ICS 91.100.

10 TÜRK STANDARTLARI TS19/Nisan 1992

İÇİNDEKİLER
0 - KONU, TARİF, KAPSAM...................................................................................... 1
0.1 - KONU.........................................................................................................................1
0.2 - TARİFLER..................................................................................................................1
0.2.1 - Portland Çimentoları............................................................................................................ 1
0.3 - KAPSAM ....................................................................................................................1
1 - SINIFLANDIRMA VE ÖZELLİKLER..................................................................... 1
1.1 - SINIFLANDIRMA........................................................................................................1
1.1.1 - Sınıflar ................................................................................................................................. 1
1.1.2 - Tipler.................................................................................................................................... 1
1.2 - ÖZELİKLER................................................................................................................1
1.2.1 - Kimyevi Özelikler ................................................................................................................. 1
1.2.2 - Fiziki Özelikler ..................................................................................................................... 2
1.3 - ÖZELİK, MUAYENE VE DENEY MADDE NUMARALARI ..........................................2
2 - NUMUNE ALMA, MUAYENE VE DENEYLER ..................................................... 3
2.1 - NUMUNE ALMA .........................................................................................................3
2.2 - MUAYENELER...........................................................................................................3
2.2.1 - Torbaların Gözle Muayenesi ............................................................................................... 3
2.2.2 - Torbaların Kütle Muayenesi................................................................................................. 3
2.3 - DENEYLER ................................................................................................................3
2.3.1 - Kimyevi Özeliklerin Tayini.................................................................................................... 3
2.3.2 - Fiziki Özeliklerin Tayini ........................................................................................................ 3
2.4 - DEĞERLENDİRME ....................................................................................................3
2.4.1 - Muayene Sonuçların. Göre Değerlendirme......................................................................... 3
2.4.2 - Fiziki Deney Sonuçlarına Göre Değerlendirme ................................................................... 4
2.4.3 - Kimyevi Deney Sonuçlarına Göre Değerlendirme .............................................................. 4
2.5 - MUAYENE VE DENEY RAPORU...............................................................................4
3 - PİYASAYA ARZ.................................................................................................... 4
3.1 - AMBALAJLAMA .........................................................................................................4
3.2 - İŞARETLEME.............................................................................................................4
3.3 - DEPOLAMA VE TAŞIMA............................................................................................5
3.3.1 - Depolama ............................................................................................................................ 5
3.3.2 - Taşıma................................................................................................................................. 5
4 - ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER ........................................................................................... 5
EK - 1 ......................................................................................................................... 6
ICS 91.100.10 TÜRK STANDARTLARI TS19/Nisan 1992

ÇİMENTO - PORTLAND ÇİMENTOLARI

0 - KONU, TARİF, KAPSAM

0.1 - KONU
Bu Standard, portland çimentolarının tarifine, sınıflandırma ve özeliklerine, numune alma, muayene
ve deneyler i ile piyasaya arz şekline dairdir.

0.2 - TARİFLER

0.2.1 - Portland Çimentoları

1)
Portland çimentoları, portland çimentosu klinkerinin (TS 3441) bir miktar alçı taşı (CaSO4.2H20) ile
birlikte öğütülmesi sonucu elde edilen hidrolik bağlayıcılardır.

0.2.1.1 - Portland Çimentosu 32,5 (PÇ 32,5)

PÇ 32,5, portland çimentosu klinkeri ve alçı taşının birlikte öğütülmesi sonucu elde edilen, 28 günlük
basınç mukavemeti en az 32,5 N/mm2 olan portland çimentosudur.

0.2.1.2 - Portland Çimentosu 42,5 (PÇ 42,5)

PÇ 42,5, portland çimento-su klinkeri ve alçı taşının birlikte öğütülmesi sonucu elde edilen, 28 günlük
2
basınç mukavemeti en az 42,5 N/mm olan portland çimentosudur.

0.2.1.3 - Portland Çimentosu 52,5 (PÇ 52,5)

PÇ 52,5, portland çimentosu klinkeri ve alçı taşının birlikte öğütülmesi sonucu elde edilen, 28 günlük
2
basınç mukavemeti en az 52,5 N/mm olan portland çimentosudur.

0.3 - KAPSAM
Bu Standard, portland çimentolarını kapsar.

1 - SINIFLANDIRMA VE ÖZELLİKLER
1.1 - SINIFLANDIRMA

1.1.1 - Sınıflar
Portland çimentoları bir sınıftır.

