► sB{w y™u f~{eh - yuf {tÚk™ (¼k„ 1)

► „wshkŒ y™u GR rððkË

► ©e÷tfk{kt 20{ku ƒtÄkhýeÞ ‚wÄkhku
► r„÷„ex - ƒkÂÕxMŒk™
► Mxkxo-y… …h ‚t‚ËeÞ ‚r{rŒ rh…kuxo
► þki[k÷Þ ‚ðuoûký
 yLkw¢{rýfk
ykŠxfÕMk 1 to 11
f~{eh : yuf {tÚkLk (¼køk-1)
Dhi Gurukul ©e÷tfk yLku ¼khík
økwshkík yLku G. R. rððkË
E - LEARNING | PUBLICATION

Economy 12 to 23
GDP ‚tfku[™
yuzsMxuz „úku‚ huðuLÞq
‚nfkh fku.yku. xâqƒ NCDC [u™÷
RBI™wt DSGE {kuzu÷
Vâw[h rƒÍ™u‚ „úw… …nu÷
rƒÍ™u‚ rhVku{o yufþ™ Ã÷k™
Mxkxo-y… rð÷uÍ yuLxhr«LÞkuh «ku„úk{
e-NAM Portal
‚hkuË-…kuxoT‚
MPLADS Vtz
Sharing Economy
fkuEh-Syku
COVID-19 fkhýu yLÞ hku„ku™e h‚efhý {kxu ‚{MÞk
‚uƒe îkhk {ÂÕxfu… Vtz ‚tƒtÄe rËþk-r™Ëuoþ
fu. S. ƒur‚™
COVID-19 y™u ðe{k™k Ëkðk
MSME Wãku„ …h ÷kufzkW™™ku «¼kð
RL£kMxÙf[h ELðuMx{uLx xÙMx
Þwðkn - Þwðk fkiþ÷ …nu÷
LÞq™Œ{ ‚{Úko™

Indian Polity 24 to 33
yÕ…‚tÏÞf
¾kuxk ‚{k[kh hkufðk rËþk-r™Ëuoþ
Þk™ku{k{e s™òrŒ
 yLkw¢{rýfk
{ufuËkŒwt fkðuhe ™Ëe «kusufx - fýkoxf
Äkhk‚¼k rðþu»kkrÄfkh™wt WÕ÷t½™
Mxkxo-y… …h ‚t‚ËeÞ ‚r{rŒ rh…kuxo
Dhi Gurukul ‚uLxÙ÷ rðMxk …w™:rðfk‚ …rhÞkus™k
E - LEARNING | PUBLICATION
f]r»k rðÄuÞf - 2020
hnuXký™ku yrÄfkh
yk¼k‚e yktËku÷™
÷kuf yËk÷Œ
hküÙeÞ r[rfí‚k ykÞku„
‚¥kkðkh „ku…™eÞŒk fkÞËku
r„÷„ex - ƒkÂÕxMŒk™
hküÙeÞ Œ…k‚ yusL‚e
International Relationship 34 to 41
yktŒhhküÙeÞ LÞkÞrðË …rh»kË
UNSC{kt ¼khŒ™e SŒ
FARA ACT-1938
®‚„k…wh fLðu™þ™ yku™ {urzÞuþ™
LAC - 5 ‚qºke Þkus™k
¼khŒ …h [e™ îkhk r™„hk™e
{kWLx yuðhuMx ™e Ÿ[kE™e …w™:„ý™k
SƒqŒe yk[kh ‚trnŒk
ƒkuí‚ðk™k{kt nkÚkeyku™k {]íÞw
ykhƒ ÷e„
Ônu÷
rs{uõ‚-20
ÂMðÍh÷uLz y™u EU rððkË
yk{eor™Þk y™u yÍhƒiÍk™ rððkË
Art and Culture 42 to 45
yktÄú«Ëuþ{kt Ëw÷o¼ rþ÷k÷u¾™e þkuÄ
2400 ð»ko sq™e «k[e™ {{e
…wÒk…hk ðkÞ÷h rðÿkun-ºkkðýfkuh
«‚kË Þkus™k
[uLË{t„÷{ ‚kze
zuÂMx™uþ™ ™kuÚko- EMx 2020
hku„™ r[ºkf÷k
 yLkw¢{rýfk
Environment 46 to 51
NDC-TPA
Dhi Gurukul ƒkÞku[kh
E - LEARNING | PUBLICATION
«kusufx „t„k zkuÂÕV™ ‚thûký
hküÙeÞ ðkt‚ r{þ™
s¤ðkÞw M{kxo þnuh ykf÷™ {k¤¾wt 2.0
rËÕ÷e - 2041 Ã÷k™
ç÷w ^÷u„
UN îkhk s¤ðkÞw «MŒkð{kt ¼khŒ {kxu sku„ðkE
‚䙄Z ðLÞSð yÇÞkhý - hksMÚkk™
¾kuhkf rðÁØ #Äý

Science and Technology 52 to 64

M…u‚-yuõ‚™wt «Úk{ ÄúwðeÞ fûkk r{þ™
‚kih Wòo ‚t[kr÷Œ M«uÞh
[LÿÞk™ - 1
ELzMxÙe 4.0
r‚r÷fkur‚‚ hku„
{U„ku ‚ku^xðuh
Ëðk {tsqhe fkÞo¢{
xÙkL‚Vux
¼khŒ y™u M¢U{sux ûk{Œk
yuLxe ‚uxu÷kEx r{‚kR÷ - DRDO
f®÷„k r¢fux £ku„
IMPACT-2020
VkuMVe™ „u‚
‚kih[¢ - 25
r[rfí‚k W…fhý …kfo
DRDO îkhk ABHYAS ™wt ‚V¤ …heûký
ðuf‚e™ ðuƒ …kuxo÷ y™u hküÙeÞ Âõ÷r™f÷ hkSMxÙe
M¢ƒ xkEV‚ y™u ™k„k÷uLz
fkìt„ku Veðh
UAE [tÿr{þ™
{kuƒkR÷ õ÷ku™
SATHI
 yLkw¢{rýfk
scheme 65 to 67
AICTE rðïuïhiÞk ©uü rþûkf …whMfkh - 2020
Dhi Gurukul ‚{Úko Þkus™k
E - LEARNING | PUBLICATION
COVID-19 y™u W…þk{f ‚t¼k¤
…ku»ký yr¼Þk™
þwr[ Þkus™k-fýkoxf
Ëe™ËÞk÷ W…kæÞkÞ „úk{eý fkiþÕÞ Þkus™k
ð„kuo {kxu hurzÞku
Testometer 68 to 74
Talkative India

f~{eh : yuf {tÚkLk (¼køk-1)

- ykfkþ {kuËe
f~{eh ½kxe su yuf Mk{Þ{kt rðïLkwt Mðøko {kLkðk{kt ykðíkwt níkwt íÞkt ðíko{kLk{kt W¥khÚke ÷ELku Ërûký MkwÄe
y÷økkððkËLke hkus Lkðe yktÄe òuðk {¤u Au. su ÞwðkLkkuLkk nkÚk{kt ÃkwMíkf yLku f÷{ nkuðe òuEyu íku nkÚkku{kt ÃkÚÚkh yLku
çktËwf Au íÞkt Mkk{u Mkwhûkk çk¤kuLkk nkÚkku{kt Ãku÷ux økLk. rËÕne y{LkLke yÃke÷ fheLku MktrÄ fhðk {ktøku Au íÞkt çkwræÄSðe MktðkË
yLku f~{ehe ÞwðkLk y÷økkð.
fhkuzku YrÃkÞkLke MkkðosrLkf MktÃkr¥k Lk»x ÚkE Au. Mkhuhkþ rËðMkku{kt Mfw÷, fku÷us yLku fkÞko÷Þ çktÄ òuðk {¤u Au. çkÄk
fkÞkuo Äe{e økrík{kt [k÷u Au yLku sLk-SðLk yMík ÔÞMík Au Ãký ykx÷k ð»kkuo{kt þktrík MÚkkrÃkík ÚkE LkÚke. fkuE Ãký yuf LkkLkku
{wÆku f~{eh ½kxe{kt çktËwf yLku çkkYË WXkððk {kxu Ãkwhíkwt Au su ¼÷u fu y{hLkkÚk ©kELk çkkuzo (2008), þkurÃkÞkO çk¤kífkh
(2009) fu ÃkAe ykrMkVk çkkLkku (fXwyk huÃk fuMk) nkuÞ. Ëhuf Mk{Þu f~{eh{kt ®nMkk Ëu¾kÞ Au.
½kxeLke ykçkkunðk yux÷e yhksf ÚkE [qfe Au fu Mk{ÂLðík MktMf]ríkLkwt ÃkíkLk Ëu¾kÞ Au. ßÞkt f~{erhÞkík rðï{kt «ÏÞkík
íkÚkk ÃkkrfMíkkLkLkk Ítzk yLku RM÷k{ef MxuxLkk Lkkhk ÷køkðk íku nðu Mkk{kLÞ çkkçkík Au, Ãký Mkðk÷ yu Au fu fk~{eh yk
rMÚkrík{kt fE heíku ÃknkU[u Au ? ½kxeLkk y{wf ÷kufku ¼khík suðk ÷kufíkktrºkf Ëuþ Úke y÷øk ÚkELku ÃkkrfMíkkLk suðk yÂMÚkh
Ëuþ{kt fu{ sðk {køku Au ?
f~{ehe Mk{MÞkLku fÞkhuf fkLkqLke ÔÞðMÚkkLke rLk»V¤íkk, íkku fÞkhuf yktíkrhf MkwhûkkLkku {wÆku, íkku fÞkhuf EM÷k{Lke fèh
ðnkçke rð[khÄkhkLkku «MkkhLkwt Ãkrhýk{ {kLkðk{kt ykðu Au, íkku çkwæÄeSðeykuLkku {ík Au fu ÃkkrfMíkkLk îkhk «kÞkuSík
ykíktfðkËLkwt Ãkrhýk{ Au. f~{ehLku fÞkhuf LkunÁLke fwxLkeríkf rLk»V¤íkk íkku {nkhkò nrh®MknLke {n¥ðkfktûkkLkwt Ãkrhýk{
{kLkðk{kt ykðu Au. rðîkLkkuLkku yuf {ík rçkúxLkLke hksLkeríkLku Ãký ykLkwt fkhý {kLku Au. yk{, f~{eh Mk{MÞkLku Ëu¾kðkLkk
LksheÞk y÷øk y÷øk Au Ãký Mk{kÄkLkLkku fkuE hMíkku LkÚke. yks fkhý Au fu f~{eh yksu Ãký ¼khík-ÃkkrfMíkkLke hksLkiríkf
{níðkfktûkkLkwt MÚk¤ çkLku÷wt Au. f~{ehLke çkhçkkËe{kt ßÞkt ¼khík - ÃkkrfMíkkLkLkk «kuõMke ðkuhLkk yusLzkLke {wÏÞ ¼qr{fk çkíkkðu

Articals September 2020 Edition Talkative India | 1

Talkative India
Au íÞkt ÃkkrfMíkkLk îkhk ¼khíkLke çk¤sçkheLkwt yrÄøkúný yLku ¢wh þkMkLkLku {wÏÞ fkhý {kLku Au.
Ãký çkÄk s fkhýku{kt MkkiÚke {n¥ðÃkqýo «&™ Au fu f~{ehLke ykðk{Lkwt þwt ? f~{ehLkk Mk{kÄkLk{kt {w¤ f~{ehe þwt
rð[khu Au þwt íkuLkwt {qÕÞktfLk Lk Úkðwt òuEyu ? Ãký f~{ehLkku yÚko ¾k÷e f~{eh½kxe Lknª Ãký sB{w, ÷Ëk¾ yLku Ãkkf yrÄf]ík
f~{ehLkku ¼køk Ãký Au.

 ykÍkËeLkk Mk{ÞLke ÂMÚkrík

f~{eh Mk{MÞk su ¼khík-ÃkkrfMíkkLk ðå[u rððkrËík s{eLkLkwt fkhý Ëu¾kÞ Au Ãký {nkhks nrh®MknLke {níðkfktûkkyku,
ykí{rLkýoÞLkk yrÄfkhLkwt nLkLk, ÃkkrfMíkkLkLke fÃkxLkerík, rçkúxLkLkwt »kzÞtºk yLku ¼khíkeÞ LkuíkkykuLke ËwhËtŠþíkkLkku y¼kðLkwt
Mkt{ur÷ík MðYÃk Au yux÷u fu fk~{ehLke Mk{MÞk yksLke Lknª Ãký ¼khíkLke ykÍkËe yLku rð¼ksLk{kt Au.
1947 Ãknu÷k f~{eh yuf Mðíktºk rhÞkMkík níke. suLkk Ãkh zkuøkhk hksÃkqík hkò nrh®MknLkwt þkMkLk níkwt Ãký hûkk,
ËwhMkt[kh yLku rðËuþ Lkerík rçkúrxþ MkhfkhLkk nkÚk{kt níke. yk ûkuºkLke çknw{íke {wrM÷{ níke yLku þkMkf rnLËw níkk.
{kWLxçkuxLk ÞkusLkkLkk ytíkøkoík ßÞkhu ¼khíkLkwt rð¼ksLk ÚkÞwt íkku Ëuþe hsðkzkLku ykí{rLkýoÞLkku yrÄfkh níkku fu ÃkkuíkkLke
EåAkÚke íku ¼khík fu ÃkkrfMíkkLk{kt òuzkÞ yÚkðk Mðíktºk hnu. yks fkhý fk~{eh Mk{MÞkLke þYykík Au. f~{ehLkwt ûkuºkV¤
h,hh,h36 ðøko rf.{e. Au. yLku f~{ehykuLke {kuxe MktÏÞk rLkðkMk fhu Au. f~{ehLkku ÃkkuíkkLkku fkuE Wãkuøk Lk níkku Ãký íkuLke
MkwtËhíkk, Vq÷kuLke ½kxe, çkhV ZtfkÞu÷ku Ãknkz yLku V¤kuLkk çkkøk-çkøke[k rðËuþe «ðkMkeyku {kxu ykf»koýLkwt fuLÿ níkwt. f]r»k
Mkk{kLÞ níke Ãký fuMkhLkwt WíÃkkËLk yÔÔ÷ níkwt. {nkhkò nrh®Mkn f~{ehLku Mðíktºk Ëuþ çkLkkððkLkku rð[kh hk¾íkk níkk yLku
ÃkqðoLkwt ÂMðxTÍ÷uoLz çkLkkððk {køkíkk níkk. yks fkhýkuÚke 1Ãk ykuøkMx 1947 MkwÄe f~{eh ¼khík-ÃkkrfMíkkLk{kt Mkt{ur÷ík Lkk
ÚkÞwt yLku ÞÚkkÂMÚkrík (Stand Still Agreement) fhkhLke ¼÷k{ý fhe. suLkk ytíkøkoík ÔÞÂõíkyku íkÚkk ykð~Þf ðMíkwykuLku
Mke{kLke ykh-Ãkkh {kuf÷e þfkíkwt níkwt. ÃkkrfMíkkLku yk fhkh fhe ÷eÄku Ãký ¼khíku hkn Ëu¾ðkLkwt ÃkMktË fÞwO. MkÃxuBçkh MkwÄe{kt
ÃkkrfMíkkLkLkk MktçktÄ f~{ehÚke ¾hkçk ÚkÞk fkhý fu ÃkkrfMíkkLku ÷køkíkwt níkwt fu, fk~{ehLkk rnLËw þkMkf ¼khík íkhV ð¤e sþu
íkuÚke íkuLku sYrhÞkíkLke ðMíkwyku hkufeLku f~{eh Ãkh Ëçkký W¼wt fÞwO. òufu MkhËkh Ãkxu÷Lku f~{ehLkk ÃkkrfMíkkLk{kt sðkÚke fkuE
rðhkuÄ Lk níkku Ãký sqLkkøkZLkk {wÆk Ãkh ÃkkrfMíkkLkLkk »kzÞtºku MkhËkhLkku r{òs çkË÷e LkkÏÞku íku{ Aíkkt ¼khíku f~{ehLku
ÃkkuíkkLkk{kt rð÷Þ fhðkLke fkuE Ãknu÷ Lkk fhe.
ðkEMkhkuÞyu f~{ehLke heÞkMkíkLku MkwhûkkLkk nuíkwÚke fkuE Ãký yuf{kt rð÷Þ ÚkðkLke Mk÷kn ykÃke [qõÞk níkk Ãký
{nkhkòyu rsÆLkk Akuze. ðkMíkð{kt, {nkhksLkku rLkýoÞ ÔÞÂõíkøkík {n¥ðkfktûkkyku yLku ¼kðLkkykuÚke «urhík níkku su
íkfoþÂõíkLkk ykÄkh Ãkh Mkk[ku Lknkuíkku Wíkhíkku. íku MkktMf]ríkf rðhkMkík, f]r»k, çktËhøkkn, Wãkuøk yLku sLk¼kðLkkLku LkshytËks
fheLku s{eLkÚke çktÄkÞu÷e rhÞkMkíkLku Mðíktºk çkLkkððk {køkíkk níkk. yks fkhýkuÚke rLkýoÞ ÷uðk{kt su rð÷tçk ÚkÞku íkuLku
ÃkkrfMíkkLkLku f~{ehLkku fçkòu fhðkLkku yrÄfkh ykÃÞku yLku ynªÞkÚke sL{ ÚkkÞ Au f~{eh Mk{MÞkLkk çkeò hkuÃkýLke.
yuðwt LkÚke fu rðï{kt s{eLkÚke çktÄkÞu÷k hkßÞLkwt yÂMíkíð Lk níkwt. 1947{kt h3 Ëuþ níkk yLku ðíko{kLk{kt 41 Ëuþ
Au Ãký f~{eh yuf ykí{rLk¼oh rhÞkMkík Lkníke su íkuLke MkkiÚke {kuxe Mk{MÞk níke. MkkÚku s f~{ehLke Mkk{kLÞ rMÚkrík yLku
MkktMf]ríkf rðhkMkík ½ýe rðrþ»x níke íkuÚke íkuLkwt ¼khík fu ÃkkrfMíkkLk{kt {u¤ðwt ½ýwt sYhe níkwt. yks çkkçkíkLku Mk{sðkÚke
{nkhkò nrh®Mkn [qfe økÞk yLku yks f~{eh Mk{MÞk rÔkïLke Mkk{u Au.
ÃkkrfMíkkLkLkk {wsçk f~{eh Ãkh yuLkku yrÄfkh Au fkhý fu {wrM÷{ çknw{íke, ÿehk»xÙ rMkæÄktík, ¼kiøkkur÷f LkSfíkk,
ÃkkrfMíkkLkLke ºký {n¥ðÃkqýo LkËeyku (rMktÄw, su÷{, r[Lkkçk) Lkku WÆøk{ †kuík f~{eh{kt nkuðwt, f~{ehLke ÃkkrfMíkkLk Ãkh
ykŠÚkf rLk¼ohíkk íkÚkk ykLke Mke{kyku ¼khík fhíkkt ÃkkrfMíkkLk MkkÚku ðÄkhu nkuðe suðk fkhýku Au òu fu yk çkÄk íkfo Ãkqhíkk

2 | Talkative India September 2020 Edition Articals

Talkative India
LkÚke. ¼khík fÞkhuÞ Ãký rîhk»xÙLkk rMkæÄktíkLkku Mðefkh LkÚke fÞkuo MkkÚku s ¼khíku Ä{oLku Ãký fÞkhuÞ hkßÞLkku ykÄkh LkÚke
{kLÞku. ¼khíkeÞ Lkuíkkykuyu ËuþLkk rð¼ksLk ®nMkkÚke çk[ðk {kxu MðefkÞko níkk Lkk fu Ä{oLkk ykÄkh Ãkh. rð¼ksLk ÃkAe
Ãký ÃkkrfMíkkLkÚke ðÄkhu {wMk÷{kLk ¼khík{kt níkk suÚke {wrM÷{ çknw MktÏÞkLkku íkfo fk~{eh {kxu ykÄkh LkÚke. ÃkkrfMíkkLk{kt
sðk ðk¤e ºký LkËeykuLkk Mºkkuík f~{eh{kt nkuðk yu íkfo Ãký yMðefkhkÞ Au fkhý fu ËuþLke Mke{kyku õÞkhuÞ Ãký
LkËeykuLkk ykÄkh Ãkh Lk¬e Úkíke LkÚke. ºký LkËeyku{kt Ãký ¾k÷e su÷{ fk~{ehÚke Lkef¤u Au ßÞkhu rMktÄw yLku Mkík÷s
ríkçkuxÚke Lkef¤u Au.
ßÞkt MkwÄe ykŠÚkf rLk¼ohíkkLke ðkík Au íkku ÃkkrfMíkkLk fhíkk f~{eh yLku ¼khíkLke ykŠÚkf rLk¼ohíkk ÃkhMÃkh ðÄkhu
hne Au yLku rðïLkk çkÄk Ëuþku yufçkeò Ãkh rLk¼oh Au su ÃkkrfMíkkLk MkkÚku òuzkðkLkku íkfo yMðefkhu Au. ÃkkrfMíkkLkLku f~{ehLkku
fçkòu fhðk {kxu hh-ykufxkuçkh-1947Lkk hkus nw{÷ku fhe ËeÄku. fçkkÞ÷eykuLkk ðuþ{kt ÃkkrfMíkkLkLke MkuLkkyu ÷qtx-Vkx, ®nMkk
yLku çk¤kífkh suðe ¾kLkk¾hkçke fhe suLkkÚke ½kxe{kt ÃkkrfMíkkLkLkk «rík yýøk{ku W¼ku ÚkÞku. ykðe ÃkrhÂMÚkrík{kt hkò yLku
«òyu ¼khíkÚke {ËË {ktøke yLku ¼khíkLke MkkÚku hnuðkLkwt yLku ¼rð»Þ{kt òuzkðkLke EåAk ònuh fhe. yk{ fkuE fkhý LkÚke
fu ÃkkrfMíkkLk ÃkkuíkkLkku Ëkðku ònuh fhu Ãký ÃkkuíkkLke Ëw»xíkkLkk fkhýu íkuLku f~{eh {wÆk Ãkh 196Ãk yLku 1999 suðk ÞwØku ÷zâk
yLku nkhLkku Mkk{Lkku fÞkuo.
ðkMíkð{kt Ëu¾ðk sEyu íkku f~{eh Mk{MÞkLkku {q¤ sLkf ÃkkrfMíkkLk Au yLku yksu Ãký f~{eh ÞwðkLkkuLkk nkÚk{kt su
ÃkÚÚkh Au íku ÃkkrfMíkkLkLkk LkkÃkkf rð[kYtLkwt s fkhý Au yuf ÷ktçkk Mk{ÞÚke ÃkkrfMíkkLk{kt rð[kh [k÷u Au fu ‘nMkfu r÷Þk ni
ÃkkrfMíkkLk, ÷z fu ÷Uøku rnLËwMíkkLk....’ yk rð[khLke Ãkqýkonqrík {kxu {wrM÷{ fku{Lkk økheçk yLku ÷k[kh ÞwðkLkkuLku RM÷k{ yLku
sunkËLkk çknkLku yktíkfðkËe çkLkkððkLkwt fk{ ÚkkÞ Au su ÃkkuíkkLke ykŠÚkf Mkwhûkk EåAu Au.
òufu f~{eh Mk{MÞkLku rçkúxLkLkwt »kzÞtºk yLku ¼khíkeÞ LkuíkkykuLke yk ËqhËŠþíkkLkwt Ãkrhýk{ Ãký {kLkðk{kt ykðu Au.
sLkh÷ {krLkf þkuLke zkÞhe yLku fuçkuÕMk Lkk{Lkk ËMíkkðusÚke òýðk {¤u Au fu rçkúxuLk Lkníkwt EåAíkwt fu Ãkqýo sB{w-f~{eh
¼khíkLkk nkÚk{kt òÞ. ÷tzLk{kt rðîkLkkuLke Äkhýk níke fu òu ÃkkrfMíkkLkÚke òuzkÞu÷ku ûkuºk ¼khík{kt sþu íkku ÃkkrfMíkkLkLkwt
yÂMíkíð Mk{kó ÚkE sþu. ËMíkkðuòu «{kýu ðkEMkhkuÞ {kWLxçkuxLk yLku [eV ykuV yk{eo MxkV sLkh÷ hkuÞ çkwþhu ¼khíkLke
MkiLÞ fkÞoðkneLkku rðhkuÄ fÞkuo níkku íkÚkk MkhfkhLku ¾kuxe Mk÷kn ykÃkíkk níkk su{k Lkunhw fux÷efðkh VMkkÞk Ãký MkhËkh Ãkxu÷Lkk
fzf rLkýoÞLkk fkhýu MkiLÞ fkÞoðkne Mkt¼ð çkLke Ãký íku{ Aíkkt ¼khíkeÞ MkuLkk MktÃkqýo fk~{ehLkku fçkòu Lkk ÷E þfe yLku
{kWLx çkuxLku LkunÁLku þktríkðkíkkoLke Mk÷kn ykÃke suLku {kLke ÷uðk{kt ykðe yLku ykøk¤ íku{Lke Mk÷kn Ãkh yk Mk{MÞkLku
Mk{kÄkLk {kxu òLÞwykhe 1948{kt ÞwyuLkyku{kt ÷E sðk{kt ykÔÞku su ¼khíkLke Ãknkz sux÷e {kuxe ¼q÷ níke.
rçkúrxþ Mkhfkh Ãký Lk níke EåAíke fu f~{ehLkku rð÷Þ ¼khík{kt ÚkkÞ fkhý fu òu f~{ehLkku ¼khíkLkku ytøk çkLku íkku
ÞwyuMkyuMkykhÚke ¼khíkLke ¼qøkku¤ LkSf ÚkE sþu yLku ÞwyuMkyuMkykhLku ¼khík Mkrník Ërûký yurþÞk{kt MkkBÞðkËe
rð[khÄkhkLkk «Mkkh{kt {ËË {¤þu. yk s fkhýÚke rçkúrxþ Mkhfkhu ÃkkrfMíkkLkLku Mkþõík fheLku ÞwyuMkyuMkykhLku hkufðkLkku
«ÞíLk fÞkuo. rðîkLkkuLkku yuf {ík {kLku Au fu f~{eh Mk{MÞk Ãktrzík LkunÁ yLku «Úk{ ÃktÂõíkLkk LkuíkkykuLke xqtfe hksLkiríkf
ËqhËŠþíkkLkwt fkhý níkwt. Lkunhw f~{ehLkk {wÆk Ãkh MkhËkh Ãkxu÷, rð.Ãke. {uLkLk yLku furçkLkuxLke søÞkyu {kWLx çkuxLkLku ðÄkhu
{n¥ð ykÃkíkk níkk. Lkunhw îkhk f~{eh{kt MkiLÞ fkÞoðkne Ãkh Lkkhksøke, {kWLx çkuxLkLke Mk÷kn Ãkh Ãkqýo f~{ehÚke
ÃkkrfMíkkLkykuLku çknkh Lkk fhðk yLku ÃkkA¤Úke íkuLku ÞwyuLkyku{kt ÷E sðwt. yk {wÆku ÞwyuLkyku{kt sðkÚke yktíkhhk»xÙeÞ rð»kÞ
çkLke økÞku su LkunhwLke fqxLkiríkf rLk»V¤íkk Au ykLkk rMkðkÞ íku ÃkkuíkkLkk r{ºk þu¾ yçËwÕ÷kLku Ãký Mk{sðk{kt rLk»V¤ økÞk.
su ÃkkA¤Úke f~{eh{kt çkkøke Lkuíkk çkLke økÞk yLku f~{eh yLku ¼khíkLke y÷øk y÷øk ÔÞkÏÞk fhe yLku rðï{kt ¼khíkLku rnLËw
hk»xÙ íkhefu Mkk{u {qõÞwt.

Articals September 2020 Edition Talkative India | 3

Talkative India
yk çkÄk fkhýku rMkðkÞ Ãký sLk{ík MktøkúnLke Mðef]rík, ykŠxf÷ - 370, ykŠxf÷ - 3Ãkyu f~{ehLku ¼khík{kt Ãkqýo
rð÷ÞLkk {køkoLku çkkÄf Mkkrçkík fhu Au. ðkMíkð{kt Lkunhw, ~Þk{k«MkkË {w¾So fu þu¾ yçËwÕ÷kLke yËqhËŠþíkkLkku ¾k÷e rð»kÞ
LkÚke Ãký ¼khíkeÞ Lkuík]íð Ãký nt{uþk fkuE rLkýoÞ Lkk ÷E þõÞwt su 196Ãk ÃkAeLkku íkkMftË fhkh nkuÞ fu 1971 ÃkAeLkku rMk{÷k
fhkh nkuÞ. fqxLkerík{kt ÃkkrfMíkkLk MkkÚku nt{uþk ÃkhkSík ÚkÞwt. Ëhuf yktíkhhk»xÙeÞ {t[ Ãkh sux÷e «{w¾íkkÚke f~{ehLkku {wÆku
ÃkkrfMíkkLku WXkÔÞku Au íkux÷wt ¼khík LkÚke WXkðe þõÞwt yLku yks fkhý Au fu ¼khík yks rËLk MkwÄe Ëçkký MknLk fhu Au.

 ðíko{kLk{kt f~{eh Mk{MÞkLkwt MðYÃk

Ãknu÷k f~{eh Mk{MÞkLkk {q¤{kt ¾k÷e ÃkkrfMíkkLkLke Ãk[kððkLke Lkerík níke Ãký f~{ehe ÷kufku{kt íkuLkwt fkuE Mk{ÚkoLk Lkníkwt
Ãký nðu, yk MðYÃk{kt Úkkuzku çkË÷kð ykÔÞku Au. ykLkwt fkhý ¼khíkÚke ºký-ºký ÞwØku{kt nkÞko ÃkAe ÃkkrfMíkkLk îkhk f~{eh{kt
ykíktfðkËLkk {kæÞ{Úke Ãkhkuûk ÞwØLke ÷ktçkk Mk{ÞLke hýLkeríkLkwt Mkt[k÷Lk ÚkÞw.t ÃkkrfMíkkLku ¼khík îkhk çkktø÷kËuþLku Mðíktºk fÞko ÃkAe
f~{eh{kt MkwrLkÞkursík rð¼ksLkfkhe hýLkeríkLkku «ÞíLk þY fÞkuo su{kt 1987{kt ÚkÞu÷e f~{eh [qxt ýe{kt ÔÞkÃkf ÄktÄ÷e ÃkAe íkuLku
yðMkh {éÞku. yk [qxt ýe{kt MkiÞË y÷e þkn røk÷kLke, yçËw÷ økLke ÷kuLk, MkiÞË y÷kWÆeLk suðk LkuíkkykuLke nkh ÚkE. su ÃkkA¤
síkkt nwŠhÞík fkuLVhLMk, JKLF fu rnÍçkw÷ {wÍkrnÆeLk suðk y÷økkððkËe MktøkXLkkuLkk rÃkíkk çkLÞk. yk MktøkXLkkuLku ÃkkrfMíkkLkLkwt
Mk{ÚkoLk {éÞwt yLku f~{eh{kt y÷økkððkËLke MkkÚku ykíktfðkËu sL{ ÷eÄku. suLku çkÒku íkhVLkk f~{ehLku ¼uøkk fhíkk ykÍkË f~{ehLke
{ktøk fhe su hÃk ð»kku{
o kt çkË÷kíkk f~{ehLku ÃkkrfMíkkLk MkkÚku òuzðk MkwÄe ÃkrhðŠíkík ÚkÞw.t
ykíktfðkËu yk Mk{Þ{kt f~{eh Ãktrzíkku yLku þe¾kuLke níÞk þY suLkkÚke ®nMkk yLku yhksfíkk ðå[u ¼khík Mkhfkhu
1990{kt Mkþ† çk¤ rðþu»kkrÄfkh yrÄrLkÞ{ (AFSPA)Lku ÷køkw fÞkuo. yk{ Ëu¾ðk sEyu íkku Ãk0Lkk Mk{Þ{kt f~{eheykuLke
{ktøk MðkÞík¥kk níke su 90Lkk Mk{Þ{kt y÷økkððkË yLku ykíktfðkË MkkÚku ykÍkËe{kt Ãký Ãkrhðoríkík ÚkE Ãký nðu íku
ÃkkrfMíkkLk{kt rð÷Þ ÚkðkLke {ktøk MkkÚku W¼e Au. yks ðíko{kLkLke fk~{eh Mk{MÞk Au.
Ãký yk hÃk ð»kku{ o kt yuðk þwt fkhý hÌkk Au fu Ëh 6 {rnLkk{kt f~{eh{kt yhksfíkk yLku yÔÞðMÚkk W¼e ÚkkÞ Au ?
 fk~{ehÚke íkkŠff yLku ði¿kkrLkf Ãkqýo MktðkËLkku y¼kð. þYykíkÚke ½kxe{kt ÷kufkuLku yrðïkMk níkku fu çknw{íke
÷½w{íkeLke MðkÞ¥kkLku Lknª Mðefkhu. ¼khík Mkhfkhu Mðefkhe ¾he Ãký ÷køkw fhðk{kt nt{uþk f[kþ fhe. su{kt 19Ãk3{kt
þu¾ yçËwÕ÷kLke ÄhÃkfz yLku íku{Lku Lksh fuË fhðk MkkÚku s 1987{kt rðÄkLkMk¼kLke [qtxýe{kt ÄktÄ÷e fheLku MÚkkÞe
heíku ½kxeLku ¼khíkLke rðÁØ ÷E sðkLkwt fkÞo fÞwO. f~{ehLke MkkÚku rðïkMk W¼ku fhðkLke søÞkyu MkiLÞ çk¤Lke rLk{ýqtfu
Mk{kÄkLkLku Mk{kó fhe ËeÄwt. ¼khík{kt ÷kufkuLku f~{ehLkwt Mk{kÄkLk MkiLÞ ÷køku Au Ãký fkuE hksLkiríkf Mk{MÞkLkwt Mk{kÄkLk
çktËwfÚke Lkk ÚkE þfu.
 ÃkÚÚkhLke søÞkyu Ãku÷ux økLkÚke sðkçk ykÃkðku íku sLkr«Þ MkhfkhLkwt ÷ûký Lkk nkuE þfu. MktðkËLku MÚkkrÃkík fhðkLke
søÞkyu f~{eh Ãkh nt{uþk þtfk fhðk{kt ykðe suLku yrðïkMk MÚkkrÃkík fÞkuo. ÃkkrfMíkkLku f~{eh{kt yhksfíkk
Vu÷kððk{kt fkuE fMkh LkÚke Akuze Ãký f~{ehLke Ëhuf Mk{MÞkLkwt fkhý ¾k÷e ÃkkrfMíkkLk LkÚke fÞktf ¼khíkLkk ÷kufku
Ãký Au. þwt f~{eh MkwtËh ðkËeyku, Ãknkzku yLku Vq÷ku {kxu ¼khíkLkwt ¼køk nkuðku òuEyu ? þwt f~{eh yuf ûkuºk yLku
s{eLkLkk xwfzk íkhefu òuEyu Au ? f~{ehLke MkkÚku f~{ehLkk ÷kufkuLke ¼khík{kt fkuE søÞk LkÚke ? yk Mkðk÷ku Ãkh
rð[khku yLku {tÚkLk fhðwt sYhe Au yLku rðïkMk W¼ku fheLku rË÷ SíkðkLkku «ÞíLk Úkðku òuEyu. rË÷eÃk Ãkzøkktðfh
Mkr{ríkLkk ykÄkh Ãkh su Mkr{ríkLke h[Lkk ÚkE Au íkuLke ¼÷k{ýkuLku Ãkqhe heíku y{÷{kt ÷kððwt íku s ½kxe{kt þktrík yLku
Mk{]ØLkku Lkðku yæÞkÞ Au.
AFSPA suðk fkLkqLkÚke ½kxe{kt MkirLkfkuLku rðþu»k yrÄfkh {éÞk suLku yktíkfðkËLku Mk{kó fhðk{kt yLku f~{ehLku rLkÞtrºkík
fhðk{kt ÃkkuíkkLke {n¥ðÃkqýo ¼qr{fk ¼sðe Ãký íkuLke ykz yMkh yu níke fu 90Lkk ËkÞfk{kt su ÃkuZe sL{e íkuLku þnuh,

4 | Talkative India September 2020 Edition Articals

Talkative India
øk÷eyku yLku ûkuºkku{kt Mkwhûkk çk¤kuLke nkshe òuE yLku çkkuBçk, çkkYË yLku çktËfq u MktÃkqýo ÃkuZeLke {kLkrMkfíkkLku yktíkrfík fhe
Lkk¾e. Mkíkík ÃkuZeLku Mkwhûkk, rLkÞtºký{k Sððwt Ãkzu íkku íku rðÿkune çkLku Au yLku Mkwhûkk{kt íku{Lku yMkwhûkk {nuMkqMk ÚkkÞ Au.
yks fkhý Au fu 90Lkk Ëþf{kt sL{u÷e ÃkuZe yksu MkuLkkLke Mkk{u nkÚkku{kt ÃkÚÚkh ÷ELku W¼e Au. ðirïf Míkh Ãkh EM÷k{Lke
ðknçke, Mk÷kVe suðe fèh rð[kh ÄkhkLkku ðÄíkku «¼kð suLku ¾kËe Ëuþku{kt ÃkuxÙkuzku÷hLku rðï{kt sunkÆe hksLkiríkf
{n¥ðkfktûkkLkk Vt®zøkLkwt fkhý çkLkkÔÞwt yLku {æÞÃkqð,o Ãkrù{ yurþÞkÚke hkßÞ «kÞkursík yktíkfðkËLku þY fhu. ÃkuxkÙ zu ku÷hLkk
YÃk{kt ykðu÷k yk s YrÃkÞk çkuhkusøkkh f~{ehe ÞwðfkuLkk nkÚk{kt ÷uÃkxkuÃk yLku ÃkuLkLke søÞkyu ÃkÚÚkh ykÃku Au.
 ¼khíkeÞ çktÄkhýLke Äkhk 370 su f~{ehLku rðþu»k hkßÞLkku Ëhßòu ykÃku Au yLku MðkÞ¥kíkkÚke òuzkÞu÷ Au íku ¼khíkLke
MkkÚku f~{ehLkk òuzký{kt {wÏÞ yðhkuÄ Au. òufu f~{eh 370Lku ÃkkuíkkLkku yrÄfkh {kLku Au yLku íkuLkk yÂMíkíð MkkÚku
òuzu Au. Mðíktºkíkk ÃkAe sB{w-f~{ehLkku rð÷Þ sYhe níkku yLku íku s fkhýkuÚke ¼khíku þu¾ yçËwÕ÷kLke ðkíkLku {kLkeLku
f~{ehLku rðþu»k hkßÞLkku Ëhßòu ykÃÞku su 370 Au yLku íkuLkk çkË÷k{kt f~{ehLkk çktÄkhýLkk «Úk{ yLkwåAuË{kt yu
LkkUÄðk{kt ykÔÞwt fu ‘‘f~{eh ¼khíkLkku yr¼Òk ytøk Au yLku fkuE Ãký ÂMÚkrík{kt íku ¼khíkÚke y÷øk Lknª ÚkkÞ.’’ Ãký
íkwr»xfhýLke hksLkeríkyu f~{ehLku y÷øk fhe LkkÏÞwt.
 ðíko{kLk Mk{Þ{kt nwŠhÞík Lkuíkkyku îkhk {kLkðkrÄfkhLkku {wÆku WXkððk{kt ykðu Au suLkkÚke f~{ehe sLkíkk{kt ¼khíkLkk
«íÞu hku»k W¼ku ÚkkÞ Au. ßÞkhu fu f~{eh{kt Mkwhûkkçk¤kuLku AFSPALke Mkwhûkk «ËkLk Au yLku yktíkfðkË Lkçk¤ku Ãkzu Au
Ãký {wêe¼h ÷kufku {kLkðkrÄfkhLke ykz{kt ¼khík MkhfkhLkku Ëw»«[kh fhu Au yLku f~{eh MkkÚku MktðkË{kt çkkÄk WíÃkÒk
fhu Au. rðï{t[ Ãkh ÃkkrfMíkkLk yLku y÷økkððkËe Lkuíkk yk «&™ku W¼k fheLku «ËŠþík fhu Au fu ¼khíku yðiÄ fçkòu
fhu÷ Au su ÞkuøÞ LkÚke.



rLk»f»ko :
f~{ehLke sLkíkk MkkÚku MktðkË ðÄkhðkLke sYh Au Ãký íkuLke þíko f~{ehLke ykÍkËe Lkk nkuðe òuEyu. f~{ehLkk {wêe¼h
÷kufku f~{ehLkk ¼rð»ÞLku Lk¬e Lknª fhe þfu yLku ¼khík MkhfkhLkk fkLkqLk Mkðkuoå[ yLku MkðkuoÃkrh Au íku{ Aíkkt ¼khík
Mkhfkhu Mk{sðwt òuEyu fu sLkíkk Ãkh Ãku÷uxøkLkÚke nw{÷ku fheLku yk¢kuþ yLku yrðïkMk ykuAwt Lkk fhe þfkÞ. MktÃkqýo
¼khík{kt yktËku÷Lk ÚkkÞ Au íÞkt Ãku÷uxLkku «Þkuøk LkÚke íkku ÃkAe f~{eh Ãkh fu{ ?
 AFSPA fkLkqLkLke Ãký Mk{Þktíkhu Mk{eûkk fhðe sYhe Au yLku ÃkkÞ÷kux «kusufx íkhefu þktík ûkuºk{kt íkuLku nxkððkLke
òuðwt òuEyu suLkkÚke Mkk[k Ãkrhýk{ MkwÄe ÃknkU[e þfkÞ Au. fk~{ehLkk Mkk{kLÞ ÷kufkuÚke, nwŠhÞík Lkuíkk yLku
y÷økkððkËeÚke MktðkË MÚkkrÃkík fhðku sYhe Au íkÚkk {wVíke {kunt{Ë MkEËLkk ‘rn®÷øk x[’ rð[khLkk ytíkøkoík rMkrð÷
MkkuMkkÞxeLku Mkþfík çkLkkððk{kt ykðu su rðïkMk ðÄkhe þfu. yk¢{f rðËuþ LkeríkLkk {kæÞ{Úke POK yLku
çk÷wr[MíkkLkLkk {wÆkLku «kÚkr{fíkkÚke yktíkhhk»xÙeÞ {t[ku Ãkh WXkðk òuEyu suLkkÚke ÃkkrfMíkkLk Ãkh Ëçkký W¼wt fhe
þfkÞ. su{ Ãkw÷ðk{kLke ½xLkk ÃkAe ¼khíku ykíkthhk»xÙeÞ {t[kuLkku WÃkÞkuøk fÞkuo íku rðËuþ LkeríkLke ô[kE íkÚkk ðirïfMíkh
Ãkh ¼khíkLke þÂõíkLku «ËŠþík fhu Au.
 90Lkk Ëþf{kt yktíkfðkË ¾k÷e ¼khíkLke Mk{MÞk níke su yksu çkÄk ËuþkuLke Mk{MÞk Au. ¼khík Mkhfkh ¼rð»ÞLkku
hkuz{uÃk íkiÞkh fheLku fE heíku xkøkuox rzMxÙkuÞ fhu Au íkuLke ðÄkhu sYh Au.
 370Lke Mk{Þktíkhu Mk{eûkk fhðk {kxu MÚkkÞe Mkr{ríkLke sYh Au suÚke íkeðúíkkLku Mk{S þfkÞ yLku íkuLkwt rLkðkhý ÷kðe
þfkÞ. ÃkkrfMíkkLkLke MkkÚku rzÃ÷ku{Mke xÙuf ðLk-xw-Úkúe [k÷w hk¾íkk ðkíkkoLku MÚkkLk sYhe Au.
(¼køk-h ykðíkk ytfu....)

Articals September 2020 Edition Talkative India | 5

Talkative India

©e÷tfk yLku ¼khík

- {nuLÿ þkn

 [[ko{kt fu{ ?
 LkðuBçkh - 2019{kt ©e÷tfk{kt hk»xÙÃkríkLke [qtxýe yLku ykuøkMx 2020Lke Mkk{kLÞ [qtxýeyku ÞkuòE íku{kt {®nËk
hksÃkûkuLke Sík çkkË ©e÷tfkLkk çktÄkhýLke 2 {wÏÞ òuøkðkEyku su{kt 19th çktÄkhýeÞ MkwÄkhku yLku 20th çktÄkhýeÞ
MkwÄkhku su [[koLkku rð»kÞ çkLÞku Au.
 {wÆk
 ©e÷tfk Mkhfkh îkhk h0{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhkLkku «Míkkð {wfðk{kt ykðu÷ ÞAu suLkk fkhýu Mk¥kkÃkûkLke ytËh yLku çknkh
rðhkuÄ òuðk {¤e hÌkku Au æÞkLk ykÃkðk çkkçkík yu Au fu ©e÷tfk Mkhfkh h0{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhkLkk {kæÞ{Úke ð»ko
h01Ãk{kt fhðk{kt ykðu÷ 19{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhk{kt çkË÷kð fhðkLkku «ÞíLk Au.
 òu h0{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhku ©e÷tfkLke Ãkk÷ko{uLx{ktÚke ÃkMkkh ÚkE òÞ Au íkku ©e÷tfkLke hksfeÞ rMÚkrík çkË÷kE sþu
yLku MkkÚku ð»ko 1987{kt sÞðÄoLku MkhfkhLkk Mk{Þ Ëhr{ÞkLk fhðk{kt ykðu÷ 13{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhkLkk yÂMíkíð
{kxu Ãký «&™ W¼ku ÚkE hÌkku Au. su ¼khík {kxu ®[íkkLkku rð»kÞ çkLke hÌkku Au.
 ©e÷tfkLkwt 20{wt çktÄkhýeÞ MktþkuÄLk
 h-MkÃxuBçkh-h0h0Lkk hkus ©e÷tfk îkhk ÃkkuíkkLkk ËuþLkk çktÄkhý{kt MkwÄkhk fhðk yuf «Míkkð {qfðk{kt ykÔÞku suLkk
{kæÞ{Úke 19{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhkLke íku òuøkðkEyku çkË÷ðk {kxu ÄkhkfeÞ «r¢Þk þY fhðk{kt ykðe su ©e÷tfkLkk
hk»xÙÃkríkLke þÂõíkyku Ãkh ytfwþ ÷økkððkLke òuøkðk¤yku fhu Au.
 ÷øk¼øk 4h ð»ko Ãknu÷k ©e÷tfkLkk íkífk÷eLk «ÄkLk{tºke sqrLkyMk rh[kzo sÞðÄoLku îkhk ÷køkw fhðk{kt ykðu÷
çktÄkhý{kt yk h0{ku çktÄkhýeÞ MkwÄkhku nþu.
 ©e÷tfk Mkhfkh îkhk «Míkkð fhu÷ çktÄkhýeÞ MkwÄkhk{kt ‘çktÄkhýeÞ Ãkrh»kË’Lkk MÚkkLk Ãkh ‘MktMkËeÞ Ãkrh»kË’ þçË {wfðk
{kxu òuøkðkE fhkE Au fkhý fu ðíko{kLk çktÄkhý {wsçk çktÄt khýeÞ Ãkrh»kË îkhk fhðk{kt ykðu÷ rLkýoÞ ©e÷tfkLkk
hk»xÙÃkrík {kxu çktÄLkfíkko Au suÚke Lkðwt MkwÄkh ÃkMkkh ÚkE síkkt MktMkËeÞ Ãkrh»kËLkk rLkýoÞ hk»xÙÃkrík {kxu çktÄLkfíkko hnuþu Lknª.
 çktÄkhýeÞ MkwÄkhkLkk {kæÞ{Úke «ÄkLk{tºkeLkk {wÏÞ {tºke{tz¤ yLku yLÞ {tºkeykuLke rLk{ýqf yLku çkhíkhV fhðkLkku

6 | Talkative India September 2020 Edition Articals

Talkative India
rLkýoÞ hk»xÙÃkríkLke Mðrððuf þÂõík Ãkh ykÄkrhík ÚkE sþu su fkuE Ãký MkhfkhLkk ¼rð»Þ {kxu «&™r[Ln çkLke økÞku
Au su{kt hk»xÙÃkríkLkwt yuf nÚÚkwt þkMkLk MÚkkrÃkík ÚkE sðkLkku zh hnu÷ku Au.
 yk Ãknu÷k {tºke{tz¤ yLku yLÞ {tºkeykuLke rLk{ýqf yLku çkhíkhVe {kxu «ÄkLk{tºkeLke Mk÷kn ÷uðe VhSÞkík níke íkuÚke
yk òuøkðkE Ãký Ëqh fhðkLkku «Míkkð h0{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhk{kt Au.
 «Míkkrðík çktÄkhýeÞ MkwÄkhk{kt yuðe Ãký òuøkðkE fhðk{kt ykðe Au fu MktMkËLkk 1 ð»koLkk Mk{Þøkk¤k çkkË hk»xÙÃkrík
EåAu íÞkhu íkuýu fkuE Ãký Mk{Þu ¼tøk fhe þfu Au WÃkhktík yLÞ yuf MkwÄkhku yu Ãký {qfðk{kt ykðu÷ Au fu MktMkËLkk
Mk{ûk fkuE Ãký rðÄuÞf «Míkwík fhíkk Ãkqðuo Mkk{kLÞ sLkíkk Mk{ûk su íku rðÄuÞfLku {qfðkLkku Mk{Þøkk¤ku Ãknu÷k 14 rËðMk
níkku íkuLku Ãký ½xkzeLku 7 rËðMk fhðkLke òuøkðkE W{uhðk{kt ykðe Au.
 h0{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhk xefk
 ©e÷tfkLkk çktÄkhýeÞrðËku yLku fkÞËkfeÞ rðþu»k¿kku îkhk Mkhfkh Ãkh ykhkuÃk {qfðk{kt ykÔÞku Au. yk çktÄkhýeÞ
MkwÄkhkLkk {kæÞ{Úke ðíko{kLk Mkhfkh çktÄkhýeÞ MktMÚkkykuLkku fXÃkqík÷e çkLkkðe hksfeÞ EåAkÚke {LkMðeYÃku VuhVkh
fhðkLkku «ÞíLk fhe hne Au yLku çktÄkhýeÞ MktMÚkkyku su Lkkøkrhf fÕÞký {kxu MÚkÃkkE Au su{kt fkuE Ãký «fkhLkku
hksfeÞ nMíkûkuÃk ÞkuøÞ LkÚke.
 yk çktÄkhýeÞ MkwÄkhk îkhk {kºk ©e÷tfkLkk ÷kufíktºkLkk {qÕÞku Ãkh yMkh Ãkzþu suÚke MkhfkhLke yÂMÚkhíkk yLku
sðkçkËkhe Ãký yMkh Ãkzu Au.
 ©e÷tfkLkk rðÃkûke ˤ îkhk yk çktÄkhýeÞ MkwÄkhkLku ©e÷tfkLke Mkwr«{ fkuxo{kt ÃkzfkhðkLke ðkík Ãký fhðk{kt ykðe
Au. yk MktþkuÄLk rðÄuÞfLku Mkw«e{ fkuxoLkk yð÷kufLk çkkË 1/2 çknw{ÚkeÚke MktMkË îkhk ÃkMkkh fhðkLke Ãký þõÞíkkyku
òuøkðkE hne Au fkhý fu ðíko{kLk hksÃkûku Mkhfkh ÃkkMku yk çktÄkhýeÞ MkwÄkhkLku ÃkMkkh fhðk sYhe çknw{íke «kó
Au.
 ©e÷tfkLkwt 19th çktÄkhýeÞ MkwÄkhku
 yk çktÄkhýeÞ MktþkuÄLkLku ð»ko h01Ãk{kt íkífk÷eLk hk»xÙÃkrík {iºkeÃkk÷k rMkrhMkuLkk yLku «ÄkLk{tºke hkrLk÷ rð¢{®MkÄuLkk
fkÞofk¤ Ëhr{ÞkLk (ð»ko h01Ãk-19) MktMkË{kt ÃkMkkh fhðk{kt ykðu÷ níkku.
 yk çktÄkhýeÞ MkwÄkhkLkk {kæÞ{Úke ð»ko h010{kt ÷kððk{kt ykðu÷ 18{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhkLku hË fhðkLkku «ÞíLk
fhðk{kt ykðu÷ níkku.
 18{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhk îkhk ÷øk¼øk çkÄe s þÂõíkyku hk»xÙÃkrík ÃkkMku furLÿík fhðk{kt ykðe níke suÚke 19{wt
çktÄkhýeÞ MkwÄkhk îkhk hk»xÙÃkríkLke þÂõíkykuLku rLkÞtºký{kt fhðk{kt ykÔÞk suÚke ¼rð»Þ{kt íkuLku ËwÁÃkÞkuøk yxfkðe
þfkÞ. yLÞ {n¥ðÃkqýo Ãkøk÷wt yu níkwt fu, 19{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhk îkhk [qtxýe ykÞkuøk, hk»xÙeÞ Ãkku÷eMk ykÞkuøk,
{kLkðyrÄfkh ykÞkuøk, Lkkýk ykÞkuøk, ©e÷tfkLke ÷kufMkuðk ykÞkuøk Mkrník fw÷ 9 ykÞkuøkku{kt fhðk{kt ykðíke
rLk{ýqfLke MktÃkqýo «r¢ÞkLku rðfuLÿef]ík Ãký fhe Ëuðk{kt ykðe níke.
 yk{, WÃkhkufík çktÄkhýeÞ MkwÄkhkLku òuíkk ¼khík {kxu 13{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhku ®[íkkLkku rð»kÞ çkLÞku Au fu òu yk s heíku
©e÷tfkLkk çktÄkhý{kt MkwÄkhk Úkíkk s hnuþLu kku ¼khíkLkk «ÞíLkku îkhk ©e÷tfkLkk çktÄkhý{kt Ëk¾÷ fhkÞu÷ 13{wt çktÄkhýeÞ
MkwÄkhku LkSfLkk ¼rð»Þ{kt Mk{kó fhe Ëuðkþu suÚke ¼khík Ãkh íkuLke «ríkfq¤ hksfeÞ yMkh Ãkze þfu íku{ Au.
 ©e÷tfkLkwt 13{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhku þwt Au ?
 ð»ko 1987{kt ÃkMkkh fhðk{kt ykðu÷ yk çktÄkhýeÞ MkwÄkhku ©e÷tfkLkk 9 «ktíkkuLku Mkt[kr÷ík fhðk {kxu MÚkkrÃkík «ktíkeÞ
Ãkrh»kË (Provincial Council)Lku þÂõík nMíkktíkhýLke òuøkðkE fhu Au.

