻟﻴﺎن و وﻟﺴﻮاﻻن اﺻﻞ ﻋﺪم ﺁﻟﻮدﮔﯽ ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ)ﻣﺜ ً‬
‫ﻼ ﺗﻌﻬﺪ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﭘﻴﺮوﯼ از ﻣﻌﻴﺎر هﺎﯼ ﺻﺪاﻗﺖ (‬
‫ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ارزﻳﺎﺑﯽ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺑﺎﻳﺪ هﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ ﺑﻮدﻩ و در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از دﺳﺘﮕﺎﻩ ﭘﻮﻟﯽ‬
‫ﮔﺮاﻓﻴﮏ )ﻓﺎش ﮐﻨﻨﺪﻩ دروغ( ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺻﻮرت ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ ﺷﻮاهﺪ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺗﺒﺎﻧﯽ ﺑﺎ اﻓﺮاد ﻣﺸﮑﻮﮎ‪ ،‬ﻋﺰل و‬
‫ﺑﺮﻃﺮﻓﯽ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺑﺎﻳﺪ در اوﻟﻮﻳﺖ هﺎﯼ ﮐﻠﻴﺪﯼ دوﻟﺖ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫• اﻓﺮاد ﮐﻪ ﻣﻮﻗﻒ هﺎﯼ ادارات ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ را اﺣﺮاز ﻧﻤﻮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻮاﻳﺪ و داراﺋﯽ هﺎﯼ ﺧﻮد را ﻣﻄﺎﺑﻖ ﮐﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ اﻓﺸﺎء و ﺛﺒﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﺑﻨﮕﺮﻳﻢ ﮐﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت دوﻟﺘﯽ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻣﻌﺎش ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ۵٠٠‬داﻟﺮ‬
‫در ﻣﺎﻩ‪ ،‬ﻣﻮﺗﺮ هﺎﯼ ﮔﺮان ﻗﻴﻤﺖ و ﻗﺼﺮ هﺎﯼ ﻣﺠﻠﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ! ﺷﻮاهﺪ و ﻣﺪارﮎ ﻣﺘﻌﺪد در دﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺿﺒﻂ‬
‫داراﺋﯽ هﺎﯼ ﮐﻪ ﻣﻨﺸﺎء ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺁن ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻴﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ ﻗﻮﯼ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ارﺗﮑﺎب ﺟﺮم ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻗﻮﻩ ﻣﺠﺮﻳﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ هﺎﯼ ﺧﻮد را درﮎ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ )ﺑﻪ ﺷﻤﻮل ﺑﺮﮐﻨﺎرﯼ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺿﻌﻴﻒ(‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺎﻣﻪ ﻋﻤﻞ ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫• از ﺁﻧﺠﺎﺋﻴﮑﻪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از اﻓﻐﺎﻧﻬﺎ )‪ ۴٠‬ﻓﻴﺼﺪ( ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺴﺮﻳﻊ ﻣﺮاﺣﻞ ادارﯼ ﮐﻪ ﺧﻮد ﺁﻧﺮا ﻧﻤﻴﺪاﻧﻨﺪ ﻳﺎ ﺟﻬﺖ دﺳﺘﻴﺎﺑﯽ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺎ ﮐﻴﻔﻴﺖ رﺷﻮت ﻣﻴﭙﺮدازﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺤﻴﺚ اوﻟﻮﻳﺖ‪ ،‬ﻃﺮزﺑﺮﺧﻮرد ادارﯼ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ دوﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﻮدﻩ و ﺧﺪﻣﺎت‬
‫ﻋﺎﻣﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس و ﺑﺎ ﮐﻴﻔﻴﺖ ﺗﺮ اراﺋﻪ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫• ﺗﺪارﮐﺎت ﻋﺎﻣﻪ‪ ،‬ﭘﺮوﺳﻪ ﻣﺰاﻳﺪﻩ و ﻣﻨﺎﻗﺼﻪ و ﻣﺒﺎرزات ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﻪ ﮐﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﻼ‬
‫ﺷﻔﺎف ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺮرﻩ ﻧﻬﺎد هﺎﯼ ﻣﺎﻟﯽ )ﺑﻪ ﺷﻤﻮل ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﻮاﻟﻪ ﺟﺎت( ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺷﻮد ﺗﺎ از ﺗﻄﻬﻴﺮ ﭘﻮل ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻤﻞ ﺁﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪10‬‬
‫• رﺳﺎﻧﻪ هﺎ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪﻧﯽ و ﺁﻣﻮزﮔﺎران ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺒﺎرزﻩ ﻋﻠﻴﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺮﮐﺖ ورزﻳﺪﻩ ﺗﺎ در ﻣﺒﺪل‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻓﺮهﻨﮓ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺑﻪ ﻳﮏ ﻣﺤﻴﻂ ﺳﺎﻟﻢ ﮐﻤﮏ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺰرﮔﺎن ﻣﺬهﺒﯽ و ﺳﺮان ﻗﻮﻣﯽ ﮐﻪ از اﺣﺘﺮام زﻳﺎد ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﭘﺨﺶ اﻳﻦ ﭘﻴﺎم هﻤﮑﺎرﯼ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫• دوﻟﺖ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﻤﻮﻳﻞ ﮐﻨﻨﺪﻩ در ﻣﻮرد ﻣﻴﺰان و اﺳﺎﺳﺎت ﻣﻌﺎﺷﺎت ﺑﺮاﯼ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ ﺑﺎﻳﺪ دﻗﺖ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺧﺮچ دهﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻠﮑﯽ ﻣﻌﺎش ﮐﺎﻓﯽ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻴﻨﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﻌﻴﺎر هﺎﯼ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮﯼ وﻓﻖ‬
‫دادﻩ و دﻻﻳﻞ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺮاﯼ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﯽ ﮐﻴﻔﻴﺖ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻴﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .ii‬از ﻟﺤﺎظ ﺣﻘﻮﻗﯽ اﺻﻄﻼح "ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ" وﺳﻴﻌًﺎ ﻣﻔﻬﻮم ﺗﻄﺒﻴﻖ اﻗﺪاﻣﺎت ﻋﺪاﻟﺖ ﺟﺰاﺋﯽ را ﮐﻪ در‬
‫ﮐﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﺗﺬﮐﺮﻩ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﻴﮑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻻ ﺗﻮﺳﻂ رﺳﺎﻧﻪ هﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺸﻮﻳﻖ دوﻟﺖ ﺟﻬﺖ اﺗﺨﺎذ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ ﻋﻤﻠﯽ ﺑﻪ‬ ‫• اﺻﻄﻼح "ﭘﺎﮐﺴﺎزﯼ ادارﻩ ﺟﺪﻳﺪ" )ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫ﮐﺎر ﻣﻴﺮود( ﺑﺮاﯼ ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﻣﻔﻬﻮم ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﻪ رﺷﻮت‪ ،‬اﺧﺘﻼس‪ ،‬ﺗﻄﻬﻴﺮ ﭘﻮل‪ ،‬ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻗﺪرت‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫دار ﺷﺪن از راﻩ هﺎﯼ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻋﺪاﻟﺖ را ﺟﺮم ﻣﺤﺴﻮب ﮐﻨﺪ‪ ،‬را اراﺋﻪ داﺷﺘﻪ و ﺑﺮاﯼ ادارﻩ‬
‫ﻟﻮﯼ څﺎرﻧﻮاﻟﯽ ﻣﻔﻬﻮم ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻋﺪﻟﯽ ﻗﻀﺎﻳﺎﯼ ﻣﺸﮑﻮﮎ را اﻓﺎدﻩ ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺑﻠﻨﺪ ﭘﺎﻳﻪ دوﻟﺘﯽ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺳﺪ ﭘﻴﮕﺮد ﻋﺪﻟﯽ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻀﺮرﻳﻦ را ﻣﺴﺎﻋﺪت ﻧﻤﻮدﻩ و ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺮﺗﮑﺒﻴﻦ ﺟﺮاﻳﻢ ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺷﺎن ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫• ﻋﻮاﻳﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ از ﺟﺮم ﺑﺎﻳﺪ ﺿﺒﻂ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬از ﺁﻧﺠﺎﺋﻴﮑﻪ ﭘﻮل ﺳﺮﻗﺖ ﺷﺪﻩ از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﺴﺎد ادارﯼ)و ﺳﺎﻳﺮ ﺟﺮاﻳﻢ( ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن از اﻗﺪاﻣﺎت ﮐﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﻤﻮدﻩ ﺗﺎ هﻤﮑﺎرﯼ هﺎﯼ‬
‫ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ را از ﻃﺮﻳﻖ اﺳﺘﺮداد‪ ،‬ﻣﺴﺎﻋﺪت دوﺟﺎﻧﺒﻪ ﺣﻘﻮﻗﯽ و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﺸﺘﺮﮎ ﺟﻠﺐ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮوﮔﺮام اﺑﺘﮑﺎرﻋﻤﻞ در‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﻪ داراﺋﯽ هﺎﯼ ﺳﺮﻗﺖ ﺷﺪﻩ ‪ (StAR) ‬ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻧﮏ ﺟﻬﺎﻧﯽ‪/‬دﻓﺘﺮ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و ﺟﺮاﻳﻢ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ‬
‫)‪ (UNODC‬ﺗﻮاﻧﺎﺋﯽ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﭘﻮل هﺎﯼ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻣﺨﻔﯽ ﺷﺪﻩ در ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر را دارد‪.‬‬
‫• در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ اﻓﻐﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻄﻤﻴﻊ ﻳﮏ ﻗﺎﺿﯽ ارزان ﺗﺮ از اﺳﺘﺨﺪام وﮐﻴﻞ ﻣﺪاﻓﻊ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﻢ ﮐﻪ ﻗﺎﺿﯽ اﻟﻘﻀﺎت اﻗﺪاﻣﺎت ﺗﺎدﻳﺒﯽ را در ﻣﻮرد ﻗﻀﺎت روﯼ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن دهﺪ ﮐﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﮐﺸﻮر‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ رﺷﻮت ﺳﺘﺎﻧﯽ ﻧﻪ ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻗﺎﻧﻮن ادارﻩ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫• ﺗﻤﻮﻳﻞ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮﺛﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪﻩ ﺗﺎ از ﺿﻴﺎع ﭘﻮل ﻣﺎﻟﻴﻪ دهﻨﺪﮔﺎن ﺷﺎن ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﻧﻤﻮدﻩ‬
‫و هﻤﭽﻨﺎن ﻣﺜﺎل ﺧﻮب ﺑﺮاﯼ ﭘﺮوﺳﻪ ﺑﻮدﺟﻮﯼ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﺟﺎ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﺸﮑﻞ و وﻗﺖ ﮔﻴﺮ ﺑﻮدﻩ وﻟﯽ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺁن ﺿﺮورﯼ و اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺻﺪاﻗﺖ و اﻣﺎﻧﺖ در ادارات دوﻟﺘﯽ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻤﺎﻟﮏ ﺁﻟﻮدﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ‪ ،‬ﺳﺎدﻩ و ﺳﺮﻳﻊ ﻧﻤﻴﺒﺎﺷﺪ؛ ﺑﺎ ﺁن‬
‫هﻢ اﻳﻦ ﻳﮏ اﻣﺮ ﺿﺮورﯼ و اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻴﺂﻳﺪ‪ .‬رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﮐﺮزﯼ ﺧﻮاﺳﺘﺎر اﺗﺨﺎذ ﺗﺪاﺑﻴﺮ ﺟﺪﯼ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺣﺎﻻ زﻣﺎن ﺁن رﺳﻴﺪﻩ ﺗﺎ ادارﻩ وﯼ ﮐﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ واﻗﻌﯽ ﻧﻪ ﺻﺮف ﺑﺎ‬
‫اﻣﻀﺎء‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻗﺮار دهﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻳﮏ اﻣﺮ اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎ ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺶ هﺎﯼ ﻣﺘﻌﺪد روﺑﺮوﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺪ و ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻼ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻓﻘﺮ و ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪،‬‬ ‫ﺗﻨﻬﺎﺋﯽ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ در ﮐﺸﻮر ﭼﻮن اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﮐﻪ ﻗﺒ ً‬
‫ﺑﺎﻳﺪ در اوﻟﻮﻳﺖ دوﻟﺖ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ارادﻩ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ درﺳﺖ و ارزﻳﺎﺑﯽ ﻣﻮﺛﺮ‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺟﻠﻮ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ .‬هﻴﭻ ﮔﺰﻳﻨﻪ دﻳﮕﺮ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫اﻧﺘﻮﻧﻴﻮ ﻣﺎرﻳﺎ ﮐﻮﺳﺘﺎ‬

‫رﺋﻴﺲ ﻋﻤﻮﻣﯽ دﻓﺘﺮ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و ﺟﺮاﻳﻢ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ )‪(UNODC‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪11‬‬
  12
 ‫ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻣﻬﻢ و ﮐﻠﻴﺪﯼ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ‪٢٠٠٩‬‬

‫• ﻣﻌﻤﻮﻻ اﻓﻐﺎﻧﻬﺎ ﺣﻴﻦ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺘﯽ ﺑﺎﻳﺪ رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ :‬در ﺟﺮﻳﺎن ‪ ١٢‬ﻣﺎﻩ ﮔﺬﺷﺘﻪ ‪۵٢‬‬
‫ﻓﻴﺼﺪ اﻓﻐﺎﻧﻬﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﺪ اﻗﻞ ﻳﮏ ﺑﺎر ﺑﻪ ﻳﮏ ﮐﺎرﻣﻨﺪ دوﻟﺘﯽ رﺷﻮت ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﺣﺪ اوﺳﻂ ﻣﺘﻀﺮرﻳﻦ‬
‫رﺷﻮت ﮐﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﭘﻨﺞ ﺑﺎر در هﺮ ﺳﺎل ﮔﺰارش دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﺳﻪ ﭼﻬﺎرم ﻗﻀﺎﻳﺎ‪ ،‬رﺷﻮت ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻧﻘﺪ ﭘﺮداﺧﺖ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ و ﺣﺪ اوﺳﻂ ﻣﺒﻠﻎ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪﻩ ‪ ١۵٨‬داﻟﺮ ﺑﺎﻟﻎ‬ ‫•‬
‫ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺪ اوﺳﻂ ﻣﺒﻠﻎ ﻣﺬﮐﻮر در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﻳﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ هﺎ ﺑﻄﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺑﺎاﻟﺘﺮﺗﻴﺐ ‪ ١۶۶‬داﻟﺮ اﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ و ‪ ١٣٩‬داﻟﺮ اﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ‪.‬‬

‫اﻓﻐﺎﻧﻬﺎ در ﺳﺎل ‪ ٢٠٠٩‬ﻣﻴﻼدﯼ ﻣﺠﺒﻮر ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺂ ‪ ٢.۴٩٠‬ﻣﻴﻠﻴﻮن داﻟﺮ اﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ رﺷﻮت ﺑﺪهﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫•‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪ ٢٣‬ﻓﻴﺼﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‪.‬‬

‫ﺳﻄﺢ ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت در ﺳﺮاﺳﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻳﮑﺴﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺁﻏﺸﺘﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ در ﺷﻤﺎل و ﺟﻨﻮب اﻳﻦ ﮐﺸﻮر‬ ‫•‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ دارد ) ﺑﺎاﻟﺘﺮﺗﻴﺐ ‪ ۶٢‬ﻓﻴﺼﺪ و ‪ ۶١‬ﻓﻴﺼﺪ(‪ .‬ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺮﮐﺰﯼ‪ -‬ﺷﺮﻗﯽ ﮐﻤﺘﺮ )‪ ۵٣‬درﺻﺪ( ﺁﻏﺸﺘﻪ ﺑﻮدﻩ در‬
‫ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻏﺮﺑﯽ ﮐﺸﻮر ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ رﺷﻮت ﺳﺘﺎﻧﯽ )‪ ٢١‬درﺻﺪ( را ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪهﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت در هﺮدو ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬روﺳﺘﺎﺋﯽ و ﺷﻬﺮﯼ‪ ،‬ﮐﺸﻮر ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬روﯼ هﻢ رﻓﺘﻪ‪،‬‬ ‫•‬
‫ﻣﻴﺰان رﺷﻮت ﺳﺘﺎﻧﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﻬﺮهﺎ ﺗﺎ ﺣﺪﯼ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪) :‬ﺑﺎاﻟﺘﺮﺗﻴﺐ ‪ ۵۶‬ﻓﻴﺼﺪ و ‪۴۶‬‬
‫ﻓﻴﺼﺪ(‪.‬‬

‫ﻣﻴﺰان رﺷﻮت ﺳﺘﺎﻧﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ ﻣﻌﮑﻮﺳًﺎ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ و وﺳﻌﺖ ﺷﻬﺮهﺎ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴﺰان ﺑﻠﻨﺪ‬ ‫•‬
‫رﺷﻮت در ﺷﻬﺮ هﺎﯼ ﮐﻮﭼﮏ ﺛﺒﺖ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ در ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﺷﻬﺮ هﺎﯼ ﺑﺰرگ ﭼﻮن ﮐﺎﺑﻞ و هﺮات ﺳﻄﺢ ﭘﺎﺋﻴﻦ‬
‫رﺷﻮت را دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻴﺰان ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت ﻣﻴﺎن ﻣﺮدان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ ﺑﺎﻟﺘﺮﺗﻴﺐ ‪۵٣‬‬ ‫•‬
‫ﻓﻴﺼﺪ و ‪ ٣٩‬ﻓﻴﺼﺪ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ زﻧﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮدان در روﻧﺪ رﺷﻮت دهﯽ ﮐﻤﺘﺮ دﺧﻴﻞ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪ زﻧﺎن ﻣﺠﺒﻮر اﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ رﺷﻮت ﺑﺪهﻨﺪ‪ .‬در ﺑﻌﻀﯽ ﺳﮑﺘﻮرهﺎ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼًﺎ در ﺳﮑﺘﻮر‬
‫هﺎﯼ ﺻﺤﯽ و ﺗﻌﻠﻴﻤﯽ زﻧﺎن ﻣﺠﺒﻮر اﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮدان ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪13‬‬
‫ادارات ﭘﻮﻟﻴﺲ‪ ،‬ﻣﺤﺎﮐﻢ و ﮔﻤﺮﮐﺎت از ﺟﻤﻠﻪ ﺁﻟﻮدﻩ ﺗﺮﻳﻦ ارﮔﺎن هﺎﯼ دوﻟﺘﯽ ﺑﻪ رﺷﻮت ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﮕﺮدﻧﺪ‪ :‬در ﺣﺪود‬ ‫•‬
‫‪ ۵٠‬ﻓﻴﺼﺪ از ﻗﻀﺎﻳﺎ‪ ،‬ﮐﺎرﻣﻨﺪان اﻳﻦ ادارات ﺣﻴﻦ ﺗﻤﺎس ﺷﻬﺮوﻧﺪان رﺷﻮت درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻴﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎ هﺎﯼ‬
‫رﺷﻮت از ﺷﻬﺮوﻧﺪان ازﺳﻮﯼ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺷﺎرواﻟﯽ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣﺎت وﻻﻳﺘﯽ و ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ و ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺛﺒﺖ‬
‫اراﺿﯽ و اﻣﻼﮎ اﻧﺪﮐﯽ ﮐﻤﺘﺮ ) ‪ ۴٠‬درﺻﺪ( ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺒﻠﻎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺷﻮت ﺑﻪ ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺘﯽ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻴﮕﺮدد‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬در ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ‬ ‫•‬
‫ﺳﻄﺢ ﺁن ) ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ١٠٠‬داﻟﺮ رﺷﻮت( ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ‪ ،‬دوﮐﺘﻮران و ﻧﺮس هﺎ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬در وﺳﻂ ﺁن ﻣﻘﺎﻣﺎت هﻤﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﭘﻮﻟﻴﺲ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﺤﻠﯽ‪ ،‬ادارات ﻣﺎﻟﻴﺎت و ﻋﻮاﻳﺪ و ادارات ﺛﺒﺖ اراﺿﯽ و اﻣﻼﮎ ﻗﺮار دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻴﺎن ‪ ١٠٠‬اﻟﯽ‬
‫‪ ٢٠٠‬داﻟﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺷﻮت درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪ .‬ﻗﻀﺎت‪ ،‬څﺎرﻧﻮاﻻن‪ ،‬ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ و ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﮔﻤﺮﮐﺎت‬
‫در ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ رﺷﻮت ﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎن )ﺣﺪ اوﺳﻂ رﺷﻮت اﺿﺎﻓﻪ ﺗﺮ از ‪ ٢٠٠‬داﻟﺮ اﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ( ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺎﻣﺎت دوﻟﺘﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﻮﻗﻒ ﺷﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺴﺮﻳﻊ ﻣﺮاﺣﻞ ادارﯼ )‪ ٧۴‬در ﺻﺪ ﻗﻀﺎﻳﺎ( ﻳﺎ ﺗﺴﻬﻴﻞ اآﻤﺎل‬ ‫•‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ ادارﯼ ﻣﺬﮐﻮر )‪ ۵١‬ﻓﻴﺼﺪ( رﺷﻮت درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ رﺷﻮت ﺑﻪ ﺳﻮد هﺮ دو‬
‫ﺟﻨﺎح‪ ،‬ﮐﺎرﻣﻨﺪ دوﻟﺖ و ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﺗﻤﺎم ﻣﻴﺸﻮد‪ :‬ﺑﻄﻮر ﻣﺜﺎل‪ ٣٠) ،‬ﻓﻴﺼﺪ( ﺷﻬﺮوﻧﺪان رﺷﻮت ﻣﻴﺪهﻨﺪ ﺗﺎ از ﭘﺮداﺧﺖ‬
‫ﺟﺮﻳﻤﻪ هﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﺷﻮد و )‪ ٢٨‬ﻓﻴﺼﺪ( ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر درﻳﺎﻓﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺘﺮ رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﻧﺘﻴﺠﻪء ﺗﺮوﻳﺞ اﻋﻤﺎل ﻣﺬﮐﻮر‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از اﻓﻐﺎﻧﻬﺎ ﻋﻤﻴﻘًﺎ ﻧﮕﺮان هﺴﺘﻨﺪ‪ :‬زﻣﺎﻧﻴﮑﻪ از ﺁﻧﻬﺎ ﭘﺮﺳﻴﺪﻩ ﺷﺪ ﮐﻪ‬ ‫•‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ و ﻋﻤﺪﻩ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺸﮑﻞ ﮐﺸﻮر ﺷﺎن را اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ۵٩ ،‬ﻓﻴﺼﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ را اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺁن از ﻧﺎاﻣﻨﯽ )‪ ۵۴‬ﻓﻴﺼﺪ( و ﺑﯽ ﮐﺎرﯼ )‪ ۵٢‬ﻓﻴﺼﺪ( ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺸﮑﻼت ﻋﻤﺪﻩ ﮐﺸﻮرﺷﺎن ﻳﺎد ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺴﻴﺎرﯼ از اﻓﻐﺎﻧﻬﺎ ﻓﮑﺮ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ ﮐﻪ رﺷﻮت ﺑﺨﺼﻮص در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ در ﺣﺎل اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ ٨٠ :‬ﻓﻴﺼﺪ‬ ‫•‬
‫روﺳﺘﺎﺋﻴﺎن ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ در ﻃﯽ ‪ ۵‬ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻄﻮر ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﯼ )‪ ۴٠‬ﻓﻴﺼﺪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ‬
‫روﺳﺘﺎﻳﯽ( اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺴﺎد ادارﯼ اﻋﺘﻤﺎد ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ و دوﻟﺖ را زﻳﺮ ﺳﺆال ﻗﺮار ﻣﯽ دهﺪ‪ :‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از اﻓﻐﺎﻧﻬﺎ )‪ ٧٢‬ﻓﻴﺼﺪ‬ ‫•‬
‫اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ( ﺑﺪﻳﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﮐﻪ رﺷﻮت ﺑﺨﺎﻃﺮ درﻳﺎﻓﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ هﻤﻴﺸﻪ ﺿﺮورﯼ و ﻻزﻣﯽ‬
‫اﺳﺖ و )‪ ۶۵‬ﻓﻴﺼﺪ( اﻋﺘﻤﺎد ﺷﺎﻧﺮا ﺑﺎﻻﯼ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ از دﺳﺖ دادﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن هﺎﯼ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ و‬
‫ﻏﻴﺮﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ازﻳﻦ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﻨﻔﯽ ﻣﺴﺘﺜﻨﯽ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ۵۴ :‬ﻓﻴﺼﺪ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎن هﺎﯼ ﻣﺬﮐﻮر‬
‫ﺁﻟﻮدﻩ ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺑﻮدﻩ وﺻﺮف ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﺴﺐ ﺛﺮوت در ﮐﺸﻮر ﻣﺸﻐﻮل ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫درﮎ ﻋﺎﻣﻪ در ﻣﻮرد ﺷﺪت و ﺳﻨﮕﻴﻨﯽ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﮔﺴﺘﺮدﻩ وﺟﻮد دارد ﻟﻴﮑﻦ درﻋﻴﻦ زﻣﺎن در ﻣﻮرد‬ ‫•‬
‫ﻣﺎهﻴﺖ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻓﻬﻢ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﻣﻤﮑﻦ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از اﻓﻐﺎﻧﻬﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ را ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻣﻴﺪاﻧﻨﺪ؛‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﻳﻨﮑﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺗﺴﺮﻳﻊ ﻣﺮاﺣﻞ ادارﯼ )‪ ٣٨‬ﻓﻴﺼﺪ( ﺗﺤﺎﻳﻒ ﻳﺎ ﭘﻮل‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻳﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﻳﮏ ﻣﺎﻣﻮر ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ ﺑﺮاﺳﺎس رواﺑﻂ ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ )‪ ۴٢‬ﻓﻴﺼﺪ ( ﺗﻘﺮر ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭘﺬﻳﺮش اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻌﺪادﯼ از اﻋﻤﺎل ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ رﺷﺪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﻋﺎﻣﻞ دﻳﮕﺮ ﮐﻪ در رﺷﺪ و اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﮐﻤﮏ ﻣﻴﮑﻨﺪ هﻤﺎﻧﺎ ﺿﻌﻒ ارﮔﺎن هﺎﯼ ﻣﺒﺎرزﻩ ﻋﻠﻴﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ‬ ‫•‬
‫ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ‪ ٩‬ﻓﻴﺼﺪ ﺟﻤﻌﻴﺖ از ارﺗﮑﺎب ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻊ دوﻟﺘﯽ ﮔﺰارش دادﻩ اﻧﺪ‪ .‬در ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻗﻀﺎﻳﺎ‬
‫)‪ ۶٣‬ﻓﻴﺼﺪ( دﻟﻴﻞ ﻋﺪم ﮔﺰارش ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﯽ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ‪ ،‬ﮔﺰارش دهﯽ ﻣﻔﺎد ﻧﺪارد ﭼﺮا ﮐﻪ هﻴﭻ ﮐﺴﯽ ﮐﺎرﯼ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻧﻤﯽ دهﺪ‪.‬‬

