1.

0 Aplikasi Algebra Linear dalam kehidupan seharian

Algebra dalam bahasa Arab membawa maksud gabungan, sambungan ataupun

pelengkap. Secara umumnya algebra boleh dikatakan satu cabang matematik yang
menggunakan penyataan matematik bagi menerangkan hubungan antara dua kuantiti
unit masa, kajian struktur, hubungan, kuantiti dan lain-lain. Setiap penyataan matematik
bagi menghubungkan dua kuantiti tersebut biasanya di sertakan dengan penggunaan
simbol abjad atau dipanggil sebagai anu (biasanya x ,y atau z) untuk menerangkan
perhubungan satu kuantiti dengan kuantiti yang lain. Penggunaan simbol tersebut
dipanggil pembolehubah. Algebra bukan sahaja melibatkan penggunaan simbol malah
ia melibatkan aktiviti mencari penyelesaian terhadap masalah di dalam kehidupan
seharian.

Perkataan matriks pula berasal dari perkataan Latin yang bermaksud rahim.
Dalam tempoh 1850 M, James Sylvesteru telah memberikan maknanya dari segi
matematik. Beliau mentakrifkan matriks sebagai suatu susunan beberapa nombor dalam
bentuk tertentu. Dalam tahun 1857 M, Arthur Cayley, seorang ahli matematik Inggeris
menggunakan matriks dalam kajian sistem persamaan linear dan fungsi. Dengan kata
lain, matriks ialah suatu tatasusun segi empat nombor. Nombor dalam tatasusun ini
dipanggil masukan atau unsur dalam matriks itu. Saiz matriks ialah bilangan baris x
bilangan lajur. Matriks lajur pula ialah matriks dengan cuma satu lajur, matriks baris ialah
matriks dengan cuma satu baris. Biasanya digunakan huruf besar untuk menandakan
matriks dan huruf kecil untuk menandakan masukannya.

Daripada unsur-unsur yang wujud di dalam matriks tersebut, maka suatu

persamaan linear akan tercetus. Persamaan linear dalam dua pembolehubah boleh
ditulis seperti ax + by = c. Ini membawa maksud bahawa a,b dan c adalah pemalar,
secara bentuk visualnya, ianya akan membentuk satu garis lurus seperti yang di
gambarkan di dalam Rajah A, manakala jika persamaan linear yang mempunyai tiga
pembolehubah ia ditulis sebagai ax + by + cz = d dengan a,b,c dan d adalah pemalar.
Apabila ia dilakarkan ia akan membentuk satu satah dalam ruang tiga dimensi seperti di
gambarkan dalam Rajah B.
 y y

ax +by=c

x x
(RAJAH A)
(RAJAH B)
z

Banyak masalah dapat diselesaikan dengan

menggunakan matriks. Sebagai contoh, penjualan buah-
buahan seperti buah betik (B), nenas (N), rambutan (R) dari
kedai P dan Q dapat ditulis seperti berikut :

Nombor-nombor tersebut mewakili berat buah dalam

kilogram untuk dijual. Biasanya lambang yang digunakan untuk mewakili sesuatu matriks ditulis
dengan menggunakan huruf besar sebagai wakilnya seperti A, B, C dan lain-lain. Pernyataan di
atas juga boleh ditulis dalam bentuk matriks yang akan memberi takrif dan huraian matriks
dengan lebih mendalam lagi seperti berikut :
30 56 23
A=
45 23 54
Untuk mendapatkan contoh yang lebih jelas, kita boleh lihat situasi dibawah dan jenis aplikasi
algebra matriks yang digunakan untuk penambahan matriks:

Dalam suatu kajian lapangan, Azman, Zahid dan Mahani merupakan satu kumpulan
yang akan bergerak kerja bersama. Mereka perlu membeli beberapa peralatan yang diperlukan
bagi melengkapkan tugasan yang diberi. Azman mendapat tugasan untuk membeli dua batang
pensil, tiga pembaris dan satu pemadam. Zahid pula perlu membeli dua batang pensil melebihi
Azman, satu pembaris dan satu pemadam. Mahani perlu membeli tiga batang pensil, dua
pembaris dan dua kali ganda jumlah pemadam Zahid. Berapakah jumlah peralatan yang perlu
ketiga-tiga mereka beli?.
 Berdasarkan soalan di atas, operasi penambahan matriks digunakan untuk mencari
penyelesaian kepada jumlah peralatan yang perlu dibeli oleh ketiga-tiga mereka. Namun begitu,
operasi pendaraban skalar juga terlibat dalam penyelesaian masalah ini. Buktinya pernyataan
yang diberi ‘Mahani perlu membeli tiga kali ganda pensil Zahid, dua pembaris dan tiga
pemadam’. Setelah mendarabkan dengan skalar, jumlahkan keseluruhan alatan Azman, Zahid
dan Marni.
Maklumat tersebut dapat dipindahkan dalam bentuk matriks seperti berikut :