Articals September 2020 Edition Talkative India | 7

Talkative India
 ð»ko 1987{kt ‘¼khík yLku ©e÷tfk fhkh’Lkwt Ãkrhýk{ Au yux÷u ¼khík îkhk ©e÷tfkLkk çktÄkhý{kt W{uhðk{kt ykðu÷
MktþkuÄLk Au. su{kt ¼khíkLkk íkífk÷eLk «ÄkLk{tºke hkSð økktÄe yLku ©e÷tfkLkk hk»xÙÃkrík sqrLkÞMk rh[kzo sÞðÄoLku îkhk
òíkeÞ Mkt½»ko (Ethnic Conflict) yLku ©e÷tfLk øk]nÞwØLku þktík fhðk íkÚkk ©e÷tfkLkk íkr{÷ ÷kufkuLke Mkwhûkk yLku
Mkthûký fhðk yk 13{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhku fhkh îkhk Ëk¾÷ fhðk{kt ykðu÷ níkku.
 ¼khík yLku ©e÷tfk fhkh - 1987Lkku {wÏÞ WÆu~Þ ©e÷tfkLkk Ãkqðkuo¥kh «ktíkLku (íkr{÷ ðMíke Ähkðíkku ûkuºk) hksfeÞ
þÂõíkLkwt nMíkktíkhý fhðkLkku níkku.
 13{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhkLkk fkhýu ©e÷tfk{kt «ktíkeÞ Ãkrh»kËkuLkwt rLk{koý fhðk{kt ykðe suLkk îkhk rMktn÷ ðMíke Ähkðíkk
ûkuºkku Mkrník MktÃkqýo ©e÷tfk{kt 9 «ktíkLku MðþkMkLk {kxu Mkûk{ fhðk {kxu Mk¥kkLkwt rðfuLÿefhýðk¤e ÔÞðMÚkkLkku WƼð
ÚkÞku suÚke çkkË{kt «ktíkeÞ Ãkrh»kËLku íku Mk¥kkyku ykÃkðk{kt ykðe.
 «ktíkeÞ Ãkrh»kËLku rþûkk, MðkMÚÞ, f]r»k, hnuXký, s{eLk, Ãkku÷eMk suðk rð»kÞku Mkt˼o{kt Mk¥kk ykÃkðk{kt ykðe Ãkhtíkw
LkkýkfeÞ þÂõíkyku Ãkh «ríkçktÄ yLku hk»xÙÃkrík îkhk ÃkMkkh fhu÷k rLkÞ{kuLku øk{u íÞkhu çkË÷e þfðkLke þÂõíkLkk fkhýu
«ktíkeÞ Ãkrh»kË îkhk Úkíkk ðneðx{kt «økrík òuðk {¤e Lknª. rðþu»k YÃkÚke Ãkku÷eMk yLku s{eLkÚke MktçktrÄík òuøkðkEyku
fÞkhu Ãký ÷køkw Úkðk Ëuðk{kt s Lk ykðe.
 13{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhku yLku rððkË
 13{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhku ©e÷tfk{kt øk]nÞwØLkk ð»kkuo{kt yíÞtík ðÄw [[koLkku {wÆku hnu÷ku suLkku rMktn÷e hk»xÙðkËe ˤ yLku
r÷çkhuþLk xkEøkMko ykuV íkr{÷ E÷{ çktLku îkhk Mk¾ík rðhkuÄ fhðk{kt ykðu÷ níkku.
 yk çktÄkhýeÞ MkwÄkhku ¼khík îkhk ©e÷tfk{kt fhðk{kt ykðu÷ nMíkûkuÃkLkwt Ãkrhýk{ níkwt suÚke {kuxk¼køkLkk rMktn÷e ÷kufku
yk MkwÄkhkLkku rðhkuÄ fhe hÌkk níkk WÃkhktík rðhkuÄLkwt {wÏÞ fkhý níkwt fu, yk MkwÄkhkLke òuøkðkEyku ©e÷tfk{kt hnuíkk
íkr{÷ ÷kufku{kt y÷økkððkËLku «kuíMkknLk ykÃkíkwt níkwt.
 íkr{÷ hksfkhýÚke òuzkÞu÷k ÷kufku {wÏÞíðu r÷çkhuþLk xkEøkMko ykuV íkr{÷ E÷{ íkÚkk yLÞ íkr{÷ «{w¾ku yk 13{wt
çktÄkhýeÞ MkwÄkhkLku ÃkÞkoó fkÞËku {kLkíkk Lknkuíkk.
 13{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhkLkwt {n¥ð
 yk çktÄkhýeÞ MkwÄkhku ÷ktçkk Mk{ÞÚke Ãkzíkh ÚkÞu÷k íkr{÷kuÚke òuzkÞu÷k ík{k{ Mkðk÷kuLkk sðkçkYÃku yuf{kºk
çktÄkhýeÞ òuøkðkELkk YÃk{kt yÂMíkíð{kt ykÔÞwt.
 nMíkktíkhýLke «r¢ÞkLkk ykïkMkLk WÃkhktík 1980Lkk ËþfLkk Mk{Þøkk¤kLkk çkkË ðÄe hnu÷k rMktn÷ - çkkiØ Mkh{w¾íÞkhþkne
rðÁØ ©e÷tfk{kt íkr{÷ ÷kufkuLke hksLkiríkf ¼køkeËkhe MkwrLkrùík fhðk yuf {n¥ðLkwt Ãkøk÷wt Ãký {kLkðk{kt ykðu÷ Au.
 LTTE
 Liberation Tigers of Tamil Eelam
 MÚkkÃkLkk : 5 May 1976 ðu÷wÃkÕ÷e «¼kfhLk îkhk fhkE.
 ©e÷tfk{kt MkkiÚke «çk¤ íkr{÷ ykíktfðkËe sqÚk íkhefu {kLkðk{kt ykðíkwt níkwt. su ©e÷tfk{kt W¥khe yLku W¥kh-Ãkqðo
ûkuºkku{kt h0 ð»kkuo MkwÄe Mkr¢Þ hne.
 LTTELke økýLkk rðïLkk MkkiÚke ðÄw ©u»X økkuhe÷k ÃkæÄríkLkk ÷zðiÞk íkhefu Úkíke níke.
 LTTE Ãkh yuðk ykhkuÃk Ãký Au íku{Lkk îkhk s ¼qíkÃkqðo «ÄkLk{tºke hkSðøkktÄe íkÚkk ©e÷tfkLkk hk»xÙÃkrík «u{ËkMkk
hLk®MkÄuLke níÞk ð»ko fhðk{kt ykðe níke.

8 | Talkative India September 2020 Edition Articals

Talkative India

økwshkík yLku G. R. rððkË

 Ãk]»X¼qr{
 Ãkku÷eMk RLMÃkuõxh ðøko-2Lke ¼híke çkkçkíku W{uËðkhku îkhk økwshkík nkEfkuxoLkk yuf÷ ßsLkk [wfkËk yLku økwshkík
hkßÞ MkhfkhLkk GAD-General Administration DeptLkk íkkhe¾ 1-Aug-2018Lkk XhkðLku Ãkzfkhðk{kt
ykðu÷ níkku.
 {wÆk
 WÃkhkufík yhSLkk yLkwMktÄkLk{kt Ãkku÷eMk ELMÃkufxh ðøko-2Lke fw÷ 115 søÞkLke ¼híke-rLk{ýqf «r¢Þk çkkçkíku
økwshkík nkEfkuxoLkk [eV sÂMxMk rð¢{LkkÚk yLku LÞkÞkÄeþ su. çke. Ãkkhzeðk÷kLke ¾tzÃkeX îkhk [wfkËku ykÃkðk{kt
ykÔÞku su{kt MktÃkqýo fuMk {rn÷k yLkk{íkLke økýíkheLke ÃkæÄrík çkkçkíkLkku rðMík]ík WÕ÷u¾ fhíkku níkku.
 økwshkík hkßÞLkk Xhkð íkk. 1-Aug-2018Lku «Míkwík fuMk{kt W¼ku ÚkÞu÷ku {wÆku níkku fu ‘yLkk{ík ðøko{ktLke {rn÷k
W{uËðkh òu {urhx{kt ykðu íkku Ãký íkuLku {kºk SC, ST yLku OBCLke y÷øk yÃkkÞu÷ yLkk{ík ðøko{kt s økýLkk
fhðk{kt ykðíke níke. su{kt {rn÷k yLkk{ík çkkçkíku 2 ÃkæÄrík{kt økýíkhe fhðk{kt ykðu Au.’
(1) Horizontal Reservations su{kt Mkk{kLÞ {rn÷kykuLkku Mk{kðuþ ÚkkÞ Au.
(2) Vertical Reservations su{kt SC, ST, OBC ðøkkuoLke {rn÷kykuLkku Mk{kðuþ ÚkkÞ Au.
 økwshkík nkEfkuxoLke ¾tzÃkeX fu su{kt økwshkíkLkk [eV sÂMxMk rð¢{LkkÚk íkÚkk LÞkÞkÄeþ su.çke. Ãkkhzeðk÷k îkhk
økwshkík hkßÞLkk GAD (Mkk{kLÞ ðneðxe rð¼køk)Lkk íkk. 1-ykuøkMx-2018Lkk XhkðLku hË fhðkLkku ykËuþ ykÃÞku
Au yLku {kºk yuf÷ ßs îkh ykÃkðk{kt ykðu÷ [wfkËkLkk fux÷kf ¼køkku íkÚkk òuøkðkEykuLku hË ònuh fhðk{kt ykðe
íkÚkk ykËuþ Ãký fÞkuo fu Ãkku÷eMk ELMÃkuõxh ðøko-2Lke fw÷ 115 søÞkLkk W{uËðkhku{kt su 7 W{uËðkhku GPSCLke
Ãkheûkkyku su{kt 18-Sept-2018Lkk hkus ònuh ÚkÞu÷ ÃkMktËøke ÞkËe{ktt Mk{kðuþ LkÚke ÃkkBÞk íku{Lke Ãký rLk{ýqf
fhðkLkku ykËuþ ykÃÞku Au. su{kt yk fuMkLkk Mkt˼o{kt íkuLku ðÄkhkLke søÞkYÃku økýðk{kt ykðþu.
 {rn÷kykuLke sLkh÷ fuxuøkheLke yLkk{ík çkuXfku Ãkh økwshkík hkßÞLke ík{k{ {rn÷kyku su {uhex{kt ykðíke nkuÞ íkuLkku
yrÄfkh økýðk{kt ykðþu íkuðwt Ãký økwshkík nkEfkuxo îkhk ònuh fhðk{kt ykÔÞwt Au yux÷u fu òu {rn÷k W{uËðkh
SC, ST yLku OBCLke yLkk{ík fuxuøkheLke nkuÞ Ãkhtíkw {urhx {wsçk òu sLkh÷ fuxuøkhe{kt ykðu íkku íkuLke rLk{ýqf
{kxuLke Mk{kðuþ sLkh÷ fuxuøkhe{kt ykðu íkku íkuLke rLk{ýqf {kxuLke Mk{kðuþ sLkh÷ fuxuøkhe{kt fhðk{kt ykðþu.

Articals September 2020 Edition Talkative India | 9

Talkative India
 økwshkík nkEfkuxo îkhk hsq fhkÞu÷ ÃkæÄrík
 Äkhku fu fkuE ¼híke{kt òu 100 søÞk {kxu W{uËðkhLke rLk{ýqf {kxu ÃkMktËøke fhðkLke nkuÞ íkku søÞkLke Vk¤ðýe Lke[u
{wsçk hnuþu.
 yk{ [wfkËk{kt W{uËðkhkuLke ÃkMktËøke {kxu Lke[u {wsçkLke ÃkæÄrík Ãký hsq fhe su{kt fux÷kf íkçk¬kykuLkku Mk{kðuþ

ðøko fw÷ {rn÷k {kxu

søÞk yLkk{ík
sLkh÷ 51 17

SC 12 04

ST 17 06

OBC 20 07

ÚkkÞ Au.
 íkçk¬ku- 1
 {uhex {wsçk 100 W{uËðkhkuLke ÞkËe íkiÞkh fhðk{kt ykðþu.
 íkçk¬ku- 2
 sLkh÷ fuxuøkheLke ÞkËe íkiÞkh fhðk {kxu íkçk¬ku-1Lkk 100 W{uËðkh{ktÚke «Úk{ 51 W{uËðkhkuLke ÃkMktËøke fhðe su{kt
yk «Úk{ 51 W{uËðkhku{kt ík{k{ fuxuøkheLkk W{uËðkh nþu su Ãký {uhex {wsçk sLkh÷ fuxuøkhe{kt ykðíkk nkuÞ Au.
 íkçk¬ku- 3
 íkçk¬ku - 2Lkk 51 W{uËðkhku{ktÚke 12 W{uËðkh {rn÷k nkuðe VhSÞkík Au. su yk 51 W{uËðkh{kt ykuAk{kt ykuAe
17 {rn÷kyku nkuðe VhSÞkík Au fkhý fu økwshkík Mkhfkh îkhk {wÏÞ{tºke ykLktËeçkuLk Ãkxu÷Lkk fkÞofk¤ Ëhr{ÞkLk
‘økwshkík rMkrð÷ MkŠðMk ({rn÷k {kxu yLkk{ík) rLkÞ{-1997 {wsçk økwshkík{kt 33 xfk {rn÷k yLkk{íkLke òuøkðkE
fhðk{kt ykðe níke íkuLkwt Ãkk÷Lk fhðwt Ãký VhSÞkík Au Ãký yk ÞkËe{kt 17Úke ykuAe {rn÷kyku nkuÞ íkuðe çkkçkíkku{kt
y÷øk «r¢Þk yLkwMkhðkLke hnuþu.
 yLkw{kLk {wsçk yk 51 W{uËðkhkuLke ÞkËe{kt 10 {rn÷k W{uËðkh nkuÞ íkku íku{kt 7 {rn÷k W{uËðkhLke MktÏÞk ¾qxu Au
suÚke yk fuMk{kt 51 W{uËðkhkuLke ÞkËe{ktÚke 7 ÃkwY»k W{uËðkhLku ÞkËe{ktÚke çkkË fhðk{kt ykðþu. çkkË{kt íkçk¬k-2
{wsçk 51 W{uËðkhkuLkk çkkËLkk W{uËðkhku{kt «Úk{ 7 {rn÷kLke ÃkMktËøke fhðk{kt ykðþu yLku íkuLku sLkh÷ fuxuøkheLke
{rn÷k yLkk{ík{kt Mk{kðuþ fhðk{kt ykðþu. yk {rn÷k W{uËðkhku fkuE Ãký fuxuøkhe su{ fu SC, ST, OBCLke Ãký
nkuE þfu Au. yk{ MktÃkqýo «r¢ÞkLku yLkwMkhe sLkh÷ fuxuøkheLke W{uËðkhkuLke ÃkMktËøke ÞkËe íkiÞkh fhðk{kt ykðþu.
 íkçk¬ku- 4
 yk íkçk¬k{kt SC W{uËðkhkuLke ÃkMktËøke fhðk{kt ykðþu su{kt íkçk¬k 2Lkk 51 W{uËðkh çkkËLkk «Úk{ 12 SC
W{uËðkhLke ÃkMktËøke fhe íkÚkk íkçk¬k 3{ktÚke hË fhkÞu÷k 7 ÃkwY»k W{uËðkhku{ktÚke fkuE W{uËðkh SC ðøko{ktÚke nkuÞ
íkku íkuLku Ãký yk 12 SC W{uËðkhkuLke ÃkMktËøke ÞkËe{kt þk{u÷ fhðk{kt ykðþu.

10 | Talkative India September 2020 Edition Articals

Talkative India
 íkçk¬ku- 5
 SC ðøkoLkk 12 W{uËðkh{kt ykuAk{kt ykuAe 4 {rn÷k SC nkuðe VhSÞkík Au. òu ÞkËe{kt 4 SC {rn÷kyku nkuÞ
íkku rððkË LkÚke Ãký òu 4 SC {rn÷k W{uËðkh Lk nkuÞ íkku y÷øk «r¢ÞkLku yLkwMkhðe Ãkzþu.
 su yLkwMkkh ÞkËe{kt {kºk 2 {rn÷k SC W{uËðkh nkuÞ íkku yLÞ 2 {rn÷k SC W{uËðkhLke ÃkMktËøke fhðe VhSÞkík
nkuÞ Au íku{kt íkçk¬k-2 {wsçkLkk 51 W{uËðkhku çkkËLke ÃkMktËøke ÞkËe{ktÚke «Úk{ 2 {rn÷k SC W{uËðkhLku ÃkMktË
fhðk{kt ykðu Au.
 òu yk W{uËðkhLke ÃkMktËøke ÞkËe{kt fkuE s {rn÷k W{uËðkh Lk nkuÞ íkku yk søÞkyku SC fuxuøkheLkk ÃkwY»k W{uËðkhLku
Vk¤ððk{kt ykðþu yLku òu yk SC fuuxuøkheLkk ÃkwY»k W{uËðkh EåAu íkku søÞkyku ykøkk{e ¼rð»ÞLke ¼híke-
«r¢ÞkLkk SC Quota{kt fuhe Vkuhðzo fhðk{kt ykðþu.
 íkçk¬ku- 6
 ST fuxuøkheLkk W{uËðkhkuLke ÃkMktËøke ÞkËe íkiÞkh fhðk {kxu Ãký WÃkhkufík ÃkæÄríkLku s yLkwMkhe yux÷u fu íkçk¬ku-
4 yLku íkçk¬ku-5Lke «r¢ÞkLku yLkwMkhðkLke ÃkæÄríkLkwt ÃkwLkhkðíkoLk fhðk{kt ykðþu.
 íkçk¬ku- 7
 OBC fuxuøkheLkk W{uËðkhkuLke ÃkMktËøke ÞkËe íkiÞkh fhðk {kxu Ãký íkçk¬ku - 4 yLku íkçk¬ku - 5 {wsçkLke s «r¢ÞkLku
yLkwMkhðkLke ÃkæÄríkLkwt s ÃkwLkhkðíkoLk fhðk{kt ykðþu.

Articals September 2020 Edition Talkative India | 11

 Economics
GDP ‚tfku[™
yuzsMxuz „úku‚ huðuLÞq
‚nfkh fku.yku. xâqƒ NCDC [u™÷
RBI™wt DSGE {kuzu÷
Vâw[h rƒÍ™u‚ „úw… …nu÷
rƒÍ™u‚ rhVku{o yufþ™ Ã÷k™
Mxkxo-y… rð÷uÍ yuLxhr«LÞkuh «ku„úk{
e-NAM Portal
‚hkuË-…kuxoT‚
MPLADS Vtz
Sharing Economy
fkuEh-Syku
COVID-19 fkhýu yLÞ hku„ku™e h‚efhý {kxu ‚{MÞk
‚uƒe îkhk {ÂÕxfu… Vtz ‚tƒtÄe rËþk-r™Ëuoþ
fu. S. ƒur‚™
COVID-19 y™u ðe{k™k Ëkðk
MSME Wãku„ …h ÷kufzkW™™ku «¼kð
RL£kMxÙf[h ELðuMx{uLx xÙMx
Þwðkn - Þwðk fkiþ÷ …nu÷
LÞq™Œ{ ‚{Úko™
Talkative India
GDP Mktfku[Lk  yk{, ¼khík Mðíktºkíkk çkkË yíÞkh MkwÄe MkkiÚke ¾hkçk
rMÚkrík ¼khíkeÞ yÚkoÔÞðMÚkk{kt LkkUÄðk{kt ykðe Au.
 [[ko{kt fu{ ?
 NSO-National Statistical Office îkhk AGR - Adjusted Gross Revenue
ònuh fhu÷ yktfzk {wsçk LkkýkfeÞ ð»ko 2020-21Lke
 [[ko{kt fu{ ?
«Úk{ rºk{krMkf (April-May-June) {kxu ¼khíkeÞ
GDP{kt -23.9% Mktfku[Lk LkkUÄðk{kt ykðu÷ Au su  Mkw«e{ fkuxo îkhk {kuçkkE÷ ËqhMkt[kh ftÃkLkeykuLku
MkkiÚke ¾hkçk «ËþoLk Ëþkoðu Au. ÃkkuíkkLke çkkfe Lkef£íke AGR hf{ [qfððk 10 ð»ko
 {wÆk {kxu Mk{Þ ykÃkðkLkku rLkýoÞ ÷uðk{kt ykðu÷ Au.
 ¼khík îkhk April, May, June {rnLkk{kt WíÃkkrËík  {wÆk
ðMíkw yLku MkuðkLkk fw÷ {qÕÞ{kt -23.9% Mktfku[Lk ÚkÞwt  Mkw«e{ fkuxo îkhk yk rLkýoÞ Covid-19 fkhýu WíÃkÒk
Au. ÚkÞu÷ ykŠÚkf ÃkzfkhkuLku òuíkk ÷uðk{kt ykðu÷ Au.
 Mktfku[LkLkwt {wÏÞ fkhý ¼khík Covid-19Úke MkkiÚke  {k[o 2020 {kt fuLÿ MkhfkhLku Ëqh Mkt[kh (xur÷fku{)
ðÄw «¼krðík yÚkoÔÞðMÚkkyku{ktÚke yuf yÚkoÔÞðMÚkk ftÃkLkeyku îkhk AGR Lke [qfðýe fhðk 20 ð»koLkku
Au. yk Covid-19Lkwt fuLÿ [eLk{kt April-May-June Mk{Þ ykÃkðk ¼÷k{ý fhðk{kt ykðu÷ níke.
{kt [eLk GDP 3.2% ð]rØ MkkÚku ykùÞosLkf ð]rØ
 Mkw«e{ fkuxo îkhk Ëhuf xur÷fku{ ftÃkLkeyu ÃkkuíkkLke çkkfe
LkkUÄkðe Au. suÚke fne þfkÞ fu rðï{kt Covid-19
fw÷ AGRLke hf{Lkk 10 % ¼køk 31- March
Lkk «¼kðÚke çknkh ykðLkkh «Úk{ Ëuþ [eLk Au.
2021 MkwÄe s{k fhkððk ykËuþ ykÃÞku Au. çkkË{kt
 rçkúxLk, s{oLke, USA suðk ËuþkuLke yÚkoÔÞðMÚkk Ãký
xur÷fku{ ftÃkLkeLke [qfððkLke çkkfe hf{ ð»ko 2021
Mktfku[Lk Ãkk{e Au. rçkúxLk{kt GDP{kt 20.4% Mktfku[Lk
Úke ð»ko-2031 ð»ko MkwÄe [qfðýe fhðkLke hnuþu.
LkkUÄðk{kt ykðu÷ Au. ßÞkhu s{oLke{kt 10.1% GDP
 ðíko{kLk Mk{Þ{kt ¼khíkLke y÷øk y÷øk xur÷fku{
Mktfku[Lk LkkUÄkÞwt Au.
ftÃkLkeykuLke fw÷ çkkfe AGR hf{ 1.4 ÷k¾ fhkuz
 ¼khík{kt {wÏÞ Mktfkuíkfku{kt Mktfku[Lk Yk. ÚkE økE Au.
 ¼khíkeÞ yÚkoÔÞðMÚkk{kt ÷øk¼øk çkÄk s {wÏÞ
 xur÷fku{ ftÃkLkeyku suLke AGR hf{ çkkfe nkuÞ íku
Mktfuíkfku{kt Mktfku[Lk LkkUÄðk{kt ykðu÷ Au.
ftÃkLkeLkk Managing Director îkhk 4 MkóknLke
 fku÷Mkk WíÃkkËLk{kt 15% Mktfku[Lk, rMk{uLx WíÃkkËLk{kt
ytËh ÔÞÂõíkøkík økuhtxe ykÃkðkLke hnuþu yLku AGR Lke
38.3% Mktfku[Lk, Mxe÷ ðÃkhkþ{kt 56.8% Mktfku[Lk
çkkfeLke hf{ [wfððk{kt Lknª ykðu íkku íku ËtzLkeÞ
LkkUÄkÞwt Au.
fkÞoðkne {kxu sðkçkËkh hnuþu.
 Covid-19Lkk fkhýu ðknLkðu[ký{kt 84.8% Mktfku[Lk
íkÚkk yuhÃkkuxo Ãkh ykðíkk Þkºkeyku{kt 94.1% Mktfku[Lk  ¼khík{kt rðrðÄ xur÷fku{ ftÃkLkeLke çkkfe AGRLke
òuðk {¤u÷ Au. ytËkSík hf{ Lke[u {wsçk Au.
 Mktfuíkf (Indicator) Q1-2020- (1) ðkuzVkuLk - ykEzeÞk - 58000 fhkuz Yk.
21 (April-May-June) (h) ¼khíke- yuhxu÷ - 21000 fhkuz Yk.
fku÷Mkk WíÃkkËLk - 15.0% (3) TATA xur÷MkŠðMk - 4000 fhkuz Yk.
rMk{uLx WíÃkkËLk - 38.3%
(4) rh÷kÞLMk Syku - 1200 fhkuz Yk.
Mxe÷ ðÃkhkþ - 56.8%
 Mkw«e{ fkuxo îkhk I & B Code {wsçk MÃkufxÙ{Lkk
fw÷ xu÷eVkuLk økúknf - 2.0% ðu[ký Mkt˼o{kt NCLAT - National Company
fkuŠ{þÞ÷ ðknLkLkwt ðu[ký - 84.8% Law Appellate Tribunal Lku 2 {kMkLke ytËh rLkýoÞ
yuhÃkkuxo Ãkh Þkºke {w÷kfkík - 94.1% ÷uðk rLkËuoþ ykÃÞk Au.
fkøkkuo þeÃk{uLx - çktËhku Ãkh - 19.8%  AGR þwt Au ?

fkøkkuo þeÃk{uLx - yuhÃkkuxo Ãkh - 57.2%  Adjusted Gross Revenue- Ministry of

12 | Talkative India September 2020 Edition Economics

Talkative India
CommunicationsLkk Ëqh Mkt[kh rð¼køk (DOT)
îkhk xur÷fku{ ftÃkLke ÃkkMkuÚke ðMkq÷ fhðk{kt ykðíkku
( LF ) Licence Fee 3 % yLku Spectrum
Usage Charges (SUC) 5% yu{ fw÷ 8% su
fw÷ huðLÞwLkk ykÄkh Ãkh økýðk{kt ykðu Au.
Sahakar Co-op tube NCDC Channel
 [[ko{kt fu{ ?
 fuLÿeÞ f]r»k yLku ¾uzqík fÕÞký {tºkk÷Þ îkhk NCDC
LkuþLk÷ fku.yku. fkuÃkkuohuþLk Lke Lkðe Ãknu÷ ‘Mknfkh
fqÃkxâwçk NCDC [uLk÷’ Lke þYykík fhe.
 WÆu~Þ
 ¾uzqíkku yLku ÞwðkLkkuLku Mknfkhe Mkr{ríkLkk VkÞËk {u¤ððk
«kuíMkkrník fhðk yLku Mknfkh {kæÞ{Úke ÞwðkLkku{kt
hkusøkkheLke íkfku W¼e fhðe.
 {wÆk
 Youtube Ã÷uxVku{o Ãkh ‘Mknfkh fqÃk xâwçk [uLk÷’
UP, W¥khk¾tz, {æÞ«Ëuþ, A¥keMkøkZ, nrhÞkýk,
íkr{÷Lkkzw, Ãktòçk, økwshkík, fuh÷, {nkhk»xÙ, ykurzþk,
rºkÃkwhk, r{Íkuh{, Ãk.çktøkk¤, rçknkh fýkoxf hkßÞku{kt
þYykík fhðk{kt ykðe Au.
 fuLÿeÞ f]r»k yLku ¾uzqík {tºkk÷Þ îkhk Mknfkhe MktMÚkk,
Mkr{ríkLkk økXLk yLku LkkUÄýe «r¢Þk {kxu 18 hkßÞku{kt
rnLËe ¼k»kk yLku su íku hkßÞLke «kËurþf ¼k»kk{kt
NCDC îkhk {køkoËþoLk ykÃkíkku ðerzÞku Ãký Youtube
Ãkh {qfðk{kt ykðu÷ Au.
 NCDC - National Co-operative
Development Corporation
 MÚkkÃkLkk - 13 {k[o 1963
 {tºkk÷Þ : ¾uíke yLku ¾uzqík fÕÞký {tºkk÷Þ
 fkÞo : Mknfkhe ûkuºk {kxu {wÏÞ LkkýkfeÞ yLku
rðfkMkkí{f MktøkXLkYÃku fkÞo fhu Au.
 MknfkheLkk ûkuºku f]r»k WíÃkkËLk, ¾kã ÃkËkÚkkuo, «kuMkurMktøk,
Mxkuuhus, {kfuo®xøk, ykÞkík rLkfkMk çkkçkíkkuLkk fkÞo¢{
yLku ÞkusLkk çkLkkðe íkuLkwt y{÷efhý fhu Au.
DSGE-Dynamic stochastic
general equilibrium modeling
 [[ko{kt fu{ ?
 RBI îkhk ¼khíkeÞ yÚkoÔÞðMÚkk Ãkh Covid-19Lkk
fkhýu fhkÞu÷ ÷kufzkWLkLkk yMÚkkÞe yLku yLkw{krLkík
Economics September 2020 Edition
{qÕÞktfLk fhðk DSGE {kuzu÷Lkku WÃkÞkuøk fhe hne
Au.
 DSGE {kuzu÷
 DSGE - Macro Economy {kt WÃkÞkuøk fhðk{kt
ykðíke «r¢Þk Au su ykŠÚkf-rðfkMk yLku ÔÞkÃkkh [¢
yLku ykŠÚkf LkeríkLkk «¼kðkuLku Mk{sðk General
Equilibrium Theory íkÚkk ykŠÚkf rMkØktíkku Ãkh
ykÄkheík Econometric ModelLkk {kæÞ{Úke
ykŠÚkf ½xLkkLkwt rð&÷u»ký fhu Au.
 Econometric Model ykŠÚkf MktçktÄkuLkk yLkw¼ðÚke
WíÃkÒk Mkk{økúe «ËkLk fhðk ykŠÚkf yktfzk {kxu
yktfzkfeÞ ÃkæÄríkLkku WÃkÞkuøk fhu Au.
 General Equilibrium Theory yuf ÔÞkÃkf
ykŠÚkf rMkæÄktík Au su yÚkoÔÞðMÚkk{kt çkòh{kt {ktøk
yLku ykÃkqŠík fuðk «fkhu økríkþe÷YÃkÚke fkÞo fhu Au
yLku yík: ®f{íkkuLkk Mk{íkku÷Lk (Equilibrium){kt
ÃkrhðíkoLk Ãkk{u Au.
 RBI îkhk sLkíkk, Mkhfkh, ftÃkLkeykuLku yÚkoÔÞðMÚkk{kt
{wÏÞ ðknfku {kLkðk{kt ykðu÷k Au.
 ÷kufzkWLkLku fkhýu ÷kufku ½h{kt hnuðk {sçkqh çkLÞk
níkk suÚke ftÃkLkeyku, Vufxheyku{kt ©{Lke ÃkqŠík{kt ½xkzku
Úkíkk sYheÞkík ðMíkwykuLke økuhnksheLkk fkhýu ðÃkhkþ
yLku ykðf çktLku{kt ½xkzku LkkUÄðk{kt ykðu÷ Au.
 DSGE {kuz÷Lkk Ãkrhá~Þ
 ÷kufzkWLk - I
 ynª ©{ ykÃkqŠík yLku íkuLke WíÃkkËfíkk ykuAe Úkíkk
ÃkwhðXkLke ÃknkU[ ÷kufku MkwÄe Lk Úkíkk ykÃkqŠík ©]t¾÷k
¾hkçk heíku «¼krðík ÚkE.
 ÷kufzkWLk - II
 ynª Mke{ktík ¾[o{kt ð]rØ LkkUÄðk{kt ykðe suÚke ðMíkw
yLku Mkuðk WíÃkkËLk{kt ¾[o ðÄkhku ÚkÞku suÚke ®f{íkku
ðÄíkk {ktøk{kt ½xkzku LkkUÄðk{kt ykÔÞku.
Future Business Group - Ãknu÷’
 [[ko{kt fu{ ?
 nk÷{kt CII- Confederation of Indian
Industry (¼khíkeÞ Wãkuøk {nkMkt½) îkhk ‘Wãkuøkku’
þY fhðk {kxu MknkÞíkk «ËkLk fhðk ‘^Þw[h rçkÍLkuMk
økúqÃk’ Lkk{Lke Ãknu÷ þY fhe Au.
Talkative India | 13
Talkative India
BRAP : Business Reform
Action Plan
 [[ko{kt fu{ ?
 fuLÿeÞ Mkhfkh îkhk BRAP- ÔÞkÃkkh MkwÄkh fkÞo
ÞkusLkk ytíkøkoík ‘fkhkuçkkhe Mkw{íkk- Ease of Doing
Business ykÄkhu hkßÞkuLke hu®føkLke ònuhkík fhe.’
 {wÆk
 {wÆk hkßÞku huLf -2019
 CII îkhk DPIIT-Dept. For promotion of yktÄú«Ëuþ 1
Industry and Internet Trade (ðkrýßÞ yLku W¥kh «Ëuþ 2
Wãkuøk {tºkk÷Þ) MkkÚku {¤eLku ¼rð»ÞLkk Wãkuøkku {kxu íku÷økkýk 3
hk»xÙeÞ ÔÞwnh[Lkk (hýLkerík) rLk{koý fhþu. {æÞ«Ëuþ 4
 Lkðk WãkuøkkuLke MÚkkÃkLkkLku MknkÞíkk fhðk yk ‘Ãknu÷’ Íkh¾tz 5
ytíkøkoík Lkeríkøkík MknkÞ «ËkLk fhðk{kt ykðþu su A¥keMkøkZ 6
{kxu Lkðk rðfkMk rð¼køkLke yku¤¾ fhðk{kt ykðþu rn{k[÷ «Ëuþ 7
yLku yktíkhhk»xÙeÞ ¼køkeËkheLke MÚkkÃkLkk fhðk{kt hksMÚkkLk 8
ykðþu. Ãkrù{çktøkk¤ 9
 CII Mk÷knfkh yLku Ãkhk{þo MktçktÄe «r¢ÞkykuLkk økwshkík 10
{kæÞ{Úke ¼khíkLkk rðfkMk, Wãkuøk, Mkhfkh yLku  ÔÞkÃkkh MkwÄkh fkÞo ÞkusLkk, ykÄkh Ãkh hkßÞkuLke
Lkkøkrhf Mk{ks ðå[u ¼køkeËkhe {kxu yLkwfq¤ hu®føk Lk¬e fhðkLkwt fkÞo 2015{kt þY fhðk{kt
ðkíkkðhý çkLkkððk fk{ fhu Au. ykðu÷.
 CII {wÏÞíðu WãkuøkkuLku Lkuík]íð ykÃke ¼khíkLkk rðfkMk  yk hu®føk ÃkæÄrík{kt 180 {wÏÞ {kÃkËtz Lk¬e fhðk{kt
«r¢Þk{kt Mkr¢Þ ¼qr{fk ykÃke hÌkwt Au. ykðu÷ Au su{kt Mkq[Lkk MkwÄe ÃknkU[, rMktøk÷ rðLzku
 CII- Confederation of Indian ÃkæÄrík, ©{ yLku ÃkÞkoðhý {wÏÞ Au.
Industry  fkhkuçkkhe Mkwøk{íkkLkk «ËþoLk{kt hkßÞkuLkk ykÄkhu
 MÚkkÃkLkk - 1895 hu®føk Lk¬e fhíkk Mk{Þu ‘MðMÚkÞ «ríkMÃkÄko’ yLku
 rçkLkMkhfkhe ðuÃkkh Mkt½ Au su Lknª LkVku Lknet LkwfMkkLk ‘rðMík]ík Lkkýkhkufký’Lkku WÆu~Þ {u¤ððk «ÞíLk
Äkuhýu fkÞo fhu Au. fhðk{kt ykðu÷ Au.
 fkÞo : ¼khíkLkk WãkuøkkuLkwt ðirïfMíkh Ãkh Lkuík]íð  «Ëuþ {wsçk Mkðkuo¥k{ «ËþoLk fhLkkh hkßÞku
fhðwt yLku ¼khíkLke ykiãkurøkf rðfkMk «r¢Þk{kt (1) W¥kh ¼khík - W¥kh«Ëuþ
Mkr¢Þ ¼qr{fk ¼sðu Au. (2) Ërûký ¼khík - yktÄú«Ëuþ
 ðíko{kLk yæÞûk - WËÞ fkuxf (3) Ãkqðeo ¼khík - Ãkrù{ çktøkk¤
 ðíko{kLk zkÞhufxh sLkh÷ - [tÿSík çkuLkhS (4) Ãkrù{ ¼khík - {æÞ«Ëuþ
 fw÷ 11 rðËuþe f[uheyku Ähkðu Au. (5) W¥kh - Ãkqðeo ¼khík - ykMkk{
 ykuMxÙur÷Þk, çknuheLk, [eLk, ESó, £ktMk, s{oLke, (6) UT «Ëuþ - rËÕne
EhkLk, rMktøkkÃkwh, MkkWÚk ykr£fk, Þw.fu., Þw.yuMk.

