Οι έμπειροι Κυκλαδίτες ναυτικοί συμπράττουν κατά τη Μέση Χαλκοκρατία (2000 – 1550

π.Χ.) με τη μεγάλη οικονομική δύναμη της περιόδου, τη Μινωική Κρήτη, αποκτούν

πλούτο και οργανώνουν τους πρώτους μεγάλους οικισμούς, οι οποίοι, παρά τις
αλλεπάλληλες φυσικές καταστροφές, επιβιώνουν και εξελίσσονται κατά την Ύστερη
Χαλκοκρατία (1550 – 1050 π.Χ.) σε ισχυρά αστικά κέντρα. Το Ακρωτήρι Θήρας αποτελεί
κατά την Υστεροκυκλαδική Ι περίοδο μοναδικό κοσμοπολίτικο κέντρο, στο οποίο
συμβιώνουν στοιχεία της Μινωικής Κρήτης (αρχιτεκτονική, τοιχογραφίες, λατρεία) και
του ανερχόμενου Μυκηναϊκού κόσμου μέσα σε έντονα Κυκλαδικό κλίμα.
Η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας (1628 π.Χ.), η αύξηση της Μυκηναϊκής δύναμης και
η καταστροφή των Μινωικών ανακτόρων (περίπου το 1450 π.Χ.) σηματοδοτούν μια νέα
πολιτιστική περίοδο στα νησιά του Αιγαίου. Οι Κυκλαδίτες εξακολουθούν να βρίσκονται
στο προσκήνιο, συνεργαζόμενοι πλέον στο θαλάσσιο διαμετακομιστικό εμπόριο με τους
Μυκηναίους. Η εμβέλεια των Μυκηναίων φθάνει ως το Βορειοανατολικό Αιγαίο (Λήμνος).
Η επίδραση όμως του Μυκηναϊκού πολιτισμού γίνεται ολοένα πιο ισχυρή και είναι
εμφανής στην αρχιτεκτονική (οχυρώσεις), τη διοικητική οργάνωση (μέγαρα), τη
θρησκεία (ιερά), τα ταφικά έθιμα και την τέχνη κυρίως των Κυκλάδων και των νησιών
του νότιου Αιγαίου.
Πρώιμη Χαλκοκρατία
Ι

Κατατακτήριες Εξετάσεις | Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΑΠΘwww.hist.auth.gr ›

κατατακτήριες-εξετάσεις
... Σπουδών στην Ιστορική Έρευνα και στην Αρχαιολογία, Τέχνη και Πολιτισμό ...
φοιτητών/τριών στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στην Αρχαιολογία, ...

Κατατακτήριες Εξετάσεις | Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΑΠΘwww.hist.auth.gr ›

κατατακτήριες-εξετάσεις
... Σπουδών στην Ιστορική Έρευνα και στην Αρχαιολογία, Τέχνη και Πολιτισμό ...
φοιτητών/τριών στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στην Αρχαιολογία, ...

Κατατακτήριες Εξετάσεις | Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΑΠΘwww.hist.auth.gr ›

κατατακτήριες-εξετάσεις
... Σπουδών στην Ιστορική Έρευνα και στην Αρχαιολογία, Τέχνη και Πολιτισμό ...
φοιτητών/τριών στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στην Αρχαιολογία, ...δας
Γκρόττας-Πηλού. Ενώ οι τάφοι της προηγούμενης φάσης περιέχουν κυλινδρικές και
σφαιρικές πυξίδες, πίθους με λαιμό και, συχνά, με ψηλό πόδι, διακόσμηση
ιχθυάκανθας, καθώς και μαρμάρινους τύπους όπως η καντήλα, η φιάλη και το ρυτό
με επίπεδη βάση, αντιθέτως οι τάφοι της πολιτισμικής ομάδας Κέρου-Σύρου δεν
περιέχουν τίποτε από αυτά, με εξαίρεση τις φιάλες που συνεχίζουν να παράγονται.
Κάποια από τα νέα σκεύη είναι οι οινοχόες, οι φακοειδείς πυξίδες που συχνά φέρουν
μαύρη γραπτή διακόσμηση, τα τηγανόσχημα σκεύη με εμπίεστη και εγχάρακτη
διακόσμηση, αγγεία με υποπόδιο, σαλτσιέρες κ.α. Τέλος, η ειδωλοπλαστική του
πολιτισμού Κέρου-Σύρου χαρακτηρίζεται κατά κύριο λόγο από τα ειδώλια με
διπλωμένους βραχίονες.

