Avastabcdss PDF

V« s¶n tÊt c¶ çc n−íc, ®oµn kÕt l¹i !
V.I. Lª-Nin
Toµn tËp
13
V.I. Lª-Nin
Nh÷ng t¸c phÈm cña V. I. Lª-nin trong tËp nµy in theo b¶n dÞch
cña Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi
Toµn tËp
TËp
13
Th¸ng N¨m - th¸ng ChÝn 1906
© Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, 1979
10102-093
Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia Л ⎯ 903⎯ 79
014(01)-80 0101020000
Hµ Néi - 2005
Lêi nhµ xuÊt b¶n
Kh¼ng ®Þnh chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµ t− t−ëng Hå ChÝ Minh lµ

Nh÷ng t¸c phÈm cña V. I. Lª-nin trong tËp nµy in theo b¶n dÞch nÒn t¶ng t− t−ëng vµ kim chØ nam hµnh ®éng lµ vÊn ®Ò cã tÝnh
cña Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi
nguyªn t¾c ®èi víi çch m¹ng ViÖt Nam; lµ b−íc ph¸t triÓn vÒ nhËn
thøc vµ t− duy lý luËn cña §¶ng ta trong c«ng cuéc ®æi míi, quyÕt
t©m x©y dùng ®Êt n−íc theo con ®−êng x· héi chñ nghÜa.
Nh÷ng thµnh tùu mäi mÆt do c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n−íc mang
l¹i trong nh÷ng n¨m qua thËt ®¸ng tr©n träng vµ khÝch lÖ, ®ång thêi
®ßi hái toµn §¶ng, toµn d©n ph¶i tiÕp tôc nghiªn cøu, ph¸t triÓn lý
luËn çch m¹ng khoa häc cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin ®Ó gi¶i quyÕt
nh÷ng vÊn ®Ò thùc tiÔn ®ang ®Æt ra trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa,
hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc trong giai ®o¹n hiÖn nay.
Víi tinh thÇn ®ã, viÖc t×m hiÓu, nghiªn cøu cã hÖ thèng vµ vËn
dông s¸ng t¹o nh÷ng t− t−ëng, nh÷ng tinh hoa cña chñ nghÜa M¸c -
Lªnin lµ v« cïng quan träng vµ cÊp thiÕt ®èi víi chóng ta hiÖn nay.
§¸p øng nhu cÇu häc tËp, nghiªn cøu lý luËn cña ®«ng ®¶o b¹n
®äc, ®Æc biÖt lµ cña çc nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, çc nhµ khoa häc,
çc nhµ nghiªn cøu, gi¶ng viªn vµ sinh viªn çc tr−êng ®¹i häc, nh©n
dÞp kû niÖm 135 n¨m ngµy sinh cña Vla®imia IlÝch Lªnin (22 - 4 - 1870 ⎯
22 - 4 - 2005), Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia xuÊt b¶n Bé s¸ch quý
V. I. Lªnin ⎯ Toµn tËp gåm 55 tËp vµ 2 tËp Tra cøu.
Bé s¸ch V. I. Lªnin ⎯ Toµn tËp ra m¾t b¹n ®äc lÇn nµy ®−îc xuÊt
b¶n theo ®óng nguyªn b¶n cña Bé V. I. Lªnin ⎯ Toµn tËp, tiÕng ViÖt,
do Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ Néi, hîp t¸c víi Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé,
© Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, 1979 M¸txc¬va, xuÊt b¶n vµo nh÷ng n¨m 70 - 80 thÕ kû XX.
TËp 13 trong Bé V. I. Lªnin - Toµn tËp nµy gåm nh÷ng t¸c phÈm
cña Lªnin viÕt vµo giai ®o¹n tõ th¸ng N¨m ®Õn th¸ng ChÝn n¨m 1906.
10102-093 §a phÇn çc t¸c phÈm cña tËp nµy ph¶n ¸nh cuéc ®Êu tranh t− t−ëng
Л ⎯ 903⎯ 79
014(01)-80 0101020000 trong vµ sau §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt), ®Êu tranh trong néi bé
VII
§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, trong §uma nhµ n−íc I gi÷a
hai s¸ch l−îc b«nsªvÝch vµ mensªvÝch.
Néi dung chñ yÕu cña çc bµi viÕt ®ã gióp ta nhËn thøc ®−îc luËn
®iÓm rÊt c¬ b¶n cña Lªnin lµ: Muèn §¶ng cã søc m¹nh, t¹o ra sù
thèng nhÊt néi bé ph¶i thùc hiÖn nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ trªn
thùc tÕ chø kh«ng ph¶i ë lêi nãi; ph¶i l«i kÐo ®−îc nh©n d©n vµo cuéc
®Êu tranh, më réng mÆt trËn ®Êu tranh; kiªn tr×, bÒn bØ v¹ch trÇn Lêi tùa
nh÷ng t− t−ëng ph¸ ho¹i cña bän ph¶n ®éng, c¬ héi, lµm tÇm th−êng
hãa chñ nghÜa M¸c cña bän çnh h÷u... Kinh nghiÖm s¸ch l−îc ®Êu
TËp m−êi ba trong Toµn tËp cña V. I. Lª-nin gåm
tranh t− t−ëng cña Lªnin ®· thµnh c«ng trong thêi kú nµy lµ mÉu
nh÷ng t¸c phÈm viÕt trong kho¶ng thêi gian tõ th¸ng N¨m
mùc cho çc §¶ng céng s¶n häc tËp, sö dông chÕ ®é ®¹i nghÞ, vËn
®Õn th¸ng ChÝn 1906.
dông cho ®Êu tranh nghÞ tr−êng, tËp hîp lùc l−îng d©n chñ chèng
PhÇn lín nh÷ng t¸c phÈm trong tËp nµy lµ nh»m nãi
çc thÕ lùc ph¶n ®éng, tÊt nhiªn kh«ng ®−îc bu«ng l¬i vò khÝ.
vÒ nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn cuéc ®Êu tranh trong
Néi dung nh÷ng t¸c phÈm chÝnh trong tËp nµy ®−îc ph©n tÝch
néi bé ®¶ng sau §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña §¶ng
kh¸ toµn diÖn trong phÇn Lêi tùa in ë ®Çu s¸ch, do ViÖn Nghiªn cøu
c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®Õn ho¹t ®éng vµ viÖc gi¶i
chñ nghÜa M¸c - Lªnin (Liªn X«) viÕt cho lÇn xuÊt b¶n b»ng tiÕng ViÖt.
PhÇn Phô lôc vµ çc B¶n chØ dÉn (víi nh÷ng sè trang t−¬ng øng
t¸n §u-ma nhµ n−íc I, nh»m ph©n tÝch s¸ch l−îc cña nh÷ng
cña phÇn néi dung trong tËp) ë cuèi s¸ch ®−îc tr×nh bµy hÕt søc khoa
ng−êi b«n-sª-vÝch ®èi víi §u-ma vµ phª ph¸n ®−êng
häc vµ chuÈn x¸c; ®©y lµ phÇn tra cøu rÊt bæ Ých, gãp phÇn lµm s¸ng
lèi s¸ch l−îc men-sª-vÝch.
tá nhiÒu vÊn ®Ò trong néi dung t¸c phÈm, gióp b¹n ®äc hiÓu s©u s¾c §¹i héi IV cña ®¶ng chØ thùc hiÖn sù thèng nhÊt §¶ng
h¬n t− t−ëng cña V. I. Lªnin. c«ng nh©n d©n chñ-x· héi Nga vÒ mÆt h×nh thøc. Bän
Chó thÝch cuèi trang b»ng dÊu (*) lµ cña V. I. Lªnin; chó thÝch men-sª-vÝch vµ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vÉn tiÕp tôc ®øng
b»ng ch÷ sè ArËp (1)) lµ cña ViÖn Nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lªnin trªn nh÷ng lËp tr−êng chÝnh trÞ kh¸c nhau, vµ thùc tÕ
trùc thuéc Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn X« (tr−íc ®· ®¹i biÓu cho hai tæ chøc cã nh÷ng trung t©m l·nh ®¹o
®©y). ®éc lËp. §èi ®Þch víi Ban chÊp hµnh trung −¬ng men-sª-
Hy väng Bé s¸ch sÏ lµ tµi liÖu nghiªn cøu vµ tham kh¶o bæ Ých cho vÝch ®−îc ®¹i héi bÇu ra, lµ Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua
b¹n ®äc. cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga do Lª-nin l·nh
®¹o. Tu©n theo luËn ®iÓm cña Lª-nin cho r»ng kh«ng thÓ
Th¸ng 5 n¨m 2005 lÉn lén chÝnh s¸ch thèng nhÊt ph¸i b«n-sª-vÝch vµ ph¸i men-
sª-vÝch víi viÖc ®ång nhÊt hä, víi viÖc ®ång nhÊt nh÷ng lËp
Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia
tr−êng t− t−ëng vµ chÝnh trÞ cña hä, ngay sau ®¹i héi, nh÷ng
ng−êi b«n-sª-vÝch ®· tiÕp tôc cuéc ®Êu tranh triÖt ®Ó vµ cã tÝnh
nguyªn t¾c chèng chñ nghÜa c¬ héi trong phong trµo c«ng nh©n.
VIII Lêi tùa Lêi tùa IX
Më ®Çu tËp nµy lµ t¸c phÈm lín cña V. I. Lª-nin "B¸o çc cuéc häp, trong çc tiÓu tæ vµ çc nhãm nÕu chóng ta
ço vÒ §¹i héi thèng nhÊt cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - quyÕt ®Þnh, mét çch thùc sù nghiªm tóc, thùc hiÖn chÕ
x· héi Nga (Th− göi c«ng nh©n Pª-tÐc-bua)" do Lª-nin viÕt ®é tËp trung d©n chñ trong ®¶ng chóng ta, nÕu chóng ta
ngay sau ®¹i héi. Trong t¸c phÈm nµy, mét t¸c phÈm ®· quyÕt ®Þnh l«i cuèn quÇn chóng c«ng nh©n vµo viÖc gi¶i
®ãng mét vai trß to lín trong sù ph¸t triÓn ý thøc chÝnh quyÕt mét çch tù gi¸c çc vÊn ®Ò cña ®¶ng" (tr.82).
trÞ cña c«ng nh©n, Lª-nin ®· ph©n tÝch s©u s¾c ho¹t ®éng Sau ®¹i héi, t¹i çc tæ chøc ®¶ng ë ®Þa ph−¬ng th−êng
cña §¹i héi IV cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga cã hai b¸o ço viªn cïng b¸o ço vÒ ®¹i héi ⎯ mét cña nh÷ng
vµ nh÷ng nghÞ quyÕt cña ®¹i héi, ®· v¹ch trÇn chñ nghÜa ng−êi b«n-sª-vÝch, mét cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch. B¸o
c¬ héi cña bän men-sª-vÝch vµ ®· luËn chøng cho lËp tr−êng ço viªn chÝnh cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch lµ Lª-nin. Ng−êi
cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vÒ nh÷ng vÊn ®Ò c¨n b¶n cña ®· b¸o ço vÒ ®¹i héi tr−íc çc çn bé ®¶ng ë thñ ®«, trong
çch m¹ng: ®¸nh gi¸ t×nh h×nh çch m¹ng vµ nhiÖm vô giai çc cuéc häp cña c«ng nh©n d©n chñ - x· héi tiÓu khu Nga -
cÊp cña giai cÊp v« s¶n, vÊn ®Ò ruéng ®Êt, th¸i ®é ®èi Ph¸p, çc khu M¸t-xc¬-va vµ N¸c-va ë Pª-tÐc-bua, v.v..
víi §u-ma nhµ n−íc, khëi nghÜa vò trang. Lª-nin ®· tæng Nh÷ng lêi ph¸t biÓu cña Ng−êi ®· gióp cho çc ®¶ng viªn
kÕt ®¹i héi vµ x¸c ®Þnh nhiÖm vô cña nh÷ng ng−êi b«n-sª- th−êng hiÓu ®−îc t− t−ëng vµ ý nghÜa çc nghÞ quyÕt cña
vÝch. Ng−êi nhÊn m¹nh r»ng cÇn ph¶i "thùc sù thùc hiÖn ®¹i héi vµ x¸c ®Þnh ®−îc th¸i ®é ®óng ®¾n ®èi víi çc nghÞ
nh÷ng nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ trong tæ chøc ®¶ng, ⎯ quyÕt ®ã.
b»ng mét c«ng t¸c bÒn bØ, t×m çch lµm cho tæ chøc c¬ së, Mïa xu©n vµ mïa hÌ 1906 phong trµo çch m¹ng s«i ®éng
trªn thùc tÕ chø kh«ng ph¶i trªn lêi nãi, trë thµnh h¹t h¬n ®«i chót. NÕu nh− quý mét 1906 sè ng−êi b·i
nh©n tæ chøc c¬ b¶n cña ®¶ng, lµm cho tÊt c¶ çc c¬ quan c«ng lµ 269 ngh×n, th× ®Õn quý hai con sè ®ã ®· t¨ng lªn
cÊp trªn ®Òu thùc sù ®−îc bÇu ra, cã tr¸ch nhiÖm ph¶i b¸o ®Õn 479 ngh×n. ChØ riªng th¸ng S¸u sè ng−êi tham gia çc
ço c«ng t¸c vµ cã thÓ bÞ b·i miÔn. Ph¶i b»ng mét c«ng cuéc b·i c«ng kinh tÕ ®· lªn tíi 90 ngh×n, lµ con sè cao
t¸c bÒn bØ ⎯ Lª-nin chØ ra nh− vËy ⎯x©y dùng mét tæ nhÊt trong n¨m 1906.
chøc bao gåm tÊt c¶ nh÷ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi gi¸c Phong trµo n«ng d©n còng ®−îc ®Èy m¹nh. Lµn sãng c«ng
ngé vµ cã sinh ho¹t chÝnh trÞ ®éc lËp" (tËp nµy, tr.77). phÉn cña n«ng d©n ®· bao trïm 215 huyÖn, tøc lµ mét nöa
Lª-nin viÕt r»ng nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ph¶i tiÕn hµnh sè huyÖn cña phÇn n−íc Nga thuéc ch©u ¢u. Phong trµo
mét cuéc ®Êu tranh t− t−ëng quyÕt liÖt nhÊt, c«ng khai trong qu©n ®éi vµ h¶i qu©n còng ph¸t triÓn réng h¬n nhiÒu
vµ kh«ng th−¬ng tiÕc chèng l¹i nh÷ng khuynh h−íng c¬ so víi thêi kú tõ th¸ng M−êi ®Õn th¸ng Ch¹p 1905. Th¸ng
héi chñ nghÜa cña çnh h÷u trong §¶ng d©n chñ - x· héi, S¸u 1906 næi lªn nh÷ng lµn sãng c«ng phÉn trong çc ®¬n
Ng−êi chØ ra r»ng cÇn ph¶i th¶o luËn tù do nh÷ng vÊn ®Ò vÞ qu©n ®éi ë Xª-va-xt«-p«n, Ri-a-dan, Ba-tu-mi, Vla-®i-çp-
sinh ho¹t néi bé ®¶ng. Ng−êi chØ ra r»ng cÇn ph¶i phÊn ®Êu ca-d¬, Tam-bèp, vµ ®Õn th¸ng B¶y næ ra nh÷ng cuéc khëi
®Ó cã thÓ th¶o luËn réng r·i çc nghÞ quyÕt cña ®¹i héi, nghÜa cña binh lÝnh vµ lÝnh thuû ë Xvi-boãc-g¬, Cr«n-st¸t,
cÇn ®ßi hái tÊt c¶ ®¶ng viªn ph¶i cã th¸i ®é tù gi¸c Rª-ven. §Çu th¸ng N¨m 1906 trong bµi b¸o "Cao trµo míi",
vµ phª ph¸n ®èi víi nh÷ng nghÞ quyÕt ®ã. Lª-nin viÕt: Lª-nin viÕt: "Chóng ta ®ang tr¶i qua b−íc ®Çu cña mét cao
"CÇn ph¶i tiÕn hµnh cuéc th¶o luËn Êy trªn b¸o chÝ, trong trµo x· héi míi. C¶ phong trµo cña nh÷ng ng−êi thÊt nghiÖp,
X Lêi tùa Lêi tùa XI
c¶ ngµy mång mét th¸ng N¨m, c¶ t×nh tr¹ng bÊt m·n ngµy chÕ ®é Nga hoµng kh«ng ph¶i chØ cè tiªu diÖt çch m¹ng
cµng t¨ng trong n«ng d©n, trong qu©n ®éi, c¶ nh÷ng cuéc mÝt- b»ng ph−¬ng ph¸p ®µn ¸p, mµ cßn b»ng c¶ çch triÖu tËp
tinh, c¶ b¸o chÝ vµ c¶ çc ®oµn thÓ, ⎯ tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã mét §u-ma míi, "lËp ph¸p". ChÕ ®é chuyªn chÕ hy väng
®Òu chøng tá hÕt søc râ rµng vÒ mét cao trµo míi" (tr.91). r»ng lµm nh− vËy sÏ l«i cuèn ®−îc quÇn chóng ra khái
Trong bµi b¸o nµy, Lª-nin ®· ®Æt ra tr−íc ®¶ng nhiÖm vô cuéc ®Êu tranh çch m¹ng, r»ng b»ng çch lËp ra §u-ma
h−íng toµn bé c«ng t¸c tuyªn truyÒn, cæ ®éng vµ tæ chøc nã cã thÓ chia rÏ ®−îc çc lùc l−îng çch m¹ng, t¸ch ®−îc
vµo viÖc chuÈn bÞ cho giai cÊp v« s¶n vµ giai cÊp n«ng d©n giai cÊp n«ng d©n khái giai cÊp v« s¶n.
tiÕn hµnh mét cuéc ®Êu tranh quyÕt liÖt míi. Sau nµy Lª-nin Vµo mïa xu©n vµ mïa hÌ 1906, vÊn ®Ò th¸i ®é ®èi víi
vÉn nhiÒu lÇn quay l¹i ph©n tÝch t×nh h×nh chÝnh trÞ §u-ma ®· trë thµnh vÊn ®Ò trung t©m mµ xung quanh nã
vµ nh÷ng nhiÖm vô cña giai cÊp v« s¶n vµ cña ®¶ng cña nã diÔn ra cuéc ®Êu tranh ¸c liÖt gi÷a çc ®¶ng ph¸i vµ phe
trong giai ®o¹n çch m¹ng hiÖn t¹i (xem nh÷ng bµi b¸o "VÒ çnh chÝnh trÞ. VÊn ®Ò nµy ®−îc ®em ra th¶o luËn trong
t×nh h×nh chÝnh trÞ hiÖn nay", "Qu©n ®éi vµ nh©n d©n", nhiÒu cuéc mÝt-tinh, héi häp vµ trªn b¸o chÝ; trong vÊn ®Ò
"Tr−íc c¬n b·o t¸p", v.v.). Lª-nin v¹ch ra r»ng çch m¹ng nµy thÓ hiÖn ®Æc biÖt râ rµng, s¸ng tá, ranh giíi gi÷a nh÷ng
Nga ®ang ®i trªn con ®−êng khã kh¨n gian khæ. "TiÕp sau lùc l−îng chèng ®èi nhau, thÓ hiÖn râ rµng th¸i ®é thËt
mçi cao trµo, tiÕp sau mçi th¾ng lîi bé phËn lµ thÊt b¹i, sù cña çc ®¶ng kh¸c nhau víi çch m¹ng.
lµ ®æ m¸u, lµ sù nhôc m¹ cña chÕ ®é chuyªn chÕ ®èi víi Sù x¸c ®Þnh kh¸c nhau vÒ tÝnh chÊt vµ nhiÖm vô cña
nh÷ng chiÕn sÜ ®Êu tranh cho tù do. Nh−ng sau mçi "thÊt çch m¹ng lµ c¬ së cña nh÷ng bÊt ®ång ý kiÕn gi÷a nh÷ng
b¹i", phong trµo cµng më réng h¬n, cuéc ®Êu tranh cµng ng−êi men-sª-vÝch vµ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch trong th¸i
tiÕn vµo bÒ s©u h¬n, nh÷ng giai cÊp vµ nh÷ng nhãm nh©n ®é ®èi víi §u-ma nhµ n−íc I. Lª-nin ®· viÕt vÒ çnh men-
d©n ®−îc l«i cuèn vµo cuéc ®Êu tranh vµ tham gia ®Êu tranh sª-vÝch trong §¶ng d©n chñ - x· héi Nga nh− sau: "Nã bao
ngµy cµng ®«ng h¬n" (tr.417). giê còng r¬i vµo çi t− t−ëng sai lÇm vÒ c¨n b¶n, tÇm
Bªn c¹nh cao trµo çch m¹ng tuy cßn cã tÝnh chÊt côc th−êng ho¸ chñ nghÜa M¸c, cho r»ng chØ cã giai cÊp t− s¶n
bé nh−ng ®· cã c¬ së réng r·i, trong giai ®o¹n nµy cßn míi cã thÓ ®éc lËp "lµm" cuéc çch m¹ng t− s¶n hoÆc lµ
diÔn ra tho¸i trµo chung, tuy lµ chËm r·i, cña çch m¹ng. çch m¹ng t− s¶n chØ nªn do giai cÊp t− s¶n tiÕn hµnh.
C¶ hai xu thÕ cña giai ®o¹n lÞch sö ®ã cña çch m¹ng kh«ng Vai trß cña giai cÊp v« s¶n víi t− çch lµ chiÕn sÜ tiªn phong
thÓ kh«ng ph¶n ¸nh vµo tÝnh chÊt cuéc chiÕn ®Êu, vµo nh÷ng ®Êu tranh cho th¾ng lîi hoµn toµn vµ triÖt ®Ó cña çch m¹ng
®Æc ®iÓm, h×nh thøc vµ ph−¬ng ph¸p cña nã. t− s¶n th× çnh h÷u cña §¶ng d©n chñ - x· héi kh«ng biÕt
Sau thÊt b¹i cña cuéc khëi nghÜa vò trang th¸ng Ch¹p râ" (tr.79).
1905 ⎯ mét thêi ®iÓm cã tÝnh chÊt b−íc ngoÆt cña çch Khi b¶o vÖ s¸ch l−îc çch m¹ng, m¸c-xÝt, nh÷ng ng−êi
m¹ng, ⎯ chÝnh phñ Nga hoµng ®· chuyÓn tõ phßng ngù b«n-sª-vÝch ®· h−íng quÇn chóng tiÕp tôc më réng h¬n n÷a
sang tÊn c«ng. Bao trïm kh¾p ®Êt n−íc lµ nh÷ng cuéc hµnh cuéc ®Êu tranh çch m¹ng vµ kªu gäi tÈy chay §u-ma; nh÷ng
qu©n cµn quÐt, hÕt tØnh nµy ®Õn tØnh kh¸c bÞ ®Æt trong t×nh ng−êi men-sª-vÝch kh«ng tin vµo th¾ng lîi hoµn toµn cña
tr¹ng chiÕn tranh, çc toµ ¸n qu©n sù d· chiÕn ®−îc thiÕt çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n, ®· thi hµnh s¸ch l−îc v« nguyªn
lËp, bän Tr¨m ®en t¨ng c−êng nh÷ng vô tµn s¸t. Tuy nhiªn, t¾c lµ tÈy chay mét nöa (s¸ch l−îc tham gia bÇu cö ë nh÷ng
XII Lêi tùa Lêi tùa XIII
vßng ®Çu), s¸ch l−îc nµy ®· chia rÏ c«ng nh©n vµ lµm lan hoµn toµn cña çch m¹ng, míi cã thÓ coi ®ã lµ kh«ng l«-
truyÒn nh÷ng ¶o t−ëng lËp hiÕn. gÝch" (tr.353).
MÆc dï sè c«ng nh©n gi¸c ngé cao nhÊt vµ c¶ mét bé Trong nh÷ng t¸c phÈm ®−îc ®−a vµo tËp nµy, Lª-nin
phËn tÇng líp trÝ thøc cã tinh thÇn d©n chñ kh«ng tham lÇn ®Çu tiªn ®· soi s¸ng réng r·i nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan
gia bÇu cö, nh−ng vÉn kh«ng lµm thÊt b¹i ®−îc §u-ma nhµ ®Õn viÖc giai cÊp c«ng nh©n vµ ®¶ng cña nã sö dông chÕ ®é
n−íc I, bëi v× viÖc tÈy chay ®−îc tiÕn hµnh trong nh÷ng ®¹i nghÞ.
®iÒu kiÖn tho¸i trµo çch m¹ng. Nh÷ng ho¹t ®éng ph¸ ho¹i Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch cho r»ng giai cÊp v« s¶n cã
tæ chøc cña bän men-sª-vÝch vµ t×nh tr¹ng giai cÊp n«ng thÓ vµ ph¶i ¸p dông h×nh thøc ®Êu tranh nghÞ tr−êng.
d©n cßn mang nÆng nh÷ng ¶o t−ëng lËp hiÕn còng lµ nh÷ng Trong "B¸o ço vÒ §¹i héi thèng nhÊt cña §¶ng c«ng nh©n
nguyªn nh©n dÉn tíi thÊt b¹i cña viÖc tÈy chay. d©n chñ - x· héi Nga", Lª-nin viÕt: "Nh÷ng ng−êi d©n chñ -
ViÖc tÈy chay §u-ma nhµ n−íc I, nh− Lª-nin ®· nhËn xÐt x· héi chñ tr−¬ng lîi dông ®Êu tranh nghÞ tr−êng, tham
sau ®ã, lµ mét khuyÕt ®iÓm nhá, ®· ®−îc söa ch÷a dÔ dµng gia ®Êu tranh nghÞ tr−êng, nh−ng hä th¼ng tay bãc trÇn
khi bÇu §u-ma II. Nh−ng mÆc dï tÈy chay bÞ thÊt b¹i, "thãi ngu ngèc nghÞ tr−êng", nghÜa lµ th¼ng tay bãc trÇn lßng
s¸ch l−îc cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch còng v« cïng quý tin r»ng ®Êu tranh nghÞ tr−êng lµ h×nh thøc ®Êu tranh chÝnh
gi¸ so víi s¸ch l−îc tÈy chay mét nöa, ®Çy m©u thuÉn vµ trÞ duy nhÊt hay chñ yÕu trong mäi ®iÒu kiÖn" (tr.46).
kh«ng nhÊt qu¸n cña bän men-sª-vÝch. ViÖc tÈy chay do nh÷ng ë n−íc Nga lóc ®ã ch−a cã chÕ ®é ®¹i nghÞ æn ®Þnh,
ng−êi b«n-sª-vÝch tiÕn hµnh ®ãng mét vai trß to lín trong ch−a cã hiÕn ph¸p. §u-ma nhµ n−íc, ®−îc triÖu tËp trong
viÖc ph¸t triÓn ý thøc giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n, nã ®· kh«ng khÝ ®µn ¸p vµ trong ®iÒu kiÖn duy tr× toµn bé chÝnh
lµm cho §u-ma mÊt uy tÝn rÊt nhiÒu vµ ®· lµm gi¶m lßng quyÒn trong tay chÝnh phñ Nga hoµng, chØ lµ chiÕc l¸ nho
tin cña nh©n d©n vµo §u-ma. che ®Ëy chÕ ®é chuyªn chÕ. Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã,
§u-ma nhµ n−íc I (çi gäi lµ §u-ma VÝt-te) häp ngµy 27 Lª-nin cho r»ng nh÷ng ¶o t−ëng lËp hiÕn lµ ®iÒu nguy
th¸ng T− (10 th¸ng N¨m) 1906. §a sè ghÕ ®¹i biÓu trong hiÓm nhÊt vµ tai h¹i nhÊt. Ng−êi viÕt: "Nh÷ng ¶o t−ëng
§u-ma thuéc vÒ bän d©n chñ-lËp hiÕn. Lª-nin ®· ®Ò ra lËp hiÕn, ®ã lµ lßng tin h·o huyÒn ®èi víi hiÕn ph¸p. Nh÷ng
tr−íc ®¶ng nhiÖm vô ph¶i sö dông §u-ma, nh−ng kh«ng ¶o t−ëng lËp hiÕn xuÊt hiÖn ë ®Þa vÞ hµng ®Çu khi hiÕn
ph¶i ®Ó lµm c«ng viÖc lËp ph¸p ë trong §u-ma, mµ nh»m ph¸p h×nh nh− tån t¹i nh−ng trong thùc tÕ th× l¹i kh«ng
môc ®Ých cæ ®éng vµ tuyªn truyÒn çch m¹ng, nh»m môc cã..." (tr.46). Lª-nin cho r»ng nhiÖm vô c¬ b¶n cña ®¶ng
®Ých v¹ch trÇn bé mÆt gi¶ m¹o bØ æi ®ã cña c¬ quan ®¹i v« s¶n lµ ®Êu tranh chèng nh÷ng ¶o t−ëng ®ã, lµ gi¶i thÝch
diÖn nh©n d©n. Ng−êi viÕt: "Chóng ta cÇn ph¶i lµm vµ chóng cho c«ng nh©n vµ n«ng d©n thÊy r»ng h×nh thøc ®Êu tranh
ta ®· lµm tÊt c¶ ®Ó ng¨n c¶n kh«ng cho triÖu tËp mét c¬ çch m¹ng trùc tiÕp cña qu¶ng ®¹i quÇn chóng vÉn lµ h×nh
quan ®¹i diÖn bï nh×n. Sù thËt lµ nh− thÕ ®ã. Nh−ng nÕu, thøc chñ yÕu nh− cò.
bÊt chÊp mäi sù cè g¾ng cña chóng ta, c¬ quan Êy vÉn ®−îc Trong mét sè bµi b¸o ®−îc ®−a vµo tËp nµy, Lª-nin
triÖu tËp, th× chóng ta kh«ng thÓ tõ chèi nhiÖm vô lîi dông bãc trÇn mÆt n¹ cña bän d©n chñ - lËp hiÕn lµ bän chØ yªu
nã. ChØ cã nh÷ng nhµ chÝnh trÞ t− s¶n, kh«ng coi träng cÇu nh÷ng c¶i çch nhá män nh»m "trÊn an" nh©n d©n;
cuéc ®Êu tranh çch m¹ng vµ cuéc ®Êu tranh cho th¾ng lîi Ng−êi v¹ch trÇn tÝnh chÊt hai mÆt vµ sù hÌn nh¸t cña bän
XIV Lêi tùa Lêi tùa XV
ph¶n çch m¹ng ®ã, bän chóng nóp sau nh÷ng lêi lÏ d©n nµy v¹ch trÇn chÝnh s¸ch tho¶ hiÖp cña bän d©n chñ - lËp
chñ gi¶ dèi. Lª-nin chØ ra r»ng: "Giai cÊp v« s¶n ®Êu hiÕn, kªu gäi çc nhãm c«ng nh©n vµ n«ng d©n hµnh ®éng
tranh, ⎯ cßn giai cÊp t− s¶n th× chui vµo chÝnh quyÒn. B»ng ®éc lËp, vµ tuyªn bè mét çch kiªn quyÕt r»ng cÇn ph¶i cã
®Êu tranh, giai cÊp v« s¶n ®Ëp tan chÕ ®é chuyªn chÕ, ⎯ cßn cuéc ®Êu tranh çch m¹ng ë ngoµi §u-ma. NghÞ quyÕt nãi:
giai cÊp t− s¶n th× b¸m chÆt lÊy nh÷ng cña bè thÝ cña chÕ "Cuéc häp nãi lªn lßng tin t−ëng r»ng giai cÊp v« s¶n sÏ
®é chuyªn chÕ ®ang suy yÕu. Tr−íc toµn d©n, giai cÊp v« s¶n vÉn ®øng ®Çu tÊt c¶ nh÷ng phÇn tö çch m¹ng trong nh©n
gi−¬ng cao ngän cê ®Êu tranh, ⎯ cßn giai cÊp t− s¶n th× gi−¬ng d©n nh− cò" (tr.123). Lêi ph¸t biÓu cña Lª-nin trong cuéc
cao ngän cê cña nh÷ng nh−îng bé nhá, c©u kÕt vµ mÆc c¶" mÝt-tinh t¹i Cung nh©n d©n Pa-ni-na ®· g©y t¸c ®éng çch
(tr.279-280). m¹ng to lín ®Õn quÇn chóng v« s¶n.
Trong çc bµi b¸o "§u-ma vµ nh©n d©n", "Nh÷ng ng−êi Trong nh÷ng bµi b¸o "Nh÷ng lêi khuyªn tåi", "§ång chÝ
d©n chñ - lËp hiÕn ng¨n c¶n kh«ng cho §u-ma nãi víi nh©n Plª-kha-nèp lËp luËn nh− thÕ nµo vÒ s¸ch l−îc cña §¶ng
d©n", "Ngay ®Õn mÆc c¶ ng−êi ta còng kh«ng muèn !", "Cøu d©n chñ - x· héi?", "Ai t¸n thµnh liªn minh víi nh÷ng ng−êi
gióp nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi vµ s¸ch l−îc cña §u-ma", "§u-ma d©n chñ-lËp hiÕn?", "Nh÷ng tªn tay sai cña §¶ng d©n chñ -
d©n chñ - lËp hiÕn ®· cÊp tiÒn cho chÝnh phñ cña bän s¸t lËp hiÕn" ®−îc ®−a vµo tËp nµy, Lª-nin ®· v¹ch trÇn vai
nh©n", "C«ng kÝch dòng c¶m vµ phßng ngù nhót nh¸t", v.v. trß nhôc nh· cña bän men-sª-vÝch lµ lµm tay sai cho bän
Lª-nin chØ ra r»ng lîi Ých cña §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn d©n chñ-lËp hiÕn, b¸n "quyÒn con c¶ cña çch m¹ng ®Ó
®èi lËp víi lîi Ých cña quÇn chóng nh©n d©n, r»ng §u-ma ®æi lÊy mét b¸t ch¸o lo·ng cña chñ nghÜa c¶i l−¬ng d©n
thÓ hiÖn lîi Ých cña giai cÊp t− s¶n, nh÷ng lîi Ých nµy chñ-lËp hiÕn". Kh«ng xÐt tíi b¶n chÊt giai cÊp cña §u-ma,
g¾n bã chÆt chÏ víi nh÷ng lîi Ých cña chÝnh phñ Nga hoµng. bän men-sª-vÝch coi nã lµ "trung t©m ®oµn kÕt" çc lùc l−îng
Lª-nin v¹ch trÇn tÝnh chÊt ph¶n nh©n d©n trong nh÷ng dù çch m¹ng, lµ c«ng cô tèt nhÊt ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò
luËt mµ bän d©n chñ-lËp hiÕn ®−a ra §u-ma; Ng−êi chØ çch m¹ng. Trong s¸ch l−îc vÒ §u-ma cña m×nh, hä xuÊt
ra r»ng chØ cã cuéc ®Êu tranh çch m¹ng cña quÇn chóng lao ph¸t tõ chç cho r»ng çch m¹ng ®· chÊm døt vµ thêi kú
®éng, chø kh«ng ph¶i lµ §u-ma, míi gi¶i quyÕt ®−îc nh÷ng ph¸t triÓn hîp hiÕn hoµ b×nh ®· b¾t ®Çu. Lª-nin chØ ra
vÊn ®Ò ruéng ®Êt vµ tù do. Lêi ph¸t biÓu cña Lª-nin trong r»ng s¸ch l−îc men-sª-vÝch ®· dÉn tíi chç lµm cho lîi Ých
cuéc mÝt-tinh t¹i Cung nh©n d©n Pa-ni-na ngµy 9 (22) th¸ng cña ®¶ng v« s¶n phô thuéc vµo lîi Ých cña giai cÊp t− s¶n,
N¨m 1906 cã ý nghÜa to lín trong viÖc v¹ch trÇn chÝnh s¸ch tíi chç lµm mª hoÆc ý thøc cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n.
cña bän d©n chñ - lËp hiÕn lµ c©u kÕt víi chÕ ®é Nga hoµng Lª-nin ®· ®Êu tranh quyÕt liÖt chèng khÈu hiÖu cña bän
®Ó lµm h¹i nh©n d©n. §ã lµ lêi ph¸t biÓu c«ng khai ®Çu d©n chñ-lËp hiÕn, khÈu hiÖu lËp ra mét "néi çc §u-ma
tiªn cña Lª-nin tr−íc quÇn chóng n−íc Nga. Trong bµi ph¸t cã tr¸ch nhiÖm", mét khÈu hiÖu ®−îc bän men-sª-vÝch
biÓu xuÊt s¾c vµ giµu h×nh t−îng Êy, Lª-nin ®· ph©n tÝch ñng hé. Trong nh÷ng bµi b¸o "S¸ch l−îc cña giai cÊp v«
t×nh h×nh trong n−íc, ®· x¸c ®Þnh râ rµng th¸i ®é cña nh÷ng s¶n vµ nhiÖm vô tr−íc m¾t", "H·y ®Ó cho c«ng nh©n quyÕt
ng−êi b«n-sª-vÝch ®èi víi §u-ma, ®èi víi çc ®¶ng ph¸i ®Þnh", "§Êu tranh giµnh chÝnh quyÒn vµ "®Êu tranh" ®ßi bè
vµ phe çnh trong §u-ma. Nh÷ng ng−êi dù mÝt-tinh ®· thÝ", "Lµm g× th× lµm cho nhanh!", "Nh÷ng cuéc ®µm ph¸n
nhÊt trÝ th«ng qua nghÞ quyÕt do Lª-nin ®−a ra. NghÞ quyÕt vÒ néi çc", "L¹i bµn vÒ néi çc §u-ma", v.v., khi v¹ch
XVI Lêi tùa Lêi tùa XVII
trÇn chñ tr−¬ng thµnh lËp néi çc d©n chñ - lËp hiÕn, Lª- lÜnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng men-sª-vÝch cã 952
nin chØ ra r»ng khÈu hiÖu ®ã ®· trë thµnh mét trong nh÷ng phiÕu ñng hé. Nh÷ng nghÞ quyÕt cña Lª-nin ®· ®−îc th«ng
c«ng cô lµm ®åi trôy nh©n d©n b»ng nh÷ng ¶o t−ëng lËp qua t¹i héi nghÞ liªn khu cña tæ chøc Pª-tÐc-bua cña §¶ng
hiÕn vµ lµ mét m−u toan cña bän d©n chñ - lËp hiÕn muèn c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga häp vµo th¸ng S¸u 1906
tho¶ hiÖp víi chÕ ®é chuyªn chÕ. do Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua triÖu tËp nh»m v¹ch ra s¸ch
Lª-nin viÕt r»ng néi çc §u-ma hay lµ néi çc d©n chñ- l−îc cña giai cÊp v« s¶n ®èi víi §u-ma.
lËp hiÕn chØ lµ trß c¶i l−¬ng dèi tr¸, hai mÆt, theo kiÓu Du- Nh÷ng bµi b¸o "Nhãm c«ng nh©n trong §u-ma nhµ n−íc",
ba-tèp. TÊt c¶ nh÷ng cuéc ®µm tho¹i cña bän d©n chñ - lËp "Th¾ng lîi trong bÇu cö cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi
hiÕn vÒ mét chÝnh quyÒn hµnh ph¸p, cã tr¸ch nhiÖm tr−íc ë Ti-phlÝt", "VÒ lêi kªu gäi cña çc ®¹i biÓu c«ng nh©n",
c¬ quan ®¹i diÖn nh©n d©n, lµ mét sù dèi tr¸ hÕt søc lín. "H·y ®oµn kÕt l¹i !", "VÒ b¶n tuyªn bè cña ®¶ng ®oµn chóng
ViÖc x©y dùng néi çc d©n chñ -lËp hiÕn sÏ lµ mét tÊm b×nh ta trong §u-ma", "Nh÷ng lêi khiÓn tr¸ch cña giai cÊp t−
phong tù do chñ nghÜa míi cña chÕ ®é chuyªn chÕ, lµ sù s¶n vµ nh÷ng lêi kªu gäi cña giai cÊp v« s¶n", "Nh÷ng
ngôy trang cña chÝnh phñ Nga hoµng d−íi bé ¸o lËp hiÕn ®¶ng trong §u-ma vµ nh©n d©n", v.v., ®−îc viÕt nh©n
lõa ®¶o. Giai cÊp v« s¶n ñng hé khÈu hiÖu ®ã tøc lµ tõ çc ho¹t ®éng cña çc nghÞ sÜ c«ng nh©n ®Çu tiªn
bá ®Êu tranh, tøc lµ giao sù nghiÖp tù do vµo tay giai cÊp ë Nga. T¹i §¹i héi IV cña §¶ng c«ng nh©n d©n
t− s¶n tù do chñ nghÜa. chñ - x· héi Nga, bän men-sª-vÝch ®· ®−a ra ®Ò nghÞ tæ
Trong tËp nµy cßn cã nh÷ng nghÞ quyÕt "VÒ th¸i ®é ®èi chøc mét ®¶ng ®oµn d©n chñ-x· héi trong §u-ma. Lª-nin
víi §u-ma nhµ n−íc" vµ "VÒ vÊn ®Ò néi çc §u-ma" ®−îc ®· ®Êu tranh chèng l¹i ®Ò nghÞ ®ã, Ng−êi chØ ra r»ng vÒ
th«ng qua trong Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua cña §¶ng c«ng nh©n thùc chÊt ®¶ng kh«ng thÓ giao phã quyÒn ®¹i diÖn cña m×nh
d©n chñ - x· héi Nga, nh÷ng NghÞ quyÕt nµy lµ c−¬ng lÜnh vµo tay bÊt kú ai, bëi v× giai cÊp v« s¶n gi¸c ngé ®· kh«ng
s¸ch l−îc cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch trong cuéc ®Êu ®−îc bÇu çc ®¹i biÓu cña m×nh, ®· tÈy chay bÇu cö. Nh−ng
tranh chèng bän men-sª-vÝch vÒ vÊn ®Ò th¸i ®é ®èi víi §u- ®Õn khi cã quyÕt ®Þnh thµnh lËp ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi
ma nhµ n−íc. Trong nh÷ng nghÞ quyÕt nµy Lª-nin ®· ®Æc trong §u-ma th× theo ®ßi hái cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch,
biÖt chó ý ®Õn viÖc tæ chøc nh÷ng ho¹t ®éng chung cña ®¹i héi ®· th«ng qua mét chØ thÞ ®Æc biÖt cña Ban chÊp
c«ng nh©n vµ n«ng d©n, ®Õn viÖc chuÈn bÞ mét ®ßn quyÕt hµnh trung −¬ng ®¶ng thùc sù ®Æt ho¹t ®éng cña ®¶ng ®oµn
®Þnh gi¸ng vµo chÕ ®é chuyªn chÕ. §èi lËp víi khÈu hiÖu d©n chñ - x· héi d−íi sù kiÓm so¸t cña çc tæ chøc ®¶ng.
néi çc §u-ma, Lª-nin ®−a ra chñ tr−¬ng thµnh lËp Ban Çc ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi trong §u-ma I ®· chÊp
chÊp hµnh gåm nh÷ng phÇn tö çch m¹ng trong §u-ma nh»m nhËn nh÷ng quan ®iÓm men-sª-vÝch. Hä vµo §u-ma kh«ng
môc ®Ých thèng nhÊt hµnh ®éng trong cuéc ®Êu tranh qua con ®−êng cña ®¶ng, mµ b»ng çch tho¶ hiÖp víi bän
chèng chÝnh phñ Nga hoµng. Nh÷ng nghÞ quyÕt cña Ban d©n chñ - lËp hiÕn mét çch trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp, thÇm
chÊp hµnh Pª-tÐc-bua ®−îc th¶o luËn réng r·i trong çc lÆng hoÆc c«ng khai.
cuéc héi häp cña ®¶ng ë Pª-tÐc-bua vµ ®−îc tuyÖt ®¹i ®a Lª-nin cè g¾ng h−íng ho¹t ®éng cña çc ®¹i biÓu c«ng
sè ®¶ng viªn t¸n thµnh: ®−êng lèi s¸ch l−îc cña nh÷ng nh©n vµo con ®−êng ®óng ®¾n, hµng ngµy Ng−êi khuyªn
ng−êi b«n-sª-vÝch ®−îc 1 760 phiÕu ñng hé, cßn c−¬ng b¶o, gióp ®ì hä, ®¸nh gi¸ thµnh tÝch, phª ph¸n nh÷ng thiÕu
XVIII Lêi tùa Lêi tùa XIX
sãt vµ khuyÕt ®iÓm cña hä. Lª-nin coi lêi tuyªn bè cña hä tay chÝnh phñ Nga hoµng, vµ ®Ò nghÞ chi cho chÝnh phñ 15
t¹i §u-ma ngµy 16 (29) th¸ng S¸u 1906 lµ mét sai lÇm triÖu róp, cßn ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi th× kh«ng ph¸t
nghiªm träng cña ®¶ng ®oµn d©n chñ-x· héi. B¶n tuyªn biÓu chèng l¹i viÖc ®ã. Trong bµi "Cøu gióp nh÷ng ng−êi
bè nµy ®· c«ng nhËn §u-ma lµ trung t©m cña phong trµo bÞ ®ãi vµ s¸ch l−îc cña §u-ma", khi phª ph¸n sai lÇm ®ã
cã tÝnh chÊt toµn d©n, lµ mét giai ®o¹n cña cuéc ®Êu tranh cña çc ®¹i biÓu c«ng nh©n, Lª-nin ®· ®Ò ra cho hä mét
cho quèc héi lËp hiÕn. Khi so¹n b¶n tuyªn bè nµy, ®¶ng nhiÖm vô: v¹ch trÇn trß ch¬i hai mÆt cña bän d©n chñ - lËp
®oµn d©n chñ - x· héi ®· bá qua b¶n dù th¶o do Lª-nin viÕt hiÕn, phanh phui nh÷ng bÝ mËt trong ng©n s¸ch cña Nga
(b¶n dù th¶o cã l−îc bá ®«i chç ®· ®−îc Lª-nin ®−a vµo hoµng, trong ®ã hµng tr¨m triÖu róp ®· ®æ vµo cuéc ®Êu
bµi b¸o "VÒ b¶n tuyªn bè cña ®¶ng ®oµn chóng ta trong tranh chèng l¹i phong trµo çch m¹ng, vµo nh÷ng cuéc
§u-ma"), vµ ®· lÊy b¶n dù th¶o ®−îc Ban chÊp hµnh trung phiªu l−u qu©n sù, v.v., tr×nh bµy nghÞ quyÕt cña m×nh
−¬ng men-sª-vÝch t¸n thµnh, lµm c¬ së. B¶n dù th¶o cña vÒ vÊn ®Ò l−¬ng thùc ®Ó t¨ng c−êng sù ®ång t×nh cña tÊt
Lª-nin ®· ®¸nh gi¸ theo tinh thÇn m¸c-xÝt t×nh h×nh trong c¶ quÇn chóng lao ®éng ®èi víi ®¶ng cña giai cÊp v« s¶n.
n−íc, ®· ®Ò ra nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾t cña ®¶ng vµ Sau nµy ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi ®· gi÷ ®−îc lËp tr−êng
cña giai cÊp v« s¶n, ®· chØ ra con ®−êng çch m¹ng trong ®óng ®¾n trong vÊn ®Ò nµy. Trong nghÞ quyÕt cña m×nh,
viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt cña ®êi sèng çc ®¹i biÓu c«ng nh©n ®· v¹ch trÇn chÝnh phñ, coi nã lµ
kinh tÕ vµ chÝnh trÞ ë Nga. Khi ®−a ra cho quÇn chóng thñ ph¹m thùc sù cña n¹n ®ãi. Çc ®¹i biÓu ®· ®ßi ph¶i
xÐt nh÷ng bÊt ®ång ý kiÕn vÒ b¶n tuyªn bè, Lª-nin chØ ra tho¶ m·n nhu cÇu cña nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi b»ng çch c¾t
r»ng ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi, v× chÊp nhËn mét b¶n tuyªn bít l−¬ng cña çc viªn chøc, rót bít thu nhËp cña çc trang
bè kh«ng çch m¹ng, nªn ®· b−íc mét b−íc dµi sang phÝa tr¹i cña nhµ vua, cña hoµng téc, cña gi¸o héi, cña nhµ tu,
h÷u, thËm chÝ lµ so víi nh÷ng nghÞ quyÕt cña §¹i héi IV vµ ®· ®Ò nghÞ kh«ng trao tiÒn cho chÝnh phñ cña bän s¸t
cña ®¶ng. Lª-nin viÕt: "§−¬ng nhiªn, chóng t«i hoµn toµn nh©n, mµ thµnh lËp mét uû ban ®Æc biÖt trùc thuéc §u-ma
hiÓu hoµn c¶nh cña nh÷ng nghÞ viªn míi lµ khã kh¨n. Chóng ®Ó cøu gióp nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi; nh÷ng thµnh viªn cña uû
t«i biÕt rÊt râ r»ng cÇn ph¶i cã th¸i ®é réng l−îng ®èi víi ban nµy ph¶i tæ chøc t¹i çc ®Þa ph−¬ng nh÷ng uû ban
nh÷ng khuyÕt ®iÓm cña nh÷ng ng−êi nµo trong sè hä b¾t l−¬ng thùc cña ®Þa ph−¬ng gåm chÝnh nh÷ng ng−êi bÞ
®Çu chuyÓn tõ d©n chñ - lËp hiÕn sang d©n chñ - x· héi. ®ãi. Nhê ph¸t biÓu nh− thÕ mµ çc ®¹i biÓu d©n chñ - x·
Nh−ng nÕu hä nhÊt ®Þnh sÏ ph¶i triÖt ®Ó hoµn thµnh sù héi ®· thu hót ®−îc nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm lao ®éng.
chuyÓn biÕn Êy th× chØ b»ng con ®−êng c«ng khai vµ th¼ng §¸nh gi¸ sù kiÖn nµy, trong bµi b¸o "§u-ma d©n chñ - lËp
th¾n phª ph¸n nh÷ng sai lÇm Êy" (tr.113). hiÕn ®· cÊp tiÒn cho chÝnh phñ cña bän s¸t nh©n", Lª-nin
Lª-nin ®· kªu gäi çc ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi h·y ph¸t ®· viÕt: "L¹i mét lÇn n÷a, sù ph©n nhãm chÝnh trÞ ®−îc
biÓu mét çch ®éc lËp vµ kiªn quyÕt, h·y ®−a ra nh÷ng x¸c ®Þnh râ. §¶ng th¸ng M−êi vµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn
khÈu hiÖu d©n chñ triÖt ®Ó vµ ®Êu tranh giai cÊp cña chñ tr−¬ng c©u kÕt víi chÝnh quyÒn cò. §¶ng d©n chñ - x· héi
giai cÊp v« s¶n v× chñ nghÜa x· héi. Khi th¶o luËn vµ ph¸i lao ®éng th× c−¬ng quyÕt chèng l¹i" (tr.322).
trong §u-ma vÊn ®Ò cøu gióp nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi, bän d©n Nhê cã t¸c ®éng th−êng xuyªn cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-
chñ - lËp hiÕn ®ång ý giao viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy vµo vÝch, cña Lª-nin ®Õn ®¶ng ®oµn d©n chñ -x· héi, nh÷ng
XX Lêi tùa Lêi tùa XXI
®¹i biÓu c«ng nh©n, mÆc dï hÕt søc kh«ng triÖt ®Ó, nh−ng cÊp v« s¶n. Tr−íc m¾t, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch cã nhiÖm
trong hµng lo¹t vÊn ®Ò trong §u-ma ®· gi÷ ®−îc lËp tr−êng vô t¸ch giai cÊp n«ng d©n ra khái ¶nh h−ëng cña bän d©n
®óng ®¾n. §ã lµ kinh nghiÖm ®Çu tiªn trong c«ng t¸c cña chñ - lËp hiÕn, l«i kÐo hä sang phÝa m×nh, hîp nhÊt phong
nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®èi víi ®¶ng ®oµn c«ng nh©n trong trµo n«ng d©n vµ phong trµo c«ng nh©n vµo mét quü ®¹o.
§u-ma, v¶ l¹i trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®éc ®¸o, rÊt khã kh¨n, Lª-nin ®· chØ ra r»ng n«ng d©n quan t©m nhiÒu nhÊt ®Õn
khi mµ, xÐt vÒ thµnh phÇn, ®¶ng ®oµn nµy lµ ®¶ng ®oµn vÊn ®Ò ruéng ®Êt, r»ng viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã phô thuéc
men-sª-vÝch, cßn nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch th× kh«ng cã ®¹i vµo chç giai cÊp n«ng d©n ®i theo ai: theo giai cÊp t− s¶n
biÓu cña m×nh trong §u-ma vµ ph¶i t¸c ®éng ®Õn çc ®¹i hay theo giai cÊp v« s¶n. Lª-nin gi¶i thÝch r»ng cã thÓ vµ
biÓu d©n chñ - x· héi chØ tõ bªn ngoµi, tøc lµ phª ph¸n cÇn ph¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ruéng ®Êt kh«ng th«ng qua §u-
nh÷ng sai lÇm cña hä vµ hoan nghªnh nh÷ng thµnh c«ng ma, mµ chØ b»ng con ®−êng çch m¹ng. §iÒu kiÖn c¬ b¶n
cña hä trªn b¸o chÝ cña ®¶ng vµ trong çc cuéc häp cña ®¶m b¶o thñ tiªu ®−îc quyÒn chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa
c«ng nh©n. ChÝnh trong giai ®o¹n nµy lÇn ®Çu tiªn ®· x©y chñ vµ tÊt c¶ çc tµn d− cña chÕ ®é n«ng n« lµ lËt ®æ chÕ
dùng ®−îc nh÷ng c¬ së vµ ®· v¹ch ra ®−îc nh÷ng luËn ®é Nga hoµng vµ tiÕn hµnh quèc h÷u ho¸ ruéng ®Êt. Yªu
®iÓm cã tÝnh nguyªn t¾c quan träng nhÊt vÒ s¸ch l−îc cña s¸ch quèc h÷u ho¸ ruéng ®Êt lµ mét bé phËn tæ thµnh trong
nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®èi víi §u-ma; s¸ch l−îc ®· ®−îc lý luËn cña Lª-nin vÒ viÖc chuyÓn çch m¹ng d©n chñ - t−
hä ¸p dông rÊt thµnh c«ng trong çc §u-ma II, III, IV. s¶n thµnh çch m¹ng x· héi chñ nghÜa.
S¸ch l−îc nµy ®· vµ ngµy nay ®ang lµ mÉu mùc cho çc ChÝnh phñ Nga hoµng cè kh«ng cho th¶o luËn vÊn ®Ò
®¶ng céng s¶n çc n−íc kh¸c trong ho¹t ®éng nghÞ tr−êng ruéng ®Êt trong §u-ma. Nh−ng §u-ma kh«ng thÓ bá qua
cña hä, trong cuéc ®Êu tranh cña hä nh»m ®oµn kÕt çc lùc vÊn ®Ò ®ã, mét vÊn ®Ò chiÕm vÞ trÝ trung t©m trong ®êi sèng
l−îng d©n chñ - çch m¹ng chèng l¹i çc thÕ lùc ph¶n ®éng. chÝnh trÞ vµ kinh tÕ cña ®Êt n−íc. Qua vÊn ®Ò ruéng ®Êt,
S¸ch l−îc nµy ®· bæ sung cho hä kinh nghiÖm kÕt ng−êi ta x¸c ®Þnh ®−îc râ rÖt lËp tr−êng cña çc ®¶ng ph¸i
hîp çc h×nh thøc ®Êu tranh hîp ph¸p vµ bÊt hîp ph¸p, vµ phe çnh trong §u-ma. Dù ¸n ruéng ®Êt cña bän d©n
trong nghÞ tr−êng vµ ngoµi nghÞ tr−êng, bæ sung kinh nghiÖm chñ - lËp hiÕn ("dù ¸n cña 42 ng−êi") quy ®Þnh duy tr×
l·nh ®¹o cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp c«ng nh©n vµ cña tÊt quyÒn chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ, chØ cho phÐp chuyÓn
c¶ çc lùc l−îng d©n chñ. nh−îng, nh−ng ph¶i chuéc, nh÷ng ruéng ®Êt cña ®Þa chñ
Hµng lo¹t bµi b¸o trong tËp nµy ("Nhãm n«ng d©n hay ®−îc canh t¸c b»ng c«ng cô cña n«ng d©n hoÆc ®−îc ph¸t
Nhãm "lao ®éng" vµ §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga", canh thu t«. Trong nh÷ng bµi b¸o "VÊn ®Ò ruéng ®Êt t¹i
"VÊn ®Ò ruéng ®Êt t¹i §u-ma", "Kh«ng cho ruéng ®Êt mµ §u-ma", "VÊn ®Ò ruéng ®Êt vµ cuéc ®Êu tranh cho tù do",
còng kh«ng cho tù do", "VÊn ®Ò ruéng ®Êt vµ cuéc ®Êu v. v., Lª-nin ®· v¹ch trÇn b¶n chÊt ph¶n ®éng cña "dù ¸n
tranh cho tù do", v.v.) ®Ò cËp tíi mét trong nh÷ng vÊn cña 42 ng−êi", ®· chØ ra r»ng ®ã lµ m−u ®å lÆp l¹i cuéc
®Ò c¬ b¶n cña çch m¹ng lµ vÊn ®Ò ruéng ®Êt. Trong thêi c¶i çch n¨m 1861, c©u kÕt víi bän ®Þa chñ ®Ó bãc lét n«ng d©n.
kú ho¹t ®éng cña §u-ma nhµ n−íc I, còng nh− tr−íc ®©y, Çc ®¹i biÓu n«ng d©n ®· lªn tiÕng kiªn quyÕt chèng
trong cuéc ®Êu tranh l«i kÐo giai cÊp n«ng d©n, cã hai thÕ l¹i c−¬ng lÜnh cña bän d©n chñ - lËp hiÕn. §èi lËp víi "dù
lùc xung ®ét nhau: giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa vµ giai ¸n cña 42 ng−êi", çc ®¹i biÓu n«ng d©n ®−a ra §u-ma mét
XXII Lêi tùa Lêi tùa XXIII
dù ¸n cña hä, "dù ¸n cña 104 ng−êi", trong ®ã ®ßi c−ìng diÖt !" (tr.372). Trong çc bµi b¸o "C«ng kÝch dòng c¶m vµ
bøc chuyÓn nh−îng ruéng ®Êt cña ®Þa chñ, cña nhµ n−íc, phßng ngù nhót nh¸t", "Nh÷ng ®¶ng trong §u-ma vµ nh©n
cña hoµng téc, cña nhµ vua, cña nhµ tu, cña gi¸o héi nh»m d©n", Lª-nin ®· phª ph¸n ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi v×
lËp ra "quü ruéng ®Êt cña toµn d©n" ®Ó chia ruéng ®Êt cho hä kh«ng thÊy ®iÒu cÇn thiÕt lóc ®ã lµ ph¶i tù m×nh nãi
n«ng d©n "theo møc lao ®éng". Lª-nin ®· phª ph¸n "tÝnh víi nh©n d©n vµ ph¶i giµnh lÊy quyÒn chñ ®éng ®Êu tranh
b×nh qu©n" trong dù ¸n cña "104 ng−êi", coi ®ã lµ chñ chèng chÝnh phñ. Ng−êi v¹ch ra r»ng mét dù th¶o lêi kªu
nghÜa x· héi kh«ng t−ëng tiÓu t− s¶n, ®· gi¶i thÝch r»ng gäi cña §¶ng d©n chñ - x· héi göi nh©n d©n sÏ cã t¸c dông
trong khu«n khæ chÕ ®é hiÖn nay th× kh«ng thÓ gi¶i quyÕt v« cïng cã lîi cho sù ®oµn kÕt vµ ph¸t triÓn cuéc ®Êu tranh
®−îc vÊn ®Ò ruéng ®Êt, bëi v× viÖc duy tr× nh÷ng nÒn t¶ng çch m¹ng, sÏ thu hót ®−îc nh÷ng phÇn tö −u tó cña giai
cña chñ nghÜa t− b¶n, ngay c¶ trong ®iÒu kiÖn chia ruéng cÊp n«ng d©n çch m¹ng sang phÝa nh÷ng ng−êi d©n chñ - x·
®Êt mét çch "c«ng b»ng" nhÊt, còng sÏ l¹i ®Î ra bãc lét héi.
vµ bÊt b×nh ®¼ng. §ång thêi Lª-nin ®· chØ ra r»ng dù ¸n Víi tÊt c¶ sù non yÕu vµ nöa vêi trong çc quyÕt ®Þnh
®ã sÏ lµ ngän cê ®Êu tranh quyÕt liÖt chèng nh÷ng tµn d− cña m×nh, §u-ma nhµ n−íc I ®· kh«ng ®¸p øng ®−îc nh÷ng
cña chÕ ®é n«ng n« ë Nga. Lª-nin ®· phª ph¸n kÞch liÖt hy väng cña chÝnh phñ. Ngµy 8 (21) th¸ng B¶y 1906 nã bÞ
bän men-sª-vÝch, v× bän nµy coi c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña gi¶i t¸n. Giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa kh«ng h¹n chÕ
bän d©n chñ - lËp hiÕn lµ tiÕn bé h¬n so víi c−¬ng lÜnh ®−îc phong trµo çch m¹ng trong ph¹m vi chËt hÑp cña
cña nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm lao ®éng. Lª-nin viÕt: sai lÇm chÝnh s¸ch d©n chñ - lËp hiÕn nghÌo nµn vµ kh«ng l¸i ®−îc
c¬ b¶n cña bän men-sª-vÝch lµ ë chç hä kh«ng biÕt ph©n çch m¹ng vµo quü ®¹o chÕ ®é ®¹i nghÞ. Ho¹t ®éng v« bæ
biÖt nÒn d©n chñ çch m¹ng víi toµn bé nÒn d©n chñ t− cña §u-ma vµ viÖc gi¶i t¸n §u-ma ®· ®ãng mét vai trß to
s¶n, r»ng v× sî b−íc gÇn ®Õn bän x· héi chñ nghÜa - çch lín trong viÖc lµm cho nh©n d©n tr¸nh khái nh÷ng ¶o t−ëng
m¹ng, hä ®· b−íc qu¸ gÇn ®Õn víi bän d©n chñ - lËp hiÕn. lËp hiÕn. Qu¶ng ®¹i quÇn chóng lao ®éng ngµy cµng nhËn
Çc yªu s¸ch cña nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm lao ®éng, thøc ®−îc tÝnh chÊt kh«ng thÓ ®iÒu hoµ cña chÝnh quyÒn
nh÷ng lêi ph¸t biÓu cña hä trong §u-ma ®· cã tiÕng vang cò víi c¬ quan ®¹i diÖn cã ®Çy ®ñ quyÒn lùc cña nh©n
réng r·i trong toµn quèc. TuyÖt ®¹i ®a sè n«ng d©n t¸n d©n. Nh÷ng hy väng cña nh©n d©n vÒ viÖc kÕt thóc mét çch
thµnh quèc h÷u ho¸ ruéng ®Êt. Lª-nin viÕt r»ng thùc chÊt hoµ b×nh cuéc ®Êu tranh, ®· bÞ sôp ®æ; ng−êi ta cµng ngµy
lµ n«ng d©n ®ßi çch m¹ng ruéng ®Êt, chø kh«ng ph¶i lµ c¶i cµng thÊy râ h¬n r»ng con ®−êng duy nhÊt ®óng ®¾n ®Ó
çch ruéng ®Êt. tiÕn tíi tù do lµ con ®−êng dïng b¹o lùc lËt ®æ chÕ ®é
Ho¶ng hèt tr−íc sù ph¸t triÓn cña phong trµo çch m¹ng, chuyªn chÕ.
ngµy 20 th¸ng S¸u (3 th¸ng B¶y) 1906 chÝnh phñ ®· ra mét Trong tËp s¸ch nhá "ViÖc gi¶i t¸n §u-ma vµ nh÷ng nhiÖm
th«ng b¸o c«ng bè quyÒn bÊt kh¶ x©m ph¹m tµi s¶n cña ®Þa vô cña giai cÊp v« s¶n" viÕt håi th¸ng B¶y 1906, in trong
chñ vµ kh«ng cho phÐp c−ìng bøc chuyÓn nh−îng ruéng tËp nµy, Lª-nin ®· ®¸nh gi¸ vÒ mÆt chÝnh trÞ viÖc gi¶i t¸n
®Êt. Lª-nin viÕt: "§ã lµ mét lêi tuyªn chiÕn thËt sù víi çch §u-ma nhµ n−íc I, ®· kªu gäi kiªn tr× chuÈn bÞ cho quÇn
m¹ng. §ã lµ mét §¹o dô thËt sù cña chÕ ®é chuyªn chÕ ph¶n chóng b−íc vµo cuéc ®Êu tranh quyÕt liÖt vµ cã tæ chøc.
®éng göi cho nh©n d©n: ta sÏ kh«ng dung thø! ta sÏ tiªu Trong t¸c phÈm nµy Lª-nin ®· nãi ®Õn sù cÇn thiÕt ph¶i
XXIV Lêi tùa Lêi tùa XXV
chuÈn bÞ cuéc ®Êu tranh chung, k×m gi÷ kh«ng ®Ó c«ng nh©n ë Xvi-boãc-g¬, Cr«n-st¸t, Rª-ven ®· bÞ ®µn ¸p nhanh chãng.
tiÕn hµnh nh÷ng cuéc b·i c«ng cã tÝnh chÊt thÞ uy vµ nh÷ng MÆc dï bÞ thÊt b¹i, nh÷ng cuéc khëi nghÜa ®ã ®· chøng minh
cuéc ®Êu tranh cã tÝnh chÊt côc bé, ph¶i chuÈn bÞ mét nghÞ lùc vµ lßng quyÕt t©m lín lao cña çc binh sÜ
cuéc tæng b·i c«ng chÝnh trÞ nh»m môc ®Ých cã thÓ biÕn vµ lÝnh thuû cã tinh thÇn çch m¹ng.
nã thµnh khëi nghÜa vò trang. Trong tËp s¸ch nhá "ViÖc Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· kªu gäi giai cÊp c«ng nh©n,
gi¶i t¸n §u-ma vµ nh÷ng nhiÖm vô cña giai cÊp v« s¶n" còng giai cÊp n«ng d©n çch m¹ng vµ bé phËn tiÕn bé trong qu©n
nh− trong bµi b¸o "Khñng ho¶ng chÝnh trÞ vµ sù ph¸ s¶n ®éi ph¶i tÝnh ®Õn kinh nghiÖm cña nh÷ng cuéc xung ®ét vò
cña s¸ch l−îc c¬ héi chñ nghÜa", Lª-nin ®· phª ph¸n gay trang, kiªn tr× vµ quyÕt t©m chuÈn bÞ cuéc ®Êu tranh chèng
g¾t ®−êng lèi s¸ch l−îc cña bän men-sª-vÝch sau khi §u- chÕ ®é chuyªn chÕ. Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ thêi kú nµy,
ma bÞ gi¶i t¸n. §¸ng lÏ ph¶i kªu gäi quÇn chóng chuÈn bÞ trong nh÷ng t¸c phÈm cña m×nh, Lª-nin ®· nãi tíi çc sù
vµ tæ chøc khëi nghÜa vò trang th× bän men-sª-vÝch l¹i kªu kiÖn cña cuéc khëi nghÜa vò trang th¸ng Ch¹p ë M¸t-xc¬-va
gäi thùc hiÖn nh÷ng h×nh thøc biÓu thÞ ph¶n kh¸ng cã tÝnh chÊt vµ kªu gäi nghiªn cøu s©u s¾c kinh nghiÖm lÞch sö cña cuéc
côc bé chèng l¹i viÖc gi¶i t¸n §u-ma. Khi v¹ch trÇn ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n M¸t-xc¬-va håi th¸ng Ch¹p
nh÷ng quan ®iÓm sai lÇm nh− vËy, Lª-nin chØ ra r»ng t×nh 1905. TËp nµy cßn cã nh÷ng bµi b¸o cña Lª-nin "Nh÷ng
h×nh kh¸ch quan ®· ®Ò ra cuéc ®Êu tranh kh«ng ph¶i ®Ó bµi häc cña cuéc khëi nghÜa M¸t-xc¬-va", "Cót ®i !" ®Ò cËp
giµnh c¬ quan ®¹i diÖn nh©n d©n, mµ lµ ®Ó t¹o ra nh÷ng ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò tæ chøc vµ s¸ch l−îc cña khëi nghÜa vò
®iÒu kiÖn khiÕn kh«ng thÓ thñ tiªu hoÆc huû bá c¬ quan trang.
®¹i diÖn nh©n d©n. T¸c phÈm "Nh÷ng bµi häc cña cuéc khëi nghÜa M¸t-xc¬-va"
§ªm 17 (30) r¹ng ngµy 18 (31) th¸ng B¶y 1906 ®· næ ra lµ mét giai ®o¹n quan träng trong sù ph¸t triÓn lý
cuéc khëi nghÜa cña qu©n ®éi ë ph¸o ®µi Xvi-boãc-g¬, sau luËn m¸c-xÝt vÒ khëi nghÜa vò trang. Trong t¸c phÈm nµy
®ã lµ cuéc khëi nghÜa ë Cr«n-st¸t vµ trªn tuÇn d−¬ng h¹m Lª-nin ®· ph©n tÝch toµn diÖn çc sù kiÖn cô thÓ cña cuéc
"Kû niÖm A-dèp", ë Rª-ven. Mét ngµy tr−íc khi cuéc khëi ®Êu tranh vò trang håi th¸ng Ch¹p 1905, ®· v¹ch râ nh÷ng
nghÜa tù ph¸t næ ra ë Xvi-boãc-g¬ ®· cã cuéc häp cña Uû nguyªn nh©n cña çc mÆt m¹nh vµ mÆt yÕu cña cuéc khëi
ban thùc hiÖn thuéc Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua cña §¶ng nghÜa M¸t-xc¬-va, ®· cã nh÷ng tæng kÕt quan träng vÒ lý
c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, cuéc häp ®ã ®· th«ng qua luËn vµ nh÷ng kÕt luËn thùc tiÔn vÒ viÖc ®¶ng v« s¶n tæ
quyÕt ®Þnh do Lª-nin th¶o ra vÒ viÖc cö mét ph¸i ®oµn chøc vµ l·nh ®¹o cuéc khëi nghÜa, còng nh− vÒ nh÷ng h×nh
®Õn Xvi-boãc-g¬ (xem tr.413). Ph¸i ®oµn nµy ®−îc giao thøc, ph−¬ng ph¸p vµ biÖn ph¸p ®Êu tranh vò trang cña
nhiÖm vô t×m hiÓu t×nh h×nh t¹i chç vµ cè g¾ng tr× ho·n giai cÊp c«ng nh©n trong çch m¹ng.
cuéc ®Êu tranh ®ã. Trong tr−êng hîp kh«ng ng¨n c¶n ®−îc Trong bµi "Nh÷ng bµi häc cña cuéc khëi nghÜa M¸t-xc¬-va",
cuéc khëi nghÜa th× ph¸i ®oµn ph¶i hÕt søc tÝch cùc tham gia Lª-nin ®· dùa vµo luËn ®iÓm næi tiÕng cña M¸c vµ ¡ng-ghen
vµo ®ã: gióp nh÷ng ng−êi khëi nghÜa trong viÖc tæ cho r»ng ph¶i coi khëi nghÜa nh− mét nghÖ thuËt,
chøc, ®Ëp tan çc lùc l−îng ph¶n ®éng, ®Ò ra nh÷ng khÈu hiÖu lÇn ®Çu tiªn Ng−êi ®· soi s¸ng toµn diÖn vÊn ®Ò ®ã g¾n víi
®óng ®¾n vµ thùc sù çch m¹ng cã kh¶ n¨ng thu hót ®−îc hoµn c¶nh lÞch sö míi vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Êu tranh míi
toµn d©n. Nh−ng v× næ ra non nªn nh÷ng cuéc khëi nghÜa cña giai cÊp v« s¶n. Nh÷ng luËn ®iÓm ®−îc nghiªn cøu trong
XXVI Lêi tùa Lêi tùa XXVII
bµi b¸o nµy vÒ viÖc l·nh ®¹o khëi nghÜa ®· ®−îc tiÕp tôc cÇn ph¶i cã mét cuéc ®Êu tranh dòng c¶m, cã tÝnh chÊt
ph¸t triÓn h¬n n÷a vµ cô thÓ ho¸ trong çc t¸c phÈm sau tÊn c«ng ®Ó giµnh ®iÒu ®ã.
nµy cña Lª-nin vµ ®Æc biÖt trong çc t¸c phÈm cña Ng−êi Trong t¸c phÈm "Nh÷ng bµi häc cña cuéc khëi nghÜa
viÕt trong thêi kú chuÈn bÞ cuéc Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa M¸t-xc¬-va", Lª-nin ®· bµn tØ mØ ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò s¸ch
th¸ng M−êi vÜ ®¹i: "Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ph¶i n¾m l−îc vµ tæ chøc lùc l−îng khëi nghÜa. V¹ch ra nh÷ng
lÊy chÝnh quyÒn", "Chñ nghÜa M¸c vµ khëi nghÜa", "ý kiÕn lêi chØ gi¸o cña Ph. ¡ng-ghen cho r»ng chiÕn thuËt qu©n sù
cña ng−êi v¾ng mÆt". phô thuéc vµo tr×nh ®é kü thuËt qu©n sù, Lª-nin ®· nãi vÒ
Trong bµi b¸o "Nh÷ng bµi häc cña cuéc khëi nghÜa M¸t- chiÕn thuËt chiÕn luü míi ®−îc ®Ò ra håi th¸ng Ch¹p
xc¬-va", Lª-nin ®· v¹ch trÇn hµnh vi ®Çu hµng cña bän men- 1905, ⎯ chiÕn thuËt chiÕn tranh du kÝch. ChiÕn thuËt nµy dÉn
sª-vÝch muèn lîi dông thÊt b¹i cña cuéc khëi nghÜa th¸ng tíi xuÊt hiÖn çc h×nh thøc tæ chøc qu©n sù míi cña nh÷ng
Ch¹p ®Ó chøng minh sù ®óng ®¾n cña ®−êng lèi c¬ héi chñ ng−êi khëi nghÜa phï hîp víi chiÕn thuËt Êy ⎯ tæ chøc
nh÷ng ®¬n vÞ nhá c¬ ®éng gåm m−êi ng−êi, ba ng−êi vµ
nghÜa chñ tr−¬ng tõ bá l·nh ®¹o khëi nghÜa. §èi víi lêi
thËm chÝ lµ hai ng−êi. Trong khi nhÊn m¹nh toµn bé tÇm
tuyªn bè cña Plª-kha-nèp ®−îc toµn thÓ bän c¬ héi chñ
quan träng cña viÖc nghiªn cøu chiÕn thuËt míi cña cuéc
nghÜa t¸n d−¬ng: "®¸ng lÏ kh«ng nªn cÇm vò khÝ", Lª-nin
®Êu tranh vò trang, Lª-nin ®ång thêi ®ßi hái ph¶i th¼ng tay
®· tr¶ lêi: "Tr¸i l¹i, ph¶i cÇm vò khÝ mét çch kiªn quyÕt h¬n,
v¹ch trÇn nh÷ng sù xuyªn t¹c "tÇm th−êng" ®èi víi chiÕn
m¹nh mÏ h¬n vµ víi mét tinh thÇn tÊn c«ng cao h¬n;
thuËt ®ã cña chiÕn tranh du kÝch. Lª-nin còng nãi ®Õn ®iÒu
ph¶i gi¶i thÝch cho quÇn chóng biÕt r»ng chØ cã b·i c«ng
®ã trong nh÷ng bµi b¸o viÕt vµo thêi kú nµy "VÒ nh÷ng sù
hoµ b×nh th× kh«ng thÓ ®−îc, vµ cÇn ph¶i ®Êu tranh vò trang
kiÖn tr−íc m¾t" vµ "VÒ nh÷ng ho¹t ®éng du kÝch cña §¶ng
dòng c¶m vµ quyÕt liÖt" (tr.466). x· héi chñ nghÜa Ba-lan", trong ®ã Ng−êi th¼ng tay v¹ch
Trong t¸c phÈm nµy Lª-nin chó ý nhiÒu ®Õn vÊn ®Ò trÇn c¶ nh÷ng sù xuyªn t¹c cña çc ®¶ng tiÓu t− s¶n (§¶ng
chuyÓn cuéc tæng b·i c«ng sang h×nh thøc ®Êu tranh giai x· héi chñ nghÜa Ba-lan, §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng)
cÊp cao nhÊt cña giai cÊp v« s¶n, tøc lµ khëi nghÜa vò ®èi víi chiÕn thuËt ho¹t ®éng du kÝch, c¶ nh÷ng m−u ®å
trang. ViÖc chuyÓn cuéc ®Êu tranh cña quÇn chóng v« cña bän men-sª-vÝch muèn b«i nhä chiÕn thuËt ho¹t ®éng
s¶n håi th¸ng Ch¹p 1905 tõ b·i c«ng sang khëi nghÜa ®−îc du kÝch nãi chung.
Lª-nin gäi lµ thµnh qu¶ lÞch sö vÜ ®¹i nhÊt cña çch m¹ng Nga. Lª-nin ®· g¾n cuéc khëi nghÜa th¸ng Ch¹p 1905 víi çc
Lª-nin cho r»ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó giµnh th¾ng lîi sù kiÖn çch m¹ng n¨m 1906. Ng−êi v¹ch ra r»ng cuéc khëi
cho khëi nghÜa lµ ph¶i ®Êu tranh kiªn quyÕt, kiªn tr× vµ nghÜa ®ã "®−îc tiÕp tôc d−íi h×nh thøc hµng lo¹t nh÷ng
linh ho¹t ®Ó l«i kÐo qu©n ®éi sang phÝa çch m¹ng. Khi cuéc binh biÕn vµ b·i c«ng lÎ tÎ vµ côc bé vµo mïa hÌ 1906.
phª ph¸n bän men-sª-vÝch tuyªn truyÒn sù thô ®éng chê KhÈu hiÖu tÈy chay §u-ma VÝt-te lµ khÈu hiÖu ®Êu tranh ®Ó
®îi cho ®Õn khi qu©n ®éi trë thµnh qu©n ®éi çch m¹ng, tËp trung vµ tæng hîp çc cuéc khëi nghÜa ®ã" (Toµn tËp,
Lª-nin ®· dÉn ra cuéc khëi nghÜa M¸t-xc¬-va ®Ó chøng minh tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 16, tr.7-8).
r»ng viÖc l«i kÐo qu©n ®éi sang phÝa nh÷ng ng−êi khëi nghÜa Sau khi chÕ ®é chuyªn chÕ ®· ®Èy lui ®−îc lµn sãng
kh«ng thÓ ®−îc thùc hiÖn nh− mét hµnh ®éng ®¬n ®éc ⎯ çch m¹ng håi mïa xu©n-mïa hÌ 1906, ®· ®µn ¸p ®−îc
XXVIII Lêi tùa Lêi tùa XXIX
nh÷ng cuéc khëi nghÜa ë Xvi-boãc-g¬ vµ Cr«n-st¸t, nhiÖm bót chiÕn ®ã cã néi dung hÕt søc râ rµng, ®Ò cËp ®Õn nh÷ng
vô ®Ò ra tr−íc m¾t nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch lµ ph¶i thay vÊn ®Ò nãng hæi trong ®êi sèng chÝnh trÞ cña ®Êt n−íc vµ tiªu
®æi s¸ch l−îc cña m×nh cho phï hîp víi t×nh h×nh míi, biÓu cho lo¹i t¸c phÈm nµy cña Lª-nin.
vµ nãi riªng ph¶i xem xÐt l¹i vÊn ®Ò tÈy chay §u-ma. Th¸ng
T¸m 1906, trong bµi b¸o "Bµn vÒ tÈy chay", Lª-nin viÕt: ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c ⎯ Lª-nin
"Giê ®©y, chÝnh lµ ®· ®Õn lóc nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng
héi çch m¹ng ph¶i tõ bá tÈy chay. Chóng ta sÏ kh«ng tõ §¶ng céng s¶n Liªn-x«
chèi tham gia §u-ma II khi (hoÆc: "nÕu") §u-ma ®ã ®−îc
thµnh lËp. Chóng ta sÏ kh«ng tõ chèi viÖc lîi dông vò ®µi
®Êu tranh ®ã, sÏ hoµn toµn kh«ng khuÕch ®¹i çi t¸c dông
nhá bÐ cña nã, mµ tr¸i l¹i, chóng ta sÏ dùa vµo kinh nghiÖm
mµ lÞch sö ®· ®em l¹i cho chóng ta, ®Ó lµm cho vò ®µi
®ã hoµn toµn phôc tïng mét ph−¬ng thøc ®Êu tranh kh¸c:
b·i c«ng, khëi nghÜa v.v." (tËp nµy, tr.431 - 432).
S¸ch l−îc cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vÒ §u-ma do
Lª-nin v¹ch ra, cã mét ý nghÜa to lín trong viÖc duy tr×
®¶ng víi tÝnh çch lµ mét tæ chøc cña quÇn chóng v« s¶n,
trong viÖc gi¸o dôc chÝnh trÞ cho giai cÊp c«ng nh©n. NhiÖm
vô quan träng nhÊt trong s¸ch l−îc cña nh÷ng ng−êi b«n-
sª-vÝch vÒ §u-ma lµ ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp
n«ng d©n khái ¶nh h−ëng cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ
nghÜa, ®Ó thµnh lËp trong §u-ma mét khèi çch m¹ng cña
nh÷ng ng−êi ®¹i diÖn cho giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n. S¸ch
l−îc nµy ®· ®ãng vai trß quan träng trong viÖc cñng cè sù
liªn minh gi÷a giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n trong cuéc
®Êu tranh çch m¹ng trong nh÷ng n¨m 1905 - 1907.
*
* *
TËp m−êi ba cßn gåm n¨m bµi b¸o ng¾n míi víi nhan
®Ò "§iÓm b¸o" mµ V. I. Lª-nin viÕt cho môc b×nh luËn
b¸o chÝ cña b¸o "TiÕng vang". Nh÷ng bµi b¸o ng¾n cã tÝnh chÊt
1
B¸o ço vÒ ®¹i héi thèng nhÊt cña

®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi
Nga
(Th− göi c«ng nh©n Pª - tÐc - bua)1
ViÕt vµo nöa ®Çu