14 | Talkative India September 2020 Edition Economics

Talkative India
Start up Village Preneurship
Programme
 [[ko{kt fu{ ?
 økúk{eý ûkuºkku{kt yuLxh«kEÍ (WÄ{)Lkku «Mkkh fhðk
Start-up Village Entrepreneurship «kuøkúk{
îkhk Wãkuøk MkknrMkfLkwt MksoLk fhðk{kt ykðu Au.
 {wÆk
 yk fkÞo¢{ Aug-2020Lkk yktfzk {wsçk ËuþLkk 23
hkßÞku, 153 ç÷kuf{kt, ÔÞðMkkÞ MknkÞíkk Mkuðk yLku
{qze çkkçkíku MknkÞ fhðk{kt ykðu Au.
 yk fkÞo¢{ îkhk Community Resource Person
EnterpriseLkk ÷øk¼øk 2000 íkk÷e{ Ãkk{u÷k
økúk{eý Wãkuøk MkknrMkfkuLku Mkuðk ykÃku Au su{kt 100000
yuLxhr«LÞkuh MknkÞíkk {u¤ðu Au.
 y{ËkðkËLke SVEP MktMÚkk îkhk xufLkku÷kuS MknkÞ
yÃkkÞ Au.
 SVEP
 SVEP «kuøkúk{ Day-NRLM rËLk-ËÞk÷ ytíÞkuËÞ
ÞkusLkk - LkuþLk÷ Yh÷ ÷kEð÷enqz r{þLk ð»ko 2016{kt
fuLÿeÞ økúk{ýe rðfkMk {tºkk÷Þ îkhk þY fhðk{kt
ykÔÞwt.
 WÆu~Þ : økúk{eý økheçke Ëqh fhðe, yuLxhr«LÞkuhLku
rLk{koý fhðwt íkÚkk MðhkusøkkheLke íkfku W¼e fhðe.
 SVEP yuLxhr«LÞkuhLku LkkýkfeÞ MknkÞ, ðneðx{kt
MknkÞ yLku íkk÷e{ WÃk÷çÄ fhkðu Au.
 SVEP økúk{eý MxkxoyÃkLku {wÏÞ ºký Mk{MÞk Mkk{u
MknkÞ fhu Au.
(1) LkkýkfeÞ MknkÞ
(h) ELfÞwçkuþLk
(3) fkiþÕÞ íktºk W¼wt fhðwt.
 SVEP MktMÚkk - y{ËkðkË
 DAY-NRLM rËLk-ËÞk÷ ytíÞkuËÞ ÞkusLkk - LkuþLk÷
Yh÷ ÷kEð÷enwz r{þLkLkk y{÷efhý {kxu yrÄf]ík
Mkt M Úkk Au su EDI-Enterpreneurship
Development Institute ytíkøkoík fkÞo fhu Au.
Economics September 2020 Edition
e-Nam Portal - Ãkh çkòhku ({tze)Lke
MktÏÞk{kt ðÄkhku ÚkÞku
 [[ko{kt fu{ ?
 Ministry of Agriculture & Farmers
Welfare îkhk 10 hkßÞku yLku UT{kt 117 Lkðk
çkòh f]r»k WíÃkkËLk / ¾uËkþLkk ðuÃkkhLkk {kfuo®xøk
(rðÃkýLk) {kxu e-NAM Portal Úke òuzký fÞwO.
 {wÆk
 e-NAM{kt òuzkÞu÷ çkòhkuLke MktÏÞk ðÄe 962
ÚkE (su Ãknu÷k 785) Lkðk òuzkÞu÷k çkòhLke ÞkËe.
 økwshkík - 17, nrhÞkýk - 26, sB{w yuLz fk~{eh
1, fuh÷-5, {nkhk»xÙ - 54 ykurzþk 15, Ãktòçk
17,hksMÚkkLk - 25, íkr{÷Lkkzw - 13, ðuMx çktøkk¤
- 1.
 Lkðk 117 yk òuzký Ãknu÷k e-NAM Portal Úke
17 hkßÞku, 2 UTLke 785 çkòh òuzkÞu÷k níkk.
suÚke 1.66 fhkuz ¾uzqík, 1.30 ÷k¾ ÔÞkÃkkhe, 71,911
fr{þLk yusLx òuzkÞu÷k níkk.
 Lockdown fkhýu e-NAM Portal Ãkh MkwÄkhk
fhe FPO Trade Module yLku eNWR {kuzÞw÷,
Logistic {kuzÞw÷Lke þYykík fhkE. suLkk îkhk
çkòhku{kt ¼ez¼kz çktÄ fhe þfkÞ. fkhkuLkkÚke çk[kð
{kxu.
 e-NAM Ãkku x o ÷ MkkÚku 9 ÷ku S MxefMk MkŠðMk
yuøkúeøkuxoMkLke ¼køkeËkhe Au su{kt 2,31,300 xÙkLMkÃkkuxoh
Au su ðknLk ÔÞðnkh ({k÷Lke yðh-sðh {kxu)
11,37,300 xÙfku WÃk÷çÄ fhkðkÞ Au.
(1) e-NAM Portal {kt MktþkuÄLk / MkwÄkhk
 e-NAMLkk ¼tzkhøk]n (økkuËk{- Warehouse) Úke
ÔÞkÃkkh fhðkLke MkwrðÄk {kxu (eNWR) ðuÞh nkWMk
ykÄkheík xÙu®zøk {kuzâw÷.
 WDRA-Warehouse Development &
Regulatory Authority{kt LkkU Ä ýe fhkÞu ÷
¼tzkhøk]n{kt [wfðýeLke MkwrðÄk þY fhkE suÚke ¾uzqíkku
ÃkkuíkkLkwt WíÃkkËLk (WÃks) MkeÄk s WDRWDRA
{kt LkkUÄýe fhkÞu÷ ¼tzkhøk]nÚke ðuÃkkh fhe þfþu.
Talkative India | 15
Talkative India
 WíÃkkËLkku Mkk[ðe hk¾ðk WDRALkk økkuËk{ (¼tzkh
øk]n) WÃkÞkuøk fhe þfþu.
(2) FPO Trade Module
 ¾uzqík WíÃkkËLk MktøkXLk ÃkkuíkkLkk Mktøkún fuLÿkuÚke WíÃkkËLk
WÃks (ðMíkw) yLku økwýð¥kk ÄkhkÄkuhýku Vkuxk
(Açker[ºk) yÃk÷kuz fhe ¾heËkhkuLku çkku÷e çkku÷kððk{kt
{ËË {¤u Au.
MkhkuË ÃkkuxoMk
 [[ko{kt fu{ ?
 fuL ÿ Mkhfkh îkhk rËÕne{kt ÔåÞwowy ÷ {kæÞ{Úke
Society for Affordable Redressal of
Disputes ports yux÷u fu ‘rððkËku {kxu ykŠÚkf
Mk{kÄkLk {kxu Mkr{ríkLke’ þYykík fhðk{kt ykðe.
 {wÆk
 ‘MkhkuË’ MÚkkÃkLkk MkkuMkkÞxe LkkUÄýe yrÄrLkÞ{ - 1860
ytíkøkoík fhkE Au suLkku WÆu~Þ Lke[u {wsçk Au.
(1) LÞkÞÃkqýo heíku rððkËkuLkwt Mk{kÄkLk
(2) {æÞMÚkkuLkk YÃk{kt xufLkku÷kuS rðþu»k¿kkuLke ÃkuLk÷
MkkÚku rððkË Mk{kÄkLk íktºkLkwt rLk{koý fhðwt.
 MkhkuË ÃkkuxoMk{kt - ¼khíkeÞ Ãkkuxo yuMkkurMkÞuþLk yLku
¼khíkeÞ ¾kLkøke çktËh yLku x{eoLk÷ yuMkkurMkÞuþLkLkk
MkÇÞkuLkku Mk{kðuþ fhðk{kt ykðu÷ Au.
 Mk{wÿe ûkuºk{kt rððkËkuLkk Ãkíkkðx {kxu Mk÷kn-Mkq[Lk
MknkÞíkk «ËkLk fhþu su{kt MkkðosrLkf çktËh yLku
¾kLkøke çktËh, suxe, xŠ{Lk÷, rþ®Ãkøk ûkuºkLkku Mk{kðuþ
ÚkkÞ Au.
 yk «krÄfhý yLku ÷kEMkLMk Äkhf, Aq x Akx
{u¤ðLkkh, fkuLxÙkõxhku ðå[u rððkËkuLku Wfu÷ðkLkwt fkÞo
16 | Talkative India September 2020 Edition
fhþu yLku rðr¼Òk fhkhkuLkk fk{økehe {kxu Ãký
¼køkeËkhe fhþu.
 MkhkuË ÃkkuxoMkLke òuøkðkE NHAI îkhk økrXík MkhkuË
- hkuzMk Mk{kLk Au.
Sharing Economy
 [[ko{kt fu{ ?
 Covid- 19 fkhýu rðï{kt Sharing Economy
Mktfx{kt ykðe Au.
 Uber, Lyft suðe ftÃkLke yÂMíkíð xfkððk «ÞíLkku
fhe hne Au.
 Sharing Economy ð]rØ Ëh 2014 {kt 14
rçkr÷ÞLk US zku÷hÚke ðÄe 2025 MkwÄe 225 rçkr÷ÞLk
US zku÷h ÚkðkLkku ytËks níkku.
 {wÆk
 Sharing Economy ?
 ykŠÚkf ÃkæÄrík Au su{kt P2P (Peer to Peer)
ykÄkrhík økríkrðrÄ YÃk{kt ÔÞkÏÞkrÃkík Au su{kt
B2B (Business to Business) ELxhfuþLk Ãký
Mkk{u÷ Au.
 su{kt Good-service Lke ÃknkU[ Sharing Lke
MkwrLkrùíkíkk fhkÞ Au.
 WÃkÞkuøk
 ÔÞÂõík / Mk{qnLku çkeLk-WÃkÞkuøke MktÃkr¥kÚke ÃkiMkk f{kððk
MkwrðÄk ykÃku Au fux÷kf Online Platform su økúknf-
ðu[LkkhLku òuzu Au. ðMíkw huLx (¼kzu) ykÃke þfkÞ Au.
fkh, fu{uhk, ½h, çkuzY{ ¼kzu yÃkkÞ Au.
 Online Platform = Zipcar, Uber, Aidonb
Economics
Talkative India
îkhk fkuE Ãký ðMíkw ¼kzu ykÃke þfkÞ Au. su ¾heËËkh
yLku ðu[LkkhLku ¼uøkk fhu Au.
 Share Economy Lkk yLÞ Lkk{ku
(1) Peer Economy
(2) collaborative economy
Coir-Geo Taxtiles
 [[ko{kt fu{ ?
 PMGSY-«ÄkLk{tºke økúk{ Mkzf ÞkusLkkLkk 3rd
íkçk¬k{kt økúk{eý ûkuºk{kt Mkzf-{køko çkLkkððk Coir-
Geotaxtile WÃkÞkuøk Úkþu.
 Ministry of Rural DevelopmentLke hk»xÙeÞ
økúk{eý EL£kMxÙf[h rðfkMk yusLMke {wsçk
 Coir Geo Textile ÃkkhøkBÞ fkÃkz (suLke ykh-
Ãkkh òuE þfkÞ íkuðwt) Au. «kf]ríkf YÃkÚke {sçkqík,
xfkW, Vkxðk - xqxðk, ð¤ðk LkwfMkkLk Lknª ¼us
«ríkhkuÄe Au su Mkqû{Sðe ({kE¢kurçkÞ÷) nw{÷kÚke
{wfík hnu Au.
 {wÆk
 rËþk-rLkËuoþ
 PMGSY Mkzf {køko rLk{koý{kt «íÞuf MkzfkuLke fw÷
÷tçkkELkk 15% {kt Lkðe xufLkku÷kuS WÃkÞkuøk rLk{koý{kt
fhkþu.
 su{ktÚke 5% hkuz rLk{koý - IRC-Indian Roads
Congress îkhk {kLÞíkk «kó xufLkku÷kuS WÃkÞkuøk
Úkþu.
 IRC îkhk økúk{eý Mkzf çkLkkððk Cori Geo
TextileLku {kLÞíkk ykÃke Au. su{kt økúk{eý {køko
Economics September 2020 Edition
çkLkkððk 5% {køko ÷tçkkELkwt rLk{koý {kxu Coir-
Geo-Textiles WÃkÞkuøk Úkþu.
 rLk{koý - ¾[o
 Coir-Geo Textile WÃkÞkuøk fhe Mkzf rLk{koý Lke[u
{wsçk Úkþu. yktÄú«Ëuþ- 164 km, økwshkík 151
km, fuh÷ 71 km, {nkhk»xÙ 328 km, ykurzþk
470 km, íkr{÷Lkkzw 369 km íku÷økkýkt 121 km
 7 hkßÞku{kt WÃkÞkuøk fhkþu. su{kt fw÷ 1674 Mkzf
{køko rLk{koý Úkþu su {kxu 1 crore sq. meter
IRC- Indian Roads Congress
 Highway yuÂLsrLkÞhkuLke Mkðkuoå[ MktMÚkk Au.
 MÚkkÃkLkk : Dec-1934 sÞfh Mkr{rík ¼÷k{ý
îkhk (¼khíkeÞ Mkzf rðfkMk Mkr{rík)
 WÆu~Þ : ¼khík{kt Mkzf rðfkMk ðÄkhku fhðku.
 UN îkhk 2011-2020 Lku Decade of Action
for Road Safety 2011-2020 ònuh fÞwO.
 ¼khík Mkhfkh îkhk 2011-2020 ËþofLku ‘Mk{kðuþe
rðfkMk {kxu ELkkuðuþLkLkwt ËþfLkwt YÃk’ ònuh fÞwO.
Covid-19 Lkk fkhýu yLÞ hkuøkkuLke
Vaccine hMkefhý {kxu Mk{MÞk
 [[ko{kt fu{ ?
 WHO yLku UNICEF rhÃkkuxo {wsçk Covid-19
fkhýu WíÃkÒk Mk{MÞkÚke 1 ð»koÚke ykuAe ô{hLkk 80
r{r÷ÞLk çkk¤fkuLkk Sð òu¾{{kt ykÔÞk Au.
 {wÆk
 fkuhkuLkk hkuøk[k¤k fkhýu, Ãkkur÷Þku, fku÷uhk (niò),
¾Mkhk (ykuhe)- ÷k÷[fk{k þheh Ãkh Mkrník yLÞ
rçk{kheLke hMkefhý (Vaccination) Mk{MÞk WÃkÒk
ÚkE Au.
 ykðk yr¼ÞkLkku{kt Covid-19Lkk Vu÷kðk hkufðk
Social Distancing rLkÞ{Lkwt WÕ÷t½Lk ÚkkÞ Au.
 65 Úke ðÄw Ëuþku{kt March-April Ëhr{ÞkLk
hMkefhý fkÞo¢{ku MktÃkqýoYÃkÚke fu yktrþfYÃkÚke [k÷e
hÌkk Au.
Talkative India | 17
Talkative India
 yLÞ fkhý ÷kufzkWLk - International Flight
çktÄ nkuðkÚke Vaccine ÃknkU[kzðk {kxu rð÷tçk ÚkE
hÌkku Au.
 ykr£fe Ëuþku{kt Mk{MÞk
 Unicef : rhÃkkuxo {wsçk - 38 Ëuþku{kt [k÷íkk Ãkkur÷Þku
yr¼ÞkLk çktÄ ÚkE økÞk Au. 27 Ëuþkuyu ykuhe hMkefhý
hkufÞk Au.
 ykr£fe Ëuþku{kt 40 Úke ðÄw Ëuþkuyu çkkuzoh Seal fhe
Lkk¾e Au suÚke íku Ëuþku{kt Vaccine, {urzf÷ MknkÞLkk
fkøkkuo ÃknkU[kzðk{kt Mk{MÞk WíÃkÒk ÚkE Au fkhý
ykr£fkLkk {wÏÞíð Ëuþku Land Locked Au.
 ¼khík rMÚkrík
 ¼khík Ãkkur÷Þku {wõík Ëuþ Au. 2014 {kt WHO îkhk
¼khík Ãkkur÷Þku {wõík ònuh ÚkÞu÷ Au.
 WHO {wsçk su Ëuþ{kt Mkíkík 3 ð»ko Polio fuMk
LkÚke ykðíkk íku Ëuþ Polio Free ònuh fhkÞ Au.
 ¼khík{kt ytrík{ Polio Case-2011 {kt Ãkrù{
çktøkk¤{kt LkkutÄkÞu÷ níkku. suÚke ¼khík Ãkkur÷Þku {wõík
Ëuþ ònuh fhkÞu÷ Au.
SEBI îkhk Multi Cap Fund
MktçktÄe rËþk-rLkËuoþ
 [[ko{kt fu{ ?
 SEBI îkhk BÞwåÞwy÷ Vtz {ÕxefuÃk Mfe{{kt þuh çkòh{kt
hkufký Ãkh {ÞkoËk Lk¬e fhðk rËþk-rLkËuþ
o ònuh fhðk{kt
ykÔÞk.  ¼khík{kt UTI AMC MkkiÚke sqLke BÞwåÞwy÷ Vtz
18 | Talkative India September 2020 Edition
 rËþk- rLkËuoþ
 {Õxe fuÃk Mfe{{kt Large, Mid, Small Cap
ftÃkLkeykuLke Erfðxe yLku ErfðxeÚke MktçktÄeík LkkýkfeÞ
MkkÄLkku{kt ykuAk{kt ykuAe hkufký {ÞkoËk fw÷ MktÃkr¥kLkk
25% xfk nkuðe òuEyu.
 òu fkuE Vtz nkWMkLke {ÕxefuÃk Mfe{{kt 10000
fhku z Yk. Lkk AUM-Assets Under
Management nkuÞ íkku íkuLke 3 ûkuýe{kt þuh{kt
ykuAk{kt ykuAk 2500 fhkuz Yk.Lkwt hkufký fhðwt Ãkzþu
yk Ãknu÷k {ÕxefuÃk Vtz {kxu ykðk LÞqLkík{ hkufkýLke
MxkufLke ©uýe {kxu fkuE rËþk-rLkËuoþ yÂMíkíð Ähkðíkk
Lknkuíkk.
 SEBI îkhk ònuh fhkÞu÷ yktfzk {wsçk fux÷ef
ÞkusLkk{kt M{ku÷fuÃk ftÃkLkeykuLku hkufký ðnU[ýe þqLÞLke
ykswçkksw níkwt yLku 35 {ktÚke 9 {ÕxefuÃk Mfe{ îkhk
M{ku÷ fuÃk ftÃkLke{kt 5% Úke ykuAwt hkufký fhðk{kt
ykðu÷ Au íkuðwt LkkUÄðk{kt ykÔÞwt Au.
(1) Mutual Fund
 yuðk xÙMx (rðïkMk) Au su{kt fux÷kf hkufkýfkhkuLkk
Lkkýk yuf s søÞkyu ¼uøkk ÚkkÞ Au. çkkË{kt yk VtzLku
çkòh{kt hkufký fhðk{kt ykðu Au.
 BÞwåÞwy÷ VtzLku AMC-Asset Management
Company îkhk Mkt[k÷Lk yLku ðneðx fhðk{kt
ykðu Au.
ftÃkLke Au.
(2) Multi Cap Fund
Economics
Talkative India
 yk rðrðÄ «fkhLkk BÞw[y÷ Vtz Au. su rðr¼Òk
çkòh {qzefhý (Market Capitalization) ðk¤e
ftÃkLkeykuLkk Erfðxe yLku Erfðxe MktçktrÄík þuh{kt
ÃkkuxoVkur÷Þku{kt ÃkkuíkkLkk Lkkýk hkufký fhu Au.
(3) Large Cap, Mid Cap, Small Cap
 Mkk{kLÞ heíku {kfuox fuÃk {kxu fkuE rLkrùík {kÃkËtz
LkÚke Ãkhtíkw ÷øk¼øk 10,000 fhkuz Yk.Lkk çkòh
{qzefhý Ähkðíke ftÃkLkeLku Large Cap ftÃkLke fnu
Au.
 ßÞkhu íkuLkkÚke ykuAk çkòh {qze fhý Ähkðíke ftÃkLkeLku
Mid Cap yLku Small cap ftÃkLkeyku fnu Au. ÃkæÄríkLkku WÃkÞkuøk fhðk{kt ykðu Au.
 SEBI {wsçk çkòh{kt «Úk{ 100 ftÃkLkeyku Large  I çkurMkLk{kt yrÄfík{ {eÚkuLkkusurLkf rðrðÄíkk òuðk
Cap ftÃkLkeyku Au. 101 to 250 MkwÄe ¢{ (Rank) {¤e Au su ytËk{kLk yLku {nkLkËe çkurMkLkLke íkw÷Lkk{kt
Ähkðíke ftÃkLkeyku Mid Cap ftÃkLke fnu Au yLku çkkÞkusurLkhf r{ÚkuLkLkk «[wh Mºkkuík nkuðkLke ¾kíkhe
íkuLkk 250 ¢{ çkkË{kt ykðíke ftÃkLkeyku Small fhíkwt nkuðkLkwt {wÏÞ fkhý Au.
 r{ÚkuLk nkEzÙuxLkk yk rLkûkuÃk sirðf {q¤ (Biogenic
cap ftÃkLkeyku íkhefu yku¤¾ðk{kt ykðu Au.
Origin) Lkku nkuðkLkku yLkw{kLk Au.
K.G. çkurMkLk  þkuÄ îkhk ÷k¼
 r{ÚkuLk MðåA yLku MkMíkw #Äý rðfÕÃk Au ËnLk
 [[ko{kt fu{ ? «r¢Þk{kt ¾qçk s MðåA nkuÞ Au ßÞkhu ykurfMksLkLke
 rð¿kkLk yLku xufLkku÷kuS rð¼køkLke yuf MktMÚkk ARI nkshe{kt r{ÚkuLkLkwt ËnLk ÚkkÞ íkku r{ÚkuLkLkk yuf yýw,
yøkhfh rhMk[o RÂLMxxâwxLkk rð¿kkrLkfku îkhk MktþkuÄLk ÃkkýeLkk 2 yýw, yLku fkçkoLk zkÞkufMkkEzLkk 1 yýw
{wsçk KG f]»ýk - økkuËkðhe çkurMkLk{kt «[wh {kºkk{kt {wfík ÚkkÞ Au.
‘r{ÚkuLk nkEzÙux rLkûkuÃk’ r{ÚkuLkLke ÃkÞkoó ykÃkqrík  yLkw{kLk {wsçk 1 ½Lk {exh r{ÚkuLk nkEzÙuz{kt 160-
MkwrLkrùík fhþu. 180 ½Lk{exh r{ÚkuLk nkuÞ Au.
 WÃkhktík K.G. çkurMkLk{kt r{ÚkuLk nkEzÙuxMkLkk ¼tzkh{kt
 {wÆk
nksh {eÚkuLkLkku ¼tzkh rðï{kt nksh çkÄk s Sðk~{
 yk yÇÞkMk DST Lke SERB- Science and
#ÄýLkk ¼tzkh fhíkk 2 økýku ðÄw nkuðkLke yLkw{kLk
Engineering Reserch Board Þwðk ði¿kkrLkfku
«çk¤ Au.
«kusufxLkk ¼køkYÃku ykÞkuSík fhkÞu÷ níke. yk
 K.G.. çkurMkLk
yÇÞkMkLku ‘{heLk SLkur{fMk’ {uøkurÍLk{kt «fkrþík
 f]»ýk-økkuËkðhe LkËeLkk çkurMkLk (LkËe †kð rðMíkkh)
fhðk {kxu {tswhe ykÃkðk{kt ykðe Au.
yktÄú«Ëuþ{kt 50000 ðøko rf÷ku{exh Úke ðÄw ûkuºk{kt
 r{ÚkuLk nkEzÙux Lkwt rLk{koý íÞkhu ÚkkÞ Au ßÞkhu nkEzÙkusLk
Vu÷kÞ÷ Au.
MktÞwõík s¤ (HYdrogen Bonded Water) yLku
 k.G. çkurMkLk nkEzÙkufkçkoLkLkku yuf Mk{]æÄ Mºkkuík
r{ÚkuLk økuMk {nkMkkøkhku{kt Wå[ Ëçkký yLku ykuAk
{kLkðk{kt ykðu Au íkÚkk yk çkurMkLk{kt ykur÷ð rhz÷u
íkkÃk{kLk MkkÚku yufçkeòLkk MktÃkfo{kt ykðu Au.
Mk{wÿe fk[çkkLkwt yk©Þ MÚk¤ Ãký {kLkðk{kt ykðu Au
 yÇÞkMk{kt WÃkÞkuøk fhu÷ ÃkæÄrík
su yuf MktðuËLkþe÷ «òrík Au.
 yk yÇÞkMk Ãkh{kýw (ykÛðef) yLku MktðÄoLk

Economics September 2020 Edition Talkative India | 19

Talkative India
Covid-19 yLku ðe{kLkk Ëkðk
(Insurance Claime)
 [[ko{kt fu{ ?
 su ftÃkLkeyku Covid-19 fkhýu LockdownLkk ÷eÄu
LkwfMkkLk ÚkE hÌkwt Au íku ftÃkLkeyku îkhk ÃkkuíkkLkk
Insurance{kt hnu÷e òuøkðkE/ «kðÄkLk/ ClauseLku
÷ELku rððkË ÚkðkLke þfÞíkkyku ¾qçk s Au.
 rððkË
 Covid-19- Insurance{kt fðh Úkþu? ÄtÄk-ðuÃkkhLkk
LkwfMkkLk çkkçkíku þwt ? ðe{k ftÃkLke ¼hÃkkE fhþu ?
 Corporate {wÏÞíðu Standard fine & Special
Perils Policy ÷u Au su MkkËe ¼k»kk{kt Property
Policy fnuðkÞ Au. yk Policy {wsçk fkuE Claim
ð¤íkh (Ëkðku) Lknª {¤u.
 Corporate îkhk ÷uðkíke ðe{k Ãkkur÷Mkeyku
(1) Material Damage Policy : yk Ãkku÷eMke{kt
ykøk, Ãkqh, {þeLk ¾k{eLkk fkhýu Úkíkwt LkwfMkkLk ¼hÃkkE
ÚkkÞ Au.
(2) Business Interrnuption Policy : yk
Ãkku÷eMke{kt ÔÞðMkkÞ/ ÄtÄk{kt Úkíkwt LkwfMkkLk¼hÃkkE {kºk
«kuÃkxe zu{us f÷kuÍ{kt WÕ÷u¾ fhkÞu÷ fkhýkuÚke ÚkkÞ
íkku s ð¤íkh {¤u Au.
 Property Policy{kt òuøkðkEyku
 ÷kufzkWLk fkhýu Úkíkk LkwfMkkLkLku ¼hÃkkE fhðkLke
fkuE òuøkðkE LkÚke.
 LkwfMkkLk ykøkLkk fkhýu ðe{k fhkÞu÷ ÄtÄku çktÄ ÚkkÞ
íkku LkwfMkkLk ð¤íkh {¤u Au.
 òu fkuE ÄtÄku-yuf{ Mkíkík 30 rËðMk çktÄ hnu íkku
Ãkkur÷Mke fðh Mk{kÃík ÚkE òÞ Au.
20 | Talkative India September 2020 Edition
 Policy Lapse{kt hkník
 ðíko { kLk 30 rËðMk hkník yÃkkE íkÚkk ðe{k
ftÃkLkeykuyu fkuÃkkuohuxTMkLku Ãký ð¤íkh ykÃkðwt Ãkzþu fu
su 30 rËðMkÚke ðÄw çktÄ nkuÞ.
 Force Majeure/ Act of God
 ykþÞ yMkkÄkhý ½xLkk yLku ÃkrhÂMÚkríkÚke Au su
{kLkð rLkÞtºký{kt LkÚke.
 Force Majeure clause ðe{k Ãkkur÷Mke{kt çktLku
Ãkûk(ftÃkLke - økúknf) fhkh sðkçkËkheÚke {wfík fhu Au.
 Force Majeure/ Act of God çkkçkíku rLkÞ{
Indian Contract Act-1872 {w s çk Lk¬e
fhkÞu÷ku Au.
 General Insurance Council
 IRDAI-2001 {kt Insurance Act 1938Lke f÷{
64(C) {wsçk çkLku÷ Au.
 IRDAI yLku 100 % FDI Wãkuøk{kt fzeYÃku fkÞo
fhu Au. Mkhfkh íkÚkk Wãkuøk ðå[uLkk rððkËku Ãkh
Mk{LðÞ (Mkðo Mkt{rík) MÚkkÃkðkLkwt fkÞo fhu Au.
 IRDAI yLku General Insurnace Wãkuøk{kt
fzeYÃku fkÞo fhu Au. Mkhfkh íkÚkk Wãkuøk ðå[uLkk rððkËku
Ãkh Mk{LðÞ (MkðoMkt{rík) MÚkkÃkðkLkwt fkÞo fhu Au.
 DPIIT-Dept for promotion of Industry &
Internal Trade îkhk 100 % FDI Lke yLkw{rík
ykÃkðk FDI Policy {kt çkË÷kð fÞkuo Au. su{kt
Insurance Broking, Insurance Company,
Third Party Administrator, MkðuoÞh, Loss
yuuMkuMk{uLx Mk{kðuþ ÚkÞku Au.
MSME WãkuøkkuÃkh
÷kufzkWLk «¼kð
 [[ko{kt fu{ ?
 Covid-19 fkhýu MSME(Micro- Small &
Medium Enterprises)Lku MkkiÚke ðÄw «¼krðík
fÞko Au.
 {wÆk
 MSME Lkk 99.5% Wãkuøk Micro ©uýe{kt ykðu
Au.
Economics
Talkative India
 MSME ðíko{kLk{kt 12 fhkuz ÷kufkuLku hkusøkkhe ykÃku 
Au.
 MSME ÔÞkÏÞk hkufký yLku {þeLkhe ykÄkhu fhkÞ
Au su Feb-2018{kt rLkýoÞ ykÃÞku fu MSME ©uýe
Lk¬e fhðk Investment Lknª Ãký Annual
Business (ðkŠ»kf fkhkuçkkh) æÞkLk{kt ÷uðkþu Ãký
yk rLkýoÞ ÷køkw LkÚke ÚkÞku.
 Lkðe MSME ÔÞkÏÞk {wsçk
 Micro (Mkqû{) : 5 fhkuzÚke ykuAku ðkŠ»kf fkhkuçkkh 
 ÷Äw (Small) : 5-75 fhkuz MkwÄe ðkŠ»kf fkhkuçkkh
 {æÞ{ (Medium) : 75-250 fhkuz ðkŠ»kf fkhkuçkkh
 ¼khík{kt MSME ÂMÚkrík
 2018-19 {wsçk MSME {wsçk 6.34 xfk Wãkuøk
Mkr¢Þ Au íku{ktÚke 51% (yzÄk) økúk{eý rðMíkkhku{kt
Au.
 nk÷{kt MSME 99.5% Wãkuøk Micro Mkwû{
©uýe{kt ykðu Au. Mkwû{ Wãkuøk yÚko - íkuLkwt Mkt[k÷Lk 1
ÔÞÂõík îkhk ÃkkuíkkLkk ½huÚke s fhkíkwt nkuÞ.
 ÷Äw - {æÞ{ (Small- Medium) ðÄw yuf{ku Wãkuøkku
þnuhe ûkuºkku{kt Au su Ãk fhkuzLku hkusøkkhe ykÃku Au.
 ðíko{kLk{kt MSMELkku 66% Wãkuøk Mk{ks{kt Lke[÷k
(Law) ðøko / Mk{wËkÞ îkhk Mkt[kr÷ík Au.
 SC-12%, ST - 4.1 %, OBC-49.7%, 80%
ÃkwY»kku, 20% {rn÷k f{o[khe Au.
 MSME ¼ki ø kku r ÷fYÃkÚke 50% MSME 7
Economics September 2020 Edition
hkßÞku{kt s ÂMÚkík Au.
(1) UP-14%
(2) Ãk. çktøkk¤ - 14%
(3) íkr{÷Lkkzw - 8%
(4) {nkhk»xÙ - 8%
(5) fýkoxf - 6%
(6) rçknkh - 5%
(7) yktÄú«Ëuþ - 5%
MSME íkuLke Mk{MÞk
 yktfzk - LkkUÄýe Lknª, GST ÃknkU[Úke çknkh Au.
íkuyku fkuE Bank AccountLkku WÃkÞkuøk LkÚke fhíkk,
çk[ík-ykðf nkuðk Aíkkt ÷uðz-Ëuðz «r¢Þk {wÏÞíkðu
hkufz Úkíke nkuðkÚke Paper{kt ykðf çkíkkðe LkÚke
þfíkk suÚke rLkrùík ykðfLkk yktfzk MkhfkhLku LkÚke
{¤íkk. suÚke MSMELku ÷kuLk, Éý, Mkhfkhe MknkÞ
{¤íke LkÚke.
LkkUÄýe : nk÷ fkuhkuLkk ÷kufzkWLk fkhýu òu Mkhfkh
îkhk MSMELku hkník Ãkufus yÃkkÞLkku íku ÷uðk{kt
Mk{MÞk ykðu Au íku LkkUÄýe y¼kðu. MkçkrMkze, ðÄkhkLkk
Éý Ãký LkÚke {u¤ðe þfíkk.
 ykŠÚkf : 2018 IFC yktíkhhk»xÙeÞ Lkkýk rLkøk{
rhÃkkuxo {wsçk MSME ûkuºkLku {wÏÞ Mk{MÞk Éý
LkÚke {¤íkwt íku s Au. MSMELke fw÷ Éý sYheÞkíkLkk
{kºk 1/3Úke Ãký ykuAe Éý/ ÷kuLk {u¤ðe þfu Au.
 MSME {kuxk¼køkLkwt Éý Lkkýk rÄhký fhLkkhk
ÃkkMkuÚke {u¤ðu Au suÚke RBILkk «ÞkMkku Lkwt Ãkrhýk{
rMkr{ík hnu Au.
 MSME Lku ¼wøkíkkLk/[wfðýe{kt rð÷tçk Úkðku íku Ãký
yuf Ãkzfkh s Au. su{kt ¾heËLkkhk Ãký [wfðýe{kt
rð÷tçk fhu Au yLku GST rhVtz Ãký rð÷tçkÚke {¤u Au.
 MSME Ãkh Covid-19 «¼kð
 ÷kufzkWLkLku fkhýu ½ýk MSME yÂMíkíð Ãkh «&™
Au.
Talkative India | 21
Talkative India
 ©r{fkuLkwt Ãk÷kÞLk (ðíkLk ÃkkAwt sðwt) íku {wÏÞ Mk{MÞk
su WãkuøkLku ÃkwLk: þY fhðk{kt {kuxe Mk{MÞk Mkkrçkík
Úkþu.
 {kºk 7% MSME s 3 {rnLkkÚke Ãký ðÄw fkhkuçkkh
çktÄ hnu íkku Wãkuøk çk[kðe þfþu.
 Mkhfkhu þwt fhðwt ?
 MSME Lku Banking SystemÚke òuzðe
 Éý ykÃkðwt, Mkhfkhe xuûk ykuAk fhðk.
 Refund [wfðýe ÍzÃke çkLkkððe.
 ðÄw Lku ðÄw MSME Lku çkòh Ãkwhk Ãkkzðk
 MSME Lku CoronaLkk fkhýu ÄtÄk ÃkwLk: þY fhðk
Mkhfkhu Ãkkuíku Credit Gurantee ykÃkðe òuEyu.
Infrastructure Investment Trusts
 [[ko{kt fu{ ?
 ¼khíkeÞ hk»xÙeÞÄkuhe{køko «krÄfhý -NHAI îkhk
EL£kMxÙf[h ELðuMx{uLx xÙMxLkku Mkzf{køko çkwrLkÞkËe
{k¤¾kLkk rLk{koý {kxu Lkkýk {u¤ððk yuf LkkýkfeÞ
MkkÄLkLkk YÃk{kt WÃkÞkuøk fhðkLkku rLkýoÞ ÷eÄku Au.
 {wÆk
 yk LkkýkfeÞ MkkÄLk su Mutual FundLke su{ fkÞo
fhu Au. yk MktÃkr¥k{kt hkufký fhðk hkufkýfkhkuÚke
Lkkýk {u¤ðu Au. su yuf Mk{Þ {ÞkoËk{kt hkufz ÷k¼
ykÃku Au. yk ÷k¼Lku hkufkýfkhkuLku rzrðzLz (÷k¼ktþ)Lkk
YÃk{kt ðnU[ðk{kt ykðu Au.
 yuf EL£kMxÙf[h ELðuMx{uLx xÙMx IPO-Initial
Public Offer {kt ykuAk{kt ykuAk 10 ÷k¾ Yk.
h¾kE Au. suÚke Wå[ LkuxðÚko Ähkðíkk ÔÞÂõíkyku,
MktMÚkkyku, hkufkýfkhku {kxu hkufký {kxuLkwt MkkÄLk çkLke
þfu Au.
 IPOLkk {kæÞ{Úke MxkufLke su{ s yufMk[uLs{kt Ãký
RL£kMxÙf[h ELðuMx{uLx xÙMx Mkqr[çkæÄ Au.
 ¼khíkeÞ çkòh nS MkwÄe EL£kMxÙf[h ELðuMx{uLx
xÙMx{kt ÃkrhÃkfð çkLÞwt LkÚke yíÞkh MkwÄe {kºk 10
22 | Talkative India September 2020 Edition
RL£kMxÙf[h ELðuMx{uLx xÙMxLkk økXLkLkwt Mk{ÚkoLk
fhkÞwt Au su{kt {kºk 2Lku Mkqr[çkæÄ fhkÞk Au su Lke[u
{wsçk Au.
(1) RBI Infrastructure Investment Trusts
(2) India Grid Trust
 EL£kMxÙ f [h ELðu M x{u L x xÙ M xLku SEBI (IIT)
Regulation 2014 îkhk Mkt[k÷Lk yLku ðneðx
fhðk{kt ykðu Au.
 EL£kMxÙf[h ELðuMx{uLx xÙMxLke Mkth[Lkk
 BÞwåÞwy÷ VtzLke su{ yk xÙMx ÃkkMku xÙMxe, ELðuMx{uLx
{uLkush, «kÞkusf yLku «kusuõx {uLkush nkuÞ Au.
 xÙMxe ÃkkMku yk xÙMxLkk «ËþoLkLkwt rLkheûký fhðkLke
sðkçkËkhe nkuÞ Au.
 «kÞkusf (Sponsor) yu ftÃkLkeLkk «{kuxh Au su{ýu
yk xÙMxLke MÚkkÃkLkk fhe Au.
 ELðuMx{uLx {uLkushLku yk xÙMxLke MktÃkr¥kyku yLku
hkufkýLke Ëu¾hu¾ hk¾ðkLkwt fkÞo MkkUÃkðk{kt ykðu Au.
 «kusuõx {uLkushLku MktÃkqýo «kusuõxLkku ðneðx fhðk
ykÃkðk{kt ykðu Au.
 sYrhÞkík fu{ ?
 ykuõxkuçkh - 2017{kt ¼khík Mkhfkh îkhk 5,35,000
fhku z Yk.Lkk hku f ký MkkÚku 34,800 rf÷ku { exh
Mkzf{køkoLkk rLk{koý yLku rðfkMk {kxu ‘¼khík {k÷k
«kusuõx’Lke þYykík fhe Au. yk «kusuõxLku Ãkqýo fhðk
{kxu National Higways Authority of India
(NHAI)Lku Lkkýk ¼tzku¤Lke sYrhÞkík nkuðkÚke Lkkýk
hkufký Lku ykf»koðk {kxu EL£kMxÙf[h ELðuMx{uLx
xÙMxLke þYykík fhðk{kt ykðe Au.
‘Þwðkn’ Þwðk fkiþ÷ Ãknu÷
 [[ko{kt fu{ ?
 ¼khík MkhfkhLkk Þwðkçkkçkík yLku h{ík{tºkk÷Þ yLku
UNICEF îkhk ¼khLku ðirïf {Õxe MxufnkuÕzh
Ã÷uxVku{o ‘Þwðkn: sLkhuþLk yLkr÷r{xuz’Lke MÚkkÃkLkk
Economics
Talkative India
fhðk {kxu Statement of Intent Ãkh Mkne fhðk{kt
ykðe Au.
 {wÆk
 Þwðk WÄ{eyku ðå[u WÄ{þe÷íkkLku «kuíMkknLk ykÃkðk
{kxu MkV¤ WÄ{e yLku rðþu»k¿kkuLkk {kæÞ{Úke WÄ{íkk
ðøkkuo (Online yLku Offline) ykÞkuSík fhkðeLku
ÞwðkLkkuLku «kuíMkknLk ykÃkðk{kt ykðþu.
 h1{e MkËeLkk fkiþÕÞ, SðLk fkiþÕÞ, rzrsx÷ fkiþÕÞ
Ãkh ykuLk÷kELk yLku ykuV÷kELk [uLk÷Lkk {kæÞ{Úke
Þwðk ÷kufkuLku yÃkøkúuz fhðk yLku íkuLkk WíÃkkËf SðLkLke
yLku ¼rð»Þ{kt fkÞo fhðk {kxu Mð-rþûkýLkk
{kæÞ{Úke íku{Lkwt Mk{ÚkoLk fhðk{kt ykðþu.
 ÞwðkLkkuLku furhÞh Ãkkuxo÷ MkkÚku Lkkufhe Ãkkuxo÷ îkhk ykí{-
[fkMkýe MkºkLkk {kæÞ{Úke hkusøkkh íkÚkk furhÞh
rðþu {køkoËþoLk íkÚkk MknkÞíkk «ËkLk fhðk{kt ykðþu.
 yk Ãknu÷ Þwðk çkkçkíkkuLkk rð¼køkLke ¼qr{fk Þwðk
xufLkku÷kuS fkÞo Mk{qnku{kt ¼køk ÷uðk {kxu rðþu»k
{køkoËþoLk yLku rðþu»k¿k îkhk MknkÞ Ãkqhe Ãkkzðk{kt
ykðþu.
 ø÷kuçk÷ sLkhuþLk yLkr÷r{xuz
 þYykík ð»ko 2018{kt UNICEF îkhk fhðk{kt
ykðe Au.
 çkÄk s MkÇÞ ËuþkuLkk ÞwðkLkkuLke rþûkk, fkiþÕÞ yLku
MkþÂõíkfhý nuíkw Mk{ÚkoLk ykÃkðk íkÚkk rðMíkkh fhðk
{kxu yuf yusLzk «ËkLk fhu Au.
(MSP) LÞqLkík{ Mk{ÚkoLk {qÕÞ{kt ðÄkhku
 [[ko{kt fu{ ?
 «ÄkLk{tºke LkhuLÿ {kuËeLke yæÞûkíkk{kt ykŠÚkf
çkkçkíkkuLke {tºke {tz¤eÞ Mkr{rík îkhk LkkýkfeÞ ð»ko
2020-21 {kxu 6 hrðÃkkf (rþÞk¤w Ãkkf) {kxu MSP-
Minimum support Prices{kt ðÄkhku fhðkLke
ònuhkík fhe Au.
 {wÆk
 fuLÿ {wsçk MSP{kt yk ð]rØ Mðk{eLkkÚkLk ykÞkuøkLke
¼÷k{ý {wsçk Au.
Economics September 2020 Edition
 ½ô
 ð»ko 2020-21 {kxu MSPLku 1975 Yk. «rík frðLx÷
Lk¬e fhðk{kt ykðu÷ Au su ð»ko 2019-20{kt 1925
Yk. «rík frðLx÷ níkwt. suÚke fne þfkÞ fu ð»ko
2019Lke Mkh¾k{ýe{kt ð»ko 2020{kt ½ô {kxuLkk
MSP ¼kðku{kt 2.6% Lkku ðÄkhku fhðk{kt ykðu÷
Au.
 LkkUÄLkeÞ çkkçkík yu Au fu ½ôLkk MSP ¼kðku{kt
Mkhfkh îkhk fhðk{kt ykðu÷ ð]rØ AuÕ÷k 11 ð»ko{kt
MkkiÚke ykuAe Au.
 {Mkqh
 fuLÿ îkhk MkkiÚke ðÄw MSPLkk ¼kðku{kt ðÄkhku {Mkqh
{kxu fhðk{kt ykðu÷ Au.
 {MkqhLkk MSP ¼kð ð»ko 2020-21 {kxu 5100 Yk.
«rík frðLx÷ hk¾ðk{kt ykðu÷ Au su ð»ko 2019-
20Lke Mkh¾k{ýe{kt 6.25% ðÄw yux÷u fu 300 Yk.
ðÄw Au.
[ýk
 [ýkLkk MSP ¼kðku { kt økík ð»ko 2019-20
Mkh¾k{ýe{kt ð»ko 2020-21{kt 225 Yk. yLku yÚkðk
4.62% ðÄkhku fhðk{kt ykðu÷ Au. suLkwt {qÕÞ 5100
Yk. «rík frðLx÷ Lk¬e fhkÞku Au.
hkE
 yk ð»kuo 2020-21 hkELkk MSP ¼kð 4650 Yk.
«rík frðLx÷ hk¾ðk{kt ykðu÷ Au su ð»ko 2019-
20Lke Mkh¾k{ýe{kt 225 Yk. yLku 5.08% ðÄw
Lk¬e fhkÞk Au.
fwMkw{
 yk ð»kuo 2020-21 MSP Yk. 112 ðÄkhe yux÷u fu
2.15% ðÄkhku fhe 5327 Yk. «rík frðLx÷
hk¾ðk{kt ykðe Au.
Talkative India | 23
 Indian Polity
yÕ…‚tÏÞf
¾kuxk ‚{k[kh hkufðk rËþk-r™Ëuoþ
Þk™ku{k{e s™òrŒ
{ufuËkŒwt fkðuhe ™Ëe «kusufx - fýkoxf
Äkhk‚¼k rðþu»kkrÄfkh™wt WÕ÷t½™
Mxkxo-y… …h ‚t‚ËeÞ ‚r{rŒ rh…kuxo
‚uLxÙ÷ rðMxk …w™:rðfk‚ …rhÞkus™k
f]r»k rðÄuÞf - 2020
hnuXký™ku yrÄfkh
yk¼k‚e yktËku÷™
÷kuf yËk÷Œ
hküÙeÞ r[rfí‚k ykÞku„
‚¥kkðkh „ku…™eÞŒk fkÞËku
r„÷„ex - ƒkÂÕxMŒk™
hküÙeÞ Œ…k‚ yusL‚e
Talkative India
yÕÃk MktÏÞf (Minority)  fuLÿ îkhk hk»xÙeÞ Míkh Ãkh {wrM÷{, r¾úMíke, þe¾,
çkkiØ, siLk, ÃkkhMke Mk{wËkÞkuLku yÕÃkMktÏÞf YÃku ðøkeof]ík
 [[ko{kt fu{ ? fhðk{kt ykðu÷ Au.
 Mkw « e{ fku x o îkhk NCMEIA - National  yk fkÞËku yÕÃkMktÏÞfkuLkk ðøkeofhý {kxu hkßÞ
Commission for Minority Educational MkhfkhkuLku fkuE yrÄfkh LkÚke ykÃkíkku.
Institutions Act- 2004Lke òuøkðkELku Ãkzfkhíke
 hkßÞ Míkhu yÕÃkMktÏÞf ðøkeofhýLke sYheÞkík
PIL- Public Interest Litigation (ònuh rníkLke
T.M.A. ÃkkE VkWLzuþLk V/S fýkoxf hkßÞ
yhS) {kxu fuLÿ ÃkkMku sðkçk {ktøÞku Au.
- 2002
 {wÆk
 {kºk hk»xÙeÞ Míkh Ãkh yÕÃkMktÏÞfkuLkwt ðøkeofhý fhðwt
 yhS fhLkkhLkk {ík {wsçk NCMEIA Act-2004
íku TMA ÃkkE VkWLzuþLk fuMk{kt ykðu÷k Mkw«e{
îkhk {kºk hk»xÙeÞ Míkh Ãkh s yÕÃkMktÏÞfkuLke yku¤¾
fkuxoLkk rLkýoÞLke ¼kðLkk rðÁØ Au, yk fuMk{kt Mkw«e{
fhu Au, hkßÞ Míkh Ãkh yku¤¾ LkÚke ykÃkíkwt suÚke yk
fkuxo îkhk yÕÃkMktÏÞf ðøkoLke yku¤¾ {kxu hk»xÙeÞ
fkhýkuLku ÷eÄu NCMEIA Act - 2004 yÕÃkMktÏÞfkuLku
Míkh yLku hkßÞ Míkh yu{ yku¤¾Lkk 2 ykÄkh ykÃku÷k
íku{Lkk çktÄkhýeÞ yrÄfkhkuLke ðtr[ík fhu Au.
níkk.
 NCMEIA
National Commission for Minority Fake News hkufðk rËþk - rLkËuoþku
Educational Institutions
 MÚkkÃkLkk - NCMEIA Act 2004 îkhk fhðk{kt
ykðe Au.
 su Quaci-Judicial (yÄoLÞkrÞf) MktMÚkk Au suLku Civil
Court (Lkkøkrhf çkkçkíkku)Lke þÂõíkyku «kó Au.
 yæÞûk yLku yLÞ 3 MkÇÞku íkhefu nkEfkuxoLkk LÞkÞkÄeþ
nkuÞ Au suLke rLk{ýqtf fuLÿ Mkhfkh îkhk fhðk{kt ykðu
Au.
 WÆu~Þ
 ¼khíkeÞ çkt Ä khýLkk yLkw å Au Ë - 30 {w s çk  [[ko{kt fu{ ?
yÕÃkMktÏÞfkuLkk yrÄfkhku íkÚkk íkuLkk WÕ÷t½Lk çkkçkíku  BPRD - Bureau of Police Research& /
VrhÞkË rLkðkhý fhðwt. development îkhk Fake News, Video
 yLkwåAuË - 30Lkwt ðýoLk yku¤¾ðk fkÞËkfeÞ y{÷efhý MktMÚkkykuLku rËþk-
 çkÄk s yÕÃkMktÏÞf Mk{wËkÞku {kxu rþûký MktMÚkkykuLke rLkËuoþ ykÃÞk Au.
MÚkkÃkLkk yLku íkuLkk ðneðxLkku yrÄfkh ykÃku Au íkÚkk  Fake NewsLkkfkhýku
hkßÞLku ykðe rþûký MktMÚkkLku MknkÞíkk ykÃkðk {kxu  fkuE yusLMke, ÔÞÂõík, yuf{Lku LkwfMkkLk fhðk, ykŠÚkf-
Ä{o fu ¼k»kk ykÄkhu ¼u˼kð fhíkk yxfkðu Au. hksfeÞYÃkÚke ÷k¼ {u¤ððk {kxu.
 NCMEI ykÞkuøkLke ¼qr{fk 3 çkkçkíkku{kt hnu Au.  MkLkMkLke¾us, ¾kuxe, {LkøkXtíkWÃkMkkðu÷ çkkçkíkkuLkku
(1) MknkÞf fkÞo (2) Mk÷knfeÞ fkÞo (3) ¼÷k{ý WÃkÞkuøk fhe ËþofkuLke MktÏÞk ðÄkhðk {kxu.
fkÞo  Mkkt«ËkrÞfíkk, ®nMkk Vu÷kððk {kxu
 NCMEIAACT-2004 {wsçk yÕÃkMktÏÞf  MkkÞçkh yÃkhkÄ îkhk Fake URLçkLkkðe ÷kufku
 yk fkÞËkLkk Section-2 (f) {wsçk, yÕÃkMktÏÞf yu ÃkkMkuÚke ¾kuxe heíkuËkLk, Lkkýk ÷uðkÞ Au. WËk. PM
CARES suðe s Mk{kLk ÷køkíke yLÞ ðuçkMkkEx
÷kufku Au suLku fuLÿ îkhk yrÄMkqr[ík fhkÞu÷ nkuÞ.