‫ﻃﺮزاﻟﻌﻤﻞ هﺎﯼ ادارﯼ ﻏﻴﺮ ﺷﻔﺎف و ﺧﺪﻣﺎت داراﯼ ﮐﻴﻔﻴﺖ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد هﺎﯼ‬ ‫•‬
‫ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ‪ :‬دو ﺳﻮم از اﻓﻐﺎﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺿﺮورﯼ و ﮐﺎﻓﯽ در دﺳﺘﺮس ﻧﺪارﻧﺪ ﺗﺎ ﻃﺮزاﻟﻌﻤﻞ‬
‫هﺎﯼ ادارﯼ را ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ و ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻧﻴﻢ از اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن از رﻓﺘﺎر ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺘﯽ ﻧﺎراﺿﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪14‬‬
‫ﻓﺴﺎد ادارﯼ در ﺳﮑﻮت و ﺁراﻣﺶ ﻧﺸﻮ و ﻧﻤﻮ ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ .‬ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ و ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ ﺁزاد و ﺻﺮﻳﺢ ﺟﻬﺖ اﻓﺰاﻳﺶ اﻗﺪﻣﺎت‬ ‫•‬
‫ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ ﺑﻪ هﺪف ﻣﺒﺎرزﻩ ﻋﻠﻴﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﺗﺮﻳﻦ روش ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﮕﺮدد‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ‬
‫دو ﺳﻮم اﻓﻐﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬رهﺒﺮان ﺳﻨﺘﯽ اﻓﮑﺎر هﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮان ﻗﺒﺎﻳﻞ و ﻣﻼ هﺎ اﻏﻠﺒﺂ ﻳﺎ ﺑﻌﻀﯽ اوﻗﺎت ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺴﺎد‬
‫ادارﯼ را ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ و رﺳﻴﺪﮔﯽ ﻗﺮار ﻣﻴﺪهﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ‪ ۴٣‬ﻓﻴﺼﺪ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﺎﻧﻪ هﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﮐﻤﺘﺮ ﻳﺎ هﻴﭻ ﮔﺎهﯽ ﻧﻤﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪15‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﻓﺴــــــــــــــــــﺎد ادارﯼ‬
‫در اﻓﻐﺎﻧﺴـــــــــــــــــــــــﺘﺎن‬

‫ﻗﻀﺎﻳﺎﯼ رﺷـــــــﻮت ﮔﺰارش ﺷـــﺪﻩ‬

‫ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺘﻀﺮرﻳﻦ‬

‫‪ ‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﻓﺴﺎد ادارﯼ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬

‫ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ‬

‫ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻳﮑﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻋﻤﺪﻩ ﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺻﻠﺢ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن را ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻣﻮاﺟﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺁﺧﺮﻳﻦ واﻗﻌﺎت‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن در ﺳﺎل ‪ ٢٠٠٩‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻗﺎﺑﻞ دﻳﺪ ﻧﻤﻮدﻩ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺪت هﺎ ﻗﺒﻞ ﻧﮕﺮاﻧﯽ‬
‫ﻣﺮدم اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‪ ،‬دوﻟﺖ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و هﻤﮑﺎران ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن را ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻮاﻓﻘﻨﺎﻣﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و اﺳﺘﺮاﺗﻴﮋﯼ‬
‫اﻧﮑﺸﺎف ﻣﻠﯽ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻓﺴﺎد ادارﯼ را ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺎﻧﻊ رﺷﺪ ﮐﺸﻮر ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﻴﺼﻠﻪ اﺧﻴﺮ ﺷﻮراﯼ اﻣﻨﻴﺖ ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن را ﻣﻮﻇﻒ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺗﺎ در راﺳﺘﺎﯼ "ﺑﻬﺒﻮد ﺣﮑﻮﻣﺖ دارﯼ و ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ ﻗﺎﻧﻮن و ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ "‬
‫ﺗﻼش ورزﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﻋﻼوﻩ‪ ،‬ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪ ﻣﺬﮐﻮر "ﺗﺎﺛﻴﺮات ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﻓﺴﺎد ادارﯼ را روﯼ اﻣﻨﻴﺖ‪ ،‬ﺣﮑﻮﻣﺖ دارﯼ ﺧﻮب‪ ،‬ﺗﻼش هﺎ‬
‫ﺟﻬﺖ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و اﻧﮑﺸﺎف اﻗﺘﺼﺎدﯼ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻧﻤﻮدﻩ و از دوﻟﺖ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ‬
‫هﻤﮑﺎرﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ را ﺑﺎ ﺟﺪﻳﺖ رهﺒﺮﯼ ﻧﻤﻮدﻩ و ﺑﻪ ﺗﻼش هﺎﯼ ﺧﻮد در اﻣﺮ اﻳﺠﺎد ادارﻩ‬
‫ﻣﺆﺛﺮ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ و ﺷﻔﺎف ﺑﻴﺎﻓﺰاﻳﻨﺪ‪.(S/2009/9624) ".‬‬

‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺧﻮد را در ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻣﺘﻌﻬﺪ داﻧﺴﺘﻪ و ﺑﻌﻀﯽ از اﻗﺪاﻣﺎت ﮐﻠﻴﺪﯼ را اﺗﺨﺎذ ﻧﻤﻮدﻩ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻴﺘﻮان از ﻋﻀﻮﻳﺖ در ﮐﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ در ‪ ٢۵‬ﻣﺎﻩ ﺁﮔﺴﺖ ‪ ،٢٠٠٨‬ﺗﮑﻤﻴﻞ‬
‫اﺳﺘﺮاﺗﻴﮋﯼ ﻣﻠﯽ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ و ﺗﺎﺳﻴﺲ ادارﻩ ﻋﺎﻟﯽ ﻧﻈﺎرت و ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ در ﺳﺎل ‪ ٢٠٠٨‬ﻧﺎم ﺑﺮد‪.‬‬
‫رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﮐﺮزﯼ در ﻣﺮاﺳﻢ ﺗﺤﻠﻴﻒ در ﻣﻮرد ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﭼﻨﻴﻦ اﻇﻬﺎر داﺷﺖ‪:‬‬

‫دوﻟﺖ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﺘﻌﻬﺪ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻓﺮهﻨﮓ ﻣﻌﺎﻓﻴﺖ و ﻧﻘﺾ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﻘﻄﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﻋﺪاﻟﺖ را ﺑﺎﻻﯼ ﺁﻧﺎﻧﻴﮑﻪ در ﮔﺴﺘﺮش‬
‫ﻓﺴﺎد ادارﯼ و ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎدﻩ از داراﺋﯽ هﺎﯼ ﻋﺎﻣﻪ ﺳﻬﻴﻢ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻧﺠﺎم ﭼﻨﻴﻦ اﻣﺮ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﻮﺛﺮ و ﻗﻮﯼ‬
‫ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﻳﻦ‪ ،‬در ﮐﻨﺎر اﺻﻼﺣﺎت ﺟﺪﯼ ﻧﻬﺎد هﺎﯼ ﻋﺪﻟﯽ و ﻗﻀﺎﺋﯽ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺗﻼش هﺎ و ﻧﻬﺎد هﺎﯼ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد‬
‫ادارﯼ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷﺪﻩ و ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎص روﯼ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺳﺎزﯼ و رﺷﺪ ادارﻩ ﻋﺎﻟﯽ ﻧﻈﺎرت ﻣﺒﺬول‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ ﺗﺎ اﺳﺘﺮاﺗﻴﮋﯼ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ را ﻣﻮرد ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻗﺮار دهﺪ‪ .‬اﻗﺪاﻣﺎت ﺟﻬﺖ ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻧﻬﺎد هﺎﯼ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ‬
‫ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد ذﻳﻞ ﻣﻴﮕﺮدد‪ :‬ﮔﺴﺘﺮش ﺣﻮزﻩ ﺻﻼﺣﻴﺖ‪ ،‬ارﺗﻘﺎﯼ ﻇﺮﻓﻴﺖ و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺮاﯼ ﮐﺸﻒ و ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ‪ ،‬و هﻤﭽﻨﺎن اﺻﻼح ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﻣﻘﺮرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ‪.‬‬

‫اﺧﻴﺮا ﺗﻮﺟﻪ روز اﻓﺰون روﯼ ﻓﺴﺎد ادارﯼ روزﻧﻪ اﻣﻴﺪ و ﻓﺮﺻﺖ را ﺑﻮﺟﻮد ﺁوردﻩ ﺗﺎ ازﻃﺮﻳﻖ اﻳﺠﺎد ﺗﻌﺪﻳﻼت در ﺧﻂ‬
‫ﻣﺸﯽ‪ ،‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ و اﺻﻼﺣﺎت ﺑﻨﻴﺎدﯼ وﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ارﺗﻘﺎﯼ ﻇﺮﻓﻴﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ هﺎﯼ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ را در اﻣﺮ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ‬
‫ﻧﺎﻳﻞ ﮔﺮدﻳﻢ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﯽ دﻗﻴﻖ و ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺷﻮاهﺪ و دﻻﻳﻞ در ﻣﻮرد ارﺗﺸﺎء و ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ازﻳﮏ‬

‫‪ ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﻃﺮف ﺑﺎ دوﻟﺖ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن در راﺳﺘﺎﯼ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﯽ اوﻟﻮﻳﺖ هﺎ ﻣﻤﺪ واﻗﻊ ﺷﺪﻩ و از ﺟﺎﻧﺐ دﻳﮕﺮ ﻣﻌﻴﺎر ﺟﻬﺖ ﺳﻨﺠﺶ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬
‫هﺎﯼ ﺁﻳﻨﺪﻩ در ﻣﺒﺎرزﻩ ﻋﻠﻴﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ را اراﻳﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﮐﻪ در ﻣﺸﻮرﻩ ﺑﺎ دﺳﺖ اﻧﺪر ﮐﺎران دوﻟﺖ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬از راهﮑﺎر هﺎﯼ دﻗﻴﻖ و ﻣﺒﺘﻨﯽ‬
‫ﺑﺮﺷﻮاهﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﺻﻼح ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ راﻩ اﻧﺪازﯼ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺣﻤﺎﻳﺖ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻣﻮﺟﻮد در‬
‫ﻣﻮرد ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ وﺳﻴﻊ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ هﺎﯼ ﻧﻈﺮﯼ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻮدﻩ اﻣﺎ ﻧﺎﻗﺺ ﺷﻤﺮدﻩ‬
‫ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ هﺬا از ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﻧﻈﺮﯼ ﭘﺎ ﻓﺮاﺗﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ و اﻃﻼﻋﺖ در ﻣﻮرد ﺗﺠﺎرب اﺷﺘﺮاﮐﻨﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ‬
‫در ﻣﻮرد ﻓﺴﺎد ادارﯼ را ﻧﻴﺰ ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬از اﺷﺘﺮاﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﭘﺮﺳﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ در ﺟﺮﻳﺎن زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮﻩ ﺷﺎن ﭼﻨﺪ‬
‫ﺑﺎر ﺑﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ رﺷﻮت ﻣﻮاﺟﻪ ﮔﺮدﻳﺪﻩ و ﻳﺎ ﺁﻣﺎدﻩ ﺑﻪ دادن رﺷﻮت ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬

‫دﻓﺘﺮ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و ﺟﺮاﻳﻢ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻗﻴﻢ و ﻧﮕﻬﺒﺎن ﮐﻨﻮاﻧﻴﺴﻮن ﻣﺒﺎرزﻩ ﻋﻠﻴﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ‬
‫ﻣﺸﺨﺼًﺎ ﻣﮑﻠﻒ اﺳﺖ ﺗﺎ ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﻋﻀﻮ را ‪ -‬ﮐﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻧﻴﺰ ﺟﺰء از ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪ -‬در راﺳﺘﺎﯼ اﺟﺮاﯼ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ هﺎﯼ‬
‫ﻣﻨﺪرج در ﮐﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﻣﺬﮐﻮر ﮐﻤﮏ و هﻤﮑﺎرﯼ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ از راﻩ هﺎﯼ هﻤﮑﺎرﯼ ﻣﺎ اﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺸﻮر هﺎﯼ ﻋﻀﻮ‬
‫ﻣﺴﺎﻋﺪت ﻣﻴﮕﺮدد ﺗﺎ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺗﺤﻠﻴﻠﯽ را در ﻣﻮرد ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﮐﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﺮاﯼ ﺗﻨﻈﻴﻢ راﻩ ﺣﻞ هﺎﯼ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم دهﻨﺪ‪  .‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن هﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻳﺮﮐﺸﻮر هﺎﯼ ﺟﻬﺎن هﺮروز ﻣﺒﺎرزﻩ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ را ﺑﻄﻮر ﻣﻮﺛﺮ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ و ﮐﻨﺘﺮول ﻧﻤﻮدﻩ‬
‫و ﻣﺮﺗﮑﺒﻴﻦ ﺁﻧﺮا ﻣﺠﺎزات ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻟﻴﮑﻦ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭼﺎﻟﺶ هﺎﯼ ﻣﺒﺎرزﻩ ﻋﻠﻴﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻧﮕﺮان ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﻮدﻩ و ﺧﻄﺮ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ‬
‫ﺁن ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ﺑﻠﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن در ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺲ ﻣﻬﻢ ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﻗﺮار دارد و ﻧﺒﺮد ﻋﻠﻴﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻋﺮﺻﻪ ﻣﻨﺎزﻋﻪ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮ ﺑﻨﻴﺎد ﺁن ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ و ﻣﺴﻴﺮ ﺟﻨﺒﻪ هﺎﯼ ﻣﻬﻢ ﺁﻳﻨﺪﻩ اﻳﻦ ﮐﺸﻮر ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر درﮎ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺎﺛﻴﺮات وﻳﺮاﻧﮕﺮ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺑﺮ زﻧﺪﮔﯽ اﻓﻐﺎﻧﻬﺎﯼ ﻋﺎدﯼ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﺗﺎ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ زﻧﺪﮔﯽ‬
‫روزﻣﺮوزﻩ و ﭘﺮﭼﺎﻟﺶ را در اﻳﻦ ﮐﺸﻮر زﻳﻴﺎ اﻣﺎ ﻣﺸﮑﻠﺰا داﻧﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺛﺒﺎت در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‪ -‬در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ -‬ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﺷﮑﻨﻨﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﻨﻴﺖ ﺑﺮاﯼ اﻓﻐﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻳﮏ ﻧﮕﺮاﻧﯽ روزﻣﺮﻩ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﺣﺘﯽ ﺁﻧﻌﺪﻩ از اﻓﻐﺎﻧﻬﺎﻳﮑﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﺎ اﻣﻦ ﺗﺮﯼ ﮐﺸﻮر زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﺎ وﺿﻌﻴﺖ اﻣﻨﻴﺘﯽ ﻣﺘﻐﻴﺮ و‬
‫ﺷﮑﻨﻨﺪﻩ ﻣﻮاﺟﻪ اﻧﺪ و وﺿﻌﻴﺖ اﻣﻨﻴﺘﯽ دﭼﺎر ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﺮﻳﻊ ﮔﺮدﻳﺪﻩ ﮐﻪ اﻏﻠﺒﺂ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﺒﺐ وﺧﺎﻣﺖ وﺿﻌﻴﺖ ﮔﺮدﻳﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﮐﻨﺘﺮول دوﻟﺖ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺑﺨﺼﻮص در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ و ﺑﺨﺶ هﺎﯼ از ﮐﺸﻮر ﮐﻪ ﻋﻤﻼ ﺻﺤﻨﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﺷﻮرﺷﻴﺎن‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ دﻳﺪﻩ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎت اوﻟﻴﻪ و اﺳﺎﺳﯽ دوﻟﺘﯽ ﺣﺘﯽ ﺑﻪ ﺻﺤﺖ‪ ،‬ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﻪ و ﺑﺮق ﻧﻴﺰ ﺑﯽ ﻧﻬﺎﻳﺖ‬
‫ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺑﻮدﻩ و اﮐﺜﺮ اوﻗﺎت ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻘﺮ ﺷﺪﻳﺪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن از هﻤﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ وﻣﻐﻠﻖ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﮐﺸﻮر ﺑﺎ ﺗﻌﺪادﯼ از ﻧﮕﺮان ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺗﺮﻳﻦ ﺁﻣﺎر و ارﻗﺎم‬
‫درﺟﻬﺎن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻮاد‪ ،‬ﻣﺮگ و ﻣﻴﺮ ﻣﺎدران‪ ،‬اﻣﻨﻴﺖ ﻏﺬاﻳﯽ و اﻣﻴﺪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ دﺳﺖ و ﭘﻨﺠﻪ ﻧﺮم ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﺘﯽ‬
‫ﺳﭙﺮﯼ ﻧﻤﻮدن ﻳﮏ روز و ﻧﺠﺎت ﻳﺎﻓﺘﻦ از ﻣﺸﮑﻼت ﺁن ﺑﺮاﯼ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از اﻓﻐﺎﻧﻬﺎ ﻳﮏ اﻣﺮ ﭘﺮﭼﺎﻟﺶ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﮕﺮدد‪.‬‬

‫ﭘﺲ ﭼﺮا ﻓﺴﺎد ادارﯼ درﻳﻦ ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ از هﻤﻪ ﺑﻴﺸﺮ ﺣﺎﻳﺰ اهﻤﻴﺖ اﺳﺖ درﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮن هﺎ ﺗﻦ‬
‫ازاﻓﺮاد اﻳﻦ ﮐﺸﻮر ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻏﺬا‪ ،‬ﻟﺒﺎس‪ ،‬ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺣﻔﺎﻇﺖ اﻃﻔﺎل ﺷﺎن دﺳﺖ و ﭘﺎ ﻣﯽ زﻧﻨﺪ‪ .‬ﻓﺴﺎد ادارﯼ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬
‫ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﻣﻬﻢ اﺳﺖ زﻳﺮا ﻣﺎﻧﻊ ﻣﺮدم ﻣﻴﮕﺮدد ﺗﺎ ﺑﺮاﯼ اﻃﻔﺎل ﺷﺎن ﻏﺬا‪ ،‬ﻟﺒﺎس و ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻣﻬﻴﺎ ﺳﺎزﻧﺪ و از ﺁﻧﻬﺎ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫هﻤﺎن ﻃﻮرﻳﮑﻪ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺑﻴﺎن ﻣﻴﺪارد‪ ،‬ﻓﺴﺎد ادارﯼ در زﻧﺪﮔﯽ اﻓﻐﺎﻧﻬﺎ هﻢ در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ وهﻢ در ﺷﻬﺮهﺎ ﺑﻄﻮر‬
‫ﮔﺴﺘﺮدﻩ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﻳﻦ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ واﻟﺪﻳﻦ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاﯼ ﺷﺎن ﻏﺬا و ﻟﺒﺎس ﺗﻬﻴﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻳﺎ‬
‫ﻃﻔﻠﯽ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﮑﺘﺐ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻮد و ﺁﻳﺎ ﺧﺎﻧﻮادﻩء ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ از ﺣﻤﺎﻳﺖ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ ﻣﺮاﺟﻊ ﺗﻨﻔﻴﺬ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻬﺮﻩ ﻣﻨﺪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﺑﺮاﺳﺎس اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﻣﻴﺰان ﻓﺴﺎد ادارﯼ در ﺳﻄﺢ ﻓﺮدﯼ و ﻓﺎﻣﻴﻠﯽ ﭼﺎﻟﺶ هﺎﯼ روزﻣﺮﻩ را ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻴﺂورد‪ .‬زﻳﺮا ﻣﺮدم‬
‫ﺗﻼﺷﻢ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﻨﺪ ﺗﺎ رﺷﻮت ﺑﺪهﻨﺪ و رواﺑﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺗﺸﮑﻴﻞ دهﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻤﮏ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﮐﻪ ﺑﻄﻮر ﻣﻮﻓﻘﺎﻧﻪ ﺑﻮروﮐﺮاﺳﯽ هﺎﯼ‬
‫ﻓﺴﺎد ادارﯼ را ﻋﺒﻮر ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﺳﻄﺢ اﺟﺘﻤﺎع‪ ،‬ﻓﺴﺎد ادارﯼ اﻋﺘﻤﺎد و اﻋﺘﺒﺎر ﻣﺮدم را ﺑﺎﻻﯼ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﻣﺤﻠﯽ دوﻟﺖ ﻣﺘﻀﺮر ﻣﻴﺴﺎزد و ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻘﻮﻳﺖ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎرهﺎﯼ ﻣﺤﻠﯽ ﻏﻴﺮ دوﻟﺘﯽ ﻣﻴﮕﺮدد ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﯼ ﺳﺎﺧﺘﺎرهﺎﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ و ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮاﯼ ﻣﺮدم ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در‬
‫ﺳﻄﺢ ﻣﻠﯽ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻓﺮاﮔﻴﺮ و ﮔﺴﺘﺮدﻩ اﺣﺴﺎس ﮐﻠﯽ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻳﮏ ﻣﻠﺖ را ﺧﺪﺷﻪ دار ﻣﻴﺴﺎزد‪.‬‬

‫ﻓﻘﺪان اﻋﺘﻤﺎد ﻣﺮدم ﺑﺎﻻﯼ ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺖ ﮐﻪ ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﺠﺎرب و درﮎ ﻋﺎﻣﻪ از ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬ﺛﺒﺎت ﮐﻨﻮﻧﯽ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬
‫را ﻣﻮرد ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻗﺮار ﻣﻴﺪهﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻓﻐﺎﻧﻬﺎﯼ ﻋﺎدﯼ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎت و ﻣﺼﻮﻧﻴﺖ دوﻟﺘﯽ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﭘﻴﺪا‬
‫ﮐﻨﻨﺪ – ﻳﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺎرﯼ را ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ رﺷﻮت اﻧﺠﺎم دهﻨﺪ‪ -‬دوﻟﺖ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺣﻤﺎﻳﺖ را ﮐﻪ ﺑﻤﻨﻈﻮر ﻏﺎﻟﺐ ﺷﺪن در ﺟﻨﮓ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ ﺷﻮرﺷﻴﺎن ﻃﺎﻟﺐ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ ﺗﺎ از ﻣﺮدم در ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺸﻮر ﺑﺪﺳﺖ ﺁورد‪ ،‬ﺑﺎﺧﻮد ﻧﺨﻮاهﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺣﻞ ﺁن اﻟﯽ رﺳﻴﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻳﻞ هﻤﭽﻮن اﻣﻨﻴﺖ‪ ،‬ﺻﺤﺖ‪ ،‬ﺗﻐﺬﻳﻪ‪ ،‬و ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﻮﻳﻖ‬
‫اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻣﻨﺸﺎء هﻤﻪ ﻣﺸﮑﻼت و ﺳﺨﺘﯽ هﺎﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻓﻐﺎﻧﻬﺎ اﻣﺮوزﻩ ﺑﺎ ﺁن ﻣﻮاﺟﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﻋﻼوﻩ‪ ،‬ﻓﺴﺎد‬
‫ادارﯼ ﻣﺤﻮر ﭼﺎﻟﺶ هﺎ و ﺑﯽ ﺛﺒﺎﺗﯽ ﮐﻨﻮﻧﯽ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﮕﺮدد و ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺤﻮر هﻤﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎ و ﺗﻼش هﺎ درﺟﻬﺖ‬
‫ﺑﺮﻗﺮارﯼ ﺻﻠﺢ و ﺛﺒﺎت در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫داﻣﻨﻪ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ‬