th¸ng N¨m 1906
Theo ®óng b¶n in
In thµnh s¸ch riªng vµo th¸ng
trong s¸ch
S¸u 1906 ë M¸t-xc¬-va
B×a cuèn s¸ch cña V. I. Lª-nin
"B¸o ço vÒ §¹i héi thèng nhÊt
cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga". ⎯ 1906
¶nh thu nhá
3
Çc ®ång chÝ ! Çc ®ång chÝ ®· bÇu t«i lµm ®¹i biÓu ®i
dù §¹i héi thèng nhÊt cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x·
héi Nga2. Lóc nµy b¶n th©n t«i kh«ng thÓ cã mÆt ë Pª-
tÐc-bua, nªn t«i xin tr×nh bµy b¶n b¸o ço viÕt cña t«i vÒ
®¹i héi vµ nh©n tiÖn tr×nh bµy mét sè ý nghÜ vÒ ®¹i héi.
Tr−íc khi ®i vµo vÊn ®Ò, ph¶i nãi rµo tr−íc mét ®iÒu
quan träng. Nhí l¹i chÝnh x¸c tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®· x¶y
ra ë mét ®¹i héi gåm 120 ng−êi hoÆc h¬n n÷a vµ cã gÇn
30 phiªn häp, ®ã lµ ®iÒu hoµn toµn kh«ng thÓ ®−îc. BËn
c«ng viÖc ®oµn chñ tÞch ®¹i héi víi t− çch lµ mét trong
nh÷ng chñ tÞch, ngoµi ra cßn tham gia mét sè tiÓu ban nªn
t«i kh«ng thÓ ghi chÐp trong thêi gian ®¹i héi. Hoµn toµn
chØ dùa vµo trÝ nhí cña m×nh mµ kh«ng ghi chÐp lµ kh«ng
thÓ ®−îc. V× v¾ng mÆt ë héi tr−êng do ph¶i lµm viÖc ë
tiÓu ban hoÆc do nh÷ng nguyªn nh©n ngÉu nhiªn vµ ç nh©n
nªn thùc ra t«i kh«ng nghe ®−îc mét sè t×nh tiÕt ç biÖt
vµ mét sè lêi ph¸t biÓu ç biÖt ë ®¹i héi. Kinh nghiÖm
çc ®¹i héi tr−íc (II vµ III)3 trong ®ã sè ®¹i biÓu Ýt h¬n,
®· chØ cho t«i thÊy r»ng ngay c¶ khi hÕt søc tËp trung chó
ý còng hoµn toµn kh«ng thÓ dùng l¹i b»ng trÝ nhí mét bøc
tranh chÝnh x¸c vÒ ®¹i héi. Khi nh÷ng biªn b¶n cña §¹i
héi II vµ III ®−îc c«ng bè, t«i ®· ®äc nh÷ng biªn b¶n ®ã
nh− nh÷ng s¸ch míi, mÆc dÇu b¶n th©n t«i ®· tham gia
®¹i héi, v× nh÷ng quyÓn s¸ch ®ã thùc sù ®· ®em l¹i cho t«i
nhiÒu çi míi vµ buéc ph¶i söa ch÷a nhiÒu Ên t−îng ç
nh©n kh«ng ®óng hoÆc kh«ng ®Çy ®ñ vÒ ®¹i héi. Cho nªn
4 V. I. Lª-nin B¸o ço vÒ §¹i héi thèng nhÊt cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga 5
t«i hÕt søc yªu cÇu çc ®ång chÝ chó ý r»ng bøc th− nµy ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt. NghÜa lµ tÊt c¶ kh«ng
chØ lµ mét b¶n ph¸c th¶o b¸o ço, dï sao còng ph¶i ®−îc ph¶i lµ 120 mµ trªn 140 ng−êi.
söa ch÷a c¨n cø vµo nh÷ng biªn b¶n cña ®¹i héi. XÐt theo "khuynh h−íng" vÒ ph−¬ng diÖn c−¬ng lÜnh
s¸ch l−îc, hay còng cã thÓ nãi, xÐt theo lËp tr−êng phe
I ph¸i, th× çc ®¹i biÓu cã quyÒn biÓu quyÕt ®−îc ph©n phèi
gÇn gÇn nh− sau: 62 ng−êi men-sª-vÝch vµ 46 ng−êi b«n-
Thµnh phÇn ®¹i héi
sª-vÝch. Ýt ra lµ t«i ®· nhí kü h¬n hÕt nh÷ng con sè ®ã
T«i xin b¾t ®Çu tõ thµnh phÇn chung cña ®¹i héi. Nh−
do tÊt c¶ nh÷ng cuéc bá phiÕu "cã tÝnh chÊt bÌ ph¸i" ®−îc
mäi ng−êi ®Òu biÕt, nh÷ng ®¹i biÓu cã quyÒn biÓu quyÕt
tiÕn hµnh rÊt nhiÒu lÇn ë ®¹i héi. Cè nhiªn cã mét bé phËn
®· ®−îc bÇu ra theo nguyªn t¾c cø 300 ®¶ng viªn ®−îc cö
®¹i biÓu kh«ng kiªn ®Þnh hoÆc ®· dao ®éng vÒ mét sè vÊn
mét ng−êi. Céng tÊt c¶ nh÷ng ®¹i biÓu nµy lµ kho¶ng 110 ®Ò, ⎯ nãi theo ng«n tõ nghÞ tr−êng th× ®ã lµ çi gäi lµ
ng−êi ⎯ lóc ®¹i héi míi b¾t ®Çu h×nh nh− lµ Ýt h¬n mét "ph¸i gi÷a" hay ph¸i "®Çm lÇy". Trong ®¹i héi "ph¸i gi÷a"
tÝ (kh«ng ph¶i mäi ng−êi ®Òu ®· ®Õn); vµo cuèi ®¹i héi sè Êy hÕt søc yÕu, mÆc dÇu mét sè trong nh÷ng ®ång chÝ mµ
®ã gÇn lªn ®Õn 113 ng−êi. Nh÷ng ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn t«i c¨n cø trªn çc cuéc bá phiÕu ®Ó xÕp vµo nh÷ng ng−êi
biÓu quyÕt lµ 5 biªn tËp viªn cña C¬ quan ng«n luËn trung men-sª-vÝch, còng muèn ®−îc mang danh hiÖu lµ ph¸i "®iÒu
−¬ng (3 thuéc ph¸i "thiÓu sè" vµ 2 thuéc ph¸i "®a sè", v× hoµ" hoÆc "ph¸i gi÷a". Trong mét sè cuéc bá phiÕu ®«i
t«i ®· ®−îc çc ®ång chÝ uû nhiÖm lµm ®¹i biÓu cã quyÒn chót quan träng ë ®¹i héi t«i chØ nhí cã mét cuéc (bá phiÕu
biÓu quyÕt) vµ 5, nÕu t«i kh«ng nhÇm, uû viªn cña Ban vÒ vÊn ®Ò hîp nhÊt ph¸i Bun víi ®¶ng), trong ®ã "nh÷ng
chÊp hµnh trung −¬ng thèng nhÊt. Sau ®ã, nh÷ng ®¹i biÓu ng−êi men-sª-vÝch - ®iÒu hoµ" ®ã thùc sù ®· bá phiÕu mét
kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt cßn gåm cã ®¹i biÓu kh«ng cã çch kh«ng cã tÝnh chÊt bÌ ph¸i. VÒ cuéc bá phiÕu ®ã t«i
quyÒn biÓu quyÕt cña çc tæ chøc, mét sè ®−îc ®Æc biÖt sÏ nãi kü ë ®o¹n sau ⎯ trong cuéc bá phiÕu nµy nh÷ng
mêi ®Õn ®¹i héi (hai uû viªn cña "tiÓu ban ruéng ®Êt"4, råi ng−êi men-sª-vÝch hoµn toµn cã tÝnh chÊt bÌ ph¸i ®· bÞ
®Õn Plª-kha-nèp vµ ¸c-xen-rèt, sau ®ã lµ ®ång chÝ A-ki-mèp mét ®a sè, t«i nhí lµ 59 phiÕu, ®¸nh b¹i.
vµ mét sè kh¸c). Nh÷ng ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt Nh− vËy, 62 vµ 46. §¹i héi cã tÝnh chÊt men-sª-vÝch.
cßn gåm cã mét sè ®¹i biÓu cña çc tæ chøc lín cã h¬n 900 Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch cã mét −u thÕ v÷ng ch¾c vµ b¶o
c«ng nh©n (ë Pª-tÐc-bua, ë M¸t-xc¬-va vµ tæ chøc miÒn ®¶m, thËm chÝ cho phÐp hä tho¶ thuËn víi nhau tõ tr−íc
Nam, v.v.). Cuèi cïng, çc ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu vµ do ®ã quyÕt ®Þnh tr−íc nh÷ng quyÕt nghÞ cña ®¹i héi.
quyÕt cßn gåm cã nh÷ng ®¹i biÓu cña çc ®¶ng d©n chñ - x· Thùc ra, khi cã mét ®a sè v÷ng ch¾c nhÊt ®Þnh th× nh÷ng
héi cña çc d©n téc; ba ng−êi cña §¶ng d©n chñ - x· héi sù tho¶ thuËn riªng rÏ trong nh÷ng cuéc häp cña ph¸i lµ
Ba-lan5, còng mét sè nh− vËy cña §¶ng d©n chñ - x· héi hoµn toµn tù nhiªn, vµ khi mét sè ®¹i biÓu, ®Æc biÖt lµ mét
L¸t-vi-a6, Do-th¸i (ph¸i Bun)7, mét cña §¶ng c«ng nh©n d©n sè trong çi gäi lµ ph¸i gi÷a phµn nµn vÒ ®iÒu ®ã, th×
chñ - x· héi U-cra-i-na (sù thËt th× tªn gäi ®ã ®−îc trong çc cuéc nãi chuyÖn víi çc ®¹i biÓu, t«i ®· gäi ®ã
§¶ng çch m¹ng U-cra-i-na th«ng qua t¹i héi nghÞ gÇn ®©y lµ "sù phµn nµn cña ph¸i gi÷a vÒ sù yÕu ®uèi cña b¶n th©n
nhÊt cña hä 8 ). Tæng céng lµ 30 hay nhiÒu h¬n mét Ýt lµ hä". Trong ®¹i héi, ng−êi ta toan ®em vÊn ®Ò çc cuéc häp
cña ph¸i ra th¶o luËn, nh−ng vÊn ®Ò ®ã ®· bÞ g¹t ®i, v× sè nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch buéc tÊt c¶ nh÷ng ng−êi men-
trªn thùc tÕ çc ph¸i dï sao còng ®· ®oµn kÕt l¹i, nh÷ng sª-vÝch ph¶i quay mét Ýt vÒ h−íng kh¸c. §ã chÝnh lµ sù
ng−êi ngoµi còng cã thÓ tham gia çc cuéc häp cña ph¸i, kiÖn vÒ vÊn ®Ò khëi nghÜa vò trang. Plª-kha-nèp, ng−êi
biÕn nh÷ng cuéc häp Êy thµnh "c«ng khai"9. Ch¼ng h¹n, l·nh ®¹o tiÓu ban, ®· söa ®æi quyÕt nghÞ men-sª-vÝch cò,
vµo thêi gian cuèi ®¹i héi, vÊn ®Ò thµnh phÇn cña Ban chÊp ®· viÕt "giµnh quyÒn lîi b»ng vò lùc" (hoÆc "®o¹t quyÒn
hµnh trung −¬ng, nh− t«i sÏ nãi sau ®©y, thùc ra ®· ®−îc lîi" ⎯ t«i nhí kh«ng râ) thay cho "giµnh chÝnh quyÒn" (chç
gi¶i quyÕt kh«ng ph¶i b»ng bÇu cö ë ®¹i héi, mµ chØ b»ng nµy cña nghÞ quyÕt nãi ®Õn nhiÖm vô cña phong trµo). Chñ
"sù tho¶ thuËn" ®¬n gi¶n gi÷a çc ph¸i. T«i sÏ kh«ng ®¸nh nghÜa c¬ héi trong sù söa ch÷a Êy râ rµng ®Õn
gi¸ hiÖn t−îng ®ã. Theo t«i, than phiÒn vÒ çi ®ã lµ v« Ých, nçi lµ ë ®¹i héi ®· cã nh÷ng lêi ph¶n ®èi hÕt søc kÞch liÖt.
v× hiÖn t−îng ®ã lµ hoµn toµn kh«ng tr¸nh ®−îc, khi mµ Chóng t«i ®· c«ng kÝch sù söa ch÷a Êy m¹nh mÏ h¬n gÊp
®«i. Hµng ngò nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ®· dao ®éng. T«i
nh÷ng sù ph©n chia bÌ ph¸i cò ch−a chÊm døt.
kh«ng biÕt chÝnh x¸c cã nh÷ng cuéc häp cña ph¸i kh«ng,
VÒ nh÷ng sù kh¸c nhau bªn trong çc ph¸i t«i muèn
vµ trong çc cuéc häp ®ã ®· x¶y ra viÖc g×; t«i kh«ng biÕt,
chØ ra r»ng nh÷ng sù kh¸c nhau ®ã chØ lé ra râ rµng trong
tin tøc ®−îc chuyÓn ®Õn cho t«i cho biÕt r»ng m−êi ng−êi
vÊn ®Ò ruéng ®Êt (mét bé phËn nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch
men-sª-vÝch ng¶ vÒ "chñ nghÜa P¸c-vu-x¬" ®· tuyªn bè hä
®· ph¶n ®èi chñ tr−¬ng ®Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸,
kiªn quyÕt kh«ng ®ång ý víi sù söa ch÷a, cã ®óng kh«ng.
cßn nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch th× ph©n ra thµnh ph¸i "R«-
Sù thùc lµ Plª-kha-nèp, sau çc cuéc tranh luËn ë ®¹i héi,
gi¬-cèp", nh÷ng ng−êi chñ tr−¬ng chia, vµ nh÷ng ng−êi
®· tù rót bá sù söa ch÷a, kh«ng ®Ó cho vÊn ®Ò ®−îc ®−a ra
chñ tr−¬ng tÞch thu vµ quèc h÷u ho¸ trong ®iÒu kiÖn chÕ
biÓu quyÕt, ®· rót bá víi lý do (vÒ mÆt ngo¹i giao, cã thÓ
®é céng hoµ) vµ trong vÊn ®Ò hîp nhÊt víi ph¸i Bun.
lµ khÐo lÐo, nh−ng lµm cho ng−êi ta bËt c−êi) lµ kh«ng ®¸ng
Sau n÷a, mét ®iÒu mµ ai còng thÊy râ lµ trong nh÷ng
®Æc biÖt tranh luËn vÒ "çch hµnh v¨n".
ng−êi men-sª-vÝch hoµn toµn kh«ng thÊy cã çi trµo l−u
Cuèi cïng, ®Ó kÕt thóc vÊn ®Ò thµnh phÇn cña ®¹i héi,
lé ra râ rµng trong tê "B−íc ®Çu"10 vµ trong ®¶ng ng−êi
ta quen g¾n liÒn víi tªn çc ®ång chÝ P¸c-vu-x¬ vµ T¬-rèt- t«i cßn muèn nãi vÒ tiÓu ban thÈm tra t− çch ®¹i biÓu
xki. §µnh r»ng trong nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch cã thÓ cã (tiÓu ban thÈm tra thµnh phÇn ®¹i héi). Cã hai tiÓu ban nh−
nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "P¸c-vu-x¬" vµ ph¸i "T¬-rèt-xki", ⎯ thÕ, v× tÊt c¶ uû viªn cña tiÓu ban thø nhÊt do ®¹i héi
ch¼ng h¹n ng−êi ta kh¼ng ®Þnh víi t«i r»ng hä cã ®Õn 8 bÇu ra ®· tõ chøc12. §ã lµ sù viÖc hÕt søc ®ét xuÊt, ch−a
ng−êi, ⎯ nh−ng v× vÊn ®Ò chÝnh phñ çch m¹ng l©m thêi tõng cã trong çc ®¹i héi tr−íc. Dï sao nã còng chøng
bÞ g¹t bá, nªn hä ®· kh«ng thÓ tù béc lé ra ®−îc. Nh−ng minh mét çi g× hÕt søc bÊt th−êng trong c«ng t¸c thÈm
®iÒu ch¾c ch¾n h¬n lµ: do chç trong ®¹i héi nh÷ng ng−êi tra thµnh phÇn ®¹i héi. T«i nhí r»ng chñ tÞch tiÓu ban
men-sª-vÝch chuyÓn mét çch phæ biÕn sang phÝa Plª-kha- thø nhÊt lµ mét ng−êi ®iÒu hoµ chñ nghÜa, lóc ®Çu cßn
nèp, ⎯ tr−íc ®¹i héi hä kh«ng ®ång ý víi tê "NhËt ký"11 ®−îc c¶ ph¸i chóng ta tÝn nhiÖm. NÕu ®ång chÝ Êy kh«ng
cña Plª-kha-nèp, ⎯ cho nªn ph¸i "P¸c-vu-x¬" còng ®· ng¶ thÓ thèng nhÊt tiÓu ban cña m×nh thµnh mét chØnh thÓ,
sang h÷u mét b−íc nµo ®ã. T«i chØ nhí mét t×nh tiÕt, nÕu ®ång chÝ Êy cïng víi toµn thÓ tiÓu ban thø nhÊt buéc
®ã cã lÏ lµ khi nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "P¸c-vu-x¬" trong ph¶i tõ chøc, th× nh− thÕ cã nghÜa lµ ng−êi ®iÒu hoµ kh«ng
thÓ ®iÒu hoµ ®−îc. T×nh h×nh chi tiÕt cña cuéc ®Êu tranh nhÊt, lÇn ®Çu tiªn çc th− ký ®· tá ra thiÕu tËn t©m, ®¹i
ë ®¹i héi xung quanh çc b¸o ço cña tiÓu ban thÈm tra héi ®· véi v· kÕt thóc (mÆc dÇu rÊt nhiÒu vÊn ®Ò hÕt søc
t− çch ®¹i biÓu th× t«i kh«ng chó ý ®Õn h¬n c¶. §Êu tranh quan träng ®· bÞ g¹t ra khái ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cña ®¹i
nhiÒu lÇn rÊt s«i næi, giÊy uû nhiÖm cña nh÷ng ng−êi b«n- héi) ®Õn nçi tÊt c¶ çc biªn b¶n ®Òu kh«ng ®−îc ®−a ra
sª-vÝch bÞ tuyªn bè lµ v« hiÖu, nhiÖt t×nh bïng ch¸y, t×nh h×nh ®¹i héi phª chuÈn. TiÓu ban biªn b¶n (hai ng−êi men-sª-
®· ®i tíi bïng næ khi tiÓu ban thø nhÊt tõ chøc, ⎯ nh−ng vÝch vµ hai ng−êi b«n-sª-vÝch) sau khi ®¹i héi kÕt thóc ®·
chÝnh lóc ®ã t«i kh«ng cã mÆt trong phßng häp. T«i cßn cã ®−îc quyÒn réng r·i ch−a tõng cã vµ kh«ng râ rµng:
nhí mét sù viÖc, hiÓn nhiªn lµ kh¸ lín, cã liªn quan tíi phª chuÈn nh÷ng biªn b¶n ch−a hoµn thµnh. Trong tr−êng
viÖc x¸c ®Þnh thµnh phÇn cña ®¹i héi. §ã lµ b¶n kh¸ng nghÞ hîp ph©n kú ý kiÕn, tiÓu ban ®ã ph¶i kªu gäi ®Õn çc ®¹i biÓu
cña c«ng nh©n Ti-phlÝt (cã lÏ tíi 200 ng−êi) chèng l¹i t− ®¹i héi cã mÆt ë Pª-tÐc-bua. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã rÊt ®¸ng
çch ®¹i biÓu cña ®oµn ®¹i biÓu Ti-phlÝt, ®oµn nµy hÇu nh− buån. T«i sî r»ng chóng ta sÏ kh«ng cã ®−îc nh÷ng biªn
toµn lµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch vµ xÐt vÒ sè ng−êi th× b¶n tèt nh− biªn b¶n §¹i héi II vµ §¹i héi III. §µnh r»ng
rÊt næi bËt, cã lÏ tíi 11 ng−êi. B¶n kh¸ng nghÞ ®ã ®· ®−îc
chóng ta cã hai ng−êi ghi tèc ký vµ mét sè bµi ph¸t biÓu
®äc ë ®¹i héi, do ®ã ph¶i ®−îc ghi vµo biªn b¶n13.
cã ®−îc ghi gÇn nh− toµn v¨n chø kh«ng ph¶i d−íi h×nh
C«ng t¸c cña çc tiÓu ban thÈm tra t− çch ®¹i biÓu còng
thøc tãm t¾t nh− tr−íc kia, ⎯ nh−ng kh«ng thÓ nãi ®Õn
ph¶i ®−îc tr×nh bµy trong biªn b¶n, chØ cÇn nh÷ng tiÓu
chuyÖn cã mét b¶n tèc ký ®Çy ®ñ vÒ çc cuéc tranh luËn
ban Êy hoµn thµnh c«ng t¸c cña m×nh mét çch cã chó ý ®«i
ë ®¹i héi, v× nh− hai ng−êi ghi tèc ký ®· nhiÒu lÇn tuyªn
chót vµ lµm b¸o ço thùc sù vÒ viÖc thÈm tra t− çch ®¹i bè tr−íc ®¹i héi, hä tuyÖt ®èi kh«ng thÓ lµm xuÓ mét c«ng
biÓu vµ vÒ tÊt c¶ çc cuéc bÇu cö ®¹i biÓu ®¹i héi. ViÖc t¸c nh− thÕ. Víi t− çch lµ mét chñ tÞch, t«i ®· ®Æc biÖt
®ã cã ®−îc lµm kh«ng, trong biªn b¶n cã ghi b¸o ço kh«ng, ®ßi hái r»ng th− ký v« luËn thÕ nµo còng ph¶i cung cÊp
t«i kh«ng ®−îc biÕt. NÕu kh«ng th× kh«ng nghi ngê g× nh÷ng b¶n tãm t¾t tèt, mÆc dï rÊt ng¾n; theo t«i nh÷ng b¶n
c¶ lµ çc tiÓu ban kh«ng cã sù chó ý vµ thËn träng cÇn tèc ký vÒ nh÷ng lêi ph¸t biÓu ç biÖt lµ nh÷ng b¶n bæ sung
thiÕt ®èi víi nhiÖm vô cña m×nh. NÕu cã th× cã lÏ t«i ph¶i qu¸ phong phó cho çc biªn b¶n, nh−ng cÇn cã mét ®iÒu c¬
söa ch÷a nhiÒu chç trong nh÷ng ®iÒu ®· nãi ë trªn, v× r»ng b¶n lµ kh«ng ph¶i chØ nh÷ng lêi ph¸t biÓu ç biÖt mµ tÊt
trong mét vÊn ®Ò kh«ng cã tÝnh nguyªn t¾c, mµ chØ cã tÝnh c¶ nh÷ng cuéc tranh luËn, kh«ng lo¹i trõ cuéc tranh luËn
chÊt cô thÓ vµ thùc tÕ nh− thÕ, th× dùa vµo nh÷ng Ên t−îng nµo, Ýt ra ®Òu ph¶i cã tãm t¾t14.
chung sÏ ®Æc biÖt dÔ sai lÇm vµ viÖc nghiªn cøu tµi liÖu mét
çch cÈn thËn lµ ®Æc biÖt quan träng. II
Nh©n tiÖn, ®Ó nãi hÕt mäi vÊn ®Ò thuéc vÒ h×nh thøc
BÇu cö ®oµn chñ tÞch.
vµ nhanh chãng chuyÓn sang nh÷ng vÊn ®Ò vÒ nguyªn t¾c
®¸ng chó ý h¬n, t«i sÏ nãi vÒ çc biªn b¶n. T«i sî r»ng c¶ vÒ Ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cña ®¹i héi
ph−¬ng diÖn ®ã, ®¹i héi nµy cña chóng ta kÐm h¬n c¶ §¹i Giê ®©y t«i xin chuyÓn sang nãi vÒ c«ng t¸c cña ®¹i
héi II vµ §¹i héi III. Trong c¶ hai ®¹i héi nµy çc biªn b¶n héi theo tr×nh tù çc cuéc häp. BiÓu quyÕt vÒ bÇu cö ®oµn
hoµn toµn ®−îc ®¹i héi phª chuÈn. Trong ®¹i héi thèng chñ tÞch lµ cuéc biÓu quyÕt ®Çu tiªn, thùc ra cuéc biÓu quyÕt
nµy ®· quyÕt ®Þnh tr−íc (dï lµ ng−êi ngoµi cuéc thÊy ®iÒu héi ph¸ lªn c−êi, ®ång chÝ Êy nãi víi nh÷ng ng−êi men-sª-
®ã l¹ lïng nh− thÕ nµo) tÊt c¶ nh÷ng cuéc biÓu quyÕt quan vÝch: çc ®ång chÝ muèn tr−íc hÕt lµ "nuèt tröng" hoÆc
träng nhÊt cña ®¹i héi. GÇn 60 phiÕu (cã lÏ 58 phiÕu, nÕu "c¾t cæ" nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, råi míi hîp nhÊt víi
t«i kh«ng nhí sai) ®· bÇu cho Plª-kha-nèp vµ §an, trªn chóng t«i! Cè nhiªn ®ã lµ mét c©u nãi ®ïa, vµ t«i kh«ng
phiÕu bÇu chç ®¸ng lÏ cã tªn ng−êi øng cö thø ba th× m¶y may b¾t bÎ vÒ "nh÷ng ch÷ khñng khiÕp" nh− ch÷ "nuèt
th−êng l¹i bá trèng. T«i ®−îc h¬n 40 phiÕu mét Ýt hoÆc tröng", nh−ng c©u nãi ®ïa ®ã biÓu hiÖn mét çch næi bËt
gÇn 40 phiÕu. VÒ sau "ph¸i gi÷a" tù béc lé, thªm m−êi hoÆc viÖc ®¸nh gi¸ rÊt tróng t×nh h×nh chÝnh trÞ ®éc ®¸o ®ã.
m−êi l¨m phiÕu khi th× bá cho øng cö viªn nµy, khi th× Cuéc tranh luËn ®¸ng chó ý thø hai lµ cã nªn ®−a vÊn
bá cho øng cö viªn kh¸c. Ng−êi tróng cö lµ: Plª-kha-nèp ®Ò t×nh h×nh hiÖn nay cña cuéc çch m¹ng cña chóng ta vµ
h×nh nh− ®−îc 69 phiÕu (hay 71 ?), §an - 67 vµ t«i - 60. nh÷ng nhiÖm vô giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n vµo ch−¬ng
Çc cuéc tranh luËn vÒ vÊn ®Ò ch−¬ng tr×nh nghÞ sù tr×nh nghÞ sù kh«ng. Chóng t«i, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch,
cña ®¹i héi cã hai lÇn ®¸ng chó ý, v× nã soi s¸ng cho thµnh cè nhiªn chóng t«i t¸n thµnh, c¨n cø theo tuyªn bè 1) cña
phÇn vµ tÝnh chÊt ®¹i héi. Mét lµ, tranh luËn xem cã ®Æt vÊn ®Ò chóng t«i trong tê "Tin tøc cña §¶ng"15, sè 2. §øng trªn
hîp nhÊt víi çc ®¶ng d©n chñ - x· héi cña çc d©n téc quan ®iÓm nguyªn t¾c kh«ng thÓ nãi ®Õn chuyÖn tr¸nh vÊn
lªn hµng ®Çu kh«ng. Çc ®¶ng cña çc d©n téc ®−¬ng nhiªn ®Ò c¨n b¶n: çch m¹ng cã thùc sù ®ang ®i lªn kh«ng, vµ
lµ mong muèn ®iÒu ®ã. Chóng t«i còng t¸n thµnh. Nh÷ng hiÖn nay do ®iÒu kiÖn kh¸ch quan cña thêi cuéc nh÷ng h×nh
ng−êi men-sª-vÝch g¹t bá ®iÒu ®ã, lÊy cí lµ: tr−íc hÕt ®Ó thøc vËn ®éng çch m¹ng nµo lµ chñ yÕu, do ®ã n¶y ra
cho §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga tù x¸c ®Þnh, sau nh÷ng nhiÖm vô nµo cña giai cÊp v« s¶n. Trong khi tranh
®ã sÏ hîp nhÊt víi çc ®¶ng kh¸c, tr−íc hÕt "chóng ta" luËn ph¶n ®èi viÖc ®−a vÊn ®Ò ®ã nãi chung vµo ch−¬ng
h·y tù x¸c ®Þnh xem "chóng ta" lµ nh− thÕ nµo, råi sau tr×nh nghÞ sù cña ®¹i héi, nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch r¬i vµo
®ã chóng ta sÏ hîp nhÊt víi "hä". Chóng t«i ph¶n ®èi t×nh tr¹ng khã lßng mµ thÝch thó ®−îc. Nh÷ng lý do cña
lý do ®ã (vÒ mÆt t©m lý, lý do ®ã hoµn toµn cã thÓ hiÓu hä ®¹i lo¹i lµ nh− sau: ®ã lµ vÊn ®Ò lý luËn, kh«ng thÓ rµng
®−îc vµ xÐt theo quan ®iÓm bÌ ph¸i - men-sª-vÝch th× lµ buéc ®¶ng b»ng nh÷ng nghÞ quyÕt vÒ nh÷ng vÊn ®Ò nh− thÕ,
®óng): phñ nhËn nh÷ng ®¶ng cña çc d©n téc cã quyÒn tù quyÕt v.v., nh÷ng lý do cña hä trùc tiÕp lµm ng−êi ta ng¹c nhiªn
®Þnh cïng víi chóng ta, ®iÒu ®ã h¸ kh«ng ph¶i lµ kú qu¸i v× tÝnh gi¶ t¹o vµ kh«ng tù nhiªn cña chóng. Ng−êi ta ph¸
hay sao? NÕu "hä" hîp nhÊt víi "chóng ta" th× "chóng ta", lªn c−êi khi thÊy r»ng ®Ó tr¶ lêi ý kiÕn ph¸t biÓu h×nh nh−
kÓ c¶ hä, sÏ vµ ph¶i cïng nhau x¸c ®Þnh xem "chóng ta" cña §an, lµ ng−êi ®· kÞch liÖt ph¶n ®èi viÖc ®−a vÊn ®Ò
lµ nh− thÕ nµo. Cßn ph¶i chØ ra r»ng vÒ §¶ng d©n chñ-x· ®ã vµo ch−¬ng tr×nh nghÞ sù, th× mét trong nh÷ng diÔn gi¶
héi Ba-lan, th× Ban chÊp hµnh trung −¬ng thèng nhÊt ®· ký ®· rót ra tê "Tin tøc cña §¶ng" sè 2, vµ b×nh tÜnh ®äc
hiÖp nghÞ hîp nhÊt hoµn toµn ngay tõ tr−íc ®¹i héi. Tuy "nh÷ng lêi trÝ mÖnh" cña c−¬ng lÜnh s¸ch l−îc men-sª-vÝch:
nhiªn ng−êi ta vÉn g¹t bá viÖc ®Æt vÊn ®Ò ®ã lªn hµng ®Çu. "chóng t«i" ⎯ chÝnh chóng t«i, nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch, ⎯
§ång chÝ V¸c-s¸p-xki, mét thµnh viªn cña ®oµn ®¹i biÓu
Ba-lan ®· ph¸t biÓu ph¶n ®èi viÖc ®ã mét çch c«ng khai
_______________________________________
1)
Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va,
®Õn nçi ®ång chÝ Êy thËm chÝ ®· kªu lªn, lµm cho c¶ ®¹i t.12, tr.263.
"chóng t«i thõa nhËn vµ ®Ò nghÞ ®¹i héi thõa nhËn". Lµm Kh«ng cÇn nãi ai còng hiÓu r»ng trong b¶n b¸o ço
sao mµ l¹i nh− thÕ, çc ®ång chÝ? diÔn gi¶ hái nh− vËy. nµy mµ tr×nh bµy tÊt c¶ nh÷ng chi tiÕt cña çc cuéc th¶o luËn
Ngµy h«m qua "chóng t«i ®· ®Ò nghÞ ®¹i héi thõa nhËn", hÕt søc réng r·i th× lµ qu¸ søc ®èi víi t«i. T«i cè g¾ng chØ
mµ ngµy h«m nay "chóng t«i ®Ò nghÞ ®¹i héi" kh«ng th¶o ph¸c ra ®iÒu chñ yÕu, nghÜa lµ b¶n chÊt cña "chñ tr−¬ng
luËn vÊn ®Ò ®ã? VÊn ®Ò ®· ®−îc ®Æt vµo ch−¬ng tr×nh nghÞ ®Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸" vµ nh÷ng lý do chèng l¹i chñ
sù cña ®¹i héi, nh−ng vÒ sau nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch vÉn tr−¬ng quèc h÷u ho¸ mµ tiÒn ®Ò lµ viÖc x©y dùng chÕ ®é
kiªn tr× ý kiÕn cña m×nh nh− chóng ta sÏ thÊy sau nµy. céng hoµ, v. v.. §ång thêi t«i chØ ra r»ng trung t©m tÊt
c¶ çc cuéc tranh luËn lµ çch ®Æt vÊn ®Ò cña Plª-kha-nèp,
III do chç nã cã tÝnh chÊt luËn chiÕn kÞch liÖt, bao giê còng
cã Ých vµ ®¸ng mong mái xÐt vÒ ph−¬ng diÖn ph©n chia râ
VÊn ®Ò ruéng ®Êt rµng nh÷ng khuynh h−íng c¨n b¶n cña trµo l−u t− t−ëng
VÊn ®Ò ruéng ®Êt, hay nãi ®óng h¬n, vÊn ®Ò c−¬ng lÜnh nµy hoÆc trµo l−u t− t−ëng kh¸c.
ruéng ®Êt ®−îc ®¹i héi ®Æt vµo hµng ®Çu. Cuéc tranh luËn Thùc chÊt cña "chñ tr−¬ng ®Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸"
rÊt lín. NhiÒu vÊn ®Ò nguyªn t¾c hÕt søc ®¸ng chó ý ®· lµ g×? Lµ giao ruéng ®Êt cña ®Þa chñ (hoÆc nãi ®óng h¬n:
®−îc ®Ò ra. Cã tÊt c¶ n¨m ng−êi b¸o ço: t«i ®· b¶o vÖ tÊt c¶ ruéng ®Êt t− h÷u lín) vµo tay çc héi ®ång ®Þa
dù ¸n cña tiÓu ban ruéng ®Êt (in trong cuèn s¸ch nhá: "Söa ph−¬ng hoÆc nãi chung vµo tay çc c¬ quan tù trÞ ®Þa
®æi c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña ®¶ng c«ng nh©n")1) vµ ®¶ kÝch ph−¬ng. PhÇn ruéng ®−îc chia cña n«ng d©n vµ ruéng ®Êt
chñ tr−¬ng ®Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸ cña Ma-xlèp. §ång cña nh÷ng ng−êi t− h÷u nhá vÉn ph¶i lµ së h÷u cña hä.
chÝ Gi«n ®· b¶o vÖ chñ tr−¬ng nµy. Ng−êi b¸o ço thø ba, Nh÷ng ®Þa s¶n lín "®−îc chuyÓn nh−îng" vµ thuéc së h÷u
Plª-kha-nèp, ®· b¶o vÖ Ma-xlèp vµ t×m çch lµm cho ®¹i héi
cña nh÷ng c¬ quan tù trÞ ®Þa ph−¬ng tæ chøc mét çch d©n
tin r»ng chñ tr−¬ng quèc h÷u ho¸ cña Lª-nin lµ chñ tr−¬ng
chñ. Cã thÓ diÔn ®¹t ®iÒu ®ã mét çch ®¬n gi¶n nh− sau:
cña ph¸i x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ cña ph¸i D©n ý.
ruéng ®Êt cña n«ng d©n vÉn sÏ lµ së h÷u cña n«ng d©n,
Ng−êi b¸o ço thø t− lµ SmÝt, ®· b¶o vÖ dù ¸n cña tiÓu
cßn ruéng ®Êt cña ®Þa chñ th× n«ng d©n cã thÓ thuª ë héi
ban ruéng ®Êt víi nh÷ng sù söa ch÷a theo tinh thÇn "ph−¬ng
¸n A" (xem ph−¬ng ¸n nµy trong cuèn s¸ch nhá ®· nãi ë ®ång ®Þa ph−¬ng, cã ®iÒu lµ thuª ë çc héi ®ång ®Þa ph−¬ng
trªn2)). Ng−êi b¸o ço thø n¨m lµ B«-ri-xèp ®· b¶o vÖ sù d©n chñ.
ph©n chia. XÐt vÒ kÕt cÊu, c−¬ng lÜnh cña ®ång chÝ nµy Víi t− çch lµ ng−êi b¸o ço ®Çu tiªn, t«i ®· kiªn quyÕt
lµ ®éc ®¸o, nh−ng xÐt vÒ thùc chÊt th× nã gÇn víi c−¬ng ph¶n ®èi ®Ò ¸n ®ã. §Ò ¸n ®ã kh«ng çch m¹ng. N«ng d©n
lÜnh cña chóng t«i h¬n hÕt, nã thay thÕ viÖc quèc h÷u sÏ kh«ng ñng hé ®Ò ¸n ®ã. §Ò ¸n ®ã lµ cã h¹i, nÕu kh«ng
ho¸, ⎯ mµ tiÒn ®Ò lµ viÖc thµnh lËp chÕ ®é céng hoµ, ⎯ b»ng cã mét chÕ ®é nhµ n−íc d©n chñ hoµn toµn triÖt ®Ó, cho
viÖc chia ruéng ®Êt thµnh së h÷u cña n«ng d©n. ®Õn c¶ chÕ ®é céng hoµ, nÕu kh«ng cã chÕ ®é çc quan chøc
ph¶i do nh©n d©n bÇu ra, nÕu kh«ng cã sù thñ tiªu qu©n
_______________________________________ ®éi th−êng trùc, v.v.. §ã lµ ba lý do chñ yÕu cña t«i.
1)
t.12, tr.317 - 318. T«i coi ®Ò ¸n ®ã lµ kh«ng çch m¹ng, mét lµ, v× trong
2)
Nh− trªn, tr. 317. ®Ò ¸n ®ã nãi ®Õn chuyÓn nh−îng nãi chung chø kh«ng ph¶i
tÞch thu (chuyÓn nh−îng kh«ng chuéc l¹i); hai lµ, vµ ®©y d©n. KhÈu hiÖu ®Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸ kh«ng bao giê
lµ ®iÒu chñ yÕu, v× trong ®Ò ¸n Êy kh«ng thÊy kªu gäi dïng trë thµnh khÈu hiÖu cña n«ng d©n çch m¹ng. NÕu çch
ph−¬ng thøc çch m¹ng ®Ó thùc hiÖn çch m¹ng ruéng ®Êt. m¹ng th¾ng lîi, th× lóc ®ã v« luËn thÕ nµo nã còng kh«ng
Nh÷ng lêi nãi su«ng vÒ chÕ ®é d©n chñ vÉn kh«ng nãi thÕ dõng l¹i ë chñ tr−¬ng ®Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸. NÕu
g× hÕt khi mµ nh÷ng ng−êi tho¶ hiÖp gi¶ nh©n gi¶ nghÜa çch m¹ng kh«ng th¾ng lîi, th× lóc ®ã "chñ tr−¬ng ®Þa
chñ tr−¬ng nh©n d©n tho¶ hiÖp víi chÕ ®é chuyªn chÕ, tøc ph−¬ng c«ng h÷u ho¸" chØ thµnh ra mét biÖn ph¸p míi
nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn16, tù x−ng lµ nh÷ng ®Ó lõa dèi n«ng d©n theo kiÓu c¶i çch n¨m 186117.
ng−êi d©n chñ. BÊt cø ph−¬ng thøc çch m¹ng ruéng ®Êt Lý do c¬ b¶n thø ba cña t«i nh− sau. Chñ tr−¬ng ®Þa
nµo còng ®Òu quy l¹i thµnh c¶i l−¬ng quan liªu - tù do chñ ph−¬ng c«ng h÷u ho¸ lµ cã h¹i nÕu lÊy "chÕ ®é d©n chñ"
nghÜa, thµnh c¶i l−¬ng theo kiÓu d©n chñ - lËp hiÕn, chø nãi chung lµm tiÒn ®Ò cho nã, chø kh«ng ph¶i ®Æc biÖt lÊy
kh«ng ph¶i thµnh çch m¹ng n«ng d©n nÕu kh«ng ®Ò ra khÈu chÕ ®é céng hoµ vµ viÖc nh©n d©n bÇu ra çc quan chøc
hiÖu b¶n th©n n«ng d©n, tøc çc uû ban n«ng d©n çch m¹ng, lµm tiÒn ®Ò cho nã. §Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸ lµ giao ruéng
lËp tøc giµnh lÊy ruéng ®Êt t¹i chç, ®Ó b¶n th©n ng−êi n«ng ®Êt cho çc c¬ quan chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng, cho çc c¬
d©n xö lý nh÷ng ruéng ®Êt ®· giµnh ®−îc Êy* tr−íc khi
quan tù trÞ. NÕu chÝnh quyÒn trung −¬ng kh«ng ph¶i lµ
Quèc héi lËp hiÕn toµn d©n ®−îc triÖu tËp. Kh«ng cã khÈu
chÝnh quyÒn hoµn toµn d©n chñ (chÕ ®é céng hoµ, v. v.),
hiÖu Êy th× chóng ta sÏ cã c−¬ng lÜnh c¶i çch ruéng ®Êt
th× lóc ®ã chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng cã thÓ vÉn chØ lµ "tù
theo kiÓu d©n chñ - lËp hiÕn hoÆc nöa d©n chñ - lËp hiÕn,
trÞ" trong nh÷ng çi nhá nhÆt, chØ lµ ®éc lËp trong vÊn
chø kh«ng ph¶i c−¬ng lÜnh cña çch m¹ng n«ng d©n.
®Ò tr¸ng men cho çc chËu giÆt, chØ lµ "d©n chñ" ngang nh−
Chóng ta bµn tiÕp. N«ng d©n sÏ kh«ng ñng hé chñ tr−¬ng
"d©n chñ" cña çc héi ®ång ®Þa ph−¬ng ë n−íc ta d−íi
®Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸. §Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸ cã
triÒu A-lÕch-xan-®r¬ III ch¼ng h¹n. Cßn trong nh÷ng vÊn
nghÜa lµ: ruéng ®Êt ®−îc chia th× lÊy kh«ng ph¶i tr¶ tiÒn,
®Ò quan träng vµ ®Æc biÖt lµ trong mét vÊn ®Ò c¬ b¶n nh−
cßn ruéng ®Êt cña ®Þa chñ th× ph¶i tr¶ tiÒn thuª cho héi
chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ, th× chÕ ®é d©n
®ång ®Þa ph−¬ng. N«ng d©n çch m¹ng kh«ng ®ång ý ®iÒu
chñ cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng so víi chÝnh quyÒn trung
®ã. Hä nãi: hoÆc lµ chóng t«i sÏ chia tÊt c¶ ruéng ®Êt, hoÆc
−¬ng ph¶n d©n chñ chØ lµ mét trß ch¬i. NÕu kh«ng cã chÕ
lµ chóng t«i sÏ biÕn tÊt c¶ ruéng ®Êt thµnh së h÷u cña toµn
®é céng hoµ vµ quan chøc kh«ng do nh©n d©n bÇu ra, th×
®Þa ph−¬ng c«ng h÷u hãa cã nghÜa lµ: giao ruéng ®Êt cña
* Trong dù ¸n cña t«i ®· nãi: "bÞ tÞch thu". §ång chÝ B«-ri-xèp
chØ ra mét çch chÝnh x¸c r»ng ®ã lµ mét çch nãi sai lÇm. CÇn nãi: ®Þa chñ cho chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng ®−îc bÇu ra, mÆc dï
"®−îc giµnh l¹i". TÞch thu lµ sù thõa nhËn vÒ mÆt ph¸p lý viÖc giµnh ngay c¶ chÝnh quyÒn trung −¬ng vÉn n»m trong tay T¬-rª-
l¹i, lµ viÖc dïng ph¸p luËt phª chuÈn viÖc giµnh l¹i. Chóng ta ph¶i ®Ò pèp vµ §u-ba-xèp. C¶i çch nh− thÕ sÏ lµ mét trß ch¬i vµ
ra khÈu hiÖu tÞch thu. §Ó thùc hiÖn khÈu hiÖu ®ã chóng ta ph¶i kªu mét trß ch¬i cã h¹i, v× bän T¬-rª-pèp vµ §u-ba-xèp sÏ ®Ó
gäi n«ng d©n giµnh l¹i. ViÖc n«ng d©n giµnh l¹i Êy ph¶i ®−îc thõa nhËn,
cho chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng ®−îc bÇu ra cã quyÒn x©y
hîp ph¸p ho¸ bëi Quèc héi lËp hiÕn toµn d©n, quèc héi nµy víi t−
çch lµ mét c¬ quan chuyªn chÝnh tèi cao cña nh©n d©n sÏ biÕn sù dùng nh÷ng èng dÉn n−íc, nh÷ng tµu ch¹y ®iÖn, v. v.,
giµnh l¹i thµnh mét sù tÞch thu trªn c¬ së ph¸p luËt do Quèc héi lËp nh−ng kh«ng bao giê cã thÓ ®Ó cho hä ®−îc qu¶n lý nh÷ng
hiÕn ban bè. ruéng ®Êt ®o¹t ®−îc cña ®Þa chñ. Bän T¬-rª-pèp vµ §u-ba-
xèp lóc ®ã sÏ chuyÓn nh÷ng ruéng ®Êt ®ã tõ nh÷ng "c¬ sö Êy. Chóng ta h·y gi¶ thiÕt mét lóc r»ng n−íc Nga M¸t-
quan chñ qu¶n" cña héi ®ång ®Þa ph−¬ng sang "c¬ quan chñ xc¬-va, tr−íc triÒu Pi-èt, trong thÕ kû XVII ®· thùc sù
qu¶n" cña bé néi vô, vµ n«ng d©n sÏ bÞ ba lÇn lõa dèi. thùc hiÖn quèc h÷u ho¸ ruéng ®Êt. Tõ ®ã cã thÓ rót ra
CÇn kªu gäi lËt ®æ bän T¬-rª-pèp vµ §u-ba-xèp, kªu gäi kÕt luËn g×? Theo l«-gÝch cña Plª-kha-nèp th× tõ ®ã cã thÓ
nh©n d©n bÇu ra tÊt c¶ çc quan chøc, chø kh«ng nªn ®¸ng rót ra kÕt luËn lµ tiÕn hµnh quèc h÷u ho¸ cã nghÜa lµ lµm
lÏ lµm viÖc ®ã vµ tr−íc khi lµm viÖc ®ã th× l¹i vÏ ra nh÷ng dÔ dµng cho viÖc phôc håi n−íc Nga M¸t-xc¬-va. Nh−ng
m« h×nh ®å ch¬i cña mét cuéc c¶i l−¬ng ®Þa ph−¬ng tù do l«-gÝch ®ã chÝnh lµ ngôy biÖn, chø kh«ng ph¶i lµ l«-gÝch,
chñ nghÜa nµo ®ã. hoÆc ®ã lµ ch¬i ch÷ mµ kh«ng ph©n tÝch c¬ së kinh tÕ cña
Cßn nh÷ng lý do cña Plª-kha-nèp ®Ó b¶o vÖ chñ tr−¬ng çc hiÖn t−îng hoÆc néi dung kinh tÕ cña çc kh¸i niÖm.
®Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸ lµ g×? Trong c¶ hai lÇn ph¸t Trong chõng mùc ë n−íc Nga M¸t-xc¬-va ®· cã (hoÆc lµ:
biÓu ®ång chÝ Êy ®Òu ®−a ra mét çch næi bËt nhÊt vÊn ®Ò nÕu ë n−íc Nga M¸t-xc¬-va ®· cã) quèc h÷u hãa ruéng
®¶m b¶o tr¸nh khái sù phôc håi. Lý do ®éc ®¸o ®ã lµ nh− ®Êt, th× c¬ së kinh tÕ cña sù quèc h÷u ho¸ lµ ph−¬ng thøc
sau. Quèc h÷u ho¸ ruéng ®Êt ®· tõng lµ c¬ së kinh tÕ cña s¶n xuÊt ch©u ¸. Kú thùc, ë n−íc Nga ph−¬ng thøc s¶n
n−íc Nga M¸t-xc¬-va cña thêi ®¹i tr−íc triÒu Pi-èt. Çch xuÊt t− b¶n chñ nghÜa tõ nöa thø hai thÕ kû XIX ®· ®−îc
m¹ng cña chóng ta hiÖn nay, còng nh− mäi cuéc çch m¹ng x¸c lËp vµ trong thÕ kû XX ®· chiÕm −u thÕ tuyÖt ®èi.
kh¸c, kh«ng bao hµm nh÷ng ®¶m b¶o tr¸nh khái sù phôc VËy th× trong lý do cña Plª-kha-nèp cßn l¹i çi g× ? §ång
håi. Cho nªn v× ®Ó tr¸nh sù phôc håi (nghÜa lµ kh«i phôc chÝ Êy ®· lÉn lén quèc h÷u ho¸ dùa trªn ph−¬ng thøc s¶n
trËt tù cò, tr−íc çch m¹ng) th× ®Æc biÖt ph¶i ®Ò phßng xuÊt ch©u ¸ víi quèc h÷u ho¸ dùa trªn ph−¬ng thøc s¶n
chÝnh viÖc quèc h÷u ho¸. xuÊt t− b¶n chñ nghÜa. Do sù ®ång nhÊt vÒ tõ, ®ång chÝ
Lý do ®ã cña Plª-kha-nèp ®−îc nh÷ng ng−êi men-sª- Êy kh«ng thÊy sù kh¸c nhau c¨n b¶n cña çc quan hÖ kinh tÕ,
vÝch coi lµ rÊt cã søc thuyÕt phôc, vµ hä ®· vç tay nhiÖt tøc quan hÖ s¶n xuÊt. Trong khi x©y dùng luËn cø cña m×nh
liÖt t¸n thµnh Plª-kha-nèp ®Æc biÖt lµ vÒ "nh÷ng lêi gay g¾t" vÒ sù phôc håi n−íc Nga M¸t-xc¬-va (nghÜa lµ h×nh nh− sù
®èi víi chñ tr−¬ng quèc h÷u ho¸ (t− t−ëng x· héi chñ phôc håi ph−¬ng thøc s¶n xuÊt ch©u ¸), thùc tÕ ®ång chÝ
nghÜa - çch m¹ng, v. v.). Kú thùc nÕu nghÜ mét tÝ, th× sÏ Êy ®· nãi vÒ sù phôc håi vÒ chÝnh trÞ, nh− sù phôc håi cña
dÔ dµng tin ch¾c r»ng lý do ®ã chØ lµ thuÇn tuý ngôy biÖn. triÒu Buèc-b«ng (mµ ®ång chÝ Êy ®· dÉn ra), nghÜa lµ vÒ
Thùc vËy, tr−íc hÕt h·y nh×n vµo "chñ tr−¬ng quèc h÷u sù phôc håi h×nh thøc qu¶n lý phi céng hoµ trªn c¬ së quan
ho¸ Êy ë n−íc Nga M¸t-xc¬-va, tr−íc triÒu Pi-èt". Chóng hÖ s¶n xuÊt t− b¶n chñ nghÜa.
ta h¼n ch−a nãi r»ng quan ®iÓm lÞch sö cña Plª-kha-nèp lµ ë ®¹i héi, ®· cã ai chØ cho Plª-kha-nèp r»ng ®ång chÝ
ë chç khuÕch ®¹i quan ®iÓm d©n tuý - tù do chñ nghÜa vÒ Êy lÇm lÉn ch−a ? Cã. Cã ®ång chÝ, ë ®¹i héi gäi lµ §ª-
n−íc Nga M¸t-xc¬-va. Nãi vÒ quèc h÷u ho¸ ruéng ®Êt ë mi-an, ®· nãi trong lêi ph¸t biÓu cña m×nh r»ng tõ "sù phôc
n−íc Nga tr−íc triÒu Pi-èt kh«ng ph¶i lµ mét çch nãi håi" mµ Plª-kha-nèp ®Þnh dïng ®Ó lµm cho chóng ta sî,
nghiªm tóc, - chóng ta chØ dÉn ra nh÷ng t¸c phÈm cña Cli- hoµn toµn kh«ng rót ra ®−îc g× c¶. Tõ tiÒn ®Ò cña luËn
u-tsÐp-xki, £-phi-men-c« vµ nh÷ng ng−êi kh¸c còng râ. Nh−ng chøng cña ®ång chÝ Êy rót ra ®−îc sù phôc håi n−íc Nga
chóng ta h·y g¹t bá nh÷ng c«ng viÖc t×m tßi vÒ mÆt lÞch M¸t-xc¬-va, nghÜa lµ sù phôc håi cña ph−¬ng thøc s¶n xuÊt
ch©u ¸, nghÜa lµ mét sù phi lý hoµn toµn trong thêi ®¹i ch©u ngäc cña mét çch nãi ý nhÞ ®Æc s¾c, mµ cã thÓ nãi
chñ nghÜa t− b¶n. Cßn tõ nh÷ng kÕt luËn vµ nh÷ng thÝ dô cßn lµ mét t− t−ëng s©u s¾c cña ng−êi m¸c-xÝt. Nh−ng
cña ®ång chÝ Êy th× rót ra ®−îc viÖc Na-p«-lª-«ng phôc t«i vÉn cø nghÜ r»ng ®ång chÝ Plª-kha-nèp lóng tóng mét
håi ®Õ chÕ hoÆc sù phôc håi cña dßng hä Buèc-b«ng sau çch bÊt lùc gi÷a sù phôc håi n−íc Nga M¸t-xc¬-va vµ
§¹i çch m¹ng t− s¶n Ph¸p. Nh−ng mét sù phôc håi nh− sù phôc håi thÕ kû XIX ë Ph¸p. T«i cø nghÜ r»ng "mãn ch¸o
thÕ kh«ng cã g× gièng víi ph−¬ng thøc s¶n xuÊt tiÒn t− ç kiÓu §ª-mi-an" trë thµnh "mét thµnh ng÷ lÞch sö" kh«ng
b¶n. §ã lµ ®iÒu thø nhÊt. Vµ thø hai lµ, mét sù phôc håi ph¶i ®èi víi ®ång chÝ §ª-mi-an (nh− nh÷ng ng−êi men-sª-
nh− thÕ chÝnh kh«ng ph¶i lµ hËu qu¶ cña viÖc quèc h÷u vÝch say s−a víi çi s¾c s¶o cña trÝ tuÖ Plª-kha-nèp vÉn
ho¸ ruéng ®Êt, mµ lµ hËu qu¶ cña viÖc b¸n ruéng ®Êt cña ®Þa
t−ëng) mµ ®èi víi ®ång chÝ Plª-kha-nèp. Ýt ra lµ, trong §¹i
chñ, nghÜa lµ hËu qu¶ cña biÖn ph¸p hÕt søc t− s¶n, thuÇn
héi thèng nhÊt, mét sè ®¹i biÓu ®· nãi tíi nh÷ng lêi ph¸t
tuý t− s¶n vµ hiÓn nhiªn lµ cñng cè quan hÖ s¶n xuÊt t−
biÓu cña Plª-kha-nèp vÒ "mãn sóp thËp cÈm kiÓu M¸t-xc¬-va"
s¶n, nghÜa lµ t− b¶n chñ nghÜa. Nh− thÕ nghÜa lµ tuyÖt ®èi
vµ vÒ "nh÷ng lêi ý nhÞ kiÓu xóc xÝch", khi nãi vÒ vÊn ®Ò
kh«ng mét sù phôc håi nµo mµ Plª-kha-nèp ®· g¸n ghÐp
vµo, ⎯ bÊt kÓ lµ phôc håi ph−¬ng thøc s¶n xuÊt ch©u ¸ giµnh chÝnh quyÒn trong cuéc çch m¹ng Nga hiÖn nay ®ång
(sù phôc håi n−íc Nga M¸t-xc¬-va), hay phôc håi thÕ kû chÝ Plª-kha-nèp ®· mua vui nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch cña
XIX ë Ph¸p, ⎯ l¹i cã quan hÖ víi vÊn ®Ò quèc h÷u ho¸. m×nh b»ng c©u chuyÖn mét chiÕn sÜ c«ng x· trong mét thµnh
VËy ®ång chÝ Plª-kha-nèp ®· tr¶ lêi nh÷ng lý do hoµn phè nhá nµo ®ã ë Ph¸p, ®· chÐn xóc xÝch sau khi cuéc
toµn kh«ng thÓ b¸c bá ®−îc Êy cña ®ång chÝ §ª-mi-an nh− "giµnh chÝnh quyÒn" thÊt b¹i.
thÕ nµo? §ång chÝ Êy ®· tr¶ lêi hÕt søc khÐo lÐo. §ång Nh− ®· nãi ë trªn, trong ®¹i héi, t«i lµ ng−êi b¸o ço
chÝ Êy kªu lªn r»ng Lª-nin lµ mét phÇn tö x· héi chñ nghÜa- ®Çu tiªn vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt. Ng−êi ta cho t«i kÕt luËn
çch m¹ng, cßn ®ång chÝ §ª-mi-an th× cho t«i ¨n mét mãn kh«ng ph¶i cuèi cïng mµ còng l¹i lµ ®Çu tiªn trong sè n¨m
ch¸o ç nµo ®ã kiÓu §ª-mi-an1). ng−êi b¸o ço. Cho nªn t«i ®· nãi sau ®ång chÝ §ª-mi-an
Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thÝch thó qu¸ chõng. Hä c−êi vµ tr−íc ®ång chÝ Plª-kha-nèp. Do ®ã, t«i kh«ng thÓ thÊy
®Õn vì bông khi nghe c©u nãi ý nhÞ ®Æc s¾c cña Plª-kha- tr−íc sù biÖn hé thiªn tµi cña Plª-kha-nèp chèng nh÷ng
nèp. Nh÷ng tiÕng vç tay vang déi c¶ héi tr−êng. Plª-kha- lý lÏ cña §ª-mi-na. T«i chØ nh¾c l¹i v¾n t¾t nh÷ng lý lÏ
nèp cã thÓ ch¾p v¸ ®−îc lý luËn vÒ sù phôc håi cña m×nh Êy vµ träng t©m kh«ng ph¶i lµ chØ ra sù trèng rçng hoµn
hay kh«ng, vÊn ®Ò ®ã vÜnh viÔn bÞ g¹t ra khái ®¹i héi men- toµn cña lËp luËn vÒ sù phôc håi coi nh− luËn cø cho chñ
sª-vÝch. tr−¬ng ®Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸, mµ lµ ph©n tÝch vÒ thùc
§−¬ng nhiªn, t«i hoµn toµn kh«ng cã ý phñ nhËn r»ng chÊt vÊn ®Ò phôc håi. T«i ®· hái ®ång chÝ Plª-kha-nèp:
c©u tr¶ lêi cña Plª-kha-nèp kh«ng nh÷ng chØ lµ mét ®iÒu ®ång chÝ nãi vÒ nh÷ng ®¶m b¶o nµo ®Ó tr¸nh sù phôc håi ?
Ph¶i ch¨ng lµ nãi vÒ ®¶m b¶o tuyÖt ®èi hiÓu theo nghÜa xo¸
_______________________________________ bá c¬ së kinh tÕ ®Î ra sù phôc håi? Hay lµ nãi vÒ ®¶m
1)
Thµnh ng÷ "mãn ch¸o ç kiÓu §ª-mi-an" ®−îc lÊy tõ truyÖn ngô
ng«n cña nhµ v¨n I. A. Cr−-lèp còng cïng tªn gäi. Néi dung trong
b¶o t−¬ng ®èi vµ t¹m thêi, nghÜa lµ nãi vÒ sù s¸ng t¹o ra
truyÖn ngô ng«n nµy muèn nãi r»ng mãn ch¸o ç mµ §ª-mi-an ®·i nh÷ng ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ kh«ng xo¸ bá b¶n th©n kh¶ n¨ng
kh¸ch qu¸ nhiÒu ®· lµm cho vÞ kh¸ch cña §ª-mi-an ghª sî mãn ch¸o ç Êy. phôc håi, mµ chØ lµm cho sù phôc håi ®ã thµnh ra Ýt cã
kh¶ n¨ng h¬n, chØ lµm khã kh¨n cho sù phôc håi ®ã? NÕu s¶n xuÊt hµng ho¸ nhá, trªn c¬ së së h÷u nhá cña n«ng
nãi vÒ ®¶m b¶o tuyÖt ®èi th× t«i sÏ tr¶ lêi: ®¶m b¶o d©n trong x· héi t− b¶n chñ nghÜa, kh«ng nh÷ng cã
hoµn toµn ®Ó tr¸nh sù phôc håi ë Nga (sau cuéc çch kh¶ n¨ng x¶y ra ë n−íc Nga, mµ thËm chÝ cßn kh«ng tr¸nh
m¹ng th¾ng lîi ë Nga) chØ cã thÓ lµ çch m¹ng x· héi khái, v× n−íc Nga chñ yÕu lµ mét n−íc tiÓu t− s¶n. Sau
chñ nghÜa ë ph−¬ng T©y. HiÖn nay kh«ng cã vµ kh«ng ®ã t«i l¹i nãi, xÐt vÒ ph−¬ng diÖn phôc håi, cã thÓ nãi lªn
thÓ cã ®¶m b¶o nµo kh¸c. Nh− thÕ nghÜa lµ vÒ ph−¬ng diÖn t×nh h×nh çch m¹ng Nga b»ng luËn ®iÓm sau ®©y: çch m¹ng
®ã, vÊn ®Ò quy l¹i ë chç çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n Nga cã ®ñ lùc l−îng cña m×nh ®Ó th¾ng lîi. Nh−ng nã
ë Nga rót côc cã thÓ lµm thÕ nµo vµ dïng çi g× ®Ó lµm kh«ng cã ®ñ lùc l−îng ®Ó gi÷ kÕt qu¶ cña th¾ng lîi. Nã cã
dÔ dµng hoÆc ®Èy nhanh çch m¹ng x· héi chñ nghÜa ë thÓ th¾ng lîi v× giai cÊp v« s¶n cïng víi n«ng d©n çch
ph−¬ng T©y. Chóng t«i nghÜ r»ng chØ cã mét c©u tr¶ lêi m¹ng cã thÓ hîp thµnh mét lùc l−îng kh«ng g× th¾ng næi.
vÊn ®Ò ®ã: nÕu ngµy 17 th¸ng M−êi18 th¶m h¹i g©y nªn Nã kh«ng thÓ gi÷ ®−îc th¾ng lîi v× trong mét n−íc cã
mét cao trµo m¹nh mÏ cña phong trµo c«ng nh©n ë ch©u nÒn kinh tÕ nhá rÊt ph¸t triÓn th× nh÷ng ng−êi s¶n xuÊt hµng
¢u, th× th¾ng lîi hoµn toµn cña çch m¹ng t− s¶n ë Nga ho¸ nhá (kÓ c¶ n«ng d©n) nhÊt ®Þnh sÏ quay ra chèng l¹i
hÇu nh− kh«ng tr¸nh khái (hay Ýt ra còng rÊt cã kh¶ n¨ng) ng−êi v« s¶n, khi ng−êi v« s¶n tõ chç giµnh tù do, tiÕn
g©y nªn mét lo¹t chÊn ®éng vÒ chÝnh trÞ ë ch©u ¢u, nh÷ng lªn chñ nghÜa x· héi. §Ó gi÷ ®−îc th¾ng lîi, ®Ó tr¸nh sù
chÊn ®éng nµy sÏ lµ sù thóc ®Èy m¹nh mÏ nhÊt cho çch m¹ng x· phôc håi, çch m¹ng Nga cÇn cã hËu bÞ kh«ng ph¶i ë n−íc
héi chñ nghÜa. Nga, cÇn cã sù gióp ®ì bªn ngoµi. Trªn thÕ giíi cã mét hËu
Giê ®©y chóng ta h·y xÐt ®¶m b¶o "thø hai", nghÜa lµ bÞ nh− vËy kh«ng ? Cã: giai cÊp v« s¶n x· héi chñ nghÜa ë
®¶m b¶o t−¬ng ®èi ®Ó tr¸nh sù phôc håi. C¬ së kinh tÕ cña ph−¬ng T©y.
sù phôc håi trªn c¬ së ph−¬ng thøc s¶n xuÊt t− b¶n chñ nghÜa, KÎ nµo nãi vÒ phôc håi mµ quªn ®iÒu ®ã, th× kÎ Êy tá
nghÜa lµ kh«ng ph¶i cña "sù phôc håi" kh«i hµi "n−íc Nga M¸t- ra cã çch nh×n cùc kú chËt hÑp vÒ çch m¹ng Nga. KÎ Êy
xc¬-va", mµ cña sù phôc håi theo kiÓu n−íc Ph¸p håi ®Çu quªn r»ng n−íc Ph¸p håi cuèi thÕ kû XVIII trong thêi ®¹i
thÕ kû XIX, lµ ë chç nµo? Lµ ë ®Þa vÞ cña ng−êi s¶n xuÊt çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n ®· bÞ nh÷ng n−íc nöa phong
hµng ho¸ nhá trong mäi x· héi t− b¶n. Ng−êi s¶n xuÊt hµng kiÕn l¹c hËu h¬n nhiÒu bao v©y, nh÷ng n−íc nµy lµ hËu
ho¸ nhá dao ®éng gi÷a lao ®éng vµ t− b¶n. Cïng víi giai bÞ cña sù phôc håi, cßn n−íc Nga ®Çu thÕ kû XX, trong
cÊp c«ng nh©n hä ®Êu tranh chèng chÕ ®é n«ng n« vµ nÒn thêi ®¹i çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n cña m×nh, th× l¹i ®−îc
chuyªn chÕ c¶nh s¸t. Nh−ng ®ång thêi hä l¹i cã xu h−íng nh÷ng n−íc tiªn tiÕn h¬n nhiÒu bao v©y, trong nh÷ng n−íc
muèn cñng cè ®Þa vÞ ng−êi t− h÷u cña hä trong x· héi nµy cã mét lùc l−îng x· héi cã kh¶ n¨ng trë thµnh hËu
t− s¶n, vµ do ®ã, nÕu nh÷ng ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn cña x· héi bÞ cña çch m¹ng.
®ã Ýt nhiÒu thuËn lîi (ch¼ng h¹n nh− sù phån vinh cña c«ng Tãm l¹i: sau khi ®· ®Ò ra vÊn ®Ò ®¶m b¶o tr¸nh khái
nghiÖp, sù më réng thÞ tr−êng bªn trong do cuéc çch m¹ng sù phôc håi, Plª-kha-nèp ®Ò cËp ®Õn mét lo¹t vÊn ®Ò hÕt
ruéng ®Êt, v.v.) th× ng−êi s¶n xuÊt hµng ho¸ nhá nhÊt søc lý thó, nh−ng kh«ng m¶y may gi¶i thÝch b¶n chÊt cña
®Þnh sÏ quay ra chèng l¹i ng−êi v« s¶n ®ang ®Êu tranh cho vÊn ®Ò vµ chØ ®i ra ngoµi (®−a nh÷ng thÝnh gi¶ men-sª-
chñ nghÜa x· héi. Do ®ã, t«i ®· nãi, sù phôc håi trªn c¬ së vÝch ®i ra ngoµi) vÊn ®Ò ®Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸. ThËt
thÕ, nÕu cét trô cña sù phôc håi t− b¶n chñ nghÜa (®Ó nh− lµ biÖn ph¸p ®¶m b¶o nÒn céng hoµ, kh«ng ph¶i
®−îc gän, chóng ta gäi sù phôc håi kh«ng ph¶i trªn c¬ nh− lµ mét thiÕt chÕ th−êng xuyªn, mµ nh− lµ c¬ së trong qu¸
së ph−¬ng thøc s¶n xuÊt ch©u ¸, mµ trªn c¬ së ph−¬ng tr×nh ®Êu tranh chèng chÕ ®é qu©n chñ ®Ó giµnh nÒn céng
thøc s¶n xuÊt t− b¶n chñ nghÜa, lµ nh− vËy) lµ giai cÊp hoµ, nghÜa lµ nh− mét biÖn ph¸p lµm dÔ dµng cho nh÷ng
nh÷ng ng−êi s¶n xuÊt hµng ho¸ nhá víi tÝnh çch mét thµnh tùu vÒ sau, nh− mét thiÕt chÕ l©m thêi vµ qu¸ ®é.
giai cÊp, th× ®iÒu ®ã cã quan hÖ g× víi chñ tr−¬ng ®Þa ph−¬ng Lóc ®ã Plª-kha-nèp ®· ®i tíi chç gäi lµ çc c¬ quan tù trÞ
c«ng h÷u ho¸ ? §Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸ lµ mét ®Þa ph−¬ng lín ®· thùc hiÖn ®Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸
trong nh÷ng h×nh thøc chiÕm h÷u ruéng ®Êt, nh−ng h¸ ch¼ng ruéng ®Êt lµ "nh÷ng céng hoµ" ®Þa ph−¬ng, nh÷ng céng
râ rµng lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n vµ chñ yÕu cña giai hoµ nµy còng lµ cét trô trong cuéc chiÕn tranh víi chÕ ®é
cÊp kh«ng thay ®æi do h×nh thøc chiÕm h÷u ruéng ®Êt, hay qu©n chñ.
sao ? Ng−êi tiÓu t− s¶n nhÊt ®Þnh vµ tÊt nhiªn lµ thµnh tr× VÒ luËn ®iÓm ®ã cÇn v¹ch ra nh− sau:
cña sù phôc håi chèng l¹i ng−êi v« s¶n c¶ trong viÖc quèc Mét lµ, c−¬ng lÜnh ®Çu tiªn cña Ma-xlèp vµ c−¬ng
h÷u ho¸, c¶ trong viÖc ®Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸ vµ c¶ lÜnh cña Gi«n ⎯ Plª-kha-nèp ⎯ C«-xt¬-rèp mµ ®¹i héi ®·
trong viÖc ph©n chia ruéng ®Êt. NÕu cã thÓ vÒ ph−¬ng diÖn th«ng qua, kh«ng cã lÊy mét ch÷ chØ ra r»ng ®Þa ph−¬ng
®ã v¹ch ra mét giíi h¹n râ rÖt gi÷a çc h×nh thøc chiÕm c«ng h÷u ho¸ ®−îc coi nh− lµ mét biÖn ph¸p l©m thêi,
h÷u ruéng ®Êt th× häa ch¨ng chØ lµ biÖn hé cho sù ph©n qu¸ ®é trong tiÕn tr×nh çch m¹ng, nghÜa lµ nh− mét c«ng
chia, v× sù ph©n chia lµ mét sù liªn hÖ chÆt chÏ h¬n gi÷a cô ®Êu tranh cho thµnh tùu vÒ sau. Do ®ã sù gi¶i thÝch Êy
ng−êi tiÓu chñ víi ruéng ®Êt, ⎯ mét sù liªn hÖ chÆt chÏ lµ mét "sù bÞa ®Æt tuú tiÖn" mµ v¨n b¶n cña c−¬ng lÜnh b¸c
h¬n vµ do ®ã khã c¾t ®øt h¬n*. Cßn bªnh vùc chñ tr−¬ng bá chø kh«ng chøng thùc. Ch¼ng h¹n nh−, trong khi ®Ò
®Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸ b»ng luËn cø vÒ sù phôc håi ra trong c−¬ng lÜnh cña m×nh nh÷ng uû ban n«ng d©n çch
th× thËt lµ buån c−êi. m¹ng víi tÝnh çch lµ c«ng cô cña çch m¹ng, víi tÝnh çch
Trong tiÕn tr×nh tranh luËn ë ®¹i héi, çc ®ång chÝ lµ c¬ së cña cuéc ®Êu tranh cho thµnh tùu sau nµy, t«i còng
Gi«n vµ Plª-kha-nèp ph¸t biÓu kÕt luËn sau t«i, ®· mét ®· nãi th¼ng ra nh− sau trong c−¬ng lÜnh cña t«i: ®¶ng
lÇn n÷a t×m çch kÝn ®¸o chuyÓn tõ luËn ®iÓm kh«ng tho¶ khuyªn çc uû ban n«ng d©n giµnh lÊy ruéng ®Êt vµ xö lý
®¸ng ®ã vÒ sù phôc håi sang mét luËn ®iÓm kh¸c, bÒ ngoµi nh÷ng ruéng ®Êt Êy tr−íc khi cã Quèc héi lËp hiÕn. Trong
tùa hå nh− t−¬ng tù, nh−ng hoµn toµn kh¸c vÒ néi dung. c−¬ng lÜnh Ma-xlèp ⎯ Gi«n ⎯ Plª-kha-nèp ⎯ C«-xt¬-rèp
Hä ®· b¶o vÖ chñ tr−¬ng ®Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸ kh«ng kh«ng nh÷ng kh«ng nãi ®Õn ®iÒu ®ã* mµ, tr¸i l¹i, ®· tr×nh
ph¶i theo quan ®iÓm ®¶m b¶o tr¸nh sù phôc håi nÒn qu©n
chñ sau khi thµnh lËp chÕ ®é céng hoµ, nghÜa lµ kh«ng ph¶i * ChÝnh v× trong c−¬ng lÜnh cña Plª-kha-nèp kh«ng nãi ®Õn ®iÒu
®ã, trong ®¹i héi chóng t«i hoµn toµn cã quyÒn so s¸nh sù gi¶i thÝch
* Chóng t«i nãi "häa ch¨ng chØ", bëi v× vÊn ®Ò: chÝnh mèi liªn hÖ míi vÒ chñ tr−¬ng ®Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸ víi "tù trÞ çch m¹ng"
mËt thiÕt nhÊt cña ng−êi tiÓu chñ víi "m¶nh ®Êt bÐ nhá" cña m×nh cã cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch. Vµ kh«ng ph¶i ai kh¸c mµ chÝnh Plª-kha-
ph¶i lµ thµnh tr× tèt nhÊt cña chñ nghÜa B«-na-p¸c-t¬ kh«ng, vÉn cßn nèp, sau nh÷ng lêi gi¶i thÝch l©u dµi cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vÒ
lµ mét vÊn ®Ò ch−a ®−îc gi¶i quyÕt. ë ®©y nãi mét çch tØ mØ vÒ vÊn vÊn ®Ò ®ã, ®· buéc ph¶i thõa nhËn r»ng khÈu hiÖu "tù trÞ çch m¹ng"
®Ò cô thÓ ®ã lµ kh«ng ph¶i chç. kh«ng gi¶i thÝch ®−îc g× cho ai c¶ mµ l¹i lµm cho nhiÒu ng−êi mÊt ph−¬ng
bµy mét çch kh¼ng ®Þnh kÕ ho¹ch s¾p ®Æt l©u dµi viÖc sö liªn hÖ g× víi chÕ ®é d©n chñ cña chÝnh quyÒn trung −¬ng
dông ruéng ®Êt. vµ cña c¬ cÊu nhµ n−íc? B¶n th©n nh÷ng lêi lÏ m¬ hå cña
Hai lµ, luËn cø chñ yÕu vµ c¨n b¶n chèng l¹i luËn ®iÓm Plª-kha-nèp kh«ng tr¸nh khái cã t¸c dông cña çi khÈu hiÖu
nãi trªn lµ ë chç d−íi çi vÎ ®¶m b¶o tr¸nh khái sù phôc "lµm cho ng−êi ta mÊt ph−¬ng h−íng" nh− khÈu hiÖu "tù
håi hoÆc sù ph¶n ®éng, c−¬ng lÜnh cña Plª-kha-nèp dÉn trÞ çch m¹ng næi tiÕng" (Plª-kha-nèp cho lµ "næi tiÕng").
tíi tháa hiÖp víi ph¸i ph¶n ®éng. Çc ®ång chÝ h·y nghÜ Thùc ra, c−¬ng lÜnh cña ®¶ng ta vÉn lµ c−¬ng lÜnh tho¶
®Õn b¶n th©n sù thËt: ch¼ng lÏ chóng ta kh«ng viÕt c−¬ng hiÖp víi ph¸i ph¶n ®éng. §ã kh«ng ph¶i lµ c−¬ng lÜnh d©n
lÜnh vµ ®Æc biÖt lµ c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt (n«ng d©n) cho chñ - x· héi mµ lµ c−¬ng lÜnh d©n chñ - lËp hiÕn, nÕu chóng
®«ng ®¶o quÇn chóng mµ chóng ta muèn l·nh ®¹o hay sao? ta c¨n cø vµo ý nghÜa chÝnh trÞ thùc tÕ cña nã trong t×nh
Vµ kÕt qu¶ nh− thÕ nµo? Nh÷ng ®¶ng viªn ç biÖt, ngay h×nh n−íc Nga hiÖn nay, chø kh«ng ph¶i c¨n cø vµo nh÷ng
c¶ ®Õn l·nh tô cña ®¶ng, sÏ nãi r»ng nh÷ng héi ®ång ®Þa lý do ®· ®−îc nãi ®Õn trong nh÷ng lêi ph¸t biÓu ç biÖt
ph−¬ng ®· tiÕn hµnh ®Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸ ruéng ®Êt cña çc diÔn gi¶ cña chóng ta. Nh÷ng lý do cña hä rÊt hay,
®Òu lµ nh÷ng céng hoµ chèng l¹i nÒn qu©n chñ ë trung
ý ®Þnh cña hä còng lµ nh÷ng ý ®Þnh rÊt d©n chñ - x· héi,
−¬ng. Cßn trong c−¬ng lÜnh th× çch m¹ng ruéng ®Êt trùc
nh−ng c−¬ng lÜnh thùc ra l¹i lµ c−¬ng lÜnh d©n chñ - lËp
tiÕp liªn hÖ râ rÖt víi chÕ ®é d©n chñ trong viÖc qu¶n lý
hiÕn nhiÔm ®Çy tinh thÇn "tho¶ hiÖp", chø kh«ng ph¶i tinh
®Þa ph−¬ng, nh−ng kh«ng cã lÊy mét ch÷ nµo nãi ®Õn sù
thÇn "çch m¹ng n«ng d©n" (Plª-kha-nèp nh©n tiÖn ®· nãi
liªn hÖ víi chÕ ®é d©n chñ hoµn toµn cña sù qu¶n lý trung
−¬ng vµ cña c¬ cÊu nhµ n−íc! T«i hái çc ®ång chÝ: ®«ng r»ng tr−íc kia chóng ta sî çch m¹ng n«ng d©n, nh−ng
®¶o çn bé cña ®¶ng sÏ lÊy g× lµm kim chØ nam trong c«ng hiÖn nay ph¶i vøt bá sù sî h·i ®ã ®i).
t¸c cæ ®éng vµ tuyªn truyÒn hµng ngµy cña chóng ta: lÊy Trªn kia t«i ®· ph©n tÝch ý nghÜa khoa häc cña lý lÏ
nh÷ng lêi lÏ cña Plª-kha-nèp vÒ "nh÷ng céng hoµ" ®Þa ph−¬ng "®¶m b¶o tr¸nh khái sù phôc håi". Giê ®©y t«i ®Ò cËp ®Õn
chèng chÕ ®é qu©n chñ trung −¬ng, hay lÊy b¶n th©n v¨n ý nghÜa chÝnh trÞ cña lý lÏ ®ã trong thêi ®¹i chÕ ®é lËp
b¶n cña c−¬ng lÜnh míi cña ®¶ng ta trong ®ã yªu cÇu vÒ hiÕn cña §u-ba-xèp vµ §u-ma nhµ n−íc cña ph¸i d©n chñ -
ruéng ®Êt cho n«ng d©n râ rµng lµ chØ liªn hÖ víi chÕ ®é lËp hiÕn21. ý nghÜa khoa häc cña lý lÏ ®ã b»ng sè kh«ng
d©n chñ cña sù qu¶n lý ®Þa ph−¬ng vµ hoµn toµn kh«ng hoÆc b»ng trõ mét. VÒ ph−¬ng diÖn chÝnh trÞ ®ã lµ vò khÝ
lÊy trong kho vò khÝ cña ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn vµ lµ mét
h−íng (xem "NhËt ký", sè 5). Ngay trong tê "TiÕn lªn"19 vµ "Ng−êi v« sù tiÕp tay cho ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn. Çc ®ång chÝ h·y
s¶n"20, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· nãi r»ng khÈu hiÖu "tù trÞ çch nh×n xem xung quanh m×nh: trµo l−u chÝnh trÞ nµo ®· hÇu
m¹ng" lµ kh«ng ®Çy ®ñ, kh«ng hoµn toµn, kh«ng biÓu thÞ nh÷ng ®iÒu nh− ®éc quyÒn chØ ra nguy c¬ cña sù phôc håi? Trµo l−u
kiÖn th¾ng lîi hoµn toµn cña çch m¹ng. Muèn cã th¾ng lîi ®ã kh«ng d©n chñ - lËp hiÕn. C©u tr¶ lêi mµ ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn
cÇn ph¶i cã tù trÞ çch m¹ng mµ cÇn cã chÝnh quyÒn çch m¹ng, vµ dïng ®Ó tr¶ lêi hµng triÖu lÇn cho çc ®ång chÝ trong ®¶ng
kh«ng ph¶i chØ chÝnh quyÒn çch m¹ng ®Þa ph−¬ng, mµ c¶ chÝnh quyÒn chóng ta, nh÷ng ng−êi ®· chØ ra m©u thuÉn gi÷a "chÕ
çch m¹ng trung −¬ng1).
®é d©n chñ" cña ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn vµ c−¬ng lÜnh qu©n
1)
Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, chñ, v.v. cña hä, c©u tr¶ lêi ®ã lµ g×? Lµ: ®ông ch¹m
t. 11, tr. 212 - 222, 246 - 264, 443 - 466. ®Õn chÕ ®é qu©n chñ cã nghÜa lµ g©y nªn nguy c¬ phôc håi.
§õng cã ®ông ®Õn chÕ ®é qu©n chñ, ⎯ hµng ngh×n ng−êi ViÖn ®Õn sù thiÕu nh÷ng ®¶m b¶o tr¸nh khái sù phôc
d©n chñ - lËp hiÕn kªu lªn nh− thÕ víi nh÷ng ng−êi d©n håi, ®ã lµ mét t− t−ëng d©n chñ - lËp hiÕn thuÇn tuý, lµ
chñ - x· héi ⎯ ®õng ®ông ch¹m ®Õn chÕ ®é qu©n chñ, v× mét vò khÝ chÝnh trÞ cña giai cÊp t− s¶n chèng l¹i giai cÊp
çc anh kh«ng cã nh÷ng ®¶m b¶o tr¸nh khái sù phôc håi. v« s¶n. Lîi Ých cña giai cÊp t− s¶n buéc nã ph¶i ®Êu tranh
Tho¶ hiÖp víi ph¸i ph¶n ®éng cßn h¬n lµ r−íc lÊy nguy c¬ chèng l¹i viÖc giai cÊp v« s¶n cïng víi n«ng d©n çch m¹ng
phôc håi, nguy c¬ ph¶n ®éng, ⎯ ®ã lµ toµn bé b¶n chÊt tiÕn hµnh çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n ®Õn cïng. Trong cuéc
cña sù anh minh vÒ chÝnh trÞ cña ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn, ®Êu tranh ®ã, nh÷ng nhµ triÕt häc vµ nh÷ng nhµ chÝnh trÞ
toµn bé c−¬ng lÜnh cña hä, toµn bé s¸ch l−îc cña hä,
cña giai cÊp t− s¶n tÊt nhiªn sÏ n¾m lÊy nh÷ng lý do lÞch
nh÷ng çi ®ã tÊt nhiªn xuÊt ph¸t tõ lËp tr−êng giai cÊp
sö, nh÷ng thÝ dô lÊy trong qu¸ khø. Trong qu¸ khø t×nh
cña ng−êi tiÓu t− s¶n, tõ nguy c¬ cho giai cÊp t− s¶n vÒ
h×nh bao giê còng x¶y ra nh− sau: c«ng nh©n bÞ ng−êi
mét cuéc çch m¹ng d©n chñ ®−îc tiÕn hµnh ®Õn cïng.
T«i chØ cö ra hai vÝ dô ®Ó chøng thùc nh÷ng ®iÒu ®· ta lõa bÞp, thËm chÝ sau th¾ng lîi cña çch m¹ng còng x¶y
nãi ë trªn. "Tù do nh©n d©n"22, c¬ quan ng«n luËn cña ra sù phôc håi, ⎯ cã nghÜa lµ c¶ ë n−íc ta còng kh«ng thÓ
Mi-li-u-cèp vµ GhÐt-xen, ®· viÕt håi th¸ng Ch¹p 1905 r»ng kh¸c thÕ ®−îc, ⎯ giai cÊp t− s¶n nãi nh− vËy, tÊt nhiªn lµ
M¸t-xc¬-va ®· chøng minh kh¶ n¨ng khëi nghÜa vò trang, nh»m lµm suy yÕu lßng tin t−ëng cña giai cÊp v« s¶n Nga
nh−ng khëi nghÜa vÉn lµ nguy h¹i, vµ kh«ng ph¶i v× khëi vµo lùc l−îng cña m×nh vµ vµo lùc l−îng cña chñ nghÜa
nghÜa lµ v« hy väng, mµ v× nh÷ng thµnh qu¶ cña khëi nghÜa x· héi ch©u ¢u. M©u thuÉn chÝnh trÞ s©u s¾c thªm vµ
rót côc vÉn bÞ thÕ lùc ph¶n ®éng quÐt s¹ch (dÉn ra trong ®Êu tranh chÝnh trÞ gay g¾t thªm, t×nh h×nh ®ã dÉn tíi sù
cuèn s¸ch cña t«i: "§¶ng d©n chñ - x· héi vµ §u-ma nhµ ph¶n ®éng, ⎯ ng−êi t− s¶n d¹y c«ng nh©n nh− vËy, ⎯ cã
n−íc"23). Mét vÝ dô kh¸c. Ngay trong tê "Ng−êi v« s¶n" nghÜa lµ cÇn hoµ ho·n nh÷ng m©u thuÉn ®ã: ®õng ®Êu tranh
n¨m 1905 t«i ®· dÉn ra nh÷ng ®o¹n trong bµi cña Vi-n«- cho th¾ng lîi mµ cø tháa hiÖp víi ph¸i ph¶n ®éng cßn tèt
gra-®èp1) ®¨ng trªn tê "Tin tøc n−íc Nga"24. Vi-n«-gra-®èp h¬n lµ liÒu víi nguy c¬ ph¶n ®éng sau th¾ng lîi.
®· nãi lªn nguyÖn väng muèn çch m¹ng Nga pháng theo Plª-kha-nèp b¸m lÊy vò khÝ t− t−ëng cña giai cÊp t−
kiÓu 1848 - 1849 chø kh«ng ph¶i theo kiÓu 1789 - 1793, nghÜa s¶n chèng l¹i giai cÊp v« s¶n, ®iÒu ®ã cã ph¶i ngÉu nhiªn
lµ muèn ë n−íc ta kh«ng cã nh÷ng cuéc khëi nghÜa th¾ng kh«ng? Kh«ng, ®iÒu ®ã lµ tÊt nhiªn sau khi Plª-kha-nèp
lîi, muèn çch m¹ng cña chóng ta kh«ng ®i ®Õn cïng, muèn ®¸nh gi¸ kh«ng ®óng cuéc khëi nghÜa th¸ng Ch¹p ("®¸ng lÏ
cho nã ph¶i chÊm døt nöa chõng v× sù ph¶n béi cña giai kh«ng nªn cÇm vò khÝ") vµ ®· tuyªn truyÒn trong tê "NhËt
cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa, v× sù tho¶ hiÖp cña giai cÊp nµy ký" ⎯ mµ kh«ng nãi th¼ng ra ⎯ lµ ®¶ng c«ng nh©n ph¶i ñng
víi chÕ ®é qu©n chñ. Vi-n«-gra-®èp ®em sù phôc håi d−íi hé §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Trong ®¹i héi vÊn ®Ò ®ã ®·
h×nh d¹ng mét tªn th−îng sÜ Phæ ®Ó lµm cho chóng ta sî ®−îc ®Ò cËp ®Õn trong thêi gian tranh luËn vÒ mét ®iÓm
h·i, ®−¬ng nhiªn lµ «ng ta kh«ng nãi mét lêi nµo vÒ mét kh¸c cña ch−¬ng tr×nh nghÞ sù, khi cuéc tranh luËn chuyÓn
"®¶m b¶o cho çch m¹ng" nh− giai cÊp v« s¶n §øc. sang vÊn ®Ò v× sao giai cÊp t− s¶n ngîi khen Plª-kha-nèp.
VÒ cuéc tranh luËn ®ã sau nµy t«i sÏ nãi ®Õn ®óng chç
_______________________________________
1)
Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, cña nã, ë ®©y t«i chØ nãi r»ng nh÷ng lý lÏ mµ t«i ®· tr×nh
t.11, tr.285-292. bµy ë trªn th× trong ®¹i héi t«i chØ v¹ch ra trªn nh÷ng nÐt
chung nhÊt chø kh«ng ph¸t triÓn lªn. "§¶m b¶o" cña chóng d©n" nµo ®ã. §ã kh«ng ph¶i lµ t− t−ëng cña ph¸i D©n ý
ta ®Ó "tr¸nh khái sù phôc håi" lµ tiÕn hµnh çch m¹ng ®Õn hay sao ? v. v vµ v. v..
cïng, chø kh«ng ph¶i tho¶ hiÖp víi ph¸i ph¶n ®éng1) ⎯ t«i Chóng t«i, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, c¶ t«i vµ V«i-nèp,
®· nãi nh− vËy. Vµ c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña t«i, hoµn toµn chóng t«i v« cïng c¶m t¹ Plª-kha-nèp vÒ nh÷ng luËn ®iÓm
lµ c−¬ng lÜnh cña cuéc khëi nghÜa n«ng d©n vµ cña c«ng ®ã. Nh÷ng lý lÏ ®ã chØ cã lîi cho chóng t«i vµ chóng t«i
cuéc triÖt ®Ó hoµn thµnh çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n, còng hoan nghªnh. Thùc thÕ, çc ®ång chÝ h·y nghÜ mét tÝ vÒ
chØ nãi ®iÒu ®ã. Ch¼ng h¹n nh− "çc uû ban çch m¹ng luËn ®iÓm ®ã: "v× c−¬ng lÜnh cña Lª-nin cã t− t−ëng giµnh
n«ng d©n" lµ con ®−êng duy nhÊt mµ khëi nghÜa n«ng d©n chÝnh quyÒn, cho nªn Lª-nin lµ ng−êi D©n ý". §©y lµ nãi
cã thÓ ®i (®ång thêi t«i hoµn toµn kh«ng ®èi lËp çc uû ban ®Õn c−¬ng lÜnh nµo? §Õn c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt. Trong
n«ng d©n víi chÝnh quyÒn çch m¹ng nh− nh÷ng ng−êi c−¬ng lÜnh ®ã dù ®Þnh ai lµ kÎ sÏ giµnh chÝnh quyÒn? N«ng
men-sª-vÝch ®· ®èi lËp chÕ ®é tù trÞ çch m¹ng víi chÝnh d©n çch m¹ng. Lª-nin cã lÉn lén giai cÊp v« s¶n víi n«ng
quyÒn çch m¹ng; t«i thÊy nh÷ng uû ban ®ã lµ mét trong d©n ®ã kh«ng? Kh«ng nh÷ng kh«ng lÉn lén, mµ cßn ®Æc biÖt
nh÷ng c¬ quan cña chÝnh quyÒn ®ã, mét trong nh÷ng c¬ chó ý ®Õn giai cÊp v« s¶n trong phÇn thø ba cña c−¬ng lÜnh cña
quan ®ßi hái ®−îc bæ sung b»ng nh÷ng c¬ quan trung −¬ng m×nh, phÇn ®ã (phÇn thø ba) ®· ®−îc ®¹i héi men-sª-vÝch
kh¸c, b»ng chÝnh phñ çch m¹ng l©m thêi vµ b»ng quèc héi hoµn toµn chÐp l¹i ®Ó ®−a vµo nghÞ quyÕt s¸ch l−îc cña m×nh!
lËp hiÕn toµn d©n). ChØ cã quy ®Þnh c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt §iÒu ®ã thËt lµ tuyÖt, cã ph¶i kh«ng? B¶n th©n Plª-kha-
nh− vËy th× míi cã thÓ g¹t bá biÖn ph¸p gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nèp ®· nãi r»ng chóng ta, nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt, kh«ng ®−îc
ruéng ®Êt cña bän quan liªu - t− s¶n, cña bän Pª-t¬-run-kª- sî çch m¹ng n«ng d©n. Vµ ®ång thêi ®ång chÝ Êy l¹i thÊy
vÝch, R«-®i-tsÐp, Cau-phman vµ Cót-le. h×nh nh− viÖc n«ng d©n çch m¹ng giµnh chÝnh quyÒn lµ t−
Plª-kha-nèp kh«ng thÓ kh«ng nhËn thÊy ®Æc ®iÓm c¬ b¶n t−ëng cña ph¸i D©n ý !! N«ng d©n çch m¹ng kh«ng giµnh
®ã trong c−¬ng lÜnh cña t«i. §ång chÝ Êy ®· chó ý ®Õn vµ chÝnh quyÒn th× lµm sao mµ cã thÓ cã çch m¹ng n«ng d©n
thõa nhËn ®Æc ®iÓm ®ã trong ®¹i héi. Nh−ng ®ång chÝ Êy th¾ng lîi ®−îc?? Plª-kha-nèp thùc ®· ®i th¼ng tíi chç nãi
nãi lªn sù thõa nhËn cña m×nh (b¶n tÝnh cña ®ång chÝ Êy nh÷ng ®iÒu phi lý. Mét khi ®· r¬i vµo mét mÆt dèc nghiªng th×
vèn lµ nh− vËy) d−íi h×nh thøc mãn ch¸o ç kiÓu §ª-mi-an ®ång chÝ Êy tr−ît xuèng kh«ng g× k×m h·m næi. Lóc ®Çu
hoÆc d−íi h×nh thøc ch¸o thiu kiÓu Plª-kha-nèp. Ph¶i, ph¶i, ®ång chÝ Êy phñ nhËn kh¶ n¨ng giai cÊp v« s¶n giµnh chÝnh
trong c−¬ng lÜnh cña Lª-nin cã t− t−ëng giµnh chÝnh quyÒn. quyÒn trong cuéc çch m¹ng hiÖn nay. Giê ®©y ®ång chÝ Êy
B¶n th©n Lª-nin thõa nhËn ®iÒu ®ã. Nh−ng chÝnh ®iÒu ®ã l¹i phñ nhËn kh¶ n¨ng n«ng d©n çch m¹ng giµnh chÝnh quyÒn
lµ kh«ng tèt. §ã lµ t− t−ëng cña ph¸i D©n ý. Lª-nin ®ang trong cuéc çch m¹ng hiÖn nay. Nh−ng nÕu c¶ giai cÊp v«
kh«i phôc t− t−ëng cña ph¸i D©n ý. Çc ®ång chÝ, çc ®ång s¶n lÉn n«ng d©n çch m¹ng ®Òu kh«ng thÓ giµnh chÝnh
chÝ h·y ®Êu tranh chèng l¹i sù kh«i phôc t− t−ëng cña ph¸i quyÒn, th× nh− thÕ nghÜa lµ chÝnh quyÒn ph¶i n»m nguyªn
D©n ý. Lª-nin thËm chÝ nãi ®Õn mét "tÝnh s¸ng t¹o cña nh©n trong tay Nga hoµng vµ trong tay §u-ba-xèp. Hay lµ chÝnh
quyÒn ph¶i do nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn n¾m? Nh−ng
_______________________________________ b¶n th©n nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn kh«ng muèn giµnh
1)
t.12, tr.431.
chÝnh quyÒn, hä muèn gi÷ l¹i chÕ ®é q u © n c h ñ , q u © n
®éi th−êng trùc, th−îng nghÞ viÖn vµ nh÷ng çi tuyÖt T«i muèn nãi vµi lêi vÒ "tÝnh s¸ng t¹o cña nh©n d©n".
diÖu kh¸c. Trong ®¹i héi t«i ®· nãi ®Õn tÝnh s¸ng t¹o cña nh©n d©n
Trong ®¹i héi t«i nãi r»ng Plª-kha-nèp sî giµnh chÝnh theo ý nghÜa nµo?1). Theo ý nghÜa mµ t«i ®· nãi trong
quyÒn tøc lµ sî çch m¹ng n«ng d©n1), nãi nh− thÕ kh«ng cuèn s¸ch cña t«i: "Th¾ng lîi cña ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn vµ
®óng hay sao? V«i-nèp nãi r»ng Plª-kha-nèp håi cßn trÎ ®· nhiÖm vô cña ®¶ng c«ng nh©n" (cuèn s¸ch nµy ®· ®−îc
bÞ ph¸i D©n ý25 lµm cho sî h·i ®Õn nçi ngay c¶ khi b¶n ph©n ph¸t cho çc ®¹i biÓu ®¹i héi)2). T«i so s¸nh thêi kú
th©n ®ång chÝ Êy thõa nhËn tÝnh tÊt nhiªn cña çch m¹ng th¸ng M−êi - th¸ng Ch¹p 1905 víi thêi kú hiÖn nay cña
n«ng d©n vµ khi kh«ng mét ng−êi nµo trong nh÷ng ng−êi ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn, vµ nãi r»ng trong thêi kú çch m¹ng
d©n chñ - x· héi cßn cã ¶o t−ëng vÒ chñ nghÜa x· héi n«ng tÝnh s¸ng t¹o cña nh©n d©n (n«ng d©n çch m¹ng céng víi
d©n, ®ång chÝ Êy vÉn cßn bÞ ph¸i D©n ý ¸m ¶nh; nãi nh− nh÷ng ng−êi v« s¶n) phong phó h¬n vµ cã hiÖu qu¶ h¬n
thÕ kh«ng ®óng hay sao? Khi ë ®¹i héi V«i-nèp ch©m thêi kú cña ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn. Plª-kha-nèp coi ®ã lµ t−
biÕm nghÞ quyÕt cña ph¸i men-sª-vÝch vÒ khëi nghÜa vò trang t−ëng cña ph¸i D©n ý. Theo quan ®iÓm khoa häc, t«i coi ®ã
(trong nghÞ quyÕt ®ã, ®iÓm thø nhÊt b¾t ®Çu b»ng sù thõa lµ m¸nh khoÐ lÈn tr¸nh vÊn ®Ò quan träng nhÊt vÒ viÖc ®¸nh
nhËn nhiÖm vô "®o¹t chÝnh quyÒn trong tay chÝnh phñ gi¸ thêi kú th¸ng M−êi - th¸ng Ch¹p 1905. (Plª-kha-nèp còng
chuyªn chÕ"), ⎯ nghÞ quyÕt Êy nãi r»ng "giµnh chÝnh quyÒn" kh«ng nghÜ ®Õn viÖc ph©n tÝch h×nh thøc vËn ®éng cña thêi
lµ t− t−ëng cña ph¸i D©n ý, cßn "®o¹t chÝnh quyÒn" lµ chñ kú Êy trong "NhËt ký" cña ®ång chÝ Êy, vµ chØ h¹n chÕ ë
nghÜa M¸c ch©n chÝnh vµ s©u s¾c, th× ch©m biÕm nh− thÕ chç nãi ®¹o ®øc !). VÒ ph−¬ng diÖn chÝnh trÞ, ®ã chØ lµ mét
kh«ng ®óng hay sao? KÕt qu¶ chÝnh lµ nh− thÕ nµy: v× cuéc b»ng chøng míi chØ râ trong s¸ch l−îc Plª-kha-nèp gÇn víi
®Êu tranh chèng t− t−ëng cña ph¸i D©n ý trong §¶ng d©n ngµi Blan-c¬ vµ bän d©n chñ - lËp hiÕn nãi chung nh− thÕ nµo.
chñ - x· héi, nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ®· tÆng cho ®¶ng ta §Ó kÕt thóc vÊn ®Ò ruéng ®Êt, t«i muèn ®Ò cËp ®Õn luËn
c−¬ng lÜnh "®o¹t chÝnh quyÒn"... bëi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn. ®iÓm quan träng cuèi cïng cña Plª-kha-nèp. Plª-kha-nèp ®·
Cè nhiªn, kh«ng mét tiÕng kªu gµo nµo vÒ t− t−ëng cña nãi: Lª-nin lµ ng−êi m¬ −íc h·o, ®ång chÝ Êy cã ¶o t−ëng
ph¸i D©n ý lµm cho t«i kinh ng¹c. T«i nhí rÊt râ r»ng vÒ viÖc nh©n d©n bÇu cö çc viªn chøc, v. v.. ViÕt mét
nh÷ng ng−êi c¬ héi chñ nghÜa trong §¶ng d©n chñ - x· héi b¶n c−¬ng lÜnh cã kÕt côc hay nh− thÕ th× kh«ng khã. Kh«ng,
bao giê (ngay trong nh÷ng n¨m 1898 - 1900) còng n¾m lÊy ®ång chÝ h·y viÕt cho mét kÕt côc xÊu ®i. §ång chÝ h·y
con ngo¸o ép ®ã ®Ó chèng l¹i nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· lµm sao cho c−¬ng lÜnh cña ®ång chÝ ®−îc "x©y dùng hÕt
héi çch m¹ng. Vµ ®ång chÝ A-ki-mèp, trong §¹i héi thèng søc chu ®¸o" ®i.
nhÊt cña chóng ta ®· ph¸t biÓu nh÷ng lêi biÖn hé xuÊt Kh«ng nghi ngê g× c¶, trong lý lÏ ®ã cã mét ý mµ bÊt
s¾c cho bän ¸c-xen-rèt vµ bän d©n chñ - lËp hiÕn, chÝnh ®· cø ng−êi m¸c-xÝt nµo còng buéc ph¶i hÕt søc chó ý. Thùc
nh¾c l¹i ®iÒu ®ã ®óng lóc. T«i hy väng sÏ trë l¹i vÊn ®Ò
nµy trªn s¸ch b¸o. _______________________________________
1)
_______________________________________ t. 12, tr. 435.
1) 2)
Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va,
t.12, tr.435. t. 12, tr. 374 - 411.
vËy, c−¬ng lÜnh nµo chØ tÝnh ®Õn kÕt côc tèt th× c−¬ng lÜnh lÜnh cña t«i viÖc cho thuª ruéng ®Êt kh«ng biÕn vµo câi h−
®ã kh«ng thÝch dông. Nh−ng chÝnh vÒ ph−¬ng diÖn ®ã, v« (xÐt theo quan ®iÓm "t− t−ëng lµnh m¹nh" cña Plª-kha-
c−¬ng lÜnh cña t«i râ rµng lµ cao h¬n c−¬ng lÜnh cña Ma- nèp sù thñ tiªu viÖc cho thuª ruéng ®Êt trong x· héi t−
xlèp ⎯ ë ®¹i héi t«i tr¶ lêi Plª-kha-nèp nh− thÕ. §Ó tin ch¾c b¶n lµ mét sù c¶i t¹o cã tÝnh chÊt "¶o t−ëng" nÕu kh«ng h¬n
®iÒu ®ã, chØ cÇn nhí l¹i sù tån t¹i cña viÖc cho thuª ruéng th× còng kh«ng kÐm sù thñ tiªu qu©n ®éi th−êng trùc, v. v.).
®Êt lµ ®ñ. Ph−¬ng thøc s¶n xuÊt t− b¶n chñ nghÜa (vµ nöa Do ®ã cã thÓ thÊy r»ng t«i chó ý ®Õn "hiÖn thùc xÊu" mét
t− b¶n chñ nghÜa) trong n«ng nghiÖp cã ®Æc ®iÓm g× ? §©u çch nghiªm tóc h¬n Ma-xlèp nhiÒu, cßn hiÖn thùc tèt th×
®©u còng cã sù ph¸t triÓn cña viÖc cho thuª ruéng ®Êt. ë t«i tuyªn truyÒn cho n«ng d©n kh«ng ph¶i theo quan ®iÓm
n−íc Nga cã nh− vËy kh«ng ? Cã, ë møc ®é rÊt lín. Vµ ®ång tho¶ hiÖp cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn (céng hoµ ®Þa ph−¬ng
chÝ Gi«n ®· sai lÇm khi ®ång chÝ Êy b¸c bÎ t«i, tùa hå chèng l¹i chÕ ®é qu©n chñ trung −¬ng), mµ theo quan ®iÓm
trong c−¬ng lÜnh cña t«i cã ®iÒu v« lý: sau khi tÞch thu th¾ng lîi hoµn toµn cña çch m¹ng vµ th¾ng lîi cña chÕ
ruéng ®Êt cña ®Þa chñ vÉn cßn viÖc cho thuª ruéng ®Êt. VÒ ®é céng hoµ d©n chñ thùc sù.
®iÒu ®ã, ®ång chÝ Gi«n sai lÇm ë ba chç: mét lµ, trong Trong ®¹i héi, t«i ®Æc biÖt nhÊn m¹nh yÕu tè ®ã cña
c−¬ng lÜnh cña t«i tÊt c¶ phÇn ®Çu nãi vÒ nh÷ng b−íc c«ng t¸c tuyªn truyÒn chÝnh trÞ, nhÊt lµ trong c−¬ng lÜnh
®Çu cña çch m¹ng n«ng d©n (giµnh l¹i ruéng ®Êt tr−íc khi ruéng ®Êt, vµ cã thÓ lµ t«i cßn ph¶i nãi ®Õn vÊn ®Ò ®ã nhiÒu
triÖu tËp Quèc héi lËp hiÕn toµn d©n); cã nghÜa lµ trong c−¬ng lÇn trªn s¸ch b¸o. Trong ®¹i héi, ng−êi ta b¸c bÎ chóng
lÜnh cña t«i viÖc cho thuª ruéng ®Êt "kh«ng cßn sau khi" t«i, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch: chóng ta cã c−¬ng lÜnh chÝnh
tÞch thu, nh−ng ®−îc thõa nhËn lµ sù thËt, v× nã lµ mét trÞ, chÝnh ®ã míi lµ n¬i nãi vÒ chÕ ®é céng hoµ. Sù b¸c
sù thËt. Hai lµ, tÞch thu lµ chuyÓn së h÷u ruéng ®Êt sang bÎ ®ã chøng tá vÊn ®Ò hoµn toµn kh«ng ®−îc suy nghÜ kü.
tay ng−êi kh¸c, cßn viÖc chuyÓn së h÷u th× tù nã kh«ng Thùc vËy, chóng ta cã mét c−¬ng lÜnh chung vÒ nguyªn
m¶y may ®ông ch¹m ®Õn viÖc cho thuª ruéng ®Êt; ba lµ, t¾c (phÇn ®Çu trong c−¬ng lÜnh cña ®¶ng) vµ nh÷ng
viÖc cho thuª, nh− mäi ng−êi ®Òu biÕt, tån t¹i c¶ ë ruéng c−¬ng lÜnh riªng: vÒ chÝnh trÞ, vÒ c«ng nh©n, vÒ
®Êt cña n«ng d©n lÉn ë phÇn ruéng ®−îc chia. n«ng d©n. Trong phÇn c−¬ng lÜnh nãi vÒ c«ng nh©n (ngµy
Çc ®ång chÝ h·y xem vÒ mÆt "x©y dùng hÕt søc chu lµm viÖc 8 giê, v. v.) kh«ng ai ®Ò nghÞ nãi tr−íc ®Æc biÖt vµ
®¸o", vÒ mÆt chó ý kh«ng nh÷ng ®iÒu kiÖn tèt mµ c¶ ®Õn riªng ®Õn nh÷ng ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ cña cuéc c¶i t¹o nµy
nh÷ng ®iÒu kiÖn xÊu, chóng ta ®i tíi çi g×. Ma-xlèp sæ hoÆc cña cuéc c¶i t¹o kh¸c. V× sao? V× ngµy lµm viÖc
toÑt mét çch oai nghiªm viÖc cho thuª ruéng ®Êt. §ång 8 giê vµ nh÷ng c¶i çch t−¬ng tù trong bÊt cø ®iÒu kiÖn chÝnh
chÝ Êy trùc tiÕp vµ lËp tøc dù tÝnh mét cuéc çch m¹ng trÞ nµo còng kh«ng tr¸nh khái trë thµnh c«ng cô cña sù
cã thÓ xo¸ bá viÖc cho thuª ruéng ®Êt. Nh− t«i ®· chØ ra, vËn ®éng tiÕn lªn. Cßn trong c−¬ng lÜnh n«ng d©n th× cã
xÐt theo quan ®iÓm "hiÖn thùc xÊu" vµ sù cÇn thiÕt ph¶i nªn nãi tr−íc ®Æc biÖt vµ riªng ®Õn nh÷ng ®iÒu kiÖn chÝnh
tÝnh ®Õn hiÖn thùc ®ã, th× dù tÝnh ®ã lµ hoµn toµn phi trÞ kh«ng? Nªn, v× r»ng viÖc ph©n phèi l¹i ruéng ®Êt mét
lý. Tr¸i l¹i, tÊt c¶ phÇn thø nhÊt trong c−¬ng lÜnh cña t«i çch tèt nhÊt cã thÓ trë thµnh c«ng cô cña sù vËn ®éng
hoµn toµn ®−îc x©y dùng trªn c¬ së "hiÖn thùc xÊu" mµ giËt lïi d−íi sù thèng trÞ cña bän T¬-rª-pèp vµ bän
n«ng d©n çch m¹ng næi dËy chèng l¹i. Cho nªn trong c−¬ng §u-ba-xèp. Çc ®ång chÝ h·y xÐt dï chØ lµ c−¬ng lÜnh cña
Ma-xlèp: trong ®ã cã nãi vÒ viÖc giao ruéng ®Êt cho nhµ lµm ®iÒu kiÖn, ®ã lµ ®iÓm thø hai. V× sao nã l¹i sai ? V×
n−íc d©n chñ vµ çc c¬ quan tù trÞ ®Þa ph−¬ng d©n chñ, r»ng nã xem xÐt mét çch phiÕn diÖn phong trµo n«ng d©n,
nghÜa lµ mÆc dï ®· cã c−¬ng lÜnh chÝnh trÞ cña ®¶ng, trong ®ã chØ theo quan ®iÓm qu¸ khø vµ hiÖn ®¹i, mµ kh«ng chó ý
vÉn nãi tr−íc ®Æc biÖt vµ riªng vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ cña ®Õn quan ®iÓm t−¬ng lai. "Ph¸i chñ tr−¬ng ph©n chia" nãi
nh÷ng cuéc c¶i çch ruéng ®Êt hiÖn nay. Nh− thÕ nghÜa lµ víi t«i, khi tranh luËn chèng l¹i chñ tr−¬ng quèc h÷u ho¸,
kh«ng thÓ cã tranh luËn vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i lÊy nh÷ng nh− sau: n«ng d©n kh«ng muèn çi mµ hä nãi, khi ®ång
®iÒu kiÖn chÝnh trÞ ®Æc biÖt ®Ó nãi tr−íc nh÷ng yªu cÇu vÒ chÝ nghe hä nãi vÒ quèc h÷u ho¸. §ång chÝ h·y nh×n vµo
ruéng ®Êt. Toµn bé vÊn ®Ò lµ ë chç xÐt theo quan ®iÓm thùc chÊt cña vÊn ®Ò chø kh«ng ph¶i nh×n vµo lêi nãi.
khoa häc còng nh− xÐt theo quan ®iÓm chÕ ®é d©n chñ v« Ng−êi n«ng d©n muèn cã t− h÷u, quyÒn b¸n ruéng ®Êt,
s¶n triÖt ®Ó cã thÓ hay kh«ng cã thÓ g¾n liÒn cuéc çch cßn nh÷ng lêi nãi nh− "ruéng ®Êt cña trêi", v.v. th× ®ã chØ
m¹ng ruéng ®Êt c¨n b¶n kh«ng ph¶i víi viÖc nh©n d©n bÇu lµ çi vá t− t−ëng kho¸c lªn nguyÖn väng muèn lÊy ruéng ®Êt
ra çc viªn chøc, kh«ng ph¶i víi chÕ ®é céng hoµ, mµ trong tay ®Þa chñ.
víi "chÕ ®é d©n chñ" nãi chung, nghÜa lµ do ®ã c¶ víi chÕ T«i ®· tr¶ lêi "ph¸i chñ tr−¬ng ph©n chia" nh− sau:
tÊt c¶ ®iÒu ®ã lµ ®óng; nh−ng sù bÊt ®ång ý kiÕn gi÷a
®é d©n chñ cña bän d©n chñ - lËp hiÕn, hiÖn nay chÕ ®é
chóng t«i víi çc ®ång chÝ chØ b¾t ®Çu ë chç lµ çc ®ång
nµy, kh«ng phô thuéc vµo ý chÝ cña chóng ta, lµ h×nh thøc
chÝ coi vÊn ®Ò ®· ®−îc gi¶i quyÕt xong xu«i. Çc ®ång
gi¶ d©n chñ chñ yÕu vµ phæ biÕn nhÊt, cã ¶nh h−ëng nhÊt
chÝ ph¹m l¹i sai lÇm cña chñ nghÜa duy vËt cò mµ M¸c ®·
trªn b¸o chÝ vµ trong "x· héi". T«i nghÜ r»ng ®iÒu ®ã lµ
nãi: nh÷ng nhµ duy vËt cò ®· biÕt gi¶i thÝch thÕ giíi, nh−ng
kh«ng thÓ ®−îc. T«i dù ®o¸n r»ng ngay b©y giê thùc
chóng ta th× cÇn ph¶i c¶i t¹o thÕ giíi26. Còng ®óng nh− vËy,
tiÔn tÊt ph¶i söa ch÷a vµ sÏ söa ch÷a sai lÇm cña c−¬ng
nh÷ng ng−êi chñ tr−¬ng ph©n chia hiÓu ®óng lêi nãi cña
lÜnh ruéng ®Êt cña chóng ta, nghÜa lµ hoµn c¶nh chÝnh trÞ
n«ng d©n vÒ quèc h÷u ho¸, gi¶i thÝch ®óng lêi nãi ®ã, nh−ng
sÏ buéc nh÷ng ng−êi tuyªn truyÒn vµ cæ ®éng cña chóng
⎯ toµn bé thùc chÊt lµ ë chç nµy ⎯ nh−ng hä kh«ng
ta, trong cuéc ®Êu tranh víi bän d©n chñ - lËp hiÕn, chÝnh
biÕt biÕn sù gi¶i thÝch ®óng ®¾n ®ã thµnh ®ßn bÈy ®Ó c¶i
lµ ph¶i nhÊn m¹nh viÖc nh©n d©n bÇu ra çc viªn chøc vµ
t¹o thÕ giíi, thµnh c«ng cô cña sù vËn ®éng tiÕn lªn h¬n
chÕ ®é céng hoµ, chø kh«ng ph¶i nhÊn m¹nh chÕ ®é d©n
n÷a. VÊn ®Ò kh«ng ph¶i lµ buéc n«ng d©n ph¶i quèc h÷u
chñ cña ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn.
hãa thay cho ph©n chia (ph−¬ng ¸n A trong c−¬ng lÜnh cña
Cßn nãi ®Õn c−¬ng lÜnh ph©n chia ruéng ®Êt, th× trong
t«i t−íc bá mäi c¬ së cña nh÷ng t− t−ëng v« lý Êy, nÕu
®¹i héi t«i ®· nãi lªn th¸i ®é cña t«i ®èi víi c−¬ng lÜnh
nh÷ng t− t−ëng nµy n¶y ra ë mét ng−êi nµo ®ã). VÊn
®ã b»ng nh÷ng lêi sau nh−: chñ tr−¬ng ®Þa ph−¬ng c«ng
h÷u ho¸ lµ sai lÇm vµ cã h¹i, ph©n chia víi tÝnh çch lµ ®Ò lµ ë chç ng−êi x· héi chñ nghÜa, trong khi th¼ng tay bãc
c−¬ng lÜnh, lµ sai lÇm nh−ng kh«ng cã h¹i. Cho nªn cè nhiªn trÇn nh÷ng ¶o t−ëng tiÓu t− s¶n cña n«ng d©n vÒ "ruéng
t«i gÇn víi chñ tr−¬ng ph©n chia h¬n vµ s½n sµng bá phiÕu ®Êt cña trêi", ph¶i biÕt chØ cho n«ng d©n con ®−êng tiÕn
t¸n thµnh B«-ri-xèp chèng l¹i Ma-xlèp. Ph©n chia kh«ng lªn. T«i ®· nãi víi Plª-kha-nèp ë ®¹i héi, vµ t«i nh¾c l¹i
thÓ cã h¹i, v× n«ng d©n t¸n thµnh ph©n chia, ®ã lµ ®iÓm thø ®iÒu ®ã hµng ngh×n lÇn: nh÷ng nhµ thùc tiÔn sÏ tÇm th−êng
nhÊt; ph©n chia kh«ng cÇn lÊy viÖc triÖt ®Ó c¶i tæ nhµ n−íc ho¸ c−¬ng lÜnh hiÖn nay nh− hä ®· tÇm th−êng ho¸ ruéng
®Êt c¾t, ⎯ hä lµm cho sai lÇm nhá thµnh sai lÇm lín. vµ thiÓn cËn. Chóng ta chØ nªn gi¶i thÝch cho n«ng d©n nh÷ng
Hä sÏ chøng minh tÝnh −u viÖt cña sù ph©n chia cho ®¸m tiÒn ®Ò chÝnh trÞ tÊt yÕu cña quèc h÷u ho¸, coi nh− mét biÖn
n«ng d©n ®ang kªu lªn r»ng ruéng ®Êt kh«ng ph¶i cña ai ph¸p cã Ých, vµ sau ®ã ph¶i chØ ra tÝnh chÊt t− s¶n cña nã
c¶ mµ cña trêi, cña nhµ n−íc, b»ng çch ®ã hä sÏ lµm nhôc (phÇn thø ba trong c−¬ng lÜnh cña t«i hiÖn nay ®· ®−îc
vµ tÇm th−êng ho¸ chñ nghÜa M¸c. Chóng ta ph¶i nãi víi ®−a vµo nghÞ quyÕt cña §¹i héi thèng nhÊt còng lµm
n«ng d©n kh«ng ph¶i ®iÒu ®ã. Chóng ta ph¶i nãi: trong nh− thÕ).
nh÷ng lêi nãi vÒ ruéng ®Êt cña trêi, kh«ng ph¶i cña ai c¶, KÕt thóc c©u chuyÖn cña m×nh vÒ çc cuéc tranh luËn
hoÆc cña nhµ n−íc, cã mét ch©n lý to lín, chØ cÇn ph©n vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt ë ®¹i héi, t«i cßn muèn chØ ra nh÷ng
tÝch kü ch©n lý ®ã. NÕu ruéng ®Êt lµ cña nhµ n−íc vµ quèc sù söa ch÷a nµo ®· ®−îc ®−a vµo dù th¶o c−¬ng lÜnh cña
khè do T¬-rª-pèp n¾m, th× nh− thÕ cã nghÜa lµ ruéng ®Êt Ma-xlèp. Khi vÊn ®Ò lÊy dù th¶o c−¬ng lÜnh nµy hay dù
lµ cña T¬-rª-pèp. Çc anh cã muèn ®iÒu ®ã kh«ng? Çc th¶o c−¬ng lÜnh kia lµm c¬ së ®−îc ®−a ra biÓu quyÕt th×
anh cã muèn r»ng ruéng ®Êt r¬i vµo trong tay bän R«-®i- lóc ®Çu tÊt c¶ cã 52 phiÕu, tøc ch−a qu¸ b¸n, t¸n thµnh
tsÐp vµ bän Pª-t¬-run-kª-vÝch kh«ng, nÕu theo nguyÖn väng Ma-xlèp. GÇn 40 phiÕu t¸n thµnh viÖc ph©n chia (t«i ®øng
cña bän ®ã, chóng cã thÓ n¾m chÝnh quyÒn, do ®ã n¾m c¶ vÒ phÝa "ph¸i chñ tr−¬ng ph©n chia" ®Ó kh«ng ph©n t¸n sè
quèc khè n÷a? Vµ dÜ nhiªn, n«ng d©n sÏ tr¶ lêi: kh«ng, phiÕu ph¶n ®èi chñ tr−¬ng ®Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸).
chóng t«i kh«ng muèn. Chóng t«i sÏ kh«ng giao ruéng ®Êt ChØ khi bá phiÕu l¹i, dù th¶o cña Ma-xlèp míi thu ®−îc
®· t−íc ®o¹t ®−îc trong tay ®Þa chñ cho bän T¬-rª-pèp h¬n 60 phiÕu, khi ®ã tÊt c¶ nh÷ng ng−êi dao ®éng ®Òu
còng nh− cho bän R«-®i-tsÐp. NÕu nh− vËy th× tÊt c¶ çc ®· bá phiÕu t¸n thµnh ®Ó khái cã t×nh tr¹ng ®¶ng hoµn toµn
viªn chøc cÇn ph¶i do nh©n d©n bÇu ra, ph¶i thñ tiªu qu©n kh«ng cã c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt.
®éi th−êng trùc, ph¶i thiÕt lËp nÒn céng hoµ, ⎯ chØ lóc ®ã Trong nh÷ng ®iÓm söa ch÷a, nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch
viÖc chuyÓn ruéng ®Êt cho "quèc khè", viÖc chuyÓn ruéng ®· phñ quyÕt mét sù söa ch÷a cã quan hÖ ®Õn ®Þnh nghÜa
®Êt cho "nh©n d©n" míi sÏ lµ biÖn ph¸p kh«ng cã h¹i, mµ chÝnh x¸c h¬n cña kh¸i niÖm: nhµ n−íc d©n chñ. Chóng
cã lîi. Vµ xÐt theo quan ®iÓm khoa häc chÆt chÏ, theo quan t«i ®Ò nghÞ nãi: "n−íc céng hoµ d©n chñ ®¶m b¶o ®Çy ®ñ
®iÓm ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t− b¶n nãi chung, chÕ ®é chuyªn chÝnh cña nh©n d©n". §iÓm söa ch÷a ®ã xuÊt
chóng ta nhÊt ®Þnh ph¶i nãi, ⎯ nÕu chóng ta kh«ng muèn ph¸t tõ t− t−ëng ®· v¹ch ra ë trªn cho r»ng chñ tr−¬ng
xa rêi quyÓn III cña bé "T− b¶n", ⎯ r»ng quèc h÷u ho¸ ®Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸ mµ kh«ng cã chÕ ®é d©n chñ ®Çy
ruéng ®Êt lµ ®iÒu cã thÓ thùc hiÖn ®−îc trong x· héi t− ®ñ cña chÝnh quyÒn nhµ n−íc trung −¬ng, th× thËt sù lµ
s¶n, r»ng nã xóc tiÕn sù ph¸t triÓn kinh tÕ, lµm cho t− b¶n cã h¹i vµ cã thÓ tho¸i ho¸ thµnh c¶i çch ruéng ®Êt cña §¶ng
dÔ dµng c¹nh tranh vµ tu«n vµo n«ng nghiÖp, h¹ thÊp gi¸ d©n chñ - lËp hiÕn. Sù söa ch÷a ®· g©y nªn mét trËn phong
lóa m×, v. v.. Do ®ã, trong thêi ®¹i çch m¹ng n«ng d©n ba. ChÝnh lóc nµy t«i l¹i kh«ng cã mÆt trong héi tr−êng.
thËt sù, trong ®iÒu kiÖn chñ nghÜa t− b¶n ph¸t triÓn kh¸ T«i nhí r»ng khi t«i trë vÒ vµ ®i qua phßng bªn c¹nh th×
cao, v« luËn thÕ nµo chóng ta còng kh«ng thÓ cã th¸i ®é tiÕng ån µo bÊt th−êng ë "hµnh lang" vµ nhiÒu tiÕng kªu
phñ ®Þnh mét çch gi¶n ®¬n vµ chung chung ®èi víi quèc hµi h−íc lµm t«i kinh ng¹c: "§ång chÝ Gi«n ®· tuyªn bè -
h÷u ho¸. §ã lµ mét biÓu hiÖn chËt hÑp, phiÕn diÖn, th« lç thµnh lËp n−íc céng hoµ !". "Trong c−¬ng lÜnh cña ®ång chÝ
Êy kh«ng t×m thÊy nh÷ng ®¶m b¶o tr¸nh khái sù phôc håi". chi phèi cña çc c¬ quan tù trÞ ®Þa ph−¬ng lín) vµ cuèi
"§ång chÝ Plª-kha-nèp ®· phôc håi chÕ ®é qu©n chñ". cïng c¶ ph©n chia. §ång thêi, c¶ trong c−¬ng lÜnh vµ
Nh− ng−êi ta ®· kÓ cho t«i nghe, t×nh h×nh x¶y ra nh− trong nghÞ quyÕt s¸ch l−îc ®Òu kh«ng cã sù quy ®Þnh hoµn
sau. Theo b¶n tÝnh men-sª-vÝch dÔ bùc tøc vèn cã cña hä, toµn chÝnh x¸c khi nµo th× thùc hµnh ®Þa ph−¬ng c«ng h÷u
nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ®· bùc tøc vÒ sù söa ch÷a ®ã, ho¸, khi nµo th× thùc hµnh ph©n chia. Rót côc kh«ng ph¶i cã
thÊy trong sù söa ch÷a ®ã cã ý ®å bãc trÇn chñ nghÜa c¬ mét c−¬ng lÜnh ®−îc x©y dùng hÕt søc chu ®¸o, mµ
héi: ®Êy nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ph¶n ®èi chÕ ®é céng cã mét c−¬ng lÜnh x©y dùng rÊt kh«ng chu ®¸o*.
hoµ. Nh÷ng lêi nãi vµ nh÷ng tiÕng kªu c«ng phÉn næi lªn.
Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch còng bÞ khÝch ®éng lªn nh− th−êng IV
t×nh vÉn thÕ. Ng−êi ta ®ßi hái ph¶i tiÕn hµnh bá phiÕu cã §¸nh gi¸ thêi cuéc çch m¹ng vµ
ghi tªn. Lóc ®ã nhiÖt t×nh ®· s«i lªn cùc ®é. §ång chÝ Gi«n
nhiÖm vô giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n
®· bèi rèi vµ kh«ng muèn g©y ra tranh chÊp, cè nhiªn ®ång
chÝ Êy kh«ng m¶y may cã g× "ph¶n ®èi chÕ ®é céng hoµ"
VÊn ®Ò nªu lªn trong tiªu ®Ò ®· ®−îc ®Æt ra thµnh vÊn
®ång chÝ Êy ®· ®øng dËy vµ tuyªn bè r»ng b¶n th©n ®ång
®Ò thø hai ®Ó ®¹i héi th¶o luËn. B¸o ço viªn lµ M¸c-t−-
chÝ Êy thñ tiªu c«ng thøc cña m×nh vµ t¸n thµnh söa ch÷a.
nèp vµ t«i. Trong b¸o ço cña m×nh ®ång chÝ M¸c-t−-nèp
Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vç tay hoan nghªnh "viÖc tuyªn
kh«ng b¶o vÖ ®¬n thuÇn dù th¶o nghÞ quyÕt cña ph¸i men-
bè thµnh lËp nÒn céng hoµ". Nh−ng ®ång chÝ Plª-kha-nèp
sª-vÝch, in trong sè 2 tê "Tin tøc cña §¶ng". §ång chÝ Êy
hay mét ng−êi nµo kh¸c trong sè nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch
chñ yÕu "tr×nh bµy chung" vÒ nh÷ng quan ®iÓm cña m×nh
can thiÖp vµo, tranh c·i, yªu cÇu bá phiÕu l¹i, vµ "chÕ ®é
vµ phª b×nh chung çi mµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch gäi
qu©n chñ ®−îc phôc håi" ⎯ theo ng−êi ta kÓ l¹i víi t«i ⎯
lµ quan ®iÓm b«n-sª-vÝch.
tÊt c¶ lµ 38 phiÕu t¸n thµnh, 34 phiÕu chèng, (râ rµng lµ
§ång chÝ Êy ®· nãi vÒ §u-ma nh− lµ trung t©m chÝnh
nhiÒu ng−êi kh«ng cã mÆt ë héi tr−êng hoÆc kh«ng bá
trÞ, vÒ sù nguy h¹i cña t− t−ëng giµnh chÝnh quyÒn, vÒ tÇm
phiÕu).
quan träng cña c«ng cuéc x©y dùng hiÕn ph¸p trong thêi
Trong nh÷ng söa ch÷a ®· ®−îc th«ng qua, cÇn chØ ra
®¹i çch m¹ng. §ång chÝ Êy ®· phª ph¸n khëi nghÜa th¸ng
viÖc thay thÕ ch÷ "chuyÓn nh−îng" b»ng ch÷ "tÞch thu". Sau
Ch¹p, kªu gäi c«ng khai thõa nhËn thÊt b¹i cña chóng ta,
n÷a "ph¸i chñ tr−¬ng ®Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸" rót côc chØ trÝch nghÞ quyÕt cña chóng ta lµ ®· nªu ra "mÆt kü
còng ph¶i nh−îng bé "ph¸i chñ tr−¬ng ph©n chia", vµ ®ång
chÝ C«-xt¬-rèp ®· ®Ò ra mét sù söa ch÷a thõa nhËn mét çch * ë ®¹i héi mét ®ång chÝ men-sª-vÝch (Xt¬-ru-mi-lin), thuéc ph¸i
cã ®iÒu kiÖn sù ph©n chia. §¸ng lÏ lµ c−¬ng lÜnh ban ®Çu ph©n chia bé phËn, ®· phª ph¸n hÕt søc gay g¾t c−¬ng lÜnh "bÞ c¾t xÐn"
cña Ma-xlèp th×, nh− cã ng−êi ®· nãi mét çch ý nhÞ ë cña Ma-xlèp. §ång chÝ Êy ®äc mét b¶n tuyªn bè viÕt trong ®ã ®· chØ
®¹i héi, ng−êi ta ®· cã mét c−¬ng lÜnh "bÞ c¾t xÐn". VÒ thùc ra mét çch hÕt søc tróng vµ th¼ng tay ⎯ thËm chÝ cã thÓ nãi chÝnh
chÊt, trong c−¬ng lÜnh ®ã lÉn lén c¶ quèc h÷u ho¸ (mét x¸c h¬n, lµ ®· c«ng kÝch ⎯ m©u thuÉn bªn trong cña c−¬ng lÜnh võa
sè ruéng ®Êt nµo ®ã biÕn thµnh së h÷u toµn d©n ) c¶ ®Þa ®−îc x©y dùng ®ã. TiÕc thay, t«i kh«ng ghi tãm t¾t nh÷ng ®o¹n trÝch
ph−¬ng c«ng h÷u ho¸ (mét bé phËn ruéng ®Êt thuéc quyÒn trong bµi diÔn v¨n cña ®ång chÝ ®ã.
thuËt" vÊn ®Ò b·i c«ng vµ khëi nghÜa. §ång chÝ Êy nãi r»ng ®−êng lèi s¸ch l−îc. Nh−ng çc ®ång chÝ h·y xem nghÞ
"mÆc dÇu tÝnh chÊt ph¶n çch m¹ng cña hä, nh÷ng ng−êi quyÕt nµo trong hai nghÞ quyÕt ®ã qu¸n triÖt mét çch triÖt
d©n chñ - lËp hiÕn ®ang chuÈn bÞ cho sù ph¸t triÓn h¬n n÷a ®Ó h¬n quan ®iÓm c¬ b¶n ®ã ? NghÞ quyÕt nµo luËn chøng
cña çch m¹ng" (chóng t«i xin hái: v× sao trong nghÞ quyÕt quan ®iÓm ®ã mét çch ®óng ®¾n h¬n vµ chØ ra chÝnh x¸c
cña çc ®ång chÝ kh«ng nãi ®Õn ®iÒu ®ã ?). §ång chÝ Êy h¬n nh÷ng kÕt luËn rót ra tõ quan ®iÓm ®ã ?
®· nãi: "chóng ta ®ang ë vµo ®ªm tr−íc cña mét cuéc Vµ t«i ®· chØ ra r»ng luËn chøng trong nghÞ quyÕt men-
bïng næ çch m¹ng"* (chóng t«i l¹i hái: v× sao trong nghÞ sª-vÝch lµ hoµn toµn v« dông, r»ng ®ã lµ mét c©u nãi su«ng
quyÕt cña çc ®ång chÝ kh«ng cã ®iÒu ®ã?). §ång chÝ Êy thuÇn tuý, chø kh«ng ph¶i lµ luËn chøng ("®Êu tranh kh«ng
nh©n tiÖn ®· nãi: "kh¸ch quan mµ nãi, nh÷ng ng−êi d©n ®Ó cho chÝnh phñ cã sù lùa chän kh¸c". §ã lµ ®iÓn h×nh cña
chñ -lËp hiÕn ®ãng mét vai trß to lín h¬n nh÷ng ng−êi x· lêi nãi su«ng hoµn toµn ! ChÝnh lµ cÇn ph¶i chøng minh ®iÒu
héi chñ nghÜa - çch m¹ng". So s¸nh viÖc giµnh chÝnh quyÒn ®ã, c¶ khi kh«ng ph¶i d−íi h×nh thøc nh− thÕ. Nh÷ng ng−êi
víi t− t−ëng cña T¬-ca-tsÐp, ®−a §u-ma lªn hµng ®Çu men-sª-vÝch l¹i b¾t ®Çu tõ mét luËn ®iÓm ch−a ®−îc chøng
coi nh− khëi ®Çu cña "c«ng cuéc x©y dùng hiÕn ph¸p", minh vµ kh«ng thÓ chøng minh ®−îc). T«i ®· nãi r»ng kÎ
coi nh− hßn ®¸ t¶ng trong chÕ ®é "c¬ quan ®¹i biÓu", ⎯ ®ã nµo thùc sù thõa nhËn cao trµo çch m¹ng lµ kh«ng tr¸nh
lµ t− t−ëng c¬ b¶n trong b¸o ço cña ®ång chÝ M¸c-t−-nèp. khái, th× kÎ ®ã ph¶i rót ra kÕt luËn t−¬ng øng vÒ h×nh thøc
Còng nh− tÊt c¶ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch kh¸c, ®ång chÝ vËn ®éng chñ yÕu. VÊn ®Ò khoa häc vµ chÝnh trÞ c¬ b¶n mµ
Êy lµm cho s¸ch l−îc cña chóng ta thÝch øng mét çch tiªu
chóng ta ph¶i gi¶i quyÕt vµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch lÈn
cùc víi sù quanh co nhá nhÊt trong tiÕn tr×nh cña sù biÕn,
tr¸nh chÝnh lµ ë chç ®ã: theo hä, khi cã §u-ma th× chóng
lµm cho nã ph¶i phô thuéc vµo nh÷ng lîi Ých tr−íc m¾t,
ta ®i theo §u-ma, khi cã b·i c«ng vµ khëi nghÜa th× chóng
nh÷ng nhu cÇu (hay nh÷ng çi cã vÎ lµ nhu cÇu) t¹m thêi
ta ®i theo b·i c«ng vµ khëi nghÜa, nh−ng hä kh«ng muèn
vµ v« t×nh h¹ thÊp nh÷ng nhiÖm vô chñ yÕu vµ c¨n b¶n cña
hoÆc kh«ng thÓ chó ý ®Õn tÝnh tÊt yÕu cña h×nh thøc vËn
giai cÊp v« s¶n lµ chiÕn sÜ tiªn phong trong çch m¹ng d©n
®éng nµy hoÆc h×nh thøc vËn ®éng kh¸c. Hä kh«ng d¸m nãi
chñ - t− s¶n.
víi giai cÊp v« s¶n vµ toµn d©n h×nh thøc vËn ®éng nµo lµ
T«i ®· x©y dùng mét b¶n b¸o ço dùa trªn sù so s¸nh
chñ yÕu. Vµ nÕu nh− thÕ th× c©u nãi vÒ cao trµo çch m¹ng
mét çch chÝnh x¸c c¶ hai nghÞ quyÕt tr×nh bµy tr−íc ®¹i
vµ vÒ viÖc tiÕn hµnh çch m¹ng ®Õn cïng (nh÷ng ng−êi men-
héi. T«i nãi, trong c¶ hai nghÞ quyÕt ®ã ®Òu thõa nhËn r»ng
sª-vÝch ®· nãi hÕt søc kh«ng tho¶ ®¸ng: ®Õn kÕt côc l«-
çch m¹ng ®ang tiÕn lªn mét cao trµo míi, r»ng nhiÖm
gÝch) lµ mét lêi nãi su«ng trèng rçng. Nh− thÕ chÝnh lµ: kh«ng
vô cña chóng ta lµ cè g¾ng tiÕn hµnh çch m¹ng ®Õn cïng,
n©ng giai cÊp v« s¶n lªn vai trß ng−êi l·nh tô tiªn phong cña
vµ cuèi cïng chØ cã giai cÊp v« s¶n cïng víi n«ng d©n çch
çch m¹ng, ng−êi biÕt ®¸nh gi¸ çch m¹ng s©u h¬n vµ
m¹ng míi cã thÓ hoµn thµnh nhiÖm vô ®ã. H×nh nh− ba
réng h¬n, hiÓu s¸ch l−îc cña m×nh qua nh÷ng lîi Ých chung
luËn ®iÓm ®ã ph¶i quy ®Þnh sù thèng nhÊt hoµn toµn cña
vµ c¨n b¶n cña chÕ ®é d©n chñ, mµ l¹i h¹ thÊp giai cÊp v«
s¶n xuèng vai trß cña ng−êi tham gia thô ®éng vµ cña ng−êi
*
T«i ®Æt nh÷ng c©u mµ t«i ®· ghi trong ghi chó cña t«i vµo dÊu "c«ng nh©n b×nh th−êng" khiªm tèn cña çch m¹ng d©n chñ -
ngoÆc.
t− s¶n.
T«i ®· nãi, nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch chØ n¾m lÊy nöa VÊn ®Ò nh÷ng ¶o t−ëng lËp hiÕn, ®ã chÝnh lµ vÊn ®Ò
®Çu cña luËn ®iÓm næi tiÕng cña Hª-ghen: "tÊt c¶ çi g× hiÖn mµ c¨n cø vµo ®ã hiÖn nay ng−êi ta cã thÓ ph©n biÖt mét
thùc ®Òu hîp lý, tÊt c¶ çi g× hîp lý ®Òu hiÖn thùc". §u- çch dÔ dµng nhÊt, ®¸ng tin cËy nhÊt, ng−êi c¬ héi chñ nghÜa
ma lµ hiÖn thùc. Nh− thÕ nghÜa lµ §u-ma lµ hîp lý, hä víi ng−êi ñng hé sù ph¸t triÓn h¬n n÷a cña çch m¹ng.
nãi nh− vËy vµ tho¶ m·n víi ®iÒu ®ã. §Êu tranh ngoµi §u- Ng−êi c¬ héi chñ nghÜa tr¸nh bãc trÇn nh÷ng ¶o t−ëng
ma lµ "hîp lý", ⎯ chóng t«i tr¶ lêi nh− vËy. Cuéc ®Êu tranh ®ã. Ng−êi ñng hé çch m¹ng th¼ng tay chØ râ tÝnh chÊt lõa dèi
®ã sinh ra tõ toµn bé hoµn c¶nh hiÖn nay mét çch tÊt yÕu cña nh÷ng ¶o t−ëng ®ã. Êy thÕ mµ nh÷ng ng−êi men-sª-
kh¸ch quan. Nh− thÕ nghÜa lµ nã lµ "hiÖn thùc", mÆc dï vÝch d©n chñ - x· héi l¹i lµm thinh kh«ng nãi ®Õn vÊn ®Ò ®ã !
trong lóc nµy bÞ trÊn ¸p. Chóng ta kh«ng nªn theo ®u«i thêi Kh«ng d¸m c«ng khai vµ th¼ng th¾n nãi r»ng nh÷ng
cuéc mét çch n« lÖ; ®ã sÏ lµ chñ nghÜa c¬ héi. Chóng ta h×nh thøc ®Êu tranh håi th¸ng M−êi - th¸ng Ch¹p lµ kh«ng
ph¶i suy nghÜ kü vÒ nh÷ng nguyªn nh©n s©u xa h¬n cña sù thÝch dông vµ kh«ng ®¸ng mong muèn, nh÷ng ng−êi men-sª-
biÕn vµ nh÷ng hËu qu¶ xa h¬n cña s¸ch l−îc cña chóng ta. vÝch nãi ®iÒu ®ã d−íi mét h×nh thøc kÐm cái, che giÊu,
Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thõa nhËn trong nghÞ quyÕt gi¸n tiÕp, quanh co nhÊt. §iÒu ®ã hoµn toµn kh«ng xøng
cña hä r»ng çch m¹ng ®ang ®i lªn cao trµo, r»ng giai cÊp ®¸ng víi ng−êi d©n chñ - x· héi.
v« s¶n cïng víi n«ng d©n ph¶i tiÕn hµnh çch m¹ng ®Õn Nh÷ng luËn ®iÓm c¬ b¶n trong b¸o ço cña t«i lµ nh− thÕ.
cïng. Nh−ng kÎ nµo nghÜ mét çch thùc sù nh− vËy th× kÎ Tõ nh÷ng cuéc tranh luËn vÒ nh÷ng b¸o ço ®ã cÇn
®ã còng ph¶i biÕt rót ra kÕt luËn. NÕu lµ cïng víi n«ng ph¶i chØ ra nh÷ng sù kiÖn ®iÓn h×nh nh− sau. Trong ®¹i
d©n, th× cã nghÜa lµ çc ®ång chÝ coi giai cÊp t− s¶n qu©n héi cã mét ®ång chÝ tù gäi lµ B«-ri-x¬ Ni-c«-la-ª-vÝch ®·
chñ - tù do chñ nghÜa (ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn, v.v.) lµ kh«ng lµm cho t«i ph¶i thèt lªn trong lêi kÕt luËn cña t«i nh− sau:
tin cËy ®−îc. VËy th× v× sao çc ®ång chÝ kh«ng nãi ®iÒu ng−êi s¨n giái th× thó ch¹y ®Õn1). Khã cã g× næi bËt h¬n
®ã nh− ®· chØ ra trong nghÞ quyÕt cña chóng t«i ? V× sao ®iÒu mµ ®ång chÝ Êy lµm lµ tËp trung toµn bé "b¶n chÊt"
cña chñ nghÜa men-sª-vÝch l¹i. §ång chÝ Êy nãi r»ng nh÷ng
çc ®ång chÝ kh«ng nh¾c ®Õn mét lêi nµo vÒ sù cÇn thiÕt
ng−êi b«n-sª-vÝch coi "h×nh thøc vËn ®éng chñ yÕu" kh«ng
ph¶i ®Êu tranh víi nh÷ng ¶o t−ëng lËp hiÕn, nghÜa lµ víi
ph¶i lµ h×nh thøc hîp ph¸p vµ lËp hiÕn, mµ lµ nh÷ng cuéc
lßng tin vµo nh÷ng lêi høa vµ luËt ph¸p cña chÝnh phñ
vËn ®éng çch m¹ng cña quÇn chóng nh©n d©n ®«ng ®¶o,
chuyªn chÕ cò? Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn th−êng ®ã lµ "®iÒu kú l¹". §iÒu ®ã lµ "buån c−êi", v× kh«ng cã nh÷ng
quªn cuéc ®Êu tranh ®ã; b¶n th©n nh÷ng ng−êi d©n chñ - cuéc vËn ®éng nh− thÕ, cßn §u-ma th× cã thËt. Nh÷ng c©u vÒ
lËp hiÕn truyÒn b¸ nh÷ng ¶o t−ëng lËp hiÕn. Nh−ng ng−êi vai trß cña giai cÊp v« s¶n víi t− çch lµ "thñ lÜnh" hay "l·nh
d©n chñ - x· héi nµo quªn nhiÖm vô ®Êu tranh chèng nh÷ng tô", vÒ kh¶ n¨ng cña giai cÊp v« s¶n biÕn thµnh "çi ®u«i", v.v.
¶o t−ëng lËp hiÕn trong thêi kú çch m¹ng, th× vÒ chÝnh ⎯ ®ã lµ "siªu h×nh" vµ lµ "lêi nãi trèng rçng".
trÞ ng−êi ®ã xÕp m×nh ngang víi ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn. H·y cÊt cÆp kÝnh d©n chñ - lËp hiÕn cña ®ång chÝ ®i ! ⎯
TÊt c¶ nh÷ng c©u nãi vÒ "cao trµo çch m¹ng", vÒ "tiÕn hµnh t«i ®· tr¶ lêi ng−êi men-sª-vÝch triÖt ®Ó Êy nh− thÕ. ⎯ Lóc
çch m¹ng ®Õn cïng", vÒ "sù bïng næ míi cña çch m¹ng" _______________________________________
cã gi¸ trÞ g×, nÕu trong thùc tÕ ng−êi d©n chñ - x· héi 1)
kh«ng v¹ch trÇn nh÷ng ¶o t−ëng lËp hiÕn trong nh©n d©n? t.12, tr.444.
®ã ®ång chÝ sÏ thÊy c¶ phong trµo n«ng d©n ë Nga, c¶ çch m¹ng. VÒ sù thõa nhËn ®Êu tranh hîp ph¸p, nghÞ
sù bÊt m·n trong qu©n ®éi vµ c¶ phong trµo cña nh÷ng tr−êng, c¶i l−¬ng chñ nghÜa lµ cuéc ®Êu tranh chñ yÕu
ng−êi thÊt nghiÖp, ®ång chÝ sÏ thÊy nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh vµ hÇu nh− duy nhÊt. VÒ ý ®å muèn biÕn §¶ng d©n chñ - x·
hiÖn ®· "Èn nÊp" mµ thËm chÝ ng−êi t− s¶n «n hoµ còng kh«ng héi thµnh ®¶ng c¶i l−¬ng d©n chñ - x· héi. Ng−êi ta ngîi
d¸m phñ nhËn. Hä nãi th¼ng vÒ sù cã h¹i vµ sù kh«ng khen BÐc-stanh chÝnh lµ v× nh÷ng ®iÒu ®ã. Ng−êi t− s¶n
cÇn thiÕt cña nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh Êy. Vµ nh÷ng ngîi khen «ng ta vÒ chç «ng ta hoµ ho·n m©u thuÉn gi÷a lao
ng−êi men-sª-vÝch d©n chñ - x· héi chÕ giÔu nh÷ng h×nh ®éng vµ t− b¶n trong thêi ®¹i ®ªm tr−íc cña çch m¹ng x·
thøc ®ã. Sù kh¸c nhau gi÷a giai cÊp t− s¶n vµ nh÷ng ng−êi héi chñ nghÜa. Giai cÊp t− s¶n ngîi khen Plª-kha-nèp vÒ
men-sª-vÝch d©n chñ - x· héi lµ nh− thÕ. §óng hÖt nh− t×nh chç ®ång chÝ nµy hoµ ho·n m©u thuÉn gi÷a nh©n d©n çch
h×nh ®· x¶y ®Õn víi BÐc-stanh, mét ng−êi men-sª-vÝch §øc, m¹ng vµ chÕ ®é chuyªn chÕ trong thêi ®¹i çch m¹ng d©n
mét ng−êi d©n chñ - x· héi §øc çnh h÷u. Giai cÊp t− s¶n chñ - t− s¶n. Ng−êi ta ngîi khen Plª-kha-nèp vÒ chç ®ång
®· nhËn thÊy vµ tuyªn bè th¼ng ra r»ng nh÷ng h×nh thøc chÝ nµy thõa nhËn ®Êu tranh "nghÞ tr−êng" lµ h×nh thøc
®Êu tranh çch m¹ng ë §øc cuèi thÕ kû XIX lµ cã h¹i. ®Êu tranh chñ yÕu, vÒ chç ®ång chÝ nµy chØ trÝch cuéc ®Êu
BÐc-stanh ®· chÕ giÔu nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh Êy. tranh håi th¸ng M−êi - th¸ng Ch¹p vµ ®Æc biÖt lµ chØ trÝch
VÊn ®Ò BÐc-stanh ®−îc ®Ò cËp ®Õn ë ®¹i héi ®· dÉn khëi nghÜa vò trang. Ng−êi ta ngîi khen Plª-kha-nèp vÒ
®Õn vÊn ®Ò sau ®©y mét çch tù nhiªn: v× sao giai cÊp t− chç ®ång chÝ Êy ®· trë thµnh l·nh tô çnh h÷u cña §¶ng
s¶n khen ngîi Plª-kha-nèp? Sù thùc lµ c¶ mét khèi lín s¸ch d©n chñ - x· héi trong çc vÊn ®Ò s¸ch l−îc hiÖn nay.
b¸o t− s¶n - tù do chñ nghÜa ë Nga, c¶ ®Õn tê "Lêi nãi"27 T«i ®· quªn nãi thªm nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ®· cã
cña ph¸i th¸ng M−êi, ®· ngîi khen Plª-kha-nèp mét çch hÕt lËp tr−êng nh− thÕ nµo trong çc cuéc tranh luËn vÒ vÊn
søc nhiÖt t×nh, ⎯ sù thùc Êy ®¹i héi kh«ng thÓ kh«ng nãi ®Õn. ®Ò nh÷ng ¶o tr−ëng lËp hiÕn. Hä kh«ng cã lËp tr−êng Ýt
Plª-kha-nèp ®· øng chiÕn. §ång chÝ Êy nãi: giai cÊp t− nhiÒu v÷ng ch¾c: mét sè ng−êi trong bän hä nãi r»ng ®Êu
s¶n ngîi khen BÐc-stanh kh«ng ph¶i vÒ chç nã ®· ngîi khen tranh víi nh÷ng ¶o t−ëng lËp hiÕn lµ nhiÖm vô th−êng
t«i. Hä ngîi khen BÐc-stanh vÒ chç «ng ta trao cho giai cÊp t− xuyªn cña §¶ng d©n chñ - x· héi, chø hoµn toµn kh«ng ph¶i
s¶n vò khÝ lý luËn cña chóng ta: chñ nghÜa M¸c. Cßn t«i th× lµ nhiÖm vô ®Æc biÖt tr−íc m¾t. Nh÷ng ng−êi kh¸c (Plª-
hä ngîi khen vÒ s¸ch l−îc. T×nh h×nh kh«ng ph¶i gièng nhau. kha-nèp) ®· tuyªn bè ®Êu tranh víi nh÷ng ¶o t−ëng lËp
§¹i biÓu cña §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan vµ t«i ®· hiÕn lµ chñ nghÜa v« chÝnh phñ. Trong nh÷ng ý kiÕn cùc ®oan
tr¶ lêi vÒ ®iÒu ®ã cho Plª-kha-nèp. C¶ hai chóng t«i ®Òu vµ tr¸i ng−îc ®ã cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch vÒ vÊn ®Ò
®· chØ ra r»ng Plª-kha-nèp sai. Giai cÊp t− s¶n ngîi khen nh÷ng ¶o t−ëng lËp hiÕn lé ra mét çch ®Æc biÖt næi bËt
BÐc-stanh kh«ng ph¶i chØ vÒ lý luËn, vµ thËm chÝ hoµn toµn sù bÊt lùc hoµn toµn cña lËp tr−êng cña hä. Khi chÕ ®é
kh«ng ph¶i vÒ lý luËn. Giai cÊp t− s¶n phØ nhæ vµo mäi lËp hiÕn ®· ®−îc cñng cè, khi ®Êu tranh lËp hiÕn, trong
lý luËn. Giai cÊp t− s¶n ®· ngîi khen nh÷ng ng−êi d©n mét thêi kú nhÊt ®Þnh, ®· trë thµnh h×nh thøc chñ yÕu cña
chñ - x· héi §øc çnh h÷u vÒ chç hä ®· chØ ra mét s¸ch l−îc ®Êu tranh giai cÊp vµ ®Êu tranh chÝnh trÞ nãi chung, th×
kh¸c. Hä ngîi khen nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi vÒ s¸ch viÖc bãc trÇn nh÷ng ¶o t−ëng lËp hiÕn kh«ng ph¶i lµ nhiÖm
l−îc. VÒ s¸ch l−îc cña bän c¶i l−¬ng kh¸c víi s¸ch l−îc vô ®Æc biÖt cña §¶ng d©n chñ - x· héi, kh«ng ph¶i lµ nhiÖm
vô tr−íc m¾t. V× sao ? V× trong nh÷ng lóc ®ã, çc c«ng hä! ë ®¹i héi, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch chÕ giÔu rÊt
viÖc trong nhµ n−íc lËp hiÕn ®−îc xö lý ®óng nh− chóng nhiÒu vÒ ®iÒu ®ã. Nh÷ng kÎ th¾ng lîi rót bá nghÞ quyÕt
®−îc quyÕt ®Þnh trong nghÞ viÖn. Nh÷ng ¶o t−ëng lËp th¾ng lîi cña m×nh, ⎯ ng−êi ta nãi nh− thÕ vÒ hµnh vi kh¸c
hiÕn, ®ã lµ lßng tin h·o huyÒn ®èi víi hiÕn ph¸p. Nh÷ng th−êng vµ ch−a tõng cã cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch trong
¶o t−ëng lËp hiÕn xuÊt hiÖn ë ®Þa vÞ hµng ®Çu khi hiÕn lÞch sö çc ®¹i héi. Ng−êi ta ®· ®ßi hái vµ thËm chÝ ®·
ph¸p h×nh nh− tån t¹i nh−ng trong thùc tÕ th× l¹i kh«ng tiÕn hµnh ®−îc viÖc biÓu quyÕt cã ghi tªn vÒ vÊn ®Ò ®ã,
cã, ⎯ nãi çch kh¸c: khi c«ng viÖc ®−îc xö lý trong nhµ mÆc dï nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch tøc giËn vÒ ®iÒu ®ã mét
n−íc kh«ng ph¶i nh− chóng ®−îc quyÕt ®Þnh trong nghÞ çch hÕt søc nùc c−êi, ®· ®−a cho ®oµn chñ tÞch nh÷ng b¶n
viÖn. Khi nµo vµ chØ khi nµo sinh ho¹t chÝnh trÞ hiÖn thùc tuyªn bè viÕt nãi r»ng "Lª-nin thu thËp tµi liÖu cæ ®éng
kh«ng nhÊt trÝ víi ph¶n ¸nh cña nã trong ®Êu tranh nghÞ chèng l¹i quyÕt ®Þnh cña ®¹i héi". Tùa hå nh− quyÒn thu
tr−êng, th× ®Êu tranh víi ¶o t−ëng lËp hiÕn míi trë thµnh thËp tµi liÖu ®ã kh«ng ph¶i lµ quyÒn vµ nghÜa vô cña mäi
nhiÖm vô tr−íc m¾t cña giai cÊp çch m¹ng tiªn tiÕn, tøc ph¸i ®èi lËp ! Vµ tùa hå nh− nh÷ng ng−êi th¾ng lîi cña
cña giai cÊp v« s¶n. Nh÷ng ng−êi t− s¶n tù do chñ nghÜa chóng ta ®· kh«ng nhÊn m¹nh, b»ng sù o¸n hËn cña m×nh,
v× sî ®Êu tranh ngoµi nghÞ tr−êng nªn truyÒn b¸ ¶o t−ëng çi t×nh c¶nh hÕt søc khã chÞu trong ®ã hä ®· r¬i vµo v×
lËp hiÕn c¶ khi nghÞ viÖn bÊt lùc. Nh÷ng ng−êi v« chÝnh hä ®· tõ bá nghÞ quyÕt cña chÝnh hä ! Nh÷ng kÎ thÊt b¹i
phñ hoµn toµn phñ nhËn viÖc tham gia nghÞ viÖn trong bÊt kiªn tr× r»ng nh÷ng ng−êi th¾ng lîi ®· th«ng qua nghÞ
cø hoµn c¶nh nµo. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi chñ quyÕt th¾ng lîi cña m×nh. Chóng ta còng kh«ng thÓ mong
tr−¬ng lîi dông ®Êu tranh nghÞ tr−êng, tham gia ®Êu tranh muèn mét th¾ng lîi tinh thÇn râ rÖt h¬n nµo.
nghÞ tr−êng, nh−ng hä th¼ng tay bãc trÇn "thãi ngu ngèc §−¬ng nhiªn, nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ®· nãi r»ng hä
nghÞ tr−êng", nghÜa lµ th¼ng tay bãc trÇn lßng tin r»ng ®Êu kh«ng muèn buéc chóng ta tiÕp nhËn çi mµ chóng ta kh«ng
tranh nghÞ tr−êng lµ h×nh thøc ®Êu tranh chÝnh trÞ duy ®ång ý, kh«ng muèn dïng b¹o lùc, v.v.. Ai còng hiÓu r»ng
nhÊt hay chñ yÕu trong mäi ®iÒu kiÖn. nh÷ng sù dÌ dÆt nh− thÕ ®· bÞ ng−êi ta c−êi vµ ng−êi
HiÖn thùc chÝnh trÞ ë Nga cã ¨n khíp víi çc quyÕt ta l¹i yªu cÇu bá phiÕu cã ghi tªn. ChÝnh lµ vÒ nh÷ng vÊn
®Þnh vµ çc bµi diÔn v¨n ë §u-ma kh«ng ? ë n−íc ta c«ng ®Ò mµ hä tin r»ng hä ®óng, th× nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch
viÖc trong nhµ n−íc cã ®−îc xö lý nh− chóng ®−îc quyÕt kh«ng sî "g¸n Ðp" ý kiÕn cña hä cho chóng ta, kh«ng sî
®Þnh trong §u-ma kh«ng? Çc ®¶ng ë "§u-ma" cã ph¶n dïng "b¹o lùc" (dïng çi ch÷ khñng khiÕp Êy lµm g× vËy ?),
¸nh Ýt nhiÒu trung thµnh nh÷ng lùc l−îng chÝnh trÞ hiÖn v.v.. NghÞ quyÕt vÒ viÖc ®¸nh gi¸ t×nh h×nh kh«ng kªu gäi
thùc trong mét thêi kú çch m¹ng nµo ®ã kh«ng ? §Æt ra ®¶ng ®i tíi hµnh ®éng nµo c¶. Nh−ng kh«ng cã nghÞ quyÕt
nh÷ng vÊn ®Ò ®ã lµ ®ñ ®Ó hiÓu sù bèi rèi bÊt lùc cña nh÷ng ®ã, ®¶ng kh«ng thÓ hiÓu nh÷ng c¨n cø vµ lý do cã tÝnh chÊt
ng−êi men-sª-vÝch vÒ vÊn ®Ò ¶o t−ëng lËp hiÕn. nguyªn t¾c cña toµn bé s¸ch l−îc cña ®¹i héi.
Sù bèi rèi ®ã biÓu hiÖn t¹i ®¹i héi mét çch hÕt søc VÒ ph−¬ng diÖn ®ã, rót bá nghÞ quyÕt lµ biÓu hiÖn cao
næi bËt ë chç nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch chiÕm ®a sè thËm nhÊt cña chñ nghÜa c¬ héi thùc tiÔn. C«ng viÖc cña chóng
chÝ ®· kh«ng ®−a ra biÓu quyÕt nghÞ quyÕt cña m×nh vÒ sù ta lµ tham gia §u-ma khi cã §u-ma, vµ chóng ta kh«ng
®¸nh gi¸ t×nh h×nh tr−íc m¾t. Hä ®· rót bá nghÞ quyÕt cña m¶y may biÕt mét suy luËn chung nµo c¶, mét sù ®¸nh gi¸
chung nµo c¶, mét s¸ch l−îc chÝn ch¾n nµo c¶. §ã lµ ®iÒu v¨n dµi, ®ång chÝ Êy còng ®· kh«ng nªu lªn mét sù ®¸nh
mµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ®· nãi víi giai cÊp v« s¶n th«ng gi¸ so s¸nh hai nghÞ quyÕt (tiÓu ban ®· ®−a ra hai nghÞ
qua viÖc hä rót bá nghÞ quyÕt. quyÕt, v× nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch vµ nh÷ng ng−êi b«n-sª-
Kh«ng nghi ngê g× n÷a, nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch tin vÝch ®· kh«ng tho¶ thuËn víi nhau), mét sù tr×nh bµy chÝnh
t−ëng r»ng nghÞ quyÕt cña hä lµ v« dông vµ kh«ng chÝnh x¸c tÊt c¶ çc quan ®iÓm cña ph¸i thiÓu sè vÒ vÊn ®Ò t−¬ng
x¸c. Kh«ng thÓ cã chuyÖn lµ nh÷ng ng−êi ®· tin ch¾c quan øng, mµ ®· nªu lªn "mét sù ph¸c häa chung" vÒ ý nghÜa
®iÓm cña m×nh lµ ®óng ®¾n l¹i tõ chèi nãi lªn th¼ng th¾n cña chÕ ®é nghÞ tr−êng. Ng−êi b¸o ço ®· nãi rÊt réng,
vµ râ rµng nh÷ng quan ®iÓm ®ã. Nh−ng mÊu chèt cña vÊn n¾m lÊy mét ®Ò tµi lÞch sö lín vµ ⎯ vµ ®· vÏ ra bøc tranh
®Ò chÝnh lµ ë chç nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thËm chÝ kh«ng nãi lªn chÕ ®é nghÞ tr−êng lµ g×, ý nghÜa cña nã nh− thÕ
thÓ ®−a ra mét sù söa ch÷a nµo vµo trong nghÞ quyÕt cña nµo, nã gi÷ vai trß nµo trong sù ph¸t triÓn cña tæ chøc cña
hä. Do ®ã, hä kh«ng thÓ nhÊt trÝ víi nhau vÒ bÊt kú mét giai cÊp v« s¶n, trong viÖc cæ ®éng, soi s¸ng ý thøc cña
vÊn ®Ò c¨n b¶n nµo trong viÖc ®¸nh gi¸ t×nh h×nh vµ ®¸nh hä v.v.. Trong khi lu«n lu«n hÊt ®Çu chª bai nh÷ng quan
gi¸ nh÷ng nhiÖm vô giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n nãi chung. ®iÓm "©m m−u-v« chÝnh phñ", ng−êi b¸o ço hoµn toµn
Hä chØ cã thÓ nhÊt trÝ víi nhau vÒ quyÕt nghÞ phñ ®Þnh: bay l−în trong lÜnh vùc trõu t−îng, trªn chÝn tÇng m©y
hoµn toµn rót bá nghÞ quyÕt. Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch c¶m cña nh÷ng ®o¹n nãi chung chung vµ cña nh÷ng kiÕn gi¶i
thÊy mét çch lê mê r»ng sau khi th«ng qua nghÞ quyÕt vÒ lÞch sö tuyÖt diÖu thÝch dông cho mäi thêi ®¹i, cho mäi
nguyªn t¾c cña m×nh, hä sÏ ph¸ ho¹i nh÷ng nghÞ quyÕt thùc tiÔn d©n téc, cho mäi thêi kú lÞch sö nãi chung ⎯ chØ do tÝnh
cña m×nh. Nh−ng hä ®· kh«ng gióp g× cho c«ng viÖc. Nh÷ng trõu t−îng cña chóng mµ kh«ng thÝch dông cho viÖc bao
nghÞ quyÕt cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch vµ cña nh÷ng ng−êi qu¸t nh÷ng ®Æc ®iÓm cô thÓ cña vÊn ®Ò cô thÓ ®Æt ra
b«n-sª-vÝch vÒ viÖc ®¸nh gi¸ t×nh h×nh cã thÓ vµ cÇn ph¶i tr−íc m¾t chóng ta. T«i cßn nhí biÓu hiÖn ®Æc biÖt næi bËt
do toµn ®¶ng vµ tÊt c¶ çc tæ chøc ®¶ng th¶o luËn vµ so sau ®©y vÒ çch ®Æt vÊn ®Ò hÕt søc trõu t−îng, chung
s¸nh. VÊn ®Ò vÉn ch−a ®−îc gi¶i quyÕt. Vµ cÇn ph¶i gi¶i chung kh«ng cã néi dung ®ã cña ¸c-xen-rèt. Trong diÔn
quyÕt nã. Vµ sù so s¸nh hai nghÞ quyÕt nãi trªn víi kinh v¨n cña m×nh, ®ång chÝ Êy ®· hai lÇn (t«i ®· ghi nhí ®iÒu
nghiÖm sinh ho¹t chÝnh trÞ, víi nh÷ng bµi häc dï chØ lµ ®ã) ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò tho¶ hiÖp hoÆc hiÖp nghÞ gi÷a nh÷ng
cña §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn chøng thùc mét çch tuyÖt ng−êi d©n chñ - x· héi vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn.
diÖu tÝnh chÊt ®óng ®¾n cña nh÷ng quan ®iÓm cña ph¸i Mét lÇn ®ång chÝ Êy ®· nh©n tiÖn nãi qua vÒ vÊn ®Ò ®ã
b«n-sª-vÝch vÒ thêi cuéc cña çch m¹ng Nga vµ vÒ nh÷ng víi mét th¸i ®é khinh thÞ vµ dïng hai ch÷ ®Ó ph¶n ®èi mäi
nhiÖm vô giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n. hiÖp nghÞ. Mét lÇn kh¸c ®ång chÝ Êy ®· nãi vÒ vÊn ®Ò ®ã
mét çch chi tiÕt h¬n vµ ®· nãi r»ng nãi chung còng cã thÓ
V cho phÐp ký kÕt hiÖp nghÞ. ChØ cÇn lµ nh÷ng hiÖp nghÞ Êy
Th¸i ®é ®èi víi §u-ma nhµ n−íc kh«ng ph¶i lµ nh÷ng lêi rØ tai cña nh÷ng uû ban nµo ®ã,
mµ lµ nh÷ng hiÖp nghÞ c«ng khai, râ rµng vµ toµn thÓ quÇn
B¸o ço viªn cña ph¸i chiÕm −u thÕ ë ®¹i héi vÒ vÊn chóng c«ng nh©n ®Òu biÕt, hiÖp nghÞ ®ã ph¶i lµ mét biÖn
®Ò §u-ma nhµ n−íc lµ ®ång chÝ ¸c-xen-rèt. Trong mét diÔn ph¸p hoÆc sù kiÖn chÝnh trÞ träng ®¹i. Nã sÏ n©ng cao vai
trß cña giai cÊp v« s¶n lµ mét lùc l−îng chÝnh trÞ, sÏ chØ kh«ng? Hay lµ, nãi ®óng h¬n, theo nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch
cho giai cÊp v« s¶n thÊy c¬ cÊu chÝnh trÞ mét çch râ rµng quan cña thùc tÕ hiÖn thùc cña chóng ta (chø kh«ng ph¶i
h¬n, s¸ng tá h¬n vµ ®Þa vÞ kh¸c nhau, lîi Ých kh¸c nhau trªn bøc tranh) th× nh÷ng ho¹t ®éng thùc sù cã tÝnh chÊt
cña nh÷ng giai cÊp nµy hoÆc nh÷ng giai cÊp kh¸c. Nã sÏ quÇn chóng ë n−íc Nga cã ®−îc tiÕn hµnh d−íi h×nh thøc
l«i cuèn giai cÊp v« s¶n vµo nh÷ng quan hÖ chÝnh trÞ nhÊt Êy kh«ng? §ång chÝ ¸c-xen-rèt, kÕt qu¶ h¸ ch¼ng ph¶i nh÷ng
®Þnh, sÏ d¹y cho hä ph©n biÖt kÎ ®Þch vµ nh÷ng kÎ chèng ho¹t ®éng cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi tr−íc quÇn
®èi, v.v. vµ v.v.. B¶n "B¸o ço" dµi cña ®ång chÝ ¸c-xen- chóng mµ ®ång chÝ mong muèn, quy l¹i chØ lµ nh÷ng truyÒn
rèt bao gåm chÝnh nh÷ng nghÞ luËn thuéc lo¹i ®ã, ⎯ kh«ng ®¬n bÝ mËt, cßn nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn th× cã hµng
thÓ kÓ l¹i nh÷ng nghÞ luËn Êy, chØ cã thÓ lÊy mét vÝ dô ç triÖu sè b¸o? Kh«ng tr×nh bµy mét çch v« dông vÒ nh÷ng
biÖt nµo ®ã ®Ó miªu t¶ chóng mµ th«i. çi mü miÒu cña chÕ ®é nghÞ tr−êng (mµ kh«ng ai phñ nhËn
Trong b¶n b¸o ço tr¶ lêi, tr−íc hÕt t«i ®· tuyªn bè c¶) mµ chØ ph¸c häa xem thùc tÕ hiÖn thùc cña çc b¸o chÝ,
r»ng ¸c-xen-rèt ®· vÏ mét bøc tranh rÊt ®Ñp, vµ cã thÓ nãi çc cuéc häp, çc c©u l¹c bé, çc héi cña §¶ng d©n chñ - x·
lµ tuyÖt diÖu n÷a. §ång chÝ Êy ®· vÏ bøc tranh ®ã mét héi nh− thÕ nµo, nh− vËy ch¼ng tèt h¬n hay sao? Kh«ng
çch nhiÖt t×nh, cã nghÖ thuËt, ®· t« nh÷ng mÇu s¾c s¸ng ph¶i lµ víi ®ång chÝ, ng−êi ch©u ¢u, t«i sÏ chøng
sña, ®· vÏ nh÷ng nÐt tinh tÕ. ChØ tiÕc mét ®iÒu lµ bøc minh r»ng nh÷ng nghÞ luËn chung cña ®ång chÝ vÒ chÕ ®é
tranh ®ã kh«ng gièng c¶nh thùc. HiÓn nhiªn lµ mét bøc nghÞ tr−êng mÆc nhiªn gi¶ ®Þnh lµ ph¶i cã c¶ b¸o chÝ, héi
tranh ®Ñp, nh−ng mµ ®Ò tµi bøc tranh th× hoang ®−êng. häp, c©u l¹c bé vµ çc héi, r»ng tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã ®Òu
Mét c«ng tr×nh tuyÖt diÖu vÒ ®Ò tµi ý nghÜa cña chÕ ®é nghÞ lµ bé phËn cña chÕ ®é nghÞ tr−êng, ch¼ng ph¶i thÕ sao?
tr−êng nãi chung, mét bµi gi¶ng phæ th«ng hay vÒ vai trß V× sao trong b¸o ço cña m×nh, ¸c-xen-rèt l¹i h¹n chÕ
cña çc c¬ quan ®¹i biÓu. ChØ tiÕc mét ®iÒu lµ kh«ng nãi ë nh÷ng ®o¹n nãi chung chung vµ nh÷ng quan ®iÓm trõu
g× ®Õn nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ cña ⎯ xin cho phÐp t−îng? V× r»ng ®ång chÝ Êy cÇn ph¶i che giÊu hiÖn thùc
t«i nãi nh− thÕ ⎯ "nghÞ viÖn" Nga hiÖn nay vµ vÒ ph−¬ng chÝnh trÞ cô thÓ ë Nga trong thêi kú th¸ng Hai - th¸ng T−
diÖn ®ã hoµn toµn kh«ng gi¶i thÝch g× c¶. T«i ®· nãi r»ng 1906. HiÖn thùc ®ã chØ ra nh÷ng m©u thuÉn hÕt søc gay
¸c-xen-rèt ®Ó lé ch©n t−íng mét çch xuÊt s¾c qua nghÞ g¾t gi÷a chÕ ®é chuyªn chÕ vµ giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n
luËn cña ®ång chÝ Êy vÒ hiÖp nghÞ víi nh÷ng ng−êi d©n bÞ ¸p bøc nh−ng ®ang phÉn né. §Ó hÊp dÉn ng−êi nghe
chñ - lËp hiÕn. §ång chÝ Êy ®· thõa nhËn r»ng ý nghÜa cña b»ng bøc tranh vÒ chÕ ®é nghÞ tr−êng nãi chung, ®¸ng lÏ
nh÷ng hiÖp nghÞ Êy, ⎯ ®«i khi kh«ng thÓ tr¸nh ®−îc trong ph¶i tr×nh bµy nh÷ng m©u thuÉn Êy lµ Ýt gay g¾t h¬n, ph¶i
chÕ ®é nghÞ tr−êng thùc sù, ⎯ tuú thuéc vµo lêi ph¸t biÓu hoµ ho·n chóng, vÏ ra mét kÕ ho¹ch "lý t−ëng" vÒ hiÖp nghÞ
c«ng khai tr−íc quÇn chóng, vµo kh¶ n¨ng bµi trõ "lêi rØ lý t−ëng, c«ng khai víi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, vµ ®iÒu
tai" cò kü vµ thay thÕ lêi rØ tai b»ng sù cæ ®éng trong quÇn chñ yÕu lµ ph¶i trõu t−îng ho¸ nh÷ng m©u thuÉn gay g¾t
chóng, tÝnh ®éc lËp cña quÇn chóng, sù ph¸t biÓu tr−íc Êy, quªn chóng ®i, tr¸nh kh«ng nãi ®Õn chóng.
quÇn chóng. §Ó tÝnh ®Õn nh÷ng sù bÊt ®ång thùc tÕ vµ kh«ng bay
Ch¶ ph¶i bµn, thËt lµ nh÷ng ®iÒu tuyÖt diÖu. Nh−ng l−în trªn chÝn tõng m©y, trong b¸o ço cña t«i, t«i ®· so
trong chÕ ®é "nghÞ tr−êng" Nga cã thÓ cã nh÷ng çi ®ã s¸nh c¶ hai nghÞ quyÕt vµ ph©n tÝch chóng mét çch chi
tiÕt1). Do ®ã bèn chç kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a nghÞ quyÕt cña chñ nghÜa duy t©m hiÓu theo nghÜa xÊu nhÊt cña ch÷ ®ã,
cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch vµ nghÞ quyÕt cña nh÷ng kh«ng ph¶i cña giai cÊp v« s¶n, mµ cña bän tiÓu thÞ d©n
ng−êi b«n-sª-vÝch vÒ §u-ma, ®· bÞ v¹ch ra. m¬ hå.
Mét lµ, nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch kh«ng cã mét sù ®¸nh T«i ®· nãi ë ®¹i héi r»ng h·y lÊy ch¼ng h¹n mét ®o¹n
gi¸ nµo vÒ çc cuéc bÇu cö. Trong thêi gian ®¹i héi, cuéc sau ®©y hÕt søc ®Æc tr−ng cña nghÞ quyÕt men-sª-vÝch:
bÇu cö trong 9/10 n−íc Nga ®· kÕt thóc. Kh«ng nghi ngê g× ..."4) nh÷ng cuéc xung ®ét ®ã (víi ph¸i ph¶n ®éng) buéc
c¶, nh÷ng cuéc bÇu cö Êy ®· cung cÊp rÊt nhiÒu tµi liÖu §u-ma nhµ n−íc ph¶i ®i t×m chç dùa trong quÇn chóng
chÝnh trÞ, nh÷ng tµi liÖu nµy ®em l¹i mét bøc tranh vÒ hiÖn ®«ng ®¶o".... (t«i dÉn ra dù th¶o mµ nh÷ng ng−êi men-sª-
thùc chø kh«ng ph¶i mét bøc tranh vÒ ¶o t−ëng cña chóng vÝch ®−a ra tr−íc ®¹i héi). Cã ®óng lµ §u-ma cã thÓ vµ
ta. Chóng ta ®· tÝnh ®Õn tµi liÖu Êy mét çch th¼ng th¾n vµ sÏ t×m chç dùa trong quÇn chóng ®«ng ®¶o kh«ng ? §u-ma nµo?
chÝnh x¸c vµ ®· nãi: tµi liÖu Êy chøng minh r»ng ë rÊt nhiÒu §u-ma cña ph¸i th¸ng M−êi ph¶i kh«ng? Ch¾c h¼n lµ kh«ng.
®Þa ph−¬ng t¹i n−íc Nga, tham gia bÇu cö cã nghÜa lµ ñng §u-ma cña ®¹i biÓu n«ng d©n vµ c«ng nh©n ph¶i kh«ng?
hé nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, r»ng trªn thùc tÕ, ®ã Nã bÊt tÊt ph¶i ®i t×m chç dùa, v× nã ®ang, ®· vµ sÏ cã chç
kh«ng ph¶i lµ chÝnh s¸ch d©n chñ - x· héi. Nh÷ng ng−êi dùa. §u-ma cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn −? §óng, ®iÒu Êy
men-sª-vÝch kh«ng cã lÊy mét ch÷ nµo vÒ ®iÒu ®ã. Hä sî ®óng ®èi víi §u-ma nµy vµ chØ ®óng ®èi víi §u-ma nµy. §u-
®Æt vÊn ®Ò nh− thÕ trªn c¬ së cô thÓ. Hä sî nh×n th¼ng ma d©n chñ - lËp hiÕn thùc sù cÇn t×m chç dùa trong quÇn
vµo hiÖn thùc vµ rót ra nh÷ng kÕt luËn tÊt yÕu tõ t×nh h×nh chóng ®«ng ®¶o. Nh−ng chØ cÇn çc ®ång chÝ ®em néi dung
Êy gi÷a nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vµ bän Tr¨m ®en. giai cÊp cô thÓ ®Æt d−íi c«ng thøc chung trõu t−îng vµ duy
Hä kh«ng ®¸nh gi¸ nh÷ng cuéc bÇu cö thùc tÕ, sù tæng kÕt t©m cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch, lµ lËp tøc çc ®ång chÝ
vÒ toµn bé cuéc bÇu cö, v× mét sù ®¸nh gi¸ nh− thÕ b¸c l¹i hä. sÏ thÊy c«ng thøc cña hä lµ kh«ng ®Çy ®ñ, vµ do ®ã kh«ng
Hai lµ, trong toµn bé nghÞ quyÕt cña m×nh, nh÷ng ng−êi ®óng. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn mong muèn dùa vµo
men-sª-vÝch chØ xÐt hoÆc coi §u-ma nh− lµ mét c¬ quan t− nh©n d©n. §ã lµ sù thËt. NghÞ quyÕt cña chóng ta (cña
ph¸p, chø kh«ng ph¶i nh− mét c¬ quan biÓu thÞ ý chÝ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch) vÒ th¸i ®é ®èi víi çc ®¶ng t−
(hoÆc sù thiÕu ý chÝ) cña nh÷ng phÇn tö t− s¶n nhÊt ®Þnh, s¶n nãi vÒ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®óng nh− thÕ,
kh«ng ph¶i nh− mét c¬ quan phôc vô lîi Ých cña çc ®¶ng kh«ng sai mét ch÷. Nh−ng nghÞ quyÕt cña chóng ta nãi
t− s¶n nhÊt ®Þnh. Trong nghÞ quyÕt cña m×nh nh÷ng ng−êi thªm: nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn dao ®éng gi÷a nguyÖn
men-sª-vÝch nãi vÒ §u-ma nãi chung, vÒ §u-ma víi tÝnh väng dùa vµo nh©n d©n vµ sù sî h·i tÝnh chñ ®éng çch
çch mét "thiÕt chÕ", vÒ §u-ma víi tÝnh çch c¬ quan ®¹i m¹ng cña hä. Kh«ng mét ng−êi x· héi chñ nghÜa nµo d¸m
biÓu nh©n d©n "thuÇn tuý". §ã lµ ph−¬ng ph¸p nghÞ luËn phñ nhËn tÝnh chÝnh x¸c cña nh÷ng ch÷ ®−îc nhÊn m¹nh.
kh«ng ph¶i cña ng−êi m¸c-xÝt, mµ thuÇn tuý cña ng−êi Khi ai còng ®· biÕt §u-ma lµ cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn
d©n chñ - lËp hiÕn, kh«ng ph¶i cña chñ nghÜa duy vËt, mµ th× t¹i sao trong nghÞ quyÕt vÒ §u-ma nh÷ng ng−êi men-
sª-vÝch l¹i chØ nãi cã mét nöa sù thËt ? V× sao hä chØ nãi
_______________________________________
1)
mÆt s¸ng sña cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, mµ lµm
t. 12, tr. 451 - 457. thinh kh«ng nãi ®Õn mÆt tr¸i cña tÊm huy ch−¬ng?
§u-ma ë Nga kh«ng ph¶i lµ hiÖn th©n cña "t− t−ëng trÇn tÝnh dao ®éng cña nh÷ng ng−êi d©n chñ -lËp hiÕn.
thuÇn tuý" vÒ c¬ quan ®¹i biÓu cña nh©n d©n. ChØ cã bän Lµm thinh kh«ng nãi ®Õn ®iÒu ®ã trong nghÞ quyÕt vÒ §u-
tÇm th−êng t− s¶n trong sè çc gi¸o s− d©n chñ - lËp hiÕn ma cã nghÜa lµ r¬i vµo chç lý t−ëng ho¸ theo lèi t− s¶n
míi cã thÓ nghÜ nh− vËy. §u-ma ë Nga chÝnh lµ çi mµ çc "c¬ quan ®¹i biÓu nh©n d©n thuÇn tuý".
®¹i biÓu cña nh÷ng giai cÊp nhÊt ®Þnh vµ nh÷ng chÝnh ®¶ng Vµ kinh nghiÖm thùc tÕ ®· b¾t ®Çu b¸c bá ¶o t−ëng
nhÊt ®Þnh cã ch©n trong ®ã t¹o ra tõ §u-ma nµy. §u-ma cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch. Trong "B¸o Nª-va"28, çc
ë Nga lµ §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn. NÕu chóng ta nãi r»ng ®ång chÝ sÏ t×m thÊy nh÷ng ®o¹n chØ ra (tiÕc thay kh«ng
nã mong muèn dùa vµo nh©n d©n vµ kh«ng nãi thªm r»ng cã hÖ thèng) r»ng trong §u-ma nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp
nã sî tÝnh chñ ®éng çch m¹ng cña nh©n d©n th× chóng hiÕn cã th¸i ®é kh«ng çch m¹ng, r»ng giai cÊp v« s¶n kh«ng
ta nãi mét ®iÒu hoµn toµn kh«ng ®óng, chóng ta lµm cho dung thø "sù c©u kÕt cña çc ngµi Mi-li-u-cèp víi chÕ ®é
giai cÊp v« s¶n vµ toµn thÓ nh©n d©n lÇm l¹c, chóng ta cò". Trong khi nãi nh− thÕ, nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch hoµn
tá ra thÝch øng mét çch hÕt søc kh«ng thÓ tha thø ®−îc toµn chøng thùc tÝnh chÊt ®óng ®¾n cña sù phª ph¸n cña
víi t©m tr¹ng t¹m thêi, say s−a víi nh÷ng th¾ng lîi cña t«i ë ®¹i héi ®èi víi nghÞ quyÕt cña hä. Trong khi nãi
chÝnh ®¶ng dao ®éng gi÷a tù do vµ chÕ ®é qu©n chñ, vµ nh− thÕ, hä ®i theo lµn sãng cña cao trµo çch m¹ng, mÆc
kh«ng biÕt ®¸nh gi¸ b¶n chÊt thùc sù cña ®¶ng ®ã. Nh÷ng dÇu t−¬ng ®èi yÕu, cao trµo çch m¹ng nµy ®· b¾t ®Çu chØ
ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®−¬ng nhiªn sÏ ngîi khen çc ra b¶n chÊt thùc sù cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn,
®ång chÝ vÒ mét sù lÆng thinh nh− thÕ, nh−ng nh÷ng c«ng ®· b¾t ®Çu v¹ch ra sù ®óng ®¾n trong çch ®Æt vÊn ®Ò cña
nh©n gi¸c ngé cã ngîi khen çc ®ång chÝ kh«ng? nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch.
Mét vÝ dô n÷a. "ChÝnh phñ Nga hoµng mong muèn lµm Ba lµ, t«i ®· nãi, nghÞ quyÕt cña nh÷ng ng−êi men-sª-
yÕu cao trµo çch m¹ng", ⎯ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch viÕt vÝch, xÐt theo quan ®iÓm s¸ch l−îc cña giai cÊp v« s¶n,
nh− vËy trong nghÞ quyÕt cña hä. §iÒu ®ã ®óng. Nh−ng cã kh«ng ph©n chia mét çch râ rÖt ph¸i d©n chñ t− s¶n. Giai
ph¶i chØ mét m×nh chÝnh phñ Nga hoµng mong muèn lµm cÊp v« s¶n, trªn mét møc ®é nhÊt ®Þnh, ph¶i ®i tíi ph¸i
nh− thÕ kh«ng? H¸ r»ng nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn d©n chñ t− s¶n, hoÆc ph¶i "®i riªng rÏ nh−ng cïng nhau
®· kh«ng chøng minh hµng ngh×n lÇn r»ng hä còng mong ®¸nh". VËy th× hiÖn nay, trong thêi ®¹i §u-ma, nã ph¶i
muèn võa dùa vµo nh©n d©n, võa lµm yÕu cao trµo çch "cïng nhau ®¸nh" víi chÝnh bé phËn nµo cña ph¸i d©n chñ
m¹ng cña nh©n d©n, hay sao? Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· t− s¶n? Çc ®ång chÝ men-sª-vÝch, chÝnh çc ®ång chÝ tù
héi mµ ®i t« son vÏ phÊn cho nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn hiÓu r»ng §u-ma ®Æt vÊn ®Ò Êy vµo ch−¬ng tr×nh nghÞ sù,
th× cßn mÆt mòi nµo? nh−ng çc ®ång chÝ l¹i lÈn tr¸nh vÊn ®Ò ®ã. Cßn chóng t«i ®·
Vµ t«i ®· rót ra kÕt luËn nh− sau. NghÞ quyÕt cña chóng nãi th¼ng th¾n vµ râ rµng: cïng nhau ®¸nh víi ph¸i d©n chñ
ta nãi r»ng §u-ma gi¸n tiÕp xóc tiÕn sù ph¸t triÓn cña n«ng d©n hoÆc ph¸i d©n chñ çch m¹ng, ®ång thêi
çch m¹ng. ChØ cã çch diÔn ®¹t nh− thÕ míi ®óng, v× b»ng çch tho¶ thuËn víi hä mµ trung hoµ tÝnh dao ®éng
nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn dao ®éng gi÷a çch m¹ng vµ tÝnh kh«ng triÖt ®Ó cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn.
vµ ph¶n ®éng. Khi bµn ®Õn §u-ma, nghÞ quyÕt cña chóng Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch (®Æc biÖt lµ Plª-kha-nèp ⎯
ta nãi mét çch th¼ng th¾n vµ râ rµng r»ng cÇn ph¶i bãc t«i xin nh¾c l¹i ⎯ lµ l·nh tô t− t−ëng thùc sù cña nh÷ng
ng−êi men-sª-vÝch ë ®¹i héi) ®· t×m çch "®µo s©u" lËp ph¸i d©n chñ t− s¶n ®Ó ®i s©u h¬n xuèng tÇng líp d−íi.
tr−êng cña m×nh ®Ó tr¶ lêi sù phª ph¸n ®ã. Hä kªu lªn: §· cã mét thêi, bän thñ lÜnh quý téc vµ ngµi Xt¬-ru-vª,
ph¶i, çc ®ång chÝ muèn bãc trÇn bän d©n chñ - lËp hiÕn. ng−êi ®· ®Ò ra (n¨m 1901) khÈu hiÖu cña Si-pèp: "quyÒn
Cßn chóng t«i th× l¹i bãc trÇn tÊt c¶ çc chÝnh ®¶ng t− lîi vµ héi ®ång ®Þa ph−¬ng cã quyÒn lùc"29, còng cã thÓ
s¶n; h·y xem ®o¹n cuèi trong nghÞ quyÕt cña chóng t«i: ñng hé. Çch m¹ng ®· ph¸t triÓn lªn rÊt m¹nh. TÇng líp
"bãc trÇn tr−íc m¾t quÇn chóng tÝnh kh«ng triÖt ®Ó cña trªn cña ph¸i d©n chñ t− s¶n b¾t ®Çu xa rêi çch m¹ng.
tÊt c¶ çc chÝnh ®¶ng t− s¶n", v.v.. Vµ Plª-kha-nèp nãi TÇng líp d−íi b¾t ®Çu tØnh giÊc. Giai cÊp v« s¶n b¾t ®Çu
thªm mét çch kiªu h·nh: chØ cã nh÷ng ng−êi cÊp tiÕn t− t×m ®ång minh (cho çch m¹ng t− s¶n) trong çc tÇng líp
s¶n míi ®Æc biÖt ®¶ kÝch nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, d−íi cña ph¸i d©n chñ t− s¶n. Vµ hiÖn nay vÒ ph−¬ng diÖn
cßn chóng t«i, nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa, chóng t«i ®ã sù quy ®Þnh mét çch duy nhÊt ®óng s¸ch l−îc cña
bãc trÇn tÊt c¶ çc chÝnh ®¶ng t− s¶n. giai cÊp v« s¶n sÏ lµ: cïng víi n«ng d©n (n«ng d©n chÝnh
Sù ngôy biÖn ®−îc che giÊu trong sù "®µo s©u" vÊn ®Ò còng thuéc ph¸i d©n chñ t− s¶n, ®õng cã quªn ®iÒu ®ã, çc
mét çch bÒ ngoµi ®ã th−êng ®−îc sö dông nhiÒu ë ®¹i ®ång chÝ men-sª-vÝch ¹!) vµ cïng víi ph¸i d©n chñ çch m¹ng,
héi vµ hiÖn ®ang ®−îc sö dông nhiÒu ®Õn møc cÇn ph¶i lµm tª liÖt tÝnh dao ®éng cña nh÷ng ng−êi d©n chñ- lËp
nãi tíi nã vµi lêi. hiÕn.
Trong nghÞ quyÕt ®ã nãi ®Õn çi g× ? Nãi ®Õn viÖc bãc L¹i nãi thªm Ýt ®iÒu n÷a. Nh÷ng b−íc ®Çu cña §u-ma
trÇn theo quan ®iÓm x· héi chñ nghÜa tÊt c¶ çc chÝnh ®¶ng d©n chñ - lËp hiÕn x¸c nhËn ®−êng lèi nµo ? Nh÷ng cuéc
t− s¶n hay lµ nãi ®Õn viÖc x¸c ®Þnh xem hiÖn nay tÇng líp tranh luËn cña chóng ta ®· bÞ cuéc sèng v−ît qua råi. Cuéc
nµo cña ph¸i d©n chñ t− s¶n cã thÓ gióp giai cÊp v« s¶n sèng ®· buéc ngay c¶ "B¸o Nª-va" chó ý h¬n ®Õn nhãm
®−a çch m¹ng t− s¶n tiÕn lªn n÷a ? n«ng d©n ("Lao ®éng")30, coi träng nhãm nµy h¬n nh÷ng
Râ rµng lµ nãi ®Õn çi thø hai chø kh«ng ph¶i nãi ®Õn ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, xÝch l¹i gÇn nhãm n«ng d©n vµ v¹ch
çi thø nhÊt. trÇn nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn. Cuéc sèng ®· d¹y cho
Vµ nÕu ®iÒu ®ã lµ râ rµng th× kh«ng lý do g× l¹i dïng mäi ng−êi khÈu hiÖu cña chóng ta: b¹n ®ång minh cña giai
çi thø nhÊt thay cho çi thø hai. NghÞ quyÕt b«n-sª-vÝch cÊp v« s¶n cho tíi khi çch m¹ng t− s¶n th¾ng lîi lµ ph¸i
vÒ th¸i ®é ®èi víi çc chÝnh ®¶ng t− s¶n nãi râ rµng vÒ d©n chñ n«ng d©n vµ ph¸i d©n chñ çch m¹ng.
viÖc bãc trÇn theo quan ®iÓm x· héi chñ nghÜa bÊt cø ph¸i Bèn lµ, t«i ®· phª ph¸n ®iÓm cuèi cïng cña nghÞ quyÕt
d©n chñ t− s¶n nµo, kÓ c¶ ph¸i d©n chñ t− s¶n çch m¹ng men-sª-vÝch lµ ®iÓm ®Ò cËp ®Õn ®¶ng ®oµn nghÞ viÖn cña
vµ ph¸i d©n chñ t− s¶n n«ng d©n, nh−ng trong vÊn ®Ò s¸ch §¶ng d©n chñ - x· héi ë §u-ma. T«i ®· chØ ra r»ng toµn
l−îc hiÖn nay cña giai cÊp v« s¶n kh«ng ph¶i lµ nãi ®Õn sù thÓ quÇn chóng v« s¶n gi¸c ngé kh«ng tham gia bÇu cö.
phª ph¸n theo quan ®iÓm x· héi chñ nghÜa, mµ nãi ®Õn sù Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nh− thÕ mµ buéc quÇn chóng c«ng
ñng hé lÉn nhau vÒ chÝnh trÞ. nh©n ®ã thõa nhËn çc ®¹i biÓu chÝnh thøc cña ®¶ng th×
Çch m¹ng t− s¶n cµng tiÕn xa h¬n giai cÊp v« s¶n cµng cã hîp lý kh«ng? §¶ng cã thÓ ®¶m b¶o nh÷ng ng−êi øng
ph¶i t×m cho m×nh nh÷ng ®ång minh t¶ h¬n trong ph¸i cö ®ã lµ do ®¶ng thùc sù bÇu ra kh«ng? Nh÷ng øng cö
d©n chñ t− s¶n, cµng ph¶i t¸ch xa khái tÇng líp trªn cña viªn d©n chñ - x· héi ®Çu tiªn vµo §u-ma lµ tõ nh÷ng ®oµn
cö tri tiÓu t− s¶n thµnh thÞ vµ n«ng d©n bÇu ra, ®iÒu ®ã c¶ çc tæ chøc ®¶ng ⎯ 1) cô thÓ lµ ai, 2) cô thÓ lµ khi nµo
kh«ng t¹o ra nguy c¬ nhÊt ®Þnh vµ mét t×nh h×nh kh«ng vµ 3) cô thÓ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nµo ®· ®−îc Ban chÊp
b×nh th−êng hay sao? Nh÷ng ng−êi øng cö ®Çu tiªn cña hµnh trung −¬ng chØ ®Þnh lµm ®¹i biÓu cña ®¶ng trong ®¶ng
§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi vµo §u-ma kh«ng ®−îc ®oµn nghÞ viÖn, sau ®ã ®Þnh kú b¸o ço ho¹t ®éng cña nh÷ng
çc tæ chøc c«ng nh©n bÇu ra vµ kh«ng chÞu sù gi¸m s¸t ®¹i biÓu Êy cña ®¶ng. NghÞ quyÕt ®ã giao cho çc tæ chøc
cña hä... Sù söa ch÷a cña ®ång chÝ Na-da-r¬, yªu cÇu r»ng c«ng nh©n ®Þa ph−¬ng cã thµnh viªn tham gia §u-ma víi
nh÷ng øng cö viªn d©n chñ - x· héi vµo §u-ma ph¶i do çc t− çch lµ ®¹i biÓu cña §¶ng d©n chñ - x· héi, gi¸m s¸t nh÷ng
tæ chøc c«ng nh©n ®Þa ph−¬ng ®Ò ra, th× ®· bÞ nh÷ng ng−êi "®¹i biÓu toµn quyÒn" cña m×nh ë §u-ma31. T«i xin më ngoÆc
men-sª-vÝch b¸c bá. Chóng t«i ®· yªu cÇu bá phiÕu cã ghi nãi r»ng nghÞ quyÕt quan träng ®ã chØ râ r»ng nh÷ng ng−êi
tªn vµ ®· ghi vµo biªn b¶n ý kiÕn riªng cña chóng t«i1). d©n chñ - x· héi kh«ng nh×n chÕ ®é nghÞ tr−êng nh− çc
Chóng t«i bá phiÕu t¸n thµnh sù söa ch÷a cña nh÷ng ng−êi chÝnh kh¸ch t− s¶n, nghÞ quyÕt nµy gÆp ph¶i sù phÉn né
Çp-ca-d¬ (tham gia bÇu cö ë nh÷ng n¬i ch−a bÇu cö, hoÆc sù chÕ giÔu nhÊt lo¹t c¶ trong tê "§u-ma"32, b¸o cña
nh−ng kh«ng liªn minh víi çc ®¶ng ph¸i kh¸c), v× viÖc cÊm ngµi Xt¬-ru-vª, lÉn trong tê "Thêi míi"33.
liªn minh, cÊm tho¶ thuËn víi çc ®¶ng ph¸i kh¸c nhÊt ®Þnh Cuèi cïng, kÕt thóc viÖc kÓ nh÷ng cuéc tranh luËn, vÒ
cã mét ý nghÜa chÝnh trÞ to lín ®èi víi ®¶ng.
vÊn ®Ò §u-ma nhµ n−íc, t«i xin kÓ ra hai sù viÖc n÷a.
T«i cßn muèn chØ ra r»ng ®¹i héi ®· b¸c ®iÒu söa ch÷a
Thø nhÊt lµ lêi ph¸t biÓu cña ®ång chÝ A-ki-mèp, ng−êi
cña ®ång chÝ Ðc-man-xki (ng−êi men-sª-vÝch tù nhËn m×nh
lµ ng−êi ®iÒu hßa), ®ång chÝ nµy muèn r»ng chØ khi nµo cã ®−îc mêi ®Õn ®¹i héi víi t− çch lµ ®¹i biÓu kh«ng cã
kh¶ n¨ng cæ ®éng trong quÇn chóng vµ tæ chøc quÇn chóng quyÒn biÓu quyÕt. T«i xin nãi víi nh÷ng ®ång chÝ kh«ng
mét çch réng r·i th× míi cho phÐp tham gia bÇu cö. hiÓu râ lÞch sö ®¶ng ta r»ng tõ cuèi nh÷ng n¨m 90, ®ång
Nh÷ng ®¹i biÓu cña çc ®¶ng d©n chñ - x· héi cña çc chÝ A-ki-mèp lµ mét ng−êi c¬ héi chñ nghÜa triÖt ®Ó nhÊt
d©n téc, nh÷ng ng−êi Ba-lan, nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i Bun hoÆc mét trong nh÷ng ng−êi c¬ héi chñ nghÜa triÖt ®Ó nhÊt
vµ theo t«i nhí th× c¶ nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a ®Òu ®· ph¸t trong ®¶ng. Ngay c¶ tê "Tia löa"34 míi còng ph¶i thõa nhËn
biÓu vÒ vÊn ®Ò ®ã vµ kiªn quyÕt ñng hé tÈy chay, ®ång thêi ®iÒu ®ã. A-ki-mèp lµ mét ng−êi thuéc "ph¸i kinh tÕ"35 n¨m
nhÊn m¹nh nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Þa ph−¬ng vµ cô thÓ, ph¶n 1899 vµ nh÷ng n¨m sau vÉn kiªn tr× ý kiÕn cña m×nh. Trªn
®èi viÖc quyÕt ®Þnh vÊn ®Ò nh− thÕ trªn c¬ së nh÷ng lý tê "Gi¶i phãng"36 ngµi Xt¬-ru-vª ®· nhiÒu lÇn ngîi khen
do trõu t−îng. ®ång chÝ Êy vÒ "chñ nghÜa hiÖn thùc" vµ vÒ tÝnh khoa häc
VÒ vÊn ®Ò ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong nghÞ viÖn, cña chñ nghÜa M¸c cña ®ång chÝ Êy. §ång chÝ A-ki-mèp vÞ
®¹i héi còng th«ng qua chØ thÞ cho Ban chÊp hµnh trung tÊt ®· kh¸c vÒ c¨n b¶n víi ph¸i BÐc-stanh cña tê "V« ®Ò"37
−¬ng. ChØ thÞ ®ã, ⎯ tiÕc thay kh«ng ®−îc ®−a vµo nh÷ng
(ngµi Pr«-c«-p«-vÝch, v.v.). Ai còng biÕt r»ng sù cã mÆt
quyÕt ®Þnh cña ®¹i héi mµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®·
cña mét ®ång chÝ nh− thÕ kh«ng thÓ kh«ng ®−îc coi träng
c«ng bè ⎯ giao cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng th«ng tri cho tÊt
ë ®¹i héi khi x¶y ra ®Êu tranh gi÷a çnh h÷u vµ çnh t¶
cña §¶ng d©n chñ - x· héi.
_______________________________________
1)
Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, §ång chÝ A-ki-mèp chÝnh lµ ng−êi ®Çu tiªn ®· nãi vÒ
t. 12, tr. 460 - 461. vÊn ®Ò §u-ma nhµ n−íc sau çc b¸o ço viªn. §ång chÝ
Êy tuyªn bè r»ng kh«ng ®ång ý víi nh÷ng ng−êi men-sª- ®Õ ban cho". §ång chÝ Plª-kha-nèp, uû viªn tiÓu ban, hÕt
vÝch vÒ nhiÒu ®iÓm, nh−ng hoµn toµn ®ång ý víi ®ång chÝ søc giËn t«i vÒ lêi nãi ®ïa ®ã. Khi ph¸t biÓu ®ång chÝ Êy
¸c-xen-rèt. §ång chÝ Êy kh«ng nh÷ng chØ t¸n thµnh tham gia kªu lªn: Sao ! T«i ph¶i nghe "nh÷ng sù nghi ngê vÒ chñ
§u-ma, mµ cßn t¸n thµnh sù ñng hé nh÷ng ng−êi d©n chñ - nghÜa c¬ héi" nh− thÕ − (theo ®óng lêi nãi cña ®ång chÝ
lËp hiÕn. §ång chÝ A-ki-mèp lµ ng−êi men-sª-vÝch triÖt ®Ó duy Êy mµ t«i ®· ghi l¹i). Ph¶i, b¶n th©n t«i lµ qu©n nh©n vµ
nhÊt xÐt vÒ ph−¬ng diÖn c«ng khai ®øng lªn b¶o vÖ t«i biÕt nh÷ng ng−êi qu©n nh©n ®èi xö víi chÝnh quyÒn
nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn (chø kh«ng ph¶i d−íi h×nh nh− thÕ nµo, viÖc Nga hoµng thõa nhËn chÝnh quyÒn cã ý
thøc che giÊu nh− nãi r»ng nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn nghÜa nh− thÕ nµo ®èi víi qu©n nh©n, v.v. vµ v.v.. Sù
quan träng h¬n nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng38). bùc tøc cña ®ång chÝ Plª-kha-nèp ®· béc lé chç yÕu cña
§ång chÝ Êy c«ng khai ph¶n ®èi sù ®¸nh gi¸ cña t«i vÒ ®ång chÝ ®ã vµ ®· chØ ra cßn râ rµng h¬n r»ng ®ång chÝ
nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn trong cuèn "Th¾ng lîi cña Êy "®· ®i qu¸ trín". Trong lêi kÕt thóc cña t«i, t«i ®· tr¶
ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn vµ nhiÖm vô cña ®¶ng c«ng nh©n". lêi r»ng vÊn ®Ò hoµn toµn kh«ng ph¶i ë nh÷ng sù "nghi
Theo lêi ®ång chÝ Êy th× §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn "thËt sù lµ ngê", vµ nãi nh÷ng lêi ®¸ng th−¬ng nh− thÕ th× thËt lµ
®¶ng tù do nh©n d©n, nh−ng «n hoµ h¬n". Nh÷ng ng−êi buån c−êi. Kh«ng ai chª tr¸ch Plª-kha-nèp tin t−ëng ë
d©n chñ - lËp hiÕn lµ "nh÷ng ng−êi d©n chñ må c«i", ng−êi Nga hoµng. Nh−ng nghÞ quyÕt kh«ng ph¶i viÕt cho Plª-
d©n chñ - x· héi må c«i cña chóng ta ®· nãi nh− thÕ. "Nh÷ng kha-nèp, mµ viÕt cho nh©n d©n. Mµ ®−a ra cho nh©n d©n
ng−êi men-sª-vÝch ph¶i ®−a ra mét çch gi¶ t¹o nh÷ng nh÷ng lý lÏ n−íc ®«i chØ phï hîp víi çc ngµi VÝt-te
ch−íng ng¹i ®Ó kh«ng trë thµnh nh÷ng kÎ ®ång lâa cña vµ ®ång bän nh− thÕ th× thËt lµ kh«ng cßn mÆt mòi nµo.
nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn". Nh÷ng lý lÏ ®ã sÏ quay l¹i chèng l¹i chóng ta, bëi v×
Nh− ®éc gi¶ thÊy ®−îc, diÔn v¨n cña ®ång chÝ A-ki- nÕu nhÊn m¹nh r»ng §u-ma nhµ n−íc lµ "chÝnh quyÒn"
mèp chØ ra rÊt râ rµng mét lÇn n÷a nh÷ng ®ång chÝ men- (?? hai ch÷ ®ã còng ®ñ chØ râ sù l¹c quan qu¸ ®é cña
sª-vÝch cña chóng ta ng¶ vÒ phÝa nµo. nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch cña chóng ta), vµ lµ chÝnh quyÒn
Sù viÖc thø hai ®· chØ ra ®iÒu ®ã tõ mét mÆt kh¸c. mµ Nga hoµng lËp ra, th× tõ ®ã sÏ rót ra kÕt luËn r»ng chÝnh
T×nh h×nh ®· x¶y ra nh− sau. Trong dù th¶o ®Çu tiªn cña quyÒn hîp ph¸p ®ã còng ph¶i hµnh ®éng mét çch hîp ph¸p,
nghÞ quyÕt men-sª-vÝch vÒ §u-ma nhµ n−íc, mµ tiÓu ban nghe theo kÎ ®· "lËp ra nã".
®· ®Ò ra, ®iÓm thø n¨m (vÒ qu©n ®éi) cã mét c©u nh− thÕ Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch còng tù thÊy r»ng Plª-kha-nèp
nµy: ".. LÇn ®Çu tiªn thÊy ë trªn miÕng ®Êt cña n−íc Nga ®· ®i qu¸ trín. Theo ®Ò nghÞ cña nh÷ng ng−êi trong bän
mét chÝnh quyÒn míi do b¶n th©n Nga hoµng lËp ra, ®−îc hä, nh÷ng ch÷ ®−îc nhÊn m¹nh ®· bÞ xo¸ bá khái nghÞ quyÕt.
ph¸p luËt thõa nhËn, n¶y ra tõ trong lßng d©n téc", v.v..
Trong khi phª ph¸n nghÞ quyÕt cña nh÷ng ng−êi men-sª- VI
vÝch vÒ th¸i ®é (nãi mét çch nhÑ nhµng) kh«ng thËn träng vµ Khëi nghÜa vò trang
l¹c quan cña nã ®èi víi §u-ma nhµ n−íc, nh©n tiÖn t«i
còng ®· phª ph¸n c¶ nh÷ng ch÷ ®−îc nhÊn m¹nh vµ ®· Hai vÊn ®Ò chñ yÕu, vÊn ®Ò ruéng ®Êt vµ vÊn ®Ò §u-ma
nãi ®ïa: sao kh«ng nãi thªm: (chÝnh quyÒn?) "do th−îng nhµ n−íc, cïng víi nh÷ng cuéc tranh luËn vÒ sù ®¸nh gi¸
t×nh h×nh lµ nh÷ng ®iÒu quan t©m chÝnh cña ®¹i héi. T«i viªn cña chóng ta, mét uû viªn cña tiÓu ban khëi th¶o nghÞ
kh«ng nhí chóng ta ®· mÊt bao nhiªu ngµy vÒ nh÷ng vÊn quyÕt vÒ khëi nghÜa vò trang, ®· kh«ng biÕt r»ng tiÓu ban ®ã
®Ò ®ã, nh−ng mét sù thùc lµ nhiÒu ng−êi dù ®¹i héi ®· võa míi tr×nh ®¹i héi mét v¨n b¶n míi trong dù th¶o nghÞ
tá ra mÖt mái, ⎯ vµ kh«ng ph¶i chØ mÖt mái, cã thÓ hä cßn quyÕt in th¹ch. ChÝnh lµ: bé phËn men-sª-vÝch cña tiÓu ban
muèn g¹t bá mét sè vÊn ®Ò khái ch−¬ng tr×nh nghÞ sù. §Ò ®øng ®Çu lµ Plª-kha-nèp ®· ®Ò nghÞ nãi: "giµnh quyÒn lîi
nghÞ ®Èy nhanh c«ng viÖc cña ®¹i héi ®· ®−îc th«ng qua, b»ng vò lùc" chø kh«ng ph¶i "giµnh chÝnh quyÒn".
vµ vÒ vÊn ®Ò khëi nghÜa vò trang nh÷ng ng−êi b¸o ço ph¶i Sù thay ®æi ®ã trong v¨n b¶n cña nghÞ quyÕt ®−îc ®−a
rót ng¾n thêi gian cßn 15 phót (vÒ nh÷ng vÊn ®Ò tr−íc, ra ®¹i héi mµ ng−êi b¸o ço, uû viªn cña tiÓu ban, kh«ng
®· nhiÒu lÇn ng−êi ta cho phÐp b¸o ço viªn kÐo dµi thêi ®−îc biÕt, ®· vi ph¹m mét çch th« b¹o mäi tËp qu¸n vµ
gian b¸o ço l©u h¬n sè thêi gian quy ®Þnh lµ nöa giê). quy t¾c lµm viÖc cña ®¹i héi ®Õn nçi b¸o ço viªn cña chóng
§ã lµ b−íc ®Çu vo ng¾n çc vÊn ®Ò l¹i. ta ®· phÉn né, tõ chèi kh«ng tiÕp tôc b¸o ço. ChØ sau
§ång chÝ Tsª-rª-va-nin, b¸o ço viªn cña ph¸i "thiÓu sè" khi nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch "gi¶i thÝch" mét håi l©u ®ång
chiÕm −u thÕ ë ®¹i héi b¸o ço vÒ vÊn ®Ò khëi nghÜa vò chÝ Êy míi ®ång ý nãi mét vµi lêi kÕt thóc.
trang, nh− ng−êi ta dù tÝnh tr−íc, nh− nh÷ng ng−êi b«n- Sù thay ®æi ®ã thùc lµ kinh khñng. Trong nghÞ quyÕt
sª-vÝch ®· nhiÒu lÇn ®o¸n tr−íc, "®· l¨n vÒ phÝa Plª-kha- vÒ khëi nghÜa nãi ®Õn ®Êu tranh giµnh quyÒn lîi chø kh«ng
nèp", nghÜa lµ vÒ thùc chÊt ®· ®øng trªn quan ®iÓm cña ph¶i ®Êu tranh giµnh chÝnh quyÒn! Çc ®ång chÝ h·y suy
"NhËt ký" mµ tr−íc ®¹i héi nhiÒu ng−êi men-sª-vÝch tuyªn nghÜ xem, c«ng thøc c¬ héi chñ nghÜa Êy ®· gieo r¾c vµo
bè kh«ng ®ång ý. Trong tËp bót ký cña t«i cã ghi nh÷ng ý thøc cña quÇn chóng mét sù lén xén kh¸c th−êng nh− thÕ
c©u cña ®ång chÝ Êy nh−: "khëi nghÜa th¸ng Ch¹p chØ lµ nµo vµ t×nh tr¹ng kh«ng t−¬ng xøng râ rÖt gi÷a sù vÜ ®¹i
kÕt qu¶ cña tuyÖt väng" hay lµ: "thÊt b¹i cña khëi nghÜa cña thñ ®o¹n (khëi nghÜa) vµ sù khiªm tèn cña môc ®Ých
th¸ng Ch¹p ®· ®−îc ®Þnh tr−íc ngay trong nh÷ng ngµy (giµnh quyÒn lîi, nghÜa lµ giµnh quyÒn lîi ë chÝnh quyÒn
®Çu". C©u nãi cña Plª-kha-nèp: "®¸ng lÏ kh«ng nªn cÇm vò cò, buéc chÝnh quyÒn cò nh−îng bé chø kh«ng ®¸nh ®æ
khÝ" xuyªn qua b¶n tr×nh bµy cña ®ång chÝ ®ã nh− sîi chØ nã) lµ v« lý biÕt chõng nµo.
®á, b¶n tr×nh bµy nµy, nh− th−êng lÖ, ®−îc t« ®iÓm b»ng DÜ nhiªn lµ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· c«ng kÝch sù
nh÷ng lêi c«ng kÝch "nh÷ng kÎ ©m m−u" vµ "sù thæi phång söa ch÷a Êy mét çch hÕt søc m·nh liÖt. Hµng ngò nh÷ng
kü thuËt". ng−êi men-sª-vÝch ®· rung chuyÓn. Râ rµng lµ hä nhËn thÊy
§ång chÝ Vin-te, b¸o ço viªn cña chóng ta, trong lêi râ r»ng Plª-kha-nèp l¹i mét lÇn n÷a ®· ®i qu¸ trín, vµ víi
ph¸t biÓu ng¾n cña m×nh ®· uæng c«ng t×m çch gîi lªn cho mét sù ®¸nh gi¸ «n hoµ vµ cÈn thËn nh− thÕ vÒ nhiÖm vô
®¹i héi ®¸nh gi¸ v¨n b¶n chÝnh x¸c cña c¶ hai nghÞ quyÕt. khëi nghÜa th× trong thùc tiÔn hä sÏ khèn ®èn. Plª-kha-nèp
Cã mét lÇn ®ång chÝ Êy thËm chÝ ®· ph¶i tõ chèi tiÕp tôc bÞ buéc ph¶i quay trë l¹i. §ång chÝ Êy rót bá sù söa ch÷a
b¸o ço. §ã lµ lóc ®ång chÝ Êy nãi ®−îc nöa chõng, khi cña m×nh, nãi r»ng ®ång chÝ Êy kh«ng coi sù kh¸c nhau lµ quan
®ång chÝ Êy ®äc ®iÓm ®Çu cña nghÞ quyÕt men-sª-vÝch: träng, thùc sù chØ lµ sù kh¸c nhau vÒ "çch hµnh v¨n". §−¬ng
"®Êu tranh ®Ò ra mét nhiÖm vô trùc tiÕp lµ giµnh lÊy chÝnh nhiªn, ®ã lµ che giÊu sù viÖc b»ng nh÷ng lêi nãi ®Ñp ®Ï. Mäi
quyÒn trong tay chÝnh phñ chuyªn chÕ". Ho¸ ra b¸o ço ng−êi hiÓu r»ng vÊn ®Ò hoµn toµn kh«ng ph¶i ë çch hµnh v¨n.
Sù söa ch÷a cña Plª-kha-nèp béc lé râ rµng khuynh ng−êi b«n-sª-vÝch, nghÞ quyÕt cña çc ®ång chÝ vÒ khëi
h−íng c¬ b¶n cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch vÒ vÊn ®Ò khëi nghÜa ®Çy nh÷ng lêi c«ng kÝch ®èi víi nh÷ng ng−êi kh«ng
nghÜa: nghÜ ra mét sè lý do ®Ó tõ chèi khëi nghÜa, cù tuyÖt cïng t− t−ëng víi m×nh. Çc ®ång chÝ h·y luËn chiÕn ®i,
cuéc khëi nghÜa th¸ng Ch¹p, khuyªn ®õng tiÕn hµnh mét bao nhiªu còng ®−îc. §ã lµ quyÒn cña çc ®ång chÝ vµ nghÜa
cuéc khëi nghÜa thø hai, thñ tiªu nhiÖm vô khëi nghÜa hay vô cña çc ®ång chÝ. Nh−ng ®õng cã biÕn vÊn ®Ò lín, lµ
x¸c ®Þnh nh÷ng nhiÖm vô Êy nh− thÕ nµo ®Ó muèn hoµn ®¸nh gi¸ nh÷ng ngµy lÞch sö, thµnh mét cuéc luËn chiÕn
thµnh nh÷ng nhiÖm vô Êy th× kh«ng thÓ nãi ®Õn khëi nghÜa. nhá nhÆt vµ vôn vÆt. §õng cã h¹ thÊp ®¶ng b»ng çch lµm
Nh−ng nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch kh«ng d¸m nãi ®iÒu ®ã cho ®¶ng kh«ng biÕt nãi g× trong vÊn ®Ò cuéc ®Êu tranh
mét çch th¼ng th¾n, c−¬ng quyÕt, c«ng khai vµ râ rµng. th¸ng Ch¹p cña c«ng nh©n, n«ng d©n, tiÓu t− s¶n thµnh thÞ,
Th¸i ®é cña hä hÕt søc lËp lê: nãi lªn t− t−ëng s©u kÝn ngoµi nh÷ng lêi ch©m chäc ®èi víi mét ph¸i kh¸c. Çc ®ång
cña m×nh d−íi h×nh thøc che ®Ëy vµ b»ng sù ¸m chØ. Nh÷ng chÝ h·y tù n©ng lªn cao h¬n mét tÝ, nÕu çc ®ång chÝ muèn
®¹i biÓu cña giai cÊp v« s¶n cã thÓ vµ ph¶i c«ng khai phª th× h·y viÕt mét nghÞ quyÕt luËn chiÕn ®Æc biÖt chèng l¹i
ph¸n nh÷ng sai lÇm cña nã, nh−ng nÕu lµm viÖc ®ã d−íi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®i, nh−ng h·y tr¶ lêi cho giai cÊp
h×nh thøc che giÊu, mËp mê n−íc ®«i, kh«ng râ rµng th× v« s¶n vµ cho toµn d©n mét çch th¼ng th¾n vµ râ rµng,
hoµn toµn kh«ng xøng ®¸ng víi §¶ng d©n chñ - x· héi. kh«ng óp më vÒ vÊn ®Ò khëi nghÜa.
Vµ nghÞ quyÕt cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ®· v« t×nh ph¶n Çc ®ång chÝ kªu lªn vÒ sù thæi phång qu¸ ®¸ng kü thuËt
¸nh çi lËp tr−êng mËp mê n−íc ®«i Êy: viÖn lý do ®Ó vµ vÒ ho¹t ®éng ©m m−u. Nh−ng h·y nh×n vµo c¶ hai b¶n
tõ chèi khëi nghÜa ®ång thêi l¹i tùa hå cïng "nh©n d©n" dù th¶o nghÞ quyÕt. Çc ®ång chÝ sÏ thÊy chÝnh lµ trong
thõa nhËn nã. nghÞ quyÕt cña chóng t«i kh«ng cã tµi liÖu kü thuËt mµ chØ
Nãi ®Õn kü thuËt vµ ho¹t ®éng ©m m−u, ®ã lµ çch lµm cã tµi liÖu lÞch sö vµ chÝnh trÞ. Çc ®ång chÝ sÏ thÊy chóng
cho ng−êi ta nh×n chÖch ®i mét çch hÕt søc râ rµng, lµ t«i cã nh÷ng lý do rót ra chÝnh tõ lÞch sö phong trµo, tõ
che giÊu mét çch hÕt søc th« b¹o nh÷ng sù bÊt ®ång trong kinh nghiÖm chÝnh trÞ cña quý t− n¨m 1905 chø kh«ng ph¶i
viÖc ®¸nh gi¸ khëi nghÜa vÒ mÆt chÝnh trÞ. Muèn tr¸nh sù tõ nh÷ng lêi s¸o cò trèng rçng vµ kh«ng ®−îc chøng minh
®¸nh gi¸ ®ã, muèn khái nãi th¼ng ra khëi nghÜa th¸ng Ch¹p ("nhiÖm vô cña ®Êu tranh giµnh chÝnh quyÒn"). Çc ®ång
cã ph¶i lµ mét b−íc tiÕn vµ mét sù vËn ®éng tiÕn lªn mét chÝ ®æ téi lªn ®Çu ng−êi kh¸c v× chÝnh nghÞ quyÕt cña çc
giai ®o¹n cao nhÊt hay kh«ng, muèn lµm nh− thÕ th× cÇn ®ång chÝ hÕt søc nghÌo nµn vÒ tµi liÖu lÞch sö - chÝnh trÞ.
ph¶i nãi chÖnh sang mét bªn, chuyÓn tõ chÝnh trÞ sang kü Nã nãi vÒ khëi nghÜa, mµ kh«ng cã mét lêi nµo vÒ quan
thuËt, tõ sù ®¸nh gi¸ cô thÓ sù kiÖn th¸ng Ch¹p 1905 sang hÖ gi÷a b·i c«ng vµ khëi nghÜa, kh«ng cã mét lêi nµo cho
nh÷ng lêi lÏ chung chung vÒ ho¹t ®éng ©m m−u. Nãi r»ng biÕt cuéc ®Êu tranh sau th¸ng M−êi ®· dÉn tíi sù cÇn thiÕt
mét phong trµo nh©n d©n nh− cuéc ®Êu tranh håi th¸ng vµ tÊt yÕu cña khëi nghÜa nh− thÕ nµo, kh«ng cã mét lêi
Ch¹p ë M¸t-xc¬-va lµ ho¹t ®éng ©m m−u, nãi nh− thÕ lµ th¼ng th¾n vµ râ rµng nµo vÒ sù kiÖn th¸ng Ch¹p. ChÝnh
®Ó l¹i cho §¶ng d©n chñ - x· héi mét vÕt nh¬ lín biÕt bao ! trong nghÞ quyÕt cña chóng t«i khëi nghÜa biÓu hiÖn ra kh«ng
Chóng t«i ®· nãi víi çc ®ång chÝ men-sª-vÝch: çc ®ång ph¶i nh− mét lêi kªu gäi cã tÝnh chÊt ©m m−u, kh«ng ph¶i
chÝ muèn luËn chiÕn, çc ®ång chÝ ®Þnh "ch©m chäc" nh÷ng nh− mét vÊn ®Ò kü thuËt, mµ nh− lµ kÕt qu¶ chÝnh trÞ cña
hiÖn thùc lÞch sö hoµn toµn cô thÓ, do cuéc b·i c«ng th¸ng quyÕt. §¶ng vÉn cßn ph¶i nghiªn cøu ®¸nh gi¸ cuéc khëi
M−êi, lêi høa hÑn vÒ tù do, m−u ®å t−íc bá tù do vµ nghÜa th¸ng Ch¹p, vµ tÊt c¶ çc tæ chøc ph¶i chó ý mét
cuéc ®Êu tranh b¶o vÖ tù do t¹o thµnh. çch hÕt søc nghiªm tóc ®Õn vÊn ®Ò ®ã.
Nh÷ng lêi nãi su«ng vÒ kü thuËt vµ vÒ ho¹t ®éng ©m VÊn ®Ò thùc tiÔn vÒ khëi nghÜa còng vÉn ch−a ®−îc
m−u chØ lµ sù che giÊu viÖc çc ®ång chÝ tho¸i lui trong vÊn gi¶i quyÕt. Nh©n danh ®¹i héi ng−êi ta ®· thõa nhËn r»ng
®Ò khëi nghÜa. nhiÖm vô trùc tiÕp (xin chó ý ®iÓm nµy !) cña phong trµo
ë ®¹i héi ng−êi ta gäi nghÞ quyÕt cña nh÷ng ng−êi men- lµ "giµnh chÝnh quyÒn". ChÝnh ®ã còng lµ mét çch diÔn ®¹t
sª-vÝch vÒ vÊn ®Ò khëi nghÜa nh− sau: "nghÞ quyÕt chèng qu¸ − b«n-sª-vÝch, nÕu cã thÓ nãi nh− vËy, chÝnh çch diÔn
khëi nghÜa vò trang". Vµ kÎ nµo ®· Ýt nhiÒu chó ý ®äc v¨n ®¹t ®ã sÏ quy c«ng viÖc thµnh lêi nãi su«ng mµ ng−êi ta
b¶n cña hai nghÞ quyÕt ®−a ra tr−íc ®¹i héi th× vÞ tÊt ®· kÕt téi chóng t«i lµ ®· m¾c ph¶i. Nh−ng mét khi ®¹i héi
d¸m phñ nhËn tÝnh chÊt ®óng ®¾n cña lêi kh¼ng ®Þnh ®ã*. ®· nãi nh− thÕ th× chóng ta ph¶i tu©n theo lêi nãi ®ã,
Nh÷ng lý lÏ cña chóng t«i chØ cã ¶nh h−ëng mét phÇn chóng ta ph¶i c¨n cø vµo c¬ së ®ã mµ phª ph¸n mét çch
tíi nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch. KÎ nµo so s¸nh dù th¶o nghÞ kiªn quyÕt nhÊt nh÷ng c¬ quan vµ tæ chøc ®¶ng nµo ë ®Þa
quyÕt cña hä víi nghÞ quyÕt cuèi cïng mµ hä th«ng qua ph−¬ng vµ trung −¬ng l¹i cã thÓ quªn nhiÖm vô trùc tiÕp
th× ®Òu thÊy r»ng hä ®· vøt bá c¶ mét lo¹t quan ®iÓm vµ Êy. Chóng ta cã thÓ vµ ph¶i c¨n cø vµo nghÞ quyÕt cña ®¹i
nh÷ng ®iÒu c«ng kÝch thùc sù nhá nhÆt. Nh−ng dÜ nhiªn lµ héi mµ ®Ò lªn hµng ®Çu nhiÖm vô trùc tiÕp Êy trong nh÷ng
tinh thÇn chung vÉn nh− cò. Sù thùc lÞch sö lµ sau cuéc thêi kú chÝnh trÞ nhÊt ®Þnh. Kh«ng ai cã quyÒn c¶n trë ®iÒu
khëi nghÜa vò trang ®Çu tiªn ë Nga ®¹i héi men-sª-vÝch ®ã, ®iÒu ®ã sÏ hoµn toµn ë trong giíi h¹n çc chØ thÞ cña
®· biÓu hiÖn sù hoang mang, ®· tr¸nh viÖc tr¶ lêi trùc tiÕp, ®¹i héi, mét khi chóng ta ®· vøt bá nh÷ng ch÷ "giµnh quyÒn
®· kh«ng d¸m nãi th¼ng víi giai cÊp v« s¶n r»ng cuéc khëi lîi" vµ buéc ®¹i héi ph¶i thõa nhËn "nhiÖm vô trùc tiÕp
nghÜa nµy lµ sai lÇm hay lµ mét b−íc tiÕn, mét cuéc khëi lµ giµnh chÝnh quyÒn".
nghÜa thø hai cã cÇn thiÕt kh«ng vµ cuéc khëi nghÜa thø
Chóng t«i khuyªn çc tæ chøc ®¶ng ®õng quªn ®iÒu ®ã,
hai liªn hÖ vÒ mÆt lÞch sö víi cuéc khëi nghÜa thø nhÊt
®Æc biÖt lµ trong nh÷ng lóc mµ §u-ma lõng tiÕng ë n−íc
nh− thÕ nµo.
ta bÞ chÝnh phñ chuyªn chÕ lµm nhôc.
Th¸i ®é lÈn tr¸nh cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch, ⎯ muèn
Trong cuéc tranh luËn vÒ khëi nghÜa vò trang ®ång chÝ
xo¸ bá khái ch−¬ng tr×nh nghÞ sù vÊn ®Ò khëi nghÜa, cã
V«i-nèp ®· chØ ra rÊt ®óng r»ng nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch
khuynh h−íng nh− vËy nh−ng kh«ng d¸m thõa nhËn ®iÒu
®ã, ⎯ dÉn tíi chç vÒ thùc chÊt vÊn ®Ò vÉn kh«ng ®−îc gi¶i ®· r¬i vµo chç bÕ t¾c nh− thÕ nµo. Nãi "giµnh quyÒn lîi"
®ã lµ çch nãi hÕt søc c¬ héi chñ nghÜa. Nãi "giµnh chÝnh
quyÒn", nh− thÕ cã nghÜa lµ vøt bá khái tay m×nh mäi vò
* §Ó lµm cho ®éc gi¶ dÔ dµng cã th¸i ®é phª ph¸n tù gi¸c ®èi
khÝ chèng l¹i nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. V«i-nèp ch©m biÕm:
víi çc cuéc tranh luËn ë ®¹i héi, t«i ®em nguyªn v¨n çc dù th¶o
nghÞ quyÕt ®Çu tiªn cña ph¸i b«n-sª-vÝch vµ ph¸i men-sª-vÝch vµ nguyªn
hiÖn nay chóng ta míi biÕt chñ nghÜa M¸c chÝnh thèng lµ
v¨n çc nghÞ quyÕt mµ ®¹i héi ®· th«ng qua lµm phô lôc. ChØ cã nghiªn g× vµ tµ thuyÕt cña nh÷ng kÎ ©m m−u lµ g×. "Giµnh chÝnh
cøu cÈn thËn vµ so s¸nh nh÷ng v¨n b¶n ®ã míi cã thÓ ®éc lËp ph©n quyÒn" lµ chÝnh thèng, "®o¹t chÝnh quyÒn" lµ ho¹t ®éng ©m
tÝch nh÷ng vÊn ®Ò s¸ch l−îc cña §¶ng d©n chñ - x· héi. m−u...
Còng diÔn gi¶ ®ã ®· vÏ ra ®iÓn h×nh chung cña ng−êi kha-nèp ¹. ⎯ H·y viÕt vµo nghÞ quyÕt ®iÒu mµ ®ång chÝ ®·
men-sª-vÝch vÒ vÊn ®Ò ®ã. §ång chÝ Êy nãi: nh÷ng ng−êi nãi. Hay cø tha hå mµ chª tr¸ch ho¹t ®éng ©m m−u, ⎯
men-sª-vÝch lµ nh÷ng ng−êi theo chñ nghÜa Ên t−îng, nh÷ng nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch chóng t«i dï sao còng vÉn hoµn
ng−êi sèng theo t©m tr¹ng, nh÷ng ng−êi xu thêi. Lµn sãng toµn nhÊt trÝ bá phiÕu cho mét nghÞ quyÕt trong ®ã thõa
d©ng lªn, th¸ng M−êi - th¸ng M−êi mét 1905 diÔn ra, ⎯ thÕ lµ nhËn vµ khuyªn giai cÊp v« s¶n ®o¹t chÝnh quyÒn theo kiÓu
tê "B−íc ®Çu" b¨ng m×nh tiÕn lªn, nã thËm chÝ cßn tá ra Héi nghÞ quèc −íc. H·y cø chª tr¸ch ho¹t ®éng ©m m−u
b«n-sª-vÝch h¬n nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. Nã ®· nh¶y tõ ®i, nh−ng h·y thõa nhËn trong nghÞ quyÕt mét nÒn chuyªn
chuyªn chÝnh d©n chñ sang chuyªn chÝnh x· héi chñ nghÜa. chÝnh gièng nh− Héi nghÞ quèc −íc, vµ chóng t«i sÏ hoµn
Lµn sãng h¹ xuèng, t©m tr¹ng xuèng thÊp, nh÷ng ng−êi toµn ®ång ý víi ®ång chÝ mét çch v« ®iÒu kiÖn. Kh«ng chØ
d©n chñ - lËp hiÕn dÊy lªn, ⎯ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch l¹i cã thÕ th«i. T«i ®¶m b¶o víi ®ång chÝ r»ng tõ lóc
véi v· thÝch øng víi t©m tr¹ng ®· bÞ h¹ thÊp, võa ch¹y ®ång chÝ ký mét nghÞ quyÕt nh− thÕ th× nh÷ng ng−êi
võa nh¶y theo sau nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, phñ nhËn d©n chñ - lËp hiÕn sÏ th«i kh«ng ngîi khen ®ång chÝ
h×nh thøc ®Êu tranh håi th¸ng M−êi - th¸ng Ch¹p víi mét n÷a !
th¸i ®é khinh rÎ. §ång chÝ V«i-nèp còng chØ ra m©u thuÉn qu¸ râ rµng
B¶n tuyªn bè viÕt cña La-rin, mét ng−êi men-sª-vÝch, mµ ®ång chÝ Plª-kha-nèp vÊp ph¶i khi ®· v« t×nh "buét miÖng
ë ®¹i héi chøng thùc mét çch cùc kú lý thó ®iÒu nãi trªn. lì lêi" nãi ®Õn Héi nghÞ quèc −íc. Héi nghÞ quèc −íc
La-rin giao b¶n tuyªn bè ®ã cho ®oµn chñ tÞch vµ do ®ã chÝnh lµ nÒn chuyªn chÝnh cña çc tÇng líp d−íi, nghÜa
b¶n tuyªn bè ph¶i hoµn toµn ®−îc ghi vµo biªn b¶n. Trong lµ cña nh÷ng tÇng líp thÊp nhÊt cña d©n nghÌo n«ng th«n
b¶n tuyªn bè ®ã La-rin nãi r»ng nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch vµ thµnh thÞ. Trong çch m¹ng t− s¶n, ®ã chÝnh lµ c¬ quan
®· ph¹m sai lÇm håi th¸ng M−êi - th¸ng Ch¹p v× ®· hµnh toµn quyÒn, trong ®ã kh«ng ph¶i ®¹i t− s¶n hay trung t−
®éng theo kiÓu b«n-sª-vÝch. ë ®¹i héi t«i ®· nghe nh÷ng s¶n, mµ nh©n d©n b×nh th−êng, d©n nghÌo, tøc chÝnh lµ çi
lêi ph¶n ®èi riªng, b»ng miÖng cña mét sè ng−êi men-sª- mµ chóng ta gäi lµ "giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n", thèng trÞ
vÝch ®èi víi "sù thõa nhËn quý b¸u" ®ã, nh−ng nh÷ng sù mét çch hoµn toµn vµ kh«ng ph©n chia. Thõa nhËn Héi nghÞ
ph¶n ®èi Êy cã ®−îc diÔn ®¹t trong lêi ph¸t biÓu hay trong quèc −íc vµ chèng l¹i viÖc ®o¹t chÝnh quyÒn th× cã nghÜa
lêi tuyªn bè kh«ng th× t«i kh«ng kh¼ng ®Þnh. lµ ch¬i ch÷. Thõa nhËn Héi nghÞ quèc −íc mµ l¹i gi−¬ng
Lêi ph¸t biÓu cña Plª-kha-nèp còng ®¸ng chó ý. §ång cæ ph¶n ®èi "chuyªn chÝnh d©n chñ çch m¹ng cña giai cÊp
chÝ Êy ®· nãi (nÕu t«i kh«ng nhÇm) vÒ viÖc ®o¹t chÝnh quyÒn. v« s¶n vµ n«ng d©n" ⎯ nh− thÕ cã nghÜa lµ tù m×nh l¹i t¸t
§ång chÝ Êy, khi nãi lªn ®iÒu ®ã, ®· buét miÖng lì lêi mét vµo mÆt m×nh. Cßn nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch th× bao giê
çch hÕt søc ®éc ®¸o. §ång chÝ Êy thèt lªn: t«i ph¶n ®èi còng nãi ®Õn viÖc chÝnh lµ quÇn chóng nh©n d©n, chÝnh lµ
viÖc ®o¹t chÝnh quyÒn theo lèi ©m m−u, nh−ng t«i hoµn giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n, chø hoµn toµn kh«ng ph¶i "mét
toµn ñng hé viÖc ®o¹t chÝnh quyÒn nh− Héi nghÞ quèc −íc39 thiÓu sè gi¸c ngé" nµo ®ã giµnh chÝnh quyÒn. Nh÷ng c©u
trong §¹i çch m¹ng Ph¸p, ch¼ng h¹n. nãi su«ng vÒ ho¹t ®éng ©m m−u vµ chñ nghÜa Bl¨ng-ki lµ
ë ®©y chóng ta ®· chép ®−îc c©u nãi hí cña Plª-kha- mét sù rªu rao th«ng th−êng v« h¹i mµ chØ cÇn nh¾c ®Õn
nèp. T«i tr¶ lêi ®ång chÝ Êy: tuyÖt diÖu, ®ång chÝ Plª- Héi nghÞ quèc −íc lµ ®· tiªu tan.
VII héi c¨n cø trªn nh÷ng nguyªn t¾c chung. §¹i héi ®· th«ng
KÕt thóc ®¹i héi qua nghÞ quyÕt thõa nhËn sù cÇn thiÕt ph¶i ®Êu tranh cho
nh÷ng nguyªn t¾c tæ chøc tËp trung (chóng t«i ®· ®−a ra
VÊn ®Ò khëi nghÜa vò trang lµ vÊn ®Ò cuèi cïng ®−îc mét nghÞ quyÕt kh¸c vÒ çch th¶o nh−ng nhÊt trÝ vÒ ý nghÜa,
th¶o luËn Ýt nhiÒu tØ mØ vµ cã tÝnh nguyªn t¾c ë ®¹i héi. trong ®ã nhÊn m¹nh ý nghÜa thùc tiÔn cña sù nh−îng bé
Nh÷ng vÊn ®Ò cßn l¹i hoµn toµn bÞ th¶o luËn quÊy qu¸ hoÆc cña chóng t«i ®èi víi ph¸i Bun vµ thõa nhËn sù cÇn thiÕt
gi¶i quyÕt mµ kh«ng cã tranh luËn. ph¶i kh«ng ngõng ®Êu tranh cho mét sù ®oµn kÕt chÆt chÏ
NghÞ quyÕt vÒ ho¹t ®éng chiÕn ®Êu du kÝch ®−îc th«ng h¬n vµ míi h¬n çc lùc l−îng cña giai cÊp v« s¶n).
qua nh− mét phÇn phô vµo nghÞ quyÕt vÒ khëi nghÜa vò Mét sè ng−êi men-sª-vÝch næi nãng lªn vÒ sù hîp nhÊt
trang. Lóc ®ã t«i kh«ng cã mÆt trong héi tr−êng vµ kh«ng víi ph¸i Bun vµ chª tr¸ch chóng t«i lµ ®· xa rêi nh÷ng
nghe çc ®ång chÝ nãi l¹i vÒ cuéc th¶o luËn nµo Ýt nhiÒu lý nguyªn t¾c cña §¹i héi II. Cø tham kh¶o sè 2 cña tê "Tin
thó vÒ vÊn ®Ò ®ã. V¶ l¹i ®−¬ng nhiªn vÊn ®Ò ®ã kh«ng ph¶i tøc cña §¶ng" th× ®ã sÏ lµ c©u tr¶ lêi tèt nhÊt cho sù chª
lµ mét vÊn ®Ò nguyªn t¾c. tr¸ch ®ã. Trong tê b¸o ®ã, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®·
NghÞ quyÕt vÒ çc c«ng ®oµn vµ vÒ th¸i ®é ®èi víi phong ®¨ng, tr−íc ®¹i héi rÊt l©u, mét dù th¶o nghÞ quyÕt ®Ò nghÞ
trµo n«ng d©n ®−îc nhÊt trÝ th«ng qua. Trong çc tiÓu ban nhiÒu sù nh−îng bé thªm n÷a ®èi víi tÊt c¶ çc ®¶ng d©n
th¶o nghÞ quyÕt nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vµ nh÷ng ng−êi chñ - x· héi cña çc d©n téc, cho ®Õn c¶ "chÕ ®é ®¹i biÓu
men-sª-vÝch ®· ®i tíi tho¶ thuËn víi nhau vÒ nh÷ng vÊn ®Ò theo tû lÖ trong nh÷ng c¬ quan ®Þa ph−¬ng, tØnh vµ trung −¬ng
®ã. T«i nhËn thÊy r»ng nghÞ quyÕt vÒ phong trµo n«ng d©n cña ®¶ng"1). Còng trong sè 2 cña tê "Tin tøc cña §¶ng",
®· ®¸nh gi¸ hoµn toµn ®óng ®¾n §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ®· tr¶ lêi nh÷ng nghÞ quyÕt cña chóng
vµ ®· thõa nhËn khëi nghÜa lµ "biÖn ph¸p duy nhÊt" ®Ó giµnh t«i b»ng nh÷ng phÇn nghÞ quyÕt cña m×nh, nh−ng ®· kh«ng cã
tù do. Trong c«ng t¸c cæ ®éng hµng ngµy cña chóng ta, cÇn mét ch÷ nµo nãi vÒ sù bÊt ®ång ý kiÕn cña hä ®èi víi kÕ
ph¶i lu«n lu«n chó ý ®Õn c¶ hai ®iÓm ®ã. ho¹ch cña chóng t«i, kÕ ho¹ch nh»m nh−îng bé thªm n÷a
VÊn ®Ò hîp nhÊt víi çc ®¶ng d©n chñ - x· héi cña çc ®èi víi ph¸i Bun vµ nh÷ng ®¶ng d©n chñ - x· héi cña çc
d©n téc chiÕm mét sè thêi gian l©u h¬n chót Ýt. Sù hîp d©n téc kh¸c.
nhÊt víi nh÷ng ng−êi Ba-lan ®−îc nhÊt trÝ th«ng qua. Sù T«i thÊy h×nh nh− sù kiÖn ®ã lµ c©u tr¶ lêi tèt nhÊt cho
hîp nhÊt víi ng−êi L¸t-vi-a, theo t«i nhí, th× còng vËy, vÊn ®Ò tranh chÊp: nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch bá phiÕu cho
dï sao còng kh«ng cã nh÷ng cuéc tranh luËn lín. VÒ vÊn ®Ò ph¸i Bun cã ph¶i v× bÌ ph¸i kh«ng, hay lµ nh÷ng ng−êi men-
hîp nhÊt víi ph¸i Bun th× ®· n¶y ra mét cuéc kÞch chiÕn sª-vÝch bá phiÕu ph¶n ®èi ph¸i Bun cã ph¶i v× bÌ ph¸i
lín. VÊn ®Ò hîp nhÊt ®−îc th«ng qua, theo t«i nhí, víi 54 kh«ng.
phiÕu hay kho¶ng Êy. Bá phiÕu t¸n thµnh th× cã nh÷ng ng−êi §iÒu lÖ cña ®¶ng ®−îc th«ng qua rÊt nhanh. T«i ®· tham
gia tiÓu ban khëi th¶o dù th¶o ®iÒu lÖ. Nh÷ng ng−êi men-
b«n-sª-vÝch (hÇu hÕt), ph¸i gi÷a vµ nh÷ng ng−êi men-sª-
vÝch Ýt cã t©m tr¹ng bÌ ph¸i nhÊt. Ng−êi ta ®· th«ng qua
_______________________________________
vÊn ®Ò thèng nhÊt çc ban l·nh ®¹o ®Þa ph−¬ng cña §¶ng 1)
c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ viÖc bÇu cö ®¹i biÓu ®¹i t. 12, tr. 276.
sª-vÝch muèn n©ng sè ®¶ng viªn cÇn thiÕt ®Ó triÖu tËp ®¹i cöa cho tÊt c¶ çc ®¶ng viªn. ChØ lóc ®ã ®Êu tranh t− t−ëng
héi bÊt th−êng lªn ®Õn 2/3 tæng sè ®¶ng viªn. Lóc ®ã t«i ®· míi kh«ng bÞ nh÷ng xÝch mÝch vÒ tæ chøc lµm nh¬ bÈn.
cïng çc ®ång sù b«n-sª-vÝch cña t«i tuyªn bè døt kho¸t r»ng MÆc dï chóng t«i ®· kiªn tr×, nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch
mäi m−u toan dï rÊt nhá nh»m h¹ thÊp møc tèi thiÓu cña vÉn b¸c bá ghi chó ®ã. Nh−ng ®Ó chøng minh ý ®å trung thùc
sù tù trÞ vµ quyÒn lîi cña ph¸i ®èi lËp mµ §¹i héi III cã cña hä, hä ®ång ý th«ng qua nghÞ quyÕt: "§¹i héi b¸c bá
tÝnh chÊt bÌ ph¸i ®· thõa nhËn trong ®iÒu lÖ, sÏ cã nghÜa ghi chó ®ã chØ v× thÊy ghi chó ®ã lµ thõa vµ lµ ®−¬ng nhiªn"
lµ kh«ng tr¸nh khái ph©n liÖt. VÊn ®Ò tuú ë çc ®ång chÝ, (t«i dÉn ra theo trÝ nhí, v× nguyªn v¨n nghÞ quyÕt ®ã kh«ng
çc ®ång chÝ men-sª-vÝch ¹: nÕu çc ®ång chÝ muèn gi÷ th¸i ®−îc ghi trong tËp ghi chÐp cña t«i). Trong mäi cuéc tranh
®é trung thùc, t«n träng mäi quyÒn lîi cña ph¸i thiÓu sè, luËn vµ cuéc tranh c·i vÒ tæ chøc cã thÓ x¶y ra th× chó ý
mäi quyÒn lîi cña ph¸i ®èi lËp*, th× chóng t«i sÏ phôc ®Õn nghÞ quyÕt ®ã lµ mét ®iÒu rÊt quan träng.
tïng, sÏ cö nh÷ng ®ång chÝ cïng t− t−ëng víi chóng t«i §iÓm bÊt ®ång ý kiÕn thø hai lµ vÒ quan hÖ gi÷a Ban
tham gia Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ lªn ¸n sù ph©n liÖt. chÊp hµnh trung −¬ng vµ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng.
NÕu kh«ng th× lóc ®ã sù ph©n liÖt sÏ kh«ng tr¸nh khái . Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ®· tiÕn hµnh bÇu cö C¬ quan ng«n
Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ®ång ý h¹ møc 2/3 xuèng 1/2. luËn trung −¬ng ë ®¹i héi vµ viÖc C¬ quan ng«n luËn trung
§iÒu lÖ ®−îc nhÊt trÝ th«ng qua: c¶ § I vµ nguyªn t¾c tËp −¬ng tham gia Ban chÊp hµnh trung −¬ng trong nh÷ng vÊn
trung d©n chñ. ChØ bÊt ®ång ý kiÕn vÒ hai ®iÓm. ®Ò chÝnh trÞ (®iÓm kh«ng râ rµng nµy ch¾c ch¾n sÏ g©y ra sù
Mét lµ, chóng t«i ®Ò nghÞ ghi chó thªm vµo § I theo hiÓu lÇm). Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch viÖn ®Õn kinh nghiÖm
ý nghÜa lµ çc ®¶ng viªn thay ®æi chç ë cã quyÒn tham gia ®¸ng buån vÒ cuéc xung ®ét trªn s¸ch b¸o trong ®¶ng Nga
çc tæ chøc ®¶ng ë ®Þa ph−¬ng. vµ ®¶ng §øc* ®· chñ tr−¬ng ban biªn tËp C¬ quan ng«n
Ghi chó ®ã cã ý nghÜa lµ khiÕn cho kh«ng thÓ cã nh÷ng luËn trung −¬ng do Ban chÊp hµnh trung −¬ng chØ ®Þnh vµ
sù c·i v·, xÝch mÝch nhá nhÆt, kh«ng thÓ cã viÖc ®uæi nh÷ng Ban chÊp hµnh trung −¬ng cã quyÒn thay ®æi ban biªn tËp.
ng−êi bÊt ®ång ý kiÕn ra khái tæ chøc, kh«ng thÓ cã viÖc Theo quan ®iÓm t«i, quyÕt ®Þnh cña nh÷ng ng−êi men-sª-
nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch tõ chèi kh«ng chÊp nhËn nh÷ng vÝch râ rµng chøng minh r»ng trong çnh h÷u cña ®¶ng ta
ng−êi b«n-sª-vÝch vµ ng−îc l¹i. §¶ng ®ang lín lªn. Nã trë còng cã sù kh«ng b×nh th−êng c¶ trong quan hÖ gi÷a mét
nªn mét ®¶ng lín. Ph¶i chÊm døt viÖc ®Êu tranh giµnh ®Þa bªn lµ nh÷ng ng−êi viÕt s¸ch b¸o vµ mét bªn lµ nh÷ng ng−êi
bµn. TÊt c¶ çc c¬ quan cña ®¶ng ®Òu ph¶i ®−îc bÇu ra. l·nh ®¹o chÝnh trÞ - thùc tiÔn.
Çc tæ chøc c¬ së cña ®¶ng ph¶i ®−îc hoµn toµn më réng Mét ®iÒu kú l¹ cßn cÇn ph¶i chØ ra lµ ë ®¹i héi nh÷ng
ng−êi men-sª-vÝch ®· kh¼ng ®Þnh nghÞ quyÕt cña §¹i héi x·
* T«i nhí r»ng trong cuèn s¸ch nhá cña t«i: "§¶ng d©n chñ - x· héi chñ nghÜa quèc tÕ ë Am-xtÐc-®am vÒ th¸i ®é ®èi víi çc
héi vµ §u-ma nhµ n−íc" (cïng víi bµi cña §an), t«i ®· chØ ra tr−íc
khi ®¹i héi häp r»ng cÇn ph¶i ®¶m b¶o cho ph¸i bÞ thiÓu sè ®−îc tù do
®¶ng t− s¶n42. QuyÕt ®Þnh ®ã chÝnh lµ mét ®iÒu kú l¹ trong
phª b×nh quyÕt ®Þnh cña ®¹i héi vµ tù do cæ ®éng cho ®¹i héi míi
(tr. 8)1). * "C©u chuyÖn" çch ®©y kh«ng l©u, cã s¸u biªn tËp viªn tê "Vor-
1)
wärts"40, v× bÞ Ban l·nh ®¹o trung −¬ng §¶ng d©n chñ - x· héi §øc 41
çch chøc nªn ®· g©y chuyÖn tai tiÕng.
t. 12, tr. 203.
lÞch sö çc ®¹i héi d©n chñ - x· héi cña chóng ta. Thùc tÕ, ngµy cµng chøng thùc sù ®¸nh gi¸ cña chóng ta vÒ hai trµo
h¸ ch¼ng ph¶i lµ tÊt c¶ çc quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi x· l−u chñ yÕu trong ph¸i d©n chñ t− s¶n: ph¸i qu©n chñ - tù
héi chñ nghÜa quèc tÕ ®Òu b¾t buéc ®èi víi çc ®¶ng d©n do chñ nghÜa (chñ yÕu lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn)
chñ - x· héi tÊt c¶ çc n−íc hay sao ? LÊy ra mét trong vµ ph¸i d©n chñ - çch m¹ng.
nh÷ng quyÕt ®Þnh nh− thÕ vµ thõa nhËn nã th× cã ý nghÜa Cßn nghÞ quyÕt cña ph¸i men-sª-vÝch th× mang dÊu vÕt
g× ? Ng−êi ta ®· thÊy ë ®©u vµ bao giê cã nh÷ng ®¶ng d©n râ rµng cña sù bÊt lùc vµ sù hoang mang dÉn tíi mét lèi
chñ - x· héi cña çc d©n téc chØ viÖn ®Õn th¸i ®é chung cho tho¸t buån c−êi ë ®¹i héi: x¸c nhËn quyÕt ®Þnh quèc tÕ.
tÊt c¶ çc n−íc ®èi víi tÊt c¶ çc ®¶ng t− s¶n nãi chung, NghÞ quyÕt men-sª-vÝch chØ gåm cã nh÷ng lêi lÏ chung chung
chø kh«ng quyÕt ®Þnh vÊn ®Ò th¸i ®é ®èi víi mét ®¶ng t− mµ kh«ng cã toan tÝnh gi¶i quyÕt (hoÆc ph¸c th¶o gi¶i quyÕt)
s¶n nµy hay mét ®¶ng t− s¶n kh¸c cña n−íc m×nh? Tr−íc nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ cña thùc tÕ chÝnh trÞ ë Nga. NghÞ
®¹i héi, vµo n¨m thø 1906 kÓ tõ ngµy thiªn chóa gi¸ng quyÕt hoang mang ®ã nãi cÇn ph¶i phª ph¸n tÊt c¶ çc ®¶ng,
sinh, c¶ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch lÉn nh÷ng ng−êi men-sª- cÇn ph¶i v¹ch trÇn çc ®¶ng ®ã, cÇn ph¶i thõa nhËn r»ng
vÝch ®Òu ®· chuÈn bÞ nh÷ng dù th¶o nghÞ quyÕt vÒ th¸i ®é kh«ng cã ®¶ng d©n chñ hoµn toµn triÖt ®Ó. Cßn nh− chÝnh
®èi víi çc ®¶ng t− s¶n ë Nga. NÕu kh«ng cßn thêi gian lµ ph¶i "phª ph¸n vµ v¹ch trÇn" çc ®¶ng t− s¶n kh¸c nhau
ë ®¹i héi ®Ó nghiªn cøu vÊn ®Ò ®ã th× cÇn ph¶i døt kho¸t ë Nga hoÆc nh÷ng lo¹i h×nh kh¸c nhau cña çc ®¶ng ®ã
g¸c nã l¹i. Cø chän con ®−êng "trung gian" nh− thÕ: kh«ng nh− thÕ nµo, th× nghÞ quyÕt kh«ng biÕt ®Õn ®iÒu ®ã. NghÞ
xÐt vÊn ®Ò çc chÝnh ®¶ng ë Nga, mµ x¸c nhËn quyÕt ®Þnh quyÕt nãi r»ng ph¶i "phª ph¸n", nh−ng nã l¹i kh«ng biÕt phª
cña quèc tÕ vÒ vÊn ®Ò chung, nh− thÕ chØ cã nghÜa lµ chØ ph¸n, v× phª ph¸n theo quan ®iÓm m¸c-xÝt çc ®¶ng t− s¶n
ra tr−íc toµn thÕ giíi sù hoang mang cña m×nh. Ng−êi ta chÝnh lµ ë chç ph©n tÝch cô thÓ c¬ së giai cÊp nµo ®ã cña
nãi r»ng chóng ta kh«ng biÕt dïng ®Çu n·o cña chóng ta nh− çc ®¶ng t− s¶n kh¸c nhau. NghÞ quyÕt nãi mét çch bÊt lùc:
thÕ nµo ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò çc chÝnh ®¶ng ë Nga, cho kh«ng cã nh÷ng ®¶ng d©n chñ hoµn toµn triÖt ®Ó ⎯ vµ nã
nªn chóng ta chØ nh¾c l¹i quyÕt ®Þnh cña quèc tÕ th«i ! §ã kh«ng biÕt x¸c ®Þnh nh÷ng sù kh¸c nhau vÒ tÝnh triÖt ®Ó
lµ h×nh thøc kh«ng tho¶ ®¸ng nhÊt, chØ cã thÓ lµm cho ng−êi cña çc ®¶ng d©n chñ - t− s¶n ë Nga ®· vµ ®ang biÓu lé ra
ta chÕ giÔu, ®Ó g¸c vÊn ®Ò l¹i kh«ng gi¶i quyÕt. trong tiÕn tr×nh çch m¹ng cña chóng ta. ThËm chÝ nh÷ng
Nh−ng vÊn ®Ò l¹i hÕt søc träng yÕu. Dù th¶o çc nghÞ giíi h¹n cña ba lo¹i h×nh c¬ b¶n cña çc ®¶ng t− s¶n ë
quyÕt t−¬ng øng cña ph¸i ®a sè vµ cña ph¸i thiÓu sè th× n−íc Nga lµ §¶ng th¸ng M−êi, §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn,
®éc gi¶ sÏ t×m thÊy trong phô lôc. Chóng t«i ®Ò nghÞ nh÷ng §¶ng d©n chñ - çch m¹ng, ®Òu biÕn mÊt ®»ng sau nh÷ng
ng−êi quan t©m ®Õn vÊn ®Ò ®ã (mµ cã ng−êi thùc tiÔn nµo, lêi nãi su«ng, sau nh÷ng c©u s¸o cò cña nghÞ quyÕt men-sª-
ng−êi cæ ®éng hoÆc ng−êi tuyªn truyÒn nµo l¹i cã thÓ kh«ng vÝch. Vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çnh h÷u Êy cña
quan t©m ®Õn vÊn ®Ò Êy ?) thØnh tho¶ng ®èi chiÕu nh÷ng dù chóng ta kh«ng biÕt ®¸nh gi¸ c¬ së giai cÊp vµ khuynh h−íng
th¶o Êy víi "nh÷ng bµi häc cña çch m¹ng", nghÜa lµ víi cña çc ®¶ng kh¸c nhau ë n−íc Nga t− s¶n ®Õn møc
nh÷ng sù kiÖn chÝnh trÞ trong sinh ho¹t ®¶ng mµ hiÖn nay khiÕn ng−êi ta ph¶i buån c−êi, hä cßn buéc téi nh÷ng ng−êi
cuéc sèng cña n−íc Nga ®ang cung cÊp rÊt nhiÒu. KÎ nµo d©n chñ - x· héi çnh t¶ lµ ®· ph¹m ph¶i "chñ nghÜa x· héi
muèn ®èi chiÕu nh− thÕ th× kÎ ®ã sÏ thÊy r»ng çch m¹ng ch©n chÝnh", nghÜa lµ nh÷ng ng−êi ®ã xem th−êng vai trß
lÞch sö - cô thÓ cña ph¸i d©n chñ t− s¶n! Xin nãi mét lÇn lín, nã t¨ng c−êng søc m¹nh cña giai cÊp v« s¶n thuéc tÊt
n÷a: qu¶ thùc lµ ®æ téi lªn ®Çu ng−êi kh¸c. c¶ çc d©n téc ë Nga.
T«i ®· ®i chÖch chót Ýt ®èi t−îng tr×nh bµy cña t«i. C«ng viÖc thùc tiÔn to lín lµ sù hîp nhÊt çc ph¸i thiÓu
Nh−ng më ®Çu cuèn s¸ch cña t«i, t«i ®· nãi tr−íc r»ng sè vµ ®a sè. Sù ph©n liÖt ®· chÊm døt. Giai cÊp v« s¶n d©n
t«i ®Þnh nãi thªm mét sè ý nghÜ vÒ ®¹i héi trong khi b¸o chñ - x· héi vµ ®¶ng cña nã ph¶i thèng nhÊt. Nh÷ng ý kiÕn
ço vÒ ®¹i héi. Vµ t«i nghÜ r»ng çc ®¶ng viªn muèn ®¸nh bÊt ®ång vÒ tæ chøc hÇu nh− hoµn toµn bÞ g¹t bá. HiÖn nay
gi¸ ®¹i héi mét çch th«ng minh th× kh«ng ph¶i chØ nghÜ cßn l¹i mét nhiÖm vô quan träng, nghiªm tóc vµ v« cïng träng
®Õn ®iÒu mµ ®¹i héi ®· lµm, mµ cßn ph¶i nghÜ ®Õn ®iÒu mµ ®¹i: thùc sù thùc hiÖn nh÷ng nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ
®¹i héi ®¸ng lÏ ph¶i lµm nh−ng l¹i kh«ng lµm. Vµ mçi ng−êi trong tæ chøc ®¶ng, ⎯ b»ng mét c«ng t¸c bÒn bØ, t×m çch
d©n chñ - x· héi biÕt suy nghÜ cµng ngµy cµng cã ý thøc râ lµm cho tæ chøc c¬ së, trªn thùc tÕ chø kh«ng ph¶i trªn lêi
rÖt h¬n vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i ph©n tÝch theo quan ®iÓm m¸c - nãi, trë thµnh h¹t nh©n tæ chøc c¬ b¶n cña ®¶ng, lµm cho
xÝt nh÷ng ®¶ng d©n chñ - t− s¶n kh¸c nhau ë Nga. tÊt c¶ çc c¬ quan cÊp trªn ®Òu thùc sù ®−îc bÇu ra, cã
ë ®¹i héi, bÇu cö ®· tiÕn hµnh trong mÊy phót. Thùc tr¸ch nhiÖm ph¶i b¸o ço c«ng t¸c vµ cã thÓ bÞ b·i miÔn.
ra, mäi viÖc ®Òu ®· ®−îc s¾p xÕp chu ®¸o tr−íc phiªn häp Ph¶i b»ng mét c«ng t¸c bÒn bØ x©y dùng mét tæ chøc bao
toµn thÓ cña ®¹i héi. Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ®· bè trÝ gåm tÊt c¶ nh÷ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi gi¸c ngé vµ
n¨m ng−êi trong C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng toµn lµ cã sinh ho¹t chÝnh trÞ ®éc lËp. ChÕ ®é tù trÞ cña mäi tæ chøc
nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch; trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng tõ tr−íc ®Õn nay ®−îc thõa nhËn phÇn lín trªn giÊy
chóng t«i ®ång ý ®−a vµo ba ng−êi víi b¶y ng−êi men-sª- tê, ph¶i ®−îc thùc hiÖn vµ thùc hiÖn b»ng ®−îc. CÇn ph¶i
vÝch. Víi tÝnh çch lµ nh÷ng ng−êi gi¸m s¸t vµ nh÷ng ng−êi xo¸ bá vµ xo¸ bá b»ng ®−îc cuéc ®Êu tranh giµnh ®Þa bµn,
b¶o vÖ quyÒn lîi cña ph¸i ®èi lËp, th× ®Þa vÞ cña nh÷ng sù lo sî "ph¸i" kh¸c. Mong r»ng trªn thùc tÕ chóng ta sÏ
ng−êi ®ã nh− thÕ nµo, ®iÒu ®ã t−¬ng lai sÏ cho biÕt. cã nh÷ng tæ chøc ®¶ng thèng nhÊt, ®ång thêi l¹i cã sù ®Êu
tranh thuÇn tuý vÒ t− t−ëng gi÷a çc trµo l−u t− t−ëng d©n
VIII chñ - x· héi kh¸c nhau trong néi bé çc tæ chøc Êy. Ch−a dÔ
Tæng kÕt ®¹i héi dµng ®¹t ®−îc ®iÒu ®ã, chóng ta kh«ng thÓ lËp tøc ®¹t ®−îc
®iÒu ®ã ngay. Nh−ng con ®−êng ®· ®−îc v¹ch ra, nh÷ng
Nh×n chung c«ng t¸c cña ®¹i héi vµ t×nh h×nh do c«ng nguyªn t¾c ®· ®−îc tuyªn bè, vµ chóng ta ph¶i t×m çch ®¹t
t¸c cña ®¹i héi t¹o ra trong ®¶ng ta, chóng ta ®i tíi nh÷ng tíi chç thùc hiÖn hoµn toµn vµ triÖt ®Ó lý t−ëng vÒ tæ
kÕt luËn chñ yÕu sau ®©y. chøc ®ã.
C«ng viÖc thùc tiÔn to lín cña ®¹i héi lµ sù hîp nhÊt Chóng ta coi viÖc v¹ch ranh giíi râ h¬n vµ x¸c ®Þnh h¬n
®· ®−îc x¸c ®Þnh (mét phÇn ®· ®−îc thùc hiÖn) víi çc gi÷a çnh h÷u vµ çnh t¶ cña §¶ng d©n chñ - x· héi lµ c«ng
®¶ng d©n chñ - x· héi cña çc d©n téc. Sù hîp nhÊt ®ã cñng viÖc to lín cña ®¹i héi vÒ mÆt t− t−ëng. Trong tÊt c¶ çc
cè §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Nã gióp xãa bá ®¶ng d©n chñ - x· héi ë ch©u ¢u ®Òu cã hai çnh ®ã, ⎯ ë
nh÷ng dÊu vÕt cuèi cïng cña lÒ lèi tiÓu tæ. Nã ®em l¹i trong ®¶ng ta hai çnh ®ã còng ®· biÓu hiÖn tõ l©u. V¹ch
mét luång sinh khÝ vµo c«ng t¸c cña ®¶ng. Trªn mét møc ®é ranh giíi gi÷a hai çnh ®ã mét çch râ rÖt h¬n, x¸c ®Þnh râ
rÖt h¬n nguyªn nh©n tranh luËn lµ cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn Çnh h÷u cña chóng ta kh«ng tin t−ëng vµo th¾ng lîi
®¶ng mét çch lµnh m¹nh, ®Ó gi¸o dôc giai cÊp v« s¶n vÒ hoµn toµn cña cuéc çch m¹ng hiÖn nay, tøc cuéc çch m¹ng
chÝnh trÞ, ®Ó cho §¶ng d©n chñ - x· héi tr¸nh ®−îc mäi sù d©n chñ - t− s¶n ë Nga, sî th¾ng lîi ®ã, kh«ng ®Ò ra mét
®i chÖch qu¸ ®¸ng khái con ®−êng ®óng ®¾n. çch kiªn quyÕt vµ râ rµng tr−íc nh©n d©n khÈu hiÖu giµnh
§¹i héi thèng nhÊt ®· cung cÊp rÊt nhiÒu v¨n kiÖn thiÕt th¾ng lîi ®ã. Nã bao giê còng r¬i vµo çi t− t−ëng sai
thùc ®Ó x¸c ®Þnh ⎯ x¸c ®Þnh mét çch chÝnh x¸c vµ kh«ng lÇm vÒ c¨n b¶n, tÇm th−êng ho¸ chñ nghÜa M¸c, cho r»ng
thÓ tranh c·i ®−îc r»ng chóng ta nhÊt trÝ vÒ nh÷ng ®iÓm chØ cã giai cÊp t− s¶n míi cã thÓ ®éc lËp "lµm" cuéc çch
nµo vµ chóng ta bÊt ®ång ë nh÷ng ®iÓm nµo vµ cô thÓ lµ m¹ng t− s¶n hoÆc lµ çch m¹ng t− s¶n chØ nªn do giai cÊp
bÊt ®ång ®Õn møc nµo. CÇn ph¶i nghiªn cøu nh÷ng v¨n kiÖn t− s¶n tiÕn hµnh. Vai trß cña giai cÊp v« s¶n víi t− çch
®ã, cÇn ph¶i biÕt nh÷ng sù kiÖn chØ ra mét çch chÝnh x¸c lµ chiÕn sÜ tiªn phong ®Êu tranh cho th¾ng lîi hoµn toµn
néi dung vµ møc ®é bÊt ®ång, cÇn ph¶i vøt bá thãi quen vµ triÖt ®Ó cña çch m¹ng t− s¶n th× çnh h÷u cña §¶ng
ho¹t ®éng theo lèi tiÓu tæ cò ⎯ tøc lµ thÝch kªu gµo, thÝch d©n chñ - x· héi kh«ng biÕt râ.
nh÷ng lêi khñng khiÕp, nh÷ng lêi buéc téi ghª gím, chø Ch¼ng h¹n nh− çnh h÷u ®−a ra, ⎯ Ýt ra lµ trong lêi
kh«ng ph©n tÝch mét çch thùc sù cÇu thÞ nh÷ng ý kiÕn ph¸t biÓu cña mét sè diÔn gi¶ cña hä ë ®¹i héi ⎯ khÈu hiÖu
bÊt ®ång nµo ®ã biÓu hiÖn ra trªn mét vÊn ®Ò nµo ®ã. Vµ çch m¹ng n«ng d©n, nh−ng kh«ng qu¸n triÖt ®Õn cïng khÈu
chóng t«i cho lµ cÇn ph¶i ®−a vµo phô lôc cuèn s¸ch nµy hiÖu Êy. Trong c−¬ng lÜnh, nã kh«ng nªu lªn con ®−êng
cµng ®Çy ®ñ cµng hay nh÷ng v¨n kiÖn cã liªn quan ®Õn §¹i çch m¹ng râ rµng ®Ó tuyªn truyÒn vµ cæ ®éng trong nh©n
héi thèng nhÊt ®Ó cho çc ®¶ng viªn cã thÓ thùc sù ®éc d©n (viÖc çc uû ban n«ng d©n çch m¹ng giµnh ruéng ®Êt
lËp nghiªn cøu nh÷ng sù bÊt ®ång chø kh«ng lÆp l¹i mét tr−íc khi triÖu tËp Quèc héi lËp hiÕn toµn d©n). Nã sî tá
çch tin t−ëng nh÷ng luËn ®iÖu s¸o cò ®· häc ®−îc. §−¬ng ra trong c−¬ng lÜnh çch m¹ng n«ng d©n t− t−ëng n«ng
nhiªn, nh÷ng v¨n kiÖn ®ã lµ kh« khan. Kh«ng ph¶i ai còng d©n çch m¹ng giµnh chÝnh quyÒn. Tr¸i víi lêi høa hÑn
cã ®ñ sù chó ý vµ kiªn nhÉn ®Ó ®äc nh÷ng dù th¶o nghÞ cña nã, chÝnh lµ nã kh«ng tiÕn hµnh cuéc çch m¹ng d©n
quyÕt, so s¸nh chóng víi nh÷ng nghÞ quyÕt ®· ®−îc th«ng chñ - t− s¶n trong n«ng nghiÖp ®Õn kÕt côc "l«-gÝch" cña nã,
qua, suy nghÜ kü vÒ ý nghÜ cña nh÷ng çch diÔn ®¹t kh¸c v× trong chÕ ®é t− b¶n kÕt côc "l«-gÝch" (vµ kinh tÕ) ®ã chØ
nhau vÒ mçi ®iÓm, mçi c©u. Nh−ng kh«ng lµm viÖc nghiªm lµ quèc h÷u ho¸ ruéng ®Êt, coi nh− xo¸ bá ®Þa t« tuyÖt
tóc nh− thÕ th× kh«ng thÓ cã th¸i ®é tù gi¸c ®èi víi çc nghÞ ®èi. Nã ®Æt ra mét ®−êng lèi trung gian hÕt søc gi¶ t¹o víi
quyÕt cña ®¹i héi. viÖc quèc h÷u ho¸ ruéng ®Êt ®−îc tiÕn hµnh ph©n t¸n ë çc
ThÕ lµ tæng kÕt nh÷ng ®iÒu mµ t«i ®· nãi ë trªn vÒ çc ®Þa khu, víi nh÷ng héi ®ång ®Þa ph−¬ng d©n chñ d−íi mét
cuéc tranh luËn ë ®¹i héi, tæng kÕt nh÷ng khuynh h−íng chÝnh quyÒn trung −¬ng kh«ng d©n chñ. Nã ®em bãng ma
kh¸c nhau cña nh÷ng dù th¶o nghÞ quyÕt mµ ®¹i héi kh«ng phôc håi ra däa giai cÊp v« s¶n, mµ kh«ng chó ý ®Õn chç
nghiªn cøu (hoÆc g¸c l¹i), t«i ®i tíi kÕt luËn lµ ®¹i nã ®ang n¾m vò khÝ chÝnh trÞ cña giai cÊp t− s¶n chèng l¹i
héi ®· gióp ®−îc nhiÒu vµo viÖc v¹ch ra mét çch râ rµng giai cÊp v« s¶n, kh«ng chó ý ®Õn chç nã tiÕp tay cho giai
h¬n ranh giíi gi÷a çnh h÷u vµ çnh t¶ cña §¶ng d©n cÊp t− s¶n b¶o hoµng.
chñ - x· héi. Vµ trong toµn bé ®−êng lèi s¸ch l−îc cña m×nh, çnh
h÷u d©n chñ - x· héi ë ta ®¸nh gi¸ qu¸ cao ý nghÜa vµ vai ®Þnh*, do ®ã mµ cã t×nh tr¹ng qu¸ véi v· tham gia c¬ quan lËp
trß cña giai cÊp t− s¶n qu©n chñ - tù do chñ nghÜa dao ®éng, hiÕn t−ëng t−îng, do ®ã mµ ®¸nh gi¸ qu¸ cao vai trß tÝch
ng¶ nghiªng (nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, v.v.) vµ ®¸nh cùc cña c¬ quan ®ã.
gi¸ qu¸ thÊp ý nghÜa cña ph¸i d©n chñ t− s¶n çch m¹ng Chóng ta ph¶i tiÕn hµnh mét cuéc ®Êu tranh t− t−ëng
("Héi liªn hiÖp n«ng d©n"43, "Nhãm lao ®éng" trong §u-ma, kiªn quyÕt nhÊt, c«ng khai vµ th¼ng çnh chèng nh÷ng xu
§¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, rÊt nhiÒu tæ chøc nöa h−íng Êy cña çnh h÷u trong §¶ng d©n chñ - x· héi chóng
chÝnh trÞ, nöa nghÒ nghiÖp, v.v.). ViÖc ®¸nh gi¸ qu¸ cao ta. CÇn ph¶i phÊn ®Êu ®Ó th¶o luËn hÕt søc réng r·i nh÷ng
nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vµ viÖc ®¸nh gi¸ qu¸ thÊp
quyÕt ®Þnh cña ®¹i héi, cÇn ph¶i yªu cÇu tÊt c¶ çc ®¶ng
"nh÷ng bé phËn d−íi" cña ph¸i d©n chñ çch m¹ng nh− vËy
liªn hÖ rÊt mËt thiÕt víi quan niÖm kh«ng ®óng ®· nãi ë
* T«i võa míi nhËn ®−îc mét cuèn s¸ch míi cña Çc-l¬ Cau-xky
trªn vÒ çch m¹ng t− s¶n. Nh÷ng thµnh tùu hµo nho¸ng "§u-ma nhµ n−íc". Çch Cau-xky ®Æt vÊn ®Ò tÈy chay kh¸c xa çch ®Æt
bÒ ngoµi, nh÷ng th¾ng lîi "nghÞ tr−êng" rùc rì, nh÷ng vÊn ®Ò cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch mét trêi mét vùc. Nh÷ng ng−êi
bµi diÔn v¨n "lËp hiÕn" næi bËt cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - còng gäi lµ d©n chñ - x· héi ë ta nh− lo¹i Nª-g«-rÐp cña tê "B¸o Nª-va"
lËp hiÕn lµm cho nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çnh h÷u c«ng khai nãi bËy: tÈy chay lµ chñ nghÜa v« chÝnh phñ ! Cßn Cau-xky
ë ta lo¸ m¾t ®i. BÞ mª hoÆc bëi chÝnh s¸ch tr−íc m¾t, hä quªn th× ph©n tÝch nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ vµ viÕt: "Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn
nh− thÕ th× kh«ng cã g× lµ ®¸ng ng¹c nhiªn nÕu ®a sè nh÷ng ®ång chÝ
mÊt nh÷ng lîi Ých c¨n b¶n h¬n, träng yÕu h¬n cña ph¸i cña chóng ta ë Nga coi §u-ma ®−îc triÖu tËp b»ng çch ®ã ch¼ng qua
d©n chñ, quªn mÊt nh÷ng lùc l−îng Ýt "lµm ån µo" h¬n chØ lµ c¬ quan ®¹i biÓu nh©n d©n gi¶ m¹o ®¸ng c¨m ghÐt nhÊt, vµ quyÕt
trªn bÒ mÆt cña "chÕ ®é lËp hiÕn" mµ bän T¬-rª-pèp vµ ®Þnh tÈy chay nã....". "Kh«ng cã g× lµ ®¸ng ng¹c nhiªn, nÕu ®a sè çc
§u-ba-xèp cho phÐp, nh−ng l¹i tiÕn hµnh mét c«ng t¸c ®ång chÝ cña chóng ta ë Nga nhËn thÊy r»ng ®iÒu hîp lý h¬n lµ ®Êu
s©u s¾c h¬n, mÆc dï khã thÊy h¬n, trong nh÷ng bé phËn tranh nh»m môc ®Ých lµm thÊt b¹i §u-ma ®ã vµ phÊn ®Êu ®Ó cã Quèc
héi lËp hiÕn chø kh«ng tham gia vËn ®éng bÇu cö ®Ó sau ®ã ®−îc vµo
d−íi cña ph¸i d©n chñ - çch m¹ng, b»ng çch chuÈn bÞ
trong §u-ma".
nh÷ng cuéc xung ®ét kh«ng hoµn toµn cã tÝnh chÊt nghÞ Chóng t«i hÕt søc mong muèn r»ng nh÷ng c©u nãi chung chung
tr−êng. cña ¸c-xen-rèt vÒ Ých lîi cña chÕ ®é nghÞ tr−êng vµ sù cã h¹i cña
Do ®ã sinh ra th¸i ®é hoµi nghi (nãi mét çch nhÑ nhµng) chñ nghÜa v« chÝnh phñ mau mau xuÊt hiÖn song song víi sù ®¸nh gi¸ cô thÓ
cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çnh h÷u ë ta ®èi víi lÞch sö ®ã cña Cau-xky !
Nh©n tiÖn xin nãi qua. Sau ®©y lµ lêi Cau-xky nãi vÒ th¾ng lîi
khëi nghÜa, do ®ã cã ý ®å tõ bá kinh nghiÖm cña th¸ng
cña çch m¹ng trong cïng cuèn s¸ch ®ã: "N«ng d©n vµ giai cÊp v« s¶n
M−êi vµ th¸ng Ch¹p, nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh ®−îc sÏ ®Èy nh÷ng uû viªn cña §u-ma sang t¶ mét çch ngµy cµng kiªn quyÕt
t¹o ra lóc ®ã. Do ®ã mµ sinh ra sù do dù vµ tÝnh tiªu cùc h¬n vµ th¼ng çnh h¬n..." (dïng çch nãi khinh miÖt cña tê "B¸o Nª-va"
cña hä trong cuéc ®Êu tranh víi nh÷ng ¶o t−ëng lËp hiÕn, ⎯ lµ "bãc trÇn bän d©n chñ - lËp hiÕn") "... sÏ lµm cho ®Þch thñ cña m×nh
cuéc ®Êu tranh mµ mäi thêi kú thùc sù çch m¹ng ®Òu ngµy cµng suy yÕu vµ tª liÖt, cho tíi khi hä hoµn toµn chiÕn th¾ng nh÷ng
®Ò lªn hµng ®Çu. Do ®ã mµ hä kh«ng hiÓu vai trß lÞch sö ®Þch thñ ®ã". Nh− vËy n«ng d©n vµ giai cÊp v« s¶n chiÕn th¾ng "hä",
nghÜa lµ c¶ chÝnh phñ lÉn giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa. Cau-xky ®¸ng
cña viÖc tÈy chay §u-ma, mµ cã ý ®å dïng lêi ch©m
th−¬ng ! ¤ng ta kh«ng hiÓu r»ng chØ cã giai cÊp t− s¶n míi cã thÓ lµm
chäc "chñ nghÜa v« chÝnh phñ" ®Ó tr¸nh tÝnh ®Õn nh÷ng çch m¹ng t− s¶n. ¤ng ta r¬i vµo tµ thuyÕt "Bl¨ng-ki": th¾ng lîi ("chuyªn
®iÒu kiÖn cô thÓ cña phong trµo trong mét thêi kú nhÊt chÝnh") cña giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n.
viªn ph¶i cã th¸i ®é hoµn toµn tù gi¸c vµ cã tÝnh chÊt phª ®èi víi viÖc tham gia bÇu cö. Hµnh ®éng cña giai cÊp v« s¶n
ph¸n ®èi víi nh÷ng quyÕt ®Þnh Êy. CÇn ph¶i phÊn ®Êu sao ph¶i thèng nhÊt. TÊt c¶ chóng ta bao giê còng sÏ thõa
cho mäi tæ chøc c«ng nh©n am hiÓu ®Çy ®ñ t×nh h×nh nãi nhËn ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi ë §u-ma, ⎯ khi cã ®¶ng
lªn sù t¸n thµnh hoÆc sù ph¶n ®èi cña m×nh ®èi víi nh÷ng ®oµn ®ã ⎯ lµ ®¶ng ®oµn cña chóng ta.
quyÕt ®Þnh nµy hoÆc nh÷ng quyÕt ®Þnh kia. CÇn ph¶i tiÕn Nh−ng ngoµi giíi h¹n cña sù thèng nhÊt hµnh ®éng th×
hµnh cuéc th¶o luËn Êy trªn b¸o chÝ, trong çc cuéc häp, cã thÓ th¶o luËn vµ lªn ¸n mét çch réng r·i vµ tù do nhÊt
trong çc tiÓu tæ vµ çc nhãm nÕu chóng ta quyÕt ®Þnh, mét vÒ nh÷ng biÖn ph¸p, quyÕt ®Þnh, khuynh h−íng mµ chóng
çch thùc sù nghiªm tóc, thùc hiÖn chÕ ®é tËp trung d©n ta cho lµ cã h¹i. ChØ trong nh÷ng cuéc th¶o luËn, nh÷ng
chñ trong ®¶ng chóng ta, nÕu chóng ta quyÕt ®Þnh l«i cuèn nghÞ quyÕt vµ kh¸ng nghÞ nh− thÕ míi cã thÓ h×nh thµnh
quÇn chóng c«ng nh©n vµo viÖc gi¶i quyÕt mét çch tù gi¸c ®−îc d− luËn thËt sù cña ®¶ng ta. ChØ trong ®iÒu kiÖn nh−
çc vÊn ®Ò cña ®¶ng. thÕ míi cã ®−îc mét chÝnh ®¶ng thËt sù biÕt lu«n lu«n
Nh−ng trong mét ®¶ng thèng nhÊt, cuéc ®Êu tranh t− nãi lªn ý kiÕn cña m×nh vµ t×m ra nh÷ng con ®−êng ®óng
t−ëng ®ã kh«ng ®−îc chia rÏ tæ chøc, kh«ng ®−îc ph¸ ®¾n ®Ó biÕn ý kiÕn ®· ®−îc x¸c ®Þnh thµnh quyÕt ®Þnh cña
ho¹i sù thèng nhÊt hµnh ®éng cña giai cÊp v« s¶n. §ã lµ mét ®¹i héi míi.
mét nguyªn t¾c cßn míi trong thùc tiÔn cña ®¶ng ta, vµ Çc ®ång chÝ h·y xÐt nghÞ quyÕt thø ba, ®· g©y nªn
ph¶i lµm nhiÒu c«ng t¸c n÷a ®Ó thùc hiÖn nã mét çch ®óng ý kiÕn bÊt ®ång ⎯ tøc nghÞ quyÕt vÒ khëi nghÜa. ë ®©y sù
®¾n. thèng nhÊt hµnh ®éng trong thêi kú ®Êu tranh lµ tuyÖt ®èi
Tù do th¶o luËn, thèng nhÊt hµnh ®éng, ⎯ ®ã lµ nh÷ng cÇn thiÕt. Trong thêi gian ®Êu tranh kÞch liÖt nh− thÕ th×
®iÒu mµ chóng ta cÇn ph¶i ®¹t ®−îc. Vµ vÒ ph−¬ng diÖn ®ã kh«ng thÓ dung thø bÊt cø mét sù phª b×nh nµo trong néi
nh÷ng quyÕt ®Þnh cña §¹i héi thèng nhÊt ®Ó l¹i cho tÊt bé ®¹o qu©n ®ang dèc toµn lùc ra cña giai cÊp v« s¶n. Khi
c¶ çc ®¶ng viªn d©n chñ -x· héi mét ®Þa bµn kh¸ réng. ch−a kªu gäi hµnh ®éng, cã thÓ th¶o luËn mét çch réng
Tõ nay cho ®Õn khi cã hµnh ®éng thùc tiÔn theo tinh thÇn r·i vµ tù do nhÊt vµ ®¸nh gi¸ nghÞ quyÕt, lý do cña nã vµ
"®Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸" kh«ng gÇn l¾m, mµ tÊt c¶ nh÷ng nh÷ng quan ®iÓm riªng biÖt cña nã.
ng−êi d©n chñ - x· héi th× ®· ®ång ý víi nhau trong viÖc Nh− vËy, ph¹m vi ho¹t ®éng rÊt réng. Çc nghÞ quyÕt
ñng hé nh÷ng hµnh ®éng çch m¹ng cña n«ng d©n, trong cña ®¹i héi ®· ®em l¹i ®Þa bµn réng r·i. BÊt cø sù say mª
viÖc phª b×nh nh÷ng ¶o t−ëng tiÓu t− s¶n. Do ®ã, chóng nµo ®èi víi chÕ ®é lËp hiÕn gi¶ hiÖu, ⎯ bÊt cø sù thæi
ta cÇn ph¶i th¶o luËn chñ tr−¬ng ®Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸ phång nµo cña bÊt kú ai ®èi víi vai trß "tÝch cùc" cña §u-
vµ lªn ¸n chñ tr−¬ng ®ã mµ kh«ng sî ph¸ ho¹i mÊt sù thèng ma, ⎯ bÊt cø lêi kªu gäi gi÷ th¸i ®é «n hoµ vµ cÈn thËn
nhÊt hµnh ®éng cña giai cÊp v« s¶n. nµo cña çnh cùc h÷u trong §¶ng d©n chñ - x· héi, ⎯ trong
VÒ §u-ma t×nh h×nh cã kh¸c chót Ýt. Trong çc cuéc tay chóng ta cã nh÷ng vò khÝ m¹nh mÏ nhÊt ®Ó chèng l¹i
bÇu cö th× b¾t buéc ph¶i cã sù thèng nhÊt hµnh ®éng hoµn nh÷ng çi ®ã. Vò khÝ ®ã lµ ®iÒu thø nhÊt cña nghÞ quyÕt
toµn. §¹i héi ®· quyÕt ®Þnh r»ng tÊt c¶ chóng ta sÏ tham cña ®¹i héi vÒ khëi nghÜa.
gia bÇu cö ë nh÷ng n¬i nµo tiÕn hµnh bÇu cö. Trong thêi §¹i héi thèng nhÊt cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi
gian bÇu cö, kh«ng ®−îc tiÕn hµnh mét sù phª b×nh nµo Nga ®· thõa nhËn nhiÖm vô trùc tiÕp cña phong trµo lµ
giµnh chÝnh quyÒn trong tay chÝnh phñ chuyªn chÕ. BÊt ®−îc ®¹i héi xÐt ®Õn vµ kh«ng ®−îc ®−a ra ®¹i héi, v× tÊt
cø ai quªn nhiÖm vô trùc tiÕp Êy, ai ®Èy lïi nã xuèng hµng c¶ çc ®¹i biÓu ®Òu ®· nãi ®Õn nh÷ng nghÞ quyÕt Êy trong
thø yÕu, ⎯ th× ®Òu ph¸ ho¹i ý chÝ cña ®¹i héi, vµ chóng khi tranh luËn, ®«i lóc ®· viÖn dÉn nh÷ng nghÞ quyÕt Êy,
ta sÏ ®Êu tranh víi nh÷ng kÎ ph¸ ho¹i Êy mét çch hÕt vµ nÕu kh«ng biÕt ®Õn nh÷ng nghÞ quyÕt Êy th× kh«ng thÓ
søc kÞch liÖt. hoµn toµn hiÓu râ nh÷ng ý kiÕn bÊt ®ång.
T«i xin nh¾c l¹i: ®Þa bµn réng r·i. Tõ ®¶ng ®oµn nghÞ
viÖn ®Õn nhiÖm vô trùc tiÕp giµnh chÝnh quyÒn. Trong ®iÒu
kiÖn gi÷ v÷ng sù thèng nhÊt hµnh ®éng cña giai cÊp v« s¶n,
®Êu tranh t− t−ëng trong nh÷ng khu«n khæ réng r·i Êy cã
thÓ vµ ph¶i diÔn ra mµ kh«ng cã ph©n liÖt.
Chóng t«i kªu gäi tÊt c¶ çc ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi
kh«ng muèn ®Ó cho ®¶ng chóng ta ®i chÖch qu¸ vÒ phÝa
h÷u, h·y tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh t− t−ëng.
Phô lôc
Tµi liÖu ®Ó ®¸nh gi¸ c«ng t¸c