1.1.2 - Tipler
Portland çimentoları (PÇ), 28 günlük basınç dayanımlarına göre;
- Portland Çimentosu 32,5 (PÇ 32,5),
- Portland Çimentosu 42,5 (PÇ 42,5),
- Portland Çimentosu 52,5 (PÇ 52,5),
olmak üzere üç tiptir.

1.2 - ÖZELİKLER

1.2.1 - Kimyevi Özelikler

Madde 2.3.1'de belirtilen deneyler uygulandığında portland çimentolarının kimyevi özelikleri Çizelge-
1'de verilen değerlere uygun olmalıdır.

1) Bu Standard metninde atıf yapılan Türk Standardlarının numaraları metnin sonunda verilmiştir.

1
UDK 669.94 TÜRK STANDARTLARI TS19/Nisan 1992

ÇİZELGE – 1 Portland Çimentolarının Kimyevi Özelikleri

BİLEŞENLER % (m/m) En çok

Kükürt Trioksit (SO3) 3,5

Magnezyum Oksit (MgO) 5
Kızdırma Kaybı 4
Çözünmeyen Kalıntı 1,5
-
Klorür (Cl ) 1,5

1.2.2 - Fiziki Özelikler

1.2.2.1 - Prizin Başlama ve Sona Erme Süreleri

Madde 2.3.2.1'de belirtilen deney uygulandığında portland çimentolarının priz başlangıcı 1 saatten az
olmamalıdır. Priz en geç 10 saatte sona ermiş olmalıdır.

1.2.2.2 - Hacim Genleşmesi

Madde 2.3.2.2'de belirtilen deney uygulandığında portland çimentolarının toplam hacim genleşmesi 10
mm'yı geçmemelidir. Magnezyum oksidin % 3'den fazla olması halinde, toplam hacim genleşme
değeri, 4 saatlik kaynamadan sonra 2 saat daha kaynatılma sonucu artma göstermemelidir.

1.2.2.3 - Özgül Yüzey

Madde 2.3.2.3'de belirtilen deney uygulandığında portland çimentolarının özgül yüzeyi 2800
2
cm /g'dan az olmamalıdır.

1.2.2.4 - Basınç Mukavemetleri

Madde 2.3.2.4'de belirtilen deney uygulandığımda portland çimentolarının basınç mukavemetleri
Çizelge-2'de verilen değerlerden ar olmamalıdır.

ÇİZELGE - 2 Portland Çimentolarının Basınç Mukavemet Değerleri

Çimento Tipi Basınç Mukavemetleri

2
(En Az) (N/mm )

2 Gün 7 Gün 28 Gün

PÇ 32,5 10 21 32,5

PÇ 42,5 20 31,5 42,5

PÇ 52,5 25 35, 5 52,5

1.3 - ÖZELİK, MUAYENE VE DENEY MADDE NUMARALARI

Portland çimentolarının özelikleri, bu özeliklerin muayene ve deney madde numaraları Çizelge-
3'de verilmiştir.

2
UDK 669.94 TÜRK STANDARTLARI TS19/Nisan 1992

ÇİZELGE - 3 Özelik, Muayene ve Deney Madde Numaraları

Sıra No. Özelik Madde Numarası Muayene ve Deney Madde Numarası

1 1.2.1 Kimyevi Özelikler 2.3.1
2 1.2.2.1 Prizin başlama ve sona erme 2.3.2.1
süreleri
3 1.2.2.2 Hacim Genleşmesi 2.3.2.2
4 1.2.2.3 Özgül yüzey 2.3.2.3
5 1.2.2.4 Basınç Ilukavemetleri 2.3.2.4
6 3.1 Ambalajlama 2.2.1
7 3.1.2 Torba kütlesi 2.2.2
8 3.2 işaretleme 2.2.1

2 - NUMUNE ALMA, MUAYENE VE DENEYLER

2.1 - NUMUNE ALMA
Çimento numuneleri TS 23'e göre alınır.

2.2 - MUAYENELER

2.2.1 - Torbaların Gözle Muayenesi

Numune olarak ayrılan torbalar gözle incelenerek, Madde 3.1.1'de belirtildiği şekilde kapatma erlerinin
akıtıp akıtmadığına, torbaların yırtık veya delik olup olmadığına, Madde 3.1.3'de belirtilen sayıda katlı
kraft kağıdından yapılıp yapılmadığına ve Madde 3.2'cleki işaretlerin bulunup bulunmadığına bakılır.