lajur 1 = pensil lajur 2 = pembaris lajur 3= pemadam

Azman = A Zahid = Z Mahani = M

A= 2 3 1 , Z= 4 1 1 , M= 4¿

A= 2 3 1 , Z= 4 1 1 , M = 12 2 1

A+Z+M= 2 3 1 + 4 1 1 + 12 2 1

= 18 6 3

x y z = 18 6 3

Jumlah peralatan yang perlu ketiga-tiga mereka beli adalah :

Pensil = 18 batang

Pembaris = 6

Pemadam = 3
2.0 Bina dua permasalahan dalam kehidupan seharian yang melibatkan persamaan
linear dengan tiga pembolehubah.

Gauss Jordan

x + y – 2z = 3
w + 2x –y = 2
2w + 4x +y -3z = -2
w – 4x – 7y – z = -19
Daripada persamaan di atas, kita akan membentuk satu persamaan matriks 4x4.

0 1 1 −2 −3

[ 1 2 −1 0 | 2
2 4 1 −3 −2
1 −4 −7 −1 −19
]
Semua unsur dalam baris 2 ditukar dengan unsur-unsur dalam baris 1 manakala baris 3 menolak hasil
darab 2 dengan kesemua unsur dalam baris 4.

0 1 1 −2 −3 1 2 −1 0 2

( 1 2 −1 0 2
|
2 4 1 −3 −2
1 −4 −7 −1 −19
) B 2 ↔ B1
B 3−2 B4
( 0 1 1 −2 −3
|
0 12 15 −1 36
1 −4 −7 −1 −19
)
Unsur-unsur dalam baris 4 menolak kesemua unsur dalam baris 1.

1 2 −1 0 2 1 2 −1 0 2

( 0 1 1 −2 | −3
0 12 15 −1 36
1 −4 −7 −1 −19
) B 4 −B1 ( 0 1 1 −2 | −3
0 12 15 −1 36
0 −6 −6 −1 −21
)
Unsur-unsur dalam baris 1 menolak hasil darab 2 dengan baris dua manakala unsur dalam baris 3
menambah hasil darab 2 dengan kesemua unsur dalam baris 4.
 1 2 −1 0 2 1 0 −3 4 8

( 0 1 1 −2 −3
|
0 12 15 −1 36
0 −6 −6 −1 −21
) B 1−2 B2
B 3 +2 B 4
( 0 1 1 −2 −3
|
0 0 3 −3 −6
0 −6 −6 −1 −21
)
Unsur-unsur dalam baris 1 menolak hasil darab 2 dengan kesemua unsur dalam baris 2 manakal baris 3
menambah hasil darab kesemua unsur dalam baris 4 dengan 2.

1 0 −3 4 8 1 0 −3 4 8

( 0 1 1 −2 −3
|
0 0 3 −3 −6
0 −6 −6 −1 −21
) B 1−2 B2
B 3 +2 B 4
( 0 1 1 −2 −3
|
0 0 3 −3 −6
0 −6 −6 −1 −21
)
Unsur-unsur dalam baris 4 menambah dengan hasil darab 6 dengan unsur dalam baris 2 manakala unsur
1
−
dalam baris 3 didarab dengan 3

1 0 −3 4 8 1 0 −3 4 8

( 0 1 1 −2 −3
|
0 0 3 −3 −6
0 −6 −6 −1 −21
) B 4 +6B 2
B 3×−
1
3
( 0
0
0
1 1 −2 −3
|
0 1 −1 −2
0 0 −13 −39
)
1
−
Unsur-unsur dalam baris 4 mendarab dengan 13 manakala unsur baris 1 ditambah dengan hasil darab
3 dengan unsur di dalam baris 3.

1 0 −3 4 8 1 0 0 1 2

( 0
0
0
1 1 −2 | −3
0 1 −1 −2
0 0 −13 −39
) B 4 ×−
1
13
B 1 +3 B 3
( 0
0
0
1
0
0
1 −2 |−3
1 −1 −2
0 1 3
)
Unsur-unsur dalam baris 2 menolak unsur dalam baris 3 manakala unsur dalam baris 1 menolak unsur
dalam baris 4.