cña ®¹i héi thèng nhÊt
cña ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga
§Ó cho ®éc gi¶ cã thÓ ph©n tÝch, c¨n cø theo çc v¨n
kiÖn tr−íc khi xuÊt b¶n çc biªn b¶n cña ®¹i héi, nh÷ng
vÊn ®Ò ®· ®−îc th¶o luËn ë ®¹i héi, chóng t«i dÉn ra ë
®©y nh÷ng dù th¶o nghÞ quyÕt mµ nh÷ng ng−êi men-sª-
vÝch vµ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· ®−a ra ®¹i héi, vµ c¶
v¨n b¶n cña nh÷ng nghÞ quyÕt ®· ®−îc ®¹i héi th«ng qua.
Nh− ®· chØ ra trong nguyªn v¨n cuèn s¸ch, chØ cã nghiªn
cøu nh÷ng tµi liÖu ®ã th× mçi ng−êi míi cã thÓ cã mét
quan niÖm râ rµng vµ chÝnh x¸c vÒ ý nghÜa thËt sù cña cuéc
®Êu tranh t− t−ëng ë ®¹i héi. Chóng t«i còng c¨n cø vµo
tê "Tin tøc cña §¶ng", sè 2, ®Ó dÉn ra ë ®©y nh÷ng nghÞ
quyÕt quan träng nhÊt trong sè nh÷ng nghÞ quyÕt kh«ng
86 §Êu tranh giµnh tù do vµ ®Êu tranh giµnh chÝnh quyÒn 87
Nh÷ng thñ ®o¹n x¶o tr¸ vµ nh÷ng sù gi¶ m¹o cña bän
t«i tí cña chÕ ®é chuyªn chÕ ®ang t×m çch hoµn thµnh c¶
hai nhiÖm vô nãi trªn, kh«ng ph¶i lµ ngÉu nhiªn. Bao giê
vµ ë ®©u, bän t«i tí cña chÝnh quyÒn chuyªn chÕ cò còng
®· vµ hiÖn ®ang t×m çch "gi¶ m¹o" nh− thÕ, ®ang t×m çch
kh«ng ph¶i chØ trªn çc bµi mµ c¶ trong toµn bé chÝnh
§Êu tranh giµnh tù do s¸ch cña m×nh n÷a.
vµ ®Êu tranh giµnh chÝnh quyÒn Cho nªn viÖc ph©n tÝch sù lõa bÞp cña tê "Thêi míi"
cã mét ý nghÜa rÊt träng yÕu. Tr−íc hÕt chóng ta h·y nãi
®Õn çi ph¸t hiÖn "khñng khiÕp" Êy: "hä" ®Êu tranh kh«ng
Tê "Thêi míi" ®ang v¹ch trÇn. Tê b¸o nµy phôc vô mét
ph¶i ®Ó giµnh tù do, mµ ®Ó giµnh chÝnh quyÒn. Chóng ta
chÝnh phñ thùc tÕ vÉn cßn lµ chÝnh phñ chuyªn chÕ, ®·
h·y xem ®iÒu ®ã cã nghÜa g×. Tù do cña nh©n d©n chØ ®−îc
®−a ra mét lo¹t nh÷ng lêi kÕt téi ghª gím chèng l¹i tê b¸o44 ®¶m b¶o khi nµo nh©n d©n, kh«ng bÞ c¶n trë g×, thùc sù
cña chóng ta, ®ång thêi b¸o tr−íc cho nh÷ng ng−êi d©n tæ chøc çc ®oµn thÓ, çc cuéc häp, ra b¸o, tù m×nh ban
chñ - lËp hiÕn thÊy nguy c¬ cña cuéc ®Êu tranh giai cÊp cña hµnh ph¸p luËt, tù m×nh bÇu ra vµ b·i miÔn tÊt c¶ çc viªn
giai cÊp v« s¶n ®èi víi giai cÊp t− s¶n. Trong sè nh÷ng ®iÒu chøc nhµ n−íc ®−îc uû nhiÖm thi hµnh ph¸p luËt vµ qu¶n
tè ço th«ng th−êng lªn cÊp trªn, nh÷ng lËp luËn cña tê lý trªn c¬ së ph¸p luËt. Do ®ã, tù do cña nh©n d©n chØ
"Thêi míi" cã nh÷ng ®iÓm cã ý nghÜa sinh ®éng nhÊt vµ ®−îc ®¶m b¶o hoµn toµn vµ thùc sù khi nµo toµn bé chÝnh
®¸ng ®−îc toµn d©n chó ý. quyÒn trong nhµ n−íc hoµn toµn vµ thùc sù thuéc vÒ nh©n
Tê "Thêi míi" nãi: "Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn d©n. §iÒu ®ã lµ hoµn toµn hiÓn nhiªn, vµ chØ cã ý muèn
m« t¶ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng (®©y lµ cè ý lµm cho ý thøc nh©n d©n bÞ m¬ hå míi chi phèi bän
nãi tê "Lµn sãng") lµ "nh÷ng chiÕn sÜ tiªn phong ®Êu tranh t«i tí cña chÝnh phñ nh− tê "Thêi míi". C−¬ng lÜnh cña
cho tù do chÝnh trÞ", mµ kh«ng thÊy hæ thÑn −? Hoµn toµn ®¶ng c«ng nh©n còng nªu lªn ch©n lý hiÓn nhiªn ®ã. Trong
kh«ng ph¶i nh− vËy. Hä ®Êu tranh kh«ng ph¶i ®Ó giµnh tù c−¬ng lÜnh ®ã, chuyªn chÕ cña nh©n d©n gi÷ ®Þa vÞ hµng
do, mµ ®Ó giµnh chÝnh quyÒn, vµ ®Ó thay cho chÕ ®é chuyªn ®Çu trong sè nh÷ng yªu s¸ch chÝnh trÞ cã thÓ thùc hiÖn ®−îc
chÕ cò, hä ®Ò ra nÒn chuyªn chÕ cña m×nh, chuyªn chÕ cña trªn c¬ së x· héi t− s¶n, nghÜa lµ trong ®iÒu kiÖn b¶o tån
giai cÊp v« s¶n". chÕ ®é t− h÷u vÒ t− liÖu s¶n xuÊt lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng.
Tê "Thêi míi" phôc vô chÝnh phñ chuyªn chÕ mét çch KÎ nµo ®Êu tranh cho tù do cña nh©n d©n mµ kh«ng ®Êu
trung thµnh vµ ch©n thùc. V× lîi Ých cña chñ, kÎ t«i tí tranh giµnh toµn bé chÝnh quyÒn cña nh©n d©n trong nhµ
t×m mäi çch dïng bãng ma çch m¹ng x· héi chñ nghÜa lµm n−íc th× kÎ ®ã hoÆc lµ kh«ng triÖt ®Ó, hoÆc lµ kh«ng thµnh
cho giai cÊp t− s¶n ho¶ng sî. §ã lµ nhiÖm vô thø nhÊt. thùc.
NhiÖm vô thø hai lµ tr×nh bµy cuéc çch m¹ng hiÖn nay lµ NÕu chØ nãi vÒ l«-gÝch trong suy luËn cña chóng ta th×
cuéc çch m¹ng x· héi chñ nghÜa, lµ lÉn lén "chuyªn chÕ quan hÖ gi÷a ®Êu tranh giµnh tù do vµ ®Êu tranh giµnh chÝnh
nh©n d©n" víi "chuyªn chÕ cña giai cÊp v« s¶n". quyÒn lµ nh− vËy. Trong lÞch sö ®Êu tranh giµnh tù do,
88 V. I. Lª-nin §Êu tranh giµnh tù do vµ ®Êu tranh giµnh chÝnh quyÒn 89
bao giê còng cã t×nh h×nh lµ trong khi phÊn ®Êu ®Ó ®¹t häp cña §u-ma lµ ®ñ ®Ó cã mét luång giã m¸t. §u-ma lµ
tíi tù do, trong b−íc ®Çu cña cuéc ®Êu tranh cña m×nh, vò khÝ tuyÖt diÖu ®Ó bãc trÇn, vµ nã ®ang bãc trÇn mét
nh©n d©n ®−îc chÝnh quyÒn cò høa ®¶m b¶o tù do. ChÝnh çch ®Æc biÖt xuÊt s¾c nh÷ng t− t−ëng lõa bÞp vÒ søc m¹nh
quyÒn nhµ n−íc cò, kh«ng tuú thuéc vµo nh©n d©n, ®øng cña mét §u-ma nh− thÕ, vÒ ý nghÜa cña nh÷ng lêi høa
trªn nh©n d©n, do sî çch m¹ng mµ høa hÑn víi nh©n d©n hÑn, vÒ lîi Ých cña nh÷ng hiÕn ph¸p ®· ®−îc ban cÊp hoÆc
sÏ ®¶m b¶o tù do. Nh÷ng lêi høa hÑn vÉn kh«ng ®−îc cña nh÷ng tháa −íc gi÷a chÝnh quyÒn cò vµ nÒn tù do míi.
thùc hiÖn, toµn bé nh÷ng lêi høa hÑn kh«ng ®−îc thùc Vµ ®ã lµ lÏ t¹i sao nh÷ng dÊu hiÖu cña mét b−íc tiÕn míi
hiÖn mét khi chÝnh quyÒn vÉn nh− cò, ch−a bÞ nh©n d©n vµ thùc tÕ do phong trµo gi¶i phãng t¹o ra, ®ang b¾t ®Çu
thay thÕ. Do ®ã trong lÞch sö tÊt c¶ çc cuéc çch m¹ng, lé ra mét çch nhanh chãng nh− thÕ. Th¾ng lîi cña nh÷ng
khi çch m¹ng ph¸t triÓn ®Õn mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh, th× ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn trong çc cuéc bÇu cö ®· lµm cho
cã mét lóc l«-gÝch hiÓn nhiªn cña suy luËn mµ chóng t«i mäi ng−êi cho¸ng v¸ng ®Çu ãc. Hµnh vi cña nh÷ng ng−êi
chØ ra ë trªn, ®· th©m nhËp vµo ý thøc cña quÇn chóng nh©n d©n chñ - lËp hiÕn trong §u-ma ®· b¾t ®Çu lµm tæn th−¬ng
d©n ®«ng ®¶o do ¶nh h−ëng cña nh÷ng bµi häc cña ®êi sèng. danh dù cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn. Cuéc ®Êu
ë Nga, çi giê phót Êy còng ®ang ®Õn. Cuéc ®Êu tranh tranh giµnh toµn bé chÝnh quyÒn cña nh©n d©n ®Ó ®¶m b¶o
håi th¸ng M−êi 1905, xÐt theo ý nghÜa lÞch sö cña nã, lµ tù do thùc sù cña nh©n d©n cµng tiÕn tíi th× nh÷ng ng−êi
mét cuéc ®Êu tranh ®ßi chÝnh quyÒn cò høa hÑn ®¶m b¶o tù chñ tr−¬ng ®iÒu hoµ chÝnh quyÒn cò vµ nÒn tù do míi
do. Ngoµi nh÷ng lêi høa hÑn ra, ngay cho ®Õn nay, nh©n cµng mÊt vµ nhÊt ®Þnh sÏ mÊt vÎ huy hoµng cña m×nh tr−íc
d©n kh«ng giµnh thªm ®−îc çi g×. Nh−ng nhiÒu lÇn m−u con m¾t cña nh©n d©n.
toan kh«ng thµnh c«ng trong cuéc ®Êu tranh giµnh thªm mét
çi g× ®ã kh«ng ph¶i lµ v« Ých. Nh÷ng lÇn m−u toan ®ã ®· ViÕt ngµy 4 (17) th¸ng N¨m
chuÈn bÞ cho nh©n d©n tiÕn lªn mét cuéc ®Êu tranh quan 1906
träng h¬n. M©u thuÉn gi÷a sù høa hÑn vÒ tù do vµ sù Theo ®óng b¶n ®¨ng
thiÕu tù do, gi÷a quyÒn lùc v« h¹n cña chÝnh quyÒn cò lµ §¨ng ngµy 5 th¸ng N¨m 1906 trªn b¸o
chÝnh quyÒn "quyÕt ®Þnh mäi viÖc" vµ t×nh tr¹ng kh«ng cã trªn b¸o "Lµn sãng", sè 9
quyÒn cña "çc ®¹i biÓu nh©n d©n" ë §u-ma lµ nh÷ng ng−êi Ký tªn: N. L ⎯ n
chØ nãi su«ng, ⎯ m©u thuÉn ®ã chÝnh hiÖn nay, chÝnh lµ
c¨n cø vµo kinh nghiÖm cña §u-ma, ®ang th©m nhËp vµo
quÇn chóng nh©n d©n ngµy cµng m¹nh mÏ h¬n, s©u s¾c h¬n,
gay g¾t h¬n. Cuéc ®Êu tranh giµnh toµn bé chÝnh quyÒn
cña nh©n d©n ®Ó thùc tÕ ®¶m b¶o tù do hoµn toµn cña nh©n
d©n, cuéc ®Êu tranh ®ã ®ang tiÕn tíi víi mét tèc ®é kinh
ng−êi, ®ang tiÕn tíi kh«ng ph¶i chØ do l«-gÝch chñ quan
cña suy luËn cña chóng ta, mµ do l«-gÝch kh¸ch quan cña
çc sù biÕn chÝnh trÞ. §ã lµ lÏ t¹i sao chØ cÇn mÊy ngµy
90 Cao trµo míi 91
mét cßn, trong cuéc chiÕn tranh ®ã bän t«i tí cña bän quan
liªu vµ bän ñng hé chóng thËt kh«ng dõng b−íc tr−íc bÊt
cø thñ ®o¹n nµo. Nh−ng v× sao chÝnh hiÖn nay hä l¹i ph¶i dïng
trªn mét quy m« réng r·i chÝnh nh÷ng ph−¬ng thøc ®Êu
45 tranh nh− thÕ? CÇn ph¶i suy nghÜ vÒ vÊn ®Ò ®ã ®Ó kh«ng coi
Cao trµo míi c¶ thêi kú ph¸t triÓn çch m¹ng lµ kÕt qu¶ cña ¸c ý ®Æc
biÖt, cña sù hung ¸c ®Æc biÖt vµ cña sù tµn b¹o ®Æc biÖt
B¾t ®Çu nh÷ng phiªn häp cña §u-ma lµ b¾t ®Çu nh÷ng cña nh÷ng kÎ giao chiÕn.
hµnh ®éng tµn s¸t cña bän Tr¨m ®en. B¾t ®Çu con ®−êng Chóng ta ®ang tr¶i qua b−íc ®Çu cña mét cao trµo x·
"nghÞ tr−êng hoµ b×nh" lµm cho nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp héi míi. C¶ phong trµo cña nh÷ng ng−êi thÊt nghiÖp,
c¶ ngµy mång mét th¸ng N¨m, c¶ t×nh tr¹ng bÊt m·n ngµy
hiÕn vµ tÊt c¶ nh÷ng ng−êi phi-li-xtanh trong chÝnh trÞ
cµng t¨ng trong n«ng d©n, trong qu©n ®éi, c¶ nh÷ng cuéc
h©n hoan vµ c¶m ®éng, lµ b¾t ®Çu nh÷ng biÓu hiÖn th«
mÝt-tinh, c¶ b¸o chÝ vµ c¶ çc ®oµn thÓ, ⎯ tÊt c¶ nh÷ng
b¹o nhÊt, th¼ng nhÊt, trùc tiÕp nhÊt cña néi chiÕn. B¾t ®Çu
çi ®ã ®Òu chøng tá hÕt søc râ rµng vÒ mét cao trµo míi.
ph−¬ng thøc "hîp ph¸p" ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò nhµ
Trong mét Ýt ngµy mµ cao trµo cña phong trµo nh©n d©n
n−íc, gi¶i quyÕt b»ng nh÷ng l¸ phiÕu vµ viÖc kiÓm phiÕu, réng r·i ®· v−ît qu¸ cao trµo biÓu hiÖn ra trong th¾ng lîi
lµ b¾t ®Çu bïng næ mét b¹o lùc tr¾ng trîn nhÊt ®Ó gi¶i cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vµ "ph¸i t¶" nãi chung
quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò nhµ n−íc b»ng çch diÖt nh÷ng ng−êi trong çc cuéc bÇu cö. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®·
cã t− t−ëng bÊt ®ång, b»ng çch tiªu diÖt (nãi tr¾ng ra lµ: l¹c hËu. §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn ®· hÐo ®i, tµn t¹ ®i,
b»ng sóng vµ l−ìi lª) nh÷ng kÎ ®Þch chÝnh trÞ *. kh«ng n¶y në ®−îc. BiÓu hiÖn râ rÖt nhÊt cña sù tµn t¹
Sù trïng hîp Êy cã ph¶i lµ ngÉu nhiªn kh«ng ? Cè nhiªn ®ã cña ®o¸ hoa tiÓu t− s¶n kh«ng kÕt qu¶ ë ta, cña sù
lµ kh«ng. NÕu gi¶i thÝch r»ng c¶nh s¸t tæ chøc nh÷ng vô hoang mang ®ã cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, tiÖn thÓ
tµn s¸t nh»m môc ®Ých khiªu khÝch, nh»m môc ®Ých lµm nãi thªm lµ bµi viÕt cña «ng §. Pr«-t«-p«-pèp (mét phÇn
tæn h¹i uy tÝn cña §u-ma th× sÏ kh«ng ®ñ. DÜ nhiªn, vÒ sù tö d©n chñ - lËp hiÕn, ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc) trªn
tê "§u-ma" ngµy h«m qua. ¤ng Pr«-t«-p«-pèp than
tham gia trùc tiÕp cña c¶nh s¸t th× kh«ng thÓ nghi ngê
phiÒn vµ kªu khãc: "§Êt n−íc ®ang chê ®îi §u-ma nhµ
tÝ nµo c¶. DÜ nhiªn c¶nh s¸t ®ang tæ chøc, xói giôc vµ khiªu
n−íc triÖt ®Ó vµ lËp tøc gi¶i quyÕt mét lo¹t vÊn ®Ò phøc
khÝch. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã lµ sù thùc. Trong mét cuéc t¹p nhÊt, vµ chñ yÕu lµ còng lËp tøc thùc hiÖn trªn thùc
chiÕn tranh mµ bän quan liªu tiÕn hµnh thËt sù mét mÊt tÕ nh÷ng c¶i çch mong ®îi". Ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn
cÇu khÈn: hìi ®ång bµo, xin h·y réng l−îng. ThËt ra chóng
* ViÖc mét ®¸m ®«ng, do c¶nh s¸t xói giôc, thiªu huû Cung nh©n ta kh«ng cã "gËy thÇn" mµ còng kh«ng cã "®Çy ®ñ quyÒn
d©n ë V«-l«-g®a, viÖc tµn s¸t nh÷ng ng−êi biÓu t×nh ë Xim-biÕc-xc¬, lùc" (ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn quªn nãi thªm r»ng c¶
®ã lµ hai tr−êng hîp næi bËt nhÊt cña nh÷ng vô tµn s¸t trong nh÷ng trong c−¬ng lÜnh, nghÜa lµ trong lý t−ëng chÝnh trÞ cña
ngµy gÇn ®©y. §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn còng kh«ng cã ®Çy ®ñ quyÒn lùc
92 V. I. Lª-nin Cao trµo míi 93
cho nh©n d©n). ThËt ra §u-ma nhµ n−íc kh«ng ph¶i lµ Héi lao m×nh vµo cuéc chiÕn ®Êu quyÕt liÖt, kÕt thóc b»ng th¾ng
nghÞ quèc −íc. Vµ ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn buét miÖng nãi lîi cña nã. Nh÷ng kÎ phi-li-xtanh vÒ chÝnh trÞ lu«n lu«n
lªn sù thó nhËn tuyÖt diÖu, gÇn nh− c¶m ®éng cña ng−êi bÞ h¹n chÕ, víi sù nhót nh¸t vµ "chñ nghÜa lý t−ëng" mÒm
phi-li-xtanh bÞ ho¶ng sî: "ChØ cã mét §u-ma - Héi nghÞ yÕu, gi¶ dèi cè h÷u cña hä, th× ®· bÊt m·n, than v·n, c¨m
quèc −íc nh− thÕ míi cã thÓ tho¶ m·n yªu cÇu cña mét phÉn ®èi víi "hµnh vi v« ®¹o ®øc" cña "sù b·i c«ng" ®ã
bé phËn lín trong x· héi chóng ta". Sù thËt lµ sù thËt. cña chÝnh phñ, cña viÖc ®øng r×nh çch m¹ng ®ã. ë ®©y
"Mét bé phËn lín", cã lÏ ngay c¶ quÇn chóng n«ng d©n bÊt m·n kh«ng Ých lîi g× c¶. "§· lµ chiÕn tranh th× ph¶i
vµ c«ng nh©n ®ßi hái cã Héi nghÞ quèc −íc nh−ng l¹i theo lèi chiÕn tranh". Trong bÊt cø cuéc chiÕn tranh nµo,
nhËn ®−îc... §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn. Nh÷ng ng−êi d©n nh÷ng bªn ®èi ®Þch ngang søc nhau th× trong mét thêi
chñ - lËp hiÕn ®¸ng th−¬ng, thËt ®¸ng th−¬ng ! LiÖu hä cã gian nµo ®ã ®Òu ngõng l¹i tÝch luü lùc l−îng, nghØ ng¬i,
thÓ nghÜ r»ng cao trµo v−ît qu¸ hä mét çch nhanh chãng
nghiÒn ngÉm l¹i kinh nghiÖm ®· qua, chuÈn bÞ vµ lao vµo mét
nh− thÕ vµ v« hy väng nh− thÕ kh«ng ?
cuéc chiÕn ®Êu míi. Khi qu©n ®éi cña Cu-r«-p¸t-kin vµ
Vµ cao trµo to lín ®ã lµ c¬ së vËt chÊt cña hiÖn
¤i-i-a-ma giao chiÕn, t×nh h×nh lµ nh− vËy. Trong bÊt cø cuéc
t−îng d−íi ®©y: cuéc ®Êu tranh trë nªn gay g¾t mét çch
néi chiÕn vÜ ®¹i nµo, t×nh h×nh ®· nh− vËy vµ sÏ m·i m·i
kh¸c th−êng, "chÕ ®é nghÞ tr−êng hoµ b×nh" ®ang hÐo
nh− vËy. "§· lµ chiÕn tranh th× ph¶i theo lèi chiÕn tranh".
®i vµ lïi xuèng hµng thø yÕu, trß ch¬i lËp hiÕn ®−îc thay
Nh−ng néi chiÕn kh¸c víi chiÕn tranh th«ng th−êng ë
thÕ bëi viÖc quyÕt ®Þnh trùc tiÕp b»ng b¹o lùc nh÷ng
chç thµnh phÇn cña çc bªn giao chiÕn v« cïng phøc t¹p,
vÊn ®Ò nhµ n−íc. Mét cao trµo th¸ng M−êi xuÊt hiÖn
kh«ng x¸c ®Þnh vµ kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®−îc ⎯ v× cã sù
trë l¹i, chØ cã ®iÒu lµ trªn mét c¬ së réng r·i h¬n nhiÒu, chuyÓn tõ phe nµy sang phe kia (khi th× nh÷ng ng−êi thuéc
víi mét quy m« réng h¬n, víi mét sù gi¸c ngé cao h¬n §¶ng th¸ng M−êi46 ch¹y sang phÝa chÝnh phñ, khi th×
cña quÇn chóng n«ng d©n vµ giai cÊp c«ng nh©n, khi hä cã mét bé phËn qu©n ®éi ch¹y sang phÝa nh©n d©n), v× kh«ng
kinh nghiÖm chÝnh trÞ v« cïng phong phó (nhê ®· tr¶i qua thÓ v¹ch râ ranh giíi gi÷a "nh÷ng ng−êi chiÕn ®Êu" vµ
thêi kú th¸ng M−êi - th¸ng Ch¹p). Trong th¸ng M−êi "nh÷ng ng−êi kh«ng chiÕn ®Êu", nghÜa lµ gi÷a nh÷ng ng−êi
lùc l−îng cña nh÷ng bªn ®Êu tranh ngang nhau. ChÕ ®é ®−îc liÖt vµo hµng ngò nh÷ng ng−êi chiÕn ®Êu vµ nh÷ng
chuyªn chÕ cò kh«ng cßn ®ñ søc thèng trÞ ®Êt n−íc n÷a. ng−êi kh«ng ®−îc liÖt vµo hµng ngò ®ã. Khi chÝnh phñ
Nh©n d©n ch−a ®ñ søc giµnh ®−îc toµn bé chÝnh quyÒn. "b·i c«ng", khi c¶nh s¸t ®øng yªn "r×nh", ⎯ chiÕn tranh vÉn
®Ó ®¶m b¶o tù do hoµn toµn. §¹o dô ngµy 17 th¸ng M−êi kh«ng chÊm døt chÝnh lµ v× cuéc chiÕn tranh ®ã lµ néi chiÕn,
lµ biÓu hiÖn ph¸p lý cña sù ngang søc ®ã. Sù ngang søc v× trong néi bé b¶n th©n d©n c− cã nh÷ng ng−êi quan t©m
®ã lµm cho chÝnh quyÒn cò nh−îng bé, buéc nã ph¶i thõa b¶o vÖ chÝnh quyÒn cò vµ nh÷ng ng−êi b¶o vÖ tù do. §ã
nhËn tù do trªn giÊy tê, nh−ng còng chØ cã nghÜa lµ t¹m lµ lÏ t¹i sao cao trµo hiÖn nay lµm cho lùc l−îng c©n b»ng,
ngõng, chø hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ chÊm døt ®Êu tranh. mét mÆt hÕt søc tÊt nhiªn lµ l¹i lµm cho chÝnh phñ suy yÕu,
Trong th¸ng M−êi vµ th¸ng M−êi mét ng−êi ta nãi vÒ khiÕn chÝnh phñ "b·i c«ng", "®øng r×nh çch m¹ng" lÇn
chÝnh phñ ë ta r»ng nã ®· "b·i c«ng", "®øng r×nh" çch n÷a, ⎯ mÆt kh¸c sÏ lµm xuÊt hiÖn trë l¹i nh÷ng h×nh thøc
m¹ng, hoµn toµn ngõng ho¹t ®éng vµ chê c¬ héi ®Õn th× ®Êu tranh th¸ng M−êi, th¸ng M−êi mét vµ th¸ng Ch¹p.
BÊt cø ai muèn cã th¸i ®é tù gi¸c ®èi víi nh÷ng sù kiÖn Ch¹p, nghÜa lµ hµnh ®éng cña quÇn chóng ®«ng ®¶o trùc
vÜ ®¹i ®ang bµy ra tr−íc m¾t chóng ta, bÊt cø ai muèn häc tiÕp lo¹i bá c¶ nh÷ng luËt ph¸p cò lÉn nh÷ng c¬ quan
tËp çch m¹ng ®Òu ph¶i hoµn toµn hiÓu râ tÝnh tÊt yÕu chÝnh quyÒn cò, sö dông chÝnh quyÒn míi ®−îc lËp ra trong
cña nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh ®ã, ®Òu ph¶i suy nghÜ kü chÝnh ngay cuéc ®Êu tranh víi tÝnh çch lµ c«ng cô ®Ó giµnh
vÒ nh÷ng nhiÖm vô mµ nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh ®ã ®Æt tù do. HiÖn nay chóng ta kh«ng thÊy nh÷ng h×nh thøc
lªn vai chóng ta. ®Êu tranh ®ã, diÔn gi¶ cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi
Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn say s−a víi nh÷ng çnh h÷u kªu lªn nh− vËy. §ã kh«ng ph¶i lµ hiÖn thùc mµ
th¾ng lîi bÇu cö cña m×nh ®· viÕt hµng ®èng giÊy vÒ viÖc lµ sù bÞa ®Æt cña ph¸i t¶ cña chóng ta, cña nh÷ng ng−êi
n−íc Nga ®i vµo con ®−êng cña chÕ ®é nghÞ tr−êng. Nh÷ng «m ¶o t−ëng, nh÷ng ng−êi phiÕn lo¹n, nh÷ng ng−êi v«
ng−êi d©n chñ - x· héi çnh h÷u cña ®¶ng ta ®· r¬i vµo chÝnh phñ ®ã. Trong ®¹i héi chóng t«i ®· tr¶ lêi ®ång chÝ
t×nh tr¹ng say mª chung. Trong §¹i héi thèng nhÊt cña ®¶ng, ®ã: h·y cÊt cÆp kÝnh d©n chñ - lËp hiÕn cña dång chÝ ®i !
hä lµ nh÷ng ng−êi th¾ng lîi, bÊt chÊp sù ph¶n ®èi cña Lóc ®ã ®ång chÝ sÏ thÊy kh«ng nh÷ng chØ nh÷ng çi x¶y
nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çnh t¶, hä ®· tù m×nh ra trªn bÒ mÆt. §ång chÝ sÏ thÊy r»ng chÝnh ra kh«ng ph¶i
xo¸ bá nghÞ quyÕt vÒ cao trµo çch m¹ng, vÒ nh÷ng h×nh ®Êu tranh ë §u-ma lµ chñ yÕu, ®ång chÝ sÏ hiÓu r»ng nh÷ng
thøc vËn ®éng chñ yÕu tr−íc m¾t, vÒ nhiÖm vô cña giai ®iÒu kiÖn kh¸ch quan sÏ lµm cho nh÷ng h×nh thøc vËn ®éng
cÊp v« s¶n. VÒ ph−¬ng diÖn ®ã, hä gièng nh− ngµi Mi-li-u- bªn ngoµi §u-ma trë nªn tÊt nhiªn, sÏ biÕn chÝnh nh÷ng
cèp lµ ng−êi mµ trong ®¹i héi võa qua cña bän d©n chñ - h×nh thøc ®ã thµnh nh÷ng h×nh thøc chñ yÕu, träng yÕu,
lËp hiÕn47 ®· ®Æt ra vÊn ®Ò nh©n d©n cã tinh thÇn çch c¨n b¶n, quyÕt ®Þnh.
m¹ng h¬n §u-ma kh«ng, ®Êu tranh çch m¹ng hiÓu theo nghÜa Mét tuÇn råi mét tuÇn n÷a ®· tr«i qua sau nh÷ng cuéc
hÑp cã ph¶i lµ tÊt nhiªn kh«ng, nh−ng lËp tøc l¹i khiÕp tranh luËn ®ã ë ®¹i héi. Vµ çch m¹ng ®ang ®Ëp r¬i cÆp
nh−îc kh«ng ®−a vÊn ®Ò ®ã ra th¶o luËn. Ng−êi d©n chñ - kÝnh d©n chñ - lËp hiÕn kh«ng nh÷ng cña nh÷ng ng−êi
lËp hiÕn lÈn tr¸nh vÊn ®Ò Êy th× ®ã lµ mét ®iÒu tù nhiªn. d©n chñ - x· héi çnh h÷u mµ c¶ cña ®«ng ®¶o quÇn chóng
Ng−êi d©n chñ - x· héi mµ lÈn tr¸nh nh− vËy th× kh«ng cßn nh©n d©n. §u-ma ®ang hÐo ®i, nh÷ng ¶o t−ëng lËp hiÕn
mÆt mòi nµo. Vµ cuéc sèng ®· tr¶ thï çch lµm nh− thÕ. ®ang sôp ®æ råi. Nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh håi th¸ng
Víi mét søc m¹nh tù ph¸t, cuéc sèng ®· ®Ò ra nh÷ng h×nh M−êi- th¸ng Ch¹p mµ ngµy h«m qua nh÷ng ng−êi cËn
thøc ®Êu tranh khiÕn §u-ma bÞ ®Èy lïi xuèng hµng thø yÕu thÞ vµ qu¸ tuú thêi cßn ch−a muèn thÊy, ®ang xuÊt hiÖn
vµ mét th¸ng M−êi míi, mét th¸ng Ch¹p míi l¹i tíi mµ råi. Vµ §¶ng d©n chñ - x· héi sÏ kh«ng lµm trßn nghÜa
hoµn toµn kh«ng phô thuéc vµo chç chóng ta muèn hay vô cña m×nh tr−íc giai cÊp v« s¶n, nÕu nã kh«ng
kh«ng muèn ®iÒu ®ã. biÕt ®¸nh gi¸ sù lín m¹nh vµ sù ph¸t triÓn tÊt nhiªn cña
Trong ®¹i héi mét ng−êi d©n chñ - x· héi çnh h÷u nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh Êy, nÕu nã kh«ng ®Æt h¾n ra
®· chÕ giÔu nghÞ quyÕt cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi tr−íc quÇn chóng nh÷ng nhiÖm vô mµ cuéc sèng ®ang ®Æt ra
çnh t¶ lµ nghÞ quyÕt c«ng khai vµ th¼ng th¾n thõa nhËn vµ sÏ nhanh chãng ®Æt ra tr−íc m¾t hä. §¶ng d©n chñ - x·
"h×nh thøc vËn ®éng chñ yÕu " kh«ng ph¶i lµ h×nh thøc héi sÏ tá ra kh«ng xøng ®¸ng víi giai cÊp mµ nã ®¹i biÓu,
trß ch¬i - lËp hiÕn mµ lµ h×nh thøc th¸ng M−êi - th¸ng nÕu nã l¶ng tr¸nh tõ chèi nghiªn cøu vµ ®¸nh gi¸ nh÷ng
h×nh thøc Êy, b»ng çch dïng nh÷ng lêi rÎ róng nh− phiÕn v× cña m×nh. Kh«ng mét ng−êi nµo cã thÓ dù ®o¸n bao
lo¹n vµ chñ nghÜa D©n ý mµ çnh h÷u trong ®¶ng ta th−êng giê th× kÕt thóc, kh«ng mét ng−êi nµo biÕt nh÷ng h×nh
hay dïng. Lµn sãng tù ph¸t ®ang d©ng lªn, ⎯ cÇn ph¶i lËp thøc th¸ng Ch¹p vµ th¸ng M−êi cña phong trµo cuèi cïng
tøc tËp trung toµn bé lùc l−îng ®Ó lµm cho cao trµo ®ã sÏ triÓn khai theo trËt tù nµo vµ trong sù kÕt hîp nµo.
cã nhiÒu tÝnh tù gi¸c h¬n, nhiÒu tÝnh tæ chøc h¬n so víi Nh−ng nh÷ng h×nh thøc ®ã ®ang triÓn khai råi. Nh÷ng c¬
møc ®é mµ chóng ta ®· lµm ®−îc håi th¸ng M−êi vµ quan cña chóng ®ang xuÊt hiÖn. NhiÒu çi, nÕu kh«ng ph¶i
th¸ng Ch¹p. lµ tÊt c¶ mäi çi, trong kÕt côc cña cuéc çch m¹ng vÜ ®¹i
Chóng ta kh«ng nªn thóc ®Èy çc sù biÕn. §Èy nhanh lµ tuú thuéc vµo sù ®oµn kÕt, sù gi¸c ngé, sù kiªn ®Þnh
sù bïng næ lóc nµy lµ kh«ng cã lîi cho chóng ta. §ã lµ vµ sù quyÕt t©m cña giai cÊp tiªn tiÕn.
®iÒu kh«ng nghi ngê g× c¶. Chóng ta ph¶i rót ra bµi häc ®ã
tõ kinh nghiÖm cuèi n¨m 1905. Nh−ng ®ã chØ lµ mét bé
phËn kh«ng lín cña nhiÖm vô, ®ã chØ lµ x¸c ®Þnh mét çch "Lµn sãng" sè 10, ngµy 6 Theo ®óng b¶n ®¨ng
thuÇn tóy tiªu cùc s¸ch l−îc cña chóng ta. KÎ nµo chØ h¹n th¸ng N¨m 1906 trªn b¸o "Lµn sãng"
Ký tªn: N. L ⎯ n
chÕ ë ph−¬ng diÖn ®ã cña vÊn ®Ò, kÎ nµo biÕn nhiÖm vô
tiªu cùc ®ã thµnh mét çi g× tÝch cùc th× sÏ kh«ng tr¸nh
khái r¬i xuèng lµm vai trß cña tªn tho¶ hiÖp t− s¶n muèn
®iÒu hoµ tù do cña nh©n d©n víi chÕ ®é chuyªn chÕ.
Tr−íc ®¶ng cña giai cÊp c«ng nh©n ®ang ®Æt ra mét
nhiÖm vô hÕt søc träng yÕu, bøc thiÕt vµ c¨n b¶n. Chóng
ta ph¶i h−íng toµn bé t− t−ëng, toµn bé cè g¾ng cña chóng
ta, toµn bé c«ng t¸c tuyªn truyÒn, cæ ®éng, tæ chøc vµ thùc
tiÔn trùc tiÕp cña chóng ta sao cho giai cÊp v« s¶n vµ n«ng
d©n ®−îc chuÈn bÞ ®Çy ®ñ h¬n cho cuéc ®Êu tranh míi cã
tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh. ViÖc lùa chän h×nh thøc cña cuéc
®Êu tranh ®ã kh«ng phô thuéc vµo ý chÝ cña chóng ta, ⎯
sù ph¸t triÓn lÞch sö cña çch m¹ng Nga quyÕt ®Þnh nh÷ng
h×nh thøc ®ã mét çch thËt tÊt yÕu. Chóng ta ®· biÕt ⎯
qua kinh nghiÖm mµ biÕt ⎯ chÝnh phñ "®øng r×nh" nghÜa
lµ g×, quÇn chóng ngµy cµng bÞ kÝch ®éng do cuéc tæng
khñng ho¶ng chÝnh trÞ ®ang chÝn muåi nhanh chãng nghÜa
lµ g×. Chóng ta biÕt cuéc ®Êu tranh th¸ng M−êi ph¸t triÓn
nhanh khiÕn ph¶i chãng mÆt nh− thÕ nµo, vµ cuéc ®Êu tranh
®ã ®· chuyÓn thµnh cuéc ®Êu tranh th¸ng Ch¹p mét çch
tÊt yÕu nh− thÕ nµo. TÊt c¶ mäi ng−êi h·y ë trªn c−¬ng
98 VÒ tæng kÕt ®¹i héi 99
trong giai cÊp v« s¶n, dïng vò khÝ ®Êu tranh thuÇn tuý v« s¶n tøc
b·i c«ng vµ ®oµn kÕt xung quanh m×nh quÇn chóng nöa v« s¶n
(c«ng nh©n xe löa, nh©n viªn b−u ®iÖn, v.v.), n«ng d©n (miÒn
Nam, Çp-ca-d¬, cña vïng Pri-ban-tÝch) vµ tiÓu t− s¶n thµnh thÞ
(M¸t-xc¬-va) ch−a tõng thÊy trªn vò ®µi chÝnh trÞ Nga. Giai
cÊp t− s¶n muèn dïng con ngo¸o ép "chñ nghÜa Bl¨ng-ki" ®Ó
h¹ thÊp, lµm nhôc, phØ b¸ng cuéc ®Êu tranh cña nh©n d©n
giµnh chÝnh quyÒn. §iÒu cã lîi cho giai cÊp t− s¶n lµ nh»m
lµm cho ng−êi v« s¶n vµ n«ng d©n chØ ®Êu tranh giµnh sù
VÒ tæng kÕt ®¹i héi
nh−îng bé cña chÝnh quyÒn cò.
Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çnh h÷u khi dïng "chñ
H«m nay tê "Ng«n luËn"48 viÕt: "Cã nh÷ng dÊu hiÖu nghÜa Bl¨ng-ki" chØ lµ dïng lêi ®Ñp trong khi luËn chiÕn.
chØ râ thµnh c«ng huy hoµng cña ph¸i ®èi lËp ®· lµm sèng Giai cÊp t− s¶n biÕn lêi ®Ñp ®ã thµnh vò khÝ chèng giai
l¹i nh÷ng ¶o t−ëng cò h×nh nh− ®· bÞ ch«n vïi, vµ ®e däa cÊp v« s¶n: "Hìi nh÷ng ng−êi c«ng nh©n, h·y biÕt ®iÒu
quay phong trµo çch m¹ng trë vÒ con ®−êng chñ nghÜa mét tÝ ! H·y ®Êu tranh ®Ó më réng quyÒn h¹n cña §u-ma
Bl¨ng-ki; sau thÊt b¹i cña "cuéc khëi nghÜa vò trang" th¸ng d©n chñ - lËp hiÕn, h·y cßng l−ng lµm cho giai cÊp t− s¶n
Ch¹p "ph¸i thiÓu sè" anh minh cña §¶ng d©n chñ - x· héi h−ëng, nh−ng ®õng cã nghÜ ®Õn mét sù ngu xuÈn, mét thø
Nga ®· tÝch cùc t×m çch ®−a phong trµo çch m¹ng tho¸t chñ nghÜa v« chÝnh chñ, mét thø chñ nghÜa Bl¨ng-ki nh− lµ
khái con ®−êng ®ã". ®Êu tranh giµnh toµn bé chÝnh quyÒn cña nh©n d©n !"
Sù thó nhËn quý b¸u ®¸ng ®−îc c«ng nh©n Nga suy Nh÷ng ng−êi t− s¶n tù do chñ nghÜa nãi tùa hå nh÷ng
nghÜ. V× sao giai cÊp t− s¶n l¹i lµm nhôc mét sè ng−êi ng−êi d©n chñ - x· héi çnh h÷u tÝch cùc t×m çch ®−a
d©n chñ - x· héi b»ng çch vç vai khen hä lµ biÕt ®iÒu ? V× phong trµo ra khái con ®−êng vµ ph−¬ng ph¸p cña th¸ng
M−êi vµ th¸ng Ch¹p, ®iÒu ®ã cã ph¶i lµ sù thùc kh«ng?
hä ®· tÝch cùc t×m çch ®−a phong trµo tho¸t khái con
TiÕc thay, ®ã lµ sù thùc. Kh«ng ph¶i tÊt c¶ nh÷ng ng−êi
®−êng chñ nghÜa Bl¨ng-ki, khái con ®−êng "th¸ng Ch¹p".
d©n chñ - x· héi çnh h÷u ®Òu nhËn thøc ®−îc ý nghÜa
Cã thËt lµ cuéc ®Êu tranh th¸ng Ch¹p lµ chñ nghÜa Bl¨ng-
®ã cña s¸ch l−îc cña m×nh, nh−ng ý nghÜa thùc sù cña
ki kh«ng? Kh«ng, kh«ng ph¶i. Chñ nghÜa Bl¨ng-ki lµ lý
s¸ch l−îc ®ã chÝnh lµ nh− vËy. §ßi hái tham gia bÇu cö
luËn phñ nhËn cuéc ®Êu tranh giai cÊp. Chñ nghÜa Bl¨ng-ki
§u-ma vÒ thùc chÊt cã nghÜa lµ ñng hé nh÷ng ng−êi d©n
hy väng gi¶i tho¸t loµi ng−êi khái ¸ch n« lÖ lµm thuª, kh«ng
chñ - lËp hiÕn, nh÷ng ng−êi ®· ch«n vïi çch m¹ng vµ ®· gäi
ph¶i b»ng con ®−êng ®Êu tranh giai cÊp cña giai cÊp v« ®Êu tranh çch m¹ng lµ "¶o t−ëng cò". TÊt c¶ ba nghÞ
s¶n, mµ b»ng con ®−êng ho¹t ®éng ©m m−u cña mét thiÓu quyÕt quan träng nhÊt vÒ nguyªn t¾c cña §¹i héi thèng nhÊt
sè trÝ thøc nhá bÐ. Trong th¸ng Ch¹p cã ©m m−u ®ã hay mét mµ çnh h÷u cña §¶ng d©n chñ - x· héi ®· th«ng qua,
çi g× gièng nh− ©m m−u ®ã kh«ng ? Kh«ng cã g× gièng víi ©m mÆc dÇu nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çnh t¶ quyÕt liÖt
m−u c¶. §ã lµ mét phong trµo giai cÊp cña ®«ng ®¶o quÇn chóng ph¶n ®èi, ⎯ c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt, nghÞ quyÕt vÒ §u-ma
100 V. I. Lª-nin VÒ tæng kÕt ®¹i héi 101
nhµ n−íc vµ nghÞ quyÕt vÒ khëi nghÜa vò trang ⎯ ®Òu mang Cßn ®¶m b¶o ®Ó tr¸nh khái sù phôc håi hiÓu theo ý
dÊu vÕt râ rµng cña nguyÖn väng cña "bé phËn biÕt ®iÒu nghÜa thùc sù cña ch÷ ®ã th× chØ cã mét, ®ã lµ: çch m¹ng x·
trong §¶ng d©n chñ - x· héi" muèn ®−a phong trµo çch héi chñ nghÜa ë ph−¬ng T©y. Ngoµi ®iÒu kiÖn Êy ra kh«ng
m¹ng ra khái con ®−êng th¸ng M−êi - th¸ng Ch¹p. H·y cã g× trªn thÕ giíi nµy cã thÓ ®¶m b¶o cho chóng ta tr¸nh
lÊy "chñ tr−¬ng ®Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸" lõng tiÕng khái sù phôc håi cña chÝnh quyÒn trung −¬ng kh«ng d©n
mµ nãi. §µnh r»ng d−íi ¸p lùc cña chóng t«i, dù ¸n ®Çu chñ, mét khi vÉn cßn tån t¹i chñ nghÜa t− b¶n vµ ng−êi s¶n xuÊt
tiªn cña Ma-xlèp vÒ chñ tr−¬ng ®Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸ hµng ho¸ nhá lu«n lu«n lung lay, lu«n lu«n kh«ng æn ®Þnh. Do
râ rµng lµ ®· chuyÓn sang t¶. Thay "chuyÓn nh−îng" b»ng ®ã thay cho nh÷ng m¬ t−ëng v« Ých vÒ nh÷ng ®¶m b¶o t−¬ng
"tÞch thu", chÊp nhËn viÖc chia ruéng ®Êt, ghi thªm sù ñng ®èi ®Ó tr¸nh khái sù phôc håi, chóng ta ph¶i nghÜ ®Õn viÖc
hé "çc hµnh ®éng çch m¹ng cña n«ng d©n cho ®Õn c¶ tiÕn hµnh çch m¹ng cña chóng ta ®Õn cïng. Cßn ë ®¹i héi,
viÖc tÞch thu", v.v.. Nh−ng dï sao vÉn cßn l¹i chñ tr−¬ng çnh h÷u cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®· t×m thÊy
®Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸, mÆc dï lµ bÞ c¾t xÐn. §Þa ®¶m b¶o tr¸nh khái sù phôc håi ë chç hä ®· th«ng qua
ph−¬ng c«ng h÷u ho¸ lµ chuyÓn ruéng ®Êt cña ®Þa chñ c−¬ng lÜnh gièng víi sù c©u kÕt víi thÕ lùc phôc håi:
cho çc héi ®ång ®Þa ph−¬ng d©n chñ. N«ng d©n çch m¹ng chóng ta ®¶m b¶o cho m×nh tr¸nh khái sù phôc håi cña chÝnh
kh«ng ®ång ý víi ®iÒu ®ã. Hä cã lý do chÝnh ®¸ng ®Ó quyÒn trung −¬ng kh«ng d©n chñ, nÕu trong c−¬ng lÜnh
kh«ng tin vµ sÏ kh«ng tin çc héi ®ång ®Þa ph−¬ng, dï ruéng ®Êt, chóng ta lµm thinh kh«ng nãi ®Õn sù cÇn
lµ héi ®ång ®Þa ph−¬ng d©n chñ, mét khi chÕ ®é d©n chñ thiÕt ph¶i cã chÕ ®é d©n chñ hoµn toµn trong chÝnh
®ã ë ®Þa ph−¬ng cïng tån t¹i víi chÝnh quyÒn trung −¬ng quyÒn ®ã....
kh«ng d©n chñ. Hä cã lý do chÝnh ®¸ng ®Ó cù tuyÖt chuyÓn H·y lÊy nghÞ quyÕt vÒ §u-ma nhµ n−íc mµ xÐt. §¹i héi
ruéng ®Êt cho c¬ quan chÝnh quyÒn c¶ ®Þa ph−¬ng còng ®· th«ng qua nghÞ quyÕt ®ã, khi th¾ng lîi bÇu cö cña nh÷ng
nh− trung −¬ng, mét khi toµn bé, ch¾c ch¾n lµ toµn bé, ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®· thµnh sù thùc. Vµ mÆc dï
chÝnh quyÒn kh«ng ph¶i do nh©n d©n bÇu ra, kh«ng b¸o chóng t«i ph¶n ®èi, ®¹i héi vÉn nãi ®Õn §u-ma ®¹i biÓu
ço c«ng t¸c vµ kh«ng thÓ bÞ b·i miÔn. Vµ mÆc dï nh÷ng nh©n d©n nãi chung, chø kh«ng nãi ®Õn §u-ma d©n chñ -
ng−êi d©n chñ - x· héi çnh t¶ ph¶n ®èi, ®¹i héi vÉn b¸c lËp hiÕn hiÖn thùc. Çnh h÷u cña §¶ng d©n chñ - x· héi
bá ®iÒu kiÖn ®ã. §¸ng lÏ th«ng qua viÖc chuyÓn giao ruéng kh«ng muèn chØ ra tÝnh chÊt hai mÆt cña §u-ma ®ã, ⎯
®Êt cho nh©n d©n khi nh©n d©n bÇu ra toµn bé chÝnh quyÒn nã kh«ng nh¾c tr−íc cho c«ng nh©n thÊy vai trß ph¶n çch
nhµ n−íc, th× ®¹i héi l¹i th«ng qua viÖc chuyÓn ruéng ®Êt m¹ng mµ §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn t×m çch thùc hiÖn, ⎯
cho çc c¬ quan chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng ®−îc bÇu nã kh«ng ®ång ý nãi th¼ng vµ râ rµng: c«ng nh©n x· héi
cö? Vµ lý do cña ®¹i héi lµ g×? Çc b¹n cã thÊy kh«ng, chñ nghÜa ph¶i ®i víi ph¸i d©n chñ n«ng d©n vµ ph¸i d©n
trong c−¬ng lÜnh kh«ng cÇn cã t− t−ëng giµnh chÝnh chñ çch m¹ng chèng l¹i nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn.
quyÒn; cÇn cã nh÷ng ®¶m b¶o ®Ó tr¸nh khái sù phôc håi. Nã ®· nãi lªn nguyÖn väng muèn cã mét ®¶ng ®oµn nghÞ
Nh−ng sî n«ng d©n çch m¹ng giµnh chÝnh quyÒn lµ mét viÖn d©n chñ - x· héi mµ kh«ng nghÜ kü xem ë n−íc ta cã nghÞ
sù sî h·i thuÇn tuý d©n chñ - lËp hiÕn ®èi víi çch m¹ng viÖn kh«ng, ë n−íc ta cã nh÷ng nghÞ viªn d©n chñ -
n«ng d©n. x· héi kh«ng.
102 V. I. Lª-nin 103
H·y lÊy nghÞ quyÕt lÇn thø ba trong sè nh÷ng nghÞ quyÕt
®· nãi trªn. NghÞ quyÕt ®ã b¾t ®Çu b»ng nh÷ng lêi lÏ çch
m¹ng cùc ®oan, tuy nhiªn nã vÉn thÊm ®Çy tinh thÇn cña
th¸i ®é hoµi nghi, nÕu kh«ng ph¶i lµ phñ ®Þnh, ®èi víi
cuéc ®Êu tranh th¸ng M−êi - th¸ng Ch¹p. Trong nghÞ quyÕt
®ã kh«ng cã lÊy mét lêi nãi vÒ viÖc chó ý ®Õn kinh nghiÖm
lÞch sö mµ giai cÊp v« s¶n Nga vµ nh©n d©n Nga thu ®−îc
håi cuèi n¨m 1905. Trong nghÞ quyÕt ®ã kh«ng cã sù thõa §u-ma vµ nh©n d©n
nhËn nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh hoµn toµn x¸c ®Þnh mµ
tr−íc kia ®· ph¸t triÓn lªn vµ hiÖn nay l¹i ®ang ph¸t triÓn VÊn ®Ò quan hÖ cña §u-ma víi nh©n d©n ®· ®−îc ®−a
lªn mét çch tÊt yÕu lÞch sö nh− thÕ nµo. Chóng t«i chØ vµo ch−¬ng tr×nh nghÞ sù. Mäi ng−êi ®Òu th¶o luËn vÊn ®Ò
v¹ch ra trªn nh÷ng nÐt v¾n t¾t nhÊt vµ chung nhÊt nh÷ng ®ã, vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn chiÕm ®Þa vÞ thèng
thiÕu sãt c¨n b¶n nµo cña nghÞ quyÕt ®· g©y nªn cuéc ®Êu trÞ trong §u-ma, ®Æc biÖt h¨ng h¸i th¶o luËn vÊn ®Ò ®ã.
tranh ë ®¹i héi. Chóng t«i cßn trë l¹i nhiÒu lÇn nh÷ng vÊn Sau ®©y lµ mét trong nh÷ng ý kiÕn nhËn xÐt ®¸ng chó ý
®Ò ®· ®−îc ®Ò cËp tíi ë ®©y. §¶ng cña giai cÊp v« s¶n ph¶i nhÊt rót trong tê "§êi sèng chóng ta"49 cña çnh t¶ §¶ng
th¶o luËn cÈn thËn vµ xÐt l¹i nh÷ng vÊn ®Ò ®ã, c¨n cø d©n chñ - lËp hiÕn, mét tê b¸o th−êng biÓu thÞ quan ®iÓm
vµo nh÷ng tµi liÖu míi mµ §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn vµ côc cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn kh¸ nhÊt.
diÖn ®ang ph¸t triÓn nhanh chãng cña cao trµo míi ®em
l¹i cho chóng ta. §¶ng cña giai cÊp v« s¶n ph¶i lµm cho "VÊn ®Ò ®©u lµ giíi h¹n cña sù thèng nhÊt cña §u-ma víi
m×nh biÕt gi÷ th¸i ®é phª ph¸n nghiªm kh¾c ®èi víi nh÷ng nh©n d©n n¶y sinh mét çch tù nhiªn. §©u lµ nh÷ng giíi h¹n mµ
v−ît qu¸ nh÷ng giíi h¹n ®ã th× §u-ma hoÆc lµ trë thµnh ®å ch¬i
nghÞ quyÕt cña ®¹i biÓu cña m×nh. Cßn b¶n ®ång ca nhÞp
cña nhiÖt t×nh cña nh©n d©n hoÆc lµ tr¸i l¹i, t¸ch rêi khái nh©n d©n
nhµng cña b¸o chÝ t− s¶n t¸n d−¬ng nh÷ng ®øa trÎ dÔ b¶o,
vµ çc chÝnh ®¶ng? Quan hÖ cña d©n c− ®èi víi §u-ma sÏ nguy
biÕt ®iÒu cña §¶ng d©n chñ - x· héi Nga, th× chØ râ cho
hiÓm trong tr−êng hîp nh÷ng quan hÖ ®ã lµ tù ph¸t. Mét sù kiÖn
giai cÊp v« s¶n thÊy r»ng trong ®¶ng cã mét bÖnh tËt nµo ®ã.
lín nµo ®ã sÏ x¶y ra, ⎯ vµ sù bïng næ cña t©m tr¹ng bÊt m·n sinh
Chóng ta ph¶i ch÷a lµnh vµ chóng ta sÏ ch÷a lµnh ra mét çch tù ph¸t lËp tøc ¶nh h−ëng ®Õn §u-ma, §u-ma sÏ khã
bÖnh Êy. lßng gi÷ v÷ng ®Þa vÞ cña mét c¬ quan ®éc lËp vµ ho¹t ®éng cã tæ
ViÕt ngµy 6 (19) th¸ng N¨m chøc cña ý chÝ nh©n d©n. LÞch sö, ngay c¶ cña çch m¹ng Ph¸p,
1906 ®· nhiÒu lÇn cung cÊp nh÷ng vÝ dô khi ®¹i biÓu nh©n d©n lµ ®å ch¬i
cña ®¸m ®«ng. Nh−ng còng cã thÓ ng−îc l¹i ⎯ cã th¸i ®é l·nh ®¹m
§¨ng ngµy 7 th¸ng N¨m 1906 Theo ®óng b¶n hoµn toµn. LiÖu chóng ta cã thÓ nãi ch¾c r»ng trong tr−êng hîp §u-
trªn b¸o "Lµn sãng", sè 11 ®¨ng trªn b¸o ma bÞ gi¶i t¸n th× nã thùc sù sÏ ®−îc nh©n d©n ñng hé kh«ng, liÖu
Ký tªn: N. L ⎯ n nh÷ng ng−êi hiÖn nay yªu cÇu §u-ma ra nh÷ng quyÕt nghÞ ®Æc
biÖt cÊp tiÕn cã ®øng t¸ch ra mét bªn mµ c−êi mét çch hoµi nghi
kh«ng, liÖu hä sÏ cã nãi: chóng t«i ®· nãi tr−íc r»ng §u-ma lµ bÊt
lùc kh«ng. Nh−ng hä lµm çi g× vµ bao giê th× lµm ?".
104 V. I. Lª-nin §u-ma vµ nh©n d©n 105
Råi t¸c gi¶ kªu gäi tæ chøc mäi thø c©u l¹c bé vµ cuéc kh«ng thÊy sù kh¸c nhau cña nh÷ng lîi Ých giai cÊp, sù bÊt
häp ®Ó x¸c lËp liªn hÖ sinh ®éng gi÷a §u-ma vµ d©n c−. ®ång cña nh÷ng nhiÖm vô chÝnh trÞ.
"Phª ph¸n §u-ma mét çch cã thiÖn ý vµ tÝch cùc ñng hé T¹i sao anh ta kh«ng thÊy nh÷ng çi ®ã ? V× r»ng anh
nã, ®ã lµ nhiÖm vô cao quý hiÖn nay". ta lµ mét ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, kh«ng cã kh¶ n¨ng nhËn
Nh÷ng lêi ®Çy thiÖn ý Êy cña ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn thÊy hoÆc sî ph¶i thõa nhËn r»ng §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn
suy nghÜ mét çch cao th−îng ph¶n ¸nh mét çch næi bËt ë ®»ng sau quÇn chóng nh©n d©n ®«ng ®¶o. §u-ma kh«ng
biÕt bao sù bÊt lùc cña ®¶ng m×nh vµ cña §u-ma trong ®ã l«i kÐo quÇn chóng n«ng d©n gi¸c ngé ®i theo m×nh trong
®¶ng Êy chi phèi ! C©u l¹c bé, çc cuéc häp, liªn hÖ sinh cuéc ®Êu tranh giµnh ruéng ®Êt vµ giµnh tù do, ⎯ §u-ma
®éng víi nh©n d©n... V× sao nãi ®Õn nh÷ng çi tù nã ®· l¹c hËu ®»ng sau n«ng d©n, thu hÑp quy m« ®Êu tranh cña
dÔ hiÓu, víi mét th¸i ®é quan träng nh− thÕ? Ch¼ng lÏ n«ng d©n. §u-ma l¹c hËu ®»ng sau giai cÊp v« s¶n ®Õn møc
cÇn ph¶i chøng minh lîi Ých cña c©u l¹c bé vµ çc cuéc héi nµo, ®iÒu ®ã kh«ng cÇn ph¶i nãi. §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn
häp hay sao ? G¾n víi cao trµo mµ chóng ta ®ang tr¶i qua, kh«ng ph¶i lµ l·nh tô cña quÇn chóng n«ng d©n vµ cña
mét lµn giã tù do nhÑ ®Çu tiªn ®· ®−a l¹i çc cuéc mÝt - giai cÊp c«ng nh©n, mµ lµ ng−êi trung gian "cao quý" m¬
tinh, sù thµnh lËp çc c©u l¹c bé, sù ph¸t triÓn cña b¸o −íc sù liªn hîp víi ph¸i h÷u vµ sù ®ång t×nh cña ph¸i
chÝ. T×nh h×nh ®ã sÏ tiÕp tôc chõng nµo kh«ng cã nh÷ng t¶. §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn lµ çi mµ nh÷ng ng−êi d©n
trë ng¹i bªn ngoµi. Nh−ng thËt ra tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã chØ chñ - lËp hiÕn dïng §u-ma ®Ó t¹o ra. Cßn ®¶ng "tù do
®ông ®Õn vÊn ®Ò cã thÓ nãi cã tÝnh chÊt kü thuËt: c©u l¹c nh©n d©n" th× lµ mét ®¶ng t− s¶n dao ®éng gi÷a giai cÊp
bé, héi häp, b¸o chÝ, thØnh nguyÖn (nh÷ng ng−êi d©n chñ - tiÓu t− s¶n d©n chñ vµ giai cÊp ®¹i t− s¶n ph¶n çch m¹ng,
x· héi çnh h÷u cña chóng ta ®Æc biÖt coi träng nh÷ng çi gi÷a nguyÖn väng muèn dùa vµo nh©n d©n vµ sù sî h·i
®ã) ⎯ tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã gióp §u-ma hiÓu ý kiÕn cña nh©n tÝnh chñ ®éng çch m¹ng cña nh©n d©n. Cuéc ®Êu tranh
d©n, gióp nh©n d©n hiÓu §u-ma. Cè nhiªn, tÊt c¶ nh÷ng çi gi÷a nh©n d©n vµ chÝnh quyÒn cò cµng trë nªn gay g¾t th×
®ã lµ hÕt søc cÇn thiÕt. TÊt c¶ nh÷ng çi ®ã cã t¸c dông ®Þa vÞ cña ng−êi trung gian cµng khã ®øng v÷ng, nh÷ng
tæ chøc vµ th«ng b¸o, ®ã lµ ®iÒu kh«ng nghi ngê g× c¶. ng−êi dao ®éng cµng bÊt lùc. Do ®ã mµ cã çi luËn ®iÖu
TÊt c¶ nh÷ng çi ®ã t¹o nªn "mèi liªn hÖ", ⎯ nh−ng chØ buån b· mµ ng−êi ta nhËn thÊy trong ®o¹n trÝch dÉn nãi
xin suy nghÜ mét tÝ, vÊn ®Ò lµ mèi liªn hÖ nµo ? Lµ mèi trªn vµ trong tÊt c¶ nh÷ng lêi nãi cña nh÷ng ng−êi d©n chñ -
liªn hÖ thuÇn tuý kü thuËt. Nh÷ng tæ chøc c«ng nh©n d©n lËp hiÕn. Do ®ã mµ cã nh÷ng lêi than v·n chua ch¸t cña
chñ - x· héi cÇn ph¶i theo dâi cÈn thËn §u-ma d©n chñ - lËp hä vÒ sù bÊt lùc vèn cã cña m×nh. Do ®ã mµ lu«n lu«n cã
hiÕn. §iÒu ®ã lµ kh«ng thÓ tranh c·i ®−îc. Nh−ng trong nh÷ng m−u toan ®em sù yÕu ®uèi, sù do dù vµ sù thiÕu
®iÒu kiÖn th«ng b¸o tèt nhÊt, trong ®iÒu kiÖn tæ chøc tèt kiªn ®Þnh cña m×nh trót lªn ®Çu nh©n d©n.
nhÊt, "mèi liªn hÖ" cña chóng sÏ kh«ng ph¶i lµ mèi liªn hÖ H·y suy nghÜ kü xem, sù sî h·i ®ã cña ng−êi cÊp tiÕn
vÒ lîi Ých, sù nhÊt trÝ vÒ nhiÖm vô, sù thèng nhÊt hµnh t− s¶n "cao quý" cã ý nghÜa nh− thÕ nµo: e r»ng §u-ma
®éng chÝnh trÞ. Mµ thùc chÊt cña vÊn ®Ò l¹i lµ ë chç ®ã. trë thµnh ®å ch¬i cña nhiÖt t×nh cña nh©n d©n, ®å ch¬i cña
Ng−êi cÊp tiÕn cao quý cña chóng ta kh«ng thÊy néi dung ®¸m ®«ng mÊt ! Nh÷ng con ng−êi ®¸ng th−¬ng ®ã c¶m thÊy
cña çi ®· liªn hÖ ®»ng sau vÊn ®Ò ph−¬ng tiÖn liªn hÖ, r»ng hä kh«ng thÓ lµ c¬ quan cña nhiÖt t×nh nh©n d©n, lµ
l·nh tô cña nh©n d©n, ⎯ vµ thÕ lµ hä ®em sù bÊt lùc cña m×nh, cña giíi trÝ thøc t− s¶n nhu nh−îc. Hä sÏ kh«ng ñng hé
sù l¹c hËu cña m×nh trót lªn ®Çu nh©n d©n, gäi nh©n §u-ma, ⎯ hä ñng hé nh÷ng yªu s¸ch cña hä mµ §u-ma
d©n mét çch khinh miÖt lµ ®¸m ®«ng, tõ chèi mét çch d©n chñ - lËp hiÕn ph¶n ¸nh rÊt kh«ng ®Çy ®ñ vµ kh«ng hoµn
kiªu ng¹o vai trß "®å ch¬i". Trong khi ®ã th× toµn bé tù toµn.
do cßn cã ®−îc ë Nga chØ lµ do "®¸m ®«ng" giµnh ®−îc, Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn t−ëng m×nh lµ trung
chØ lµ do nh©n d©n giµnh ®−îc, nh©n d©n ®· chiÕn ®Êu quªn t©m cña tr¸i ®Êt. Hä −íc m¬ chÕ ®é nghÞ tr−êng hoµ b×nh.
m×nh trªn ®−êng phè, ®· hy sinh v« sè ng−êi trong ®Êu Hä ®· coi −íc m¬ lµ hiÖn thùc. H·y nh×n ®©y, hä ®ang
tranh, ®· ñng hé b»ng hµnh ®éng cña m×nh khÈu hiÖu vÜ ®¹i: ®Êu tranh, ph¶i ñng hé hä. Th−a çc ngµi, h¸ ch¼ng ph¶i
chÕt hay lµ tù do. TÊt c¶ nh÷ng hµnh ®éng Êy cña ng−îc l¹i hay sao ? H¸ ch¼ng ph¶i b¶n th©n çc ngµi lu«n
nh©n d©n ®Òu lµ hµnh ®éng cña ®¸m ®«ng. Toµn bé kû lu«n nãi ®Õn çi c©u mµ ë nh÷ng n−íc cã chÕ ®é ®¹i nghÞ
nguyªn míi ë Nga chØ lµ do nhiÖt t×nh cña nh©n d©n mµ thùc sù kh«ng mét ng−êi nµo nghÜ ®Õn, tøc çi c©u: "ng−êi
giµnh ®−îc vµ duy tr× ®−îc. ta sÏ gi¶i t¸n §u-ma"? KÎ nµo muèn suy nghÜ mét çch
Cßn çc anh, mét chÝnh ®¶ng lu«n nãi vÒ "tù do nh©n nghiªm tóc vÒ ý nghÜa cña c©u Êy, vÒ t×nh h×nh trong ®ã
d©n", çc anh l¹i sî nhiÖt t×nh cña nh©n d©n, çc anh l¹i ng−êi ta ph¶i nãi c©u Êy, th× kÎ ®ã sÏ hiÓu r»ng chóng ta
sî ®¸m ®«ng. Êy thÕ mµ çc anh cßn d¸m chª tr¸ch "®¸m sÏ thÊy hoÆc lµ mét sù khæ ¶i ghª gím ®−îc t« ®iÓm b»ng
®«ng" lµ l·nh ®¹m ! Çc anh, xÐt theo b¶n tÝnh, lµ nh÷ng nh÷ng lêi lÏ gi¶ dèi, hoÆc lµ mét sù nghiÖp míi cña ®¸m
ng−êi cã t− t−ëng hoµi nghi, hoµi nghi trong toµn bé c−¬ng ®«ng, sù nghiÖp míi cña nhiÖt t×nh vÜ ®¹i cña nh©n d©n.
lÜnh cña m×nh, hoµi nghi trong toµn bé s¸ch l−îc nöa vêi Chóng ta kh«ng thÓ tr«ng mong nh÷ng ng−êi d©n chñ -
cña m×nh, çc anh l¹i gäi sù kh«ng tÝn nhiÖm cña nh©n d©n lËp hiÕn gióp ®ì sù nghiÖp ®ã. Chóng ta hy väng lµ ph¸i
®èi víi nh÷ng lêi nãi su«ng cña çc anh lµ "chñ nghÜa hoµi thiÓu sè ë §u-ma, "Nhãm lao ®éng" vµ "nhãm c«ng nh©n",
nghi" cña nh©n d©n ! TÇm m¾t chÝnh trÞ cña çc anh kh«ng sÏ ®Æt vÊn ®Ò kh«ng ph¶i theo lèi d©n chñ - lËp hiÕn. Hä
v−ît qu¸ ph¹m vi cña vÊn ®Ò: nh©n d©n cã ñng hé §u-ma sÏ kh«ng yªu cÇu nh©n d©n ñng hé hä, sÏ kh«ng tuyªn bè
kh«ng ? m×nh lµ lùc l−îng trong nghÞ viÖn trß ch¬i ë n−íc ta, ⎯ hä
Chóng ta h·y lËt ng−îc l¹i vÊn ®Ò ®ã. Nh÷ng ng−êi d©n sÏ h−íng mäi cè g¾ng cña m×nh, toµn bé c«ng t¸c cña m×nh
chñ - lËp hiÕn trong §u-ma cã ñng hé nh©n d©n kh«ng? Hay nh»m ñng hé sù nghiÖp vÜ ®¹i t−¬ng lai Êy dï chØ vÒ mét
lµ hä ®i sau nh©n d©n? Khi nh©n d©n sÏ "lµm" çi mµ hä ph−¬ng diÖn nµo ®ã.
®· lµm v× tù do th× nh÷ng ng−êi hoµi nghi ®ã cã ñng hé
hä kh«ng? Hay lµ chóng sÏ lµm trë ng¹i hä, lµm nguéi "Lµn sãng", sè 12 , Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn
nghÞ lùc cña hä, buéc téi hä lµ ph¹m chñ nghÜa v« chÝnh ngµy 9 th¸ng N¨m 1906 b¸o "Lµn sãng"
phñ vµ chñ nghÜa Bl¨ng-ki, lµ cã tÝnh tù ph¸t cña sù ®iªn
rå vµ tÝnh ®iªn rå cña sù tù ph¸t ?
Nh−ng quÇn chóng n«ng d©n vµ giai cÊp c«ng nh©n sÏ
hoµn thµnh sù nghiÖp cña m×nh, vøt bá ra mét bªn mét
çch khinh miÖt nh÷ng sù sî h·i th¶m h¹i vµ sù hoµi nghi
108 §iÓm b¸o 109
s¶n tù do chñ nghÜa c¨m ghÐt, th× giai cÊp t− s¶n tù do chñ
nghÜa ®· khen nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng
nhiÒu h¬n khen nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi. Kh«ng ph¶i
nh− thÕ hay sao, ®ång chÝ L.M.? Vµ ®ång chÝ L.M.,
®ång chÝ nghÜ thÕ nµo, nÕu nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi
çnh h÷u rêi bá lËp tr−êng hiÖn nay cña m×nh vµ ®øng
§iÓm b¸o 50 trªn quan ®iÓm cña chÕ ®é nghÞ tr−êng thuÇn tuý, th× giai
cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa sÏ khen ngîi nh÷ng ng−êi
d©n chñ - x· héi çnh h÷u − ? NÕu thÕ th× sao, ®ång chÝ
Trong bµi " Nh÷ng lêi khen ngîi cña ph¸i tù do" ®¨ng L. M., liÖu ®ång chÝ cã sÏ nãi r»ng giai cÊp t− s¶n tù do
trªn tê "B¸o Nª-va", sè 6, ®ång chÝ L. M. muèn chøng chñ nghÜa ch¼ng qua kh«ng hiÓu r»ng chñ nghÜa nghÞ tr−êng
minh r»ng giai cÊp t− s¶n khen ngîi nh÷ng ng−êi d©n chñ - thuÇn tuý cña §¶ng d©n chñ - x· héi lóc nµy cã h¹i cho nã
x· héi çnh h÷u lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ch©n chÝnh h¬n nhiÒu vµ cã lîi cho giai cÊp v« s¶n h¬n nhiÒu so víi
vµ tr¸ch m¾ng nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çnh t¶ lµ lËp tr−êng hiÖn nay cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi
nh÷ng ng−êi v« chÝnh phñ. Theo ®ång chÝ Êy nãi th× giai çnh h÷u hay kh«ng ?
cÊp t− s¶n ®Æc biÖt sî chñ nghÜa v« chÝnh phñ nh− mét thñ
®o¹n ®Êu tranh th« b¹o, sî nh÷ng qu¶ bom, v.v.. "Lµn sãng", sè 12 , Theo ®óng b¶n ®¨ng
Çch nh×n ®ã lµ mét sù chÕ giÔu trùc tiÕp ®èi víi sù thËt. ngµy 9 th¸ng N¨m 1906 trªn b¸o "Lµn sãng"
Ch¼ng lÏ ®ång chÝ L. M. kh«ng biÕt r»ng giai cÊp t−
s¶n ®· khen ngîi nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i BÐc-stanh ë §øc,
nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i Min-l¬-r¨ng51 ë Ph¸p chÝnh lµ v×
chñ nghÜa c¬ héi cña hä, v× hä hoµ ho·n m©u thuÉn trong
cuéc ®Êu tranh gay g¾t hay sao? Ch¼ng lÏ L. M. ®· "trë
nªn th«ng minh" ®Õn møc cã khuynh h−íng coi nh÷ng
ng−êi thuéc ph¸i BÐc-stanh vµ thuéc ph¸i Min-l¬-r¨ng lµ
nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ch©n chÝnh hay sao ?
Hay lµ xin ®ång chÝ L. M. h·y nghÜ ®Õn dï chØ lµ th¸i
®é cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa ë Nga ®èi víi hµnh
®éng khñng bè cña ph¸i D©n ý vµ cña §¶ng x· héi chñ
nghÜa - çch m¹ng tr−íc kia vµ ®èi víi nh÷ng h×nh thøc ®Êu
tranh th¸ng Ch¹p hiÖn nay. ThËt ra khi hµnh ®éng khñng
bè lµ nh»m chèng l¹i chÕ ®é chuyªn chÕ mµ giai cÊp t−
110 111
Bµn vÒ nghÞ quyÕt

cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch Nhãm c«ng nh©n trong
vÒ §u-ma nhµ n−íc 5 2 §u-ma nhµ n−íc
Trong khi in dù th¶o nghÞ quyÕt nµy, chóng t«i ®Ò nghÞ Trong §u-ma nhµ n−íc cã mét nhãm c«ng nh©n gåm 15
nh÷ng ng−êi kh«ng thiªn vÞ xÐt ®Þnh: dù th¶o nµy cã cung ng−êi. Nh÷ng ®¹i biÓu Êy ®−îc vµo §u-ma nh− thÕ nµo?
cÊp dï chØ mét tÝ lý do nµo ®ã ®Ó ch¬i ch÷: "chñ nghÜa Çc tæ chøc c«ng nh©n ®· kh«ng giíi thiÖu hä ra øng cö.
v« chÝnh phñ", "chñ nghÜa Bl¨ng-ki", v.v. hay kh«ng. Ngoµi §¶ng kh«ng giao cho hä quyÒn ®¹i biÓu cho lîi Ých cña ®¶ng
ra, cuéc sèng ®· chøng minh cho nghÞ quyÕt nµo lµ ®óng: trong §u-ma. Kh«ng mét tæ chøc ®Þa ph−¬ng nµo cña §¶ng
nghÞ quyÕt mµ ®¹i héi ®· th«ng qua, hay nghÞ quyÕt nµy ? c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ra quyÕt ®Þnh (mÆc dï cã
H¸ r»ng hiÖn nay kh«ng râ rµng lµ chØ cã thÓ lîi dông thÓ ra quyÕt ®Þnh ®ã) ®−a ®¶ng viªn cña m×nh vµo §u-ma
§u-ma mét çch gi¸n tiÕp hay sao? H¸ r»ng hiÖn nay kh«ng nhµ n−íc.
râ rµng lµ trong hai nghÞ quyÕt Êy, nghÞ quyÕt nµo trùc Çc ®¹i biÓu c«ng nh©n ®· ®−îc vµo §u-ma b»ng con
tiÕp phï hîp h¬n víi nguyÖn väng cña ph¸i d©n chñ thËt ®−êng kh«ng ph¶i cña ®¶ng. HÇu hÕt tÊt c¶ hay thËm chÝ
sù çch m¹ng vµ ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n h¬n vÒ "chñ nghÜa tÊt c¶ ®Òu ®−îc vµo §u-ma th«ng qua nh÷ng sù tho¶ thuËn
d©n chñ - lËp hiÕn", xem chñ nghÜa d©n chñ - lËp hiÕn biÓu trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp, mÆc nhiªn hoÆc ®−îc c«ng nhËn
hiÖn nh− thÕ nµo trong §u-ma, trong thùc tiÔn? víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn. NhiÒu ng−êi ®−îc
vµo §u-ma kh«ng thÓ ph©n râ hä ®−îc vµo víi t− çch
"Lµn sãng", sè 12 , Theo ®óng b¶n ®¨ng lµ ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn hay víi t− çch lµ ng−êi d©n
ngµy 9 th¸ng N¨m 1906 trªn b¸o "Lµn sãng" chñ - x· héi. §ã lµ sù thùc vµ lµ mét sù thùc cã mét tÇm
quan träng to lín vÒ chÝnh trÞ. Im lÆng kh«ng nãi ®Õn sù
thùc ®ã, nh− nhiÒu ng−êi d©n chñ - x· héi hiÖn ®ang lµm,
th× võa kh«ng thÓ tha thø ®−îc, võa lµ kh«ng cã Ých. Kh«ng
thÓ tha thø ®−îc v× r»ng nh− thÕ cã nghÜa lµ ch¬i trß bÞt
m¾t víi çc cö tri nãi chung vµ víi ®¶ng c«ng nh©n nãi
riªng. Kh«ng cã Ých v× r»ng sù kiÖn ®ã tÊt nhiªn sÏ lé ra
trong tiÕn tr×nh cña sù biÕn.
112 V. I. Lª-nin Nhãm c«ng nh©n trong §u-ma nhµ n−íc 113
§¹i héi thèng nhÊt cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi viÖn chÝnh thøc. Lý do cña chóng t«i ®· ®−îc tr×nh bµy
Nga trong khi thõa nhËn viÖc thµnh lËp ®¶ng ®oµn d©n chÝnh x¸c vµ tØ mØ trong nghÞ quyÕt ®· in h«m qua cña chóng
chñ - x· héi t¹i nghÞ viÖn lµ ®iÒu cÇn thiÕt, ®· ph¹m sai t«i. Nh−ng dÜ nhiªn, çch nh×n phñ ®Þnh cña chóng t«i ⎯
lÇm v× kh«ng tÝnh ®Õn sù thùc ®ã. NghÞ quyÕt cña nh÷ng coi viÖc thµnh lËp ®¶ng ®oµn nghÞ viÖn chÝnh thøc lµ kh«ng
ng−êi d©n chñ - x· héi çnh t¶1) mµ chóng t«i ®· in ngµy thÝch hîp ⎯ kh«ng m¶y may ng¨n c¶n chóng t«i ñng hé bÊt
h«m qua cho thÊy râ rµng r»ng sù thùc ®ã ®· ®−îc chØ cø nguyÖn väng nµo cña bÊt cø ®¹i biÓu c«ng nh©n nµo muèn
ra cho ®¹i héi thÊy. Nh−ng sù c«ng b»ng ®ßi hái ph¶i chuyÓn tõ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn sang phÝa nh÷ng
nãi r»ng theo ®ßi hái cña çnh t¶, ®¹i héi ®· th«ng qua mét ng−êi d©n chñ - x· héi.
chØ thÞ rÊt quan träng cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng. Nh−ng tõ nguyÖn väng ®Õn thùc hiÖn cßn cã mét kho¶ng
ViÖc kh«ng c«ng bè nghÞ quyÕt Êy lµ mét khuyÕt ®iÓm lín çch nhÊt ®Þnh. ChØ tuyªn bè m×nh lµ ng−êi d©n chñ - x·
trong b¶n in cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, b¶n in mµ c¨n héi th× kh«ng ®ñ. CÇn ph¶i thùc sù chÊp hµnh chÝnh s¸ch
cø vµo ®ã chóng t«i ®· in l¹i çc nghÞ quyÕt cña ®¹i héi. c«ng nh©n d©n chñ - x· héi. §−¬ng nhiªn, chóng t«i hoµn toµn
NghÞ quyÕt vÒ ®¶ng ®oµn nghÞ viÖn giao cho Ban chÊp hµnh hiÓu hoµn c¶nh cña nh÷ng nghÞ viªn míi lµ khã kh¨n.
trung −¬ng th«ng tri cho tÊt c¶ çc tæ chøc cña ®¶ng biÕt: Chóng t«i biÕt rÊt râ r»ng cÇn ph¶i cã th¸i ®é réng l−îng
1) cô thÓ ai, 2) cô thÓ lóc nµo vµ 3) cô thÓ lµ trong ®iÒu ®èi víi nh÷ng khuyÕt ®iÓm cña nh÷ng ng−êi nµo trong sè
kiÖn nµo ®· ®−îc Ban chÊp hµnh trung −¬ng thõa nhËn lµ hä b¾t ®Çu chuyÓn tõ d©n chñ - lËp hiÕn sang d©n chñ - x·
®¹i biÓu cña ®¶ng trong §u-ma nhµ n−íc. Sau n÷a, nghÞ héi. Nh−ng nÕu hä nhÊt ®Þnh sÏ ph¶i triÖt ®Ó hoµn thµnh
quyÕt ®ã ®· giao cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng ph¶i ®Þnh sù chuyÓn biÕn Êy th× chØ b»ng con ®−êng c«ng khai vµ
kú th«ng b¸o vÒ ho¹t ®éng cña ®¶ng ®oµn nghÞ viÖn vµ, th¼ng th¾n phª ph¸n nh÷ng sai lÇm Êy. Nh¾m m¾t tr−íc
cuèi cïng, ®Æt cho çc tæ chøc c«ng nh©n cã thµnh viªn lµ nh÷ng sai lÇm Êy sÏ lµ mét téi kh«ng thÓ tha thø ®−îc
®¹i biÓu d©n chñ - x· héi ë §u-ma nhµ n−íc, nghÜa vô ph¶i ®èi víi c¶ §¶ng d©n chñ - x· héi còng nh− ®èi víi toµn thÓ
®Æc biÖt gi¸m s¸t nh÷ng ®¹i biÓu ®ã. giai cÊp v« s¶n.
Sau khi ®· chØ ra nghÞ quyÕt hÕt søc quan träng ®ã, Giê ®©y, cÇn ph¶i chØ ra mét sai lÇm cña nhãm c«ng
chóng ta l¹i chuyÓn tiÕp sang nghiªn cøu vÊn ®Ò nhãm c«ng nh©n trong §u-ma. MÊy ngµy sau khi bá phiÕu tr¶ lêi bµi
nh©n ë §u-ma. §−îc vµo §u-ma, l·nh tô cña nhãm ®ã lµ
diÔn v¨n cña Nga hoµng, nh÷ng thµnh viªn cña nhãm c«ng
Mi-khai-li-tsen-c« ®· tuyªn bè m×nh lµ ng−êi d©n chñ - x·
nh©n ®· tuyªn bè trªn b¸o r»ng hä "tõ chèi kh«ng tham
héi. Th«ng qua Mi-khai-li-tsen-c«, nhãm c«ng nh©n biÓu
gia bá phiÕu vµ kh«ng muèn chØ biÕn sù tõ chèi cña m×nh
thÞ nguyÖn väng râ rµng lµ muèn t¸ch khái nh÷ng ng−êi
thµnh mét sù biÓu thÞ ph¶n ®èi ®Ó khái lÉn lén víi nhãm
d©n chñ - lËp hiÕn vµ trë thµnh nhãm d©n chñ - x· héi thùc sù.
cña b¸ t−íc G©y-®en"53. §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lµ mét
NguyÖn väng ®ã ®¸ng ®−îc hoµn toµn ®ång t×nh. ë ®¹i
chÝnh ®¶ng dao ®éng gi÷a çch m¹ng vµ ph¶n ®éng. Bän
héi, chóng t«i ®· ph¶n ®èi viÖc thµnh lËp ®¶ng ®oµn nghÞ
G©y-®en tõ phÝa h÷u vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi tõ
_______________________________________ phÝa t¶ bao giê còng ph¶i biÓu thÞ th¸i ®é ph¶n ®èi vµ
1)
Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, m·i m·i vÉn sÏ biÓu thÞ th¸i ®é ph¶n ®èi ®¶ng ®ã. Tõ chèi
t.12, tr.448-450. biÓu thÞ th¸i ®é ph¶n ®èi lµ mét sai lÇm cña nhãm c«ng
114 V. I. Lª-nin Nhãm c«ng nh©n trong §u-ma nhµ n−íc 115
nh©n. Nhãm c«ng nh©n ph¶i th¼ng th¾n vµ lín tiÕng nãi ho¹t ®éng cña §u-ma"... "Chóng t«i kh«ng thÊy hiÖn nay cã
víi toµn d©n bÊt chÊp bän d©n chñ - lËp hiÕn: "Çc ngµi c¨n cø ®Ó ®Æt th¼ng vÊn ®Ò ra" (№ 6). §ã lµ mét giäng ®iÖu
d©n chñ - lËp hiÕn, çc ngµi h¸t sai ®iÖu råi. Trong th− cña gi¶ dèi. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi kh«ng mÆt mòi nµo
çc ngµi lé ra tinh thÇn tho¶ hiÖp. H·y vøt bá çi ngo¹i mµ cè lµm ra vÎ lµ ng−êi cã thÓ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ §u-ma.
giao ®ã ®i. H·y lín tiÕng nãi r»ng n«ng d©n ®ßi ®−îc toµn NÕu nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi chiÕm ®a sè trong §u-
bé ruéng ®Êt, n«ng d©n ph¶i nhËn ®−îc toµn bé ruéng ®Êt ma th× §u-ma sÏ kh«ng ph¶i lµ §u-ma, hoÆc nh÷ng ng−êi
mµ kh«ng ph¶i båi th−êng. H·y nãi r»ng nh©n d©n ®ßi cã d©n chñ - x· héi sÏ kh«ng ph¶i lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ -
®−îc tù do hoµn toµn, r»ng nh©n d©n sÏ giµnh lÊy cho m×nh x· héi. H·y ®Ó cho nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn hoµn
toµn bé chÝnh quyÒn ®Ó ®¶m b¶o tù do trªn thùc tÕ chø toµn chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ §u-ma. H·y ®Ó cho nh©n d©n häc
kh«ng ph¶i chØ trªn giÊy tê. §õng cã tin "hiÕn ph¸p" viÕt, tËp tho¸t khái ¶o t−ëng lËp hiÕn th«ng qua nh÷ng ng−êi
chØ tin lùc l−îng cña nh©n d©n ®ang ®Êu tranh ! Chóng t«i d©n chñ - lËp hiÕn, chø kh«ng ph¶i th«ng qua chóng ta.
sÏ bá phiÕu chèng th− cña çc ngµi". Çc ®ång chÝ, b¶n th©n çc ®ång chÝ ®· nãi: "giai cÊp
NÕu nhãm c«ng nh©n nãi ®iÒu ®ã, th× nã ®· thùc hiÖn v« s¶n kh«ng ®Ó cho çc ngµi Mi-li-u-cèp ®−îc tù do c©u
®−îc mét ®iÒu cña chÝnh s¸ch thùc sù c«ng nh©n d©n chñ - kÕt víi chÕ ®é cò". C©u ®ã thËt lµ tuyÖt. Nh−ng thùc chÊt
x· héi. Nh− vËy nã kh«ng nh÷ng chØ ®¹i biÓu cho lîi Ých cña nh÷ng sù c©u kÕt cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn
cña c«ng nh©n mµ cßn ®¹i biÓu cho lîi Ých cña toµn thÓ lµ ë chç nµo? Cè nhiªn, kh«ng ph¶i ë sù ph¶n béi cña ç
nh©n d©n çch m¹ng ®ang ®Êu tranh cho tù do. Vµ lóc ®ã nh©n. Çch nh×n th« lç ®ã c¨n b¶n xa l¹ víi chñ nghÜa
nã sÏ nãi vÒ viÖc tõ chèi tiÕp kiÕn: "Çc ngµi d©n chñ - lËp M¸c. Thùc chÊt cña nh÷ng sù c©u kÕt lµ ë chç vµ chØ lµ
hiÕn, h·y xem, çc ngµi ®· cã mét bµi häc tèt. Çc ngµi ë chç nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn kh«ng ly khai vµ
bÞ trõng ph¹t mét çch xøng ®¸ng v× giäng ®iÖu gi¶ dèi kh«ng muèn ly khai c¬ së b¶o tån chÝnh quyÒn cho chÕ ®é cò,
trong bøc th− cña çc ngµi. NÕu çc ngµi cø tiÕp tôc çi c¬ së cña nh÷ng mÖnh lÖnh xuÊt ph¸t tõ chÕ ®é cò.
®iÖu ®ã, th× sÏ cã mét ngµy, vµ ngµy ®ã kh«ng xa, nh©n Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vÉn lµ nh÷ng ng−êi
d©n sÏ nh¾c ®Õn çc ngµi b»ng "sù chÕ giÔu chua ch¸t cña d©n chñ - lËp hiÕn, hä hoµn toµn ®óng khi nãi: ly khai c¬
®øa con bÞ lõa dèi ®èi víi ng−êi cha nãi huyªn thiªn qu¸ së ®ã cã nghÜa lµ ®Æt th¼ng vÊn ®Ò ra, cã nghÜa lµ cung cÊp
nhiÒu""54. lý do ®Ó ®×nh chØ ho¹t ®éng cña §u-ma.
Chóng t«i xin nh¾c l¹i mét lÇn n÷a ®Ó tr¸nh viÖc gi¶i Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi kh«ng mÆt mòi nµo mµ
thÝch sai mét çch cã ¸c ý nh÷ng lêi nãi cña chóng t«i: nghÞ luËn theo çch khiÕn cho nh©n d©n cã thÓ coi nghÞ luËn
chóng t«i phª ph¸n hµnh vi cña nhãm c«ng nh©n kh«ng cña hä lµ mét sù biÖn hé cho nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp
ph¶i ®Ó chØ trÝch çc thµnh viªn cña nhãm ®ã, mµ ®Ó gióp hiÕn. Chóng ta kh«ng nªn biÖn hé cho nh÷ng lêi lÏ gi¶
cho sù ph¸t triÓn vÒ chÝnh trÞ cña giai cÊp v« s¶n vµ n«ng dèi cña hä cho r»ng mäi çi hÇu nh− ®Òu lµ ë "sù lÔ ®é"
d©n Nga. cña §u-ma vµ ë "sù thiÕu lÔ ®é" cña T¬-rª-pèp (lêi cña
Còng xuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm ®ã, chóng t«i ph¶i chØ ra Xt¬-ru-vª trong tê "§u-ma"). Chóng ta ph¶i bãc trÇn sù
sai lÇm nghiªm träng cña "B¸o Nª-va". B¸o nµy viÕt: "Chóng gi¶ dèi ®ã vµ g¾n "bµi häc ®Çu tiªn" mµ nh÷ng ng−êi d©n
ta kh«ng thÓ coi sù kiÖn vÒ bøc th− lµ lý do ®Ó ®×nh chØ chñ - lËp hiÕn thu ®−îc, víi sù gi¶ dèi tæ t«ng cña toµn
116 V. I. Lª-nin 117
bé lËp tr−êng cña hä vµ cña toµn bé bøc th− cña hä. Chóng
ta kh«ng nªn xuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm bªn trong §u-ma ®Ó
®¸nh gi¸ t×nh h×nh çch m¹ng trong n−íc. Tr¸i l¹i: chóng
ta ph¶i xuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm t×nh h×nh çch m¹ng trong
n−íc ®Ó ®¸nh gi¸ nh÷ng vÊn ®Ò vµ nh÷ng sù cè trong §u-ma.
55
ViÕt ngµy 9 (22) th¸ng N¨m Bµn vÒ vÊn ®Ò tæ chøc
1906
Theo ®óng b¶n ®¨ng
§¨ng ngµy 10 th¸ng N¨m 1906 trªn b¸o ë ®¹i héi trong tiÓu ban khëi th¶o ®iÒu lÖ ®¶ng,
trªn b¸o "Lµn sãng", sè 13 nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· tuyªn bè th¼ng r»ng bÊt cø
m−u toan nµo nh»m thu hÑp sù tù trÞ cña çc tæ chøc ®Þa
ph−¬ng vµ quyÒn lîi cña ph¸i ®èi lËp so víi nh÷ng tiªu
chuÈn cña §¹i héi III bÌ ph¸i còng sÏ cã nghÜa lµ sù ph©n
liÖt kh«ng tr¸nh khái. Cho nªn nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch
còng ®· ®ßi hái, ch¼ng h¹n, sao cho quyÒn triÖu tËp ®¹i héi
míi kh«ng bÞ thu hÑp l¹i, v.v.. Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch
®Ò nghÞ ghi vµo ®iÒu lÖ mét ®iÒu quy ®Þnh r»ng khi thay ®æi
chç ë, çc ®¶ng viªn cã quyÒn gia nhËp çc tæ chøc ®Þa
ph−¬ng. §¹i héi ®· b¸c bá quy ®Þnh ®ã, nh−ng ®· th«ng
qua nghÞ quyÕt nãi r»ng ®¹i héi b¸c bá ®iÒu quy ®Þnh ®ã
hoµn toµn v× ®iÒu ®ã lµ thõa vµ kh«ng nãi còng ®· râ.
Do ®ã, nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ®· høa sÏ tá ra trung
thµnh vµ kh«ng dïng ®Õn thñ ®o¹n "tèng cæ" nhá nhen.
§¶ng h·y theo dâi chÆt chÏ viÖc thùc hiÖn lêi høa ®ã, ⎯ sù
gi¸m s¸t cña ®¶ng lµ ®¶m b¶o duy nhÊt ®Ó xo¸ bá kh¶ n¨ng
ph©n liÖt.
"Lµn sãng", sè 13 , Theo ®óng b¶n ®¨ng
ngµy 10 th¸ng N¨m 1906 trªn b¸o "Lµn sãng"
118 DiÔn v¨n trong cuéc mÝt-tinh nh©n d©n t¹i nhµ bµ b¸ t−íc Pa-ni-na 119
chØ cã nh÷ng bªn ®Êu tranh víi nhau míi cã thÓ gi¶i quyÕt
®−îc xung ®ét.
Chóng ta nãi víi n«ng d©n r»ng: çc ®ång chÝ n«ng d©n,
DiÔn v¨n h·y häc tËp ®Ó khi thêi c¬ ®Õn, çc ®ång chÝ còng ®· ®−îc
trong cuéc mÝt - tinh nh©n d©n chuÈn bÞ ®Ó ñng hé phong trµo çch m¹ng. (Vç tay vang
déi).
t¹i nhµ bµ b¸ t−íc Pa-ni-na
"B¸o Nª-va", sè 8, Theo ®óng b¶n ®¨ng
ngµy 9 (22) th¸ng n¨m 1906 56 ngµy 11 (24) th¸ng N¨m 1906 trªn "B¸o Nª-va"
1
T−êng thuËt tãm t¾t cña "B¸o Nª-va"
§ång chÝ Çc-pèp cho r»ng §u-ma thùc tÕ sÏ kh«ng bÞ

gi¶i t¸n, v× r»ng nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn sÏ lµm tÊt
c¶ nh÷ng g× cã thÓ ®−îc ®Ó cho nã kh«ng bÞ gi¶i t¸n.
§iÒu ®ã ®· lé ra tõ trong ho¹t ®éng cña hä ë §u-ma.
Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ra søc kÕt hîp chÝnh
quyÒn cò víi tù do cña nh©n d©n. TiÕp ®ã diÔn gi¶ chuyÓn
sang s¸ch l−îc cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga.
Theo ý kiÕn ®ång chÝ Êy th× ®¹i héi ®· th«ng qua nghÞ quyÕt
vÒ th¸i ®é ®èi víi §u-ma "mét çch hÕt søc kh«ng ®Çy ®ñ,
hÕt søc kh«ng ®óng ®¾n. Chóng ta sÏ ph¶i chÊp hµnh quyÕt
®Þnh cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga thèng nhÊt,
nh−ng chóng ta sÏ bæ sung quyÕt ®Þnh cña ®¶ng trong ho¹t
®éng cña chóng ta".
Theo ý kiÕn cña diÔn gi¶ th× tÈy chay kh«ng ph¶i lµ
sai lÇm. Giai cÊp v« s¶n ®· nãi víi hä r»ng giai cÊp v« s¶n
ph¶i ®¸nh ®æ §u-ma ®ã. ViÖc ®ã ®· kh«ng thµnh c«ng,
nh−ng kÕt qu¶ cña viÖc ®ã nh− thÕ nµo ? §−¬ng nhiªn, tõ
§u-ma nh©n d©n sÏ chØ rót ra ®−îc lîi Ých mµ th«i. Nh÷ng
®¹i biÓu n«ng d©n vµ c«ng nh©n hµnh ®éng triÖt ®Ó sÏ ®em
l¹i nhiÒu lîi Ých. Nh−ng ¸p lùc ®èi víi §u-ma lµ v« Ých. Khi
chÝnh phñ chèng l¹i nh©n d©n th× chóng ta ph¶i nhí r»ng
120 V. I. Lª-nin DiÔn v¨n trong cuéc mÝt-tinh nh©n d©n t¹i nhµ bµ b¸ t−íc Pa-ni-na 121
cña chóng ta lµ ®em mäi cè g¾ng ra ®Ó lµm cho c¶ trong

cao trµo míi còng nh− trong cuéc chiÕn ®Êu quyÕt ®Þnh
t−¬ng lai kh«ng tr¸nh khái, giai cÊp v« s¶n cã tæ chøc gi÷
®−îc vai trß l·nh tô cña ®¹o qu©n çch m¹ng chiÕn th¾ng.

2 ngµy 11 th¸ng N¨m 1906 trªn b¸o "Lµn sãng"
T−êng thuËt tãm t¾t cña b¸o "Lµn sãng"
§ång chÝ Çc-pèp ®· b¸c l¹i «ng ta vµ c¶ «ng Mi-a-c«-

tin. §ång chÝ Êy ®· gi¶i thÝch cho «ng Mi-a-c«-tin r»ng c©u
kÕt lµ kÕt qu¶ thùc tÕ cña ®µm ph¸n, cßn ®µm ph¸n th× lµ
sù chuÈn bÞ ®Ó c©u kÕt, r»ng do ®ã vÒ th¸i ®é ®èi víi §¶ng
d©n chñ - lËp hiÕn, «ng Mi-a-c«-tin hoµn toµn kh«ng ®óng.
Trong khi hoµn toµn thõa nhËn tÝnh chÊt b¾t buéc cña nh÷ng
quyÕt ®Þnh cña §¹i héi thèng nhÊt ®èi víi toµn ®¶ng, diÔn
gi¶ ®· chØ ra sai lÇm cña mét sè quyÕt ®Þnh cña ®¹i héi,
sai lÇm ®ã ®· lµ nguån gèc cña th¸i ®é sai lÇm cña ®ång
chÝ B¸c-tª-ni-Ðp57 ®èi víi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. DiÔn
gi¶ nãi viÖc v¹ch trÇn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn kh«ng ph¶i
lµ mét sù l¨ng m¹ thuÇn tuý mµ lµ mét thñ ®o¹n cÇn thiÕt,
hîp lý nhÊt ®Ó t¸ch ®«ng ®¶o quÇn chóng nh©n d©n khái
giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa mËp mê n−íc ®«i, do dù,
®ang t×m çch c©u kÕt víi chÝnh quyÒn cò, lµm cho hä ng¶
vÒ phÝa giai cÊp t− s¶n d©n chñ - çch m¹ng ®ang s½n sµng
kiªn quyÕt ®Êu tranh giµnh chÝnh quyÒn. Lµm cho mét
chÝnh ®¶ng nh− §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn mÊt tÝn nhiÖm cã
nghÜa lµ thóc ®Èy m¹nh mÏ sù ph¸t triÓn chÝnh trÞ cña quÇn
chóng nh©n d©n. §−¬ng nhiªn, b¶n th©n thêi ®iÓm xung ®ét
kh«ng phô thuéc vµo ý chÝ cña chóng ta mµ phô thuéc vµo
hµnh ®éng cña chÝnh phñ, vµo tr×nh ®é tù gi¸c vÒ chÝnh
trÞ vµ t©m tr¹ng cña quÇn chóng nh©n d©n. NhiÖm vô
122 NghÞ quyÕt ®−îc th«ng qua trong cuéc mÝt-tinh nh©n d©n 123
d©n, mét cuéc ®Êu tranh duy nhÊt cã kh¶ n¨ng ®¶m b¶o tù
do vµ nhu cÇu cña nh©n d©n, trë nªn kh«ng tr¸nh khái.
Cuéc häp nãi lªn lßng tin t−ëng r»ng giai cÊp v« s¶n
sÏ vÉn ®øng ®Çu tÊt c¶ nh÷ng phÇn tö çch m¹ng trong
NghÞ quyÕt ®−îc th«ng qua nh©n d©n nh− cò.
trong cuéc mÝt-tinh nh©n d©n
t¹i nhµ bµ b¸ t−íc Pa-ni-na ngµy 11 th¸ng N¨m 1906 trªn b¸o "Lµn sãng"
ngµy 9 (22) th¸ng n¨m 1906
Cuéc häp l−u ý toµn thÓ c«ng d©n r»ng trong khi tæ
chøc çc cuéc tµn s¸t vµ trong khi kh«ng ngõng t¨ng c−êng
nh÷ng hµnh vi ®éc ®o¸n c¶nh s¸t vµ qu©n sù, chÝnh phñ
chuyªn chÕ râ rµng lµ ®ang giÔu cît c¬ quan ®¹i biÓu nh©n
d©n vµ chuÈn bÞ b¹o lùc ®Ó tr¶ lêi yªu s¸ch chung vÒ tù
do, yªu s¸ch chuÈn bÞ cña n«ng d©n vÒ ruéng ®Êt.
Cuéc häp tuyªn bè r»ng §¶ng "tù do nh©n d©n" (§¶ng
d©n chñ - lËp hiÕn) chØ nãi lªn mét çch dÌ dÆt vµ kh«ng
®Çy ®ñ nh÷ng yªu s¸ch cña nh©n d©n, kh«ng thùc hiÖn lêi
høa cña m×nh lµ tuyªn bè triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn toµn
d©n. Chóng t«i ®Ò nghÞ nh©n d©n ph¶i ®Ò phßng ®¶ng ®ã,
mét ®¶ng ®ang dao ®éng gi÷a tù do cña nh©n d©n vµ chÝnh
quyÒn chuyªn chÕ cò ¸p bøc nh©n d©n.
Cuéc häp kªu gäi nhãm n«ng d©n ("Nhãm lao ®éng")
vµ nhãm c«ng nh©n trong §u-ma nhµ n−íc, mçi nhãm ®−a
ra mét çch kiªn quyÕt, hoµn toµn ®éc lËp ®èi víi nh÷ng
ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, nh÷ng yªu s¸ch ®éc lËp cña m×nh
vµ tuyªn bè mét çch ®Çy ®ñ nh÷ng yªu s¸ch cña nh©n d©n.
Cuéc häp l−u ý tÊt c¶ nh÷ng ng−êi coi träng sù nghiÖp
cña tù do r»ng hµnh ®éng cña chÝnh phñ chuyªn chÕ vµ viÖc
hoµn toµn kh«ng tho¶ m·n nhu cÇu cña n«ng d©n vµ cña
toµn d©n sÏ lµm cho cuéc ®Êu tranh quyÕt ®Þnh bªn ngoµi
§u-ma, cuéc ®Êu tranh giµnh toµn bé chÝnh quyÒn cña nh©n
124 Nhãm n«ng d©n hay Nhãm "lao ®éng" 125
chuéc nµo, hoÆc lµ chØ tr¶ mét sè tiÒn chuéc hÕt søc nhá.
Nãi çch kh¸c: vÒ thùc chÊt, n«ng d©n kh«ng ph¶i ®ßi c¶i
çch ruéng ®Êt, mµ ®ßi lµm çch m¹ng ruéng ®Êt. Hä ®ßi
hái mét cuéc çch m¹ng kh«ng m¶y may ®ông ®Õn quyÒn
Nhãm n«ng d©n hay nhãm lùc cña tiÒn b¹c vµ nÒn mãng cña x· héi t− s¶n, nh−ng l¹i
ph¸ huû kiªn quyÕt nhÊt nh÷ng c¬ së kinh tÕ cña chÕ ®é
"lao ®éng" vµ ®¶ng c«ng nh©n n«ng n« cò, cña toµn bé n−íc Nga d−íi chÕ ®é n«ng n« ⎯ tøc
d©n chñ - x· héi nga lµ n−íc Nga võa cña bän ®Þa chñ võa cña bän quan l¹i.
V× thÕ, giai cÊp v« s¶n x· héi chñ nghÜa sÏ hÕt lßng hÕt
H«m qua, chóng ta ®· xÐt ®Õn th¸i ®é cña §¶ng d©n søc gióp ®ì n«ng d©n triÖt ®Ó thùc hiÖn nh÷ng yªu s¸ch
chñ - x· héi ®èi víi nhãm c«ng nh©n trong §u-ma1). B©y cña nã. NÕu n«ng d©n kh«ng hoµn toµn ®¸nh b¹i ®−îc tÊt
giê chóng ta xÐt ®Õn vÊn ®Ò Nhãm lao ®éng. c¶ nh÷ng bän ¸p bøc hä do chÕ ®é cò ®Ó l¹i, th× cuéc çch
Ng−êi ta dïng tªn ®ã ®Ó gäi nh÷ng ®¹i biÓu n«ng d©n m¹ng d©n chñ - t− s¶n kh«ng thÓ nµo hoµn toµn th¾ng lîi
trong §u-ma, gåm tõ 130 ®Õn 140 ng−êi, hä ®· b¾t ®Çu ®−îc. Mµ th¾ng lîi ®ã l¹i cÇn thiÕt cho toµn d©n vµ cÇn
t¸ch khái ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn vµ thµnh lËp mét ®¶ng ®éc thiÕt cho giai cÊp v« s¶n v× lîi Ých cña cuéc ®Êu tranh vÜ
lËp. Sù ly khai ®ã cßn xa míi hoµn thµnh, nh−ng ®· thÓ ®¹i cña hä cho chñ nghÜa x· héi.
hiÖn hoµn toµn râ rÖt. G«-rª-m−-kin ®· miªu t¶ sù viÖc ®ã Tuy nhiªn, trong khi ñng hé n«ng d©n çch m¹ng, giai
cÊp v« s¶n kh«ng ®−îc mét phót nµo quªn tÝnh ®éc lËp
mét çch tuyÖt diÖu b»ng mét c©u cã tÝnh chÊt danh ng«n
giai cÊp cña m×nh, nh÷ng nhiÖm vô giai cÊp riªng cña m×nh.
cña m×nh: mét phÇn ba sè ®¹i biÓu cña §u-ma (tøc lµ c¶
Phong trµo n«ng d©n lµ phong trµo cña mét giai cÊp kh¸c;
nhãm c«ng nh©n vµ Nhãm lao ®éng tÝnh gép l¹i gÇn b»ng
®ã kh«ng ph¶i lµ mét cuéc ®Êu tranh v« s¶n, mµ lµ cuéc ®Êu
con sè ®ã) tù dÉn th©n tíi gi¸ treo cæ 58.
tranh cña nh÷ng ng−êi së h÷u nhá; ®ã kh«ng ph¶i lµ cuéc
C©u nãi cã tÝnh chÊt danh ng«n Êy nãi lªn râ rµng sù
®Êu tranh chèng nh÷ng c¬ së cña chñ nghÜa t− b¶n, mµ lµ
kh¸c nhau gi÷a ph¸i d©n chñ t− s¶n çch m¹ng vµ ph¸i d©n cuéc ®Êu tranh ®Ó tÈy s¹ch nh÷ng tµn tÝch cña chÕ ®é n«ng
chñ t− s¶n kh«ng çch m¹ng (ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn). Tinh n« ra khái nh÷ng c¬ së ®ã. Say s−a víi cuéc ®Êu tranh vÜ
thÇn çch m¹ng cña nhãm n«ng d©n lµ ë chç nµo ? Tinh ®¹i cña m×nh, quÇn chóng n«ng d©n tÊt nhiªn ph¶i c¶m thÊy
thÇn ®ã thÓ hiÖn chñ yÕu kh«ng ph¶i ë nh÷ng yªu s¸ch chÝnh r»ng giµnh ®−îc toµn bé ruéng ®Êt tøc lµ gi¶i quyÕt xong
trÞ cßn xa míi ®−îc tho¶ thuËn triÖt ®Ó cña m×nh, mµ chñ vÊn ®Ò ruéng ®Êt. Hä m¬ −íc ph©n chia b×nh qu©n ruéng
yÕu ë nh÷ng yªu s¸ch cña hä vÒ ruéng ®Êt. N«ng d©n ®ßi ®Êt, trao ruéng ®Êt cho tÊt c¶ nh÷ng ng−êi lao ®éng, mµ
ruéng ®Êt, vµ h¬n n÷a, ®ßi toµn bé ruéng ®Êt. Hä ®ßi ruéng kh«ng nghÜ ®Õn quyÒn lùc cña t− b¶n, ®Õn søc m¹nh cña
®Êt víi nh÷ng ®iÒu kiÖn thùc sù c¶i thiÖn ®−îc t×nh c¶nh tiÒn b¹c, ®Õn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ lµ çi nhÊt ®Þnh sÏ l¹i
cña hä, nghÜa lµ hoµn toµn kh«ng ph¶i tr¶ mét mãn tiÒn ®Î ra t×nh tr¹ng bÊt b×nh ®¼ng vµ n¹n bãc lét, dï cho sù
_______________________________________ ph©n chia cã "c«ng b»ng" ®Õn ®©u ®i n÷a. Say s−a víi
1)
Xem tËp nµy, tr.111 - 116. cuéc ®Êu tranh chèng chÕ ®é n«ng n«, quÇn chóng n«ng
126 V. I. Lª-nin Nhãm n«ng d©n hay Nhãm "lao ®éng" 127
d©n kh«ng nh×n thÊy ®−îc cuéc ®Êu tranh vÒ sau, cßn lín V× vËy, ph¸i d©n chñ - x· héi çnh h÷u ®· ph¹m sai
h¬n n÷a vµ gian khæ h¬n n÷a, chèng l¹i toµn bé x· héi t− lÇm lín t¹i ®¹i héi khi thèt lªn (M¸c-t−-nèp vµ Plª-kha-
b¶n chñ nghÜa ®Æng thùc hiÖn hoµn toµn chñ nghÜa x· héi. nèp) r»ng: "vÒ mÆt lµ mét chÝnh ®¶ng, th× ph¸i d©n chñ -
Giai cÊp c«ng nh©n sÏ lu«n lu«n tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh lËp hiÕn quan träng h¬n ph¸i x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng".
Êy, vµ v× thÕ mµ tù tæ chøc thµnh mét chÝnh ®¶ng ®éc lËp. B¶n th©n ph¸i x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng kh«ng ra çi
Vµ nh÷ng bµi häc tµn khèc cña chñ nghÜa t− b¶n nhÊt ®Þnh g× c¶. Nh−ng vÒ mÆt lµ ®¹i biÓu cho nh÷ng nguyÖn väng
sÏ gi¸o dôc ngµy cµng nhanh chãng nh÷ng ng−êi tiÓu chñ tù ph¸t cña n«ng d©n th× ph¸i ®ã lµ mét bé phËn cña chÝnh
vµ buéc ph¶i tin t−ëng vµo sù ®óng ®¾n cña nh÷ng ph¸i d©n chñ çch m¹ng réng lín vµ m¹nh mÏ, mµ nÕu
quan ®iÓm cña ph¸i d©n chñ - x· héi vµ ®øng vÒ phÝa §¶ng kh«ng cã ph¸i Êy th× giai cÊp v« s¶n thËm chÝ còng kh«ng
d©n chñ - x· héi v« s¶n. thÓ nghÜ ®Õn sù toµn th¾ng cña cuéc çch m¹ng cña chóng
Ngµy nay, giai cÊp v« s¶n th−êng ®−îc nghe giai cÊp ta. ViÖc nhãm n«ng d©n hay Nhãm "lao ®éng" trong §u-ma
t− s¶n nãi: cÇn ph¶i cïng ®i víi ph¸i d©n chñ t− s¶n. xÝch l¹i gÇn ph¸i x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng kh«ng ph¶i
Kh«ng cã ph¸i ®ã, giai cÊp v« s¶n sÏ kh«ng thÓ hoµn thµnh lµ ngÉu nhiªn. DÜ nhiªn, mét bé phËn n«ng d©n sÏ cã thÓ hiÓu
®−îc çch m¹ng. §óng vËy. Nh−ng vÊn ®Ò lµ ph¶i xem ngµy ®−îc quan ®iÓm triÖt ®Ó cña giai cÊp v« s¶n d©n chñ -
nay giai cÊp v« s¶n cã thÓ vµ ph¶i cïng ®i víi ph¸i d©n chñ x· héi, nh−ng bé phËn kh¸c trong n«ng d©n nhÊt ®Þnh sÏ
nµo, víi ph¸i d©n chñ cña bän d©n chñ - lËp hiÕn hay ph¸i xem viÖc sö dông "b×nh qu©n" ruéng ®Êt lµ biÖn ph¸p gi¶i
d©n chñ n«ng d©n, víi ph¸i d©n chñ çch m¹ng? ChØ cã quyÕt vÊn ®Ò ruéng ®Êt.
mét gi¶i ®¸p th«i: giai cÊp v« s¶n cïng ®i víi ph¸i d©n Nhãm lao ®éng ch¾c ch¾n sÏ cã vai trß lín c¶ trong §u-
chñ çch m¹ng, chø kh«ng ®i víi ph¸i d©n chñ cña bän ma vµ ⎯ ®iÒu nµy cßn quan träng h¬n ⎯ c¶ bªn ngoµi §u-
d©n chñ - lËp hiÕn, cïng ®i víi quÇn chóng n«ng d©n, chø ma. C«ng nh©n gi¸c ngé ph¶i ra søc t¨ng c−êng c«ng t¸c
kh«ng ®i víi ph¸i tù do. cæ ®éng trong n«ng d©n, t¸ch rêi Nhãm lao ®éng khái ph¸i
Nhí lêi gi¶i ®¸p ®ã, chóng ta kh«ng ®−îc quªn r»ng d©n chñ - lËp hiÕn, khiÕn cho nhãm nµy ®Ò xuÊt ®−îc nh÷ng
n«ng d©n cµng gi¸c ngé nhanh chãng, cµng c«ng nhiªn biÓu yªu s¸ch chÝnh trÞ triÖt ®Ó vµ ®Çy ®ñ. Nhãm lao ®éng h·y
thÞ ý chÝ cña m×nh vÒ mÆt chÝnh trÞ, th× ng−êi ta cµng thÊy tù tæ chøc mét çch chÆt chÏ h¬n vµ ®éc lËp h¬n, h·y
tÊt c¶ nh÷ng phÇn tö çch m¹ng cña ph¸i d©n chñ t− s¶n më réng nh÷ng mèi liªn hÖ cña m×nh ë ngoµi §u-ma,
ng¶ vÒ phÝa n«ng d©n, vµ ®−¬ng nhiªn lµ còng ng¶ vÒ phÝa h·y nhí r»ng kh«ng ph¶i trong §u-ma sÏ gi¶i quyÕt ®−îc
giai cÊp tiÓu t− s¶n thµnh thÞ n÷a. Nh÷ng sù ph©n biÖt vÊn ®Ò träng ®¹i vÒ ruéng ®Êt. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy lµ
nhá nhÆt trë nªn kh«ng quan träng. Mét vÊn ®Ò c¨n b¶n do cuéc ®Êu tranh cña nh©n d©n chèng chÝnh quyÒn cò,
®−îc ®Æt lªn hµng ®Çu: nh÷ng ®¶ng, nh÷ng nhãm, nh÷ng chø kh«ng ph¶i do sù bá phiÕu t¹i §u-ma.
tæ chøc nµo ®ã sÏ ®i víi n«ng d©n çch m¹ng ®Õn cïng. HiÖn nay, viÖc quan träng h¬n hÕt ®Ó çch m¹ng th¾ng
C¶ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, c¶ mét sè ng−êi lîi lµ ®oµn kÕt, gi¸o dôc vµ rÌn luyÖn vÒ chÝnh trÞ cho ph¸i
x· héi chñ nghÜa ®éc lËp, c¶ nh÷ng ng−êi cÊp tiÕn t¶ nhÊt vµ d©n chñ t− s¶n çch m¹ng. Giai cÊp v« s¶n x· héi chñ nghÜa
nhiÒu tæ chøc n«ng d©n cµng ngµy cµng kÕt hîp vÒ mÆt chÝnh sÏ ñng hé sù nghiÖp vÜ ®¹i Êy b»ng ®ñ mäi çch, ®ång thêi
trÞ, mét çch râ rÖt h¬n, thµnh mét ph¸i d©n chñ çch m¹ng. th¼ng tay bãc trÇn tÝnh dao ®éng cña ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn.
128 V. I. Lª-nin 129
Lµm nh− vËy, giai cÊp ®ã sÏ kh«ng r¬i vµo mét ¶o t−ëng
tiÓu t− s¶n nµo. Giai cÊp ®ã vÉn ®øng trªn lËp tr−êng mét
cuéc ®Êu tranh thËt sù cã tÝnh giai cÊp vµ cã tÝnh v« s¶n
v× chñ nghÜa x· héi.
Giai cÊp v« s¶n sÏ h«: th¾ng lîi hoµn toµn cña n«ng
d©n ®èi víi tÊt c¶ nh÷ng kÎ ¸p bøc hä mu«n n¨m ! Th¾ng
lîi ®ã lµ b¶o ®¶m ch¾c ch¾n nhÊt cho sù thµnh c«ng cña
cuéc ®Êu tranh v« s¶n cña chóng ta v× chñ nghÜa x· héi.
VÊn ®Ò ruéng ®Êt t¹i §u-ma
ViÕt ngµy 10 (23) th¸ng N¨m
1906 ViÖc lµm ®Çu tiªn cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn
ë §u-ma lµ th¶o mét bøc th− ®Ó phóc ®¸p l¹i bµi diÔn v¨n
§¨ng ngµy 11 th¸ng N¨m 1906 Theo ®óng b¶n ®¨ng cña Nga hoµng. Hä kh«ng so¹n mét yªu s¸ch, mµ lµ mét
trªn b¸o "Lµn sãng", sè 14 trªn b¸o
thØnh nguyÖn rôt rÌ. "ViÖc lµm" thø hai lµ hä im lÆng
chuyÓn sang nh÷ng c«ng viÖc th−êng ngµy, khi th− do ®oµn
®¹i biÓu cña hä ®Ö tr×nh lªn kh«ng ®−îc chÊp nhËn. Hä ®·
hµnh ®éng rôt rÌ h¬n n÷a. Giê ®©y lµ viÖc lµm thø ba,
tøc lµ viÖc nghiªn cøu vÊn ®Ò ruéng ®Êt ®· ®−îc ghi vµo
ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cña §u-ma.
Toµn thÓ c«ng nh©n ph¶i hÕt søc chó ý theo dâi vÊn ®Ò
nµy. VÊn ®Ò ruéng ®Êt ®ang lµm cho quÇn chóng n«ng d©n
xao xuyÕn nhÊt. Mµ hiÖn nay n«ng d©n lµ b¹n ®ång minh
chñ yÕu vµ hÇu nh− lµ duy nhÊt cña c«ng nh©n trong çch
m¹ng. ChÝnh vÊn ®Ò ruéng ®Êt sÏ lµm cho ta thÊy ®−îc
®Æc biÖt râ rµng, §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, tù nhËn lµ §¶ng
tù do nh©n d©n, cã thËt sù trung thµnh víi nÒn tù do cña
nh©n d©n kh«ng.
Nh©n d©n, tr−íc hÕt lµ giai cÊp n«ng d©n, muèn g× ?
Giai cÊp n«ng d©n muèn cã ruéng ®Êt. Ai còng biÕt thÕ.
N«ng d©n ®ßi tÊt c¶ ruéng ®Êt trong n−íc ph¶i vÒ tay hä.
Hä muèn vøt bá ¸ch cña ®Þa chñ vµ cña bän quan l¹i ®i.
Hä muèn lÊy l¹i ruéng ®Êt trong tay ®Þa chñ ®Ó bän nµy
kh«ng b¾t buéc ng−êi mu-gÝch ph¶i chÞu ®ùng chÕ ®é lao
130 V. I. Lª-nin VÊn ®Ò ruéng ®Êt t¹i §u-ma 131
dÞch, chÕ ®é nµy thùc chÊt vÉn lµ chÕ ®é diªu dÞch nh− tr−íc Trong vÊn ®Ò chÝnh quyÒn nµo tiÕn hµnh ph©n chia
mµ th«i; hä muèn t−íc quyÒn hµnh cña bän quan l¹i ®Ó ruéng ®Êt, lîi Ých cña n«ng d©n vµ lîi Ých cña quan l¹i
bän nµy kh«ng thÓ ng−îc ®·i d©n th−êng ®−îc n÷a, ®ã lµ còng hÕt søc kh¸c nhau, nh− lîi Ých cña n«ng d©n víi lîi
nguyÖn väng cña n«ng d©n. ChÝnh c«ng nh©n cÇn ph¶i gióp Ých cña ®Þa chñ trong vÊn ®Ò chuéc l¹i. Cho nªn nh÷ng
®ì n«ng d©n trong cuéc ®Êu tranh ®ßi ruéng ®Êt, còng nh− c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa ph¶i ®Æc biÖt kiªn tr× gi¶i thÝch
trong viÖc ®Æt th¼ng vÊn ®Ò ruéng ®Êt mét çch râ rµng vµ cho n«ng d©n biÕt tÇm quan träng cña viÖc kh«ng giao vÊn
hÕt søc minh x¸c. ®Ò ruéng ®Êt cho chÝnh quyÒn cò gi¶i quyÕt. CÇn lµm cho
VÊn ®Ò ruéng ®Êt lµ mét vÊn ®Ò rÊt dÔ lµm cho rèi n«ng d©n biÕt r»ng kh«ng cã mét cuéc c¶i çch ruéng ®Êt
tung vµ mê tèi ®i. Ng−êi ta dÔ tr×nh bµy sù viÖc nh− thÕ nµo do chÝnh quyÒn cò thùc hiÖn mµ l¹i cã lîi cho hä c¶.
nµy: nhÊt ®Þnh n«ng d©n ph¶i ®−îc chia ruéng ®Êt, nh−ng May thay, c¶ trong vÊn ®Ò ®ã n÷a, §¹i héi thèng nhÊt
b¶n th©n viÖc chia ruéng ®Êt ®ã sÏ ph¶i chÞu nh÷ng ®iÒu cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga thùc chÊt còng ®·
kiÖn lµm tiªu tan mäi çi lîi mµ nã ®em l¹i cho n«ng d©n. ®i ®Õn chç nhÊt trÝ, v× nghÞ quyÕt cña ®¹i héi ®· tuyÖt ®èi
NÕu viÖc chia ruéng ®Êt l¹i do bän quan l¹i thùc hiÖn, nÕu t¸n thµnh viÖc ñng hé nh÷ng hµnh ®éng çch m¹ng cña n«ng
mäi "viªn träng tµi hoµ gi¶i" l¹i mét lÇn n÷a ®Òu lµ nh÷ng d©n. §µnh r»ng, theo chóng t«i th× ®¹i héi ®· ph¹m sai
®Þa chñ thuéc ph¸i tù do, nÕu "sè l−îng Ýt ái" cña tiÒn chuéc lÇm v× kh«ng nãi th¼ng ra r»ng ng−êi ta chØ cã thÓ giao
l¹i do chÝnh quyÒn chuyªn chÕ cò Ên ®Þnh, th× n«ng d©n sÏ phã viÖc c¶i çch ruéng ®Êt cho mét chÝnh quyÒn nhµ
kh«ng thu ®−îc lîi Ých g× mµ l¹i sÏ bÞ lõa g¹t nh− n¨m n−íc hoµn toµn d©n chñ, cho nh÷ng nhµ chøc tr¸ch
1861, mét sîi d©y míi l¹i trßng vµo cæ hä. Bëi vËy, nh÷ng ®−îc nh©n d©n bÇu ra, chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc nh©n
c«ng nh©n gi¸c ngé ph¶i hÕt søc tÝch cùc gi¶i thÝch cho n«ng d©n vµ cã thÓ bÞ nh©n d©n b·i miÔn. Nh−ng chóng t«i
d©n hiÓu r»ng trong vÊn ®Ò ruéng ®Êt, hä cÇn ph¶i hÕt søc cã ý ®Þnh nãi chi tiÕt h¬n n÷a vÒ ®iÓm nµy vµo dÞp
thËn träng vµ c¶nh gi¸c. Trong t×nh h×nh hiÖn nay, vÊn kh¸c.
®Ò chuéc l¹i ruéng ®Êt vµ vÊn ®Ò chÝnh quyÒn nµo sÏ "ph©n Hai c−¬ng lÜnh c¬ b¶n vÒ ruéng ®Êt sÏ ®−îc ®−a ra
chia" ruéng ®Êt, lµ nh÷ng vÊn ®Ò cã mét tÇm quan träng tr×nh bµy ë §u-ma. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn thèng
rÊt lín. Trªn vÊn ®Ò chuéc l¹i chóng ta cã thÓ nhËn ®Þnh trÞ trong §u-ma, muèn võa lµm hµi lßng bän ®Þa chñ võa kh«ng
ngay vµ kh«ng sai lÇm xem ai ®øng vÒ phÝa n«ng d©n vµ ai lµm thiÖt h¹i ®Õn n«ng d©n. Hä t¸n thµnh viÖc c−ìng bøc
®øng vÒ phÝa ®Þa chñ, còng nh− ai lµ kÎ ®Þch ch¹y tõ phÝa chuyÓn nh−îng phÇn lín ruéng ®Êt cña ®Þa chñ, nh−ng mét
nµy sang phÝa kh¸c. Ng−êi n«ng d©n Nga hiÓu ⎯ «, hiÓu râ lµ, hä chñ tr−¬ng chuéc l¹i vµ, hai lµ, hä ñng hé viÖc gi¶i
rµng biÕt bao ! ⎯ thÕ nµo lµ chuéc l¹i. VÒ vÊn ®Ò nµy, lîi quyÕt vÊn ®Ò thñ ®o¹n vµ ph−¬ng ph¸p thùc hiÖn c¶i çch
Ých cña n«ng d©n vµ lîi Ých cña ®Þa chñ cã ranh giíi rÊt ruéng ®Êt theo kiÓu cña ph¸i tù do - quan l¹i, chø kh«ng
râ rµng. V× thÕ cho nªn §¹i héi thèng nhÊt cña §¶ng c«ng ph¶i theo kiÓu cña n«ng d©n - çch m¹ng. Trong c−¬ng lÜnh
nh©n d©n chñ - x· héi Nga hoµn toµn ®óng ®¾n khi dïng tõ ruéng ®Êt cña hä, còng nh− bÊt cø bao giê, ph¸i d©n chñ -
"tÞch thu" (nghÜa lµ chuyÓn nh−îng kh«ng ph¶i tr¶ tiÒn chuéc) lËp hiÕn còng ®Òu uèn m×nh nh− con r¾n gi÷a ®Þa chñ vµ
thay tõ "chuyÓn nh−îng" trong b¶n dù th¶o ban ®Çu cña n«ng d©n, gi÷a chÝnh quyÒn cò vµ quyÒn tù do cña nh©n
c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt. d©n.
132 V. I. Lª-nin VÊn ®Ò ruéng ®Êt t¹i §u-ma 133
Nhãm lao ®éng hay n«ng d©n ch−a x¸c ®Þnh râ c−¬ng chØ cã sù liªn minh ®ã míi b¶o ®¶m gi¶i quyÕt th¾ng lîi vÊn
lÜnh ruéng ®Êt cña hä. TÊt c¶ ruéng ®Êt ph¶i thuéc vÒ nh©n ®Ò giao "toµn bé ruéng ®Êt" cho n«ng d©n, vÊn ®Ò ®em l¹i
d©n lao ®éng, nh−ng vÊn ®Ò chuéc l¹i, còng nh− vÊn ®Ò tù do ®Çy ®ñ vµ toµn bé chÝnh quyÒn cho nh©n d©n.
chÝnh quyÒn cò, hiÖn nay l¹i kh«ng ®−îc nãi ®Õn. Chóng
t«i sÏ cã nhiÒu dÞp bµn ®Õn b¶n c−¬ng lÜnh nµy khi nã ®· "Lµn sãng", sè 15 , Theo ®óng b¶n ®¨ng
®−îc tr×nh bµy râ rµng. ngµy 12 th¸ng N¨m 1906 trªn b¸o "Lµn sãng"
ChÝnh phñ quan l¹i tÊt nhiªn còng kh«ng muèn nghe nãi
ngay c¶ ®Õn c¶i çch ruéng ®Êt cña ph¸i d©n chñ - lËp
hiÕn. Çi chÝnh phñ quan l¹i ®øng ®Çu lµ bän quan l¹i - ®Þa
chñ giµu cã nhÊt, mçi tªn th−êng cã hµng v¹n ®ª-xi-a-ti-na
ruéng ®Êt, (theo çch nãi cña mét nhµ v¨n hãm hØnh) "thµ
theo ®¹o Håi" cßn h¬n lµ chÊp nhËn viÖc c−ìng bøc chuyÓn
nh−îng ruéng ®Êt cña ®Þa chñ. Cho nªn "gi¶i ph¸p" vÒ vÊn ®Ò
ruéng ®Êt ë §u-ma sÏ kh«ng ph¶i lµ mét gi¶i ph¸p thùc tÕ,
mµ chØ lµ sù tuyªn bè, chØ lµ sù ®Ò ®¹t yªu cÇu mµ th«i.
Mét lÇn n÷a, ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn l¹i bµy tá nh÷ng
®iÒu thØnh cÇu rôt rÌ, chø kh«ng ph¶i lµ nh÷ng yªu s¸ch
®µng hoµng vµ m¹nh d¹n, trung thùc vµ th¼ng th¾n
cña çc ®¹i biÓu cña nh©n d©n. Chóng t«i mong r»ng
Nhãm lao ®éng, Ýt ra lµ trong lÇn nµy, sÏ hµnh ®éng
hoµn toµn ®éc lËp vµ kh«ng phô thuéc vµo ph¸i d©n
chñ - lËp hiÕn.
Cßn vÒ phÇn nh÷ng c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa, th× hiÖn
nay hä cã mét nhiÖm vô ®Æc biÖt lín lao. Hä ph¶i hÕt søc
cè g¾ng vµ dïng tÊt c¶ mäi biÖn ph¸p ®Ó më réng tæ chøc
nãi chung vµ më réng quan hÖ víi n«ng d©n nãi riªng. CÇn
ph¶i ra søc gi¶i thÝch mét çch hÕt søc réng r·i, râ rµng,
tØ mØ vµ thÊu suèt cho n«ng d©n hiÓu tÊt c¶ ý nghÜa cña
vÊn ®Ò chuéc l¹i, còng nh− vÊn ®Ò xem xÐt cã thÓ ®Ó
viÖc c¶i çch ruéng ®Êt cho chÝnh quyÒn cò ®¶m nhiÖm kh«ng.
Ph¶i hÕt søc lµm cho liªn minh gi÷a giai cÊp v« s¶n x· héi
chñ nghÜa vµ n«ng d©n çch m¹ng ®−îc cñng cè vµ ph¸t
triÓn cho tíi khi ®¹t ®−îc tíi kÕt côc tÊt yÕu s¾p tíi cña cuéc
khñng ho¶ng chÝnh trÞ hiÖn nay. ChÝnh sù liªn minh ®ã vµ
134 NghÞ quyÕt vµ çch m¹ng 135
liÔu v¹ch ra râ rµng r»ng kh«ng tr¸nh khái cã nh÷ng h×nh

thøc ®Êu tranh míi. Ph¶i, trong thêi gian bÇu cö giai cÊp
t− s¶n ®· nghÜ r»ng çch m¹ng ®· kÕt thóc, r»ng thêi c¬
nã lîi dông thµnh qu¶ ®Êu tranh cña c«ng nh©n vµ n«ng
d©n ®Ó m−u lîi cho m×nh, ®· ®Õn. Nh−ng nã ®· nhÇm.
Nã ®· coi sù yªn tÜnh t¹m thêi lµ sù kiÖt søc hoµn toµn,
NghÞ quyÕt vµ çch m¹ng lµ sù kÕt thóc çch m¹ng. Nã chØ võa míi ngåi mét çch
v÷ng h¬n trªn ghÕ §u-ma, võa míi b¾t ®Çu tiÕn hµnh ®µm
ph¸n mét çch hoµ hîp, tèt ®Ñp víi chÝnh quyÒn cò vÒ viÖc
H«m qua bµi x· luËn cña tê "§êi sèng chóng ta", h«m
c©u kÕt th©n thiÖn, cã h¹i ®Õn c«ng nh©n vµ n«ng d©n, th×
nay bµi x· luËn cña tê "Ng«n luËn", tê "§u-ma", tê "§êi
bçng nhiªn x¶y ra chuyÖn c«ng nh©n vµ n«ng d©n s½n sµng
sèng chóng ta", tê "N−íc nhµ"59 vµ tê "Lêi nãi" ⎯ toµn
can dù vµo trß ch¬i ®ã vµ ph¸ ho¹i sù c©u kÕt ®ã.
bé b¸o chÝ t− s¶n kh«ng trõ tê nµo ®Òu tÊn c«ng vµo çnh Cuéc häp nh©n d©n trong toµ nhµ cña Pa-ni-na ®· lµm
t¶ cña §¶ng d©n chñ - x· héi. Çi g× ®· x¶y ra ? Th¸i ®é cho çc ngµi d©n chñ - lËp hiÕn bùc tøc ®Æc biÖt. Nh÷ng lêi
kiªu ng¹o ®ã cña "nh÷ng kÎ chiÕn th¾ng" ⎯ cña nh÷ng ph¸t biÓu cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi trong cuéc häp
ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, khiÕn hä çch ®©y kh«ng l©u cßn nµy ®· khuÊy ®èng bïn thèi ®ã lªn. Çc ngµi d©n chñ - lËp
kh«ng thÌm ®Õm xØa ®Õn "ph¸i tÈy chay", ⎯ th¸i ®é Êy ®· hiÕn kªu lªn: xin lçi çc anh, çc anh phª ph¸n ®¶ng chóng
biÕn mÊt ®©u råi ? Thêi ®¹i hoµng kim trong ®ã §¶ng t«i lµ çc anh gióp cho chÝnh phñ ®Êy. §ã lµ mét luËn cø
d©n chñ - lËp hiÕn n¾m quyÒn b¸ chñ, ⎯ trong khi ®ã çc ngµi quen thuéc. Mçi khi nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®øng
Êy, v× th−¬ng t×nh giai cÊp v« s¶n ph¹m sai lÇm, ®· d¹y ra ®Ó gi¶i thÝch cho giai cÊp v« s¶n vµ toµn d©n vÒ ý nghÜa
cho giai cÊp v« s¶n vÒ ®¹o trÞ quèc ch©n chÝnh, ⎯ ®· qua råi. thùc sù cña nh÷ng sù biÕn ®ang diÔn ra, ®Ó xua tan ®¸m
Çi g× ®· x¶y ra vËy ? m©y mï mµ çc nhµ chÝnh trÞ t− s¶n ®−a vµo trong c«ng
Ngµi Xt¬-ru-vª tr¶ lêi trªn bµi x· luËn tê "§u-ma" ngµy nh©n, ®Ó cho c«ng nh©n ®Ò phßng nh÷ng phÇn tö t− s¶n
11 th¸ng N¨m: chñ nghÜa çch m¹ng ®ang sèng l¹i. ¤ng ta ph¶n béi tù do cña nh©n d©n, ®Ó chØ cho c«ng nh©n ®Þa vÞ
thùc sù cña hä trong çch m¹ng, ⎯ th× çc ngµi thuéc ph¸i
nãi ®óng. Nh÷ng hy väng vµo §u-ma ®ang tiªu tan tõng
tù do liÒn kªu lªn r»ng nh− thÕ lµ lµm suy yÕu çch m¹ng.
giê. Quan niÖm vÒ viÖc tranh thñ tù do cña nh©n d©n nh−
Mçi khi nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi nãi r»ng c«ng nh©n
thÕ nµo, ®· trë nªn s¸ng tá thªm theo møc ®é béc lé râ kh«ng nªn ®øng d−íi ngän cê t− s¶n, r»ng hä cã ngän cê
bé mÆt thËt cña çi ®¶ng lîi dông danh nghÜa tù do ®Ó lõa riªng, ngän cê cña §¶ng d©n chñ - x· héi, ⎯ th× nh÷ng
bÞp, trong thêi gian bÇu cö biÕt tÝnh ®Õn c¶ mét sè mÖt ng−êi thuéc ph¸i tù do b¾t ®Çu la lèi r»ng nh− thÕ lµ gióp
mái cña nh©n d©n còng nh− chÝnh s¸ch cña VÝt-te ⎯ §uèc - ®ì chÝnh phñ. Kh«ng ®óng. Søc m¹nh cña çch m¹ng lµ
n«-v« ⎯ mét chÝnh s¸ch ®ãng cöa vò ®µi bÇu cö ®èi víi ë chç ph¸t triÓn ý thøc giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n, ph¸t
nh÷ng ng−êi ®¹i biÓu ch©n chÝnh cho lîi Ých ch©n chÝnh triÓn ý thøc chÝnh trÞ cña giai cÊp n«ng d©n. Khi ng−êi
cña nh©n d©n. Ho¹t ®éng cña tæ chøc ph¶n çch m¹ng lé d©n chñ - x· héi phª ph¸n chÝnh s¸ch cña §¶ng d©n
136 V. I. Lª-nin NghÞ quyÕt vµ çch m¹ng 137
chñ - lËp hiÕn, th× ng−êi ®ã ph¸t triÓn ý thøc Êy, th× ng−êi bÞ ®ãn thêi ®iÓm ®ã, ⎯ thêi ®iÓm ®ã kh«ng chØ tuú thuéc
®ã t¨ng c−êng lùc l−îng çch m¹ng. Khi ng−êi d©n chñ - vµo mét m×nh chóng ta mµ ®ång thêi cßn tuú thuéc vµo
lËp hiÕn dïng nh÷ng luËn ®iÖu tuyªn truyÒn cña m×nh lµm møc ®é çc ngµi d©n chñ - lËp hiÕn ph¶n béi sù nghiÖp tù
cho nh©n d©n mª muéi ®i th× chÝnh lµ ng−êi ®ã lµm m¬ hå do. Lµm s¸ng tá nh÷ng ®iÒu kiÖn cña cuéc ®Êu tranh, chØ
ý thøc Êy, lµm suy yÕu lùc l−îng çch m¹ng. Nãi víi nh÷ng ra nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh cã thÓ cã, chØ cho giai cÊp
ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn: chóng t«i kh«ng tin çc anh, v× v« s¶n thÊy ®Þa vÞ cña hä trong cuéc ®Êu tranh t−¬ng lai,
çc anh nãi lªn mét çch kh«ng thËt ®Çy ®ñ vµ kh«ng thËt tiÕn hµnh tæ chøc lùc l−îng cña giai cÊp v« s¶n, gi¸o
kiªn quyÕt nh÷ng yªu cÇu cña nh©n d©n, v× çc anh thÝch dôc ý thøc cña hä ⎯ ®ã lµ nhiÖm vô cña chóng ta. Mµ nh−
mÆc c¶ víi chÝnh phñ chø kh«ng ph¶i ®Êu tranh víi nã, ⎯ thÕ cã nghÜa lµ trong lóc nµy ®ång thêi ph¶i kh«ng ngõng
nh− thÕ kh«ng cã nghÜa lµ v× nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp v¹ch trÇn nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, ®Ò phßng §¶ng
hiÕn mµ quªn mÊt chÝnh phñ. d©n chñ - lËp hiÕn. Chóng ta chÝnh ®ang lµm viÖc ®ã, chóng
Nh− thÕ cã nghÜa lµ chØ cho nh©n d©n con ®−êng ®Êu ta còng sÏ lµm viÖc ®ã. Vµ khi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp
tranh thùc sù vµ con ®−êng th¾ng lîi thùc sù. Khi quÇn hiÕn v× thÕ mµ c¶m thÊy kh«ng yªn vµ næi nãng lªn th×
chóng v« s¶n vµ n«ng d©n cã ý niÖm râ rµng vÒ con ®−êng ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ chóng ta lµm c«ng viÖc cña chóng
®ã ⎯ th× nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn sÏ kh«ng cßn ai ta kh«ng ®Õn nçi tåi. Vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn
®Ó mÆc c¶ n÷a, v× chÝnh quyÒn cò sÏ kh«ng tr¸nh khái bÞ nh©n ®ã mµ thèt ra nh÷ng lêi th¶m th−¬ng vÒ sù suy yÕu
®Ëp tan. cña çch m¹ng ⎯ ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ hä ®· c¶m thÊy tr−íc
Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn kªu lªn: çc anh ®Èy mét çch râ rµng r»ng çch m¹ng thùc sù, çch m¹ng cña
giai cÊp v« s¶n tíi hµnh ®éng c«ng khai. H·y khoan, çc c«ng nh©n vµ n«ng d©n, s½n sµng cuèn tr«i §u-ma d©n chñ -
ngµi ¹ ! Çc ngµi kh«ng ®ñ t− çch ®Ó nãi ®Õn hµnh ®éng, lËp hiÕn ®i. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn sî r»ng çch
çc ngµi, nh÷ng ng−êi ®· x©y dùng danh väng chÝnh trÞ m¹ng v−ît qu¸ çi giíi h¹n do giai cÊp t− s¶n quy ®Þnh
cña m×nh trªn x−¬ng m¸u cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n, çc vµ cã lîi cho giai cÊp t− s¶n. Giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng
ngµi kh«ng ®ñ t− çch ®Ó ®äc nh÷ng bµi diÔn thuyÕt kiÓu d©n ph¶i nhí r»ng lîi Ých cña hä réng h¬n nh÷ng giíi h¹n
I-u-®a vÒ "nh÷ng hy sinh v« Ých". ®ã, r»ng nhiÖm vô cña hä lµ tiÕn hµnh çch m¹ng ®Õn cïng.
Còng trong cuéc mÝt-tinh ®ã ®· cã nh÷ng lêi lÏ hoµn NghÞ quyÕt cña héi nghÞ nh©n d©n chÝnh còng ®· nãi
toµn ®óng ®¾n vµ ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ lßng tin chung cña nh÷ng ®iÒu ®ã, nghÞ quyÕt ®ã khiÕn Pr«-t«-p«-pèp, mét ng−êi d©n
ng−êi d©n chñ - x· héi, cho r»ng kh«ng cÇn ph¶i "thóc" giai chñ - lËp hiÕn, ®· ph¶i thë dµi tiÕc lµ kh«ng cã mÆt çc quËn
cÊp v« s¶n. BÊt cø ai còng cã thÓ ®äc thÊy trªn tê "Lµn tr−ëng c¶nh s¸t. Çc ngµi d©n chñ - lËp hiÕn, çc ngµi h·y
sãng" cã nãi r»ng kh«ng cÇn ph¶i thóc ®Èy çc sù biÕn1). viÕt cÈn thËn h¬n.
Nh−ng thóc ®Èy lµ mét viÖc, cßn nh÷ng ®iÒu kiÖn trong ®ã
mµn tiÕp theo cña tÊn kÞch vÜ ®¹i ph¶i diÔn ra l¹i lµ mét viÖc "Lµn sãng", sè 16 , Theo ®óng b¶n ®¨ng
kh¸c. Chóng ta kªu gäi giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n chuÈn ngµy 13 th¸ng N¨m 1906 trªn b¸o "Lµn sãng"
Ký tªn: ⎯ Ъ
_______________________________________
1)
Xem tËp nµy, tr.96.
138 Kh«ng cho ruéng ®Êt mµ còng kh«ng cho tù do 139
dông hÕt mµ nhµ n−íc n¾m trong tay vµ víi viÖc ¸p dông réng r·i
tÊt c¶ nh÷ng biÖn ph¸p hîp ph¸p, vÊn ®Ò ruéng ®Êt ch¾c ch¾n cã thÓ
®−îc gi¶i quyÕt th¾ng lîi mµ kh«ng ph¸ ho¹i b¶n th©n c¬ së nhµ n−íc
cña chóng ta vµ lµm suy yÕu søc sèng cña tæ quèc ta.
Nh÷ng ý kiÕn kh¸c trong th− cña §u-ma nhµ n−íc cã tÝnh chÊt
lËp ph¸p quy l¹i lµ x¸c lËp chÕ ®é çc bé tr−ëng ®−îc ®a sè trong
Kh«ng cho ruéng ®Êt §u-ma tÝn nhiÖm, chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc c¬ quan ®¹i biÓu nh©n d©n,
xo¸ bá Héi ®ång nhµ n−íc vµ xo¸ bá nh÷ng giíi h¹n ho¹t ®éng lËp
mµ còng kh«ng cho tù do ph¸p cña §u-ma nhµ n−íc do nh÷ng ph¸p lÖnh ®Æc biÖt quy ®Þnh. Héi
®ång bé tr−ëng cho r»ng m×nh kh«ng cã quyÒn ®Ò cËp ®Õn nh÷ng ý
kiÕn ®ã. Nh÷ng ý kiÕn ®ã ®ông ®Õn mét sù biÕn ®æi c¨n b¶n cña nh÷ng
Chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng ®· th«ng b¸o cho §u-ma ®¹o luËt c¨n b¶n cña nhµ n−íc, mµ theo quy ®Þnh cña nh÷ng ®¹o luËt
nhµ n−íc biÕt b¶n "tuyªn bè" tr¶ lêi th− cña §u-ma. nµy th× chóng kh«ng bÞ söa ®æi theo ý kiÕn ®Ò xuÊt cña §u-ma nhµ n−íc".
Mäi ng−êi ®· nãng lßng chê ®îi b¶n tuyªn bè ®ã. B¶n
tuyªn bè ®ã ph¶i tr×nh bµy c−¬ng lÜnh cña chÝnh phñ. Nh− vËy vÒ ruéng ®Êt: "tuyÖt ®èi kh«ng thÓ ®−îc". VÒ
Vµ thùc vËy, "c−¬ng lÜnh" cña chÝnh phñ ®· ®−îc tr×nh tù do, nghÜa lµ vÒ quyÒn thùc sù cña c¬ quan ®¹i biÓu nh©n
bµy hÕt søc râ rµng. Chóng t«i xin trÝch ra toµn bé hai d©n: "kh«ng bÞ söa ®æi theo s¸ng kiÕn ®Ò xuÊt cña §u-ma".
®iÓm träng yÕu cña b¶n tuyªn bè: VÒ ruéng ®Êt, n«ng d©n ph¶i hoµn toµn tr«ng ®îi tÊt
c¶ ë thiÖn ý cña ®Þa chñ, hoµn toµn tr«ng ®îi ë sù ®ång
"VÒ viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ruéng ®Êt cña n«ng d©n b»ng biÖn ý cña ®Þa chñ. C−ìng bøc chuyÓn nh−îng lµ tuyÖt ®èi kh«ng
ph¸p mµ §u-ma nhµ n−íc ®· ®Ò ra, tøc biÖn ph¸p ®em dïng vµo thÓ ®−îc. BÊt cø sù c¶i thiÖn nghiªm tóc dï nhá nhÆt nhÊt
môc ®Ých ®ã nh÷ng ruéng ®Êt cña hoµng téc, cña nhµ vua, cña
nµo trong ®êi sèng cña n«ng d©n còng lµ ®iÒu tuyÖt ®èi
nhµ tu, cña gi¸o héi vµ ruéng ®Êt t− nh©n bÞ c−ìng bøc chuyÓn nh−îng,
kh«ng thÓ ®−îc.
kÓ c¶ ruéng ®Êt cña nh÷ng n«ng d©n t− h÷u ®· mua ®−îc, Héi ®ång
VÒ tù do, nh©n d©n ph¶i hoµn toµn tr«ng ®îi tÊt c¶ ë
bé tr−ëng tù nhËn cã nghÜa vô tuyªn bè r»ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
b¶n th©n çc quan l¹i. Kh«ng ®−îc hä ®ång ý th× çc ®¹i
®ã c¨n cø vµo nh÷ng c¬ së mµ §u-ma nhµ n−íc ®· ®Ò ra lµ tuyÖt
biÓu nh©n d©n kh«ng d¸m quyÕt ®Þnh g× hÕt. Héi ®ång
®èi kh«ng thÓ ®−îc. ChÝnh quyÒn nhµ n−íc kh«ng thÓ thõa nhËn quyÒn
bé tr−ëng cho r»ng m×nh thËm chÝ kh«ng cã quyÒn ®Ò cËp
së h÷u vÒ ruéng ®Êt cho nh÷ng ng−êi nµy vµ ®ång thêi l¹i t−íc
mÊt quyÒn ®ã cña nh÷ng ng−êi kh¸c. ChÝnh quyÒn nhµ n−íc còng kh«ng
®Õn nh÷ng nguyÖn väng cña §u-ma muèn më réng quyÒn
thÓ phñ nhËn nãi chung quyÒn t− h÷u vÒ ruéng ®Êt mµ ®ång
h¹n cña c¬ quan ®¹i biÓu nh©n d©n. Çc ®¹i biÓu nh©n d©n
thêi kh«ng phñ nhËn quyÒn së h÷u vÒ tÊt c¶ nh÷ng tµi s¶n kh¸c. Trªn kh«ng d¸m nghÜ ngay c¶ tíi quyÒn h¹n. C«ng viÖc cña hä
toµn thÕ giíi vµ trong tÊt c¶ çc giai ®o¹n ph¸t triÓn cña sinh ho¹t c«ng lµ thØnh cÇu. C«ng viÖc cña nh÷ng quan l¹i lµ xÐt nh÷ng
d©n, c¬ së cña tÝnh kh«ng thÓ t−íc ®o¹t vµ cña tÝnh kh«ng thÓ x©m ®iÒu thØnh cÇu Êy, nh− ®· xÐt nh÷ng "®iÒu thØnh cÇu" cña
ph¹m cña quyÒn së h÷u lµ hßn ®¸ t¶ng cña phóc lîi nh©n d©n vµ cña §u-ma ngay trong b¶n tuyªn bè mµ chóng t«i ®−a ra
sù ph¸t triÓn x· héi, lµ nÒn t¶ng cña sù tån t¹i cña nhµ n−íc, kh«ng trªn ®©y.
cã nÒn t¶ng ®ã th× b¶n th©n sù tån t¹i cña nhµ n−íc lµ kh«ng thÓ Kh«ng cho ruéng ®Êt mµ còng kh«ng cho tù do.
t−ëng t−îng ®−îc. BiÖn ph¸p ®Ò ra kh«ng ph¶i lµ xuÊt ph¸t tõ b¶n
chÊt cña vÊn ®Ò. Víi nh÷ng thñ ®o¹n réng r·i vµ cßn xa míi ®−îc sö
140 V. I. Lª-nin 141
Chóng t«i kh«ng thÓ ph©n tÝch thªm n÷a thùc chÊt cña
b¶n tuyªn bè.
Chóng ta h·y xem, çc ®¹i biÓu cña §u-ma cã häc ®−îc
g× tõ trong b¶n tuyªn bè Êy kh«ng. Nh÷ng ng−êi d©n chñ -
lËp hiÕn ch¾c ch¾n lµ sÏ kh«ng häc tËp ®−îc g× c¶. HiÖn
nay Nhãm lao ®éng vµ nhãm c«ng nh©n ph¶i tá ra r»ng
hä ®· biÕt trë thµnh Ýt nhiÒu ®éc lËp vµ kh«ng phô thuéc Th¾ng lîi trong bÇu cö cña
vµo nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ch−a, hä ®· hiÓu sù
cÇn thiÕt ph¶i vøt bá nh÷ng ®iÒu thØnh cÇu ch−a, hä cã nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi
biÕt nãi mét ng«n ng÷ th¼ng th¾n vµ râ rµng víi nh©n d©n ë ti-phlÝt
kh«ng.
ViÕt ngµy 13 (26) th¸ng N¨m Nh− ®iÖn b¸o ®· cho biÕt, nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi
1906 ®· thu ®−îc th¾ng lîi hoµn toµn trong cuéc bÇu cö ë Ti-
phlÝt. Trong sè 81 ®¹i biÓu cö tri cã 72 ng−êi d©n chñ -
§¨ng ngµy 14 th¸ng N¨m 1906 Theo ®óng b¶n ®¨ng x· héi vµ chØ cã 9 ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn60. ë Cu-tai-
trªn b¸o "Lµn sãng", sè 17 trªn b¸o xi bÇu 4 ®¹i biÓu th× tÊt c¶ ®Òu lµ ng−êi d©n chñ - x· héi61.
N«i Gioãc-®a-ni-a, mét ng−êi d©n chñ - x· héi cã ¶nh
h−ëng nhÊt ë ®Þa ph−¬ng, ®−îc ®−a ra lµm øng cö viªn
cña Ti-phlÝt vµo §u-ma.
Chóng ta h·y chµo mõng th¾ng lîi cña çc ®ång chÝ
Çp-ca-d¬ cña chóng ta. Sau quyÕt ®Þnh cña §¹i héi thèng
nhÊt cña ®¶ng ta, viÖc tham gia bÇu cö trë thµnh b¾t buéc
víi ®iÒu kiÖn lµ ®¶ng c«ng nh©n kh«ng liªn minh, nghÜa lµ
kh«ng tho¶ thuËn víi çc ®¶ng kh¸c62. NÕu çc ®ång chÝ
Çp-ca-d¬ ®· ®−a ng−êi øng cö cña m×nh ra mét çch hoµn
toµn ®éc lËp, ⎯ ng−êi ta cã thÓ nghÜ nh− vËy ®èi víi Ti-
phlÝt, ⎯ th× do ®ã hä ®· tr¸nh ®−îc sai lÇm cña çc ®ång
chÝ ë ¸c-ma-via63. Nh− vËy chóng ta hoµn toµn tu©n theo
quyÕt ®Þnh cña ®¹i héi, nh− vËy nh÷ng ng−êi d©n chñ - x·
héi hoµn toµn theo ®¶ng sÏ ®−îc vµo §u-ma, ®−îc vµo b»ng
con ®−êng thËt sù cña ®¶ng, nh− vËy chóng ta sÏ nhanh
chãng nghe nãi ®Õn viÖc Ban chÊp hµnh trung −¬ng chØ
®Þnh çc ®¹i biÓu chÝnh thøc cña ®¶ng ta ë §u-ma.
142 V. I. Lª-nin Th¾ng lîi trong bÇu cö cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ë Ti-phlÝt 143
Çc ®éc gi¶ cña chóng ta biÕt r»ng chóng ta chñ tr−¬ng toµn ch−a cã nghÜa lµ quÇn chóng thùc sù m¹nh lªn trong
tÈy chay §u-ma. Trong ®¹i héi chóng ta bá phiÕu ph¶n ®èi qu¸ tr×nh vËn ®éng bÇu cö. Kh«ng cã b¸o chÝ tù do, kh«ng
viÖc thµnh lËp ®¶ng ®oµn nghÞ viÖn d©n chñ - x· héi víi cã çc cuéc héi häp cña nh©n d©n, kh«ng cæ ®éng réng r·i
nh÷ng lý do ®· ®−îc tr×nh bµy chÝnh x¸c trong nghÞ quyÕt th× viÖc bÇu nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi th−êng kh«ng
®¨ng trªn b¸o "Lµn sãng", sè 121). §ã lµ nh÷ng lý do kh«ng biÓu thÞ sù ®oµn kÕt cña ®¶ng v« s¶n vµ hoµn toµn d©n chñ -
cã tÝnh nguyªn t¾c, mµ lµ nh÷ng lý do vÒ sù thËn träng vµ x· héi mµ chØ biÓu thÞ sù ph¶n kh¸ng m·nh liÖt cña d©n c−.
vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn thùc tÕ tr−íc m¾t. Nh−ng hiÓn nhiªn Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã, çc tÇng líp ®«ng ®¶o cña giai
lµ hiÖn nay nÕu nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi thùc sù cã cÊp tiÓu t− s¶n ®«i khi bá phiÕu cho bÊt cø øng cö viªn
tÝnh ®¶ng ®· ®−îc vµo §u-ma b»ng con ®−êng thùc sù nµo ph¶n ®èi chÝnh phñ. X¸c ®Þnh viÖc ®¸nh gi¸ toµn bé
cña ®¶ng th× tÊt c¶ chóng ta, víi t− çch lµ ®¶ng viªn cña s¸ch l−îc tÈy chay trong toµn n−íc Nga mµ chØ c¨n cø vµo
mét ®¶ng thèng nhÊt, sÏ hÕt søc gióp ®ì hä hoµn thµnh c«ng çc cuéc bÇu cö ë Ti-phlÝt th× sÏ qu¸ véi vµng vµ thiÕu
viÖc khã kh¨n cña hä. suy nghÜ.
Chóng ta sÏ kh«ng ®Æc biÖt cã ¶o t−ëng ®èi víi ý Ch−a ng−êi nµo hiÓu r»ng xÐt chung vµ vÒ toµn bé, xÐt
nghÜa cña th¾ng lîi ë Ti-phlÝt. ChØ trong ®iÒu kiÖn chÕ ®é ®Õn cïng §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn sÏ gi÷ vai trß nh− thÕ nµo.
nghÞ tr−êng ®· thùc sù h×nh thµnh vµ dï chØ "nghiªm tóc" ViÖc nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn lµ chñ nh©n cña §u-ma,
®«i chót, nh÷ng th¾ng lîi nghÞ tr−êng cña §¶ng d©n chñ -
®ã lµ mét sù thùc. Cßn nh− nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn
x· héi míi lµm cho chóng ta vui mõng vµ cã thÓ lµm cho
hµnh ®éng trong §u-ma nh− nh÷ng ng−êi d©n chñ tåi, nh÷ng
chóng ta vui mõng mét çch hoµn toµn vµ v« ®iÒu kiÖn.
ng−êi ñng hé tù do cña nh©n d©n mét çch rôt rÌ vµ kh«ng
ë Nga kh«ng cã thø chÕ ®é nghÞ tr−êng ®ã. ë Nga,
triÖt ®Ó, lung lay vµ dao ®éng, th× tÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ -
nh÷ng ®iÒu kiÖn tr−íc m¾t ®Æt ra cho §¶ng d©n chñ - x·
x· héi ®Òu nhÊt trÝ c«ng nhËn. N¾m ®−îc §u-ma, nh÷ng ng−êi
héi nh÷ng nhiÖm vô vÜ ®¹i mµ kh«ng mét §¶ng d©n chñ -
x· héi nµo ë T©y ¢u cã ®−îc. Chóng ta cßn çch xa çch d©n chñ - lËp hiÕn hiÖn nay ®ang truyÒn b¸ m¹nh mÏ h¬n bao
m¹ng x· héi chñ nghÜa h¬n nhiÒu so víi çc ®ång chÝ ë giê hÕt nh÷ng ¶o t−ëng lËp hiÕn trong nh©n d©n, do ®ã
ph−¬ng T©y, nh−ng chóng ta ®ang ®øng tr−íc mét cuéc lµm m¬ hå ý thøc chÝnh trÞ cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n.
çch m¹ng n«ng d©n d©n chñ - t− s¶n, trong ®ã giai cÊp v« Chóng ta chê ®îi sù chØ dÉn cña kinh nghiÖm ®Ó ph¸n
s¶n gi÷ vai trß l·nh ®¹o. Nh÷ng ®Æc ®iÓm ®ã cña t×nh h×nh ®o¸n xem ngay tõ trong néi bé §u-ma sÏ cã kh¶ n¨ng næi
hiÖn nay tÊt yÕu sÏ lµm cho cuéc khñng ho¶ng chÝnh trÞ dËy chèng nh÷ng ý ®å ph¶n ®éng Êy cña nh÷ng ng−êi d©n
®ang chÝn muåi nhanh chãng sÏ ®−îc gi¶i quyÕt kh«ng ph¶i chñ - lËp hiÕn ®Õn møc nµo. Chóng ta hy väng çc ®ång chÝ
trong §u-ma. Çp-ca-d¬ cña chóng ta, nh÷ng thµnh viªn cña §u-ma lµ
Trong mét thêi kú nh− thêi kú mµ n−íc Nga ®ang tr¶i nh÷ng ng−êi ®Çu tiªn lín tiÕng ph¸t biÓu tõ trªn diÔn ®µn
qua, nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi tham gia bÇu cö hoµn míi Êy, kh«ng m¶y may c¾t xÐn sù thËt chua ch¸t, th¼ng
tay bãc trÇn lßng tin vµo lêi nãi, vµo lêi høa, vµo giÊy tê,
_______________________________________ lÊp nh÷ng lç trèng trªn b¸o chÝ cña chóng ta ⎯ vÉn bÞ ng−êi
1)
ta c¾t xÐn vµ bøc h¹i nh− tr−íc kia v× ®· c«ng khai ph¸t
t.12, tr.448 -450.
144 V. I. Lª-nin 145
biÓu ⎯ kªu gäi giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n çch m¹ng ®Æt
vÊn ®Ò mét çch hoµn toµn râ rµng vµ minh b¹ch, gi¶i quyÕt
ë ngoµi §u-ma cuéc ®ä søc quyÕt ®Þnh s¾p tíi ®Ó giµnh
tù do.