‫ﻓﺴﺎد ادارﯼ اﻏﻠﺒﺂ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ "اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻮﻗﻒ دوﻟﺘﯽ ﺑﺮاﯼ ﻣﻨﻔﻌﺖ هﺎﯼ ﺷﺨﺼﯽ" ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻴﮕﺮدد‪ .‬در ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺧﻮد‬
‫را ﺑﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻇﺎهﺮ ﻣﯽ ﺳﺎزد و اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ رﻓﺘﺎرهﺎ ازﻗﺒﻴﻞ رﺷﻮت‪ ،‬اﺧﺘﻼس‪ ،‬ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺻﻼﺣﻴﺖ و‬
‫ﺗﺒﺎرﮔﻤﺎرﯼ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ اﻧﻮاع ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻣﺤﺴﻮب ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﻣﻴﺎن ﻓﺴﺎد ادارﯼ و ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﻴﺘﻮان ﺗﻤﺎﻳﺰﯼ ﻗﺎﻳﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﻓﺴﺎد ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻋﺒﺎرت از اﻋﻤﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺳﻮﯼ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺪاران ﺑﻠﻨﺪ‬
‫رﺗﺒﻪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎن ارﺗﮑﺎب ﻣﻴﺂﺑﺪ در ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺗﺨﻠﻔﺎت اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺳﻮﯼ ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺘﯽ ﭘﺎﺋﻴﻦ رﺑﺘﻪ ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﮐﺴﺎﻧﻴﮑﻪ ﻣﺴﺌﻮل اﺟﺮاﺁت ادارﯼ و اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺮاﯼ ﻣﺮدم هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ارﺗﮑﺎب ﻣﻴﺂﺑﺪ‪ .‬ﻓﺴﺎد ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻳﺎ ﺳﻨﮕﻴﻦ اﻏﻠﺒﺂ ﺑﺪﻟﻴﻞ‬
‫روﺋﻴﺖ و ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺁن ﺑﺎﻻﯼ ﭘﺮوﺳﻪ هﺎﯼ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﯼ و ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻧﺎدرﺳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﻗﺮار ﻣﻴﮕﻴﺮد‪ .‬ﺗﺎﺛﻴﺮ‬
‫ﻣﻨﻔﯽ ﮐﻪ ﻓﺴﺎد ادراﯼ ) ﻳﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺧﻔﻴﻒ( ﺑﺎﻻﯼ اﻧﮑﺸﺎف اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ -‬اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﮐﺸﻮر ﻣﯽ ﮔﺬارد ﺑﻌﻀﯽ اوﻗﺎت ﮐﻢ‬
‫اهﻤﻴﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﮔﺮدﻳﺪﻩ و ﻧﺎدﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﺰرگ را ﺑﻪ ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻮﺟﻮد ﺁورد و‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺁن ﮔﺮدد ﺗﺎ ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎ و ﺗﺠﺎر هﺰﻳﻨﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ اﻗﺘﺼﺎدﯼ را ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﻮﻧﺪ درﺻﻮرﺗﻴﮑﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ وﺳﻴﻊ و‬
‫ﮔﺴﺘﺮدﻩ ارﺗﮑﺎب ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺰارش هﺬا ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ هﺎﯼ ﻋﻤﺪﻩ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ وﺳﻴﻊ ﮐﻪ ﺑﺎﻻﯼ اﻓﺮاد و ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎ در ﻣﻮرد ﺗﺠﺎرب ﺷﺎن از ﻋﻤﻞ رﺷﻮت‬
‫ﻣﻨﺤﻴﺚ ﻣﺘﻀﺮرﻳﻦ و درﮎ ﺁﻧﻬﺎ از ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺣﺎﺿﺮ –رﺷﻮت‪ -‬را ﺑﻌﻨﻮان ﺷﮑﻞ‬
‫از ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﺎﺛﻴﺮ را ﺑﺎﻻﯼ ﻣﺮدم داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻣﻮرد ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﭘﮋوهﺶ ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ و در ﻣﻮرد ﻣﻴﺰان و‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺁن ارزﻳﺎﺑﯽ ﮐﻠﯽ را اراﻳﻪ ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻧﻴﺰ ﻣﺸﻤﻮل ارزﻳﺎﺑﯽ وﻗﻮع رﺷﻮت در ﺳﮑﺘﻮر هﺎﯼ ﻣﺘﺨﻠﻒ ادارات‬
‫دوﻟﺘﯽ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻋﻮاﻣﻞ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﻋﻤﺎل ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ را ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻗﺮارﻣﻴﺪهﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ هﻤﭽﻨﺎن‬
‫ﺑﻪ هﺪف ﮐﺸﻒ ﺁﮔﺎهﯽ و ﻓﻬﻢ اﻓﻐﺎﻧﻬﺎ از ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺰﺑﻮر ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫دﺳﺖ اﻧﺪرﮐﺎران ﻣﺘﻌﺪدﯼ هﻢ در ﺳﻄﺢ ﻣﻠﯽ و ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﺗﺎ ﻓﻬﻢ درﻣﻮرد وﺳﻌﺖ و اﻧﻮاع ﻓﺴﺎد ادارﯼ در‬
‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن را اﻓﺰاﻳﺶ دهﻨﺪ و ﺗﻌﺪاد از ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻟﻴﮑﻦ ﺗﻌﺪاد اﻧﺪﮐﯽ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺬﮐﻮر‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از روش هﺎ و اﺻﻮل ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺸﮑﻞ ﻓﺴﺎد ادارﯼ را ﺑﻄﻮر ﺟﺎﻣﻊ و ﮐﺎﻣﻞ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار دادﻩ اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺪاد از ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ هﺎﯼ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﺋﯽ ﻣﺤﺪودﯼ را ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﺎن‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت وﺳﻴﻌﺘﺮﯼ اﻧﮑﺸﺎﻓﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻤﯽ ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ در ﺁن ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﻧﻈﺮ‬
‫ﺳﻨﺠﯽ هﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﺪودﯼ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ ﺟﺎﻣﻊ و ﮐﺎﻣﻠﺘﺮﯼ ﻓﺴﺎد ادارﯼ را در ﻣﺤﻮر ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮد ﻗﺮار دادﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪ ‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ از ﻣﺎﻩ اﮔﺴﺖ اﻟﯽ ﻣﺎﻩ اﮐﺘﻮﺑﺮ ﺳﺎل ‪ ٢٠٠٩‬در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﺷﺘﺮاﮐﻨﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ از‬
‫‪ ١٢‬ﺷﻬﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ ١۶٠٠‬ﻗﺮﻳﻪ ﺑﻄﻮر ﺗﺼﺎدﻓﯽ اﻧﺘﺨﺎب و ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از‬
‫‪ ٧۶٠٠‬ﺗﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ) ﺿﻤﻴﻤﻪ روش ﺗﺤﻘﻴﻖ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ را در ﻓﺼﻞ هﻔﺘﻢ ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﺑﻔﺮﻣﺎﺋﻴﺪ(‪ .‬ﺑﻪ‬
‫دﻻﻳﻞ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﯽ ‪ ،‬دو ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺑﺼﻮرت هﻤﺰﻣﺎن در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ و ﺷﻬﺮهﺎ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﮐﻪ در‬
‫ﺷﻬﺮهﺎ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﻣﻄﺎﻟﺐ اﻧﺪﮐﯽ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺁﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺁﻣﺎرﯼ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاﯼ ﺷﻬﺮهﺎ در‬
‫دﺳﺘﺮس ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﺨﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﯽ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﻮﺟﺐ ﮔﺮدﻳﺪ ﮐﻪ در ﻃﺮح و ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﺤﺪودﻳﺖ هﺎ‬
‫وﺿﻊ ﮔﺮدد‪ .‬روﯼ هﻤﺮﻓﺘﻪ ﻧﻬﺎﻳﺖ دﻗﺖ و ﺗﻮﺟﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ در ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻤﺎم ﻣﺮاﺣﻞ ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻃﯽ‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ و ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻣﻴﻌﺎرهﺎﯼ ﻣﻤﮑﻨﻪ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد و ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﻴﺰ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪ .١‬ﻣﻴﺰان رﺷﻮت‬
‫ﻳﮑﯽ از ﻳﺎﻓﺘﻪ هﺎﯼ ﻋﻤﺪﻩ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺁﻧﺴﺖ ﮐﻪ اﻓﻐﺎﻧﻬﺎ اﻏﻠﺒﺂ در ﺗﻤﺎس ﺷﺎن ﺑﺎ ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺘﯽ ﺟﻬﺖ اﮐﻤﺎل ﻳﺎ ﺗﺴﺮﻳﻊ‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ ادارﯼ در ﺑﺪل اﺟﺮاﯼ ﮐﺎرﯼ ﻳﺎ اﺧﺬ ﺳﻨﺪﯼ ﻣﺠﺒﻮر ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﻮل اﺿﺎﻓﯽ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ ﻳﺎ ﺗﺤﻔﻪ ﺑﺪهﻨﺪ‪ 52 .‬درﺻﺪ‬
‫اﻓﻐﺎﻧﻬﺎ ﺣﺪ اﻗﻞ ﻳﮏ ﺑﺎر در ﻃﯽ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ وادارﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪ دوﻟﺘﯽ رﺷﻮت ﺑﺪهﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪارﮎ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ‬
‫هﻤﭽﻨﺎن ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪهﺪ ﮐﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﺬﮐﻮر ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ زﻳﺮا اﺷﺘﺮاﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺑﻌﻀﯽ اوﻗﺎت در ﺑﺤﺚ روﯼ‬
‫رﺷﻮت ﻣﺘﺮدد ﺑﻮدﻧﺪ‪ :‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ ١٠‬درﺻﺪ اﺷﺘﺮاﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻴﺪادﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺳﻮاﻻت ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ در ﻣﻮرد ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺪهﻨﺪ‪) .‬ﺷﮑﻞ ‪(1‬‬

‫اﻓﻐﺎﻧﻬﺎ ﻣﺠﺒﻮر اﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﮑﺮرا رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ازﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ‪ ،‬ﻣﺘﻀﺮرﻳﻦ رﺷﻮت‬
‫درﺟﺮﻳﺎن ‪ ١٢‬ﻣﺎﻩ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻠﺰم ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﭘﻮل ﺑﻪ ﺣﺪ اوﺳﻂ ‪ ٢.۴‬ﮐﺎرﻣﻨﺪ دوﻟﺘﯽ در ﻃﯽ ﺣﺪ اوﺳﻂ دو ﻣﺮﺗﺒﻪ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ هﺮ اﻓﻐﺎن ﮐﻪ ﮔﺰارش ﭘﺮداﺧﺖ ﺣﺪ اﻗﻞ ﻳﮏ ﺑﺎررﺷﻮت را در ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ وادار ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺪ اﮐﺜﺮ در ﻳﮏ ﺳﺎل ‪ ۵‬ﺑﺎر رﺷﻮت ﺑﺪهﺪ ﮐﻪ در هﺮ ﺳﻪ ﻣﺎﻩ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻳﮏ ﺑﺎر رﺷﻮت ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﭘﺮداﺧﺖ ﭘﻮل ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان رﺷﻮت درﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ از زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮﻩ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از اﻓﻐﺎﻧﻬﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮﺧﻼف ﺁﻧﭽﻪ در ﺑﺴﻴﺎر از ﮐﺸﻮرهﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﺟﻬﺎن ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻳﮏ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺷﻬﺮﯼ ﻗﺪ ﻋﻠﻢ‬
‫ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪،‬اﻣﺎ ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت ﻋﻤﻠﯽ ﻣﮑﺮر اﺳﺖ ﮐﻪ در هﺮدو ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ و ﺷﻬﺮهﺎﯼ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﺑﻄﻮرﮐﻞ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻴﺮﺳﺪ ﮐﻪ وﻗﻮع رﺷﻮت در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﻬﺮهﺎ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ) ﺑﺎاﻟﺘﺮﺗﻴﺐ ‪ ۵۶‬درﺻﺪ و ‪۴۶‬‬
‫درﺻﺪ(‪.‬‬

‫ﺷﺎﻳﺎن ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ را ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺮدان ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻴﺪهﺪ درﺣﺎﻟﻴﮑﻪ در ﺷﻬﺮهﺎ ﺑﺎ‬
‫هﺮدو ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺮدان در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ و ﺷﻬﺮهﺎ ﻣﺤﺪود‬
‫ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬درﻳﻦ ﺻﻮرت ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺁﻧﺎﻧﻴﮑﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ و ﺷﻬﺮهﺎ رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻤﻮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺖ )‪۵۶‬‬
‫درﺻﺪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ و ‪ ۴۶‬درﺻﺪ در ﺷﻬﺮهﺎ(‪.‬‬

‫ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ ﻣﻴﺰان ﺑﻠﻨﺪ رﺷﻮت در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ درﺣﺎﻟﯽ ﺷﺎﻳﺎن ﺗﻮﺟﻪ و ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪﮔﺎن روﺳﺘﺎهﺎ ﺑﺎ‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺘﯽ ﮐﻤﺘﺮ در ﺗﻤﺎس ﺑﻮدﻩ و ادارات دوﻟﺘﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﺸﻐﻮل ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت‬
‫اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺂ ‪ ٢٢‬درﺻﺪ دهﺎﻗﻴﻦ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ هﻴﭻ ﻧﻮع ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺘﯽ‬
‫در ﺟﺮﻳﺎن ﺳﺎل ﮐﻪ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻨﻤﻮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻓﻴﺼﺪﯼ اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ‬
‫روﺳﺘﺎﺋﯽ ‪ ٩‬ﻓﻴﺼﺪ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺁﻧﺴﺖ ﮐﻪ اﻓﺮادﻳﮑﻪ در ﺷﻬﺮهﺎ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ درﺧﻮاﺳﺖ رﺷﻮت‬
‫ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١‬ﻓﻴﺼﺪﯼ اﻓﺮاد ﮐﻪ ﻃﯽ ‪ ١٢‬ﻣﺎﻩ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ ﺣﺪ اﻗﻞ ﻳﮏ ﺑﺎر رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ )در ﻣﻨﺎﻃﻖ‬
‫ﺷﻬﺮﯼ‪/‬روﺳﺘﺎﺋﯽ(‬

‫‪ ‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ‬ ‫ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ‬

‫‪7%‬‬ ‫‪9%‬‬
‫‪4%‬‬ ‫‪2%‬‬

‫ﺑﻠﯽ‬ ‫ﻧﺨﻴﺮ‬

‫‪46%‬‬
‫‪56%‬‬
‫‪33%‬‬
‫ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻧﺪارم‬ ‫ﺳﺎﮐﺖ‬
‫‪43%‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٢‬ﻓﻴﺼﺪﯼ اﻓﺮاد ﮐﻪ ﻃﯽ ‪ ١٢‬ﻣﺎﻩ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ ﺣﺪ اﻗﻞ ﻳﮏ ﺑﺎر رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ )ﺑﻪ اﺳﺎس‬
‫ﺟﻨﺴﻴﺖ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ(‬

‫ﻣﺮد‬ ‫زن‬
‫ﺑﻠﯽ‬
‫‪14%‬‬

‫ﻧﺨﻴﺮ‬
‫‪31%‬‬
‫‪6%‬‬
‫‪39%‬‬
‫ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻧﺪارم‬
‫‪4%‬‬
‫‪53%‬‬
‫ﺳﺎﮐﺖ‬

‫‪7%‬‬
‫‪23%‬‬ ‫ﻣﻦ ﻧﻪ وﻟﯽ ﻳﮑﯽ از اﻋﻀﺎﯼ‬
‫‪4%‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻮادﻩ‬
‫‪19%‬‬

‫ﻓﻴﺼﺪﯼ اﻓﺮادﯼ ﺑﻪ اﺳﺎس ﻣﺤﻞ ﮐﻪ ﺣﺪ اﻗﻞ ﻳﮑﺒﺎر در ﺟﺮﻳﺎن دوازدﻩ ﻣﺎﻩ اﺧﻴﺮ ﺑﻪ ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺘﻪ‬
‫اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮﻋﻼوﻩ اﻓﺮادﻳﮑﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺂ ﺑﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺘﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ )‪ ۴۶‬ﻓﻴﺼﺪ ﻣﺮدم( رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻤﻮدﻩ اﻧﺪ‪٢٣ ،‬‬
‫ﻓﻴﺼﺪ از اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﮔﺮﭼﻪ ﺧﻮد ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﮐﺴﯽ رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻨﻤﻮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺎﻳﺮ اﻋﻀﺎﯼ ﻓﺎﻣﻴﻞ‬
‫ﺷﺎن در ﺟﺮﻳﺎن ﺳﺎل ﮐﻪ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺎرﯼ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴﺘﻮان ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ در ﺷﻬﺮهﺎﯼ‬
‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ از دو ﺳﻮم ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎ در ﺟﺮﻳﺎن ‪ ١٢‬ﻣﺎﻩ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺣﺪ اﻗﻞ ﻳﮏ ﺑﺎر ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫)ﺷﮑﻞ دوم(‬

‫‪ ‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﻣﺜﺎل هﺎﯼ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﺋﯽ‬

‫ﻣﻴﺰان ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت در ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺸﻮر ﻳﮑﺴﺎن ﻧﻤﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻔﺎوت هﺎﯼ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ وﺟﻮد دارد در ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﺷﻤﺎل و ﺟﻨﻮب‬
‫ﮐﺸﻮر ﺁﻟﻮدﻩ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﮕﺮدﻧﺪ )ﺑﺎﻟﺘﺮﺗﻴﺐ ‪ ۶٢‬ﻓﻴﺼﺪ و ‪ ۶١‬ﻓﻴﺼﺪ(‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻴﺮﺳﺪ ﮐﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺮﮐﺰﯼ‪ -‬ﺷﺮﻗﯽ‬
‫ﮐﻤﺘﺮ)‪ ۵٣‬ﻓﻴﺼﺪ( ﺁﻟﻮدﻩ ﺑﻮدﻩ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻏﺮﺑﯽ داراﯼ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰان اﻓﺮاد )‪ ٢١‬ﻓﻴﺼﺪ( اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﯽ ﺳﺎل‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺣﺪ اﻗﻞ ﻳﮑﺒﺎر ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﻣﻴﺰان ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻏﺮﺑﯽ ﻧﺴﺒﺘًﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦ‬
‫ﺑﻮدﻩ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺬﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻤﺮاﺗﺐ ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ از اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻴﺪهﺪ‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﻳﮏ‬
‫رﺑﻊ از اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮﻧﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت را ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﻳﺎ ﺗﺮﺟﻴﺢ دادﻧﺪ ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﺳﻮال‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت ﭘﺎﺳﺦ اراﺋﻪ ﻧﻨﻤﺎﻳﻨﺪ‪) ..‬ﺟﺪول اول(‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺤﻠﯽ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮ ﻣﻴﺂﻳﺪ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻘﺶ ﮐﻠﻴﺪﯼ را در ﻣﻴﺰان و ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﯼ رﺷﻮت اﻳﻔﺎﯼ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﭼﻬﺎر ﻣﻨﻄﻘﻪء اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﻴﺰان رﺷﻮت در ﺷﻬﺮ هﺎ و روﺳﺘﺎ هﺎ ﺑﻄﻮر ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﯼ از هﻢ ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻓﺰون ﺑﺮ ﺁن‪ ،‬هﻴﭻ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺸﺨﺺ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﮐﻪ ﺑﺘﻮان ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻧﻤﻮد‪ :‬در دو ﻣﻨﻄﻘﻪء )ﻏﺮﺑﯽ و ﺟﻨﻮﺑﯽ(‪ ،‬ﺷﻬﺮ هﺎ ﻣﻴﺰان‬
‫ﻼ ﺑﺮﻋﮑﺲ ﺁن‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﺗﺮ رﺷﻮت را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ روﺳﺘﺎ هﺎ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻴﮕﺬارﻧﺪ در ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ دو ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪﻩ )ﺷﻤﺎل و ﺷﺮق( ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﺑﻪ اﺛﺒﺎت ﻣﻴﺮﺳﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻴﺮﺳﺪ ﮐﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻠﯽ‪ -‬از ﺗﻮازن ﻧﻴﺮوﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ زﻳﺮﺑﻨﺎهﺎﯼ اﻗﺘﺼﺎدﯼ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫و ادارﯼ‪ -‬ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﻪ ﺳﺰاﯼ در ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ و ﻣﻴﺰان ﻓﺴﺎد ادارﯼ دارد‪.‬‬

‫ﺣﻴﻦ ﻣﺤﺪود ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺗﻤﺮﮐﺰ روﯼ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ‪ ،‬ﺷﻴﻮﻩء ﻣﺸﻬﻮد ﺗﺮﯼ را ﻣﻴﺘﻮان ﻃﺮح ﻧﻤﻮد‪ :‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪهﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻴﺰان رﺷﻮت ﻣﻌﮑﻮﺳًﺎ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ وﺳﻌﺖ ﺷﻬﺮ هﺎ اﺳﺖ )ﺷﮑﻞ ﭼﻬﺎرم(‪ .‬ﻣﻴﺰان ﺑﻠﻨﺪ رﺷﻮت در ﺷﻬﺮ هﺎﯼ ﮐﻮﭼﮏ‬
‫ﮔﺰارش دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ )ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪء ﻣﺜﺎل ﻣﻴﺰان رﺷﻮت در ﺗﺮﻳﻨﮑﻮت و ﻣﻬﺘﺮﻻم ﺑﻴﺶ از ‪ ٧٠‬ﻓﻴﺼﺪ ﺛﺒﺖ ﺷﺪﻩ( در ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ‬
‫ﺷﻬﺮ هﺎﯼ ﺑﺰرگ ﭼﻮن ﮐﺎﺑﻞ و هﺮات ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ رﺷﻮت را دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ۴٠‬ﻓﻴﺼﺪ ﻣﻴﺮﺳﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻴﺮﺳﺪ ﮐﻪ "ﻣﻴﮑﺎﻧﻴﺰم هﺎﯼ" رﺷﻮت در ﺷﻬﺮ هﺎﯼ ﮐﻮﭼﮏ اﺳﺘﻮارﺗﺮ اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻩ و ﺑﺎ اﺟﺮاات و ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻓﻌﻠﯽ‬
‫هﻤﺂهﻨﮕﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ دارد‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :١‬ﻓﻴﺼﺪﯼ اﻓﺮاد ﮐﻪ ﻃﯽ ‪ ١٢‬ﻣﺎﻩ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ ﺣﺪ اﻗﻞ ﻳﮏ ﺑﺎر رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ )ﺑﻪ اﺳﺎس‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ(‬

‫ﻏﺮﺑﯽ‬ ‫‪20.7‬‬ ‫‪55.8‬‬ ‫‪4.9‬‬ ‫‪18.6‬‬ ‫‪100‬‬

‫ﺑﻠﯽ‬ ‫ﻧﺨﻴﺮ‬ ‫ﺑﻪ ﻳﺎد ﻧﺪارم‬ ‫ﺑﺪون ﭘﺎﺳﺦ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮع‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‬ ‫‪52.2‬‬ ‫‪36.4‬‬ ‫‪2.9‬‬ ‫‪8.5‬‬ ‫‪100‬‬

‫ﺷﺮق‪ -‬ﻣﺮﮐﺰﯼ‬ ‫‪53.1‬‬ ‫‪36.6‬‬ ‫‪1.9‬‬ ‫‪8.4‬‬ ‫‪100‬‬

‫ﺷﻤﺎﻟﯽ‬ ‫‪60.9‬‬ ‫‪30.5‬‬ ‫‪3.8‬‬ ‫‪4.7‬‬ ‫‪100‬‬

‫ﺟﻨﻮﺑﯽ‬ ‫‪61.5‬‬ ‫‪28.5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪8.1‬‬ ‫‪100‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٣‬ﻓﻴﺼﺪﯼ اﻓﺮاد ﮐﻪ ﻃﯽ ‪ ١٢‬ﻣﺎﻩ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ ﺣﺪ اﻗﻞ ﻳﮏ ﺑﺎر رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ )ﺑﻪ اﺳﺎس‬
‫ﺳﺎﺣﻪ و ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ‪/‬روﺳﺘﺎﺋﯽ(‬

‫‪%‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪80‬‬

‫ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ ﺷﺮق‪-‬ﻣﺮﮐﺰﯼ‬

‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ ﺷﺮق‪-‬ﻣﺮﮐﺰﯼ‬

‫ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ ﺷﻤﺎﻟﯽ‬

‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ ﺷﻤﺎﻟﯽ‬

‫ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ ﺟﻨﻮﺑﯽ‬

‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ ﺟﻨﻮﺑﯽ‬

‫ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ ﻏﺮﺑﯽ‬

‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ ﻏﺮﺑﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :۴‬ﻓﻴﺼﺪﯼ اﻓﺮاد ﮐﻪ ﻃﯽ ‪ ١٢‬ﻣﺎﻩ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ ﺣﺪ اﻗﻞ ﻳﮏ ﺑﺎر رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ )ﺑﻪ اﺳﺎس‬
‫وﺳﻌﺖ ﺷﻬﺮ هﺎ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ(‬

‫ﺷﻬﺮ هﺎﯼ ﮐﻮﭼﮏ‬ ‫ﺷﻬﺮ هﺎﯼ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬

‫‪6%‬‬
‫‪6%‬‬

‫‪1%‬‬ ‫‪34%‬‬

‫‪21%‬‬ ‫‪50%‬‬

‫‪66%‬‬
‫‪4%‬‬

‫‪6%‬‬
‫‪6%‬‬

‫ﺷﻬﺮ هﺎﯼ ﺑﺰرگ‬

‫ﺑﻠﯽ‬
‫‪25%‬‬
‫‪33%‬‬
‫ﻧﺨﻴﺮ‬

‫ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻧﺪارم‬

‫‪8%‬‬
‫ﺳﺎﮐﺖ‬
‫‪4%‬‬
‫ﺷﺨﺼ ًﺎ ﻣﻦ ﻧﻪ وﻟﯽ ﻳﮑﯽ از اﻋﻀﺎﯼ ﺧﺎﻧﻮادﻩ‬
‫ام ﺑﻠﯽ‬
‫‪30%‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﺘﻀﺮرﻳﻦ رﺷﻮت‬

‫ﺑﺎ وﺟﻮدﻳﮑﻪ رﺷﻮت در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﯼ ﮐﺸﻮر اﺗﻔﺎق ﻣﻴﺎﻓﺘﺪ و ﺗﻤﺎم اﻗﺸﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ -‬ﺁﻣﺎرﯼ را ﻣﺘﺎﺛﺮ ﻣﻴﺴﺎزد‪ ،‬ﺑﻌﻀﯽ‬
‫ﺗﻔﺎوت هﺎ در راﺑﻄﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﺒﻮرﻳﺖ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت ﻣﻴﺎن اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻣﻴﺰان ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻧﺎن‬
‫ﻣﻴﺎن ﻣﺮدان ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ ﺑﺎﻟﺘﺮﺗﻴﺐ ‪ ۵٣‬ﻓﻴﺼﺪ و ‪ ٣٩‬ﻓﻴﺼﺪ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺁﻣﺎر ﻧﺰد‬
‫ﻣﺮدان ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺟﻨﺴﻴﺖ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻮدﻩ ﭼﻮن ﻣﺮدان ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ هﺎﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ در ﻋﺮﺻﻪ اﺟﺮاﯼ اﻣﻮر ادارﯼ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد‬
‫ﺁن‪ ،‬ﻓﻴﺼﺪﯼ زﻧﺎن ﮐﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت ﻣﻴﮕﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪء ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﺑﻠﻨﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪهﺪ زﻧﺎن ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻼ ﺑﻪ‬
‫ﻻ اﻣﻮر ادارﯼ را ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺸﺨﺼﺎً‪ ،‬اﮐﺜﺮًا زﻧﺎن ﻣﺠﺒﻮر اﻧﺪ در ﺳﮑﺘﻮر هﺎﯼ ﺻﺤﯽ و ﺗﻌﻠﻴﻤﯽ )ﻣﺜ ً‬
‫ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫دوﮐﺘﻮران‪ ،‬ﻧﺮس هﺎ و ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ( ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮدان رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻗﺸﺎر ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻣﻌﺮض ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ در ﻧﻈﺮداﺷﺖ ﻣﻴﺰان درﺁﻣﺪ و درﺟﻪ‬
‫ﺗﺤﺼﻴﻞ‪ ،‬اﻓﺮاد در دو ﻧﻘﻄﻪء اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰان رﺷﻮت را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻴﮕﺬارﻧﺪ )ﺷﮑﻞ ﭘﻨﺠﻢ(‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬هﺮ‬
‫ﻼ ﻣﺘﻔﺎوت هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬داراﯼ ﺗﺠﺮﺑﻪ هﻤﺴﺎن رﺷﻮت ﺳﺘﺎﻧﯽ ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫دو ﮔﺮوﻩ ﮐﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺷﺨﺼﯽ و اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﮐﺎﻣ ً‬

‫ﺗﺠﺎرب رﺷﻮت ﺳﺘﺎﻧﯽ‪ :‬ﻧﻘﻞ ﻗﻮل اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ‬

‫ﺣﻴﻦ اﺟﺮاﯼ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ در ﻣﺤﻞ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد از اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﻗﻀﺎﻳﺎﯼ ﺣﻘﻴﻘﯽ رﺷﻮت را ﮐﻪ ﺧﻮد ﺁن را‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻳﺎ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎزﮔﻮ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪء ﻧﻘﻞ ﻗﻮل هﺎ از ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺷﺪﻩ ﺗﺼﻮﻳﺮ‬
‫واﺿﺢ از اﻧﻮاع ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﮐﻪ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫"ﻣﺎ در اﻳﻨﺠﺎ روﯼ ﺟﺎدﻩ هﺎ اﺟﻨﺎس ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻣﻴﺮﺳﺎﻧﻴﻢ‪ .‬ﺁﻣﺮ ﭘﻮﻟﻴﺲ اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻓﺮدﯼ را ﻣﻮﻇﻒ ﻧﻤﻮدﻩ ﺗﺎ‬
‫از ﻣﺎ ﭘﻮل ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ ﻧﻤﻮدﻩ و ﺑﻪ وﯼ اﻧﺘﻘﺎل دهﺪ‪".‬‬

‫"دﻓﺘﺮ ﺟﻮاز ﺷﺎرواﻟﯽ ﻳﮑﯽ دﻳﮕﺮ از ﻧﻬﺎد هﺎﯼ ﺁﻟﻮدﻩ ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎرﻣﻨﺪان از ﺗﺎﺟﺮان ﮐﻪ ﺗﺎزﻩ ﺗﺠﺎرت را‬
‫ﺁﻏﺎز ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ اﻟﯽ ﻣﺒﻠﻎ ‪ ١٨٠٠٠‬داﻟﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪".‬‬

