Professional Documents
Culture Documents
قسمي کسرونه
قسمي کسرونه
قسمي کسرونه
)P(x
په شکل ولیکی شي او هغه وکوالی شو چي د که P x Q x دوه پولینوم وي او د
)Q(x
)A(x) C(x )P(x) A(x) C(x
قسمي کسرونه ویل کېږي. او په شکل تجزیه کړو ،په دي صورت
)B(x) D(x )Q(x) B(x) D(x
د یوې کسري افادې د لیکلو لپاره د حاصل جمع په ډول الندې پړاوونه تعقیب کوو.
.1واقعي کسرونه افاده جوړوي .کسر مخرج تجزیه کوو او الندې حالتونه په نظر کې نیسو.
لومړی حالت :که د ) Q(xپه تجزیه کې د لومړي درجي بینومونه غیر تکراري وي ،د قسمي کسرونو شکل د ثابتو
اعدادو A, B, C......په پاک کي نیسو.
2x
1. ?
x 4x 3
2
حل:
2x 2x A B )A(x 1) B(x 3
x 4x 3 (x 3)(x 1) x 3 x 1
2
)(x 3)(x 1
2x Ax A Bx 3B
2x (A B)x A 3B
)(x 3)(x 1 )(x 3)(x 1
A B 2 A3
A 3B 0 B 1
2x 2x 3 1 3 1
x 4x 3 (x 3)(x 1) x 3 x 1 x 3 x 1
2
1
ریاضي- دوولسم ټولګی
6 x
2. x 2 x 20 ?
:حل
6 x 6 x A B A(x 4) B(x 5)
x x 20 (x 5)(x 4) x 5 x 4
2
(x 5)(x 4)
6 x Ax 4A Bx 5B
6 x (A B)x 4A 5B
(x 5)(x 4) (x 5)(x 4)
11
A
A B 1 9
4A 5B 6 B
2
9
11 2
6 x 6 x 11 2
9 9
x x 20 (x 5)(x 4) x 5 x 4
2
9(x 5) 9(x 4)
د قسمي کسرونو مخرج د، راشي x a په شکل کيQ x هر وخت د ضرب عوامل د :دویم حالت
n
په شکل کي په پام کي نیول کیړي او د کسرونو صورت د اعدادو په شکل لکه x a , x a , x a ,..... x a
1 2 3 n
2
ریاضي- دوولسم ټولګی
3x 2
1. ?
x 4x 2 4x
3
:حل
3x 2 3x 2 3x 2 A B C A(x 2) 2 Bx(x 2) Cx
x 3 4x 2 4x x(x 2 4x 4) x(x 2) 2 x x 2 (x 2) 2 x(x 2) 2
3x 2 A(x 2 4x 4) Bx 2 2Bx Cx
3x 2 Ax 2 4Ax 4A Bx 2 2Bx Cx
x(x 2) 2
x(x 2) 2
1
A
AB 0 2
1
3x 2 (A B)x 2 (4A 2B C)x 4A 4A 2B C 3 B
2
4A 2 C2
3x 2 3x 2 3x 2 A B C 1 1 2
x 4x 4x x(x 4x 4) x(x 2)
3 2 2 2
x x 2 (x 2) 2
2x 2(x 2) (x 2) 2
x 4 2x 3 x 2 3x
2. ?
x 2 2x 4
:حل
x 4 2x 3 x 2 3x 3x
x2 2
x 2x 1
2
x 2x 1
3x 3x A B A(x 1) B
x 2x 1 (x 1)
2 2
x 1 (x 1) 2
(x 1) 2
A 3 A 3
3x Ax A B
A B 0 B 3
x 4 2x 3 x 2 3x 3x 3 3
x2 2 x2
x 2x 1
2
x 2x 1 x 1 (x 1) 2
3
دوولسم ټولګی -ریاضي
2x 3
کسر په قسمي کسرونو باندې تجزیه کړئ. بیلګه ::د
x3 1
حل:
پایله:
قسمی کسرونه د توابع کسرونو د انتیګرال حل لپاره په کارېږي ،ځینې د انتیګرال توابع نشو کوالی چې په مستقیم ډول حل
کړو ،لومړی د هغه قسمي کسرونه تجزیه کسرونه کوو او وروسته له دې نه انتیګرال نیسو.
4
ریاضي- دوولسم ټولګی
پوښتنې
1 3x 2 6x 2 x4 1
a) b) c)
x (x 1)
4
x 3 4x 2 5x 2 x 2 (x 1)
3x 2 5x 10 3x 2 18x 36
d) 3 e) 3
x 2x 2 4x 8 x 6x 2 9x
3.
3x 7 x 2 3x 4 x 2 13x 10 x5
a) b) c) d)
(x x 1)(x 2 4)
2
x 4 2x 2 1 x 3 5x 2 x4 1