ngµy 14 th¸ng N¨m 1906 trªn b¸o "Lµn sãng" ChÝnh phñ, §u-ma vµ nh©n d©n
§u-ma ®ang bÊt hoµ víi chÝnh phñ. Nã ®· biÓu thÞ th¸i
®é kh«ng tÝn nhiÖm néi çc vµ ®· yªu cÇu néi çc tõ chøc.
Néi çc ®Ó ngoµi tai lêi tuyªn bè cña §u-ma vµ cµng chÕ
giÔu §u-ma mét çch c«ng khai h¬n, ®Ò nghÞ §u-ma nghiªn
cøu vÊn ®Ò buång giÆt cho nh©n viªn b¶o vÖ c¬ quan ë
thµnh phè I-u-ri-Ðp.
Thùc chÊt cña sù bÊt hoµ ®ã, cña sù xung ®ét ®ã gi÷a
§u-ma vµ chÝnh phñ lµ ë chç nµo? QuÇn chóng n«ng d©n
®«ng ®¶o, c«ng chóng th«ng th−êng nãi chung, cuèi cïng lµ
nhiÒu nhµ chÝnh trÞ t− s¶n (nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn)
h×nh dung hoÆc t×m çch lµm cho m×nh vµ nh÷ng ng−êi kh¸c
tin r»ng sù xung ®ét ®ã lµ do chÝnh phñ kh«ng hiÓu nhiÖm
vô cña m×nh vµ ®Þa vÞ cña m×nh mµ ra. Khi ®iÒu kh«ng hiÓu
sÏ trë nªn s¸ng tá, khi ng−êi ta quen víi çi míi, tøc chÕ
®é lËp hiÕn, ng−êi ta quen víi sù cÇn thiÕt ph¶i gi¶i quyÕt
nh÷ng vÊn ®Ò nhµ n−íc b»ng sù bá phiÕu cña c«ng d©n chø
kh«ng ph¶i b»ng mÖnh lÖnh cña chÝnh quyÒn cò, th× lóc ®ã
mäi viÖc sÏ trë nªn b×nh th−êng. Theo çch nh×n ®ã th×
tr−íc mÆt chóng ta lµ "mét cuéc xung ®ét lËp hiÕn", nghÜa
lµ mét cuéc xung ®ét gi÷a çc c¬ quan kh¸c nhau cña mét
nhµ n−íc lËp hiÕn thùc tÕ thõa nhËn chÝnh quyÒn cña çc
®¹i biÓu nh©n d©n bªn c¹nh chÝnh quyÒn cò. Cø chÞu
®ùng ®i råi sÏ quen vµ yªu thÝch, ng−êi tÇm th−êng
nghÜ nh− thÕ vµ nhµ chÝnh trÞ t− s¶n lËp luËn nh−
146 V. I. Lª-nin ChÝnh phñ, §u-ma vµ nh©n d©n 147
thÕ. Ng−êi tÇm th−êng nghÜ nh− thÕ do tÝnh gi¶n ®¬n vµ cuèi cïng gi÷a Bi-xm¸c vµ çc ®¹i biÓu "nh©n d©n". Giai
do hä thiÕu kinh nghiÖm chÝnh trÞ. Nhµ chÝnh trÞ t− s¶n cÊp t− s¶n §øc (m−êi l¨m n¨m sau khi çch m¹ng bÞ hoµn
nghÜ nh− thÕ v× t− t−ëng ®ã phï hîp víi lîi Ých giai cÊp toµn trÊn ¸p) ®· nh−îng bé Bi-xm¸c. Cßn ë n−íc ta th×
cña anh ta. giai cÊp t− s¶n Nga lËp tøc tranh thñ ®−îc sù nh−îng bé
VÝ dô nh− b¸o "Ng«n luËn", c¬ quan ng«n luËn chÝnh cña G«-rª-m−-kin. Vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn mõng
cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn nãi: "VÒ mÆt lý luËn vµ qu¸ sím: ë ta G«-rª-m−-kin ph¶i nh−îng bé nhiÒu h¬n
thùc tiÔn cña chÕ ®é lËp hiÕn, çc bé tr−ëng cña chóng ta Bi-xm¸c tr−íc kia.
cßn Ýt kinh nghiÖm h¬n ®a sè çc ®¹i biÓu cña chóng ta". Chóng ta s½n sµng ®ång ý r»ng G«-rª-m−-kin cßn kÐm
Çc anh thÊy kh«ng, vÊn ®Ò lµ ë chç çc bé tr−ëng thiÕu xa Bi-xm¸c. Nh−ng chóng ta nghÜ r»ng ®iÒu ®Æc biÖt quan
kinh nghiÖm, kh«ng häc m«n häc vÒ nhµ n−íc ë çc gi¸o träng ®èi víi giai cÊp c«ng nh©n hiÖn nay lµ ph¶i hiÓu thùc
s− C«-va-lÐp-xki vµ Mi-li-u-cèp. TÊt c¶ thùc chÊt vÊn ®Ò chÊt cña sù c©u kÕt gi÷a giai cÊp t− s¶n vµ ®ñ çc lo¹i
lµ ë chç ®ã. §−îc, tr−íc ®©y ®· kh«ng häc trªn s¸ch, th× Bi-xm¸c, cßn vÊn ®Ò møc ®é nh−îng bé t−¬ng lai th× ®ã
nay häc trong çc bµi diÔn thuyÕt ë §u-ma vËy. Cø chÞu ®ùng lµ c«ng viÖc cña t−¬ng lai. Bän Bi-xm¸c chØ hoµ gi¶i víi
®i råi sÏ quen vµ yªu thÝch. Vµ tê "Ng«n luËn" cña §¶ng giai cÊp t− s¶n khi çch m¹ng ®· hoµn toµn bÞ trÊn ¸p, khi
d©n chñ - lËp hiÕn viÖn dÉn giai cÊp t− s¶n §øc. Giai cÊp giai cÊp t− s¶n ®· hoµn toµn ®¸nh lõa "tù do cña nh©n d©n",
t− s¶n ®ã còng ®· ⎯ nãi mét çch «n hoµ ⎯ bÊt hoµ víi khi nã sèng th©n mËt, hoµ hîp víi chÝnh quyÒn quý téc -
chÝnh phñ n¨m 1848. Nã còng ®· t×m çch giµnh lÊy hoÆc quan liªu cò lµ chÝnh quyÒn b¶o vÖ ®Þa chñ chèng l¹i n«ng
muèn t×m çch giµnh lÊy toµn bé chÝnh quyÒn cho nh©n d©n d©n vµ tr−íc nhÊt lµ b¶o vÖ nhµ t− b¶n chèng l¹i c«ng nh©n.
vµ toµn bé tù do cho nh©n d©n. Sau khi chÝnh phñ §øc §ã lµ c¬ së ch©n chÝnh, thËt sù cña sù hoµ gi¶i gi÷a
trÊn ¸p cuéc ®Êu tranh cña nh©n d©n, ng−êi ta cho phÐp Bi-xm¸c víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn §øc, nghÜa
giai cÊp t− s¶n cã ®¹i biÓu cña m×nh trong nghÞ viÖn. Çc lµ víi ph¸i tiÕn bé Phæ. §ã lµ bèi c¶nh sinh ®éng cña çi
®¹i biÓu ®· nãi, cßn chÝnh quyÒn cò th× ®· lµm viÖc. Çc "chÕ ®é lËp hiÕn" mµ 15 n¨m sau khi çch m¹ng bÞ trÊn ¸p
®¹i biÓu ®· nãi vµ gi¶i thÝch cho çc bé tr−ëng "®iÒu kh«ng bän C«-va-lÐp-xki vµ Mi-li-u-cèp cña §øc ®· d¹y cho Bi-
hiÓu" cña hä, ®· d¹y cho hä "chÕ ®é lËp hiÕn", ®· d¹y xm¸c. Çc gi¸o s− cña chóng ta cã lÏ còng kh«ng biÕt ®iÒu
kho¶ng m−êi l¨m n¨m, tõ cuèi nh÷ng n¨m 40 ®Õn ®Çu ®ã: çc gi¸o s− biÕt s¸ch vë mµ kh«ng biÕt cuéc sèng, nh−ng
nh÷ng n¨m 60. Trong nh÷ng n¨m 60, Bi-xm¸c ®· c«ng c«ng nh©n ph¶i biÕt ®iÒu ®ã.
khai tranh chÊp víi "çc ®¹i biÓu nh©n d©n" trong giai cÊp ë n−íc Nga chóng ta mét cuéc ®Êu tranh nghiªm träng
t− s¶n, nh−ng ®ã lµ cuéc bïng næ cuèi cïng cña sù tranh hiÖn ®ang diÔn ra, hoµn toµn kh«ng ph¶i ®Ó gi¶i quyÕt vÊn
c·i trong gia ®×nh. Giai cÊp t− s¶n ®· say mª víi nh÷ng ®Ò víi nh÷ng nh−îng bé nµo th× bän G«-rª-m−-kin vµ giai
th¾ng lîi cña qu©n ®éi §øc vµ ®· hoµn toµn tho¶ m·n víi cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa sÏ cã thÓ tho¶ thuËn víi nhau.
quyÒn ®Çu phiÕu phæ th«ng trong ®iÒu kiÖn hoµn toµn gi÷ §Êu tranh ®ang diÔn ra gi÷a quÇn chóng nh©n d©n kh«ng
l¹i chÝnh quyÒn cho chÝnh phñ quý téc - quan liªu. thÓ sèng d−íi chÕ ®é cò vµ chÝnh quyÒn n«ng n« - quan liªu
Êy thÕ lµ tê "Ng«n luËn" cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn cò kh«ng thÓ tån t¹i d−íi chÕ ®é lËp hiÕn thùc sù. §Êu
®Æc biÖt thÝch thó çi vÝ dô vÒ sù tranh chÊp quan träng tranh ®ang diÔn ra kh«ng ph¶i ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ph¶i
148 V. I. Lª-nin ChÝnh phñ, §u-ma vµ nh©n d©n 149
¸p dông ®óng ®¾n bµi häc cña chÕ ®é lËp hiÕn nh− thÕ nµo, cña nh©n d©n, chØ cã nãi lªn toµn bé sù thËt chua ch¸t th× hä
mµ ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò chÕ ®é lËp hiÕn nãi chung cã thÓ míi cã thÓ cèng hiÕn ®óng søc m×nh cho cuéc ®Êu tranh giµnh
tån t¹i ®−îc kh«ng. tù do thËt sù.
§ã kh«ng ph¶i lµ mét cuéc xung ®ét nghÞ tr−êng, vµ
b¶n th©n §u-ma hoµn toµn ch−a ph¶i lµ nghÞ viÖn, ch−a ph¶i ViÕt ngµy 17 (30) th¸ng N¨m
lµ mét c¬ quan cña "chÕ ®é" t− s¶n víi mét hiÕn ph¸p ®· 1906
®−îc x¸c lËp. Nã chØ lµ dÊu hiÖu vµ lµ biÓu hiÖn rÊt yÕu §¨ng ngµy 18 th¸ng N¨m 1906 Theo ®óng b¶n ®¨ng
ít cña phong trµo nh©n d©n ®ang lín lªn bªn ngoµi nã hoÆc trªn b¸o "Lµn sãng", sè 20 trªn b¸o
bÊt chÊp nã.
Sù xung ®ét cña nã víi chÝnh phñ chØ gi¸n tiÕp chØ ra
sù xung ®ét cña tÊt c¶ nh÷ng nguyÖn väng c¬ b¶n vµ ®·
chÝn muåi cña quÇn chóng n«ng d©n vµ cña giai cÊp c«ng
nh©n víi tÊt c¶ tÝnh toµn vÑn vµ tÝnh bÊt kh¶ x©m ph¹m
cña chÝnh quyÒn cò. Nh÷ng nguyÖn väng ®· chÝn muåi ®ã
th−êng th−êng ®−îc diÔn ®¹t b»ng nh÷ng tõ ng¾n gän nh−
sau: ruéng ®Êt vµ tù do. Nh÷ng nguyÖn väng ®ã kh«ng ®−îc
tho¶ m·n. Nh÷ng lùc l−îng ñng hé nh÷ng yªu cÇu ®ã cßn
xa l¾m míi ®−îc ph¸t huy ®Çy ®ñ. Nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó
nh÷ng lùc l−îng Êy lé ra ®Çy ®ñ chØ míi ®ang chÝn muåi.
HiÖn nay chóng ta ph¶i h−íng sù chó ý cña nh©n d©n
kh«ng ph¶i vµo nh÷ng bµi häc cña chÕ ®é lËp hiÕn mµ bän
C«-va-lÐp-xki ®ang d¹y cho bän G«-rª-m−-kin. HiÖn nay
chóng ta ph¶i lu«n lu«n nhí l¹i kh«ng ph¶i nh÷ng cuéc
tranh c·i nhá nhÆt cña bän Bi-xm¸c víi tÇng líp trªn cña
giai cÊp t− s¶n. Giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n kh«ng cho
phÐp nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn biÕn §u-ma thµnh mét
c¬ quan tiÕn hµnh nh÷ng cuéc tranh c·i nh− thÕ vµ nh÷ng
tho¶ thuËn nh− thÕ. BÊt cø hµnh ®éng nµo cña nh÷ng
ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn biÓu thÞ sù dao ®éng cña hä vÒ phÝa
®ã th× ®Òu ph¶i v¹ch trÇn ra. Nhãm lao ®éng vµ nhãm c«ng
nh©n trong §u-ma h·y biÕt r»ng chØ cã t¸ch m×nh khái
nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, chØ cã v−¬n cao lªn trªn
nh÷ng bµi häc ë tr−êng s¬ cÊp cña chÕ ®é lËp hiÕn, chØ
cã lín tiÕng nãi lªn mäi yªu cÇu cña nh©n d©n, mäi nhu cÇu
150 Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn 151
Nh− vËy lµ tõ trong Nhãm lao ®éng ®· cã lêi ®Ò nghÞ

mµ ý nghÜa cña nã ®· râ rµng: nãi víi nh©n d©n; ®ßi chø
kh«ng ph¶i xin; kh«ng ®Õm xØa ®Õn çc quy ®Þnh kiÓu bµn
giÊy; kh«ng tr× ho·n vÊn ®Ò vµ kh«ng trao nh÷ng vÊn ®Ò
Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn
Êy cho tiÓu ban.
ng¨n c¶n kh«ng cho §u-ma Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®· ng¨n c¶n kh«ng cho
§u-ma nãi víi nh©n d©n. Na-b«-cèp, mét ng−êi d©n chñ -
nãi víi nh©n d©n
lËp hiÕn, ph¸t biÓu sau P«-i-¸c-cèp, ®· kªu gäi "®i theo con
®−êng hîp ph¸p". ¤ng ta ®ßi trao dù luËt cho tiÓu ban.
Chóng t«i võa nhËn ®−îc tin cho biÕt lµ t¹i phiªn häp Khi cuéc th¶o luËn chÊm døt, viªn chñ tÞch §u-ma (tøc
ngµy h«m nay cña §u-ma ®· x¶y ra mét viÖc nh− sau. §· §«n-g«-ru-cèp, mét ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn) ®· tuyªn bè:
cã nh÷ng cuéc th¶o luËn vÒ vÊn ®Ò dù luËt b·i bá ¸n tö "Chóng ta cã bèn ®Ò nghÞ: trong sè nh÷ng ®Ò nghÞ Êy cã
h×nh. A-la-®in, mét ®¹i biÓu thuéc Nhãm lao ®éng, ®· ®Æt hai ®Ò nghÞ mµ t«i kh«ng thÓ ®−a ra biÓu quyÕt ®−îc, v×
vÊn ®Ò mét çch kiªn quyÕt h¬n bÊt cø ai tõ tr−íc ®Õn nay. hai ®Ò nghÞ Êy kh«ng phï hîp víi lÒ lèi lµm viÖc cña nghÞ
¤ng nãi: "Chóng ta ph¶i ®Êu tranh chèng chÝnh quyÒn hµnh viÖn. Hai ®Ò nghÞ ®ã lµ: nãi víi nh©n d©n vµ nãi víi nhµ
ph¸p" (chóng t«i trÝch theo b¶n phô tr−¬ng bÊt th−êng cho vua".
sè ra buæi chiÒu cña tê "Tin tøc Së giao dÞch"64). "Chóng Trong hai ®Ò nghÞ cßn l¹i lµ ⎯ 1) trao dù luËt cho tiÓu
ta ®Þnh lµm çc vÞ bé tr−ëng ph¶i thÊt ®iªn b¸t ®¶o v× nh÷ng ban vµ 2) th¶o luËn ngay dù luËt ⎯ th× ®Ò nghÞ thø nhÊt ®·
lêi chÊt vÊn, nh−ng ph¶i ch¨ng kh«ng râ rµng r»ng nh÷ng ®−îc nhÊt trÝ th«ng qua, v× ®Ò nghÞ thø hai ®· bÞ b¸c.
vÞ bé tr−ëng Êy sÏ kh«ng ®Õm xØa ®Õn nh÷ng lêi chÊt vÊn HiÓn nhiªn lµ Nhãm lao ®éng mét lÇn n÷a l¹i nh−îng
Êy ? Kh«ng, chóng ta ph¶i chän lÊy mét trong hai con ®−êng: bé tr−íc nh÷ng lêi yªu cÇu vµ do¹ dÉm cña nh÷ng ng−êi
hoÆc lµ cø tiÕp tôc çi trß chÊt vÊn, hoÆc lµ n¾m lÊy sù d©n chñ - lËp hiÕn vµ kh«ng gi÷ ®−îc lËp tr−êng kiªn quyÕt
nghiÖp cña nh©n d©n vµo tay m×nh". A-la-®in ®Ò nghÞ ph¶i tr−íc kia cña m×nh.
gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ngay lËp tøc, kh«ng ho·n l¹i mét th¸ng, Nh©n d©n cã ý thøc vÒ cuéc ®Êu tranh cho tù do, ph¶i
kh«ng trao dù luËt cho tiÓu ban. ¤ng kÕt thóc bµi diÔn v¨n chèng l¹i hµnh vi cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn trong
cña m×nh b»ng nh÷ng lêi nh− sau: "Mèi bÊt h¹nh sÏ ®Õn víi §u-ma vµ ph¶i kªu gäi Nhãm lao ®éng h·y tuyªn bè mét
chóng ta, nÕu chóng ta kh«ng ®Ó cho nh©n d©n biÕt tÊt c¶ çch kiªn quyÕt, døt kho¸t vµ thùc hiÖn viÖc nãi víi nh©n d©n !
sù thËt, nÕu chóng ta kh«ng nãi râ rµng víi nh©n d©n ViÕt ngµy 18 (31) th¸ng N¨m
lµ lçi t¹i nh÷ng kÎ cã ®¹i b¸c vµ liªn thanh". 1906
Viªn cè ®¹o P«-i-¸c-cèp còng ph¸t biÓu ý kiÕn theo tinh Theo ®óng b¶n ®¨ng
thÇn nh− thÕ. ¤ng ta nãi: "ChÝnh phñ ®ang nh¹o b¸ng §u- §¨ng ngµy 19 th¸ng N¨m 1906 trªn b¸o
ma nhµ n−íc. Chóng ta kh«ng ®−îc xin mµ ph¶i ®ßi: b·i trªn b¸o "Lµn sãng", sè 21
bá ¸n tö h×nh ngay h«m nay hay ngµy mai, nÕu kh«ng t«i Ký tªn: N. L ⎯ n
®Ò nghÞ bá vÒ nhµ, v× t«i cho r»ng lµm viÖc vµ nhËn l−¬ng
tr−íc khi b·i bá ¸n tö h×nh, lµ mét ®iÒu kh«ng vinh dù".
152 Ngay ®Õn mÆc c¶ ng−êi ta còng kh«ng muèn! 153
cuéc c¶i çch ruéng ®Êt dùa trªn c¬ së c−ìng bøc chuyÓn
nh−îng ruéng ®Êt t− h÷u.
Nh− vËy: nh÷ng yªu s¸ch cña §u-ma ®−îc ®Ò ra trong
th− cña nã, lµ lÜnh vùc tranh luËn. §ã kh«ng ph¶i lµ çi
cÇn thiÕt ph¶i ®−îc giµnh l¹i b»ng tÊt c¶ vµ mäi thø thñ
Ngay ®Õn mÆc c¶ ®o¹n vµ ph¶i lËp tøc ®−îc më réng h¬n n÷a, ®ã chØ lµ vò
ng−êi ta còng kh«ng muèn ! ®µi cho sù mÆc c¶.
¢n x¸, quyÒn ®Çu phiÕu phæ th«ng, nh÷ng quyÒn tù
do vµ sù c−ìng bøc chuyÓn nh−îng ruéng ®Êt ⎯ tÊt c¶ nh÷ng
Nh÷ng t×nh c¶m tèt ®Ñp nhÊt cña Xt¬-ru-vª ®· bÞ xóc
çi ®ã lµ cã thÓ tranh c·i, vÒ tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã ®Òu cã
ph¹m. ChÝnh phñ tá ra ngu xuÈn h¬n «ng ta t−ëng, vµ giao thÓ mÆc c¶ vµ... nh−îng bé víi ®iÒu kiÖn lµ chÝnh phñ
dÞch víi chÝnh phñ thËt ch¼ng cã lîi g× vÒ mÆt bu«n b¸n. còng ®−a ra mét çi g× ®ã ®Ó ®æi l¹i.
¤ng Xt¬-ru-vª quan niÖm chÝnh trÞ rÊt gi¶n ®¬n: §u-ma, CÇn ph¶i nhí ®iÒu ®ã. ¤ng Xt¬-ru-vª trong c¬n phÉn
nghÜa lµ ®a sè d©n chñ - lËp hiÕn trong §u-ma, dïng nh÷ng né ®· v« t×nh tiÕt lé çi s¸ch l−îc Êy cña nh÷ng ng−êi d©n
çch diÔn ®¹t ®øng ®¾n vµ quen dïng trong giíi th−¬ng chñ - lËp hiÕn mµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®· lu«n lu«n
nh©n v¨n minh nhÊt ®Ó ®Ò ra yªu s¸ch; chÝnh phñ nh−îng chØ ra cho nh©n d©n.
bé mét Ýt, §u-ma ®Õn l−ît m×nh l¹i gi¶m bít, vµ nh− vËy Nh÷ng yªu s¸ch cña nh©n d©n ngay c¶ d−íi h×nh thøc bÞ
lµ ë n−íc Nga ®· cã tù do cña nh©n d©n. §Ó ®¹t ®−îc c¾t xÐn, bÞ bãp mÐo theo lèi d©n chñ - lËp hiÕn, nh− ®· ®−îc
®iÒu ®ã th× cã g× mµ çc ngµi d©n chñ - lËp hiÕn t¹i kh«ng nªu lªn trong th−, ⎯ ®ã kh«ng ph¶i lµ çi tèi thiÓu cÇn thiÕt
lµm! Nh−ng bçng nhiªn chÝnh phñ l¹i kh«ng hiÓu biÕt ®Õn ®èi víi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, mµ chØ lµ çi gi¸ cao nhÊt
mµ ng−êi ta ®· dù tÝnh h¹ thÊp tõ tr−íc. TiÕc thay cho
nh− thÕ, kh«ng cã tÝ nµo ®Çu ãc th−¬ng m¹i ®Õn nh− thÕ !
«ng Xt¬-ru-vª, viÖc c©u kÕt ®· kh«ng thµnh... v× chÝnh phñ
¤ng Xt¬-ru-vª phÉn né:
thiÕu sù "hiÓu biÕt vÒ nh÷ng vÊn ®Ò nhµ n−íc". Theo sù
Trong sè nh÷ng yªu s¸ch vµ ®Ò nghÞ cña §u-ma, nã
chøng minh cña «ng Xt¬-ru-vª th× sù hiÓu biÕt ®ã ë vµo
(chÝnh phñ) vèn cßn cã thÓ bá qua nh÷ng yªu s¸ch vµ ®Ò mét tr×nh ®é hÕt søc thÊp. V× sao? ⎯ V× r»ng çc ngµi
nghÞ nµy, tiÕp thu vµ biÕn nh÷ng yªu s¸ch vµ ®Ò nghÞ kia T¬-rª-pèp vµ G«-rª-m−-kin vµ Xti-sin-xki kh«ng muèn
thµnh cña m×nh. Nã vèn cã thÓ tiÕn hµnh nh÷ng nh−îng mÆc c¶ víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vÒ quyÒn lîi
bé c¨n b¶n trong lÜnh vùc chÝnh trÞ vµ ra søc gi¶m bít mét cña nh©n d©n, mµ b¸c bá th¼ng çnh nh÷ng quyÒn lîi ®ã.
çi g× ®ã trong lÜnh vùc kinh tÕ. Nã vèn cã thÓ lµm ng−îc Cßn tr×nh ®é cao cña sù "hiÓu biÕt vÒ nh÷ng vÊn ®Ò nhµ
l¹i. Nh−ng chØ cã nh÷ng ng−êi mµ tr×nh ®é hiÓu biÕt vÒ n−íc" râ rµng lµ ë chç tr¾ng trîn bu«n b¸n tù do cña nh©n
nh÷ng vÊn ®Ò nhµ n−íc hÕt søc thÊp th× míi cã thÓ b¸c d©n.
bá tÊt c¶ nh÷ng çi träng yÕu trong mäi lÜnh vùc tranh luËn Hìi c«ng nh©n vµ n«ng d©n ! Çc b¹n h·y nhí lÊy ! Ngay
vµ míi cã thÓ khiªu chiÕn víi nhu cÇu cña nh©n d©n vµ tr−íc khi G«-rª-m−-kin diÔn thuyÕt ë §u-ma, çc ngµi d©n
víi ý thøc vÒ quyÒn lîi cña nh©n d©n b»ng çch tõ chèi chñ - lËp hiÕn ®· cho r»ng sù "hiÓu biÕt vÒ nh÷ng vÊn ®Ò
154 V. I. Lª-nin 155
nhµ n−íc" lµ ë chç mÆc c¶ víi T¬-rª-pèp vÒ viÖc c¾t xÐn

nh÷ng yªu s¸ch cña nh©n d©n ®· ®−îc nªu lªn trong th−.
§iÒu hÕt søc buån cho çc ngµi d©n chñ - lËp hiÕn lµ
sù c©u kÕt kh«ng thµnh. Sù xung ®ét gi÷a nh÷ng lîi Ých
thùc tÕ cña giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n víi nh÷ng lîi Ých
còng thùc tÕ cña chÝnh quyÒn cò trong ®Êu tranh ®Ó sinh
tån cña nã kh«ng thÓ ®Æt vµo trong khu«n khæ cña nh÷ng VÒ lêi kªu gäi
sù c©u kÕt vÒ ngo¹i giao. Çch m¹ng Nga kh«ng thÓ ®i trªn cña çc ®¹i biÓu c«ng nh©n 6 5
quü ®¹o cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, t×nh h×nh ®ã
b¾t nguån kh«ng ph¶i ë chç "tr×nh ®é hiÓu biÕt vÒ nh÷ng
Chóng t«i nhiÖt liÖt hoan nghªnh lêi kªu gäi cña nhãm
vÊn ®Ò nhµ n−íc" cña «ng Xt¬-ru-vª vµ «ng T¬-rª-pèp lµ
®¹i biÓu c«ng nh©n trong §u-ma, lµ nhãm ®· cã nh÷ng
cao hay thÊp. B¶n th©n tÝnh chÊt cña nh÷ng lîi Ých xung
niÒm tin gÇn víi nh÷ng niÒm tin cña chóng t«i nhÊt, ⎯ ®ã
®ét nhau thóc ®Èy çch m¹ng Nga ®i vµo con ®−êng ®Êu
lµ lêi kªu gäi trùc tiÕp thø nhÊt cña çc ®¹i biÓu göi cho
tranh c«ng khai cña çc lùc l−îng çch m¹ng vµ ph¶n çch
nh©n d©n, chø kh«ng ph¶i cho chÝnh phñ. Chóng t«i cho
m¹ng.
r»ng g−¬ng cña çc ®¹i biÓu c«ng nh©n sÏ ®−îc Nhãm lao
ChÝnh v× thÕ cho nªn nh÷ng ngµi bu«n b¸n tù do cña
®éng hay nhãm n«ng d©n trong §u-ma ph¶i noi theo.
nh©n d©n, nh÷ng ngµi mèi l¸i trong çch m¹ng, nh÷ng ngµi
Lêi kªu gäi cña çc ®¹i biÓu c«ng nh©n cã nhiÒu ý kiÕn
ngo¹i giao trong thêi chiÕn ®Òu nhÊt ®Þnh lu«n lu«n bÞ thÊt
chÝnh x¸c, nh−ng theo ý chóng t«i, trong ®ã còng cã mét
väng.
sè khuyÕt ®iÓm.
Çc ®ång chÝ c«ng nh©n muèn "cè g¾ng ®−a §u-ma ®Õn
"Lµn sãng", sè 21,
chç söa so¹n triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn". Nh−ng vÒ ®iÓm
ngµy 19 th¸ng N¨m 1906 Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn
Ký tªn: ⎯ Ъ b¸o "Lµn sãng"
nµy vÞ tÊt hä ®· cã thÓ tr«ng cËy ®−îc vµo toµn thÓ §u-ma,
hay Ýt ra lµ vµo ®a sè trong §u-ma. Ph¸i tù do thèng trÞ
t¹i §u-ma ®· nhiÒu lÇn høa víi nh©n d©n lµ sÏ triÖu tËp quèc
héi lËp hiÕn, nh−ng ch¼ng nh÷ng hä kh«ng gi÷ lêi høa ®ã,
mµ thËm chÝ còng kh«ng ®−êng hoµng vµ kiªn quyÕt ®Ò ra
yªu cÇu ®ã tr−íc §u-ma. Trong vÊn ®Ò nµy, çc ®¹i biÓu
c«ng nh©n chØ cã thÓ tin cËy phÇn nµo vµo Nhãm lao ®éng,
tøc çc ®¹i biÓu n«ng d©n. Cho nªn giai cÊp c«ng nh©n
kh«ng thÓ tù ®Æt cho m×nh nhiÖm vô ñng hé toµn thÓ §u-
ma ®−îc ⎯ v× ph¸i tù do Nga lµ nh÷ng ng−êi rÊt kh«ng
thÓ tin cËy ®−îc; tèt nhÊt lµ c«ng nh©n nªn tËp trung cè
g¾ng cña m×nh vµo viÖc ñng hé çc ®¹i biÓu n«ng d©n vµ
156 V. I. Lª-nin 157
thóc ®Èy hä hµnh ®éng hoµn toµn ®éc lËp, hµnh ®éng xøng
®¸ng lµ nh÷ng ®¹i diÖn ch©n chÝnh cña n«ng d©n çch m¹ng.
Giai cÊp v« s¶n ®· tá râ n¨ng lùc chiÕn ®Êu cña m×nh.
HiÖn thêi, hä tËp hîp lùc l−îng ®Ó b¾t ®Çu mét cuéc ®Êu
tranh quyÕt ®Þnh míi, nh−ng b¾t ®Çu cuéc ®Êu tranh ®ã
cïng víi n«ng d©n chø kh«ng ph¶i b»ng çch nµo kh¸c.
Do ®ã, çc ®¹i biÓu c«ng nh©n ®· cã lý khi kªu gäi giai cÊp vÊn ®Ò ruéng ®Êt
v« s¶n ®õng ®Ó cho bÊt cø ai khiªu khÝch vµ kh«ng cÇn vµ cuéc ®Êu tranh cho tù do
thiÕt th× kh«ng g©y ra nh÷ng vô xung ®ét lÎ tÎ víi çc kÎ
thï. M¸u cña giai cÊp v« s¶n rÊt quý nªn kh«ng thÓ ®Ó
ch¶y khi kh«ng cÇn thiÕt, khi kh«ng n¾m ch¾c ®−îc th¾ng lîi. VÊn ®Ò ruéng ®Êt ®· ®−îc tranh luËn ë §u-ma. Hai
ChØ cã quÇn chóng n«ng d©n, khi ®· nhËn râ sù bÊt lùc gi¶i ph¸p chÝnh cho vÊn ®Ò ®ã ®−îc ®Ò ra: gi¶i ph¸p cña
vµ nh−îc ®iÓm cña §u-ma hiÖn t¹i, míi cã thÓ lµ mét chç ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn vµ gi¶i ph¸p cña ph¸i "lao ®éng",
dùa v÷ng ch¾c cho c«ng nh©n, chç dùa nµy sÏ mang l¹i tøc lµ cña nh÷ng ®¹i biÓu n«ng d©n.
th¾ng lîi ch¾c ch¾n. Tuy nh÷ng ph¸n quyÕt vµ quyÕt ®Þnh VÒ nh÷ng gi¶i ph¸p ®ã, §¹i héi thèng nhÊt cña §¶ng
cña çc héi nghÞ c«ng nh©n vÒ mÆt tæ chøc giai cÊp c«ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, trong nghÞ quyÕt vÒ th¸i
nh©n ®Ó ®Êu tranh lµ rÊt cã Ých, nh−ng kh«ng thÓ lÊy ®ã ®é ®èi víi phong trµo n«ng d©n, ®· nhËn ®Þnh hoµn toµn
lµm chç dùa thùc sù ®Ó chèng l¹i kÎ thï ®· s½n sµng dïng ®óng ®¾n r»ng: "çc ®¶ng t− s¶n muèn lîi dông vµ chi phèi
b¹o lùc d· man nhÊt ®Ó tr¶ lêi nh÷ng yªu s¸ch cña nh©n phong trµo n«ng d©n; mét bän (ph¸i x· héi chñ nghÜa - çch
d©n. Tr¸i l¹i, giai cÊp c«ng nh©n ph¶i gi¶i thÝch cho c¶ quÇn m¹ng) th× nh»m phôc vô chñ nghÜa x· héi kh«ng t−ëng
chóng n«ng d©n hiÓu r»ng hä ®· lÇm khi hä thËt thµ ®Æt tiÓu t− s¶n, bän kh¸c (ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn) th× nh»m b¶o
hy väng vµo çc b¶n thØnh nguyÖn, çc ph¸n quyÕt, çc sù tån, ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh, chÕ ®é t− h÷u ruéng ®Êt
cÇu xin vµ çc lêi khiÕu n¹i. lín, vµ ®ång thêi nh»m lµm yÕu phong trµo çch m¹ng b»ng
HiÖn nay toµn bé t×nh h×nh diÔn ra ë n−íc Nga kh«ng çch ®−a ra nh÷ng nh−îng bé nhá ®Ó tho¶ m·n b¶n n¨ng
cho phÐp dïng nh÷ng bµi diÔn v¨n vµ nh÷ng cuéc biÓu quyÕt t− h÷u cña n«ng d©n".
®Ó gi¶i quyÕt cuéc tranh chÊp lín vÒ vËn mÖnh nh©n Chóng ta h·y nghiªn cøu ý nghÜa cña nghÞ quyÕt Êy
d©n ⎯ vÒ ruéng ®Êt vµ tù do. cña §¹i héi cña §¶ng d©n chñ - x· héi. §¶ng d©n chñ - lËp
hiÕn lµ mét ®¶ng cña bän nöa ®Þa chñ. Trong ®¶ng nµy
ViÕt ngµy 18 (31) th¸ng N¨m cã rÊt nhiÒu ®Þa chñ thuéc ph¸i tù do. §¶ng nµy cè g¾ng
1906
bªnh vùc lîi Ých cña bän ®Þa chñ, chØ cho n«ng d©n nh÷ng
nh−îng bé kh«ng thÓ tr¸nh ®−îc. Bän d©n chñ - lËp hiÕn
§¨ng ngµy 19 th¸ng N¨m 1906 Theo ®óng b¶n ®¨ng
hÕt søc cè g¾ng b¶o vÖ chÕ ®é t− h÷u ruéng ®Êt lín, kh«ng
ñng hé chñ tr−¬ng chuyÓn nh−îng tÊt c¶ ruéng ®Êt cña ®Þa
chñ cho n«ng d©n. Khi ñng hé chñ tr−¬ng cho n«ng d©n
158 V. I. Lª-nin VÊn ®Ò ruéng ®Êt vµ cuéc ®Êu tranh cho tù do 159
chuéc l¹i ruéng ®Êt, nghÜa lµ chñ tr−¬ng cho n«ng d©n x· héi chñ nghÜa - d©n tuý), gi÷a chñ tr−¬ng chuéc l¹i mét
mua ruéng ®Êt cña ®Þa chñ th«ng qua nhµ n−íc, bän d©n phÇn ruéng ®Êt (nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn) vµ chñ
chñ - lËp hiÕn t×m çch biÕn tÇng líp trªn trong n«ng d©n tr−¬ng tÞch thu tÊt c¶ ruéng ®Êt (nh÷ng ng−êi x· héi chñ
thµnh "®¶ng cña trËt tù". Kú thùc, mÆc dÇu viÖc chuéc l¹i nghÜa - çch m¹ng), nh−ng hä ngµy cµng xa ph¸i d©n chñ -
®−îc tæ chøc nh− thÕ nµo, gi¸ c¶ "c«ng b»ng" ®−îc Ên ®Þnh lËp hiÕn vµ ngµy cµng gÇn ph¸i "x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng".
ra sao, viÖc chuéc l¹i vÉn lµ viÖc dÔ chÊp nhËn h¬n ®èi §¹i héi cña §¶ng d©n chñ - x· héi nãi r»ng ph¸i "x· héi
víi n«ng d©n kh¸ gi¶ vµ lµ g¸nh nÆng cho n«ng d©n nghÌo. chñ nghÜa - çch m¹ng" lµ mét ®¶ng t− s¶n, mµ môc ®Ých
MÆc dÇu trªn giÊy tê cã ghi nh÷ng quy ®Þnh nh− thÕ nµo lµ môc ®Ých cña chñ nghÜa x· héi kh«ng t−ëng tiÓu t− s¶n,
vÒ viÖc çc c«ng x· chuéc l¹i ruéng ®Êt, v.v., trªn thùc nh− thÕ cã ®óng kh«ng ?
tÕ ruéng ®Êt tÊt nhiªn sÏ r¬i vµo tay nh÷ng ng−êi cã kh¶ Ta h·y xem b¶n dù ¸n cuèi cïng vÒ c¶i çch ruéng ®Êt 66
n¨ng chuéc l¹i ruéng ®Êt ®ã. Cho nªn, viÖc chuéc l¹i ruéng mµ ph¸i "x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng" ®· ®−a ra vµ h«m
®Êt chung quy lµ lµm t¨ng thªm thÕ lùc cho n«ng d©n giµu qua ®· ®−îc ®¨ng trªn tê "TruyÒn tin nh©n d©n" (sè 9) 67
b»ng çch lµm thiÖt h¹i ®Õn n«ng d©n nghÌo, chia rÏ giai cña hä. §ã lµ mét ®¹o luËt vÒ viÖc huû bá tÊt c¶ mäi quyÒn
cÊp n«ng d©n ®Ó do ®ã lµm yÕu cuéc ®Êu tranh cña hä nh»m t− h÷u ruéng ®Êt vµ vÒ "chÕ ®é sö dông b×nh qu©n ruéng
giµnh tù do hoµn toµn vµ toµn bé ruéng ®Êt. ViÖc chuéc ®Êt ®èi víi mäi ng−êi". T¹i sao ph¸i "x· héi chñ nghÜa - çch
l¹i ruéng ®Êt chung quy lµ lµm cho n«ng d©n kh¸ gi¶ l×a m¹ng" l¹i muèn thùc hiÖn viÖc sö dông b×nh qu©n ruéng
bá sù nghiÖp tù do, ®Ó ®i theo chÝnh quyÒn cò. Chuéc ®Êt"? V× hä muèn xo¸ bá sù kh¸c nhau gi÷a ng−êi giµu vµ
l¹i ruéng ®Êt tøc lµ bá tiÒn ra ®Ó tho¸t khái cuéc ®Êu tranh ng−êi nghÌo. §ã lµ mét nguyÖn väng cã tÝnh chÊt x· héi
cho tù do. Chuéc l¹i tøc lµ dïng tiÒn ®Ó l«i kÐo mét sè chñ nghÜa. TÊt c¶ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ®Òu muèn
chiÕn sÜ cña tù do ®i sang phÝa kÎ thï cña tù do. Chuéc nh− thÕ. Nh−ng cã nhiÒu lo¹i chñ nghÜa x· héi; thËm chÝ
l¹i ruéng ®Êt cña m×nh, ng−êi n«ng d©n kh¸ gi¶ trë thµnh trªn thÕ giíi cã chñ nghÜa x· héi t¨ng l÷, chñ nghÜa x· héi
mét ®Þa chñ nhá, vµ viÖc ng−êi ®ã ch¹y sang phÝa chÝnh tiÓu t− s¶n, chñ nghÜa x· héi v« s¶n.
quyÒn cò, chÝnh quyÒn cña bän ®Þa chñ vµ quan l¹i, sÏ lµ Chñ nghÜa x· héi tiÓu t− s¶n lµ giÊc m¬ cña ng−êi tiÓu
mét viÖc ®Æc biÖt dÔ dµng vµ l©u bÒn. chñ muèn xo¸ bá sù çch biÖt gi÷a ng−êi giµu vµ ng−êi
Bëi thÕ cho nªn §¹i héi cña §¶ng d©n chñ - x· héi ®· hoµn nghÌo. Chñ nghÜa x· héi tiÓu t− s¶n t−ëng r»ng cã thÓ lµm
toµn cã lý khi nãi r»ng §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn (®¶ng nöa cho tÊt c¶ mäi ng−êi trë thµnh nh÷ng ng−êi tiÓu chñ
®Þa chñ Êy) bªnh vùc nh÷ng biÖn ph¸p nh»m lµm yÕu phong "nh− nhau", kh«ng cã kÎ nghÌo, ng−êi giµu. Chñ nghÜa x·
trµo çch m¹ng, nghÜa lµ lµm yÕu cuéc ®Êu tranh giµnh héi tiÓu t− s¶n th¶o ra nh÷ng dù luËt vÒ viÖc sö dông b×nh
tù do. qu©n ruéng ®Êt ®èi víi mäi ng−êi. Nh−ng trªn thùc tÕ
B©y giê chóng ta h·y xem ph¸i "lao ®éng" hay lµ nh÷ng kh«ng thÓ nµo xo¸ bá ®−îc t×nh tr¹ng nghÌo khæ vµ bÇn
®¹i biÓu n«ng d©n ë §u-ma gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ruéng ®Êt nh− cïng theo ph−¬ng ph¸p mµ ng−êi tiÓu chñ muèn lµm.
thÕ nµo. Nh÷ng ng−êi nµy vÉn ch−a hoµn toµn lµm s¸ng râ Chõng nµo mµ quyÒn lùc cña tiÒn b¹c vµ cña t− b¶n cßn
quan ®iÓm cña hä. Hä ®øng gi÷a ®−êng: gi÷a ph¸i d©n tån t¹i, th× sÏ kh«ng thÓ cã viÖc sö dông b×nh qu©n ruéng
chñ - lËp hiÕn vµ ph¸i "x· héi chñ nghÜa -çch m¹ng" (®¶ng ®Êt. Kh«ng mét ®¹o luËt nµo trªn thÕ giíi nµy l¹i cã thÓ
160 V. I. Lª-nin VÊn ®Ò ruéng ®Êt vµ cuéc ®Êu tranh cho tù do 161
xo¸ bá ®−îc sù bÊt b×nh ®¼ng vµ bãc lét, nÕu kinh tÕ thÞ phßng nh÷ng ¶o t−ëng vÒ viÖc "sö dông b×nh qu©n". Muèn
tr−êng cßn tån t¹i, nÕu quyÒn lùc cña ®ång tiÒn vµ søc th¾ng trong cuéc ®Êu tranh ngµy nay ®Ó giµnh ruéng ®Êt vµ
m¹nh cña t− b¶n cßn ®−îc gi÷ v÷ng. ChØ cã tæ chøc mét tù do, n«ng d©n ph¶i hµnh ®éng hoµn toµn ®éc lËp vµ kh«ng
nÒn kinh tÕ lín x· héi ho¸ vµ cã kÕ ho¹ch, víi ®iÒu kiÖn lÖ thuéc vµo bän d©n chñ - lËp hiÕn. N«ng d©n kh«ng nªn
lµ toµn bé ruéng ®Êt, c«ng x−ëng vµ c«ng cô s¶n xuÊt ®Òu vïi ®Çu nghiªn cøu hÕt th¶y nh÷ng lo¹i dù ¸n vÒ chÕ ®é
thuéc quyÒn së h÷u cña giai cÊp c«ng nh©n, th× míi cã thÓ ruéng ®Êt. Chõng nµo chÝnh quyÒn cßn n»m trong tay chÝnh
chÊm døt ®−îc mäi sù bãc lét. Chñ nghÜa x· héi v« s¶n phñ chuyªn chÕ cò cña bän ®Þa chñ vµ quan l¹i, th× tÊt c¶
(chñ nghÜa M¸c) v× thÕ v¹ch trÇn mäi hy väng kh«ng cã c¨n nh÷ng dù ¸n Êy vÒ nh÷ng "®Þnh møc lao ®éng", vÒ viÖc
cø cña chñ nghÜa x· héi tiÓu t− s¶n cho r»ng cã thÓ thùc "sö dông b×nh qu©n", v. v., ®Òu lµ h·o huyÒn vµ v« dông.
hiÖn mét nÒn kinh tÕ nhá "b×nh qu©n", vµ thËm chÝ, nãi Çi mí nh÷ng môc vµ quy t¾c trong nh÷ng dù ¸n mµ chÝnh
chung, cã thÓ duy tr× nÒn kinh tÕ Êy d−íi chÕ ®é t− b¶n quyÒn cò sÏ vøt bá hoµn toµn hay sÏ dïng lµm mét ph−¬ng
chñ nghÜa. thøc míi ®Ó ®¸nh lõa n«ng d©n, çi mí ®ã chØ cã thÓ lµm
Giai cÊp v« s¶n gi¸c ngé hÕt søc ñng hé cuéc ®Êu tranh yÕu cuéc ®Êu tranh cña n«ng d©n giµnh ruéng ®Êt mµ th«i.
cña n«ng d©n giµnh l¹i tÊt c¶ ruéng ®Êt vµ toµn bé quyÒn Çc "dù ¸n vÒ chÕ ®é ruéng ®Êt" kh«ng gióp n«ng d©n dÔ
tù do, nh−ng hä còng khuyªn n«ng d©n ®Ò phßng mäi hy dµng hiÓu ®−îc ph−¬ng ph¸p lÊy l¹i ruéng ®Êt, tr¸i l¹i, khiÕn
väng h·o huyÒn. §−îc giai cÊp v« s¶n ñng hé, n«ng d©n cho hä khã mµ hiÓu ®−îc ®óng ®¾n vÊn ®Ò Êy. Nh÷ng dù
cã thÓ lËt ®æ toµn bé quyÒn lùc cña bän ®Þa chñ, hoµn toµn ¸n ®ã ®· che ®Ëy vÊn ®Ò quyÒn lùc cò cña chÝnh phñ quan
xo¸ bá chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ vµ nhµ liªu b»ng nh÷ng ®iÒu bÞa ®Æt quan liªu, nhá nhÆt vµ vôn
n−íc cña bän ®Þa chñ vµ quan l¹i. N«ng d©n cã thÓ xo¸ bá vÆt. Nã nhåi vµo ®Çu ãc ng−êi ta nh÷ng m¬ t−ëng vÒ nhµ
ngay c¶ chÕ ®é t− h÷u vÒ ruéng ®Êt nãi chung n÷a. TÊt cÇm quyÒn nh©n tõ trong khi trªn thùc tÕ nh÷ng nhµ cÇm
c¶ nh÷ng biÖn ph¸p Êy ®Òu cã lîi rÊt lín cho n«ng d©n, quyÒn d· man cò vÉn tån t¹i víi toµn bé b¹o lùc v« h¹n
cho c«ng nh©n vµ cho toµn thÓ nh©n d©n. Lîi Ých cña giai cña nã. Xin çc ngµi ®õng gië trß th¶o nh÷ng "dù ¸n vÒ
cÊp c«ng nh©n ®ßi hái hä ph¶i hoµn toµn nhÊt trÝ ñng hé chÕ ®é ruéng ®Êt" trªn giÊy tê n÷a; n«ng d©n sÏ gi¶i quyÕt
cuéc ®Êu tranh cña n«ng d©n. Nh−ng viÖc lËt ®æ mét çch vÊn ®Ò ruéng ®Êt mét çch dÔ dµng, mét khi nh÷ng trë lùc
triÖt ®Ó nhÊt quyÒn lùc cña bän ®Þa chñ vµ bän quan l¹i do chÝnh quyÒn cò g©y ra kh«ng cßn n÷a, tèt h¬n lµ çc
còng sÏ kh«ng hÒ lµm lung lay mét chót nµo quyÒn lùc ngµi h·y tËp trung mäi chó ý vµo cuéc ®Êu tranh cña n«ng
cña t− b¶n. ChØ trong mét x· héi kh«ng cã chÝnh quyÒn d©n nh»m trõ bá hoµn toµn tÊt c¶ nh÷ng trë lùc ®ã.
cña bän ®Þa chñ vµ quan l¹i th× míi cã thÓ gi¶i quyÕt
®−îc cuéc chiÕn ®Êu vÜ ®¹i vµ cuèi cïng cña giai cÊp v« s¶n chèng ViÕt ngµy 19 th¸ng N¨m
giai cÊp t− s¶n, cuéc chiÕn ®Êu ®Ó thµnh lËp chÕ ®é x· héi (1 th¸ng S¸u) 1906
chñ nghÜa. Theo ®óng b¶n ®¨ng
§ã lµ lý do t¹i sao nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi l¹i §¨ng ngµy 20 th¸ng N¨m 1906 trªn b¸o
kiªn quyÕt ®Êu tranh chèng l¹i c−¬ng lÜnh ph¶n béi cña bän trªn b¸o "Lµn sãng", sè 22
d©n chñ - lËp hiÕn vµ t¹i sao hä l¹i nh¾c n«ng d©n ph¶i ®Ò
162 Ph¸i G«-rª-m−-kin, ph¸i th¸ng M−êi 163
Tê "Thêi míi" viÕt tiÕp: çc diÔn gi¶ cña §¶ng d©n
chñ - lËp hiÕn "ph¶n ®èi m·nh liÖt nh÷ng biÖn ph¸p phi
ph¸p mµ nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm lao ®éng ®Ò ra" vµ "®·
thu ®−îc th¾ng lîi rùc rì". VÒ viÖc nh÷ng ng−êi thuéc
Nhãm lao ®éng rót lui ®Ò nghÞ cña m×nh, tê "Thêi míi"
Ph¸i g«-rª-m−-kin, nhËn xÐt: "Mäi viÖc ®· kÕt thóc b»ng sù tèt lµnh chung
ph¸i th¸ng m−êi vµ vµ b»ng sù th¾ng lîi lín cña ph¸p chÕ". Ph¸i G«-rª-m−-kin
h©n hoan mõng rì th¾ng lîi cña ph¸p chÕ ®ã, ®ã lµ ®iÒu tù
nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn nhiªn, kh«ng ai hy väng ë hä mét çi g× kh¸c. TiÕc thay
qu¸ nhiÒu ng−êi chê ®îi ë nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn.
H«m qua chóng t«i ®· chØ ra çi th¾ng lîi míi kh«ng "BÊt cø ®¹i biÓu nµo, ⎯ tê "Thêi míi" kÕt thóc, ⎯ mµ noi
vÎ vang cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®èi víi nh÷ng g−¬ng «ng A-la-®in th× ch¾c ch¾n lµ còng ®¸ng bÞ chª tr¸ch
ng−êi thuéc Nhãm lao ®éng trong §u-ma nhµ n−íc 1). lµ ®· cã tÝnh nhÑ d¹ kh«ng thÓ tha thø ®−îc".
Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®· buéc ph¸i lao ®éng rót Trong tê "Lêi nãi" cña ph¸i th¸ng M−êi «ng Ýp-p«-lÝt
lui viÖc hä ®Ò nghÞ kªu gäi nh©n d©n vµ th¶o luËn dù luËt G«-ph¬-stÕt-te quë tr¸ch nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn
xo¸ bá ¸n tö h×nh, mµ kh«ng tu©n theo nh÷ng thñ tôc khiÕn vµ d¹y hä nh− cha d¹y con: "Trong kh«ng khÝ b¾t ®Çu bèc
§u-ma biÕn thµnh çi ®u«i th¶m h¹i vµ bÊt lùc cña chÕ ®é lªn mïi çch m¹ng thùc sù". Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp
hiÕn kh«ng muèn çch m¹ng vµ ph¶i tá ra cÈn thËn. "Trong
quan liªu.
khi luËt ph¸p hiÖn hµnh cho phÐp dï chØ mét kh¶ n¨ng nµo
H«m nay ph¸i G«-rª-m−-kin68 cña tê "Thêi míi" vµ ph¸i
®ã ®Ó giµnh thªm nh÷ng thµnh qu¶ ph¸p lý hoµn toµn hîp
th¸ng M−êi cña tê "Lêi nãi" hoµn toµn chøng thùc sù ®¸nh
quy luËt trong lÜnh vùc chÝnh trÞ vµ x· héi víi quy luËt,
gi¸ Êy vÒ nh÷ng th¾ng lîi cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp
th× nghÜa vô thiªng liªng cña ®¹i biÓu tiªn tiÕn gi¸c ngé
hiÕn ®èi víi ph¸i lao ®éng. Tê "Thêi míi" viÕt: "Nhãm lao
ë §u-ma nhµ n−íc lµ lµm mét ph¸i ®èi lËp kiªn ®Þnh trªn
®éng ®Ò ra mét çi g×... ®i ng−îc l¹i ®iÒu lÖ tæ chøc §u- c¬ së ph¸p luËt chø kh«ng ph¶i lµ bÊt kÓ thÕ nµo còng cø
ma. Cô thÓ lµ nã yªu cÇu §u-ma nhµ n−íc chuyÓn sang g©y xung ®ét".
xÐt thùc chÊt cña dù luËt, råi tiÕn hµnh biÓu quyÕt mµ LËp tr−êng cña ph¸i G«-rª-m−-kin vµ cña ph¸i th¸ng
kh«ng cÇn tu©n theo thêi h¹n mét th¸ng, vµ do ®ã kh«ng M−êi lµ râ rµng. §· ®Õn lóc ®¸nh gi¸ mét çch râ rµng
®Ó cho bé tr−ëng Bé t− ph¸p cã kh¶ n¨ng ph¸t biÓu ý kiÕn h¬n, tØnh t¸o h¬n, lËp tr−êng cña nh÷ng ng−êi d©n chñ -
cña m×nh. BÊt cø ý ®Þnh nhá nµo nh»m biÓu thÞ lßng lËp hiÕn gÇn gòi víi hä.
khoan ®¹i ⎯ ng−êi Nga ®«i khi cã thiªn h−íng biÓu thÞ
lßng khoan ®¹i cã h¹i cho ph¸p chÕ, ⎯ nhÊt ®Þnh sÏ dÉn ViÕt ngµy 19 th¸ng N¨m
§u-ma tíi nh÷ng hµnh ®éng hiÓn nhiªn lµ vi ph¹m ph¸p (1 th¸ng S¸u) 1906
luËt víi tÊt c¶ nh÷ng hËu qu¶ g©y nªn bëi con ®−êng tr¬n
vµ dèc cña "chÕ ®é tiÒn tr¶m hËu tÊu". §¨ng ngµy 20 th¸ng N¨m 1906 Theo ®óng b¶n ®¨ng
_______________________________________ Ký tªn: N. L ⎯ n
1)
Xem tËp nµy, tr.150-151.
164 Tù do phª b×nh vµ thèng nhÊt hµnh ®éng 165
xem nh− thÕ lµ thÕ nµo: trong çc cuéc häp cña ®¶ng çc
®¶ng viªn cã quyÒn kªu gäi hµnh ®éng tr¸i víi quyÕt ®Þnh
cña ®¹i héi, ⎯ trong çc héi nghÞ réng r·i kh«ng "®−îc" hoµn
toµn tù do "ph¸t biÓu ý kiÕn ç nh©n" !!
Nh÷ng ng−êi th¶o nghÞ quyÕt hiÓu hoµn toµn kh«ng ®óng
Tù do phª b×nh t−¬ng quan gi÷a tù do phª b×nh trong néi bé ®¶ng vµ sù thèng
nhÊt hµnh ®éng cña ®¶ng. Trong ph¹m vi nh÷ng c¬ së cña
vµ thèng nhÊt hµnh ®éng 6 9 c−¬ng lÜnh cña ®¶ng, sù phª b×nh ph¶i ®−îc hoµn toµn
tù do (chóng ta h·y nhí l¹i dï chØ lµ lêi ph¸t biÓu cña
Ban biªn tËp nhËn ®−îc tê truyÒn ®¬n sau ®©y ký tªn Plª-kha-nèp vÒ vÊn ®Ò ®ã ë §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n
Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi d©n chñ - x· héi Nga) vµ kh«ng chØ trong çc cuéc häp cña
Nga: ®¶ng mµ c¶ trong çc héi nghÞ réng r·i. Ng¨n cÊm mét sù
phª b×nh nh− thÕ hoÆc mét "sù cæ ®éng" nh− thÕ (v× kh«ng
"XÐt thÊy mét sè tæ chøc ®¶ng ®· gîi lªn vÊn ®Ò giíi h¹n cña viÖc thÓ t¸ch phª b×nh víi cæ ®éng) lµ kh«ng thÓ ®−îc. Hµnh
tù do phª b×nh çc quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi ®¶ng, chó ý r»ng lîi ®éng chÝnh trÞ cña ®¶ng ph¶i nhÊt trÝ. Dï lµ trong çc héi
Ých cña giai cÊp v« s¶n Nga bao giê còng ®ßi hái mét sù thèng nghÞ réng r·i, hay trong çc cuéc häp cña ®¶ng hay trªn b¸o
nhÊt cao nhÊt trong s¸ch l−îc cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi
®¶ng ®Òu kh«ng ®−îc cã mét "lêi kªu gäi" nµo ph¸ ho¹i sù
Nga, vµ hiÖn nay sù thèng nhÊt hµnh ®éng chÝnh trÞ Êy cña çc bé
thèng nhÊt cña nh÷ng hµnh ®éng ®· ®−îc x¸c ®Þnh.
phËn cña ®¶ng ta lµ cÇn thiÕt h¬n bao giê hÕt, Ban chÊp hµnh trung
HiÓn nhiªn lµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· quy ®Þnh sù
−¬ng cho r»ng:
1) mäi ng−êi ®Òu ph¶i ®−îc hoµn toµn tù do ph¸t biÓu ý kiÕn ç tù do phª b×nh mét çch kh«ng chÝnh x¸c vµ qu¸ hÑp,
nh©n cña m×nh vµ b¶o vÖ quan ®iÓm riªng cña m×nh trªn b¸o cña ®¶ng cßn sù thèng nhÊt hµnh ®éng th× l¹i quy ®Þnh kh«ng chÝnh
vµ trong çc cuéc häp cña ®¶ng; x¸c vµ qu¸ réng.
2) trong çc héi nghÞ chÝnh trÞ réng r·i, çc ®¶ng viªn kh«ng ®−îc Chóng ta h·y lÊy mét vÝ dô. §¹i héi ®· quyÕt ®Þnh tham
tiÕn hµnh c«ng t¸c cæ ®éng tr¸i víi quyÕt ®Þnh cña ®¹i héi; gia bÇu cö vµo §u-ma. Cuéc bÇu cö lµ mét hµnh ®éng
3) trong nh÷ng héi nghÞ ®ã kh«ng mét ®¶ng viªn nµo ®−îc kªu hoµn toµn x¸c ®Þnh. Trong thêi gian bÇu cö (ch¼ng h¹n
gäi hµnh ®éng tr¸i víi quyÕt ®Þnh cña ®¹i héi, kh«ng ®−îc ®Ò nghÞ nh− ë Ba-cu hiÖn nay) bÊt cø ë ®©u, çc ®¶ng viªn
nh÷ng nghÞ quyÕt kh«ng phï hîp víi quyÕt ®Þnh cña ®¹i héi". (Nh÷ng còng tuyÖt ®èi kh«ng ®−îc phÐp cã mét lêi nµo kªu gäi
chç viÕt ng¶ ®Òu do chóng t«i).
kh«ng tham gia bÇu cö. Trong thêi gian ®ã còng kh«ng
LÊy nghÞ quyÕt Êy mµ xÐt vÒ thùc chÊt, chóng ta thÊy ®−îc phÐp "phª b×nh" quyÕt ®Þnh vÒ bÇu cö, v× trong thùc
cã rÊt nhiÒu ®iÒu qu¸i l¹. NghÞ quyÕt nãi r»ng: "trong çc tiÔn phª b×nh nh− thÕ th× sÏ ph¸ ho¹i thµnh tùu cña viÖc
cuéc häp cña ®¶ng" ®−îc "hoµn toµn tù do" ph¸t biÓu ý cæ ®éng bÇu cö. Tr¸i l¹i, khi cuéc bÇu cö ch−a Ên ®Þnh
kiÕn ç nh©n vµ phª b×nh (§ 1), cßn trong "çc héi nghÞ th× khi ®ã bÊt cø ë ®©u , çc ®¶ng viªn còng ®−îc phÐp
réng r·i" (§ 2) th× "kh«ng mét ®¶ng viªn nµo ®−îc kªu gäi phª b×nh quyÕt ®Þnh tham gia bÇu cö. §−¬ng nhiªn, viÖc
hµnh ®éng tr¸i víi quyÕt ®Þnh cña ®¹i héi". H·y suy nghÜ ¸p dông nguyªn t¾c ®ã trong thùc tiÔn ®«i khi còng g©y
166 V. I. Lª-nin 167
ra nh÷ng sù tranh c·i vµ nh÷ng sù hiÓu lÇm, nh−ng chØ

cã trªn c¬ së cña chÝnh nguyªn t¾c ®ã, mäi sù tranh c·i vµ
mäi sù hiÓu lÇm míi cã thÓ ®−îc gi¶i quyÕt mét çch vinh
dù ®èi víi ®¶ng. Nh−ng nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung
−¬ng th× l¹i t¹o ra mét çi g× kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc.
NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vÒ thùc chÊt
lµ kh«ng ®óng vµ tr¸i víi ®iÒu lÖ cña ®¶ng. Nguyªn t¾c
tËp trung d©n chñ vµ nguyªn t¾c tù trÞ cña çc c¬ quan ®Þa
Nh÷ng lêi khuyªn tåi 7 0
ph−¬ng chÝnh cã nghÜa lµ tù do phª b×nh hoµn toµn vµ ë
mäi n¬i, chØ cÇn sù phª b×nh ®ã kh«ng ph¸ ho¹i sù thèng
nhÊt hµnh ®éng ®· ®−îc x¸c ®Þnh, ⎯ vµ kh«ng cho phÐp Trªn tê "Ng−êi ®−a tin" 71, ®ång chÝ Plª-kha-nèp cã
tiÕn hµnh bÊt cø mét sù phª b×nh nµo ph¸ ho¹i hoÆc lµm viÕt mét bøc th− göi c«ng nh©n. §ång chÝ Êy khuyªn c«ng
trë ng¹i sù thèng nhÊt hµnh ®éng ®· ®−îc ®¶ng quyÕt ®Þnh. nh©n nªn hµnh ®éng nh− thÕ nµo. §ång chÝ Êy lËp luËn
Chóng t«i coi viÖc c«ng bè nghÞ quyÕt vÒ vÊn ®Ò quan nh− sau. ChÝnh phñ kh«ng ng¨n trë viÖc phª b×nh gay g¾t
träng ®ã mµ kh«ng cã bÊt cø mét sù th¶o luËn tr−íc nµo nhÊt ®èi víi §u-ma. Nã lµm nh− thÕ ®Ó lµm suy yÕu sù
cña b¸o chÝ ®¶ng vµ cña çc tæ chøc ®¶ng lµ mét sai lÇm ñng hé cña nh©n d©n ®èi víi §u-ma. ChÝnh phñ muèn khiªu
lín cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng; mét sù th¶o luËn nh− chiÕn c«ng nh©n khi c«ng nh©n ch−a ®−îc chuÈn bÞ. C«ng
thÕ gióp cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng tr¸nh ®−îc sai nh©n ph¶i ®¶ ph¸ kÕ ho¹ch cña chÝnh phñ. Hä kh«ng nªn
lÇm mµ chóng t«i ®· chØ ra. bèi rèi vÒ chç çc ®¶ng t− s¶n thèng trÞ trong §u-ma.
Chóng t«i kªu gäi tÊt c¶ çc tæ chøc ®¶ng giê ®©y th¶o Giai cÊp t− s¶n chiÕm −u thÕ trong §u-ma, ®ang ®ßi hái
luËn nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ tá râ tù do cho mäi ng−êi vµ ruéng ®Êt cho n«ng d©n. Cho nªn toµn
th¸i ®é cña m×nh ®èi víi nghÞ quyÕt ®ã. d©n ph¶i ñng hé §u-ma.
Trong lËp luËn ®ã cã lÉn lén nh÷ng çi ®óng vµ nh÷ng
çi sai. Chóng ta h·y ph©n tÝch mét çch b×nh tÜnh vµ tØ
"Lµn sãng", sè 22, Theo ®óng b¶n ®¨ng mØ nh÷ng t− t−ëng vµ nh÷ng lêi khuyªn cña ®ång chÝ
ngµy 20 th¸ng N¨m 1906 trªn b¸o "Lµn sãng" Plª-kha-nèp.
T− t−ëng thø nhÊt cña ®ång chÝ Plª-kha-nèp. ChÝnh phñ
kh«ng ng¨n trë viÖc phª b×nh gay g¾t nhÊt ®èi víi §u-ma
®Ó lµm suy yÕu sù ñng hé cña nh©n d©n ®èi víi §u-ma.
§iÒu ®ã cã ®óng kh«ng? Chóng ta h·y xem trong thêi
gian gÇn ®©y ë ®©u ®· vang lªn lêi phª b×nh gay g¾t nhÊt
®èi víi §u-ma? Trªn çc trang cña çc tê b¸o nh− "B¸o
Nª-va", "Sù nghiÖp nh©n d©n" 72, "Lµn sãng", råi trong çc
cuéc häp nh©n d©n. Giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa,
168 V. I. Lª-nin Nh÷ng lêi khuyªn tåi 169
nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn chiÕm ®a sè trong §u-ma, nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, vÒ cuéc ®Êu tranh ë bªn
®· tøc giËn ®iªn tiÕt lªn víi sù phª b×nh ®ã vµ ®Æc biÖt ngoµi §u-ma còng lµ mét sù kªu gäi cã h¹i, kªu gäi c«ng
lµ víi çc cuéc häp nh©n d©n ë Pª-tÐc-bua. Nh÷ng ng−êi nh©n lËp tøc chiÕn ®Êu. Giai cÊp t− s¶n vu khèng mét
d©n chñ - lËp hiÕn ®· ®i tíi chç ng¹c nhiªn kh«ng hiÓu çch cã ý thøc nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa, cßn Plª-
v× sao quan c¶nh s¸t kh«ng chó ý ®Õn çc cuéc mÝt-tinh cña kha-nèp th× do ph¹m sai lÇm trong viÖc ®¸nh gi¸ t×nh h×nh
nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa. chÝnh trÞ mµ gióp cho sù vu khèng ®ã.
ChÝnh phñ ®· hµnh ®éng nh− thÕ nµo? Nã ®· ®ãng cöa H·y xÐt ch¼ng h¹n tê "Lµn sãng" mµ giai cÊp t− s¶n
tê "Sù nghiÖp nh©n d©n" vµ tê "B¸o Nª-va", nã ®· ba lÇn ®−a nhiÕc m¾ng vµ phØ b¸ng nhiÒu nhÊt. B¸o "Lµn sãng" cã kªu
tê "Lµn sãng" ra tr−íc toµ ¸n. Nã ®· cÊm çc cuéc mÝt-tinh gäi lËp tøc chiÕn ®Êu kh«ng? Kh«ng, nã kh«ng kªu gäi. Giai
vµ tuyªn bè truy tè tr−íc ph¸p luËt vÒ téi tham dù cuéc cÊp t− s¶n ®· vu khèng tê "Lµn sãng?". Ngay tr−íc
mÝt-tinh ngµy 9 th¸ng N¨m t¹i nhµ cña Pa-ni-na. ®©y hai tuÇn tê "Lµn sãng" (sè 10) ®· nãi: "Chóng ta kh«ng
Do ®ã chóng ta thÊy râ r»ng ®ång chÝ Plª-kha-nèp sai. nªn thóc ®Èy (nghÜa lµ ®Èy nhanh, thóc, xóc tiÕn mét çch
§ång chÝ Êy ®· r¬i vµo mét sai lÇm rÊt lín. gi¶ t¹o) çc sù biÕn. §Èy nhanh sù bïng næ lóc nµy lµ
Giê ®©y chóng ta h·y xem t− t−ëng thø hai cña ®ång kh«ng cã lîi cho chóng ta. §ã lµ ®iÒu kh«ng nghi ngê g×
chÝ Plª-kha-nèp. ChÝnh phñ muèn khiªu chiÕn c«ng nh©n c¶"1). Nh− thÕ cã lÏ râ rµng chø? V× sao giai cÊp t− s¶n
khi c«ng nh©n ch−a ®−îc chuÈn bÞ. M¾c m−u khiªu khÝch l¹i vu khèng vµ phØ b¸ng nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa?
lµ kh«ng th«ng minh, giê ®©y mµ kªu gäi cÇm vò khÝ lµ V× r»ng nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ®· nãi sù thËt vÒ
kh«ng th«ng minh. tÝnh tÊt yÕu cña cuéc ®Êu tranh ë ngoµi §u-ma vµ vÒ viÖc
§ã lµ mét t− t−ëng ®óng. Nh−ng ®ång chÝ Plª-kha-nèp giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n sÏ tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh
tr×nh bµy t− t−ëng ®ã kh«ng ®Çy ®ñ ®Õn nçi ®· g©y nªn bÊt chÊp sù ph¶n béi cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa.
nh÷ng sù hiÓu lÇm hÕt søc cã h¹i. Cô thÓ lµ ®ång chÝ Êy H·y lÊy nghÞ quyÕt ®· ®−îc th«ng qua ë nhµ cña
quªn nãi thªm: mét lµ mäi hµnh ®éng cña chÝnh phñ vµ Pa-ni-na (nghÞ quyÕt ®ã ®· ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Lµn sãng",
toµn bé th¸i ®é cña nã ®èi víi §u-ma sÏ lµm cho mét sè 14 vµ trªn nhiÒu tê b¸o kh¸c 2)). NghÞ quyÕt ®ã cã kªu
cuéc ®Êu tranh míi bªn ngoµi §u-ma trë lªn kh«ng tr¸nh gäi lËp tøc chiÕn ®Êu kh«ng? Kh«ng, kh«ng kªu gäi. VËy
khái. Hai lµ ®ång chÝ Êy kh«ng chØ ra r»ng c«ng nh©n sÏ th× v× sao giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa vµ toµn thÓ nh÷ng
ph¶i cïng n«ng d©n tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh ®ã, bÊt chÊp ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn l¹i tøc ph¸t ®iªn lªn trong c¬n
giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa ®ang dao ®éng vµ ph¶n béi. giËn man rî ®èi víi nghÞ quyÕt ®ã? V× r»ng nghÞ quyÕt
Trong khi tr×nh bµy kh«ng ®Çy ®ñ mét t− t−ëng ®óng, ®ã nãi sù thËt, tr−íc hÕt v¹ch trÇn chÝnh phñ ("chÕ giÔu
Plª-kha-nèp kh«ng nhËn thøc ®−îc mét ®iÒu lµ ®ång chÝ Êy c¬ quan ®¹i biÓu nh©n d©n", "chuÈn bÞ tr¶ lêi b»ng vò lùc"),
®ang tiÕp tay cho giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa, giai sau ®ã l¹i v¹ch trÇn ph¸i tù do ("ph¶n ¸nh mét çch do
cÊp nµy ®· ®¹t ®−îc viÖc ng¨n cÊm çc cuéc mÝt-tinh cña dù vµ kh«ng ®Çy ®ñ nh÷ng yªu s¸ch cña nh©n d©n", "dao
nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa. Giai cÊp t− s¶n ra søc
_______________________________________
tr×nh bµy sù viÖc tùa hå nh− bÊt cø lêi nhËn xÐt nµo cña 1)
Xem tËp nµy tr.96.
nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa vÒ tÝnh chÊt v« dông cña 2)
Xem tËp nµy, tr.122-123.
®éng gi÷a tù do vµ chÝnh quyÒn cò"); ⎯ v× r»ng nghÞ quyÕt toµn kh«ng ®óng. Sai lÇm Êy cña ®ång chÝ Plª-kha-nèp cã ý
Êy kªu gäi ph¸i lao ®éng, nh÷ng ®¹i biÓu cña n«ng d©n nghÜa nh− thÕ nµo? Sai lÇm ®ã hÕt søc nguy hiÓm ®èi víi
hµnh ®éng mét çch kiªn quyÕt, hoµn toµn kh«ng phô thuéc giai cÊp v« s¶n vµ ®èi víi th¾ng lîi cña cuéc ®Êu tranh
vµo nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn; ⎯ cuèi cïng v× r»ng giµnh tù do. TÊt c¶ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ®Òu
nghÞ quyÕt ®ã c«ng khai nãi vÒ tÝnh tÊt yÕu cña cuéc ®Êu tranh ®ång ý r»ng cuéc ®Êu tranh ®ã sÏ ®−îc quyÕt ®Þnh ë ngoµi
cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ë ngoµi §u-ma. Giai cÊp t− s¶n ®· §u-ma, vµ nã cã thÓ bïng næ, thËm chÝ kh«ng kÓ chóng ta
xuyªn t¹c ý nghÜa cña nghÞ quyÕt Êy ®Ó tr×nh bµy nh÷ng muèn hay kh«ng, kh«ng ph¶i trong mét t−¬ng lai xa l¾m.
ng−êi x· héi chñ nghÜa lµ nh÷ng ng−êi kªu gäi mét çch Trong cuéc ®Êu tranh ®ã giai cÊp v« s¶n cã thÓ vµ ph¶i
kh«ng hîp lý lËp tøc chiÕn ®Êu vµ ®Ó lµm cho ng−êi ta ®i víi n«ng d©n, chø kh«ng tin giai cÊp t− s¶n tù do chñ
kh«ng chó ý ®Õn nh÷ng lêi buéc téi thùc sù nh»m chèng nghÜa, dao ®éng, ph¶n béi, hay ch¹y tõ phe nµy sang phe
giai cÊp t− s¶n. Giai cÊp t− s¶n ®· hµnh ®éng nh− vËy lµ kh¸c. Trong ®Êu tranh kh«ng cã g× nguy hiÓm h¬n lµ tin
v× hä hiÓu ®óng ®¾n lîi Ých cña hä. §ång chÝ Plª-kha-nèp vµo nh÷ng kÎ thay ®æi quan ®iÓm nh− chong chãng. Lµm
®· ph¹m sai lÇm, phô häa víi giai cÊp t− s¶n, v× ®ång chÝ thinh kh«ng nãi ®Õn tÝnh chÊt do dù, nh÷ng sù dao ®éng
Êy ®¸nh gi¸ kh«ng ®óng th¸i ®é thùc sù cña giai cÊp v« vµ nh÷ng sù ph¶n béi cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa
s¶n ®èi víi chÝnh phñ vµ ®èi víi giai cÊp t− s¶n. ngay tr−íc khi cã chuyÓn h−íng míi sang cuéc ®Êu tranh míi,
H·y xÐt t− t−ëng thø ba cña ®ång chÝ Plª-kha-nèp. chóng ta sÏ lµm h¹i cho giai cÊp v« s¶n vµ cho sù nghiÖp
"Giai cÊp t− s¶n trong §u-ma ®ang ®ßi hái tù do cho mäi cña tù do.
ng−êi vµ ruéng ®Êt cho n«ng d©n". §iÒu ®ã cã ®óng kh«ng? Giê ®©y, h·y xem t− t−ëng cuèi cïng hay lêi khuyªn
Kh«ng, ®ã chØ lµ mét nöa sù thËt, hoÆc thËm chÝ lµ mét cuèi cïng cña ®ång chÝ Plª-kha-nèp. "Toµn thÓ nh©n d©n
phÇn t− sù thËt. Giai cÊp t− s¶n kh«ng ®ßi hái mµ cÇu xin ph¶i nhÊt trÝ ñng hé §u-ma". C«ng nh©n kh«ng nªn bèi
chÝnh quyÒn cò. Trong §u-ma giai cÊp t− s¶n ®· cÊm nãi rèi vÒ chç çc ®¶ng t− s¶n thèng trÞ trong §u-ma.
®Õn "nh÷ng yªu s¸ch". Giai cÊp t− s¶n (nh÷ng ng−êi d©n §óng lµ c«ng nh©n kh«ng nªn v× thÕ mµ "bèi rèi". Hä
chñ - lËp hiÕn) ®ßi hái çi thø "tù do", ch¼ng h¹n nh− tù còng kh«ng v× thÕ mµ bèi rèi. Hä s½n sµng ñng hé giai
do b¸o chÝ, ®Ó cã thÓ b¾t vµo nhµ c¶i t¹o hoÆc ®−a ®i ®µy cÊp t− s¶n trong cuéc ®Êu tranh víi chÝnh phñ. Nh−ng vÊn
khæ sai v× ®¨ng nh÷ng diÔn v¨n cña nh÷ng ng−êi x· héi ®Ò lµ ë chç, ñng hé nh− thÕ nµo giai t− s¶n nµo trong
chñ nghÜa 1). Giai cÊp t− s¶n kh«ng yªu cÇu ruéng ®Êt cho cuéc ®Êu tranh nµo. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn quen
n«ng d©n mµ yªu cÇu b¸n mét phÇn ruéng ®Êt cho n«ng lµm thinh kh«ng nãi ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò ®ã, v× nh÷ng vÊn
d©n (v× chuéc còng lµ mét thø mua b¸n). Lµm thinh kh«ng ®Ò ®ã sÏ v¹ch trÇn tÝnh dao ®éng cña hä. §ång chÝ Plª-kha-
nãi ®Õn tÝnh chÊt kh«ng ®Çy ®ñ ®ã, tÝnh chÊt do dù ®ã
nèp, mét ng−êi d©n chñ - x· héi th× mÆt mòi nµo mµ l¹i
cña çc dù ¸n cña giai cÊp t− s¶n, sù dao ®éng ®ã cña
lµm thinh kh«ng nãi ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò ®ã.
nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, ®ång chÝ Plª-kha-nèp hµnh
ñng hé "§u-ma" nãi chung cã nghÜa lµ ñng hé §u-ma
®éng cã ®óng kh«ng? Kh«ng, ®ång chÝ Êy hµnh ®éng hoµn
d©n chñ - lËp hiÕn, v× nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn thèng
trÞ trong §u-ma. Ng−êi m¸c-xÝt kh«ng nªn coi §u-ma nh−
_______________________________________
1)
Xem "Lµn sãng", sè 22, bµi "Dù luËt khæ sai míi".
lµ c¬ quan ®¹i biÓu "nh©n d©n" nãi chung. Ng−êi m¸c-xÝt
ph¶i ph©n tÝch xem chÝnh nh÷ng giai cÊp nµo ®ang lÊy danh lËp hiÕn ®èi víi nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm lao ®éng, kªu
nghÜa §u-ma ®ã ®Ó nãi. gäi nh÷ng ng−êi nµy vøt bá sù ®ì ®Çu ®ã.
Cã thÓ ñng hé §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn nãi chung Giê ®©y, xin nãi mét vÊn ®Ò cuèi cïng: ñng hé
kh«ng? Kh«ng, kh«ng thÓ, v× giai cÊp v« s¶n ph¶i v¹ch nh− thÕ nµo vµ trong cuéc ®Êu tranh nµo ? Trong §u-ma,
trÇn vµ lªn ¸n mçi b−íc dao ®éng vµ kh«ng v÷ng vµng cña ñng hé mét ng−êi nµo ®ã cã nghÜa lµ bá phiÕu ñng hé
§u-ma. Trªn cïng mét trang b¸o ®· ®¨ng bµi cña ®ång ng−êi Êy. Nhãm c«ng nh©n, nh− mäi ng−êi ®Òu biÕt, ®·
chÝ Plª-kha-nèp, nh÷ng ®ång chÝ trong tê "Ng−êi ®−a tin" tõ chèi bá phiÕu ñng hé sù tr¶ lêi cña nh÷ng ng−êi d©n
viÕt: "bé phËn t¶ cña §u-ma (nghÜa lµ Nhãm lao ®éng vµ chñ - lËp hiÕn ("cña §u-ma" nãi chung) cho bøc th−. Çc
nhãm c«ng nh©n) ngoan ngo·n chÞu ®ùng sù ®ì ®Çu nhôc ®¹i biÓu c«ng nh©n ®· tõ chèi kh«ng nhÊt trÝ "ñng hé §u-ma".
nh· vµ ph¶n ®éng cña çc ngµi Mu-r«m-txÐp vµ §«n-g«-ru- ThÕ th× ph¶i ch¨ng ngay c¶ ë ®©y c«ng nh©n còng ®· ph¹m
cèp" (chñ tÞch §u-ma, c¶ hai ®Òu lµ ng−êi d©n chñ - lËp "sai lÇm"? NÕu ®ång chÝ Plª-kha-nèp nghÜ nh− thÕ th× ®ång
hiÕn). §ã lµ sù thËt. §ã lµ lêi lÏ thËt sù cña ng−êi x· chÝ Êy h·y nãi th¼ng ®iÒu ®ã ra, ⎯ nh÷ng ®iÒu nh− thÕ cÇn
héi chñ nghÜa. "Nh©n d©n" hoÆc giai cÊp v« s¶n cã thÓ ph¶i nãi kh«ng chót óp më.
nhÊt trÝ ñng hé çi "§u-ma" ®ang lµ c«ng cô ®ì ®Çu Mét sù ñng hé nghiªm tóc, mét sù ñng hé thËt sù sÏ
ph¶n ®éng cña ph¸i tù do ®èi víi nh÷ng ng−êi thuéc cã ë ngoµi §u-ma. §iÒu ®ã kh«ng tuú thuéc ë chóng ta mµ
Nhãm lao ®éng kh«ng? Kh«ng, kh«ng thÓ ñng hé vµ kh«ng tuú thuéc ë toµn bé tiÕn tr×nh cña sù biÕn, ë ngay b¶n
ñng hé. chÊt cña cuéc ®Êu tranh hiÖn nay, v× ®ã lµ cuéc ®Êu tranh
Trong §u-ma cã hai ®¶ng t− s¶n chñ yÕu: nh÷ng ng−êi kh«ng ph¶i cña §u-ma víi néi çc mµ cña nh©n d©n víi
d©n chñ - lËp hiÕn vµ nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm lao chÝnh quyÒn cò. Gäi "sù ñng hé §u-ma" nh− thÕ chØ lµ mét
®éng. Nh÷ng ng−êi thø nhÊt lµ giai cÊp t− s¶n tho¶ hiÖp, "sù ñng hé" th«i th× thËt lµ kú qu¸i vµ kh«ng ®óng. §ã sÏ
ph¶n béi, râ rµng chuÈn bÞ c©u kÕt víi chÕ ®é chuyªn chÕ, lµ mét cuéc ®Êu tranh cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ë ngoµi
râ rµng kh«ng cã n¨ng lùc tiÕn hµnh mét cuéc ®Êu tranh §u-ma; giai cÊp v« s¶n ph¶i b¾t ®Çu cuéc ®Êu tranh ®ã
kiªn quyÕt. Nh÷ng ng−êi thø hai lµ giai cÊp tiÓu t− s¶n, chØ cïng víi n«ng d©n mµ th«i; mÆc cho giai cÊp t− s¶n
cã lao ®éng, bÞ ¸p bøc ghª gím, ®ang −íc m¬ chia ®Òu tù do chñ nghÜa, d©n chñ - lËp hiÕn "trong §u-ma" lung lay,
ruéng ®Êt, cã n¨ng lùc tiÕn hµnh mét cuéc ®Êu tranh hy dao ®éng, ph¶n béi vµ ve v·n ph¸i ph¶n ®éng nh− thÕ
sinh quªn m×nh, kiªn quyÕt nhÊt, bÞ ®Èy tíi cuéc ®Êu tranh nµo, giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n còng sÏ th¾ng lîi trong
®ã bëi toµn bé tiÕn tr×nh cña sù biÕn vµ bëi toµn bé hµnh cuéc ®Êu tranh ®ã.
®éng cña chÝnh phñ. Giai cÊp v« s¶n ph¶i "lËp tøc" ñng hé Giê ®©y chóng ta thÊy nh÷ng lêi khuyªn cña ®ång chÝ
giai cÊp t− s¶n nµo? ñng hé thø giai cÊp t− s¶n thø hai, Plª-kha-nèp nãi víi giai cÊp c«ng nh©n lµ tåi nh− thÕ nµo.
®ång thêi nh¾c nhë "nh©n d©n" ph¶i ®Ò phßng tÝnh kh«ng §¹i héi thèng nhÊt cña §¶ng d©n chñ - x· héi chóng ta
ch¾c ch¾n cña lo¹i giai cÊp t− s¶n thø nhÊt. Giai cÊp v« ®· ph¹m mét sai lÇm nµo ®ã, khi ®Èy ®¶ng dÞch sang h÷u
s¶n ph¶i ñng hé vµ sÏ ñng hé nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm chót Ýt vµ ®¸nh gi¸ kh«ng ®Çy ®ñ nguy c¬ cña bÖnh say mª
lao ®éng chèng nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, b»ng çch ñng hé nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn. §ång chÝ Plª-kha-
v¹ch trÇn "sù ®ì ®Çu ph¶n ®éng" cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - nèp ph¹m sai lÇm lín ch¹y qu¸ xa vÒ phÝa h÷u, kªu gäi
174 V. I. Lª-nin 175
giai cÊp v« s¶n ñng hé hoµn toµn, toµn bé vµ kh«ng ®iÒu kiÖn
nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vµ §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn.
ViÕt ngµy 20 th¸ng N¨m