2.2.2 - Torbaların Kütle Muayenesi

Madde 2.1'e uygun olarak ayrılan dolu çimento torbalarının kütle muayenesi torbalar tek tek tartılarak
yapılır. Her torba için torba kütlesi düşülerek bulunan net kütlenin Madde 3.1.2'ye uygun olup
olmadığına bakılır.

2.3 - DENEYLER

2.3.1 - Kimyevi Özeliklerin Tayini

Portland çimentosunun kimyevi özelikleri TS 687'ye uygun olarak yapılır. Sonuçlar Madde 2.4.3'e göre
değerlendirilir ve Madde 1.2. ye uygun olup olmadığına bakılır.

2.3.2 - Fiziki Özeliklerin Tayini

2.3.2.1 - Prizin Başlama ve Sona Erme Sürelerinin Tayini

TS 24'e uygun olarak yapılır. Sonucun Madde 1.2.2.1'e uygun olup olmadığına bakılır.

2.3.2.2 - Hacim Genleşmesi Tayini

TS 24'e uygun olarak yapılır. Sonucun Madde 1.2.2.2'ye uygun olup olmadığına bakılır.

2.3.2.3 - Özgül Yüzey Tayini

TS 24'e uygun olarak yapılır. Sonucun Madde 1.2.1.3'e uygun olup olmadığına bakılır.

2.3.2.4 - Basınç Mukavemetleri Tayini

TS 24'e uygun olarak yapılır. Sonucun Madde 1.2.2.4'e uygun olup olmadığına bakılır.

2.4 - DEĞERLENDİRME

2.4.1 - Muayene Sonuçların. Göre Değerlendirme

Muayene sonuçlarından herhangi birisinden olumsuz sonuç alınması halinde, partinin standarda
uygun olmadığına karar verilir.

3
UDK 669.94 TÜRK STANDARTLARI TS19/Nisan 1992

2.4.2 - Fiziki Deney Sonuçlarına Göre Değerlendirme

Fiziki özelikleri belirlemen deneylerin herhangi birinden olumsuz sonuç alınması halinde, partinin
standardd uygun olmadığına karar verilir.

2.4.3 - Kimyevi Deney Sonuçlarına Göre Değerlendirme

Kimyevi özelikleri belirleyen deneylerden herhangi birisinin değeri Çizelge-1'de verilen değerlerden
%10'den fazla olması halinde, deneyler ikinci kez tekrarlanır; tekrarlanan deney değerlerinden
herhangi birisinin Çizelge-1'de verilen değerlerden %10'dan fazla olması halinde, partinin standarda
uygun olmadığına karar verilir. İkinci kez tekrarlanan deneylerin değerleri çizelge-1'e uygun olması
halinde, üçüncü bir deney yapılır. Bu deneylerin değerleri Çizelge-1'e uygun ise, partinin kimyevi
özelikler bakımından standarda uygun olduğuna, Çizelge-1'e uygun değil ise, partinin kimyevi özelikler
bakımından standarda uygun olmadığına karar verilir.

2.5 - MUAYENE VE DENEY RAPORU

Muayene ve deney raporunda en az aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır:
- Muayenenin ve deneyin yapıldığı yerin ve laboratuvarın, muayene ve deneyi yapanın ve raporu
imzalayan yetkililerin adları, görev ve meslekleri,
- Muayene ve deney tarihi,
- Numunenin tanıtılması,
- Muayene ve deneyde uygulanan standartların numaraları,
- Sonuçların gösterilmesi,
- Muayene ve deney sonuçlarını değiştirebilecek faktörlerin mahzurlarını gidermek üzere alınan
tedbirler,
- Uygulanan muayene ve deney met odlarında belirtilmeyen veya mecburi görülmeyen, fakat muayene
ve deneyde yer almış olan işlemler,
- Standarda uygun olup olmadığı,
- Rapor tarih ve numarası,
Yapılan muayene ve deney sonuçları EK-1'de verilen forma benzer bir raporda topluca verilir. Gerekli
görülür e rapora daha fazla bilgi, konulabilir. Formda verilen bilgilerin hepsi bulunmak şartıyla, istenirse
kimyevi deneyler için ayrı, fiziki deneyler için ayrı raporla,: düzenlenir.

3 - PİYASAYA ARZ
3.1 - AMBALAJLAMA
3.1.1 - Portland çimentosu piyasaya dökme olarak ambalajlanmadan, veya delik veya yırtık olmayan
kağıt veya benzeri torbalar içerisinde ağzı akıtmayacak şekilde ambalajlanmış olarak çıkarılmalıdır.