24 | Talkative India September 2020 Edition Indian Polity

Talkative India
çkLkkðe Lkkýk Ãkzkðe ÷uðkÞ Au.
 rËþk - rLkËuoþku
 íkÃkkMk yrÄfkheyu yuðe ðuçkMkkEx, r÷tfÚke Mkíkof
hnuðwt su{kt Spelling ¼q÷ nkuÞ, íkÚkk fkuE Link
ðkMíkrðfíkkÚke y÷øk ÷køkíke nkuÞ.
 ðkEh÷ Vkuxku, ykurzÞku-hufkuŠztøk, ðerzÞku íkhík s
æÞkLk{kt ÷uðk suÚke yMkíÞLku Vu÷kíkwt yxfkðe þfkÞ.
 LÞqÍLke MkíÞíkk [fkMkðk rðïMkLkeÞ Mk{k[khkuLkk
MºkkuíkLkwt yð÷kufLk fhðwt yLku sYh ÷køkuíkku LÞqÍ
yusLMkeLkk MktÃkfo{kt hne LÞqÍ - Mk{k[khLke MkíÞíkk
rðþu ¾kíkhe fhðe òuEyu. Ãkzu÷e (Isolated) ykËeðkMke òrík Au.
 fkuEÃký Mk{k[khLke MkíÞíkk [fkMkðk ÷u¾f yLku  «k[eLk Mkkt«ËkrÞf ÔÞðMÚkkLkk yLkwMkhý fhLkkh yk
MktÃkkËfLke yku¤¾ fhðe. ÞkLkku{k{e sLkòríkLkk ÷kuøkku {kuxk yLku økku¤kfkh
 RLxhLkux {erzÞkLkk LkwfMkkLk yLku òu¾{ Ähku{kt hnu Au suLku ÞkLkkuMk (Yanos) yÚkðk þkçkkuLkuMk
 Ãknu÷k ÔÞÂõík Mk{k[kh ðkt[ðk Mk{k[khÃkºkku Ãkh (Shabonos) fnu Au.
rLk¼oh níkk nðu ÷kufku ELxhLkux îkhk Mk{k[kh  ð»ko 1980Lkk Mk{ÞÚke MkkuLkkLkk ¾kýfk{ {kxu yk
òuíkk ÚkE økÞk Au suÚke ÷k¾ku ÷kufku îkhk Vu÷kðkÞu÷ sLkòrík Ãkh nw{÷kyku ÚkE hÌkk Au.
fkuE VufLÞqÍ, xrðx, rh-xrðx, Vkuhðzo {uMkus
 ÞkLkku{k{e sLkòrík{kt çkÄk ÷kufku Mk{kLk økýðk{kt
ðøkuhu îkhk ¾kuxk «kuøkøkutzkLku MkíÞ {kLke ÷u Au suÚke
ykðu Au. íku{kt fkuE ykrËðkMke hkò fu Lkuík]íðfíkko
Mkk{kSf ÔÞðMÚkk, fkÞËk yLku ÔÞðMÚkk Ãkh ¾íkhku
WíÃkÒk ÚkkÞ Au. nkuíkwt LkÚke. íkuLkk çkË÷k{kt yk sLkòrík ík{k{ rLkýoÞku
 BPRD ÷ktçke [[koyku yLku MkðoMkt{rík ykÄkhu fhu Au.
 MÚkkÃkLkk - 28-08-1970 øk]n{tºkk÷Þ nuX¤  ÞkLkku{k{e sLkòrík ‘rÍheyík’ ¼k»kk çkku÷u Au.
 fkÞo : Ãkku÷eMk{kt ykÄwrLkfefhý fhðwt íkÚkk íku {kxu  çkúkrÍ÷Lkk ‘fkuÃkuLkkðk’ su{ýu ÞkLkku{k{e sLkòríkLkk
¼÷k{ýku fhðe. ÷kufkuLkk s{eLkLkk nfku {kxu ÷zík [÷kðe Au suÚke
 Ãkku÷eMkLkkfkÞkuo {kxu MktþkuÄLk yLku Mk÷knfkhe Ãkrh»kËYÃku íku{Lku hkEx ykSðefk yuðkuzo {¤u÷ Au su MðezLkLkk
Ãký fkÞo fhu Au. ðifÂÕÃkf Lkkuçku÷ ÃkwhMfkh YÃku yku¤¾kÞ Au.
ÞkLkku{k{e ykËeðkËe {ufuËkíkw «kusufx
 [[ko{kt fu{ ?  [[ko{kt fu{ ?
 ÞkLkku{k{e sLkòrík îkhk ÃkkuíkkLkk ÷kuneLke ®f{ík Ãkh
 fuLÿ Mkhfkh îkhk {ufuËkíkw «kusuõxLkk rLk{koý {kxu
fkZðk{kt ykðíkk MkkuLkkLku (Gold)Lku Blood Gold {tsqhe ykÃkðk fýkoxf hkßÞLkwt yuf «ríkrLkrÄ{tz¤
Lkk{ ykÃke ¼khík MkhfkhLku yk MkkuLkkLke ¾heËeLku fuLÿLke {w÷kfkík ÷uþu.
hkufðk yÃke÷ fhe Au.
 {wÆk
 {wÆk  ð»ko 2017{kt fýkoxf hkßÞ îkhk 9000 fhkuzLke yk
 ÞkLkku{k{e sLkòríkLke ðMíke W¥kh çkúkrÍ÷ yLku Ërûký ÞkusLkk fuLÿeÞ s¤ MktMkkÄLk {tºkk÷ÞÚke {tsqhe {u¤ðe
ðuLkuÍwyu÷kLke MkhnË Ãkh rMÚkík Ãkðoíkku yLku yu{uÍkuLkLkk
[qfe Au Ãký fuLÿeÞ ÃkÞkoðhý yLku ðLk {tºkk÷Þ
ð»kkoðLkLkk støk÷ku{kt òuðk {¤u Au. îkhk nS {tswhe ykÃkðk{kt ykðe LkÚke fkhý fu
 yk Ërûký y{urhfk {nkîeÃkLke MkkiÚke {kuxe Aqxe

Indian Polity September 2020 Edition Talkative India | 25

Talkative India
{wsçk Mkwhûkk {¤u÷ Au.
 yLkwåAuË-194 hkßÞ rðÄkLkMk¼k yLku íkuLkk MkÇÞku
yLku íku{Lke þÂõík- rðþu»kkrÄfkhkuLke òuøkðkE Au.
 MktMkËeÞ rðþu»kkrÄfkh - rðÄkLkMk¼kyku îkhk «kó
«ríkfkhfþÂõíkLku MktËŠ¼ík fhu Au su{kt MkÇÞku îkhk
íkuLkk ÄkhkfeÞ fkÞkuo Ëhr{ÞkLk fhðk{kt ykðu÷ fkÞkuo
- {tíkÔÞku - hsqykíkku {kxu Lkkøkhef yÚkðk yÃkhkrÄf
sðkçkËkheÚke Mkwhûkk «ËkLk fhu Au.
íkr{÷Lkkzw Mkhfkh îkhk {ufuËkíkw «kusfux rðÁØ Mkw«e{
 rðþu»kkrÄfkh WÕ÷t½Lk þwt Au ?
fkuxo{kt yhS Ëk¾÷ fhe Au.
 çktÄkhý{kt øk]nkuLke økrh{k yLku yrÄfkh çkLkkðe
 {ufuËkíkw «kusuõx
hk¾ðk MktMkË MkÇÞku, rðÄkLkMk¼k MkÇÞkuLku rðþu»kkrÄfkh
 yk yuf «fkhLke ‘{ufuËkíkw Mktíkw÷Lk s¤¼tzkh ’ Au
yLku þÂõíkyku «ËkLk fhðk{kt ykðe Au. yk þÂõíkyku
su{kt ÃkeðkLkk ÃkkýeLkk Mktøkún {kxu «Míkkrðík fhðk{kt
yLku rðþu»kkrÄfkhLku MktrníkkçkæÄ LkÚke fhðk{kt ykÔÞk.
ykðu÷ Au yk ÞkusLkkLkwt rLk{koý fýkoxfLkk hk{Lkøkh{T
 yk «fkhu yk rðþu»kkrÄfkh WÕ÷t½Lk þwt Au íku Lk¬e
rsÕ÷kLkk fLkfÃkwhk{kt fhðk{kt ykðþu.
 {ufuËkíkw «kusuõx yuf økúurðxe çkktÄ Au fu su {ufuËkíkw{kt
67.16 TMC(thousand million cubic feet)
su{ktÚke 4.75 TMC s¤Lke ykÃkqŠík ÃkuÞs¤Lkk
WÆu~ÞÚke çkUø÷kuhLku fhðk{kt ykðþu.
 {ufuËkíkw «kusuõx ‘fýkoxf yLku íkr{÷LkkzwLkk ðå[u
rððkË’Lkwt {wÏÞ fkhý Au su fkðuhe LkËe Ãkh çkLkkððk{kt
ykðe hÌkku Au. su çktLku hkßÞkuLkk ÃkeðkLkk ÃkkýeLkk
{n¥ðÃkqýo †kuík Mkkrçkík Úkþu.
fhðk fkuE MÃk»x yrÄMkqr[ík rLkÞ{ LkÚke suLkk îkhk
 {u f u Ë kíkw «ku s u f xLkk rLk{ko ý Úke fkðu h e ðLÞSð
fux÷e yLku þwt Mkò ykÃkðe íku Lk¬e fhe þfkÞ.
yÇÞkhýLkk 50 ðøko rf.{e. ðLk¼qr{ s¤zqçk{kt
 fkuE Ãký fkÞo òu hkßÞ rðÄkLk{tz¤Lkk fkuEÃký
sðkLke Mkt¼kðLkk Ãký òuðk{kt ykðe hne Au.
øk]nLkk íkuLkk fkÞkuoLku hkufu Au yÚkðk fkuE Ãký øk]nLkk
ÄkhkMk¼kLkk rðþu»kkrÄfkhLkwt WÕ÷t½Lk MkÇÞLku íkuLkk fíkoÔÞ sðkçkËkhe rLkðnoLk fhðk{kt
 [[ko{kt fu{ ? Mk{MÞk WíÃkÒk fhu Au yÚkðk yuðe «ð]r¥k su{kt
 nk÷{kt s {nkhk»xÙ rðÄkLkMk¼k{kt Mk{k[kh [uLk÷Lkk «íÞûk fu y«íÞûkYÃkÚke øk]nLke ¼kðLkk rðÁØ
{wÏÞ MktÃkkËf yLkoçk økkuMðk{e yLku yr¼Lkuºke ftøkLkk Ãkrhýk{ {¤íkk nkuÞ íkku íku ÄkhkMk¼kLkk rðþu»kkrÄfkhLkwt
hkýkðík rðÁØ rðþu»kkrÄfkhLkk WÕ÷t½LkLkku «Míkkð WÕ÷t½Lk {kLkðk{kt ykðu Au.
÷kððk{kt ykÔÞku Au.  òu fkuE øk]n yÚkðk Mkr{ríkLkk [rhºk fu fkÞoðkne
 {wÆk yÚkðk øk]nLkk fkuE MkÇÞ Ãkh yÚkðk íkuLkk [rhºk
 rðÄkLkMk¼kLke Mkwhûkk {kxu òuøkðkEyku MktçktrÄík, yk[hýÚke MktçktrÄík fkuE rððkËLku «fkrþík
 ¼khíkeÞ MktMkË yLku íkuLkk MkÇÞkuLku fkuE Ãký øk]n{kt fhðk{kt ykðu Au íkku íku øk]nLke yð{kLkLkk økýðk{kt
þÂõík, rðþu»kkrÄfkh yLku hûkk {kxu yLkwåAuË-10Ãk ykðu Au yLku yk f]íÞLku ÄkhkMk¼kLkk rðþu»kkrÄfkhkuLkwt

26 | Talkative India September 2020 Edition Indian Polity

Talkative India
WÕ÷t½Lk {kLkðk{kt ykðu Au.
 frÚkík WÕ÷t½Lk çkkçkíkku{kt Úkíke «r¢Þk
 rðÄkLkMk¼k yæÞûk yÚkðk rðÄkLk Ãkrh»kË yæÞûk
yuf rðþu»kkrÄfkh Mkr{ríkLkwt økZLk fhu Au su{kt
rðÄkLkMk¼k nkuÞ íkku 1Ãk MkÇÞku yLku rðÄkLkÃkrh»kË
nkuÞ íkku 11 MkÇÞku Lke{ðk{kt ykðu Au.
 Mkr{rík ÃkkMku yÄo - LÞkrÞf þÂõíkku «kó nkuÞ Au.
 rðÄkLkMk¼k yæÞûk yÚkðk rðÄkLk Ãkrh»kË yæÞûk
Mkki«Úk{ «Míkkð Ãkh rLkýoÞ ÷uðkLkwt fkÞo fhu Au.
 òu rðþu»kkrÄfkh yLku yð{kLkLkk Lku MkíÞ {kLkðk{kt
ykðu íkku íku ykøk¤Lke «r¢Þk {kxu rðþu»kkÄefkh
Mkr{ríkLku {kuf÷ðk{k ykðu Au.
 ðíko{kLk Mk{Þ{kt hkßÞ rðÄkLkMk¼kLkk fkuE Ãký øk]n
ÃkkMku rðþu»kkrÄfkh Mkr{rík LkÚke.
 rðþu»kkrÄfkh Mkr{rík MktçktrÄík ÔÞÂõík /Mk{qn / Ãkûkfkh
ÃkkMkuÚke MÃk»xefhý {kxuLkku sðkçk {ktøku Au çkkË íkÃkkMk
fhu Au yLku hkßÞ rðÄkLk{tz¤Lku ÃkkuíkkLke íkÃkkMkLkk
ykÄkhu fkÞoðkne fhðk ¼÷k{ý fhu Au.
MxkxoyÃk Ãkh MktMkËeÞ Mkr{rík rhÃkkuxo
 [[ko{kt fu{ ?
 LkkýkfeÞ çkkçkíkku Ãkh MktMkËLke MÚkkÞe Mkr{rík îkhk
‘Mxkxo yÃk’ Ãkh rhÃkkuxo MktMkË{kt hsq fhðk{kt ykÔÞku.
 {wÆk
 Mkr{rík îkhk Ëuþ{kt MxkxoyÃk íktºkLkk Mkt˼o{kt rLkBLk 
Lkk{Úke heÃkkuxo hsq fhðk{kt ykðu÷ Au.
 þe»kfo : ‘Financing the startup Ecosystem’
 Mkr{rík {wsçk ¼khíkLke Mxkxo yÃk ftÃkLkeyku [eLk
yLku USA suðk ËuþkuLke Ãkh ÃkkuíkkLke rLk¼ohíkk ykuAe
fhðkLke sYh Au.
 æÞkLk ykÃkðk çkkçkík Au fu Aug-2020 {kt ònuh 
ÚkÞu÷ ‘Hurun Global Unicorns-2020’ rhÃkkux{ o kt 
Mk{kðuþ ÚkÞu÷ 21 MxkxoyÃk ÞwrLkfkuLko{ktÚke 11 ftÃkLkeyku
y÷eçkkçkk, xuÂLMkLx, DST-Global suðe [eLkLke
hkufkýfkh ftÃkLkeyku îkhk Vtz {u¤ðu÷ níkwt.
 Mxkxo yÃk ÞwrLkfkuLko yuðk Mxkxo yÃk Au suLkwt {qÕÞ 1
Indian Polity September 2020 Edition
rçkr÷ÞLk US zku÷hÚke ðÄw nkuÞ Au.
 ¼÷k{ýku
 Mkr{rík {w s çk SIDBI-Small Industries
Development Bank of India Lkk Vtz ykuV VtzTMk
Ãknu÷Lkku rðMíkkh fhðk ¼÷k{ý fhe Au suÚke hkufký
ðÄkhðk SIDBILkku WÃkÞkuøk fhe þfkÞ.
 MxkxoyÃkLke {qze †kuíkLkku rðMíkkh fhðk ftÃkLkeyku
yLku Limited Liability PartnershipLku NBFC
ònuh fÞko ðøkh Mxkxo yÃk{kt hkufkýLke {tsqhe ykÃkðe
òuEyu.
 çkUfkuLku ©uýe III Lkk ðifÂÕÃkf hkufký fku»k (AIF-
Alternative Investment Fund){kt hkufkýLke
{tsqhe ykÃkðe òuEyu.
 rðËuþe zuð÷Ãk{uLx LkkýkMktMÚkkykuLku MÚkkrLkf MktÃkr¥k
ðneðx ftÃkLkeyku MkkÚku {¤eLku Vtz Mkth[Lkk yÚkðk
«íÞûk Wã{ {qze, ¾kLkøke Efrðxe Vtz MÚkkrÃkík
fhðk {kxu «kuíMkkrník fhðk òuEyu.
 TAX {kt Aqx
 Covid-19 Lkk fkhýu Mxkxo yÃk{kt hkufkýLku ðÄkhðk
Mkr{rík îkhk fuLÿ MkhfkhLku ykuAk{kt ykuAk 2 ð»ko
{kxu CIVS, Collevtive Investment Vehicles
su{ fu yuLs÷ Vtz, AIF, LLP îkhk fhkÞu÷ hkufký
Ãkh Long Term Capital Gains TaxLku Mk{kó
fhðk ¼÷k{ý fhe Au.
WÃkhktík 2 ð»koLke AqxAkx çkkË STT- Security
Transaction Tax ÷køkw fhðkLke ðkík fhðk{kt
ykðe Au.
Central Vista
Redevelopment Project
[[ko{kt fu{ ?
TATA Project LtdLku MktMkËLkk Lkðk ¼ðLk rLk{koý
{kxu ÃkMktË fhkE suÚke CVRP «kusuõx ÷E fux÷kf
Ãkqðo MkLkËe yrÄfkheykuyu ®[íkk ÔÞfík fhe.
 yk ÞkusLkk 2019{kt Housing & Urban Affairs
Talkative India | 27
Talkative India
Ministry îkhk hsq fhkE.
 {wÆk
 yk ÞkusLkk{kt Mk{kðuþ {wÆkyku
 Lkðwt MktMkË ¼ðLk rLk{koý rºkfkuý ykfkh{kt.
 fuLÿeÞ Mkr[ðk÷Þ
 India Gate Úke ÷E hk»xÙÃkrík ¼ðLk MkwÄe Mkzf
{køko ‘Rajpath’ {kt ÃkrhðíkoLk fhðku.
 North Block, South BlockLku Mktøkúnk÷Þ BÞwrÍÞ{
çkLkkðe Ëuðk íkuLkk MÚkkLk Ãkh Lkðk ¼ðLk (Building)
çkLkkððe. yr¼÷u ¾ køkkh Lkku rðMíkkh su ÷t ç kkE 3.h
 EÂLËhk økktÄe hk»xÙeÞ f÷k fuLÿLku MÚk¤ çkË÷e ËuðkLke rf÷ku{exh Au.
 Dec-1911 {kt ßÞkuso 5th (Ãkt[{) îkhk ¼khíkLke
ðkík Ãký níke.
 yk s ûkuºk{kt rðr¼Òk {tºkk÷Þku íkuLkk rð¼køkku {kxu hksÄkLke f÷f¥kkÚke rËÕne ÷kÔÞk íÞkhu yk ¼ðLkLkku
ykurVMk çkLkkððe. rLk{koý fhkÞk níkk. suLkwt fkÞo yuzrðLk ÷wxeÞtMk yLku
 ¾[o 861.90 fhkuz nxo çkufhu fhu÷ Au.
 2022 MkwÄe MktÃkqýo Lkðwt MktMkË rLk{kýo fhe Ëuðk{kt f]r»k rðÄuÞf
ykðþu.
 [[ko{kt fu{ ?
 MkhfkhLkku Ãkûk  nk÷{kt s fuLÿ Mkhfkh îkhk f]r»k økríkrðrÄyku yLku
 nk÷Lkwt MktMkË ¼ðLk MkwrðÄk yLku {ktøk {wsçk yÃkqhíkwt
¾uzqíkkuÚke MktçktrÄík 3 rðÄuÞfLku {tsqhe ykÃkðk{kt ykðe.
Au.
 {wÆk
 2026 çkkË LS/RS ðMíke yLkwMkkh [qtxýe ûkuºkkuLke

{tsqh fhkÞu÷k rðÄuÞf Lke[u {wsçk Au.
ð]rØ Úkþu íÞkhu nk÷Lkwt MktMkË ¼ðLk LkkLkwt Ãkzþu.
(1) f]r»k WíÃkkËLk, ÔÞkÃkkh yLku ðkrýsÞ (MktðÄoLk yLku
 {tºkk÷Þ - íkuLkk rð¼køk y÷øk y÷øk ûkuºkku rðMíkkhku{kt
MkwrðÄk) rðÄuÞf,
nkuðkÚke yktíkh-rð¼køkeÞ sðkçkËkhe rLk¼kððk rð÷tçk
(h) ¾uzqík (MkþÂõíkfhý yLku Mkthûký)Lkk {qÕÞ ykïkMkLk
ÚkkÞ Au.
fhkh yLku f]r»k Mkuðk rðÄuÞf.
 nk÷Lkw MktMkË 1911{kt çkLku÷ Au suLkku fkÞofk¤ Ãkqýo
(3) ykð~Þf ðMíkw (MktþkuÄLk) rðÄuÞf
ÚkE [qõÞku Au.
 f]r»k WíÃkkËLk, ÔÞkÃkkh yLku ðkrýsÞ (MktðÄoLk yLku
 ®[íkk ? MkwrðÄk rðÄuÞf), {wsçk fkuE hkßÞ Mkhfkh îkhk
 Corona fkhýu ykŠÚkf ¾hkçk nk÷ík{kt ykx÷e {kuxe
Mkt[kr÷ík ‘APMC - f]r»k WíÃkkËLk çkòh Mkr{rík
hf{ ¾[o fhðe ÞkuøÞ LkÚke.
yrÄrLkÞ{’ yÚkðk yLÞ fkuE hkßÞ fkÞËk ytíkøkoík
 Lkðk MktMkË rLk{koý{ktt ÃkÞkoðhý «Ëq»ký ðÄkhku Úkþu.
fkuE Ãký çkòh þwÕf, WÃkfh (MkuMk), yÚkðk {nuMkq÷
 {tºkk÷Þ rð¼køkku çkLkkðxe yk rðMíkkh ònuh sLkíkk
fkuE Ãký ¾uzqík yLku ÔÞkÃkkhe Ãkh yÚkðk E÷ufxÙkurLkf
{kxu «ríkçktrÄík ÚkE sþu.
xÙurztøk yÚkðk ÷uðz-Ëuðz Lknª ÷økkððk{kt ykðu. ¾uzqík
 Central Vista þwt Au ?
hkßÞkuLke Mkqr[ík {tz¤eyku WÃkhktík hkßÞLke ytËh
 rËÕne rMÚkík hk»xÙ Ã krík ¼ðLk, Mkt M kË ¼ðLk,
yLku çknkh ËuþLkk fkuE Ãký MÚkkLk Ãkh ÃkkuíkkLkwt WíÃkkËLk
North ç÷kuf, South ç÷kuf EÂLzÞk økux, hk»xÙeÞ

28 | Talkative India September 2020 Edition Indian Polity

Talkative India

fkuE hkufxkuf ðøkh ðu[e þfu Au.

W¼k ÚkE hÌkk Au.
 ¾uzqík (MkþÂõíkfhý yLku Mkthûký) {qÕÞ ykïkMkLk
 «kf]ríkf LÞkÞLkk rMkæÄktíkLkwt WÕ÷t½Lk
fhkh yLku f]r»k Mkuðk rðÄuÞf yLkwMkkh, Contract
 Mkwr«{ fkuxoLkk yk ykËuþÚke «kf]ríkf LÞkÞ yLku
Farming Lke òuøkðkE fhkE Au. yk rLkýoÞ LkkLkk
Wr[ík «r¢ÞkLkk rMkæÄktíkku (Principal of natural
¾uzqíkkuLku æÞkLk{kt hk¾íkk ÷uðkÞku Au.
Justice and due process)Lkku WÕ÷t½Lk fhu Au
 su{kt fkuE Ãký ¾uzqík fkuE Ãký ðkðuíkh yÚkðk ÃkkfLke
fkhý fu yk «¼krðík økheçk ðøko yux÷u fu ÍqtÃkzeyku{kt
ÉíkwÚke Ãknu÷k ¾heËkhku MkkÚku fhkh fhe þfu Au.
hnuLkkhkLke ðkíkLku Mkkt¼éÞk ðøkh ykËuþ ykÃkðk{kt
 ykð~Þf ðMíkw (Mkt þ ku Ä Lk) rðÄu Þ f yLkw M kkh,
ykðu÷ Au.
yMkkÄkhý ÃkrhÂMÚkrík suðe fu, ÞwØ, «kf]ríkf ykÃkr¥kLku
 yk ykËuþ ÷ktçkk Mk{ÞÚke [k÷íkk huÕðu xÙuf rfLkkhu
AkuzeLku ¾kãÃkËkÚkkuoLkk Mxkuf-nkurÕztøk yÚkðk ¼tzkhýLke
f[hkLkk Zøk÷kÚke òuzkÞu÷ çkkçkík{kt ykÃkðk{kt ykðu÷
{ÞkoËk Mk{kó fhðk{kt ykðe Au suLkk îkhk yLkks,
Au yLku {wÏÞ ðkík yLkkiÃk[krhf ðMíkeLke {kLÞíkkÚke
¾kãíku÷, çkxkfk, ztøk¤e, fXku¤Lku yrLkðkÞo ðMíkwykuLke
òuzkÞu÷ fkuE ðkíkLkku WÕ÷u¾ fhðk{kt LkÚke ykÔÞku.
Mkqr[{ktÚke Ëqh fhðk{kt ykðe Au suLkku yÚko nðu yk
 rLk»ýkíkku {wsçk Mkwr«{ fkuxo îkhk f[hkLkk Zøk÷k
ík{k{ ðMíkwykuLkwt Mktøkún fhe þfkÞ Au suLke {tsqhe
yLku ÍqtÃkzeyku ðå[u MktçktÄ ËþkoðeLku ÍqtÃkzeyku yk
Ãknu÷k Lknkuíke yÚkðk íku y{wf {ÞkoËk MkwÄe «ríkçktrÄík
f[hk {kxu sðkçkËkh Au íkuðe ònuhkík fhe Au.
níkwt.
 MkhfkhLke çktÄkhýeÞ sðkçkËkhe Au fu íku økheçkkuLku
 ykð~Þf ðMíkwykuLke Mkqr[{ktÚke Ëqh fhðk{kt ykðe Au
hnuXký WÃk÷çÄ fhkðu. hnuXkýLkku yrÄfkh {kºk
suLkku yÚko nðu yk ík{k{ ðMíkwykuLkwt Mktøkún fhe þfkÞ
SðLkLkwt Mkthûký Lknª Ãký {kLkrMkf, þkherhf,
Au.suLke {tsqhe Ãknu÷k Lknkuíke yÃkkÞk íku y{wf {ÞkoËk
çkkiræÄf, ÄkŠ{f rðfkMk {kxu Ãký hnuXký sYhe Au.
MkwÄe «ríkçktrÄík níkwt.
 ykSrðfkLkk yrÄfkhLku yýòuÞku fhðku
hnuXkýLkku yrÄfkh  VqxÃkkÚk Ãkh hnuíkk ÷kufkuÚke òuzkÞu÷k yiríknkrMkf fuMk.
 ykuÕøkkxur÷Mk V/S çkkuBçku BÞwrLkrMkÃk÷ fkuÃkkuohuþLk -
 [[ko{kt fu{ ?
1985 rLkýoÞ ykÃkíkk Mkw«e{ fkuxuo fÌkwt fu SðLk
 ¼khíkLke Mkwr«{fkuxo îkhk rËÕne{kt huÕðuLkk Ãkkxk (xÙuf
SððkLkk yrÄfkh{kt ykSrðfkLkku yrÄfkh Ãký
÷kELk)Lkk rfLkkhu MÚkÃkkÞu÷ ÷øk¼øk 48000 ÍqtÃkzeykuLku
Mk{kðuþ ÚkkÞ Au.
nxkððk ykËuþ ykÃku÷ Au.
 UN îkhk Ãký hnuXký yrÄfkh yLku ykSrðfk
 Mkwr«{ fkuxoLkk yk rLkýoÞ-ykËuþ Ãkh fkÞËkfeÞ Mkðk÷ku
yrÄfkhLku çkw r LkÞkËe {kLkð-yrÄfkh YÃk{kt
Mðefkhðk{kt ykðu÷ Au.

Indian Polity September 2020 Edition Talkative India | 29

Talkative India
yk¼kMke yktËku÷Lk  MkhfkhLku rLkÞtrºkík {erzÞk îkhk ÃkkuíkkLkk Ãkûk{kt Mkq[Lkkyku
yLku {krníke sLkíkk MkwÄe ÃknkU[kzðk {ËËYÃk ÚkkÞ
 [[ko{kt fu{ ?
Au.
 fkurðz-19Lkk fkhýu ‘yk¼kMke yktËku÷Lk’Lkwt {n¥ð
 ÞwðkLk ÃkuZe{kt Mkk{kSf Mk{MÞkyku{kt ¼køkeËkhe ÷uðk,
ðÄíkwt òÞ Au. ¼khík{kt rðhkuÄ«ËþoLk fhðkLkwt fkÞo
íku Mk{MÞkLku Mk{sðk MkkÚku-MkkÚku ÞwðkLkku{kt xufLkku÷kuS
yk¼kMke YÃkÚke [[ko, rzçkux, E-{uE÷ îkhk fhðk{kt
WÃkÞkuøkLke ¼kðLkk Ãký rðfMkkðu Au.
ykðu Au.
 {wÆk ÷kufyËk÷ík
 Social Media íkÚkk E÷ufxÙkurLkf {kæÞ{Úke Lkkøkrhfku
yktËku÷LkLku íkeðúíkk «ËkLk fhu Au yLku fkuE Ãký {wÆkLku
[[koLkku rð»kÞ çkLkkððk {kxu «ÞkMk fhkÞ Au.
 yk yuf MktøkrXík MkkðosrLkf «ÞkMk økýkÞ Au su{kt
rzrsx÷ {erzÞkLkk {kæÞ{Úke LkkøkrhfkuLkwt fkuE {wÆk
çkkçkýu Mk{ÚkoLk {u¤ððk{kt ykðu Au.
 Social Media yk «fkhu Online Activism{kt
ð]rØ fhu Au íkuLkk 3 {wÏÞ fkhýku Au.
(1) yk sLkíkkLke Mkk{kSf Mk{MÞkykuÚke MktçktrÄík
yLkw¼ð, {tíkÔÞ, Mk÷kn-Mkq[Lk ÔÞõík fhðk {t[ Ãkqhku
Ãkkzu Au.
(2) yMkk{kSf ík¥ðku îkhk Úkíke Lkfkhkí{f «ð]r¥kLku
Ãkzfkhðk Mðíktºkíkk yLku MkkiÚke ykMkkLk hMíkku WÃk÷çÄ
 [[ko{kt fu{ ?
fhkðu Au.
 ykurzþkLkk ftÄ{k÷ rsÕ÷k{kt yuf ÔÞÂõík îkhk 20 Úke
(3) ÃkkuíkkLke rð[khÄkhkykuÚke y÷øk ÷kuøkku MkkÚku
ðÄw «íÞLkLkku çkkË Ãký ykÄkh fkzo {u¤ððk{kt
MktçktrÄík {wÆkykuLke ðkMíkrðfíkk ÷kufku Mk{ûk hsq
rLk»V¤íkk {¤íkk ÷kufyËk÷ík{kt VrhÞkË LkkUÄðk{kt
fhðk {ËËYÃk ÚkkÞ Au yLku økýíkhe{kt s ÷k¾ku
ykðe Au.
÷kufku MkwÄe ÃkkuíkkLke ðkík ÃknkU[kze þfkÞ Au.
 ÷kufyËk÷ík
 yktËku÷LkLkk ÷k¼
 ÷kufyËk÷íkLke MÚkkÃkLkkLkku rð[kh Ãkqðo {wÏÞ LÞkÞkÄeþ
 ÷kufíktºk yLku fÕÞkýfkhe þkMkLk EåAíke sLkíkkLku
(CJI) P.N. ¼økðíke îkhk fhðk{kt ykÔÞku níkku
ÃkkuíkkLke ðkík {qfðk {t[ «ËkLk fhu Au.
yLku ¼khíkLke «Úk{ ÷kuf yËk÷ík ð»ko 1982{kt
 su ÷kufku rðhkuÄ-«ËþoLk{kt «íÞûkYÃkÚke ¼køk LkÚke
økwshkík{kt ykÞkusLk fhkE níke. çkkË{kt ð»ko 2002Úke
÷E þfíkk íku ík{k{ ÷kufku ykuLk÷kELkLkk {kæÞ{Úke
÷kufyËk÷íkkuLku MÚkkÞeYÃk ykÃkðk{kt ykÔÞwt.
ÃkkuíkkLkku yðks WÒkík Míkhu {qfðk yLku Mk{ÚkoLk «kó
 ÷kufyËk÷ík yuðwt {t[ fu Vkuh{ Au ßÞkt fuMkku r{ºkíkkÃkqýo
fhðk MknkÞYÃk çkLku Au.
«u{Úke Wfu÷ðk{kt ykðu Au.
 hksfkhýLkk rðfuLÿefhý{kt yíÞtík MknkÞf Au su{kt
 ÷kufyËk÷ík Mkk{kLÞ LÞkÞk÷ÞÚke y÷øk nkuÞ Au fkhý
ÔÞkÃkfYÃkÚke sLkíkkLke ¼køkeËkhe MkwrLkrùík fhe þfkÞ
fu ynª rððkËeík Ãkûkku ðå[u ÃkhMÃkh fhkhLkk {kæÞ{Úke
Au.
rððkËkuLkwt Mk{kÄkLk fhðk{kt ykðu Au.

30 | Talkative India September 2020 Edition Indian Polity

Talkative India
 NALSA-hk»xÙeÞ fkÞËkfeÞ Mkuðk «krÄfhý îkhk
yLÞ yusLMkeyku MkkÚku {¤eLku ÷kuf yËk÷íkLkwt ykÞkusLk
fhðk{kt ykðu Au.
 ÷kufyËk÷ík{kt çkÄk s rËðkLke fuMkku, ÷øLk rððkË, 
Lkkøkrhf çkkçkíkku, s{eLk çkkçkík, {sËqh, MktÃkr¥k
ðnU[ýe, rððkË, ðe{ku, ðes¤e MktçktÄe ík{k{
rððkËkuLkwt Mk{kÄkLk fhðk{kt ykðu Au.
 ÷kuf yËk÷ík fkÞËk ytíkøkoík yuðk yÃkhkÄ su{kt
hkSLkk{wt Lk ÚkE þfíkwt nkuÞ íkuðk çkkçkíkku{kt ßÞkt
MktÃkr¥kLkwt {qÕÞ 1 fhkuz Yk.Úke ðÄw nkuÞ íkuðk rððkËkuLkwt Mk¥kkðkh
Mk{kÄkLk ÷kuf yËk÷ík{kt LkÚke ÚkE þfíkwt.
hk»xÙeÞ r[rfíMkk ykÞkuøk
 [[ko{kt fu{ ?
 25 Sep 2020Úke ¼khík{kt r[rfíMkk rþûkk yLku
ÔÞðMkkÞLkk xku[Lkk {wÏÞ rLkÞk{f YÃku hk»xÙeÞ r[rfíMkk
ykÞkuøk yÂMíkíð{kt ykÔÞwt Au.
 {wÆk
 yk hk»xÙeÞ r[rfíMkk ykÞkuøk îkhk MCI ¼khíkeÞ
r[rfíMkk Ãkrh»kËLkwt MÚkkLk ÷uðk{kt ykÔÞwt Au.
 hk»xÙeÞ r[rfíMkk ykÞkuøkLke MÚkkÃkLkk {wÏÞíðu r[rfíMkk
rþûkk{kt MkwÄkh ÷kððk {kxu yuf Mkhfkhe «ÞkMkYÃku
fhðk{kt ykðe Au.
 yk Ãknu÷k ðíko{kLk Mkhfkh îkhk MCI - Medical
Council of India Ãkh yMktÏÞ ¼ú»xk[khLkk ykhkuÃk,
økuhðneðxLkk ykhkuÃkkuLkk fkhýu MCILku Mk{kó fhðkLkku
rLkýoÞ ÷uðk{kt ykÔÞku níkku.
 MCILke MÚkkÃkLkk ð»ko 1934{kt ¼khíkeÞ r[rfíMkk
yrÄrLkÞ{ - 1933 ytíkøkoík fhðk{kt ykðu÷ suLkwt
{wÏÞ fkÞo ¼khík{kt r[rfíMkk ÞkuøÞíkkLku {kLÞíkk ykÃkðk
{kxu Mk{kLk {kÃkËtz MÚkkrÃkík fhðkLkwt níkwt.
 rËÕne rMÚkík AIIMS yr¾÷ ¼khíkeÞ ykÞworð¿kkLk
MktMÚkkLkk ENT rð¼køkLkk Ãkqðo «{w¾ zku. Mkwhuþ [tÿ
þ{koLku 3 ð»ko {kxu hk»xÙeÞ r[rfíMkk ykÞkuøkLkk yæÞûk
íkhefu rLk{ýqf fhðk{kt ykðe Au.
 r[rfíMkk rþûkk ûkuºk{kt {kuxk MkwÄkhkLke òuøkðkE ðk¤k
Indian Polity September 2020 Edition
hk»xÙeÞ r[rfíMkk ykÞkuøk yrÄrLkÞ{Lku 8-Aug-
2020Lkk hkus hk»xÙÃkrík îkhk {tsqhe ykÃkðk{kt ykðe
níke.
hk»xÙeÞ r[rfíMkk ykÞkuøk{kt 4 y÷øk MðkÞ¥k çkkuzoLkku
Mk{kðuþ fhðk{kt ykðþu su Lke[u {wsçk hnuþu.
(1) MLkkíkf r[rfíMkk rþûkkçkkuzo
(h) yLkwMLkkíkf r[rfíMkk rþûkk çkkuzo
(3) r[rfíMkk {qÕÞktfLk yLku hu®xøk çkkuzo
(4) yurÚkfMk yLku {urzf÷ hSMxTÙuþLk çkkuzo
økkuÃkLkeÞíkk fkÞËku
 [[ko{kt fu{ ?
 nk÷{kt s rËÕne Ãkku÷eMk îkhk hksfeÞ çkkçkíkkuLkk
rð&÷u»kf yLku ¼khíkeÞ Ãkºkfkh hkSð þ{koLku [eLk
{kxu òMkqMke fkÞo fhðk çkË÷ WÃkhkufík fkÞËk ytíkøkoík
ÄhÃkfz fhðk{kt ykðe Au.
 {wÆk
 Mk¥kkðkh økkuÃkLkeÞíkk fkÞËku {q¤ rçkúrxþ ykiÃkrLkðuþ
ÞwøkLke h[Lkk Au. suLkwt {q¤ MktMfhý ‘¼khíkeÞ Mkhfkhe
økkuÃkLkeÞíkk yrÄrLkÞ{ - 1889’ Au.
 yk fkÞËku rçkúrxþ hks Mk{Þ{kt ¼khíkeÞ ÷kufku îkhk
fhðk{kt ykðíkk rçkúrxþ LkeríkLkk rðhkuÄ yLku fux÷ef
¼k»kk{kt Mk{k[khÃkºk{kt AÃkkíkk ÷u¾kuLku Ëçkkððk {kxu
çkLkkððk{kt ykðu÷ níkku MkkÚku su hksfeÞ [uíkLkkLkk
rLk{koý fhðk yLku Ãkku÷eMkLke fkÞoðkneLkku rðhkuÄ
fhðk, su÷Lkku rðhkuÄ fhLkkhk ÷kufku {kxu yk fkÞËku
çkLkkððk{kt ykðu÷ níkku.
 ðkEMk hkuÞ ÷kuzo fÍoLkLkk Mk{Þ{kt yk fkÞËkLku MktþkuÄLk
fhe yrÄfkhef (Mk¥kkðkh) økkuÃkLkeÞíkk yrÄrLkÞ{
- 1904Lkk YÃk{kt yíÞtík fXkuh çkLkkððk{kt ykÔÞku.
 su çkkË{kt 1923{kt Lkðwt MktMfhý yrÄMkqr[ík fhðk{kt
ykÔÞwt suLkk îkhk ¼khíkLkk þkMkLk{kt økkuÃkLkeÞíkk yLku
rðïLkeÞíkk MkwÄeLke ík{k{ çkkçkíkkuÚke yk fkÞËkLku
rðMíkkh fhðk{kt ykÔÞku.
 {wÏÞíðu yk fkÞËku 2 ÃkûkÚke MktçktrÄík Au. su{kt f÷{
- 3 {wsçk òMkqMke yÚkðk økwó[h ÔÞðMÚkk hk¾ðk{kt
Talkative India | 31
Talkative India
ykðe Au yLku f÷{ - 5 {wsçk MkhfkhLke yLÞ
Mk¥kkðkh økwó òýfkheLku ònuh fhðkLke çkkçkík Mkt˼uo
òuøkðkE fhðk{kt ykðe Au. ynª økwó òýfkhe{kt
fkuE Ãký Mk¥kkðkh fkuz, ÃkkMkðzo, M¢u[, {kuz÷, ÷u¾,
Lkkux, ËMíkkðus yLku fkuEÃký Mkq[LkkLkku Mk{kðuþ
fhðk{kt ykðu÷ Au.
 f÷{-Ãk {wsçk WÃkhkufík «fkhLke økwó {krníke fu
Mkq[LkkLku Vu÷kðLkkh ÔÞÂõík yLku íku {krníke fu Mkq[Lkk
{u¤ðLkkh ÔÞÂõík yk{ çktLkuLku Ëtz ykÃkðkLke òuøkðkE
fhkE Au.
 fkuE ËMíkkðusLku ðøkeof]ík fhðk {kxu fkuEÃký Mkhfkhe
{tºkk÷Þ yÚkðk rð¼køk, rð¼køkeÞ Mkwhûkk rLkËoþku
1994 {uLÞwy÷Lkwt Ãkk÷Lk fhu Au Lknª fu Mk¥kkðkh
økkuÃkLkeÞíkk yrÄrLkÞ{, WÃkhktík Mk¥kkðkh økkuÃkLkeÞíkk
yrÄrLkÞ{ MðÞt Ãkkuíku Ãký íku MÃk»x LkÚke fhíkwt fu
fÞk-fÞk ËMíkkðus ‘økwó ËMíkkðus’{kt Mk{kðuþ Úkþu.
yk çkkçkík Lk¬e fhðkLkku yrÄfkh MkhfkhLku ykÃkðk{kt
ykðu÷ Au.
 æÞkLk ykÃkðk çkkçkík Au fu yk fkÞËku {krníke yrÄfkh
yrÄrLkÞ{ - 2005 MkkÚku ðkhtðkh rððkË WíÃkÒk fhu
Au. yux÷u fu yMktÏÞ RTI{kt {krníke ykÃkðkLkku ELfkh
fhðk{kt ykðu÷ Au suLkku {wÏÞ ykÄkh ‘Mk¥kkðkh
økkuÃkLkeÞíkk yrÄrLkÞ{’ økýðk{kt ykðu Au.
røk÷røkx çkkÂÕxMíkkLk
 [[ko{kt fu{ ?
 ÃkkrfMíkkLk îkhk røk÷røkx-çkkrÕxMíkkLk ûkuºkLku yuf Ãkqýo
«ktík çkLkkððkLke ònuhkík fhðk{kt ykðe Au.
 {wÆk
 ¼khík îkhk MÃk»x þçËku{kt rðhkuÄ fhíkk fnuðk{kt 
ykÔÞwt Au fu sB{w-fk~{eh (UT) yLku røk÷røkx - 
çkkrÕxMíkkLk ûkuºk ¼khíkLkk yr¼Òk ytøk Au. UN{kt
Ãký ¼khík îkhk yk ðkík hsq fhe [qõÞwt Au íkÚkk
¼khíkLkk Lkfþk Ãkh yk ûkuºk nt{uþk ¼khíkLkk yrÄf]ík
ytøk yLku «Ëuþ YÃku Ëþkoððk{kt s ykðþu.  ¼khíkLke ykÍkËe Ãknu÷kyk ûkuºk sB{w-fk~{eh
 ð»ko 2009Úke røk÷røkx-çkkrÕxMíkkLk ûkuºkLku yuf
32 | Talkative India September 2020 Edition
Provincial Autonomous RegionLkk YÃk{kt
ðneðx fhkE hÌkku Au yLku yk ûkuºk ÃkkrfMíkkLk
rLkÞtºký{kt Au.
 ÃkkrfMíkkLkLke Mkw«e{ fkuxo îkhk røk÷røkx - çkkrÕxMíkkLk
ûkuºk{kt Mkk{kLÞ [qtxýe fhkððk {kxu ‘røk÷røkx -
çkkrÕxMíkkLk Mkhfkh ykËuþ - 2018’{kt MktþkuÄLk
fhðkLke ðkík fhe Au.
 ûkuºkLke rMÚkrík
 røk÷røkx - çkkrÕxMíkkLkLkkt W¥kh{kt [eLk, Ãkrù{{kt
yV½krLkMíkkLk yLku Ërûký Ãkqðo{kt fk~{eh MkkÚku MkhnË
Ähkðu Au.
 Ãkkf yrÄf]ík fk~{eh (POK) MkkÚku ¼kiøkkur÷f MkhnË
Ähkðíkk yk ûkuºk røk÷røkx - çkkrÕxMíkkLkLku ¼khík
îkhk yrð¼kßÞ sB{w yLku fk~{ehLkku ¼køk økýðk{kt
ykðu Au.
 [eLk - ÃkkrfMíkkLk ykŠÚkf fkuhezkuh (CPEC) yk
ûkuºk{ktÚke s ÃkMkkh ÚkkÞ Au.
 yk ûkuºk{kt 8000 {exhÚke ðÄw ô[kE Ähkðíkk Ãkðoíkku
òuðk {¤u Au íkÚkk ÄúwðeÞ «ËuþLku çkkË fhíkk rðïLkk
{kuxk ø÷urþÞh (rn{LktË) røk÷røkx-çkkrÕxMíkkLk ûkuºk{kt
s òuðk {¤u Au.
røk÷røkx-çkkrÕxMíkkLkLkku EríknkMk
ÃkkrfMíkkLk ykuõÞwÃkkEz fk~{eh (POK)Lkk Ãkrù{{kt
røk÷røkx yLku Ërûký{kt çkkÂÕxMíkkLk rMÚkík Au su 4
Nov. 1947 Úke ÃkkrfMíkkLk îkhk «þkMkLk fhðk{kt
ykðu Au.
hsðkzkLkku s ¼køk níkwt Ãký ytøkúuòu îkhk ð»ko 1846Úke
Indian Polity
Talkative India
÷eÍ Ãkh ÷uðk{kt ykðu÷ níkwt fkhý fu yk rðMíkkh íkÃkkMk yusLMke’Lke ûk{íkkLku {sçkqík fhþu. WÃkhktík
ô[kE Ãkh rMÚkík nkuðkÚke ynª yLÞ «ËuþkuLke rLkøkhkLke økt¼eh yÃkhkÄkuÚke MktçktrÄík {n¥ðÃkqýo òýfkhe yLku
fhðe ykMkkLk níke suÚke ‘røk÷røkx MfkWx’ Lkk{Lke ÃkwhkðkLku Mk{Þ {ÞkoËk{kt Mktøkún fhðk{kt MkwrðÄk «ËkLk
MkuLkkLke xwfze ynª {qfðk{kt ykðe níke yLku ßÞkhu fhþu.
ytøkúuòu ¼khík AkuzeLku økÞk íÞkhu yk ûkuºk {nkhkò  ðíko{kLk{kt ‘hk»xÙeÞ íkÃkkMk yusLMke’Lke fw÷ 9 þk¾kyku
nrh®MknLku ÃkwLk: MkkutÃke Ëuðk{kt ykðu÷ níkku. (Branch) Au su Lke[u {wsçk Au.
 çkkË{kt nrh®Mkn îkhk yk ûkuºk{kt rçkøkúuzeÞh ÄtMkkh (1) økwðknkxe (ykMkk{) (6) fkuå[e (fuhk÷k)
rMktnLku íÞkt økðoLkh Lke{ðk{kt ykÔÞk yLku ‘røk÷røkx (2) {wtçkE ({nkhk»xÙ) (7) ÷¾Lkki (W¥kh«Ëuþ)
MfkWx’ ynª s hk¾ðk{kt ykðe. (3) sB{w (8) hkÞÃkwh (A¥keMkøkZ)
 ð»ko 1947{kt ÃkkrfMíkkLk îkhk fk~{eh nw{÷ku fhðk{kt (4) fku÷fkíkk (Ãkrù{ çktøkk¤) (9) [tËeøkZ
ykÔÞku íÞkhu 31-Oct-1947 Lkk hkus {nkhkò nrh®Mkn (5) niËhkçkkË (íku÷økkýk)
îkhk ¼khík MkkÚku rð÷ÞÃkºk Ãkh nMíkkûkh fhðk{kt  rðþu»k Mkwhûkk yuf{ YÃku {wÏÞk÷Þ ‘Lkðe rËÕne{kt
ykÔÞk suÚke røk÷røkx - çkkrÕxMíkkLk ¼khíkLkku rnMMkku rMÚkík Au, yk{ ðíko{kLk 9 þk¾kyku íkÚkk 3 Lkðe
çkLke økÞku Ãký ytøkúus yrÄfkheyku îkhk yk fhkh {tsqh fhkÞu÷ þk¾kyku {¤eLku fw÷ 12 þk¾k MktÏÞk
y{kLÞ økýðk{kt ykÔÞwt yLku økðoLkh ÄtMkkh rMktnLku ÚkE sþu.
su÷{kt Ãkqhe Ëuðk{kt ykÔÞk íkÚkk ytøkúus yrÄfkheyku  NIA hk»xÙeÞ íkÃkkMk yusLMke
îkhk 2 Nov 1947 røk÷røkx çkkrÕxMíkkLkLku  MÚkkÃkLkk : ð»ko 2008 (hk»xÙeÞ íkÃkkMk yusLMke fkÞËku
ÃkkrfMíkkLk{kt {u¤ððk fhkh fhe Ëuðk{kt ykÔÞk yLku - 2008 {wsçk)
ð»ko 1949{kt POKLku fk~{ehLku MkkUÃke Ëuðk{kt ykÔÞku.  WÆu~Þ : ¼khík{kt ykíktfðkËLkku Mkk{Lkku fhðku íkÚkk
NIA Ëhuf «fkhu íkuLku Mk{kó fhðku.
 fuLÿeÞ ykíktfðkË rðhkuÄe fkÞËkLkk y{÷efhý
 [[ko{kt fu{ ? yusLMkeLkk YÃk{kt fkÞo fhu Au.
 øk]n{tºkk÷Þ îkhk ‘hk»xÙeÞ íkÃkkMk yusLMke’Lke 3 ðÄkhkLke
þk¾kyku ¾ku÷ðkLke {tsqhe ykÃkðk{kt ykðe Au.
 {wÆk
 ‘hk»xÙeÞ íkÃkkMk yusLMke’Lke 3 Lkðe þk¾k Lke[u {wsçk
hnuþu.
(1) EBVk÷ ({ýeÃkwh)
(2) [uÒkkE (íkr{÷Lkkzw)
(3) hkt[e (Íkh¾tz)
 ¼khík Mkhfkh îkhk yk rLkýoÞLku ËuþLke {wÏÞ ykíktfðkË
- rðhkuÄe íkÃkkMk yusLMke îkhk WÃkhkufík 3 hkßÞku{kt
WíÃkÒk ÚkE hnu÷ ÂMÚkríkLku íðrhík «ríkr¢Þk ykÃkðk
{kxu MkwrLkrùík fhðk {ËË {¤þu.
 yk rLkýoÞ ykíktfðkËÚke MktçktrÄík çkkçkíkku yLku yLÞ
hk»xÙeÞ MkwhûkkÚke MktçktrÄík çkkçkíkkuLke íkÃkkMk {kxu ‘hk»xÙeÞ