(2 th¸ng S¸u) 1906
Nh÷ng lêi bµn t¸n vµ
nh÷ng lêi ®ån ®¹i vÒ
viÖc gi¶i t¸n §u-ma nhµ n−íc
Çc b¸o ®· ®¨ng b¶n tin ng¾n cña tê "TruyÒn tin cña
chÝnh phñ" 73 vÒ viÖc dù ®Þnh gi¶i t¸n §u-ma nhµ n−íc
ngµy 15 th¸ng S¸u ®Ó nghØ hÌ ! HiÖn nay ®iÖn b¸o cña çc
h·ng th«ng tÊn l¹i c¶i chÝnh tin tøc ®ã, nh−ng c¶i chÝnh,
nh− tê "Ng«n luËn" nãi ®óng, mét çch mËp mê n−íc ®«i,
mµ kh«ng lµm cho ai tin ®−îc vÒ mét ®iÓm nµo.
Kh¶ n¨ng qua mét vµi tuÇn sÏ gi¶i t¸n §u-ma ®Ó "nghØ
hÌ" vÉn tån t¹i. Do ®ã vÊn ®Ò §u-ma cã bÞ gi¶i t¸n kh«ng
mµ tê "Ng−êi ®−a tin" ®Ò ra, rÊt ®¸ng chó ý. Tê "Ng−êi ®−a
tin" dÉn lêi cña «ng R«-®i-tsÐp nãi trong §u-ma nhµ n−íc:
"chóng ta sÏ kh«ng bao giê tù gi¶i t¸n chõng nµo chóng
ta ch−a lµm trßn çi mµ v× ®ã ng−êi ta ®· bÇu chóng ta
vµo ®©y", vµ lêi cña mét ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn kh¸c
lµ ngµi Grª-®ª-xcun: "ë §u-ma trong cuéc ®Êu tranh ®ã
(víi chÝnh phñ) vÉn cßn mét nguån hÕt søc quan träng ⎯
quyÒn lËp ph¸p cña nã vµ, chØ cã sau khi dïng hÕt nguån
®ã råi th× §u-ma míi cã quyÒn rót lui vµ tuyªn bè víi
nh©n d©n sù bÊt lùc cña m×nh".
Tê "Ng−êi ®−a tin" hy väng r»ng «ng R«-®i-tsÐp ®Ò
nghÞ "mét çch nghiªm tóc" víi §u-ma nhµ n−íc ®õng tù
gi¶i t¸n, nÕu chÝnh phñ gi¶i t¸n nã. Cho nªn tê "Ng−êi
®−a tin" quyÕt t©m ñng hé R«-®i-tsÐp chèng l¹i Grª-®ª-
xcun. §ång thêi tê "Ng−êi ®−a tin" nãi víi mét th¸i ®é
176 V. I. Lª-nin Nh÷ng lêi bµn t¸n vµ nh÷ng lêi ®ån ®¹i vÒ viÖc gi¶i t¸n §u-ma 177
khinh miÖt hoµn toµn chÝnh ®¸ng vÒ triÓn väng: "chÊt ®èng d©n chñ - lËp hiÕn "chÊt ®èng ph¸p luËt", nãi theo çch
ph¸p luËt" (chóng t«i xin thªm: mét phÇn lµ ph¸p luËt hoµn nãi rÊt tróng vµ ¸c ®éc cña tê "Ng−êi ®−a tin".
toµn cã tÝnh chÊt khæ dÞch, mét phÇn lµ ph¸p luËt dÌ dÆt
vµ kh«ng qu¶ quyÕt), "chØ ®Ó sau ®ã chøng minh tr−íc toµn ViÕt ngµy 20 th¸ng N¨m
thÓ nh©n d©n sù bÊt lùc cña m×nh vµ rót lui". (2 th¸ng S¸u ) 1906
Chóng t«i rÊt vui mõng vÒ viÖc çc ®ång chÝ cña tê
"Ng−êi ®−a tin" thõa nhËn nh− thÕ vai trß lè bÞch vµ bÇn §¨ng ngµy 21 th¸ng N¨m 1906 Theo ®óng b¶n ®¨ng
tiÖn cña §u-ma, nÕu nã chØ "chÊt ®èng ph¸p luËt", "chøng trªn b¸o "Lµn sãng", sè 23 trªn b¸o
minh sù bÊt lùc cña m×nh". Chóng t«i còng vui mõng r»ng
çc ®ång chÝ cña tê "Ng−êi ®−a tin" cho lµ chØ cã g¾n liÒn
víi viÔn c¶nh §u-ma tõ chèi tù gi¶i t¸n th× míi cã thÓ nãi
vÒ §u-ma nh− lµ mét "trung t©m tËp hîp nh÷ng lùc l−îng
nh©n d©n, lµ h¹t nh©n mµ xung quanh ®ã tæ chøc cña çc lùc
l−îng Êy ®−îc h×nh thµnh vµ phong trµo ®−îc thèng nhÊt
l¹i". Chóng ta s½n sµng thõa nhËn r»ng §u-ma tõ chèi
kh«ng chÞu h¹n chÕ ë c¬ së ph¸p luËt th× sÏ cã thÓ phôc
vô phong trµo nhiÒu h¬n hiÖn nay. Nh−ng cho tíi nay chóng
ta chØ thÊy §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn ®Êu tranh víi nh÷ng
m−u toan dÌ dÆt cña nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm lao ®éng
®Þnh ®i vµo con ®−êng ®ã. Vµ chóng t«i kh«ng "hy väng"
r»ng «ng R«-®i-tsÐp ®· nãi "mét çch nghiªm tóc". Ngoµi
ra, chóng t«i nghÜ r»ng nÕu çc ngµi R«-®i-tsÐp cã n¨ng lùc
dï chØ mét lóc nµo ®ã, ®i ra khái c¬ së ph¸p luËt vµ dïng
mét thñ ®o¹n gièng nh− kiÓu tõ chèi tù gi¶i t¸n, th× kh«ng
nªn ®Ó cho chÝnh phñ lùa chän mét thêi c¬ nh− thÕ. Tõ
chèi tù gi¶i t¸n lµ lùa chän mét thêi c¬ cho cuéc xung
®ét quyÕt ®Þnh, thêi c¬ ®ã tuú thuéc ë chÝnh phñ, v× chÝnh
phñ sÏ ban bè lÖnh gi¶i t¸n §u-ma. Trong khi ®ã kÎ nµo
muèn lùa chän thêi c¬ tèt nhÊt cho cuéc xung ®ét (tøc
nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm lao ®éng, v× chóng ta kh«ng cã
quyÒn hy väng ë nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn) th× ph¶i
tiÕn hµnh c«ng viÖc nh− thÕ nµo ®Ó tù m×nh lùa chän thêi
c¬ ®ã, chø kh«ng ®Ó cho chÝnh phñ lùa chän thêi c¬ ®ã.
V× cã kh¶ n¨ng lµ chÝnh phñ sÏ kh«ng ng¨n c¶n nh÷ng ng−êi
178 Cau-xky bµn vÒ §u-ma nhµ n−íc 179
ghÐt c¬ quan ®¹i biÓu nh©n d©n, vµ ®· quyÕt ®Þnh tÈy chay
nã vµ kh«ng tham gia vËn ®éng bÇu cö".
Cau-xky kh«ng thÊy cã g× lµ l¹ trong s¸ch l−îc cña "chñ
nghÜa Bl¨ng-ki" vµ "chñ nghÜa v« chÝnh phñ". §ång chÝ
Plª-kha-nèp vµ tÊt c¶ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch mµ suy nghÜ
vÒ ®iÒu ®ã th× cã Ých biÕt bao, cã ph¶i kh«ng?
Cau-xky bµn vÒ §u-ma nhµ n−íc 7 4 "Hoµn toµn kh«ng cã g× lµ l¹, ⎯ Cau-xky viÕt tiÕp ⎯ nÕu
®a sè çc ®ång chÝ Nga cña chóng ta cho r»ng ®Êu tranh
®Ó lµm thÊt b¹i §u-ma nµy vµ ®Ó triÖu tËp ®−îc quèc
Cuèn s¸ch míi cña C. Cau-xky: "§u-ma nhµ n−íc" (nhµ héi lËp hiÕn th× hîp lý h¬n lµ tham gia vËn ®éng bÇu cö
xuÊt b¶n "A-mi-ran", Xanh Pª-tÐc-bua. 1906, gi¸ 3 c«-pÕch) ®Ó sau ®ã tham gia §u-ma".
®· xuÊt b¶n. V¹ch ra mét sè t− t−ëng cña t¸c gi¶ nãi vÒ Tõ ®ã rót ra mét kÕt luËn râ rµng. Nh÷ng ng−êi m¸c-
nh÷ng vÊn ®Ò tranh c·i cña §¶ng d©n chñ - x· héi Nga lµ xÝt ph¶i gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò lÞch sö cô thÓ c¨n cø vµo
mét ®iÒu v« cïng thó vÞ. Tr−íc hÕt lµ vÒ viÖc tÈy chay viÖc ph©n tÝch tØ mØ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ tr−íc
§u-ma. §−¬ng nhiªn, ®éc gi¶ biÕt nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· m¾t, chø kh«ng ph¶i c¨n cø vµo nh÷ng lêi nãi su«ng vÒ
héi çnh h÷u cña chóng ta ®· vµ ®ang tr¸nh vÊn ®Ò ®ã sù ®èi lËp cña chñ nghÜa Bl¨ng-ki ⎯ chñ nghÜa v« chÝnh
b»ng mét biÖn ph¸p rÎ tiÒn nh− thÕ nµo. Hä lËp luËn mét phñ, v.v..
çch gi¶n ®¬n. Tham gia ®Êu tranh nghÞ tr−êng lµ chñ nghÜa Trong khi ë n−íc ta, trong nh÷ng ng−êi d©n chñ - x·
d©n chñ - x· héi, kh«ng tham gia lµ chñ nghÜa v« chÝnh héi cã çi mèt lµ theo ®u«i nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn
nh¾c l¹i r»ng tÈy chay lµ mét sai lÇm, th× Cau-xky ph©n
phñ. Do ®ã tÈy chay lµ sai lÇm vµ nh÷ng ng−êi b«n-sª-
tÝch çc vÊn ®Ò mét çch hoµn toµn kh«ng thiªn vÞ, vµ trong
vÝch lµ ng−êi v« chÝnh phñ. Ch¼ng h¹n nh− ®ång chÝ
t− t−ëng kh«ng cã mét çi g× gièng víi kÕt luËn nh− thÕ.
Nª-g«-rÐp, mét ng−êi gäi lµ d©n chñ - x· héi ®· lËp
¤ng kh«ng véi v· cói m×nh mét çch n« lÖ tr−íc viÖc
luËn nh− thÕ. Mét bän ®ång t×nh víi ®ång chÝ Êy còng lËp triÖu tËp §u-ma, mÆc dï «ng ®· viÕt cuèn s¸ch nµy vµo lóc
luËn nh− thÕ. sù thÊt b¹i trong m−u toan "lµm thÊt b¹i §u-ma" ®· trë
Cau-xky lµ mét ng−êi m¸c-xÝt. Cho nªn «ng ta lËp luËn thµnh sù thùc. Nh−ng Cau-xky kh«ng ph¶i lµ h¹ng ng−êi
mét çch kh¸c. ¤ng ta cho lµ cÇn ph¶i xÐt nh÷ng ®iÒu kiÖn véi v· hèi hËn vµ thõa nhËn "sai lÇm" sau mçi thÊt b¹i
lÞch sö cô thÓ cña n−íc Nga, chø kh«ng cÇn ph¶i lÆp l¹i (dï lµ thÊt b¹i th¸ng Ch¹p ch¼ng h¹n). Cau-xky biÕt r»ng
nh÷ng lêi s¸o rçng ®èi víi ng−êi ¢u. thÊt b¹i trong ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n quyÕt kh«ng
"Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nh− thÕ, ⎯ Cau-xky viÕt sau khi ph¶i bao giê còng cã nghÜa lµ "sai lÇm" cña giai cÊp v« s¶n.
®· ph¸c qua mét çch v¾n t¾t chÕ ®é §u-ba-xèp, ⎯ trong Mét ®o¹n quan träng kh¸c trong cuèn s¸ch cña Cau-xky
nh÷ng ®iÒu kiÖn nh− thÕ kh«ng cã g× lµ l¹ nÕu ®a sè nh÷ng ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò ai, nghÜa lµ nh÷ng giai cÊp nµo hay nh÷ng
®ång chÝ Nga cña chóng ta ®· coi §u-ma ®−îc triÖu tËp tËp ®oµn nµo trong x· héi, cã thÓ giµnh ®−îc th¾ng lîi
b»ng çch ®ã ch¼ng qua chØ lµ mét sù gi¶ m¹o ®¸ng c¨m trong cuéc çch m¹ng Nga hiÖn nay. Cau-xky viÕt: "N«ng
180 V. I. Lª-nin Cau-xky bµn vÒ §u-ma nhµ n−íc 181
d©n vµ giai cÊp v« s¶n sÏ ®Èy çc ®¹i biÓu §u-ma sang t¶ "xa l¸nh" §u-ma hoÆc thËm chÝ xua ®uæi §u-ma, tùa hå
ngµy cµng kiªn quyÕt h¬n vµ th¼ng çnh h¬n" (çc ®ång chÝ hä kh«ng muèn biÕt ®Õn §u-ma, th× kÎ ®ã nãi kh«ng ®óng.
trong tê "B¸o Nª-va", nh÷ng ng−êi ®· t¸n d−¬ng sù "anh Ngay trong §¹i héi thèng nhÊt, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch
minh" cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, çc ®ång chÝ ®· ®−a ra mét nghÞ quyÕt trong ®ã cã nãi:
h·y nhí lÊy ®iÒu Êy!), "sÏ ngµy cµng cñng cè çnh t¶ trong "§¶ng d©n chñ - x· héi ph¶i lîi dông §u-ma nhµ n−íc vµ
§u-ma, sÏ ngµy cµng lµm yÕu vµ lµm tª liÖt nh÷ng ®èi sù xung ®ét cña §u-ma víi chÝnh phñ hay nh÷ng sù xung
thñ cña m×nh cho tíi khi hä hoµn toµn chiÕn th¾ng nh÷ng ®ét trong néi bé §u-ma, ®ång thêi ®Êu tranh víi nh÷ng
®èi thñ ®ã" (tr.8). phÇn tö ph¶n ®éng trong §u-ma, bãc trÇn th¼ng tay tÝnh
Nh− vËy, Cau-xky hy väng r»ng n«ng d©n vµ giai cÊp kh«ng triÖt ®Ó vµ tÝnh dao ®éng cña nh÷ng ng−êi d©n chñ -
v« s¶n sÏ chiÕn th¾ng trong cuéc çch m¹ng Nga hiÖn t¹i. lËp hiÕn, ®Æc biÖt chó ý ®i s¸t nh÷ng phÇn tö cña ph¸i
Çc ®ång chÝ men-sª-vÝch cã gi¶i thÝch cho chóng ta hiÓu d©n chñ çch m¹ng n«ng d©n, thèng nhÊt hä l¹i, ®em hä
sù kh¸c nhau gi÷a chuyªn chÝnh d©n chñ - çch m¹ng cña ®èi lËp víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, ñng hé nh÷ng
giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n víi th¾ng lîi cña hä lµ ë chç
hµnh ®éng nµo cña hä phï hîp víi lîi Ých cña giai cÊp v«
nµo kh«ng? Cã buéc téi Cau-xky lµ ph¹m ph¶i chñ nghÜa
s¶n"1), vµ v. v..
Bl¨ng-ki hay t− t−ëng D©n ý v× «ng ®· cã t− t−ëng cho
KÎ nµo muèn ph¸n ®o¸n vÒ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch
r»ng n«ng d©n vµ giai cÊp v« s¶n chø kh«ng ph¶i giai cÊp
c¨n cø vµo nh÷ng nghÞ quyÕt cña hä chø kh«ng ph¶i c¨n
t− s¶n cã thÓ th¾ng lîi trong çch m¹ng t− s¶n kh«ng?
cø vµo nh÷ng lêi bËy b¹ cña bän Nª-g«-rÐp, th× kÎ ®ã sÏ
KÎ nµo muèn suy nghÜ vÒ vÊn ®Ò ®ã th× sÏ tiÕn gÇn ®Õn
thÊy r»ng gi÷a Cau-xky vµ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch kh«ng
chç hiÓu ®−îc sai lÇm c¨n b¶n cña nh÷ng ng−êi men-sª-
cã sù bÊt ®ång ý kiÕn nµo vÒ vÊn ®Ò §u-ma nhµ n−íc.
vÝch, lµ nh÷ng ng−êi bao giê còng cã khuynh h−íng cho
Trong cuèn s¸ch nãi trªn Cau-xky hoµn toµn kh«ng nãi
r»ng trong çch m¹ng t− s¶n chØ cã thÓ nãi ®Õn sù l·nh ®¹o
®Õn ®¶ng ®oµn nghÞ viÖn cña §¶ng d©n chñ - x· héi trong
cña giai cÊp t− s¶n, do ®ã bao giê còng sî t− t−ëng n«ng
§u-ma.
d©n vµ giai cÊp v« s¶n giµnh chÝnh quyÒn (mµ th¾ng lîi
trong çch m¹ng chÝnh lµ giµnh chÝnh quyÒn). "TruyÒn tin ®êi sèng", sè 6,
T− t−ëng quan träng vµ quý b¸u thø ba cña C. Cau-xky ngµy 23 th¸ng N¨m 1906 Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn
lµ t− t−ëng vÒ t¸c dông cña §u-ma nh− mét trung t©m Ký tªn: N. Lª-nin t¹p chÝ "TruyÒn tin ®êi sèng"
míi, nh− mét b−íc quan träng trong sù nghiÖp tæ chøc
phong trµo. Cau-xky nãi: "Kh«ng kÓ §u-ma ®i theo h−íng
nµo, nh÷ng sù thóc ®Èy trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp, cè ý hay v«
t×nh mµ hiÖn nay nã ®em l¹i cho çch m¹ng, còng sÏ ph¸t
sinh t¸c dông ®ång thêi kh¾p n−íc Nga vµ sÏ ®ång thêi
g©y nªn ph¶n t¸c dông kh¾p mäi n¬i".
§iÒu ®ã lµ hoµn toµn ®óng. KÎ nµo hiÖn nay g¸n cho
_______________________________________
1)
Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t.12,
nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch çi t− t−ëng tùa hå hä ®Ò nghÞ tr.449.
182 Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn 183
bÌ lò thËm chÝ ®«i lóc còng hîp nhÊt víi nh÷ng ng−êi
d©n chñ - lËp hiÕn trong viÖc ph¶n ®èi chÝnh quyÒn cò, nh−ng
c¶ ®Õn nh÷ng ng−êi dÔ say mª víi bÊt cø "sù ph¶n ®èi"
nµo còng kh«ng v× thÕ mµ quªn b¶n chÊt thËt sù cña §¶ng
th¸ng M−êi.
Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn,
§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lµ mét ®¶ng chñ yÕu thuéc lo¹i
nh÷ng ng−êi thuéc nhãm h×nh thø hai. §¶ng ®ã kh«ng ®Æc biÖt liªn hÖ víi mét giai
lao ®éng vµ ®¶ng c«ng nh©n cÊp nµo ®ã cña x· héi t− s¶n, nh−ng dï sao nã vÉn cã tÝnh
chÊt t− s¶n tõ ®Çu ®Õn cuèi. Lý t−ëng cña nã lµ mét
x· héi t− s¶n cã quy cñ, kh«ng cßn chÕ ®é n«ng n«, trong
Dï sao sù ®¹i diÖn nh©n d©n trong §u-ma nhµ n−íc cã ®ã ®Ó chèng l¹i sù x©m ph¹m cña giai cÊp v« s¶n ph¶i cã
do luËt bÇu cö vµ t×nh h×nh bÇu cö mµ bÞ bãp mÐo ®i nh− sù b¶o hé nh−... th−îng nghÞ viÖn, qu©n ®éi th−êng trùc,
thÕ nµo ch¨ng n÷a, nã còng vÉn cung cÊp kh«ng Ýt tµi liÖu chÕ ®é quan l¹i kh«ng do bÇu cö, nh÷ng ®¹o luËt khæ sai
cho viÖc nghiªn cøu chÝnh s¸ch cña çc giai cÊp kh¸c nhau ë vÒ b¸o chÝ, v. v.. §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lµ ®¶ng nöa ®Þa
Nga. Vµ nã gióp söa ch÷a nh÷ng çch nh×n sai lÇm hoÆc chñ. Nã m¬ −íc ®−îc tho¸t khái çch m¹ng. Nã khao kh¸t
hÑp hßi vÒ vÊn ®Ò ®ã. c©u kÕt víi chÝnh quyÒn cò. Nã sî tÝnh chñ ®éng çch m¹ng
Sù chÝnh x¸c cña viÖc ph©n chia çc ®¶ng t− s¶n thµnh cña nh©n d©n. TÝnh dao ®éng vµ tÝnh kh«ng kiªn ®Þnh cña
ba lo¹i h×nh chñ yÕu mµ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· b¶o ®¶ng Êy ngµy cµng béc lé râ rÖt tïy theo sù ph¸t triÓn cña
vÖ trong dù th¶o nghÞ quyÕt cña m×nh ®−a ra tr−íc §¹i ho¹t ®éng chÝnh trÞ c«ng khai cña ®¶ng Êy, ®Æc biÖt lµ ë
héi thèng nhÊt 1), ngµy cµng trë nªn râ rµng. Ph¸i th¸ng trong §u-ma nhµ n−íc. Do ®ã, luËn ®iÖu ñng hé nh÷ng
M−êi, nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, nh÷ng ng−êi d©n ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn cña nh÷ng ng−êi thiÓn cËn, lo¸
chñ çch m¹ng hay nh÷ng ng−êi d©n chñ n«ng d©n ⎯ ®ã lµ m¾t v× thµnh tÝch t¹m thêi, kh«ng bao giê cã ®−îc sù
ba lo¹i h×nh chñ yÕu. HiÓn nhiªn lµ kh«ng thÓ tr«ng mong h−ëng øng réng r·i trong giai cÊp c«ng nh©n.
sù ®oµn kÕt hoµn toµn vµ triÖt ®Ó cña çc ®¶ng ph¸i thuéc Lo¹i h×nh thø ba cña ®¶ng t− s¶n lµ nh÷ng ng−êi thuéc
mçi lo¹i h×nh: çc giai cÊp kh¸c nhau cña x· héi Nga võa Nhãm lao ®éng, nghÜa lµ nh÷ng ®¹i biÓu n«ng d©n ë §u-ma
míi b¾t ®Çu ho¹t ®éng c«ng khai trªn mét vò ®µi chÝnh nhµ n−íc, gÇn ®©y ®· ®Ò ra c−¬ng lÜnh cña m×nh. Nh÷ng
trÞ tù do.
ng−êi d©n chñ - x· héi çch m¹ng ®· tõ l©u theo dâi sù
Ph¸i th¸ng M−êi, ®ã lµ tæ chøc giai cÊp thËt sù cña
xuÊt hiÖn cña lo¹i chÝnh ®¶ng nµy ë Nga. Héi liªn hiÖp
®Þa chñ vµ ®¹i t− b¶n. TÝnh chÊt ph¶n çch m¹ng (chèng çch
n«ng d©n lµ mét trong nh÷ng tÕ bµo cña ®¶ng Êy, nh÷ng
m¹ng) cña bé phËn ®ã cña giai cÊp t− s¶n lµ hoµn toµn
héi cÊp tiÕn cña nh÷ng phÇn tö trÝ thøc bÇn cïng, trªn
râ rµng. Nã ®øng vÒ phÝa chÝnh phñ, mÆc dÇu vÉn cßn tiÕp
mét møc ®é nhÊt ®Þnh, còng cã khuynh h−íng ng¶ vÒ
tôc tranh c·i víi nã vÒ vÊn ®Ò ph©n quyÒn. Bän G©y-®en vµ
®¶ng Êy, nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng còng
_______________________________________ ph¸t triÓn theo cïng ph−¬ng h−íng ®ã, lín lªn tõ çi vá
1)
chËt hÑp cña nhãm trÝ thøc. TÝnh nhiÒu vÎ cña nh÷ng lo¹i
t.12, tr.273-275.
184 V. I. Lª-nin Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn 185
h×nh vµ mµu s¾c cña trµo l−u ®ã hoµn toµn phï hîp víi d©n tham gia ®Êu tranh, ®ång thêi kiªn quyÕt v¹ch trÇn lßng
tÝnh nhiÒu vÎ cña nh÷ng lo¹i h×nh vµ cña sè rÊt ®«ng nh÷ng tin cña hä vµo "sù thØnh nguyÖn", "sù ph¸n quyÕt", vµo
ng−êi thuéc giai cÊp tiÓu t− s¶n "cã tham gia lao ®éng" ë §u-ma nhµ n−íc ⎯ tøc c¬ quan thØnh nguyÖn toµn Nga.
Nga. N«ng d©n lµ trô cét chñ yÕu cña trµo l−u ®ã, cña "Lµm cho quÇn chóng ®«ng ®¶o nhËn thøc ®−îc sù v«
nh÷ng ®¶ng ®ã. §iÒu kiÖn kh¸ch quan buéc n«ng d©n ph¶i dông hoµn toµn cña §u-ma" (çc nghÞ quyÕt cña §¹i héi
kiªn quyÕt ®Êu tranh chèng chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt thèng nhÊt) ⎯ ®ã lµ nhiÖm vô cña giai cÊp v« s¶n. §Ó hµnh
cña ®Þa chñ, chèng chÝnh quyÒn cña ®Þa chñ vµ nãi chung ®éng chung víi n«ng d©n, giai cÊp v« s¶n ph¶i tuyÖt ®èi
chèng toµn bé chÝnh quyÒn nhµ n−íc cò liªn hÖ chÆt chÏ tr¸nh nh÷ng hµnh ®éng bét ph¸t ®¬n ®éc, kh«ng hîp thêi.
víi chÝnh quyÒn ®ã. Ph¸i d©n chñ t− s¶n ®ã buéc ph¶i Nh−ng còng v× ®Ó tiÕn hµnh mét çch th¾ng lîi cuéc ®Êu
cã tÝnh chÊt çch m¹ng, trong khi ®ã th× nh÷ng ng−êi thuéc tranh kh«ng tr¸nh khái s¾p tíi, cÇn ph¶i bãc trÇn mét çch
ph¸i tù do, nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, v. v. ®¹i diÖn th¼ng çnh nhÊt tÝnh dao ®éng cña nh÷ng ng−êi d©n chñ -
cho giai cÊp t− s¶n lµ giai cÊp do ®iÒu kiÖn sinh tån cña lËp hiÕn, ®Æt mét çch râ rµng nhÊt vÊn ®Ò "sù v«
nã, buéc ph¶i t×m kiÕm mét sù c©u kÕt víi chÝnh quyÒn dông hoµn toµn cña §u-ma", ®Êu tranh kiªn quyÕt nhÊt víi
cò. Sau n÷a, hiÓn nhiªn lµ n«ng d©n kho¸c cho nh÷ng nguyÖn nh÷ng m−u toan xãa nhßa sù kh¸c nhau gi÷a nh÷ng
väng cña m×nh mét h×nh thøc kh«ng t−ëng, nghÜa lµ h×nh ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vµ nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm lao
thøc nh÷ng nguyÖn väng kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc nh− ®éng.
b×nh qu©n sö dông ruéng ®Êt trong ®iÒu kiÖn duy tr× sù Giai cÊp v« s¶n x· héi chñ nghÜa ph¶i ®øng trªn quan
thèng trÞ cña t− b¶n. ®iÓm nh− vËy ®Ó ®¸nh gi¸ quan hÖ gi÷a nh÷ng ng−êi d©n
ý thøc vÒ tÝnh ®Æc thï cña lîi Ých giai cÊp cña m×nh chñ - lËp hiÕn vµ nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm lao ®éng. H·y
so víi lîi Ých cña ph¸i d©n chñ çch m¹ng buéc giai cÊp xÐt vÊn ®Ò c¶i çch ruéng ®Êt. Nh÷ng ng−êi d©n chñ -
v« s¶n ph¶i tæ chøc l¹i thµnh mét chÝnh ®¶ng cã tÝnh chÊt lËp hiÕn muèn chuéc l¹i. Nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm lao
giai cÊp, thËt sù ®éc lËp. Nh−ng giai cÊp v« s¶n x· héi ®éng muèn chØ båi th−êng vÒ ruéng ®Êt, ⎯ cã thÓ d−íi
chñ nghÜa kh«ng bao giê v× nhiÖm vô phª ph¸n cña m×nh h×nh thøc tiÒn trî cÊp hoÆc chç n»m kh«ng mÊt tiÒn ë
®èi víi nh÷ng m¬ −íc h·o huyÒn mµ quªn nhiÖm vô tÝch nhµ d−ìng l·o. B¸o "Lµn sãng" ®· gi¶i thÝch sù kh¸c nhau
cùc cña m×nh: ®em toµn lùc l−îng ñng hé ph¸i d©n chñ to lín gi÷a chuéc l¹i vµ chç ë trong nhµ d−ìng l·o75. §¶ng
çch m¹ng trong cuéc ®Êu tranh víi chÝnh quyÒn cò vµ c«ng nh©n ®ßi tÞch thu, nghÜa lµ chuyÓn nh−îng mµ kh«ng
chÕ ®é cò, nh¾c nhë nh©n d©n ®Ò phßng tÝnh kh«ng kiªn chuéc l¹i vµ kh«ng båi th−êng; mÆc dÇu ®−¬ng nhiªn lµ
®Þnh cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa, gi¶m bít sù ®¶ng c«ng nh©n kh«ng tõ chèi cøu tÕ nh÷ng ®Þa chñ bÇn
nguy h¹i cña tÝnh kh«ng kiªn ®Þnh Êy b»ng sù liªn minh cïng trong nhµ d−ìng l·o. Râ rµng lµ ®¶ng c«ng nh©n
chiÕn ®Êu cña m×nh víi n«ng d©n çch m¹ng. ph¶i ñng hé nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm lao ®éng chèng
C¬ së cña toµn bé s¸ch l−îc, cña toµn bé hµnh ®éng l¹i nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn. ë n−íc Nga viÖc
chÝnh trÞ cña giai cÊp v« s¶n d©n chñ - x· héi trong lóc nµy chuéc l¹i ruéng ®Êt ®· tõng cã lóc cã mét t¸c dông hÕt
ph¶i lµ nh− vËy. §Ó cïng víi n«ng d©n hµnh ®éng, giai søc cã h¹i, lµm ph¸ s¶n n«ng d©n, lµm giµu cho ®Þa chñ,
cÊp v« s¶n ph¶i ra søc gi¸o dôc, ph¸t ®éng vµ l«i kÐo n«ng t¨ng c−êng chÝnh quyÒn nhµ n−íc cò. ë Nga hiÖn nay chØ
186 V. I. Lª-nin Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn 187
cã nh÷ng ng−êi mét nöa ñng hé chÝnh phñ míi cã thÓ héi Nga còng ®· ph¹m sai lÇm ®ã, khi nã ®ång ý chuyÓn
lµ ng−êi ñng hé viÖc chuéc l¹i. giao mét bé phËn ruéng ®Êt vµo tay nhµ n−íc "d©n chñ"
H·y xÐt c−¬ng lÜnh chÝnh trÞ. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp mµ kh«ng x¸c ®Þnh mét çch chÝnh x¸c tr×nh ®é cña chÕ
hiÕn muèn cã th−îng nghÞ viÖn vµ mét chÝnh quyÒn nh©n ®é d©n chñ Êy vµ tÝnh hoµn bÞ cña nã. ViÖc so s¸nh c−¬ng
d©n kh«ng ®Çy ®ñ. Nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm lao ®éng lÜnh cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vµ cña Nhãm lao
kiªn quyÕt chñ tr−¬ng kh«ng nªn cã "kiÕn tróc th−îng ®éng chØ ra ®Æc biÖt râ rµng sai lÇm cña ®¹i héi cña §¶ng
tÇng vµ vËt ch−íng ng¹i nµo thuéc kiÓu Héi ®ång nhµ n−íc, d©n chñ - x· héi.
th−îng nghÞ viÖn, h¹ nghÞ viÖn, v.v."76 ®øng trªn nghÞ Sau n÷a, nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm lao ®éng sai lÇm ë
viÖn do ®Çu phiÕu phæ th«ng v. v., bÇu ra. Nhãm lao ®éng chç hä cho r»ng trong ®iÒu kiÖn duy tr× nÒn kinh tÕ hµng
hÇu nh− hoµn toµn t¸n thµnh c−¬ng lÜnh tèi thiÓu cña c«ng ho¸ cã thÓ thùc hiÖn viÖc "b×nh qu©n" sö dông ruéng ®Êt.
nh©n vÒ chÕ ®é ngµy lµm viÖc 8 giê, v.v.. Râ rµng lµ c¶ ë §¶ng c«ng nh©n ph¶i v¹ch trÇn vµ b¸c bá mét çch kiªn
®©y ®¶ng c«ng nh©n còng ph¶i ñng hé nh÷ng ng−êi thuéc quyÕt nhÊt ®iÒu kh«ng t−ëng tiÓu t− s¶n ®ã.
Nhãm lao ®éng chèng l¹i nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn. Nh−ng sÏ lµ ngu xuÈn nÕu v× ®Êu tranh víi −íc m¬ nhá
H·y lÊy vÊn ®Ò xö lý ruéng ®Êt mµ xÐt. Nh÷ng ng−êi bÐ cña ng−êi tiÓu chñ mµ quªn mÊt sù nghiÖp çch m¹ng
d©n chñ - lËp hiÕn muèn mét bé phËn ruéng ®Êt vÉn thuéc thùc sù cña giai cÊp ®ã trong cuéc çch m¹ng hiÖn nay.
së h÷u cña n«ng d©n vµ ®Þa chñ, mét bé phËn th× giao Ng−êi m¸c-xÝt kh«ng thÓ hµnh ®éng nh− thÕ. Tê "Ng−êi
cho nhµ n−íc. Nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm lao ®éng muèn ®−a tin" ch¼ng h¹n ®· ph¹m sai lÇm nãi trªn khi viÕt (№ 5):
chuyÓn toµn bé ruéng ®Êt cho nhµ n−íc, mÆc dÇu kh«ng "trªn nh÷ng nÐt c¬ b¶n dù luËt cña Nhãm lao ®éng cßn xa míi
ph¶i ngay lËp tøc, ®ång thêi thiÕt lËp chÕ ®é b×nh qu©n lµm cho ng−êi ta tho¶ m·n" (®óng !) "vµ kh«ng ®¸ng
sö dông ruéng ®Êt. Râ rµng lµ nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm ®−îc giai cÊp c«ng nh©n ñng hé" (kh«ng ®óng!).
lao ®éng ®i xa h¬n trong cuéc ®Êu tranh víi chÕ ®é chiÕm C¶ ë ®©y ®¶ng c«ng nh©n, trong khi gi÷ tÝnh ®éc lËp
h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ vµ víi chÕ ®é t− h÷u vÒ ruéng hoµn toµn cña m×nh, còng ph¶i ñng hé nh÷ng ng−êi thuéc
®Êt nãi chung. C¶ trong vÊn ®Ò nµy, kh«ng ñng hé nh÷ng Nhãm lao ®éng chèng l¹i nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn.
ng−êi thuéc Nhãm lao ®éng chèng l¹i nh÷ng ng−êi d©n Trong khi v¹ch trÇn sai lÇm cña nh÷ng ng−êi nµy vµ cña
chñ - lËp hiÕn th× sÏ lµ mét sai lÇm th« b¹o cña ®¶ng c«ng nh÷ng ng−êi kia, kh«ng thÓ quªn r»ng nh÷ng ng−êi thuéc
nh©n. Sai lÇm cña nh÷ng ng−êi nµy còng nh− cña nh÷ng Nhãm lao ®éng ®i xa h¬n nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn,
ng−êi kia hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ lý do ®Ó cho ®¶ng c«ng r»ng so víi sai lÇm cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn,
nh©n kh«ng ñng hé ph¸i d©n chñ t− s¶n thùc sù çch m¹ng. th× sai lÇm cña nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm lao ®éng cã mét
C¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn lÉn nh÷ng ng−êi thuéc ý nghÜa thùc tiÔn ë mét giai ®o¹n ph¸t triÓn cao h¬n cña
Nhãm lao ®éng ®Òu sai lÇm khi hä cho r»ng cã kh¶ n¨ng çch m¹ng. Th«ng qua nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn,
giao dï chØ lµ mét bé phËn ruéng ®Êt vµo tay mét nhµ n−íc nh©n d©n ®ang lo¹i bá nh÷ng ¶o t−ëng cña m×nh vÒ kh¶
cßn xa míi lµ nhµ n−íc hoµn toµn d©n chñ. Ph©n chia tèt n¨ng kÕt hîp tù do cña nh©n d©n víi chÝnh quyÒn cò.
h¬n lµ giao ruéng ®Êt cho mét nhµ n−íc nh− thÕ. Nh−ng Th«ng qua nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm lao ®éng, nh©n d©n
tiÕc thay, c¶ ®Õn ®¹i héi cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· sÏ lo¹i bá nh÷ng ¶o t−ëng cña m×nh vÒ kh¶ n¨ng kÕt hîp
188 V. I. Lª-nin 189
"sù b×nh qu©n" víi chñ nghÜa t− b¶n. Th«ng qua nh÷ng
ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, nh©n d©n ®ang lo¹i bá nh÷ng ¶o
t−ëng t− s¶n ®Çu tiªn; th«ng qua nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm
lao ®éng, hä sÏ lo¹i bá nh÷ng ¶o t−ëng t− s¶n cuèi cïng
cña m×nh. Nh÷ng ¶o t−ëng cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp §ång chÝ Plª-kha-nèp
hiÕn ng¨n c¶n th¾ng lîi cña çch m¹ng t− s¶n. Sai lÇm cña lËp luËn nh− thÕ nµo
nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm lao ®éng sÏ ng¨n c¶n th¾ng lîi
tøc kh¾c cña chñ nghÜa x· héi (c«ng nh©n còng kh«ng m¬ vÒ s¸ch l−îc cña
−íc mét çch v« Ých th¾ng lîi tøc kh¾c nh− thÕ). Do ®ã ®¶ng d©n chñ - x· héi ? 7 7
sù kh¸c nhau to lín gi÷a nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn
vµ nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm lao ®éng lµ râ rµng, vµ ®¶ng Trªn hai sè "Ng−êi ®−a tin" gÇn ®©y cã ®¨ng bøc th−
c«ng nh©n ph¶i tÝnh ®Õn sù kh¸c nhau ®ã mét çch chÆt ®Çu tiªn cña ®ång chÝ Plª-kha-nèp "bµn vÒ s¸ch l−îc vµ sù
chÏ. kh«ng tÕ nhÞ". B¸o chÝ t− s¶n - tù do chñ nghÜa ®· nhËn
Kh«ng lµm nh− thÕ, chóng ta sÏ biÕn giai cÊp v« s¶n xÐt hoµn toµn ®óng r»ng so víi b¸o "Ng−êi ®−a tin" th×
x· héi chñ nghÜa tõ ®éi tiÒn phong cña çch m¹ng, tõ ng−êi ®ång chÝ Plª-kha-nèp ®i xa h¬n nhiÒu vÒ phÝa h÷u. Toµn
cè vÊn gi¸c ngé h¬n cña n«ng d©n thµnh kÎ ®ång lo· kh«ng bé b¸o chÝ ®ã ®Òu hÕt lêi t¸n d−¬ng ®ång chÝ Plª-kha-nèp
tù gi¸c cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa. vµ ®em ®ång chÝ Êy ®èi lËp víi tÊt c¶ nh÷ng ng−êi kh¸c
trong §¶ng d©n chñ - x· héi.
"Lµn sãng", sè 25 , Theo ®óng b¶n ®¨ng Chóng ta h·y xÐt mét çch b×nh tÜnh h¬n vÒ nh÷ng lËp
ngµy 24 th¸ng N¨m 1906 trªn b¸o "Lµn sãng" luËn Êy cña ®ång chÝ Plª-kha-nèp.
§ång chÝ Plª-kha-nèp luËn chiÕn víi tê "Çi chu«ng" 78
d©n chñ - x· héi ë P«n-ta-va. §ång chÝ Êy trÝch dÉn nh÷ng
®o¹n nh− sau cña tê b¸o ®ã:
"ChØ tiÕp thu c−¬ng lÜnh d©n chñ - x· héi ⎯ tê "Çi chu«ng" viÕt
⎯ ch−a lµm cho mét ng−êi ç biÖt, thËm chÝ c¶ mét nhãm, trë thµnh
thµnh viªn cña §¶ng d©n chñ - x· héi. Muèn thÕ cÇn ph¶i tiÕp thu hoµn
toµn c¶ nh÷ng nguyªn t¾c s¸ch l−îc cña §¶ng d©n chñ - x· héi.
Ngoµi c−¬ng lÜnh cña nã ra, dÊu hiÖu ®Æc biÖt cña §¶ng d©n chñ -
x· héi ph©n biÖt nã víi nh÷ng ®¶ng kh¸c lµ lËp tr−êng giai cÊp kh«ng
®iÒu hoµ cña nã ®èi víi tÊt c¶ çc ®¶ng t− s¶n kh¸c".
§ång chÝ Plª-kha-nèp "gi¬ n¾m tay lªn" chØ trÝch nghiªm
kh¾c ®o¹n trÝch dÉn nµy. Mét lµ, ®ång chÝ Êy yªu cÇu thay
ch÷ "lËp tr−êng" b»ng ch÷ "sù ®èi lËp". Chóng ta thÊy h×nh
nh− sù söa ch÷a Êy kh«ng m¶y may hoµn thiÖn mµ tr¸i
190 V. I. Lª-nin §ång chÝ Plª-kha-nèp lËp luËn nh− thÕ nµo vÒ s¸ch l−îc 191
l¹i thËm chÝ cßn lµm tåi thªm ý tr×nh bµy cña t¸c gi¶. trong t− t−ëng hoÆc trong sù tr×nh bµy cña tê "Çi
Hai lµ, ®ång chÝ Plª-kha-nèp lµm c«ng viÖc cña ng−êi söa chu«ng" vµ lç hæng ®ã th× ®ång chÝ Plª-kha-nèp ®· kh«ng
bµi. Trong nguyªn b¶n kh«ng cã dÊu ph¶y sau ch÷ "kh¸c". thÊy. §ång chÝ Êy bÞa ra nh÷ng lç hæng kh«ng cã, vµ bá
Nh÷ng ng−êi söa bµi kh«ng tù phô th−êng söa ch÷a nh÷ng qua lç hæng cã thËt.
sai lÇm nh− thÕ mét çch im lÆng. Nh÷ng ng−êi söa bµi NÕu ®ång chÝ Plª-kha-nèp muèn tranh luËn víi nh÷ng
tù phô th× viÕt gÇn nöa cét b¸o ®¶ kÝch vÒ ®iÓm ®ã ! ng−êi b«n-sª-vÝch* vÒ thùc chÊt chø kh«ng ph¶i ®Ó mua
Xin nãi vµo ®Ò. VÒ thùc chÊt ®ång chÝ Plª-kha-nèp ph¶n vui vµ lµm vui lßng çc b¸o d©n chñ - lËp hiÕn, th× ®ång
®èi çi g× ? §ång chÝ Êy nãi: "T¸c gi¶ tr×nh bµy tÊt c¶ çc chÝ Êy kh«ng thÓ lµm thinh kh«ng nãi ®Õn mét ®iÒu lµ chÝnh
®¶ng t− s¶n cßn l¹i * nh− lµ mét khèi ph¶n ®éng tõ ®Çu nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· tõ l©u ®ßi hái cÇn ph¶i ph©n
chÝ cuèi". biÖt çc ®¶ng t− s¶n, Ýt ra lµ theo ba "mµu s¾c" chñ yÕu.
§iÒu ®ã kh«ng ®óng. Trong nh÷ng c©u trÝch dÉn kh«ng ChÝnh ®©y lµ mét trong nh÷ng sù kh¸c nhau c¨n b¶n cña
m¶y may cã ý ®ã. Vµ trong nh÷ng c©u sau cña t¸c gi¶ mµ hai s¸ch l−îc, vµ hy väng cña ®ång chÝ Plª-kha-nèp muèn
b¶n th©n Plª-kha-nèp ®· dÉn ra, çc ®¶ng t− s¶n ®· bÞ ph©n xo¸ nhoµ sù kh¸c nhau ®ã vÒ s¸ch l−îc chÝnh trÞ b»ng nh÷ng
chia th¼ng ra lµm hai lo¹i :1) "d©n chñ - lËp hiÕn - ®èi lËp" sù than v·n phi-li-xtanh- tÇm th−êng vÒ "sù kh«ng tÕ nhÞ"
vµ 2) "çnh h÷u". M−u toan cña ®ång chÝ Plª-kha-nèp ®Þnh lµ uæng c«ng v« Ých.
g¸n cho t¸c gi¶ t− t−ëng vÒ "mét khèi ph¶n ®éng tõ ®Çu Çch ®©y mét n¨m ë n−íc ngoµi ®· xuÊt b¶n cuèn s¸ch b«n-
chÝ cuèi" kh«ng nh÷ng lµ kh«ng c«ng b»ng, mµ cßn thùc sª-vÝch "Hai s¸ch l−îc"1) vÒ sau ®−îc t¸i b¶n ë Nga.
sù kh«ng xøng ®¸ng víi mét ng−êi x· héi chñ nghÜa muèn Trong cuèn ®ã ®· chøng minh r»ng sai lÇm c¨n b¶n cña
tranh luËn vÒ thùc chÊt. toµn bé chñ nghÜa men-sª-vÝch lµ ë chç kh«ng hiÓu chÝnh
§ång chÝ Plª-kha-nèp nãi: "Nh÷ng ®¶ng t− s¶n kh¸c nh÷ng phÇn tö nµo cña giai cÊp t− s¶n cã thÓ cïng víi
nhau ®−îc t« vÏ b»ng nh÷ng mµu s¾c kh¸c nhau". Chóng giai cÊp v« s¶n tiÕn hµnh çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n ë
t«i ®· chØ ra r»ng t− t−ëng chÝnh ®¸ng ®ã hoµn toµn kh«ng Nga ®Õn cïng. Cho ®Õn nay, nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch lu«n
xa l¹ víi t¸c gi¶ bµi ®¨ng trªn b¸o "Çi chu«ng" lµ ng−êi lu«n nhËn sai r»ng çch m¹ng t− s¶n ph¶i do chÝnh "giai
®· ph©n biÖt "mµu s¾c" d©n chñ - lËp hiÕn - ®èi lËp vµ "mµu cÊp t− s¶n" lµm (giai cÊp t− s¶n nãi chung, kh«ng ph©n
s¾c" h÷u. Do ®ã tr¸i víi ý kiÕn cña nhµ phª b×nh hay g©y biÖt "mµu s¾c"!), cßn giai cÊp v« s¶n th× ph¶i gióp ®ì. Do
gæ nh−ng kh«ng khÐo lÐo, t¸c gi¶ ®· kh«ng lµm tr¸i víi ®ã nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch (kÓ c¶ Plª-kha-nèp) kh«ng bao
"nh÷ng c¬ së" cña s¸ch l−îc d©n chñ - x· héi. Nh−ng muèn
x¸c ®Þnh s¸ch l−îc cña §¶ng d©n chñ - x· héi Nga trong * Chóng t«i kh«ng biÕt c¶ t¸c gi¶ bµi trªn b¸o "Çi chu«ng" lÉn
thêi kú çch m¹ng mµ chØ ph©n biÖt hai "mµu s¾c" Êy cña ban biªn tËp vµ khuynh h−íng cña tê b¸o d©n chñ - x· héi ®ã nãi
çc ®¶ng t− s¶n th× kh«ng ®ñ . §©y lµ mét lç hæng thËt sù chung. ë ®©y chóng t«i nãi tíi t− t−ëng chung cña "sù phª b×nh" cña
Plª-kha-nèp, chø kh«ng ph¶i ®Æc biÖt nãi tíi sù luËn chiÕn cña ®ång chÝ
Êy chèng tê "Çi chu«ng".
* §ång chÝ Plª-kha-nèp còng quªn thªm ë ®©y mét dÊu ph¶y hoÆc
bá ch÷ "cßn l¹i", nghÜa lµ tù m×nh lÆp l¹i lçi viÕt nhÇm mµ ®ång chÝ 1)
Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va
Êy ®· chª tr¸ch ®ång chÝ kia mét çch rÊt nghiªm kh¾c ! t. 11, tr. 3 - 168.
giê cã thÓ x¸c ®Þnh, Ýt nhiÒu theo lèi m¸c-xÝt, xem ®øng vÒ do chñ nghÜa ®ang ng¶ nghiªng gi÷a tù do cña nh©n d©n vµ
ph−¬ng diÖn s¾p xÕp l¹i çc giai cÊp vÒ mÆt chÝnh trÞ th× chÝnh quyÒn cò.
"th¾ng lîi quyÕt ®Þnh cña cuéc çch m¹ng hiÖn nay" sÏ lµ g×, Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch chÝnh lµ kh«ng hiÓu nh÷ng
mÆc dï hä kh«ng tõ chèi nãi ®Õn th¾ng lîi quyÕt ®Þnh, nguyªn t¾c s¸ch l−îc ®ã cña giai cÊp v« s¶n d©n chñ - x·
ngay c¶ trong çc nghÞ quyÕt. Lêi kh¼ng ®Þnh cña nh÷ng héi Nga trong thêi ®¹i hiÖn nay. §ång chÝ Plª-kha-nèp còng
ng−êi b«n-sª-vÝch cho r»ng th¾ng lîi quyÕt ®Þnh chØ cã kh«ng hiÓu nh÷ng nguyªn t¾c Êy. §ång chÝ Êy ra søc lÈn
thÓ lµ chuyªn chÝnh cña giai cÊp v« s¶n vµ cña n«ng tr¸nh, xo¸ nhoµ, che giÊu chÝnh vÊn ®Ò cô thÓ Êy vÒ s¸ch
d©n, kh«ng lµm cho hä vui lßng, nh−ng hä kh«ng thÓ b¸c l−îc cña chóng ta b»ng nh÷ng lËp luËn cña m×nh vÒ lçi
bá, còng kh«ng thÓ söa ch÷a hoÆc thay ®æi lêi kh¼ng viÕt nhÇm, lçi in nhÇm vµ b»ng nh÷ng ®o¹n trÝch dÉn lùa
®Þnh ®ã. chän mét çch kh«ng ®óng chç cña m×nh, v.v..
Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· vµ ®ang kh¼ng ®Þnh r»ng Xin çc b¹n h·y tù m×nh xÐt ®o¸n. Trong tê "Ng−êi
chÝnh trong thêi ®¹i çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n chØ cã n«ng ®−a tin", sè 5, Plª-kha-nèp ®i tíi chç g¸n cho nh÷ng ng−êi
d©n míi cã thÓ lµ ®ång minh ch¾c ch¾n vµ träng yÕu cña b«n-sª-vÝch t− t−ëng sau ®©y: "giai cÊp v« s¶n kh«ng thÓ
giai cÊp v« s¶n (cho ®Õn khi cuéc çch m¹ng ®ã th¾ng lîi). ®i bªn c¹nh giai cÊp t− s¶n... ®ã lµ chñ nghÜa c¬ héi".
N«ng d©n còng lµ "ph¸i d©n chñ t− s¶n", nh−ng cã "mµu Chóng t«i ch−a chÕt ®©u, ®ång chÝ Plª-kha-nèp ¹ ! §æ
s¾c" hoµn toµn kh¸c víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn cho chóng t«i nh÷ng chuyÖn kh«ng ®©u nh− ®æ cho ng−êi
hoÆc nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i th¸ng M−êi. Kh«ng kÓ ph¸i chÕt th× chØ cã nghÜa lµ tù bªu xÊu m×nh mµ th«i. BÊt cø
d©n chñ t− s¶n ®ã muèn hay kh«ng, lÞch sö ®· ®Æt ra tr−íc ng−êi nµo chØ lµm quen mét tÝ víi "TiÕn lªn", "Ng−êi v«
nã nh÷ng môc ®Ých thùc sù çch m¹ng ®èi víi "chÕ ®é s¶n", "Hai s¸ch l−îc", "Th¾ng lîi cña nh÷ng ng−êi d©n chñ -
cò" ë n−íc Nga. Ph¸i d©n chñ t− s¶n Êy buéc ph¶i ®Êu lËp hiÕn" vµ nh÷ng cuèn s¸ch kh¸c cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-
tranh chèng b¶n th©n nh÷ng c¬ së cña chÝnh quyÒn ®Þa vÝch còng ®Òu lËp tøc thÊy r»ng Plª-kha-nèp nãi kh«ng ®óng
chñ vµ cña chÝnh quyÒn nhµ n−íc cò liªn hÖ víi chÝnh quyÒn sù thËt.
®ã. §iÒu kiÖn kh¸ch quan kh«ng "buéc" ph¸i d©n chñ t− Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· mét n¨m r−ìi nay kh¼ng
s¶n Êy ph¶i dïng toµn lùc ®Ó duy tr× chÝnh quyÒn cò, hoµn ®Þnh r»ng sai lÇm cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch lµ kh«ng
thµnh cuéc çch m¹ng b»ng con ®−êng c©u kÕt víi chÝnh biÕt t¸ch ph¸i d©n chñ t− s¶n çch m¹ng tõ trong toµn bé
quyÒn cò. Do ®ã, xÐt theo nh÷ng xu h−íng cña nã, ⎯ nh÷ng ph¸i d©n chñ t− s¶n chÝnh hiÖn ®ang nhanh chãng mÊt
xu h−íng ®−îc quyÕt ®Þnh bëi çi mµ nã buéc ph¶i lµm, ⎯ tinh thÇn çch m¹ng cña m×nh. Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®·
ph¸i d©n chñ t− s¶n Êy lµ ph¸i d©n chñ çch m¹ng. Vµ mét n¨m r−ìi nay kh¼ng ®Þnh r»ng do sî h·i mét çch
nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· quy ®Þnh s¸ch l−îc cña giai lè bÞch kh«ng d¸m "xÝch l¹i gÇn" nh÷ng ng−êi x· héi chñ
cÊp v« s¶n x· héi chñ nghÜa trong thêi kú çch m¹ng d©n nghÜa - çch m¹ng, mµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch xÝch l¹i
chñ - t− s¶n nh− sau: giai cÊp v« s¶n ph¶i l·nh ®¹o n«ng gÇn nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn mét çch qu¸ ®¸ng,
d©n theo m×nh mµ kh«ng hoµ lÉn víi hä, ph¶i l·nh ®¹o ®¸nh gi¸ kh«ng ®Çy ®ñ ph¸i d©n chñ t− s¶n cã mµu s¾c
chèng chÝnh quyÒn cò vµ chÕ ®é cò, ®ång thêi lµm tª liÖt tÝnh çch m¹ng. Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch kh¼ng ®Þnh r»ng chñ
kh«ng v÷ng vµng vµ tÝnh dao ®éng cña giai cÊp t− s¶n tù nghÜa c¬ héi cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch lµ ë chç: v×
nh÷ng th¾ng lîi t¹m thêi cña chñ nghÜa tù do, hä quªn Nh÷ng ®éc gi¶ quan t©m mét çch nghiªm tóc ®Õn vÊn
nh÷ng lîi Ých c¨n b¶n cña ph¸i d©n chñ, vµ do ®ã c¶ cña ®Ò nµy ph¶i gi¶i quyÕt nã kh«ng ph¶i c¨n cø vµo nh÷ng Ên
chñ nghÜa x· héi, v× r»ng trong thêi ®¹i çch m¹ng t− s¶n t−îng ngÉu nhiªn mµ b»ng con ®−êng nghiªn cøu mét çch
kh«ng thÓ cã th¾ng lîi thùc tÕ cña chñ nghÜa x· héi ngoµi nghiªm tóc çc s¸ch b¸o d©n chñ - x· héi vµ çc quyÕt ®Þnh
nh÷ng th¾ng lîi cña ph¸i d©n chñ; ë chç hä mï qu¸ng cña çc ®¹i héi. H·y lÊy nghÞ quyÕt cña ®¹i héi vÒ §u-ma
nghiªng m×nh tr−íc nh÷ng th¾ng lîi hµo nho¸ng bÒ ngoµi nhµ n−íc vµ so s¸nh nghÞ quyÕt ®ã víi dù th¶o nghÞ quyÕt
cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng hoÆc cña nh÷ng ng−êi d©n cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch 1). Çc b¹n sÏ thÊy r»ng chÝnh
chñ - lËp hiÕn. nghÞ quyÕt cña ®¹i héi (cña ph¸i men-sª-vÝch) kh«ng biÕt
§ã lµ chñ nghÜa c¬ héi cña ®ång chÝ, ®ång chÝ Plª-kha- ph©n ra mét çch râ rµng ph¸i d©n chñ n«ng d©n vµ ph¸i
nèp ¹ ! d©n chñ - lËp hiÕn. Tr¸i l¹i, nghÞ quyÕt cña nh÷ng
Plª-kha-nèp kªu lªn: M¸c ®· d¹y chóng ta "kh«ng nªn hái ng−êi b«n-sª-vÝch chÝnh lµ nhÊn m¹nh sù kh¸c nhau ®ã.
r»ng ng−êi t− s¶n muèn g×, mµ nªn hái r»ng hä buéc ph¶i NghÞ quyÕt cña ®¹i héi chØ h¹n chÕ ë chç khuyªn v¹ch trÇn
lµm g×".
tÝnh kh«ng triÖt ®Ó cña tÊt c¶ çc ®¶ng t− s¶n, cßn nghÞ
ChÝnh lµ nh− vËy, ®ång chÝ Plª-kha-nèp ¹. §ång chÝ
quyÕt cña chóng ta th× nãi vÒ tÝnh dao ®éng cña nh÷ng ng−êi
quªn mÊt chÝnh khoa häc Êy cña M¸c trong khi ®ång chÝ d©n chñ - lËp hiÕn vµ sù cÇn thiÕt ph¶i ®oµn kÕt ph¸i d©n
uæng c«ng dÉn lêi cña M¸c còng nh− tr−íc kia BÐc-stanh chñ n«ng d©n vµ ®èi lËp ph¸i ®ã víi nh÷ng ng−êi d©n chñ -
ph¸ ho¹i chñ nghÜa M¸c ®· uæng c«ng dÉn lêi cña M¸c lËp hiÕn. NghÞ quyÕt cña ®¹i héi hoµn toµn v« dông vÒ
vËy. §ång chÝ quªn r»ng nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ph−¬ng diÖn ®ã, v× nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ë tÊt
"buéc ph¶i" ®i tíi c©u kÕt víi chÝnh quyÒn cò, cßn ph¸i c¶ çc n−íc trong tÊt c¶ çc thêi kú ®Òu ph¶i v¹ch trÇn
d©n chñ n«ng d©n hay ph¸i d©n chñ çch m¹ng th× "buéc tÊt c¶ çc ®¶ng t− s¶n; kÎ nµo chØ h¹n chÕ ë chç ®ã th×
ph¶i" kiªn quyÕt ®Êu tranh víi chÝnh quyÒn ®ã, ⎯ hay Ýt sÏ chØ lÆp l¹i nh− ë tr−êng s¬ cÊp nh÷ng c©u ch÷ häc
ra lµ, ⎯ ®ång chÝ quªn r»ng nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn thuéc lßng cña chñ nghÜa M¸c, nh−ng kh«ng biÕt tiªu ho¸
chØ cã n¨ng lùc c©u kÕt, cßn n«ng d©n th× cã n¨ng lùc ®Êu chóng vµ vËn dông vµo n−íc Nga. ChÝnh trong thêi ®¹i
tranh nghiªm chØnh. B»ng nh÷ng lêi nãi chung chung "ng−êi çch m¹ng t− s¶n mµ nãi: "h·y v¹ch trÇn tÊt c¶ çc ®¶ng
t− s¶n" nãi chung buéc ph¶i lµm g×, ®ång chÝ Plª-kha-nèp t− s¶n" th× cã nghÜa lµ kh«ng nãi çi g× hÕt vµ thËm chÝ lµ
xãa nhßa vÊn ®Ò cô thÓ "ng−êi t− s¶n" víi mµu s¾c d©n nãi sai sù thËt, v× chØ cã tuú theo sù xuÊt hiÖn vÒ mÆt lÞch
chñ - lËp hiÕn vµ ng−êi t− s¶n víi mµu s¾c d©n chñ çch sö cña nh÷ng ®¶ng t− s¶n nµy hay nh÷ng ®¶ng t− s¶n kia
m¹ng buéc ph¶i lµm g×. trªn tiÒn ®µi th× míi v¹ch trÇn ®−îc mét çch nghiªm tóc
Giê ®©y h·y xÐt ®o¸n xem trong thùc tÕ ai kh«ng biÕt vµ thiÕt thùc. Tr¸i l¹i, nghÞ quyÕt cña chóng ta chÝnh lµ
ph©n biÖt nh÷ng mµu s¾c kh¸c nhau cña giai cÊp t− s¶n Nga ph©n biÖt nh÷ng "mµu s¾c" cã mét vai trß chÝnh trÞ tr−íc
trong thêi ®¹i chóng ta ? Ai dïng triÕt häc kinh viÖn, thãi m¾t. Vµ do ®ã nh÷ng b−íc ®Çu cña §u-ma nhµ n−íc chÝnh
th«ng th¸i rëm vµ "ch©n lý chÕt cøng" ®Ó thÕt ®·i c«ng nh©n
chø kh«ng chØ ra sù kh¸c biÖt c¬ b¶n vµo ®óng lóc nµy _______________________________________
1)
trong néi bé ph¸i d©n chñ t− s¶n?
t.12, tr.448-450.
®· chøng thùc nghÞ quyÕt cña chóng ta, chØ cho mäi ng−êi ®èi lËp vµ giai cÊp t− s¶n d©n chñ - çch m¹ng, ®iÒu
thÊy tËn m¾t tÝnh dao ®éng cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp ®ã h¸ kh«ng lè bÞch hay sao ?
hiÕn vµ b¶n chÊt çch m¹ng h¬n cña "ph¸i lao ®éng". Nãi chung chª tr¸ch nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch lµ gÇn víi
Mét vÝ dô kh¸c. VÊn ®Ò th¸i ®é ®èi víi çc ®¶ng "nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ch©n chÝnh" th× ®ã chØ ®¸ng
t− s¶n. Tr−íc khi triÖu tËp ®¹i héi, nh÷ng ng−êi men-sª- cho ng−êi ta chª c−êi mµ th«i. Çc b¹n h·y suy nghÜ mét chót:
vÝch ®· gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã nh− thÕ nµo? B»ng nh÷ng tÊt c¶ mäi ng−êi bao giê còng ®ång thanh lªn ¸n
lêi chung chung: h·y xem dù th¶o nghÞ quyÕt cña hä. Cßn chóng t«i lµ qu¸ th¼ng, qu¸ cøng nh¾c, qu¸ cøng ®Çu cøng
nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ? B»ng çch ph©n ph¸i ®èi lËp t− cæ. §ång thêi nh÷ng ng−êi tranh luËn víi chóng t«i gäi
s¶n ra ba lo¹i: nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i th¸ng M−êi, nh÷ng chóng t«i lµ "nh÷ng ng−êi theo ph¸i Bl¨ng-ki", lµ "nh÷ng
ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ çch ng−êi v« chÝnh phñ", lµ "nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa
m¹ng (xem dù th¶o nghÞ quyÕt b«n-sª-vÝch)1). §¹i héi ®· ch©n chÝnh". Nh÷ng ng−êi theo ph¸i Bl¨ng-ki lµ nh÷ng ng−êi
gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã nh− thÕ nµo ? Nh÷ng ng−êi men-sª- ©m m−u (kh«ng bao giê t¸n thµnh tæng b·i c«ng), hä thæi
vÝch ®· kh«ng d¸m ®Ò ra nghÞ quyÕt cña m×nh vµ ®· x¸c phång ý nghÜa cña chÝnh quyÒn çch m¹ng. Nh÷ng ng−êi
nhËn nghÞ quyÕt Am-xtÐc-®am ! Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· v« chÝnh phñ hoµn toµn phñ ®Þnh chÝnh quyÒn çch m¹ng
héi Nga thêi ®¹i çch m¹ng t− s¶n kh«ng biÕt nãi g× vÒ còng nh− mäi chÝnh quyÒn kh¸c, ®em tÝnh t¶n m¹n hoµn
giai cÊp t− s¶n Nga ®ñ mäi mµu s¾c, ngoµi viÖc nh¾c l¹i toµn v« tæ chøc ®èi lËp víi tæ chøc chÆt chÏ cña chñ nghÜa
®iÒu mµ mét tr¨m n¨m sau çch m¹ng t− s¶n, nh÷ng ng−êi Bl¨ng-ki. "Nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ch©n chÝnh" lµ
¢u ë tÊt c¶ çc n−íc ®· nãi !! nh÷ng ng−êi ®¹i lo¹i nh− nh÷ng phÇn tö La-vrèp hoµ b×nh
H¸ kh«ng râ rµng lµ Plª-kha-nèp ®¸ng kÝnh ®æ sai lÇm chñ nghÜa, nh÷ng nhµ v¨n ho¸ mét nöa, nh÷ng ng−êi kh«ng
cña m×nh lªn ®Çu ng−êi kh¸c hay sao ? çch m¹ng, nh÷ng anh hïng chuyªn ®−a ra nh÷ng lËp luËn
H·y lÊy nh÷ng lËp luËn cña ®ång chÝ Plª-kha-nèp vÒ qu¸i l¹ vµ thuyÕt gi¸o trõu t−îng. Nh÷ng ng−êi men-sª-
"chñ nghÜa x· héi ch©n chÝnh" ë §øc nh÷ng n¨m 40. Thùc vÝch kh«ng thÓ ®Ëp l¹i m×nh b»ng çch nµo h¬n lµ bÞa ra
chÊt cña "chñ nghÜa x· héi ch©n chÝnh" ®ã lµ ë chç nµo? nh÷ng lêi buéc téi lo¹i trõ lÉn nhau Êy ®èi víi nh÷ng
Mét mÆt, ë chç kh«ng hiÓu biÕt ®Êu tranh giai cÊp vµ ý ng−êi b«n-sª-vÝch. Chóng ta chØ cÇn chØ th¼ng ra sù m¬
nghÜa cña tù do chÝnh trÞ. Sau n÷a, ë chç kh«ng biÕt hå Êy cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch lµ ®ñ ®Ó tr¶ lêi nh÷ng
ph©n biÖt t¸c dông cña tÇng líp nµy hay tÇng líp kia cña lêi buéc téi cña hä.
giai cÊp t− s¶n trong cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ hiÖn nay. Tr¸i l¹i, chóng t«i lu«n lu«n ®· nãi vµ hiÖn nay vÉn
§ång chÝ Plª-kha-nèp t×m çch tr¸ch chóng ta vÒ chç ®ã, nãi r»ng nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch lµ çnh h÷u cña §¶ng
khi chÝnh ®ång chÝ Êy ®øng ®Çu nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch d©n chñ - x· héi, cã khuynh h−íng c¬ héi chñ nghÜa, nghÜa
®ang xo¸ nhoµ sù kh¸c nhau c¨n b¶n, xÐt theo t×nh h×nh lµ cã khuynh h−íng v× nh÷ng lîi Ých tr−íc m¾t, v× nh÷ng
hiÖn nay, gi÷a giai cÊp t− s¶n thuéc ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn - kh¶ n¨ng tùa hå cã thÓ "thÝch øng" víi nh÷ng t©m tr¹ng,
t×nh h×nh vµ quan hÖ tr−íc m¾t mµ quªn mÊt nh÷ng lîi
_______________________________________
1)
Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, Ých l©u dµi, chñ yÕu, c¨n b¶n cña giai cÊp v« s¶n.
t. 12, tr.273 - 275. Toµn bé s¸ch l−îc hiÖn nay cña ®ång chÝ Plª-kha-nèp
quy l¹i lµ g× ? Lµ cói ®Çu n« lÖ tr−íc th¾ng lîi cña nh÷ng lµ tuú theo sù tiÕn triÓn cña çch m¹ng mµ ®Þa vÞ cña çc
ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, lµ l·ng quªn nh÷ng mÆt tiªu cùc tÇng líp kh¸c nhau cña ph¸i d©n chñ t− s¶n Êy sÏ thay
to lín cña hµnh vi hiÖn nay cña hä, lµ che giÊu tÝnh ph¶n ®æi nh− thÕ nµo. Phong trµo çch m¹ng cµng lªn cao th×
®éng cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn so víi yÕu tè nh÷ng tÇng líp Ýt çch m¹ng nhÊt cña giai cÊp t− s¶n cµng
çch m¹ng cña ph¸i d©n chñ t− s¶n, lµm m¬ hå ý thøc nhanh chãng xa rêi çch m¹ng. Ai kh«ng hiÓu ®iÒu ®ã th×
cña nh÷ng c«ng nh©n vµ n«ng d©n cã kh¶ n¨ng tin vµo sÏ kh«ng gi¶i thÝch g× trong tiÕn tr×nh cña çch m¹ng
"th− thØnh nguyÖn" vµ nghÞ viÖn trß ch¬i. t− s¶n nãi chung.
Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ra søc tr×nh bµy m×nh Hai vÝ dô ®Ó lµm s¸ng tá ®iÒu ®ã.
lµ ph¸i d©n chñ - t− s¶n nãi chung, che giÊu sù bÊt ®ång N¨m 1847 M¸c ñng hé ph¸i ®èi lËp do dù nhÊt cña
cña m×nh víi Nhãm lao ®éng, che giÊu sù bÊt hoµ cña m×nh giai cÊp t− s¶n §øc chèng l¹i chÝnh phñ 79. N¨m 1848 M¸c
víi ph¸i d©n chñ n«ng d©n, t×m çch ñng hé chÝnh çnh chØ trÝch vµ chª tr¸ch mét çch th¼ng çnh, d÷ déi nh÷ng
h÷u kh«ng ®¸ng tin cËy cña ph¸i d©n chñ - t− s¶n. Dï cho ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn §øc rÊt cÊp tiÕn, ⎯ t¶ h¬n nh÷ng
®ång chÝ Plª-kha-nèp muèn ®¹t ®−îc ®iÒu g×, ®ång chÝ Êy ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn cña chóng ta rÊt nhiÒu ⎯ lµ nh÷ng
còng chØ ®¹t ®−îc cã mét ®iÒu: trªn thùc tÕ ®ång chÝ Êy ng−êi ®· tiÕn hµnh "c«ng t¸c h÷u c¬" trong nghÞ viÖn Phran-
®ang ñng hé nh÷ng ý ®å ph¶n ®éng Êy cña nh÷ng ng−êi pho80, lµm cho toµn thÕ giíi tin r»ng c«ng t¸c h÷u c¬ ®ã
d©n chñ - lËp hiÕn. V× lý do ®ã, nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp cã mét t¸c dông cæ ®éng hÕt søc lín, vµ kh«ng hiÓu r»ng
hiÕn míi hÕt lêi t¸n d−¬ng ®ång chÝ Êy. ®Êu tranh giµnh chÝnh quyÒn thùc tÕ lµ kh«ng tr¸nh khái 81.
§ång chÝ Plª-kha-nèp nãi: ngay n¨m 1903 (§¹i héi II M¸c cã tù ph¶n béi m×nh kh«ng? cã chuyÓn sang mét quan
cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga), t«i ®· ph¶n ®èi ®iÓm kh¸c kh«ng? cã r¬i vµo chñ nghÜa Bl¨ng-ki (nh− ph¸i
çnh h÷u ë trong ®¶ng lóc ®ã (A-ki-mèp, M¸c-t−-nèp vµ BÐc-stanh vµ çc gi¸o s− §øc thuéc ph¸i tù do vÉn nghÜ)
nh÷ng ng−êi kh¸c), ®ång thêi b¶o vÖ sù cÇn thiÕt ph¶i kh«ng? Hoµn toµn kh«ng. Çch m¹ng ®· ph¸t triÓn lªn. Kh«ng
ñng hé mäi phong trµo ®èi lËp chèng chÕ ®é chuyªn chÕ. nh÷ng chØ "ph¸i Si-pèp" §øc n¨m 1847 mµ c¶ nh÷ng "ng−êi
N¨m 1847 M¸c còng cã çch nh×n nh− vËy. Vµ Plª-kha-nèp d©n chñ - lËp hiÕn" §øc n¨m 1848 ®· l¹c hËu so
muèn lµm cho ®éc gi¶ tin r»ng nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch víi çch m¹ng. Víi t− çch lµ mét ng−êi b¶o vÖ trung
®· quªn mÊt ch©n lý ®ã. thµnh lîi Ých cña giai cÊp tiªn tiÕn, M¸c th¼ng tay chØ trÝch
§ång chÝ Plª-kha-nèp nhÇm. Nh÷ng ai gi¶i quyÕt vÊn sù l¹c hËu cña chÝnh nh÷ng ng−êi cã ¶nh h−ëng nhÊt trong
®Ò cô thÓ vÒ sù ñng hé trong mét thêi kú nµo ®ã bé phËn sè nh÷ng ng−êi l¹c hËu.
nµy hoÆc bé phËn kh¸c cña giai cÊp t− s¶n thuéc ph¸i ®èi Trong khi viÖn dÉn M¸c, Plª-kha-nèp ®· xuyªn t¹c M¸c.
lËp vµ çch m¹ng ®ã, th× kh«ng phñ nhËn nguyªn lý chung VÝ dô thø hai.
vÒ sù ñng hé ph¸i ®èi lËp. Sai lÇm cña ®ång chÝ Plª-kha-nèp N¨m 1903 vµ thËm chÝ sím h¬n: n¨m 1901 - 1902 tê
lµ thay thÕ vÊn ®Ò lÞch sö cô thÓ b»ng lý lÏ trõu t−îng. "Tia löa" cò ®· ñng hé "ph¸i Si-pèp", nghÜa lµ ph¸i héi
§ã lµ ®iÒu thø nhÊt. §iÒu thø hai, sai lÇm cña ®ång chÝ ®ång ®Þa ph−¬ng do dù tù do chñ nghÜa lóc ®ã, lµ nh÷ng
Plª-kha-nèp lµ ë chç ®ång chÝ Êy cã quan ®iÓm hoµn toµn ng−êi ®· cïng «ng Xt¬-ru-vª ®−a ra khÈu hiÖu "quyÒn h¹n
phi lÞch sö vÒ ph¸i d©n chñ t− s¶n ë Nga. Plª-kha-nèp quªn vµ héi ®ång ®Þa ph−¬ng cã quyÒn lùc". Çch m¹ng ®· ph¸t
triÓn lªn, ⎯ vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®· chuyÓn, cã tÝnh chÊt d©n chñ - x· héi, mµ chóng ta ph¶i kiªn nhÉn ®Ò xuÊt víi çc
cã thÓ nãi nh− vËy, tõ çc tÇng líp trªn thuéc ph¸i ®èi ®¹i biÓu c«ng nh©n ë §u-ma nhµ n−íc. Cßn mäi s¸ch l−îc kh¸c lµm
m¬ hå ý thøc giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n ⎯ nh÷ng ng−êi cña nhãm
lËp cña giai cÊp t− s¶n sang tÇng líp d−íi çch m¹ng
®ã tù nhËn lµ ®¹i biÓu cña giai cÊp v« s¶n trong §u-ma ⎯ sÏ biÕn hä
cña giai cÊp nµy. Tuú theo sù ph¸t triÓn, më réng vµ ®i thµnh nh÷ng tay sai cña çc ®¶ng t− s¶n vµ thµnh c«ng cô nh»m chèng
s©u cña toµn bé phong trµo d©n chñ, hä "c«ng kÝch" ph¸i l¹i nh÷ng nhiÖm vô ®éc lËp cña giai cÊp v« s¶n trong tiÕn tr×nh chung
Si-pèp vÒ yªu s¸ch lËp hiÕn kh«ng râ rµng; ⎯ c«ng kÝch cña çch m¹ng Nga".
ph¸i lËp hiÕn vÒ viÖc ph¸i nµy coi nhÑ quyÒn ®Çu phiÕu phæ
VÒ ®o¹n ®ã Plª-kha-nèp nãi:
th«ng, v.v.; ⎯ c«ng kÝch nh÷ng ng−êi thõa nhËn quyÒn
nµy vÒ viÖc hä kh«ng thõa nhËn çch m¹ng, v.v.. Nh÷ng "NÕu ®ång chÝ tõ vïng P«n-ta-va cña chóng ta ph¶i ¸p dông nh÷ng
quan ®iÓm chung cña m×nh vµo §¶ng x· héi chñ nghÜa ë Ph¸p th× ®ång
ng−êi d©n chñ - x· héi çch m¹ng cã tù ph¶n béi m×nh
chÝ ®ã kh«ng cÇn ®−a ra mét sù söa ch÷a Ýt nhiÒu quan träng nµo vµo
kh«ng, nÕu hä chuyÓn tõ chç ñng hé "ph¸i Si-pèp" ®èi lËp nh÷ng dßng kÕt luËn trong bµi b¸o cña m×nh. §ång chÝ Êy cã thÓ h¹n
trong thêi kú 1901 - 1902 sang chç ñng hé n«ng d©n çch chÕ ë chç thay nh÷ng ch÷ "nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, cã tÝnh
m¹ng n¨m 1905 - 1906 ? Hoµn toµn kh«ng. Hä vÉn trung chÊt d©n chñ - lËp hiÕn" b»ng nh÷ng ch÷: "nh÷ng ng−êi cÊp tiÕn, cã tÝnh
thµnh víi b¶n th©n m×nh. chÊt cÊp tiÕn"; ch÷: "§u-ma" b»ng nh÷ng ch÷: "ViÖn d©n biÓu"; cuèi cïng
§ång chÝ Plª-kha-nèp ®· tù ph¶n béi m×nh, ®»ng sau nh÷ng ch÷ "çch m¹ng Nga" b»ng nh÷ng ch÷: "cuéc vËn ®éng x· héi -
th¾ng lîi t¹m thêi cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®ång lÞch sö". Nh− thÕ lµ v« cïng tiÖn lîi".
chÝ kh«ng thÊy nh÷ng nhiÖm vô d©n chñ cao h¬n mµ cuéc Chóng t«i xin ®éc gi¶ ®äc l¹i lÇn n÷a ®o¹n trÝch dÉn
sèng ®· ®Ò ra. rót ra trong tê "Çi chu«ng" vµ ®o¹n nhËn xÐt cña Plª-kha-
Chóng ta h·y tiÕp tôc. Sau ®©y lµ mét vÝ dô ®Æc biÖt nèp. §o¹n nhËn xÐt ®ã v¹ch ra tr−íc mÆt chóng ta mét çch
râ rµng vÒ th¸i ®é hÕt søc kh«ng cã tinh thÇn phª ph¸n cña hÕt søc râ rµng mét trong nh÷ng nguyªn nh©n khiÕn Plª-
Plª-kha-nèp ®èi víi §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn. kha-nèp chuyÓn sang BÐc-stanh.
§ång chÝ Plª-kha-nèp dÉn ra ®o¹n trÝch sau ®©y rót ChØ xin suy nghÜ mét tÝ: trong nh÷ng dßng kÕt luËn
trong tê "Çi chu«ng": cña bµi b¸o, tê "Çi chu«ng" cã thÓ h¹n chÕ ë chç thay
ch÷ : "nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn" b»ng nh÷ng ch÷ :
"¸p dông nh÷ng quan ®iÓm chung Êy vµo nhãm c«ng nh©n trong
"nh÷ng ng−êi cÊp tiÕn" vµ ch÷ : "§u-ma" b»ng nh÷ng
nghÞ viÖn, chóng ta cã thÓ nãi r»ng nhãm Êy sÏ chØ biÓu thÞ nguyÖn väng
thùc sù cña bé phËn chiÕn ®Êu vµ gi¸c ngé nhÊt cña giai cÊp v« s¶n ch÷ : "ViÖn d©n biÓu".
Nga, nãi çch kh¸c: sÏ chØ ®−îc coi lµ nhãm d©n chñ - x· héi khi mµ B»ng çch lËp luËn nh− thÕ, ®ång chÝ Plª-kha-nèp ®·
trong nh÷ng ho¹t ®éng cña m×nh ë §u-ma, nã qu¸n triÖt ®−îc nh÷ng triÖt ®Ó béc lé m×nh. §ång chÝ Êy ®· chØ ra mét çch râ rµng
nguyªn t¾c s¸ch l−îc c¬ b¶n cña §¶ng d©n chñ - x· héi. r»ng ®ång chÝ Êy kh«ng m¶y may hiÓu ¶o t−ëng lËp
Kh«ng r¬i vµo vòng bïn chung cña ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn - ®èi hiÕn lµ g× vµ cho nªn kh«ng m¶y may hiÓu t×nh h×nh hiÖn
lËp trong §u-ma, kh«ng lµm çi ®u«i theo sau ®a sè d©n chñ - lËp hiÕn
nay cña çch m¹ng t− s¶n Nga.
trong §u-ma, mµ tù ®èi lËp víi ®a sè ®ã, v¹ch trÇn tÝnh h¹n chÕ cña
nh÷ng ý ®å cña ®a sè ®ã, khuynh h−íng cña ®a sè ®ã muèn tho¶ hiÖp
Gi÷a nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn Nga vµ §u-ma
víi çc ®¶ng "ph¸i h÷u" vµ víi chÝnh phñ ⎯ ®ã lµ s¸ch l−îc duy nhÊt Nga, gi÷a nh÷ng ng−êi cÊp tiÕn Ph¸p 82 vµ ViÖn d©n biÓu
xøng ®¸ng víi çc ®¹i biÓu cña giai cÊp v« s¶n vµ ®ång thêi thùc sù Ph¸p, gi÷a mèi t−¬ng quan cña nh÷ng ng−êi nµy vµ cña
nh÷ng ng−êi kia cã mét sù kh¸c nhau c¨n b¶n mµ Plª-kha- l−îng Êy Ýt nhiÒu phï hîp víi "t¸c dông chiÕn ®Êu" so
nèp ®· bá qua. Plª-kha-nèp ®· kh«ng thÊy mét ch÷ nhá s¸nh cña hä.
trong bµi cña tê "Çi chu«ng", ⎯ nhá nh−ng hÕt søc tiªu ë Nga ®Êu tranh thùc sù diÔn ra hoµn toµn kh«ng ph¶i
biÓu vµ träng yÕu. Ch÷ nhá ®ã lµ: "tho¶ hiÖp víi chÝnh gi÷a nh÷ng lùc l−îng cã ®¹i biÓu trong §u-ma, vµ ®¹i
phñ". biÓu cña çc lùc l−îng Êy trong §u-ma chÝnh trong thêi
H·y suy nghÜ mét tÝ, ®ång chÝ Plª-kha-nèp ¹: ë Ph¸p kú hiÖn nay ®ang kh«ng phï hîp mét çch ®Æc biÖt râ rÖt
cã thÓ nãi ®Õn "tho¶ hiÖp" cña ViÖn d©n biÓu víi chÝnh phñ vµ c¨n b¶n víi "t¸c dông chiÕn ®Êu" so s¸nh cña hä. ChÝnh
kh«ng ? Kh«ng, kh«ng thÓ. V× sao ? V× r»ng ë ®Êy chÝnh phñ phñ thùc tÕ ë Nga hÇu nh− hoµn toµn kh«ng cã ®¹i biÓu
phôc tïng ViÖn d©n biÓu trong mäi vÊn ®Ò quan träng nhÊt. ë §u-ma, nã cã nh÷ng "c¬ quan" kh¸c; giai cÊp v« s¶n
B¶n th©n ®a sè trong ViÖn d©n biÓu chÝnh còng lµ chÝnh còng hÇu nh− kh«ng cã ®¹i biÓu, n«ng d©n cã mét sè ®¹i
phñ thùc sù, v× ®a sè ®ã cö ra nh÷ng ng−êi hä võa ý biÓu kh«ng ®¸ng kÓ, kh«ng c©n xøng.
®Ó lµm bé tr−ëng. Khi ph¸i cÊp tiÕn ®¹t ®−îc ®a sè trong M−u toan so s¸nh n−íc Nga víi n−íc Ph¸p chØ ra r»ng
ViÖn d©n biÓu th× do ®ã trë thµnh chÝnh phñ. §èi víi ®ång chÝ Plª-kha-nèp hoµn toµn r¬i vµo nh÷ng ¶o t−ëng
thêi kú Êy, quan hÖ nghÞ tr−êng phï hîp Ýt nhiÒu víi lËp hiÕn. §ång chÝ Êy coi c©u ch÷ (nghÞ viÖn, viÖn d©n biÓu)
t−¬ng quan lùc l−îng thùc tÕ trong nh©n d©n còng nh− lµ b¶n chÊt, coi chiªu bµi lµ néi dung. Do ®ã ®ång chÝ Êy
víi quan hÖ cña chÝnh quyÒn nhµ n−íc víi nh©n d©n. §èi víi hoµn toµn bá qua mäi ®Æc ®iÓm quan träng nhÊt hiÖn nay ë
thêi kú Êy, hiÕn ph¸p thµnh v¨n vÒ thùc chÊt kh«ng kh¸c Nga, khi mµ cuéc ®Êu tranh ®ang chÝn muåi gi÷a "nh©n
víi hiÕn ph¸p thùc tÕ, hiÖn thùc, víi t−¬ng quan lùc l−îng. d©n" cã hÕt søc Ýt ®¹i biÓu ë §u-ma víi chÝnh quyÒn cò,
ë Nga cã thÓ vµ ph¶i nãi ®Õn sù tho¶ hiÖp cña ®a sè khi mµ vai trß cña "nh÷ng ng−êi tho¶ hiÖp", cña nh÷ng
trong §u-ma víi chÝnh phñ. V× sao ? V× r»ng ë n−íc ta ng−êi ®µo ngò trong cuéc ®Êu tranh Êy ®ang trë nªn ®Æc
chÝnh quyÒn thùc tÕ, xÐt vÒ mÆt ph¸p luËt còng nh− xÐt biÖt quan träng vµ ®Æc biÖt nguy hiÓm.
vÒ t×nh h×nh thùc tÕ, ®Òu hoµn toµn kh«ng thuéc vÒ §u-ma, Còng nh− BÐc-stanh n¨m 1899 ®· lµm thiÖt h¹i lín cho
mµ thuéc vÒ chÝnh phñ chuyªn chÕ cò. §u-ma kh«ng ph¶i giai cÊp v« s¶n §øc, b»ng çch coi "nh÷ng ng−êi tho¶ hiÖp"
lµ mét c¬ quan chÝnh quyÒn nhµ n−íc gièng nh− ViÖn d©n trÝ thøc tiÓu t− s¶n (nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa thuéc
biÓu mµ chØ lµ mét c¬ quan thØnh nguyÖn, thØnh cÇu, tuyªn ph¸i tù do ®iÒu hoµ giai cÊp v« s¶n víi giai cÊp t− s¶n)
bè yªu cÇu cña mét bé phËn nh©n d©n tr−íc chÝnh quyÒn lµ b¶n th©n giai cÊp t− s¶n cã quyÒn lùc thùc tÕ trong tay, ⎯
cò. Do ®ã ®a sè trong §u-ma cã thÓ "tho¶ hiÖp" víi chÝnh n¨m 1906 Plª-kha-nèp còng lµm thiÖt h¹i lín cho giai cÊp
phñ, ⎯ ë n−íc Ph¸p ®iÒu ®ã lµ v« lý. Quan hÖ nghÞ tr−êng v« s¶n Nga b»ng çch coi "nh÷ng ng−êi tho¶ hiÖp" t− s¶n
kh«ng phï hîp hoµn toµn víi t−¬ng quan thùc tÕ cña çc nöa ph¶n ®éng (nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®iÒu hoµ
lùc l−îng trong n−íc còng nh− víi quan hÖ cña chÝnh tù do cña nh©n d©n víi chÝnh quyÒn cò) lµ lùc l−îng chÝnh
quyÒn nhµ n−íc víi nh©n d©n. trÞ ®éc lËp trong nhµ n−íc, lµ quyÒn lùc mµ ng−êi ta cã
ë Ph¸p ®Êu tranh giai cÊp thùc tÕ chÝnh lµ diÔn ra thÓ vµ cÇn ph¶i ñng hé.
gi÷a nh÷ng lùc l−îng cã ®¹i biÓu trong ViÖn d©n biÓu, BÐc-stanh kªu gäi ph¶i cã th¸i ®é "tÕ nhÞ" ®èi víi nh÷ng
vµ thËm chÝ trong mét thêi kú ®ã, ®¹i biÓu nh÷ng lùc ng−êi x· héi chñ nghÜa thuéc ph¸i tù do, ñng hé hä, kh«ng
®Èy hä sang phe ph¶n ®éng, do ®ã ®· kªu gäi ñng hé mét ®iÒu kÕt luËn cña m×nh tõ nh÷ng lêi cña ®ång chÝ Êy kh«ng kÓ
h− ¶o. ¤ng ta say mª víi ¶o ¶nh hoµ b×nh x· héi vµ quªn ®ång chÝ Êy cã ®ång ý hay kh«ng. H«m qua trong tê "§u-
mÊt nh÷ng nhiÖm vô c¨n b¶n cña cuéc ®Êu tranh ®Ó giµnh ma" (sè 22) «ng Cèt-li-a-rÐp-xki ®· chøng minh r»ng bÊt
chÝnh quyÒn. cø "cuéc ®Êu tranh giai cÊp vµ lßng c¨m thï giai cÊp" nµo
Plª-kha-nèp kªu gäi ph¶i cã th¸i ®é "tÕ nhÞ" ®èi víi nh÷ng còng ®Òu c¶n trë sù nghiÖp gi¶i phãng d©n téc. ¤ng ta trùc
ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, ñng hé hä, kh«ng ®Èy hä sang tiÕp ®èi chiÕu cuéc ®Êu tranh cña tê "Lµn sãng" víi cuéc
phe ph¶n ®éng, ⎯ do ®ã ®ang kªu gäi ñng hé mét h− ¶o. ®Êu tranh cña ph¸i Ghe-®¬ chèng ph¸i Gi«-re-x¬, cña Phe-
ri chèng Tu-ra-ti, cña Cau-xky chèng BÐc-stanh; «ng ta
§ång chÝ Êy ®· say mª víi ¶o ¶nh cña chÕ ®é nghÞ tr−êng
sî r»ng "mét sù tuyªn truyÒn lßng c¨m thï giai cÊp nh−
(trong thêi ®¹i çch m¹ng t− s¶n, chø kh«ng ph¶i çch
hiÖn ®ang diÔn ra ë n−íc Nga chóng ta, mét sù tuyªn
m¹ng x· héi chñ nghÜa) vµ quªn mÊt nh÷ng nhiÖm vô c¨n
truyÒn lµm tæn h¹i sù ®oµn kÕt hÕt søc cÇn thiÕt cho hµnh
b¶n cña cuéc ®Êu tranh ®Ó giµnh chÝnh quyÒn. ®éng chÝnh trÞ chung cña çc tËp ®oµn x· héi kh¸c nhau,
Giai cÊp t− s¶n x· héi - tù do vµ giai cÊp t− s¶n d©n cã thÓ ph¸ ho¹i vÒ c¨n b¶n (h·y nghe ®Êy !) c¬ së hµnh
chñ - lËp hiÕn m¬n trín, ®Ò cao tËn m©y xanh, qu¶ng ço ®éng cña mäi c¬ quan ®¹i biÓu nh©n d©n ®óng ®¾n". "B¶n
c¶ BÐc-stanh lÉn Plª-kha-nèp, in l¹i t¸c phÈm cña hä v× c¶ hai th©n tinh thÇn cña chÕ ®é lËp hiÕn cã bÞ nã (lßng c¨m thï
ng−êi nµy ®Òu phôc vô nã trong cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp) ph¸ ho¹i kh«ng ?"
nã víi giai cÊp v« s¶n.
H«m nay trong tê "Tù do vµ v¨n ho¸" (sè 7)83, «ng
Çc b¹n c«ng nh©n, xin ®õng cã m¾c lÇm vÒ vÊn ®Ò
Xt¬-ru-vª kªu la vÒ chç nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi "giao
®ã. Nh÷ng lêi lÏ vÒ "tÝnh tÕ nhÞ" cña §¶ng d©n chñ - x·
tù do cho sù cuång giËn cña mçi bÊt hoµ giai cÊp xÐ n¸t
héi vµ vÒ "sù ñng hé" nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn trong
ra", r»ng hä "say mª mét chiÒu vµ bÖnh ho¹n ®Õn møc ®iªn
chÝnh trÞ hiÖn thùc cã ý nghÜa cña chóng, ý nghÜa nµy kh«ng
lo¹n víi nh÷ng t− t−ëng vÒ ®Êu tranh giai cÊp" (tr.458),
ph¶i do thiÖn ý cña Plª-kha-nèp mµ do t−¬ng quan lùc l−îng
r»ng "hoµ b×nh chÝnh trÞ" (xin nhí lÊy "hoµ b×nh x· héi"
thùc tÕ quyÕt ®Þnh. Plª-kha-nèp tù m×nh cã thÓ nghÜ vµ lµm mµ bän t− s¶n ch©u ¢u nãi ra !) "®−a ra cho chóng ta nh÷ng
cho nh÷ng ng−êi kh¸c tin r»ng ®ång chÝ Êy kh«ng hÒ ®Þnh
yªu cÇu hoµn toµn míi" (tr. 514). Giai cÊp t− s¶n hiÓu
lµm yÕu hoÆc hoµ ho·n ®èi kh¸ng chÝnh trÞ vµ x· héi gi÷a
mét çch thÊu triÖt r»ng nh÷ng t− t−ëng cña Plª-kha-nèp
çc giai cÊp vµ gi÷a nh©n d©n víi chÝnh quyÒn cò. Nh−ng
®ang gieo r¾c chÝnh lµ ý nghÜa dèi tr¸ vÒ "hoµ b×nh chÝnh
trong t×nh h×nh chÝnh trÞ hiÖn nay nh÷ng lêi nãi cña Plª-
trÞ" vµ thùc tÕ ®ang hoµ ho·n mét sù bÊt hoµ giai cÊp, mäi
kha-nèp chÝnh lµ cã mét t¸c dông nh− thÕ kh«ng kÓ ý nguyÖn
cuéc ®Êu tranh giai cÊp. VÒ th¸i ®é ®èi víi chÝnh trÞ hiÖn
cña ®ång chÝ Êy nh− thÕ nµo.
nay, çi vuèt cña ®ång chÝ Plª-kha-nèp bÞ buéc l¹i råi thÕ
BÐc-stanh kh«ng muèn hoµ b×nh x· héi (Ýt ra lµ «ng ta
lµ c¶ "con chim nhá" ®· r¬i vµo lång cña «ng Xt¬-ru-vª1)
qu¶ quyÕt r»ng «ng ta kh«ng muèn), nh−ng giai cÊp t− s¶n
hiÓu mét çch ®óng ®¾n r»ng ý nghÜa thùc sù cña nh÷ng _______________________________________
1)
lêi nãi cña «ng ta lµ nh− thÕ. Xin h·y nh×n qua b¸o chÝ ë ®©y Lª-nin dÉn ra c©u tôc ng÷ Nga: "ChØ cÇn çi mãng bÞ
m¾c lµ c¶ con chim bÞ sa vµo lång" ®Ó nhËn ®Þnh Plª-kha-nèp, víi ý lµ
cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ë ngay n−íc ta, ë
nÕu ®· mét lÇn xa rêi chñ nghÜa M¸c th× Plª-kha-nèp cµng ngµy cµng
n−íc Nga. B¸o chÝ ®ã khen ngîi Plª-kha-nèp vµ rót ra r¬i vµo quan ®iÓm cña chñ nghÜa c¬ héi.
§ång chÝ Plª-kha-nèp viÕt: "Nh÷ng lêi gay g¾t kh«ng lêi gay g¾t, ®ång chÝ Êy nãi nh− thÕ. Quan ®iÓm ®ã kh«ng
ph¶i lµ phª b×nh". "Sù phª b×nh thùc sù ph¸t triÓn ý thøc, ph¶i lµ míi. §ã lµ quan ®iÓm cña tÊt c¶ nh÷ng ng−êi t−
cßn nh÷ng lêi gay g¾t th× tr¸i l¹i lµm cho ý thøc m¬ hå. s¶n tù do chñ nghÜa. Hµng ngh×n bµi trªn b¸o chÝ d©n chñ -
Chóng ta h·y xÐt ®Õn lêi gay g¾t nµy: ph¶n béi. Chóng ta lËp hiÕn gieo vµo ®Çu ãc c«ng chóng Nga t− t−ëng cho
th−êng kªu lªn vÒ sù ph¶n béi cña giai cÊp t− s¶n, cho nªn r»ng lêi nãi vÒ "sù ph¶n béi" cña giai cÊp t− s¶n chØ lµ
khi giai cÊp t− s¶n thùc sù "ph¶n béi", ⎯ nghÜa lµ hoµ nh÷ng lêi gay g¾t cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch "cuång
gi¶i víi bän quan liªu, ⎯ vµ khi chóng ta thùc sù sÏ ph¶i b¹o". HiÖn nay giai cÊp t− s¶n ®· t×m thÊy mét ®ång
kªu lªn ®iÒu ®ã ë kh¾p mäi n¬i, th× nh÷ng lêi kªu cña minh míi vÒ vÊn ®Ò ®ã. §ång chÝ Plª-kha-nèp còng ®·
chóng ta ®· kh«ng cßn g©y nªn ®−îc mét hiÖu qu¶ cÇn ®i tíi chç kh¼ng ®Þnh r»ng "sù ph¶n béi" lµ "mét lêi
thiÕt, vµ chóng ta l¹i sÏ diÔn l¹i c©u chuyÖn mét em bÐ gay g¾t".
kªu lªn "chã sãi ! chã sãi !" khi chã sãi ch−a xuÊt hiÖn". Tr−íc kia ng−êi ta ®· ph¶i lÆp l¹i vµ nhai l¹i nh÷ng
§ã lµ mét ®o¹n ng¾n trong lËp luËn cña Plª-kha-nèp, ®iÒu nhËp m«n cña chñ nghÜa M¸c ®Ó chèng l¹i BÐc-stanh,
mét ®iÓn h×nh tuyÖt diÖu biÕt bao vÒ chñ nghÜa BÐc-stanh hiÖn nay ng−êi ta còng ph¶i lÆp l¹i nh− thÕ ®Ó chèng l¹i
Nga ! Plª-kha-nèp. §ång chÝ Plª-kha-nèp hÕt søc nhÇm. "Sù ph¶n
Mét lµ, h·y xem ®ång chÝ Plª-kha-nèp lËp luËn thiÕu béi" kh«ng ph¶i lµ "mét lêi gay g¾t", mµ lµ mét çch diÔn
c¬ së mét çch râ rµng biÕt bao. Th¸ng M−êi mét n¨m ®¹t duy nhÊt ®óng ®¾n vÒ ph−¬ng diÖn khoa häc vµ chÝnh
1905, ®ång chÝ Êy viÕt trong tê "NhËt ký", sè 3: "... Trong trÞ, nãi lªn nh÷ng sù kiÖn hiÖn thùc vµ nh÷ng nguyÖn väng
thêi gian gÇn ®©y ë n−íc ta ng−êi ta kªu nhiÒu vÒ mét thùc sù cña giai cÊp t− s¶n. Ch÷ "sù ph¶n béi" diÔn ®¹t
sù ph¶n béi nµo ®ã (!) cña giai cÊp t− s¶n. Nh−ng giai cïng mét t− t−ëng nh− ch÷ "c©u kÕt". B¶n th©n Plª-kha-nèp
cÊp t− s¶n thËt ra cã thÓ ph¶n béi çi g× ? Dï sao còng kh«ng thÓ kh«ng thõa nhËn ®iÒu ®ã, v× ®ång chÝ Êy coi sù
kh«ng ph¶i lµ ph¶n béi çch m¹ng, bëi v× nã ch−a hÒ bao ph¶n béi vµ hoµ gi¶i víi bän quan liªu lµ mét. Xin h·y
giê phôc vô t− t−ëng çch m¹ng". xem tê "Lµn sãng" "cuång b¹o" ®· nãi vÒ kh¸i niÖm "c©u
H·y xem: th¸ng M−êi mét n¨m 1905 ®ång chÝ Plª-kha-nèp kÕt" ®ã nh− thÕ nµo.
thËm chÝ nãi chung kh«ng hiÓu giai cÊp t− s¶n cã thÓ ph¶n Chóng ta ®äc thÊy trong b¸o "Lµn sãng", sè 13: "Thùc
béi çi g×. HiÖn nay ®ång chÝ Êy ®· hiÓu ®iÒu ®ã. §ång chÝ chÊt cña nh÷ng sù c©u kÕt cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lµ
Êy kh«ng chØ cho r»ng giai cÊp t− s¶n cã thÓ ph¶n béi mét ë chç nµo ?" "Cè nhiªn, kh«ng ph¶i ë sù ph¶n béi cña ç
çi g× ®ã, ®ång chÝ Êy ®· thÊy r»ng giai cÊp t− s¶n sÏ thùc nh©n. Çch nh×n th« lç ®ã c¨n b¶n xa l¹ víi chñ nghÜa
sù ph¶n béi. Míi nöa n¨m ®ång chÝ Plª-kha-nèp ®· thay M¸c. Thùc chÊt cña nh÷ng sù c©u kÕt lµ ë chç vµ chØ
®æi lËp tr−êng: lóc ®Çu nãi r»ng giai cÊp t− s¶n nãi chung lµ ë chç nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn kh«ng ly khai
kh«ng ph¶n béi g×. Giê ®©y l¹i nãi nã sÏ thùc sù ph¶n béi, vµ kh«ng muèn ly khai c¬ së b¶o tån chÝnh quyÒn cho
nghÜa lµ hoµ gi¶i víi bän quan liªu. chÕ ®é cò, c¬ së cña nh÷ng mÖnh lÖnh xuÊt ph¸t chÕ
Chóng t«i rÊt vui mõng vÒ sù tiÕn bé ®ã cña ®ång chÝ ®é nµy"1).
Plª-kha-nèp, nÕu vÒ nh÷ng ph−¬ng diÖn kh¸c, quan ®iÓm
cña ®ång chÝ Êy kh«ng lung lay nh− thÕ. Ph¶n béi lµ mét
_______________________________________
1)
Xem tËp nµy, tr. 115.
Nh− vËy, thùc chÊt cña sù ph¶n béi hay cña nh÷ng sù ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn sÏ tiÕp tôc lµm çi mµ tõ tr−íc
c©u kÕt hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ ë sù ph¶n béi ç nh©n. cho ®Õn nay hä ®· lµm th× toµn bé hµnh ®éng cña hä còng
Thùc chÊt cña sù ph¶n béi hay nh÷ng sù c©u kÕt chØ ë sÏ cung cÊp mét bøc tranh ®Çy ®ñ nhÊt vÒ sù ph¶n béi. Thùc
chç §¶ng tù do "nh©n d©n" (xin ®äc lµ t− s¶n) muèn duy chÊt cña chñ nghÜa c¬ héi trong §¶ng d©n chñ - x· héi hiÖn
tr× chÝnh quyÒn cho chÕ ®é chuyªn chÕ cò, muèn ph©n nay chÝnh lµ ë chç kh«ng hiÓu ®iÒu ®ã.
chia chÝnh quyÒn gi÷a chÕ ®é chuyªn chÕ vµ giai cÊp t− s¶n. NÕu m¬ −íc Phi-li-xtanh cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn
§¶ng "tù do nh©n d©n" ph¶n béi tù do cña nh©n d©n ®−îc thùc hiÖn, nÕu "¸p lùc hoµ b×nh" cña §u-ma vµ
chÝnh lµ v× nã nh−êng phÇn lín quyÒn lîi cña nh©n d©n vµ "d− luËn x· héi" buéc chÝnh phñ ph¶i cã nh÷ng nh−îng bé
chÝnh quyÒn nh©n d©n cho çc ®¹i biÓu cña chÝnh quyÒn nhá, nÕu Héi ®ång nhµ n−íc84 nh−îng bé mét chót ⎯ c¨n
cò. §ång chÝ Plª-kha-nèp kh«ng muèn hiÓu ch©n lý ®¬n cø theo c«ng thøc cña mét thµnh viªn cña Héi ®ång nhµ
gi¶n ®ã, râ rµng ®ã lµ ®iÒu kú qu¸i. §ång chÝ Êy m« t¶ n−íc lµ ngµi Kh«-mi-a-cèp, mµ kÕ ho¹ch cña «ng th× ngµy
vÊn ®Ò nh− sau: giai cÊp t− s¶n ë n−íc ta ch−a ph¶n béi, h«m qua ®· ®−îc tê "§u-ma" d©n chñ - lËp hiÕn cho biÕt, ⎯
chØ sau nµy nã míi ph¶n béi. nÕu chÝnh quyÒn cò c¶i tæ néi çc, giao mét sè chøc vÞ
§ã lµ hoµn toµn kh«ng hiÓu b¶n chÊt cña sù ph¶n béi cho nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn thuéc çnh h÷u, v.v.,
vµ nh÷ng sù c©u kÕt. th× chóng ta rót côc sÏ thu ®−îc chÝnh lµ "sù hoµ gi¶i"
Giai cÊp t− s¶n vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®· cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn víi bän quan liªu.
hµng ngh×n lÇn ph¶n béi tù do vµ hoµ gi¶i víi bän quan TÊt c¶ sai lÇm cña Plª-kha-nèp lµ ë chç cho r»ng tùa hå
liªu. C−¬ng lÜnh cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lµ g×? Nã cã con ®−êng "ph¶n béi" hiÖn ®ang lµ hoÆc sÏ lµ con ®−êng
ph¶i lµ mét b−íc chÝnh trÞ nhÊt ®Þnh cña giai cÊp t− s¶n "míi" cña giai cÊp t− s¶n ë n−íc ta, vµ nÕu nãi theo ng«n
kh«ng ? Kh«ng nghi ngê g× c¶. ChÝnh c−¬ng lÜnh Êy lµ mét ng÷ ph¸p lý th× trong thùc tÕ chÝnh sù tiÕp tôc con ®−êng cò cña
c−¬ng lÜnh ph¶n béi vµ mét c−¬ng lÜnh c©u kÕt ! Vµ, mçi giai cÊp t− s¶n còng sÏ lµ toµn bé "cÊu thµnh" cña sù ph¶n béi.
b−íc chÝnh trÞ cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vÒ mÆt Plª-kha-nèp nãi: khi giai cÊp t− s¶n "thùc sù" ph¶n
nµy hay mÆt kia ®Òu thi hµnh, thùc hiÖn chÝnh c−¬ng lÜnh béi th× ng−êi ta sÏ kh«ng tin lêi kªu cña chóng ta, v×
®ã. Bµi nãi cña T¬-ru-bª-tx¬-c«i trong mïa hÌ n¨m 1905, mäi ng−êi qu¸ quen víi ch÷ : sù ph¶n béi.
th¸i ®é quanh co trong vÊn ®Ò bèn nguyªn t¾c bÇu cö, Mét sù ng©y th¬ biÕt bao vÒ chÝnh trÞ ! Toµn bé chÝnh
dù luËt khæ dÞch vÒ tù do b¸o chÝ ⎯ tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã s¸ch cña §¶ng d©n chñ - x· héi lµ ë chç soi s¸ng con ®−êng
chÝnh lµ nh÷ng b−íc cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa, mµ quÇn chóng nh©n d©n sÏ ph¶i ®i. Chóng ta gi¬ cao bã
nh÷ng b−íc ®ã chÝnh ®ang thùc hiÖn c−¬ng lÜnh ph¶n béi ®uèc m¸c-xÝt cña chóng ta vµ qua mçi b−íc cña çc giai
cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa. cÊp riªng biÖt, qua mçi sù biÕn chÝnh trÞ vµ kinh tÕ, chóng
Tõ nghÞ luËn cña ®ång chÝ Plª-kha-nèp cã thÓ rót ra ta chØ ra r»ng cuéc sèng x¸c nhËn häc thuyÕt cña chóng ta.
kÕt luËn: nÕu giai cÊp t− s¶n ch−a lµm mét b−íc ®Æc biÖt Chñ nghÜa t− b¶n cµng ph¸t triÓn, ®Êu tranh chÝnh trÞ cµng
nµo th× lóc ®ã sÏ kh«ng cã mét sù ph¶n béi nµo tõ phÝa gay g¾t th× bé phËn nh©n d©n tin ë nh÷ng lêi nãi cña chóng
nã. §iÒu ®ã kh«ng ®óng. NÕu giai cÊp t− s¶n vµ chÝnh nh÷ng ta sÏ ngµy cµng ®«ng h¬n, sÏ tin r»ng nh÷ng lêi nãi ®ã ®−îc
cuéc sèng (hoÆc lÞch sö) x¸c nhËn. HiÖn nay ch¼ng h¹n Trong hµng ngò ®¶ng viªn cña ®¶ng ta nãi chung − ? Nh−ng
hµng tr¨m ngµn ng−êi ë Nga ®· tin ë sù ®óng ®¾n trong h¸ kh«ng cÇn ph¶i nghÜ ®Õn nh÷ng hµng ngò réng r·i cña
sù ®¸nh gi¸ cña chóng ta vÒ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp quÇn chóng nh©n d©n, hay sao ?
hiÕn. Víi sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña çch m¹ng hoÆc Trªn b¸o "Lêi kªu gäi"85, mét c«ng nh©n ®· nãi ®óng
víi sù chuyÓn h−íng m¹nh mÏ cña çch m¹ng sang mét r»ng Plª-kha-nèp xÐt ®o¸n "tõ ®»ng xa". QuÇn chóng v«
sù c©u kÕt lín nµo ®ã cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn s¶n vµ nöa v« s¶n ch−a cã kh¸i niÖm vÒ sù ®èi lËp ®ã nãi
víi chÕ ®é chuyªn chÕ th× hµng triÖu vµ thËm chÝ hµng chung còng nh− ch−a cã kh¸i niÖm vÒ tÝnh chÊt t− s¶n cña
chôc triÖu ng−êi sÏ tin r»ng sù ®¸nh gi¸ cña chóng ta lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn. VËy mµ chÝnh hiÖn nay
chÝnh x¸c. b¸o chÝ d©n chñ - lËp hiÕn ch¾c ch¾n ®· v−ît qu¸ b¸o chÝ
Do ®ã nãi r»ng hiÖn nay chóng ta qu¸ hay l¾p l¹i nh÷ng d©n chñ - x· héi cña chóng ta m−êi lÇn. Nh÷ng ng−êi d©n
tiÕng kªu la vÒ sù ph¶n béi, cho nªn vÒ sau ng−êi ta kh«ng chñ - lËp hiÕn còng t¨ng c−êng viÖc lµm h− háng nh©n d©n
tin ë tiÕng kªu cña chóng ta vÒ sù ph¶n béi n÷a, ®ã lµ th«ng qua c¶ §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn vµ th«ng qua bÊt
nãi mét ®iÒu hÕt søc phi lý. §ång chÝ Plª-kha-nèp ra søc cø tæ chøc nµo cña ph¸i tù do. ChØ cã hoµn toµn mÊt hÕt
uæng c«ng che giÊu sù phi lý ®ã b»ng nh÷ng suy luËn c¶m gi¸c ®èi víi hiÖn thùc th× míi cã thÓ nghÜ r»ng tùa
thuéc lo¹i nh÷ng suy luËn mµ nh÷ng trinh n÷ giµ, nh÷ng hå chóng ta v−ît qu¸ tiÕn tr×nh cña sù biÕn vµ yªu cÇu
bµ gi¸m thÞ, v.v. th−êng nãi víi çc n÷ sinh trung häc. §ång cña quÇn chóng khi chóng ta v¹ch trÇn tÝnh dao ®éng vµ sù
chÝ Êy nãi víi mét giäng d¹y ®êi: "Phª b×nh ph¶i ph¶n béi cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn. Tr¸i l¹i,
cã c¨n cø". trong vÊn ®Ò nµy chóng ta còng l¹c hËu so víi c¶ tiÕn tr×nh
ThËt lµ võa míi võa th«ng minh. Vµ sù phª b×nh cña cña sù biÕn lÉn yªu cÇu cña quÇn chóng! Tèt nhÊt xin
®ång chÝ còng ph¶i cã c¨n cø, ®ång chÝ Plª-kha-nèp ¹. ®ång chÝ h·y viÕt mét bµi phª b×nh phæ th«ng vµ "cã c¨n
Nh−ng xin h·y xem ®©y: ®ång chÝ kh«ng ®−a ra mét vÝ cø" vÒ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, ®ång chÝ Plª-kha-nèp
dô thùc tÕ vµ Ýt nhiÒu quan träng nµo chøng tá sù phª ¹: nh− thÕ sÏ cã lîi h¬n.
b×nh cña chóng t«i ®èi víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp Giê ®©y chóng ta h·y chuyÓn sang nh÷ng kÕt luËn cña
hiÕn lµ kh«ng cã c¨n cø, mµ ®ång chÝ l¹i dïng nh÷ng lËp Plª-kha-nèp vÒ §u-ma.
luËn chung chung cña m×nh ®Ó gieo r¾c vµo ®Çu ãc ®éc §ång chÝ Êy viÕt: "ChÝnh phñ cña chóng ta ®· ph¹m
gi¶ mét ®ång ý kiÕn kh«ng cã c¨n cø ! ChØ cã quy nhiÒu sai lÇm kh«ng thÓ tha thø ®−îc". "Nh÷ng sai lÇm
kh¸i niÖm "ph¶n béi" thµnh mét lêi gay g¾t th× cã gi¸ ®ã ®· dÉn chÝnh phñ Êy tíi bê vùc th¼m, nh−ng ch−a
trÞ g× ! ®Èy nã xuèng ®ã. Nã sÏ r¬i vµo vùc th¼m khi §u-ma bÞ
C©u nµy cña ®ång chÝ cã gi¸ trÞ g×: "Trong hµng ngò gi¶i t¸n... §u-ma thøc tØnh c¶ nh÷ng ng−êi ngñ say nhÊt;
chóng ta, ý thøc vÒ sù ®èi lËp ®ã (sù ®èi lËp gi÷a lîi nã ®Èy c¶ nh÷ng ng−êi l¹c hËu nhÊt tiÕn lªn; nã ®Ëp tan
Ých cña giai cÊp t− s¶n vµ lîi Ých giai cÊp v« s¶n) ®· trong quÇn chóng nh÷ng ¶o t−ëng chÝnh trÞ cuèi cïng mµ
cã ®−îc, cã thÓ nãi lµ, sù v÷ng bÒn cña thµnh kiÕn" .Trong lÞch sö ®Ó l¹i... C«ng t¸c h÷u c¬ cña §u-ma sÏ cã mét
"hµng ngò chóng ta" nµo vËy, h¶ ®ång chÝ Plª-kha-nèp? Trong t¸c dông cæ ®éng lín nhÊt".
hµng ngò nh÷ng ng−êi Nga tÇm th−êng ë Gi¬-ne-v¬ −? H·y xin nghiªn cøu nh÷ng lËp luËn ®ã. ChÝnh phñ sÏ
®æ khi §u-ma bÞ gi¶i t¸n. Chóng ta h·y cho lµ nh− thÕ. chñ - x· héi. ChÝnh viÖc lµm mÊt uy tÝn cña nh÷ng ng−êi d©n
Nh−ng nÕu §u-ma chØ h¹n chÕ trong c«ng t¸c h÷u c¬ th× chñ - lËp hiÕn lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cña c«ng t¸c ®ã vµ
tõ ®©u mµ cã thÓ kÕt luËn lµ nã sÏ bÞ gi¶i t¸n? C«ng t¸c lµ ®¶m b¶o ®Ó lµm cho quÇn chóng ®ång t×nh víi c«ng t¸c ®ã.
h÷u c¬ lµ g×? Lµ c«ng t¸c cña §u-ma tiÕn hµnh dùa vµo KÎ nµo nãi vÒ viÖc chÝnh phñ "r¬i vµo" vùc th¼m vµ
ph¸p luËt. §u-ma giao dù luËt cho Héi ®ång nhµ n−íc, ®ång thêi nãi vÒ sù kh«ng hîp thêi cña viÖc phª ph¸n vµ
chÊt vÊn çc bé tr−ëng. Héi ®ång nhµ n−íc vµ çc bé lªn ¸n nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vÒ sù ph¶n béi,
tr−ëng tr× ho·n vÊn ®Ò vµ ra søc lµm nhôt tÊt c¶ nh÷ng th× lËp luËn cña kÎ ®ã kh«ng nhÊt qu¸n. R¬i vµo "vùc th¼m"
xung ®ét ®ang xuÊt hiÖn. C¬ quan ng«n luËn cña chÝnh chØ lµ mét çch nãi h×nh t−îng, ⎯ ®ã lµ mét c©u nãi çch
phñ Nga, tê "Nhµ n−íc Nga"86, ®· nãi tõ l©u: h·y ®Ó m¹ng su«ng, nÕu muèn b¾t ch−íc çch nãi cña Plª-
cho §u-ma thµnh ra ph¸i ®èi lËp, nh−ng chØ cã ®iÒu lµ kha-nèp th× t«i sÏ nãi nh− thÕ. ChÝnh quyÒn sÏ r¬i vµo
®õng thµnh ra ph¸i çch m¹ng. Nãi çch kh¸c: h·y lµm tay ai? C«ng nh©n vµ n«ng d©n cã thÓ ®Ó cho chÝnh quyÒn
c«ng t¸c h÷u c¬, nh−ng ®õng tiÕn thªm mét b−íc nµo n÷a. r¬i vµo tay nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn lµ nh÷ng kÎ
Hµ tÊt ph¶i gi¶i t¸n §u-ma v× nã tiÕn hµnh c«ng t¸c sÏ lËp tøc chia chÝnh quyÒn víi chÕ ®é chuyªn chÕ cò
h÷u c¬?? NÕu nã kh«ng lµm mét b−íc tiÕn çch m¹ng, kh«ng? H¸ kh«ng ph¶i chÝnh lµ tõ quan ®iÓm ®ã mµ ®Æc
hoµn toµn kh«ng h÷u c¬, hoÆc nÕu mét phong trµo, trong biÖt cÇn ph¶i nãi cho nh©n d©n ®Ò phßng nh÷ng ng−êi
®ã §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn còng sÏ trë thµnh ch−íng d©n chñ - lËp hiÕn hay sao?
ng¹i cho chÝnh phñ, kh«ng bïng lªn ë bªn ngoµi §u-ma, Chóng t«i cho lµ ph¶i. Chóng t«i nghÜ r»ng chñ nghÜa
th× kh«ng bao giê §u-ma bÞ gi¶i t¸n. Chóng t«i thÊy gi¶ c¬ héi cña Plª-kha-nèp lµm trë ng¹i vµ nguy h¹i cho c«ng
thiÕt ®ã cã lÏ ®óng h¬n nhiÒu so víi lêi nãi su«ng "ng−êi t¸c cÇn thiÕt ®ã, tøc lµ c«ng t¸c gi¸o dôc quÇn chóng nhËn
ta sÏ gi¶i t¸n §u-ma". râ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, ®ång chÝ ®ã ph¶n ®èi,
ChÝnh phñ ®æ kh«ng ph¶i chØ trong tr−êng hîp §u-ma mét çch hoµn toµn kh«ng cã c¬ së, s¸ch l−îc v¹ch trÇn b¶n
bÞ gi¶i t¸n. Nã ®æ c¶ trong nh÷ng tr−êng hîp kh¸c, v× chÊt thùc sù cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn.
§u-ma hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ nh©n tè chñ yÕu còng Khi nãi r»ng c«ng t¸c h÷u c¬ cña §u-ma cã mét t¸c
kh«ng ph¶i lµ dÊu hiÖu chÝnh x¸c nhÊt cña phong trµo. dông cæ ®éng lín nhÊt, Plª-kha-nèp béc lé mét çch nh×n
Nã kh«ng ph¶i tù nhiªn mµ ®æ, mµ chØ ®æ khi cã hµnh phiÕn diÖn nhÊt ®èi víi sù vËt. Nh− chóng t«i ®· chØ ra
®éng tÝch cùc... cña mét ng−êi thø ba nµo ®ã (kh«ng trong tê "Lµn sãng", ë ®©y nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ®· tù
ph¶i chÝnh phñ còng kh«ng ph¶i §u-ma). Gi¶i thÝch tÝnh m×nh söa ch÷a cho Plª-kha-nèp, hä chÕ giÔu mét çch hoµn
tÊt yÕu cña hµnh ®éng ®ã, ⎯ nh÷ng h×nh thøc cã thÓ cã cña toµn chÝnh ®¸ng triÓn väng "chÊt ®èng ph¸p luËt" cña "§u-ma"1).
nã, tÝnh chÊt vµ thµnh phÇn giai cÊp cña nh÷ng ng−êi Cho tíi nay n−íc Nga lµ n−íc cã mét sè l−îng nhiÒu nhÊt
ho¹t ®éng cã kh¶ n¨ng tiÕn hµnh "hµnh ®éng" ®ã, ⎯ ®iÒu nh÷ng ph¸p luËt kiÓu c¶nh s¸t trªn giÊy tê. NÕu §u-ma bao
kiÖn thµnh c«ng cña hµnh ®éng ®ã, v.v. vµ v.v., ⎯ tÊt giê còng tiÕn hµnh c«ng t¸c "h÷u c¬" th× n−íc Nga cã thÓ
c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã, nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ph¶i lµm. nhanh chãng thµnh ra mét n−íc cã mét sè l−îng nhiÒu
Vµ chÝnh nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ph¶n ®èi mét
çch th¼ng tay nhÊt c«ng t¸c ®ã cña nh÷ng ng−êi d©n
_______________________________________
1)
Xem tËp nµy, tr. 175 - 177.
nhÊt nh÷ng ph¸p luËt cÊp tiÕn trªn giÊy tê. T−ëng r»ng b¸ nh÷ng ¶o t−ëng lËp hiÕn. ChÝnh s¸ch Du-ba-tèp 87 còng
t¸c dông cæ ®éng cña nh÷ng ph¸p luËt ®ã hay cña nh÷ng ®· thøc tØnh c«ng nh©n, còng ®· v¹ch trÇn nh÷ng ¶o t−ëng,
dù luËt trùc tiÕp tØ lÖ víi sù dµi ng¾n vµ sè l−îng cña nh−ng còng chØ trong chõng mùc chóng ta ®Êu tranh víi
chóng th× lµ mét sù th«ng th¸i rëm qu¸ møc. Muèn nghÜ viÖc dïng chÝnh s¸ch Du-ba-tèp ®Ó lµm h− háng nh©n d©n,
nh− vËy, cÇn ph¶i quªn vÝ dô vÒ nghÞ viÖn Phran-pho, nghÞ th× nã míi lµm nh− thÕ. §õng cã t×m çch b¸c bá luËn
viÖn nµy ®· tiÕn hµnh mét çch cã c¨n cø nhÊt "c«ng t¸c cø ®ã b»ng çch tuyªn bè r»ng §u-ma kh«ng theo chÝnh
h÷u c¬" cña m×nh vµ ®· t−ëng t−îng nh− Plª-kha-nèp, s¸ch Du-ba-tèp. So s¸nh kh«ng ph¶i lµ ®ång nhÊt ho¸.
r»ng chÝnh c«ng t¸c h÷u c¬ cã mét t¸c dông cæ ®éng lín H·y thö t×m ra cho t«i mét tê b¸o d©n chñ - lËp hiÕn hay
nhÊt. Muèn nghÜ nh− vËy, cÇn ph¶i kh«ng thÊy ®iÒu ®· x¶y ra ë mét bµi ph¸t biÓu chÝnh trÞ quan träng cña nh÷ng ng−êi
Nga; cÇn ph¶i kh«ng thÊy nh÷ng dÊu hiÖu mÖt mái cña d©n chñ - lËp hiÕn trong ®ã (trong b¸o hoÆc lêi ph¸t
c«ng chóng g©y ra bëi bµi diÔn thuyÕt trµng giang ®¹i h¶i biÓu) kh«ng cã nh÷ng nh©n tè lµm h− háng ý thøc chÝnh
cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn trong §u-ma, kh«ng trÞ cña nh©n d©n.
thÊy nh÷ng dù luËt "khæ dÞch" cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - §ã lµ ®iÒu mµ ®ång chÝ Plª-kha-nèp quªn khi ®ång chÝ
lËp hiÕn vµ nh÷ng lêi lÏ hå ®å th¶m h¹i cña hä trong viÖc Êy tuyªn bè mét çch trang nghiªm vµ trÞnh träng: "§©y
tù biÖn hé nh©n nh÷ng dù luËt ®ã, g©y ra Ên t−îng nh− lµ ý nghÜa cña toµn bé triÕt häc: tÊt c¶ nh÷ng çi g× gióp
thÕ nµo, kh«ng thÊy sù sî h·i kiÓu phi-li-xtanh v« cïng ghª vµo viÖc gi¸o dôc chÝnh trÞ cho nh©n d©n ®Òu lµ tèt, tÊt
tëm cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn tr−íc lµn sãng c¶ nh÷ng çi g× trë ng¹i cho c«ng t¸c ®ã ®Òu lµ xÊu". TÊt
míi ®ang tíi gÇn, tr−íc cuéc ®Êu tranh míi kh«ng tr¸nh c¶ nh÷ng çi kh¸c ®Òu lµ thiªn kiÕn, lµ triÕt häc kinh viÖn.
khái, tr−íc çi mµ Plª-kha-nèp gäi lµ "r¬i vµo vùc th¼m". Ph¶i, ph¶i, mét ph¸i nµo ®ã trong nh÷ng ng−êi d©n chñ -
§ång chÝ Plª-kha-nèp ¹, v¹ch trÇn nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp x· héi thùc sù r¬i vµo triÕt häc kinh viÖn tuyÖt väng.
hiÕn, ®ã còng lµ chuÈn bÞ cho quÇn chóng nh©n d©n ®«ng ChØ cã ®iÒu lµ ph¸i nµo, ph¸i h÷u hay lµ ph¸i t¶? Cã thÓ
®¶o gi¸c ngé vÒ sù r¬i ®ã, tham gia tÝch cùc vµo sù r¬i t−ëng t−îng mét çi g× th«ng th¸i rëm, thiÕu sinh khÝ,
®ã, g¹t nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn khái "chiÕc b¸nh" thùc sù kinh viÖn h¬n viÖc quy s¸ch l−îc cña giai cÊp v«
khi chÝnh phñ r¬i, chuÈn bÞ cho sù r¬i ®ã mét çch anh s¶n trong thêi ®¹i çch m¹ng thµnh nhiÖm vô gi¸o dôc
dòng vµ qu¶ c¶m. chÝnh trÞ cho nh©n d©n, ®−îc kh«ng? NÕu cã th× lóc ®ã
§u-ma ®ang ®¸nh thøc, §u-ma ®ang v¹ch trÇn nh÷ng ¶o giíi h¹n gi÷a cuéc ®Êu tranh giai cÊp cña §¶ng d©n chñ - x·
t−ëng cuèi cïng, ng−êi ta nãi víi chóng ta nh− vËy. §óng. héi vµ cuéc ®Êu tranh cña ph¸i v¨n ho¸ t− s¶n tÇm th−êng
Nh−ng "§u-ma" lµm ®iÒu ®ã chØ trong chõng mùc chóng lµ ë chç nµo? Çch m¹ng ®ang s«i sôc, çc giai cÊp kh¸c
ta v¹ch trÇn tÝnh do dù vµ tÝnh dao ®éng cña §u-ma d©n nhau ®ang hµnh ®éng, quÇn chóng ®ang b¾t tay vµo c«ng
chñ - lËp hiÕn, ⎯ chØ trong chõng mùc chóng ta gi¶i thÝch t¸c lÞch sö, nh÷ng mµu s¾c kh¸c nhau cña çc ®¶ng t− s¶n
râ nh÷ng sù kiÖn cã liªn hÖ víi §u-ma, nh÷ng sù kiÖn ®−îc h×nh thµnh, cuéc khñng ho¶ng chÝnh trÞ phøc t¹p ®ang
chØ ra sù sôp ®æ cña ¶o t−ëng. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp gay g¾t thªm, mét giai ®o¹n ®Êu tranh míi trªn c¬ së ®−îc
hiÕn kh«ng lµm viÖc ®ã. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn chuÈn bÞ bëi nh÷ng sù biÕn vµ kinh nghiÖm phong phó
ph¶n ®èi viÖc ®ã. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn truyÒn ch−a tõng thÊy trong n¨m 1905 ®ang h×nh thµnh ⎯ thÕ mµ
quy tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã thµnh mçi mét ®iÒu: gi¸o dôc vËy, çc ngµi ¹: çch m¹ng Nga réng r·i h¬n, m¹nh mÏ
chÝnh trÞ cho nh©n d©n ! Thùc sù ®ã lµ mét ph¸t hiÖn thiªn h¬n vµ s©u s¾c h¬n. Nã ®ang ®i lªn cao trµo. Nã ®ang v−ît
tµi cña c« gi¸o cña chóng ta. Thùc sù, ®ã lµ mét çi "ch×a qua nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn mµ ®i. Vµ chóng t«i,
kho¸" tèt ®Ó gi¶i quyÕt mäi vÊn ®Ò chÝnh trÞ cô thÓ, vµ h¬n nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çch m¹ng, chóng t«i chÝnh
n÷a mét çi ch×a kho¸ mµ bÊt cø ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn lµ ®¹i biÓu cña phong trµo s©u s¾c h¬n ®ã, chóng t«i chÝnh
nµo vµ thËm chÝ c¶ ®¶ng c¶i çch d©n chñ vµ thËm chÝ c¶ ®ang ra søc gi¶i thÝch nhiÖm vô cao c¶ ®ã cho c«ng nh©n vµ
G©y-®en ®Òu cã thÓ hoµn toµn tiÕp thu ®−îc, n¾m lÊy b»ng n«ng d©n, chóng t«i hÕt søc gióp ®ì hä chÝnh ®Ó v−ît qua
c¶ hai tay. Ph¶i, ph¶i, ®ã chÝnh lµ tiªu chuÈn "réng r·i"
çi ®Ëp cña ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn.
mµ chóng ta cÇn ®Õn, chÝnh lµ çi lµm cho çc giai cÊp
tËp hîp l¹i vµ ®oµn kÕt l¹i, chø kh«ng ph¶i lµ çi gieo r¾c c¨m "TiÕn lªn", sè 1, Theo ®óng b¶n ®¨ng
thï vµ bÊt hoµ. TÊt c¶ nh÷ng ng−êi l−¬ng thiÖn ®ã ngµy 26 th¸ng N¨m 1906 trªn b¸o "TiÕn lªn"
sÏ nãi: ChÝnh nh− vËy ! Hoan h« Plª-kha-nèp ! ThËt ra, Ký tªn: N. L.
"sù gi¶i quyÕt" nh− thÕ kh«ng tr¸nh khái lµm m¬ hå hoÆc
®Èy ra xa vÊn ®Ò vÒ "thêi kú ®iªn cuång" míi, vÒ "c¬n giã
xo¸y" míi mµ giai cÊp t− s¶n hÕt søc sî h·i. Kh«ng cã
c¬n giã xo¸y nµo c¶, ⎯ kh«ng cã tai biÕn nµo c¶, ®ång chÝ
Plª-kha-nèp ¹, h·y tr−íc sau nh− mét, ⎯ kh«ng cã mét
vùc th¼m nµo c¶. Gi¸o dôc chÝnh trÞ cho nh©n d©n ⎯ ®ã
lµ ngän cê cña chóng ta, ®ã lµ ý nghÜa cña toµn bé triÕt häc.
B»ng çch ®ã, ®ång chÝ Plª-kha-nèp hoµn toµn vµ vÒ
toµn bé ®· coi m×nh gièng víi ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn
trung b×nh cña n−íc §øc trong nghÞ viÖn Phran-pho. å,
nh÷ng ng−êi nãi su«ng Êy ®· nãi biÕt bao nhiªu nh÷ng
lêi tuyÖt diÖu vÒ ý thøc chÝnh trÞ cña nh©n d©n ! Hä ®·
th¶o ra biÕt bao nhiªu ®¹o luËt "h÷u c¬" ®Ñp ®Ï v× nh÷ng
môc ®Ých ®ã ! Vµ hä ®· ph¶n ®èi mét çch cao quý biÕt
bao, khi ng−êi ta gi¶i t¸n hä sau khi rót côc hä bÞ nh©n
d©n ch¸n ngÊy vµ mÊt hÕt mäi ý nghÜa çch m¹ng.
Ng−êi ta nãi víi chóng t«i: çch m¹ng Nga s©u s¾c
h¬n, nã ®ang ®i lªn cao trµo, çi ®Ëp §u-ma d©n chñ - lËp
hiÕn, nh÷ng lêi lÏ d©n chñ - lËp hiÕn, tÝnh do dù cña §¶ng d©n chñ -
lËp hiÕn, çc dù luËt khæ dÞch cña §¶ng d©n chñ -
lËp hiÕn kh«ng ng¨n chÆn ®−îc çch m¹ng. Ph¶i, chÝnh nh−
218 NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua 219
d©n t×nh h×nh ch©n thùc : r»ng §u-ma bÊt lùc, r»ng kh«ng
thÓ chê ®îi ë §u-ma ruéng ®Êt vµ tù do, r»ng hiÓn nhiªn
lµ nh©n d©n ph¶i tù m×nh n¾m lÊy tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã,
NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh r»ng t×nh h×nh ®ang ®i tíi mét cuéc ®Êu tranh kiªn quyÕt
ngoµi §u-ma.
Pª-tÐc-bua cña ®¶ng c«ng nh©n Nhãm lao ®éng ph¶i tuyªn bè r»ng chØ cã hµnh ®éng
d©n chñ - x· héi nga vÒ chiÕn ®Êu chung cña c«ng nh©n cïng víi n«ng d©n míi
cã thÓ lËt ®æ chÝnh quyÒn cò, r»ng cÇn ph¶i chuÈn bÞ cho
th¸i ®é ®èi víi ®u-ma nhµ n−íc 8 8 nh÷ng hµnh ®éng ®ã, tæ chøc l¹i ®Ó tiÕn hµnh nh÷ng hµnh
®éng ®ã, khi mµ thêi c¬ quyÕt ®Þnh cña hµnh ®éng çch m¹ng
ChÝnh phñ chuyªn chÕ chÕ giÔu vµ lµm nhôc mét çch ch−a ®Õn. Tr−íc thêi c¬ ®ã cÇn ph¶i tÝch lòy vµ gi÷ g×n
hÕt søc th« b¹o nh÷ng ®¹i biÓu ®−îc d©n c− Nga cö vµo lùc l−îng cña nh©n d©n, kh«ng ph©n t¸n nh÷ng lùc l−îng
§u-ma nhµ n−íc. ChÝnh phñ b¸c bá tÊt c¶ nh÷ng lêi tuyªn ®ã trong cuéc ®Êu tranh nhá nhÆt v« bæ, kh«ng m¾c m−u
bè cña §u-ma trong ®ã biÓu hiÖn Ýt nhiÒu nhu cÇu vµ yªu khiªu khÝch cña chÝnh phñ.
cÇu cña nh©n d©n, vµ kiªn tr× tiÕp tôc chÝnh s¸ch giÕt chãc NÕu Nhãm lao ®éng lµm tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã th× nã
vµ b¹o lùc. sÏ lµm trßn nghÜa vô cña m×nh tr−íc nh©n d©n, vµ chØ lóc
§u-ma bÊt lùc. Nã së dÜ bÊt lùc kh«ng nh÷ng chØ v× Êy nhãm ®ã míi cã thÓ cïng víi tæ chøc çch m¹ng cña
trong tay nã kh«ng cã l−ìi lª vµ sóng m¸y mµ chÝnh phñ giai cÊp v« s¶n l·nh ®¹o phong trµo nh©n d©n vÜ ®¹i, phong
cã s½n, mµ cßn v× nh×n chung nã kh«ng cã tinh thÇn çch trµo nµy sÏ ®Ëp tan nh÷ng xiÒng xÝch cò trãi buéc sù ph¸t
m¹ng vµ kh«ng cã n¨ng lùc ®Êu tranh kiªn quyÕt. Çc ®¶ng triÓn cña x· héi.
tù do chñ nghÜa ë §u-ma chØ ñng hé mét çch kh«ng ®Çy
®ñ vµ do dù nh÷ng nguyÖn väng cña nh©n d©n, hä lo l¾ng
®Õn viÖc lµm dÞu vµ lµm yÕu cuéc ®Êu tranh çch m¹ng ®ang In håi th¸ng N¨m 1906 thµnh
diÔn ra h¬n lµ viÖc tiªu diÖt kÎ thï cña nh©n d©n. Ngoµi truyÒn ®¬n riªng cña Ban chÊp Theo ®óng b¶n in
nh÷ng ®¹i biÓu c«ng nh©n ra, chØ cã Nhãm lao ®éng lµ tá hµnh Pª-tÐc-bua cña §¶ng c«ng trong truyÒn ®¬n
ra cã khuynh h−íng c«ng khai v× m¹nh d¹n tuyªn bè yªu nh©n d©n chñ - x· héi Nga
cÇu cña nh©n d©n, nh−ng cho ®Õn nay vÒ ph−¬ng diÖn nµy
nã còng cßn bÞ c¶n trë bëi ¶nh h−ëng cña nh÷ng ®¶ng tù
do chñ nghÜa ®ã, bëi sù thiÕu ®éc lËp ®èi víi çc ®¶ng Êy.
Chóng t«i kªu gäi Nhãm lao ®éng thùc hµnh mét
chÝnh s¸ch kiªn quyÕt h¬n vµ triÖt ®Ó h¬n. Chóng t«i ®Ò
nghÞ hä yªu cÇu §u-ma trùc tiÕp vµ c«ng khai kªu gäi
nh©n d©n, nÕu ®a sè trong §u-ma cù tuyÖt kªu gäi mét
çch ®éc lËp nh− vËy th× Nhãm lao ®éng ph¶i nãi víi nh©n
220 VÒ khÈu hiÖu néi çc §u-ma 221
d©n chñ - lËp hiÕn che giÊu ®»ng sau yªu cÇu vÒ néi çc
§u-ma ý ®å c©u kÕt víi chÝnh phñ chuyªn chÕ vµ lµm yÕu
çch m¹ng, g©y khã kh¨n cho viÖc triÖu tËp quèc héi lËp
hiÕn.
Ph©n tÝch nghÞ quyÕt mét çch tØ mØ h¬n th× chóng t«i
dµnh l¹i mét lÇn sau1), giê ®©y chóng t«i yªu cÇu toµn thÓ
çc ®¶ng viªn hÕt søc chó ý ®Õn cuéc tranh luËn v« cïng
VÒ khÈu hiÖu néi çc §u-ma 8 9 quan träng trong Ban chÊp hµnh Xanh Pª-tÐc-bua cña §¶ng
c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga.
Nh÷ng v¨n kiÖn in trªn ®©y v¹ch râ cuéc tranh luËn
hÕt søc träng yÕu trong Ban chÊp hµnh Xanh Pª-tÐc-bua "TiÕn lªn", sè 2, Theo ®óng b¶n ®¨ng
cña ®¶ng. Cuéc tranh luËn ®ã lµ quan träng vÒ hai ph−¬ng ngµy 27 th¸ng N¨m 1906 trªn b¸o "TiÕn lªn"
diÖn.
Mét lµ, vÒ ph−¬ng diÖn h×nh thøc, mäi tæ chøc tù trÞ
cña ®¶ng ®Òu cã quyÒn th«ng qua nghÞ quyÕt ®éc lËp chø
kh«ng ph¶i chØ ®¬n gi¶n t¸n ®ång nghÞ quyÕt cña Ban chÊp
hµnh trung −¬ng, ®ã lµ mét ®iÒu hoµn toµn kh«ng thÓ tranh
c·i ®−îc.
NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua kh«ng m©u
thuÉn víi mét quyÕt ®Þnh nµo cña §¹i héi thèng nhÊt c¶,
®iÒu ®ã lµ râ rµng. Trong ph¹m vi nh÷ng quyÕt nghÞ cña
®¹i héi, chÝnh nh÷ng tæ chøc ®Þa ph−¬ng còng ph¶i ®éc
lËp ®Ò ra nh÷ng ý kiÕn chØ ®¹o cña m×nh.
Hai lµ, xÐt theo thùc chÊt vÊn ®Ò, nghÞ quyÕt cña Ban
chÊp hµnh trung −¬ng râ rµng lµ kh«ng lµm cho ng−êi ta tho¶
m·n vµ tr¸i víi quyÕt nghÞ cña ®¹i héi. NghÞ quyÕt
®ã kh«ng m¶y may v¹ch râ "sù v« dông cña §u-ma", ⎯
kh«ng më réng vµ kh«ng lµm gay g¾t thªm nh÷ng xung
®ét bªn trong §u-ma. NghÞ quyÕt ®ã ®Ò ra mét khÈu hiÖu
("thay thÕ néi çc hiÖn nay b»ng mét néi çc do §u-ma
chØ ®Þnh") kh«ng m¶y may cã thÓ rót ra ®−îc tõ nghÞ
quyÕt cña ®¹i héi. KhÈu hiÖu ®ã cã tÝnh chÊt n−íc ®«i,
nã lµm m¬ hå ý thøc cña giai cÊp v« s¶n, v× nh÷ng ng−êi
_______________________________________
1)
222 VÒ t×nh h×nh chÝnh trÞ hiÖn nay 223
c«ng ®ang lªn, nh÷ng h×nh thøc b·i c«ng míi xuÊt hiÖn
("b·i c«ng lu©n phiªn" ë mét ngµnh s¶n xuÊt nµy tiÕp sau
mét ngµnh s¶n xuÊt kh¸c ⎯ chóng t«i cßn quay trë l¹i
nh÷ng cuéc b·i c«ng lu©n phiªn nµy), cuéc ®Êu tranh trùc
tiÕp cña n«ng d©n ®Ó giµnh ruéng ®Êt gay g¾t thªm, nh÷ng
tin tøc vÒ sù thøc tØnh ngµy cµng nhiÒu cña binh lÝnh vµ
lÝnh thuû bÞ ¸p bøc, c«ng nh©n ®−êng s¾t b¾t ®Çu "håi
VÒ t×nh h×nh chÝnh trÞ hiÖn nay phôc l¹i". Mét çi g× míi vµ t−¬i t¾n ®ang vËn ®éng, huyªn
n¸o, sôc s«i vµ n¸o ®éng kh¾p mäi n¬i. Tõ nh÷ng ®èng
®iªu tµn, nh÷ng mÇm non míi ®ang nÈy lªn kh«ng g×
T×nh h×nh chÝnh trÞ s¸ng sña lªn nhanh chãng khiÕn ng¨n c¶n næi.
chóng ta thËt sù phÊn chÊn. Sèng trong mét thêi ®¹i mµ Vµ mÆc dï nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ra søc ®ãng
quÇn chóng nh©n d©n b¾t ®Çu sèng mét cuéc sèng chÝnh chÆt çnh cöa trong cung ®iÖn Ta-vrÝch, cuéc sèng vÉn
trÞ th× thËt lµ vui. TÊt c¶ nh÷ng nhãm x· héi chñ yÕu ë ph¸t triÓn, ngän giã m¸t vÉn thæi vµo tËn ®ã. C«ng t¸c
n−íc Nga hiÖn nay b»ng çch nµy hoÆc çch kh¸c ®· ®i v¹ch ranh giíi giai cÊp vµ soi s¸ng lËp tr−êng chÝnh trÞ
vµo con ®−êng hµnh ®éng chÝnh trÞ c«ng khai vµ cã tÝnh vÉn ®−îc tiÕn hµnh c¶ ë ®Êy. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp
chÊt quÇn chóng. Ho¹t ®éng c«ng khai v¹ch ra mét çch hiÕn cßn chi phèi nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm lao ®éng.
th¼ng tay nh÷ng sù kh¸c nhau c¨n b¶n vÒ lîi Ých. Çc chÝnh H«m nay hä còng cßn vui mõng th¾ng lîi ngµy h«m qua
®¶ng ®ang lé râ bé mÆt thËt cña m×nh. Çc sù biÕn ph©n cña hä, khi hä phñ quyÕt ®Ò nghÞ cña nh÷ng ng−êi thuéc
ranh giíi mét çch ®Æc biÖt râ rµng gi÷a nh÷ng ng−êi ñng Nhãm lao ®éng vÒ viÖc lËp tøc th«ng qua ®¹o luËt vÒ ¸n
hé çc giai cÊp kh¸c nhau, buéc ph¶i x¸c ®Þnh ai ®i víi tö h×nh, ⎯ khi hä buéc nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm lao ®éng
ai, ai chèng l¹i ai. rót lui ®Ò nghÞ lËp tøc thiÕt lËp nh÷ng uû ban ruéng ®Êt,
Trong §u-ma nhµ n−íc, nh÷ng sù kh¸c nhau c¨n b¶n nh÷ng uû ban ®Þa ph−¬ng ®−îc bÇu ra mét çch tù do ®Ó
gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ruéng ®Êt.
®ã vÒ lîi Ých giai cÊp v¹ch ra ranh giíi vÒ chÝnh trÞ, lé
Nh−ng b¶n th©n viÖc nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn
ra mét çch mê nh¹t vµ kÐm râ rµng h¬n nhiÒu so víi
ngµy cµng ph¶i th−êng xuyªn ®Êu tranh gi÷ ®Þa vÞ −u thÕ
trong sinh ho¹t cña nh©n d©n ë bªn d−íi. Trong §u-ma cã
ë §u-ma chØ ra râ rµng mét sù kh¸c nhau s©u s¾c nµo
mét ®¶ng ®Æc biÖt, tøc §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, ®Ó lµm viÖc
®ã gi÷a hä vµ nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm lao ®éng. Nh÷ng
®ã, ®¶ng nµy ®ang t×m mäi çch xo¸ nhoµ nh÷ng giíi h¹n cuéc xung ®ét cã tÝnh chÊt chiÕn ®Êu Êy ngµy cµng th−êng
râ rÖt, hoµ ho·n nh÷ng m©u thuÉn gay g¾t, dËp t¾t nh÷ng xuyªn vµ ngµy cµng gay g¾t th× sù kh¸c nhau gi÷a ®Þa chñ
ngän löa ®Êu tranh ®ang bïng lªn n¬i nµy n¬i kh¸c. Nh−ng thuéc ph¸i tù do, chñ x−ëng, luËt s−, gi¸o s− vµ ng−êi
ë "bªn d−íi" th× sù s«i sôc ngµy cµng t¨ng. Ng−êi v« s¶n, mu-gÝch biÓu lé ra ngµy cµng râ rÖt tr−íc quÇn chóng nh©n
n«ng d©n, binh lÝnh, nh©n viªn ®−êng s¾t l¹i vïng dËy d©n. Ng−êi mu-gÝch tha thiÕt ®i t×m tù do cña nh©n d©n,
víi toµn bé søc m¹nh to lín cña m×nh. Phong trµo b·i chÝnh v× thÕ hä kh«ng sèng hoµ b×nh ®−îc víi ®¶ng "tù do
224 V. I. Lª-nin VÒ t×nh h×nh chÝnh trÞ hiÖn nay 225
nh©n d©n". Ng−êi mu-gÝch cè g¾ng ®i t×m ruéng ®Êt vµ tù ®· tù lµm nhôc m×nh qu¸ søc. Chóng ta buéc hä ph¶i
do, vµ chØ v× nh÷ng cè g¾ng ®ã mµ lßng yªu d©n lõng tiÕng c«ng khai thó nhËn r»ng hä kh«ng muèn ®em l¹i tù do
cña ®¶ng "tù do nh©n d©n" lõng tiÕng bÞ r¹n vì hoµn hoµn toµn vµ toµn bé ruéng ®Êt cho n«ng d©n, r»ng hä ®ang ®i
toµn. t×m sù gióp ®ì cña bän quan chøc chèng l¹i n«ng d©n.
Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vÉn cßn chiÕn th¾ng Mét sè ng−êi nãi: trong çc uû ban ruéng ®Êt ®Þa ph−¬ng
nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm lao ®éng, nh−ng th¾ng lîi cña hä n«ng d©n ph¶i chiÕm −u thÕ tuyÖt ®èi v× n«ng d©n cã ®Õn
hoÆc lµ g©y ra nh÷ng tiÕng xÊu trùc tiÕp cho ®¶ng hä, hµng chôc triÖu ng−êi, cßn bän quan chøc vµ ®Þa chñ th×
hoÆc lµ v¹ch trÇn tÊt c¶ "b¶n chÊt" cña hä mét çch th¼ng chØ cã hµng chôc v¹n ng−êi mµ th«i. Mét sè ng−êi kh¸c
th¾n nhÊt khiÕn giai cÊp v« s¶n vui thÝch. tr¶ lêi: ®Þa chñ vµ n«ng d©n ph¶i cã ®¹i biÓu ngang nhau,
Tr−êng hîp thø nhÊt chÝnh ®· xÈy ra víi dù luËt khæ cßn bän quan chøc th× sÏ tham gia vµ "kiÓm so¸t".
dÞch cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vÒ tù do b¸o chÝ. Giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n gi¸c ngé mét bªn, bän quan
Hä tù bµo ch÷a, ra søc trèn tr¸nh tr¸ch nhiÖm. Nh−ng chøc vµ bän d©n chñ - lËp hiÕn mét bªn. §ã lµ çch s¾p
nh÷ng thñ ®o¹n x¶o tr¸ th¶m h¹i ®ã cµng lµm cho hä lóng xÕp lùc l−îng mµ cuéc sèng quy ®Þnh trong cuéc ®Êu tranh
tóng h¬n. Hä thó nhËn ®ã lµ "sai lÇm", lµ in "b¶n nh¸p", hiÖn nay, ngay tr−íc m¾t.
nh−ng cho ®Õn nay hä kh«ng thÓ c«ng khai söa ch÷a sai Khen cho çc anh, nh÷ng nhµ ®¹i chÝnh kh¸ch d©n chñ -
lÇm, kh«ng thÓ chØ ra b¶n chÝnh. lËp hiÕn ! Khen cho çc anh, nh÷ng nhµ viÕt b¸o "Ng«n luËn"
Tr−êng hîp thø hai x¶y ra víi nh÷ng uû ban ruéng vµ "§u-ma", ⎯ çc anh gióp chóng t«i, nh÷ng ng−êi d©n
®Êt ®Þa ph−¬ng90. Cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ c«ng khai chñ - x· héi çch m¹ng, mét çch ch−a tõng thÊy trong viÖc
tøc kh¾c ®oµn kÕt tÊt c¶ nh÷ng ng−êi "ph¸i t¶", nghÜa lµ gi¶i thÝch cho nh©n d©n râ hiÖn thùc chÝnh trÞ kh«ng t« vÏ !
nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm lao ®éng vµ giai cÊp v« s¶n d©n Çc anh gióp chóng t«i võa b»ng lý luËn cña çc anh, võa
chñ - x· héi chèng l¹i nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn. b»ng hµnh ®éng cña çc anh.
Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ®· ®ång ý víi nh÷ng ng−êi Trong lý luËn cña çc anh, çc anh ph¶i ®i ngµy cµng
b«n-sª-vÝch trong viÖc ®¸nh gi¸ nh÷ng ý ®Þnh thËt sù xa h¬n. H«m nay, çc anh ®Æt vÊn ®Ò ra mét çch tuyÖt
cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn: ph¶n béi çch m¹ng, diÖu: vÊn ®Ò quy l¹i lµ "sù kh¸c nhau vÒ nguyªn t¾c cña
bãp nghÑt çch m¹ng b»ng nh÷ng ®Ò ¸n "quan liªu chñ çc quan ®iÓm" ("Ng«n luËn", sè 84). "Theo quan ®iÓm
nghÜa", b»ng sù liªn hîp gi÷a bän quan chøc vµ ph¸i tù nµy, §u-ma chØ lµ mét trong nh÷ng "giai ®o¹n cña çch
do chèng l¹i nh÷ng ng−êi mu-gÝch. VÊn ®Ò ®· râ rµng: m¹ng"*, cßn theo quan ®iÓm kh¸c th× §u-ma lµ con ®−êng ®i
bän quan chøc vµ bän ®Þa chñ theo ph¸i tù do ph¶i phôc tíi cñng cè chÕ ®é lËp hiÕn trªn c¬ së d©n chñ
tïng hµng chôc triÖu n«ng d©n hay lµ hµng chôc triÖu n«ng réng r·i".
d©n Êy ph¶i phôc tïng mét nhóm quan chøc vµ ph¸i tù TuyÖt, hay tuyÖt, çc ngµi viÕt b¸o "Ng«n luËn" ¹ ! ChÝnh
do? Toµn thÓ giai cÊp c«ng nh©n, tÊt c¶ nh÷ng ®¹i biÓu lµ nh− thÕ nµy: tr−íc chóng ta cã hai quan ®iÓm c¨n b¶n
d©n chñ - x· héi cña giai cÊp v« s¶n ®· ®øng dËy mu«n
ng−êi nh− mét ñng hé n«ng d©n chèng l¹i bän quan chøc * NghÞ quyÕt cña §¹i héi thèng nhÊt cña §¶ng c«ng nh©n d©n
vµ ph¸i tù do. Cßn nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn th× chñ - x· héi Nga gäi lµ "C«ng cô cña çch m¹ng".
226 V. I. Lª-nin VÒ t×nh h×nh chÝnh trÞ hiÖn nay 227
vÒ nguyªn t¾c. HoÆc gi¶ §u-ma lµ mét giai ®o¹n cña çch Cã lÏ cã ng−êi nãi víi chóng ta r»ng tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu
m¹ng. HoÆc gi¶ §u-ma lµ c«ng cô tho¶ hiÖp cña quan chøc ®ã lµ nh÷ng lêi bµn t¸n trªn b¸o. Cã thÓ lµ nh− vËy. Nh−ng
vµ ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn chèng l¹i giai cÊp v« s¶n vµ còng cã thÓ lµ ë ®ã cã mét mÈu sù thËt. Kh«ng cã löa
n«ng d©n çch m¹ng. Çc anh kh«ng b»ng lßng víi çch th× lµm g× cã khãi. B¸o "Thêi míi" lµ mét çi chong chãng
tr×nh bµy nh− vËy − ? Çc anh ph¶n ®èi − ? Çc anh thËt næi tiÕng tõ l©u. Hµng chôc n¨m nay ®· chøng minh b¸o
lµ hay ®ïa ! H¸ r»ng çc anh ®· kh«ng hoµn toµn tù v¹ch ®ã cã n¨ng lùc giã chiÒu nµo xoay chiÒu Êy vµ bî ®ì cÊp
trÇn m×nh vÒ vÊn ®Ò uû ban ruéng ®Êt ®Þa ph−¬ng ? HiÖn trªn. ChÝnh trong nh÷ng ngµy gÇn ®©y tê b¸o ®ã ®· thay
nay, cã kÎ ngu ngèc nµo l¹i kh«ng hiÓu r»ng sau "c¬ së ®æi râ rÖt th¸i ®é. Thay cho nh÷ng lêi nhiÕc m¾ng liªn tiÕp
d©n chñ réng r·i" che giÊu mét chÕ ®é ®¹i biÓu cè g¾ng ®èi víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, chóng ta ®äc thÊy
ngang nhau cña nh÷ng ng−êi mu-gÝch vµ nh÷ng ng−êi trªn b¸o ®ã nh÷ng lêi kªu gäi nång nhiÖt nhÊt khuyªn chÝnh
thuéc ph¸i tù do víi sù tham gia vµ quyÒn kiÓm so¸t cña phñ nh−îng bé nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vµ thµnh
çc ngµi G«-rª-m−-kin hoÆc cña nh÷ng bän quan chøc lËp néi çc d©n chñ - lËp hiÕn. Nh−ng, cã thÓ lµ nh÷ng
kh¸c? ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn phÉn né v× lêi nãi dèi cña b¸o
Vµ nÕu h«m nay cã ng−êi nµo vÉn kh«ng hiÓu râ rÊt "Thêi míi" ch¨ng ? Hoµn toµn kh«ng. Tê "Ng«n luËn" ®·
c¶ nh÷ng lêi lÏ, nh÷ng bµi nãi chuyÖn, nh÷ng lêi tuyªn hai lÇn (sè 82 vµ sè 84) trÝch dÉn tê "Thêi míi" vÒ vÊn
bè vµ nh÷ng lý luËn cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®Ò ®ã víi sù ®ång t×nh râ rÖt chø kh«ng cã lÊy mét lêi
th× ngay ngµy mai hµnh ®éng cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp ph¶n ®èi, chØ ®«i khi phµn nµn vÒ nh÷ng tiÕng väng cña
hiÕn còng sÏ lµm cho hä hiÓu. §iÒu ®ã kh«ng cßn xa n÷a. thêi x−a trªn cïng tê "Thêi míi" Êy mµ th«i.
Chóng ta chØ nãi víi ®¶ng "tù do nh©n d©n" cã mét ®iÒu: Nh− vËy, cã thÓ lµ mét néi çc d©n chñ - lËp hiÕn víi
lµm g× th× lµm cho nhanh ! mét ng−êi thuéc kiÓu C«-cèp-txèp ®øng ®Çu s¾p ®−îc
Mµ ®¶ng ®ã cô thÓ ®ang lµm g×, cÇn nãi vµi ®iÓm vÒ thµnh lËp nay mai. H«m nay çc b¸o buæi chiÒu thËm chÝ
®iÒu ®ã. ®Òu b¸o tin r»ng néi çc G«-rª-m−-kin ®· ®Ö ®¬n tõ chøc
Sù chuyÓn biÕn trong chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ n−íc h«m qua92. Vµ chóng ta nãi víi ®¶ng "tù do nh©n d©n"
ta ®ang ®−îc b¸o chÝ th¶o luËn h¨ng say. Çc nhµ ng©n mét lÇn n÷a: lµm g× th× lµm cho nhanh ! Kh«ng cã g×
hµng Ph¸p kh«ng cÊp tiÒn, cù tuyÖt kh«ng giao nh÷ng kho¶n lµm cho t×nh h×nh chÝnh trÞ hiÖn nay s¸ng sña ®Çy ®ñ vµ
tiÒn tr¶ th−êng kú. Tê b¸o cã ¶nh h−ëng nhÊt cña bän ®Çy ®ñ nhÊt nh− viÖc chÝnh quyÒn tèi cao chØ ®Þnh néi
t− b¶n Ph¸p, "Le Temps"91 dïng lêi lÏ g¾t gao khuyªn çc d©n chñ - lËp hiÕn. ChÝnh lóc ®ã sÏ tiªu tan hÕt mäi
chÝnh phñ Nga nh−îng bé nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn. hy väng thiÓn cËn cuèi cïng ®èi víi nh÷ng ng−êi d©n chñ -
VÝt-te vµ §uèc-n«-v« ra n−íc ngoµi ®Ó thuyÕt phôc çc nhµ lËp hiÕn. ChÝnh lóc ®ã tÊt c¶ "ph¸i t¶" sÏ ®oµn kÕt h¼n
ng©n hµng Ph¸p. Kh«ng ®¹t ®−îc kÕt qu¶. Ng−êi ta kh«ng trong hµnh ®éng chÝnh trÞ sinh ®éng, chÝnh lóc ®ã sÏ tiªu
tin. T¬-rª-pèp tÝch cùc bµn ®Õn vÊn ®Ò thµnh phÇn cña tan hÕt mäi sù tranh luËn vÒ vÊn ®Ò ñng hé §u-ma vµ néi
néi çc míi. Ng−êi ta dù ®Þnh cö C«-cèp-txèp hoÆc mét çc §u-ma, chÝnh lóc ®ã sù s¾p xÕp lùc l−îng chÝnh trÞ
quan chøc kh¸c ®¶m nhiÖm chøc thñ t−íng. Nh÷ng ng−êi mµ hiÖn nay míi ph¸c ra sÏ trë thµnh sù viÖc thùc tÕ vµ
d©n chñ - lËp hiÕn ph¸i h÷u ®−îc dù ®Þnh cö lµm bé tr−ëng. c¬ së cña mét "giai ®o¹n" míi.
228 V. I. Lª-nin 229
"Giai ®o¹n" ®ã sÏ ®Õn, h¬n n÷a sÏ ®Õn mµ kh«ng cã néi

çc d©n chñ - lËp hiÕn. Chóng t«i ®· "chuÈn bÞ ®Çy ®ñ", çc
ngµi d©n chñ - lËp hiÕn ¹ !
ViÕt ngµy 27 th¸ng N¨m

(9 th¸ng S¸u) 1906
S¸ch l−îc cña giai cÊp v« s¶n
vµ nhiÖm vô tr−íc m¾t
trªn b¸o "TiÕn lªn", sè 3 trªn b¸o
Tin tøc vÒ viÖc néi çc G«-rª-m−-kin tõ chøc mµ chóng

t«i ®−a ra ngµy h«m kia ®· ®−îc chÝnh thøc b¸c bá. Nh−ng
nh÷ng tê b¸o cã ®«i chót kh¶ n¨ng biÕt ®−îc mét çi g×
®ã tõ nh÷ng nguån "gÇn gòi" th× kh«ng tin vµo sù b¸c bá
Êy. ChiÕn dÞch cña b¸o "Thêi míi" nh»m tuyªn truyÒn cho
viÖc thµnh lËp néi çc d©n chñ - lËp hiÕn ®· trë nªn thËn
träng h¬n, nh−ng kh«ng ngõng l¹i. Tê "Thêi míi" ®· ph¸t
hiÖn mét nhµ ngo¹i giao NhËt cho r»ng "§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn
theo ®uæi nh÷ng nhiÖm vô quèc gia", ⎯ thËm chÝ qua miÖng
«ng R«-da-nèp nã kh¼ng ®Þnh "nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp
hiÕn sÏ kh«ng bu«ng rêi sù nghiÖp v¨n ho¸ ngay c¶ cho
çch m¹ng", r»ng "hiÖn nay ®ã lµ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu cã thÓ
cã ®−îc". B¸o "Ng«n luËn", ®Õn l−ît nã, l¹i cho r»ng "cã
thÓ coi viÖc tõ chøc cña néi çc G«-rª-m−-kin lµ mét viÖc
®· ®−îc quyÕt ®Þnh vµ vÊn ®Ò quy l¹i lµ ai sÏ lµ ng−êi
kÕ thõa nã". Nãi tãm l¹i, vÊn ®Ò néi çc d©n chñ - lËp
hiÕn vÉn tiÕp tôc ®−îc ®Æt vµo ch−¬ng tr×nh nghÞ sù.
Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn c¶m thÊy ®iÒu ®ã, ⎯
thËm chÝ cã lÏ kh«ng ph¶i chØ ®iÒu ®ã. Hä ®øng tÊn ®Ó
"r×nh". Hä cè b¸m lÊy bÊt cø sù ñng hé nµo dï rÊt nhá cña
phÝa t¶ cã thÓ gióp hä thùc hiÖn kÕ ho¹ch cña hä. C¬ quan
ng«n luËn chñ yÕu cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, tê "Ng«n
luËn", kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn ®· dµnh bµi x· luËn võa qua
®Ó nãi vÒ vÊn ®Ò th¸i ®é cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x·
230 V. I. Lª-nin S¸ch l−îc cña giai cÊp v« s¶n vµ nhiÖm vô tr−íc m¾t 231
héi ®èi víi néi çc d©n chñ - lËp hiÕn. Chóng t«i in l¹i chÝnh quyÒn trung −¬ng, nh−ng thùc chÊt cña chÝnh s¸ch
d−íi ®©y toµn v¨n bµi ®ã coi nh− mét dÊu hiÖu cã ý nghÜa d©n chñ - lËp hiÕn th× bao giê vµ ë ®©u còng vÉn lµ mét.
gi¸o dôc nhÊt cña thêi ®¹i. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ph¶n ®èi viÖc dïng ®Çu
T− t−ëng chñ yÕu cña bµi x· luËn ®ã ®−îc çc t¸c phiÕu phæ th«ng bÇu ra çc uû ban ®Þa ph−¬ng, hä chñ
gi¶ diÔn ®¹t trong nh÷ng c©u nh− sau: x©y dùng "c¬ tr−¬ng "quyÒn ®¹i biÓu ngang nhau cña ®Þa chñ vµ n«ng d©n
së chung trªn ®ã phong trµo gi¶i phãng cã thÓ ®−îc gi÷ víi sù tham gia kiÓm so¸t cña chÝnh quyÒn cò". Nh÷ng
v÷ng víi mét sù nhÊt trÝ hoµn toµn, kh«ng cã sù ph©n ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn buéc ph¶i thõa nhËn ®iÒu ®ã, tr¸i
biÖt vÒ mµu s¾c". Thùc ra, ®ã lµ môc ®Ých chñ yÕu cña víi ý muèn cña hä, v× hä ®· tõ l©u che giÊu sù thËt, ®·
toµn bé chÝnh s¸ch d©n chñ - lËp hiÕn. Kh«ng ph¶i chØ cã tung ra mét ®¸m ho¶ mï, kh¼ng ®Þnh r»ng "nãi chung" hä
thÕ. §ã lµ môc ®Ých chñ yÕu cña toµn bé chÝnh s¸ch cña kiªn quyÕt ñng hé c¶ uû ban ruéng ®Êt ®Þa ph−¬ng lÉn
ph¸i tù do - t− s¶n trong çch m¹ng Nga nãi chung. Xo¸ quyÒn ®Çu phiÕu phæ th«ng. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp
bá nh÷ng "mµu s¾c kh¸c nhau" trong phong trµo gi¶i phãng, hiÕn còng hoµn toµn ®óng nh− vËy ⎯ ph¶n ®èi quèc héi
®iÒu ®ã cã nghÜa lµ xo¸ bá sù kh¸c nhau cña nh÷ng yªu lËp hiÕn, hä chñ tr−¬ng thµnh lËp néi çc d©n chñ - lËp
s¸ch d©n chñ cña giai cÊp t− s¶n, n«ng d©n vµ giai cÊp v« hiÕn do chÝnh quyÒn tèi cao chØ ®Þnh. Mét néi çc nh−
s¶n. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ thõa nhËn, "víi mét sù nhÊt trÝ thÕ, víi tÝnh çch lµ mét c¬ quan chÝnh quyÒn trung −¬ng,
hoµn toµn", giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa lµ ng−êi ph¸t sÏ hoµn toµn ®ång d¹ng víi çc uû ban ®Þa ph−¬ng ®−îc
ng«n vµ ng−êi truyÒn ®¹t nguyÖn väng cña toµn bé phong thµnh lËp trªn c¬ së quyÒn ®¹i biÓu ngang nhau lõng tiÕng,
trµo gi¶i phãng. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ biÕn giai cÊp v« s¶n v.v..
thµnh c«ng cô mï qu¸ng cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ Do chÝnh s¸ch ®ã cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn,
nghÜa. V× mäi ng−êi ®Òu biÕt r»ng lý t−ëng chÝnh trÞ cao giai cÊp v« s¶n ph¶i ¸p dông s¸ch l−îc nµo, ®iÒu ®ã ®· râ
nhÊt cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa ⎯ vµ lîi Ých giai rµng. Giai cÊp v« s¶n ph¶i th¼ng tay v¹ch trÇn thùc chÊt cña
cÊp s©u xa nhÊt cña nã ⎯ lµ c©u kÕt víi chÝnh quyÒn cò, chÝnh s¸ch ®ã, kh«ng cho phÐp cã sù m¬ hå nµo, kh«ng
cho nªn chóng ta cßn cã thÓ diÔn ®¹t mét çch kh¸c c©u m¶y may ®Ó cho ý thøc chÝnh trÞ cña c«ng nh©n vµ n«ng
mµ chóng ta võa míi nãi ®ã. Chóng ta cã thÓ nãi r»ng d©n bÞ m¬ hå. Giai cÊp v« s¶n ph¶i ra søc lîi dông mäi
tê "Ng«n luËn" t− s¶n muèn biÕn giai cÊp v« s¶n thµnh kÎ sù dao ®éng trong chÝnh s¸ch "nh÷ng kÎ n¾m chÝnh quyÒn"
®ång lo· mï qu¸ng trong viÖc c©u kÕt cña ph¸i tù do víi vµ "nh÷ng kÎ ph©n chia chÝnh quyÒn" ®Ó më réng vµ cñng
chÝnh quyÒn cò. Mµ sù c©u kÕt ®ã th× chñ yÕu nh»m chèng cè tæ chøc giai cÊp cña m×nh, ®Ó t¨ng c−êng liªn hÖ cña
l¹i giai cÊp v« s¶n, vµ cè nhiªn sau n÷a lµ chèng l¹i n«ng m×nh víi n«ng d©n çch m¹ng lµ giai cÊp duy nhÊt cã n¨ng
d©n çch m¹ng. lùc ®−a phong trµo gi¶i phãng v−ît qua çi "®ª" d©n chñ -
T¸c dông thùc sù cña néi çc d©n chñ - lËp hiÕn lµ lËp hiÕn, v−ît qua sù c©u kÕt cña bän d©n chñ - lËp hiÕn
nh− thÕ. Sù xung ®ét çch ®©y kh«ng l©u trong §u-ma nhµ víi chÝnh quyÒn cò.
n−íc vÒ vÊn ®Ò uû ban ruéng ®Êt ®Þa ph−¬ng ®· lµm s¸ng Nh−ng ph¶i ch¨ng giai cÊp v« s¶n nªn ñng hé yªu s¸ch
tá hÕt søc râ rµng chÝnh s¸ch d©n chñ - lËp hiÕn. Çc uû cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa, nghÜa lµ viÖc chÝnh
ban ph¶i lµ chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng, néi çc ph¶i trë thµnh quyÒn tèi cao thµnh lËp néi çc d©n chñ - lËp hiÕn? Ph¶i
232 V. I. Lª-nin S¸ch l−îc cña giai cÊp v« s¶n vµ nhiÖm vô tr−íc m¾t 233
ch¨ng giai cÊp v« s¶n ph¶i lµm ®iÒu ®ã v× néi çc d©n chñ - hä sÏ tù "tiªu vong" nhanh chãng h¬n khi hä chiÕm thiÓu
lËp hiÕn sÏ lµm cho hä dÔ dµng trong cuéc ®Êu tranh giµnh sè. Nh−ng giai cÊp v« s¶n ®· tõ chèi mäi sù ñng hé ®èi
tù do vµ cuéc ®Êu tranh cho chñ nghÜa x· héi ? víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn trong çc cuéc bÇu
Kh«ng, lµm nh− thÕ th× sÏ ph¹m sai lÇm nghiªm träng cö, vµ §¹i héi thèng nhÊt cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x·
nhÊt vµ sÏ ph¶n béi lîi Ých cña giai cÊp v« s¶n. Lµm nh− héi Nga ®· phª chuÈn quyÕt ®Þnh ®ã, kh«ng cho phÐp liªn
thÕ sÏ cã nghÜa lµ ch¹y theo thµnh qu¶ nhÊt thêi mµ hy minh (tho¶ hiÖp, ®ång minh) víi çc ®¶ng ph¸i kh¸c. Néi
sinh nh÷ng lîi Ých c¨n b¶n cña giai cÊp v« s¶n trong çch çc d©n chñ - lËp hiÕn cã lîi cho giai cÊp v« s¶n theo ý
m¹ng. Lµm nh− thÕ sÏ cã nghÜa lµ say s−a víi ¶o ¶nh vµ nghÜa lµ trong t×nh h×nh ®ã nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp
khuyªn giai cÊp v« s¶n "h¹ vò khÝ" khi kh«ng cã dï chØ lµ hiÕn sÏ tù "tiªu vong", "khuynh gia b¹i s¶n" nhanh chãng
nh÷ng ®¶m b¶o thùc tÕ nhá nhÊt khiÕn cuéc ®Êu tranh cña h¬n c¶, sÏ "tiªu tan" vµ tù v¹ch trÇn nhanh chãng h¬n c¶.
hä ®−îc thùc sù dÔ dµng. §ã sÏ lµ mét thø chñ nghÜa Nh−ng giai cÊp v« s¶n sÏ kh«ng bao giê ñng hé sù c©u
c¬ héi xÊu xa nhÊt. kÕt cña giai cÊp t− s¶n víi T¬-rª-pèp vÒ viÖc ph©n chia
ViÖc chÝnh quyÒn tèi cao chØ ®Þnh néi çc d©n chñ - lËp tù do cña nh©n d©n.
hiÕn vÉn ch−a lay chuyÓn tÝ nµo nh÷ng c¬ së cña chÝnh Sù "ñng hé" thùc sù ®èi víi phong trµo gi¶i phãng,
quyÒn cò. Víi t×nh h×nh ®ã t−¬ng quan lùc l−îng thùc tÕ sù ph¸t triÓn thùc sù cña phong trµo gi¶i phãng ®Æc biÖt
hoµn toµn kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i thay ®æi mét çch cã lîi lµm cho çc tæ chøc chÝnh trÞ vµ kinh tÕ cña giai cÊp v«
cho çc giai cÊp thùc sù çch m¹ng. Cuéc ®Êu tranh cña s¶n ph¸t triÓn vµ cñng cè sù liªn hÖ cña giai cÊp v« s¶n
nh©n d©n víi chÝnh quyÒn cò quyÕt kh«ng bÞ thñ tiªu v× víi n«ng d©n çch m¹ng. ChØ cã nh− vËy míi thùc sù lµm
mét cuéc "c¶i çch" nh− vËy. LÞch sö çc cuéc çch m¹ng yÕu chÝnh quyÒn cò vµ chuÈn bÞ cho sù sôp ®æ cña nã.
cã nh÷ng vÝ dô chøng tá r»ng mét néi çc thuéc ph¸i tù Cßn sù c©u kÕt cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn th× lµ
do ®−îc chÝnh quyÒn cò chØ ®Þnh nh− vËy (vÝ nh− ë n−íc mét trß ch¬i hai mÆt, ñng hé trß ch¬i nµy võa lµ v« Ých
§øc n¨m 1848) chØ dïng lµm b×nh phong cho chÕ ®é chuyªn xÐt vÒ ph−¬ng diÖn nh÷ng thµnh qu¶ thùc sù v÷ng ch¾c
chÕ vµ gióp vµo viÖc dËp t¾t çch m¹ng mét çch ®¾c lùc cña çch m¹ng, võa lµ cã h¹i xÐt vÒ ph−¬ng diÖn n©ng cao
h¬n mét néi çc quan liªu kh¸c. ý thøc, tinh thÇn ®oµn kÕt vµ tÝnh tæ chøc cña çc giai
Giai cÊp v« s¶n Nga kh«ng cã lý do ®Ó sî néi çc d©n cÊp çch m¹ng.
chñ - lËp hiÕn, v× trong mäi tr−êng hîp néi çc nµy ®Òu
gióp nh©n d©n hiÓu b¶n chÊt thËt sù cña nh÷ng ng−êi d©n "TiÕn lªn", sè 4, Theo ®óng b¶n ®¨ng
chñ - lËp hiÕn, nh−ng giai cÊp v« s¶n dï sao còng kh«ng ngµy 30 th¸ng N¨m 1906 trªn b¸o "TiÕn lªn"
nªn ñng hé biÖn ph¸p ®ã, v× xÐt vÒ b¶n chÊt cña nã, biÖn
ph¸p nµy lµ mét biÖn ph¸p hÕt søc mËp mê n−íc ®«i,
ph¶n béi, tr¸o trë.
Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn mµ chiÕm ®−îc ®a sè
trong bÇu cö th× ⎯ khi kh«ng quÐt s¹ch ®−îc §u-ma ⎯ ®iÒu
®ã sÏ cã lîi cho giai cÊp v« s¶n. Trong tr−êng hîp ®ã,
234 §¶ng d©n chñ - x· héi §øc bµn vÒ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn 235
Çc b¹n h·y nh×n xem, ®©y lµ sù thùc. C¬ quan ng«n

luËn trung −¬ng cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc lµ tê
"Vorwärts" ("TiÕn lªn") ⎯ chóng ta rÊt Ýt nhËn ®−îc b¸o
®ã, v× "sù cè g¾ng" cña c¬ quan kiÓm duyÖt kiÓu c¶nh s¸t
ë Nga ⎯ cã ®¨ng çch ®©y kh«ng l©u hai bµi "§u-ma vµ
nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn". Ban biªn tËp kh«ng nh÷ng
§¶ng d©n chñ - x· héi ®øc bµn vÒ ®· ®¨ng "nh÷ng bøc th− Nga" Êy víi tÝnh çch lµ x· luËn,
nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn mµ cßn thªm vµo mét ghi chó: "mét sù ®¸nh gi¸ ®óng
®¾n vÒ ®Þa vÞ cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn trong phong
trµo çch m¹ng Nga".
B¸o chÝ cña ph¸i t− s¶n tù do chñ nghÜa trong toµn Chóng ta h·y xem c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña
n−íc Nga cè hÕt søc lµm cho ®éc gi¶ cña hä tin r»ng nh÷ng §¶ng d©n chñ - x· héi §øc coi sù ®¸nh gi¸ nh− thÕ nµo
ng−êi "b«n-sª-vÝch" d©n chñ - x· héi Nga kh«ng cã g× chung vÒ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn lµ ®óng ®¾n. Xin ®éc
víi §¶ng d©n chñ - x· héi quèc tÕ. H·y nh×n xem, ®ã lµ gi¶ ®õng phµn nµn chóng t«i vÒ viÖc trÝch dÉn dµi dßng:
nh÷ng ng−êi v« chÝnh phñ, nh÷ng ng−êi ph¶n lo¹n, nh÷ng cÇn ph¶i vÜnh viÔn lµm cho çc nhµ b¸o thuéc ph¸i tù do ë
ng−êi ©m m−u; hä ph¶i häc tËp nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· Nga bá çi thãi bÞa ra sù bÊt ®ång gi÷a §¶ng d©n chñ - x·
héi §øc; hä ph¶i thõa nhËn ph−¬ng ph¸p "nghÞ tr−êng" héi Nga vµ §¶ng d©n chñ - x· héi §øc.
lµ ph−¬ng ph¸p chñ yÕu nh− nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· Bµi "§u-ma vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn" viÕt: "Tr−íc ®©y
héi §øc ®· thõa nhËn. Nh÷ng lêi lÏ ®ã vµ nh÷ng lêi lÏ kh«ng l©u, ng−êi ta cßn ch−a nghe nãi g× vÒ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp
t−¬ng tù ®Çy rÉy trªn hµng chôc tê b¸o cña §¶ng d©n chñ - hiÕn. Nh÷ng n¬i nµo cã m¸u ch¶y vµ tiÕng sóng rÒn vang th× ë n¬i
lËp hiÕn. ®ã kh«ng cã mÆt hä. Nh÷ng n¬i nµo quÇn chóng nh©n d©n say s−a víi
chñ nghÜa anh hïng trong ®Êu tranh çch m¹ng, quyÕt t©m hy sinh hoÆc
§èi víi c«ng chóng Nga cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ c«ng chiÕn th¾ng d−íi l¸ cê tù do cña giai cÊp v« s¶n, ®· hy sinh tÝnh m¹ng,
khai vÉn lµ ®iÒu míi l¹. C«ng chóng Nga vÉn ch−a biÕt th× ë n¬i ®ã kh«ng cã mÆt hä. Nh÷ng nhµ chÝnh trÞ thùc tÕ ®ã qu¸ anh
r»ng ®ã lµ ph−¬ng ph¸p th«ng th−êng nhÊt cña giai cÊp minh trong nh÷ng viÖc quèc sù, qu¸ nh×n xa thÊy réng nªn hä kh«ng
t− s¶n tÊt c¶ çc n−íc : bao giê còng kh¼ng ®Þnh r»ng ®Ó cho phong trµo quÇn chóng l«i cuèn, phong trµo nµy lµ do "nh÷ng
ng−êi bÞ h¾t hñi", nh÷ng ng−êi kh«ng t−ëng, "nh÷ng ng−êi cuång tÝn"
nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ë n−íc m×nh lµ nh÷ng kÎ trong çch m¹ng l·nh ®¹o. Hä, nh÷ng nhµ hiÒn triÕt b×nh tÜnh, nh÷ng
®ª tiÖn, lµ nh÷ng kÎ ph¶n lo¹n v.v., cßn nh÷ng ng−êi x· anh hïng nãi su«ng, nh÷ng hiÖp sÜ cña chñ nghÜa tù do gi¶ hiÖu, hµo
héi chñ nghÜa cña n−íc l¸ng giÒng míi lµ nh÷ng ng−êi nho¸ng bÒ ngoµi, th× th¶n nhiªn ngåi nhµ bªn lß s−ëi. Hä l¾c ®Çu buån
"biÕt ®iÒu". Giai cÊp t− s¶n Ph¸p l¨ng nhôc Gi«-re-x¬ vµ b·, lßng ®Çy lo sî çch m¹ng ®i qu¸ xa, lo sî çch m¹ng lay chuyÓn
c¬ së x−a nay vÉn ®−îc thÇn th¸nh ho¸ cña cuéc sèng t− s¶n, cña chÕ
khen ngîi Bª-ben. Giai cÊp t− s¶n §øc l¨ng nhôc Bª-ben
®é së h÷u, cña thuÇn phong mü tôc vÒ chÝnh trÞ vµ cña trËt tù.
vµ khen ngîi Gi«-re-x¬. Giai cÊp t− s¶n Nga l¨ng nhôc
nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga vµ khen ngîi nh÷ng Tõ l©u nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®· tá râ tÝnh chÊt nhiÒu mÆt
cña hä trong viÖc "s½n sµng phôc vô". Ngay trong thêi kú §u-ma Bu-
ng−êi d©n chñ - x· héi §øc. ThËt lµ mét ph−¬ng ph¸p l−-ghin hä ®· m¬ −íc b¾c mét chiÕc cÇu nhá tõ VÝt-te lóc ®ã cßn "trong
cò, cò råi ! tr¾ng" sang chñ nghÜa tù do lµ thø chñ nghÜa c«ng khai ve v·n së giao
236 V. I. Lª-nin §¶ng d©n chñ - x· héi §øc bµn vÒ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn 237
dÞch ngo¹i quèc. Së giao dÞch, nãi chung ®ã lµ chç yÕu cña ®¶ng "tù phãng anh dòng ë Nga lµ sù nghiÖp cña nã, r»ng c«ng lao cña nã lµ
do nh©n d©n" ë n−íc ta. Míi mÊy ngµy tr−íc ®©y, nh÷ng ng−êi d©n lËt ®æ chÕ ®é chuyªn chÕ. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn bãc lét mét
chñ - lËp hiÕn b¸c bá mét çch c«ng phÉn lêi buéc téi cho r»ng hä ®· çch tr¾ng trîn m¸u mµ nh÷ng ng−êi v« s¶n ®· ®æ, kho¸c nh÷ng mÈu cê
tiÕn hµnh mét c«ng t¸c cæ ®éng cã tÝnh chÊt "ph¶n béi" chèng l¹i viÖc ®á r¸ch b−¬m, tuyªn bè chñ nghÜa tù do lµ linh hån cña cuéc ®Êu tranh
vay mét kho¶n nî míi lªn ®Õn hµng tØ ®ång. Hµnh vi ®ã cña hä lµ hoµn gi¶i phãng, lµ kÎ ®· gi¶i tho¸t tæ quèc khái bän b¹o tÆc. Vµ mÆc dï
toµn dÔ hiÓu.Trong thêi gian bän c¶nh s¸t hoµnh hµnh kh«ng g× k×m nhµ tï vÉn ®Çy ¾p, gi¸ treo cæ vÉn tiÕp tôc dùng lªn, nh−ng nh÷ng
h·m næi, hä ®· t×m çch gi¶i thÝch ®ã lµ v× nh÷ng hµnh ®éng cña ph¸i ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn còng cø t¸n d−¬ng m×nh vµ kÞch liÖt c«ng
d©n chñ. Trong thêi gian bän gian thÇn tæ chøc nh÷ng cuéc ®èt ph¸ kÝch nh÷ng ng−êi çch m¹ng kh«ng yªn phËn, t¸o b¹o, kh«ng dõng l¹i
vµ tµn s¸t, hä ®· mét lßng b¶o vÖ ng«i vua vµ bµn thê 93 chèng l¹i cuéc tr−íc mét çi g× c¶".
tÊn c«ng cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa kh«ng c«ng nhËn çi g× c¶,
phñ nhËn tÊt c¶, ph¸ ho¹i tÊt c¶. Sau ®ã t¸c gi¶ miªu t¶ ®Þa vÞ ph¸p lý cña §u-ma chóng
Thêi kú tÈy chay næi tiÕng ®· ®Õn, cuéc b·i c«ng th¸ng M−êi vÜ ta, ®¹o luËt vÒ Héi ®ång nhµ n−íc, vai trß cña nh÷ng ng−êi
®¹i, thêi kú ®æ m¸u cña khëi nghÜa quÇn chóng, cña néi chiÕn, cña çc d©n chñ - lËp hiÕn trong bÇu cö.
cuéc b¹o ®éng cña qu©n ®éi ë trªn biÓn vµ trªn ®Êt liÒn ®· ®Õn. "Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn dÔ th−¬ng khao kh¸t
Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn bÞ lµn sãng d÷ déi vÜ ®¹i quÐt s¹ch.
Lóc ®ã ng−êi ta kh«ng nghe nãi ®Õn nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp thay thÕ çch m¹ng b»ng tiÕn ho¸, t×nh tr¹ng çch m¹ng
hiÕn n÷a. Çc hiÖp sÜ gi÷ ®¹o trung dung ®· lÈn trèn mÊt. Trong tr−êng hçn lo¹n vµ néi chiÕn b»ng ph¸p chÕ". Nh−ng trong çc cuéc
hîp tèt nhÊt hä còng chØ to tiÕng ph¶n ®èi, to tiÕng phµn nµn, nh−ng bÇu cö, nh©n d©n ®· ®em l¹i cho hä nh÷ng nhiÖm vô çch
trong tiÕng sÊm cña c¬n b·o t¸p çch m¹ng, tiÕng kªu cña hä kh«ng ai m¹ng hoµn toµn kh«ng lµm cho nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp
nghe thÊy. hiÕn vui thÝch.
Ph¸i ph¶n ®éng ®· gióp rÊt nhiÒu cho nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp
hiÕn. Khi mµ nhµ tï l¹i ®· chËt nÝch, khi mµ nh÷ng n¬i ®i ®µy ®· tõng "Lµ nh÷ng nhµ ngo¹i giao bÈm sinh vµ nh÷ng ng−êi m«i giíi trung
ch«n vïi çc chiÕn sÜ Nga l¹i ®· n¸o nhiÖt lªn, th× khi ®ã thêi ®¹i cña thùc, hä tù mª hoÆc b»ng hy väng lµm yªn çch m¹ng, lµm sèng l¹i
nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®· ®Õn. Nh÷ng ®Þch thñ ph¸i t¶ cña hä së giao dÞch, c¶i thiÖn chÕ ®é chuyªn chÕ, ®iÒu hoµ tÊt c¶ çc m©u thuÉn,
buéc ph¶i im lÆng. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®· n¾m ®−îc b¸o xo¸ bá tÊt c¶ nh÷ng xung ®ét. Hä tuyªn truyÒn hoµ b×nh, nh−ng thùc
chÝ, nh÷ng vô bøc h¹i cña bän ph¶n çch m¹ng t−¬ng ®èi Ýt ®ông ch¹m tÕ ®em l¹i mét çi g× kh¸c. Hä xuÊt hiÖn tr−íc cö tri nh− "nh÷ng
®Õn nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn. Nh÷ng ®éi qu©n trõng ph¹t kh«ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn", ng−êi ta bÇu hä nh− lµ ®¶ng ®èi lËp nãi chung,
ph¶i nh»m chèng l¹i hä, kh«ng ph¶i nhµ cöa hä bÞ thiªu huû, kh«ng nh− lµ ®¶ng ®èi lËp duy nhÊt hoÆc chñ yÕu. Hä t×m çch ®i tíi tho¶
ph¶i con çi hä bÞ bän C«-d¾c hµnh hung, nh÷ng biÖn ph¸p "b×nh hiÖp, nh−ng ng−êi ta l¹i giao cho hä nh÷ng nhiÖm vô çch m¹ng. Hä
®Þnh" cña çc ngµi VÝt-te ⎯ §uèc-n«-v« kh«ng ph¶i nh»m chèng l¹i hä, nãi ba hoa, nh−ng ng−êi ta ph¸i hä ®i ®Êu tranh, b¾t hä ph¶i tuyªn
®¹i b¸c, sóng m¸y, ph¸o binh, bé binh, h¹m ®éi vµ bän C«-d¾c kh«ng thÖ, høa víi hä lµ sÏ ñng hé b»ng mäi çch kÓ c¶ b»ng ®Êu tranh vò
ph¶i nh»m tÊn c«ng hä. Vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn nh¶y lªn trang.
hµng ®Çu. Cuéc ®Êu tranh b»ng lêi nãi b¾t ®Çu. LuËn chiÕn thay thÕ Say s−a v× th¾ng lîi, say s−a víi nh÷ng c©u çch m¹ng su«ng trong
çch m¹ng, vµ trªn mÆt trËn nµy th× nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn tá ra thêi gian vËn ®éng tranh cö, ®øng gi÷a nh÷ng cö tri çch m¹ng, nh÷ng
lµ ng−êi tµi giái vµ thiÖn nghÖ kh«ng ai b»ng. Tr−íc hÕt, hä kÞch liÖt ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®· ®i xa h¬n hä muèn. Hä kh«ng thÊy r»ng
c«ng kÝch çch m¹ng vµ nh÷ng ng−êi çch m¹ng, b«i nhä nh÷ng ng−êi sau l−ng hä mét lùc l−îng míi ®· lín lªn, lùc l−îng nµy ®· ®Èy hä
x· héi chñ nghÜa, vu khèng ®¶ng c«ng nh©n. Hä luËn chiÕn víi ®Þch vµo cuéc ®Êu tranh.
thñ bÞ bÞt måm bÞt miÖng. Hä buéc téi nh÷ng kÎ kh«ng thÓ tr¶ lêi, Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn hiÓu qu¸ chËm ai ®· ®−a hä vµo
còng kh«ng thÓ tù b¶o vÖ. Nh−ng chñ nghÜa tù do Nga kh«ng tho¶ m·n nghÞ viÖn, ai ®· giao cho hä toµn quyÒn víi mÖnh lÖnh tuyÖt ®èi, ai
c¶ víi ®iÒu ®ã. Qua miÖng cña mét trong nh÷ng l·nh tô xuÊt s¾c nhÊt ®· buéc hä ph¶i ®¶m nhiÖm vai trß mµ hä sî h¬n hÕt vµ t×m mäi çch ®Ó
cña m×nh, chñ nghÜa tù do Nga ®· tuyªn bè r»ng toµn bé phong trµo gi¶i tõ chèi. Çch m¹ng Nga ®· ®−a hä vµo nghÞ viÖn ®Ó san b»ng con
238 V. I. Lª-nin §¶ng d©n chñ - x· héi §øc bµn vÒ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn 239
®−êng tiÕn lªn h¬n n÷a cña çch m¹ng. Nh©n d©n Nga ®· ®−a hä vµo m¹ng ®· ®−a nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vµo §u-ma, çch m¹ng
nghÞ viÖn, lîi dông nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn lµm mòi nhän ®Ó chäc còng kh«ng ®ïa. Nã sÏ kh«ng tha thø cho hµnh vi ph¶n béi cña nh÷ng
mét lç thñng míi trong nh÷ng bøc thµnh cña chÕ ®é chuyªn chÕ, mµ ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn. Nã sÏ kh«ng th−¬ng sãt nh÷ng kÎ hÌn nh¸t
thµnh luü chÝnh cña chÕ ®é nµy th× sau ®ã sÏ do quÇn chóng nh©n d©n ®· ®¶m nhiÖm vai trß çch m¹ng nh−ng ®· mÊt hÕt dòng khÝ.
®«ng ®¶o, chø kh«ng ph¶i do nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, chiÕm lÊy".
Mét bªn lµ chÕ ®é chuyªn chÕ, mét bªn lµ çch m¹ng. Nh÷ng ng−êi
Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn kh«ng vui lßng thÊy trong d©n chñ - lËp hiÕn sÏ lµm thÕ nµo ®©y ?"
§u-ma cã nh÷ng ®¹i biÓu n«ng d©n çch m¹ng ®e däa lµm
háng trß ch¬i cña hä. Hä m¬ −íc mét "§u-ma d©n chñ - lËp
hiÕn nhÊt trÝ". "Lóc ®ã sÏ cã thÓ b»ng çch nµo ®ã tho¸i Bµi b¸o kÕt thóc nh− vËy, c¬ quan ng«n luËn trung
th¸c nh÷ng nhiÖm vô çch m¹ng, nhËn ch×m mäi hµnh ®éng −¬ng cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc biÓu thÞ sù ®ång
thËt sù trong dßng suèi diÔn v¨n hay ho.... Cã thÓ t×nh víi bµi b¸o ®ã. "Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch" ®· bÞ
h¹n chÕ ë nh÷ng nghÞ quyÕt vµ nh÷ng ®Ò ¸n, ®¹t ®−îc nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi §øc "biÕt ®iÒu" ®ã lµm nhôc
çi lín nhÊt lµ néi çc d©n chñ - lËp hiÕn, cñng cè chÕ biÕt chõng nµo, cã ph¶i kh«ng ? Sù suy xÐt cña hä vµ sù
®é qu©n chñ lËp hiÕn, nhê nh÷ng nh−îng bé nhá mµ bãp suy xÐt cña chóng ta vÒ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn
nghÑt çch m¹ng, tr× ho·n v« thêi h¹n tÊt c¶ nh÷ng cuéc kh¸c nhau biÕt bao, cã ph¶i kh«ng ? KhÈu hiÖu cña hä vµ
c¶i çch vµ cuèi cïng ®¹t ®−îc môc ®Ých: thùc hµnh chÕ khÈu hiÖu cña chóng ta: çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n vµ
®é nghÞ tr−êng t− s¶n - tù do chñ nghÜa... §óng, tÊt c¶ n«ng d©n, çch xa nhau biÕt bao, cã ph¶i kh«ng ?
nh÷ng ®iÒu ®ã sÏ cã thÓ thùc hiÖn ®−îc nÕu trong §u-ma Xin ®éc gi¶ còng h·y suy nghÜ xem chóng ta cã bÊt
kh«ng cã n«ng d©n !" Vµ t¸c gi¶ bµi b¸o miªu t¶ ⎯ ®«i lóc ®ång ý kiÕn víi nh÷ng ng−êi Êy trong viÖc ®¸nh gi¸ néi
diÔn ®¹t th¼ng ra b»ng nh÷ng lêi lÏ phÊn chÊn ⎯ tinh thÇn çc d©n chñ - lËp hiÕn kh«ng ?
çch m¹ng cña çc ®¹i biÓu n«ng d©n trong §u-ma. "Çch Kh«ng, vÒ th¸i ®é ®èi víi chÕ ®é chuyªn chÕ, vÒ th¸i
m¹ng kh«ng nh÷ng chØ ®−a nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®é ®èi víi ng−êi t− s¶n tù do chñ nghÜa th× hiÖn nay còng
vµo §u-ma, nã cßn s¸ng t¹o ra mét "ph¸i Nói", mét "®¶ng nh− bÊt cø lóc nµo phong trµo d©n chñ - x· héi çch m¹ng
Nói" kh«ng chÞu tho¶ hiÖp. Trong §u-ma còng cã c¶ ®¹i quèc tÕ hoµn toµn nhÊt trÝ !
biÓu cña çch m¹ng".
"Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®¸ng th−¬ng, ph¸i Gi-r«ng-®anh "TiÕn lªn", sè 5 , Theo ®óng b¶n ®¨ng
Nga ®¸ng th−¬ng ! Hä r¬i vµo c¶nh trªn ®e d−íi bóa, gi÷a l−ìi lª cña ngµy 31 th¸ng N¨m 1906 trªn b¸o "TiÕn lªn"
chÝnh phñ vµ çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n.
Kh«ng ph¶i kh«ng cã lý do mµ giê ®©y nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp
hiÕn ®· b¾t ®Çu cÊt giÊu mét çch v« sØ ®Õn nh− thÕ bé y phôc ®á cña
m×nh. Kh«ng ph¶i kh«ng cã lý do mµ hä ®ang vøt bá nh÷ng khÈu hiÖu
rÊt kªu cña hä. Kh«ng ph¶i kh«ng cã lý do mµ hiÖn nay hä ®· nãi ®Õn
lßng t«n träng cña hä ®èi víi nh÷ng ®Æc quyÒn cña chÝnh quyÒn cò.
T×nh h×nh ®ang trë nªn nghiªm träng. ChÝnh phñ kh«ng ®ïa, vµ b»ng
hai bµn tay tr¾ng th× ®õng cã hßng lÊy ®−îc g× ë nã. Nh−ng çch
240 241
§iÓm b¸o
H·y ®Ó cho c«ng nh©n quyÕt ®Þnh
Trong tê "Ng«n luËn", sè 86, «ng G. P. Mi-li-u-cèp tæng
kÕt "mét th¸ng c«ng t¸c ®Çu tiªn cña §u-ma". Tr−íc giai cÊp v« s¶n d©n chñ - x· héi Nga vµ ®Æc biÖt
Nãi chung, t¸c gi¶ ®¸ng kÝnh viÕt: lµ giai cÊp v« s¶n d©n chñ - x· héi Pª-tÐc-bua cã mét vÊn
®Ò quan träng nhÊt, ®ã lµ tiÕn hµnh cuéc vËn ®éng chÝnh
"TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu mµ chóng t«i ®· dÉn ra ë ®©y, coi nh− b»ng
trÞ tr−íc m¾t ®èi víi §u-ma nhµ n−íc nh− thÕ nµo. Kh«ng
cí chøng minh cho thµnh tùu to lín cña ho¹t ®éng cña §u-ma chØ
trong cã mét th¸ng tån t¹i cña nã, ⎯ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã lµ nh÷ng
cÇn ph¶i nãi còng ®· râ lµ ®èi víi mét §¶ng d©n chñ - x·
l−îng kh«ng ®¸ng kÓ". héi thèng nhÊt, vÊn ®Ò cuéc vËn ®éng tr−íc m¾t Êy chØ ®−îc
®Æt ra trong ph¹m vi nghÞ quyÕt cña §¹i héi thèng nhÊt.
Nh−ng trong kÕt qu¶ cña "mét th¸ng c«ng t¸c ®Çu tiªn
Ng−êi ta ®Ò ra cho giai cÊp v« s¶n d©n chñ - x· héi
cña §u-ma" dï sao còng vÉn cã nh÷ng kÕt qu¶ t−¬ng ®èi
Pª-tÐc-bua hai kÕ ho¹ch vËn ®éng: mét ë trong nghÞ quyÕt
"®¸ng kÓ"... Ýt ra lµ trong t−¬ng lai.
cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, mét n÷a ë trong nghÞ quyÕt
"Khi tê "Temps" ë n−íc ngoµi vµ tê "Thêi míi" ë Pª-tÐc-bua
cña Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua1). Chóng t«i ®· ®¨ng trong
yªu cÇu thµnh lËp néi çc "d©n chñ - lËp hiÕn" th× bÊt cø ai còng hiÓu
®−îc ®iÒu ®ã cã ý nghÜa g×".
tê "TiÕn lªn"94, sè 2, c¶ hai nghÞ quyÕt ®ã, vµ giê ®©y ®Þnh
nãi vÒ sù kh¸c nhau chñ yÕu trong néi dung cña hai nghÞ
Cßn vÒ ý kiÕn cho r»ng "bÊt cø ai còng hiÓu ®−îc" th× quyÕt ®ã. §iÓm chñ yÕu trong nghÞ quyÕt cña Ban chÊp
®ã cã lÏ còng lµ nãi h¬i qu¸ ®i, «ng Mi-li-u-cèp ¹. Nh−ng
hµnh trung −¬ng nãi: "chóng ta sÏ ñng hé §u-ma trong tÊt
kh«ng nghi ngê g× c¶, ngay c¶ hiÖn nay, rÊt, rÊt nhiÒu ng−êi
c¶ çc biÖn ph¸p cña nã nh»m lËt ®æ néi çc hiÖn nay vµ
®· thùc sù hiÓu "®iÒu ®ã cã ý nghÜa g×". Mét lÇn n÷a vµ
thay thÕ néi çc ®ã b»ng mét néi çc do §u-ma chØ ®Þnh,
mét lÇn n÷a l¹i ph¶i yªu cÇu çc ngµi d©n chñ - lËp hiÕn
coi sù thay thÕ ®ã lµ ®iÒu kiÖn xóc tiÕn viÖc triÖu tËp quèc
còng vÉn mét ®iÒu lµ: lµm g× th× lµm cho nhanh! Lóc ®ã,
«ng Mi-li-u-cèp ¹, mäi ng−êi ®Òu sÏ thùc sù nhanh chãng hiÓu héi lËp hiÕn". NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua
"®iÒu ®ã cã ý nghÜa g×". kh«ng nãi g× vÒ viÖc ñng hé mét yªu s¸ch nh− thÕ, ®ång
thêi chñ yÕu chó ý vµo hµnh ®éng giÔu cît cña chÝnh phñ,
"TiÕn lªn", sè 5 , Theo ®óng b¶n ®¨ng sù bÊt lùc cña §u-ma, sù cÇn thiÕt ph¶i lµm cho Nhãm
ngµy 31 th¸ng N¨m 1906 trªn b¸o "TiÕn lªn"
_______________________________________
1)
242 V. I. Lª-nin H·y ®Ó cho c«ng nh©n quyÕt ®Þnh 243
lao ®éng h−íng vÒ nh©n d©n, tÝnh tÊt yÕu cña cuéc ®Êu tranh chø kh«ng ph¶i kªu gäi ñng hé nh÷ng sù c©u kÕt. ChØ cã
míi mµ c«ng nh©n vµ n«ng d©n cïng tiÕn hµnh. chuÈn bÞ mét çch nghiªm tóc cuéc ®Êu tranh th× míi thùc sù
Nh− vËy, ®iÓm tranh luËn chñ yÕu quy l¹i lµ: cã lµm yÕu chÕ ®é chuyªn chÕ, chØ cã ®Êu tranh míi lµ
ñng hé nh÷ng biÖn ph¸p cña §u-ma nh»m thµnh lËp néi ®¶m b¶o khiÕn tÊt c¶ vµ mäi biÖn ph¸p cña chÕ ®é chuyªn
çc d©n chñ - lËp hiÕn hay kh«ng. NghÞ quyÕt cña Ban chÊp chÕ còng nh− cña giai cÊp t− s¶n ®Òu thËt sù cã lîi cho
hµnh trung −¬ng ph¸t biÓu kh«ng râ rµng khi nãi vÒ "mét çch m¹ng. NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng lµ
néi çc do §u-ma chØ ®Þnh". Nh−ng mäi ng−êi ®Òu biÕt kh«ng ®óng . Nh÷ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi gi¸c ngé
vµ toµn bé b¸o chÝ t− s¶n - tù do chñ nghÜa ®Òu nhÊn m¹nh kh«ng thÓ chÊp nhËn çi nghÞ quyÕt ®Ò ra cho hä ®ã.
r»ng vÊn ®Ò thùc ra chÝnh lµ chÝnh quyÒn tèi cao chØ ®Þnh Giê ®©y xin nãi ®Õn vÊn ®Ò thø hai. V× kû luËt, v×
mét néi çc phï hîp víi §u-ma, nghÜa lµ mét néi çc d©n phôc tïng ®¹i héi, cã buéc ph¶i chÊp nhËn nghÞ quyÕt ®ã
chñ - lËp hiÕn. ChØ cã theo ý nghÜa ®ã quÇn chóng ®«ng ®¶o hay kh«ng? H·y xem nghÞ quyÕt cña §¹i héi thèng nhÊt
trong giai cÊp c«ng nh©n míi cã thÓ hiÓu ®−îc nghÞ quyÕt vÒ §u-ma nhµ n−íc vµ çc ®ång chÝ sÏ thÊy r»ng tõ nghÞ
cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. quyÕt ®ã kh«ng thÓ rót ra kÕt luËn ñng hé yªu s¸ch thµnh
Giai cÊp v« s¶n d©n chñ - x· héi cã thÓ ñng hé yªu lËp néi çc d©n chñ - lËp hiÕn, trong nghÞ quyÕt ®ã thËm
s¸ch ®ßi chÝnh quyÒn tèi cao chØ ®Þnh néi çc d©n chñ - lËp chÝ kh«ng cã lÊy mét ch÷ nãi vÒ "viÖc ñng hé" §u-ma nãi
hiÕn kh«ng? Kh«ng, kh«ng thÓ. Néi çc d©n chñ - lËp hiÕn chung. Sau ®©y lµ toµn bé phÇn nghÞ quyÕt cña ®¹i héi
chØ cã thÓ lµ mét sù c©u kÕt gi÷a chÕ ®é chuyªn chÕ vµ quy ®Þnh th¸i ®é ®èi víi b¶n th©n §u-ma: "§¶ng d©n chñ -
giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa chèng l¹i nh÷ng c«ng nh©n x· héi ph¶i: 1) lîi dông mét çch cã kÕ ho¹ch mäi cuéc
x· héi chñ nghÜa vµ chèng l¹i n«ng d©n çch m¹ng. §−¬ng xung ®ét nÈy ra gi÷a chÝnh phñ vµ §u-ma còng nh− bªn
nhiªn, nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi sÏ ra søc lîi dông trong b¶n th©n §u-ma, ®Ó më réng vµ lµm s©u thªm phong
çi t×nh h×nh míi do sù c©u kÕt ®ã t¹o ra; nh÷ng ng−êi trµo çch m¹ng, vµ muèn thÕ th× ph¶i: a) t×m çch më réng
d©n chñ - x· héi sÏ c©n nh¾c cÈn thËn s¸ch l−îc cña m×nh, vµ lµm gay g¾t thªm nh÷ng cuéc xung ®ét Êy cho ®Õn møc
nÕu sù c©u kÕt ®ã lµm dÔ dµng, dï chØ lµ t¹m thêi, cho khiÕn cã thÓ biÕn nh÷ng cuéc xung ®ét Êy thµnh khëi
cuéc ®Êu tranh v× tù do vµ chñ nghÜa x· héi. Chóng t«i ®iÓm cña nh÷ng cuéc vËn ®éng quÇn chóng réng r·i nh»m
sÏ cè g¾ng lµm cho ngay c¶ sù c©u kÕt Êy nh»m chèng l¹i lËt ®æ chÕ ®é chÝnh trÞ hiÖn nay; b) trong mçi tr−êng hîp
çch m¹ng còng cã lîi cho çch m¹ng. Nh−ng chóng t«i cô thÓ, ra søc g¾n nhiÖm vô chÝnh trÞ cña phong trµo víi
kh«ng thÓ ñng hé sù c©u kÕt gi÷a t− s¶n vµ bän quan l¹i nh÷ng yªu s¸ch kinh tÕ - x· héi cña quÇn chóng c«ng nh©n
tiÕn hµnh sau l−ng nh©n d©n. Kªu gäi nh©n d©n hay giai vµ n«ng d©n; c) b»ng çch cæ ®éng réng r·i trong quÇn
cÊp v« s¶n ñng hé, nh− thÕ cã nghÜa lµ lµm ®åi b¹i ý thøc chóng nh©n d©n ®Ó ®Ò ra cho §u-ma nhµ n−íc nh÷ng yªu
cña hä, cã nghÜa lµ che giÊu kh«ng cho hä thÊy sù thËt vÒ s¸ch çch m¹ng, ⎯ t¹o ra mét ¸p lùc tõ bªn ngoµi ®èi víi
thùc chÊt cña sù c©u kÕt ®ã, vÒ sù nguy hiÓm cña nã, vÒ §u-ma khiÕn cho §u-ma ®−îc çch m¹ng ho¸. 2) H−íng
ý ®å cña giai cÊp t− s¶n vµ cña giíi quan l¹i nh»m dïng sù can thiÖp ®ã cña m×nh sao cho nh÷ng xung ®ét ngµy
çch ®ã lµm khã kh¨n cho viÖc triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn. cµng gay g¾t Êy: a) v¹ch trÇn tr−íc quÇn chóng tÝnh kh«ng
Chóng ta ph¶i kªu gäi c«ng nh©n vµ n«ng d©n ®Êu tranh triÖt ®Ó cña tÊt c¶ çc ®¶ng t− s¶n ®ang ®¶m nhiÖm vai
trß kÎ ph¸t ng«n cho ý chÝ cña nh©n d©n trong §u-ma, vµ thiÕt thùc, vµ ®−a ra mét sè quyÕt ®Þnh ®éc lËp: cã ñng hé
b) lµm cho ®«ng ®¶o quÇn chóng (giai cÊp v« s¶n, n«ng d©n yªu s¸ch thµnh lËp néi çc d©n chñ - lËp hiÕn hay kh«ng?
vµ tiÓu t− s¶n thµnh thÞ) gi¸c ngé r»ng §u-ma hoµn toµn BÊt cø ®iÒu ngôy biÖn nµo, tøc lµ bÊt cø lËp luËn sai
kh«ng cã n¨ng lùc lµm mét c¬ quan ®¹i biÓu, vµ cÇn ph¶i lÇm hiÓn nhiªn nµo còng kh«ng thÓ lµm cho c«ng nh©n
triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn toµn d©n" v. v.. Pª-tÐc-bua tõ bá quyÒn Êy cña m×nh, nghÜa vô d©n chñ - x· héi
Tõ nh÷ng chç mµ chóng t«i ®· nhÊn m¹nh, cã thÓ thÊy vµ cã tÝnh ®¶ng cña m×nh. Chóng t«i chØ v¹ch ra mét çch
râ rµng lµ nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vÒ tãm t¾t nh÷ng ®iÒu ngôy biÖn ®ã. L. M¸c-tèp viÕt trong tê
viÖc ñng hé yªu s¸ch tæ chøc néi çc d©n chñ - lËp hiÕn "Ng−êi ®−a tin" (sè 13): v× kû luËt ®õng cã ph¸ ho¹i cuéc
kh«ng nh÷ng kh«ng phï hîp mµ cßn tr¸i h¼n víi nghÞ vËn ®éng chÝnh trÞ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. §ã lµ
quyÕt cña ®¹i héi. Néi çc d©n chñ - lËp hiÕn lµ yªu s¸ch ®iÒu ngôy biÖn. Kh«ng cã kû luËt nµo buéc ®¶ng viªn ph¶i
kh«ng çch m¹ng. Nã lµm yÕu vµ lµm lu mê nh÷ng xung mï qu¸ng t¸n thµnh mäi dù th¶o nghÞ quyÕt do Ban chÊp hµnh
®ét víi §u-ma vµ bªn trong §u-ma, che giÊu sù bÊt lùc trung −¬ng th¶o ra. Trªn thÕ giíi kh«ng cã n¬i nµo, kh«ng
cña §u-ma, v. v., v. v.. Chóng t«i xin nãi thªm r»ng nghÞ khi nµo cã mét quy t¾c buéc çc tæ chøc ®¶ng tõ bá quyÒn
quyÕt cña ®¹i héi kh«ng mét lÇn nµo nãi vÒ viÖc "ñng hé" ph¸n xÐt cña m×nh vµ biÕn thµnh kÎ t¸n thµnh nghÞ quyÕt
§u-ma, mµ chØ nãi vÒ viÖc "lµm ¸p lùc", "lîi dông", "can cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. L. M¸c-tèp nãi: nh÷ng
thiÖp". ng−êi men-sª-vÝch ®· phôc tïng quyÕt ®Þnh tÈy chay, giê
Tõ ®ã kÕt luËn rót ra rÊt lµ hiÓn nhiªn. Ban chÊp hµnh ®©y çc ®ång chÝ ph¶i phôc tïng. §ã lµ ®iÒu ngôy biÖn.
trung −¬ng tuyÖt ®èi kh«ng cã quyÒn yªu cÇu çc tæ chøc TÊt c¶ chóng ta ®Òu ®· phôc tïng çc quyÕt ®Þnh cña ®¹i
®¶ng chÊp nhËn nghÞ quyÕt cña nã vÒ viÖc ñng hé yªu s¸ch héi. Kh«ng mét ng−êi nµo trong chóng ta kªu gäi ®Êu tranh
tæ chøc néi çc d©n chñ - lËp hiÕn. Toµn thÓ ®¶ng viªn chèng çc cuéc bÇu cö vµo §u-ma vµ chèng viÖc chØ ®Þnh
buéc ph¶i cã th¸i ®é hoµn toµn ®éc lËp vµ phª ph¸n ®èi ®¶ng ®oµn nghÞ viÖn cña §¶ng d©n chñ - x· héi. Chóng t«i
víi vÊn ®Ò vµ biÓu thÞ t¸n thµnh nghÞ quyÕt nµo mµ hä ®· phôc tïng, chóng t«i ®· tõ bá tÈy chay thÓ theo ý chÝ
cho lµ gi¶i quyÕt nhiÖm vô ®óng ®¾n h¬n trong ph¹m vi cña ®¹i héi. Nh−ng chóng t«i cã quyÒn vµ cã nghÜa vô ®Êu
quyÕt ®Þnh cña §¹i héi thèng nhÊt. Nh÷ng ng−êi c«ng nh©n tranh trong ph¹m vi quyÕt ®Þnh cña ®¹i héi, chèng l¹i chñ
d©n chñ - x· héi Pª-tÐc-bua biÕt r»ng toµn bé tæ chøc cña tr−¬ng ñng hé néi çc d©n chñ - lËp hiÕn, lµ chñ tr−¬ng mµ
®¶ng hiÖn nay ®−îc x©y dùng mét çch d©n chñ. Nh− thÕ kh«ng mét ®¹i héi nµo quy ®Þnh. L. M¸c-tèp lÈn tr¸nh thùc
cã nghÜa lµ toµn thÓ ®¶ng viªn bÇu ra nh÷ng ng−êi l·nh chÊt cña vÊn ®Ò chØ b»ng nh÷ng lêi lÏ khñng khiÕp vµ b»ng
®¹o, nh÷ng uû viªn çc ban chÊp hµnh, v.v., r»ng toµn thÓ viÖc vu khèng lµ nh÷ng phÇn tö ph¸ ho¹i tæ chøc. §ång
®¶ng viªn th¶o luËn vµ quyÕt ®Þnh vÊn ®Ò vËn ®éng chÝnh chÝ Êy kh«ng nãi mét lêi nµo vÒ viÖc xÐt xem nghÞ quyÕt
trÞ cña giai cÊp v« s¶n, r»ng toµn thÓ ®¶ng viªn x¸c ®Þnh cña Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua cã tr¸i víi quyÕt ®Þnh cña
ph−¬ng h−íng s¸ch l−îc cña tæ chøc ®¶ng. ®¹i héi kh«ng. §ång chÝ Êy kh«ng nãi mét lêi nµo vÒ quyÒn
Chóng t«i tin ch¾c r»ng giai cÊp v« s¶n d©n chñ - x· ph¶n ®èi , nghÜa lµ vÒ quyÒn cña bÊt cø tæ chøc nµo cña
héi Pª-tÐc-bua còng cã th¸i ®é nh− thÕ ®èi víi vÊn ®Ò ®¶ng cã thÓ, trong ph¹m vi ý chÝ cña ®¹i héi, b¸c bá s¸ch
tranh luËn, th¶o luËn vÊn ®Ò ®ã mét çch toµn diÖn, tØ mØ, l−îc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ söa ch÷a lÖch l¹c
vµ sai lÇm cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Do ®ã chóng cña §¹i héi thèng nhÊt, mét quyÕt ®Þnh ®−îc ®Ò ra mét
t«i b×nh tÜnh tr¶ lêi ®ång chÝ M¸c-tèp: kÎ nµo ph¸ ho¹i çch hoµn toµn tù do, hoµn toµn ®éc lËp, hoµn toµn hîp lý.
quyÒn hîp ph¸p cña çc tæ chøc ®¶ng th× kÎ ®ã ph¸ ho¹i
tæ chøc. ViÕt ngµy 31 th¸ng N¨m
Chóng t«i b×nh tÜnh chØ ra r»ng ngay c¶ ®Õn nh÷ng ng−êi (13 th¸ng S¸u) 1906
men-sª-vÝch (xem th− cña ®ång chÝ Vla-xèp göi ban biªn
tËp trong cïng sè b¸o nµy) còng kh«ng ®ång ý ñng hé néi §¨ng ngµy 1 th¸ng S¸u 1906 Theo ®óng b¶n ®¨ng
çc d©n chñ - lËp hiÕn. Ngay c¶ ®Õn ®ång chÝ Ri-an-sÐp còng trªn b¸o "TiÕn lªn", sè 6 trªn b¸o
kªu gäi, trong tê "Ng−êi ®−a tin", sè 13, "Nhãm c«ng nh©n
vµ Nhãm lao ®éng", "®em toµn lùc ®Êu tranh" chèng dù luËt
cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vÒ tù do héi häp, nghÜa lµ ®Ò
ra mét s¸ch l−îc thuÇn tuý b«n-sª-vÝch lµ s¸ch l−îc cù
tuyÖt ñng hé néi çc cña chÝnh nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp
hiÕn ®ã.
NÕu Ban chÊp hµnh quËn V−-boãc-g¬ ®Ò nghÞ triÖu
tËp héi nghÞ ®¹i biÓu hoµn thµnh vµ bÇu ®¹i biÓu "mµ kh«ng
ph©n biÖt çc ph¸i, nghÜa lµ kh«ng cã bÊt cø cuéc th¶o luËn
nµo c¶", ⎯ kh«ng th¶o luËn vÊn ®Ò ®ang tranh luËn !! ⎯ th×
®−¬ng nhiªn nh÷ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Pª-tÐc-bua
chØ sÏ c−êi çi quyÕt ®Þnh ®ã mµ th«i. Nh÷ng ng−êi c«ng
nh©n gi¸c ngé sÏ kh«ng bao giê quyÕt ®Þnh mét vÊn ®Ò quan
träng mµ kh«ng th¶o luËn. BÊt kÓ nh÷ng lêi th¶m h¹i nµo
nãi vÒ "sù gay g¾t" nµo ®ã trong khi th¶o luËn, bÊt kÓ L. M¸c-
tèp khãc lãc nh− thÕ nµo vÒ sù gay g¾t nµo ®ã lµm tæn
th−¬ng lßng tù träng cña ®ång chÝ Êy, bÊt kÓ nh÷ng lêi
cña L. M¸c-tèp ®ã hoÆc cña ng−êi nµo ®i n÷a ®e däa ph©n
liÖt, còng ®Òu kh«ng thÓ buéc c«ng nh©n ph¶i cù tuyÖt quyÕt
®Þnh vÊn ®Ò mét çch ®éc lËp . §e däa ph©n biÖt, khiªu khÝch
ph©n biÖt, ®ã lµ mét thñ ®o¹n kh«ng xøng ®¸ng, chØ lµm
vui lßng giai cÊp t− s¶n (xem b¸o "§u-ma", sè 29). C«ng
nh©n sÏ c¨n cø vµo ®a sè quyÕt ®Þnh vÊn ®Ò cã ñng hé néi
çc d©n chñ - lËp hiÕn hay kh«ng vµ lµm cho kh«ng mét
ng−êi nµo, thËm chÝ c¶ ®Õn Ban chÊp hµnh trung −¬ng,
d¸m ph¸ ho¹i quyÕt ®Þnh cña hä c¨n cø vµo quyÕt nghÞ
248 "Kh«ng nªn nh×n lªn, mµ nªn nh×n xuèng" 249
®en tÊt c¶ mäi çi, viÕt: "Chóng ta cã mäi c¨n cø ®Ó hoµn