1 0 0 1 2 1 0 0 0 −1

( 0
0
0
1
0
0
1 −2 −3
|
1 −1 −2
0 1 3
) B 2−B3
B 1−B 4
( 0
0
0
1
0
0
0 −1 −1
|
1 −1 −2
0 1 3
)
Unsur dalam baris 2 menambah dengan unsur dalam baris 4 manakala unsur dalam baris 3 ditambah
dengan unsur dalam baris 4.

1 0 0 0 −1 1 0 0 0 −1

( 0
0
0
1
0
0
0 −1 −1
|
1 −1 −2
0 1 3
) B 2 +B4
B 3 +B4
( 0
0
0
1
0
0
0
1
0
0 2
|
0 1
1 3
)
Petua Cramer
x + y – 2z = 3
w + 2x –y = 2
2w + 4x +y -3z = -2
w – 4x – 7y – z = -19

Daripada persamaan di atas, kita akan membentuk satu persamaan matriks 4x4. Di mana
A x=B

0 1 1 −2 −3

A=
[ 1 2 −1 0 2
|
2 4 1 −3 −2
1 −4 −7 −1 −19
]
0 1 1 −2 w −3

A=
( 1 2 −1 0 x = 2
2 4 1 −3 y −2
1 −4 −7 −1 z −19
)( ) ( )
Menurut Petua Cramer, bagi mencari w,x,y dan z, kita perlu menggunakan rumus ini ;

|A w| |A x| |A y| |A z|
W= |A| ,X= |A| ,Y= |A| ,Z= |A|

Maka, kita perlu mencari penentu bagi |A| .

2 −1 0 1 −1 0 1 2 0 1 2 −1
|A|=0(1)| 4 1 −3 |+1(−1)|2 1 −3 |+1(1)|2 4 −3|+(−2)(−1)|2 4 1 |
−4 −7 −1 1 −7 −1 1 −4 −1 1 −4 −7
 1 −3 2 −3 4 −3 2 −3
[
−1 (1)(1)|
−7 1
|+(−1)(−1)|
1 −1 ][
|+0 +1 (1)(1)|
−4 −1
|+(2)(−1)|
1 −1
|+0 +
]
4 1 2 1 2 4
[
2 (1)(1)|
−4 −7
|+(2)(−1)|
1 −7
|+(1)(−1)|
1 −4
| ]
=1 [ (−1−21 ) +(−2+3 )+0 ] +1 [ (−4−12)−2(−2+ 3)+0 ]+2 [ (−28+ 4 )−2(−14−1)−1(−8−4 ) ]

=−1 [ −22+1 ] +1 [ −16−2(1) ] +2 [ −24−2(−15 )−1(−12) ]

=39
Gantikan B ke dalam lajur 1 untuk mendapatkan x seperti di bawah;

−3 1 1 −2 w
W= 2
(
−2
−19
2
4
−4
−1
1
−7
0
−3
−1
)( )
x
y
z

Dengan menggunakan perkembangan kofaktor bagi lajur 1, maka ;

2 −1 0 2 −1 0 2 2 0 2 2 −1
A w =(−3)(1)| 4 1 −3 |+(1)(−1)| −2 1 −3 |+(1)(1)| −2 4 −3 |+(−2)(−1)| −2 4 1 |
−4 −7 −1 −19 −7 −1 −19 −4 −1 −19 −4 −7
1 −3 4 −3 1 −3
[
=−3 (2)(1)|
−7 −1
|+(−1)(−1)|
−4 −1 ] [
|+0 +(−1) (2)(1)|
−7 −1
|+(−1)(1)|
−2 −3
−19 −1 ]
|+0 +

4 −3 4 1 −2 1 −2 4
[
1 (2)(1)|
−4 −1
|+(2)(−1)|
−2 −3
−19 −1 ][
|+0 +2 2(1)|
−4 −7
|+2(−1)|
−19 −7
|+1(1)|
−19 −4
| ]
 =−3 [ 2(−22)+1(−16)]−1 [ 2(−22)+1(−55)]+1 [ 2(−16)−2(−55)] +2 [ 2(−24)−2(33)−1(84)]

=180+99+78−396

=−39

Bagi mencari x, gantikan B ke dalam lajur 2 seperti di bawah;

0 −3 1 −2 w
X=
(
1 2 −1 0 x
2 −2 1 −3 y
1 −19 7 −1 z
)( )
Dengan menggunakan perkembangan kofaktor bagi lajur 2, maka ;

1 −1 0 1 2 0 1 2 −1
A x=0+(−3)(−1)|2 1 −3|+(1)(1)|2 −2 −3 |+(−2)(−1)|2 −2 1 |
1 −7 −1 1 −19 −1 1 −19 −7