Indian Polity September 2020 Edition Talkative India | 33

 International Relationship
yktŒhhküÙeÞ LÞkÞrðË …rh»kË
UNSC{kt ¼khŒ™e SŒ
FARA ACT-1938
®‚„k…wh fLðu™þ™ yku™ {urzÞuþ™
LAC - 5 ‚qºke Þkus™k
¼khŒ …h [e™ îkhk r™„hk™e
{kWLx yuðhuMx ™e Ÿ[kE™e …w™:„ý™k
SƒqŒe yk[kh ‚trnŒk
ƒkuí‚ðk™k{kt nkÚkeyku™k {]íÞw
ykhƒ ÷e„
Ônu÷
rs{uõ‚-20
ÂMðÍh÷uLz y™u EU rððkË
yk{eor™Þk y™u yÍhƒiÍk™ rððkË
Talkative India
UNSC{kt ¼khíkLke Sík
 [[ko{kt fu{ ?
 UNSC-United Nations Security Council{kt
ÃkkrfMíkkLk îkhk 2 ¼khíkeÞ LkkøkrhfkuLku ‘UNSC-
1267 «ríkçktÄ Mkr{rík’ {wsçk ykíktfðkËe ònuh
fhðkLke {ktøk fhðk{kt ykðu÷ su hË ònuh fhkE Au.
 {wÆk
 UNSC îkhk ‘ytøkkhk yÃÃkkS’ yLku ‘økkurðtË ÃkxLkkÞf’
Lkk{Lkk h ¼khíkeÞ LkkøkrhfkuLku s ykíktfðkËe ònuh
fhðkLke {ktøkLku hË fhe Au.
 ÃkkrfMíkkLk 2 ¼khíkeÞ Lkkøkrhfku Ãkh 4 MkÇÞðk¤k
yV½krLkMíkkLk ykÄkrhík ‘Indian Terror
Syndicate’ Lkku ¼køk nkuðkLkku ykhkuÃk ÷økkðu÷ níkku
suÚke ÃkkrfMíkkLk {wsçk h ¼khíkeÞ Lkkøkrhf «ríkçktrÄík 
ykíktfðkËe Mk{wnku ‘íknhef-yu-íkkr÷çkkLk ÃkkrfMíkkLk’
yLku ‘s{kík-W÷-ynhkh’ MkkÚku {¤e ÃkkrfMíkkLk{kt
ykíktfe nw{÷k fhðk MktøkXLk çkLkkðe hÌkk níkk.
 UNSC{kt USA, rçkúxLk, VktMk, s{oLke, çkuÂÕsÞ{
îkhk h ¼khíkeÞ LkkøkrhfkuLku rLkËkuo»k ònuh fhe
ykíktfðkËe ònuh fhðk Ãkh «ríkçktÄ {qfe ËeÄku Au.
 UNSC-1267 «ríkçktÄ Mkr{rík
 MÚkkÃkLkk - 1999
 ‘y÷fkÞËk «ríkçktÄ Mkr{ík’ íkhefu Ãký yku¤¾kÞ Au.
 fkÞo : UNSCLkk «Míkkð {wsçk ÔÞÂõík, Mk{qnLku 
yku¤¾ fhe íkuLkk «ríkçktÄ {qfðk íkÚkk yktíkfðkËe fu
yktíkfðkËe Mk{qn ònuh fhðkLkw fkÞo fhu Au.
FARA ACT-1938
 [[ko{kt fu{ ?
 USA îkhk FARA - ACT-1938 (Foreign
Agents Registration Act) ytíkøkoík BJP ÃkûkLke
LkkUÄýe fhðk{kt ykðe Au suÚke BJP, USA{kt Lkk{
LkkUÄkðLkkhe ¼khíkLke «Úk{ hksfeÞ Ãkkxeo / Ãkûk 
çkLÞku Au.
34 | Talkative India September 2020 Edition International Relationship
 {wÆk
 BJP ÃkûkLke yk LkkUÄýe çkkË BJPLku USALkk
MkktMkËkuLke çkuXfku, fkÞo¢{ku{kt ykÞkusLk, y{urhfkLkk
Mk{qnku îkhk {¤íkk LkkýkLke ònuhkík fhðe Ãkzþu.
 USA{kt ykøkk{e hk»xÙÃkrík [qtxýe ÞkuòLkkh Au yk
[qtxýe{kt BJP MkÇÞku MktøkXLkkí{f MknÞkuøk Lknª fhu
þfu íkÚkk òu BJP fkuE MknÞkuøk fhþu íkku íku USALke
[qtxýe{kt rðËuþe nMíkûkuÃkLkk YÃk{kt òuðk{kt ykðþu.
FARA ACT-1938
 yk fkÞËku USA{kt VktMkeðkË (Fascism)Lkk «[kh
«MkkhLku hkufðk ÷køkq fhðk{kt ykðu÷ níkku.
 yk fkÞËk ytíkøkoík rðËuþe yusLxkuLku USALkk sÂMxþ
rzÃkkxo{uLx ytíkøkoík LkkUÄýe fhðk{kt ykðu Au yLku
ÃkkuíkkLke økríkrðrÄykuLku sLkíkkLku çkíkkððe VhSÞkík
fhðk{kt ykðu Au.
 hksLkiríkf yÚkðk yÄo - hksLkiríkf ûk{íkk MkkÚku
rðËuþe þÂõíkyku Lkk rníkkuLku «ríkrLkrÄíð fhLkkh
yusLxkuLku Ãký LkkýkfeÞ MktçktÄku íkÚkk yLÞ çkkçkíkkuLke
sðkçkËkhe ykÃkðe Ãkzu Au.
{n¥ð : USA{kt rðËuþe «¼kð íkÚkk hk»xÙeÞ Mkwhûkk
nuíkw {kxuLkk ¾íkhkykuLke yku¤¾ fhe þfkÞ Au.
 USA Lke ytËh rðËuþe «¼kð MktçktÄku ÃkkhËŠþíkk{kt
ðÄkhku ÚkkÞ Au.
 MkòLke òuøkðkE
 FARALkk økt¼eh WÕ÷t½Lk {kxu 5 ð»ko MkwÄe fkhkðkMk
yÚkðk 2,50,000 US zku÷hLkku Ëtz yÚkðk çktLku ÚkE
þfu Au.
ßÞkhu y{wf {ÞkoËk MkwÄe fkÞËkLkk WÕ÷t½Lk {kxu 6
{rnLkkÚke ðÄw su÷ yÚkðk 5000 US zku÷hLkku Ëtz
yÚkðk çktLku ÚkE þfu Au.
Talkative India
Singapore Convention on
Mediation
 [[ko{kt fu{ ?
 ðuÃkkh fhðk{kt yLkwfq¤íkk ðÄkhðk íkÚkk rððkËkuLkk
rLkhkfhý Mkth[Lkk suLku rMktøkkÃkwhfLðuLþLk ykuLk
{urzyuþLk fnu Au íkuLku ÷køkw fhðk{kt ykðu÷ Au.
 {wÆk
 yk fLðuLþLk ¼khík yLku rðïLkk yLÞ nMíkkûkh fíkko
ËuþkuLku ÔÞðMkkÞÚke òuzkÞu÷k fkuÃkkuohux rððkËkuLke {æÞMÚke
fhðk {kxu yuf «ýk÷e «ËkLk fhu Au.
 yk fLðuþLkLku yLÞ Lkk{Úke Ãký yku¤¾ðk{kt ykðu Au
su{ fu UN Convention on International
Settlement Agreement Resulting from
Mediation. ynª rMktøkkÃkwh{kt fhðk{kt ykðu÷ MktÞõw ík
hk»xÙ (UN)Lke «Úk{ MktrÄ Au.
 yk fLðuþLk fkÞËkfeÞ çkkçkíkku yLku Mk{ÞLku yLkwfq¤
nþu su yrLkrùíkíkk Lkk Mk{Þu ÔÞðMkkÞku {kxu {n¥ðÃkqýo
Mkth[Lkk Mkkrçkík Úkþu.
 yk fLðuþLk Ãkh Ãk3 Ëuþku Ãkh nMíkkûkh fhðk{kt
ykðu÷ Au su{kt ¼khík, [eLk, USALkku Ãký Mk{kðuþ
ÚkkÞ Au.
 yk fLðuþLk MktÞwõík hk»xÙ {nkMk¼k îkhk 20/ Dec/
2018 {kt yktíkhhk»xÙeÞ Mk{kÄkLk fhkh YÃku yk MktrÄ
yÃkLkkðu÷ su{kt UN îkhk yrÄf]ík fhðk{kt yk
fLðuþLk rMktøkkÃkwh{kt fhðk{kt ykðþu suLku ‘rMktøkkÃkwh
fLðuþLk ykuLk {urzyuþLk’ YÃku yku¤¾ðk{kt ykðþu.
 yk MktrÄ {æÞMÚkíkkLkk Ãkrhýk{ MðYÃk yktíkhhk»xÙeÞ
Mk{kÄkLk fhkhLku ÷køkw fhðk yuf Mk{kLk yLku fwþ¤
íktºk rðfrMkík fhðk{kt ykðþu su{kt fkuÃkkuhux rððkËkuLkwt
íðrhík rLkhkfhý fhe ¼khíkLku ÃkkuíkkLke ÔÞkÃkkh þk¾Lku
ðÄkhðk yk fLðuþLk {ËË fhþu.
 yk fLðuþLk ÷køkq ÚkðkÚke ¼khík yLku rðï¼hLkk
ÔÞðMkkÞku - Wãkuøk ÄtÄkLkk rððkËku {æÞMÚkíkk îkhk
Wfu÷ ÷kððk{kt ðÄw MkwrLkrùíkíkk ykðþu.
International Relationship September 2020 Edition
LAC- 5 Mkqºke ÞkusLkk
 [[ko{kt fu{ ?
 ¼khík yLku [eLkLkk rðËuþ{tºkeyku îkhk LAC-Line
of Actual Control Ãkh ÷øk¼øk 4 {rnLkkÚke [k÷íkku
íkýkð Ëqh fhðk 5 Mkqºke ÞkusLkk ÷køkq fhðk Mkn{íke
ÔÞõík fhðk{kt ykðe Au.
 {wÆk
 ¼khík- [eLkLkk rðËuþ {tºke îkhk hrþÞk{kt ykÞkuSík
þktÄkE MknÞkuøk MktøkXLkLke rðËuþ{tºkeykuLke çkuXf{kt
yuf y÷øk ¼khík-[eLkLke rîÃkûkeÞ çkuXf{kt ðkík[eík
fhðk{kt ykðe su{kt Ãk Mkqºke ÞkusLkkLkku Mðefkh fhðk{kt
ykðu÷ Au.
(1) {ík ¼uËkuLku rððkË Lk çkLkðk Ëuðk
 ¼khík-[eLk MktçktÄku rðfkMk Ãkh xku[Lkk Lkuíkk îkhk
ðkík[eík Mkn{íke su{ fu ðwnkLk yLku {nkçk÷eÃkwh{{kt
ÚkÞu÷ «ÄkLk{tºke MíkhLke ðkík[eíkÚke {køkoËþoLk ÷E
Mkk{kLÞ {ík¼uËkuLku rððkË çkLkíkk yxfkððk çktLku
ÃkûkkuLke Mkn{íke ËþkoðkE Au.
(2) MkhnË Ãkh MkuLkkLku ÃkkAe ÷uðe
 çktLku Ëuþku îkhk Mke{kðíkeo ûkuºkku{kt ðíko{kLk ÃkrhÂMÚkrík
yLku íkýkð fkuE Ãký Ãkûk {kxu rníkfkhe Mkkrçkík ÚkkÞ
íku{ LkÚke suÚke MkirLkfku MkkÚku MktðkË fhe MkuLkk ÃkkAe
÷uðe suÚke íkýkð ½xkzku ÚkkÞ.
(3) ¼khík - [eLk MkhnË «kuxkufku÷Lkwt Ãkk÷Lk fhðwt
 çktLku Ëuþku MkhnË çkkçkíku ík{k{ ðíko{kLk fhkh yLku
«kuxkufku÷Lkwt Ãkk÷Lk, Mke{kðíkeo ûkuºkku{kt þktrík yLku
rMÚkhíkk çkLkkðe hk¾ðk yuðe fkuE Ãký fkÞoðkneÚke
çk[ðk Mkn{íke ÔÞfík fhðk{kt ykðe suÚke íkýkð
ykøk¤ Lk ðÄe þfu.
Talkative India | 35
Talkative India
(4) MktðkË : çktLku Ëuþku MkhnËÚke òuzkÞu÷k {wÆk Ãkh rðþu»k
«ríkrLkrÄyku ¼khík íkhVÚke hk»xÙeÞ Mkwhûkk Mk÷knfkh
ySík zku¼k÷ yLku [eLke rðËuþ{tºke ðktøk Þe Lkk
{kæÞ{Úke ðkík[eík [k÷w hk¾ðk Mkn{íke ÔÞõík fhkE
MkkÚku - MkkÚku MkhnËe çkkçkíkku Ãkh WMCC -
Working Mechanism for Consultation &
Co-Ordination Lke çkuXfku ò¤ðe hk¾ðk Mkn{íke
ÔÞõík fhðk{kt ykðe Au.
(Ãk) ÃkhMÃkh rðïkMk ðÄkhðk Ãkøk÷kt ÷uðkt
 çktLku Ëuþku îkhk Mkn{íke ÔÞõík fhkE fu suðe rMÚkrík
Mkk{kLÞ çkLkþu. çktLku ÃkûkkuLkk Mke{k ûkuºkku{kt þktrík
yLku rMÚkhíkk ðÄkhðk Confidence Building
Measures Ãkh fkÞo fhðk{kt íkeðúíkk ÷kððk{kt
ykðþu.
¼khík Ãkh rLkøkhkýe
 [[ko{kt fu{ ?
 EÂLzÞLk yufMk«uMkLke Mðíktºk íkÃkkMk {wsçk [eLkLke
xufLkku÷kuS ftÃkLke îkhk ¼khíkLkk 10000Úke ðÄw ÷kufku
Ãkh Mkr¢Þ rLkøkhkLke hk¾ðk{kt ykðe hne Au.
 {wÆk
 íkÃkkMk {wsçk [eLkLkk þuLkÍuLk{kt rMÚkík Zhenhua
Data Information Technology co. LTd îkhk
¼khíkLkk hk»xÙÃkrík, «ÄkLk{tºke, [eV ykuV rzVuLMk
MxkV Mkrník fux÷kf yrÄfkheykuLke, MktMÚkkykuLke
økríkrðrÄ Ãkh Lksh hk¾e íkuLkk MktçktÄ{kt Ëhuf «fkhLkk
Data {krníke yufºk fhe hne Au.
 [eLkLke yk ftÃkLke îkhk hksLkerík, Mkhfkh, ÔÞðMkkÞ,
xufLkku÷kuS, {erzÞk, MktçktrÄík ÔÞÂõík yLku MktMÚkkLku
÷ûÞ fhðk{kt ykðu÷ Au.
 yk ftÃkLke rðþu»k ÔÞÂõíkLke {krníke yufºk fhe íkuLke
Inforamtion Library íkiÞkh fhe hne Au su{kt
{kºk Mk{k[kh Ãkºkku yLku MkkðosrLkf {t[ Ãkh WÃk÷çÄ
òýfkhe s Lknª Ãký {n¥ðLkk zkuõÞw{uLx, ÃkuxLx,
ËMíkkðuòuLke òýfkhe Ãký WÃk÷çÄ Au.
 yk ftÃkLke Relation Database çkLkkðu Au su
ÔÞÂõík - MktMÚkkyku ðå[u Mkq[Lkk ykÃk-÷u MktçktrÄík
36 | Talkative India September 2020 Edition International Relationship
ík{k{ hufkuzo Mktøkún fhu Au.
 yk «fkhLke Data Mining íku ykÄwrLkf ÞwØþ†
YÃk{kt òuðk{kt ykðu Au suLkk îkhk þºkw Ãkh rçkLk þiLÞ
çkkçkíkkuÚke Ãký ð[oMð çkLkkðe ÞwØ fÞko ðøkh rðhkuÄe
ËuþkuLke ík{k{ fkÞkuo{kt {w~fu÷eyku W¼e fhe íkuLke
ík{k{ ykÞkusLk, ¼rð»ÞLke ÞkusLkkykuLku rLk»V¤
çkíkkðe ykŠÚkf rðfkMkLku hkufðk{kt ykðu Au.
Mt. Everst ÃkðoíkLke
ô[kELke ÃkwLk:økýLkk
 [[ko{kt fu{ ?
 [eLk-LkuÃkk¤ îkhk {kWLz yuðuhMxLke ô[kELke ÃkwLk:
økýíkhe fhðk MktçktrÄík yrÄf]ík yktfzk LkSf{kt su
ònuh fhðkLke Mkt¼kðLkk Au.
 {wÆk
 [eLk-LkuÃkk¤u ð»ko h019{kt fhkh {wsçk {kWLx
yuðhuMxLke ô[kE {kÃkðkLke ònuhkík fhe níke.
 yuðhuMxLke ðíko{kLk ô[kE 8,848 {exh Au suLke
økýíkhe 1956{kt Survey of India îkhk fhðk{kt
ykðe níke yLku yk s ô[kELku Mkðo{kLÞ Mðefkh
fhðk{kt ykðu÷ Au.
 Ãkhtíkw AuÕ÷k Ëþfku{kt ÚkÞu÷ xufxkurLkf økríkrðrÄykuLkk
fkhýu {kWLx yuðhuMxLke ô[kE{kt ÃkrhðíkoLk ÚkÞk
nkuðkLke Mkt¼kðLkk ÔÞõík fhkE hne Au su{ fu ð»ko
2015 {kt LkuÃkk¤{kt 7.8 íkeðúíkkLkku ¼qftÃk ykðu÷
suLkk fkhýu ÃkðoíkLkku ô[kE{kt ½xkzku ÚkðkLke þõÞíkk
òuðkE hne Au.
 yLÞ rð»kÞ fu {kWLx yuðhu MxLke ô[kELku íkuLke Wå[ík{
Talkative India
Ãkðoík rçktËwLkk ykÄkh Ãkh {kÃke þfkÞ yÚkðk Wå[ík{
çkhVLkk rçktËw Ãkh {kÃke þfkÞ. su{kt LkuÃkk¤-[eLk
ðå[u yk çkkçkíku s rððkË níkku su nðu [eLkLkk ËkðkLku
LkuÃkk¤ {kLkðk {tsqhe ykÃke ËeÄe Au.
 {kWLx yuðhuMxLke økýLkkLkwt yLÞ fkhý Ãký Au fu
yíÞkh MkwÄe Ãkðoík ô[kELke økýLkk {kºk ¼khíkeÞ,
ÞwhkuÃkeÞ, y{urhfkLkk MkðuoûkýkuLkk ykÄkhu s økýðk{kt
ykðe Au. suÚke nðu LkuÃkk¤-[eLk Ãký Ãkkuíku MktÞwõík
«ÞkMk îkhk hk»xÙeÞ økkihð ðÄkhðk {ktøku Au.
 [eLk-LkuÃkk¤ ðå[u h019{kt s [eLk hk»xÙÃkrík þe
rsLk®ÃkøkLkk LkuÃkk¤ «ðkMk{kt {kWLx yuðhuMxLke ô[kE
{kÃkðk Mkn{íke ÔÞõík fhkE níke.
 [eLk Ãknu÷k Ãký {kWLx yuðhuMxLke ô[kE økýíkhe h
ðkh fhe [qfu÷ Au. «Úk{ðkh ð»ko 197Ãk{kt yLku
çkeSðkh ð»ko h00Ãk{kt.
 yk ð¾íku h019{kt {kWLx yuðhuMxLke ô[kE {kÃkðk
[eLkLkk Mkðuoûkýfíkkoyku [eLkLke çkkRzq LkurðøkuþLk
Mkuxu÷kEx rMkMx{Lkku WÃkÞkuøk fÞkuo Au. Ãkhtíkw nS yu
MÃk»x LkÚke fu yu ÂMÚkrík{kt þwt Úkþu ßÞkhu [eLk yLku
LkuÃkk¤ çktLku ËuþkuLkk y÷øk y÷øk {kÃk hsq fhðk{kt
ykðþu fkhý fu LkuÃkk¤ yLku [eLk îkhk Ãkðoík {kÃkðkLke
y÷øk y÷øk ÃkæÄríkLkku WÃkÞkuøk fhðk{kt ykðe hÌkku
Au suÚke yk Mkt¼kðLkk Lkfkhe Lk þfkÞ fu çktLkuLkk
ËuþkuLkk {kWLx yuðhuMxLke ô[kELke {kÃkýe{kt ytíkh
òuðk {¤þu s.
 Mt. Everest
 LkuÃkk¤- ríkçkux ([eLk) ðå[u 8848 {exh ô[kE
(29035 Vqx) {kWLx yuðhuMx rn{k÷ÞLke Ãkðoík
©]t¾÷k{kt Ãk]ÚðeLkwt MkkiÚke ô[wt rçktËw økýðk{kt ykðu Au
su ríkçkux{kt [ku{ku÷wtøk{k yLku LkuÃkk¤{kt Mkkøkh{kÚkk
fnu Au.
 19 {e MkËe{kt yk Ãkðo í kLkw t Lkk{ ¼khíkLkk Ãkq ð o
{nkMkðuoûkf ßÞkuso yuðhuMxLkk Lkk{ ÃkhÚke {kWLx
yuðhuMx hk¾ðk{kt ykðu Au.
International Relationship September 2020 Edition
rÍçkqíke yk[kh Mktrníkk
 [[ko{kt fu{ ?
 ¼khíkLku ‘rÍçkqíke yk[kh Mktrníkk’ ytíkøkoík «uûkfLkku
Ëhßòu (Observer status) ykÃkðk{kt ykðu÷ Au.
 {wÆk
 Íçkqíke yk[kh MktrníkkLkwt rLk{koý Jan 2009 {kt IMO-
yktíkhhk»xÙeÞ Mk{wÿe MktøkXLkLkk íkíðkÄkLk{kt fhðk{kt
ykðu÷ níkwt.
 IMO {wsçk ðíko{kLk{kt rÍçkqíke yk[kh MktrníkkLkk
MkÇÞ ËuþkuLke MktÏÞk 20 Au ßÞkhu 5 Ëuþku ¼khík,
òÃkkLk, USA, UK, LkkuðuoLku «uûkf (Cobserver
status)Lkku Ëhßòu yÃkkÞku Au.
 WÆu~Þ
 ÷k÷ Mkkøkh, yuzLkLke ¾kze, yk£efe {nkîeÃkLkk Ãkqðeo
rfLkkhkLkk Ëuþku íkÚkk rntË {nkMkkøkh ûkuºk{kt rîÃkeÞËuþkuLkk
{k÷ðknf snkòuLku Mk{wÿe ÷wxkYyku ([kt[eÞk)ykuÚke
Mkwhûkk «ËkLk fhðe.
 çkkçk - y÷-{tzuçk s¤ MktrÄ ÷k÷ Mkkøkh yLku yuzLkLke
¾kzeLku òuzu Au.
 ð»ko 2017{kt MkkWËe yhurçkÞkLkk ‘suÆk’ {kt ykÞkuSík
Mkt{u÷Lk{kt yk yk[kh-MktrníkkLkk WÆu~Þku Ãkh MktþkuÄLk
fhe ‘ÃkÞkoðhýeÞ {wÆku’ Mk{kðuþ fhðk{kt ykÔÞku ßÞkhÚke
‘rÍçkqíke yk[kh Mktrníkk’ Lku suÆk MktþkuÄLk (Jeddah
Amendment)Lkk Lkk{Úke Ãký yku¤¾ðk{kt ykðu
Au.
 IMO : International Maritime
Organization
 MÚkkÃkLkk : 7th {k[o 1948, {wÏÞk÷Þ - ÷tzLk (UK)
 ytíkh Mkhfkhe MktøkXLkLkk YÃk{kt MÚkkrÃkík fhðk{kt
ykðu÷
 yktíkhhk»xÙeÞ Mk{wÿe MktøkXLk - UNLke 17 rðrþ»x
yusLMke (Specialised Agencies) {ktÚke yuf Au.
 ¼khík ð»ko 1959{kt IMOLkku MkÇÞ çkLku÷ Au yLku
yk s ð»kuo íkuLke «Úk{ çkuXf SLkuðk (rMðÍh÷uLz){kt
ykÞkuSík ÚkÞu÷ níke.
Talkative India | 37
Talkative India

çkkuíMkðkLkk{kt nkÚkeykuLkk {]íÞw fkWrLMk÷Lke yæÞûkíkk Akuzðk{kt ykðe Au.

 {wÆk
 ykhçk ÷eøk - W¥kheÞ ykr£fk yLku Ãkqðkuo¥kh ykr£fk
yLku Ërûký-Ãkrù{ yurþÞk ({æÞÃkqðo)Lkk ykhçk ËuþkuLkwt
ûkuºkeÞ MktøkXLk Au.
 ykhçk ÷eøkLke MÚkkÃkLkk 22 - {k[o - 1945Lkk hkus
r{MkúLke hksÄkLke fknehk{kt fhðk{kt ykðu÷ níke.
 ykhçk ÷eøkLkk MktMÚkkÃkf Ëuþku{kt r{Mkú, Ehkf, òuzoLk,
 [[ko{kt fu{ ?
÷uçkLkkuLk, MkeheÞk yLku MkkWËe yhçkLkku Mk{kðuþ ÚkkÞ
 nk÷{kt s çkkuíMkðkLkk{kt íkÃkkMk{kt LkkUÄðk{kt ykÔÞwt Au
Au.
fu Ãkkýe{kt ‘MkkELkkuçkufxurhÞk’ îkhk WíÃkkrËík Íuhe
 ðíko{kLk Mk{Þ{kt ykhçk ÷eøk{kt fw÷ hh MkÇÞ Ëuþku
ÃkËkÚkoLkk fkhýu ð»ko 2020 {kt çkkuíMkðkLkk{kt 300Úke
Au su{kt LkðuBçkh - 2011Úke MkeheÞkLke ¼køkeËkheLku
ðÄw nkÚkeyku {]íÞw ÃkkBÞk Au.
hË fhðk{kt ykðe Au.
 {wÆk
 ykhçk ÷eøkLkk MkÇÞ Ëuþku
 MkkELkku çkufxurhÞk Mkqû{Sð Au yLku {wÏÞíðu Ãkkýe{kt
 yÕSheÞk, çknuheLk, fku{kuhkuMk, Sçkwíke, Ersó,
òuðk {¤u Au. õÞkhuf {]Ëk{kt Ãký òuðk {¤u Au.
Ehkf, òuzoLk, fwðiík, ÷uçkuLkkuLk, ÷eçkeÞk, {kuhku¬ku,
 çkÄk s MkkELkku çkufxurhÞk Íuhe ÃkËkÚkkuoLkk WíÃkkËLk
yku{kLk, Ãku÷uMxkELk, fíkkh, MkkWËe yhurçkÞk,
LkÚke fhíkk Ãkhtíkw s¤ðkÞw ÃkrhðíkoLkLkk fkhýu ðirïf
Mkku{k÷eÞk, MkwËkLk, xâwrLkrþÞk, Þ{Lk, ÞwyuE,
íkkÃk{kLk ðÄíkk Íuhe ÃkËkÚkkuoLke WíÃkkËLk fhðkLke ûk{íkk
{irhxkLkeÞk.
- ½xLkk ðÄíke òÞ Au.
 çkkuíMkðkLkk
 ykr£fe {nkîeÃkLkk Ërûký{kt rMÚkík Ëuþ Au.
 çkkuíMkðkLkk rðïLke MkkiÚke ðÄw nkÚkeLke MktÏÞk yLku
ðMíke Ähkðíkku Ëuþ Au ynª ÷øk¼øk 1,30,000
nkÚkeykuLke LkkUÄýe fhðk{kt ykðe Au.
 çkkuíMkðkLkk{kt ‘ykufkðktøkku zuÕxk ûkuºk’Lkk W¥kh{kt {]ík
nkÚkeykuLke 300Úke ðÄw MktÏÞk LkkUÄðk{kt ykðe Au.
 yk {]ík 300 nkÚkeLke MktÏÞkLku yuf ðLÞSð Mkthûký
[urhxe xÙMx ‘Elephants without Borders’ îkhk
r[Lneík fhðk{kt ykðu÷ Au.

yhçk ÷eøk
 [[ko{kt fu{ ?
 MktÞwõík ykhçk y{ehkík yLku çknuheLk îkhk EÍhkÞ÷ 
MkkÚku ÃkkuíkkLkk MktçktÄku Mkk{kLÞ fhðk {kxu nk÷{kt s
‘yçkúkn{ yufkuzo’ Lkk{Lkk þktrík fhkh Ãkh nMíkkûkh
fhðkLkk rðhkuÄ{kt Ãku÷uMxkELk îkhk ykhçk ÷eøk
 yhçk ÷eøk WÆu~Þ :
MkÇÞ ËuþkuLkk ðå[u MktçktÄkuLku ðÄw ÄrLk»X çkLkkððk
íkÚkk íkuLke hksfeÞ økríkrðrÄyku{kt Mk{LðÞ MÚkkrÃkík
fhðwt, íku{Lke Mðíktºkíkk yLku Mkt«¼wíkkLke hûkk fhðe
íkÚkk ykhçk ËuþkuLkk rníkkuLku «kuíMkknLk ykÃkðwt.

38 | Talkative India September 2020 Edition International Relationship

Talkative India
 yçkúkn{ yufkuzo
 EÍhkÞ÷ yLku ykhçk Ëuþku ðå[u 26 ð»kkuo{kt ÚkÞu÷
«Úk{ þktrík fhkh Au.
 yk Ãknu÷k ð»ko 1994{kt EÍhkÞ÷ yLku òuzoLk îkhk
þktrík fhkh fhðk{kt ykðu÷ níkk.  MÃk{o Ônu÷, Killer Whales yÚkðk Shark
 yçkúkn{ yufkuzo çkkçkíku {æÞMÚkk fhLkkh USA îkhk
fnuðk{kt ykÔÞwt Au fu yk fhkh MktÃkqýo yhçk ûkuºk{kt
þktrík MÚkkÃkðk fhðk {kxu {n¥ðÃkqýo Mkkrçkík Úkþu.
Ônu÷
 [[ko{kt fu{ ?
 ykuMxÙur÷Þk{kt 450Úke ðÄw Ônu÷Lkk {]íÞw ÚkÞk suÚke
ykuMxÙur÷Þk{kt Ônu÷kuLkwt MkkiÚke {kuxwt MÚkkrLkf ytíkÃkoýLk
(Stranding) LkkUÄðk{kt ykÔÞwt.
 {wÆk
 ÃkkuíkkLkk rðþk¤ ykfkhLkk fkhýu Ônu÷ rðï{kt Mk{wÿ
rfLkkhu VMkkE síke {kA÷e YÃku Ãký yku¤¾ðk{kt
ykðu Au. ykðe ½xLkk íku{Lke MkkÚku ÔÞÂõíkøkík yÚkðk
Mkk{qrnf ykÄkhu òuðk {¤u Au.
 Ônu÷{kt ÔÞÂõíkøkík MÚkkLkeÞ ytíkÃkoýLku {wÏÞíðu Eò
yLku rçk{kheLkk fkhýu òuðk {¤u Au Ãkhtíkw nS íku
MÃk»x LkÚke fu Mk{wÿ rfLkkhk Ãkh Mkk{qrník ytíkÃkoýLkLke
½xLkk fu{ çkLku Au.
 Ônu÷kuLkk Mkk{qrnf MÚkkLkeÞ ytíkÃkoýLkLkk
fkhý  rs{fuMk
 Ônu÷ {kA÷e rþfkhLku Ãkfzðk {kxu AeAhk Ãkkýe{kt 
International Relationship September 2020 Edition
ÃkkA¤-ÃkkA¤ òÞ Au suLkk fkhýÚke Ônu÷ fkuE MÚk¤u
yÚkzkE òÞ Au yÚkðk Ãkkuíku rþfkh çkLke þfu Au
suðe íku Mkw{ÿLkk rfLkkhkLkk MÚk¤ku{kt VMkkE sðkLke
½xLkk çkLku Au.
{kA÷eykuÚke çk[ðkLkk fkhýu Mk{wÿ rfLkkhu VMkkE
síke òuðk {¤u Au.
Ônu÷ku{kt Mkk{qrnf MÚkkLkeÞ ytíkÃkýoLk{kt Mk{wÿ rfLkkhu
yÚkðk íkx hu¾kLkk ykfkhLkwt {n¥ðÃký ðÄe òÞ Au.
fkhý fu òu Mk{wÿ rfLkkhkLkku Zk¤ {tË nkuÞ íkku Ônu÷
su LkuðeøkuþLk {kxu Echolocation Ãkh rLk¼oh nkuÞ
Au íku ÃkkuíkkLkk {køkoÚke ¼xfe òÞ Au.
 ð»kkuo Ãknu÷k ð»ko 1935{kt íkM{krLkÞk îeÃk su
ykuMxÙur÷ÞkLkwt yuf hkßÞ Au ynª Ônu÷ {kA÷eykuLke
MkkiÚke {kuxe MÚkkrLkf yíkÃkoýLk ½xLkk{kt 294 Ônu÷
VMkkE økE níke.
 Echolocation
 æðrLk íkhtøkku yLku ÃkzÄkLkk WÃkÞkuøk îkhk yu Lk¬e
fhðk{ktt ykðu Au fu ykMkÃkkMkLkk ûkuºk{kt ðMíkwyku
fE søÞkyu rMÚkík Au.
 Ônu÷, [k{k[erzÞk ðøkuhu ytÄkhk{kt Ãký ÃkkuíkkLkk ¼kusLk
þkuÄðk Efku÷kufuþLkLkku WÃkÞkuøk fhu Au.
rs{ufMk
 [[ko{kt fu{ ?
 26th Úke 28th Sept 2020 Ëhr{ÞkLk W¥khe yhçk
Mkkøkh{kt ¼khík-òÃkkLk ðå[u Lkuðe yÇÞkMk rs{ufMkLke
[kuÚke ykð]r¥kLkwt MktMfhýLkwt ykÞkusLk fhðk{kt ykÔÞwt.
 {wÆk
 yk Lkuðe yÇÞkMk ¼khíkeÞ Lkuðe yLku òÃkkLke Mk{wÿe
ykí{hûkk Ë÷ ðå[u rîðkŠ»kf YÃku ykÞkuSík fhðk{kt
ykðu Au.
 Oct-2018{kt rs{ufMkLke ºkeS ykð]r¥kLkwt ykÞkusLk
rðþk¾kÃkèLk{ (yktÄú«Ëuþ){kt fhðk{kt ykðu÷ níkwt.
rs{ufMk - 20 Mk{wÿe Mkt[k÷LkLkk ûkuºk{kt WÒkík
Talkative India | 39
Talkative India
yÇÞkMkkuLkk {kæÞ{Úke Wå[-Mkt[k÷Lk yLku MktÞwõík
yÇÞkMk MkkÚku fkiþÕÞ «ËþoLk fhðk{kt ykðu Au.
 Covid-19 æÞkLk{kt hk¾íkk 3 rËðMkLkk rs{ufMkLkwt
ykÞku s Lk Non-Contact-at-Sea-only
FormatLkk ykÄkhu ykÞkuSík fhkE hÌkwt Au.
 {n¥ð
 rs{ufMk çktLku Ëuþku ðå[u LkkiMkuLkk ðå[u MknÞkuøk yLku
rðïkMk ðÄkhþu su çktLku ËuþkuLkk MktçktÄku {sçkqík fhþu.
 AuÕ÷k fux÷kf ð»kkuoÚke ¼khík-òÃkkLkLkk MktçktÄku{kt
yuf Wå[ - íkk÷{u÷ òuðk {¤e hÌkku Au.
 yk rs{ufMk Lkuðe yÇÞkMkLke ©]t¾÷k ð»ko 2012 {kt
Mk{wÿe MkwhûkkLku æÞkLk{kt hk¾e MknÞkuøk ðÄkhðk {kxu
þYykík fhðk{kt ykðe Au.
ÂMðxTÍ÷ìoLz yLku EU rððkË
 [[ko{kt fu{ ?
 ÂMðxTÍ÷uoLz{kt {íkËkíkk îkhk EU ÞwhkuÃkeÞLk ÞwrLkÞLk
MkkÚku ‘Free movment’ fhkhLku Mk{kó fhðkLkk
«MíkkðLku yMðefkh fhðk{kt ykÔÞku Au.
 {wÆk
 sLk{ík Mktøkún (Referendum) {kt yÃkkÞu÷ {ík
(Vote){kt ÷øk¼øk 62% Vote free Movment
{kxu Ãkûk{kt yÃkkÞk yLku 38% íkuLke rðhkuÄ{kt yÃkkÞk.
 sLk{íkMktøkúnLke yk Ãknu÷ rMðMk ÃkeÃkÕMk Ãkkxeo îkhk
fhðk{kt ykðe níke. su{kt ðíko{kLk rLkÞ{Úke Ëh ð»kuo
Mkhuhkþ 75000 ÞwhkuÃkeÞ MktÄLkk LkkøkrhfkuLku ÂMðxTÍ÷uLo z{kt
Free MovementLke {tsqhe ykÃkíkwt níkwt.
 rMðMk ÃkeÃkÕMk Ãkkxeo îkhk Ëkðku fhðk{kt ykðu÷ níkku
fu ÞwhkuÃkeÞ Mkt½Úke yíÞtík ðÄw {kºkk{kt ðMíkeLkk
40 | Talkative India September 2020 Edition International Relationship
yðh-sðhLkk fkhýu sLkMktÏÞk, «kf]ríkf MktMkkÄLkku,
ykðkMk ¾[o{kt ð]rØ ÚkðkÚke íkýkðÃkqýo fÕÞký
ÃkæÄríkLkku sL{ ÚkÞku Au Ãký ÂMðxTÍ÷uoLzLke Mkhfkh
îkhk yk Ãknu÷Lkku rðhkuÄ fhðk{kt ykðu÷ níkku.
 ÞwhkuÃkeÞ ykÞkuøkLkk yæÞûk WMkwo÷k ðkuLkzuh ÷uÞLk îkhk
sLk{íkMktøkúnLkk Ãkrhýk{kuLku òuíkk fÌkwt fu MktçktÄku {sçkqík
yLku økkZ Au íku yk sLk{ík MktøkúnLkk Ãkrhýk{ku
Mkfkhkí{f Mktfuík ykÃku Au.
 yk Ãknu÷Lkk rðhkuÄ{kt íkfo ykÃkðk{kt ykÔÞku fu
ÞwhkuÃkeÞ Mkt½Lkk Free Movement Ãkh «ríkçktÄ
{qfðkÚke ÂMðxTÍ÷uoLz{kt Skill WorkerLke MktÏÞk{kt
½xkzku ÚkE òík yLku ÷øk¼øk 8.2 r{r÷ÞLkLke fw÷
ðMíke Ähkðíkk ÂMðxTÍ÷uoLz{kt 1.4 r{r÷ÞLk ÞwhkuÃkeÞ
Mkt½Lkk Lkkøkhefku s ðMkðkx fhu Au yLku ÞwhkuÃkeÞ
Mkt½ Ëuþku{kt ÂMðxTÍ÷uoLzLkk ÷øk¼øk 50000 ÷kufku
ðMkðkx fhu Au.
 sLk{ík MktøkúnLkk Ãkrhýk{ku Mkq[ðu Au fu rMðMk Mkhfkh
ÞwhkuÃkeÞ Mkt½ MkkÚku Free Movement çkkçkíku ykøk¤
ðÄe þfu Au yLku ÂMðxTÍ÷uoLz ÞwhkuÃkeÞLk ÞwrLkÞLk{kt
þk{u÷ ÚkÞk rðLkk ykŠÚkf çkkçkíkku {kxuLkk MktçktÄku
çkLkkðe hk¾þu.
yk{eorLkÞk yLku yÍhçkiòLk rððkË
 [[ko{kt fu{ ?
 nk÷{kt s LkkøkkuLkkuo fkhkçkk¾ ûkuºkLku ÷E r¾úMíke
ðMíkeðk¤k yk{eorLkÞk yLku {wrM÷{ ðMíkeðk¤k
yÍhçkiÍkLk ðå[u ÃkwLk: rntMkf ÞwØ þY ÚkE økÞwt Au.
 {wÆk
 AuÕ÷k 40 ð»kkuoÚke ðÄw Mk{ÞÚke {æÞ yurþÞk{kt Ërûký
fkufuþMk ûkuºkLku ÷ELku yk{eorLkÞk yLku yÍhçkiÍkLk
ðå[u ûkuºkeÞ rððkË [k÷e s hÌkku Au. suÚke yk
ûkuºk{kt ykŠÚkf, Mkk{kSf, hksfeÞ rðfkMk òuðk
{¤íkku LkÚke.
 LkkøkkuoLkku - fkhkçkk¾ ûkuºk {wÏÞíðu Ërûký-Ãkrù{e
yÍhçkiÍkLk{kt ÷øk¼øk 4,400 ðøko rf{e Vu÷kÞu÷
Ãknkze «Ëuþ Au su yk{eorLkÞkLke yktíkhhk»xÙeÞ MkhnËÚke
Talkative India

{kºk 50 rf.{e. Ëqh Au. yne yk{eorLkÞk Mk{ÚkoLk{kt

fux÷kf ûkuºkeÞ y÷økkððkËe MkiLÞ Mk{qnkuLkku ËçkËçkku
Au íku{Lkk îkhk ynª yrÄfkh fhe ÷uðk{kt ykðu÷ Au.
 çktLku Ëuþku ðå[u rððkË MkkurðÞíkMkt½ (USSR)Úke Mðíktºk
ÚkÞk çkkË ÷øk¼øk ð»ko 1918Úke þYykík ÚkE su{kt
LkkøkkuLkkuo- fkhkçkk¾ ûkuºk{kt yk{eorLkÞk {q¤Lkk ÷kufkuLke
ðMíke ðÄw nkuðkÚke MkkurðÞík Mkhfkh îkhk yk ûkuºkLku
yÍhçkiÍkLkLkwt yuf MðkÞ¥k ûkuºk ònuh fhe Ëuðk{kt
ykÔÞwt Ãkhtíkw MkkurðÞík þkMkLkLkk «¼wíðLkk fkhýu ð»ko
1918 Mk{Þu rððkË yLku Mkt½»ko WíÃkÒk ÚkÞku Lknkuíkku.
 90Lkk Ëþ{kt MkkurðÞík þkMkLk Lkçk¤wt Ãkzíkk LkkøkkuLkkuo-
fkhkçkk¾ ûkuºkLke rðÄkLkMk¼k îkhk yk{eorLkÞk{kt rð÷Þ
ÚkðkLkk «MíkkðLku ÃkMkkh fhe ËeÄku yLku ð»ko 1991{kt
sLk{ík MktøkúnLkk {kæÞ{Úke ÃkkuíkkLku Mðíktºk ònuh fhe
ËeÄku.
 yÍhçkiÍkLk îkhk WÃkhkufík rLkýoÞLku fÞkhuÞ Mðefkhðk{kt
LkÚke ykÔÞku yLku çktLku Ëuþku ðå[u yrðhíkÃkýu rntMkf
Mkt½»ko ÞwØLke þYykík ÚkE økE su Mk{Þ MkkÚku ðÄíke
òÞ Au yLku ð»ko 1994{kt Mkt½»ko rðhk{ Ãkh Mkn{íke
çkLke Ãký Mkt½»koLkku ytík LkÚke ykÔÞku.
 ð»ko 2016{kt yk ®nMkf Mkt½»ko ¾qçk s ðÄe økÞku suLku
Four Day WarLkk YÃk{kt yku¤¾ðk{kt ykðu Au.

International Relationship September 2020 Edition Talkative India | 41

 Art And Culture
yktÄú«Ëuþ{kt Ëw÷o¼ rþ÷k÷u¾™e þkuÄ
2400 ð»ko sq™e «k[e™ {{e
…wÒk…hk ðkÞ÷h rðÿkun-ºkkðýfkuh
«‚kË Þkus™k
[uLË{t„÷{ ‚kze
zuÂMx™uþ™ ™kuÚko- EMx 2020
hku„™ r[ºkf÷k
Talkative India
yktÄú«Ëuþ{kt Ëw÷o¼  {wÆk
rþ÷k÷u¾Lke þkuÄ  ykÕçkxo nku÷ BÞwrÍÞ{ {wsçk yk {{e ‘TUTU’
r{MkúLkk xku÷ur{f Þwøk (322 Úke 30 E.Ãkqðo)Lkk Ãknu÷k
 [[ko{kt fu{ ? Mk{ÞLke Au. yk {{e {rn÷k MkÇÞ TUTULke Au.
 nk÷{kt yktÄú«Ëuþ{kt fwzÃÃkk rsÕ÷k{kt huLkkxe [ku÷  r{MkúLkk «k[eLk þnuh ÃkkLkkuÃkkur÷Mk (Panopolis)Lkk
Þwøk (Renati Chola Era) Mk{ÞLkku Ëw÷o¼ rþ÷k÷u¾ y¾{eLk ûkuºk{kt 300 ð»ko Ãknu÷k {u¤ððk{kt ykðu÷
«kró ÚkE Au. níkwt.
 {wÆk  yk {{e sÞÃkwhLkk hkò MkðkE Eïh®MknLku ð»ko
 yk Ëw÷o¼ rþ÷k÷u¾ zku÷k{kEx ÃkÚÚkhLkku xwfzku Au 1887{kt sÞÃkwh{kt yuf «ËþoLk {kxu fkrnhk (r{Mkú)Lkk
suLke Ãkh íku÷wøkw ¼k»kk{kt fkuíkhýe MktËuþ ÷¾kÞu÷ Au. BÞwrÍÞ{ îkhk ¼ux{kt ykÃkðk{kt ykðu÷ níke.
su{kt fw÷ 25 ÃktÂõíkyku Lku fkuíkhðk{kt ykðu Au.  ykÕçkxo nku÷ BÞwrÍÞ{
«Úk{çkksw{kt 11 ÃktÂõíkyku íkÚkk çkeS çkksw 14  Lkk{fhý rftøk yuzðzo - 7Lkk Lkk{Úke h¾kÞwt. su{ýu
ÃktÂõík Wífeýo fhu÷ Au. 6 Jan 1876Lkk hkus sÞÃkwhLke {w÷kfkík ÷eÄe níke.

 yk rþ÷k÷u¾ 8{e MkËeLkk huLkkzqLkk [ku÷ {nkhkòLkk  sÞÃkwhLkk hk{rLkðkMk WãkLk{kt rMÚkík Au suLkwt ¼ðLk
Indo-Saracenic Architecture Ähkðu Au suLku
Mk{ÞLkku {kLkðk{kt ykðu Au.
Indo-Gothic ðkMíkwf¤k Ãký fnu Au.
 yk rþ÷k÷u¾ rMkãk{kÞw Lkk{Lkk ÔÞÂõíkLku ¼ux{kt
 yk BÞwrÍÞ{ ¼ðLk Mkh MkiBÞwy÷ rMðxLk sifçk îkhk
ykÃkðk{kt ykðu÷ s{eLk hufkuzo MktçktÄe Ãkwhkðku Au su
rzÍkELk fhkÞu÷ Au su{kt {eh íkwÍw{q÷ nwMkiLk îkhk
s{eLk {kÃkðkLkk {kxoMk yuf{ ykÄkrhík Au. su huLkkxe
{ËË fhkÞu÷ níke.
[ku÷ Þwøk{kt «[÷Lk{kt níke.
 ð»ko 1887{kt ònuh sLkíkk {kxu BÞwrÍÞ{ ¾wÕ÷wt
 rMkãk{kÞw huLkkxe [ku÷ Þwøk{kt rÃkzwf÷k økk{-fwzÃÃkk {qfðk{kt ykðu÷ níkwt.
rsÕ÷ku (yktÄú«Ëuþ){kt {trËh{kt Ãkqò fhíkk çkúkñý
níkk. ÃkwÒkÃkhk ðkÞ÷kh rðÿkun
huLkkxe [ku÷ Þwøk
 500 Úke 1100 E.Mk. MkwÄe huLkkxe [ku÷ (huLkkzw ûkuºkLkk
íku÷wøkw [ku÷) hksðtþLkk huLkkzq ûkuºk (ykÄwrLkf fwzÃÃkk
rsÕ÷ku) Ãkh þkMkLk fhíkk níkk.
 íku÷qøkw [ku÷ þkMkf ‘yrhf÷ {wíkwhks ÄLktsÞ ð{ko’Lkk
íku÷wøkw rþ÷k÷u¾ suLku ‘yuhkoøkwzeÃkkzw MkkMkkLkk{’ íkhefu
yku¤¾ðk{kt ykðu Au su ðíko{kLk fwzÃÃkk rsÕ÷k{kt
Wífeýo ÚkÞu÷ Au su íku÷wøkq ¼k»kkLkku Wífeýo ÚkÞu÷ «Úk{
rþ÷k÷u¾ nkuðkLkku hufkuzo Ähkðu Au.
2400 ð»ko «k[eLk ESóLke {{e
 [[ko{kt fu{ ?  [[ko{kt fu{ ?
 hksMÚkkLkLkk sÞÃkwh þnuh{kt ðhMkkËLkk fkhýu ykÕçkxo  ¼khíkeÞ yiríknkrMkf MktþkuÄLk Ãkrh»kË (ICHR)
nku÷ Mktøkúnk÷Þ{kt Ãkkýe ¼hkE síkk yk BÞwrÍÞ{{kt îkhk ÃkwLLkÃkhk ðkÞ÷kh, frhðuÕ÷qh, fðwBçkÚke rðÿkunkuLku
h¾kÞu÷ 2400 ð»ko sqLke «k[eLk r{MkúLke {{eLku Mkwhrûkík fBÞwrLkMx þneËkuLkk Mðíktºkíkk Mktøkúk{ þneËkuLke
fhðk{kt ykðe.
Mkqr[{ktÚke nxkððk ¼÷k{ý fhðk{kt ykðe Au.