‫" ﺁﻣﺮان ﭘﻮﻟﻴﺲ ﻓﻴﺼﺪﯼ از ﻣﻌﺎﺷﺎت و ﺣﻘﻮق ﻣﺄدوﻧﺎن ﺧﻮد را ﻣﻴﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺑﺨﺶ ﻣﻌﺎرف ﭘﻮل هﺎﯼ را ﮐﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻬﻴﻪ ﮐﺘﺎب و ﻗﺮﻃﺎﺳﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﮑﺎﺗﺐ وﻻﻳﺎت و وﻟﺴﻮاﻟﯽ هﺎ‬
‫ﻣﺴﺎﻋﺪت ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻏﺎرت ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪".‬‬

‫ﺷﺎروال ﺑﺮاﯼ اﻗﺎرب ﺧﻮد ﻧﻤﺮات ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻨﺰل را ﺗﻮزﻳﻊ و ﺗﻌﺪادﯼ از دﮐﺎﮐﻴﻦ را در ﻣﺎرﮐﻴﺖ هﺎﯼ ﺗﺠﺎرﺗﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫اﻋﻄﺎﯼ اﻣﺮ اﻋﻤﺎر ﺁن اﺧﺬ ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫" ﺗﻌﺪادﯼ از اﻓﺮاد ﻣﻨﺤﻴﺚ ﮐﻤﻴﺸﻦ ﮐﺎر در ﻣﻘﺎﺑﻞ ادارات دوﻟﺘﯽ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ هﺎ ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻴﻦ ﺗﻤﺎس ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺎ‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﺒﻠﻐﯽ وﻋﺪﻩ ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ هﺮﻧﻮع ﻣﺸﮑﻞ ﺁﻧﻬﺎ را در ﻣﺪت ﮐﻢ ﺣﻞ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻃﻮر ﻣﺜﺎل در ﺻﻮرت ﺿﺮورت‬
‫ﺑﻪ اﺧﺬ ﭘﺎﺳﭙﻮرت ﻳﺎ ﺟﻮاز راﻧﻨﺪﮔﯽ ﻳﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﻴﺎت و ﮔﻤﺮﮐﺎت اﻳﻨﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻤﺎم اﺟﺮاﺁت ﺁﻧﺮا در ﻇﺮف ﻳﮏ‬

‫‪ ‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﻻ اﻳﻦ ﮐﺎر هﻔﺘﻪ هﺎ را درﺑﺮ ﻣﻴﮕﻴﺮد‪ .‬درﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﺨﺺ ﻣﺬﮐﻮر ﭘﻮل اﺧﺬ ﻧﻤﻮدﻩ و ﻳﻘﻴﻨﻨًﺎ ﺁﻧﺮا‬
‫روز ﺑﻪ اﺗﻤﺎم رﺳﺎﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫ﺑﺎ ﺁﻧﺎﻧﻴﮑﻪ در دﻓﺎﺗﺮ ﻧﺸﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪".‬‬

‫"ﭘﺴﺮ ﮐﺎﮐﺎﻳﻢ ﻣﺎﻟﮏ ﻳﮏ دواﺧﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺪﯼ ﻗﺒﻞ ﻳﮏ ﻣﻘﺪار داروﯼ ﺗﺎرﻳﺦ ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺑﯽ ﮐﻴﻔﻴﺖ در دواﺧﺎﻧﻪ وﯼ ﭘﻴﺪا ﺷﺪ‬
‫و ﻣﻮﺿﻮع از ﻃﺮف رﻳﺎﺳﺖ ﺻﺤﺖ ﻣﻮرد ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪًﺁ ﭘﺴﺮ ﮐﺎﮐﺎﻳﻢ ﺑﻪ رﺋﻴﺲ دوﮐﺘﻮران ﺁن ﺑﺨﺶ رﺷﻮت‬
‫داد و دوﺳﻴﻪ وﯼ در ﻇﺮف ﻳﮏ روز ﺣﺬف ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬وﯼ ﺗﺎ هﻨﻮز دارو هﺎﯼ ﺗﺎرﻳﺦ ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺑﯽ ﮐﻴﻔﻴﺖ ﺳﺎﺧﺖ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن‬
‫را ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ "ﺳﺎﺧﺖ ﺁﻟﻤﺎن" و "ﺳﺎﺧﺖ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ" ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻣﻴﺮﺳﺎﻧﺪ‪".‬‬

‫"ﻣﺮدم از اﻋﻼن ﺁﻗﺎﯼ ﮐﺮزﯼ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﻳﻨﮑﻪ دوﻟﺖ ﺟﺪﻳﺪ وﯼ ﺑﺎ هﺮ ﻧﻮع ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻣﺒﺎرزﻩ ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺪﮐﯽ هﺮاﺳﻴﺪﻩ‬
‫اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ زودﯼ در ﻋﻤﻞ ﭘﻴﺎدﻩ ﺷﻮد در ﻏﻴﺮ ﺁن ﻣﺮدم دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪء وﺳﻴﻊ ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ روﯼ‬
‫ﺧﻮاهﻨﺪ ﺁورد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :۵‬ﻓﻴﺼﺪﯼ اﻓﺮاد ﮐﻪ ﻃﯽ ‪ ١٢‬ﻣﺎﻩ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ ﺣﺪ اﻗﻞ ﻳﮏ ﺑﺎر رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ )ﺑﻪ اﺳﺎس‬
‫درﺟﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ و درﺁﻣﺪ ﻣﺎهﺎﻧﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ(‬

‫‪60‬‬
‫‪60‬‬
‫‪50‬‬ ‫‪50‬‬
‫‪%‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪%‬‬ ‫‪40‬‬
‫‪30‬‬ ‫‪30‬‬
‫‪20‬‬
‫‪20‬‬
‫‪10‬‬
‫‪10‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫ﺑﺪون‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻼت‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻼت‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻼت‬
‫از ‪ 250‬داﻟﺮ از ‪ 100‬داﻟﺮ ﮐﻤﺘﺮ از ‪100‬‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻼت‬ ‫اﺑﺘﺪاﺋﯽ‬ ‫ﺛﺎﻧﻮﻧﯽ‬ ‫ﻋﺎﻟﯽ و ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫داﻟﺮ‬ ‫اﻟﯽ ‪ 500‬داﻟﺮ اﻟﯽ ‪ 250‬داﻟﺮ‬ ‫‪ 500‬داﻟﺮ‬ ‫رﺳﻤﯽ‬ ‫از ﺁن‬

‫ﻣﺎهﻴﺖ رﺷﻮت‬

‫ﻻ رﺷﻮت ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ هﺪف واﺣﺪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻠﮑﻪ‬

‫ﺑﻪ اﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ از ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫ﺷﻤﺎر از دﻻﻳﻞ ﺑﺮاﯼ ﺁن وﺟﻮد دارد‪ .‬در اﮐﺜﺮ ﻗﻀﺎﻳﺎ )‪ ٧۴‬ﻓﻴﺼﺪ ﻣﺮدم( اﻓﻐﺎﻧﻬﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ ادارﯼ ﻃﻮﻳﻞ و ﻧﺎ ﻣﺸﺨﺺ را ﺗﺴﺮﻳﻊ ﺑﺨﺸﻨﺪ ﻳﺎ )‪ ۵١‬ﻓﻴﺼﺪ ﻣﺮدم( ﺗﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺮاﺣﻞ را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﺑﺴﺎ ﻣﻮارد رﺷﻮت ﺑﻪ ﺳﻮد هﺮ دو ﺟﻨﺎح‪ ،‬ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ و ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺗﻤﺎم ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻣﺜﺎل‪ ٣٠) ،‬ﻓﻴﺼﺪ(‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻌﺎﻓﻴﺖ از ﭘﺮداﺧﺖ ﺟﺮﻳﻤﻪ هﺎ رﺷﻮت ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ و )‪ ٢٨‬ﻓﻴﺼﺪ( ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر‬
‫درﻳﺎﻓﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺘﺮ رﺷﻮت ﻣﻴﺪهﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت ﻳﮏ اﻣﺮ "ﻋﺎدﯼ" ﻣﺤﺴﻮب ﮔﺮدد‪ ،‬ﻣﻴﮑﺎﻧﻴﺰم رﺷﻮت اﻳﺠﺎب ﻣﻴﮑﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ از‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻞ ﻣﺸﮑﻞ ﺑﻪ وﯼ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﻮدﻩ‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ رﺷﻮت ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ۵۶) .‬ﻓﻴﺼﺪ( ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ رﺷﻮت ﻣﻤﮑﻦ‬
‫واﺿﺢ و ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻮدﻩ ﻳﺎ )‪ ٣٣‬ﻓﻴﺼﺪ( ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﺿﻤﻨﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در راﺑﻄﻪ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪء ﭘﻮل ﻧﻘﺪ‪،‬‬
‫ﻓﻴﺼﺪﯼ درﺧﻮاﺳﺖ واﺿﺢ و ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ارزش رﺷﻮت اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺂﺑﺪ‪ .‬در ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮارد )ﻳﮏ ﭼﻬﺎرم ﻗﻀﺎﻳﺎ(‪ ،‬ﻣﺒﻠﻎ‬
‫ﻻ ﺳﻴﺴﺘﻢ را اﻳﺠﺎد ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫اﺿﺎﻓﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺨﺺ ﺳﻮم ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﻴﮕﺮدد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺁﻟﻮدﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺚ ﺑﺮاﻳﺸﺎن درﺧﻮاﺳﺖ رﺷﻮت ﻧﻤﻮدﻩ و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺧﻄﺮ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﻣﺘﻬﻢ ﺷﺪن ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ را ﮐﺎهﺶ دهﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :۶‬اهﺪاف ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت و ﻓﻴﺼﺪﯼ ﭘﺮداﺧﺖ ﺁن )در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ(‬

‫ﺗﺴﺮﻳﻊ ﭘﺮوﺳﻪ‬

‫ﻧﻬﺎﺋﯽ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﭘﺮوﺳﻪ‬

‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از ﭘﺮداﺧﺖ ﺟﺮﻳﻤﻪ‬

‫ﮐﺎهﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻﯼ ﺧﻮدم‬

‫ﮐﺴﺐ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﻬﺘﺮ‬

‫اﺧﺬ اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻮرد ﭘﺮوﺳﻪ‬

‫ﺑﺪون ﮐﺪام هﺪف ﻣﺸﺨﺺ‬

‫‪0‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪80‬‬

‫‪%‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٧‬ﻣﻴﺰان ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺷﻴﻮﻩ درﺧﻮاﺳﺖ و ﻣﺒﻠﻎ ﺗﺎدﻳﻪ ﺷﺪﻩ )در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ(‬

‫‪60‬‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ از ﺟﺎﻧﺐ ﮐﺎرﻣﻨﺪ دوﻟﺖ‬

‫‪50‬‬

‫ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ از ﺟﺎﻧﺐ ﮐﺎرﻣﻨﺪ‬

‫‪40‬‬ ‫دوﻟﺖ‬

‫ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﭘﻮل ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺚ‬

‫‪30‬‬

‫‪20‬‬ ‫هﻴﭻ ﺷﺨﺺ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻧﻨﻤﻮدﻩ و ﭘﺮداﺧﺖ‬

‫ﭘﻮل ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﮏ اﻣﺮ ﻋﺎدﯼ اﺳﺖ‬

‫‪10‬‬
‫ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻧﺪارم‬

‫‪0‬‬
‫‪< US$ 100 ‬‬ ‫‪US$ 100‐400 ‬‬ ‫‪US$ 400 and +‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٨‬ﻓﻴﺼﺪﯼ ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت در ‪ ١٢‬ﻣﺎﻩ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ اﺳﺎس ﻧﻮﻋﻴﺖ رﺷﻮت در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ‪/‬روﺳﺘﺎﺋﯽ‬

‫‪90‬‬

‫‪80‬‬
‫ﻧﻘﺪ‬
‫‪70‬‬ ‫ﭘﻮل‬
‫‪60‬‬ ‫ﻟﺒﺎس‬
‫‪%‬‬ ‫اﺟﻨﺎس ﻗﻴﻤﺘﯽ‬
‫‪50‬‬
‫ﺑﺨﺶ از ﻣﺤﺼﻮﻻت‬
‫‪40‬‬
‫ﻣﻮاﺷﯽ‬
‫‪30‬‬ ‫و ﻏﻴﺮﻩ‬

‫‪20‬‬

‫‪10‬‬

‫‪0‬‬
‫‪Rural‬‬ ‫‪Urban‬‬

‫ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ ﻣﻴﮑﺎﻧﻴﺰم اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻩ و واﺿﺢ ﮐﻪ زﻣﻴﻨﻪ رﺷﻮت را ﻣﺴﺎﻋﺪ ﻣﻴﺴﺎزد‪ ،‬در زﻣﺎن ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت ﺗﺎﺋﻴﺪ ﻣﻴﮕﺮدد‪ :‬در‬
‫اﮐﺜﺮ ﻗﻀﺎﻳﺎ )‪ ۵١‬ﻓﻴﺼﺪ( رﺷﻮت ﻗﺒﻞ از اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬در ﻳﮏ ﺳﻮم ﻣﻮارد‪،‬‬
‫رﺷﻮت ﺣﻴﻦ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻳﺎ ﻗﺴﻤًﺎ ﻗﺒﻞ از اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت و ﻗﺴﻤًﺎ ﺑﻌﺪ از ﺁن ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻴﮕﺮدد‪ .‬در ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ١۴‬ﻓﻴﺼﺪ ﻗﻀﺎﻳﺎ‪،‬‬
‫رﺷﻮت ﺑﻌﺪ از ﻓﺮاهﻢ ﺁورﯼ ﺧﺪﻣﺎت ﺗﺎدﻳﻪ ﻣﻴﮕﺮدد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن راﺿﯽ از ﺧﺪﻣﺎت اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻧﺪرﺗًﺎ ﭘﻮل ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان اﻧﻌﺎم ﻳﺎ ﺗﺤﻔﻪ ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻌﺪ اﻗﺘﺼﺎدﯼ رﺷﻮت‬

‫در اﮐﺜﺮ ﻣﻮارد )در ﺣﺪود ‪ ٧۶‬ﻓﻴﺼﺪ( رﺷﻮت ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪء ﻧﻘﺪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬اﻣﺎ "ﺑﺨﺸﺶ" ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ دادﻩ ﻣﻴﺸﻮد‬
‫ﮐﻪ اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ هﺎ در ﺷﻬﺮ هﺎ و روﺳﺘﺎ از هﻢ ﻣﺘﻔﺎوت هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺷﻬﺮ هﺎ اﻏﻠﺒًﺎ رﺷﻮت ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻳﮏ ﺟﺰء ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ ﭘﻮل ﻧﻘﺪ‪ ،‬ﻏﺬا ﻳﺎ ﺟﻨﺲ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻴﮑﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻮع ﺟﻨﺲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺷﻮت ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻴﮕﺮدد‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫ﻻ ﭘﻮل ﺟﺰء‬
‫اﺳﺎﺳﯽ ﺁن ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﺤﻼت ﺷﻬﺮﯼ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﭘﻮل ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺷﻮت‪ ،‬ﻏﺬا ﻧﻴﺰ ﺁﻣﺎدﻩ ﻣﻴﮕﺮدد ﺗﺎ ﻋﻤﻞ رﺷﻮت را ﺑﻪ رواﺑﻂ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻋﺎدﯼ ﺟﻠﻮﻩ دهﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﮐﻨﺎن روﺳﺘﺎ هﺎ در اﮐﺜﺮ ﻣﻮارد از ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻳﺎ ﻣﻮاﺷﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺷﻮت ﺑﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﺻﻮرﺗﻴﮑﻪ ﺻﺮف ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت ﻧﻘﺪﯼ در ﺟﺮﻳﺎن ‪ ١٢‬ﻣﺎﻩ ﻗﺒﻞ از ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺪ اوﺳﻂ ﻣﺒﻠﻎ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪﻩ در هﺮ ﻗﻀﻴﻪ رﺷﻮت ﺑﻪ ‪ ١۵٨‬داﻟﺮ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ ﻣﻴﺮﺳﺪ‪ .‬ﺣﺪ اوﺳﻂ ﻣﺒﻠﻎ رﺷﻮت در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺷﻬﺮ هﺎ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ ﺑﺎﻟﺘﺮﺗﻴﺐ ‪ ١۶۶‬داﻟﺮ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ و ‪ ١٣٩‬داﻟﺮ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ اﻳﻨﮑﻪ هﺮ‬
‫ﻣﺘﻀﺮر رﺷﻮت )رﺷﻮت دهﻨﺪﻩ( ﻃﯽ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر اوﺳﻂ ‪ ۴.٨‬رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﻴﮕﺮدد ﮐﻪ‬

‫‪ ‬‬ ‫‪13‬‬
‫‪ ‬‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺎن ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ در ﺣﺪود ‪٢.۴٩٠‬ﻣﻠﻴﻮن داﻟﺮ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻤﻮدﻩ اﻧﺪ؛ اﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﻣﻌﺎدل ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ‬
‫‪ ٢٣‬ﻓﻴﺼﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎ ﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ ﮐﺸﻮر ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﻩء دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ هﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻤﻮل‬
‫اﻃﻔﺎل و ﮐﻬﻦ ﺳﺎﻻن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻣﺒﻠﻎ ‪ ١٠٠‬داﻟﺮ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺎن ﮐﻨﻨﺪﻩ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ رﺷﻮت ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺟﺪﯼ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﺑﻠﮑﻪ روﯼ اﻗﺘﺼﺎد ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪ دارد‪.‬‬

‫‪ .٣‬رﺷﻮت در دواﻳﺮ دوﻟﺘﯽ‬

‫رﺷﻮت ﺑﺨﺶ هﺎﯼ دواﻳﺮ دوﻟﺘﯽ را ﺑﻪ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﺎﺛﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ )ﺷﮑﻞ ﻧﻬﻢ(‪ .‬ﺑﻪ اﺳﺎس اﻇﻬﺎرات اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ‪ ،‬ادارت ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ رﺷﻮت ﻗﺮاد ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﻋﺒﺎرت از ﭘﻮﻟﻴﺲ و ادارات ﻣﺤﻠﯽ )ﻣﻘﺎﻣﺎت وﻻﻳﺘﯽ و‬
‫ﺷﺎرواﻟﯽ( ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻃﯽ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺣﺪود ‪ ٢۵‬ﻓﻴﺼﺪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﮐﺸﻮر ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت اﻳﻦ ادارات ﺣﺪ اﻗﻞ ﻳﮑﺒﺎر‬
‫رﺷﻮت ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﻗﺸﺮ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ از اﻓﺮاد )‪ ١٠‬اﻟﯽ ‪ ٢٠‬ﻓﻴﺼﺪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان( ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻗﻀﺎت‪ ،‬څﺎرﻧﻮاﻻن‪ ،‬دﮐﺘﻮران‬
‫و‪/‬ﻳﺎ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ رﺷﻮت ﺗﺄدﻳﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺗﻨﻔﻴﺬ ﻗﺎﻧﻮن در اﺧﺬ رﺷﻮت در‬
‫ﻼ ﻣﻌﮑﻮس ﮔﺮدد‪ .‬رﺷﻮت‬
‫ﺻﺪر ﻗﺮار دارﻧﺪ؛ ﺟﻬﺖ ﺗﻄﺒﻴﻖ اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ‪ ،‬اﻳﻦ درﺟﻪ ﺑﻨﺪﯼ ﺑﺎﻳﺪ ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﺳﺘﺎﻧﯽ در اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت رﻓﺎهﯽ‪ ،‬در ﻗﺪم ﻧﺨﺴﺖ در ﺳﮑﺘﻮر ﺻﺤﯽ )دﮐﺘﻮران و ﻧﺮس هﺎ( ﻧﻴﺰ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮدﻩ در ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﭘﺪﻳﺪﻩ در ﺳﮑﺘﻮر ﻣﻌﺎرف ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻴﺨﻮرد‪ .‬ﺗﻔﺎوت در رﺷﻮت ﺳﺘﺎﻧﯽ ﻣﻴﺎن ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ و اﻋﻀﺎﯼ ﭘﺎرﻟﻤﺎن‬
‫ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﺑﻮدﻩ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ‪ ١٢‬ﻓﻴﺼﺪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺖ را ﺑﻪ رﺷﻮت ﺳﺘﺎﻧﯽ ﻣﺘﻬﻢ ﮐﺮدﻧﺪ در ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ اﻳﻦ رﻗﻢ در‬
‫ﻣﻮرد اﻋﻀﺎﯼ ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﺻﺮف ﺑﻪ ‪ ٢‬ﻓﻴﺼﺪ ﻣﻴﺮﺳﻴﺪ‪ .‬در ﺧﺎﺗﻤﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻴﺮﺳﺪ ﮐﻪ اردوﯼ ﻣﻠﯽ اﻓﻐﺎن در ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰان‬
‫رﺷﻮت ﺳﺘﺎﻧﯽ ﻗﺮار دارد‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﭼﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﻮارد اﺳﺘﺜﻨﺎﺋﯽ را ﺑﺮﻣﻼ ﻧﻤﻮدﻩ‪ ،‬در ﻣﺠﻤﻮع ﻣﻴﺰان رﺷﻮت در ﺷﻬﺮ هﺎ و روﺳﺘﺎ هﺎ ﺑﺎ هﻢ در‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﻗﺮار دارد‪ .‬در ﺣﺪود ‪ ١۵‬ﻓﻴﺼﺪ اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ در ﺷﻬﺮ هﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت‬
‫ﻋﺎﻣﻪ رﺷﻮت ﺗﺎدﻳﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در روﺳﺘﺎ هﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻴﻦ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت ﺑﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان وزارت زراﻋﺖ‬
‫و ﻣﺎﻟﺪارﯼ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻴﺰان ﻧﺎﮔﺰﻳﺮﯼ ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮاد ﺑﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ ﺗﺎ اﻧﺪازﻩ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ارﺗﺒﺎط اﻓﺮاد ﺑﻪ‬
‫ﻻ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ درﺧﻮاﺳﺖ رﺷﻮت‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬اﻓﺮادﻳﮑﻪ ﺑﺎ ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺗﻤﺎس هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﻋﻼوﻩ‪ ،‬اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ درﺧﻮاﺳﺖ رﺷﻮت از ﻃﺮف‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﻣﻄﺮح ﻣﻴﺸﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺗﻤﺎس هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺜﺎل ﻣﻴﺸﻮد از ﭘﻮﻟﻴﺲ ﻧﺎم ﺑﺮد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺁن‪ ،‬اﻧﻮاع‬
‫ﻼ ﺑﺎ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﮔﻤﺮﮐﺎت‪ ،‬وﺟﻮد دارد ﮐﻪ اﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﺠﺎ زﻳﺎد ﻣﻌﻤﻮل ﻧﻴﺴﺖ‬
‫دﻳﮕﺮ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﺎ ادارات دوﻟﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺜ ً‬
‫وﻟﯽ ﺑﺎ ﺁن هﻢ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ رﺷﻮت ﺻﻮرت ﻣﻴﮕﻴﺮد‪ .‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮرﺳﯽ اﻳﻨﮑﻪ ﮐﺪام ﮐﺎرﻣﻨﺪ دوﻟﺘﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ رﺷﻮت را‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﻮدﻩ‪ ،‬ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ رﺷﻮت ﺗﻮﺳﻂ ﻳﮏ ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﻣﺸﺨﺺ در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺗﻤﺎس ﺑﺪون در‬
‫ﻧﻈﺮداﺷﺖ دﻓﻌﺎت ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻧﻴﺰ از اهﻤﻴﺖ ﺧﺎص ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﻬﺖ ﭘﻴﻤﺎﻳﺶ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد‬
‫ﻣﺘﻀﺮرﻳﻦ ﮐﻪ از ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ ﻣﺸﺨﺺ رﺷﻮت درﺧﻮاﺳﺖ ﺷﺪﻩ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﺮ ﺗﻌﺪاد اﻓﺮاد ﮐﻪ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان در ﺗﻤﺎس هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪14‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٩‬ﻓﻴﺼﺪﯼ اﻓﺮاد ﮐﻪ ﻃﯽ ‪ ١٢‬ﻣﺎﻩ ﺑﻪ اﺳﺎس درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ ﺣﺪ اﻗﻞ ﻳﮏ ﺑﺎر رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ‬

‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﭘﻮﻟﻴﺲ‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺷﺎرواﻟﯽ و ادارات وﻻﻳﺘﯽ‬
‫ﻗﻀﺎت‬
‫څﺎرﻧﻮاﻻن‬
‫دﮐﺘﻮران‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ‬
‫ﻧﺮس هﺎ‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺛﺒﺖ اﻣﻼﮎ‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﻣﺎﻟﻴﺎت‪/‬ﻋﻮاﻳﺪ‬
‫ﻣﻮﺳﺴﺎت ﻏﻴﺮ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ‬
‫ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﮔﻤﺮﮐﺎت‬
‫اﻋﻀﺎﯼ ﭘﺎرﻟﻤﺎن‬
‫ﻋﺴﺎﮐﺮ اردو‬

‫‪0‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪30‬‬

‫‪%‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١٠‬ﻓﻴﺼﺪﯼ اﻓﺮاد ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﻣﺸﺨﺺ ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ )ﺑﻪ اﺳﺎس ﮐﺘﮕﻮرﯼ‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ‪/‬روﺳﺘﺎﺋﯽ(‬

‫‪Rural areas‬‬ ‫‪Urban areas‬‬

‫‪60‬‬ ‫‪60‬‬
‫‪50‬‬ ‫‪50‬‬
‫‪40‬‬
‫‪40‬‬
‫‪% 30‬‬
‫‪% 30‬‬
‫‪20‬‬
‫‪20‬‬
‫‪10‬‬
‫‪10‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0‬‬
‫ﮐﺎﻣﻨﺪان ﺷ ﺎرواﻟﯽ و ادارات وﻻﻳ ﺘﯽ‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺣﮑﻮﻣ ﺘﯽ‬

‫ﻣﻮﺳﺴﺎت ﻏﻴﺮ ﺣﮑﻮﻣ ﺘﯽ‬

‫اردوﯼ ﻣﻠﯽ‬
‫آﺎرﻣﻨﺪان ﮔﻤﺮﮐﺎت‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﭘﻮﻟﻴﺲ‬
‫ﮐﺎﻣﻨﺪان ﺛﺒﺖ اﻣﻼﮎ‬

‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﻣﺎﻟﻴﺎت‪/‬ﻋﻮاﻳﺪ‬

‫ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ‬
‫اﻋﻀﺎﯼ ﭘﺎرﻟﻤﺎن‬
‫ﻗﻀﺎت‬
‫څﺎرﻧﻮاﻻن‬