=3 (1)(1)|1
−3 |+(−1)(−1)|2 −3 |+0 +1 (1)(1)|−2 −3 |+(2)(−1)|2 −3 |+0 +
[ −7 −1 1 −1 ][ −19 −1 1 −1 ]
1 2 1 2 −2
[
2 (1)(1)|
−2
−19 −7
|+(2)(−1)|
1 −7
|+(−1)(1)|
1 −19
|
]
=3 [ −22+1+0 ] +1 [−55−2(1)+0 ] +2 [ 33−2(−15)−1(−36) ]
=78

Dengan mencari y, gantikan B ke dalam lajur 3 seperti di bawah ;

 0 1 −3 −2 w
Y= 1
2
1
( 2 2 0 x
4 −2 −3 y
−4 −19 −1 z
)( )
Dengan menggunakan perkembangan kofaktor bagi lajur 3, maka ;

1 2 0 1 2 0 1 2 2
A y =0+(1)(−1)|2 −2 −3|+(1)(−3)|2 4 −3 |+(−2)(−1)|2 4 −2 |
1 −19 −1 1 −4 −1 1 −4 −19
−2 −3 2 −3 4 −3 2 −3
[
=−1 (1)(1)|
−19 −1
|+(2)(−1)|
1 −1 ] [
|+0 −3 (1)(1)|
−4 1
|+2(−1)|
1 −1
|+0 +
]
4 −2 2 −2 2 4
[
2 (1)(1)|
−4 −19
|+2(−1)|
1 −19
|+(2)(1)|
1 −4
| ]
=−1 [ 1(−55 )−2(1 )+0 ] −3 [ (1 )(−16 )−2(1 )+0 ] +2 [− 84−2(−36 )+2(−12)]

=57+54−72
=39

Dengan mencari Z, gantikan B ke dalam lajur 4 seperti di bawah ;

0 1 1 −3 w
Z= 1
2
1
( 2
4
−4
−1 2 x
1 −2 y
−7 −19 z
)( )
Dengan menggunakan perkembangan kofaktor bagi lajur 4, maka ;
 1 −1 2 1 2 2 1 2 −1
=(−1)(1)|2 1 −2 |+(1)(1)|2 4 −2 |+(−1)(−3)|2 4 1 |
1 −7 −19 1 −4 −19 1 −4 −7

4 −2 2 −2 2 1
[
=−1 (1)(1)|
−4 −19
|+(−1)(−1)|
1 −19
|+2(1)|
1 −7 ]
|+

4 −2 2 −2 2 4
[
1 (1)(1)|
−4 −19
|+(2)(−1)|
1 −19
|+(2)(1)|
1 −4 ]
|+

4 1 2 1 2 4
[
3 (1)(1)|
−4 −7
|+(2)(−1)|
1 −7
|+(1)(−1)|
1 −4 ]
|

=99−36+54

=117
 |A |
W= w
|A|
−39
W=
39
W=−1

|A x|
X=
|A|
78
X=
39
X =2

|A y|
Y=
|A|
39
Y=
39
Y =1

|A z|
Z=
|A|
117
Z=
39
Z =3
3.0 Membandingbezakan kedua-dua kaedah yang dipilih dengan menyatakan
kelebihan bagi kaaedah tersebut.

Setelah saya berjaya menyelesaikan sistem persamaan linear dengan menggunakan 2

kaedah yang berbeza iaitu petua cramer dan gauss-jordan, saya telah membanding beza
antara kaedah-kaedah yang telah saya gunakan.

Bagi pendapat saya, jika dibanding beza antara kedua-dua kaedah, kaedah yang paling
senang dalam menyelesaikan sistem persamaan linear ini adalah dengan menggunakan
kaedah gauss-jordan. Kaedah ini tidak perlu untuk mencari penentu matriks seperti mana
kaedah petua cramer. Dalam mencari penentu matriks, kita akan melalui satu proses yang agak
sukar lebih-lebih lagi bilangan lajur dan baris yang ditetapkan di dalam kerja kursus ini

sebanyak 4×4 . Lebih bertambah sukar apabila unsur-unsur, yang terdapat di dalam lajur
dan baris diselangi dengan tanda '+' atau '-'. Ini akan membuatkan kita mudah silap dalam
menentukan penentu matriks. Ini menunjukkan kaedah Gauss-Jordan lebih mudah jika
dibandingkan dengan Petua Cramer.

Jadinya, saya merasakan bahawa kaedah yang paling termudah dalam menyelesaikan
sistem persamaan linear adalah dengan menggunakan kaedah Gauss-Jordan.