Τα αρχαιολογικά δεδομένα από ανασκαφικές και επιφανειακές έρευνες πιστοποιούν ότι η

κατοίκηση, η οικονομική ανάπτυξη, η κοινωνική σύνθεση και εν γένει η πολιτιστική
εξέλιξη των νησιωτικών οικισμών του Αιγαίου παρουσιάζει τοπικές ιδιομορφίες στη
διάρκεια της Πρώιμης Χαλκοκρατίας (3η χιλιετία π.Χ.). Oι ιδιομορφίες αυτές
οφείλονται στο μέγεθος των νησιών, τις γεωμορφολογικές – κλιματολογικές συνθήκες,
τις διαθέσιμες πλουτοπαραγωγικές πηγές καθώς και στην απόσταση τόσο μεταξύ τους όσο
και από την πλησιέστερη ηπειρωτική χώρα.
Στα νησιά του Αιγαίου διακρίνονται δύο σημαντικοί πολιτισμοί: ο Τρωικός και ο
Κυκλαδικός.
- O Τρωικός πολιτισμός, περιλάμβανε καταρχήν την Τροία, που άρχισε να ανασκάπτεται
το 1870 από το Γερμανό Ε. Σλήμαν, και οικισμούς των νησιών του βορειοανατολικού
Αιγαίου, όπως η Πολιόχνη Λήμνου, η Θερμή Λέσβου, το Εμποριό Χίου και το Ηραίο
Σάμου, οι οποίοι παρουσιάζουν πολιτισμική συνάφεια με την Τροία στην αρχιτεκτονική,
την κεραμική κ.λπ.
Νεότερες έρευνες σε νησιά του βόρειου (Θάσος, Σαμοθράκη, Ίμβρος, Τένεδος, Σκύρος)
και του νοτιοανατολικού Αιγαίου (Ρόδος) καθώς και σε παράκτιες θέσεις της Μικράς
Ασίας (Kum Tepe, Besik-Tepe, Liman Tepe, Bakla Tepe) συνηγορούν στη διεύρυνση του
Τρωικού πολιτισμού και στο χαρακτηρισμό του ως πολιτισμικού κύκλου του βόρειου και
του ανατολικού Αιγαίου. Κυριότερα χαρακτηριστικά του είναι η ανάπτυξη των πρώτων
στον Ελλαδικό – Αιγαιακό χώρο οικισμών με πρωτοαστικό χαρακτήρα και η ανάπτυξη και
διάδοση της μεταλλουργίας του μπρούντζου στο κεντρικό και νότιο Αιγαίο.
- Ο Κυκλαδικός πολιτισμός αναπτύχθηκε στα νησιά των Κυκλάδων και άρχισε να
ερευνάται το 1898 από τον πρωτοπόρο Έλληνα αρχαιολόγο Χρ. Τσούντα. Είναι γνωστός
κυρίως από τα πολυάριθμα νεκροταφεία και από λιγοστούς ανασκαμμένους οικισμούς.
Στην ανάπτυξη του Κυκλαδικού πολιτισμού, που κορυφώθηκε κατά την Πρωτοκυκλαδική ΙΙ
περίοδο (2800 – 2300 π.X.), συντέλεσε η εκμετάλλευση των λατομείων οψιανού της
Μήλου και των μεταλλείων αργύρου, μολύβδου και χαλκού στη Σίφνο, την Κύθνο κ.α.
καθώς και η ανάπτυξη του θαλάσσιου εμπορίου.