‫دﮐﺘﻮران‬
‫ﻧﺮس هﺎ‬

‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺷ ﺎرواﻟﯽ و ادارات وﻻﻳ ﺘﯽ‬

‫ﻣﻮﺳﺴﺎت ﻏﻴﺮ ﺣﮑﻮﻣ ﺘﯽ‬

‫اردوﯼ ﻣﻠﯽ‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﭘﻮﻟﻴﺲ‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﮔﻤﺮﮐﺎت‬

‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺛﺒﺖ اﻣﻼﮎ‬

‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﻣﺎﻟﻴﺎت‪/‬ﻋﻮاﻳﺪ‬
‫ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ‬
‫اﻋﻀﺎﯼ ﭘﺎرﻟﻤﺎن‬

‫اﻋﻀﺎﯼ ﭘﺎرﻟﻤﺎن‬
‫ﻗﻀﺎت‬

‫څﺎرﻧﻮاﻻن‬

‫ﻧﺮس هﺎ‬
‫دﮐﺘﻮران‬

‫‪ ‬‬ ‫‪15‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١١‬ﺣﺪ اوﺳﻂ ﻣﻴﺰان رﺷﻮت )ﺑﻪ داﻟﺮ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ( ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺑﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت‬
‫ﻋﺎﻣﻪ ﺳﮑﺘﻮر هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ )ﺑﻪ اﺳﺎس ﺳﮑﺘﻮر(‬

‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﮔﻤﺮﮐﺎت‬
‫اﻋﻀﺎﯼ ﭘﺎرﻟﻤﺎن‬
‫څﺎرﻧﻮاﻻن‬
‫ﻗﻀﺎت‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺛﺒﺖ اﻣﻼﮎ‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﻣﺎﻟﻴﺎت‪/‬ﻋﻮاﻳﺪ‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺷﺎرواﻟﯽ و ادارات وﻻﻳﺘﯽ‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﭘﻮﻟﻴﺲ‬
‫ﻧﺮس هﺎ‬
‫دﮐﺘﻮران‬
‫ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ‬

‫‪0‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪350‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪450‬‬

‫‪US$‬‬

‫ﺑﻌﻀﯽ از ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻮﻟﻴﺲ‪ ،‬ﻗﻀﺎت و ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺷﺎرواﻟﯽ ﺗﺎ هﻨﻮز ﻣﻴﺰان ﺑﻠﻨﺪ رﺷﻮت را دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﺳﺎس‬
‫اﻃﻼﻋﺎت دﻗﻴﻖ‪ ،‬ﺑﻠﻨﺪ ﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ رﺷﻮت در روﺳﺘﺎ هﺎ ﻧﺰد څﺎرﻧﻮاﻻن و ﻗﻀﺎت ﺛﺒﺖ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﻳﺮ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت‬
‫ﻣﻠﮑﯽ ﻧﻴﺰ داراﯼ ﻣﻴﺰان ﺑﻠﻨﺪ رﺷﻮت ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ ﺑﺎﻟﺘﺮﺗﻴﺐ ﻋﺒﺎرت از ﮐﺎرﮐﻨﺎن ادارات ﮔﻤﺮﮐﺎت و ﺛﺒﺖ اﻣﻼﮎ و اراﺿﯽ‬
‫ﻻ ﺑﺎ ﻣﺎﻣﻮرﻳﻦ ﮔﻤﺮﮐﺎت ﻳﺎ ادارﻩ ﺛﺒﺖ اﻣﻼﮎ و‬
‫ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻔﻬﻮم اﺳﺖ ﺑﺎ وﺟﻮدﻳﮑﻪ ﻳﮏ ﻓﺮد )اﻓﻐﺎن( ﻋﺎدﯼ ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫اراﺿﯽ در ﺗﻤﺎس ﻧﻤﻴﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻴﮑﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﻴﮑﻨﺪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻴﮕﺮدد‪.‬‬

‫رﺷﻮت در ﺳﮑﺘﻮر هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در راﺑﻄﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﺗﻘﺎﺿﺎ هﺎﯼ ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ از ﻧﻈﺮ ارزش ﻣﺎﻟﯽ‬
‫رﺷﻮت ﻧﻴﺰ از هﻢ ﻣﺘﻔﺎوت هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ ١١‬ﺣﺪ اوﺳﻂ ارزش رﺷﻮت را ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫داﻟﺮ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪهﺪ‪ .‬در ﺳﻄﺢ ﭘﺎﺋﻴﻨﺘﺮ )ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ١٠٠‬داﻟﺮ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ در هﺮ ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت( ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ‪ ،‬دﮐﺘﻮران و‬
‫ﻧﺮس هﺎ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﻮﻟﻴﺲ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﺤﻠﯽ‪ ،‬ادارﻩ ﻣﺎﻟﻴﺎت‪/‬ﻋﻮاﻳﺪ و ادارﻩ ﺛﺒﺖ اﻣﻼﮎ و اراﺿﯽ ﺑﻄﻮر‬
‫اوﺳﻂ از ‪ ١٠٠‬اﻟﯽ ‪ ٢٠٠‬داﻟﺮ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ درﺧﻮاﺳﺖ رﺷﻮت ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻗﻀﺎت‪ ،‬څﺎرﻧﻮاﻻن‪ ،‬ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ و ﮐﺎرﻣﻨﺪان‬
‫ﮔﻤﺮﮐﺎت در ﺳﻄﺢ ﺑﻠﻨﺪ ﺗﺮ درﺧﻮاﺳﺖ رﺷﻮت ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ :‬ﺑﻄﻮر اوﺳﻂ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ ٢٠٠‬داﻟﺮ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ رﺷﻮت‬
‫ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﻮارد رﺷﻮت ﺑﻪ ﻣﺒﺎﻟﻎ هﻨﮕﻔﺖ ﺗﺮ ﺑﺎﻟﻎ ﻣﻴﮕﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺪود ‪ ٢‬ﻓﻴﺼﺪ ﻣﻮارد رﺷﻮت اﻟﯽ ‪ ١٠٠٠‬داﻟﺮ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از‬
‫ﺁن ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ‪ :‬ﺑﻄﻮر اوﺳﻂ‪ ،‬هﺮ ﻳﮏ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮرد رﺷﻮت ارزش ﭼﻬﺎر ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮاﻧﻪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ را دارد‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ١٢‬ﮐﺘﮕﻮرﯼ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪهﺪ ﮐﻪ اﮐﺜﺮًا در ﭼﻨﻴﻦ ﻗﻀﺎﻳﺎﯼ رﺷﻮت ﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﺎ ارزش ﺑﺎﻻ دﺧﻴﻞ‬

‫‪ ‬‬ ‫‪16‬‬
‫‪ ‬‬

‫هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻗﻀﺎت‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺷﺎرواﻟﯽ‪/‬وﻻﻳﺘﯽ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣﺎت ﮔﻤﺮﮐﺎت و څﺎرﻧﻮاﻻن در ﻧﻴﻢ از ﻣﻌﺎﻣﻼت رﺷﻮت ﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﻪ ارزش‬
‫‪ ١٠٠٠‬داﻟﺮ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺁن ﺷﺎﻣﻞ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١٢‬ﻓﻴﺼﺪﯼ رﺷﻮت ﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﻪ ارزش ‪ ١٠٠٠‬داﻟﺮ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺁن را ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‬

‫ﻗﻀﺎت‬

‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺷﺎرواﻟﯽ و ادارات وﻻﻳﺘﯽ‬

‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﮔﻤﺮﮐﺎت‬

‫څﺎرﻧﻮاﻻن‬

‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﭘﻮﻟﻴﺲ‬

‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ‬

‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺛﺒﺖ اﻣﻼﮎ‬

‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﻣﺎﻟﻴﺎت‪/‬ﻋﻮاﻳﺪ‬

‫ﺳﺎﻳﺮ ﮐﺎرﻣﻨﺪان‬

‫ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺁزﻣﺎﻳﺸﯽ در ﺳﮑﺘﻮر ﻋﺪﻟﯽ و ﻗﻀﺎﺋﯽ‬

‫ﻓﺴﺎد ادارﯼ در ﺳﮑﺘﻮر هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ادارات دوﻟﺘﯽ ﺑﻪ اﻧﻮاع ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ اﻳﻨﮑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ هﺎﯼ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﮐﻠﯽ از ﺳﻄﻮح و ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎ را ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ هﺎﯼ ﺳﮑﺘﻮرﯼ ﻧﻴﺰ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺟﻮاﻧﺐ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺁﻟﻮدﻩ‬
‫ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ را ﻣﺸﺨﺼًﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮرﺳﯽ هﺎ ﻣﺸﺨﺼًﺎ در راﺑﻄﻪ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﯽ اﻗﺪاﻣﺎت ﭘﺎﻟﻴﺴﯽ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪﻩ‬
‫و ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻮﺛﺮ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ٢٠٠٨‬ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺁزﻣﺎﻳﺸﯽ ﻣﺸﺘﺮﮐًﺎ ﺗﻮﺳﻂ دﻓﺘﺮ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و ﺟﺮاﻳﻢ ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﻣﻠﻞ د ﻣﺘﺤﺪ )‪ (UNODC‬و ﭘﺮوﮔﺮام اﻧﮑﺸﺎﻓﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ )‪ (UNDP‬ﺑﺎ هﻤﮑﺎرﯼ ادارﻩ ﻟﻮﯼ څﺎرﻧﻮاﻟﯽ و ﺳﺘﺮﻩ‬
‫ﻣﺤﮑﻤﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﻪ راﻩ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﺑﺎ ‪ ١۵٠‬ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﻋﺪﻟﯽ و ﻗﻀﺎﺋﯽ )ﻗﻀﺎت‪ ،‬څﺎرﻧﻮاﻻن‪ ،‬ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﺎن( در ﭘﻨﺞ‬
‫وﻻﻳﺖ ﺑﺰرگ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺤﺪود ﺑﻮدن اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ از ﺗﻤﺎم ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺳﮑﺘﻮر ﻋﺪﻟﯽ و ﻗﻀﺎﺋﯽ ﻧﻤﻴﮑﻨﺪ؛ ﺑﺎ ﺁن هﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﺎﻟﺐ را اراﺋﻪ‬
‫ﻣﻴﮑﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ اوﺿﺎع ﮐﺎرﯼ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات ارزﺷﻤﻨﺪ را در راﺑﻄﻪ دﻻﻳﻞ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺑﺮاﯼ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ ﻧﺎدرﺳﺖ‬
‫اراﺋﻪ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺁزﻣﺎﻳﺸﯽ ﺳﺎل ‪ ٢٠٠٨‬ﻗﻀﺎت و څﺎرﻧﻮاﻻن از وﺿﻌﻴﺖ ﮐﺎرﯼ‪ ،‬اوﻗﺎت ﮐﺎرﯼ و ارﺗﺒﺎط‬
‫ﻼ ‪ ٨٠‬اﻟﯽ ‪ ٩۵‬ﻓﻴﺼﺪ از ﻗﻀﺎت و څﺎرﻧﻮاﻻن اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ از‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان و هﻤﺂهﻨﮕﯽ اﻇﻬﺎر ﺧﺮﺳﻨﺪﯼ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜ ً‬
‫اﻳﻦ ﻋﺮﺻﻪ هﺎ "ﺑﺴﻴﺎر راﺿﯽ" ﻳﺎ "راﺿﯽ" هﺴﺘﻨﺪ‪ ٩٠) .‬ﻓﻴﺼﺪ ( ﻗﻀﺎت و څﺎرﻧﻮاﻻن ﺑﺮﻋﮑﺲ ﺑﻴﺎن داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ در‬
‫ﻼ ﺗﻮﺳﻂ ﻗﻀﺎت‬
‫ﻣﻮرد ﻣﻌﺎﺷﺎت ﺷﺎن "ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎراض" ﻳﺎ "ﻧﺎراض" هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﮕﺮاﻧﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﻪ ﮐﻤﺒﻮد ﻣﻌﺎﺷﺎت ﻗﺒ ً‬

‫‪ ‬‬ ‫‪17‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺒﻮد اﺟﺮاات ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺪﻟﯽ و ﻗﻀﺎﺋﯽ ﻣﻄﺮح ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ :‬ﻣﻌﺎﺷﺎت ﺑﻠﻨﺪ ﺗﺮ‪ ،‬ﺑﻮدﺟﻪ هﺎﯼ ﺑﺰرگ ﺗﺮ و ﮐﺎرﻣﻨﺪان‬
‫ﻣﺴﻠﮑﯽ ﺗﺮ‪.‬‬

‫ﻋﺎﻣﻞ دﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ روﯼ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﮔﺬار ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺰء‬
‫ﮐﻠﻴﺪﯼ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﻋﺪاﻟﺖ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﺣﺪود ﻧﻴﻢ از ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﺎن )‪ ۴۵‬ﻓﻴﺼﺪ( ﮐﻪ ﺑﺎ اﻳﺸﺎن ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ‪،‬‬
‫اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﺧﺬ اﻃﻼﻋﺎت از ﻣﺤﮑﻤﻪ در ﻣﻮرد ﻗﻀﺎﻳﺎﯼ ﺷﺎن "ﻣﺸﮑﻞ" ﻳﺎ "ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﮑﻞ" اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﮐﻤﺘﺮ‬
‫از )‪ ٣٠‬ﻓﻴﺼﺪ( ﺑﻴﺎن داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ دﺳﺘﻴﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت "ﺳﺎدﻩ" ﻳﺎ "ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎدﻩ" ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ ۵٠ .‬ﻓﻴﺼﺪ ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﺎن و ‪٣۴‬‬
‫ﻓﻴﺼﺪ ﻗﻀﺎت و څﺎرﻧﻮاﻻن ﺗﺎﺧﻴﺮ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ در اﺟﺮاات ﻣﺤﺎﮐﻢ را اذﻋﺎن داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت و ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻣﺤﺎﮐﻤﺎت ﻣﺎﻧﻊ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ در راﺳﺘﺎﯼ اﺟﺮاات ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﮕﺮدد؛ ﮐﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ ﻧﺎدرﺳﺖ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫از ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻧﻴﺰ ﺳﻮاﻻت ﺣﺴﺎس ﭘﺮﺳﻴﺪﻩ ﺷﺪ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ هﺎﯼ ﺷﺎن ﻧﻈﺮﻳﺎت ﺁﻧﻬﺎ را در ﻣﻮرد اوﺿﺎع دﺷﻮار ﮐﻪ‬
‫در ﺟﺮﻳﺎن ﺁن ﻋﺪاﻟﺖ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻴﮕﺮدد‪ ،‬اﻧﻌﮑﺎس ﻣﻴﺪهﺪ‪ .‬در ﻣﻴﺎن ﺗﻄﺒﻴﻖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻴﺮوﻧﯽ روﯼ ﺗﺼﺎﻣﻴﻢ ﻋﺪﻟﯽ و ﻗﻀﺎﺋﯽ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﮔﺬار ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﺎن و څﺎرﻧﻮاﻻن‪ ،‬رواﺑﻂ‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻓﺴﺎد ادارﯼ و ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺳﻴﺎﺳﯽ اﮐﺜﺮًا ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺤﺎﮐﻤﺎت را ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻴﺪهﻨﺪ‪ .‬ﻗﻀﺎت ﺑﻪ‬
‫دﻻﻳﻞ ﮐﻪ روﺷﻦ اﺳﺖ‪ ،‬اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺼﺎﻣﻴﻢ ﻣﺤﺎﮐﻢ ﮐﻤﺘﺮ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻓﺸﺎر هﺎﯼ ﺑﻴﺮوﻧﯽ ﻗﺮار ﻣﻴﮕﻴﺮد؛ اﻳﻦ در‬
‫ﺣﺎﻟﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺷﻤﺎر ﮐﻢ از ﻗﻀﺎت اذﻋﺎن داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺪاﺧﻼت ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮاد ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻳﺎ ﻗﻀﺎوت ﺗﻮام ﺑﺎ ﻓﺴﺎد‬
‫ادارﯼ ﻳﺎ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺻﻮرت ﻣﻴﮕﻴﺮد‪.‬‬

‫ﻓﻴﺼﺪﯼ اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﮐﻪ از ﺗﺼﺎﻣﻴﻢ ﻗﻀﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻃﯽ ‪ ١٢‬ﻣﺎﻩ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ذﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬اﻃﻼع داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪60‬‬
‫ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﺎن‬
‫‪50‬‬
‫ﻗﻀﺎت‬
‫‪40‬‬ ‫څﺎرﻧﻮاﻻن‬
‫‪30‬‬

‫‪20‬‬

‫‪10‬‬

‫‪0‬‬
‫ﻓﺴﺎد‬ ‫ﻗﻮم ﭘﺮﺳﺘﯽ‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت‬ ‫ﺟﻨﺴﯽ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﯽ‬ ‫ﻣﺬهﺒﯽ‬ ‫ﺗﻬﺪﻳﺪ‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ و‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬

‫‪ ‬‬ ‫‪18‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ دﻓﺘﺮ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و ﺟﺮاﻳﻢ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ )‪ -(UNODC‬ﭘﺮوﮔﺮام اﻧﮑﺸﺎﻓﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ )‪ (UNDP‬در راﺑﻄﻪ ﺑﻪ ﺳﮑﺘﻮر ﻋﺪﻟﯽ و ﻗﻀﺎﺋﯽ‪ ،‬ﺳﺎل‬
‫‪٢٠٠٨‬‬

‫زﻣﺎﻧﻴﮑﻪ در ﻣﻮرد ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻧﮕﺮش ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ اﻓﺮاد ﻋﺎدﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺧﻴﻠﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ از ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ در ﺗﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﻼ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺁن‪ ،‬ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﮐﺎرﻣﻨﺪان‬
‫ﺑﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪﻩ از ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ اﻓﺮاد ﻋﺎدﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺻ ً‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻠﮑﯽ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﻋﻮاﻣﻞ ﭼﻮن اوﺿﺎع ﮐﺎرﯼ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺷﺎت‪ ،‬ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ و ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن ﻃﺮزاﻟﻌﻤﻞ هﺎ‪ ،‬اﻧﮕﻴﺰش‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان‪ ،‬وﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬را ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ واﺑﺴﺘﻪ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺁﺷﮑﺎر ﺳﺎزد‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮﺁن‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫ﺻﺪاﻗﺖ ﻓﺮدﯼ ﻣﻴﺎن ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻠﮑﯽ را اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ .۴‬درﮎ و ﺁﮔﺎهﯽ در ﻣﻮرد ﻓﺴﺎد ادارﯼ‬

‫ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪﻩ اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ‪ ،‬ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﺮوزﻩ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎ ﺁن‬
‫ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﻴﮑﻪ از اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺸﮑﻞ ﺷﺎن را ﻣﻄﺮح ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ۵٩ ،‬ﻓﻴﺼﺪ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ را اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ‪ ۵۴‬ﻓﻴﺼﺪ ﺑﯽ اﻣﻨﻴﺘﯽ و ‪ ۵٢‬ﻓﻴﺼﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻴﮑﺎرﯼ را ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺸﮑﻞ‬
‫ﺷﺎن ﻋﻨﻮان ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اوﻟﻮﻳﺖ دادن ﻣﺒﺎرزﻩ ﻋﻠﻴﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺗﻮﺳﻂ اﻓﻐﺎﻧﺎن ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﻩ در ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ واﺿﺤًﺎ ﺑﻴﺎن ﮐﻨﻨﺪﻩ‬
‫اهﻤﻴﺖ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ ).‬ﺷﮑﻞ ‪(١٣‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١٣‬ﻓﻴﺼﺪﯼ اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﻣﻨﺤﻴﺚ ﻣﺸﮑﻼت اﺳﺎﺳﯽ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻋﻨﻮان‬
‫ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ )در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ(‬

‫ﻓﺴﺎد‬

‫ﺑﯽ اﻣﻨﻴﺘﯽ‬

‫ﺑﻴﮑﺎرﯼ‬

‫ﻓﺸﺎر هﺎﯼ ﺑﻴﺮوﻧﯽ‬

‫ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺁوﻟﻮدﻩ‬

‫ﻓﻘﺮ‬

‫ﻋﺪم ﺗﻨﻔﻴﺬ ﻗﺎﻧﻮن‬

‫‪0‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪70‬‬

‫‪%‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪19‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﻣﻴﺰان درﮎ ﺷﺪت ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وﺳﻌﺖ هﺮ ﺷﻬﺮ ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ؛ ﺑﻄﻮر ﻣﺜﺎل )‪ ۶۵‬ﻓﻴﺼﺪ( اﻓﺮاد ﮐﻪ در ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ و‬
‫)‪ ۶٣‬ﻓﻴﺼﺪ( اﻓﺮاد ﮐﻪ در ﺷﻬﺮ هﺎﯼ ﺑﺰرگ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬از ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺁﮔﺎهﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ دارﻧﺪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻓﺮاد ﮐﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ‬
‫ﺷﻬﺮﯼ ﻧﻪ ﭼﻨﺪان ﺑﺰرگ زﻧﺪﮔﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ رﻗﻢ ﺑﻪ )‪ ۵۴‬ﻓﻴﺼﺪ( ﻣﻴﺮﺳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ارﻗﺎم ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪء از ﺁﻣﺎر ﮐﻪ در‬
‫ﺑﺨﺶ ﺗﺠﺮﺑﻪ واﻗﻌﯽ رﺷﻮت ﺳﺘﺎﺋﯽ ﺗﺬﮐﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ :‬ﻃﻮرﻳﮑﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ ۴‬ﻧﻤﺎﻳﺶ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺑﻠﻨﺪ‬
‫رﺷﻮت در ﺷﻬﺮ هﺎﯼ ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻪ ﺛﺒﺖ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎ ًء اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﮐﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻳﮏ ﭼﺎﻟﺶ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﺳﺎس‬
‫ﺗﺠﺎرب ﺷﺨﺼﯽ اﻓﺮاد ﺑﻮدﻩ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ دﻳﮕﺮ ﭼﻮن ﺁﮔﺎهﯽ‪ ،‬ﺗﺤﻤﻞ و ﭘﺬﻳﺮش اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﻴﺰ ارﺗﺒﺎط دارد‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ هﻤﭽﻨﺎن ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪهﺪ ﮐﻪ ﻣﻴﺰان ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻳﺎ ﺣﺪ اﻗﻞ ﻣﻔﻬﻮم ﻓﺴﺎد ادارﯼ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻓﺰاﻳﺶ در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ‪ ،‬ﺟﺎﺋﻴﮑﻪ در ﺣﺪود ‪ ٨٠‬ﻓﻴﺼﺪ اﻓﺮاد ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻃﯽ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺤﺴﻮس ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ‪ ۴٠‬ﻓﻴﺼﺪ اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺴﺎد ادارﯼ‬
‫را در اواﺧﺮ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ )ﺷﮑﻞ ‪.(١۴‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١۴‬ﻓﻴﺼﺪﯼ اﻓﺮاد ﮐﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺴﺎد ادارﯼ در ﭘﻨﺞ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ را ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﻧﻤﻮدﻩ اﻧﺪ )در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ‪/‬روﺳﺘﺎﺋﯽ(‬

‫‪90‬‬

‫‪80‬‬

‫‪70‬‬

‫‪60‬‬
‫ﮐﺎهﺶ‬
‫‪50‬‬
‫‪%‬‬ ‫هﻤﺴﺎن‬
‫‪40‬‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫‪30‬‬

‫‪20‬‬

‫‪10‬‬

‫‪0‬‬
‫ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ‬ ‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﺪم ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻮرد ﭘﺪﻳﺪﻩء ﻓﺴﺎد ادارﯼ در ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ اﻳﻨﮑﻪ ﺁﻳﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻔﻬﻮم ﻓﺴﺎد ادارﯼ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺟﺮاات ﻧﺎدرﺳﺖ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ اﺳﺖ ﻳﺎ رﺷﺪ ﺁﮔﺎهﯽ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻳﮏ اﻣﺮ ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﺮ ﺻﻮرت‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت وﺿﻌﻴﺘﯽ را ﺟﻬﺖ اﺗﺨﺎذ اﻗﺪام ﻋﺎﺟﻞ و ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺧﺼﻮﺻًﺎ در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ اﻳﺠﺎد ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ .‬ﻗﺎﺑﻞ ﻳﺎد ﺁورﯼ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ از ﺑﺎﺷﻨﺪﮔﺎن ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻓﺴﺎد ادارﯼ رو ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ در ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﺑﻌﻀﯽ‬
‫دﻳﮕﺮ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ در ﺣﺎل ﮐﺎهﺶ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ از ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﮐﺎﺑﻞ و ﺳﺎﻳﺮ ﺷﻬﺮ هﺎﯼ ﺑﺰرگ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫در ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﮐﺎهﺶ روﻧﻤﺎ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻴﺎن ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺁﻧﺴﺖ ﮐﻪ در ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ ﻣﺒﺎرزﻩ ﻋﻠﻴﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ‬
‫ﺣﺪ اﻗﻞ ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻣﻴﺪ وار ﮐﻨﻨﺪﻩ را ﺑﻪ ﺑﺎر ﺁوردﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫زﻣﺎﻧﻴﮑﻪ از اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﭘﺮﺳﻴﺪﻩ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﻓﮑﺮ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺘﯽ رﺷﻮت ﺗﻘﺎﺿﺎ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮع‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﺳﺎس ﺗﺠﺎرب واﻗﻌﯽ رﺷﻮت در ﺷﻬﺮ هﺎ و ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ ﻳﮑﺴﺎن اراﺋﻪ ﮔﺮدﻳﺪ )ﺷﮑﻞ ‪ .(١۵‬راﺳﺘﮑﺎرﯼ و‬
‫ﺻﺪاﻗﺖ ﮔﺮوهﻬﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺘﯽ ﺑﻪ اﺳﺎس ﺗﺠﺎرب روزاﻧﻪ ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﻣﺮاﺟﻊ ﺗﻨﻔﻴﺬ‬

‫‪ ‬‬ ‫‪20‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺤﻴﺚ ﻣﺎﻣﻮرﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از هﻤﻪ در روﺳﺘﺎ هﺎ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺁﻟﻮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ درﺣﺎﻟﻴﮑﻪ‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ از ارﮔﺎن هﺎﯼ ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ )ادارات ﻣﺤﻠﯽ‪ ،‬ﮐﺎرﻣﻨﺪان ادارﻩ ﺛﺒﺖ اراﺿﯽ و اﻣﻼﮎ و ﮔﻤﺮﮐﺎت( ﻣﮑﺮرًا‬
‫در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ رﺷﻮت ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻣﻼﺣﻈﺎت ﮐﻪ اﻧﺠﺎم ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ " ،‬ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ" ﺣﺪ اوﺳﻂ ﻣﻴﺰان ﻓﺴﺎد‬
‫ادارﯼ را داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١۵‬ﻓﻴﺼﺪﯼ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﻪ ﮔﺮوهﻬﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻄﻮر ﻣﮑﺮر ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ رﺷﻮت را ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫اﺳﺎس ﻧﻮع ﮐﺎرﻣﻨﺪان و ﺷﻬﺮﯼ هﺎ ‪/‬ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ‬