toµn tin vµo nh÷ng lêi ®ån ®¹i Êy"... Bµi x· luËn tê b¸o
®ã kÕt thóc: "Cuéc ®Êu tranh ®ang gay g¾t thªm... KÎ
nµo gi¬ kiÕm lªn th× kÎ ®ã sÏ chÕt v× kiÕm". Vµ ngµi I. Gin-
kin viÕt: "ë Nga cã nhiÒu ng−êi tin vµo kÕt qu¶ th¾ng lîi
hoµ b×nh cña ho¹t ®éng nghÞ tr−êng kh«ng? ChØ cã ng−êi
"Kh«ng nªn nh×n lªn, l·ng m¹n, ng−êi m¬ méng, ng−êi lý t−ëng chñ nghÜa míi
mµ nªn nh×n xuèng" cã thÓ say s−a víi çi m¬ −íc mü miÒu ®ã". §ång thêi,
ngµi V. Khi-gi¬-ni-a-cèp còng tuyªn bè: "Chóng ta kh«ng
thÓ tr¸nh khái c¬n b·o t¸p çch m¹ng, ⎯ ph¶i thõa nhËn
¤ng I. Gin-kin h«m nay nãi nh− thÕ trªn b¸o "§êi sèng
®iÒu ®ã. §u-ma bÊt lùc kh«ng thÓ lµm cho phong trµo chuyÓn
chóng ta", mét tê b¸o cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn
vµo con ®−êng hoµ b×nh, v× nã kh«ng cã quyÒn lùc c¶i
çnh t¶. ¤ng ta nãi mét çch buån b· ®Õn "sù tù m·n ®ang
thiÖn ®êi sèng cña nh©n d©n, mµ kh«ng cã quyÒn lùc ®ã
to¶ chiÕu" trªn nh÷ng bé mÆt cña ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn.
th× kh«ng cã con ®−êng nµo kh¸c ngoµi con ®−êng çch
Lêi tuyªn bè ®¾c th¾ng cña «ng Mi-li-u-cèp: "Nh÷ng ng−êi
m¹ng. Vµ giê ®©y ng−êi ta ®· c¶m thÊy râ rµng c¶m gi¸c
d©n chñ - lËp hiÕn kh¸c víi ph¸i cùc t¶" lµm cho «ng ta ph¶n
bÊt m·n ®ang kh«ng ngõng t¨ng lªn nh− thÕ nµo, lßng
®èi. ¤ng ta chÕ giÔu "sù anh minh phi th−êng vÒ chÝnh trÞ"
tin ë tÝnh v¹n n¨ng cña §u-ma ®ang nhanh chãng tiªu
cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, nh÷ng ng−êi thõa nhËn
tan ®i nh− thÕ nµo vµ ®ång thêi tuyÖt väng ®ang t¨ng lªn
t×nh h×nh "kh«ng cã lèi tho¸t" vµ ®ång thêi khoe khoang vÒ
nh− thÕ nµo" (kh«ng tin §u-ma còng nh− kh«ng tin Chóa
ph−¬ng h−íng dòng c¶m cña con tµu quèc gia trong l¹ch
ch−a ph¶i lµ "tuyÖt väng"). "BÇu kh«ng khÝ dÇn dÇn chøa
hÎm...
®ùng ®Çy ®iÖn, ®«i lóc ®· cã thÓ nghe tiÕng sÊm rÒn trÇm
Chóng ta h·y nãi vÒ nh÷ng lËp luËn nµy ®ông ch¹m ®Õn
trÇm, vµ cã lÏ kh«ng l©u n÷a th× nh÷ng thÕ lùc tù ph¸t
vÊn ®Ò c¨n b¶n nhÊt trong t×nh h×nh chÝnh trÞ hiÖn nay.
sÏ bïng næ".
Vµ, theo quan ®iÓm cña chóng t«i th× ®iÒu ®Æc biÖt quan
Cã nh÷ng ng−êi nãi nh− thÕ, sù suy xÐt cña hä ®Æc
träng lµ ph¶i nhÊn m¹nh r»ng søc m¹nh cña sù biÕn hiÖn
biÖt quý b¸u ®èi víi chóng ta v× hä cã mét th¸i ®é phñ
®ang buéc ngay c¶ nh÷ng ng−êi hoµn toµn kh«ng t¸n ®ång
®Þnh s½n tõ tr−íc ®èi víi §¶ng d©n chñ - x· héi çch m¹ng.
quan ®iÓm cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çnh t¶ vµ Sù biÕn buéc nh÷ng ng−êi ®ã lÆp l¹i chÝnh nh÷ng luËn
ph¶n ®èi chóng t«i mét çch hÕt søc kÞch liÖt còng ph¶i ®iÓm mµ chóng ta lu«n lu«n kiªn tr×, vµ giai cÊp t− s¶n tù
®¸nh gi¸ t×nh h×nh ®ã mét çch chÝnh x¸c. do chñ nghÜa th× lu«n lu«n c«ng kÝch, l¨ng m¹, b«i nhä
Nh÷ng lêi ®ån ®¹i tõ c©u l¹c bé Pa-ri cña bän ph¶n chóng ta v× nh÷ng luËn ®iÓm Êy, b»ng çch tung ra hµng
®éng Nga cho biÕt r»ng "mäi sù dao ®éng ë Pª-tÐc-gèp-ph¬ ®èng nh÷ng lêi bµn t¸n, dèi tr¸ vµ vu khèng vÒ "nh÷ng
®· chÊm døt. G«-rª-m−-kin ®· cã ®Çy ®ñ tù do hµnh ®éng"95, ng−êi b«n-sª-vÝch".
nghÜa lµ tù do trõng ph¹t §u-ma. Vµ tê "§êi sèng chóng "Kh«ng nªn nh×n lªn, mµ nªn nh×n xuèng". §iÒu ®ã cã
ta", xa l¹ víi nh÷ng ý ®å cña ng−êi b«n-sª-vÝch muèn t« nghÜa lµ do nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö kh¸ch quan, kh«ng tuú
250 V. I. Lª-nin "Kh«ng nªn nh×n lªn, mµ nªn nh×n xuèng" 251
thuéc vµo ý chÝ cña chóng ta, hiÖn nay ®Êu tranh nghÞ tr−êng Nga ®Çu tiªn, ⎯ th× ngµy kia hä nhÊt ®Þnh sÏ tin r»ng chóng
kh«ng thÓ trë thµnh h×nh thøc chñ yÕu cña phong trµo gi¶i ta ®óng. Sù biÕn buéc hä ph¶i thÊy §¶ng d©n chñ - x·
phãng ë n−íc Nga. VÊn ®Ò ë ®©y kh«ng ph¶i lµ "phñ nhËn" héi çch m¹ng lµ ®¶ng kh«ng bÞ mª hoÆc v× çi bÒ ngoµi
®Êu tranh nghÞ tr−êng, tõ chèi lîi dông nã, ⎯ ®iÒu ®ã hµo nho¸ng, lµ ®¶ng kiªn tr× vµ kiªn quyÕt kªu gäi ng−êi
khái cÇn ph¶i nãi, ⎯ mµ vÊn ®Ò lµ ë chç cuéc ®Êu tranh ta "nh×n" chÝnh vÒ çi phÝa mµ t¹i ®ã cuéc ®Êu tranh quyÕt
chñ yÕu vµ cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh, do toµn bé tiÕn tr×nh ®Þnh vËn mÖnh cña tù do ch©n chÝnh cña nh©n d©n (chø
cña sù biÕn, ®ang tiÕn lªn trªn mét vò ®µi kh¸c. Giai cÊp kh«ng ph¶i theo kiÓu d©n chñ - lËp hiÕn) sÏ kh«ng tr¸nh khái
t− s¶n tù do chñ nghÜa ®· rÊt nhiÒu lÇn vu khèng chóng bïng næ.
t«i, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, r»ng chóng t«i "thóc ®Èy ng−êi Çch m¹ng cña chóng ta lµ mét cuéc çch m¹ng Nga vÜ
ta mét çch thiÕu thËn träng tíi nh÷ng thñ ®o¹n cùc ®oan" ®¹i chÝnh lµ v× nã ®· ph¸t ®éng ®−îc quÇn chóng nh©n d©n
("Ng«n luËn", sè 88). VËy çc ngµi h·y xem, ch¼ng lÏ chóng hÕt søc ®«ng ®¶o tham gia vµo c«ng cuéc s¸ng t¹o lÞch sö.
t«i "®· thóc ®Èy" Gin-kin, Khi-gi¬-ni-a-cèp, ng−êi viÕt x· M©u thuÉn giai cÊp cßn xa míi ph¸t triÓn tíi møc gay g¾t
luËn b¸o "§êi sèng chóng ta" hay sao? Ch¼ng lÏ chóng t«i cïng cùc trong néi bé quÇn chóng ®ã. Çc chÝnh ®¶ng
"®· thóc ®Èy" binh lÝnh çc tØnh Cuèc-xc¬, P«n-ta-va, chØ míi ®−îc x©y dùng. Cho nªn chóng ta ch−a ®ñ søc chØ
n«ng d©n tØnh Ki-Ðp, Xa-ra-tèp vµ ë nh÷ng n¬i kh¸c hay ®¹o quÇn chóng hoÆc gi÷ quÇn chóng ë mét møc ®é
sao? ®¸ng kÓ nµo ®ã. Nh−ng sau khi nghiªn cøu t×nh h×nh thùc
Chóng t«i "®· thóc ®Èy" vµ thøc tØnh nh÷ng ng−êi tr−íc tÕ vµ t−¬ng quan gi÷a çc giai cÊp, chóng ta cã thÓ dù
®©y bao giê còng cã "vÎ tù m·n to¶ chiÕu" trªn bé mÆt. kiÕn tÝnh tÊt yÕu cña khuynh h−íng nµy hoÆc khuynh h−íng
Chóng t«i ®· nãi r»ng viÖc chän h×nh thøc ®Êu tranh gi¶i kia trong ho¹t ®éng lÞch sö cña hä, ⎯ h×nh thøc chñ yÕu
phãng nµy hay h×nh thøc ®Êu tranh gi¶i phãng kia kh«ng nµy hoÆc h×nh thøc chñ yÕu kia cña cuéc vËn ®éng cña hä.
tuú thuéc vµo ý chÝ cña chóng ta, r»ng cÇn ph¶i nh×n th¼ng Vµ chóng ta ph¶i truyÒn b¸ hÕt søc réng r·i trong quÇn
vµo hiÖn thùc mét çch tØnh t¸o, hiÖn thùc kh«ng ®Ó cho chóng nh÷ng tri thøc x· héi chñ nghÜa ®ã cña chóng ta,
"con ®−êng" mµ hiÖn nay c¶ tê "§êi sèng chóng ta" còng mµ kh«ng bèi rèi vÒ chç ch©n lý th−êng th−êng lµ rÊt
thõa nhËn lµ bÕ t¾c, cã c¬ së tån t¹i. Chóng t«i nãi r»ng chua ch¸t, vÒ chç ng−êi ta kh«ng thÓ nh×n thÊy ch©n lý
nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa kh«ng thÓ vµ kh«ng nªn hy ngay lËp tøc ®»ng sau çi vÎ ngoµi hµo nho¸ng cña nh÷ng
sinh lîi Ých c¨n b¶n cña nÒn d©n chñ vµ cña chñ nghÜa x· chiªu bµi chÝnh trÞ hîp mèt hoÆc cña nh÷ng tæ chøc chÝnh
héi v× nh÷ng thµnh c«ng nhÊt thêi, ⎯ hä ph¶i v¹ch ra cho trÞ rïm beng, ⎯ chóng ta kh«ng ®¾m say trong nh÷ng ¶o
quÇn chóng thÊy sù thËt chua ch¸t: nh÷ng ng−êi d©n chñ - t−ëng mü miÒu. Chóng ta sÏ lµm trßn nghÜa vô cña m×nh,
lËp hiÕn lµ kh«ng thÓ tin cËy ®−îc, §u-ma lµ bÊt lùc, b·o nÕu chóng ta dïng mäi biÖn ph¸p ®Ó gi¸o dôc quÇn chóng
t¸p çch m¹ng lµ kh«ng tr¸nh khái. NÕu h«m nay quÇn vµ ®Ó chuÈn bÞ cho quÇn chóng ®ãn lÊy nh÷ng h×nh thøc
chóng ch−a hiÓu chóng ta mµ l¹i say mª víi nh÷ng lêi hoa vËn ®éng mµ ng−êi quan s¸t n«ng c¹n kh«ng nh×n thÊy,
mü cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn trong çc cuéc häp nh−ng toµn bé t×nh h×nh kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña ®Êt n−íc
tranh cö, nÕu ngµy mai quÇn chóng vÉn ch−a hiÓu chóng tÊt nhiªn sÏ s¶n sinh ra. Chóng ta sÏ kh«ng lµm trßn nghÜa
ta mµ l¹i say mª víi nh÷ng ngµy ®Çu tiªn cña nghÞ tr−êng vô cña m×nh, nÕu chóng ta h−íng toµn bé tÇm m¾t cña
252 V. I. Lª-nin 253
chóng ta "lªn trªn" vµ bá qua çi ®ang diÔn ra, ®ang ph¸t triÓn,
®ang l¹i gÇn vµ ®ang tiÕn tíi ë bªn d−íi.
ViÕt ngµy 1 (14) th¸ng S¸u 1906
§¨ng ngµy 2 th¸ng S¸u 1906 Theo ®óng b¶n ®¨ng

Ph¸i ph¶n ®éng b¾t ®Çu
cuéc ®Êu tranh vò trang
Tõ l©u b¸o chÝ d©n chñ - x· héi ®· chØ râ tÝnh chÊt

bÊp bªnh, tÝnh chÊt thiÕu c¬ së cña "chñ nghÜa lËp hiÕn"
lõng tiÕng ë n−íc Nga. Chõng nµo mµ chÝnh quyÒn cò
cßn ®−îc duy tr× vµ cßn n¾m trong tay toµn bé bé m¸y
qu¶n lý nhµ n−íc to lín, ⎯ th× chõng nµo ®ã ch−a thÓ nãi
mét çch nghiªm tóc ®Õn t¸c dông cña c¬ quan ®¹i diÖn
nh©n d©n, ®Õn kh¶ n¨ng tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu bøc thiÕt
cña hµng triÖu nh©n d©n. §u-ma nhµ n−íc ®· b¾t ®Çu häp, ⎯
nh÷ng bµi diÔn thuyÕt cña ph¸i t− s¶n tù do chñ nghÜa vÒ
con ®−êng lËp hiÕn hoµ b×nh tu«n ra nh− suèi, ⎯ nh÷ng
cuéc ®µn ¸p nh÷ng ng−êi biÓu t×nh hoµ b×nh, nh÷ng cuéc
®èt ph¸ nhµ häp cña nh©n d©n, cuèi cïng, nh÷ng cuéc
tµn s¸t thùc sù do bän tay ch©n cña chÝnh phñ tæ chøc
®· b¾t ®Çu vµ ngµy cµng t¨ng c−êng.
Nh−ng phong trµo n«ng d©n vÉn ph¸t triÓn. Nh÷ng cuéc
b·i c«ng cña c«ng nh©n ngµy cµng trë nªn kÞch liÖt h¬n,
th−êng xuyªn h¬n vµ réng r·i h¬n. Nh÷ng bé phËn qu©n
®éi l¹c hËu nhÊt, bé binh ë ®Þa ph−¬ng, nh÷ng ng−êi C«-
d¾c ®Òu ®ang s«i sôc.
Trong sinh ho¹t n−íc Nga ®· cã qu¸ nhiÒu nh÷ng vËt
liÖu dÔ ch¸y. Cuéc ®Êu tranh ®−îc chuÈn bÞ trong bao thÕ
kû b¹o lùc, ng−îc ®·i, hµnh h¹, c−íp ®o¹t vµ bãc lét ch−a
tõng cã trong lÞch sö th× qu¸ to lín vµ qu¸ gay g¾t. Kh«ng
thÓ h¹n chÕ cuéc ®Êu tranh ®ã cña nh©n d©n víi chÝnh quyÒn
254 V. I. Lª-nin Ph¸i ph¶n ®éng b¾t ®Çu cuéc ®Êu tranh vò trang 255
cò trong ph¹m vi ®Êu tranh cña §u-ma ®ßi lËp néi çc nµy toµ ¸n; mÊy th¸ng tr«i qua, c©u chuyÖn cò, nh−ng vÜnh viÔn
hay néi çc kia. Kh«ng thÓ ng¨n c¶n nh÷ng "thÇn d©n" bÞ míi bÞ l·ng quªn, cho ®Õn mét cuéc tµn s¸t sau. Mét sù
¸p bøc nhÊt vµ ngu muéi nhÊt ®Ò ra çc yªu s¸ch cña khÝch ®éng hÌn nh¸t, mét sù mua chuéc vµ viÖc dïng r−îu
nh÷ng con ng−êi ®ang thøc tØnh vÒ ý thøc lµm ng−êi vµ ý dô dç nh÷ng cÆn b· cña nÒn "v¨n minh" t− b¶n chñ nghÜa
thøc c«ng d©n. Kh«ng thÓ gi÷ chÝnh quyÒn cò b»ng çch ®¸ng nguyÒn rña cña chóng ta, mét cuéc giÕt chãc d· man
kªu gäi tu©n theo ph¸p chÕ, v× chÝnh quyÒn cò bao giê còng do nh÷ng ng−êi cã vò trang chèng l¹i nh÷ng ng−êi kh«ng
tù m×nh ®Þnh ra ph¸p luËt vµ nã ®ang ®Êu tranh cho sù cã vò khÝ, mét tÊn hµi kÞch xÐt xö vµ ®iÒu tra, do b¶n th©n
tån t¹i cña nã b»ng nh÷ng thñ ®o¹n cuèi cïng, tuyÖt väng nh÷ng kÎ ph¹m téi tiÕn hµnh. ThÕ mµ cßn cã thÓ cã ng−êi
nhÊt, d· man nhÊt vµ ®iªn cuång nhÊt. khi thÊy nh÷ng hiÖn t−îng ®ã trong sinh ho¹t cña n−íc
Cuéc tµn s¸t ë Bª-l«-xtèc lµ mét sù kiÖn ®Æc biÖt râ Nga l¹i nghÜ vµ nãi r»ng nh÷ng kÎ "thiÕu thËn träng" nµo
rµng chØ râ chÝnh phñ b¾t ®Çu hµnh ®éng vò trang chèng ®ã kªu gäi nh©n d©n dïng "nh÷ng thñ ®o¹n cùc ®oan"!
l¹i nh©n d©n. C©u chuyÖn cò, nh−ng vÜnh viÔn míi, ⎯ vÜnh Kh«ng ph¶i chØ cÇn cã sù thiÕu thËn träng, mµ cÇn cã mét
viÔn cho ®Õn khi nh©n d©n th¾ng lîi, cho ®Õn khi chÝnh linh hån ti tiÖn, cÇn cã sù b¹i ho¹i vÒ chÝnh trÞ míi cã
quyÒn cò hoµn toµn bÞ quÐt s¹ch ⎯ vÒ nh÷ng cuéc tµn s¸t thÓ nãi nh÷ng ®iÒu nh− thÕ tr−íc nh÷ng sù biÕn nh− ®èt
ë n−íc Nga! Sau ®©y lµ nh÷ng ®o¹n trÝch trong ®iÖn tÝn Cung nh©n d©n ë V«-l«-g®a (khi §u-ma nhµ n−íc b¾t ®Çu
cña Txi-rin, ®¹i biÓu cö tri cña c«ng d©n Bª-l«-xtèc: "Cuéc häp) hay cuéc tµn s¸t ë Bª-l«-xtèc (§u-ma häp ®−îc mét
tµn s¸t ng−êi Do-th¸i, ®−îc chuÈn bÞ tõ tr−íc, ®· b¾t ®Çu". th¸ng). Søc t¸c ®éng cña hµng triÖu lêi kªu gäi ®èi víi
"Tr¸i víi nh÷ng lêi ®ån ®¹i ®· ®−îc l−u hµnh réng r·i, nh©n d©n còng kh«ng b»ng mét phÇn tr¨m søc t¸c ®éng
suèt c¶ ngµy kh«ng nhËn ®−îc mét mÖnh lÖnh nµo cña néi cña mçi mét sù kiÖn nãi trªn. Vµ nãi vÒ sù "thiÕu thËn
çc". "Cuéc tµn s¸t ®· ®−îc tuyªn truyÒn tÝch cùc hai tuÇn träng" cña nh÷ng lêi kªu gäi, th× ®ã lµ mét th¸i ®é th«ng
nay, trªn ®−êng phè ®Æc biÖt lµ vÒ chiÒu, ng−êi ta ph¸t th¸i rëm, ngu dèt, mét sù bãp chÕt tinh thÇn c«ng d©n
truyÒn ®¬n kªu gäi tµn s¸t kh«ng nh÷ng ng−êi Do-th¸i gièng nh− viÖc lªn ¸n tiÕng thÐt tr¶ thï ®iªn cuång vang
mµ c¶ trÝ thøc n÷a; c¶nh s¸t lµm ng¬ t×nh h×nh ®ã". lªn tõ chiÕn tr−êng V«-l«-g®a vµ Bª-l«-xtèc.
Mét c¶nh t−îng cò quen thuéc! C¶nh s¸t chuÈn bÞ cuéc §u-ma nhµ n−íc hµnh ®éng rÊt tèt, ®· lËp tøc ®−a lêi
tµn s¸t tõ tr−íc. C¶nh s¸t khÝch ®éng; trong nhµ in cña chÊt vÊn vÒ vô tµn s¸t ë Bª-l«-xtèc ra th¶o luËn vµ ®· ph¸i
chÝnh phñ in nh÷ng lêi kªu gäi tµn s¸t ng−êi Do-th¸i. mét sè ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc ®Õn Bª-l«-xtèc ®Ó ®iÒu tra
C¶nh s¸t kh«ng hµnh ®éng g× khi cuéc tµn s¸t b¾t ®Çu. sù viÖc t¹i chç. Nh−ng khi çc b¹n ®äc lêi chÊt vÊn ®ã,
Qu©n ®éi yªn lÆng nh×n bän Tr¨m ®en hµnh ®éng. Sau ®ã, khi çc b¹n ®èi chiÕu nh÷ng lêi ph¸t biÓu cña çc ®¹i biÓu
sau ®ã còng chÝnh c¶nh s¸t ®ã tiÕp tôc tÊn hµi kÞch xÐt xö §u-ma nhµ n−íc vµ nh÷ng sù thùc vÒ vô tµn s¸t mµ ai
vµ ®iÒu tra bän hung thñ. Cuéc xÐt xö vµ ®iÒu tra cña bän còng biÕt, víi lêi chÊt vÊn ®ã, th× çc b¹n sÏ c¶m thÊy hÕt
quan l¹i cña chÝnh quyÒn cò nhÊt ®Þnh dÉn tíi mét kÕt søc bÊt m·n, phÉn né v× lêi lÏ kh«ng kiªn quyÕt cña b¶n
qu¶ duy nhÊt: c«ng viÖc bÞ kÐo dµi, kh«ng t×m ra thñ ph¹m, chÊt vÊn.
mét lóc nµo ®ã ng−êi ta thËm chÝ l«i nh÷ng ng−êi Do-th¸i Xin çc b¹n h·y tù m×nh xÐt ®o¸n. Çc t¸c gi¶ b¶n chÊt
vµ nh÷ng ng−êi trÝ thøc bÞ ®¸nh, bÞ träng th−¬ng ra tr−íc vÉn chØ nãi: "nh©n d©n sî r»ng chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng vµ
luËn ®iÖu cæ ®éng cã ¸c ý sÏ t×m çch tr×nh bµy nh÷ng kh«ng hiÓu r»ng nh©n d©n sÏ lªn ¸n çc ngµi, nÕu çc ngµi
ng−êi bÞ h¹i lµ nh÷ng thñ ph¹m g©y ra tai häa mµ hä ngay c¶ trong lóc nµy vÉn kh«ng vøt bá çi trß ch¬i nghÞ
ph¶i chÞu"... "Nh÷ng tin tøc dèi tr¸ ®−îc truyÒn b¸ theo viÖn, kh«ng d¸m nãi th¼ng, c«ng khai vµ lín tiÕng vÒ ®iÒu
ph−¬ng h−íng ®ã". Ph¶i, ph¶i, d©n chóng Do-th¸i bÞ ¸p mµ trªn thùc tÕ çc ngµi ®Òu biÕt vµ nghÜ tíi hay sao?
bøc vµ bÞ hµnh h¹ sî vµ cã mäi c¨n cø ®Ó sî ®iÒu ®ã. Çc ngµi biÕt sù thËt vÒ çc cuéc tµn s¸t, ®iÒu ®ã ng−êi
§ã lµ sù thËt. Nh−ng chÝnh ®ã kh«ng ph¶i lµ toµn bé sù ta sÏ cã thÓ thÊy râ qua nh÷ng lêi ph¸t biÓu cña çc ®¹i biÓu
thËt, çc ngµi ®¹i biÓu §u-ma vµ çc t¸c gi¶ b¶n chÊt vÊn ¹! §u-ma. Na-b«-cèp, mét ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, nãi:
Çc ngµi ®¹i biÓu nh©n d©n ch−a bÞ ®¸nh ®Ëp vµ ch−a bÞ "Chóng t«i biÕt r»ng trong nhiÒu tr−êng hîp nhµ ®−¬ng
hµnh h¹ ¬i, çc ngµi biÕt rÊt râ r»ng ®ã kh«ng ph¶i lµ toµn côc kh«ng hÒ nghi ngê g× vÒ chç nh÷ng cuéc tµn s¸t xuÊt
bé sù thËt. Çc ngµi biÕt r»ng d©n chóng khiÕp nh−îc kh«ng hiÖn cïng mét lóc hoÆc lµ do çc tæ chøc Tr¨m ®en ho¹t
d¸m gäi tªn nh÷ng kÎ ph¹m téi tµn s¸t thËt sù ra. Çc ®éng víi sù ®ång ý cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng, hoÆc
ngµi ph¶i gäi tªn chóng ra. V× lÏ çc ngµi lµ ®¹i biÓu cña Ýt ra lµ do chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng hoµn toµn kh«ng hµnh
nh©n d©n. V× lÏ çc ngµi cã ®−îc ⎯ ngay c¶ theo ph¸p luËt ®éng g× c¶".
cña n−íc Nga ⎯ ®Çy ®ñ tù do ng«n luËn trong §u-ma nhµ Çc ngµi d©n chñ - lËp hiÕn ¹, nÕu çc ngµi biÕt ®iÒu
n−íc. VËy ®õng cã ®øng gi÷a ph¸i ph¶n ®éng vµ nh©n d©n ®ã th× çc ngµi ph¶i nãi ®iÒu ®ã lªn trong b¶n chÊt vÊn.
trong nh÷ng lóc mµ ph¸i ph¶n ®éng cã vò trang bãp nghÑt, Nªn viÕt nh− thÕ nµy: chóng t«i biÕt ®iÒu nµy nµy vµ xin
®¸nh ®Ëp, tµn h¹i nh©n d©n kh«ng cã vò trang. H·y th¼ng hái ®iÒu nµy nµy. Vµ mét khi çc ngµi biÕt nh÷ng tr−êng hîp
th¾n vµ hoµn toµn ®øng vÒ phÝa nh©n d©n. §õng cã "tèt", th× sÏ kh«ng xøng ®¸ng lµm nh÷ng ®¹i biÓu cña nh©n
h¹n chÕ ë chç truyÒn ®¹t sù lo sî tÇm th−êng r»ng bän d©n nÕu lµm thinh kh«ng nãi ®Õn nh÷ng tr−êng hîp xÊu :
ph¹m téi tµn s¸t ®ª tiÖn cho r»ng nh÷ng ng−êi bÞ giÕt h¹i kh«ng nãi ®Õn viÖc c¶nh s¸t trùc tiÕp tæ chøc çc cuéc tµn
lµ nh÷ng kÎ ph¹m téi. H·y th¼ng th¾n lªn ¸n nh÷ng kÎ s¸t theo lÖnh tõ Pª-tÐc-bua.
ph¹m téi Êy ⎯ ®ã lµ nghÜa vô trùc tiÕp cña çc ngµi tr−íc Lª-vin nãi ®óng: "Bª-l«-xtèc kh«ng ph¶i lµ tr−êng hîp
nh©n d©n. §õng cã hái chÝnh phñ xem cã ®Ò ra çc biÖn ®Æc biÖt". "§ã lµ mét trong nh÷ng hËu qu¶ cña çi chÕ ®é
ph¸p ®Ó b¶o vÖ nh÷ng ng−êi Do-th¸i vµ ®Ó ®Ò phßng nh÷ng mµ çc ngµi muèn ®Êu tranh chèng l¹i". §óng, ngµi c«ng d©n
vô tµn s¸t kh«ng, mµ h·y hái chÝnh phñ xem cã cßn che Lª-vin ¹! Nh−ng nÕu trªn b¸o chóng t«i chØ cã thÓ nãi
giÊu l©u bän ph¹m téi thËt sù n»m trong chÝnh phñ n÷a ®Õn "chÕ ®é" th× trong §u-ma çc ngµi ph¶i nãi th¼ng th¾n
kh«ng. Çc ngµi h·y hái xem chÝnh phñ cã cho r»ng nh©n h¬n vµ mét çch gay g¾t h¬n.
d©n cßn l©u míi nhËn ra nh÷ng kÎ ph¹m téi thËt sù Êy "Tµn s¸t, ®ã lµ mét chÕ ®é hoµn chØnh. Trong nh÷ng ngµy
kh«ng. H·y c«ng khai vµ lín tiÕng lªn ¸n chÝnh phñ, h·y th¸ng M−êi... chÝnh phñ... kh«ng t×m thÊy thñ ®o¹n nµo
kªu gäi nh©n d©n tæ chøc d©n c¶nh vµ tù vÖ, coi ®ã lµ biÖn kh¸c ®Ó ®Êu tranh chèng phong trµo gi¶i phãng... Çc ngµi
ph¸p duy nhÊt ®Ó b¶o vÖ chèng nh÷ng cuéc tµn s¸t. biÕt çi ch−¬ng lÞch sö Êy kÕt thóc b»ng çi g×. Giê ®©y
Çc ngµi sÏ nãi r»ng ®iÒu ®ã kh«ng phï hîp víi "tËp t×nh h×nh còng diÔn ®¹t y nh− thÕ... ChÕ ®é Êy ®· ®−îc
qu¸n nghÞ tr−êng". ThËm chÝ giê ®©y çc ngµi cßn ®−a ra chuÈn bÞ vµ tÝnh to¸n mét çch nham hiÓm vµ ®−îc chÊp
nh÷ng lý do nh− thÕ mµ kh«ng hæ thÑn hay sao? Çc ngµi hµnh còng mét çch nham hiÓm nh− vËy. Trong nhiÒu tr−êng
hîp chóng ta biÕt rÊt râ ai chuÈn bÞ nh÷ng cuéc tµn s¸t Do-th¸i ë Bª-l«-xtèc". Çc ngµi thÊy ®Êy: bän s¸t nh©n c¶m
®ã, chóng ta biÕt rÊt râ r»ng truyÒn ®¬n lµ do hiÕn binh thÊy ®Æc biÖt hµi lßng, ⎯ bän tay ch©n buét miÖng nãi lªn
r¶i". sù thùc ®Êy. Ph¸i ph¶n ®éng vui lßng c¶ vÒ vô tµn s¸t ë
Mét lÇn n÷a: ®óng, ngµi c«ng d©n Lª-vin ¹! Vµ cÇn Bª-l«-xtèc, c¶ vÒ chç giê ®©y cã thÓ chöi m¾ng §u-ma lµ
ph¶i viÕt trong b¶n chÊt vÊn: néi çc cã cho r»ng §u-ma §u-ma "Do-th¸i". Ph¸i ph¶n ®éng chÕ giÔu: "NÕu nªn tha
kh«ng biÕt çi sù thËt mµ mäi ng−êi ®Òu biÕt lµ hiÕn binh thø nh÷ng cuéc ph¸ ho¹i tµi s¶n do n«ng d©n g©y nªn ë
vµ c¶nh s¸t r¶i truyÒn ®¬n hay kh«ng? çc tØnh ë Nga, nh− cã ng−êi ®· nãi h«m nay ë §u-ma
¤ng ®¹i biÓu R−-gi¬-cèp gäi th¼ng viÖc lÊy sù thï h»n nhµ n−íc, th× còng nªn tha thø nh− vËy nh÷ng cuéc ph¸
chñng téc ®Ó gi¶i thÝch çc cuéc tµn s¸t lµ mét sù gi¶ ho¹i tµi s¶n cña ng−êi Do-th¸i ë biªn khu phÝa T©y".
dèi, viÖc lÊy sù bÊt lùc cña chÝnh quyÒn ®Ó gi¶i thÝch çc
Çc ngµi thÊy ®Êy, çc ngµi ®¹i biÓu §u-ma ¹: bän ph¶n
cuéc tµn s¸t lµ mét sù bÞa ®Æt ®éc ¸c. ¤ng ®¹i biÓu R−-gi¬-
®éng nãi th¼ng h¬n çc ngµi. Nh÷ng lêi nãi cña bän ph¶n
cèp ®−a ra mét lo¹t sù thùc vÒ "sù hîp t¸c" gi÷a c¶nh s¸t,
bän s¸t nh©n vµ bän C«-d¾c. ¤ng nãi: "T«i sèng trong mét ®éng m¹nh mÏ h¬n nh÷ng lêi nãi cña çc ngµi ë §u-ma.
khu c«ng nghiÖp lín, vµ t«i biÕt r»ng cuéc tµn s¸t ë Lu- Bän ph¶n ®éng kh«ng sî chiÕn tranh. Bän ph¶n ®éng kh«ng
gan-xc¬ ch¼ng h¹n ®· kh«ng cã mét quy m« khñng khiÕp sî g¾n liÒn §u-ma víi cuéc ®Êu tranh cña n«ng d©n giµnh
chØ lµ v× (xin çc ngµi h·y nghe râ ®iÒu ®ã: chØ lµ v×) víi tù do. VËy çc ngµi còng ®õng cã sî g¾n liÒn chÝnh quyÒn
hai bµn tay kh«ng, c«ng nh©n kh«ng cã vò trang, bÊt chÊp ph¶n ®éng víi bän s¸t nh©n !
nguy hiÓm bÞ c¶nh s¸t b¾n, ®· ®uæi bän s¸t nh©n ch¹y".
B¸o "Ng«n luËn" ®Æt tiªu ®Ò "Lªn ¸n chÝnh phñ" cho ViÕt ngµy 3 (16) th¸ng S¸u 1906
môc tranh luËn cña §u-ma. Tiªu ®Ò rÊt hay. Nh−ng chç
cña tiªu ®Ò ®ã kh«ng ph¶i lµ ë trªn b¸o mµ lµ ë trong v¨n §¨ng ngµy 4 th¸ng S¸u 1906 Theo ®óng b¶n ®¨ng
b¶n chÊt vÊn cña §u-ma. HoÆc lµ viÕt nh÷ng lêi chÊt vÊn ®ã
sao cho chóng trë thµnh nh÷ng lêi buéc téi n¶y löa ®èi
víi chÝnh phñ tr−íc nh©n d©n, ⎯ hoÆc lµ g©y nªn nh÷ng
nhËn xÐt vµ nh÷ng sù chÕ giÔu chua ch¸t vÒ sù kh«ng phï
hîp qu¸ qu¾t gi÷a nh÷ng sù thùc ghª gím vµ sù im lÆng
quan liªu cña nh÷ng lêi chÊt vÊn quan liªu dÌ dÆt. ChØ
cã ®i vµo con ®−êng thø nhÊt, §u-ma míi lµm cho bän
ph¶n ®éng mÊt thãi quen chÕ giÔu m×nh. B»ng kh«ng bän
ph¶n ®éng sÏ th¼ng thõng vµ c«ng khai chÕ giÔu. Xin h·y
®äc tê "Thêi míi" h«m nay. Tay ch©n cña bän hµnh hung
Êy ®ang c−êi hµ hµ vµ vui vÎ nãi: "Kh«ng thÓ kh«ng nhËn
thÊy mét çch ®Æc biÖt hµi lßng (!!) sù véi v· cña §u-ma
trong viÖc chÊt vÊn viªn bé tr−ëng vÒ vô tµn s¸t ng−êi
260 NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua 261
1) Trong lóc nµy giai cÊp v« s¶n kh«ng thÓ ñng hé yªu
s¸ch chØ ®Þnh néi çc §u-ma;
NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh 2) Giai cÊp v« s¶n ñng hé t− t−ëng thµnh lËp ban chÊp
hµnh gåm nh÷ng phÇn tö çch m¹ng trong §u-ma ®Ó th«ng
Pª-tÐc-bua cña ®¶ng c«ng nh©n qua ban chÊp hµnh ®ã mµ thèng nhÊt hµnh ®éng cña çc tæ
d©n chñ - x· héi nga vÒ vÊn ®Ò chøc tù do ë çc ®Þa ph−¬ng cña nh©n d©n.
néi çc §u-ma 9 6
"TiÕn lªn", sè 10, Theo ®óng b¶n ®¨ng
ngµy 6 th¸ng S¸u 1906 trªn b¸o "TiÕn lªn"
NhËn thÊy:
1) Yªu s¸ch chØ ®Þnh trong lóc nµy mét néi çc cã tr¸ch
nhiÖm do ®a sè trong §u-ma nhµ n−íc lËp thµnh, lµ kh«ng
®óng vµ mËp mê n−íc ®«i, v×:
a) ViÖc chØ ®Þnh mét néi çc nh− thÕ sÏ kh«ng thÓ lµ
b−íc chuyÓn thùc sù chÝnh quyÒn tõ chÕ ®é chuyªn chÕ
sang c¬ quan ®¹i diÖn cña nh©n d©n;
b) VÒ thùc chÊt ®ã sÏ lµ mét sù c©u kÕt cña giai cÊp
t− s¶n tù do chñ nghÜa víi chÕ ®é chuyªn chÕ, cã h¹i cho
nh©n d©n vµ sau l−ng nh©n d©n;
c) Giai cÊp v« s¶n kh«ng cã ®¶m b¶o nµo cho thÊy trong
t−¬ng quan lùc l−îng chÝnh trÞ thùc tÕ hiÖn nay sù c©u kÕt
Êy ®em l¹i cho m×nh ®¶m b¶o quan träng ®Ó tiÕn hµnh cuéc
®Êu tranh giai cÊp cña m×nh (dÉu sao còng kh«ng ph¶i lµ
çi ®¶m b¶o quan träng khiÕn cã thÓ bï l¹i sù thiÖt h¹i
lín mµ viÖc tÝch cùc ñng hé sù c©u kÕt cña giai cÊp t− s¶n
trong thêi kú cao trµo çch m¹ng g©y ra cho sù ph¸t triÓn
ý thøc giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n).
2) Do ®iÒu nãi trªn, yªu s¸ch chØ ®Þnh mét néi çc §u-ma
cã tr¸ch nhiÖm chØ cñng cè nh÷ng ¶o t−ëng lËp hiÕn vµ lµm
hñ b¹i ý thøc çch m¹ng cña nh©n d©n, ®Î ra hy väng chuyÓn
mét çch hoµ b×nh chÝnh quyÒn vµo tay nh©n d©n vµ lµm lu
mê nh÷ng nhiÖm vô ®Êu tranh c¨n b¶n giµnh tù do; ⎯ nhËn
thÊy t×nh h×nh ®ã, héi nghÞ quyÕt ®Þnh:
262 §ªm h«m tr−íc 263
hÕt lßng mong muèn triÓn khai vµ tiÕn hµnh ho¹t ®éng trong
vµ xung quanh §u-ma ®· c«ng khai vµ th¼ng th¾n thõa nhËn
mét sù thËt quan träng lµ: "Nh©n d©n ®· mÖt mái v× chê
®îi råi".
Suèt hµng chôc n¨m, nh©n d©n ®· chê ®îi kh«ng mÖt mái,
§ªm h«m tr−íc 9 7 nh−ng giê ®©y, trong cã mÊy tuÇn, hä ®· mÖt mái råi; hä
®· chê ®îi kh«ng mÖt mái chõng nµo hä cßn ngñ hoÆc sèng
lay l¾t, chõng nµo trong hoµn c¶nh bªn ngoµi cña cuéc sèng
T×nh h×nh chÝnh trÞ trë nªn s¸ng sña mét çch nhanh cña hä ch−a x¶y ra nh÷ng sù kiÖn lµm ®¶o lén hoµn toµn
chãng l¹ th−êng. vµ nhanh chãng cuéc sèng, t©m tr¹ng, ý thøc vµ ý chÝ cña hä;
Çch ®©y mÊy th¸ng kh«ng thÓ nãi ch¾c ®−îc r»ng liÖu hä ®· mÖt mái v× chê ®îi trong mÊy tuÇn, lóc mµ lßng kh¸t
khao hµnh ®éng cña chÝnh hä ®· thøc dËy mét çch cùc kú
cã triÖu tËp ®−îc §u-ma nhµ n−íc hay kh«ng, vµ nã sÏ nh−
nhanh chãng, vµ nh÷ng lêi nång nhiÖt nhÊt, dÔ ®−îc c¶m
thÕ nµo? Çch ®©y mÊy tuÇn ng−êi ta ⎯ Ýt ra lµ qu¶ng ®¹i
t×nh nhÊt, dï väng tíi tõ mét diÔn ®µn cao nh− §u-ma, b¾t ®Çu
quÇn chóng nh©n d©n ⎯ còng ch−a thÊy ®−îc giai ®o¹n ®Êu
trë nªn buån tÎ, ch¸n ng¾t vµ v« vÞ; c«ng nh©n ®· mÖt mái
tranh ®ßi tù do s¾p tíi sÏ ph¸t triÓn trªn ®Þa h¹t nµo vµ v× chê ®îi, ⎯ lµn sãng b·i c«ng b¾t ®Çu d©ng ngµy cµng cao;
h×nh thøc nµo. Ng−êi n«ng d©n chÊt ph¸c ®· tin vµo n«ng d©n ®· mÖt mái v× chê ®îi, bÊt cø nh÷ng sù truy n·
§u-ma, anh ta kh«ng thÓ cã ý nghÜ r»ng nh÷ng ®iÒu cÇu xin vµ cùc h×nh nµo, dï h¬n nh÷ng cùc h×nh cña toµ ¸n t«n
tha thiÕt vµ nh÷ng ®iÒu thØnh cÇu cña tÊt c¶ çc ®¹i biÓu gi¸o thêi trung cæ, còng kh«ng thÓ lµm ngõng cuéc ®Êu tranh
nh©n d©n sÏ kh«ng cã kÕt qu¶ g×; ng−êi thuéc ph¸i tù do cña hä v× ruéng ®Êt, v× tù do; thuû thñ ë Cr«n-st¸t vµ Xª-
t− s¶n ®· tin vµo §u-ma, anh ta t×m çch thóc ®Èy chÝnh va-xt«-p«n ®· mÖt mái v× chê ®îi, bé binh ë Cuèc-xc¬,
phñ "vui lßng" cã nh÷ng nh©n nh−îng. Cã thÓ nãi mét çch ë P«n-ta-va, ë Tu-la, ë M¸t-xc¬-va, qu©n cËn vÖ ë Cra-xn«-ª
kh«ng qu¸ ®¸ng r»ng vµi ngµy n÷a th× lßng tin cña quÇn Xª-l«, ngay c¶ ®Õn qu©n C«-d¾c còng ®· mÖt mái v× chê
chóng nh©n d©n, cña nh÷ng ng−êi mµ tÊt c¶ quyÒn lîi cña ®îi. B©y giê mäi ng−êi ®Òu thÊy r»ng mét cuéc chiÕn ®Êu
hä ®· nu«i d−ìng vµ cñng cè lßng tin ®ã sÏ tiªu tan tr−íc vÜ ®¹i míi sÏ bïng lªn ë ®©u vµ nh− thÕ nµo, mäi ng−êi
m¾t chóng ta. Hä ®· tin v× hä muèn tin; hä ®· tin v× t−¬ng ®Òu hiÓu râ cuéc ®Êu tranh ®ã lµ kh«ng tr¸nh khái, mäi
ng−êi ®Òu c¶m thÊy hÕt søc cÇn thiÕt ph¶i cã tÝnh kiªn ®Þnh,
lai chÝnh trÞ tr−íc m¾t cßn mê mÞt; hä ®· tin v× t×nh tr¹ng tranh
tÝnh v÷ng vµng, sù s½n sµng, sù nhÊt tÒ vµ sù phèi hîp
tèi tranh s¸ng vÒ chÝnh trÞ ®· g©y ra mäi sù mËp mê, mäi
hµnh ®éng cña giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n. Hä c¶m thÊy
sù dao ®éng, mäi t©m tr¹ng tiªu cùc.
r»ng muèn nh− vËy, cÇn ph¶i chê ®îi... Chóng ta ®ang sèng
B©y giê mäi viÖc l¹i ®· trë nªn râ rµng. Dù ®o¸n cña ngay ®ªm h«m tr−íc cña nh÷ng sù kiÖn lÞch sö vÜ ®¹i nhÊt,
nh÷ng kÎ tá ra bi quan - kú qu¸i trong thêi kú bÇu cö vµo chóng ta ®ang sèng ngay ®ªm h«m tr−íc cña mét giai ®o¹n
§u-ma hoÆc trong nh÷ng ngµy ®Çu cña §u-ma, ®ang ®−îc lín thø hai cña çch m¹ng Nga. §¶ng d©n chñ - x· héi,
chøng thùc. §u-ma häp ®· n¨m - s¸u tuÇn vµ nh÷ng ng−êi ng−êi ®¹i diÖn tù gi¸c cho cuéc ®Êu tranh giai cÊp cña giai
264 V. I. Lª-nin 265
cÊp v« s¶n, sÏ mu«n ng−êi nh− mét ®øng v÷ng vµo c−¬ng
vÞ cña m×nh, vµ sÏ hoµn thµnh ®Õn cïng nhiÖm vô cña m×nh.
"Ng−êi lao ®éng", sè 1 ,

ngµy 8 th¸ng S¸u 1906 Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn
Ký tªn: N. Lª-nin b¸o "Ng−êi lao ®éng"
Trªn th× dao ®éng,
d−íi th× quyÕt t©m
ThËt hÕt søc râ rµng lµ chóng ta ®ang sèng ë mét trong

nh÷ng thêi kú träng ®¹i nhÊt cña çch m¹ng. Tõ l©u ®· h×nh
thµnh mét cao trµo míi réng r·i vµ cã tÝnh chÊt quÇn chóng
chèng l¹i trËt tù cò. HiÖn nay cao trµo ®ã ®ang tíi gÇn
®iÓm cao nhÊt trong sù ph¸t triÓn cña nã. Cuéc bÇu cö vµo
§u-ma vµ tuÇn lÔ ®Çu cña çc phiªn häp vµ çc ho¹t ®éng
cña §u-ma ®èi lËp ®ã ®· ®ãng vai trß "c©y nÕn mét ®ång
xu", c©y nÕn ®· lµm bïng lªn ®¸m ch¸y trong toµn quèc.
ë ®©y cã mét tr÷ l−îng chÊt ch¸y rÊt lín vµ bÇu kh«ng khÝ
®· "®−îc hun nãng" ®Õn møc kh«ng cßn biÖn ph¸p phßng
ngõa nµo cã hiÖu qu¶ n÷a.
Vµ b©y giê th× mäi ng−êi ®· thÊy râ rµnh rµnh r»ng ®¸m
ch¸y ®· thùc sù bao trïm kh¾p toµn quèc. Nh÷ng tÇng líp
thùc sù míi trong giai cÊp v« s¶n, thËm chÝ trong giai cÊp
mµ çch ®©y nöa n¨m cßn s¶n sinh ra çc phÇn tö Tr¨m ®en
vµ, ®Æc biÖt, nh÷ng tÇng líp thùc sù míi trong n«ng d©n,
®Òu ®· ®øng lªn. Qu©n ®éi, g¾n bã víi çc tÇng líp n«ng
d©n l¹c hËu nhÊt vµ ®−îc chän lùa mét çch gi¶ t¹o nh»m
tiªu diÖt, ¸p bøc vµ bãp nghÑt mäi yÕu tè sèng vµ t−¬i t¾n, ⎯
ngay c¶ qu©n ®éi còng ®· hÇu nh− hoµn toµn sôc s«i lªn
råi. Tin tøc c¶ vÒ çc cuéc "b¹o ®éng" vµ vÒ nh÷ng cuéc bïng
næ trong qu©n ®éi ®· bay ra kh¾p n¬i nh− nh÷ng tia löa
trong ®¸m ch¸y lín.
266 V. I. Lª-nin Trªn th× dao ®éng, d−íi th× quyÕt t©m 267
Çc th«ng tin viªn b¸o chÝ cã quan hÖ nµo ®ã víi bé hai th× v« luËn thÕ nµo còng ph¶i chuÈn bÞ. Ch¾c ch¾n nhiÒu
m¸y quan liªu ®−a tin r»ng bé tr−ëng Bé chiÕn tranh khuyªn ng−êi trong bän chóng còng lËp luËn nh− thÕ nµy: tr−íc
kh«ng nªn ®Ó x¶y ra viÖc gi¶i t¸n §u-ma, v× cho r»ng, trong hÕt chóng ta h·y thö gi¶i ph¸p thø hai sau khi ®· chän
tr−êng hîp ®ã, kh«ng thÓ dùa vµo qu©n ®éi ®−îc98. thêi c¬ thuËn lîi h¬n. Chóng ta sÏ cã ®ñ thêi gian ®Ó
Kh«ng lÊy lµm l¹ r»ng chÝnh phñ dao ®éng tr−íc t×nh nh−îng bé §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµo phót cuèi cïng, khi
h×nh nh− vËy. §µnh r»ng trong khi dao ®éng, chÝnh phñ vÉn chóng ta ®· hoµn toµn tin ch¾c r»ng kh«ng thÓ nµo v·n håi
chuÈn bÞ mét çch hÕt søc kh«ng óp më ®Ó ®µn ¸p ®Ém l¹i ®−îc tÊt c¶ b»ng mét cuéc ®æ m¸u thËt lín!
m¸u çch m¹ng. Sù khiªu khÝch ®−îc t¨ng c−êng. Ng−êi ta §èi víi nh÷ng con thó d÷, lËp luËn nh− thÕ lµ hoµn
®· tuyªn bè mét cuéc chiÕn tranh mét mÊt mét cßn víi b¸o toµn ®óng. Kh«ng chiÕn ®Êu quyÕt liÖt vµ th¼ng tay, th×
chÝ tù do. Çc b¸o çnh t¶ "bÞ tÞch thu bÊt chÊp mäi luËt râ rµng lµ bän chóng sÏ kh«ng chÞu ®Çu hµng. Cßn trong
lÖ". Cr«n-st¸t trµn ngËp nh÷ng ®¹o qu©n ®−îc ®Æc biÖt göi tr−êng hîp x¶y ra kÕt côc xÊu, th× dÜ nhiªn, bän chóng
tíi. Cuéc tµn s¸t ë Bª-l«-xtèc lµ giai ®o¹n ®Çu trùc tiÕp cña chuÈn bÞ rót lui ®Ó c©u kÕt víi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn,
nh÷ng hµnh ®éng ph¶n çch m¹ng vµ h¬n n÷a cña nh÷ng liªn minh víi hä trªn c¬ së çi c−¬ng lÜnh "chÝnh quyÒn
hµnh ®éng vò trang. ChÝnh phñ dao ®éng, trong hµng ngò m¹nh" mµ ngµi Xt¬-ru-vª ®· kÞp thêi nh¾c nhë chóng. Bän
chÝnh phñ vang lªn nh÷ng lêi khuyªn ph¶i ®Ò phßng, nh÷ng ph¶n ®éng chuÈn bÞ mét cuéc chiÕn ®Êu quan träng vµ
lêi kªu gäi c©u kÕt víi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, nh−ng quyÕt ®Þnh, coi sù c©u kÕt víi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn
mÆc dï nh÷ng dao ®éng ®ã, nh÷ng "suy nghÜ c©n nh¾c" lµ kÕt qu¶ phô cña mét kÕt côc xÊu trong trËn chiÕn ®Êu.
®ã, nã kh«ng mét phót nµo quªn çi chÝnh s¸ch cò, quen Giai cÊp v« s¶n cÇn tØnh t¸o nh×n th¼ng vµo nh÷ng nhiÖm
thuéc vµ ®· ®−îc thö th¸ch cña nã lµ th¼ng tay dïng vô cña çch m¹ng. B»ng çch ®Æt nh÷ng vÊn ®Ò lín mét çch
b¹o lùc. "thiÕt thùc", giai cÊp v« s¶n kh«ng nh©n nh−îng bän ph¶n
L¸t-xan ®· nãi: bän ph¶n ®éng lµ nh÷ng ng−êi thùc ®éng. Ph¶i tËp trung mäi sù chó ý, mäi sù quan t©m vµ mäi
tÕ. Bän ph¶n ®éng ë n−íc ta ®ang chøng thùc lêi nãi cè g¾ng cña m×nh vµo cuéc chiÕn ®Êu quyÕt ®Þnh, nhÊt ®Þnh
®ã. Chóng suy nghÜ, c©n nh¾c, do dù, kh«ng biÕt cã nªn sÏ x¶y ra trong ngµy mai hay ngµy kia ⎯ vµ coi viÖc chÝnh
chuyÓn ngay lËp tøc sang tæng tÊn c«ng trªn trËn tuyÕn phñ c©u kÕt víi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lµ kÕt qu¶ phô
míi kh«ng (nghÜa lµ cã nªn gi¶i t¸n §u-ma kh«ng). Nh−ng cña mét trong nh÷ng giai ®o¹n cã thÓ cã cña çch m¹ng.
chóng chuÈn bÞ tÊn c«ng mµ kh«ng mét phót nµo xa rêi §èi víi giai cÊp v« s¶n, sù c©u kÕt Êy kh«ng cã g× ®¸ng
"hµnh ®éng" ®ã. Chóng lËp luËn ®óng, xÐt theo quan ®iÓm cña lo ng¹i: vÒ mÆt ®ã, bän T¬-rª-pèp vµ ph¸i tù do «n hoµ sÏ
nh÷ng con thó d÷ ®· m¾c vµo çi d©y thßng läng kh«ng bÞ thÊt b¹i. Giai cÊp v« s¶n trong bÊt kú tr−êng hîp nµo
ngõng th¾t chÆt quanh cæ chóng. Nh−îng bé §¶ng d©n còng kh«ng ®−îc trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ñng hé sù c©u kÕt
chñ - lËp hiÕn lµ nh÷ng kÎ ®· høa hÑn mét "chÝnh quyÒn ®ã, ñng hé yªu s¸ch vÒ mét néi çc cã tr¸ch nhiÖm do ph¸i
m¹nh" ch¨ng? Hay lµ trõng trÞ b»ng löa vµ kiÕm? §èi ®a sè trong §u-ma lËp nªn. HiÖn giê chóng ta kh«ng cÇn
víi gi¶i ph¸p thø nhÊt, chóng ta h·y chê ®îi, ⎯ h«m nay ®Ëp tan sù c©u kÕt ®ã, vµ chóng ta còng sÏ kh«ng ñng hé
chóng quyÕt ®Þnh nh− vËy, ⎯ chóng ta h·y ®îi v× ®iÒu nã. Chóng ta ®i theo con ®−êng cña chóng ta, chóng ta lµ
®ã ngµy mai thùc hiÖn còng ®−îc, nh−ng gi¶i ph¸p thø ®¶ng cña giai cÊp tiÒn phong, lµ giai cÊp sÏ kh«ng ®−a ra
268 V. I. Lª-nin 269
cho quÇn chóng mét khÈu hiÖu mËp mê nµo, sÏ kh«ng can
dù trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp vµo mét viÖc ®en tèi nµo cña giai
cÊp t− s¶n, vµ sÏ biÕt b¶o vÖ nh÷ng lîi Ých cña çch m¹ng
trong mäi tr−êng hîp vµ trong bÊt cø kÕt côc nµo cña cuéc
®Êu tranh.
Sù tho¶ hiÖp gi÷a chÝnh phñ víi §u-ma, víi tÝnh çch lµ
mét trong nh÷ng giai ®o¹n ç biÖt cña çch m¹ng, kh«ng h·y ®oµn kÕt l¹i
ph¶i lµ ®iÒu kh«ng thÓ cã ®−îc. Trong lóc nµy, §¶ng d©n
chñ - x· héi kh«ng ®−îc tuyªn truyÒn sù tho¶ hiÖp ®ã, kh«ng Chóng ta ë ngay ®ªm tr−íc ngµy ®¶ng ®oµn nghÞ viÖn
®−îc ñng hé nã, còng kh«ng ®−îc "ph¸ ho¹i" nã. §¶ng cña §¶ng d©n chñ - x· héi ph¸t biÓu t¹i §u-ma nhµ n−íc.
tËp trung mäi sù chó ý cña m×nh vµ cña quÇn chóng vµo çi Ch¾c ch¾n lµ ®¶ng ®oµn ®ã giê ®©y cã thÓ mang l¹i lîi Ých
quan träng vµ çi chñ yÕu chø kh«ng vµo çi phô vµ çi to lín cho sù nghiÖp cña phong trµo c«ng nh©n vµ sù nghiÖp
thø yÕu. §¶ng lîi dông triÖt ®Ó tÊt c¶ mäi tho¶ hiÖp cña çch m¹ng b»ng nh÷ng lêi ph¸t biÓu kiªn quyÕt vµ nhÊt qu¸n
giai cÊp t− s¶n víi chÝnh quyÒn cò, lîi dông triÖt ®Ó tÊt c¶ cña m×nh, b»ng çch tr×nh bµy mét çch chÝnh x¸c kh«ng
nh÷ng dao ®éng ë bªn trªn. Nh−ng ®¶ng sÏ lu«n lu«n b¸o thÓ chèi c·i ®−îc nh÷ng yªu s¸ch vµ khÈu hiÖu cña chñ
cho giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n ®Ò phßng "t×nh h÷u nghÜa d©n chñ triÖt ®Ó vµ cña cuéc ®Êu tranh giai cÊp cña
nghÞ" cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. §¶ng ph¶i ®em quyÕt giai cÊp v« s¶n cho chñ nghÜa x· héi. HiÖn nay, khi vÊn
t©m s¾t ®¸ tõ d−íi mµ ®èi lËp l¹i víi nh÷ng dao ®éng tõ ®Ò ph¸t biÓu cña §¶ng d©n chñ - x· héi t¹i §u-ma ®· ®−îc
trªn, vµ, kh«ng ®Ó bÞ khÝch ®éng, ph¶i c−¬ng quyÕt vµ kiªn §¹i héi thèng nhÊt cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi
tr× tËp hîp çc lùc l−îng cña m×nh cho giê phót quyÕt ®Þnh.
Nga gi¶i quyÕt, th× çc ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi ®Òu nhÊt
trÝ vÒ vÊn ®Ò ®ã. Vµ chóng ta cho r»ng çc ®ång chÝ ë Çp-
ViÕt ngµy 8 (21) th¸ng S¸u 1906
ca-d¬ cña chóng ta ®· hµnh ®éng hoµn toµn ®óng khi ký
§¨ng ngµy 9 th¸ng S¸u 1906 Theo ®óng b¶n ®¨ng
vµo "lêi høa trÞnh träng" lõng tiÕng cña çc ®¹i biÓu §u-ma
trªn b¸o "TiÕn lªn", sè 13 trªn b¸o nhµ n−íc99 vµ khi ®−a ra trªn b¸o chÝ lêi tuyªn bè mµ ai
còng biÕt: chóng t«i ký "®Ó cã kh¶ n¨ng hoµn thµnh sø mÖnh
mµ nh©n d©n giao phã cho chóng t«i, vµ chóng t«i nhÊn m¹nh
r»ng chóng t«i chØ nhËn tÊt c¶ mäi nghÜa vô chÝnh trÞ ®èi
víi nh©n d©n mµ th«i".
Nh÷ng lêi ph¸t biÓu cña ®¹i biÓu cña ®¶ng t¹i §u-
ma nhµ n−íc cµng quan träng ®èi víi ®¶ng ta bao nhiªu th×
viÖc c©n nh¾c hÕt søc thËn träng çc nguyªn t¾c s¸ch l−îc cña
§¶ng d©n chñ - x· héi trong lóc nµy l¹i cµng cÇn thiÕt bÊy
nhiªu. Vµ cÇn nhËn thÊy r»ng qu¸ tr×nh tiÕn triÓn nhanh
270 V. I. Lª-nin H·y ®oµn kÕt l¹i! 271
chãng mét çch l¹ th−êng cña çc sù biÕn chÝnh trÞ tõ mÊy t¸c lËp ph¸p "h÷u c¬" h·o. Trß lËp ph¸p h·o ®ã ®· lµm cho
tuÇn nay, ®· lµm s¸ng tá nhiÒu nh÷ng vÊn ®Ò h«m qua cßn trÝ ãc cña nh©n d©n bÞ mê tèi, ®Çn ®én vµ ®åi b¹i ®i, v×
lê mê, qu¸ tr×nh ®ã gióp x¸c ®Þnh râ rµng vµ ®óng ®¾n lËp "dï thÕ nµo ®i n÷a, nh÷ng ®¹o luËt ®ã còng sÏ kh«ng ®−îc
tr−êng vµ xo¸ bá rÊt nhiÒu sù bÊt ®ång ý kiÕn gi÷a çnh h÷u thùc hiÖn. §Ó cho nh÷ng ®¹o luËt ®ã ®−îc thùc hiÖn, tr−íc
vµ çnh t¶ trong ®¶ng ta. hÕt ph¶i giµnh lÊy chÝnh quyÒn tõ tay nh÷ng kÎ hiÖn ®ang
VÒ mÆt nµy, chóng ta cÇn ®Æc biÖt vui mõng nhÊn m¹nh n¾m gi÷. Vµ chØ cã phong trµo quÇn chóng míi cã thÓ giµnh
nh÷ng nghÞ luËn cña çc ®ång chÝ tr−íc kia lµ men-sª-vÝch ®−îc chÝnh quyÒn, v× phong trµo ®ã sÏ thay thÕ chÝnh ngay
trong sè b¸o "Ng−êi ®−a tin" ra ngµy h«m nay. §µnh r»ng §u-ma b»ng mét c¬ quan cã nhiÒu quyÒn lùc vµ nh©n d©n h¬n
bµi x· luËn nhan ®Ò ""Nh÷ng ®¹o luËt" cña §u-ma" b¾t ®Çu nhiÒu, mét c¬ quan hoµn toµn kh«ng buéc ph¶i ®Õm xØa ®Õn
b»ng vµi lêi ®¶ kÝch mËp mê chèng l¹i hµnh ®éng coi viÖc "nh÷ng ®¹o luËt" do §u-ma th¶o ra". ChuyÓn nh− vËy sù
th¶o nh÷ng ®¹o luËt cña §u-ma lµ nãi su«ng v« bæ. Song, chó ý cña quÇn chóng vµo viÖc tuyÖt ®èi cÇn ph¶i giµnh lÊy
trªn thùc tÕ, çc ®ång chÝ ®ã ®Æt çc ch÷ "nh÷ng ®¹o luËt" chÝnh quyÒn, vµo mét c¬ quan "cã nhiÒu quyÒn lùc h¬n nhiÒu",
trong ngoÆc kÐp kh«ng ph¶i lµ v« cí. Hä b¶o vÖ ⎯ vµ trong mét c¬ quan kh«ng ®Õm xØa ®Õn nh÷ng ®¹o luËt cña §u-ma
vÊn ®Ò nµy, hä hoµn toµn ®óng ⎯ viÖc th¶o nh÷ng ®¹o luËt
d©n chñ - lËp hiÕn, chÝnh lµ ®¸nh gi¸ mét çch hÕt søc ®óng
nµo kh«ng ph¶i lµ nh÷ng ®¹o luËt, mµ ph¶i lµ mét "b¶n tuyªn
®¾n nh÷ng nhiÖm vô c¬ b¶n cña giai cÊp v« s¶n çch m¹ng
bè", mét "b¶n tuyªn ng«n vÒ quyÒn tù do cña nh©n d©n",
vµ nh÷ng yªu s¸ch tr−íc m¾t.
mét "b¶n tuyªn bè xo¸ bá nh÷ng ch−íng ng¹i cò".
Còng trong bµi b¸o ®ã, çc ®ång chÝ ë b¸o "Ng−êi ®−a
"Nh÷ng ®¹o luËt" ®ã, cã lÏ ®óng h¬n hÕt, kh«ng gäi lµ
tin" kÞch liÖt c«ng kÝch §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lµ ®· kh«ng
nh÷ng ®¹o luËt, mµ lµ lêi kªu gäi nh©n d©n. Nh−ng nhÊn
hiÓu râ nh÷ng nhiÖm vô Êy. §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn th¶o
m¹nh vµo sù bÊt ®ång vÒ c©u ch÷, trong khi ®· thèng nhÊt ý
ra nh÷ng dù luËt cña m×nh "nh− nh÷ng nhµ lµm luËt thùc
kiÕn vÒ thùc chÊt cña sù viÖc, th× thËt lµ v« lý. V¶ l¹i, thËt
sù, nh−ng hä quªn r»ng trong thùc tÕ hä kh«ng cã mét tÝ
ra ®· cã sù nhÊt trÝ hoµn toµn. Tê "Ng−êi ®−a tin" viÕt:
quyÒn lËp ph¸p nµo". "Hä th¶o ra "nh÷ng dù luËt" cña hä
"§−a ra §u-ma nh÷ng dù luËt ®−îc th¶o ra mét çch thËn d−êng nh− ®Ó ngµy h«m sau çc toµ ¸n sÏ ph¶i xÐt xö nh÷ng
träng vµ tØ mØ, gåm hµng chôc, hµng tr¨m tiÕt, lêi chó hµnh ®éng cña çc c«ng d©n theo nh÷ng ®¹o luËt míi cña
gi¶i, v.v., lµ ®iÒu hoµn toµn phi lý vµ cã h¹i" (tÊt c¶ nh÷ng §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn".
ch÷ viÕt ng¶ lµ do chóng t«i). ThËt ®óng nh− vËy. C«ng t¸c B¸o "Ng−êi ®−a tin" tr¸ch §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn r»ng
®ã, ⎯ theo çch dïng ch÷ ®· quy ®Þnh th× ®−îc gäi lµ "c«ng nÕu ®øng trªn quan ®iÓm ®ã th× thËt xÊu hæ. Tõ lêi khiÓn
t¸c h÷u c¬", ⎯ thËt ra lµ cã h¹i. Cã h¹i "v× nh÷ng dù luËt tr¸ch rÊt ®óng ®¾n ®ã, chØ cßn rót ra mét kÕt luËn, vµ kÕt
nh− thÕ ®¸ng lÏ ph¶i ®Ò ra ®−îc mét sù ®èi s¸nh râ rµng luËn nµy tù nã ph¶i ®Õn. §¶ng d©n chñ - x· héi çch m¹ng
vµ dÔ hiÓu ®èi víi mäi ng−êi, th× l¹i lµm cho trÝ ãc cña nh©n kh«ng thÓ vµ kh«ng nªn ñng hé yªu s¸ch chØ ®Þnh mét néi
d©n rèi mï lªn mét çch tuyÖt väng trong çi mí bßng bong çc cã tr¸ch nhiÖm do ph¸i ®a sè trong §u-ma lËp nªn! V×
nh÷ng ®iÒu kho¶n vµ tiÕt". mét néi çc nh− thÕ sÏ lµ mét néi çc d©n chñ - lËp hiÕn,
Hoµn toµn ®óng. Thùc thÕ, trÝ ãc cña nh©n d©n rèi mï vµ ngay h«m sau, néi çc ®ã, trªn thùc tÕ, sÏ quyÕt ®Þnh
lªn mét çch tuyÖt väng trong çi mí bßng bong cña c«ng nh÷ng sù trõng ph¹t vÒ sù l¹m dông quyÒn tù do. HiÖn
272 V. I. Lª-nin H·y ®oµn kÕt l¹i! 273
nay khi ViÖn sao100 ch−a mÊt quyÒn, th× néi çc ®ã chØ cã h¬n, m¹nh d¹n h¬n mµ kh«ng cÇn khÈu hiÖu trªn, b»ng çch
thÓ lµ mét bøc b×nh phong tù do chñ nghÜa cña chÝnh quyÒn th«ng qua ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi t¹i §u-ma (vµ trong
cò. Mét néi çc nh− thÕ, giê ®©y chØ cã thÓ lµ mét sù ngôy nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh th× ®¶ng cïng víi ph¸i lao ®éng)
trang míi trong ®ã còng vÉn bän s¸t nh©n sÏ t¹m thêi Èn ®em ®èi lËp nh÷ng hµnh vi tr¾ng trîn cña bän s¸t nh©n vµ
n¸u! DÜ nhiªn chóng ta sÏ bãc trÇn çi mÆt n¹ ®ã vµ lµm "nh÷ng dù luËt" cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn víi nh÷ng "s¾c
®iÒu ®ã rÊt nhanh. Chóng ta sÏ dïng ®ñ mäi çch lîi dông lÖnh" d©n chñ - x· héi cña chóng ta, nh÷ng "b¶n tuyªn ng«n"
t×nh thÕ míi ®ã khi nã xuÊt hiÖn vµ khi kh«ng nh÷ng chÝnh cña chóng ta, nh÷ng lêi kªu gäi nh©n d©n cña chóng ta, vµ
quyÒn cò mµ c¶ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn n÷a bÞ rèi bêi sau hÕt c¶ víi nh÷ng "lêi kªu gäi nh©n d©n thµnh lËp mét
trong sù ngôy trang míi vµ bÞ ch×m ngËp trong lµn sãng. ®éi d©n c¶nh, mét ®éi duy nhÊt cã thÓ b¶o vÖ ®êi sèng vµ
Nh−ng chóng ta kh«ng nªn trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp, lªn danh dù cña nh©n d©n", - nh÷ng lêi kªu gäi mµ chóng ta ®·
tiÕng hoÆc lÆng im, g¸nh lÊy cho m×nh, cho ®¶ng cña giai nªu ra trong sè 9 b¸o "TiÕn lªn" 1) vµ ®· ®−îc tê "Volkszei-
cÊp v« s¶n, mét tÝ tr¸ch nhiÖm nµo vÒ sù tr¸ h×nh cña chÝnh tung" 101, c¬ quan ng«n luËn cña ph¸i Bun giíi thiÖu vµ ®−îc
quyÒn cò. Chóng ta kh«ng nªn tung ra cho quÇn chóng b¸o "Ng−êi ®−a tin" t¸n thµnh mét çch chÝnh ®¸ng.
khÈu hiÖu chóng ta ñng hé nh÷ng yªu s¸ch thµnh lËp mét H·y ®oµn kÕt l¹i, çc ®ång chÝ ¹! Sù thèng nhÊt nh÷ng
néi çc cã tr¸ch nhiÖm do ph¸i ®a sè trong §u-ma lËp nªn. hµnh ®éng chÝnh trÞ cña giai cÊp v« s¶n ®ang ®−îc thùc hiÖn
Do ®iÒu kiÖn kh¸ch quan cña t×nh h×nh chÝnh trÞ hiÖn t¹i, víi mét søc m¹nh kh«ng g× ng¨n chÆn næi d−íi ¸p lùc cña
mét khÈu hiÖu nh− thÕ, bÊt kÓ ý muèn cña chóng ta nh− thÕ c¶ bÇu kh«ng khÝ çch m¹ng. Chóng ta ®õng g©y trë ng¹i
nµo, nhÊt ®Þnh cã nghÜa lµ ®¶ng cña giai cÊp v« s¶n sÏ g¸nh cho sù thèng nhÊt ®ã b»ng çch ®−a nh÷ng khÈu hiÖu kh«ng
lÊy mét phÇn tr¸ch nhiÖm vÒ sù tr¸ h×nh ®ã, vÒ sù c©u kÕt cÇn thiÕt vµ cã thÓ tranh c·i ®−îc vµo s¸ch l−îc cña chóng
®ã gi÷a giai cÊp t− s¶n víi chÝnh quyÒn cò. KhÈu hiÖu ®ã ta. Chóng ta h·y lîi dông kh¶ n¨ng hiÖn cã, kh¶ n¨ng ®¹t
gi¸n tiÕp bao hµm néi dung t¸n thµnh çc "dù luËt" cña ®−îc sù nhÊt trÝ hoµn toµn cña tÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ -
§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ®· bÞ b¸o "Ng−êi ®−a tin" phª ph¸n x· héi trong mét giê phót cã thÓ nãi lµ quan träng nhÊt cña
mét çch tuyÖt diÖu, v× thùc ra kh«ng thÓ nµo phñ nhËn mèi cuéc çch m¹ng Nga vÜ ®¹i!
liªn hÖ gi÷a çch §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn dù tÝnh trõng ph¹t
sù l¹m dông quyÒn tù do vµ çch chóng dù tÝnh nhËn mét ViÕt ngµy 9 (22) th¸ng S¸u 1906
mÈu chÝnh quyÒn d−íi h×nh thøc néi çc ®Ó thi hµnh nh÷ng
sù trõng ph¹t ®ã, - nhËn mét mÈu chÝnh quyÒn tõ tay chÝnh §¨ng ngµy 10 th¸ng S¸u 1906 Theo ®óng b¶n ®¨ng
quyÒn cò ®Ó cñng cè chÝnh quyÒn cò b»ng çch c©u kÕt víi trªn b¸o "TiÕn lªn", sè 14 trªn b¸o
chÝnh quyÒn cò, lµm tÊm b×nh phong che ®ì sù tÊn c«ng cña
nh©n d©n chèng chÝnh quyÒn cò.
§¶ng c«ng nh©n hoµn toµn kh«ng cÇn khÈu hiÖu nh− vËy.
Toµn bé c«ng t¸c cña m×nh vÒ tuyªn truyÒn, cæ ®éng trong
quÇn chóng vµ thµnh lËp nh÷ng tæ chøc réng r·i, tÊt c¶ nh÷ng _______________________________________
çi ®ã ®¶ng cã thÓ cßn lµm tèt h¬n, hoµn chØnh h¬n, hÖ thèng 1)
274 §u-ma vµ nh©n d©n 275
nªn quªn r»ng chÝnh nh©n d©n sÏ ®¹t ®−îc ®iÒu mµ §u-ma kh«ng thÓ ®¹t
®−îc do nh÷ng dao ®éng vµ th¸i ®é thiÕu c−¬ng quyÕt cña m×nh.
T«i nãi r»ng t©m tr¹ng ®ã cña nh©n d©n kh¸c víi t©m tr¹ng cña chóng
ta ë ®©y...".
Chóng t«i ®· viÕt ch÷ ng¶ ë nh÷ng chç ®Æc biÖt quan
§u-ma vµ nh©n d©n träng trong bµi ph¸t biÓu ®ã. Nh÷ng nhËn xÐt ®ã ®óng: tiÕng
nãi cña cuéc sèng m¹nh h¬n nhiÒu so víi tiÕng nãi cña §u-
ma, trong cuéc sèng kh«ng cã "t©m tr¹ng chuéng hoµ b×nh"
Trong bµi ph¸t biÓu cña ®ång chÝ Ra-mi-svi-li, ®¹i biÓu nh− ë ®©y, "t©m tr¹ng cña nh©n d©n kh¸c". §Êy lµ sù thËt
§¶ng d©n chñ - x· héi trong §u-ma nhµ n−íc, cã vµi nhËn hiÓn nhiªn. Vµ tõ sù thËt nµy, rót ra kÕt luËn r»ng nh÷ng ai
xÐt hÕt søc chÝnh x¸c, x¸c ®Þnh ®óng ®¾n s¸ch l−îc cña §¶ng nãi nh©n d©n ñng hé §u-ma th× ®Òu kh«ng ®óng. Nh©n d©n
d©n chñ - x· héi. DiÔn gi¶ kh«ng ph¶i chØ ®¬n thuÇn nghiªm b©y giê ®· v−ît xa §u-ma, nh©n d©n nãi m¹nh h¬n, tá ra
kh¾c buéc téi chÝnh phñ cña bän s¸t nh©n víi sù kiªn quyÕt Ýt chuéng hoµ b×nh h¬n, chiÕn ®Êu kiªn quyÕt h¬n. Cho nªn
cña mét ®¹i biÓu ch©n chÝnh cña giai cÊp v« s¶n. DiÔn gi¶ çch x¸c ®Þnh duy nhÊt ®óng nhiÖm vô cña §¶ng d©n chñ -
kh«ng ph¶i chØ gäi çc ®¹i biÓu chÝnh phñ lµ "kÎ thï cña x· héi lµ: gi¶i thÝch cho chÝnh qu¶ng ®¹i quÇn chóng nh©n d©n
nh©n d©n", ⎯ thªm vµo ®Êy, m−u toan míi cña chñ tÞch biÕt r»ng §u-ma chØ nãi lªn nh÷ng yªu s¸ch cña nh©n
d©n mét çch rôt rÌ vµ kh«ng ®Çy ®ñ. ChØ cã ®Æt vÊn ®Ò
§u-ma, ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, nh»m h¹n chÕ
s¸ch l−îc cña §¶ng d©n chñ - x· héi nh− vËy míi lµm cho
quyÒn tù do ng«n luËn ®· lµm cho ph¸i cùc t¶ ph¶n ®èi mét
®¶ng cña giai cÊp v« s¶n kh«ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ sù
çch chÝnh ®¸ng. Ngoµi ra, ë ®o¹n cuèi bµi ph¸t biÓu, diÔn nghiªng ng¶ cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. ChØ cã çch ®Æt
gi¶ cßn nªu lªn vÊn ®Ò chung vÒ nh÷ng quan hÖ cña §u-ma vÊn ®Ò nh− vËy, hoµn toµn cã chó ý ®Õn tr×nh ®é ph¸t triÓn
víi nh©n d©n. cña ý thøc, cña lßng quyÕt t©m vµ cña tinh thÇn s½n sµng
§¹i biÓu §¶ng d©n chñ - x· héi ®· ph¸t biÓu ý kiÕn vÒ cña quÇn chóng n«ng d©n míi ®¸p øng ®−îc nh÷ng nhiÖm
vÊn ®Ò ®ã nh− sau: vô to lín cña lóc nµy, ⎯ lóc mµ çc ®¹i biÓu d©n chñ - x·
"T«i kÕt thóc víi nhËn xÐt r»ng ®øng sau chóng ta lµ nh©n d©n.
héi ®¾c cö cña giai cÊp v« s¶n nãi th¼ng r»ng: "cã thÓ, mét
Trong cuéc sèng, c«ng viÖc kh«ng ph¶i ®−îc tiÕn hµnh nh− chóng ta th¸ng sau, chóng ta sÏ tù gi¶i quyÕt lÊy c«ng viÖc cña chóng
®ang lµm ë ®©y, trong phßng nµy. ë ®ã, bÇu kh«ng khÝ hoµn toµn kh¸c, ta". Nh−ng ®Ó cã thÓ gi¶i quyÕt ®−îc c«ng viÖc ®ã, th× ngay
cßn ë ®©y bÇu kh«ng khÝ dÞu h¬n nhiÒu, ë ®©y t©m tr¹ng chuéng hoµ tõ b©y giê, cÇn ph¶i hoµn toµn ®o¹n tuyÖt víi tÊt c¶ nh÷ng
b×nh h¬n. Cã thÓ, mét th¸ng sau, chóng ta sÏ tù gi¶i quyÕt lÊy c«ng m−u toan hoÆc gi¶ dèi hoÆc ch−a chÝn ch¾n muèn dÉn ®Õn
viÖc cña chóng ta ... TiÕng nãi cña cuéc sèng m¹nh h¬n nhiÒu so víi mét kÕt côc "chuéng hoµ b×nh".
tiÕng nãi cña chóng ta ë ®©y, nãi vÒ çi ®ang x¶y ra ë xung quanh. Vµ ®ång chÝ Ra-mi-svi-li ®· hoµn toµn ®óng khi tuyªn
T«i nãi r»ng chóng ta ®ang ®øng gi÷a chÝnh phñ vµ nh©n d©n. §u- bè tõ trªn diÔn ®µn cña §u-ma: "§u-ma, ⎯ ®ã lµ n¬i nguy
ma, ⎯ ®ã lµ n¬i nguy hiÓm. B−íc sang t¶ hoÆc sang h÷u, cã nghÜa lµ hiÓm". T¹i sao vËy? T¹i v× §u-ma tá ra "dao ®éng vµ kh«ng
hoµ gi¶i víi ng−êi nµy hoÆc ®o¹n tuyÖt víi ng−êi kia... Nh−ng kh«ng kiªn quyÕt". Mµ dao ®éng vµ kh«ng kiªn quyÕt vµo lóc mµ,
cã thÓ mét th¸ng sau, nh©n d©n sÏ tù gi¶i quyÕt lÊy c«ng chÝnh quyÒn cò thùc sù suy yÕu ®i th× chØ lµ do cuéc ®Êu
viÖc cña m×nh, th× qu¶ ®óng lµ ph¹m téi. Ai ®· tá ra nh− tranh cña nh©n d©n lµ nh÷ng ng−êi ®i xa h¬n çi §u-ma
thÕ th× dï ý ®Þnh cña hä cã ch©n thµnh ®Õn ®©u ch¨ng n÷a, nhót nh¸t. Cã h¹i, v× sù ñng hé ®ã gieo vµo ®Çu ãc ng−êi
trong giai ®o¹n nµy vÉn kh«ng tr¸nh khái r¬i vµo t×nh tr¹ng ta sù lõa bÞp vµ rèi lo¹n. H«m qua chóng t«i ®· nhËn xÐt
khã xö nhÊt. §iÒu kh«ng phô thuéc vµo ý muèn cña chóng r»ng çc ®ång chÝ ë b¸o "Ng−êi ®−a tin" ®· ®óng biÕt bao
ta lµ trong giai ®o¹n nµy cuéc ®Êu tranh kiªn quyÕt cña nh©n khi thõa nhËn r»ng çc dù luËt d©n chñ - lËp hiÕn 1) lµ phi
d©n chèng chÝnh quyÒn cò nhÊt ®Þnh sÏ lín m¹nh lªn tõ tÊt lý vµ cã h¹i. H«m nay ph¶i lÊy lµm tiÕc r»ng còng nh÷ng
c¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña thùc tÕ xung ®ång chÝ ®ã l¹i chñ tr−¬ng ñng hé mét néi çc do §u-ma lËp
quanh chóng ta. KÎ nµo dao ®éng tr−íc cuéc ®Êu tranh nªn, tøc lµ mét néi çc sÏ thùc hiÖn nh÷ng dù luËt phi lý vµ
s¾p tíi ®ã th× thùc tÕ tÊt nhiªn sÏ ph¶i "hoµ gi¶i víi ng−êi cã h¹i ®ã!
nµy hoÆc ®o¹n tuyÖt víi ng−êi kia". §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn VÒ nh÷ng dao ®éng nµy cña b¸o "Ng−êi ®−a tin" cã lÏ
ë vµo ®óng t×nh tr¹ng Êy. Giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa chóng t«i sÏ ph©n tÝch tØ mØ h¬n vµo mét lÇn kh¸c. Lóc
gÆt lÊy çi hä ®· gieo trong nhiÒu n¨m theo ®uæi chÝnh s¸ch nµy chØ cÇn chØ ra nh÷ng sù dao ®éng Êy còng ®ñ: trong
hai mÆt vµ dao ®éng, chÝnh s¸ch chuyÓn tõ çch m¹ng sang giê phót quan träng nµy, chØ mét hµnh ®éng dao ®éng còng
ph¶n çch m¹ng cña hä. Hoµ gi¶i víi chÝnh quyÒn cò lµ ®o¹n ®ñ chøng tá lËp tr−êng hoµn toµn kh«ng v÷ng cña nh÷ng kÎ
tuyÖt víi nh©n d©n ®ang ®Êu tranh. §o¹n tuyÖt víi chÝnh dao ®éng.
quyÒn cò, ®Êy lµ ®iÒu cÇn thiÕt ®Ó hoµ gi¶i víi nh©n d©n
®ang ®Êu tranh. ViÕt ngµy 10 (23) th¸ng S¸u 1906
Ph¸i ®a sè trong §u-ma ®· vµ ®ang lµm tÊt c¶ mäi viÖc
®Ó x¸c ®Þnh lËp tr−êng cña hä trong cuéc lùa chän kh«ng §¨ng ngµy 11 th¸ng S¸u 1906 Theo ®óng b¶n ®¨ng
thÓ tr¸nh khái nµy. Ph¸i ®a sè d©n chñ - lËp hiÕn ®ã ⎯ thËm
chÝ cßn cã phÇn tÖ h¬n lµ d©n chñ - lËp hiÕn n÷a ⎯ ®ang
chuÈn bÞ, ë mçi b−íc thùc hiÖn chÝnh s¸ch cña hä, ®o¹n tuyÖt
víi nh©n d©n ®ang ®Êu tranh, ®ang chuÈn bÞ hoµ gi¶i víi
chÝnh quyÒn cò. Ng−êi ta sÏ b¸c l¹i chóng ta r»ng ®ã lµ
nh÷ng b−íc nhá. Nh−ng chóng ta sÏ tr¶ lêi r»ng ®ã lµ nh÷ng
b−íc thùc tÕ cña mét chÝnh s¸ch thùc tÕ. Nh÷ng b−íc ®ã
®¸p øng mäi lîi Ých giai cÊp c¨n b¶n cña giai cÊp t− s¶n tù
do chñ nghÜa. Kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a, yªu s¸ch cña §¶ng
d©n chñ - lËp hiÕn ®ßi cã mét néi çc do §u-ma lËp nªn vµ
do chÝnh quyÒn cò bæ nhiÖm, còng mang chÝnh çi tÝnh chÊt
"chuéng hoµ b×nh" ®ã.
Vµ chóng t«i sÏ nh¾c l¹i kh«ng mÖt mái r»ng ®¶ng c«ng _______________________________________
nh©n ñng hé yªu s¸ch ®ã lµ phi lý vµ cã h¹i. Phi lý, v× 1)
278 §Êu tranh giµnh chÝnh quyÒn vµ "®Êu tranh" ®ßi bè thÝ 279
v× nh÷ng lîi Ých riªng cña giai cÊp c«ng nh©n mµ quªn nh÷ng
lîi Ých chung; ⎯kh«ng v× nh÷ng ®Æc ®iÓm cña çc giai ®o¹n
®Êu tranh riªng biÖt mµ quªn nh÷ng nhiÖm vô c¨n b¶n cña
toµn bé cuéc ®Êu tranh.
§¶ng d©n chñ - x· héi çch m¹ng ®· lu«n lu«n hiÓu nhiÖm
vô cña m×nh trong cuéc çch m¹ng Nga hiÖn t¹i ®óng nh− vËy.
§Êu tranh giµnh chÝnh quyÒn
ChØ cã sù hiÓu biÕt nh− vËy míi phï hîp víi ®Þa vÞ cña giai
vµ "®Êu tranh" ®ßi bè thÝ cÊp v« s¶n, víi t− çch lµ giai cÊp tiÒn phong, vµ phï hîp
víi nh÷ng nhiÖm vô cña nã. Tr¸i l¹i, giai cÊp t− s¶n tù do
Mäi ng−êi ®Òu biÕt r»ng §¶ng d©n chñ - x· héi ngay chñ nghÜa trong cuéc ®Êu tranh giµnh tù do chÝnh trÞ, lu«n
lu«n ®Æt ra nh÷ng nhiÖm vô cña hä mét çch kh¸c h¼n, phï
trong c−¬ng lÜnh cña m×nh ®· nãi lªn lßng tin v÷ng ch¾c
hîp víi lîi Ých giai cÊp riªng cña giai cÊp t− s¶n. Giai cÊp
vµo sù cÇn thiÕt ph¶i cã mét chÝnh quyÒn nh©n d©n hoµn
t− s¶n cÇn tù do chÝnh trÞ, nh−ng nã l¹i sî chÝnh quyÒn
chØnh ®Ó thùc sù tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu bøc thiÕt cña
nh©n d©n hoµn chØnh, v× giai cÊp v« s¶n ®· ph¸t triÓn vµ
quÇn chóng nh©n d©n. NÕu quÇn chóng nh©n d©n ch−a n¾m
®oµn kÕt trong ®Êu tranh sÏ lîi dông chÝnh quyÒn nh©n d©n
trong tay m×nh toµn bé chÝnh quyÒn nhµ n−íc, ⎯ nÕu trong
Êy chèng l¹i giai cÊp t− s¶n. Bëi vËy, giai cÊp t− s¶n muèn
n−íc vÉn cßn cã dï lµ mét chÝnh quyÒn nµo ®ã kh«ng do
cã tù do chÝnh trÞ, nh−ng ®ång thêi l¹i muèn gi÷ l¹i nhiÒu
nh©n d©n bÇu ra, kh«ng bÞ nh©n d©n b·i miÔn vµ kh«ng do
tµn tÝch cña chÝnh quyÒn cò (qu©n ®éi th−êng trùc, bän quan
nh©n d©n hoµn toµn chi phèi, th× kh«ng thÓ thùc sù tho¶ m·n
l¹i kh«ng ®−îc bÇu ra, v.v.).
®−îc nh÷ng nhu cÇu bøc thiÕt mµ mäi ng−êi ®Òu biÕt.
Cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n giµnh tù do chÝnh trÞ
§¶ng d©n chñ - x· héi lu«n lu«n ra søc phæ biÕn réng
lµ mét cuéc ®Êu tranh mang tÝnh çch m¹ng, v× cuéc ®Êu
r·i trong giai cÊp v« s¶n vµ trong toµn d©n çi ch©n lý bÊt di
tranh ®ã nh»m ®¹t tíi chÝnh quyÒn nh©n d©n hoµn chØnh.
bÊt dÞch ®ã. Cuéc ®Êu tranh thùc sù, nghÜa lµ cã tÝnh chÊt
Cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp t− s¶n giµnh tù do lµ cuéc ®Êu
quÇn chóng ®Ó giµnh tù do, ®· vµ lu«n lu«n sÏ tr¶i qua
tranh mang tÝnh chÊt c¬ héi chñ nghÜa, v× cuéc ®Êu tranh ®ã
nh÷ng giai ®o¹n rÊt kh¸c nhau vµ th−êng kh«ng ®o¸n tr−íc nh»m ®ßi bè thÝ, nh»m chia sÎ chÝnh quyÒn gi÷a chÕ ®é
®−îc: kh«ng thÓ kh¸c thÕ ®−îc lµ v× cuéc ®Êu tranh hÕt chuyªn chÕ vµ çc giai cÊp cã cña.
søc khã kh¨n, v× nh÷ng nhiÖm vô cña nã phøc t¹p vµ Sù kh¸c nhau c¬ b¶n ®ã gi÷a cuéc ®Êu tranh çch m¹ng
thµnh phÇn nh÷ng ng−êi ®Êu tranh kh«ng cè ®Þnh. L·nh ®¹o cña giai cÊp v« s¶n vµ cuéc ®Êu tranh c¬ héi chñ nghÜa cña
cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n ë mäi giai ®o¹n ph¸t giai cÊp t− s¶n nh− sîi chØ ®á xuyªn qua toµn bé lÞch sö
triÓn cña cuéc ®Êu tranh Êy vµ trong mäi hoµn c¶nh, §¶ng cuéc çch m¹ng cña chóng ta. Giai cÊp v« s¶n ®Êu tranh, ⎯
d©n chñ - x· héi víi t− çch lµ ng−êi ®¹i biÓu tù gi¸c cßn giai cÊp t− s¶n th× chui vµo chÝnh quyÒn. B»ng ®Êu tranh,
cho nh÷ng nguyÖn väng cña giai cÊp c«ng nh©n, cÇn ph¶i giai cÊp v« s¶n ®Ëp tan chÕ ®é chuyªn chÕ,⎯ cßn giai cÊp
lu«n lu«n nghÜ ®Õn nh÷ng lîi Ých chung vµ c¬ b¶n cña toµn t− s¶n th× b¸m chÆt lÊy nh÷ng cña bè thÝ cña chÕ ®é chuyªn
bé cuéc ®Êu tranh ®ã. §¶ng d©n chñ - x· héi d¹y r»ng kh«ng chÕ ®ang suy yÕu. Tr−íc toµn d©n, giai cÊp v« s¶n gi−¬ng
280 V. I. Lª-nin §Êu tranh giµnh chÝnh quyÒn vµ "®Êu tranh" ®ßi bè thÝ 281
cao ngän cê ®Êu tranh, ⎯ cßn giai cÊp t− s¶n th× gi−¬ng v÷ng ngän cê ®Êu tranh cho chÝnh quyÒn nh©n d©n hoµn
cao ngän cê cña nh÷ng nh−îng bé nhá, c©u kÕt vµ mÆc c¶. chØnh. Cuéc tÊn c«ng kh«ng ®¹t kÕt qu¶ tr−íc khi §u-ma
Giai cÊp v« s¶n lîi dông mäi lç hæng, mäi sù suy yÕu ®−îc triÖu tËp. Giai cÊp t− s¶n l¹i b¾t ®Çu qôy lôy, vøt bá
cña chÝnh quyÒn, mäi nh−îng bé vµ bè thÝ ®Ó tiÕn hµnh mét khÈu hiÖu quèc héi lËp hiÕn, ph¶n ®èi mét çch ®éc ¸c çc
cuéc ®Êu tranh s©u réng h¬n, cã tÝnh chÊt quÇn chóng h¬n, cuéc "biÓu t×nh", tuyªn truyÒn cho sù hoµ gi¶i, c©u kÕt, cho
c−¬ng quyÕt vµ ¸c liÖt h¬n, ⎯ cßn giai cÊp t− s¶n th× lîi viÖc chÝnh quyÒn tèi cao chØ ®Þnh néi çc d©n chñ - lËp hiÕn.
dông nh÷ng çi ®ã nh»m lµm cho cuéc ®Êu tranh dÇn dÇn Giai cÊp v« s¶n lîi dông t×nh h×nh míi nh− ®· lîi dông
gi¶m bít, dÞu ®i vµ suy yÕu ®i, nh»m t−íc bít nh÷ng nhiÖm "sù tÝn nhiÖm" n¨m 1904 vµ ngµy 17 th¸ng M−êi 1905.
vô cña cuéc ®Êu tranh vµ gi¶m nhÑ nh÷ng h×nh thøc cña nã. Nã ®· lµm trßn nghÜa vô çch m¹ng cña nã, ®· lµm viÖc hÕt
Çc ®ång chÝ h·y nhí l¹i mét vµi giai ®o¹n cña cuéc ®Êu søc m×nh ®Ó quÐt s¹ch h¼n §u-ma VÝt-te còng nh− ®· quÐt
tranh giµnh tù do cña chóng ta. Giai cÊp t− s¶n "®Êu tranh" s¹ch §u-ma Bu-l−-ghin. Song, nã kh«ng thµnh c«ng v× giai
nh»m giµnh ®−îc sù tÝn nhiÖm cña chÝnh quyÒn ®èi víi héi cÊp t− s¶n ph¶n béi, v× nã tæ chøc vµ ®éng viªn ch−a ®Çy
®ång ®Þa ph−¬ng ("çc quyÒn lîi vµ héi ®ång ®Þa ph−¬ng cã ®ñ giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n. Giai cÊp v« s¶n tiÕp
quyÒn lùc") vµ ®èi víi nh©n d©n (buæi ®Çu cña m−êi n¨m tôc ®Êu tranh, lîi dông tÊt c¶ nh÷ng xung ®ét "trong §u-ma"
nay). Giai cÊp v« s¶n th× gi−¬ng cao ngän cê ®Êu tranh vµ xung quanh §u-ma ®Ó lµm cho chóng trë thµnh khëi
nh»m thñ tiªu chÕ ®é chuyªn chÕ. ChÝnh phñ tuyªn bè thêi ®iÓm cña mét phong trµo quÇn chóng cßn réng r·i vµ c−¬ng
kú "tÝn nhiÖm"102 (Xvi-a-t«-p«n-MiÕc-xki). Giai cÊp t− s¶n quyÕt h¬n.
tu«n ra hµng trµng diÔn v¨n trong çc b÷a tiÖc ⎯ cßn giai Mét cuéc ®Êu tranh míi ®ang ph¸t triÓn. Kh«ng ai phñ
cÊp v« s¶n th× më nh÷ng ®ét ph¸ khÈu míi vµo thµnh tr× nhËn ®−îc ®iÒu Êy. QuÇn chóng ®«ng ®¶o h¬n tr−íc nhiÒu
cña chÕ ®é ¸p bøc, hy sinh trªn çc ®−êng phè ngµy 9 gåm nh÷ng ng−êi v« s¶n, n«ng d©n, d©n nghÌo thµnh thÞ,
th¸ng Giªng vµ triÓn khai mét phong trµo b·i c«ng to lín. binh lÝnh, v. v., ®Òu ®øng lªn. Kh«ng ai phñ nhËn ®−îc sù
Mïa hÌ n¨m 1905. Giai cÊp t− s¶n cö ®oµn ®¹i biÓu ®ßi thËt lµ cuéc ®Êu tranh ®ã sÏ diÔn ra ngoµi §u-ma. Do nh÷ng
tù do. Mïa thu, ®· ®−îc ban th−ëng §u-ma Bu-l−-ghin103. ®iÒu kiÖn kh¸ch quan cña t×nh h×nh hiÖn t¹i, ®©y sÏ lµ cuéc
Giai cÊp t− s¶n xóc ®éng. §ång thanh h« lín: h·y tham gia ®Êu tranh trùc tiÕp ph¸ huû chÝnh quyÒn cò. Sù ph¸ huû
§u-ma. Bän c¬ héi chñ nghÜa trong §¶ng d©n chñ - x· héi chÝnh quyÒn Êy ®¹t ®Õn møc ®é nµo, kh«ng ai cã thÓ nãi
dao ®éng. Nh−ng giai cÊp v« s¶n vÉn tiÕp tôc ®Êu tranh. tr−íc ®−îc. Nh−ng giai cÊp v« s¶n, víi t− çch lµ giai cÊp
Mét cuéc b·i c«ng ch−a tõng thÊy trªn thÕ giíi næ ra kh¾p tiÒn phong, sÏ cµng kiªn quyÕt t×m çch giµnh th¾ng lîi hoµn
®Êt n−íc vµ quÐt s¹ch §u-ma. Giai cÊp v« s¶n giµnh lÊy tù toµn trong cuéc ®Êu tranh ®ã vµ xo¸ bá hoµn toµn chÝnh
do vµ ®em x−¬ng m¸u ®Ó b¶o vÖ nã, chèng l¹i sù x©m ph¹m quyÒn cò.
cña bän ph¶n ®éng. Cho nªn giai cÊp v« s¶n vÉn tr−íc sau nh− mét, b¸c bá
Trong trËn chiÕn ®Êu ®Çu, giai cÊp v« s¶n ®· thÊt b¹i. nh÷ng khÈu hiÖu c¬ héi chñ nghÜa cña giai cÊp t− s¶n lµ giai
Giai cÊp t− s¶n lµm nhôc nh÷ng ng−êi thÊt b¹i vµ b¸m vµo cÊp ®· lµm cho mét sè ng−êi d©n chñ - x· héi l¹c h−íng.
§u-ma mét çch hÌn h¹. Giai cÊp v« s¶n tËp hîp lùc l−îng Nãi r»ng chØ ®Þnh mét néi çc d©n chñ - lËp hiÕn sÏ cã nghÜa
cho mét cuéc tÊn c«ng míi. Hä vÉn tiÕp tôc kiªu h·nh gi÷ lµ "giµnh lÊy chÝnh quyÒn" tõ tay bän gian thÇn th× thËt lµ
282 V. I. Lª-nin §Êu tranh giµnh chÝnh quyÒn vµ "®Êu tranh" ®ßi bè thÝ 283
sai lÇm. §ã lµ luËn ®iÖu bÞp bîm cña giai cÊp t− s¶n. HiÖn ng−êi ®· t−íc bít, theo lèi c¬ héi chñ nghÜa, nh÷ng nhiÖm
nay, viÖc chØ ®Þnh mét néi çc nh− thÕ, trªn thùc tÕ, sÏ chØ vô cña m×nh tr−íc khi ®Êu tranh.
lµ dïng mét bøc b×nh phong míi tù do chñ nghÜa ®Ó che ®Ëy Ng−êi nµo kh«ng bÞ mª hoÆc bëi nh÷ng lêi nãi ®Ñp ®Ï,
cho bän gian thÇn. Nãi r»ng chØ ®Þnh mét néi çc d©n chñ - ng−êi ®ã sÏ dÔ dµng nhËn thÊy r»ng, trªn thùc tÕ, nh©n d©n
lËp hiÕn sÏ lµm cho hiÕn ph¸p gi¶ trë thµnh cã hiÖu lùc, sÏ ®Êu tranh hoµn toµn kh«ng ph¶i ®Ó lËp mét néi çc d©n
th× thËt lµ sai lÇm. §ã lµ luËn ®iÖu bÞp bîm cña giai cÊp chñ - lËp hiÕn, mµ lµ ®Ó xo¸ bá chÝnh quyÒn cò. Lîi Ých cña
t− s¶n. Trªn thùc tÕ mét néi çc nh− thÕ sÏ chØ lµ sù tr¸ bän quan liªu ®ßi hái thu hÑp quy m« thùc sù cña cuéc ®Êu
h×nh cña chÕ ®é chuyªn chÕ d−íi çi vá lËp hiÕn gi¶ dèi tranh nµy. Lîi Ých cña giai cÊp v« s¶n ®ßi hái ph¶i më réng
míi. Nãi yªu s¸ch lËp mét néi çc d©n chñ - lËp hiÕn trë cuéc ®Êu tranh ®ã vµ lµm cho nã gay g¾t h¬n.
thµnh yªu s¸ch cña toµn d©n, th× thËt lµ sai lÇm. §Êy lµ luËn
®iÖu bÞp bîm cña giai cÊp t− s¶n. Trªn thùc tÕ, ®©y chØ lµ "TiÕn lªn", sè 17, Theo ®óng b¶n ®¨ng
yªu s¸ch cña §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn. Trªn thùc tÕ, nh÷ng ngµy 14 th¸ng S¸u 1906 trªn b¸o "TiÕn lªn"
ng−êi kh«ng ph¶i lµ d©n chñ - lËp hiÕn lÆp l¹i yªu s¸ch Êy
chØ v× hiÓu lÇm, hä t−ëng r»ng yªu s¸ch Êy lµ mét çi g×
quan träng h¬n nhiÒu. Trªn thùc tÕ, nh÷ng yªu s¸ch cña
toµn d©n ®i xa h¬n nhiÒu so víi nh÷ng yªu s¸ch cña §u-ma
d©n chñ - lËp hiÕn. Sau hÕt, nãi "ñng hé" yªu s¸ch lËp mét
néi çc d©n chñ - lËp hiÕn (hoÆc, còng nh− nãi ñng hé mét
néi çc d©n chñ - lËp hiÕn) b»ng nh÷ng nghÞ quyÕt, nh÷ng
chØ thÞ, v.v., tøc lµ ®Êu tranh thùc sù chèng l¹i chÝnh quyÒn
cò, th× còng lµ sai lÇm. §ã lµ luËn ®iÖu bÞp bîm cña giai
cÊp t− s¶n. §èi víi giai cÊp v« s¶n, mét sù "ñng hé" nh−
vËy chØ lµ tõ bá ®Êu tranh, chØ lµ trao sù nghiÖp tù do vµo
bµn tay do dù cña ph¸i tù do.
Giai cÊp v« s¶n ®ang ®Êu tranh vµ sÏ ®Êu tranh ®Ó ph¸
huû chÝnh quyÒn cò. Nã sÏ h−íng mäi c«ng t¸c tuyªn truyÒn,
cæ ®éng, tæ chøc vµ ®éng viªn quÇn chóng cña m×nh vµo
viÖc ®ã. NÕu kh«ng ph¸ huû ®−îc hoµn toµn th× giai cÊp v«
s¶n sÏ sö dông c¶ viÖc ph¸ huû tõng phÇn. Nh−ng giai cÊp
v« s¶n sÏ kh«ng bao giê tuyªn truyÒn sù ph¸ ho¹i tõng phÇn,
t« vÏ cho nã, kªu gäi nh©n d©n ñng hé viÖc ®ã. Sù ñng hé
thùc sù cho mét cuéc ®Êu tranh thùc sù sÏ ®−îc dµnh cho
nh÷ng ng−êi phÊn ®Êu ®¹t çi tèi ®a (trong tr−êng hîp thÊt
b¹i th× ®¹t ®−îc çi tèi thiÓu) chø kh«ng dµnh cho nh÷ng
284 VÒ b¶n tuyªn bè cña ®¶ng ®oµn chóng ta trong §u-ma 285
nghÞ quyÕt vÒ vÊn ®Ò l−¬ng thùc106. §¶ng d©n chñ - x· héi