42 | Talkative India September 2020 Edition Art and Culture

Talkative India
 {wÆk
 ICHR {wsçk yk fBÞwrLkMx yktËku÷LkLku Mðíktºkíkk
Mkt½»ko {kLke Lk þfkÞ fkhý fu yk yktËku÷Lk sðknh÷k÷
LknuYLkk Lkuík]íð{kt ytíkrh{ Mkhfkh îkhk Mk¥kk Mkt¼k¤ðk
çkkË ÚkÞu÷ níkk suÚke yk yktËku÷Lkku Mðíktºkíkk Mkt½»ko
Lknª Ãkh ytíkhe{ Mkhfkh rðÁØ fhkÞu÷k yktËku÷Lk
níkk.
 ÃkwÒkÃkhk - ðkÞ÷kh yuf MktøkrXík ©r{f rðÿkun níkku
su OCT-1946{kt rçkúrxþ ¼khík{kt ºkkðýfkuhLkk
«ÄkLk{tºke hk{kMðk{e yGÞh íkÚkk ºkkðýfkuh hkßÞ
rðÁØ WíÃkÒk ÚkÞu÷ níkku.
 yk rðÿkun yLÞkÞÃkqýo fh ÔÞðMÚkk yLku hkßÞ îkhk
fhðk{kt ykðíkk þku»ký rðÁØ níkku su{kt {sËqh
ðøko íkÚkk yLÞ çkÄk s ©r{f ðøko, Ä{oLkk ÷kufku îkhk
¼uøkk ÚkE fhðk{kt ykðu÷ níkku.
 yk rðÿkunLkk V¤MðYÃku Mðíktºk ºkkýðfkuhLkk YÃk{kt
÷kufíktºkLke MÚkkÃkLkk fhðk{kt ykðe níke.
«MkkË ÞkusLkk
 [[ko{kt fu{ ?
 fuLÿeÞ ÃkÞoxLk {tºkk÷ÞLkk MðËuþ ËþoLk yLku «MkkË
ÞkusLkk ytíkøkoík ËuþLkk rðr¼Òk çkkiæÄ MÚk¤ Ãkh «ðkMk
MktçktÄe çkwrLkÞkËe {k¤¾wt yLku MkwrðÄk rðfkMk fhðk{kt
ykðþu.
 MðËuþ ËþoLk ÞkusLkk
 fuLÿ îkhk 2014-15{kt ÃkÞoxLk MÚk¤kuLke Úke{ ykÄkrhík
yufef]ík rðfkMk {kxu yk ÞkusLkkLke þYykík fhkE.
 Ëuþ{kt çkkiæÄ MÚk¤Lke yku¤¾ MðËuþ ËþoLk ÞkusLkk{kt
Art and Culture September 2020 Edition
15 rð»kÞøkík MkŠfxku{ktÚke yuf MÚk¤ YÃku ÃkMktË
fhðk{kt ykðe.
 MðËuþ ËþoLk ÞkusLkk ytíkøkoík çkkiæÄ MÚk¤Lkk rðfkMk
{kxu 353 fhkuzLkk Yk.Lkk fw÷ 5 «kusufx {tsqhe
ykÃkðk{kt ykðe Au. su{kt Lke[uLkk MÚk¤kuLkku Mk{kðuþ
fhðk{kt ykðu÷ Au.
(1) ÷¾LkW rMÚkík þkõÞ rÃkÃkhkðk {Z
(2) ©kðMíke - ÷¾LkW
(3) MkkhLkkÚk-«k[eLk çkkiæÄ MÚk¤
(4) [ku¾tze MíkqÃk - MkkhLkkh
(5) MkkhLkkÚkLkk çkkiæÄ yðþu»k yLku fwþeLkøkh rMÚkík
{nkÃkrhrLkðkoý {trËh
 «MkkË ÞkusLkk
 2014-15 {kt PRASAD-Pilgrimage
Rejuvenation and Spiritual Augmentation
Drive ÞkusLkkLke þYykík fhðk{kt ykðe.
 fw÷ 918 fhkuz ¼tzku¤ MkkÚku 30 «kusuõxLku {tsqhe
ykÃkðk{kt ykðe níke.
 çkkuÄøkÞk, ystxk yLku E÷kuhk{kt çkkiæÄ MÚk¤Lku Iconic
Tourist SitesLkk YÃk{kt rðfrMkík fhðk {kxu yku¤¾
fhðk{kt ykðu÷ Au.
 çkkiæÄ MÚk¤kuLku «kuíMkknLk ykÃkðkLkku «ÞíLk
 fuLÿeÞ «ðkMk {tºkk÷Þ îkhk rðrðÄ ÞkusLkk ytíkøkoík
çkwrLkÞkËe {k¤¾kfeÞ MkwrðÄk W¼e fhe rðrðÄ ÃkÞoxLk
MÚk¤ku{kt çkkiæÄ MÚk¤kuLku «kuíMkknLk ykÃkðk ¼kh ykÃkðk
ykðe hnÞku Au.
 yíkwÕÞ ¼khík ðuçkMkkEx Ãkh çkkiæÄ MÚk¤Lkk «ËþoLk
fhkÞ Au íkÚkk yuf ðuçkMkkEx www.Indiathelandof
buddha.in Ãký çkLkkððk{kt ykðe Au su ¼khíkLku
çkkiæÄ Ä{oLkk ÃkÞoxLk MÚk¤ YÃku Ãký «[kh fhu Au su
{kxu çkkiæÄ fkuLf÷uð Ãký ykÞkusLk fhðk{kt ykðu Au.
Talkative India | 43
Talkative India
[uLË {tøk÷{ Mkkze
 [[ko{kt fu{ ?
 fuh÷Lkk yuLkkofw÷{ ÃkkMku LkkLkwt þnuh [uLË{tøk÷{Lke
Mkkzeyku ‘Ãkwr÷rÞ÷kfkhk çkkuzoh’ fkhýu «rMkæÄ çkLke
Au.
 [utLË{tøk÷{
 yk fuh÷Lkk yuLkkofw÷{ ÃkkMku yuf LkkLkwt þnuh Au su
ÃkkuíkkLkk «k[eLk EríknkMk {kxu, MktMf]rík {kxu «ÏÞkík
Au.
 ÞnqËe, r¾úMíke, {wrM÷{ yLku rntËw Ãkqò MÚk¤ku MkkÚku
yk þnuh «k[eLk çktËh ‘{wÍeheMk’ (Muziris)Lkku
¼køk níkku.
 yk þnuh {q¤YÃkÚke fýkoxfLkk ðýfh Mk{wËkÞ ‘Ëuðktøk
[urèÞkh’ îkhk Mkqíkh-fktíký {kxu yku¤¾ðk{kt ykðu
Au.
 [uLË{tøk÷{ Mkkze
 ÃkkuíkkLke Ãkwr÷rÞ÷kfkhk çkkuzohÚke yku¤¾kÞ Au su Ãkkík¤e
fk¤e hu¾k nkuÞ Au yLku íku MkkzeLkk M÷eðuÍ MkkÚku
rzÍkELk fhðk{kt ykðu Au.
 ðÄkhkLkk ðsLkðk¤k [wèefkhk yLku rfLkkheyku íkÚkk
y÷øk y÷øk Ãknku¤kELke çkLkkðx MkkÚku yk MkkzeLke
rzÍkELk çkË÷ðk{kt ykðu Au.
 çkkhef MkqíkhLkk ËkuhkÚke rLkŠ{ík yk Mkkzeyku íkiÞkh
fhðk{kt rzÍkELk {wsçk 3-4 rËðMk ÷køku Au yk
Mkkzeyku{kt Graphic Edge Finishing yLku fkMkðwt
she çkkuzoh suðe rðþu»kíkkykuLku Mðefkhðk{kt ykðe
Au.
44 | Talkative India September 2020 Edition
 C4C- Care 4 Chendramangala Lke
Ãknu÷
 yk MÚkkLkeÞ Míkh Ãkh þY ÚkÞu÷ ¾kLkøke Ãknu÷ Au.
 WÆu~Þ
(1) ÃkkhtÃkrhf [uLË{tøk÷{ f÷MxhLku ÃkwLk:Srðík fhðwt.
(2) [uË{tøk÷{ Mkkze {kxu ykøk¤Lke ÃkuZeLku íkk÷e{ ykÃke
yk f¤kLku ¼rð»Þ {kxu Mkwhrûkík çkLkkððe.
Destination North-East 2020
 [[ko{kt fu{ ?
 Ãkqðkuo¥kh ûkuºk {kxu rðzeÞku fkuLVhLMkLkk {kæÞ{Úke
‘Destination North-East’ {nkuíMkð {kxu Logo
yLku økeíkLkwt yLkkðhý fhðk{kt ykÔÞwt.
 {wÆk
 fuLÿeÞ øk]n{tºke yr{ík þkn îkhk 27 - Sept-
2020Lkk hkus yk 4 rËðMkeÞ fkÞo¢{Lkwt ykiÃk[krhf
YÃkÚke WƽkxLk fhðk{kt ykðþu.
 yk WíMkð Ãkq ð ku o ¥ kh ¼khík{kt WÃk÷çÄ Mk{] Ø ,
yMÃk»xef]ík Mkt¼kðLkkyku yLku yðMkhkuLku WÃkÞkuøk{kt
ðÄkhku fhþu.
 yk WíMkð Covid-19 çkkË Ãkqðkuo¥kh ûkuºkLku ÃkÞoxLk
yLku ÔÞkðMkkrÞf MÚk¤ku{ktÚke yufLkk YÃk{k rðfkMk{kt
{ËË fhþu yLku yk ¼khíkeÞ yÚkoÔÞðMÚkk {kxu
‘Vocal for Local’ Lkk {tºk MkkÚku ‘ykí{ rLk¼oh
¼khík yr¼ÞkLk’ {kxu {n¥ðÃkqýo fkÞo Mkkrçkík Úkþu.
 yk WíMkðLkku WÆu~Þ ¼khíkLkk ÷kufkuLku rðËuþ{kt fkuE
Ãký MÚk¤ Ãkh sðkLke søÞkyu Ëuþ{kt s çkÄk s
h{ýeÞ MÚkkuLkkLkk ¼ú{ý fhðk «kuíMkknLk yLku ykfŠ»kík
fhþu.
 ÃkkA÷k h ð»kkuoÚke Mkíkík yk WíMkðLkwt ykÞkusLk fhðk{kt
ykðu Au.
Art and Culture
Talkative India
 yk {nkuíMkð {kºk ÃkÞoxLk çkkçkíku s Lknª Ãký Þwðk
WÄ{eLku {kxu Ãký ÃkÞoxLk ûkuºk{kt Mxkx yÃko þY fhðkLke
íkf ykÃku Au.
 zuÂMxLkuþLk LkkuÚko EMx 2019
 ð»ko 2019{kt yk WíMkðLkwt ykÞkusLk W¥kh«ËuþLkk
ðkhkýMke{kt fhðk{kt ykðu÷ níkwt. suLkku WÆu~Þ øktøkk
LkËe yLku Ãkqðkuo¥khLke çkúñÃkwºkk LkËeLke MktMf]ríkykuLku
òuzðkLkku Au.
 Ãkqðkuo¥kh ¼khík-MkktMf]ríkf ðkhMkku nkuÞ Au.
 Ãkqðkuo¥kh ûkuºk ÃkkuíkkLke MktMf]rík, ÃkfðkLk, WÄ{eíkk fkiþ÷  ðíko{kLk Mk{Þ{kt fåA rsÕ÷k{kt ‘rLkhkuýkøkk{’ Lkk
yLku «kf]ríkf rðþu»kíkkyku WÃkhktík ÃkkuíkkLkk Mk{ksÚke hnuðkMke rMktÄe-{wrM÷{ ¾ºke Ãkrhðkh yk hkuøkLk
þe¾ðk ¼khíkLkk yLÞ ûkuºkkuLku «kuíMkknLk ykÃku Au. r[ºkf¤kLkk yuf{kºk Mkthûkf Au. suÚke yk r[ºkf¤kLku
 Ãkqðkuo¥kh ¼khík{kt ðktMk, nMíkrþÕÃk, fkÃkz yLku ‘rLkhkuýk hkuøkLk r[ºkf¤k’ Lkk{Úke Ãký yku¤¾ðk{kt
nkÚkðýkx ûkuºk{kt Mk{]Ø ÔÞðMkkÞ ÃkhtÃkhk yÂMíkíð ykðu Au.
Ähkðu Au.  yçËw÷ øk^Vkh ËkWË ¾ºke, òççkkh yhçk ¾ºke ðøkuhu
«ÏÞkík hkuøkLk r[ºkfkhku Au. yk çktLku r[ºkfkhkuLku Ãkã©e
hkuøkLk r[ºkf¤k suðk ÃkwhMfkh {¤e [qfÞk Au.
 [[ko{kt fu{ ?
 Covid-19Lkk fkhýu {kMfLkku WÃkÞkuøk ðÄíkk {kMf
Ãkh hkuøkLk r[ºkf¤k çkLkkðe íkuLkwt ðu[ký fhðk{kt ykðu
Au suLku yƼqík ÷kufr«Þíkk {¤e Au.
 {wÆk
 EhkLke {q¤Lke ‘hkuøkLk r[ºkf¤k’Lkwt ÷øk¼øk 300 ð»ko
Ãkqðuo økwshkík{kt fåA rsÕ÷k{kt ykøk{Lk ÚkÞwt níkwt.
 VkhMke ¼k»kk{kt ‘hkuøkLk’ þçËLkku yÚko ‘íku÷’ ÚkkÞ Au.
 yk r[ºkf¤k {kºk Mkqíkh yLku huþ{e ð†ku Ãkh fhðk{kt
ykðu Au. yk {kxu Mkk{økúeLkk YÃk{kt yuhtzkLkwt íku÷
(Castor Oil) Lkku {wÏÞíðu WÃkÞkuøk ÚkkÞ Au. yk
íku÷{kt [{fíkk «kf]ríkf htøkkuLku ¼u¤ðeLku yuf ÃkuMx
çkLkkððk{kt ykðu Au íkÚkk r[ºkfkh Äkíkw (Metal) Lke
f÷{ îkhk ð† Ãkh r[ºk Ëkuhu Au.
 yk hkuøkLk r[ºkf¤k ytíkøkoík ð†ku Ãkh Vq÷, ÃkkLk,
{kuh, nkÚke, yLÞ «kýeykuLke ykf]rík, ¼kir{ríkf
ykfhku çkLkkððk{kt ykðu Au.
 Tree of lifeLke Mkth[k yk hkuøkLk r[ºkf¤kLke MkkiÚke
ðÄw «rMkæÄ h[Lkk Au. yk r[ºkÃkqýo fÕÃkLkk ykÄkheík

Art and Culture September 2020 Edition Talkative India | 45

 Environment
NDC-TPA
ƒkÞku[kh
«kusufx „t„k zkuÂÕV™ ‚thûký
hküÙeÞ ðkt‚ r{þ™
s¤ðkÞw M{kxo þnuh ykf÷™ {k¤¾wt 2.0
rËÕ÷e - 2041 Ã÷k™
ç÷w ^÷u„
UN îkhk s¤ðkÞw «MŒkð{kt ¼khŒ {kxu sku„ðkE
‚䙄Z ðLÞSð yÇÞkhý - hksMÚkk™
¾kuhkf rðÁØ #Äý
Talkative India
NDC-TPA
NDC-TPA : National Determined
Contribution - Transport Initiative
for Asia
 [[ko{kt fu{ ?
 nk÷{kt Niti ykÞkuøk îkhk ‘hk»xÙeÞ Míkh Ãkh rLkÄkorhík
ÞkuøkËkLk’ NDC yurþÞk {kxu ÃkrhðnLk Ãknu÷ (TPA)Lku
¼khíkLkk ½xf YÃku ÷kuL[ fÞwO.
 {wÆk
 WÆu~Þ : ¼khík, rðÞuíkLkk{ yLku [eLk{kt fkçkoLk hrník
ÃkrhðnLkLku «kuíMkknLk ykÃkðk yuf ÔÞkÃkf árüfkuý
yÃkLkkððku.
 NDC-TPA fkÞo¢{Lke Mk{Þ {ÞkoËk 4 ð»ko Au su{kt
rðr¼Òk rníkÄkhfkuLku MkkÚku Mk{LðÞ fhe ¼khík íkÚkk
¼køkeËkh Ëuþku ÷ûÞ «kó fhe þfþu.
 yk yuf MktÞwõík fkÞo¢{ Au su{kt s{oLkeLkk ÃkÞkoðhý
yLku «f]rík Mkthûký yLku Ãkh{kýw Mkwhûkk {tºkk÷ÞLke
Ãknu÷ International Climate InitiativeLkwt Mk{ÚkoLk
{¤u÷ Au suÚke yLÞ yktíkhhk»xÙeÞ Mk{qnku îkhk Ãký
NDC-TPA fkÞo¢{ ÷køkw fhðk{kt ykðþu su{kt
¼khík íkhVÚke Niti ykÞkuøk y{÷efhý {kxu yrÄf]ík
MktMÚkk Au.
 ÷ûÞ
 økúeLk nkWMk økuMk yLku ÃkrhðnLk {kuz®÷økLke ûk{íkkLku
{sçkqík fhðe
 fkçkoLk hrník ÃkrhðnLkLku «kuíMkknLk ykÃkðwt.
 s¤ðkÞw ÃkrhðíkoLkÚke Mkk{Lkku fhðk ÃkrhðnLk ûkuºk{kt
MkwÄkhk fhðk Lkkýk-rÄhký ÔÞðMÚkk fhðe.
 Electric VehicalLke {ktøk yLku íkuLke ykÃkqŠík {kxu 
Lkeríkøkík ¼÷k{ýku fhðe.
 ÷k¼  yurMkrzf {wÆkLku V¤îwÃk çkLkkððk
 ¼khík{kt Electric Mobility ðÄkhku Úkþu.  f]r»k WíÃkkËLk ðÄkhðk
 E÷ufxÙef ðknLkLkk çkwrLkÞkËe {k£¾kLkk rðfkMk yLku 
íkuLkk «ÞkuøkLku Mk{ÚkoLk {¤þu.
 ð»ko 2030 MkwÄe ðknLkkuLkk ðu[ký ð]rØ{kt E÷uõxÙef 
ðknLkkuLke MktÏÞk{kt ðÄkhku Úkþu.  s{eLk{kt s¤Lkk Ãkku » ký ík¥ðku xfkðe hk¾ðe
 ÃkurhMk fhkh-2016Lkk ÷ûÞ «kó fhðk ¼khíkLku fkçkoLk
hrník ÃkrhðnLkLke Lkerík yLkwMkhðk{kt MknkÞíkk {¤þu.
46 | Talkative India September 2020 Edition
Biochar
 [[ko{kt fu{ ?
 ykr£fk{kt Ëk¤ (Pulses) WíÃkkËLk ðÄkhðk {kxu
çkkÞku[khLkku «Þkuøk [[koLkku rð»kÞ çkLÞku Au fkhýfu
çkkÞku[kh{kt f]r»k yðþu»kkuLkku WÃkÞkuøk Úkíkku nkuðkÚke
ÃkÞkoðhýeÞYÃkÚke {n¥ðÃkqýo Au.
 {wÆk
 çkkÞku[kh þçË ‘çkkÞku - VŠx÷kEÍh’ yLku [khfku÷Úke
{£eLku çkLku÷ Au su AkuzLku «kf]ríkfYÃkÚke Ãkku»kfíkíð
«ËkLk fhíkk Mkqû{SðkuLku çkkÞkuVŠx÷kEÍh yLku ÷kfzkLku
Mk¤økkðe {u¤ðkíkk fku÷Mkk-[khfku÷Lkku WÃkÞkuøk ÚkkÞ
Au.
 çkkÞku[kh yuf Wå[ fkçkoLk ÃkËkÚko Au su ðíko{kLk{kt
ykÄwrLkf ÃkkÞhkur÷rMkMk «r¢Þk îkhk WíÃkkËLk fhkÞ Au
su «r¢Þkytíkøkoík ÷kfzk, nkzfktLku ykurfMksLkLke
økuhnkshe{kt øk{o fheLku íku{ktÚke s¤ yLku yLÞ
çkk»Ãke¼ðLk ÃkËkÚkkuoLku fkZe çkLkkððk{kt ykðu Au. yk
W»{k rð½xLk «r¢ÞkLku ‘ÃkkÞhkur÷rMkMk’ fnu Au.
çkkÞku[khLkk ÷k¼
 fkçkoLkŠMkfYÃku
ÃkktËzk (Ãkýo) yLku {]Ëk sLkeLk fux÷kf hkuøkkuÚke ÃkkfLku
Mkwhûkk ykÃkðk
s{eLkLke s¤Äkhý ûk{íkk ðÄkhðk
çkkÞku[khLke yíÞtík rAÿk¤w «f]rík VkÞËkfkhf Mkkrçkík
ÚkkÞ Au.
Environment
Talkative India
«kusuõx zkurÕVLk - øktøkk - Gavgetica) Au.
zkurÕVLk Mkthûký  rðï¼h{kt zkurÕVLkLke Ãkkt[ «òríkyku Au su{ktLke yuf
 [[ko{kt fu{ ? «òrík øktøkk zkurÕVLk Au.
 «ÄkLk{tºke LkhuLÿ {kuËeyu «kusufx zkurÕVLk ÷kuL[ fhðkLke  øktøkk zkurÕVLk Mkthûký fkÞo ÞkusLkk - h010 - h0h0
MkhfkhLke ÞkusLkkLkk ½ku»kýk fhe níke. {kt Lkh zkurÕVLkLku h Úke h.h {exh ÷ktçkku yLku {kËk
 WÆu~Þ - ÃkrhÞkusLkkLkku WÆu~Þ LkËe yLku Mk{wÿe zkurÕVLkLke zkurÕVLkLku h.4 Úke h.6 {exh ÷ktçkw çkíkkððk{kt ykÔÞwt.
Mkwhûkk fhðkLkku Au.  yuf ðÞMf øktøkk zkurÕVLkLkku ðsLk 70 Kg Úke 90
 {wÆk KgLke ðå[u nkuÞ Au.

 øktøkk LkËeLke zkurÕVLkLku 2010{kt hk»xÙeÞ s÷eÞ «òrík  ðíko{kLk{kt zkurÕVLkLke rMÚkrík
(hk»xÙeÞ s¤[h «òrík) ònuh fhðk{kt ykðe níke.  òufu, yk MktçktÄ{kt fkuE [ku¬Mk yktfzk «kó LkÚke Ãkhtíkw
 øktøkk LkËe zkurÕVLk {wÏÞíkðu øktøkk yLku çkúñÃkwºkk LkËeyku yLkw{kLkkuLkk ykÄkhu ¼khík{kt øktøkk zkurÕVLkLke ðMíke
yLku ¼khík, çkktø÷kËuþ yLku LkuÃkk¤{kt íku{Lke LkËeyku{kt ÷øk¼øk 2500-3000 nkuE þfu Au.
òuðk {¤u Au.  òufu økÞk ð»kuo fuLÿeÞ ÃkÞkoðhý, ðLk yLku s÷ ðkÞw
 íku {eXk Ãkkýe ( Fresh ÃkrhðíkoLk hkßÞ{tºke çkkçkw÷ Mkwr«Þku yu
Water) zkurÕVLkLke yuf «òrík ÷kufMk¼k Lku Mkwr[ík fÞwO fu Vfík UP{kt
Au. s ÷øk¼øk 1272 zku r ÕVLk yLku
 ¼khík{kt yk zkurÕVLMk ykMkk{, ykMkk{{kt ÷øk¼øk 962 zkurÕVLk Au.
rçknkh, Íkh¾tz, {æÞ«Ëuþ,  øktøkkLkk ðÄíkk «Ëq»kýLku fkhýu
hksMÚkkLk, W¥kh«Ëu þ yLku s¤[h SðLk Ãkh ½ýku «ríkfw¤ «¼kð
Ãkrù{ çktøkk¤{kt ÷ktçke Deep Ãkzâku Au yLku ¾kMk fheLku zkurÕVLkLke
(Wze) LkËe{kt òuðk {¤u Au. MktÏÞk{kt ½xkzku òuðk {éÞku Au.
 økÞk ð»kuo rzMkuBçkh{kt ðzk«ÄkLk LkhuLÿ {kuËeLke yæÞûkíkk{kt  øktøkk-zkurÕVLkLkwt Mkthûký {kxu «ÞkMkku
hk»xÙeÞ økttøkk Ãkrh»kË (NGC)Lke «Úk{ çkuXf{kt «kusuõx (1) ðLÞSð Mkthûký yrÄrLkÞ{ - 1985{kt øktøkk

zkurÕVLkLku {tsqhe ykÃkðk{kt ykðe níke.
 MkhfkhLke {wÏÞ ÞkusLkk Lk{kr{ øktøkkLku ÷køkw fhLkkhe
hk»xÙeÞ r{þLk Vkuh f÷eLk øktøkk (NMCG)yu zkurÕVLkLku
çk[kððk fux÷ef Ãknu÷ fhe Au.
 «kusufxLkku y{÷
yufþLk Ã÷kLkLke þYykík çkkË Mkhfkhu øktøkk zkurÕVLkLku
¼khíkeÞ ðLÞSð (Mkthûký) yrÄrLkÞ{, 1972Lke
«Úk{ yLkwMkqr[{kt Mk{kðuþ fÞkuo. yk nuX¤ rçknkh{kt
rð¢{þe÷k øktøkk zkurÕVLk yÇÞkhý MÚkkrÃkík fÞwO.
(2) Mkthûký ÞkusLkk : Mkhfkhu øktøkk zkurÕVLk fLÍðuoþLk

 yuðe Äkhýk Au fu yk «kusuõxLkku y{÷ ÃkÞkoðhý, ðLk yufþLk Ã÷kLk 2010-2020 Ãký íkiÞkh fhe Au. su{kt
yLku ykçkkunðk ÃkrhðíkoLk {tºkk÷Þ îkhk zkuÂÕVLMkLkk øktøkk zkurÕVLk îkhk Úkíkk òu¾{ku yLku íkuLke ðMíke ÃkhLkk
Mkthûký {kxu fhðk{kt ykðþu. «¼kðkuLku yku¤¾u Au.
 zkurÕVLk rðþu íkÚÞku (3) hk»xÙeÞ s¤[h Sð : 5 ykufxkuçkh 2009 yu

 IUCN RED List -Endangered íkífk÷eLk ðzk«ÄkLk {Lk{kunLk rMktnu hk»xÙeÞ øktøkk LkËe
 Wildlife (Protection) Act 1972 Schedule I yurMkLk ykuÚkkurhxe / «krÄfhý (NGRBA)Lke «Úk{
 CITES- Appendix I çkuXfLke yæÞûkíkk{kt øktøkk zkurÕVLkLku hk»xÙeÞ s¤[h
 ði¿kkrLkf Lkk{ - Ã÷ixrLMÞ økiøkkurxfk (Platanista «kýe íkhefu ònuh fhe níke.

Environment September 2020 Edition Talkative India | 47

Talkative India
hk»xÙeÞ ðktMk r{þLk
 [[ko{kt fu{ ?
 nk÷{kt ‘hk»xÙeÞ ðktMk r{þLk’Lkk íkk. hh {kt f÷MxMkoLkwt
WƽkxLk fuLÿeÞ f]r»k{tºke LkhuLÿ®Mkn íkku{h îkhk
fhðk{kt ykÔÞwt íkÚkk ÷kuøkku Ãký ÷kuL[ fhðk{kt ykÔÞku.
 {wÆk
 yk r{þLk ð»ko 2006-07{kt ÷kuL[ fhðk{kt ykðu÷
Ãkhtíkw ð»ko 2018{kt ÃkwLkøkXoLk fhu÷ ‘hk»xÙeÞ ðktMk
r{þLk’ hsq fhðk{kt ykÔÞwt.
 WÆu~Þ
 rçkLkðLk ¼qr{ su{kt ¾kLkøke yLku Mkhfkhe s{eLk Ãkh
ðktMk ûkuºkLkku rðMíkkh fhðku, ðktMkÚke òuzkÞu÷k ÷kufku{kt
fkiþÕÞ rðfkMk fhðku íkÚkk ðktMk WãkuøkLke ykÃkqrík
©]t¾÷k{kt MkwáZ fhðk íkÚkk ¾uzqíkkuLke ykðf çk{ýe
fhðkLkku WÆu~Þ Lk¬e fhðk{kt ykðu÷.
 ðíko{kLk{kt hk»xÙeÞ ðktMk r{þLk Mkíkík f]r»k {kxu
hk»xÙeÞ r{þLk ytíkøkoík Mkt[kr÷ík fhðk{kt ykðu Au
íkÚkk y{÷efhý {kxu ‘f]r»k Mknfkheíkk yLku ¾uzqík
fÕÞký rð¼køk’ yrÄf]ík MktMÚkk Au.
 W¥khÃkqðeo hkßÞku Mkrník Ëuþ{kt 20 Úke ðÄw hkßÞku{kt
yk r{þLk fuLÿ îkhk rðíkÃkku»ký {u¤ðu Au su Lke[u
{wsçk Au.
(1) Ãkqðkuo¥kh yLku Ãknkze hkßÞku {kxu 90:10 (¢{þ:
fuLÿ: hkßÞ) Lkkýk rÄhký fhkÞ Au.
(h) çkkfe yLÞ hkßÞku {kxu 60:40 (¢{þ: fuLÿ
yLku hkßÞ) Lkkýk rÄhký fhkÞ Au.
 LkkutÄðwt hÌkwt fu ‘ðktMk’ Lku Green Gold íkhefu
yku¤¾ðk{kt ykðu Au.
 ð»ko 2017{kt ‘¼khíkeÞ ðLÞ yrÄrLkÞ{’{kt MktþkuÄLk
fheLku ‘ðktMk’Lku ð]ûkLke Mkq[e{ktÚke çknkh {qfðk{kt
ykðu÷ Au suÚke ‘ðktMk’ fkÃkðwt íku økuh-fkÞËuMkhLke
«ð]r¥k LkÚke økýðk{kt ykðíke.
48 | Talkative India September 2020 Edition
Blue Flag
 [[ko{kt fu{ ?
 ¼khíkLkk 8 Mk{wÿe rfLkkhk yux÷u fu çke[ Lku «ríkrcík
Blue Flag yktíkhhk»xÙeÞ Efku-÷uçk÷ {kxu ¼÷k{ý
fhe Au.
 {wÆk
 ð»ko 1986 çkkË 100 Ëuþku{kt International
Coastal Clean-up Day Ãkh fuLÿeÞ ÃkÞkoðhý,
ðLk yLku s¤ðkÞw ÃkrhðíkoLk {tºke «fkþ òðzufh
îkhk sýkððk{kt ykÔÞwt fu «Úk{ðkh ¼khíkLkk 8
rfLkkhk îkhk Blue Flag Certification {kxu
¼÷k{ý fhkE Au.
 ç÷w V÷uøk «{kýÃkºk
 rðï Míkh Ãkh {kLÞíkk «kó Efku-÷uçk÷ Au su yuf
ykt í khhk»xÙ e Þ yu s LMke Foundation for
Environment Education Denmark îkhk
ykÃkðk{kt ykðu Au.
 ¼khíkLku (ICZ M) yufef]ík íkxeÞ ûkuºk ðneðx «kusuõx
ytíkøkoík ÃkkuíkkLkk Efku-÷uçk÷ ‘Beach Enviroment
& Aesthetics Mangament Services
(BEAMS)’ Lke ònuhkík Ãký fhe Au.
 ¼khík MkhfkhLkk íkxeÞ yLku Mk{wÿe ÃkkrhMÚkríkf íktºkLkk
Mkthûký, Mkwhûkk yLku ðneðx {kxu ð»ko 2010{kt
ICZM- Integrated Coastal Zone
Management ProjectLke þYykík fhe Au.
 BEAMS çke[ yuLðkÞh{uLx yuLz yuMÚkurxfMk
Environment
Talkative India
{uLkus{uLx MkŠðMk {wsçk 8 Mk{wÿe íkxku{k Lke[uLkku
Mk{kðuþ ÚkkÞ Au.
(1) økwshkík - rþðhksÃkwh çke[
(h) fýkoxf - fÃÃkz çke[
(3) yktÄú«Ëuþ - YþefkuLzk çke[
(4) ykurzþk - økkuÕzLk çke[
(Ãk) ytË{kLk rLkfkuçkkh - hkÄkLkøkh çke[
(6) íkr{÷Lkkzw - fkuðk÷{ çke[
(7) økkuðk - {k{koøkkuyk çke[
(8) Ëeð-Ë{ý - ÄkuÄ÷k çke[
UN îkhk s¤ðkÞw «Míkkð{kt ¼khík {kxu òuøkðkE
 [[ko{kt fu{ ?
 UN {nk-Mkr[ð yuLxkurLkÞku økwxuhMk îkhk ¼khíkLku
fku÷MkkLkku «Þkuøk íkkífkr÷f çktÄ fhðk yLku ð»ko 2030
MkwÄe WíMksoLk{kt 45% ½xkzku fhðkLkwt yknðknLk
fhðk{kt ykÔÞwt.
 {wÆk
 TERI Lkk ¼k»ký{kt s¤ðkÞw fqxLkeríkLkk Ãkøk÷ktYÃku
yuLxkurLkÞku økwxuhMk îkhk ¼khíkLku ð»ko h0h0 çkkË MkßsLkøkZ ðLÞSð yÇÞkhý
fku÷Mkk{kt fkuE Lkðwt hkufký Lk fhðk yknðknLk yÃkkÞwt
Au.
 yk yÃke÷ ðkMíkð{kt s¤ðkÞw Ãkrhðíko L k Ãkh
UNFCCCLke MÚkkÃkLkk rMkæÄktíkkuLkk rðÁØ{kt rð{þo
íkiÞkh fhðkLke rËþk{kt yuf Ãkøk÷wt Au.
 UNFCCC rðfkMkþe÷ Ëu þ ku ( Developing
Country) «íÞu rðfrMkík Ëuþku ( Developed
Country)Lke sðkçkËkhe yLku «ríkçkæÄíkk ðå[u {kuxwt
ytíkh yLku ÔÞðnkh{kt ¼u˼kðLku MÃk»xYÃku Ëþkoðu Au.
 Lkðk s¤ðkÞw rhÃkkuxo{kt UN îkhk ¼khík WÃkhktík
[eLkLku Ãký ð»ko 2030 MkwÄe WíMksoLk{kt 45% ½xkzku  [[ko{kt fu{ ?
fhðk fnuðkÞwwt Au.
 G-20 Ëuþku{kt ¼khíkLke «rík ÔÞÂõík ykðf MkkiÚke
ykuAe Au yLku ðíko{kLk{kt yk Mk{qnLkk MkÇÞku{kt
¼khík{kt ykŠÚkf Mktfku[LkLkku Ëh (Rate) MkkiÚke ðÄw
Au suÚke fne þfkÞ fu ¼khíku rðfrMkík ËuþkuLke ©uýe{kt
Environment September 2020 Edition
ykððk nS Wãkuøkku Mkuðk rðfMkkððkLke sYh Au
suÚke WíMksoLk{kt ½xkzku fhðku ÷øk¼øk yþõÞ ðkík
Mkkrçkík ÚkE þfu Au.
 ¼khíkLkk rðËuþ{tºke yuMk. sÞþtfhLke nkshe{kt UN
{nkMkr[ð îkhk ykÃkðk{kt ykðu÷ ¼k»ký s¤ðkÞw
ûkuºk{kt ¼khík Ãkh Ëçkký çkLkkððkLkku «ÞkMk Au.
¼khík{kt ðkŠ»kf WíMksoLk Ëh(%) 0.5 xLk «rík
ÔÞÂõík Au su ðirïf Mkhuhkþ Ëh(%) 1.3 xLk «rík
ÔÞrõíkÚke ¾qçk s ykuAku Au.
 rðï{kt {wÏÞ WíMksof ËuþkuLkk YÃk{kt [eLk, USA
yLku EULkk ËuþkuLkku Mk{kðuþ ÚkkÞ Au.
 yk ík{k{Lkku ðkŠ»kf WíMksoLk Ëh ðirïf MkhuhkþÚke
Ãký Wå[ WíMksoLk Ëh Ähkðu Au.
 òu ¼khík fku÷MkkLkku WÃkÞkuøk yLku íku{kt Úkíkwt hkufký
çktÄ fhu íkku íkuLkk økt¼eh Ãkrhýk{ òuðk {¤e þfu Au.
¼khík{kt fku÷Mkk ykÄkrhík WíÃkkËLkLkk ÷øk¼øk 2
økeøkkðkux «rík ð»koLkk Ëh (Rate) Úke ½xkzku fhðk{kt
ykðu íkku ð»ko 2030 MkwÄe ¼khík{kt fku÷Mkk ykÄkrhík
WíÃkkËLk {kºk 184 økeøkkðkux hne sþu.
 hksMÚkkLkLkk WËÞÃkwh rsÕ÷k{kt MkßsLkøkZ ðLÞSð
yÇÞkhý{kt yk¢{f LantanaLkk AkuzLku W¾kzðk
yu f rðþu » k yr¼ÞkLk îkhk ½kMkLkk {u Ë kLkku L ke
ÃkkrhÂMÚkríkf ÃkwLk:MÚkkÃkLk yLku sið rðrðÄíkkLku
Talkative India | 49
Talkative India
çk[kððk {ËË {¤e Au.
¾kuhkf yLku #Äý (Food V/S Fuel)
 1.5 {rnLkkLkk yk yr¼ÞkLk{kt Ëuþe «òríkykuLke
hkuÃkýe MkkÚku MkkÚku s{eLkLke MkkV-MkVkE fhðk{kt  ÃkuxÙkur÷Þ{ {tºkeLke yæÞûkíkk{kt NBCC-national
biofuel coordination committee îkhk FCI-
ykðe Au.
Food Corporation of India ÃkkMku WÃk÷çÄ
 MkßsLkøkZ ðLÞSð yÇÞkhý
 ‘Surplus [ku¾k(Rice)Lkku EÚkkuLkku÷ (Ethenol)
Ërûký yhkð÷e Ãkðoíkku{kt rMÚkík LkkLkwt yÇÞkhý Au.
su 5.19 ðøko rf.{e.{kt Vu÷kÞu÷ Au. çkLkkððk WÃkÞkuøk fhðkLkku rLkýoÞ ÷eÄku.
 ynª yuf f]rºk{ Mkhkuðh ‘rsÞkLk Mkhkuðh’ Lkk Lkk{Úke  {wÆk
yku¤¾ðk{kt ykðu Au suLku ‘xkEøkh Mkhkuðh’ Ãký  yk rLkýoÞ ykÕfkunku÷ ykÄkrhík nuLz - MkurLkxkEÍh
fnuðk{kt ykðu Au. çkLkkððk yLku ÃkuxÙku÷ MkkÚku EÚkuLkku÷ r{©ý ðÄkhðk
 ð»ko 1987{kt Mkthrûkík ûkuºk ònuh fhðk{kt ykðu÷ Au. («kuíMkknLk){kt fhkÞku Au Ãký yk rLkýoÞÚke ÷kufku {kxu
 Lantana Camara ¾kã-Mkwhûkk «&™ økt¼ehYÃk ÷uþu.
 yk Lkk{Lke ½kZ Akuz îkhk yÇÞkhýLkk rðþk¤ ¼køkLku  NBCC- National Biofuel Co-Ordination
Committee
ykðhe ÷uðkÞku Au su{kt yÇÞkhýLke ðLkMÃkrík {kxu
sYhe «kf]ríkf «fkþ yLku Ãkku»ký {¤e LkÚke þfíkku  yæÞûk : fuLÿeÞ ÃkuxÙkur÷Þ{ yLku «kf]ríkf økuMk {tºke
¼khík{kt «Úk{ðkh ð»ko 1807 {kt Lantana  yLÞ : 14 {tºkk÷Þku, rð¼køkkuLkk «ríkrLkrÄ òuzkÞ
CamaraLke yku¤¾ fhðk{kt ykðe níke. Au.
 Lantana Camara Lkk ÃkktËzk yLku Ãkkfu÷k V¤{kt
 yÚko : BIO-Fuel Programme y{÷efhý-
hnu÷ Íuhe ÃkËkÚkkuo ¾kðkÚke fux÷kÞ «kýeyku «¼krðík [fkMkýe íkÚkk íku MktçktrÄík rLkýoÞ ÷uðkLkwt fkÞo fhu Au.
ÚkÞk Au ßÞkhu yÇÞkhýLkk rðMíkkh{kt ½kMk,  Bio Fuel Policy & Food security

ðLkMÃkríkLke «kf]ríkf ð]rØ yxfe økE Au.  National Policy On BioFuel - 2009{kt Food

 V/S Fuel ðå[u MktçktrÄík Mkt½»ko çk[ðk {kxu {kºk

ðLkMÃkríkLkku ÃkÞkoó rðfkMk Lk ÚkðkLkk fkhýu þkfknkhe
SðkuLku ÃkÞkoó ¼kusLk Lk {¤íkk Ãkrhýk{ MðYÃk
{ktMkknkhe «kýeykuLkk rþfkhLkku ykÄkh ½xe økÞku Au
suÚke «kf]ríkf ¾kã ©uýe yLku ÃkkrhÂMÚkríkfe{kt
yMktíkw÷Lk W¼wt ÚkÞwt Au.
 ‘r{þLk ÷iLxkLkk’ îkhk ÷ILxkLkk AkuzÚke Aqxfkhku {u¤ððk
þYykík fhðk{kt ykðe Au. yk yr¼ÞkLk{kt ðLk
yrÄfkhe, Ãkku÷eMk f{eoyku, ðLÞSð «u{eyku, MðiåAef
Mk{qnku, MÚkkrLkf økúk{eýku îkhk MðiråAf ÞkuøkËkLk
fhkE hÌkwt Au.
 45 rËðMk çkkË ÷øk¼øk 10 nufxh s{eLkLku MkkV
fhðk{kt ykðe Au yLku hksMÚkkLk ðLk rð¼køk îkhk
MkkV fhðk{kt ykðu÷ s{eLk Ãkh 500 Úke ðÄw Akuz
÷økkððk{kt ykðu÷ Au.
rçkLk-¾kã ÃkËkÚkkuoLku s sið #Äý Mkk{økúe{kt WÃkÞkuøk
fhðkLke òuøkðkE níke.
 2018{kt 2009Lke Policy{kt MkwÄkhku fhkÞku Au. su{kt
2030 MkwÄe Petrol (ÃkuxÙku÷){kt 20% EÚkuLkku÷,
rzÍ÷{kt 5% EÚkuLkku÷ r{©ýLkku ÷ûÞ fhkÞku.
 Lkðk 2018 MkwÄkhk çkkË fuLÿeÞ f]r»k {tºkk÷Þ îkhk
Mk{ÚkoLk {éÞk çkkË Surplus ¾kã ÃkËkÚkoLkku WÃkÞkuøk
EÚkuLkku÷ çkLkkððk fhkþu.
 ¼khík{kt Food security MktçktÄe Ãkzfkhku
 ¼khík{kt íkeðú økheçke, ¼w¾{hku-fwÃkku»ký Au.
 Global Hunger Index - 2019{kt ¼khík-102
Rank Ãkh Au. (®[íkksLkf : fw÷ Ëuþku - 117 {ktÚke
102 Ãkh Au.)

50 | Talkative India September 2020 Edition Environment

Talkative India
 NFHS-4- National Family Health Survey-
4 {wsçk
 5 ð»koÚke ykuAe ô{h{kt 38.4% çkk¤fku Zªøkýk Au.
(Stunted ô{h {wsçk ô[kE ykuAe nkuðe)
 21% çkk¤fku Wasted Au yÚko ÚkkÞ : ÷tçkkE/ 
ô[kE {wsçk ykuAwt ðsLk. yk Wasted Rate
NFHS 3 {kt 19.8% níkwt íku ðÄeLku NFHS - 4 {kt
21% ÚkÞwt Au.
 {wÏÞ Ãkzfkhku
 Mkhfkh îkhk Surplus yLkks sið #Äý (Bio- 
Fuel) çkLkkððk WÃkÞkuøk rLkýoÞ yk ð»koLkk {kuLkMkqLk
Ãkq ð o - yLkw { kLk ykÄkrhík ‘{ki M k{ rð¼køk’ 
(Metrological Dept/Ministry of
Earthscience) ykøkkneLku æÞkLk{kt ÷ELku ÷eÄku Au
Ãký òu {kuLMkqLkLkwt Ãkqðo yLkw{kLk ¾kuxwt Mkkrçkík ÚkÞwt íkku
¾kã-Mkwhûkk (Food security) økt¼eh «&™ku W¼ku
Úkþu.
Environment September 2020 Edition
 Ëh ð»ko FCI çkVhMxkufLkku {kuxku ¼køk ¾hkçk ÚkE
òÞ Au. íkuLku sið-#Äý Mkk{økúe YÃk{kt «Þkuøk fhðk
sið-#Äý Lkerík - 2018 {kt òuøkðkE fhkE Ãký
ðkMíkrðfíkk{kt fkuE y{÷ LkÚke ÚkÞku.
AuÕ÷k 5 ð»ko{kt FCI îkhk yÃkkÞu÷ fw÷ yLkks {ktÚke
{kºk 0.01-0.04% yLkks ¾hkçk ÚkÞwt Au suÚke
ykx÷e ykuAe {kºkk{ktÚke EÚkuLkku÷ çkLkkððwt {w~fu÷¼ÞwO
Au.
 rLk»f»ko
EÚkuLkku÷ WíÃkkËLk yLÞ Mkk{økúe su{fu þuhze (Mkwøkh
fuLk) WíÃkkËLkku ðÄkhðwt òuEyu.
Surplus yLkks Mkk[ðe Ëwfk¤ yLÞ Ëw½oxLkk Mk{Þu
WÃkÞkuøk fhðwt òuEyu.
 Covid-19 Lkk fkhýu hk»xÙeÞ ykðf ½xe Au,
çkuhkusøkkhe ðÄe íkÚkk ¾kã ¼kððÄkhku ÚkÞku íkku
ykðk Mk{Þ{kt yk Surplus yLkksLkku WÃkÞkuøk fhe
¾kã ðMíkwLkk ¼kðLku fkçkq{kt hk¾ðk íku {wÏÞ fkÞo
nkuðwt òuEyu.
Talkative India | 51
 Science and Technology
M…u‚-yuõ‚™wt «Úk{ ÄúwðeÞ fûkk r{þ™
‚kih Wòo ‚t[kr÷Œ M«uÞh
[LÿÞk™ - 1
ELzMxÙe 4.0
r‚r÷fkur‚‚ hku„
{U„ku ‚ku^xðuh
Ëðk {tsqhe fkÞo¢{
xÙkL‚Vux
¼khŒ y™u M¢U{sux ûk{Œk
yuLxe ‚uxu÷kEx r{‚kR÷ - DRDO
f®÷„k r¢fux £ku„
IMPACT-2020
VkuMVe™ „u‚
‚kih[¢ - 25
r[rfí‚k W…fhý …kfo
DRDO îkhk ABHYAS ™wt ‚V¤ …heûký
ðuf‚e™ ðuƒ …kuxo÷ y™u hküÙeÞ Âõ÷r™f÷ hkSMxÙe
M¢ƒ xkEV‚ y™u ™k„k÷uLz
fkìt„ku Veðh
UAE [tÿr{þ™
{kuƒkR÷ õ÷ku™
SATHI
Talkative India
First Polar orbit mission
of Space-X
 [[ko{kt fu{ ?
 Space-X îkhk USALkk V÷kurhzkÚke MkV£íkkÃkqðof
ÃkkuíkkLkwt ‘«Úk{ ÄwúðeÞ fûkk r{þLk’ (First Polor
Orbit Mission) ÷kuL[ fÞwO.
 {wÆk
 VkÕfLk - 9 r{þLk îkhk 3- Ãku÷kuzLku ÷kuL[ fhðk{kt
ykÔÞk Au.
(1) SAOCOM-1B rMkt Ú ku r xf yÃkk[o h hzkh  {wÆk
Mkuxu÷kEx (yksuorxLkk ytíkheûk yusLMke)  CII-CEMRILku Mke{ktík ¾uzqíkku íkÚkk LkkLkk ¾uzqíkku
(2) Tyvack 0172 ÞkLk (xkEðuf ftÃkLke) çktLku {kxu h y÷øk - y÷øk «fkhLke Atxfkð ÃkæÄríkyku
(3) GNOMES 1 WÃkøkún (Ã÷uLkux - ykEfÞw ftÃkLke)
rðfkMk fÞkuo Au.
 Space-X îkhk V÷kurhzkÚke Cape Canaveral Úke
 Ãk ÷exhLke ûk{íkkðk¤e ÃkeX ÃkkA¤ hk¾eLku Atxfkð
2 VkÕfLk-9 hkufux ÷kuL[ fhðkLkku ÷ûÞ níkku Ãký
fhðkLkku M«u Mke{ktík ¾uzqíkku {kxu çkLkkÔÞku Au.
¾hkçk nðk{kLk fkhýu yk ÷kuL[ hË fhðk{kt ykðu÷
 ßÞkhu 10 ÷exhLke ûk{íkkðk¤e Compact Trolly
Au.
 VkÕfLk- 9 hku f u x {kæÞ{Úke 60 Starlink SprayLkk ¾uzqíkku {kxu çkLkkððk{kt ykðe Au.
Broadband Satellite fuLkuze MÃkuMk MkuLxhÚke Sept-  yk Þttºk y÷øk y÷øk xuLf, «ðkn rLkÞtºký yLku
2020 {kt ÷kuL[ fhðk{kt ykðþu. Ëçkký rLkÞtºkýÚke Mkßs Au suLkku WÃkÞkuøk rðr¼Òk
 SAOCOM-1B f]r»k fkÞkuo{kt fhðk{kt ykðþu.
 ytíkheûk ÞkLk L-Band Steerable Syanthetic (1) ÃkkfLku sYheÞkík {wsçk s¤ ykÃkqŠík
Aperture Radar {kæÞ{Úke Ãk]Úðe Ãkh rËðMk-hkík (2) ÷rûkík - MÚkkLk rðrþü ®Mk[kE
nðk{kLk ½xLkkykuLkwt ÍeýðxÃkqðof yð÷kufLk fkÞo fhþu. (3) fexfLku rLkÞtrºkík fhðk rfxLkkþf-VtËeLkkþfLkku
 GNOMES-1 WÃkøkún ÞkuøÞ WÃkÞkuøk çkLkkðe hk¾ðk.
 {kE¢ku Mkuxu÷kEx fku÷kuhkzku rMÚkík ‘Planet IQ’ ftÃkLke (4) {]Ëk{kt ¼us çkLkkðe hk¾ðk.
îkhk çkLkkððk{kt ykðu÷ Au su GPS, ø÷kuLkkuMk,
(5) LkªËý Ãkh rLkÞtºký {wfðk.
øki÷e÷eÞku, çkkEzq suðe LkurðøkuþLk WÃkøkúnku îkhk «Mkkrhík
 yk «ýk÷e Mkkih-ûk{íkk ykÄkheík çkuxhe Ãkh fkÞo fhu
Úkíkk MktfuíkkuLkk ykÄkhu nðk{kLkLkwt ÃkqðkoLkw{kLk ÷økkðþu.
Au suÚke Mkkih Wòo yLku rðãwíkÚke ðtr[ík f]r»k ûkuºkku{ktt
 Tyvak 0172
 yk yuf LkkLkwt ytíkrhûk ÞkLk Au suLku ‘xkEðuf LkuLkku- Ãký WÃkÞkuøke Mkkrçkík Úkþu.
Mkuxu÷kEx rMkMx{’ îkhk çkLkkðu÷ Au.  yk M«u îkhk f]r»k ûkuºk{kt s¤Lkk WÃkÞkuøkLkku f]r»k
Mkkih Wòo Mkt[kr÷ík M«uÞh ûkuºk{kt ¢ktrík ÷kðþu suÚke þw»f yLku yÄoþw»f ûkuºkku
(Arid-Semi Arid Regions){kt f]r»k fkÞoLku Mkh¤
 [[ko{kt fu{ ?
 CSIR-CEMRI MktMÚkk (Central Mechanical
çkLkkðu Au.
Engineering Research Institute)Lku f]r»k
ûkuºk{kt s¤MktfxÚke ÷zðk {kxu MkMíkw yLku Wòo Mkt[kr÷ík
çkuxhe ykÄkheík M«uÞh çkLkkÔÞwt Au.