‫‪Rural areas‬‬ ‫‪Urban areas‬‬

‫‪50‬‬ ‫‪50‬‬
‫‪45‬‬ ‫‪45‬‬
‫‪%‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪40‬‬
‫‪%‬‬
‫‪35‬‬ ‫‪35‬‬
‫‪30‬‬ ‫‪30‬‬
‫‪25‬‬ ‫‪25‬‬
‫‪20‬‬ ‫‪20‬‬
‫‪15‬‬ ‫‪15‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬

‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺷ ﺎرواﻟﯽ و ادارات‬

‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺣﮑﻮﻣ ﺘﯽ‬

‫ﻣﻮﺳﺴﺎت ﻏﻴﺮ ﺣﮑﻮﻣ ﺘﯽ‬

‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺛﺒﺖ اﻣﻼﮎ‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﮔﻤﺮﮐﺎت‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ‬

‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﭘﻮﻟﻴﺲ‬
‫ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﻣﺎﻟﻴﺎت‪/‬ﻋﻮاﻳﺪ‬

‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان اردو‬
‫اﻋﻀﺎﯼ ﭘﺎرﻟﻤﺎن‬
‫ﻗﻀﺎت‬

‫څﺎرﻧﻮاﻻن‬

‫دﮐﺘﻮران‬
‫ﻧﺮس هﺎ‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺷ ﺎرواﻟﯽ و‬

‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺣﮑﻮﻣ ﺘﯽ‬

‫ﻣﻮﺳﺴﺎت ﻏﻴﺮ ﺣﮑﻮﻣ ﺘﯽ‬

‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﭘﻮﻟﻴﺲ‬

‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﮔﻤﺮﮐﺎت‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﻣﺎﻟﻴﺎت‪/‬ﻋﻮاﻳﺪ‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان وزارت زراﻋﺖ و‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺛﺒﺖ اﻣﻼﮎ‬

‫ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ‬

‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان اردو‬
‫اﻋﻀﺎﯼ ﭘﺎرﻟﻤﺎن‬
‫ﻗﻀﺎت‬
‫څﺎرﻧﻮاﻻن‬

‫ﻧﺮس هﺎ‬
‫دﮐﺘﻮران‬

‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺑﻄﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ روﯼ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﮐﻠﯽ ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺖ در ﺑﻴﻦ ﻣﺮدم ﺗﺎﺛﻴﺮ ﭘﺬﻳﺮ‬
‫اﺳﺖ‪.‬ازﻳﻨﺮو ﺳﻮاﻻت ﻣﺘﻌﺪدﯼ در راﺑﻄﻪ ﺑﻪ اﻋﺘﻤﺎد روﯼ ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ و ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ ﻣﻄﺮح ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻴﺪهﺪ ﮐﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺑﻄﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ در ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻧﻬﺎد هﺎﯼ دوﻟﺘﯽ و ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻗﺪرت ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫ﻼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺣﺼﻮل ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ ﻻزم‬ ‫)ﺷﮑﻞ ‪ .(١۶‬ﻳﮏ ﺑﺨﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ از ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺷﻬﺮﯼ ﻋﻤ ً‬
‫اﺳﺖ ﺗﺎ رﺷﻮت دادﻩ ﺷﻮد) ‪ ٧٢‬ﻓﻴﺼﺪ اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن(‪ .‬روﯼ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺁﻧﻬﺎ اﻋﺘﻤﺎد ﺧﻮﻳﺶ را روﯼ ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ از دﺳﺖ‬
‫دادﻩ اﻧﺪ )‪ ۶۵‬درﺻﺪ( و ﻳﺎ ﮐﻮﺷﺶ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﻨﺪ ﮐﻪ از ﻓﺮاهﻢ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺪﻳﻞ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ)‪ ۶٢‬درﺻﺪ(‪ .‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﻓﮑﺮ‬
‫ﻻ ﻣﻨﻌﮑﺲ ﮐﻨﻨﺪﻩ اﻋﺘﻤﺎد ﮐﻢ روﯼ‬‫ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ در ﮐﺎﺑﻞ در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺪ ﺗﺮﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وﻻﻳﺎت ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎ ً‬
‫ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﺮﮐﺰﯼ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻼوﺗﺎً‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن هﺎﯼ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ و ﺳﺎزﻣﺎن هﺎﯼ ﻏﻴﺮ دوﻟﺘﯽ ازﻳﻦ درﮎ ﮐﻠﯽ ﻣﻨﻔﯽ ﻣﺴﺘﺜﻨﯽ ﻧﺒﻮدﻩ‬
‫ﻗﺴﻤﻴﮑﻪ ‪ ۵۴‬درﺻﺪ ﻣﺮدم ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ هﻤﭽﻮ ﺳﺎزﻣﺎن هﺎ ﺧﻮد ﻓﺎﺳﺪ ﺑﻮدﻩ و درﻳﻦ ﮐﺸﻮر ﺻﺮف ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ‬
‫ﺷﺪن ﺣﻀﻮر دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪21‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١۶‬ﻓﻴﺼﺪﯼ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﯽ ﮐﺴﺎﻧﻴﮑﻪ ﺑﺎ اﻇﻬﺎرات اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ ﻣﻮاﻓﻖ هﺴﺘﻨﺪ) ﺷﻬﺮهﺎ(‬

‫هﻴﭻ ﻧﻬﺎد ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ ﺑﺪون رﺷﻮﻩ ﮐﺎرﯼ را اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻴﺪهﺪ‬

‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻓﺴﺎد ﻣﻦ ﺑﻪ ﻧﻬﺎد هﺎﯼ دوﻟﺘﯽ اﻋﺘﻤﺎد ﻧﺪارم‬

‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻓﺴﺎد ﻣﻦ ﺑﺪﻳﻞ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮاﯼ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ‬
‫را اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻴﮑﻨﻢ ﻳﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺧﻮاهﻢ ﮐﺮد‬

‫ﻓﺴﺎد در ﮐﺎﺑﻞ ﺑﺪ ﺗﺮ از ﺳﺎﻳﺮ وﻻﻳﺎت ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‬

‫ﻧﻬﺎد هﺎﯼ اﻧﮑﺸﺎﻓﯽ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ و ﻣﻮﺳﺴﺎت ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺁﻟﻮدﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد‬
‫ﺑﻮدﻩ و ﻓﻘﻂ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﭘﻮل درﺁوردن اﻳﻨﺠﺎ ﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ‬

‫‪0‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪80‬‬

‫‪%‬‬

‫ﻣﻮاﻓﻖ‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻒ‬ ‫ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻧﺪارم‬

‫‪ .۵‬ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺮ رﺷﻮت‬

‫ﻓﺴﺎد ادارﯼ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻋﻠﻞ ﻣﺘﻌﺪد و واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻬﻢ دارد‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻄﻮر ﻣﺜﺎل ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻨﻔﻌﺖ هﺎﯼ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ از ﺗﻮﻟﻴﺪ و‬
‫ﺗﺠﺎرت ﺗﺮﻳﺎﮎ ‪ ،‬ﭘﻮل ﻏﻴﺮ ﻣﺸﺮوع ﮐﻪ ﺧﻴﻠﯽ اوﻗﺎت هﻤﺪﺳﺘﯽ در ﺟﺮم ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺻﺎﻟﺤﻪ را ﻓﺮاهﻢ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑﺮ‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﮐﻤﮏ هﺎﯼ ﺧﺎرﺟﯽ در ﺑﺴﺎ ﻣﻮارد ﻓﺴﺎد ادارﯼ را ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺳﻮء ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺮوژﻩ هﺎﯼ ﮐﻤﮑﯽ‪ ،‬ﺗﻘﻮﻳﺖ‬
‫ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ .‬درﻣﻴﺎن ﻓﮑﺘﻮر هﺎﯼ ﮐﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ را ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﮐﻪ ﻧﻤﻴﺘﻮان از ﺁن ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﯽ ﮐﺮد هﻤﺎﻧﺎ ﻧﻘﺶ‬
‫ﻣﻬﻢ ﺳﺎﺧﺘﺎرهﺎﯼ ﺳﻨﺘﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻮدﻩ ﺟﺎﺋﻴﮑﻪ اﮐﺜﺮًا ﻧﻴﺎز هﺎ و ﻣﻘﺮرﯼ اﺷﺨﺎص در رواﺑﻂ ارﺑﺎب –رﻋﻴﺖ ﻣﻄﺮح ﺑﺤﺚ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از روش ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﻋﻮاﻣﻠﯽ را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎر هﺎ ﺷﻬﺮ وﻧﺪان را در‬
‫زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮﻩ دروﺿﻌﻴﺖ ﻗﺮار ﻣﻴﺪهﺪ ﮐﻪ از ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت ﺻﻮرت ﻣﻴﮕﻴﺮد‪ .‬هﻢ ﭼﻨﺎن ﺑﻌﻀﯽ از‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﻓﻀﺎﯼ ﻣﺴﺎﻋﺪ را ﺑﺮاﯼ رﺷﺪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻓﺮاهﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﺬﮐﻮر ﺑﻄﻮر ﺳﺮﻳﻊ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﭘﺎﻟﻴﺴﯽ هﺎﯼ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻮرد رﺳﻴﺪﮔﯽ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺸﮑﻞ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ‬
‫در ﻣﻮرد ﮐﺎهﺶ رﺷﻮت در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﮐﻤﮏ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫اﻣﮑﺎن دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت در ارﮔﺎن هﺎﯼ دوﻟﺘﯽ‬

‫ﻋﺪم دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت در راﺑﻄﻪ ﺑﻪ ﻃﺮزاﻟﻌﻤﻞ ادارﯼ اﻏﻠﺐ اوﻗﺎت ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﮐﻠﻴﺪﯼ در ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺳﺎﺧﺘﻦ زﻣﻨﻴﻪ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺳﻴﺴﺘﻢ رﺷﻮت ﺳﺘﺎﻧﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﮕﺮدد‪ .‬ازﻳﻨﺮو ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت دارﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺎد ﺗﺮ ﺁﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ و ﺑﺮرﺳﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﺳﻮم )‪ ٣۴‬درﺻﺪ( از ﺑﺎﺷﻨﺪﮔﺎن در ﺳﺎﺣﺎت ﺷﻬﺮﯼ اﻇﻬﺎر‬
‫ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺿﺮورﯼ ﺟﻬﺖ ﻓﻬﻢ ﻃﺮزاﻟﻌﻤﻞ ادارﯼ را دراﺧﺘﻴﺎر داردﻧﺪ‪ ٢۶ .‬ﻓﻴﺼﺪ دﻳﮕﺮ اﻇﻬﺎر ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ هﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﻳﺎ ﻓﻘﻂ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت اﻧﺪﮎ در ﻣﻮرد دارﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻵﻧﮑﻪ ‪ ۴٠‬ﻓﻴﺼﺪ اﻇﻬﺎر ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت‬
‫ﺟﻬﺖ ﻓﻬﻢ ﻃﺮزاﻟﻌﻤﻞ هﺎ ﺑﻄﻮر ﮐﺎﻓﯽ واﺿﺢ و روﺷﻦ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪22‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﻣﺎداﻣﻴﮑﻪ ﻣﺸﮑﻼت در راﺑﻄﻪ ﺑﻪ ﻓﻬﻢ ﭘﺮوﺳﻪ ادارﯼ ﺗﺎ ﺣﺪﯼ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺤﺼﻴﻠﯽ و ﺳﻄﺢ ﺳﻮاد در ﺑﻴﻦ ﻣﺮدم ارﺗﺒﺎط‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﭘﺎﺳﺦ هﺎﯼ ﻣﺸﺎﺑﻪ از اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺗﻤﺎم ﺳﻄﻮح ﺗﺤﻠﻴﻠﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﻪ اﻣﮑﺎن دﺳﺘﺮﺳﯽ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪهﺪ ‪ ..‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﺷﺎرﻩ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ ﮐﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﻋﺪم ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ ارﺗﺒﺎط و ﺗﻔﺎهﻢ ﻣﻴﺎن ادارات‬
‫دوﻟﺘﯽ و ﺷﻬﺮوﻧﺪان‪ ،‬ﻣﺮدم ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺿﺮورﯼ ﺑﻤﻨﻈﻮر ﺁﺷﻨﺎﺋﯽ ﺑﺎ ﭘﺮوﺳﻪ ﻳﺎ ﻃﺮزاﻟﻌﻤﻞ هﺎﯼ ادارﯼ دﺳﺘﺮﺳﯽ‬
‫ﭘﻴﺪا ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت در ﻣﻮرد اﺟﺮاات ادارﯼ اﻏﻠﺒًﺎ ﻣﺤﺪود ﺑﻮدﻩ و ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻣﺠﺒﻮر اﻧﺪ ﺗﺎ از ﺗﺴﻬﻴﻞ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن )ﮐﻤﻴﺸﻦ‬
‫ﮐﺎران( ﺟﻬﺖ ﺣﺼﻮل ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﻤﻮدﻩ و در ﻣﻮرد اﺟﺮاات ﻣﺸﻮرﻩ ﺑﺪهﻨﺪ ) ‪ ٣۴‬درﺻﺪ ﻗﻀﺎﻳﺎ ﯼ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺷﻬﺮﯼ(‪.‬‬
‫در ﻣﻮارد دﻳﮕﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﺷﺨﺎص رهﺒﺮﯼ ﮐﻨﻨﺪﻩ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺒﺪل ﻣﻴﮕﺮدﻧﺪ)‪ ٢۵‬درﺻﺪ از ﻗﻀﺎﻳﺎ(‪ .‬ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺣﺼﻮل ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت‬
‫ﺿﺮورﯼ ﺟﻬﺖ ﭘﻴﺸﺒﺮد ﭘﺮوﺳﻴﺠﺮ ادارﯼ ﻣﮑﺮرًا از ﮐﺎﻧﺎل هﺎﯼ ﻏﻴﺮ رﺳﻤﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺑﻌﻤﻞ ﺁﻣﺪﻩ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از دوﺳﺘﺎن‬
‫و اﻗﺎرب ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﮐﻴﻔﻴﺖ ﺧﺪﻣﺎت‬

‫ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ ﺿﻌﻴﻒ ﻧﻴﺰ ﻓﺴﺎد ادارﯼ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ .‬ﻃﺒﻖ اﻇﻬﺎرات اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ‪،‬‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﻓﺮاهﻢ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ادارات ﻋﺎﻣﻪ ﺧﻴﻠﯽ اوﻗﺎت از ﮐﻴﻔﻴﺖ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻩ و ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﻧﺼﻒ از ﺟﻤﻌﻴﺖ)‪۴٨‬‬
‫درﺻﺪ(ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ از ﻧﻮع ﺑﺮﺧﻮرد و ﺳﻠﻮﮎ ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺖ راﺿﯽ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ رﻗﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﻳﯽ‬
‫ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ )‪ ۵۴‬درﺻﺪ( ﺑﻮد‪ .‬ﮐﻤﺘﺮ از ﻳﮏ ﭘﻨﺠﻢ ﺟﻤﻌﻴﺖ )‪ ١٨‬درﺻﺪ( از رﻓﺘﺎر ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺖ راﺿﯽ ﺑﻮدﻩ و ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪﻩ‬
‫ﺑﻌﻀﯽ اوﻗﺎت راﺿﯽ و ﺑﻌﻀًﺎ ﻧﺎراﺿﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ ١٧‬ﻧﻤﺎﻳﻨﮕﺮ دﻻﻳﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻋﻘﺐ ﻋﺪم رﺿﺎﻳﺖ اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﮔﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺖ‬
‫ﺑﺤﻴﺚ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺼﻤﻢ و ﻗﺎدر ﺑﻪ رﻓﻊ ﺿﺮورﻳﺎت اﻋﻀﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎع ﻧﻤﻴﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻴﮑﻪ‬
‫ﺷﮑﺎﻳﺎت در ﻣﻮرد ﻧﻮع ﺧﺪﻣﺎت و دﻻﻳﻞ ﺑﺮاﯼ ﺗﺎدﻳﻪ رﺷﻮت را ﺑﺎهﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﻨﻤﺎﺋﻴﻢ ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﻣﻴﺎن ﮐﻴﻔﻴﺖ ﺧﺪﻣﺎت و رﺷﻮت‬
‫ﺑﺨﻮﺑﯽ ﺁﺷﮑﺎر ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻣﺜﺎل ‪ ۶٣‬ﻓﻴﺼﺪ از ﺟﻤﻌﻴﺖ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺖ ﺧﻮد ﺷﺎن وﻇﺎﻳﻒ‬
‫ﺷﺎن را ﺑﺼﻮرت ﮐﺎﻓﯽ اﻧﺠﺎم ﻧﺪادﻩ و ‪ ۵٢‬درﺻﺪ ﺁﻧﻬﺎ ادﻋﺎ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺸﮑﻼت ﻣﻮﺟﻮد را ﺣﻞ ﻧﻨﻤﻮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬هﻢ ﭼﻨﺎن ‪۴۴‬‬
‫درﺻﺪ از اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﮔﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان از ﺧﻮد هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪﯼ ﻧﺸﺎن ﻧﺪادﻩ و ﻳﺎ‬
‫هﻢ ﺑﺎ اﻳﺸﺎن ﺑﺮﺧﻮرد درﺳﺖ ﻧﻨﻤﻮدﻩ اﻧﺪ‪ ٣٧) .‬درﺻﺪ(‪ .‬ﺑﺼﻮرت ﻣﻘﺎﻳﺴﻮﯼ دﻻﻳﻞ ﺟﻬﺖ ﺗﺎدﻳﻪ رﺷﻮت هﻤﺎﻧﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺨﺸﻴﺪن‬
‫ﺑﻪ ﭘﺮوﺳﻪ ﮐﺎرﯼ )‪ ٧۴‬درﺻﺪ(‪ ،‬اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﺳﺎﺧﺘﻦ اﺗﻤﺎم ﭘﺮوﺳﻴﺠﺮادارﯼ )‪ ۵١‬درﺻﺪ( و وﺻﻮل رﻓﺘﺎر ﻧﻴﮏ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ )‪٣١‬‬
‫درﺻﺪ(‪ .‬ازﻳﻨﺮو ‪ ،‬ﻣﻴﺘﻮان ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮﯼ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻓﺎﻳﻖ ﺁﻣﺪن ﺑﺮ ﻃﺮزاﻟﻌﻤﻞ ادارﯼ ﮐﻪ ﺁهﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻩ و ﺑﻪ‬
‫ﻣﻘﺘﻀﺎت ﺣﺎﺿﺮ ﺟﻮاﺑﺪﻩ ﻧﻤﻴﺒﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺑﻪ رﺷﻮت ﻣﻴﮕﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١٧‬ﻓﻴﺼﺪﯼ اﻓﺮاد ﺑﻨﺎﺑﺮ دﻻﻳﻞ ﻣﺸﺨﺺ از ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺖ ﻧﺎراض ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ )در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ و‬
‫روﺳﺘﺎﺋﯽ(‬

‫ﺁﻧﻬﺎ وﺳﺎﻳﻞ ﺑﺴﻴﺎر ﮐﻢ داﺷﺘﻨﺪ‬ ‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ‬

‫ﺁﻧﻬﺎ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﮐﺎر ﻧﺒﻮدﻧﺪ‬ ‫ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ‬

‫ﺁﻧﻬﺎ ﺑﯽ ﮐﻔﺎﻳﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‬

‫ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﺮﺧﻮرد ﺧﻮب ﻧﮑﺮدﻧﺪ‬

‫ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺸﮑﻞ را ﺣﻞ ﻧﮑﺮدﻧﺪ‬

‫ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﮐﺎﻓﯽ اﻧﺠﺎم ﻧﺪادﻧﺪ‬

‫ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﭘﻮل ﻳﺎ ﺗﺤﻔﻪ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‬

‫‪0‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪70‬‬

‫‪%‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪23‬‬
‫‪ ‬‬

‫درﮎ و ﻓﻬﻢ ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﺒﺎرزﻩ ﻋﻠﻴﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ‬

‫ﮔﺰارش دهﯽ ﻣﺘﻀﺮرﻳﻦ ﮐﻪ دﺳﺘﺨﻮش رﻓﺘﺎر و ﺳﻠﻮﮎ ﻓﺎﺳﺪ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﻧﺪ از ﻳﮑﻄﺮف ﻧﻤﺎﻳﻨﮕﺮ ﻳﮏ ﺷﺎﺧﺺ ﻣﻬﻢ از ﮐﺎرﺁﻳﯽ‬
‫ارﮔﺎن هﺎﯼ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺑﻮدﻩ و از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﭘﺬﻳﺮش اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻓﺴﺎد ادارﯼ را از ﺟﺎﻧﺐ ﻣﺮدم ﺑﻴﺎن ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫درﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﻴﺰان ﺑﻠﻨﺪ رﺷﻮت ﮐﻪ در ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ‪ 9‬درﺻﺪ از ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺷﻬﺮﯼ از ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ‬
‫ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺑﻪ ﻳﮑﯽ از ﻧﻬﺎد هﺎﯼ دوﻟﺘﯽ ﺧﺒﺮ دادﻩ اﻧﺪ‪ .‬در اﮐﺜﺮﻳﺖ از ﻗﻀﺎﻳﺎ )‪ ۶٣‬درﺻﺪ( دﻟﻴﻞ ﻋﺪم ﮔﺰارش ﻳﺎ راﭘﻮر دهﯽ‬
‫هﻤﺎﻧﺎ ﻋﺪم ﺳﻮد ﻣﻨﺪﯼ ﺁن ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ) هﻴﭻ ﮐﺲ اﻗﺪاﻣﯽ در ﻣﻮرد ﻧﻨﻤﻮدﻩ اﺳﺖ( ‪ .‬در اﮐﺜﺮ ﻗﻀﺎﻳﺎ ﻣﺘﻀﺮﻳﻦ ﻳﺎ ﻧﻤﻴﺪاﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﮐﯽ ﻳﺎ ﮐﺪام ﻣﺮﺟﻊ راﭘﻮر ﺑﺪهﻨﺪ )‪ ١٩‬درﺻﺪ( و ﻳﺎ اﻳﻨﺮا ﻣﻘﺘﻀﯽ ﻧﻤﯽ ﭘﻨﺪارﻧﺪ ﮐﻪ از ﻳﮏ ﻋﻤﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮل و ﺷﺎﻳﻊ اﺳﺖ ‪،‬‬
‫راﭘﻮر ﺑﺪهﻨﺪ)‪ ١۵‬درﺻﺪ(‪.‬‬

‫ﺑﻌﻀﯽ از اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﻗﺴﻤًﺎ رﺿﺎﻳﺖ ﺧﻮﻳﺶ را ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ راﭘﻮر دهﯽ واﻗﻌﺎت ﻓﺴﺎد ادارﯼ ‪ ،‬اﺑﺮاز‬
‫ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ۴٠ .‬درﺻﺪ از اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﮔﺎن اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺁﻣﺎدﮔﯽ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ راﭘﻮر دهﯽ ﻗﻀﺎﻳﺎﯼ ﻓﺴﺎد ادارﯼ را ﺑﻪ‬
‫ﻳﮑﯽ از ﻣﻘﺎﻣﺎت دوﻟﺘﯽ در ﺁﻳﻨﺪﻩ اﻋﻼم ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻟﻴﮑﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪهﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻗﺴﻤﺖ زﻳﺎدﯼ از ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻴﺪهﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع از ﻃﺮف ﻳﮏ ﻧﻬﺎد اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻏﻴﺮ رﺳﻤﯽ ﻣﻮرد رﺳﻴﺪﮔﯽ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﺗﺎ ﻳﮏ ﻣﺮﺟﻊ رﺳﻤﯽ ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١٨‬ﻓﻴﺼﺪﯼ ﻧﻈﺮﻳﺎت ﻣﺮدم ﮐﻪ ﺑﻴﺎن ﮔﺮ رﺟﺤﺎن دادن ﻧﻬﺎد هﺎ ﺑﺤﻴﺚ وﺻﻮل ﮐﻨﻨﺪﻩ راﭘﻮر در ﻗﻀﺎﻳﺎﯼ ﻓﺴﺎد ادارﯼ در‬
‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ و روﺳﺘﺎﻳﯽ‬

‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان اردو‬ ‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ‬

‫ﻣﺤﮑﻤﻪ‬ ‫ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ‬

‫دوﺳﺖ‪/‬اﻗﺎرب‬

‫ادارﻩ ﻋﺎﻟﯽ ﻧﻈﺎرت‬

‫ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران‬

‫اﻋﻀﺎﯼ ﺷﻮراﯼ ﺷﺎرواﻟﯽ‬

‫ﭘﻮﻟﻴﺲ‬

‫څﺎرﻧﻮاﻻن‬

‫رهﺒﺮان ﻗﻮﻣﯽ‪/‬ﻣﺬهﺒﯽ‬

‫‪0‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪60‬‬

‫‪%‬‬
‫ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ ١٨‬ﻧﻤﺎﻳﻨﮕﺮ رﺟﺤﺎن اﺷﺨﺎص‪/‬ﻧﻬﺎد هﺎﯼ ﮐﻪ ﻣﺮدم راﭘﻮر ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺤﻴﺚ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻳﺎ ﻣﺘﻀﺮر از ﻳﮏ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻓﺎﺳﺪ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮان اﻗﻮام و ﻣﻼ هﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ از درﻳﺎﻓﺖ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻃﺒﻴﻌﯽ هﻤﭽﻮ راﭘﻮر هﺎ ﺑﺨﺼﻮص در ﻣﻨﺎﻃﻖ‬
‫روﺳﺘﺎﻳﯽ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﺳﺎس اﻳﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪﯼ ادارﻩ ﻋﺎﻟﯽ ﻧﻈﺎرت و ادارﻩ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن در درﺟﻪ دوم‬
‫ﻗﺮار داﺷﺘﻪ و ﻧﺸﺎن دهﻨﺪﻩ ﺁﻧﺴﺖ ﮐﻪ ادارت اﺧﻴﺮًا اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻩ از اﻋﺘﺒﺎر ﺧﻮﺑﯽ در ﺑﻴﻦ ﻣﺮدم ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدﯼ‬
‫از اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﮔﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻴﺪادﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﻪ ﭘﻮﻟﻴﺲ‪ ،‬دوﺳﺘﺎن‪/‬اﻗﺎرب و ژورﻧﺎﻟﻴﺴﺘﺎن ﮔﺰارش دهﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺤﺚ روﯼ ﻓﺴﺎد ادارﯼ‬