3.1.2 - Kağıt veya benzeri torbalardaki çimentonun kütlesi net 50 kg olmalıdır.İhracat için 25 kg’lık
torbalama yapılabilir. Kütle toleransı
± % 2'dir.

3.1.3 - Kağıt torbalar ile yapılan ambalajda, yurt içi taşımalarda TS 3026 Şubat 1978 e uygun,en az üç
katlı kraft kağıdından yapılmış torbalar veya kağıt gramajı ve kat adedi farlı, ancak eşdeğer
dayanıklıkta yapılmış torbalar kullanılmalıdır. İhracat durumunda kağıdın gramajı ve kat adedi önceden
belirlenmelidir.

3.2 - İŞARETLEME
Portland çimentosunun konulacağı kağıt veya benzeri ambalajlar üzerine kolayca okunabilecek ve
bozulmayacak şekilde aşağıdaki bilgiler yazılmalıdır.

Çimentonun dökme olarak siloda veya özel çimento aracında bulunması halinde bu bilgiler bir plaka
veya etiket üzerine yazılarak konmalıdır.
- Firmanın ticari unvanı, kısa adı, adresi veya varsa tescilli markası,
- Bu standardın işaret ve numarası (TS 19 şeklinde),
- Çimentonun tipi (PÇ 32,5, PÇ 42,5, PÇ 52,5) şeklinde ve en az 40 mm yükseklikte harflerle,
- İmal tarihi (ay ve yıl olarak),
- Net kütlesi, kg.
Bu bilgiler gerektiğinde yabancı dille de yazılabilir.

4
UDK 669.94 TÜRK STANDARTLARI TS19/Nisan 1992

3.3 - DEPOLAMA VE TAŞIMA

3.3.1 - Depolama
Portland çimentosu nem almayacak, dağılmayacak, özeliklerini değiştirip bozabilecek maddelerle
karışıp kirlenmeyecek biçimde uygun yerlerde depolanmalı, üst üste en fazla 12 sıra dizilmelidir.

3.3.2 - Taşıma
Portland çimentosu torbalı olarak ambalajlanmış halde veya dökme çimento olarak taşımada, çimento
özeliğini bozmayan ve kaybına meydan vermeyen özel çimento araçları ile taşınmalıdır.

4 - ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER
4.1 - İmalatçı veya satıcı, bu standarda uygun olarak imal edildiğini beyan ettiği portland çimentoları
için istendiğinde, standarda uygunluk beyannamesi vermek veya göstermek mecburiyetindedir. Bu
beyannamede satış konusu portland çimentolarının:
- Madde 1 'deki özeliklere uygun olduğunun,
- Madde 2'deki muayene ve deneylerin yapılmış ve uygun sonuç alınmış bulunduğunun belirtilmesi
gerekir.

ATIF YAPILAN TÜRK STANDARLARI

TS 23
TS 24
TS 687
TS 3026
TS 3441

YARARLANILAN KAYNAKLAR
Avrupa Standardı EN 197
Fransa Standardı NFP 151;01
Almanya Standardı DÎN 1164
İspanya Standardı ÜNE 80301
Amerika Standardı ASTM C 150, 595

5
ICS 67.080.20 TÜRK STANDARDI TS12503/Aralık 1998

EK - 1
RAPOR FORMU ÖRNEĞİ
......... LABORATUVARI
ÇİMENTO DENEY RAPORU

Numunenin Adı : Laboratuvarın Adı

Alındığı Yer : Rapor Tarihi
Alındığı Tarih: Rapor No.

KİMYEVİ DENEY SONUÇLARI

Kükürt Trioksit (SO3) (%) :

Magnezyum Oksit (MgO) (%) :
Kızdırma Kaybı (%) :
Çözünmeyen Kalıntı (%) :
-
Klorür (Cl ) (%) :

FİZİKİ DENEY SONUÇLARI

Priz Süreleri
Priz Başlaması (Saat/Dakika) :
Priz Sona Ermesi (Saat/Dakika) :

Toplam Hacim Genleşmesi (mm) :

2
Özgül Yüzey (cm /g) :

2
Basınç Mukavemetleri (N/mm )

2 Gün 7 Gün 28 Gün

DEĞERLENDİRME :

YETKİLİLERİN ÜNVAN İSİM VE İMZALARI :