52 | Talkative India September 2020 Edition Science and Tech

Talkative India
 CSIR-CMERI : Central
Mechnical Engineering Reserach
 MÚkkÃkLkk : Feb 1958
 [uh{uLk : «ÄkLk{tºke (¼khík Mkhfkh)
 nuz fðkxoh : ËwøkkoÃkwh (Ãkrù{ çktøkk¤)
 fkÞo : ¼khíkLke yuf{kºk MktMÚkk Au r{furLkf÷
yuLSrLkÞ®høk ûkuºku MktþkuÄLk fkÞo fhu Au.
[tÿÞkLk - 1
 [[ko{kt fu{ ?
 ISROLkk [tÿÞkLk - 1 r{þLk îkhk {kuf÷kÞu÷k r[ºkku
îkhk LkkUÄðk{kt ykðu÷ Au fu [tÿ Ãkh Ãk]ÚðeLke Mk{kLk
 [tÿÞkLk - 3
ðkíkkðhýLkku Mkt¼rðík «¼kð nkuðkLke þõÞíkk Ëþkoðu
 yk r{þLk [tÿÞkLk - 1 yLku [tÿÞkLk - hLkwt yøkk{e
Au.
 {wÆk
 [tÿÞkLk - 1 îkhk {kuf÷kÞu÷k r[ºkku{kt [tÿLkk Äúwðku
Ãkh fkxLkk yðþu»k òuðk {éÞk Au su ykÄkhku
ði ¿ kkrLkfku L kw t yLkw { kLk Au fu [t ÿ Ãkh
÷kuníkíð(IRON){kt fkx ÷køkðkLkk Ãk]ÚðeLke Mk{kLk
ðkíkkðhýLkku «¼kð nkuE þfu Au.
 [tÿLke MkÃkkxe ÷kuníkíðÚke Mk{]Ø Ãkðoíkku {kxu òýeíke
Au Ãkthíkw [tÿ Ãkh s¤ yLku ykurfMksLkLke nkshe
LkkUÄðk{kt LkÚke ykðe su fkuE ÷kuníkíðLku fkx ÷økkze
þfu.
 [tÿ Ãkh ykuŠçkxh - {qLk EBÃkufux «kiçk îkhk ¼khík
Ãk]Úðe Ãkh ÃkkuíkkLkku æðs Vhfkððk{kt US, hrþÞk,
[eLk çkkË 4th Ëuþ çkLÞku níkku.
Science and Tech September 2020 Edition
 [tÿÞkLk - 1
 [tÿÞkLk - 1 (¼khíkLkwt «Úk{ [tÿ r{þLk) su 22-08-
2008Lkk hkus þY fhkÞu÷.
 WÆu~Þ : [tÿLke MkÃkkxeLku rðMík]ík Lkfþk yLku ÃkkýeLkk
yðþu»kku yLku rnr÷Þ{ þkuÄðkLkku níkku.
 WÃkhktík [tÿLke MkÃkkxe Ãkh {uøLkurþÞ{, yuÕÞwr{rLkÞ{,
rMkr÷fkuLk furÕþÞ{, ykÞhLk, xkExurLkÞ{ suðk
hMkkÞrýf íkíðkuLkk rðíkhý MkkÚku MkkÚku ÞwhurLkÞ{ yLku
ÚkkuheÞ{ suðk Ãkh{kýw ík¥ðku Ãký þkuÄðkLkk níkk.
 yk r{þLkLku h ð»ko {kxu {kuf÷kÞu÷ níkwt Ãký 29 Aug
2009 Lkk hkus y[kLkf MktÃkfo íkqxe økÞku suÚke ISRO
îkhk [tÿÞkLk - 1 r{þLkLke yrÄf]ík YÃku Mk{kó
ònuh fhðk{k ykÔÞku.
 [tÿÞkLk - 2
 22-July 2019Lkku hkus ÷kuL[ fhðk{kt ykðu÷ su{kt
GSLV-3 «uûkÃký ÞkLkLkku WÃkÞkuøk fhu÷ su [tÿLkk h
fuxh {rÍLkeMk - C yLku rMk{Ãkur÷ÞMk - N{kt Wíkhý
fhðkLkku níkku Ãký rð¢{ ÷uLzhLke nkzo ÷uLzªøk fkhýu
íku Ëw½oxLkk Úkíkk r{þLk rLk»V¤ çkLÞwt níkwt.
r{þLk Au su ð»ko 2021{kt ÷kuL[ fhðk{kt ykðþu.
Industry 4.0
 [[ko{kt fu{ ?
 ELzMxÙe 4.0 [kuÚke ykiãkurøkf ¢ktrík Au.
 yk ¼kiríkf ËwrLkÞkLku Digital ËwrLkÞk MkkÚku òuzðk
ÃkrhðíkoLk fhLkkh xufLkku÷kuS WÃkÞkuøk Au.
 ynª {w Ï ÞYÃkÚke Artificial, Intelligance,
Automotion, (MðÞtMkt[kr÷ík), {þeLk ÷‹Lkøk, IOT
rÚktøMk ykuV ELxhLkux, MkuLMkh, Data Analysis suðe
xufLkku÷kuS Au.
 {wÆk
 1st ykiãkurøkf ¢ktrík - (Water) s¤ yLku çkk»Ãk
(Steam) ¼qr{fk níke.
 2nd ykiãkurøkf ¢ktrík - rðãwík Wòo
Talkative India | 53
Talkative India
 3rd yki ã ku r økf ¢kt r ík - Information
Technology (IT)
 ELzMxÙe 4.0{kt fkuBÃÞwxh yufçkeòÚke òuzkÞu÷ nþu su
{kLkð ¼køkeËkhe ðøkh s rLkýoÞ ÷uðk Mkûk{ nþu.
 Internet of Things, Cyber Physical System
íkÚkk ELxhLkux ykuV rMkMx{ suðe «Þkuøk M{kxo VufxheLkk
fÕÃkLkkLku ðkMíkrðf çkLkkððk sE hne Au.
 ELzMxÙe 4.0 çkÄk {þeLk Digital òuzkELku Mkq[LkkykuLku
rLk{koý yLku ðnU[ðk Mk{ûk nþu yLku f]rºk{ çkwrØ{íkk
Artifical Intelligance Lkk rðMíkkh MðkMÚÞ, f]r»k,
nuhVuh yLku M{kxo {kuçke÷exe suðk ÃkrhðíkoLk ÷kðe
þfu Au.
 Industry 4.0 Lkku «¼kð
 Mkuðk yLku ÔÞkÃkkh {kuz÷{kt MkwÄkh fhðku
 Mkuðk{kt rðïLkeÞíkk yLku rLkhtíkh WíÃkkËfíkk
 IT Mkwhûkk yLku ðÄw ÞkuøÞ MktMkkÄLk WÃkÞkuøk
 {þeLk Mkwhûkk yLku ðÄw Mk[kux fk{ fhðkLke rMÚkrík
 Automation (MðÞt Mkt[k÷Lk)
 yÚko : WÃkfhý fu su «ýk÷e MðÞt Mkt[kr÷ík nkuÞ Au.
 ykuxku{uþLk îkhk Robotics, Expert System,
TeleMatri, Cyber Security MkuLMkh, ðkÞh÷uMk
yuÂÃ÷fuþLk suðk rðMík]ík ûkuºk Mk{kðuþ ÚkkÞ Au.
 Internet of things
 fkuEÃký Device su ELxhLkux {kæÞ{Úke yLÞ
Device òuzðkLke xufLkku÷kuS Au.
 yk RLxhLkuxLkwt Lkuxðfo Au su ðMíkwykuLku yufçkeò MkkÚku
òuzu Au yLku Data Lkku Mktøkún yLku ÃkrhðíkoLk fhðk
Mkûk{ nkuÞ Au.
 TOI Ã÷uxVku{o{kt MkuLMkh rLkŠ{ík Device yLku
54 | Talkative India September 2020 Edition
Object ELxhLkuxLke MknkÞíkkÚke yufçkeò MkkÚku òuzkÞ
Au yLku çkeò WÃkfhýLku fkÞo fhðk ykËuþ ykÃku Au.
 Cyber Security
 fkuE Ãký «fkhLkk Cyber nw{÷kÚke Lkuxðfo, WÃkfhýku
yLku «kuøkúku{Lku Mkwhûkk fhðk yLku RecoveryLke
«r¢Þk Au.
 su System, Network, Technology Lkk
ËwhÃkÞkuøkÚke çk[kðu Au.
 MkkÞçkh Mkwhûkk Computer SystemLku yLkyrÄf]ík
ÃknkU[-LkwfMkkLkÚke çk[kðu Au. suÚke Information
Assets Mkwhûkk fhkÞ Au su Hard Copy yÚkðk
Digital YÃk{kt nkuÞ Au.
 MkkÞçkh nw{÷kLkk «fkh
 rV®þøk - ¾kLkøke {krníke {u¤ððk ÷k÷[ ykÃke
÷qtx [÷kðu Au. ELkk{, ÷kuxhe ÷køke Au yuðe ÷k÷[
ykÃkíkk VkuLk, E-{uE÷, {uMkus fhe ÔÞÂõíkøkík, çkUf
¾kíkkLke {krníke ÷E ¾kíkk{ktÚke yLkyrÄf]ík heíku
ÃkiMkk WÃkkze ÷uðkÞ Au.
 APT- Advanced Persistent Threats
 ynª yLkyrÄf]ík WÃkÞkuøk fhíkk Network{kt ½wMku
Au yLku ÷ktçkk Mk{Þ MkwÄe Lkuxðfo{kt hnu Au.
 ynª LkuxðfoLku LkwfMkkLk fÞko ðøkh Data Lke [kuhe
ÚkE òÞ A.u
 APT nkE ðuÕÞw Lkuxðfo suðk fu National Defence,
Infrastructre (rðík) Lkkýk-Wãkuøk{kt nkuÞ Au.
 {k÷ðuÞh
 yuf «fkhLkwt Mkku^xðuh nkuÞ Au su yLkyrÄf]íkYÃkÚke
fkuBÃÞwxh MkwÄe ÃknkU[e LkwfMkkLk fhu Au.
 {k÷ðuÞh fkuBÃÞwxhLke Log-in òýfkhe [kuhu Au.
fkuBÃÞwxh WÃkÞkuøk fhe Spam {kuf÷ðk, fkuBÃÞwxh
rMkMx{Lku fuþ fhðk fkÞo fhu Au.
 «fkhku su{kt Spyware, Key loggers ðøkuhu Au.
 huLkMk{ðuÞh
 yuf «fkhLkwt Mkku^xðuh Au.
 fkÞo fkuBÃÞwxh rzðkEMkLku DataLku ÷kuf fhe yuL¢eÃx
fhðwt Au.
Science and Tech
Talkative India
Silicosis Disease (1) T.B. Lkk suðk ÷ûkýku Ëu¾kÞ Au.
(2) íkuLkk ÷ûkýku Mkk{u ykðíkk ð»kkuoLkku Mk{Þ ÷køku Au
suÚke çkkË{kt E÷ks fhðku yíÞtík {w~fu÷ çkLke òÞ
Au.
 rMkr÷fkuMkeMkLkku fkuE WÃk[kh LkÚke Ãký Mk{Þ Ãkh
yku¤¾ ÚkkÞ íkku íku{kt hkník {¤e þfu Au.
 yk çke{khe ¾kýfk{, rMk{uLx Wãkuøk, fk[ Wãkuøk{kt
fkÞohík ÷kufku{kt òuðk {¤u Au.
Mango MkkuVxðuh
 [[ko{kt fu{ ?
 fuLÿ Mkhfkh {wsçk yÃkkÞu÷e {krníke yLkwMkkh {kLkð
VU V MkkLku «¼krðík fhíke Mkki Ú ke {w Ï Þ rçk{khe
‘rMkr÷fkurMkMk’ Au. su Äq¤{kt WÃkÂMÚkík rMkr÷fkLkk fý
ïMkLk {kæÞ{Úke VUVMkk{kt s{k Úkíkk fýkuLkk fkhýu
rçk{khe WíÃkÒk ÚkkÞ Au.
 {wÆk
 rMkr÷fkuMkeMk rçk{khe{kt {wÏÞ ÷ûký Akíke{kt Ëw¾kðku,
ïkMk ÷uðk{kt íkf÷eV, ðsLk ½xkzku, íkkð ykððku
ðøkuhu Au.
 [[ko{kt fu{ ?
 RPF -Railway Protection Force îkhk Covid-
 VUVMkk{kt s{k Úkíke rMkr÷fkLkk fýkuLke {kºkk ykÄkhu
19 Ëhr{ÞkLk xÙuLk-rxfex{kt heÍðuoþLk {kxu økuhfkÞËuMkh
3 ¼køk Ãkkzðk{kt ykðu÷ Au.
‘heÞ÷ {Uøkku’ MkkuVxðuh «Þkuøk ÚkkÞ Au íku þkuÄðk{kt
(1) Chronic Silicosis
ykÔÞwt Au. suÚke hu÷ rxrfx çkw®føkLke Ãkqhe «r¢ÞkLku íkeðú
 yk Mkk{kLÞ «fkhLke rçk{khe Au su{kt VUVMkk ytíkøkoík
økríkÚke VuhVkh fhkÞk Au.
s{k Úkíke rMkr÷fkLke {kºkk yíÞtík ykuAe nkuÞ Au
 {wÆk
suLkk ÷ûkýku 10 ð»ko fu ðÄw ð»kkuo çkkË s òuðk {¤u
 yk MkkuVxðuh WÃkÞkuøkfíkkoLku ðkMíkrðf yÚkðk hkuçkkux
Au.
nkuðkLkk Lk¬e fhðk {kxu V3 yLku V2 fuÃ[k fkuzLku
(2) Accelerated Silicosis
çkkÞÃkkMk fhu Au.
 fkurLkf rMkr÷fkuMkeMk çkkË VutVMkk{kt rMkr÷fkLkk fý
Captcha : Completely Automated Public
s{k Úkíkk hnu Au su Ãk ð»koÚke 10 ð»koLke ytËh òuðk
Turing test to tell computers & Human
{¤u Au.
Apart
(3) Acute Silicosis
 yk {utøkku MkkuVxðuh IRCTC Lke I.D. Ãkh Ãkkuíku ÷kuøk
 rçk{kheLke yíÞtík økt¼eh yðMÚkk su{kt {Lkw»Þ {]íÞw ELk Lk Úkíkk {kºk Ãkkuíku ÞkºkeykuLkk rððhý yLku [qfðýe
Ãkk{ðkLkwt òu¾{ yíÞtík ðÄw nkuÞ Au. rðíkhý Vku{o ykÄkhu {kuçkkE÷ yuÃkLke {ËËÚke çkUf
 ïkMk MktçktÄe yk rMkr÷fkuMkeMk rçk{kheLke yku¤¾ fhðe îkhk {kuf÷u÷ O.T.P. {kæÞ{Úke Ãkkuíku [qfðýe ÔÞðnkh
{w~fu÷ Au fkhý fu fhe ÷u Au.

Science and Tech September 2020 Edition Talkative India | 55

Talkative India
 yk økuhfkÞËuMkh MkkuVxðuh Ãk MíkheÞ Mkth[Lkk {kæÞ{Úke
ðu[ký fhkE hÌkwt Au yLku íku {kxu rçkxfkuELk îkhk
[qfðýe fhkE hne Au.
huÕðu «kuxufþLk VkuMko
 MÚkkÃkLkk : 1957
 huÕðu r{÷fík yLku Þkºke íkÚkk huÕðu rðMíkkhLke Mkwhûkk
fhðe.
 {tºkk÷Þ : huÕðu {tºkk÷Þ.
 RPF zkÞhufx sLkh÷ yuf IPS fûkkLkk yrÄfkhe
nkuÞ Au su MktÃkqýo RPFLkwt Lkuík]íð fhu Au.
Medicine Approval Process
 [[ko{kt fu{ ?
 MðkMÚÞ yLku Ãkrhðkh fÕÞký {tºkk÷Þ îkhk Lkðk
{uzeMkeLk(Ëðk) {tsqhe «r¢ÞkLku Mkh¤-ÍzÃke çkLkkððk
Mkr{rík økXLk fÞwO.
 Covid-19 Mkt¢{ý{kt E÷ks fhðk Remdesivir
yLku Favipiravir suðe ËðkLke íkífk÷ s\h Au
suÚke ¼khík{kt Clincal Trial «r¢Þk ÍzÃke çkLkkððk
íkÚkk Lkðe ËðkLkk {kfuorxtøk {tsqhe{kt Ãký ÍzÃk ÷kððe
sYhe Au.
 Ëðk {tsqhe «r¢Þk
 ¼khík{kt fkuE Ãký Lkðe Ëðk {tsqheLke Mk{kLÞ Mk{Þ
6 Úke 9 {rnLkk Au yk s Mk{Þ íku Ëðkyku {kxu Ãký
÷køku Au su Ëðkyku Ãknu÷kÚke s fkuE yLÞ Ëuþ îkhk
{tsqhe {¤e [qfe nkuÞ.
 Ëðk Clinical TrialLke MkV¤íkk çkkË Ëðk rLk{koíkk
ftÃkLke çkÄk DATA MkkÚku rLkÞk{f yusLMke Mk{ûk
{kfuo®xøk {tsqhe {kxu ykðuËLk fhu Au.
56 | Talkative India September 2020 Edition
 su{kt fkuE ËðkLkk fr÷Lkef÷ xÙkÞ÷{kt s ytËksu 3
ð»koÚke 10 ð»ko Mk{Þ ÷køku Au.
 rLkÞk{f yusLMke çkÄk Ëuþku{kt ËðkykuLkk Regulation
{kxu fkÞo fhu Au su Ëðk {tsqhe yLku rððkË ÂMÚkrík{kt
Ëðk {tsqhe hË fhu Au.
 ¼khík{kt yk fkÞo CDSCO îkhk fhðk{kt ykðu Au.
 CDSCO = Central Drugs Standard
Control Organisation.
 Mk{kÄkLk
 «r¢Þk {wsçk fkuE Ãký Ëðk rLk{koíkk ftÃkLke ÃkkuíkkLkku
«Míkkð SEC : Subject Expert committee
ykøk¤ {qfu Au.
 ÞkË hnu : FICCI îkhk «Míkkð níkku fu USA ÞwhkuÃk
Ëuþku, fuLkuzk, òÃkkLk îkhk Ãknu÷kÚke{tswhe ÚkÞu÷ Ëðkyku.
CDSCO îkhk SEC Mk{ûk «Míkwík fÞko ðøkh s
{tsqhe ykÃkðe.
 WÃkhktík Orphan DrugsLku yk «r¢Þk{kt «kÚkr{fíkk
ykÃkðe.
 FICCI : Federation of Indian Chambers
of Commerce & Industry yuðe Ëðkyku suLkwt
rLk{koý Ëw÷¼o hkuøkLkk E÷ks fhðk {kxu yLku fkuE
Mkhfkhe MknkÞíkk ðøkh yk ËðkykuLkwt rLk{koý ftÃkLkeLku
LkwfMkkLkfkhf Ãký ÚkE þfu Au.
 Clinical Trial
 rLkËkLk «r¢ÞkLkku yr¼«kÞ þkuÄ/ MktþkuÄLkÚke nkuÞ Au.
 WÆu~Þ : íku þkuÄðwt fu fkuE r[rfíMk¢eÞ «ýk÷e, Ëðk
WÃkfhý, {urzf÷ {Lkw»Þ {kxu Mkwhrûkík yLku ËËo Ëqh
fhLkkÁ Au fu Lknª. ynª Lkðe þkuÄkÞu÷ Ëðk «kýeyku
- Ãkûkeyku- {Lkw»Þ Ãkh íkuLkk Trail fhkÞ Au íkuÚke íku
Ëðk ÷eÄk çkkË þheh Ãkh Úkíke yMkhkuLkku yÇÞkMk
fhðk{kt ykðu Au yLku íkuLkk Ãkrhýk{ku Mkfkhkí{f fu
Lkfkhkí{f íkuLke LkkUÄ fhkÞ Au.
 Clincal Trial {wÆku nt{uþk rððkËLkku rð»kÞ hÌkku
Au.
 CDSCO : Central Drugs
Standard Control Organisation
Science and Tech
Talkative India
 nuz fðkxoh : rËÕne
 fkÞkuo : ¼khíkeÞ Ëðk, r[rfíMkk WÃkfhý {kxu hk»xÙeÞ
Regulatory Au.
 Ëðk {tsqhe, Clinical Trial Mkt[k÷Lk, ËðkLkk MxkLzzo
çkLkkððk Import ËðkLke økwýð¥kk Ãkh [fkMkýe-
rLkÞtºký hkßÞ Ëðk rLkÞtºkýLku Mk÷kn ykÃkðe fkÞo fhu
Au.
 {tºkk÷Þ : MðkMÚÞ yLku Vu{e÷e ðu÷Vuh {tºkk÷Þ
¼khík yLku M¢u{ sux ûk{íkk
 [[ko{kt fu{ ?
 DRDO îkhk HSTDV- Hypersonic
Technology Demonstrator VechicleLkwt MkV¤
Ãkheûký fÞwO Au.
 {wÆk
 DRDO îkhk yk MkV¤ ÃkheûkýLku Ône÷h zÙe… (Dr.
APJ yçËw÷ f÷k{ zÙe…) ÃkhÚke fhðk{kt ykÔÞwt. yk
ðknLk{kt {kLkðhrník M¢u{sux xufLkku÷kuSLkku WÃkÞkuøk
fhðk{kt ykðu÷ Au.
 M¢u{ suxLke økrík yðksLke økrík fhíkk 5 økýe fhíkk
ðÄw ÍzÃk Ähkðu Au.
 yk HSTDV ðknLk Lkk MkV¤ Ãkheûký çkkË ¼khík
nkEÃkhMkkurLkf xufLkku÷kuS rðfkMk fhLkkh 4th Ëuþ çkLke
økÞku Au. su ¢{þ: USA, hrþÞk, [eLk, ¼khíkLkku
Mk{kðuþ ÚkÞku Au.
 HSTDV ÃkæÄrík
 ¢qÍ ðknLk yuf ZkuMk hkufux {kuxh Ãkh ÷økkððk{kt ykðu
Au su sYhe ô[kE MkwÄe ÷E òÞ Au.
 yufðkh {uf MktÏÞk{kt ÍzÃk {u¤ÔÞk çkkË ¢wÍ ðknLkÚke
÷kuL[ ðknLkLku y÷øk fhðk{kt ykðu Au su çkkË M¢u{sux
yuÂLsLk MðÞt-Mkt[kr÷ík YÃkÚke «¼krðík ÚkE òÞ Au.
 ðíko{kLk Ãkheûký{kt #ÄýLkk YÃk{kt nkEÃkhMkkurLkf
ËnLkLke «r¢Þk Mkíkík [k÷w hne yLku ¢qÍ ðknLkLke
«r¢Þk ÃkkuíkkLkk EåAeík ÃkÚk Ãkh 6 {ufLke økrík Wzðk{kt
MkV¤ hne.
 HSTDV nkEÃkh MkkurLkf økrík Ãkh {kLkðhrník M¢u{
Science and Tech September 2020 Edition
sux «ËþoLk ðknLk Au su æðrLkLke økríkÚke 5 økýe
fhíkk ðÄw ÍzÃk Ähkðu Au su ÷øk¼øk 1 MkufLz{kt 2
rf÷ku{exh MkwÄe ÍzÃk «kó fhu Au.
 M¢u{sux yuÂLsLk Lku ‘yuÞh çkúe®Äøk yuLSLk’ Ãký fnu
Au su L kk îkhk #ÄýLkk ËnLk{kt ðkÞw { t z ¤Lkk
ykurfMksLkLkku WÃkÞkuøk fhðk{kt ykðu Au su{kt xçkkuosux,
xçkkuo«kuÃk, hU{sux, Ã÷Msux suðk yuLSLkLkku Mk{kðuþ
ÚkkÞ Au.
økrík {ÞkoËk {if MktÏÞk
MkçkMkkurLkf 0.8 Úke ykuAe (980 Km/h)
xÙkLMkMkkurLkf 0.8 Úke 1.3 {uf ðå[u (980-1470 Km/h)
MkwÃkh MkkurLkf - 1.3 {ufÚke 5 {uf ðå[u (1470-6125 Km/h)
nkEÃkh MkkurLkf - 5 Úke 10 {uf ðå[u (6125-12251 Km/h)
Wå[ nkEÃkh MkkurLkf-10 Úke 25 {uf ðå[u (12251-30626
Km/h)
TRANS FAT
 [[ko{kt fu{ ?
 WHO îkhk ¼khík, ÃkkrfMíkkLk, LkuÃkk¤, ¼qíkkLk
ËuþkuLku xÙkLMkVuxLkk òu¾{kuÚke òuzkÞu÷ [uíkðýe ykÃke
yk çkkçkík Ãkh íkkífkr÷f fkÞoðkne fhðk fÌkwt Au.
 {wÆk
 {kºk xÙkLMkVuxLkk fkhýu s rðï{kt Ëh ð»kuo ÷øk¼øk
Ãk ÷k¾ ÷kufkuLkwt ÓËÞhkuøkLkk fkhýu {]íÞw Ãkk{u Au.
 xÙkLMkVux yÚkðk xÙkLMkVuxe yurMkz yíÞtík nkrLkfkhý
«fkhLke Unsaturated Fats (yMktík]ó [hçke) nkuÞ
Au su ðLkMÃkrík [hçke su{ fu {kŠsheLk (f]rºk{
Talkative India | 57
Talkative India
{k¾ý) ðLkMÃkrík íku÷, çkufhe WíÃkkËLkku{kt òuðk {¤u
Au.
 ÷ktçkk Mk{Þ MkwÄe ¾hkçk Lk ÚkðkLkk fkhýu yLÞ
[hçkeÚke MkMíkw nkuÞ Au MkkÚku s MðkË yLku ¾[oLku
«¼krðík LkÚke fhíkwt suÚke WíÃkkËfku îkhk xÙkLMkVuxLkku
WÃkÞkuøk ðÄw {kºkk{kt ÚkkÞ Au.
 xÙkLMkVux {kLkð þheh{kt fku÷uMxÙku÷Lke {kºkk ðÄkhu Au
MkkÚku MkkÚku ÓËÞhkuøk ÚkðkLke þõÞíkk{kt ðÄkhku Ãký
fhu Au.
 xÙkLMkVuxLkk WÃkÞkuøkÚke òzkÃkýwt, {Äw«{un xkEÃk -
h, ÓËÞhkuøk, RLMÞw÷eLk «ríkhkuÄ, W[kÃk[Þe, fuLMkh
suðk ¾íkhk ðÄe òÞ Au. íkÚkk òu øk¼oðíke {rn÷k
xÙkLMkVux ðk¤k ÃkËkÚkkuoLkwt MkuðLk ðÄw fhu Au íkku øk¼o{kt
¼úqýLkk rðfkMkLku Ãký yðhkuÄu Au.
 WHO {wsçk «rík ÔÞÂõík fw÷ fu÷uheLke {kºkk{kt
1% Úke ykuAwt f]rºk{ xÙkLMkVuxe yurMkzLku {kLÞ {kºkk
{kLku Au.
 ð»ko 2023 MkwÄe ðirïf ¾kãk ykÃkqŠíkÚke ykiãkurøkf
YÃkÚke WíÃkkrËík xÙkLMk-VuxLku MktÃkqýo ¾ík{ fhðk
yknðknLk ykÃÞwt Au.
 ¼khík{kt FSSAI îkhk ¾kã ÃkËkÚkkuo{kt xÙkLMkVuxe
yurMkzLke {ÞkoËk 2 xfk MkwÄe rMkr{ík fhðk ð»ko
2022 MkwÄe ¾kã ÃkËkÚkkuoÚke xÙkLMkVux ¾ík{ fhðk
¼÷k{ý fhe Au.
f®÷økk r¢fux £kuøk
 [[ko{kt fu{ ?
 ¼khíkeÞ ði ¿ kkrLkfku L ku ‘fr÷t ø kk r¢fu x Vku ø k’{kt
Morphology Phenotypic Plasticity-MPP Lke
«Úk{ þkuÄ fhe Au.
 {wÆk  ðfoþkuÃk ‘EBÃkuõx 2020’ Lkwt ykÞkusLkLke {usçkkLke
 {kuVkuo÷kuS VuLkkuxkErÃkf Ã÷kÂMxrMkxe - MPP
 MPP yuf SðLke ûk{íkk Au su «kf]ríkf ÃkÞkoðhýeÞ
rðrðÄíkkyku yLku W¥kusLkkykuLkk «ríkfkh{kt fXkuh
YÃkkí{f rðrðÄíkkykuLkwt «ËþoLk fhu Au.
58 | Talkative India September 2020 Edition
 f®÷økk r¢fux Vkuøk
 yk ËuzfkLke «òríkÚke MktçktrÄík òýfkhe 2018{kt
þY fhkÞu÷ suLku fr÷tøkk r¢fux £kuøk yÚkðk ‘VuÍu
ðohkÞk f®÷økk’ fnu Au.
 yk «òrík ¼khíkLkk Ãkqðeoíkx (Ãkqðeo½kx){kt þkuÄðk{kt
ykðe Au su{kt ykurzþk yLku yktÄ«ËuþLkk ÃkðoíkkuLke
©uýe Ãkh òuðk {¤u Au.
 ¼kiríkf rðþu»kíkkykuLkk Mkt˼uo{kt yk «òrík MktÃkqýo
heíku Ãkrù{ ½kxLkk Fejervaraya/
MinervaryaÚke r¼Òk nkuÞ Au.
 ¼kiøkkur÷f ûkuºk
 ¼khík{kt Ãkrù{ ½kx yLku Ãkqðeo ½kx h y÷øk y÷øk
ûkuºk Au su{kt Ãkrù{ ½kx sið rðrðÄíkk {kxu nkux MÃkkux
Au. ßÞkhu Ãkqðeo ½kx{kt ykðe ÂMÚkrík òuðk LkÚke {¤íke.
 ¼qøk¼eoÞ YÃkÚke Ãkrù{ ½kx yíÞtík «k[eLk Au yLku
økkUzðkLkk÷uLz Ërûký{kt ðLkkuLku MkwrðÄk«ËkLk fhíkk
suÚke Ãkqðeo ½kxLk yíÞtík LkðeLk Au.
 Microclimates yLku Microhabitats çktLku ½kx{kt
òuðk {¤u Au su W¼Þ[h Mkrník yLÞ rðrðÄíkkykuLke
MktÏÞkLkwt Mk{ÚkoLk fhu Au.
Impact-2020
 [[ko{kt fu{ ?
AFMC-yk{of VkuŠMkMk {urzf÷ fku÷us fhe hÌkwt Au.
 {wÆk
 yk ðfoþkuÃk 16th Úke 18th Sep 2020 yu{ 3
rËðMk [k÷ðkLke Au yk Mkt{u÷Lk{kt ÷u¾fku, Mk{eûkfku
yLku MktÃkkËfkuLkk rðrþ»x yuf{kuLkku Mk{kðuþ Úkþu su
Science and Tech
Talkative India
r[rfíMkk «fkþLk{kt Mk{fk÷eLk {w Æ kyku Ãkh VkuMVeLk økuMk
Interactive session ykÞkuSík fhðk{kt ykðu÷
Au.
 yk Mkt{u÷Lk Medical Journal Armed Forces
India - MJAFI îkhk ykÞkuSík fhkE hÌkku Au su
ËuþLke MkkiÚke sqLke yLku MkkiÚke {kuxe {Õxe MÃku~Þkr÷xe
þkuÄ Ãkrºkfkyku{ktÚke yuf Au.
 ÃkqLkk - {nkhk»xÙ{kt rMÚkík AFMCLkk Ãkkuxo÷Úke
«fkþLk Úkíke MJAFI 2020 {kt ÃkkuíkkLkwt 76{wt
«fkþLk MktMfhýLkku WíMkð {Lkkðe hÌkwt Au. su{kt  [[ko{kt fu{ ?
 yktíkhhk»xÙeÞ ði¿kkrLkfkuLke xe{ îkhk nðkE zÙe… USA
ÃkkA÷k 76 ð»koÚke rðïLkk þkuÄfoíkkyku îkhk ÷u¾
rMÚkík suBMk f÷kfo {ifMkðu÷ xu÷eMfkuÃkLkku WÃkÞkuøk
hsq fhe r[rfíMkk «fkþLk çkLke økÞwt Au.
 Impact-2020Lkk ¼køk YÃku r[rfíMkk ÷u¾Lk Ãkh
fhe þw¢ økún Ãkh VkuMVeLk økuMk þkuÄ fhe Au.
fkÞoþk¤k, Mk{eûkk, sið MktkÏÞerf, MktþkuÄLk{kt Lkiríkfíkk
 {wÆk
 [e÷e ÂMÚkík yxfk{k ÷kuso r{r÷{exh / Mkçkr{r÷{exh
suðk fux÷kÞ MkqºkkuLkwt ykÞkusLk fhu Au.
 AFMCLkk rðãkÚkeo WÃkhktík Ëuþ{ktÚke ÷øk¼øk 100
yih hurzÞku xur÷MfkuÃkLkku WÃkÞkuøk fhe þkuÄLke Ãkwr»x
Ãký fhðk{kt ykðe Au.
«ríkrLkrÄ yk Mkt{u÷Lk{kt ¼køk ÷E hÌkk Au. yk
 3 nkEzÙkusLk Ãkh{kýw yLku yuf VkuMVhMk Ãkh{kýwÚke
Mkt{u÷LkLke xuøk÷kELk ‘Make Your Research
Count’
{¤eLku çkLkíkku Vku M VeLk øku M k ( PH 3) ht ø kneLk,
 yk Mkt { u ÷ Lk rðï¼h{kt Ãkku í kkLkk þku Ä ÷u ¾ Lku sð÷Lkþe÷, Íuhe økuMk nkuÞ Au. yk økuMk ÃkðoíkkuLke
søÞk{kt sirðf «r¢Þk {kæÞ{Úke s WíÃkÒk ÚkE þfu
«¼kðeYÃkÚke ðkík[eík fhe r[rfíMkk ÃkæÄrík yLku
LkeríkykuLku çkË÷ðk {kxu ði¿kkrLkf ykÄkh «ËkLk fhðk Au. fkuE Ãký hkMkkÞrýf {kæÞ{Úke WíÃkLLk ÚkE
r[rfíMkk ûkuºk{kt ði¿kkrLkfkuLku «kuíMkknLk fhðk Ãkh fuLÿeík þfíkwt LkÚke.
 þw¢ økún Ãkh ðkÞw{tz¤{kt VkuMVeLkLke Mkktÿíkk 20 ¼køk
fkÞo fhu Au.
 AFMC «rík-rçkr÷ÞLk LkkUÄðk{kt ykðe Au.
 òu þw¢ Ãkh VkuMVeLk økuMk {¤u Au íku ykùÞosLkf Au
 Armed Forces Medical Collage
fkhý fu þw¢Lke MkÃkkxeLkk ðkíkkðhý{kt ykurfMksLk
 MÚkkÃkLkk - May-1948{kt BC Roy CommitteeLke
¼÷k{ý ykÄkhu rîíkeÞ rðïÞwØ çkkË ÃkkuMx økúußÞwyux òuðk {¤u÷ Au su ÍzÃkÚke VkuMVeLk MkkÚku «ríkr¢Þk
rþûký MktMÚkkLkk YÃk{k MÚkkrÃkík fhðk{kt ykðe. fhe íkuLku Lk»x fhe Lkk¾u Au.
 fux÷kf ykiãkurøkf fkÞkuo{kt VkuMVeLk rçkLk-sirðf YÃkÚke
 AFMC Lke MLkkíkf rðtøkLku 4-Aug- 1962{kt þY
fhðk{kt ykðe. WíÃkLLk fhðk{kt ykðu Au. VkuMVeLk økuMkLkwt Agriculture
Fumigant YÃkÚke WíÃkkËLk fhðk{kt ykðu Au.
 AFMC - {nkhk»xÙLkk ÃkqLkk þnuh{kt rMÚkík {uzef÷
 «Úk{ rðïÞwØ Ëhr{ÞkLk hkMkkÞrýf nrÚkÞkhLkk YÃk{kt
fku÷us Au suLku ¼khíkeÞ Mkþ† ˤ îkhk ðneðx
fhðk{kt ykðu Au yux÷u fu ¼khíkeÞ yk{eo îkhk Mkt[k÷Lk VkuMVeLk økuMkLkku WÃkÞkuøk fhðk{kt ykðu÷ níkku.
 JCMT-James Clerk Maxwell Telescope
fhðk{kt ykðu Au.
rðþu»kYÃkÚke MÃkuõxÙ{Lkk Mkçkr{r÷{uxÙe íkhtøk ÄiÞo ûkuºk{kt
Mkt[kr÷ík fheLku rzÍkELk fhðk{ktt ykðu÷ Au.

Science and Tech September 2020 Edition Talkative India | 59

Talkative India
 ALMA- Atacama Large Milimeter/
Submillimeter Array ðíko{kLk Mk{Þ{kt rðïLkku
MkkiÚke {kuxku hurzÞku ËqhçkeLk Au.
Mkkih [¢ 25
 [[ko{kt fu{ ?
 NASA yLku LkuþLk÷ ykuþrLkf yuLz yux{kuMVurhf
yuz{eLkeMxÙuþLk îkhk MktÞwõíkYÃkÚke Mkn{íkeÃkºk ònuh
fhe Mkkih[¢ 25 þY ÚkðkLke ònuhkík fhe.  Mkkih[¢ økríkrðrÄ{kt Mkkih V÷uÞMko, Mkkih WòoÞkLk
 {wÆk
 Mkkih {tz¤Lku rðrLkÞ{eík fhLkkhk íkkhkLkk YÃk{kt MkqÞoLke
økríkrðrÄyku Ãk]Úðe yLku Mk{økú ytíkrhûk ðkíkkðhýLku
«¼krðík fhu Au.
 Ãk]Úðe Ãkh ðkíkkðhýLke su{ MkqÞo Ãký 11 ð»koLkk [¢Lkwt
yLkwMkhý fhu Au su Ëhr{ÞkLk Mkkih «r¢Þk{kt Mkku÷kh
r{rLk yLku Mkku÷kh {urfMk{{kt Wíkkh-[Zkð òuðk
{¤u Au.
 MkqÞo Ãkh {¤e ykðíkk ÄççkkLke MktÏÞkLkk ykÄkhu ði¿kkrLkf
íkuLku Mkkih «r¢Þk{kt Mkku÷kh r{rLk yLku Mkku÷kh {urfMk{
ðå[u Wíkkh-[Zkð {kÃku Au. MkqÞoLkk Äççkk LkkLkk yLku
ôzk nkuÞ Au íku Mkkih MkÃkkxe Ãkh Xtzk «ËuþkuLkwt rLk{koý
fhu Au ßÞkt {sçkqík [wtçkfeÞ çk¤ rðÄ{kLk nkuÞ Au.
 ßÞkhu MkqÞo Mkr¢Þ nkuÞ Au íÞkhu ykuAk Mkr¢Þ Mk{Þ
Ëhr{ÞkLk MkqÞo ÄççkkLke Mkh¾k{ýe{kt ðÄw Äççkk òuðk
{¤u Au.
 Mkkih [¢ þwt Au ?
 Lkðwt Mkkih[¢ þY ÚkkÞ íÞkhu MkqÞo ÃkkuíkkLkk r{rLk Vus{kt 
ÃknkU[u Au. ßÞkhu Ãký Mkkih[¢ çkË÷u Au. MkqÞoLkwt [wtçkfeÞ
Äúwð ô[u ÚkE òÞ Au.
 MkqÞo ðÄw ÃkrhðíkoLkþe÷ nkuðkÚke ÄççkkLkk rLk{koý yLku
íkuLkk rðfkMkLkk yktfzk Ãkh íkÃkkMkLke sYheÞkík Au.
ÃkhtÃkhkøkík YÃkÚke 1755 çkkË xur÷MfkuÃkLkku WÃkÞkuøk 
MkqÞo ÄççkkLku hufkuzo fhðk {kxu fhðk{kt ykðíkku Ãký 
ðíko{kLk Mk{Þ{kt WÃkøkúnkuLkk WÃkÞkuøkÚke rhÞ÷ xkE{
MkqÞoLkk ÄççkkLkwt yð÷kufLk fhðk{kt ykðu Au.
60 | Talkative India September 2020 Edition
 Mkkih [¢ 24 yLku Mkkih[¢ 25 ðå[u Mkt¢{ý
 ð»ko 2019 yLku ð»ko 2020Lkk «kht¼{kt MkqÞoLke «r¢Þk
¾qçk s ykuAe níke. ð»ko 2019{kt ytrík{ 281
rËðMk {kxu yLku ð»ko 2020Lke þY{kt 181 rËðMk
{kxu MkqÞo Ãkh fkuE Äççkk LkkUÄðk{kt LkÚke ykÔÞk.
 Mkkih[¢ - 25Lku ði¿kkrLkfku îkhk Lkçk¤wt Mkkih[¢
Ëþkoððk{kt ykÔÞwt Au. suLke íkeðúíkk Mkkih[¢ - 24
Mk{kLk Au.
fý, Wå[ økríkðk¤e Mkkih nðk yLku fkuhkuLk÷ {kMk
EsufþLkLkku Mk{kðuþ ÚkkÞ Au yk ík{k{ ytíkrhûkLkk
ðkíkkðhýLku «¼kðeík fhu Au su MkqÞoÚke WíÃkÒk ÚkkÞ
Au.
 Mkkih íkkuVkLk Mkk{kLÞ heíku GPS, hurzÞku, WÃkøkún
Mkt[kh WÃkfhýkuLku «¼krðík fhu Au.
r[rfíMkk WÃkfhý Ãkkfo
 [[ko{kt fu{ ?
 fuh÷ hkßÞ{kt ËuþLkku «Úk{ ‘r[rfíMkk WÃkfhý Ãkkfo’Lkku
rþ÷kLÞkMk fhðk{kt ykðþu su Wå[ òu¾{ðk¤k
r[rfíMkk WÃkfhýku Ãkh ykÄkrhík nþu.
 WÆu~Þ
 yk Ãkkfo{kt r[rfíMkk WÃkfhý WãkuøkLku MktþkuÄLk yLku
rðfkMk, Ãkheûký yLku {qÕÞktfLk suðe MkuðkLke yuf
Ãkqýo ©]t¾÷k -©uýe WÃk÷çÄ fhkððkLkku WÆu~Þ Au.
 MktÞwõík Ãknu÷
¼khík MkhfkhLkk rð¿kkLk yLku xufLkku÷kuS rð¼køkLkk
©e r[ºkk ríkYLkk÷ r[rfMíkk rð¿kkLk yLku xufLkku÷kuS
MktMÚkk (SCTIMST) yLku fuh÷ MkhfkhLke ‘fuhk÷k
Mxux ykiãkurøkf rðfkMk rLkøk{ r÷.’ îkhk MktÞwfík
Ãknu÷ fhðk{kt ykðe Au.
{wÆk
yk r[rfíMkk WÃkfhý ÃkkfoLku fuh÷Lkk ríkYðtíkÃkwh{
SÕ÷kLkk ÚkkuLk¬÷ (Thonnakkal) rMÚkík Life
Science Park{kt MÚkkrÃkík fhðk{kt ykðþu.
 r[rfíMkk WÃkfhý WãkuøkÚke MktçkttrÄík ¿kkLkLkk «[kh
Science and Tech
Talkative India
{kxu yk Ãkkfo fkÞo fhþu. su{kt yk ûkuºkLkk LkkLkk yLku
{æÞ{ WãkuøkkuLku ÷k¼ {¤þu.
 yk r[rfíMkk Ãkkfo fuh÷{kt r[rfíMkk WÃkfhý rLk{koýLku
ðÄw {sçkqík fhðk çkwrLkÞkËe {k¤¾k{kt VuhVkh fhe
íkuLku WÒkík çkLkkðþu íkÚkk r[rfíMkk WÃkfhý rLk{koý
Wãkuøk {kxu ykf»kof yðMkh-íkfku «ËkLk fhþu.
 SCTIMSTLke ¼qr{fk
 AuÕ÷k 30 ð»kkuoÚke sið r[rfíMkk WÃkfhý ûkuºk{kt
rðfkMk{kt {n¥ðLkwt ÞkuøkËkLk ykÃku Au yLku Ãkkuíku r[rfíMkk
WÃkfhý ûkuºk{kt yøkúýe MktMÚkkLkk YÃk{kt MÚkkrÃkík
ÚkE Au.
DRDO îkhk ABHYAS Lkwt MkV¤ Ãkrhûký 
 [[ko{kt fu{ ?
 DRDO îkhk yku z eþkLkk çkk÷kMkku h hu L sÚke
ABHYAS-High Speed Expandable Aerial
Target (HEAT) Lkwt MkV¤ Ãkheûký fhðk{kt ykÔÞwt.
 yÇÞkMk (ABHYAS)
 yk yuf zÙkuLk (Drone) Au su rðr¼Òk r{MkkE÷
ÃkæÄríkLkk {qÕÞktfLk {kxu yuf ÷ûÞLkk YÃk{kt WÃkÞkuøk
fhðk{kt ykðu Au. sYhík Ãkzíkk íkuLkku WÃkÞkuøk Decoy
Aircraft Lkk YÃk{kt Ãký fhðk{kt ykðu Au.
 Decoy AircraftLke «kÚkr{f ¼qr{fk r{MkkE÷kuLku
rð{kLkÚke Ëqh fhe ÞwæÄ snkòu-VkEx Ã÷uLkLkwt hûký
fhðwt Au.
 AbhyasLku Aeronautical Development
Establishment (ADE) îkhk rzÍkELk yLku
rðfrMkík fhðk{kt ykðu÷ Au. yk zÙkuLkLku Under
Slung BoosterLkku WÃkÞkuøk fhe ÷kuL[ fhðk{kt
ykðu÷ Au.
 yk zÙkuLk yuf LkkLkk økuMk xçkkoELk yuÂLsLkLke Mkt[kr÷ík
fhkÞ Au su{kt {køkoËþoLk yLku rLkÞtºký {kxu ‘Flying
Control Computer’ MkkÚku Lku r ðøku þ Lk {kxu
MEMS- Micro Electromechanical
Systems ykÄkrhík INS ELkhrxÙÞ÷ LkurðøkuþLk
rMkMx{Lkku WÃkÞkuøk fhkÞ Au.
Science and Tech September 2020 Edition
 yk zÙkuLk ðknLk MktÃkqýo heíku MðÞt Wzðk {kxu íkiÞkh
fhðk{kt ykðu÷ Au. Air VechileLkwt Ãkheûký ÷uÃkxkuÃk
ykÄkrhík Ground Control SystemLkku WÃkÞkuøk
fhe fhðk{kt ykðu Au.
DRDO
 MÚkkÃkLkk : 1958
 ¼khík MkhfkhLkk Defence Ministry ytíkøkoík yuf
R & D rðtøk Au.
 fkÞo : Þw Ø snkòu , nrÚkÞkh, r{MkkE÷, hzkh,
E÷ufxÙkurLkf ÞwæÄ «ýk÷e íkiÞkh fhe ¼khíkeÞ MkiLÞ
yLku ¼khíkLke Mkwhûkk{kt {n¥ðÃkqýo fk{økehe çkòðu
Au.
 ðíko{kLk{kt DRDO 50Úke ðÄw «Þkuøkþk¤kLkwt Lkuxðfo
Ähkðu Au.
ðufMkeLk ðuçk Ãkkuxo÷ yLku hk»xÙeÞ
f÷erLkf÷ hSMxÙe
 [[ko{kt fu{ ?
 MðkMÚÞ yLku Ãkrhðkh fÕÞký{tºke zku. n»koðÄoLk îkhk
fkuhkuLkk ðkEhMk (Covid-19) {kxu ICMR-¼khíkeÞ
ykÞworð¿kkLk yLkwMktÄkLk Ãkrh»kËLkk ðufMkeLk ðuçkÃkkuxo÷
yLku National Clinical Registry þY fhðk{kt
ykðe.
 {wÆk
 yk ðufMkeLk ðuçk Ãkkuxo÷ ¼khík yLku rðËuþku{kt fkuhkuLkk
ðkEhMk {kxu ðufMkeLk rðfkMkÚke MktçktrÄík òýfkhe
«ËkLk fhþu.
 hk»xÙeÞ f÷eLkef÷ hSMxÙe ¼khík{kt rLkËkLk yLku
«Þkuøkþk¤k íkÃkkMk, WÃk[kh, ðneðxe ELkkuðuþLk yLku
Talkative India | 61
Talkative India
nkurMÃkx÷{kt ¼íkeo, íkÚkk fkuhkuLkk ðkEhMkÚke Mkt¢r{ík
ËËeoyku ðøkuhuÚke ík{k{ MktçktrÄík {krníke yufºk fhþu.
 fuLÿeÞ {tºke zku. n»koðÄoLk îkhk fnuðk{kt ykÔÞwt fu,
fkurðz-19Úke MktçktrÄík ðufMkeLk çkkçkíku ÷kufku{kt
òýfkhe {u¤ððkLke WíMkwfíkk ðÄw Au suÚke ðufMkeLk
rðfkMk çkkçkíku ÃkkhËþeo òýfkhe «ËkLk fhðe
{n¥ðÃkqýo Au.
 ðíko{kLk ¼khík{kt fw÷ 3 fkurðz-19 ðufMkeLkLkwt Ãkheûký
[k÷e hÌkwt Au su y÷øk - y÷øk íkçk¬k{kt Au.
ykufMkVkuzo ÞwrLkðŠMkxe îkhk rðfrMkík fhkE hnu÷
(Covishield) fkuðerþÕz ðufMkeLk ¼khík{kt íkuLkk
Ãkheûký{kt AuÕ÷k yLku ytrík{ íkçk¬k{kt Au. suLkwt
¼khík{kt rLk{koý ‘Mkeh{ RLMxexÞwx ykuV EÂLzÞk’
îkhk fhðk{kt ykðe hÌkwt Au.
 Mkeh{ ELMxexâwx ykuV EÂLzÞk
 MÚkkÃkLkk - 1966
 {wÏÞ {Úkf : ÃkqLkk ({nkhk»xÙ)
 MÚkkÃkf : MkkÞhMk ÃkqLkkðk÷k
 fkÞo : ðfuMkeLk rLk{koý yLku yuLxe çkkÞkuxef Ëðk
çkLkkððk{kt íkuLkwt {wÏÞ fkÞo Au.
 yk ftÃkLke îkhk yuMxÙsuLkufk Vk{ko MkkÚku fhkh fhe
ykufMkVzo ÞwrLkðŠMkxe MkkÚku Covid-19 ðufMkeLk rLk{koý
fkÞo [k÷e hÌkwt Au.
M¢çk xkEVMk yLku Lkkøkk÷uLz
 [[ko{kt fu{ ?
 nk÷{kt çkufxuheÞk sLkeLk çke{khe ‘M¢çk xkEVMk’ suLku 
‘çkwþ xkEVMk’ Ãký fnu Au íkuLkk «fkuÃkÚke BÞkLk{khLke
MkhnËÚke òuzkÞu÷ Lkkøkk÷uLzLkk Lkkuf÷kf SÕ÷k{kt
÷kufkuLkk {]íÞw yLku íkuLkk Mkt¢{ýLkk fuMkku LkkUÄðk{kt 
ykÔÞk Au.
 {wÆk
 ¼khíkLkk Ãkq ð ku o ¥ kh ûku º k{kt {u ÷ u h eÞk, òÃkkLke
ELMkuVu÷kExeMk yLku fkurðz-19 suðe çke{khe Ãký
òuðk {¤e Au íkÚkk ynª ykr£fLk MðkELk VeðhÚke 
Ãkþwyku «¼krðík ÚkÞk Au.
62 | Talkative India September 2020 Edition
 M¢çk xkEVMk çke{khe - ykurhyuÂLxÞk íMkqíMkwøkk{wþe
çkufxurhÞk Lkk fkhýu ÚkkÞ Au.
 yk Mkt¢{ý xÙkuÂBçkfwr÷f ÃkrhðkhLkk ÷khð÷ {kExTMkLku
fkÃkðkÚke Vu÷kÞ Au suLku [eøkMko Ãký fnu Au. yk
hkuøkLkk Mkt¢{ý{kt yLkuf ÷ûkýku òuðk {¤u Au. su{fu
íkkð, {kÚkk{kt Ëw¾kðku, þheh{kt Ëw¾kðku, fÞkhuf
þheh{kt Ëkýk (÷k÷[fk{k) Ãký Lkef¤u Au.
 yk çke{khe {wÏÞíðu Ërûký-Ãkqðo yurþÞk, RLzkuLkurþÞk,
[eLk, òÃkkLk, ¼khík yLku W¥kh ykuMxÙur÷ÞkLkk økúk{eý
ûkuºkku{kt òuðk {¤u Au.
 xkEVMk
 xkEVMk çkufxurhÞkLkk Mkt¢k{f hkuøkkuLkku yuf Mk{qn Au
suLku yurÃkzr{f xkEVMk, M¢çk xkEVMk yLku {whkELk
xkEVMkLkku Mk{kðuþ ÚkkÞ Au.
 yurÃkrzr{f xkEVMk : rhfuxTMkeÞk «kuðkÍufeLkk fkhýu
ÚkkÞ Au.
 {whkELk xkEVMk : rÃkMMkq îkhk Vu÷kððkðk¤k rhfuxTMkeÞk
xkEVeLkk fkhýu ÚkkÞ Au.
fkUøkku Veðh
 [[ko{kt fu{ ?
 {nkhk»xÙ L kk Ãkk÷½h «þkMkLkLkk SÕ÷k MíkhLkk
yrÄfkheyku îkhk Ãkk÷Äh rsÕ÷k{kt fkUøkku VeðhLkk
Mkt¼rðík «Mkkh rðÁØ Mkíkof hnuðk rLkËuoþ ykÃÞk
Au.
 {wÆk
Covid-19Lku æÞkLk{kt hk¾íkk ‘fkUøkku Veðh’ Ãkþwyku,
{ktMk rð¢uíkkyku yLku ÃkþwÃkk÷Lk yrÄfkheyku {kxu
®[íkkLkku rð»kÞ Au.
fkUøkku rVðhLkk fux÷kf fuMkku økwshkíkLkk çkkuxkË,
¼kðLkøkh, ð÷Mkkz, y{ËkðkË, MkwhuLÿLkøkh rsÕ÷k{kt
LkkUÄðk{kt ykðu÷ Au. suÚke ð÷Mkkz rsÕ÷ku {nkhk»xÙLkk
Ãkk÷½h rsÕ÷kÚke LkSf nkuðkÚke fkUøkku VeðhLkwt Mkt¢{ý
Ãkk÷Äh{kt Vu÷kððkLke þfÞíkk òuðkE hne Au.
Mkt¢{ýLkku Vu÷kðku
 yk ðkÞh÷ rçk{khe Au su rxf îkhk òLkðhÚke çkeò
Science and Tech
Talkative India
òLkðh{kt Vu÷kÞ Au.
 Mkt¢r{ík ÃkþwLkk ÷kuneLkk MktÃkfo{kt ykðu÷k ÃkþwykuLkwt
{ktMk ¾kðkÚke yk rçk{kheLkwt Mkt¢{ý {kLkðe{kt Vu÷kÞ
Au.
 {kLkðÚke {kLkð yk rçk{kheLkk Mkt[hý Mkt¢r{ík
ÔÞÂõíkykuLku hõík †kð, ytøkku yLÞ þkherhf «ðkne
ÃkËkÚkkuoLkk MktÃkfo{k ykððkÚke Vu÷kÞ Au.
 fkUøkku rVðhLke çke{kheLkku fkuE WÃk[kh LkÚke su{kt
30 xfk ËËeoykuLkk {]íÞw ÚkE òÞ Au.
 WHO {wsçk rçk{kheLkk Ëhr{ÞkLk 10 Úke 40 xfk
{]íÞw ËhLke rMÚkrík{kt ðkEhMk øktt¼eh hõík†kð -
íkkðLkk «fkuÃkLkwt fkhý çkLku Au.
 fkUøkku Veðh
 {Lkw»Þku{kt Hyalomma Tick {kæÞ{Úke Vu÷kÞ Au.
 fkUøkku Veðh ÔÞkÃkf rçk{khe Au su çkwLÞkrðhezu ÃkrhðkhLkk
Tick-Borne Virus yux÷u fu LkihkuðkEhMkÚke ÚkkÞ Au.
 ÷ûkýku{kt íkkð, {ktMkÃkuþeyku{kt Ëw¾kðku, {kÚkk{kt
Ëw¾kðku, W÷xe, íð[kÚke hõík†kð òuðk {¤u Au.
 ð»ko 2013{kt EhkLk, hrþÞk, íkwfeo, WÍçkurfMíkkLk{kt
Ãký yk ðkEhMkÚke ÷kufku Mkt¢r{ík ÚkÞk Au Ãkhtíkw
Mkki«Úk{ðkh yk ðkEhMkLkku fuMk ð»ko 1940{kt òuðk
{¤u÷ níkku.
UAELkwt [tÿr{þLk
 [[ko{kt fu{ ?
 UAE îkhk ònuh fhðk{kt ykÔÞwt fu ð»ko 2024{kt
[tÿ Ãkh {kLkð hrník ytíkheûk ÞkLk {kuf÷ðkLke ÞkusLkk
Science and Tech September 2020 Edition
çkLkkðe hÌkwt Au.
 {wÆk
 þu¾ {kunt{Ë rçkLk hkrþË y÷ {fíkq{ su ËwçkELkk
hkò Au íku{Lkk îkhk xTðexh Ãkh WÃkhkufík òýfkhe
ykÃkðk{kt ykðe. þu¾ {kunt{Ë îkhk yk ònuhkík
‘Mars Probe’ þY fÞko çkkË fhðk{kt ykðe Au.
 þu¾ {kunt{Ë îkhk fnuðk{kt ykÔÞwt fu [tÿ Ãkh ¼rð»Þ{kt
{kuf÷ðk{kt ykðþu íku hkuðhLkwt Lkk{ ‘hkrþË’ nþu su
íku{Lkk rÃkíkk þu¾ hkrþË rçkLk MkEË y÷ {fíkki{Lkk
Lkk{ Ãkh hnuþu.
 ð»ko 2024{kt yk r{þLk MkV¤ Úkðk Ãkh UAE
rðïLkwt 4th hk»xÙ çkLke sþu su yLkw¢{u USA, hrþÞk,
[eLk çkkË hnuþu.
 æÞkLk ykðíkk çkkçkík yu Au fu ¼khík îkhk Ãký [tÿ
r{þLk þY fhðk{kt ykðu÷ Ãký íku yMkV¤ hÌkku
níkku.
 ¼khík çkkË òÃkkLk, EÍhkÞ÷ îkhk Ãký «ÞíLk
fhðk{kt ykðu÷ yu Ãký yMkV¤ hÌkk níkk.
{kuçkkE÷ õ÷kuLk
 [[ko{kt fu{ ?
 nk÷{kt LkkfkuorxMk ftxÙku÷ çÞwhku (NCB) îkhk VkuLkLkk
‘f÷kuLk’Úke «kó ðkík[eík (CHAT)Lkk ykÄkh Ãkh
fuVe ÃkËkÚkkuoLkk MktçktÄ{kt fux÷kf fuMkku LkkutÄðk{kt
ykÔÞk Au.
 {kuçkkE÷ f÷kuLk
Talkative India | 63
Talkative India
 yk {kuçkkE÷ rzðkEMk VkuhuÂLMkfLkku ¼køk Au yLku fkuÃke ÚkkÞ Au yLku yk E{uStøk ÃkæÄríkÚke {u¤ðu÷
{q¤YÃkÚke MktÃkqýo {kuçkkE÷{kt þçËþ: (Bit for {krníke IT Act Lke f÷{ 65 (B) «{kýÃkºk MkkÚku
Bit) fkuÃke fhu Au. LÞkÞk÷Þ{kt ÃkwhkðkYÃku MðefkÞo økýðk{kt ykðu Au.
 {kuçkkE÷ VkuLk f÷kuLketøkLkku «Þkuøk fux÷kÞ Mk{ÞÚke Sophisticated Analytical &
ÚkE hÌkku Au yk ÃkæÄrík îkhk f÷kuLk fhe hnu÷ VkuLkLkk Technical Help Institutes
DATA yLku MkuÕÞw÷h ykEzuLxexeLku yuf Lkðk (SATHI)
rzðkEMk{kt fkuÃke ÚkkÞ Au.
 [[ko{kt fu{ ?
 VkuLkLkwt f÷kuLkªøk ¾kLkøke heíku økuhfkÞËuMkh Au suLkk
 «kuVþ
u Lk÷YÃkÚke ÔÞðMÚkkÃkLk fhu÷ Sci & Tech MkwrðÄk
MktçktrÄík WÃkÞkuøkfíkkoLkk VkuLkLkk zuxk{kt «ðuþ fhðk
«ËkLk fhðe.
fkÞËkfeÞYÃkÚke VkuhuÂLMkfLkku Mknkhku ÷uðk{kt ykðu Au
 yk MkwrðÄk rþûkkÚke òuzkÞu÷ ûkuºk, Start up rðrLk{koý
yk «r¢Þk{kt IMEI LktçkhLku xÙkLMkVh fhðkLkku Ãký
yuf{ku Wãkuøkku, R & D ÷uçkkuhuxhe ðøkuhu MktMÚkkykuLku
Mk{kðuþ ÚkE òÞ Au.
WÃk÷çÄ fhkðkþu
 VkuLk f÷kurLktøk {kxu «kuøkúk®{øk rMfÕMkLke sYhík nkuÞ
 SATHI ytíkøkoík fuLÿ (Centre) MÚkkÃkLkk fhkþu su
Au yLku ßÞkhu VkuLkLku nkÚk ÷økkÔÞk ðøkh yux÷u fu
{n¥ðÃkqýo Analytical Equipment Úke MkwMkÂßsík
yzâk ðøkh yuÃkLkk «ÞkuøkÚke VkuLkLke f÷ku®Lkøk fhe
nþu yLku yk fuLÿku Ãkh WÒkík rðrLk{køko MkwrðÄk
þfkÞ Au.
{¤þu.
 fux÷ef íkÃkkMk yusLkMke yLku VkuhuÂLMkf rð¿kkLk
 WÆu~Þ
«Þkuøkþk¤kyku ‘{kuçkkE÷’ yÚkðk fkuE Ãký ‘rzrsx÷
 VufÕxe, þkuÄ fíkko, ði¿kkrLkf, rðãkÚkeoyku, yufzur{f
rzðkEMkLkk E{u®søk’ yÚkðk VkuhurLMkf f÷kuLkªøk íÞkhu
ErLMxxâwx, ÞwrLkðŠMkxe hk»xÙeÞ ÷uçk, LkkLkk (Small)
s y{÷{kt {qfe þfu Au ßÞkhu yk çkkçkík LÞkÞk÷Þ{kt
yLku {æÞ{ (Medium) ykfkhLkk WãkuøkkuLku R &
fkuE çkkçkíkLku Mkkrçkík fhðk {ËËYÃk Úkíke nkuÞ.
D LabLku MkeÄku ÷k¼ ykÃkðku {wÏÞ WËu~Þ.
 rzðkEMkLke {krníkeLke fkuÃke (Copy) fhðe
 ytrík{ WÃkÞkuøkfíkkoLku xufLkku÷kuS yLku ði¿kkrLkf MknkÞíkk
yLku {kuçkkE÷ VkuLk f÷ku®Lkøk ðå[u íkVkðík
Ãkrh»f]ík ði¿kkrLkf WÃkfhýÚke (Sophisticated
 ÃkhtÃkhkøkíkYÃkÚke {krníkeLke Copy-Paste{kt {kºk
scientific Instrument) MknkÞíkk {¤þu.
VkE÷ yLku {krníke yÚkðk ðíko { kLk Mk{Þ{kt
 SATHI = 1st Phase
rzðkEMk{kt hnu÷ VkE÷ yLku {krníke s fkuÃke Úkk{Þ
(1) IIT - rËÕne
Au. ynª yu VkE÷kuLkku Mk{kðuþ Úkíkku LkÚke suLku WÃkÞkuøk
(2) IIT - ¾zøkÃkwh
fhLkkh îkhk rz÷ux (Delete) fhe Lkk¾ðk{kt ykðu÷
(3) BHU çkLkkhMk rntËw ÞwrLk. (ðkhkýMke, UP)
nkuÞ yÚkðk íku{kt çkË÷kð (Over write) fhðk{kt
 SATHI MkwrðÄkyku WÃkÞkuøk {kxu 80% WÃk÷çÄ
ykðu÷ nkuÞ.
Mk{Þ çknkhLkk WÃkÞku ø kfíkko y ku {kxu (Þs{kLk
 yÃkhkÄkuLke íkÃkkMk{kt ßÞkt MktçktrÄík {krníke Lk»x
(HOST) rMkðkÞLkk) 20% WÃk÷çÄ Mk{Þ nkuMx -
Úkðe yÚkðk rz÷ux (Delete) ÚkðkLke Mkt¼kðLkk
{uòðkLk/ Þs{kLk MktMÚkk {kxu Lk¬e nþu. WÃkÞkuøk
nkuÞ Au. íÞkts E{uStøk xufLkku÷kuSLkku WÃkÞkuøk fhe
{kxu Lkk{{kºkLkwt þwÕf (Fees) ¼hðe Ãkzþu. (Þs{kLk
{kuçkkE÷ f÷ku®Lkøk{kt sqLkku MktÃkqýo Data, rz÷ux
(Host), {usçkkLk - yu MktMÚkk / ðÞÂõík fu su yLÞ
ÚkÞu÷e VkE÷kuLku VheÚke ¼kiríkfYÃkÚke {u¤ðe þfkÞ
MktMÚkk/ ÔÞÂõíkLku yk{tºký ykÃke çkku÷kðu Au.)
Au su{kt Physical Storgae {kt {krníkeLkku þçËþ:

64 | Talkative India September 2020 Edition Science and Tech

 Scheme
AICTE rðïuïhiÞk ©uü rþûkf …whMfkh - 2020
‚{Úko Þkus™k
COVID-19 y™u W…þk{f ‚t¼k¤
…ku»ký yr¼Þk™
þwr[ Þkus™k-fýkoxf
Ëe™ËÞk÷ W…kæÞkÞ „úk{eý fkiþÕÞ Þkus™k
ð„kuo {kxu hurzÞku
Talkative India
Mk{Úko ÞkusLkk
 [[ko{kt fu{ ?
 ¼khík MkhfkhLkk fkÃkz {tºkk÷Þ îkhk fkÃkz ûkuºk{kt
ûk{íkk rLk{koý fhðk {kxu Mk{Úko ÞkusLkkLkwt y{÷efhý
þY fhðk{kt ykÔÞwt.
 {wÆk
 yk Mk{Úko ÞkusLkk yuf Ã÷uMk{uLx (hkusøkkh) fkÞo¢{
Au su MktøkrXík ûkuºk{kt ðýkx yLku fktíkýLku AkuzeLku
ð†kuLke MktÃkqýo {qÕÞ ©]t¾÷k{kt 10 ÷k¾ ÞwðkLkku{kt
fkiþ÷ rðfkMk ( Skill Development)Lku ÷ûÞ
fhðk{kt ykðu Au.
 Mk{Úko ÞkusLkkLke fux÷ef WÒkík MkwrðÄk{kt TrainersLku
Ãký íkk÷e{ ykÃkðe, íkk÷e{ fkÞo¢{kuLkk CCTV
hufku‹zøk WÃk÷çÄ fhkððk, íkk÷e{ «r¢ÞkLke ykuLk÷kELk
rLkøkhkýe fhðe. nuÕÃk ÷kELk Lktçkh MkkÚku Mk{ŠÃkík
fku÷ MkuLxh MkwrðÄk, {kuçkkE÷ yuÃk ykÄkrhík ðneðxe
«ýk÷e (MIS), ykÄkh Mkûk{ çkkÞku{uxÙef yxuLzLMk
Mkw r ðÄk ( Aadhar Enabled Biomatric
Attendance System) ðøkuhuLkku Mk{kðuþ ÚkkÞ Au.
 Mk{Úko ÞkusLkk ytíkøkoík 18 hkßÞ{kt ÃkkhtÃkrhf yLku
MktøkrXík ûkuºkku{kt íkk÷e{ fkÞo¢{ ykÞkuSík fhðk {kxu
3.6 ÷k¾ ÷k¼kÚkeoykuLku íkk÷e{ ykÃkðkLkwt ÷ûÞ Lk¬e
fhðk{kt ykðu÷ Au.
 WÃkhktík fkÃkz {tºkk÷ÞLkk MktøkrXík ûkuºkku{kt Wãkuøk ÷ûke
«ðu þ Míkh Ãkh fki þ ÷ fkÞo ¢ { (Skill
Programme)Lkk yuLxh«kEÍ {kxu Wãkuøk yLku Wãkuøk
Mkt½ku îkhk ÃkMktËøke «r¢Þk nkÚk Ähkþu.
 «ðuþ Míkh (Entry Level) fkiþ÷ (Skill) rðfkMk
{kxu fw÷ 76 WãkuøkkuLku Mkqr[çkæÄ fhðk{kt ykÔÞk Au
scheme September 2020 Edition
yLku 1.36 ÷k¾ ÷k¼kÚkeoLku íkk÷e{ ykÃkðkLkku fkÞo¢{
çkLkkððk{kt ykðu÷ Au. WÃkhktík ðÄkhkLkk Upskilling
Programme (ðÄkhkLke ykðzík yLku fkiþ÷ Q¼k
fhðkLkku fkÞo¢{) {kxu 44 WãkuøkkuLkk 30000
÷k¼kÚkeoLku íkk÷e{ ykÃkðkLkwt ÷ûÞ Lk¬e fhkÞwt Au.
 ¼khík Mkhfkh îkhk Mk{Úko ÞkusLkk {kxu fw÷ Yk.
1300 fhkuz ¾[o {kxu {tswhe ykÃkðk{kt ykðe Au.
5ku»ký yr¼ÞkLk
 [[ko{kt fu{ ?
 fwÃkku»ký Ëqh fhðk ‘hk»xÙeÞ Ãkku»ký r{þLk’ (Ãkku»ký
yr¼ÞkLk) ytíkøkoík «íÞuf ð»ko September {rnLkkLku
‘Ãkku»ký {rnLkk’ YÃku {Lkkððk{kt ykðu Au.
 {wÆk
 yk ð»ko Ãkku»ký {rnLkk{kt Ãkku»kf ík¥ðkuÚke ¼hÃkqh
Akuz (Plant) ðkððk {kxu Ãkku»ký ðkrxfkyku MÚkkrÃkík
fhðk òuh ykÃkðk{kt ykðþu. MkkÚku s çkk¤fkuLkk
sL{ ÷uðkLke þYykíkLkk 1000 rËðMk{kt Wå[ Ãkku»ký
ykÃkðk, {rn÷kyku{kt MíkLkÃkkLkLkk {n¥ð çkkçkíku
òøkYÃkíkk ÃkuËk fhðk Þwðk {rn÷kyku yLku çkk¤fku{kt
yuLker{Þk (÷kune WýÃk) Ëqh fhðk rðþu»k æÞkLk
ykÃkðk{kt ykðþu.
 Social Media, ykuLk ÷kELk «ð]r¥kyku, çkúkuzfkMx
yLku E-MktðkËLkk {kæÞ{Úke ÷kufòøkYfíkk Vu÷kððk{kt
ykðþu.
 yk r{þLkLke þYykík 2018{kt ÚkE íku {kxu 3
ð»koLke Mk{Þ {ÞkoËk {kxu 9046 fhkuz Yk.Lke òuøkðkE
fhðk{kt ykðe níke.
 ¼khík Mkhfkh îkhk 0 Úke 6 ð»ko MkwÄe çkk¤fku íkÚkk
øk¼oðíke yLku MíkLkÃkkLk fhðkLke {kíkkyku{kt fwÃkku»kýLkk
Míkh{kt íkçk¬kðkh «rík ð»ko 2 xfk ½xkzku fhíkk 3
ð»kkuo{kt 6 xfk MkwÄe ½xkzku fhðkLkku ÷ûÞ Lk¬e fhkÞu÷
Au.
 t¼khík{kt Ãkku»kýLke rMÚkrík yíÞtík økt¼eh Au. rðï{kt
{kºk LkkEÍeheÞk yLku ELzkuLkurþÞk ËuþkuLke rMÚkrík
¼khíkÚke ¾hkçk Au.
Talkative India | 65
Talkative India
 rçknkh, Ãkrù{ çktøkk¤, W¥kh«Ëuþ, Íkh¾tz suðk 
hkßÞku{kt 40 xfk Úke ðÄw çkk¤fku f]Ãkkur»kík Au íkÚkk 
{rn÷kyku{kt ÷øk¼øk yzÄeðMíke yuLker{Þk økúÂMkík
Au. Íkh¾tz{kt 65 xfk Úke ðÄw {rn÷kyku ÷kuneLke
WýÃk Ähkðu Au.
þwr[ ÞkusLkk
 [[ko{kt fu{ ?
 Covid-19 Lku æÞkLk{kt hk¾íkk fýkoxf Mkhfkh îkhk
‘þwr[ ÞkusLkk’ yuf «fkhLke ‘{krMkf Ä{o MðåAíkk 
yr¼ÞkLk’ {kxu fkuE Lkkýk ¼tzku¤ Vk¤ððk{kt Lknª
ykðíkk yk ÞkusLkk y{÷efhý LkÚke ÚkE þfíke.
 WÆu~Þ
 økúk{eý ûkuºkkuLke rfþkuheyku{kt {krMkf Ä{o MðåAíkk
çkkçkíku òøkYÃkíkk Vu÷kððe.
 fýkoxf îkhk Ëh ð»ko Yk. 49 fhkuz ¾[o fhðk{kt
ykðíkk níkk.
 þwr[ ÞkusLkk
 ð»ko 2013-14{kt þY fhðk{kt ykðe su{kt fuLÿ îkhk
Lkkýk yÃkkíkk çkkË{kt ð»ko 2015-16{kt fuLÿ îkhk 
hkßÞkuLku MktÃkqýo 100% Lkkýk sðkçkËkhe WXkððk
fnuðk{kt ykÔÞwt. suÚke yk ÞkusLkk Ãkh íkuLke «ríkfq¤
yMkh òuðk {¤u Au.
 {wÆk
 Covid-19Lkk fkhýu yk ÞkusLkk ytíkøkoík rðíkhý
fhðk{kt ykðíkk Sanitary NapkinsLku çktÄ fhðk{kt
ykðu÷ Au.
66 | Talkative India September 2020 Edition
 fýkoxf îkhk hsq fhkÞu÷ çksux{kt fkuE Lkkýk ¼tzku¤
yk ÞkusLkk {kxu Vk¤ððk{kt LkÚke ykÔÞk suÚke nðu
fýkoxf hkßÞLke Mfq÷ yLku fku÷usLke 17 ÷k¾Úke ðÄw
rfþkuheyku - AkufheykuLku MkuLkuxhe -LkuÃkfeLk {¤íkk
çktÄ ÚkE økÞk Au.
ËeLk ËÞk¤ WÃkkæÞkÞ økúk{eý
fkiþÕÞ ÞkusLkk
[[ko{kt fu{ ?
ytíÞkuËÞ rËðMkLkk «Mktøku ¼khík MkhfkhLkk økúk{eý
rðfkMk {tºkk÷Þ îkhk yk ÞkusLkkLkku MÚkkÃkLkk rËðMk
{kLkðk{kt ykÔÞku.
 {wÆk
 yk ÞkusLkkLkk {kæÞ{Úke yíÞkh MkwÄe 10.Ãk1 ÷k¾
ÞwðkLkkuLku íkk÷e{ ykÃke 7 ÷k¾ sux÷k ÞwðkLkkuLku
hkusøkkh Ãkqhku Ãkkzðk{kt ykðu÷ Au.
 yuøkúe«uLÞkuhþeÃk «kuøkúk{
økúk{eý rðfkMk {tºke îkhk ‘yuøkúeÞúuLÞkuhþeÃk «kuøkúk{Lk’Lkwt
Ãký WƽkxLk fhðk{kt ykÔÞwt suLkk ½xfku Lke[u {wsçk
Au.
(1) fiÂÃxð yuBÃk÷kuÞ{uLxLkk rËþkrLkËuoþ
(h) yufef]ík f]r»k fÕMxhLku «kuíMkknLk {kxuLkk rËþk -
rLkËuoþ
(3) W{uËðkhkuLke MkV¤íkkLke ðkíkkoLkku Mktøkún
 ËeLkËÞk¤ WÃkkæÞkÞ økúk{eý fkiþÕÞ ÞkusLkkLkk MÚkkÃkLkk
rËðMkLku ‘fkiþÕÞÚke ykðíkefk÷ çkË÷kþu’ fkÞo¢{Lkk
YÃk{kt {Lkkððk{kt ykÔÞku.
yk ÞkusLkk{kt økheçk økúk{eý ÞwðkLkkuLku Lkkufheyku{kt
rLkÞr{íkYÃkÚke {sqhe-ðuíkLk yÚkðk ðÄw {krMkf ðuíkLk
«ËkLk fhðkLkwt ÷ûÞ hk¾ðk{kt ykðu÷ Au.
 yk ÞkusLkk økúk{eý rðfkMk {tºkk÷Þ îkhk økúk{eý
ykSrðfkLku ðÄkhðk {kxu fhðk{kt ykðu÷ yuf
‘Ãknu÷’ Au.
scheme
Talkative India
ðøkkuo {kxu hurzÞku

 [[ko{kt fu{ ?
 yk¼kMke ðøkkuo Ëhr{ÞkLk {kuçkkE÷ fLkufxeðexe Lk nkuðkLku
fkhýu {kuxk¼køkLkk rðãkÚkeoyku rþûkkÚke ðtr[ík Lk hnu íku
{kxu ykurzþk hkßÞ îkhk rh{kux yuheÞk{kt rþûkk ÃknkU[kzðk
hurzÞku WÃkÞkuøk fhðkLkku rLkýoÞ ÷uðk{kt ykðu÷ Au.
 {wÆk
 ykurzþkLkk îkhk yk rLkýoÞ îkhk School & Mass
Education Dept 28 Sep 2020 Lkk hku s Úke
hurzÞkuLkk {kæÞ{Úke rþûký þY fhþu.
 Covid- 19Lkk fkhýu Mfq÷ çktÄ nkuðkLkk fkhýu M{kxo
VkuLk îkhk y¼kMke ðøkkuoLkk {kæÞ{Úke rþûký ykÃkðkLke
þYykík fhkE níke su{kt 60 ÷k¾ rðãkÚkeoyku {ktÚke
{kºk 22 ÷k¾ MkwÄe s yk¼kMke rþûký ÃknkU[e þõÞwt.
 ÷kufzkWLk ¾kuÕÞk çkkË ½hku{kt {kíkk-rÃkíkk îkhk yuf{kºk
M{kxo VkuLk ÷E ykurVMk yÚkðk yLÞ fkÞo fhðk{kt
ykðíkwt nkuÞ ykuLk÷kELk rþûkýLke MktÏÞk 20 ÷k¾Úke
½xe 6 Úke 7 ÷k¾ MkwÄe ÃknkU[e økE.
 hurzÞk ykÄkrhík ðøkkuo
 {kU½k M{kxo VkuLkLkk Mkh¾k{ýe{kt hurzÞku MkMíkku rðfÕÃk
Au íkÚkk fLkufxeðexe Mk{MÞk Ãký Lkneðík nkuÞ Au.
 Äkuhý 1 Úke 8 MkwÄeLkk rðãkÚkeoyku 15 r{rLkxLkk
rþûkýLkk {kæÞ{Úke yLkw¼ðe rþûkfku ÃkkMkuÚke hurzÞku
îkhk yÇÞkMk¢{ þe¾e þfþu su yk 15 r{rLkx{kt
rðãkÚkeoLku 6 ÃkkLkkt Ãkqhk fhðkLkk hnuþu suLkku Mk{Þ
MkðkhLkk 10.00 Úke 10.15 MkwÄe hnuþu.
 ykurzþk hkßÞ{kt økík 17 March Úke þk¤kyku
çktÄ Au.

scheme September 2020 Edition Talkative India | 67

Talkative India

Test - -Meter
(1) rLkBLkr÷r¾ík fÚkLkku Ãkh rð[kh fhku.
(I) MkËLkLke «íÞuf çkuXf{kt «kht¼{kt 1 f÷kf MkwÄe ‘«&™fk¤’ nkuÞ Au.
(II) «&™fk¤ çkkË íkhík s ‘þqLÞfk¤’ nkuÞ Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(2) Kavkaz ÞwØ yÇÞkMk 2020 Mkt˼uo MkíÞ ÃkMktË fhku.
(I) WÆu~Þ : hrþÞk{kt MkiLÞ Mkwhûkk MkwrLkrùík fhðk {kxu MkþMºk ˤkuLke ûk{íkkLku [fkMkðkLkku Au.
(II) ¼khík îkhk ¼køk Lknª ÷uðkLkku rLkýoÞ ÷uðk{kt ykðu÷ Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(3) nBÃke Mkt˼uo MkíÞ ÃkMktË fhku.
(I) íkwtøk¼tÿk LkËe rfLkkhu rMÚkík Au.
(II) rðsÞLkøkh Mkk{úkßÞLke hksÄkLke níke.
(III) ÞwLkuMfku îkhk rðï rðhkMkíkLke Mkqr[{kt Mk{kðuþ fhkÞu÷ Au.
(A) I yLku II (B) II yLku III (C) {kºk II (D) WÃkhkufík ík{k{
(4) rLkBLk r÷r¾ík rðÄkLkku{kt MkíÞ ÃkMktË fhku.
(I) [ku÷ EríknkMkLkk MkðkorÄf «{krýík MkkÄLk yr¼÷u¾{kt {kºk íku÷wøkw ¼k»kkLkku WÃkÞkuøk ÚkÞu÷ Au.
(II) Mktøk{ MkkrníÞ (100 to 250 E.)Úke [ku÷ EríknkMkLke òýfkhe {¤u Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(5) MkíÞ ÃkMktË fhku.
(I) zkuf÷k{ yuf Wå[«Ëuþ Au su ¼khík LkSf LkuÃkk¤-[eLk MkhnË ÃkkMku rMÚkík Au.
(II) LkkÚkq÷k ÃkkMk rMkr¬{ hkßÞ{kt rMÚkík Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(6) ÷kufMk¼k WÃkkæÞûk Mkt˼uo MkíÞ fÚkLk ÃkMktË fhku.
(I) yLkwåAuË - 93 {wsçk ÃkËLke [qtxýeLke òuøkðkE fhkE Au.
(II) fkuE ÔÞÂõík WÃkkæÞûk íkhefu [qtxkíkk íkuýu ÃkkuíkkLkk Ãkûk{ktÚke hkSLkk{wt ykÃkðwt Ãkzu Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(7) EÚkuLkku÷ Mkt˼uo MkíÞ ÃkMktË fhku.
(I) WíÃkkËLk {kºk þuhze îkhk s ÚkkÞ Au.
(II) ÃkuxÙku÷{kt ¼u¤ðe ÃkÞkoðhýLke hûkk fhe þfkÞ Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.

68 | Talkative India September 2020 Edition MCQ

Talkative India
(8) MDM ({æÞknLk ¼kusLk ÞkusLkk) {kxuLkk Ãkku»ký {kÃkËtzku {kxu MkíÞ rðÄkLk ÃkMktË fhku.
(I) «kÚkr{f Míkh Ãkh 450 fu÷uhe yÃkkÞ Au.
(II) Wå[ «kÚkr{f Míkh Ãkh 700 fu÷uhe yÃkkÞ Au.
(III) ¼kusLk{kt {kºk ¾kãkÒk yLku Ëk¤Lkku WÃkÞkuøk ÚkkÞ Au.
(A) I yLku II (B) II yLku III (C) WÃkhkufík ík{k{ (D) yuf Ãký Lknª
(9) rLkBLk r÷r¾ík MkíÞ fÚkLk ÃkMktË fhku.
(I) ¢qÍ r{MkkE÷Lku ykMkkLkÚkeÚke þkuÄe þfkÞ Lknª fkhý fu íku Ãk]ÚðeLke Mk{ktíkh økrík fhíke nkuÞ Au.
(II) çkur÷Mxef r{MkkE÷ hkufux îkhk [k÷íke yLku Mð-rLkËuorþík nrÚkÞkh «ýk÷e Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(10) (MPI) ðirïf çknwykÞk{e rLkÄoLkíkk Mkq[fktf Mkt˼uo MkíÞ ÃkMktË fhku.
(I) ð»ko 2010{kt UNDP îkhk rðfrMkík fhðk{kt ykðu÷ Mkq[fktf Au.
(II) yk Mkq[fktf{kt {kºk ykðfLkku yuf{kºk Mkq[fktf ÷uðkÞ Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(11) ARISE ANIC Mkt˼uo MkíÞ ÃkMktË fhku.
(I) AIM yx÷ ELkkuðuþLk r{þLk ytíkøkoík Lkerík ykÞkuøk îkhk þYykík fhðk{kt ykðe Au.
(II) MktþkuÄLk yLku ELkkuðuþLkLku «kuíMkknLk ykÃkðk ¼khíkeÞ MxkxoyÃk yLku MSME ðå[u «ríkMÃkÄko ðÄkhðk
hk»xÙeÞ Ãknu÷ Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(12) PMMSY «ÄkLk{tºke {íMÞ MktÃkËk ÞkusLkk Mkt˼uo MkíÞ ÃkMktË fhku.
(I) WÆu~Þ {kAe{khku yLku {íMÞ ¾uzqíkkuLke ykðf çk{ýe fhðkLkku Au.
(II) y{÷efhý ð»ko 2020-21 Úke 2027-28 yu{ 7 ð»ko MkwÄe Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(13) EASE çku®føk MkwÄkhk Mkt˼uo MkíÞ fÚkLk ÃkMktË fhku.
(I) IBA ¼khíkeÞ çku®føk MktÄ yLku BCG çkkuMxLk frLMk÷rxtøk økúqÃk îkhk íkiÞkh fhðk{kt ykðu Au.
(II) WÆu~Þ : MkkðosrLkf ûkuºkLke çkutfku{kt M{kxo çkurtftøk ÃkæÄrík ÷køkw fhðe.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(14) hk»xÙeÞ økkufw÷ r{þLk WÆu~Þ sýkðku ?
(I) ËwÄk¤k ÃkþwykuLke Ëuþe òíkLkwt rðfkMk yLku Mkthûký fhðwt.
(II) ËwÄ WíÃkkËLk ðÄkhðwt.
(III) MðËuþeLku yLÞ òík MkkÚku rçkú®zøk fhe MðËuþe òíkLku WÒkík çkLkkððe.
(A) I yLku II (B) II yLku III (C) {kºk II (D) WÃkhkufík ík{k{
(15) WHO Lkk 73{k Ërûký-Ãkqðo yurþÞk ûkuºk Mkt{u÷LkLke {usçkkLke fkuýu fhe.
(I) ÚkkE÷uLz

MCQ September 2020 Edition Talkative India | 69

Talkative India
(II) rËÕne
(III) xkurfÞku
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) {kºk III (D) yufÃký Lknª.
(16) rLkBLk r÷r¾ík MkíÞ fÚkLk Ãkh rð[kh fhku.
(I) yLkwåAuË- 32 {wsçk Mkw«e{ fkuxuo {q¤¼qík yrÄfkh yLku fkÞËkfeÞ yrÄfkh çkkçkíku hex ònuh fhu Au.
(II) yLkwåAuË - 32 {wsçk MktMkË fkuE Ãký yLÞ LÞkÞk÷ÞLku hex ònuh fhðkLke þÂõík ykÃke þfu Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(17) MkíÞ fÚkLk ÃkMktË fhku.
(I) fkuE MkÇÞ îkhk fhu÷ fkuE fkÞo su øk]n yÚkðk fkuE MkÇÞLku fíkoÔÞku rLkðonLk fhðk yxfkðu íkku rðþu»kkrÄfkhLkwt
WÕ÷t½Lk {kLkðk{kt ykðu Au.
(II) rðþu»kkrÄfkh WÕ÷t½Lk{kt Ëku»ke ònuh Úkðk Ãkh MkòLkk YÃk{kt yÃkhkÄeLku fkhkðkMk{kt {kuf÷ðk{kt ykðu Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(18) ðåÞwoy÷ LÞkÞk÷Þ Mkt˼uo MkíÞ ÃkMktË fhku.
(I) WÆu~Þ fuMkkuLkk ykuLk÷kELk rLkhkfhý fhðk {kxu Au.
(II) yLkwåAuË - 142 {wsçk Mkw«e{ fkuxo ÔÞwoy÷ LÞkÞk÷Þ {kæÞ{Úke MkwLkkðýe ykËuþ ykÃke þfu Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(19) fuLÿef]ík ÷kuf VrhÞkË rLkðkhý yLku rLkøkhkýe «ýk÷e Mkt˼uo MkíÞ ÃkMktË fhku.
(I) ykuLk÷kELk ðuçk ykÄkrhík «ýk÷e Au.
(II) yk «ýk÷e{kt VrhÞkËkuLku ykukLk÷kELk xÙuf fhe þfkíke LkÚke.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(20) rLkBLk{ktÚke fE çkkçkík ¼khíkeÞ y{qoík ðkhMkkLke ÞwLkuMfkuLke Mkqr[{kt Mk{kðuþ LkÚke.
(I) ðirËf ÃkhtÃkhk (II) ËwøkkoÃkqò (III) hk{÷e÷k
(A) I yLku II (B) II yLku III (C) {kºk II (D) WÃkhkufík ík{k{
(21) rLkBLk r÷r¾ík MkíÞ fÚkLk Ãkh rð[kh fhku.
(I) ®MkøkkÃkwh yktíkhhk»xÙeÞ {æÞMÚkíkk MktrÄ fkuÃkkuhux rððkËkuLkk rLkhkfhý {kxu {ËËYÃk çkLkþu.
(II) rMktøkkÃkwhLkk Lkk{Úke UNLke «Úk{ MktrÄ Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(22) {ufuËkíkw «kusuõx Mkt˼uo MkíÞ ÃkMktË fhku
(I) WÆu~Þ ÃkuÞs¤Lke ykÃkqrík fhðe yLku ¼qøko¼s¤Lku VheÚke ¼hðkLkku Au.
(II) økkuËkðhe LkËe Ãkh yk «kusuõx çkLkkððk{kt ykðþu.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.

70 | Talkative India September 2020 Edition MCQ

Talkative India
(23) {kuLxÙeÞ÷ «kuxkufku÷ Mkt˼uo MkíÞ fÚkLk ÃkMktË fhku.
(I) WÆu~Þ ykuÍkuLk MíkhLku Mkthûký ykÃkðk íkÚkk ykuÍkuLk ûkhý {kxu sðkçkËkh WíMksoLk íkíðkuLku hkufðkLkku Au.
(II) 16-Sep-1987{kt yk «kuxkufku÷ Ãkh rðïLkk Ëuþkuyu Mkne fhe níke.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(24) yLkwÃkqhf yLkwËkLk Mkt˼uo MkíÞ ÃkMktË fhku.
(I) fkuE ð»ko rðþu»k {kxu Lk¬e fhu÷ ¾[oLku Ãkqhku fhðk sYhe ðÄkhkLkwt yLkwËkLk Au.
(II) yLkwåAuË - 105 {wsçk òuøkðkE fhkÞ Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(25) VkuMVeLk økuMk Mkt˼uo MkíÞ fÚkLk ÃkMktË fhku.
(I) htøkneLk, sð÷Lkþe÷, Íihe økuMk Au.
(II) ykurfMksLkLke økuhnkshe{kt {kE¢kuçkufxurhÞk îkhk yk økuMk WíMksoLk fhðk{kt ykðu Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(26) rLkBLk r÷r¾ík MkíÞ fÚkLkku Ãkh rð[kh fhku.
(I) hkßÞ MkhfkhLke ¼÷k{ý Ãkh s¤rððkËLkk Mk{kÄkLk {kxu fuLÿ Mkhfkh îkhk s¤ rððkË xÙeçÞwLk÷Lkwt økXLk
fhðk{kt ykðu Au.
(II) yLkwåAuË-h6h s¤ rððkËLkk LÞkÞ-rLkýoÞ MktçktrÄík òuøkðkE fhu Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(27) hk»xÙeÞ Ãkku»ký r{þLk Mkt˼uo MkíÞ ÃkMktË fhku.
(I) ð»ko 2030 MkwÄe fwÃkku»kýLkk ík{k{ YÃkku Mk{kó fhðk.
(II) ð»ko 2025 MkwÄe çkk¤fku, rfþkuheyku, {rn÷k{kt Ëh ð»kuo 3% ÷kuneLke f{e ykuAe fhðe.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(28) þqLÞfk¤ çkkçkíku MkíÞ ÃkMktË fhku.
(I) MktMkËLke fkÞoðkne «r¢Þk{kt fkuE WÕ÷u¾ LkÚke fhðk{kt ykÔÞku.
(II) þqLÞfk¤{kt MktMkË rðLkk fkuE Ãkqðo {tsqhe «&™ ÃkqAðkLke yrÄfkh ykÃku Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(29) ÃkLkk{khkuøk rðþu MkíÞ ÃkMktË fhku.
(I) Fungal Disease (Vqøk hkuøk) Au.
(II) G-9 «fkhLkk ÿkûkLkk Akuz{kt Úkíkku hkuøk Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(30) MÃkkÕxu ø÷urþÞh çkkçkíku MkíÞ fÚkLk ÃkMktË fhku.
(I) yk ø÷urþÞh økúeLk÷uLz{kt rMÚkík Au.
(II) yk ykŠfxfLkku MkkiÚke {kuxku rn{¾tz Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.

MCQ September 2020 Edition Talkative India | 71

Talkative India
(31) ¼khíkLke Mktr[ík rLkrÄ Mkt˼uo MkíÞ fÚkLk ÃkMktË fhku.
(I) MÚkkÃkLkk yLkwåAuË - h66 {wsçk fhkÞ Au.
(II) MktMkËLke {tsqhe ðøkh yk rLkrÄ{ktÚke fkuE hf{ fu Lkkýk fkZe þfkíkk LkÚke.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(32) Ecosoc Mkt˼uo MkíÞ ÃkMktË fhku.
(I) UN Lkwt ytøk Au suLkk «íÞuf MkÇÞLkku fkÞofk¤ 3 ð»ko nkuÞ Au.
(II) h/3 MkÇÞku Ëh ð»kuo ÃkË{wfík ÚkkÞ Au yLku ÃkË{wfík ÚkLkkhk MkÇÞku ÃkwLk: rLk{ýqf Ãkk{e LkÚke þfíkk.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(33) MPLAD ÞkusLkk Mkt˼uo MkíÞ fÚkLk ÃkMktË fhku.
(I) Ãkqýo heíkÚke ¼khík Mkhfkh îkhk Lkkýk {u¤ðíke ÞkusLkk Au.
(II) yk ÞkusLkkLkwt y{÷efhý fuLÿeÞ MkktÂÏÞfe yLku fkÞo¢{ y{÷efhý {tºkk÷Þ îkhk fhkÞ Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(34) þºkw MktÃkr¥k çkkçkíku MkíÞ ÃkMktË fhku.
(I) ¼khík yLku ÃkkrfMíkkLkLkk rð¼ksLk çkkË ÃkkrfMíkkLke Lkkøkhefíkk {u¤ðu÷k ÔÞÂõíkykuLke ¼khík{kt hne økÞu÷e
MktÃkr¥kLku þºkw MktÃkr¥k fnu Au.
(II) yk MktÃkr¥kykuLkwt Mkthûkf ¼khík{kt fuLÿ Mkhfkh Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(35) {nkLkËe «krÄfkhýLke MÚkkÃkLkk fÞk hkßÞkuLkk ðå[u s¤rððkËLkk rLkhkfhý {kxu fhðk{kt ykðe Au.
(I) {æÞ«Ëuþ - ykurzþk
(II) ykurzþk - A¥keMkøkZ
(III) A¥keMkøkZ - {æÞ«Ëuþ
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) II yLku III

(36) fkðuhe LkËe Mkt˼uo MkíÞ ÃkMktË fhku.

(I) WÆøk{ fýkoxf hkßÞ{kt Ãkrù{ ½kxLkk çkúñøkehe ÃkðoíkÚke ÚkkÞ Au.
(II) fkðuhe LkËe Ãkh {uèqh çktÄ rLk{koý fhu÷ Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(37) Serial Interval Mkt˼uo MkíÞfÚkLk ÃkMktË fhku.
(I) yk Mkt¢{f hkuøkkuLkk Mkt[hýLke ©]t¾÷k{kt ¢r{f çkkçkíkkuLke ðå[uLkku Mk{Þ Ëþkoðu Au.
(II) ykSðLk hkuøkku {kxu yk Serial Interval Mk{kLk nkuÞ Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(38) yxkuþk MkkuÕx ÃkiLk ({eXkLkwt {uËkLk) fÞk ykðu÷wt Au ?
(I) Lkk{eçkeÞk (II) fuLÞk (III) íkkLÍkrLkÞk
(A) Lkk{eçkeÞk (B) fuLÞk (C) fuLÞk yLku íkkLÍkrLkÞk MkhnË ðå[u (D) yufÃký Lknª.

72 | Talkative India September 2020 Edition MCQ

Talkative India
(39) rLkBLk r÷r¾ík MkíÞ fÚkLk Ãkh rð[kh fhku.
(I) DNA yLku RNA yuf÷ nur÷f÷ Mkth[Lkk Au.
(II) DNA yLku RNA{kt ÚkkEr{Lk WÃkhktík çkÄk çkuÍ Mk{kLk nkuÞ Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(40) Mknfkhe çkUfku Mkt˼uo MkíÞ LkÚke íku ðkfÞ ÃkMktË fhku.
(I) MÚkkÃkLkk ‘Mknfkhe Mkr{rík yrÄrLkÞ{’ {wsçk ÚkkÞ Au.
(II) Mknfkhe çkUfkuLke LkkUÄýe ‘hSMxÙkh ykuV fku.yku. MkkuMkkÞxe’ îkhk ÚkkÞ Au.
(III) Mknfkhe çkUfkuLkwt rLkÞ{Lk {kºk hkßÞ Mkhfkh îkhk ÚkkÞ Au.
(A) {kºk - I (B) I yLku II (C) II yLku III (D) {kºk II
(41) yktíkhhk»xÙeÞ þktrík rËðMkLkk Mkt˼o{kt MkíÞ fÚkLk ÃkMktË fhku.
(I) ð»ko 1981{kt UN {nkMk¼k îkhk þktrík rËðMkLke MÚkkÃkLkk fhkE.
(II) ð»ko 2020 Úke{ - ‘þurÃktøk ÃkeMk xwøkuÚkh’ Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(42) rLkBLk r÷r¾ík MkíÞ fÚkLk Ãkh rð[kh fhku.
(I) hkufkýfkhku îkhk «íÞûkYÃkÚke fkuE yLÞ ËuþLke WíÃkkËf MktÃkr¥k{kt hkufký fhðwt íku FPI Au.
(II) LkkýkfeÞ MktÃkr¥k{kt hkufký fhðwt FDI Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(43) s{eLk yÄkuøkríkLkk Mkt˼o{kt MkíÞ fÚkLk ÃkMktË fhku.
(I) yk yuðe rMÚkrík Ëþkoðu Au fu su{kt s{eLkLkk økwýku, V¤ÿwÃkíkk Lkkþ Ãkk{u Au.
(II) ÞkuøÞ Mkthûký yLku ðneðxLke økuhnksheLkk fkhýu yk rMÚkrík òuðk {¤u Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(44) Mkkih [¢ Mkt˼uo MkíÞ LkÚke íku ÃkMktË fhku.
(I) Mkkih LÞqLkík{Lke rMÚkrík{kt Mkkih ÄççkkLke MktÏÞk ðÄw{kt ðÄw nkuÞ Au.
(II) Mkkih[¢Lke {æÞ ÂMÚkík{kt Mkkih ðÄw{kt ðÄwLke rMÚkrík nkuÞ Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(45) UAP A : økuhfkÞËuMkh økríkrðrÄ (hkufÚkk{) yrÄrLkÞ{Lkk Mkt˼o{kt MkíÞ LkÚke íku ÃkMktË fhku.
(I) ð»ko 1967 {kt yk yuõx ÃkMkkh ÚkÞu÷ Au.
(II) yk fkÞËk ytíkøkoík ðÄw{kt ðÄw Ëtz MðYÃk ykSðLk fkhkðkMk Au Ãký {]íÞwËtz LkÚke.
(A) {kºk - I (B) {kºk - I (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(46) SPICeT Ãkkuxo÷ fÞk {tºkk÷ÞÚke MktçktrÄík Au ?
(I) fkuÃkkuohux çkkçkíkkuLkwt {tºkk÷Þ
(II) ©{ {tºkk÷Þ
(III) Lkkýk {tºkk÷Þ

MCQ September 2020 Edition Talkative India | 73

Talkative India
(A) {kºk - I (B) I yLku II (C) II yLku III (D) WÃkhkufík ík{k{
(47) çkúqMku ÷kurMkMk Mkt˼uo MkíÞ LkÚke íku ÃkMktË fhku.
(I) {wÏÞíðu Zkuh-Zkt¾h, rÃkøk, çkfhe, ½uxkt-fqíkhk{kt òuðk {¤íkku Sðkýw (çkufxurhÞk)Úke WíÃkÒk Mkt¢r{ík hkuøk Au.
(II) yk hkuøk {Lkw»ÞkuLku Mkt¢r{ík LkÚke fhe þfíkku.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(48) rMktÄws¤ MktrÄ Mkt˼uo MkíÞ LkÚke íku rðÄkLk ÃkMktË fhku.
(I) ¼khík-ÃkkrfMíkkLk ðå[u ÚkÞu÷ s¤ rðíkhý MktrÄ Au.
(II) ¼khíkLkk Ãkrù{{kt ðnuíke 3 LkËeyku rMktÄw, [uLkkçk, Íu÷{Lkk s¤ Ãkh ÃkkrfMíkkLkLkwt rLkÞtºký Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(49) fkuMke hu÷ {nkMkuíkw Mkt˼uo MkíÞ LkÚke íku rðÄkLk ÃkMktË fhku.
(I) rçknkhLkk rLk{o÷e yLku MkhkÞøkZ rsÕ÷kLku òuzu Au.
(II) yk {nkMkuíkw ¼khík-[eLk MkhnË LkSf ykðu÷ku Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.
(50) MPP : {kuVkuo÷kuSf÷ VeLkkurxrÃkf Ã÷kÂMxrMkxe Mkt˼uo{kt MkíÞ fÚkLk ÃkMktË fhku.
(I) yk ÃkÞkoðhýeÞ ÃkrhðíkoLkkuLkk fkhýu «çk¤ þkherhf ÃkrhðíkoLk ËþkoððkLke ûk{íkk Au.
(II) nk÷{kt s Ãkrù{ ½kx{kt yk ûk{íkk f®÷økk r¢fux Vkuøk{kt òuðk {¤e Au.
(A) {kºk - I (B) {kºk - II (C) I yLku II (D) yufÃký Lknª.

sðkçk
1- C, 2-C, 3- D, 4-B, 5-C, 6- A, 7-B, 8- A, 9-C, 10-A, 11- C, 12-
A, 13- C, 14-D, 15-A, 16- B, 17-C, 18- C, 19-A, 20-C, 21- C,
22-A, 23- C, 24-A, 25-C, 26- C, 27-A, 28- C, 29-A, 30-C, 31- C,
32-A, 33- C, 3.4-B, 35-B, 36- C, 37-A, 38- A, 39-B, 40-D, 41- C,
42-D, 43- C, 44-A, 45-B, 46- D, 47-B, 48- D, 49-B, 50-C

GPSC Class 1 -2 Lkk çkÄk rð»kÞLkk ðerzÞku ÷uf[hLku Youtube Ãkh

òuðk {kxu Dhi Gurukul Channel MkçkM¢kEçk fhku.

Youtube Channel Subscribe Link

74 | Talkative India September 2020 Edition MCQ
 Designer

For more updates, follow us on

Dhi Gurukul