‫ﺑﺤﺚ ﺁزاد در راﺑﻄﻪ ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ در ﺗﻤﺎم ﺳﻄﻮح ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻳﮑﯽ از اﺟﺰاﯼ ﻣﻬﻢ ﺳﻌﯽ در راﺳﺘﺎﯼ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺮدن ﺳﻄﺢ ﺁﮔﺎهﯽ‬
‫در ﻣﻮرد ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺗﻠﻘﯽ ﮔﺮدﻳﺪﻩ هﻢ ﭼﻨﺎن ﺟﻬﺖ ﮐﺎهﺶ ﺗﺤﻤﻞ اﺟﺮاﺁت ﻏﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ازدﻳﺎد اﺣﺴﺎس ﻧﻔﺮت از هﻤﭽﻮ‬
‫اﻋﻤﺎل در ﺑﻴﻦ اﺟﺘﻤﺎع‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ واﻗﻊ ﻣﻴﮕﺮدد‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﻣﻮرد ﺑﺮﺳﯽ ﻗﺮار داد ﮐﻪ ﺑﻪ ﭼﻪ ﺗﻌﺪاد ﻣﺮدم و ﺑﻪ‬
‫ﭼﻪ ﺗﻌﺪاد رهﺒﺮان ﻧﻈﺮﺷﺎن را ﺑﻄﻮر ﺁﺷﮑﺎرا در ﻣﻮرد ﻓﺴﺎد ادارﯼ اﺑﺮاز ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﺤﺚ ﻣﺪاوم ﺑﺮاﯼ‬
‫ﺑﺮﻣﻼﺳﺎﺧﺘﻦ ﺧﻼء هﺎ ﮐﻪ در ﺗﺪاﺑﻴﺮ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﻣﻮرد رﺳﻴﺪﮔﯽ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد و ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﯽ ﻣﺤﺮﮎ هﺎﯼ ﮐﻪ‬

‫‪ ‬‬ ‫‪24‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﺳﻄﻮح ﮐﻨﻮﻧﯽ ﻓﺴﺎد ادارﯼ را ﺷﮑﻞ ﻣﻴﺪهﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ و ﺣﻴﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻴﺮﺳﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ ﻣﻴﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻋﺪم ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ‬
‫ﺑﺤﺚ ﻣﺮدم روﯼ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻧﻤﺎﻳﻨﮕﺮ ﺗﺤﻤﻞ اﻋﻤﺎل ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻗﺴﻤﻴﮑﻪ ﺷﮑﻞ ‪ ١٩‬ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪهﺪ در ﺳﺎﺣﺎت ﺷﻬﺮﯼ ﻣﺮدم اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن در ﺟﺮﻳﺎن ﺻﺤﺒﺖ ﺑﺎ دوﺳﺘﺎن و اﻗﺎرب ﺷﺎن ﻣﮑﺮرًا از‬
‫ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺳﻪ ﭼﻬﺎرم اﻳﺸﺎن اﻇﻬﺎر ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﮐﻪ هﻤﭽﻮ ﺑﺤﺚ هﺎ را ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﻳﺎ ﺑﻌﻀﯽ اوﻗﺎت داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺎن ‪ ،‬ﺳﺮان اﻗﻮام و ﻣﻼ هﺎ ﻏﺎﻟﺒًﺎ روﯼ ﻣﻮﺿﻮع ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺑﺤﺚ ﻧﻤﻮدﻩ ﮐﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺮدم را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﺗﺎ در‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺤﺚ و ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ :‬ﻃﺒﻖ ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ دو ﺳﻮم ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺷﻬﺮﯼ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺎن ﻣﺤﻠﯽ ﻣﺸﮑﻞ را ﻏﺎﻟﺒًﺎ و ﻳﺎ‬
‫ﺑﻌﻀًﺎ ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬هﻤﭽﻮ ﭼﻬﺮﻩ هﺎ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻢ را در راﺳﺘﺎﯼ ﻣﺒﺎرزﻩ ﻋﻠﻴﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺑﺎزﯼ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻗﺴﻤﻴﮑﻪ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎ ﻣﻴﻞ و رﺿﺎﻳﺖ ﻣﺮدم ﺟﻬﺖ راﭘﻮر دهﯽ ﻗﻀﺎﻳﺎﯼ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ‪ ،‬ﺑﻪ اﺛﺒﺎت ﺑﺮﺳﺪ)ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ‪ ١٨‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ‬
‫ﺷﻮد(‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﻈﺮﻳﺎت اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﮔﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ‪،‬ﺑﺰرﮔﺎن ﻣﺤﻠﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻨﻮﺑﯽ و ﻏﺮﺑﯽ ﮐﻤﺘﺮ در ﻣﻮرد ﻓﺴﺎد‬
‫ادارﯼ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻟﺘﺮﺗﻴﺐ ‪ ۵٢‬درﺻﺪ و ‪ ۴٣‬درﺻﺪ از اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻤﺘﺮ درﻣﻮرد‬
‫ﻓﺴﺎد ادارﯼ در ﻣﺤﻀﺮ ﻋﺎم ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺰﺑﻮر رهﺒﺮان ﻣﺤﻠﯽ ﻓﮑﺮ و اﻧﺪﻳﺸﻪ درﻣﻮرد ﺑﺤﺚ رو ﻓﺴﺎد ادارﯼ‬
‫ﻣﺘﺮدد ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١٩‬ﺗﮑﺮار ﺑﺤﺚ و راﭘﻮر دهﯽ در ﻣﻮرد ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺑﺮاﺳﺎس زﻣﻴﻨﻪ هﺎ و دﺳﺖ اﻧﺪرﮐﺎران )ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ(‬

‫‪50‬‬
‫ﻻ‬
‫ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫‪45‬‬
‫ﺑﻌﻀﯽ اوﻗﺎت‬
‫‪40‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﺪرت‬
‫‪35‬‬
‫هﻴﭻ ﮔﺎﻩ‬
‫‪% 30‬‬
‫‪25‬‬
‫‪20‬‬
‫‪15‬‬
‫‪10‬‬
‫‪5‬‬
‫‪0‬‬
‫ﺑﺤﺚ روﯼ ﻓﺴﺎد ﺑﺎ دوﺳﺘﺎن و‬ ‫ﺑﺤﺚ روﯼ ﻓﺴﺎد ﺑﺎ رهﺒﺮان ﻗﻮﻣﯽ‬ ‫ﮔﺰارﺷﺎت در ﻣﻮرد ﻓﺴﺎد ﺗﻮﺳﻂ‬
‫اﻗﺎرب‬ ‫رﺳﺎﻧﻪ هﺎ‬

‫ﻣﻄﺎﺑﻖ درﮎ و ﻓﻬﻢ اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﮔﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ‪ ،‬رﺳﺎﻧﻪ هﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻬﺎد هﺎ در ﺑﺤﺚ و ﮔﺰارش درﻣﻮرد ﻓﺴﺎد‬
‫ادارﯼ دﺧﻴﻞ ﻧﻤﻴﺒﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻓﺴﺎد ادارﯼ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺸﮑﻞ ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﺁن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و ﻣﺮدم ﺑﻄﻮر ﻓﺰاﻳﻨﺪﻩ از ﺿﺮورت‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﻋﻠﻴﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺁﮔﺎﻩ ﺑﻮدﻩ و ﮐﻮﺷﺶ در راﺳﺘﺎﯼ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ از ﺟﻤﻠﻪ اوﻟﻮﻳﺖ هﺎ در اﺟﻨﺪاء ﺳﻴﺎﺳﯽ‬
‫دوﻟﺖ ﻓﻌﻠﯽ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬و اﻳﻦ ﺟﺎﯼ ﺑﺴﺎ ﺗﻌﺠﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﮔﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻋﻘﻴﺪﻩ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ رﺳﺎﻧﻪ هﺎ ﻧﺪرﺗًﺎ و ﻳﺎ هﻢ هﻴﭻ ﮔﺎهﯽ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ را ﺗﺒﺎرز ﻧﺪادﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻴﺮﺳﺪ ﮐﻪ‬
‫ﭘﻮﺷﺶ ﻓﺴﺎد ادارﯼ در ﺟﻨﻮب ﮐﺸﻮر ﮐﻤﺘﺮ ﺗﻮﺳﻂ رﺳﺎﻧﻪ هﺎ ﺻﻮرت ﻣﻴﮕﻴﺮد در ﺟﺎﺋﻴﮑﻪ دو ﺳﻮم از اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﮔﺎن‬
‫ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ در رﺳﺎﻧﻪ هﺎ ﺑﻪ ﻧﺪرت ﺗﺒﺎرز دادﻩ ﺷﺪﻩ و ﻳﺎ هﻢ هﻴﭻ ﺑﻨﻈﺮ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﯽ ازﺷﺒﮑﻪ هﺎﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ ﺷﺨﺼﯽ‪ ،‬ﻗﺴﻤﻴﮑﻪ از زﺑﺎن ﻣﺮدم ﻧﻘﻞ ﻗﻮل ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬در ﻣﻴﺎن ﺳﺎﻳﺮ رﺳﺎﻧﻪ هﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ را ﻣﻨﻌﮑﺲ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺬﻳﺮش اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻓﺴﺎد ادارﯼ‬

‫ﻋﻠﯽ اﻟﺮﻏﻢ درﮎ ﮔﺴﺘﺮدﻩ در ﻣﻮرد ﺷﺪت ﻓﺴﺎد ادارﯼ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻧﺸﺎن دهﻨﺪﻩ ﺁﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﺮدم در ﻗﺒﺎل اﻋﻤﺎل ﻣﻌﻴﻦ داراﯼ‬
‫ﺳﻄﺢ ﺑﻠﻨﺪ ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ )ﺷﮑﻞ ﺑﻴﺴﺘﻢ(‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻣﺜﺎل ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻣﺮدم ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺑﺨﺸﺶ ﻳﺎ ﭘﻮل را از ﻃﺮف ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺖ‬
‫ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ادارﯼ )‪ ٣٨‬درﺻﺪ در اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﮔﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ(‪ ،‬اﺳﺘﺨﺪام ﻓﺮدﯼ ﺑﺮاﺳﺎس‬

‫‪ ‬‬ ‫‪25‬‬
‫‪ ‬‬

‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻓﺎﻣﻴﻠﯽ )‪ ۴٢‬درﺻﺪ( ﻳﺎ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺑﻮدن ﻣﻌﺎش ﮐﺎرﻣﻨﺪ دوﻟﺖ )‪ ۴٢‬درﺻﺪ( ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﮑﻪ ﻳﮏ‬
‫ﺷﺨﺺ از ﻃﺮف ﭘﻮﻟﻴﺲ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﻮد و ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﭘﻮل از وﯼ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮدﻳﮑﻪ ﻋﻤﻞ ﺧﻼف ﻗﺎﻧﻮن را اﻧﺠﺎم ﻧﺪادﻩ‪ ،‬ﺻﻮرت‬
‫ﻣﻴﮕﻴﺮد از ﻃﺮف ﺗﻌﺪاد ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ از ﻣﺮدم )‪ ٢٨‬درﺻﺪ( ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل داﻧﺴﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل هﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ‬
‫رﺷﻮت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻤﻴﺒﺎﺷﺪ‪ :‬ﺑﻄﻮر ﻣﺜﺎل در ﺻﻮرت ﮐﻪ ﻳﮏ ﻣﻌﻠﻢ از وﻟﯽ ﺷﺎﮔﺮد در ﺑﺪل روﻳﻪ ﺧﻮب ﺑﺎ ﺷﺎﮔﺮد ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ‬
‫ﭘﻮل را ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﺮاﯼ ﻳﮏ ﻓﻴﺼﺪﯼ ﮐﻤﯽ از ﻣﺮدم )‪ ٨‬درﺻﺪ( ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺑﺎﺷﺪ‪.‬اﻳﻦ ﭘﺎﺳﺦ هﺎ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ‬
‫درﮎ ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ و ﻣﻐﺸﻮش ﮐﻨﻨﺪﻩ در ﻣﻮرد ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﻧﻘﺶ و وﻇﺎﻳﻒ ﮐﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺘﯽ دارﻧﺪ ‪ ،‬ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ ﻓﮑﺘﻮر‬
‫هﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺣﺘﺮام‪/‬ﺗﺮس از ﻣﻘﺎﻣﺎت دوﻟﺘﯽ ﻳﺎ ﮔﺮم ﺑﻮدن رواﺑﻂ ﻓﺎﻣﻴﻠﯽ ‪ /‬ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻳﯽ اﻣﮑﺎن دارد ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﺎرز روﯼ رﻓﺘﺎر و‬
‫ﺳﻠﻮﮎ ﻣﻌﻴﻦ داﺷﺘﻪ و ﺑﻌﺾ اوﻗﺎت ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٢٠‬ﻓﻴﺼﺪﯼ اﻓﺮاد ﮐﻪ ﻃﺮز ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ )در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ و روﺳﺘﺎﺋﯽ(‬

‫ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﭘﻮل ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻠﮑﯽ ﺟﻬﺖ ﺗﺴﺮﻳﻊ‬ ‫ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ‬
‫ﭘﺮوﺳﻪ‬ ‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ‬

‫اﺧﺬ ﺗﺤﻔﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻠﮑﯽ ﺟﻬﺖ ﺟﺒﺮان‬

‫ﻣﻌﺎش ﮐﻢ‬

‫اﺳﺘﺨﺪام ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻠﮑﯽ ﺑﻪ اﺳﺎس رواﺑﻂ ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ‬

‫ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﭘﻮل ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻮﻟﻴﺲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر رهﺎﺋﯽ ﺷﻤﺎ زﻣﺎﻧﻴﮑﻪ‬

‫ﺷﻤﺎ هﻴﭻ ﮐﺎر ﻏﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ اﻧﺠﺎم ﻧﺪادﻩ اﻳﺪ‬

‫ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﭘﻮل ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺎ اﻃﻔﺎل‬

‫‪0‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪50‬‬

‫‪%‬‬

‫درﻳﻦ ﺟﺎ ﻳﮏ ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎرﯼ و ﺗﻨﺎﻗﺾ ﻣﻴﺎن ﻗﺒﻮل اﻧﻮاع ﻣﻌﻴﻦ از ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﮔﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺑﻴﺎن‬
‫ﮔﺮدﻳﺪﻩ و اﻳﻨﮑﻪ ﻧﻈﺮﻳﺎت اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﮔﺎن اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﻣﺒﻴﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻳﮏ ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺰرگ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎ ﺁن ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺻﺮﻳﺢ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﺑﺨﺶ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﻓﮑﺘﻮر هﺎﯼ ﮐﻪ در ﺑﺨﺶ‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺗﻮﺿﻴﺢ ﮔﺮدﻳﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺮدم اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻗﺎﺑﻞ درﮎ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺘﯽ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ دﺳﺖ ﺑﻪ رﺷﻮت ﺳﺘﺎﻧﯽ زدﻩ ﮐﻪ از ﺁن ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻴﺘﻮان ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ رﺷﻮت در ﺟﺎ هﺎﯼ ﮐﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻮدﻩ‬
‫و ﻳﺎ هﻢ در ﺑﻌﻀﯽ ازﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺣﻀﻮر ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬را ﻳﺎد ﺁورﯼ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﻌﺎﺷﺎت ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺘﯽ ﮐﻢ ﺑﻮدﻩ و ﺑﻪ وﻗﺖ و زﻣﺎﻧﺶ‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪﻩ‪ ،‬ﺳﺎﺑﻘﻪ دراز ﻣﺪت از ﮐﺸﻤﮑﺶ هﺎ و ﺑﯽ ﺛﺒﺎﺗﯽ وﺿﻌﻴﺖ اﻣﻨﻴﺘﯽ ﺗﺮﻏﻴﺐ ﮐﻨﻨﺪﻩ اﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ هﺮ ﮐﺲ ﺻﺮف در‬
‫ﻣﻮرد اﻣﺮوز ﻓﮑﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ رﺷﻮت ﮐﻪ ﺧﻄﺮش ﮐﻤﺘﺮ و ﭘﺎداش اش ﻓﺮوان ﺗﺮاﺳﺖ‪ ،‬را ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬در ﻋﻴﻦ زﻣﺎن ﻣﺮدم‬
‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﺸﺘﺎق ﺻﻠﺢ ﺑﻮدﻩ و ﻣﻴﺘﻮان دﻳﺪ ﮐﻪ ﺁرزو هﺎﯼ ﻋﺎﻟﯽ ﺷﺎن ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻪ دوﻟﺖ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁن اﻋﺘﻤﺎد و اﺣﺘﺮام‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬دوﻟﺘﯽ ﮐﻪ در ﺁن رﺷﻮت ﻳﮏ اﺳﺘﺜﻨﺎء اﺳﺖ ﻧﻪ ﻳﮏ ﻗﺎﻋﺪﻩ‪.‬‬

‫‪ .۶‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮﯼ‬

‫ﻣﻴﺰان ﺗﺠﺎرب رﺷﻮت در ﺟﺮﻳﺎن اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺑﺴﻴﺎر وﺳﻴﻊ و ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﮔﺮدﻳﺪﻩ ﮐﻪ در ﺗﻤﺎم ﺳﮑﺘﻮر هﺎﯼ دوﻟﺘﯽ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﮑﺘﻮر هﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻬﺎد هﺎﯼ ﻣﻬﻢ دوﻟﺘﯽ ﭼﻮن ادارات ﺗﻨﻔﻴﺬ ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬و ﻧﻴﺰ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﺤﻠﯽ و ﻓﺮاهﻢ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻃﻮر ﻣﺜﺎل‪ ،‬هﺮﮔﺎﻩ اﻓﻐﺎﻧﻬﺎ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﻨﺪ ﻳﺎ ﺟﻮاز داﺷﺘﻪ ﻳﺎ ﺧﻮاﺳﺘﺎر دﻓﺎع از ﺣﻘﻮق ﺷﺎن در ﻣﺤﺎﮐﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻳﺎ‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﺻﺤﯽ را درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ً ،‬ﺑﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎ هﺎﯼ رﺷﻮت ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪26‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺎﻣﻞ ﻧﺎ اﻣﻴﺪﯼ ﻓﺮدﯼ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻮدﻩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﺎﻻﯼ دوﻟﺖ را ﻧﻴﺰ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدﻩ و ﻓﺸﺎر ﻣﺎﻟﯽ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪ را ﺑﺮاﯼ ﻣﺮدم اﻳﺠﺎد ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﺮدم اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن از رﺷﻮت ﺳﺘﺎﻧﯽ هﺎ ﺑﻪ ﺳﺘﻮﻩ ﺁﻣﺪﻩ و ﺁن را ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ دﺷﻤﻦ درﺟﻪ ﻳﮏ‬
‫ﺧﻮد ﻣﯽ ﭘﻨﺪارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻃﻮرﻳﮑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﯽ از اﻣﻮر ﺻﺮف ﺑﺎ ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ دو ﻃﺮف اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬رﺷﻮت ﻣﻘﺘﻀﯽ ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ دو‬
‫ﻃﺮف ﺑﻮدﻩ ﻳﻌﻨﯽ ﺷﺨﺺ ﮐﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ رﺷﻮت را ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬و ﻓﺮد ﮐﻪ اﻳﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ را ﻗﺒﻮل ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮدﻳﮑﻪ ﻣﺠﺎزات در‬
‫ﻣﻮرد رﺷﻮت دهﻨﺪﻩ و رﺷﻮت ﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﻳﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮدم اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﺎ ﺣﺪﯼ درﻳﻦ ﻣﺸﮑﻞ هﻤﺪﺳﺖ ﻳﺎ ﺷﺮﻳﮏ رﺷﻮت ﮔﻴﺮﻧﺪﻩ‬
‫ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬در زﻣﺎن ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت اﮐﺜﺮ ﻣﺮدم ﻣﻴﺪاﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﻤﻞ ﺧﻼف ﻗﺎﻧﻮن را اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺪهﻨﺪ؛ اﻣﺎ در اﮐﺜﺮ ﻣﻮارد ﻣﺮدم‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻒ ارزش هﺎﯼ ﺷﺎن ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ زﻳﺮا ﺟﺰ اﻳﻦ‪ ،‬ﭼﺎرﻩ دﻳﮕﺮ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﺎن اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺣﻠﻘﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ را رﺷﺪ‬
‫دادﻩ زﻳﺮا هﺮﻋﻤﻞ رﺷﻮت ﺳﺎﻳﺮ اﻋﻤﺎل ﺑﺪ و ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺖ را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻧﻤﻮدﻩ و ﻋﻤﻞ ﻓﺴﺎد ادارﯼ را ﺑﻪ ﻳﮏ اﻣﺮ ﻣﻌﻤﻮل ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ .‬درﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺒﺎرزﻩ ﻋﻠﻴﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﮐﺎر ﺑﺲ ﻣﺸﮑﻞ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻴﺮﺳﺪ‪.‬‬

‫هﻤﺎن ﻃﻮرﻳﮑﻪ ﻳﮑﯽ از اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺻﺮاﺣﺘًﺎ اﺷﺎرﻩ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ اﮐﻨﻮن ﻓﺮﺻﺖ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﺣﻠﻘﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ‬
‫ﺑﻮﺟﻮد ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ در ﻣﺤﻮر هﻤﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ارادﻩ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﯽ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺟﻬﺖ ﻣﺒﺎرزﻩ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻧﻴﺰ ﺑﻮﺟﻮد ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﻗﻌﺎت روز اﻓﺰون ﻣﺮدم اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و هﻤﮑﺎران ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﻓﺸﺎر هﺎﯼ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﻳﺠﺎد‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ را در زﻣﻴﻨﻪ وارد ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ؛ ﺣﺎﻻ زﻣﺎن ﻋﻤﻞ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫درﻳﻦ ﮔﺰارش ﺗﻌﺪادﯼ از اوﻟﻮﻳﺖ هﺎ ﻣﺸﺨﺺ و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات ﻣﺘﻌﺪدﯼ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻣﺪارﮎ ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ ﺷﺪﻩ ﻏﺮض اﺗﺨﺎذ اﻗﺪاﻣﺎت‬
‫ﻋﻤﻠﯽ‪ ،‬اراﺋﻪ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﮑﯽ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻬﻢ ﻣﺒﺎرزﻩ ﻋﻠﻴﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﯽ ﮐﻪ از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺟﺎﻣﻊ و ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﺒﺎر ﻓﺮاهﻢ ﮔﺮدﻳﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ اوﻟﻴﻦ ﺗﻼش ﺟﻬﺖ اﺟﺮاﯼ ارزﻳﺎﺑﯽ ﺗﺠﺎرب واﻗﻌﯽ ﻣﺘﻀﺮرﻳﻦ رﺷﻮت در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ‬
‫اﺟﺮاﺁت ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺤﻴﺚ ﻣﻌﻴﺎرﺳﻨﺠﺶ اﻧﮑﺸﺎﻓﺎت ﺁﻳﻨﺪﻩ در ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﻓﺮاهﻢ ﺁورﯼ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﮐﺎﻣﻞ از ﻓﺴﺎد ادارﯼ در ﮐﺸﻮر و ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﻃﺮح ﭘﺎﻟﺴﯽ هﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ هﺎ و‬
‫ارزﻳﺎﺑﯽ هﺎﯼ ﻣﺰﻳﺪ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬ارزﻳﺎﺑﯽ و ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ هﺎ ﺑﻪ دوﻟﺖ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و ﺷﺮﮐﺎﯼ ﺁن در درﮎ ﻃﺮح هﺎ‪ ،‬ﺗﺸﺨﻴﺺ‬
‫اوﻟﻮﻳﺖ هﺎ و ارزﻳﺎﺑﯽ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اﻗﺪاﻣﺎت ﻋﻠﻴﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ‪ ،‬ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬دوﻟﺖ را ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت درﺳﺖ ﻣﺠﻬﺰ ﻣﻴﮑﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ از ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻓﻐﺎﻧﯽ را ﻓﺮﺳﻮدﻩ ﻧﻤﻮدﻩ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬راﻩ ﺣﻞ هﺎ را ﻣﻄﺎﺑﻖ دﻻﻳﻞ و ﻣﺪارﮎ ﺗﻨﻈﻴﻢ‬
‫ﻧﻤﻮدﻩ و ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﺟﻬﺖ ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺑﺎﻳﺪ دارﯼ ﺳﻪ ﻋﻨﺼﺮ ذﻳﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬

‫• ارزﻳﺎﺑﯽ ﮐﻠﯽ از ﺗﺠﺎرب رﺷﻮت و ﺳﺎﻳﺮ اﻧﻮاع ﻓﺴﺎد ادارﯼ ) ﺑﺮاﯼ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻋﺎم و ﺳﮑﺘﻮر ﺗﺠﺎرﺗﯽ(‪:‬‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﺬﮐﻮر ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﯼ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻓﺴﺎد ادارﯼ را ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ؛‬
‫• ارزﻳﺎﺑﯽ ﺳﮑﺘﻮرﯼ از ﺷﺮاﻳﻂ ﮐﺎرﯼ و راﺳﺘﮑﺎرﯼ ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺘﯽ )ﻗﻀﺎت‪ ،‬ﭘﻮﻟﻴﺲ‪ ،‬ﮐﺎرﻣﻨﺪان‬
‫ﮔﻤﺮﮐﺎت و ﺣﮑﻮﻣﺖ و ﻏﻴﺮﻩ(‪ :‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﺬﮐﻮر ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺘﺞ ﺑﻪ ازرﻳﺎﺑﯽ هﺎﯼ ﻣﺸﺨﺺ و دﻗﻴﻖ ﮔﺮدﻳﺪﻩ‬
‫و درﺟﻬﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﯽ ﺗﺪاﺑﻴﺮ ﭘﺎﻟﻴﺴﯽ هﺎﯼ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻤﺪ واﻗﻊ ﺷﻮد‪.‬‬
‫• ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ ﻳﮏ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮاﯼ ﻧﻈﺎرت ﻋﻤﻠﮑﺮد هﺎﯼ دوﻟﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﺑﻪ ﺷﻤﻮل ﺗﺪاﺑﻴﺮ‬
‫ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ و وﻗﺎﻳﻮﯼ‪ ،‬ﺗﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﻮﻓﻖ و ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ دوﻟﺖ را ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫در ﻣﻮرد ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮐﻪ در دﺳﺘﺮس ﻗﺮار ﺧﻮاهﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬دﻓﺘﺮ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و ﺟﺮاﻳﻢ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﺁﻣﺎدﻩ اﺳﺖ ﺗﺎ دوﻟﺖ‬
‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن را ﺑﺎ هﻤﮑﺎرﯼ هﻤﮑﺎران ﻣﻠﯽ و ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ در راﺳﺘﺎﯼ اﻳﺠﺎد ﻳﮏ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻈﺎرﺗﯽ ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﻣﺒﺎرزﻩ ﻋﻠﻴﻪ ﻓﺴﺎد‬
‫ادارﯼ ﺣﻤﺎﻳﺖ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﮐﺎر اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن را در ﺳﻌﯽ و ﺗﻼش ﺟﻬﺖ ﺗﺤﮑﻴﻢ و ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﮐﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﻋﻠﻴﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺘﺎز ﻗﺮار دادﻩ و ﺑﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ اﻣﺮوزﻩ اﻓﻐﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺰرگ ﺑﺎ ﺁن ﻣﻮاﺟﻪ‬
‫اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺒﺎرزﻩ ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪27‬‬
‫‪ ‬‬

‫‪ .٧‬ﺿﻤﻴﻤﻪ روش اﺟﺮاﯼ ﺗﺤﻘﻴﻖ‬

‫ﻃﺮح ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ‬

‫اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﻳﮏ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺷﻬﺮﯼ و ﻳﮏ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ روﺳﺘﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺸﮑﻞ ﻣﺴﺘﻘﻞ اﺟﺮاء ﮔﺮدﻳﺪﻩ ‪ ،‬ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫در هﺮ دو ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ از ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺑﻌﻤﻞ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺷﻬﺮﯼ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻌﻀﯽ از ﺳﻮاﻻت‬
‫اﺿﺎﻓﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﻪ درﮎ و ﻧﻈﺮﻳﺎت در ﻣﻮرد ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫روش اﺟﺮاﯼ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﻳﯽ‬

‫ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﻳﯽ ﺗﻮام ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﮐﺸﺖ ﺧﺸﺨﺎش در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﻮرد اﺟﺮاء‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬هﻤﻴﻨﻄﻮر روش ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮﯼ در ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺿﺮورت هﺎ ﺑﺨﺎﻃﺮ اراﺋﻪ ﺳﻄﺢ دﻗﻴﻖ‬
‫ﺗﺨﻤﻴﻦ ﮐﺸﺖ ﺧﺸﺨﺎش ﺑﮑﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ‪ .‬وﻻﻳﺎت ﮐﻪ در ﺁن ﺧﺸﺨﺎش ﺑﻪ ﻧﺪرت ﮐﺸﺖ ﻣﻴﮕﺮدﻳﺪ‪ ،‬از ﭼﺎرﭼﻮب ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮﯼ‬
‫ﻣﺴﺘﺜﻨﯽ ﻗﺮار دادﻩ ﺷﺪﻩ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ هﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ در ﺁن وﻻﻳﺎت ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎل‬
‫ﺁﻧﮑﻪ روش ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮدارﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺷﻮﻧﺪﻩ ﮔﺎن ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺿﺮورﯼ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮان ﻳﮏ‬
‫ﻣﻮازﻧﻪ را ﻣﻴﺎن ﻃﺮح ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮﯼ ﻣﻄﻠﻮب وﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻋﻤﻠﯽ ﺑﻮدن اﺟﺮاﯼ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ در وﺿﻌﻴﺖ دﺷﻮار ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﯽ‪ ،‬ﺑﺪﺳﺖ‬
‫ﻼ‬
‫ﺁورد‪ .‬ﺑﻄﻮر اﺧﺺ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ اﮐﺜﺮ از ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﻳﯽ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮد و ﺁن ﻓﻘﻂ ﺑﺨﺎﻃﺮﯼ ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ ﻳﮏ ﺷﺒﮑﻪ ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﻣﺠﻬﺰ از ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﮔﺎن دﻓﺘﺮ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و ﺟﺮاﻳﻢ ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ )‪ (UNODC‬ﮐﻪ ﺑﺸﮑﻞ ﻣﻨﻈﻢ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ هﺎﯼ‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر ﺑﮑﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫روش ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮﯼ ﺑﺮاﺳﺎس رهﻨﻤﻮد هﺎﯼ ﻣﻮرد اﺟﺮا ﻗﺮار ﻣﻴﮕﻴﺮد ﮐﻪ در اﺣﺼﺎﻳﻪ هﺎﯼ زراﻋﺘﯽ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﭼﺎرﭼﻮب‬
‫ﻃﺮح ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮﯼ ﺑﮑﺎر ﻣﻴﺮود‪ .‬ﭼﺎرﭼﻮب ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮﯼ روﺳﺘﺎ هﺎ ﻳﮏ ﻟﺴﺖ از ﻗﺮاء اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ اﻣﺎر رﻳﺎﺳﺖ اﺣﺼﺎﻳﻪ‬
‫ﻼ ﺟﺪﻳﺪ زﻣﻴﻦ هﺎﯼ‬ ‫ﻣﺮﮐﺰﯼ ﮐﻪ در ﻣﺠﻤﻮع ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ‪ ۴٣۵۵۶‬ﻗﺮﻳﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﺎرﭼﻮب هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻳﮏ ﻧﻘﺸﻪ ﮐﺎﻣ ً‬
‫زراﻋﺘﯽ ﻣﻮرد ﭘﻮﺷﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ ﻳﺎ ﻣﺮﺑﻊ هﺎﯼ ‪ ١٠‬ﮐﻴﻠﻮ ﻣﺘﺮ در ‪ ١٠‬ﮐﻴﻠﻮ ﻣﺘﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬

‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺁن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ از ‪ ۴٢٣١‬ﺷﺒﮑﻪ ﻳﺎ ﻣﺮﺑﻊ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ) هﺮ ﮐﺪام ازﻳﻦ ﺷﺒﮑﻪ هﺎ ﺳﺎﺣﻪ ‪ ١٠٠‬ﮐﻴﻠﻮ ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ را اﺣﺘﻮا‬
‫ﻣﻴﮑﻨﺪ(؛ هﺮ ﻳﮏ ازﻳﻦ ﺷﺒﮑﻪ هﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﮏ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻗﺮﻳﻪ ﺑﻮدﻩ و ﻣﻘﺪار زﻣﻴﻦ هﺎﯼ زراﻋﺘﯽ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ در‬
‫ﻧﻈﺮداﺷﺖ ﻣﺸﺨﺼﺎت زﻣﻴﻦ هﺎ ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ‪ ١٠۵‬وﻟﺴﻮاﻟﯽ در ‪ ٢٠‬وﻻﻳﺖ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺤﻴﺚ ﻧﻘﺎط ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻗﻮﯼ ﮐﺸﺖ ﺧﺸﺨﺎش‬
‫را دارا هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﯽ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ درﻧﻈﺮ داﺷﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺎﺣﺎت ﺑﺎﻟﻘﻮﻩ ﮐﺸﺖ ﺧﺸﺨﺎش ﺑﺪان ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﺎرﭼﻮب ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮﯼ ‪ 13713‬ﻗﺮﻳﻪ را ﺗﺸﮑﻴﻞ‬
‫دادﻩ ﮐﻪ در ‪ 1569‬ﺷﺒﮑﻪ هﺎ اﺣﺘﻮا ﻣﻴﮕﺮدد ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ ﺣﺘﯽ اﻻﻣﮑﺎن ﺗﻐﻴﺮ ﭘﺬﻳﺮﯼ در ﻣﻮرد ﺳﺎﺣﺎت ﮐﻪ ﺗﺤﺖ‬
‫ﮐﺸﺖ ﺧﺸﺨﺎش از ﺟﻤﻠﻪ ﻗﺮﻳﻪ ﺟﺎت ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺧﻮﺷﻪ اﯼ ﺑﺤﻴﺚ واﺣﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮﯼ اﺑﺘﺪاﻳﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮدﻳﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬هﺮ ﺧﻮﺷﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﮕﺮ ﻳﮏ ﺷﺒﮑﻪ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﯼ ﻳﮏ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ از ﻗﺮﻳﻪ ﺟﺎت را اﺣﺘﻮا ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻠﺤﻮﻇﺎت ﻧﻈﺮﯼ و ﻋﻤﻠﯽ ﻳﮏ ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ ۴٠٠‬ﺧﻮﺷﻪ و در ﺣﺪود ‪١٧٠٠‬ﻗﺮﻳﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺗﻐﻴﺮ ﭘﺬﻳﺮﯼ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ هﺮ ﻗﻄﻌﻪ زﻣﻴﻦ ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ داﻧﺴﺘﻪ ﺷﺪ ﺗﺎ از ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮﯼ اﺣﺘﻤﺎل ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ )‪ (PPS‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺑﻌﻤﻞ ﺁﻣﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺒﮑﻪ هﺎ ﺑﺮاﺳﺎس اﺻﻞ اﺣﺘﻤﺎل ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ ) در ﺟﺎﺋﻴﮑﻪ ﺣﺠﻢ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﻘﺪارﯼ زﻣﻴﻦ هﺎﯼ‬
‫زراﻋﺘﯽ ﻣﻌﻴﻦ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ(‪ .‬ﭼﻬﺎر ﻗﺮﻳﻪ در داﺧﻞ هﺮ ﺷﺒﮑﻪ ﺑﻄﻮر ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﺑﺰار ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮدارﯼ اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﻧﺪ ) اﻣﺎ وﻗﺖ ﮐﻪ در ﺁن ﺑﺨﺶ ﻓﻘﻂ ‪ 3‬ﻗﺮﻳﻪ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬ﺳﻪ ﻗﺮﻳﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ(‪.‬‬

‫در هﺮ ﻳﮏ از ﻗﺮﻳﻪ هﺎﯼ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎﯼ رو در رو ﺑﺎ ﺑﺰرﮔﺎن ﻗﺮﻳﻪ ﺟﺎت و ﺗﻌﺪادﯼ از دهﺎﻗﻴﻦ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻄﻮر ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺗﺤﺖ ﻳﮏ ﭼﺎرﭼﻮب ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮﯼ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮدﻳﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬در ﻣﺠﻤﻮع اﺿﺎﻓﻪ ﺗﺮ از ‪ ۴٢٠٠‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ در‬
‫‪ ١۶٣۴‬ﻗﺮﻳﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪28‬‬
‫‪ ‬‬

‫روش اﺟﺮاﯼ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺑﺮاﯼ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ‬

‫ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺷﻬﺮﯼ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﮏ ﮐﻤﭙﻨﯽ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﯽ )ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ /‬ارزﻳﺎﺑﯽ( ﺑﻨﺎم ﻳﻮرﻳﮑﺎ )‪ (Eureka‬ﮐﻪ در ﮐﺎﺑﻞ ﻣﺴﺘﻘﺮ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻤﻨﻈﻮر درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻌﺮف از ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺷﻬﺮﯼ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻳﮏ ﻓﺮق ﻣﻴﺎن ﮐﺎﺑﻞ ‪ ،‬ﺷﻬﺮ هﺎﯼ ﻋﻤﺪﻩ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻳﯽ و ﺳﺎﺣﺎت ﺷﻬﺮﯼ ﺑﺎ اﻧﺪازﻩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻋﻼوﺗًﺎ ﺗﻔﺎوت هﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﻮﯼ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ‬
‫ﻣﻠﺤﻮﻇﺎت ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬اﻧﮑﺸﺎف اﻗﺘﺼﺎدﯼ و اﻣﻨﻴﺘﯽ ﺑﺮ ﺷﻤﺮدﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﺳﺎس اﻳﻦ ﻣﻠﺤﻮﻇﺎت ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﺮ ﺁن ﺷﺪ ﺗﺎ ‪ ١٢‬ﺷﻬﺮ‬
‫ﺁﺗﯽ اﻟﺬﮐﺮ ﺷﺎﻣﻞ ﮔﺮدد‪:‬‬

‫ﮐﺎﺑﻞ)ﮐﺎﺑﻞ(‪ ،‬ﭘﻠﺨﻤﺮﯼ )ﺑﻐﻼن(‪ ،‬ﮐﻨﺪز)ﮐﻨﺪز(‪ ،‬ﻣﺰار )ﺑﻠﺦ(‪ ،‬ﻣﻴﻤﻨﻪ )ﻓﺎرﻳﺎب(‪ ،‬هﺮات )هﺮات(‪ ،‬ﻟﺸﮑﺮﮔﺎﻩ)هﻠﻤﻨﺪ(‪،‬‬
‫ﮐﻨﺪهﺎر)ﮐﻨﺪهﺎر(‪ ،‬ﺗﺮﻳﻦ ﮐﻮت )ارزﮔﺎن(‪ ،‬ﮔﺮدﻳﺰ)ﭘﮑﺘﻴﺎ(‪ ،‬ﺟﻼل ﺁﺑﺎد) ﻧﻨﮕﺮهﺎر(‪ ،‬و ﻣﻴﺘﺮﻻم )ﻟﻐﻤﺎن(‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻳﮏ ﻃﺮح ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮﯼ دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اﯼ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﺷﻬﺮهﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﺋﯽ‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮔﺮدﻳﺪ)‪ ١٢‬در ﮐﺎﺑﻞ‪ ۶ ،‬در ﺳﺎﻳﺮ ﺷﻬﺮهﺎ( و هﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻌﺪﯼ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺗﺼﺎدﻓﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮدﻳﺪ )ﻃﻮر ﻣﺜﺎل ‪۶‬‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ در ﮐﺎﺑﻞ و ‪ ٣‬ﻣﻨﻄﻘﻪ در ﺳﺎﻳﺮ ﺷﻬﺮهﺎ(‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑﺎ ازﺳﺘﻔﺎدﻩ از روش اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﺗﺼﺎدﻓﯽ ) ‪ (Random Walk Procedure‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ‪ :‬اﻳﻦ روش ﻃﻮرﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ از اﺟﺮاء ﮐﻨﻨﺪﻩ ﮔﺎن اﻳﻦ ﻧﻈﺮ‬
‫ﺳﻨﺠﯽ از ﻣﺤﻞ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﺋﯽ از ﭘﻴﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎ را ﺑﺮاﺳﺎس ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﺎﻧﯽ از ﻗﺒﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪﻩ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻨﺠﺶ ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﯼ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ ‪:‬‬

‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺎﻻﯼ ﭘﺎﺳﺦ هﺎﯼ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ روﺳﺘﺎﺋﯽ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺳﺎﺣﻮﯼ ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻣﺠﻤﻮع ﻧﻔﻮس روﺳﺘﺎﺋﯽ در ﭼﻬﺎر ﻣﻨﻄﻘﻪ‬
‫ﻣﻮرد ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﮐﺎر ﺑﻤﻨﻈﻮر رﻓﻊ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﮐﻪ در ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﺳﺮاﺳﺮ ﭼﻬﺎر ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻮﺟﻮد ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻃﻮر‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺎﻻﯼ ﭘﺎﺳﺦ هﺎﯼ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺷﻬﺮهﺎ ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﻌﺪاد ﭘﺎﺳﺦ هﺎﯼ ﮐﻪ از‬
‫ﺳﻮﯼ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺷﻬﺮﯼ در ﺳﻪ ﺷﻬﺮ اراﻳﻪ ﮔﺮدﻳﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮﯼ و روﺳﺘﺎﺋﯽ ﺑﻮﺳﻴﻪ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪﯼ ﺟﻤﻌﻴﺖ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻟﺘﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ ﺷﻬﺮهﺎ و ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ ﺟﻤﻊ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﺠﻤﻮع ﭘﻮل ﮐﻪ ﻃﯽ ﻳﮑﺴﺎل ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‬

‫ﻣﺒﻠﻎ ﻣﺠﻤﻮﻋﯽ ﭘﻮل ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺷﻮت در ﺟﺮﻳﺎن ﺳﺎل ‪ ٢٠٠٩‬ﭘﺮداﺧﺖ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﻓﻴﺼﺪﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ ﺑﻴﺎن ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﺬﮐﻮر ازﻃﺮﻳﻖ ﺿﺮب ﻧﻤﻮدن ﺗﻌﺪاد اﻓﺮاد ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﭘﻮل ﻧﻘﺪ‬
‫ﺑﻌﻨﻮان رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻤﻮدﻩ اﻧﺪ )ﺑﺨﺶ ﺁﺗﯽ ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ، (١‬ﺗﻌﺪاد رﺷﻮت ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻧﻘﺪ هﺮﺷﺨﺺ در ﺟﺮﻳﺎن ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ ) ﺑﺨﺶ ‪ (٢‬و ﻣﺒﻠﻎ ﭘﻮل ﮐﻪ در هﺮرﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ )ﺑﺨﺶ‪ (٣‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ و ﺷﻬﺮهﺎ ﺑﻄﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدﻳﺪﻩ و ﺑﻌﺪ ﺑﻤﻨﻈﻮر درﻳﺎﻓﺖ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﻠﯽ هﺮدو ﺁن ﺟﻤﻊ ﮔﺮدﻳﺪﻩ‬
‫اﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ .١‬ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺗﻌﺪاد ﻣﺠﻤﻮﻋﯽ اﻓﺮادﻳﮑﻪ ﭘﻮل ﻧﻘﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻤﻮدﻩ اﻧﺪ‪:‬‬

‫ﺗﻌﺪاد اﻓﺮادﻳﮑﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻ در ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت دﺧﻴﻞ اﻧﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ از اﺷﺨﺎص ﺑﺎﻟﻎ )‪ ٢٠‬ﺳﺎل و اﺿﺎﻓﻪ ازﺁن( ﺑﻪ ‪ ۴٠‬درﺻﺪ‬
‫ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻣﺠﻤﻮﻋﯽ ﺗﺨﻤﻴﻦ زدﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاﻳﻦ اﺳﺎس ﻣﻴﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد اﻓﺮادﻳﮑﻪ اﺣﺘﻤﺎل در ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮت در‬
‫ﺷﻬﺮهﺎ و روﺳﺘﺎهﻬﺎ دﺧﻴﻞ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‪ ٢٨۶٢٧۴١‬و‪ ۶٧٣۴۶۵٩‬ﻧﻔﺮ ﻣﻴﺮﺳﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﮐﻪ در ﺷﻬﺮهﺎ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪهﺪ ﮐﻪ ‪ ۴۶‬درﺻﺪ اﻓﺮاد ﺑﻪ ﻧﺤﻮﻩ از اﻧﺤﺎ رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻤﻮدﻩ‬
‫اﻧﺪ ﮐﻪ ‪ ۶۴.۵‬درﺻﺪ اﻓﺮاد اﻳﻦ ﻓﻴﺼﺪﯼ ﭘﻮل ﻧﻘﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﮐﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ‬
‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺮدان را ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﺧﻮد ﻗﺮار داد اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﮑﻪ ﻣﻴﺰان رﺷﻮت ﺑﺮاﯼ ﻣﺮدان در هﺮدو‬
‫ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ و ﺷﻬﺮهﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺘﯽ ﮐﻠﯽ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﮐﻪ در ﺷﻬﺮهﺎ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ ﺑﺮاﯼ ﻓﻴﺼﺪﯼ‬
‫اﻓﺮادﻳﮑﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮﻩ از اﻧﺤﺎ در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻤﻮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺁن‪،‬‬
‫ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪهﺪ ﮐﻪ‪ ٨٠.٧‬در ﺻﺪ اﻓﺮاد از ﭘﺮداﺧﺖ ﭘﻮل ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ رﺷﻮت اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮدﻩ‬

‫‪ ‬‬ ‫‪29‬‬
‫‪ ‬‬

‫اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد ﻣﺠﻤﻮﻋﯽ اﻓﺮادﻳﮑﻪ در ﺷﻬﺮهﺎ و ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ ﭘﻮل ﻧﻘﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺖ‬
‫ﻧﻤﻮدﻩ ﺑﺎﻟﺘﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ ‪ ٨۴٩۴٢٨‬و‪ ٢۴٩٨٧۴۶‬ﻧﻔﺮ ﻣﻴﺮ ﺳﺪ‪.‬‬

‫‪ .٢‬ﻣﻴﺰان رﺷﻮت ﮐﻪ در هﺮﺳﺎل ﺑﺼﻮرت ﻋﺎدﯼ ﭘﺮداﺧﺖ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﺣﺪ اوﺳﻂ ﺗﻌﺪاد رﺷﻮت ﻧﻘﺪ ﮐﻪ در ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ ﺑﺮاﯼ ﺷﻬﺮهﺎ‪ ۵.٢‬و ﺑﺮاﯼ ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ ‪۴.۵‬‬
‫ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻔﻬﻮم اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد ﻣﺠﻤﻮﻋﯽ رﺷﻮت ﻧﻘﺪ ﮐﻪ از ﺳﻮﯼ اﻓﺮاد در ﺷﻬﺮهﺎ و ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ در ﺳﺎل‬
‫‪ ٢٠٠٩‬ﭘﺮداﺧﺖ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ ﺑﻪ‪ ۴۴۴۴٧۵٧‬و‪ ١١٢٨٠٨۴٩‬ﻧﻔﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ‪.‬‬

‫‪.٣‬ﻣﺒﻠﻎ ﭘﻮل ﮐﻪ در هﺮ رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺖ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﺣﺪ اوﺳﻂ ﻣﺒﻠﻎ ﻧﻘﺪ ﮐﻪ در هﺮ رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺖ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ درﺷﻬﺮهﺎ ﺑﻪ ‪ ۶٩٢۶‬اﻓﻐﺎﻧﯽ )‪ ١٣٩‬داﻟﺮاﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ( و در ﻣﻨﺎﻃﻖ‬
‫روﺳﺘﺎﺋﯽ ﺑﻪ ‪ ٨٢٩١‬اﻓﻐﺎﻧﯽ )‪ ١۶۶‬داﻟﺮاﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ( ﻣﯽ رﺳﺪ‪.‬‬

‫‪.۴‬ﻣﺒﻠﻎ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﮐﻪ در ﺳﻄﺢ ﻣﻠﯽ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻧﻘﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺷﻮت ﺑﺮاﺳﺎس ﻓﻴﺼﺪﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ ﭘﺮداﺧﺖ‬
‫ﮔﺮدﻳﺪﻩ‪:‬‬

‫ﺑﺎ ﺿﺮب ﻧﻤﻮدن ﺑﺨﺶ هﺎﯼ ‪ ٢ ،١‬و ‪) ٣‬ﻣﺨﺘﺼﺮ در ﺟﺪول ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٢‬ﻣﺒﻠﻎ ﻣﺠﻤﻮﻋﯽ ﭘﻮﻟﯽ را ﻣﻴﺪهﺪ ﮐﻪ ﺗﺨﻤﻴﻦ زدﻩ ﻣﻴﺸﻮد‬
‫ﮐﻪ در ﺟﺮﻳﺎن ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺖ ﮔﺮدﻳﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺒﻠﻎ ﻣﺠﻤﻮﻋﯽ ﻣﺬﮐﻮر در ﺷﻬﺮهﺎ ﺑﻪ ‪ ۶١۵.٧‬ﻣﻴﻠﻴﻮن‬
‫داﻟﺮ اﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ )‪٣٠٧٨۴‬ﻣﻴﻠﻴﻮن اﻓﻐﺎﻧﯽ( و در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ ﺑﻪ ‪١،٨٧٠۶‬ﻣﻴﻠﻴﻮن داﻟﺮ اﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ ) ‪٩٣،۵٫۵٢٨‬ﻣﻴﻠﻴﻮن‬
‫اﻓﻐﺎﻧﯽ ( ﻣﻴﺮﺳﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول‪ :٢‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﻤﺎرش ﻣﻘﺪار ﭘﻮل ﮐﻪ در ﻳﮑﺴﺎل ﭘﺮداﺧﺖ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‬

‫ﻣﻠﯽ‬ ‫روﺳﺘﺎ هﺎ‬ ‫ﺷﻬﺮ هﺎ‬

‫‪3,350,000‬‬ ‫‪2,500,000‬‬ ‫‪850,000‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﻣﺮدم ﮐﻪ ﭘﻮل را ﺑﺤﻴﺚ رﺷﻮت ﺗﺎدﻳﻪ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‬ ‫‪.1‬‬

‫‪ .2‬ﺣﺪ اوﺳﻂ رﻗﻤﯽ ﮐﻪ در ﻳﮏ ﺳﺎل ﺑﺤﻴﺚ رﺷﻮت ﺗﺎدﻳﻪ ﺷﺪﻩ‬

‫‪4.5‬‬ ‫‪5.2‬‬
‫اﺳﺖ‬

‫‪166‬‬ ‫‪139‬‬ ‫‪ . 3‬ﺣﺪ اوﺳﻂ ﻣﻘﺪار رﺷﻮت)داﻟﺮ اﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ(‬

‫ﻣﺠﻤﻮع ﭘﻮل ﮐﻪ ﺑﻘﺴﻢ رﺷﻮت ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ)‪ (.3x.2x.1‬ﻣﻴﻠﻴﻮن داﻟﺮ‬

‫‪2,486.3‬‬ ‫‪1,870.6‬‬ ‫‪615.7‬‬
‫اﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ‬

‫اﻳﻦ ﻣﻠﺒﻎ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﻠﯽ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪ ٢، ۴٨۶‬ﻣﻴﻠﻴﻮن داﻟﺮ اﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ )‪ ٣١٣،١٢۴‬ﻣﻴﻠﻴﻮن اﻓﻐﺎﻧﯽ( ﮐﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪٢٣.٣‬‬
‫درﺻﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪30‬‬
‫‪ ‬‬

‫وﻻﻳﺎت ﮐﻪ درﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‬

‫ﺷﻬﺮ هﺎﯼ ﮐﻪ درﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‬

‫‪ ‬‬ ‫‪31‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﻧﻮاﺣﯽ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬

‫‪ ‬‬ ‫‪32‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﻳﺎدداﺷﺖ هﺎ‪:‬‬
‫__________________‬
‫ﺑﻄﻮر ﻣﺜﺎل ﺑﻨﻴﺎد ﺁﺳﻴﺎ )‪ (Asia Foundation‬ﻳﮏ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﺳﺎﻻﻧﻪ را در راﺑﻄﻪ ﺑﻪ اﻓﮑﺎر ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ‬ ‫‪.i‬‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺸﻮر اﺟﺮا ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻓﺴﺎد ادارﯼ ﻳﮑﯽ از ﻓﮑﺘﻮر هﺎﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد ﺑﻪ‪http://asiafoundation.org/publications/pdf/627 :‬‬
‫ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد ﺑﻪ" ﺗﺠﺎرب اﻓﻐﺎﻧﻬﺎ در راﺑﻄﻪ ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ادارﯼ" دﻳﺪﺑﺎن اﺻﺎﻟﺖ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‪،2007 ،‬‬ ‫‪.ii‬‬
‫‪http://www.iwaweb.org/‬‬
‫ﭘﺲ از ﺁﻧﮑﻪ اﺷﺘﺮاﮎ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﮔﺎن ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ اﻟﯽ ﺳﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻳﺎ هﺪف را ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺗﺎدﻳﻪ رﺷﻮت ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪،‬‬ ‫‪.iii‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮع ﺁن اﺿﺎﻓﻪ ﺗﺮ از ‪ 100‬درﺻﺪ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﺳﺎس ارزﻳﺎﺑﯽ ﺟﺪﻳﺪ رﻳﺎﺳﺖ اﺣﺼﺎﻳﻪ ﻣﺮﮐﺰﯼ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮاﻧﻪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ در ﺳﺎﻟﻬﺎﯼ ‪ 2008‬و ‪ 2009‬ﺑﻪ‬ ‫‪.iv‬‬
‫‪ 426‬داﻟﺮ اﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﮔﺮدﻳﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد ﺑﻪ " ارزﻳﺎﺑﯽ ﻣﻠﯽ ﺧﻄﺮ و ﺁﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮﯼ ‪ 2008 /2007‬رﻳﺎﺳﺖ اﺣﺼﺎﻳﻪ ﻣﺮﮐﺰﯼ‪، 2009 ،‬‬ ‫‪.v‬‬
‫)‪(http://nrva.cso.gov.af/‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪33‬‬