®¸ng lÏ ph¶i ph¶n ®èi vµ ®−a ra nghÞ quyÕt cña m×nh. Bµi
diÔn v¨n cña ®ång chÝ G«-m¸c-tª-li tr¶ lêi tªn ®¹o ®øc gi¶ Phª-
®«-rèp-xki, trong khi ®ång chÝ ®ã, mét ng−êi d©n chñ - x·
héi, ®· thõa nhËn kh«ng nªn l«i cuèn qu©n ®éi vµo ho¹t
®éng chÝnh trÞ, còng lµ mét sai lÇm. §ã lµ mét sai lÇm rÊt
VÒ b¶n tuyªn bè
lín, nh−ng cã thÓ söa ch÷a ®−îc. Cuèi cïng chóng t«i coi
cña ®¶ng ®oµn chóng ta toµn v¨n b¶n tuyªn bè mµ ®¶ng ®oµn th«ng qua còng lµ mét
trong §u-ma 1 0 4 sai lÇm. Sai lÇm nµy kh«ng thÓ söa ch÷a ®−îc n÷a. Vµ
kh«ng ph¶i ®Ó b¾t bÎ ⎯ c«ng viÖc cña çc ®ång chÝ chóng ta
trong §u-ma cã khã kh¨n, vµ çc sai lÇm lµ kh«ng thÓ tr¸nh
Trong ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i, nh÷ng lêi ph¸t biÓu cña çc khái lóc ban ®Çu ⎯ mµ lµ v× lîi Ých gi¸o dôc chÝnh trÞ cho
®¶ng viªn ®¶ng ta trong §u-ma sÏ cã lîi kh«ng Ýt cho sù
toµn ®¶ng vµ cho toµn giai cÊp v« s¶n, nªn b©y giê chóng
nghiÖp cña giai cÊp v« s¶n vµ cho sù nghiÖp cña toµn d©n,
®ã lµ ®iÒu mµ hiÖn nay trong nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi t«i ph¶i nãi ®Õn sai lÇm nµy.
kh«ng cã ai nghi ngê n÷a. Mét dù th¶o kh¸c cña b¶n tuyªn bè do ph¸i nh÷ng ng−êi
Chóng t«i ®· chµo mõng nh÷ng th¾ng lîi cña çc ®ång tr−íc ®©y lµ b«n-sª-vÝch th¶o ra ®· ®−îc ®−a ra cho çc
chÝ ë vïng Çp-ca-d¬ 1) trong cuéc bÇu cö. Chóng t«i cho thµnh viªn ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi chóng ta ë §u-ma.
r»ng chóng t«i cã tr¸ch nhiÖm nªu lªn nh÷ng thµnh tÝch cña D−íi ®©y lµ b¶n dù th¶o ®ã víi mét vµi chç... bÞ c¾t bá
hä trong §u-ma vµ phª b×nh mét çch cô thÓ nh÷ng khuyÕt (tiÕng nãi trªn b¸o chÝ chóng ta kh«ng ®−îc tù do b»ng
®iÓm cña hä. tiÕng nãi cña mét ®¹i biÓu §u-ma):
Chóng t«i coi nh÷ng lêi ®ång chÝ Ra-mi-svi-li ph¸t biÓu "Th«ng qua nhãm cña chóng t«i, ®¶ng cña giai cÊp v«
vÒ "nguy c¬" cña §u-ma vµ vÒ viÖc "chuéng hoµ b×nh" cña nã,
s¶n gi¸c ngé cña tÊt c¶ çc d©n téc trong n−íc ta, §¶ng
lµ mét thµnh tÝch; coi nghÞ quyÕt còng do ®ång chÝ Êy th¶o
c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ph¸t biÓu tr−íc toµn thÓ
ra vÒ vô tµn s¸t ë Bª-l«-xtèc105 lµ mét thµnh tÝch; coi
nh©n d©n tõ trªn diÔn ®µn §u-ma nhµ n−íc.
lêi phª ph¸n tuyÖt diÖu b¶n dù luËt d©n chñ - lËp hiÕn vÒ
§¶ng chóng t«i lµ mét trong nh÷ng ®éi ngò cña ®¹o qu©n
nh÷ng cuéc héi häp vµ coi viÖc ®Æt mét çch ®óng ®¾n vÊn
®Ò sÝnh dù th¶o kÕ ho¹ch cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn nãi quèc tÕ cña giai cÊp v« s¶n d©n chñ - x· héi. Trªn toµn thÕ
chung, lµ mét thµnh tÝch. VÒ thµnh tÝch nµy, chóng t«i giíi, giai cÊp v« s¶n cã tæ chøc vµ gi¸c ngé vÒ lîi Ých giai
mong sÏ cßn nãi l¹i víi çc ®éc gi¶ mét çch tØ mØ h¬n. cÊp cña m×nh, ®· ®øng lªn ®Êu tranh. Nã ®Êu tranh chèng
Chóng t«i coi sù im lÆng cña çc ®ång chÝ d©n chñ - x· ¸ch t− b¶n. Giai cÊp v« s¶n ra søc ho¹t ®éng ®Ó gi¶i phãng
héi chóng ta trong §u-ma lµ mét sai lÇm trong khi A-la- hoµn toµn tÊt c¶ nh÷ng ng−êi lao ®éng khái ¸ch bÊt c«ng,
®in "chÊp nhËn" sù xuyªn t¹c cña Na-b«-cèp ®èi víi b¶n sù khèn cïng, sù ¸p bøc vµ n¹n thÊt nghiÖp. Giai cÊp v«
s¶n mong muèn x©y dùng x· héi theo con ®−êng x· héi chñ
_______________________________________ nghÜa, mét x· héi sÏ thñ tiªu mäi sù ph©n chia thµnh nh÷ng
1)
Xem tËp nµy, tr. 141 - 144. kÎ bãc lét vµ nh÷ng ng−êi bÞ bãc lét. §¶ng d©n chñ - x·
286 V. I. Lª-nin VÒ b¶n tuyªn bè cña ®¶ng ®oµn chóng ta trong §u-ma 287
héi kªu gäi gia nhËp vµo hµng ngò m×nh tÊt c¶ nh÷ng ng−êi lµ mong muèn r»ng trong cuéc çch m¹ng d©n chñ mµ n−íc
lao ®éng vµ bÞ bãc lét, kh«ng nh÷ng çc c«ng nh©n lµm thuª, Nga ®ang tr¶i qua, quyÒn lîi cña nh÷ng ng−êi kh«ng cã
mµ c¶ çc ng−êi tiÓu chñ nÕu hä nhËn thøc ®−îc r»ng hä cña, ®Æc biÖt lµ cña giai cÊp v« s¶n bÞ c¾t xÐn ®i nhiÒu chõng
cïng cã nh÷ng quyÒn lîi chung víi giai cÊp v« s¶n, nÕu hä nµo hay chõng Êy, vµ do ®ã cuéc ®Êu tranh cña hä ®ßi ®−îc
t×m lèi tho¸t cña hä kh«ng ph¶i ë chç cñng cè nÒn kinh tÕ gi¶i phãng hoµn toµn chø kh«ng ph¶i chØ vÒ mÆt chÝnh trÞ,
nhá ç thÓ, mµ lµ trong cuéc ®Êu tranh chung cïng víi giai bÞ h¹n chÕ l¹i. Mong muèn ®ã cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ
cÊp c«ng nh©n ®Ó hoµn toµn lËt ®æ sù thèng trÞ cña giai nghÜa còng nhÊt ®Þnh lµm cho giai cÊp ®ã thiÕu triÖt ®Ó vµ
cÊp t− s¶n. Vµ nhê cã cuéc ®Êu tranh hiÖp ®ång vµ kiªn tr× thiÕu kiªn quyÕt trong cuéc ®Êu tranh ®ßi tù do, lµm cho hä
cña m×nh, giai cÊp v« s¶n x· héi chñ nghÜa quèc tÕ sÏ ®¹t dao ®éng gi÷a khuynh h−íng muèn dùa vµo nh©n d©n vµ sù
®−îc môc ®Ých cña m×nh. sî h·i tr−íc tinh thÇn chñ ®éng çch m¹ng cña nh©n d©n.
Nh−ng, hiÖn nay, ë n−íc Nga chóng ta, cuéc ®Êu tranh V× lîi Ých cña tù do vµ v× lîi Ých cña chñ nghÜa x· héi,
diÔn ra kh«ng ph¶i cho chñ nghÜa x· héi, mµ cho tù do chóng t«i ®Êu tranh hÕt søc th¼ng tay chèng l¹i nh÷ng dao
chÝnh trÞ. Cuéc çch m¹ng Nga vÜ ®¹i ®ang ë vµo lóc s«i ®éng ®ã. Nh÷ng ý ®å, dï lµ cña ng−êi nµo, nh»m xo¸ nhoµ
næi nhÊt. ¸ch chuyªn chÕ lµm cho ®Êt n−íc kh«ng thÓ ph¸t sù ®èi ®Þch kh«ng thÓ ®iÒu hoµ gi÷a nh÷ng lîi Ých cña nh©n
triÓn ®−îc tÝ nµo hÕt. Sù chuyªn quyÒn cña bän quan l¹i v« d©n víi chÕ ®é cò vµ gi÷a nh÷ng lîi Ých cña giai cÊp v« s¶n
tr¸ch nhiÖm, sù bãc lét d· man cña bän ®Þa chñ ®èi víi víi lîi Ých cña giai cÊp t− s¶n ®Òu sÏ vÊp ph¶i søc ph¶n
quÇn chóng n«ng d©n ®· lµm cho toµn d©n phÉn né. Giai kh¸ng kiªn quyÕt nhÊt cña chóng t«i. Vµ chóng t«i sÏ ®em
cÊp v« s¶n ®· ®øng ë hµng ®Çu trong cuéc ®Êu tranh cña tÊt c¶ søc lùc cña m×nh chèng l¹i nh÷ng ý ®å muèn dïng
nh©n d©n. Víi cuéc b·i c«ng anh dòng th¸ng M−êi, giai cÊp nh÷ng nh©n nh−îng bÞp bîm trªn giÊy tê, sù hoµ ho·n gi¶
v« s¶n ®· buéc kÎ thï ph¶i thõa nhËn quyÒn tù do. Víi cuéc dèi gi÷a nh÷ng tªn c−íp trong phe ph¶n ®éng víi ph¸i d©n
khëi nghÜa anh dòng th¸ng Ch¹p, giai cÊp v« s¶n ®· thñ tiªu chñ çch m¹ng, tøc lµ ph¸i d©n chñ duy nhÊt ch©n chÝnh vµ
mäi kh¶ n¨ng tr× ho·n viÖc triÖu tËp c¬ quan ®¹i diÖn triÖt ®Ó ⎯ ®Ó k×m h·m phong trµo nh©n d©n. §èi víi chóng
nh©n d©n. Vµ dï cho chÕ ®é chuyªn chÕ cã gi¶ t¹o luËt bÇu t«i, lßng mong muèn vµ sù s½n sµng tæ chøc mét phong trµo
cö, dï cho nã cã hµnh h¹, giÕt chãc çc chiÕn sÜ −u tó nhÊt tù do, thùc sù cã tÝnh chÊt toµn d©n vµ quÇn chóng, mét
®Êu tranh cho tù do, dï cho nã cã b¾t hä ph¶i chÕt dÇn chÕt phong trµo kh«ng bÞ o Ðp bëi bÊt kú c¶n trë nµo cña c¶nh s¸t,
mßn trong çc nhµ tï, th× §u-ma nhµ n−íc vÉn lµ kÎ thï cña nã. nh»m tiÕn hµnh mét cuéc ®Êu tranh réng lín ë ngoµi §u-ma,
HiÖn nay, nh©n d©n ®ang ë vµo ®ªm h«m tr−íc cña mét cho sù gi¶i phãng vÒ chÝnh trÞ vµ kinh tÕ, ⎯ ®Æc biÖt sÏ
cuéc ®Êu tranh vÜ ®¹i míi. ChÕ ®é chuyªn chÕ nh¹o b¸ng c¬ lµ hßn ®¸ thö vµng cho tÝnh triÖt ®Ó nµy.
quan ®¹i diÖn nh©n d©n, nh¹o b¸ng nh÷ng yªu s¸ch cña nã. Chóng t«i coi n«ng d©n lµ ®ång minh chñ yÕu trong nh÷ng
Sù phÉn né cña c«ng nh©n, n«ng d©n, binh lÝnh ngµy cµng ®ång minh cã thÓ cã cña giai cÊp v« s¶n trong sù nghiÖp
cao. KÕt côc cña cuéc çch m¹ng Nga vÜ ®¹i tuú thuéc vµo hoµn thµnh cuéc ®Êu tranh giµnh tù do. Chóng t«i hÕt lßng
th¸i ®é çc giai cÊp kh¸c nhau trong x· héi. ñng hé ®Õn cïng cuéc ®Êu tranh cña n«ng d©n chèng chÕ ®é
Giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa, do §¶ng d©n chñ - lËp së h÷u ruéng ®Êt cã tÝnh chÊt nöa n«ng n« cña bän ®Þa chñ
hiÕn rÊt cã thÕ lùc ®¹i diÖn ë §u-ma nhµ n−íc, tÊt nhiªn vµ chèng chÕ ®é chÝnh trÞ kiÓu ch©u ¸ cña n−íc Nga. Kh«ng
t¸n thµnh çi ¶o t−ëng cho r»ng d−íi chÕ ®é t− b¶n chñ quyÒn nhµ n−íc, ⎯ chØ cã mét quèc héi nh− vËy míi cã thÓ
nghÜa cã thÓ sö dông b×nh qu©n ruéng ®Êt, kh«ng bao giê thùc hiÖn ®−îc quyÒn tù do hoµn toµn. ChØ cã quèc héi ®ã
cho phÐp xo¸ nhoµ, dï hÕt søc Ýt, nh÷ng sù kh¸c nhau vÒ míi cã thÓ thµnh lËp ë n−íc Nga... míi cã thÓ thay qu©n ®éi
lîi Ých gi÷a ng−êi v« s¶n vµ ng−êi tiÓu chñ, nh−ng chóng th−êng trùc b»ng vò trang toµn d©n, gi¶i t¸n bän quan l¹i
t«i sÏ kiªn tr× chñ tr−¬ng tÞch thu tÊt c¶ ruéng ®Êt cña hoµng kh«ng do nh©n d©n bÇu ra vµ kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc
téc, cña gi¸o héi, cña nhµ tu vµ tÊt c¶ ruéng ®Êt cña ®Þa chñ. nh©n d©n, thiÕt lËp quyÒn tù do chÝnh trÞ hoµn toµn
Chóng t«i sÏ ®Êu tranh chèng l¹i chñ tr−¬ng chuéc l¹i, ⎯ vµ kh«ng bÞ h¹n chÕ.
çi thßng läng ®ã mµ giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa trßng Chóng t«i sÏ kh«ng ngõng cè g¾ng ®¹t tíi môc ®Ých ®ã
vµo cæ n«ng d©n nghÌo. Chõng nµo çch m¹ng ch−a th¾ng trong cuéc çch m¹ng hiÖn ®¹i. §u-ma nhµ n−íc còng ph¶i
lîi, chõng nµo ch−a hoµn toµn thiÕt lËp ®−îc mét nhµ n−íc phôc vô cho môc ®Ých ®ã. Nã ph¶i gióp ®ì nh©n d©n tù tæ
d©n chñ thùc sù, th× chóng t«i sÏ cßn khuyªn n«ng d©n ®õng chøc vµ hiÓu hoµn toµn vµ triÖt ®Ó sù cÇn thiÕt ph¶i lËt ®æ...
chuyÓn giao ruéng ®Êt vµo tay çc c¬ quan chÝnh quyÒn cña chÝnh quyÒn. Nã ph¶i gi¶i thÝch râ cho nh©n d©n thÊy tÊt
bän t− s¶n vµ c¶nh s¸t, dï lµ c¬ quan ë ®Þa ph−¬ng hay ë c¶ sù bÊt lùc vµ vai trß th¶m h¹i cña "c¬ quan ®¹i diÖn
trung −¬ng. Chóng t«i sÏ kiªn tr× chñ tr−¬ng viÖc chuyÓn nh©n d©n" lµ çi b×nh phong míi che ®Ëy chÕ ®é chuyªn chÕ
giao tÊt c¶ ruéng ®Êt vµo tay çc c¬ quan tù qu¶n ®Þa cò. Nã kh«ng nªn sÝnh dù ¸n chÝnh trÞ, kh«ng nªn th¶o ra
ph−¬ng khi mét chÕ ®é nhµ n−íc d©n chñ ®· ®−îc hoµn çc "dù luËt" chÕt yÓu, ⎯ nã ph¶i nãi víi nh©n d©n, th¼ng
toµn thùc hiÖn. Chóng t«i sÏ hÕt søc kiªn quyÕt khuyªn n«ng tay v¹ch râ cho nh©n d©n thÊy toµn bé sù thËt, ⎯ ph¶i th¼ng
d©n ®õng giao cho çc uû ban ®Þa ph−¬ng kh«ng d©n chñ ⎯ tay bãc trÇn tr−íc nh©n d©n tÊt c¶ nh÷ng téi ¸c cña bÌ lò...
kiÓu nh− nh÷ng tiÓu ban gåm bän quan l¹i vµ ®Þa chñ ®ang n¾m chÝnh quyÒn ë Nga, ⎯ ph¶i kªu gäi nh©n d©n ®Êu
do §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ®Ò nghÞ, ⎯ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tranh bÒn bØ, kiªn tr×, dÎo dai vµ cã phèi hîp. Vµ, nÕu nh− toµn
ruéng ®Êt. thÓ §u-ma nhµ n−íc kh«ng biÕt hoÆc kh«ng d¸m hoµn thµnh
Trong suèt qu¸ tr×nh çch m¹ng, chóng t«i sÏ kiªn tr× nhiÖm vô nµy, th× chóng t«i sÏ liªn minh víi çc nhãm hoÆc
ñng hé cuéc ®Êu tranh cña c«ng nh©n ®ßi ngµy lµm viÖc 8 çc ®¹i biÓu thËt sù çch m¹ng trong §u-ma ®Ó hoµn thµnh
giê, ®ßi t¨ng l−¬ng, ®ßi b·i bá tiÒn ph¹t, tãm l¹i, ®ßi thùc nhiÖm vô ®ã.
hiÖn tÊt c¶ nh÷ng yªu s¸ch ghi trong c−¬ng lÜnh tèi thiÓu Th¾ng lîi cña nh©n d©n kh«ng cßn xa n÷a. Sù nghiÖp tù
cña ®¶ng chóng t«i. Vµ chóng t«i coi sù liªn minh gi÷a giai do n»m trong nh÷ng bµn tay ®¸ng tin cËy. Giai cÊp v« s¶n
cÊp v« s¶n víi qu¶ng ®¹i quÇn chóng d©n nghÌo thµnh thÞ ®ang ®øng ë vÞ trÝ cña nã, ®ang tËp hîp lùc l−îng, kiªu
vµ n«ng th«n lµ sù b¶o ®¶m cho th¾ng lîi míi cña çch h·nh ®Èy lïi bän khiªu khÝch th¶m h¹i lµ bän ®ang cè søc
m¹ng. §u-ma nhµ n−íc lµ mét c¬ quan kh«ng thÝch hîp th¸ch thøc nã tiÕn hµnh mét cuéc chiÕn ®Êu ®¬n ®éc, ⎯ nã
®Ó giµnh ®−îc vµ cñng cè th¾ng lîi ®ã. ChØ cã mét quèc héi thèng nhÊt vµ tËp hîp xung quanh nã hµng triÖu vµ hµng
lËp hiÕn cña toµn d©n, ®−îc triÖu tËp b»ng con ®−êng çch chôc triÖu ng−êi bÞ ¸p bøc vµ bÞ bãc lét, nh÷ng ng−êi suèt
m¹ng, ®−îc tÊt c¶ c«ng d©n kh«ng ph©n biÖt trai g¸i, t«n ®êi lao ®éng vµ nh÷ng ng−êi suèt ®êi nghÌo khæ.
gi¸o, d©n téc, ®−îc bÇu ra b»ng ®Çu phiÕu phæ th«ng, b×nh Vµ dï cho nhãm chóng t«i ë §u-ma nhµ n−íc cã yÕu, cã
®¼ng, trùc tiÕp vµ bá phiÕu kÝn, vµ n¾m ®−îc toµn bé chÝnh Ýt ng−êi nh− thÕ nµo ®i n÷a, chóng t«i còng biÕt r»ng ®»ng
sau nhãm ®ã vµ cïng víi nhãm ®ã tiÕn hµnh ®Êu tranh, th× TÊt c¶ çc tæ chøc vµ tÊt c¶ çc ®¶ng viªn cña ®¶ng ta
cã giai cÊp v« s¶n ®«ng hµng triÖu ng−êi, mét ®éi ngò tiªn h·y suy nghÜ thËt kü vÒ ®iÒu ®ã.
tiÕn cña toµn thÓ quÇn chóng lao ®éng vµ bÞ bãc lét. Giai
cÊp v« s¶n sÏ chiÕn th¾ng trong cuéc ®Êu tranh cña nã. Nã "TiÕng vang", sè 1, Theo ®óng b¶n ®¨ng
sÏ ph¸ huû toµn bé toµ l©u ®µi khñng khiÕp cña chÕ ®é ngµy 22 th¸ng S¸u 1906 trªn b¸o "TiÕng vang"
chuyªn chÕ ®ang giµy xÐo n−íc Nga".
Khi b¸c bá dù th¶o nµy, çc ®ång chÝ ®¹i biÓu cña
chóng ta ë §u-ma hµnh ®éng cã ®óng kh«ng?
Theo quan ®iÓm h×nh thøc, ⎯ ®óng. Theo ®iÒu lÖ, hä ph¶i
t«n träng Ban chÊp hµnh trung −¬ng chø kh«ng t«n träng
nh÷ng "ng−êi ngoµi".
Theo quan ®iÓm phe ph¸i, ⎯ ®óng. Mét b¶n dù th¶o kh¸c
®· do phe "kh¸c" (theo phe ph¸i cò mµ nãi) th¶o ra.
Nh−ng cßn theo quan ®iÓm cña ®¶ng th× thÕ nµo? Cã ®óng
ch¨ng khi b¸c bá nh÷ng ®iÒu chØ dÉn vÒ viÖc nªn x¸c ®Þnh
mét çch râ rµng h¬n nh÷ng môc ®Ých x· héi chñ nghÜa
cña ®¶ng vµ tÝnh chÊt quèc tÕ cña ®¶ng? ⎯ vÒ phong trµo
ngoµi §u-ma? ⎯ vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i chØ cho nh©n d©n thÊy
nh÷ng ranh giíi râ rÖt cña çc ®¶ng trong §u-ma? ⎯ vÒ sù
b¾t buéc ph¶i ph©n biÖt mét çch chÝnh x¸c häc thuyÕt cña
giai cÊp v« s¶n vµ häc thuyÕt cña giai cÊp tiÓu t− s¶n? ⎯
vÒ tÇm quan träng cña viÖc ®¶ng c«ng nh©n b¶o vÖ n«ng
d©n chèng l¹i §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn? ⎯ vÒ viÖc tr×nh bµy
râ rµng h¬n vµ ®Çy ®ñ h¬n nh÷ng yªu s¸ch tr−íc m¾t cña
chóng ta?
Khi nãi trong b¶n tuyªn bè "biÕn §u-ma thµnh c¬ quan
cña phong trµo toµn d©n", thay cho c«ng thøc ®· ®−îc ®¹i
héi th«ng qua: biÕn §u-ma thµnh c«ng cô cña çch m¹ng, ⎯
çc ®ång chÝ chóng ta hoÆc Ban chÊp hµnh trung −¬ng chóng
ta lµm nh− vËy cã ®óng kh«ng?
Trªn tÊt c¶ çc ®iÓm ®· nªu ra so víi nh÷ng nghÞ quyÕt
vµ quyÕt ®Þnh cña §¹i héi thèng nhÊt cña ®¶ng ta, hä ®· ®i
mét b−íc râ rÖt sang phÝa h÷u, lµm nh− vËy liÖu hä cã
®óng kh«ng?
292 "Lµm g× th× lµm cho nhanh!" 293
Chóng ta cø cho r»ng, tÊt c¶ çi ®ã lµ sù thËt. Chóng

ta ph¶i cho ®ã lµ sù thËt, chõng nµo ch−a cã sù chøng
minh ng−îc l¹i, ⎯ v× nguån tin t−¬ng ®èi ®¸ng tin cËy, vµ
sù viÖc ®ã b¾t nguån tÊt yÕu tõ tÊt c¶ nh÷ng sù kiÖn ®·
x¶y ra tr−íc.
VËy thµnh phÇn ®ã cña néi çc hay nh÷ng cuéc ®µm ph¸n
"Lµm g× th× lµm cho nhanh!" ®ã cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn víi bän s¸t nh©n x¸c nhËn
cho quan ®iÓm cña ai? Çc ®ång chÝ h·y nhí l¹i trong cuéc
mÝt-tinh t¹i nhµ cña Pa-ni-na (ngµy 9 th¸ng N¨m), «ng Mi-
H«m nay, hai tê b¸o kh«ng thuéc lo¹i b¸o chÝ l¸ c¶i
a-c«-tin, ®¶ng viªn x· héi - d©n tuý b¾t bÎ mét ®¶ng viªn
thÝch ch¹y theo nh÷ng tin nh¶m, tøc lµ tê "§êi sèng chóng
d©n chñ - x· héi r»ng buéc téi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn c©u
ta" vµ tê "T− t−ëng"107, ®−a nh÷ng tin quan träng vÒ viÖc kÕt víi bän s¸t nh©n lµ kh«ng ®óng. Çc ®ång chÝ h·y nhí
tõ chøc cña néi çc G«-rª-m−-kin, mét viÖc mµ cuèi cïng l¹i nh÷ng ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi çnh h÷u chóng ta,
®· ®−îc quyÕt ®Þnh. Thµnh phÇn néi çc míi ®−îc dù ®Þnh ®øng ®Çu lµ Plª-kha-nèp, ®· la lèi lªn r»ng nh÷ng lêi ph¸t
nh− thÕ nµy: Ðc-m«-lèp ⎯ thñ t−íng; U-ru-xèp ⎯ bé tr−ëng biÓu vÒ sù ph¶n béi vµ sù c©u kÕt lµ kh«ng cã c¨n cø vµ
Bé néi vô; GhÐc-txen-stanh ⎯ bé tr−ëng Bé tµi chÝnh; Ti- qu¸ sím.
mi-ri-a-dÐp ⎯ bé tr−ëng Bé th−¬ng m¹i; Xta-kh«-vÝch ⎯ Lóc ®ã, ng−êi ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi ®· ph¶n ®èi
bé tr−ëng Bé n«ng nghiÖp; Cu-d¬-min - Ca-ra-va-Ðp ⎯ bé «ng Mi-a-c«-tin r»ng ®µm ph¸n lµ b−íc ®Çu cña c©u kÕt. C©u
tr−ëng Bé t− ph¸p; Na-b«-cèp ⎯ bé tr−ëng Bé ngo¹i giao. kÕt, ®ã lµ sù kÕt thóc cña ®µm ph¸n1). Vµ, thÕ lµ b©y giê
Ng−êi ta cho r»ng G©y-®en "sÏ n¾m" Bé gi¸o dôc quèc d©n, sù thËt vÒ çc cuéc ®µm ph¸n ®−îc x¸c nhËn. Sù c©u kÕt
cßn Bé giao th«ng sÏ ë trong tay «ng bé tr−ëng hiÖn thêi ®ang tiÕp diÔn mét çch thuËn chiÒu.
Cßn viÖc tæng ©n x¸, b¶o ®¶m çc quyÒn tù do vµ thñ tiªu
hoÆc Su-khtan, ®oµn tr−ëng ®o¹n ®−êng s¾t Ni-c«-lai-Ðp-xcai-a.
Héi ®ång nhµ n−íc ®· biÕn ®i ®©u råi? Trong çc cuéc ®µm
Nh− vËy lµ bän quan liªu cò liªn minh víi nh÷ng ng−êi
ph¸n gi÷a §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn víi bän s¸t nh©n cã nãi
thuéc §¶ng th¸ng M−êi vµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn çnh
®Õn çi ®ã kh«ng? B¸o chÝ im h¼n vÒ vÊn ®Ò ®ã. Nh−ng tÊt
h÷u, chñ yÕu gåm bän quan l¹i, tøc lµ bän quan liªu tr−íc c¶ chóng ta ®Òu biÕt r»ng nh÷ng hiÖp sÜ vÒ "tù do nh©n d©n"
®©y (U-ru-xèp ⎯ cùu thø tr−ëng Bé néi vô; Cu-d¬-min- ®· kh«ng bao giê ®−a ra nh÷ng ®iÒu kiÖn cã tÝnh chÊt tèi
Ca-ra-va-Ðp vµ Na-b«-cèp ⎯ mét viªn t−íng vµ mét viªn hËu th− ®Ó tr−íc hÕt b¶o ®¶m nh÷ng biÖn ph¸p ®ã, råi sau
quan thÞ). thµnh lËp mét néi çc d©n chñ - lËp hiÕn. Ng−êi ta ®Æt lªn
Hai tê b¸o nãi trªn cßn ®−a tin r»ng trong thêi gian gÇn hµng ®Çu chÝnh nh÷ng çi Ýt quan träng h¬n, nh÷ng çi xÈy
®©y, çc cuéc ®µm ph¸n s«i næi ®· diÔn ra gi÷a "®¶ng ph¸i ra sau l−ng nh©n d©n, nh÷ng çi ®em l¹i ghÕ bé tr−ëng vµ
gi÷a" trong Héi ®ång nhµ n−íc (tøc lµ nhãm quan l¹i ®øng chøc vÞ bÐo bë. Vµ ng−êi ta g¹t bá chÝnh nh÷ng çi g× träng
gi÷a ph¸i Tr¨m ®en vµ ®¶ng cña trËt tù ph¸p chÕ 108) vµ
§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. _______________________________________
1)
294 V. I. Lª-nin 295
®¹i ®èi víi nh©n d©n. Giê ®©y, ng−êi ta sÏ bÞt miÖng nh÷ng
kÎ ng©y th¬ ®¸ng th−¬ng, nh÷ng ng−êi ®· ®−a ra tr−íc nh©n
d©n khÈu hiÖu ñng hé mét néi çc "cã tr¸ch nhiÖm", b»ng çch
tr¶ lêi r»ng mét khi ®· ë trong néi çc §¶ng d©n chñ -
lËp hiÕn sÏ "®Êu tranh" cho ©n x¸ vµ cho tù do. Néi çc
nµy sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm, nh− tr−íc ®©y, tr−íc nh÷ng ®¹o
luËt cò cña bän s¸t nh©n, vµ tr−íc ViÖn sao, lµ viÖn ®· ban Cuéc luËn chiÕn bæ Ých
bè nh÷ng ®¹o luËt ®ã, hoÆc tr−íc bän gian thÇn. Vµ §¶ng d©n
chñ - lËp hiÕn tr−íc ®©y ®· hiÓu, vµ sau ®©y còng sÏ hiÓu
"®Êu tranh" cho ©n x¸ vµ cho tù do lµ ®µm ph¸n gi÷a bän Qu¸ nöa b¶n th«ng ço dµi cña chÝnh phñ G«-rª-m−-kin
R«-®i-tsÐp vµ bän Na-b«-cèp, gi÷a bän Na-b«-cèp vµ bän vÒ "nh÷ng biÖn ph¸p nh»m c¶i thiÖn sinh ho¹t cña n«ng d©n"
U-ru-xèp, gi÷a bän U-ru-xèp vµ bän G«-rª-m−-kin, gi÷a bän lµ dµnh ®Ó luËn chiÕn chèng l¹i quan ®iÓm cña n«ng d©n
G«-rª-m−-kin vµ bän T¬-rª-pèp. vµ nh÷ng c©u chuyÖn bµn t¸n trong nh©n d©n ("lêi ®ån ®¹i",
Nh−ng trong çi rñi cã çi may. Néi çc cña bän s¸t nh©n, theo çch nãi miÖt thÞ cña bän G«-rª-m−-kin). Cuéc luËn
cña §¶ng th¸ng M−êi vµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn sÏ thóc ®Èy chiÕn nµy thËt hÕt søc bæ Ých. ChÝnh phñ G«-rª-m−-kin tranh
sù vËt nhanh chãng tiÕn tíi, cô thÓ lµ: ®−a bän d©n chñ - luËn víi "n«ng d©n Nga", coi nh÷ng quan ®iÓm cña hä lµ
lËp hiÕn tíi chç ph¸ s¶n vÒ chÝnh trÞ; ®−a nh©n d©n tíi chç "kh«ng ®óng", chøng minh cho n«ng d©n thÊy r»ng nh÷ng yªu
tho¸t khái mét ¶o t−ëng tai h¹i n÷a; ®−a tiÕn tr×nh çc
s¸ch vµ kÕ ho¹ch cña hä "tr−íc hÕt lµ tr¸i víi nh÷ng lîi
sù biÕn chÝnh trÞ tíi mét kÕt côc çch m¹ng.
Ých cña b¶n th©n n«ng d©n".
ViÕt ngµy 21 th¸ng S¸u
Çc ngµi G«-rª-m−-kin ¹, çc ngµi ®ang thö dïng ph−¬ng
(4 th¸ng B¶y) 1906 ph¸p thuyÕt phôc, ®iÒu ®ã thËt ®¸ng khen ngîi ®Êy! LÏ ra
ph¶i lµm nh− vËy tõ l©u. Qu¶ vËy, ®èi víi n«ng d©n, çc
§¨ng ngµy 22 th¸ng S¸u 1906 Theo ®óng b¶n ®¨ng ngµi ®¸ng lÏ ph¶i dïng lý lÏ h¬n lµ dïng roi vät, h¬n lµ
trªn b¸o "TiÕng vang", sè 1 trªn b¸o dïng ®¹n hoÆc b¸ng sóng. B¶n th«ng ço cña chÝnh phñ sÏ
®−îc ®¨ng l¹i hÇu hÕt trªn tÊt c¶ çc b¸o, çc linh môc, çc
ch¸nh héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ çc ch¸nh tæng, çc c¶nh s¸t
cÊp d−íi sÏ ®äc b¶n th«ng ço ®ã cho n«ng d©n nghe. Cßn
n«ng d©n sÏ suy nghÜ vÒ th«ng ço ®ã. N«ng d©n häc kh«n
ë chÝnh phñ, hä ph¶i hiÓu nh− thÕ nµo vÒ lîi Ých thùc sù
cña m×nh. Råi khi suy nghÜ kü vµ häc hái chÝnh phñ, n«ng
d©n, b»ng ®a sè phiÕu, sÏ quyÕt ®Þnh ch©n lý ë vÒ phÝa nµo.
NÕu ®−îc nh− vËy th× sÏ tèt. Nh−ng ®iÒu rÊt kh«ng tèt lµ
bän G«-rª-m−-kin vµ lò tay sai cña chóng, mét tay th× ®¸nh
296 V. I. Lª-nin Cuéc luËn chiÕn bæ Ých 297
®Ëp, lµm quÌ vµ giÕt chÕt n«ng d©n, cßn tay kh¸c th× ®em (thËm chÝ, cã thÓ lµ kh«ng ph¶i chuéc). Hä sÏ c−êi. Hä sÏ
"nh÷ng b¶n th«ng ço" nãi vÒ sù hiÓu biÕt ®óng ®¾n nh÷ng nãi: chóng ta thËt ngu, lµm sao mµ cho ®Õn nay ch−a nhËn
lîi Ých cña n«ng d©n mµ bÞt miÖng n«ng d©n. B¸o chÝ cña thÊy r»ng nghe theo bän ®Þa chñ vµ bän quan l¹i th× cã lîi
n«ng d©n bÞ ®ãng cöa, çc ®¹i biÓu n«ng d©n vµ çc héi cho chóng ta h¬n lµ tù chóng ta gi¶i quyÕt lÊy mäi viÖc?
viªn Héi liªn hiÖp n«ng d©n ®Òu bÞ cÇm tï hoÆc bÞ ®Çy ®i Nh−ng, cã lÏ n«ng d©n còng kh«ng ph¶i chØ cã c−êi? Cã
Xi-bi-ri, çc lµng ®Òu trµn ngËp qu©n ®éi, nh− thÓ lµ nh÷ng lÏ hä sÏ cßn suy nghÜ thªm mét ®iÒu g× n÷a vµ kh«ng ph¶i
vïng ®Þch, ⎯ cßn chÝnh phñ G«-rª-m−-kin th× ®−a ra cho chØ cã c−êi, mµ cßn phÉn né? Cã lÏ hä sÏ rót ra kh«ng ph¶i
nh÷ng n«ng d©n bÞ roi vät vµ ®¸nh ®Ëp mét b¶n th«ng ço chØ çi kÕt luËn ®©u lµ sù thËt vµ ®©u lµ gi¶ dèi, mµ c¶
nãi r»ng hä quÊt roi vµ ®¸nh ®Ëp n«ng d©n còng lµ v× lîi çi kÕt luËn lµm thÕ nµo ®Ó giµnh ®−îc sù thËt?...
Ých cña b¶n th©n n«ng d©n! ChÝnh phñ ta th«ng minh thËt!
Mét th«ng ço bæ Ých biÕt bao! Nã sÏ t¸c ®éng tuyÖt Tuy vËy, «ng Mu-r«m-txÐp, chñ tÞch §u-ma nhµ n−íc,
diÖu ®Õn n«ng d©n. ChÝnh phñ ®· tù ®¶m nhiÖm mét phÇn ®¶ng viªn d©n chñ - lËp hiÕn, kh«ng muèn cho dïng ch÷ ®ã:
nhá c«ng viÖc cña Nhãm lao ®éng hay lµ nhãm n«ng d©n ë chÝnh phñ. Ch÷ ®ã kh«ng ®óng, xin h·y ghi ®iÒu ®ã. §u-ma
§u-ma. Nhãm nµy ®¸ng lÏ ph¶i b¸o ço víi nh©n d©n, nãi còng lµ mét bé phËn cña chÝnh phñ. CÇn ph¶i nãi: néi çc.
râ nh÷ng yªu s¸ch cña çc ®¹i biÓu n«ng d©n ë §u-ma ®ßi Khi ®ã sÏ kÕt luËn hoµn toµn "nh− çc ngµi cao th−îng":
cÊp ruéng ®Êt cho n«ng d©n, nãi râ vÒ sù ®¸p l¹i cña chÝnh §u-ma lËp ph¸p, néi çc hµnh ph¸p; §u-ma lµ mét bé phËn
phñ ®èi víi nh÷ng yªu s¸ch ®ã. Nhãm lao ®éng vÉn ch−a cña chÝnh phñ.
quyÕt ®Þnh lµm viÖc Êy. ChÝnh phñ ®· tíi gióp hä. ChÝnh phñ ¤ng Mu-r«m-txÐp th©n mÕn! Çc ®¶ng viªn d©n chñ - lËp
ta th«ng minh thËt. ChÝnh nã ®· ra mét th«ng ço cho toµn hiÕn th©n mÕn! Hä ®· häc thuéc lßng ®Õn nh− thÕ nh÷ng
d©n vµ ®· nãi ®Õn nh÷ng yªu s¸ch cña n«ng d©n. s¸ch gi¸o khoa §øc vÒ luËt ph¸p nhµ n−íc. Hä hiÓu c«ng
viÖc h¬n «ng G«-rª-m−-kin, «ng nµy trong th«ng ço kh«ng
Vµ b©y giê, ngay c¶ ë nh÷ng lµng hÎo l¸nh nhÊt, ngay c¶
ë nh÷ng n¬i mµ ng−êi ta ch−a hÒ nghe nãi ®Õn Héi liªn hÒ nãi mét lêi nµo vÒ §u-ma, mµ lu«n lu«n nãi ®Õn chÝnh
hiÖp n«ng d©n vµ nh÷ng ®¹i biÓu n«ng d©n trong §u-ma (nÕu phñ. Ai ®óng: G«-rª-m−-kin hay lµ Mu-r«m-txÐp? CÇn ph¶i
nãi thÕ nµo: néi çc hay chÝnh phñ?
cã nh÷ng lµng nh− thÕ, ⎯ v¶ l¹i, ch¾c ch¾n lµ cã, v× ®Êt n−íc
chóng ta l¹c hËu), ngay c¶ ë nh÷ng n¬i ®ã, còng sÏ cã vÞ G«-rª-m−-kin ®óng. Do b¶n chÊt vèn cã cña m×nh... chµ !
gi¸o tr−ëng hoÆc ng−êi h−¬ng tr−ëng ®äc th«ng ço Êy cña chµ! do sù tinh ý vèn cã cña m×nh... «ng ®· v« t×nh nãi sù
thËt. Çc ngµi Mu-r«m-txÐp, do sù hiÓu biÕt uyªn b¸c kiÓu
chÝnh phñ. N«ng d©n sÏ häp l¹i, ngåi im nghe vµ sÏ ra vÒ.
Råi hä sÏ häp l¹i víi nhau, kh«ng cã ng−êi ®øng ®Çu. Hä gi¸o s− cña m×nh, nãi dèi rÊt khÐo.
sÏ bµn b¹c. Hä sÏ th¶o luËn lêi chÝnh phñ cam kÕt víi n«ng N«ng d©n sÏ häc kh«n ë G«-rª-m−-kin chø kh«ng häc
kh«n ë Mu-r«m-txÐp. Hä kh«ng muèn tÝnh ®Õn néi çc, mµ
d©n r»ng quan l¹i vµ chÝnh phñ kh«ng bªnh vùc lîi Ých cña
®Þa chñ. Hä sÏ c−êi. Hä sÏ nãi: cã tËt giËt m×nh! Hä sÏ muèn tÝnh ®Õn chÝnh phñ. Vµ hä sÏ ®óng.
nãi ®Õn viÖc bän ®Þa chñ tù nguyÖn chuyÓn nh−îng ruéng "TiÕng vang", sè 1, Theo ®óng b¶n ®¨ng
®Êt, h¬n n÷a l¹i th«ng qua sù m«i giíi cña bän quan l¹i, lµ ngµy 22 th¸ng S¸u 1906 trªn b¸o "TiÕng vang"
cã lîi cho n«ng d©n h¬n viÖc c−ìng bøc chuyÓn nh−îng
298 Cøu gióp nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi vµ s¸ch l−îc cña §u-ma 299
cøu gióp nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi. Kh«ng ®−a cho çc «ng Guèc-
c« vµ §uèc-n«-v« mét xu nµo hÕt! A-la-®in ph¸t biÓu trong
tiÕng vç tay cña çnh t¶ trong §u-ma vµ trong nh÷ng tiÕng
h«: ®óng. A-la-®in, nh− chóng ta râ, ®· kh«ng ®øng v÷ng
trªn lËp tr−êng ®óng ®¾n. ¤ng ta ®· vôt bay lªn cao, nh−ng
l¹i h¹ xuèng ®Ëu vµo çi cÇu chuång gµ d©n chñ - lËp hiÕn.
Cøu gióp nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi Nh÷ng ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi ®· ph¹m sai lÇm v× hä ®·
vµ s¸ch l−îc cña §u-ma kh«ng lªn tiÕng m¹nh mÏ vÒ vÊn ®Ò nµy. §u-ma ®· th«ng
qua c«ng thøc cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lµ chuyÓn sang
nh÷ng vÊn ®Ò thuéc ch−¬ng tr×nh nghÞ sù.
Nh÷ng tê b¸o ra ngµy h«m nay ®−a tin r»ng ngµy thø t−
Nh− thÕ, vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c c¬ b¶n ®· ®−îc
21 th¸ng S¸u ®· cã phiªn häp liªn tÞch gi÷a çc tiÓu ban
gi¶i quyÕt theo ý cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, cña bän ®Þa
ng©n s¸ch vµ l−¬ng thùc cña §u-ma nhµ n−íc. Ng−êi ta
chñ vµ ph¸i tù do. §u-ma ®· tõ bá vai trß lµ c«ng cô cña
th¶o luËn ®Ò nghÞ cña çc «ng bé tr−ëng Bé néi vô vµ bé
çch m¹ng trong vÊn ®Ò nµy. §u-ma ®· sî nh©n d©n, ®·
tr−ëng Bé tµi chÝnh vÒ viÖc chi mét mãn tiÒn 50 triÖu ®Ó
sî kªu gäi nh©n d©n. §u-ma ®· chÊp nhËn vÒ nguyªn t¾c
cøu gióp nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi. "TiÓu ban ®· quyÕt ®Þnh ®Ò giao vÊn ®Ò cøu gióp nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi cho çc ngµi
nghÞ §u-ma nhµ n−íc chi 15 triÖu róp cho nh÷ng nhu cÇu Guèc-c« vµ çc ngµi bé tr−ëng - s¸t nh©n. Do ®ã, §u-ma d©n
cÊp thiÕt vµ lÊy kho¶n tiÒn ®ã trong tµi kho¶n v·ng lai, vµ ®Ò chñ - lËp hiÕn ®· tá ra kh«ng muèn cïng nh©n d©n chèng l¹i
nghÞ néi çc ®Ò xuÊt ý kiÕn cña m×nh vÒ viÖc gi¶m bít trong bän s¸t nh©n, mµ chØ muèn dùa vµo nh©n d©n ®Ó g©y søc
dù to¸n n¨m nay mét sè tiÒn chi ngang víi sè tiÒn nãi trªn. Ðp ®èi víi bän s¸t nh©n, chØ gh×m chóng l¹i mét chót mµ
§Ò nghÞ cña néi çc vÒ viÖc tæ chøc c«ng tr¸i ë trong n−íc kh«ng hoµn toµn trõ bá chóng.
50 triÖu róp ®· bÞ b¸c bá" ("Ng«n luËn", ngµy 22 th¸ng S¸u). VÊn ®Ò chuyÓn vµo giai ®o¹n thø hai. Lóc nµy nh÷ng
VÊn ®Ò chi tiÒn ®Ó cøu gióp nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi cã mét ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn sÏ g©y søc Ðp ®èi víi bän s¸t nh©n
tÇm quan träng rÊt lín. Mçi mét c«ng d©n gi¸c ngé cÇn nh− thÕ nµo? Cuéc mÆc c¶ ®· b¾t ®Çu gi÷a tiÓu ban cña
ph¶i lu«n lu«n chó ý theo dâi tÊt c¶ çc giai ®o¹n cña §u-ma víi çc bé tr−ëng. Ngµy 21 th¸ng S¸u, çc bé tr−ëng
vÊn ®Ò nµy. Bé néi vô vµ Bé tµi chÝnh ®· tíi dù mét phiªn häp cña
Tr−íc hÕt, chóng ta nªn nhí r»ng lóc ®Çu vÊn ®Ò ®−îc tiÓu ban. Kh«ng muèn quan hÖ víi nh©n d©n vµ "çc c¬
®Æt ra vÒ §u-ma nhµ n−íc nh− sau: liÖu cã thÓ ®−a tiÒn cho quan ®éc lËp", kh«ng muèn th−¬ng l−îng víi hä, §u-ma ®·
chÝnh phñ cña bän s¸t nh©n ®−îc kh«ng, hay b¶n th©n §u-ma b¾t ®Çu ®µm ph¸n víi çc bé tr−ëng nãi trªn. "Kh«ng cho
ph¶i n¾m lÊy toµn bé c«ng viÖc cøu gióp nh÷ng ng−êi bÞ çc ngµi bé tr−ëng mét xu nµo hÕt" ⎯ c©u ®ã chØ cßn lµ lêi
®ãi? §¹i biÓu A-la-®in lóc ®Çu ®· t¸n thµnh gi¶i ph¸p ®óng nãi su«ng. Nh÷ng cuéc ®µm ph¸n víi çc ngµi bé tr−ëng ®·
®¾n, tøc lµ gi¶i ph¸p thø hai. ¤ng ®Ò nghÞ bÇu ra çc tiÓu trë thµnh sù thùc. Çc bé tr−ëng ®· xin ®−îc phÐp vay.
ban cña §u-ma, cö çc ®¹i biÓu §u-ma ®Õn tËn n¬i, dùa vµo TiÓu ban cña §u-ma ®· tõ chèi. TiÓu ban ®· ®ßi lÊy tiÒn
"çc c¬ quan ®éc lËp", giao cho hä c¶ tiÒn vµ toµn bé viÖc trong ng©n s¸ch n¨m nay, nghÜa lµ gi¶m bít mét sè kho¶n
300 V. I. Lª-nin Cøu gióp nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi vµ s¸ch l−îc cña §u-ma 301
chi cã h¹i vµ nh− vËy dµnh sè tiÒn Êy cho viÖc cøu gióp kh«ng muèn cã "çc c¬ quan ®éc lËp", chóng t«i sî çc c¬
nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi. Víi thñ ®o¹n s¸ch l−îc ®ã, víi lèi quan Êy. Nh− thÕ nh©n d©n sÏ ®i "qu¸" xa. Tèt h¬n lµ chóng
quanh co ®ã, §u-ma giµnh ®−îc ®«i chót quyÒn kiÓm so¸t t«i cø vÉn gi÷ bän s¸t nh©n cò, nh−ng lµm cho chóng s¹ch
ng©n s¸ch nhµ n−íc. Ng©n s¸ch ®· ®−îc phª chuÈn mµ kh«ng sÏ ®i mét chót. Chóng t«i lÊy tiÒn trong ng©n s¸ch cña bän
th«ng qua çc ®¹i biÓu nh©n d©n, nh−ng giê ®©y, b»ng çch chóng, b»ng çch gi¶m bít nh÷ng kho¶n chi cã h¹i. Chóng
gi¸n tiÕp, ng−êi ta ®· thÈm tra l¹i ®−îc ng©n s¸ch ®Ó
t«i giao sè tiÒn ®ã cho còng çi chÝnh phñ cña bän s¸t nh©n
gi¶m çc kho¶n chi cã h¹i vµ ®Ó cã tiÒn cho çc kho¶n chi
®ã sö dông, nh−ng cè g¾ng ®Æt chÝnh phñ Êy d−íi sù kiÓm
cã Ých.
so¸t cña chóng t«i, nh÷ng ®Þa chñ tù do chñ nghÜa.
§ã lµ giai ®o¹n thø hai cña vÊn ®Ò. §¶ng d©n chñ - lËp
Nh÷ng c©u tr¶ lêi ®· râ rµng. LËp tr−êng cña chÝnh phñ,
hiÕn, tøc lµ ®¶ng cña bän ®Þa chñ thuéc ph¸i tù do vµ cña
cña giai cÊp t− s¶n vµ cña giai cÊp v« s¶n ®· râ rµng. ChØ
giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa, muèn kiÓm so¸t çc c¬ quan
cßn n«ng d©n th× sÏ ®i theo ai?
cña chÝnh quyÒn cò, muèn ®Æt çc c¬ quan ®ã trong vßng ¶nh
Giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa, §¶ng d©n chñ - lËp
h−ëng cña hä, muèn ch¶i chuèt, röa r¸y, trang ®iÓm cho çc
hiÕn, dao ®éng gi÷a chÝnh phñ vµ nh©n d©n. LËp tr−êng cña
c¬ quan ®ã, muèn ®−a çc ngµi Na-b«-cèp thay Xt«-l−-pin,
nh÷ng kÎ dao ®éng ®ã mËp mê. Nãi: lÊy tiÒn trÝch ë ng©n
nh−ng kh«ng muèn ®−a çc c¬ quan ®éc lËp cña nh©n d©n,
s¸ch n¨m nay b»ng çch gi¶m bít nh÷ng kho¶n chi tiªu cã
nh÷ng viªn chøc ®−îc bÇu ra mét çch tù do cña toµn d©n thay
h¹i th× qu¶ lµ dÔ! Nh−ng l¹i cÇn tiÒn ngay, mµ gi¶i ph¸p Êy
thÕ tÊt c¶ nh÷ng c¬ quan ®ã vµ nh÷ng thiÕt chÕ cña chÝnh th× l¹i cÇn cã sù ®ång ý cña Héi ®ång nhµ n−íc vµ ng−êi
quyÒn cò cã tÝnh chÊt c¶nh s¸t vµ n«ng n«. Lµm thÕ nµo ®Ó ®øng ®Çu nhµ n−íc. NghÜa lµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn tr«ng
cã tiÒn cøu gióp nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi? Giao cho ai sö mong cã ®−îc sù tù nguyÖn ®ång ý cña bän quan l¹i cao cÊp
dông hµng triÖu nµy? Ba lùc l−îng chÝnh trÞ chñ yÕu vµ bän gian thÇn. Sù tÝnh to¸n cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn
cña thêi ®¹i hiÖn nay ®· ®−a ra ba lêi gi¶i ®¸p chñ yÕu cho dùa vµo ®©u? Dùa vµo sù c©u kÕt cã thÓ cã ®−îc vÒ thµnh
vÊn ®Ò ®ã. ChÝnh phñ cña bän c¶nh s¸t s¸t nh©n tr¶ lêi: lÊy phÇn cña néi çc s¾p tíi.
tiÒn ë kho¶n vay míi ®Ó kh«ng ®ông ®Õn ng©n s¸ch c¶nh s¸t CÇn ph¶i nh×n th¼ng vµo thùc tÕ. Gi¶ ®¹o ®øc mµ lµm
vµ s¸t nh©n cña chóng t«i. TiÒn còng sÏ do chóng t«i, g×. Ch¬i trß óp më mµ lµm g×? ViÖc cÊp tiÒn ®Ó cøu gióp
nh÷ng ng−êi c¶nh s¸t vµ s¸t nh©n, chi tiªu. Giai cÊp c«ng nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi ®−îc dïng lµm lý do cho viÖc mÆc c¶
nh©n vµ toµn thÓ n«ng d©n gi¸c ngé tr¶ lêi: chÝnh b¶n th©n gi÷a §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ chÝnh phñ cña bän s¸t nh©n,
nh©n d©n gãp tiÒn vµ chÝnh nh©n d©n sö dông tiÒn th«ng qua gi÷a §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ bän gian thÇn. H·y nh−îng
"çc c¬ quan ®éc lËp", thùc sù ®−îc mäi ng−êi bÇu ra, thùc bé chóng t«i, hìi çc ngµi s¸t nh©n, h·y bæ nhiÖm Mu-r«m-
sù kh«ng dÝnh lÝu g× ®Õn bän c¶nh s¸t nh¬ bÈn. CÇn sö txÐp lµm thñ t−íng thay cho Ðc-m«-lèp, ⎯ cßn chóng t«i
dông çc c¬ quan ®éc lËp nµy ®Ó g©y mét phong trµo réng sÏ nh−îng bé çc ngµi vµ cho çc ngµi cã thÓ lµ 15 triÖu,
r·i, cã tÝnh chÊt quÇn chóng, nh»m chuyÓn toµn bé chÝnh thËm chÝ cã thÓ tÊt c¶ lµ 50 triÖu ®Ó cøu gióp nh÷ng ng−êi
quyÒn nhµ n−íc vµ toµn bé "quèc khè" vµo tay nh©n d©n. bÞ ®ãi mµ kh«ng cÇn "m¹o hiÓm" nhê ®Õn "çc c¬ quan ®éc
Bän ®Þa chñ tù do chñ nghÜa vµ bän t− s¶n tù do chñ nghÜa lËp" cña nh©n d©n (m¹o hiÓm ®èi víi çc ngµi, nh÷ng kÎ s¸t
("nh÷ng ®¶ng viªn d©n chñ - lËp hiÕn") tr¶ lêi: chóng t«i nh©n, còng nh− ®èi víi chóng t«i, nh÷ng ®Þa chñ).
302 V. I. Lª-nin Cøu gióp nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi vµ s¸ch l−îc cña §u-ma 303
Nh÷ng sù kiÖn ®ang x¶y ra ë §u-ma ®óng lµ cã mét ý tõ diÔn ®µn §u-ma sÏ vang lªn tiÕng nãi th¼ng tay bãc trÇn
nghÜa nh− thÕ. Bµi b¸o h«m nay cña «ng £-sin trong tê trß ch¬i hai mÆt cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, v¹ch râ tÊt
"Ng«n luËn" cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn còng cã mét ý c¶ nh÷ng "bÝ mËt" cña ng©n s¸ch n−íc Nga cña bän c¶nh s¸t
nghÜa ®óng nh− thÕ, bµi b¸o nµy ®Æc biÖt ®−îc bµi x· luËn s¸t nh©n, ⎯ ng©n s¸ch mµ trong ®ã hµng chôc, hµng tr¨m
cña tê "Ng«n luËn" t¸n ®ång, víi vµi ®iÒu rµo ®ãn nhá, ®· triÖu b¹c bÞ nÐm ra cøu gióp bän ®Þa chñ vµ bän t− b¶n,
chøng minh r»ng §u-ma cÇn cÊp tiÒn cho chÝnh phñ cña bän bÞ nÐm vµo nh÷ng cuéc phiªu l−u qu©n sù, bÞ nÐm ra "gióp"
s¸t nh©n, sau khi "®Æt ra tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn mµ §u-ma cã bän gi¸n ®iÖp vµ bän hiÕn binh, bÞ nÐm ra ®Ó khen th−ëng
thÓ ®Æt ra ®−îc cho viÖc cÊp tiÒn ®ã". tÊt c¶ çc nh©n vËt quyÒn cao chøc träng trong tÊn bi kÞch
T×nh h×nh chÝnh trÞ ®· râ rµng. Mét nhiÖm vô cùc kú M·n-ch©u, bÞ nÐm ra nu«i d−ìng v« sè quan l¹i c−íp bãc
quan träng ®Æt ra tr−íc çc ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi chóng vµ ¸p bøc nh©n d©n. Tõ diÔn ®µn cña §u-ma sÏ vang lªn
ta trong §u-ma. Tr−íc hÕt, hä cÇn ph¶i më mét trËn chiÕn nh÷ng tiÕng nãi tÝnh to¸n kh«ng ph¶i lµ 15 còng kh«ng ph¶i
®Êu toµn diÖn víi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, khi mµ ë §u-ma lµ 50 triÖu b¹c chi phÝ cã h¹i.
ng−êi ta sÏ th¶o luËn b¸o ço cña tiÓu ban ng©n s¸ch vµ Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn chØ muèn nhÑ nhµng
l−¬ng thùc. Hä ph¶i yªu cÇu nhê ®Õn "çc c¬ quan ®éc tr¸ch cø chÝnh phñ. Bän s¸t nh©n tr−íc tiªn vµ ngay c¶ b¶n
lËp" cña nh©n d©n, ph¶i chØ cho n«ng d©n thÊy râ t¹i sao th©n çc ngµi d©n chñ - lËp hiÕn sÏ tr¶ lêi tr−íc §¶ng d©n
nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, trong ®ã cã biÕt bao nhiªu chñ - x· héi vÒ ý ®Þnh cña chóng muèn lµm lu mê toµn bé
lµ ®Þa chñ, l¹i sî nh©n d©n lµ nh÷ng ng−êi cÇn cã toµn bé tÝnh chÊt s©u s¾c cña sù thï h»n gi÷a bän gian thÇn vµ nh©n
ruéng ®Êt mµ kh«ng ph¶i tr¶ mét kho¶n tiÒn chuéc nµo c¶ d©n.
vµ cÇn cã ®Çy ®ñ tù do. Çc ®¹i biÓu ph¶i yªu cÇu biÓu
quyÕt nghÞ quyÕt cña m×nh vÒ vÊn ®Ò nµy, ®Ó t¨ng c−êng ViÕt ngµy 22 th¸ng S¸u
sù ®ång t×nh cña toµn thÓ quÇn chóng lao ®éng ®èi víi ®¶ng (5 th¸ng B¶y) 1906
cña giai cÊp v« s¶n vµ ®Ó tr×nh bµy c«ng khai vµ râ rµng
cho mäi ng−êi thÊy tÊt c¶ sù dao ®éng vµ hÌn nh¸t cña §¨ng ngµy 23 th¸ng S¸u 1906 Theo ®óng b¶n ®¨ng
bän ®Þa chñ tù do chñ nghÜa. trªn b¸o "TiÕng vang", sè 2 trªn b¸o
Thø hai lµ, khi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn b¸c bá
®Ò nghÞ nhê ®Õn çc c¬ quan ®éc lËp th× nh÷ng ng−êi d©n
chñ - x· héi ph¶i më mét trËn chiÕn ®Êu thø hai chèng l¹i
hä trªn tuyÕn c«ng sù sau ®©y cña chóng ta. Ph¶i ®ßi gi¶i
thÝch t¹i sao tiÓu ban (ng©n s¸ch cïng víi l−¬ng thùc) ®·
kh«ng c«ng bè tÊt c¶ nh÷ng chi tiÕt cña nh÷ng cuéc ®µm
ph¸n víi çc ngµi bé tr−ëng Bé néi vô vµ Bé tµi chÝnh hÕt
søc ®¸ng kÝnh. Ph¶i chuÈn bÞ thËt tèt ®Ó phª ph¸n toµn bé
ng©n s¸ch mét çch tØ mØ vµ c−¬ng quyÕt h¬n lµ nh÷ng
ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®· lµm trong tiÓu ban. Lóc bÊy giê
304 Nh÷ng cuéc ®µm ph¸n vÒ néi çc 305
nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña §¶ng d©n
chñ - lËp hiÕn? ChØ cã mét trong hai ®iÒu, th−a çc ngµi:
hoÆc lµ ®¶ng çc ngµi ch−a th¶o luËn chÝnh thøc vÊn ®Ò
®¶ng "sÏ tham gia" néi çc nµo. ThÕ th× ph¶i th¼ng th¾n
nãi ra ®iÒu ®ã. Lóc bÊy giê b¸o "Ng«n luËn" ph¶i nãi kh«ng
ph¶i nh©n danh §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn mµ nh©n danh m×nh
th«i, nghÜa lµ "chóng t«i tin ch¾c r»ng §¶ng d©n chñ - lËp
Nh÷ng cuéc ®µm ph¸n vÒ néi çc
hiÕn sÏ kh«ng tham gia", v.v..
HoÆc lµ ®¶ng çc ngµi ®· chÝnh thøc th¶o luËn vÊn ®Ò
H«m qua chóng t«i ®· th«ng b¸o nh÷ng tin tøc b¸o chÝ nµy. ThÕ th× ph¶i c«ng bè çc biªn b¶n cña cuéc th¶o luËn
vÒ dù kiÕn lËp mét néi çc gåm cã Ðc-m«-lèp, U-ru-xèp, ®ã, v× sù im lÆng cña çc ngµi sÏ chøng tá r»ng çc
Na-b«-cèp, G©y-®en, v.v.1). H«m nay b¸o "Ng«n luËn" viÕt ngµi tiÕn hµnh nh÷ng cuéc ®µm ph¸n bÝ mËt sau l−ng
vÒ b¶n danh s¸ch ®ã nh− sau: "Nh÷ng ng−êi lËp danh s¸ch nh©n d©n.
®· ®−a vµo danh s¸ch ®ã nh÷ng ®¶ng viªn d©n chñ - lËp hiÕn, "H«m nay, ng−êi ta ®· nãi ®Õn mét b¶n danh s¸ch theo
kiÓu râ h¬n", b¸o "Ng«n luËn" cßn viÕt nh− vËy, ®ång thêi
râ rµng lµ viÖc ®ã chØ cã tÝnh çch gi¶ thiÕt; thùc ra, §¶ng
chØ nªu tªn Ðc-m«-lèp, Ti-mi-ri-a-dÐp, G©y-®en, Xta-kh«-
d©n chñ - lËp hiÕn sÏ kh«ng tham gia mét néi çc cã tÝnh
vÝch, tøc lµ chØ nªu tªn çc quan l¹i vµ nh÷ng ®¶ng viªn
chÊt nh− thÕ".
thuéc §¶ng th¸ng M−êi, mµ kh«ng cã tªn nh÷ng ng−êi d©n
Tèt l¾m, çc ngµi d©n chñ - lËp hiÕn ¹! Nh−ng do ®©u
chñ - lËp hiÕn. Nh− vËy, ®· cã çc cuéc ®µm ph¸n. Ng−êi ta
mµ b¸o "Ng«n luËn" l¹i biÕt §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn sÏ kh«ng hái nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ⎯ cã lÏ th«ng qua "®¶ng
tham gia néi çc ®ã? ph¸i gi÷a" trong Héi ®ång nhµ n−íc ⎯ çc ngµi cã tham dù
§éc gi¶ sÏ hái: ®iÒu ®ã lµ thÕ nµo, "do ®©u"? Ph¶i ch¨ng néi çc Êy kh«ng? Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®·
b¸o "Ng«n luËn" lµ c¬ quan ng«n luËn chñ yÕu cña nh÷ng tr¶ lêi: kh«ng, chóng t«i sÏ kh«ng tham dù mét néi çc
ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn? §óng ®Êy. Nh−ng chÝnh chóng nh− thÕ.
t«i muèn l−u ý ®Õn mét ®iÒu lµ: ®èi víi mét ®¶ng nh− §¶ng Cã ®óng thÕ kh«ng, çc ngµi d©n chñ - lËp hiÕn? Cã nh÷ng
d©n chñ - lËp hiÕn, mét ®¶ng cã çc ®¹i héi hîp ph¸p vµ thèng cuéc ®µm ph¸n hay kh«ng? Çc ngµi cã nãi râ çc ®iÒu
trÞ trong §u-ma nhµ n−íc, ®èi víi mét ®¶ng giµu cã, "cã kiÖn cña çc ngµi hay kh«ng? Nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã ph¶i ch¨ng
gi¸o dôc" vµ thuéc ph¸i tù do, mµ ch¬i trß hó tim th× thËt chØ lµ bæ nhiÖm nh÷ng nh©n vËt nµo ®ã lµm bé tr−ëng hay
lµ bÊt lÞch sù, hÕt søc bÊt lÞch sù. Ph¶i ch¨ng ®· ®Õn lóc nãi lµ cßn cã c¶ viÖc tæng ©n x¸, b¶o ®¶m çc quyÒn tù do,
r»ng b¸o "Ng«n luËn" lµ c¬ quan ng«n luËn chÝnh thøc vµ thñ tiªu Héi ®ång nhµ n−íc, t¸n thµnh quyÒn ®Çu phiÕu
chñ yÕu cña ®¶ng ®ã? Ph¶i ch¨ng ®· ®Õn lóc ®em in çc phæ th«ng?
Chõng nµo §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ch−a chÝnh thøc tr¶
_______________________________________ lêi ®Çy ®ñ vµ hoµn toµn ®óng nh÷ng c©u hái nµy, th× chóng
1)
Xem tËp nµy, tr. 292 - 294. ta vÉn kh«ng mÖt mái nh¾c nh©n d©n r»ng: hìi ®ång bµo,
306 V. I. Lª-nin 307
h·y ®Ò phßng ®Êy! Sau l−ng nh©n d©n cã nh÷ng cuéc ®µm
ph¸n "kh«ng chÝnh thøc" cña çc ®¶ng viªn ®¶ng "tù do
nh©n d©n" vÒ viÖc b¸n víi gi¸ ph¶i ch¨ng tù do cña nh©n
d©n.
§iÓm b¸o
(5 th¸ng B¶y) 1906
§ång chÝ N. Ra-khmª-tèp, trong b¸o "TiÕng nãi lao
§¨ng ngµy 23 th¸ng S¸u 1906 Theo ®óng b¶n ®¨ng ®éng"109, lËp luËn vÒ "nh÷ng nhiÖm vô chÝnh trÞ cña §¶ng
trªn b¸o "TiÕng vang", sè 2 trªn b¸o d©n chñ - x· héi Nga". Mét bµi tiÓu phÈm trªn bèn cét b¸o
dµnh ®Ó chøng minh r»ng:
"giai cÊp v« s¶n, mét trong çc giai cÊp ho¹t ®éng ë Nga, tuyÖt ®èi
kh«ng cã lîi g× nÕu bu«ng láng §u-ma: ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ sÏ g¹t m×nh
ra khái danh s¸ch çc lùc l−îng chÝnh trÞ cã søc sèng, ®iÒu ®ã sÏ chØ
dÉn tíi chç giai cÊp v« s¶n cßn xa míi sö dông ®−îc cuéc çch m¹ng
t− s¶n Nga tíi møc tèi ®a mµ nã cã thÓ lîi dông ®−îc".
"ChØ cÇn ®Æt vÊn ®Ò nh− thÕ, ⎯ N. Ra-khmª-tèp tuyªn

bè ⎯ lµ cã thÓ thÊy r»ng kh«ng thÓ cã hai c©u tr¶ lêi cho vÊn ®Ò
®ã". Hoµn toµn ®óng, ®ång chÝ Ra-khmª-tèp ¹, song khèn
thay, ®ã kh«ng ph¶i lµ "®Æt vÊn ®Ò", mµ chØ lµ mét ®iÒu mµ
ng−êi ta ®· nãi nhµm m·i råi.
"VÊn ®Ò" thËt ra ch¼ng bao giê ®−îc ®Æt ra nh− thÕ.
ChÝnh vÊn ®Ò ®· ®−îc ®Æt ra vµ ®ang ®−îc ®Æt ra nh− thÕ
nµo, ⎯ nh− vËy râ rµng ®ång chÝ Ra-khmª-tèp biÕt râ ®iÒu
®ã khi mµ tõ ®o¹n l¶i nh¶i nãi trªn ®ång chÝ hÕt søc ®ét
nhiªn rót ra kÕt luËn sau ®©y:
"Giai cÊp v« s¶n buéc ph¶i ⎯ ®èi víi b¶n th©n m×nh còng nh− ®èi
víi toµn quèc ⎯ ch¼ng nh÷ng kh«ng ®−îc ñng hé th¸i ®é trung lËp
tiªu cùc trong sù nghiÖp ®Êu tranh cña §u-ma chèng chÕ ®é chuyªn chÕ,
mµ cßn ph¶i m¹nh b¹o vµ c−¬ng quyÕt ®øng vÒ phÝa §u-ma trong cuéc
®Êu tranh nµy chèng l¹i chÝnh phñ".
ThÕ lµ "vÊn ®Ò" b¾t ®Çu ë ®©y. Vµ b¶n th©n ®ång chÝ
Ra-khmª-tèp hiÓu ®iÒu ®ã, v× ®ång chÝ thÊy tr−íc r»ng
308 V. I. Lª-nin §iÓm b¸o 309
"b¸o "Ngän ®uèc"* ch¾c ch¾n lµ sÏ cã th¸i ®é hÕt søc hoµi nghi ph¶i "hoÆc lµ bÞ thiªu huû hoÆc lµ hoµ vµo ngän löa chung"?
®èi víi s¸ch l−îc ®ã. B¸o ®ã viÕt: "Çi ph−¬ng ¸n biÖn chøng kh«ng Ph¶i ch¨ng ®ång chÝ Ra-khmª-tèp nghÜ r»ng kh«ng cã lèi
thÓ chª tr¸ch ®−îc lµ "tiÕn hµnh çch m¹ng th«ng qua §u-ma" ®· sai tho¸t thø ba cho ®¶ng ®oµn cña çc ngµi GhÐc-txen-stanh
v× chØ quªn cã mçi mét sù thËt th«ng th−êng vµ tÇm th−êng: sù thËt vµ Na-b«-cèp? Vµ, khi liªn minh víi bän quan liªu "lÞch sù"
®ã lµ ë chç, §u-ma hiÖn t¹i lµ c¬ quan gåm ®a sè lµ nh÷ng phÇn tö t− h¬n, t¹i sao hä kh«ng thÓ thö, ch¼ng h¹n, ph¸ çi "vßng
s¶n sî çch m¹ng, vµ do ®ã, thï ®Þch víi çch m¹ng". Thø lËp luËn ®ã löa cña ¸p lùc çch m¹ng" nµy?
lµ chøng cø tèt nhÊt ®Ó nãi râ r»ng ng−êi d©n chñ - x· héi sÏ kh«ng Ch¼ng h¹n, chóng t«i nghÜ r»ng nÕu lµn sãng çch m¹ng
khi nµo vµ kh«ng bao giê nªn lËp luËn nh− vËy. Ng−êi d©n chñ - x·
®ang d©ng cao lªn mét çch th¾ng lîi còng ®· buéc çc nhµ
héi cÇn ph¶i biÕt r»ng s¸ch l−îc chÝnh trÞ cña giai cÊp v« s¶n ®−îc quyÕt
l·nh ®¹o §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ph¶i ®i tíi mét çi g×
®Þnh kh«ng ph¶i bëi t©m tr¹ng cña çc nhãm x· héi kh¸c, mµ bëi
qu¸ tr×nh lÞch sö kh¸ch quan buéc çc nhãm nµy ph¶i cã nh÷ng hµnh ®Êy, th× chÝnh lµ ®i tíi lèi tho¸t thø ba ®ã, tøc lµ thËt
®éng nhÊt ®Þnh. Ng−êi d©n chñ - x· héi cÇn ph¶i biÕt vµ ph¶i chó ý xem sù ®i tíi c©u kÕt víi bän quan liªu.
nh÷ng giai cÊp mµ m×nh cã quan hÖ sÏ ph¶i lµm g×? Khi ®Æt vÊn ®Ò nh− "§¶ng tù do nh©n d©n", d−íi h×nh thøc hiÖn nay cña nã,
vËy, ng−êi d©n chñ - x· héi tin ch¾c nh− sau: khi biÓu thÞ tinh thÇn cã thÓ "bÞ thiªu huû" trong sù nghiÖp nµy, ®ã lµ ®iÒu hoµn
s½n sµng ñng hé §u-ma theo lèi çch m¹ng, chèng chÕ ®é Nga hoµng, toµn cã thÓ x¶y ra, nh−ng ®Õn khi nµo th× ®ång chÝ Ra-khmª-
th× giai cÊp v« s¶n do ®ã buéc §u-ma ph¶i cã tÝnh tÝch cùc çch m¹ng tèp vµ bÌ b¹n, rót cuéc míi hiÓu r»ng tÊt c¶ sù rïm beng
cao h¬n. ChØ cã qu¸ non nít vÒ chÝnh trÞ míi kh«ng hiÓu ®−îc çi vÒ tù do nh©n d©n chØ lµ çi bÖ ®Ó cho nh÷ng ng−êi d©n chñ -
"ch©n lý" ®¬n gi¶n ®ã". lËp hiÕn leo lªn çc ghÕ bé tr−ëng, chø tuyÖt nhiªn kh«ng
LËp luËn l¹ lïng sao! Theo ®ång chÝ Ra-khmª-tèp th× ph¶i lµ çi bÖ ®Ó dÉn tíi "cuéc ®Êu tranh chèng chÕ ®é Nga
thËm chÝ nÕu nh− giai cÊp t− s¶n n−íc ta cã khuynh h−íng hoµng" mµ ®ång chÝ Ra-khmª-tèp vµ bÌ b¹n ®ang ra søc, mµ
ph¶n çch m¹ng ®i n÷a, ng−êi ta vÉn cã thÓ buéc nã trë kh«ng cã kÕt qu¶, buéc chóng ph¶i tiÕn hµnh. V¶ l¹i, nãi
thµnh çch m¹ng. chung, çc chñ nh©n §u-ma, trong lóc nµy, cßn lµ trung −¬ng
§Ó lµm viÖc ®ã, d−êng nh− cÇn ph¶i "®em vßng löa cña d©n chñ - lËp hiÕn; çc ®ång chÝ l¹i muèn ®em "vßng löa
¸p lùc çch m¹ng mµ v©y quanh §u-ma". Khi ®ã "vÊn ®Ò" sau cña ¸p lùc çch m¹ng mµ v©y quanh" çi §u-ma ®ã. Nh− vËy
®©y sÏ ®−îc ®Æt ra cho §u-ma: "hoÆc lµ bÞ thiªu huû hoÆc tèt l¾m, nhÊt ®Þnh çi ®ã lµ quan träng vµ cÇn thiÕt. Nh−ng
lµ hßa vµo ngän löa chung", "vÊn ®Ò sèng hoÆc lµ chÕt": ®ång thêi cã nªn kiªn tr× b¸o tr−íc cho nh÷ng "ng−êi tÊn
Chóng t«i rÊt lo cho ®ång chÝ Ra-khmª-tèp; e r»ng ®ång c«ng" biÕt r»ng ¸p lùc cña hä sÏ ®−a ®Õn kÕt qu¶ kh«ng thÓ
chÝ Plª-kha-nèp sÏ chÕ giÔu ®ång chÝ Êy vÒ çch "®Æt vÊn ®Ò" tr¸nh ®−îc lµ... ®Èy çc chñ nh©n §u-ma hiÖn nay vµo tay
bän quan liªu? Nªn ch¨ng, ®ång chÝ Ra-khmª-tèp?
mét çch siªu h×nh, vµ vÒ sù bÊt lùc trong viÖc ®Æt vÊn ®Ò
chÝnh trÞ hÕt søc quan träng mét çch biÖn chøng. ThËt
thÕ, nh÷ng ng−êi tr−íc kia lµ men-sª-vÝch vµ ®ång chÝ Plª-kha- (5 th¸ng B¶y) 1906
nèp ®· nhiÒu lÇn chèng l¹i çi lèi "hoÆc lµ... hoÆc lµ"
nh− vËy trong çc vÊn ®Ò chÝnh trÞ. T¹i sao cø nhÊt ®Þnh §¨ng ngµy 23 th¸ng S¸u 1906 Theo ®óng b¶n ®¨ng
trªn b¸o "TiÕng vang", sè 2 trªn b¸o
* C¬ quan ng«n luËn d©n chñ - x· héi ë M¸t-xc¬-va, hiÖn thêi bÞ
chÝnh phñ ®ãng cöa110.
310 Ai t¸n thµnh liªn minh víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn? 311
Sai lÇm c¨n b¶n cña nh÷ng ng−êi c¬ héi chñ nghÜa trong
§¶ng d©n chñ - x· héi lµ kh«ng hiÓu thÕ nµo lµ th¾ng lîi
quyÕt ®Þnh cña çch m¹ng t− s¶n. Còng nh− tÊt c¶ bän c¬
héi chñ nghÜa ®¸nh gi¸ thÊp häc thuyÕt m¸c-xÝt çch m¹ng vµ
ai t¸n thµnh liªn minh víi vai trß cña giai cÊp v« s¶n, víi tÝnh çch lµ ®éi tiÒn phong,
nh÷ng ng−êi c¬ héi chñ nghÜa ë n−íc Nga chóng ta lu«n
nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn? lu«n ®i chÖnh vµo t− t−ëng sai lÇm cho r»ng h×nh nh− giai
cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa tÊt nhiªn sÏ lµ "chñ nh©n" cña
çch m¹ng t− s¶n. Hä hoµn toµn kh«ng hiÓu vai trß lÞch sö
§«i khi cã nh÷ng nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ cã kinh nghiÖm
dï lµ cña Héi nghÞ quèc −íc ch¼ng h¹n, víi t− çch lµ nÒn
vµ thËn träng hiÓu râ tr¸ch nhiÖm lín lao vÒ mäi hµnh ®éng chuyªn chÝnh cña çc tÇng líp x· héi bªn d−íi thuéc giai
chÝnh trÞ ®«i chót quan träng, ph¸i nh÷ng chiÕn binh trÎ cÊp v« s¶n vµ giai cÊp tiÓu t− s¶n trong cuéc §¹i çch m¹ng
vµ thiÕu thËn träng ®i lªn phÝa tr−íc, nh− thÓ lµm c«ng Ph¸p. Hä hoµn toµn kh«ng hiÓu t− t−ëng vÒ nÒn chuyªn chÝnh
t¸c dß xÐt. "ViÖc nµy kh«ng cÇn kÎ th«ng minh", çc nhµ cña giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n víi tÝnh çch lµ chç dùa x·
ho¹t ®éng ®ã tù b¶o m×nh thÕ, ®ång thêi ®Ó çc chµng trai héi duy nhÊt cã thÓ cã ®−îc cho çch m¹ng t− s¶n Nga th¾ng
nãi lé nh÷ng ®iÒu kh«ng ®©u vµo ®©u ®Ó th¨m dß. lîi hoµn toµn.
§ång chÝ N. Ra-khmª-tèp, trong b¸o "TiÕng nãi lao ®éng", Thùc chÊt cña chñ nghÜa c¬ héi lµ hy sinh nh÷ng lîi
g©y ra çi Ên t−îng vÒ chÝnh chµng trai nãi trªn ®ang lµm Ých bÒn v÷ng vµ l©u dµi cña giai cÊp v« s¶n cho nh÷ng lîi
nhiÖm vô ®· giao phã cho anh ta. Vµ chÝnh v× thÕ bµi b¸o Ých hµo nho¸ng bÒ ngoµi vµ chèc l¸t cña nã. Trong thêi ®¹i
hoµn toµn kh«ng nghiªm tóc nh− bµi cña ®ång chÝ Ra-khmª- çch m¹ng t− s¶n, ng−êi c¬ héi chñ nghÜa d©n chñ - x· héi
tèp ⎯ chóng ta ®· c−êi bµi b¸o ®ã ngay tõ h«m qua1) ⎯ vÒ quªn mÊt vai trß cña çnh çch m¹ng trong ph¸i d©n chñ t−
mét ph−¬ng diÖn nhÊt ®Þnh, cã mét ý nghÜa chÝnh trÞ râ rÖt. s¶n vµ b¸i phôc mét çch n« lÖ tr−íc nh÷ng th¾ng lîi cña
NÕu mét c¬ quan ng«n luËn cã ¶nh h−ëng cña nh÷ng ng−êi çnh kh«ng çch m¹ng còng trong ph¸i d©n chñ t− s¶n ®ã.
Hä kh«ng chó ý ®Õn sù kh¸c nhau c¨n b¶n gi÷a ph¸i t− s¶n
d©n chñ - x· héi çnh h÷u chóng ta nh− tê "TiÕng nãi lao
qu©n chñ - tù do chñ nghÜa (§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, §¶ng c¶i
®éng" ®· ®¨ng, kh«ng cã mét lêi rµo ®ãn tr−íc nµo cña ban
çch d©n chñ111, v.v.) vµ ph¸i d©n chñ çch m¹ng, ®Æc
biªn tËp, nh÷ng bµi b¸o kªu gäi §¶ng d©n chñ - x· héi liªn
biÖt lµ ph¸i d©n chñ t− s¶n n«ng d©n. Chóng ta ®· hµng
minh víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, ⎯ th× cã nghÜa lµ tr¨m, nÕu kh«ng ph¶i lµ hµng ngh×n lÇn chØ cho çc ®ång
®¶ng chóng ta ®ang èm nÆng. Dï nh÷ng ng−êi thËn träng, chÝ çnh h÷u chóng ta thÊy sù kh¸c nhau ®ã. Trong b¶n dù
cã kinh nghiÖm vµ kh«n khÐo cã che giÊu nh÷ng triÖu chøng th¶o nghÞ quyÕt b«n-sª-vÝch ®−a ra ®¹i héi1), ®· chØ rÊt
cña bÖnh ®ã thÕ nµo ch¨ng n÷a th× bÖnh vÉn lé ra. Lµm râ r»ng giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa cè g¾ng, kh«ng
thinh kh«ng nãi ®Õn nã sÏ lµ mét träng téi.
_______________________________________
_______________________________________ 1)
1)
Xem tËp nµy, tr. 307 - 309. t. 12, tr. 273 - 275.
312 V. I. Lª-nin
ph¶i ngÉu nhiªn mµ v× lîi Ých c¨n b¶n cña nã, c©u kÕt víi
chÝnh quyÒn cò, nã ng¶ nghiªng gi÷a çch m¹ng vµ ph¶n
®éng, nã sî nh©n d©n, sî nh÷ng ho¹t ®éng cña nh©n d©n
ph¸t triÓn mét çch tù do vµ vÒ mäi mÆt. Chóng ta ®· nãi, cÇn
lîi dông nh÷ng tiÕng nãi d©n chñ cña giai cÊp t− s¶n ®ã,
lîi dông nh÷ng hµnh ®éng rôt rÌ cña nã, nh−ng kh«ng mét
phót nµo quªn nh÷ng khuynh h−íng "tho¶ hiÖp" vµ ph¶n tr¾c
cña nã. Ng−îc l¹i, do hoµn c¶nh kh¸ch quan cña quÇn chóng
n«ng d©n, ph¸i d©n chñ n«ng d©n buéc ph¶i cã hµnh ®éng
çch m¹ng, mÆc dï trong ®éi ngò cña hä ch−a cã sù gi¸c
ngé hoµn toµn. Nh÷ng lîi Ých c¨n b¶n cña ph¸i d©n chñ t−
s¶n ®ã trong thêi gian hiÖn t¹i, kh«ng ®Èy hä ®i tíi c©u kÕt,
mµ buéc hä ph¶i ®Êu tranh kiªn quyÕt chèng chÝnh quyÒn cò.
§Ó khái hy sinh nh÷ng lîi Ých c¨n b¶n cña giai cÊp v« s¶n
trong cuéc çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n, cÇn ph¶i ph©n biÖt
râ rµng ph¸i d©n chñ t− s¶n tù do chñ nghÜa hay "d©n
chñ - lËp hiÕn" vµ ph¸i d©n chñ t− s¶n n«ng d©n hay
çch m¹ng.
ChÝnh ®ã lµ ®iÒu mµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi c¬
héi chñ nghÜa kh«ng muèn hiÓu. ThÕ nh−ng çc sù kiÖn ®·
x¸c nhËn vµ tiÕp tôc x¸c nhËn rµnh rµnh r»ng sù ph©n chia
cña chóng ta lµ ®óng ®¾n. Vµ trong §u-ma còng h×nh thµnh
ph¸i d©n chñ n«ng d©n lµ ph¸i buéc ph¶i nhÝch l¹i gÇn
çch m¹ng vµ muèn tho¸t khái çi ¸ch cña bän d©n chñ -
lËp hiÕn. §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ §¶ng th¸ng M−êi
chèng l¹i Nhãm lao ®éng vµ §¶ng d©n chñ - x· héi ⎯
®Êy lµ mét sù tËp hîp ®· h×nh thµnh c¶ trªn vÊn ®Ò
çc uû ban ruéng ®Êt ®Þa ph−¬ng ®−îc bÇu ra lÉn trªn
vÊn ®Ò nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn "h¹n chÕ" tù do
héi häp.
Çc ®ång chÝ çnh h÷u trong §¶ng d©n chñ - x· héi kh«ng Trang ®Çu b¸o "TiÕng vang", sè 3, ngµy 24 th¸ng S¸u 1906,
muèn biÕt sù thËt ®ã. BÞ mª hoÆc bëi t×nh thÕ hiÖn t¹i, hä víi bµi x· luËn cña V. I. Lª-nin "Ai t¸n thµnh liªn minh
cã thiªn h−íng ®ång nhÊt c¶ ®¶ng ®ang thèng trÞ trong §u- víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn?"
ma, tøc lµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn víi ph¸i d©n chñ t− s¶n ¶nh thu nhá
Ai t¸n thµnh liªn minh víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn? 315
nãi chung. N. Ra-khmª-tèp l¹i r¬i mét çch ®Æc biÖt ng©y th¬
vµo sai lÇm cò ®ã cña ph¸i men-sª-vÝch. Nh−ng còng vµo lóc
mµ nh÷ng "anh giµ ®êi" kh«n khÐo tr¸nh nh÷ng kÕt luËn
kh«ng thÝch thó rót ra tõ nh÷ng tiÒn ®Ò kh«ng ®óng, th×
nh÷ng anh m¨ng s÷a l¹i nãi ba hoa vµ nãi lé ra. NÕu §¶ng
d©n chñ - lËp hiÕn thËt sù lµ ph¸i d©n chñ t− s¶n nãi chung
(chø kh«ng ph¶i chØ lµ nh÷ng tÇng líp xÊu xa nhÊt, h¬n n÷a
l¹i lµ th−îng l−u vµ Ýt ái thuéc giai cÊp t− s¶n) th× tù nhiªn
lµ sù liªn minh chiÕn ®Êu ⎯ cÇn thiÕt ®èi víi giai cÊp v« s¶n ⎯
víi ph¸i d©n chñ t− s¶n ph¶i lµ sù liªn minh víi §¶ng d©n
chñ - lËp hiÕn. Giai cÊp v« s¶n cã thÓ vµ ph¶i lµ ng−êi chiÕn
sÜ tiªn phong ®Êu tranh cho th¾ng lîi cña çch m¹ng t− s¶n,
®ång thêi nghiªm kh¾c gi÷ v÷ng tÝnh ®éc lËp giai cÊp cña
m×nh. Song kh«ng cã ph¸i d©n chñ t− s¶n th× giai cÊp v«
s¶n kh«ng thÓ tiÕn hµnh cuéc çch m¹ng nµy ®Õn cïng ®−îc.
VËy "®i riªng rÏ, cïng nhau ®¸nh" víi ai ®©y? víi ph¸i d©n
chñ tù do hay ph¸i d©n chñ n«ng d©n?
Ra-khmª-tèp thá thÎ r»ng: víi ph¸i tù do, víi §¶ng
d©n chñ - lËp hiÕn. ë ®©y cã g× ph¶i suy nghÜ? §¶ng d©n
chñ - lËp hiÕn ë trªn cao, hä cã tiÕng t¨m h¬n, hä tréi lªn
vµ ¨n to nãi lín! Víi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, dÜ nhiªn
lµ víi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn! Ra-khmª-tèp tuyªn bè: "Khi
vÊp ph¶i th¸i ®é ¸c c¶m v« c¨n cø th× §¶ng d©n chñ - lËp
hiÕn dÔ dao ®éng vµ do dù h¬n nhiÒu so víi khi ng−êi ta
t×m ®Õn hä víi ý muèn liªn minh chÝnh trÞ... Dïng ¸p lùc
cña d− luËn x· héi ®èi víi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn (göi
tíi §u-ma nh÷ng nghÞ quyÕt, nh÷ng khuyÕn ço, nh÷ng thØnh
cÇu, nh÷ng yªu s¸ch; tæ chøc çc cuéc häp ph¶n ®èi, nh÷ng
cuéc ®µm ph¸n gi÷a nhãm c«ng nh©n vµ §¶ng d©n chñ - lËp
hiÕn) cã thÓ cã t¸c dông m¹nh h¬n nhiÒu so víi viÖc lµm
om sßm, nãi gay g¾t mét çch ngu xuÈn vµ do ®ã v« Ých".
(Ch÷ ng¶ lµ do chóng t«i).
§Êy lµ kÕt luËn hoµn chØnh, víi kÕt luËn nµy Ra-khmª-
tèp hoµn toµn ®¸ng ®−îc cÊp b¶ng danh dù kÌm dßng ch÷ ®Ò:
316 V. I. Lª-nin Ai t¸n thµnh liªn minh víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn? 317
"cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch biÕt ¬n". Liªn minh chÝnh trÞ §¶ng th¸ng M−êi. ThÕ mµ çc ngµi Ra-khmª-tèp Êy cßn nãi,
víi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, ®µm ph¸n gi÷a §¶ng d©n chñ - víi mét vÎ quan träng, ®Õn viÖc çch m¹ng ho¸ §u-ma, trong
x· héi víi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ⎯ khÈu hiÖu ®ã râ rµng khi trªn thùc tÕ ®· gióp bän d©n chñ - lËp hiÕn tÇm th−êng
vµ chÝnh x¸c biÕt bao! Chóng ta chØ cßn ph¶i ch¨m lo phæ ho¸ §u-ma ®ã!
biÕn réng r·i h¬n n÷a khÈu hiÖu men-sª-vÝch nµy trong ®¶ng c«ng Th−a çc ngµi, h·y nhí l¹i ®iÒu nµy: liªn minh víi nh÷ng
nh©n, vµ ®Æt tr−íc c«ng nh©n c©u hái: ai t¸n thµnh liªn ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, ®µm ph¸n víi hä lµ biÖn ph¸p
minh víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn? ⎯ Ai ®· biÕt giai tåi nhÊt ®Ó g©y søc Ðp víi hä. Trªn thùc tÕ, sÏ kh«ng
cÊp v« s¶n mét chót th× sÏ kh«ng hoµi nghi vÒ c©u tr¶ lêi ph¶i lµ §¶ng d©n chñ - x· héi g©y søc Ðp víi hä, mµ lµm
sÏ nh− thÕ nµo. suy yÕu cuéc ®Êu tranh ®éc lËp cña §¶ng d©n chñ - x· héi.
Còng vÉn trong sè b¸o "TiÕng nãi lao ®éng" ®ã ng−êi ChÝnh ng−êi nµo th¼ng tay v¹ch trÇn mçi hµnh ®éng sai lÇm
ta thÊy cã lêi c¶nh ço ®óng vÒ thùc chÊt cña Ban chÊp hµnh cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, th× míi lµ ng−êi çch
trung −¬ng cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ph¶n m¹ng ho¸ §u-ma vµ "g©y søc Ðp" víi §¶ng d©n chñ - lËp
®èi sù hîp nhÊt gi÷a §¶ng d©n chñ - x· héi víi ph¸i lao hiÕn. Tõ chèi kh«ng ñng hé ⎯ tõ chèi do nh÷ng hµnh ®éng
®éng. Nh−ng tê "TiÕng nãi lao ®éng" ®· lµm h¹i Ban chÊp sai lÇm ®ã ⎯ sÏ g©y søc Ðp víi §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn
hµnh trung −¬ng cña ®¶ng ta, khi biÕn lêi c¶nh ço Êy thµnh m¹nh h¬n rÊt nhiÒu so víi viÖc ®µm ph¸n víi nh÷ng ng−êi
çi b×nh phong che chë viÖc tuyªn truyÒn cho sù liªn minh d©n chñ - lËp hiÕn ®Ó ñng hé hä. Nhãm c«ng nh©n ®· tõ chèi
gi÷a §¶ng d©n chñ - x· héi víi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn! kh«ng biÓu quyÕt t¸n thµnh b¶n ®¸p tõ: nh÷ng ng−êi
Kh«ng g× cã thÓ lµm tæn th−¬ng §¶ng d©n chñ - x· héi d©n chñ - lËp hiÕn ®· c¾t xÐn b¶n ®ã. Nhãm c«ng nh©n ®·
h¬n lµ çi hµnh vi ®ã: g¾n lêi tuyªn bè ⎯ chóng t«i nh¾c tõ chèi kh«ng ñng hé §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Nh− thÕ hä
l¹i, mét lêi tuyªn bè ®óng vÒ thùc chÊt, ⎯ ph¶n ®èi sù ®· lµm th−¬ng tæn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn tr−íc m¾t nh©n
hîp nhÊt gi÷a §¶ng d©n chñ - x· héi vµ giai cÊp t− s¶n d©n vµ, vÒ tinh thÇn, ®· chuyÓn träng t©m chó ý cña nh©n
çch m¹ng, víi viÖc tuyªn truyÒn cho sù liªn minh gi÷a d©n tõ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn sang h¹t nh©n "ph¸i t¶"
§¶ng d©n chñ - x· héi vµ giai cÊp t− s¶n c¬ héi chñ trong §u-ma. Th¼ng tay lªn ¸n tÝnh chÊt nöa vêi cña §u-ma
nghÜa! d©n chñ - lËp hiÕn, nh− vËy lµ chóng ta lµm çch m¹ng ho¸
Vµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch cña chóng ta ®· chän lóc nµo §u-ma vµ ⎯ ®iÒu quan träng h¬n n÷a ⎯ çch m¹ng ho¸ c¶
®Ó tuyªn truyÒn cho sù liªn minh ®ã? Lóc mµ liªn minh gi÷a nh©n d©n hiÖn cßn tin t−ëng vµo §u-ma. ChÝnh b»ng çch
giai cÊp t− s¶n çch m¹ng vµ giai cÊp t− s¶n c¬ héi chñ ®ã, chóng ta kªu gäi lËt ®æ ¸ch cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn,
nghÜa, liªn minh gi÷a ph¸i lao ®éng vµ §¶ng d©n chñ - lËp kªu gäi hµnh ®éng dòng c¶m h¬n, kiªn quyÕt h¬n, triÖt
hiÕn bÞ tan vì. Kh«ng cÇn ph¶i nãi còng thÊy râ N.Ra-khmª- ®Ó h¬n. ChÝnh b»ng çch ®ã, chóng ta chia rÏ §¶ng d©n
tèp hiÒn lµnh cña chóng ta ®· hµnh ®éng ®óng lóc. ChÝnh lµ chñ - lËp hiÕn, lµm cho hµng ngò cña hä nghiªng ng¶ bëi
vµo lóc mµ ⎯ kh«ng ph¶i kh«ng cã sù gióp ®ì cña §¶ng d©n cuéc tÊn c«ng chung cña §¶ng d©n chñ - x· héi vµ ph¸i
chñ - x· héi, ⎯ ph¸i lao ®éng b¾t ®Çu t¸ch khái §¶ng d©n lao ®éng.
chñ - lËp hiÕn, lËt ®æ ¸ch cña hä, bá phiÕu ph¶n ®èi hä, Chóng ta ®ang chÊp hµnh chÝnh s¸ch cña giai cÊp v«
®oµn kÕt chèng l¹i "liªn minh" cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ s¶n, víi t− çch lµ chiÕn sÜ tiÒn phong trong çch m¹ng,
318 V. I. Lª-nin 319
chø kh«ng ph¶i lµ kÎ theo ®u«i nh÷ng tÇng líp trªn nhót
nh¸t nhÊt vµ th¶m h¹i nhÊt cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ
nghÜa.

(6 th¸ng B¶y) 1906
§u-ma d©n chñ - lËp hiÕn
§¨ng ngµy 24 th¸ng S¸u 1906 Theo ®óng b¶n ®¨ng ®· cÊp tiÒn cho chÝnh phñ
cña bän s¸t nh©n
§iÒu ®ã tÊt ph¶i x¶y ra vµ ®· x¶y ra. Tõ h«m qua mét
phÇn nhá ng©n s¸ch cña chÝnh phñ chuyªn chÕ cña bän s¸t
nh©n ®· ®−îc nh÷ng ng−êi ®¹i diÖn cña "nh©n d©n", xin
cho phÐp gäi nh− vËy, phª chuÈn. Mét çch ng«n Ph¸p ®·
nãi: v¹n sù khëi ®Çu nan. Trong tiÕng Nga, ng−êi ta nãi:
chÐn r−îu ®Çu khã nuèt tr«i, chÐn thø hai cßn h¬i cay
miÖng, nh÷ng chÐn sau chØ uèng mét h¬i lµ hÕt. Nh÷ng
ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®· uèng c¹n cèc r−îu ®Çu tiªn cïng
víi bän chuyªn chÕ.
Chóng ta h·y kÓ l¹i ngän ngµnh qu¸ tr×nh diÔn biÕn cña
sù kiÖn lÞch sö nµy. Çc bé tr−ëng Bé néi vô vµ Bé tµi
chÝnh ®· ®Ò nghÞ §u-ma cÊp 50 triÖu róp ®Ó cøu gióp nh÷ng
ng−êi bÞ ®ãi. "ChiÓu theo luËt ph¸p", nÕu kh«ng cã quyÕt
®Þnh cña §u-ma th× çc bé tr−ëng sÏ kh«ng thÓ nµo nhËn
®−îc sè tiÒn nµy, sÏ kh«ng thÓ n¾m ®−îc cuéc vËn ®éng vÒ
l−¬ng thùc. VÒ vÊn ®Ò ai sÏ l·nh ®¹o cuéc vËn ®éng ®ã, çc
bé tr−ëng ®· kh«ng hái §u-ma: v× "chiÓu theo luËt ph¸p",
viÖc ®ã vèn do chÝnh phñ cña bän s¸t nh©n n¾m. VÒ vÊn ®Ò
lÊy tiÒn ë ®©u, çc bé tr−ëng còng kh«ng ®Ò cËp ®Õn trong
®Ò nghÞ cña m×nh, hä chØ nãi: "giao cho «ng bé tr−ëng Bé
tµi chÝnh t×m kiÕm" th«i. ChØ cã trong tiÓu ban, çc bé tr−ëng
míi ®−a ra chÝnh viÖc tæ chøc c«ng tr¸i lµ ph−¬ng ph¸p
kiÕm tiÒn. Vµ h«m qua, t¹i mét phiªn häp ë §u-ma, «ng bé
tr−ëng Bé tµi chÝnh ®· tuyªn bè th¼ng: "QuyÒn h¹n cña §u-
320 V. I. Lª-nin §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn ®· cÊp tiÒn cho chÝnh phñ cña bän s¸t nh©n 321
ma nhµ n−íc lµ ë chç trao toµn quyÒn t×m çc nguån tiÒn, lµm chøng ë d−íi lÖnh xuÊt tiÒn. Bän c¶nh s¸t ®· ®ßi hái.
nh−ng h×nh thøc t×m (chóng t«i trÝch dÉn theo b¸o "Ng«n §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn ®· ký. Bän c¶nh s¸t chØ cÇn cã
luËn" vµ kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ lêi v¨n) l¹i do cÊp cao ®iÒu ®ã. Nh÷ng ng−êi lµm chøng cã c·i l¹i ®«i chót, th×
nhÊt quyÕt ®Þnh". Nh− vËy ®èi víi çc bé tr−ëng ®iÒu thËt ®iÒu ®ã kh«ng ®¸ng kÓ.
sù cÇn thiÕt lµ ph¶i cã ®−îc mét lÖnh xuÊt tiÒn nãi chung ChÝnh §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn ®· ®ãng vai trß nh÷ng
cña §u-ma; cßn vÒ çc nguån tiÒn th× hä Ýt quan t©m h¬n. ng−êi lµm chøng cho bän c¶nh s¸t. Nh÷ng ®¹i biÓu d©n chñ -
LËp tøc trong §u-ma, ng−êi ta ®Ò ra hai çch chñ yÕu x· héi ®· gi÷ mét lËp tr−êng hoµn toµn kh¸c, ®óng ®¾n.
®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò mµ chóng t«i ®· nªu ra ngµy h«m kia1). Nh÷ng lêi ph¸t biÓu cña hä ®óng theo tinh thÇn mµ chóng
§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn tuyªn bè ñng hé lÖnh xuÊt 15 triÖu t«i ®· nªu ra ngµy h«m kia. §ång chÝ Ra-mi-svi-li ®· nãi rÊt
róp vµ yªu cÇu ph¶i b¸o ço viÖc sö dông sè tiÒn ®ã, vµ lÊy tuyÖt: "Th−a çc ngµi, t«i nãi r»ng nÕu chóng ta nh¶ ra dï
sè tiÒn nµy ë kho¶n "tiÕt kiÖm dù trï" trong ng©n s¸ch n¨m chØ mét c«-pÕch cho chÝnh phñ th× ®ång c«-pÕch ®ã sÏ kh«ng
1906. ChØ cã thÕ th«i. Vµ «ng bé tr−ëng Bé tµi chÝnh ®· bao giê ®Õn tay nh©n d©n". Vµ trong nghÞ quyÕt cña m×nh,
th¶n nhiªn tr¶ lêi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn: "nÕu nh− nghÞ quyÕt mµ chóng t«i ®· ®¨ng h«m qua, nh÷ng ng−êi d©n
§u-ma nhµ n−íc biÓu quyÕt cÊp 15 triÖu róp, th× Bé tµi chñ - x· héi ®· tuyªn bè hoµn toµn ®óng r»ng cÊp tiÒn cho
chÝnh sÏ cÊp, nh−ng sÏ kh«ng lÊy sè tiÒn ®ã trong kho¶n
mét chÝnh phñ chuyªn chÕ lµ ®iÒu kh«ng thÓ dung thø ®−îc,
tiÕt kiÖm, mµ lÊy trong çc kho¶n chi phÝ ®· ®−îc b¶o ®¶m
r»ng §u-ma nhµ n−íc ph¶i thµnh lËp mét uû ban l−¬ng thùc
kh¸c". Sau khi ®· thùc hiÖn kho¶n chi nµy, «ng bé tr−ëng
cña m×nh, ph¶i cö nh÷ng thµnh viªn cña m×nh ®Õn tËn çc
"l¹i sÏ ®Õn §u-ma nhµ n−íc vµ nãi: çc «ng ®· buéc chóng
®Þa ph−¬ng, ph¶i l«i kÐo "çc tæ chøc x· héi ®éc lËp".
t«i chi mét kho¶n tiÒn mµ chóng t«i kh«ng biÕt t×m ®©u ra
Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®· biÕn quyÕt nghÞ cña m×nh
kho¶n d− ®Ó chi".
thµnh lêi kªu gäi çch m¹ng göi nh©n d©n, kÞch liÖt c«ng
Nh− vËy, vÊn ®Ò ®· qu¸ râ rµng. ¤ng bé tr−ëng ®· th¼ng
kÝch chÝnh phñ lµ "thñ ph¹m thËt sù cña n¹n ®ãi", kÎ biÓn
tay nh¹o b¸ng §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn: chóng t«i sÏ lîi
thñ tiÒn cña nh©n d©n, nÐm tiÒn ®ã vµo mét cuéc chiÕn
dông quyÕt ®Þnh cho phÐp lÊy 15 triÖu róp, nh−ng quyÕt ®Þnh
tranh chèng l¹i nh©n d©n. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®·
cña çc «ng vÒ kho¶n "tiÕt kiÖm" lµ nh÷ng lêi trèng rçng. ¤ng
yªu cÇu b·i bá nh÷ng mãn chi cho hiÕn binh, c¶nh s¸t chÝnh
ta kh«ng ngÇn ng¹i tuyªn bè r»ng sÏ kh«ng cã çc kho¶n
trÞ, vÖ binh, v. v., ®· yªu cÇu gi¶m bít tiÒn l−¬ng vµ tiÒn
tiÕt kiÖm. ¤ng ta kh«ng ng¹i ngïng tuyªn bè r»ng: «ng ®ång
trî cÊp cho bän quyÒn cao chøc träng ¨n b¸m vµ kiÓm tra
ý nhËn sè tiÒn theo lÖnh xuÊt cña §u-ma, cßn ®èi víi nh÷ng
tiÒn b¹c hiÖn cã vµ tµi kho¶n cña quèc khè. Hä còng yªu
lêi khuyªn cña §u-ma vÒ kho¶n "tiÕt kiÖm" th× «ng cãc cÇn.
cÇu rÊt chÝnh ®¸ng lµ dïng sè thu nhËp tõ çc tµi s¶n cña
Trªn thùc tÕ, §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn ®· ®ãng vai trß
nhµ vua, cña hoµng téc, cña gi¸o héi vµ nhµ tu ®Ó cøu gióp
g×? Vai trß nh÷ng ng−êi lµm chøng ®−îc bän c¶nh s¸t triÖu
nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®· th¼ng
tËp nh»m t¸n thµnh viÖc chóng chi tiªu tiÒn ¨n c¾p cña nh©n
tay tè ço toµn bé chÝnh quyÒn cò vµ tÊt c¶ çc c¬ quan cña
d©n. "LuËt ph¸p" ®ßi hái ph¶i cã ch÷ ký cña nh÷ng ng−êi
nã nãi chung, ®ång thêi ®· chØ trÝch toµn bé ng©n s¸ch.
_______________________________________ Cuéc bá phiÕu th× nh− thÕ nµo? DÜ nhiªn lµ nh÷ng ng−êi
1)
Xem tËp nµy, tr. 298 - 303. d©n chñ - lËp hiÕn ®· th¾ng. Theo nh÷ng lêi chøng nhÊt trÝ
322 V. I. Lª-nin §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn ®· cÊp tiÒn cho chÝnh phñ cña bän s¸t nh©n 323
cña hµng lo¹t tê b¸o th× ph¸i lao ®éng ®· bá phiÕu ñng hé Vµ t¹i sao b¶n th©n §u-ma nhµ n−íc l¹i kh«ng thÓ ®¶m
nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi (tiÕc thay, kh«ng tiÕn hµnh nhiÖm lÊy viÖc nµy?
®Çu phiÕu cã ghi tªn). L¹i mét lÇn n÷a, sù ph©n nhãm chÝnh Bän G©y-®en, C«-cèp-txèp, Mi-li-u-cèp vµ ngay c¶ ph¸i
trÞ ®−îc x¸c ®Þnh râ. §¶ng th¸ng M−êi vµ §¶ng d©n chñ - BÐc-stanh trong b¸o "§êi sèng chóng ta" ®Òu ®ång thanh la
lËp hiÕn chñ tr−¬ng c©u kÕt víi chÝnh quyÒn cò. §¶ng d©n lín: ®ã lµ ®iÒu kh«ng t−ëng, ®ã lµ ®iÒu kh«ng thÓ thùc hiÖn
chñ - x· héi vµ ph¸i lao ®éng th× c−¬ng quyÕt chèng l¹i. Do ®−îc, cÇn ph¶i chó ý ®Õn tæ chøc hiÖn cã, chõng nµo nã
nh÷ng lêi ph¸t biÓu nhÊt trÝ cña m×nh, nh÷ng ng−êi d©n chñ - ch−a thay ®æi theo luËt ph¸p. ⎯ V©ng, th−a çc ngµi, giai cÊp
x· héi kh«ng nh÷ng ®· l«i kÐo n«ng d©n theo m×nh, mµ cßn t− s¶n lu«n lu«n cho r»ng b·i bá tÊt c¶ çc c¬ quan cña
g©y ®−îc sù chia rÏ nµo ®ã trong nh÷ng ®¶ng viªn d©n chñ - chÝnh quyÒn cò lµ ®iÒu kh«ng t−ëng, v× giai cÊp t− s¶n cÇn
lËp hiÕn: ch¼ng nh÷ng Ga-lª-tx¬-ki thuéc çnh t¶ vµ c¶ Cu- cã nh÷ng c¬ quan ®ã ®Ó chèng l¹i giai cÊp v« s¶n vµ n«ng
d¬-min - Ca-ra-va-Ðp thuéc çnh h÷u còng xÊu hæ vÒ vai trß d©n çch m¹ng. Trong mét quèc gia cã giai cÊp, cã bän c¶nh
cña ng−êi lµm chøng cho bän c¶nh s¸t. Nh÷ng ng−êi d©n s¸t, th× lu«n lu«n sÏ cã v« vµn nh÷ng kho¶n chi "khÈn cÊp":
chñ - lËp hiÕn vµ chØ cã nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn míi cÇn ph¶i nu«i çc viªn chøc ®· tuyÓn dông, cÇn ph¶i tr¶ tiÒn
lÊy danh nghÜa "çc ®¹i biÓu nh©n d©n" ký tªn phª chuÈn mét nh÷ng hµng ®· ®Æt mua, v. v., v. v.. Bao giê còng sÏ cã
çch nhôc nh· viÖc cÊp tiÒn cho bän s¸t nh©n. "tæ chøc hiÖn cã" (cô thÓ lµ tæ chøc c¶nh s¸t - quan l¹i),
ViÖc ký tªn phª chuÈn ®ã cña §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn "kh«ng thÓ" thay ®æi nã ngay lËp tøc ®−îc, nÕu kh«ng cã sù
cã mét ý nghÜa to lín vÒ nguyªn t¾c. Nh÷ng kÎ ng©y th¬ vµ ®ång ý cña Héi ®ång nhµ n−íc, v.v., v. v..
nh÷ng nhµ chÝnh trÞ thiÓn cËn th−êng nãi: kÕt téi §¶ng d©n Bao giê còng sÏ cã nh÷ng çi cí tho¸i th¸c nh− vËy. ë
chñ - lËp hiÕn lµ ph¶n béi vµ c©u kÕt víi bän quan liªu, kh¾p n¬i trªn thÕ giíi, bän t− s¶n tù do chñ nghÜa ®Òu
th× kh«ng cã c¨n cø vµ qu¸ sím. Nh−ng cÊp tiÒn cho chÝnh ®−a ra nh÷ng cí tho¸i th¸c nh− vËy cho nh©n d©n c¶ tin.
phñ cña bän s¸t nh©n th× chÝnh lµ mét sù c©u kÕt, vµ nghiªm Nh÷ng cí tho¸i th¸c ®ã lµ sù che ®Ëy tù nhiªn cho sù ph¶n
kh¾c mµ nãi, th× ®ã kh«ng ph¶i lµ lÇn ®Çu tiªn. H·y xem béi cña chóng ®èi víi sù nghiÖp tù do cña nh©n d©n.
nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn dïng nh÷ng lêi quanh co Giai cÊp v« s¶n sÏ lu«n lu«n chèng l¹i tÊt c¶ çi trß
th¶m h¹i nh− thÕ nµo ®Ó tù bµo ch÷a. Tê b¸o "§êi sèng gi¶ nh©n gi¶ nghÜa ®ã. Hä sÏ kªu gäi nh©n d©n ®Êu tranh
chóng ta" kªu r»ng ®ã lµ mét sù tho¶ hiÖp, nh−ng nã l¹i chèng l¹i tÊt c¶ çc c¬ quan vµ thiÕt chÕ cña chÝnh quyÒn
lÊy hoµn c¶nh t¹m thêi ®Ó tù bµo ch÷a. TÊt nhiªn, th−a çc cò, kªu gäi nh©n d©n th«ng qua çc tæ chøc ®éc lËp cña giai
ngµi, tÊt c¶ nh÷ng sù tho¶ hiÖp cña giai cÊp t− s¶n víi chÕ cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n çch m¹ng ®Ó tiÕn hµnh ®Êu tranh.
®é chuyªn chÕ c¶nh s¸t bao giê còng ®−îc gi¶i thÝch lµ do
hoµn c¶nh t¹m thêi. ViÕt ngµy 24 th¸ng S¸u
Nh−ng cÇn ph¶i cøu trî n«ng d©n ngay tøc kh¾c! ⎯ Th−a (7 th¸ng B¶y) 1906
çc ngµi d©n chñ - lËp hiÕn, ph¶i ch¨ng nh÷ng ®¹i biÓu n«ng
d©n ®· kh«ng ph¶n béi n«ng d©n? ChÝnh nh÷ng ®¹i biÓu §¨ng ngµy 25 th¸ng S¸u 1906 Theo ®óng b¶n ®¨ng
n«ng d©n ⎯ v× biÕt râ h¬n çc ngµi vÒ viÖc qua tay bän c¶nh trªn b¸o "TiÕng vang", sè 4 trªn b¸o
s¸t th× sè tiÒn sÏ ch¹y ®i ®©u ⎯ ®· bá phiÕu ph¶n ®èi kia mµ.
324 §iÓm b¸o 325
VÒ ®iÒu ®ã, hiÖn nay thËt ra ch¼ng thÊy cã sù bµn t¸n

g× c¶.
Vµ nÕu qu¶ nh− thÕ th× ch¼ng biÕt lµm g×: "®µnh chøng
minh" vËy.

(7 th¸ng B¶y) 1906
§iÓm b¸o §¨ng ngµy 25 th¸ng S¸u 1906 Theo ®óng b¶n ®¨ng
B¸o "Ng«n luËn" c¨m tøc ghª gím v× lÏ nh©n khi ng−êi
ta bµn t¸n vÒ néi çc nöa d©n chñ - lËp hiÕn, nöa quan liªu,
th× b¸o chÝ çnh t¶ nãi vÒ sù c©u kÕt bu«n b¸n gi÷a bän
d©n chñ - lËp hiÕn vµ bän gian thÇn, vÒ sù ph¶n béi kh«ng
tr¸nh khái trong sù c©u kÕt ®ã.
B¸o "Ng«n luËn" phÉn né: "LiÖu cã cÇn ph¶i chøng minh
r»ng nh÷ng lêi kh¼ng ®Þnh Êy lµ bÞp bîm vµ v« nghÜa lý hay
kh«ng?"
CÇn ®Êy, çc ngµi d©n chñ - lËp hiÕn ¹, vµ thËm chÝ
cßn hÕt søc cÇn, bëi v× trong bµi b¸o ®ã ("N¹n ®ãi vµ chÝnh
trÞ"), chóng ta thÊy cã c©u:
"Cuéc ®Êu tranh nµy (cña §u-ma víi néi çc hiÖn nay) tuy chËm
ch¹p vµ nÆng nÒ, nh−ng ®· dÉn tíi chç vÊn ®Ò vÒ néi çc cã tr¸ch
nhiÖm ®· chuyÓn tõ lÜnh vùc suy nghÜ trõu t−îng sang lÜnh vùc hiÖn
thùc cô thÓ vµ ®−îc th¶o luËn víi tÝnh çch lµ mét trong nh÷ng kh¶
n¨ng hiÖn thùc".
RÊt tèt. ThÕ nh−ng, vÊn ®Ò thñ tiªu Héi ®ång nhµ n−íc,
vÊn ®Ò ©n x¸, vÊn ®Ò quyÒn ®Çu phiÕu phæ th«ng, v. v.,
tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò ®ã còng ®· lµ "nh÷ng kh¶ n¨ng hiÖn
thùc" råi sao? §iÒu ®ã lµ hiÓn nhiªn, ph¶i kh«ng?
326 Nh÷ng tªn tay sai cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn 327
Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña ®¶ng ta, ®· kh«ng cßn thÓ
hiÖn ý chÝ cña ®¶ng: nhiÖm vô chÝnh trÞ s¬ ®¼ng cña nã lµ
xóc tiÕn viÖc triÖu tËp mét ®¹i héi bÊt th−êng ngay. NÕu
kh«ng, nã chØ cßn lµ mét nhãm ng−êi dïng nh÷ng m−u kÕ
vµ nh÷ng sù tr× ho·n cã tÝnh chÊt h×nh thøc ®Ó b¸m lÊy
quyÒn lùc trong ®¶ng, bÊt chÊp ý chÝ cña ®¶ng ®· ®−îc nãi
Nh÷ng tªn tay sai cña
lªn vÒ thùc chÊt . Dï sao, hiÖn giê ®¶ng còng sÏ cã thÓ häp
®¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ®−îc ®¹i héi.
Ph¸i men-sª-vÝch (mÆc dï mét bé phËn trong ph¸i ®ã,
nh− çc cuéc tranh luËn ë Pª-tÐc-bua ®· chØ râ, ®· cã thÓ
H«m qua, chóng t«i ®· ®¨ng nh÷ng nghÞ quyÕt chñ yÕu
cã mét th¸i ®é ®éc lËp ®èi víi vÊn ®Ò nµy vµ tõ bá chñ
cña §¹i héi V cña §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan112. Çc ®ång nghÜa c¬ héi) vÉn tiÕp tôc b¶o vÖ s¸ch l−îc mµ ®a sè trong
chÝ Ba-lan võa míi gia nhËp ®¶ng chóng ta, tõ 25 ®Õn 30 ®¶ng ®· lªn ¸n, s¸ch l−îc ñng hé mét néi çc §u-ma, tøc lµ
ngh×n ®¶ng viªn, ®· kiªn quyÕt ph¶n ®èi s¸ch l−îc cña Ban mét néi çc d©n chñ - lËp hiÕn. Mét lÇn n÷a chóng ta h·y
chÊp hµnh trung −¬ng vÒ §u-ma nhµ n−íc. Khi lªn ¸n s¸ch ph©n tÝch nh÷ng lý do th−êng dïng cña nh÷ng ng−êi d©n
l−îc ®ã nãi chung, thËm chÝ hä còng kh«ng thÊy cÇn thiÕt chñ - x· héi çnh h÷u.
ph¶i bµn ®Õn mét sè sai lÇm do s¸ch l−îc kh«ng ®óng mµ cã, Ng−êi ta nãi víi chóng ta r»ng cã ®−îc mét néi çc
nh− sù ñng hé lõng tiÕng ®èi víi néi çc d©n chñ - lËp hiÕn. §u-ma tøc lµ "®o¹t chÝnh quyÒn tõ tay bän gian thÇn", "lµm
Nh−ng, lÏ tù nhiªn ⎯ vµ nh÷ng ai ®· tham dù §¹i héi cho c¬ quan hµnh ph¸p chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc c¬ quan ®¹i
Ba-lan còng hiÓu rÊt râ ®iÒu ®ã ⎯ lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - diÖn nh©n d©n"; ®ã lµ "chuyÓn tõ mét chÕ ®é lËp hiÕn gi¶ sang
x· héi Ba-lan hoµn toµn ph¶n ®èi "sù ñng hé" ®ã. Héi mét hiÕn ph¸p thËt sù" ("TiÕng nãi lao ®éng", sè 5).
nghÞ cña tÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Pª-tÐc-bua §ã lµ sù lõa bÞp lín nhÊt. Mét néi çc §u-ma, tøc lµ
còng ®· c−¬ng quyÕt b¸c bá chñ tr−¬ng ñng hé néi çc d©n mét néi çc d©n chñ - lËp hiÕn (nÕu yªu s¸ch cña nh÷ng ng−êi
chñ - lËp hiÕn113. Héi nghÞ khu vùc cña §¶ng d©n chñ - x· d©n chñ - lËp hiÕn ®−îc tho¶ m·n) sÏ do chÝnh bän gian thÇn
héi khu trung t©m M¸t-xc¬-va còng chèng l¹i chñ tr−¬ng ñng bæ nhiÖm. Nh−ng liÖu ng−êi ta cã thÓ gäi viÖc bän
hé Êy114. gian thÇn chØ ®Þnh nh÷ng bé tr−ëng thuéc ph¸i tù do lµ
Tham dù héi nghÞ Pª-tÐc-bua lµ nh÷ng ®¹i biÓu cña gÇn 4 ®o¹t chÝnh quyÒn ch¨ng? Bæ nhiÖm çc bé tr−ëng theo ý cña
ngh×n ®¶ng viªn, vµ tham dù héi nghÞ khu vùc M¸t-xc¬-va chóng, bän gian thÇn cã thÓ b·i miÔn hä bÊt cø lóc nµo: bän
lµ nh÷ng ®¹i biÓu cña gÇn 14 ngh×n ®¶ng viªn. Nh− vËy gÇn gian thÇn kh«ng nh−îng l¹i chÝnh quyÒn, mµ ch¬i trß ph©n
20 ngh×n ®¶ng viªn, tøc lµ qu¸ nöa tæng sè ®¶ng viªn (31-33 chia chÝnh quyÒn, chóng thö xem nh÷ng tªn tay sai thuéc
ngh×n ®¶ng viªn ®· cã ®¹i biÓu tham dù ®¹i héi võa qua) ph¸i tù do liÖu cã hîp víi chóng hay kh«ng. Nh÷ng tªn
®· lªn ¸n s¸ch l−îc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vÒ vÊn th«ng minh trong bän gian thÇn, ch¼ng h¹n nh− P«-bª-®«-nèt-
®Ò ñng hé mét néi çc §u-ma. §a sè trong ®¶ng ®· ph¶n txÐp vµ T¬-rª-pèp (theo tin cña mét sè b¸o) ®· tÝnh
®èi sù ñng hé ®ã. Néi çc trong ®¶ng cña chóng ta, tøc lµ to¸n th¼ng ra nh− thÕ nµy: bæ nhiÖm çc bé tr−ëng thuéc
328 V. I. Lª-nin Nh÷ng tªn tay sai cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn 329
ph¸i tù do lµ ®iÒu thuËn tiÖn h¬n hÕt ®èi víi chóng ta. hµnh ph¸p chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc c¬ quan ®¹i diÖn nh©n
Nh− vËy chóng ta sÏ lµm cho kh«ng nh÷ng çc ®¶ng viªn d©n" ("TiÕng nãi lao ®éng").
d©n chñ - lËp hiÕn (tøc lµ ®a sè trong §u-ma) mµ c¶ nh÷ng §ã lµ mét sù lõa bÞp lín nhÊt. Khi çc gi¸o s− d©n
ng−êi d©n chñ - x· héi cã khuynh h−íng d©n chñ - lËp hiÕn chñ - lËp hiÕn nãi ®iÒu ®ã, th× Th−îng ®Õ sÏ tha téi cho
®Òu an t©m. Mµ thanh to¸n çc bé tr−ëng kh«ng võa ý hä. Nh−ng khi nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi nh¾c l¹i ®iÒu
chóng ta th× sÏ dÔ h¬n nhiÒu so víi viÖc thanh to¸n §u-ma ®ã, th× kh«ng thÓ tha thø ®−îc. C¬ quan hµnh ph¸p chÞu
ch¼ng h¹n. Chóng ta sÏ tranh thñ thêi gian, lµm rèi mï lªn, tr¸ch nhiÖm, th−a çc ngµi tay sai ®¸ng kÝnh, kh«ng ph¶i
t¹o ra mét sù hçn lo¹n lín, gieo r¾c sù nghi ngê lÉn nhau tr−íc "c¬ quan ®¹i diÖn nh©n d©n", mµ lµ tr−íc c¬ quan
vµ g©y ra sù c·i v· nhau vÒ çc ghÕ bé tr−ëng trong ph¸i lËp ph¸p. Çc ngµi nhí cho ®iÒu Êy. B©y giê chóng t«i tiÕp
h÷u, tøc lµ trong qu¸ nöa thµnh phÇn §u-ma, chóng ta sÏ tôc gi¶i thÝch cho çc ngµi râ. HiÖn nay quyÒn lËp ph¸p ë
khuÊy ®ôc n−íc lªn, vµ ®èi víi çc ®¶ng viªn d©n chñ - lËp n−íc Nga thuéc vÒ ai? 1) VÒ ChÝnh quyÒn tèi cao; 2) vÒ
hiÕn, chóng ta sÏ d¾t mòi hä, gièng nh− chóng ta ®· lµm Héi ®ång nhµ n−íc; 3) vÒ §u-ma nhµ n−íc.
trong vÊn ®Ò cøu gióp nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi. ë ®Êy, chóng ta B©y giê çc ngµi ®· thÊy ®−îc sai lÇm cña çc ngµi ch−a?
®· buéc hä "tù nguyÖn" ®ãng vai trß nh©n chøng cho c¶nh Çc bé tr−ëng d©n chñ - lËp hiÕn sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm c¶
s¸t ⎯ còng nh− vËy, khi hä ë c−¬ng vÞ bé tr−ëng, chóng ta tr−íc §u-ma, c¶ tr−íc Héi ®ång nhµ n−íc vµ c¶ tr−íc bän
sÏ buéc hä ®ãng vai trß tay sai cña c¶nh s¸t. gian thÇn. Cho r»ng hä chØ chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc §u-ma
Ng−êi nµo hiÓu biÕt chót Ýt lÞch sö cña §¶ng d©n chñ - th«i, ®ã lµ lõa bÞp nh©n d©n.
lËp hiÕn ë Nga còng nh− lÞch sö cña "§¶ng d©n chñ - lËp Chóng t«i nãi tiÕp. Çc bé tr−ëng chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc
hiÕn" ë çc n−íc kh¸c, th× ng−êi ®ã biÕt r»ng bän gian thÇn nh÷ng c¬ quan rÊt kh¸c nhau ®ã sÏ ë vµo t×nh thÕ nh− thÕ
lu«n lu«n thµnh c«ng trong viÖc d¾t mòi bän t− s¶n qu©n nµo? SÏ ë vµo mét t×nh thÕ khã xö. Hä sÏ ph¶i tu©n theo
chñ - tù do chñ nghÜa. ChØ cã mét biÖn ph¸p duy nhÊt ®Ó vµ b¶o vÖ tÊt c¶ çc luËt ph¸p hiÖn cã, chõng nµo çc luËt
ng¨n chÆn ®iÒu nµy lµ n©ng cao ý thøc chÝnh trÞ ®éc lËp ph¸p nµy ch−a ®−îc ba c¬ quan lËp ph¸p kÓ trªn söa ®æi.
cña nh÷ng ng−êi v« s¶n vµ n«ng d©n çch m¹ng. ThÕ mµ V× thÕ kh«ng ph¶i lµ v« cí mµ nh÷ng nhµ hïng biÖn d©n
nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çnh h÷u l¹i lµm mê vµ lµm chñ - lËp hiÕn thuéc lo¹i nh− R«-®i-tsÐp, ngay tõ b©y giê, ®·
b¹i ho¹i chÝnh çi ý thøc ®ã. ChÝnh lµ ®Ó gi÷ cho çc giai b¾t ®Çu g¾ng hÕt søc m×nh trong §u-ma vµ la lín r»ng hä lµ
cÊp çch m¹ng çi ý thøc chÝnh trÞ hoµn toµn s¸ng suèt vµ nh÷ng l¸ ch¾n cña triÒu ®¹i. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp
tÝnh ®éc lËp chiÕn ®Êu hoµn toµn mµ chóng ta, nh÷ng ng−êi hiÕn hiÓu râ sù viÖc. Cßn nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi
d©n chñ - x· héi, cÇn ph¶i ®Ó riªng mét m×nh nh÷ng ng−êi çnh h÷u phô häa theo, nh−ng l¹i kh«ng hiÓu râ sù viÖc.
d©n chñ - lËp hiÕn luÈn quÈn bªn ch©n bän gian thÇn ®Ó kiÕm T¹i sao b©y giê néi çc l¹i trë thµnh träng t©m cæ ®éng
nh÷ng chøc vÞ bé tr−ëng bÐo bë. L«i kÐo giai cÊp v« s¶n cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn? T¹i sao hä l¹i kh«ng la lèi
vµo viÖc ®ã sÏ lµ ph¶n béi lîi Ých cña hä vµ lîi Ých cña çch còng nhiÖt t×nh, còng th−êng xuyªn vµ còng Çm Ü: ®¶ ®¶o
m¹ng. Héi ®ång nhµ n−íc? ®¶ ®¶o nh÷ng luËt ph¸p nµo ng¨n c¶n
NÕu bän gian thÇn bæ nhiÖm nh÷ng ®¶ng viªn d©n chñ - c¬ quan ®¹i diÖn nh©n d©n trë thµnh c¬ quan lËp ph¸p? T¹i
lËp hiÕn vµo çc ghÕ bé tr−ëng th× hä sÏ lµm cho "c¬ quan sao hä cæ ®éng cho vÊn ®Ò tæng ©n x¸, tù do hoµn toµn,
330 V. I. Lª-nin Nh÷ng tªn tay sai cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn 331
quyÒn ®Çu phiÕu phæ th«ng, l¹i ngh×n lÇn yÕu h¬n lµ khi hä khÈu hiÖu cña hä. Víi s¸ch l−îc cña çc ngµi, çc ngµi g©y
cæ ®éng cho çi ghÕ bé tr−ëng bÐo bë? Çc ngµi cã nghÜ trë ng¹i cho cuéc ®Êu tranh ®éc lËp cña giai cÊp c«ng nh©n
®Õn ®iÒu nµy ch−a? Kh«ng, çc ngµi ch−a nghÜ ®Õn ®iÒu ®ã. vµ n«ng d©n çch m¹ng. Çc ngµi b¸n quyÒn con c¶ cña çch
Tr−íc hÕt çc ®¶ng viªn d©n chñ - lËp hiÕn gâ cöa sau, v× hä m¹ng ®Ó ®æi lÊy mét b¸t ch¸o lo·ng cña chñ nghÜa c¶i l−¬ng
kh«ng muèn cã tù do hoµn toµn (çc b¹n h·y nhí l¹i nh÷ng d©n chñ - lËp hiÕn.
dù luËt cña hä vÒ héi häp), hä kh«ng muèn b·i bá hoµn Chóng ta kh«ng cÇn ph¶i gi¶i thÝch tØ mØ nh− thÕ vÒ sù
toµn Héi ®ång nhµ n−íc (çc b¹n h·y nhí th−îng nghÞ viÖn lõa bÞp thø ba cho r»ng viÖc bän gian thÇn chØ ®Þnh çc bé
trong c−¬ng lÜnh cña hä) mµ hä còng sÏ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tr−ëng d©n chñ - lËp hiÕn lµ "mét b−íc ngoÆt quyÕt ®Þnh",
tr−íc nã, còng nh− tr−íc §u-ma, vµ v©n v©n. Nh÷ng ng−êi lµ b−íc qu¸ ®é tiÕn tíi mét "hiÕn ph¸p thËt sù". Giê ®©y
d©n chñ - lËp hiÕn kh«ng muèn ®ßi hái ®iÒu sau ®©y: tr−íc b¶n th©n ®éc gi¶ còng thÊy r»ng viÖc T¬-rª-pèp chØ ®Þnh R«-
hÕt lµ tæng ©n x¸, tr−íc hÕt lµ b·i bá Héi ®ång nhµ n−íc, ®i-tsÐp lµm bé tr−ëng thËm chÝ còng kh«ng thay ®æi ®−îc
tr−íc hÕt lµ tù do hoµn toµn, tr−íc hÕt lµ quyÒn ®Çu phiÕu hiÕn ph¸p thµnh v¨n. Nãi r»ng viÖc chØ ®Þnh ®ã thay ®æi
phæ th«ng, v. v., vµ sau ®ã míi lµ bæ nhiÖm hä lµm bé hiÕn ph¸p thËt sù, th× ⎯ hoµn toµn nh− ng−êi ta vÉn gäi ⎯
tr−ëng. Nh−ng t¹i sao nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn l¹i chØ lµ nãi s¶ng.
kh«ng muèn nh− vËy? Bëi v× hä hiÓu râ vÊn ®Ò, cßn bän LÇn sau chóng ta sÏ ph©n tÝch mét lý lÏ kh¸c, th−êng
tay sai cña hä kh«ng hiÓu râ vÊn ®Ò.
®−îc nªu ra: "dï sao mét néi çc d©n chñ - lËp hiÕn còng
Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn nãi: khi chóng t«i lµ
vÉn sÏ tèt h¬n. Kh«ng cã g× ph¶i lùa chän n÷a. CÇn ph¶i
bé tr−ëng th× lóc Êy chóng t«i sÏ ®Êu tranh cho tÊt c¶ çc
ñng hé çi tèt h¬n". Chóng ta sÏ xÐt xem ®ã cã ph¶i lµ lý
quyÒn tù do ®ã! Ng−êi ta kh«ng thÓ lµm ®−îc tÊt c¶ cïng
lÏ d©n chñ - x· héi kh«ng vµ gi¸ trÞ cña nã nh− thÕ nµo.
mét lóc. ThÕ lµ bän tay sai l¹i tin vµ ra søc...
Ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn hiÓu r»ng bé tr−ëng ph¶i chÞu
"TiÕng vang", sè 5, Theo ®óng b¶n ®¨ng
tr¸ch nhiÖm tr−íc luËt ph¸p c¶nh s¸t cò cña n−íc Nga, chÞu
ngµy 27 th¸ng S¸u 1906 trªn b¸o "TiÕng vang"
tr¸ch nhiÖm tr−íc c¶ §u-ma, c¶ tr−íc bän gian thÇn, c¶
tr−íc Héi ®ång nhµ n−íc. V× thÕ ch¼ng ®ßi hái ®−îc ë vÞ
bé tr−ëng çi g× c¶: t«i vui mõng, t«i sÏ hÕt lßng, nh−ng mµ
"ë kia" ng−êi ta kh«ng ®ång ý, Héi ®ång nhµ n−íc vÉn cßn
®«i chót cè chÊp. H·y kiªn nhÉn mét chót, çc ngµi ¹: kh«ng
ai l¹i cã thÓ khiÓn tr¸ch bän gian thÇn vµ Héi ®ång nhµ n−íc
h¬n lµ t«i, mét ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn.
Çc ngµi tay sai h·y nhí ®iÒu nµy: ®Ó ®Êu tranh chèng
l¹i s¸ch l−îc ph¶n tr¾c Êy cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp
hiÕn, cÇn tr¸nh hïa theo hä, cÇn gi÷ ®−îc tÝnh ®éc lËp hoµn
toµn, tøc lµ ph¶i ®Ò phßng cho giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n
khái tin vµo nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vµ lÆp l¹i nh÷ng
332 L¹i bµn vÒ néi çc §u-ma 333
nhµ n−íc tøc lµ ®¹i ®a sè çc nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ, tøc
lµ "toµn thÓ nh©n d©n" ®Òu t¸n thµnh mét néi çc §u-ma.
CÇn ph¶i lùa chän gi÷a çi h¹i hiÖn nay vµ sù söa ch÷a nhá
nhÊt ®èi víi çi h¹i ®ã, v× ®¹i ®a sè nh÷ng ng−êi nãi chung
bÊt b×nh víi çi h¹i hiÖn nay, ®Òu t¸n thµnh sù söa ch÷a
"nhá nhÊt" nµy. Khi ®· ®¹t ®−îc çi nhá th× chóng ta lµm
L¹i bµn vÒ néi çc §u-ma cho cuéc ®Êu tranh cho çi lín ®−îc dÔ dµng.
Chóng ta h·y nh¾c l¹i: ®ã lµ lËp luËn chñ yÕu, ®iÓn
"CÇn ph¶i lùa chän" ⎯ ®ã lµ lËp luËn mµ bän c¬ héi chñ h×nh cña tÊt c¶ nh÷ng ng−êi c¬ héi chñ nghÜa trªn toµn thÕ
nghÜa ®· lu«n lu«n dïng ®Ó tù bµo ch÷a vµ hiÖn nay ®ang giíi. Mét lËp luËn nh− vËy tÊt dÉn ®Õn mét kÕt luËn nh−
dïng ®Ó tù bµo ch÷a. Kh«ng thÓ nµo ®¹t ®−îc ngay tøc thÕ nµo? DÉn ®Õn kÕt luËn lµ: kh«ng cÇn mét c−¬ng lÜnh
çch m¹ng, mét ®¶ng çch m¹ng, mét s¸ch l−îc çch m¹ng
kh¾c mét çi g× lín. CÇn ph¶i ®Êu tranh cho mét çi nhá,
nµo c¶. CÇn cã nh÷ng c¶i çch vµ chØ thÕ th«i. Kh«ng cÇn cã
nh−ng lµ çi cã thÓ ®¹t ®−îc. Nh−ng x¸c ®Þnh b»ng çch nµo
mét §¶ng d©n chñ - x· héi çch m¹ng. CÇn cã mét ®¶ng chñ
çi cã thÓ ®¹t ®−îc? B»ng sù ®ång ý cña sè ®«ng nhÊt çc
tr−¬ng nh÷ng c¶i çch d©n chñ vµ x· héi chñ nghÜa. ThËt
chÝnh ®¶ng hay çc nhµ chÝnh trÞ "cã ¶nh h−ëng" nhÊt. Sè
vËy, ch¶ ph¶i râ rµng lµ trªn ®êi nµy bao giê còng sÏ cã
nh÷ng nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ t¸n thµnh mét sù c¶i tiÕn nh÷ng ng−êi thÊy ch−a tho¶ m·n víi çi ®ang tån t¹i −?
nhá nh− vËy cµng lín th× sÏ cµng dÔ ®¹t ®−îc sù c¶i tiÕn §−¬ng nhiªn lµ bao giê còng cã. Còng ch¶ ph¶i râ rµng lµ ®a
®ã, sù c¶i tiÕn ®ã sÏ cµng cã thÓ thùc hiÖn ®−îc. Kh«ng nªn sè nh÷ng ng−êi bÊt b×nh bao giê còng sÏ t¸n thµnh sù söa ®æi
lµ kÎ kh«ng t−ëng, t×m çch ®¹t ®−îc çi lín. Nªn lµ mét nhá nhÊt ®èi víi t×nh tr¹ng kh«ng tho¶ m·n ®ã − ? §−¬ng
nhµ chÝnh trÞ thùc tÕ, biÕt t¸n thµnh nh÷ng yªu s¸ch nhá, vµ nhiªn lµ bao giê còng vËy. Cho nªn nhiÖm vô cña chóng ta,
çi nhá ®ã sÏ lµm cho cuéc ®Êu tranh giµnh çi lín dÔ dµng nhiÖm vô cña nh÷ng ng−êi tiÕn bé vµ "gi¸c ngé" lµ bao giê
h¬n. Chóng t«i coi çi nhá lµ giai ®o¹n ch¾c ch¾n nhÊt trong còng ph¶i ñng hé nh÷ng yªu s¸ch nhá nhÊt vÒ viÖc söa ch÷a
cuéc ®Êu tranh giµnh çi lín. çi h¹i. §ã lµ nhiÖm vô ch¾c ch¾n nhÊt, thùc tÕ nhÊt, cßn
Kh¸c víi nh÷ng ng−êi çch m¹ng, tÊt c¶ nh÷ng ng−êi nh÷ng lêi nh¶m nhÝ ®ã vÒ nh÷ng yªu s¸ch "c¨n b¶n" nµo ®Êy,
c¬ héi chñ nghÜa, tÊt c¶ nh÷ng ng−êi c¶i l−¬ng chñ nghÜa v.v. chØ lµ nh÷ng lêi cña "bän kh«ng t−ëng", chØ lµ "nh÷ng
®Òu lËp luËn nh− vËy. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çnh lêi çch m¹ng trèng rçng". CÇn ph¶i lùa chän ⎯ vµ bao giê
h÷u lËp luËn ®óng nh− vËy vÒ néi çc §u-ma. Mét quèc còng ph¶i lùa chän gi÷a çi h¹i ®ang tån t¹i víi nh÷ng dù
héi lËp hiÕn, ®ã lµ mét yªu s¸ch lín. HiÖn nay kh«ng thÓ ®¹t ¸n söa ch÷a nhá nhÊt th−êng dïng, ®èi víi çi h¹i ®ã.
®−îc çi ®ã. Kh«ng ph¶i tÊt c¶ mäi ng−êi ®Òu t¸n thµnh ChÝnh ®ã lµ lËp luËn cña nh÷ng ng−êi c¬ héi chñ nghÜa
yªu s¸ch ®ã mét çch cã ý thøc*. Nh−ng toµn thÓ §u-ma §øc trong §¶ng d©n chñ - x· héi. Hä ®· nãi r»ng cã mét
trµo l−u x· héi - tù do chñ nghÜa ®ßi b·i bá nh÷ng ®¹o luËt
®Æc biÖt chèng nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa, ®ßi rót ng¾n
* Yªu s¸ch ®ã míi ®−îc thiÓu sè trong §u-ma t¸n thµnh.
ngµy lao ®éng, b¶o hiÓm èm ®au, v.v.. Ngay c¶ mét bé phËn
334 V. I. Lª-nin L¹i bµn vÒ néi çc §u-ma 335
kh«ng nhá trong giai cÊp t− s¶n còng ñng hé çc yªu s¸ch t©m. Häc thuyÕt thø nhÊt lµ çch m¹ng. Häc thuyÕt thø hai
nµy. Çc ngµi kh«ng nªn ®Èy hä ra b»ng nh÷ng lêi c«ng kÝch lµ c¶i l−¬ng. Häc thuyÕt thø nhÊt dïng lµm c¬ së cho s¸ch
vông vÒ, h·y ch×a tay cho hä, h·y ñng hé hä, khi ®ã çc l−îc cña giai cÊp v« s¶n trong çc n−íc t− b¶n chñ nghÜa
ngµi sÏ trë thµnh nh÷ng nhµ chÝnh trÞ thùc tÕ, çc ngµi sÏ hiÖn nay. Häc thuyÕt thø hai dïng lµm c¬ së cho s¸ch l−îc
lµm lîi cho giai cÊp c«ng nh©n, çi lîi tuy nhá nh−ng thùc cña giai cÊp t− s¶n.
tÕ, vµ chØ cã nh÷ng lêi nãi trèng rçng vÒ "çch m¹ng" míi sÏ S¸ch l−îc cña ph¸i cÊp tiÕn t− s¶n tÇm th−êng b¾t
bÞ s¸ch l−îc cña çc ngµi lµm h¹i. Dï sao, çc ngµi còng nguån tõ häc thuyÕt thø hai: ñng hé ë mäi n¬i, mäi lóc
ch−a thÓ lµm çch m¹ng trong lóc nµy. CÇn ph¶i lùa chän "çi g× tèt nhÊt"; lùa chän gi÷a ph¸i ph¶n ®éng vµ ph¸i
gi÷a ph¶n ®éng vµ c¶i çch, gi÷a chÝnh s¸ch cña Bi-xm¸c vµ cùc h÷u trong çc lùc l−îng ®èi lËp víi ph¸i ph¶n ®éng nµy.
chÝnh s¸ch "®Õ quèc x· héi". S¸ch l−îc çch m¹ng ®éc lËp cña giai cÊp tiªn phong b¾t
Nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa Ph¸p trong néi çc còng nguån tõ häc thuyÕt thø nhÊt. BÊt luËn thÕ nµo chóng ta
®· lËp luËn nh− ph¸i BÐc-stanh. CÇn ph¶i lùa chän gi÷a còng kh«ng quy nh÷ng nhiÖm vô cña chóng ta thµnh viÖc
ph¸i ph¶n ®éng vµ bän cÊp tiÕn t− s¶n lµ bän ®ang høa hÑn ñng hé nh÷ng khÈu hiÖu phæ biÕn nhÊt cña giai cÊp t− s¶n
mét lo¹t c¶i çch cã thÓ thùc hiÖn ®−îc trªn thùc tÕ. CÇn c¶i l−¬ng. Chóng ta tiÕn hµnh mét chÝnh s¸ch ®éc lËp vµ chØ
ph¶i ñng hé ph¸i cÊp tiÕn ®ã, ñng hé néi çc cña hä, cßn ®Ò ra nh÷ng khÈu hiÖu thùc hiÖn nh÷ng c¶i çch nµo cã lîi mét
nh÷ng lêi nãi su«ng vÒ çch m¹ng x· héi th× chØ lµ nh÷ng çch ch¾c ch¾n cho cuéc ®Êu tranh çch m¹ng vµ t¨ng c−êng
lêi ba hoa cña "bän Bl¨ng-ki", "bän v« chÝnh phñ", "bän mét çch ch¾c ch¾n tÝnh ®éc lËp, sù gi¸c ngé vµ kh¶ n¨ng
kh«ng t−ëng", v.v.. chiÕn ®Êu cña giai cÊp v« s¶n. ChØ víi s¸ch l−îc nµy chóng
Sai lÇm c¬ b¶n cña tÊt c¶ nh÷ng lËp luËn c¬ héi chñ ta míi lµm cho nh÷ng c¶i çch tõ trªn, nh÷ng c¶i çch lu«n
nghÜa ®ã lµ ë chç nµo? ë chç nh÷ng lËp luËn ®ã, trªn thùc tÕ lu«n nöa vêi, lu«n lu«n gi¶ dèi, lu«n lu«n lµ c¹m bÉy cña
®· ®em lý luËn cña giai cÊp t− s¶n vÒ mét sù tiÕn bé "chung" bän t− s¶n hoÆc c¶nh s¸t trë thµnh v« h¹i.
vµ "x· héi" thay thÕ cho lý luËn x· héi chñ nghÜa vÒ ®Êu ThÕ vÉn ch−a hÕt. ChØ víi s¸ch l−îc ®ã, chóng ta míi
tranh giai cÊp nh− lµ ®éng lùc thùc tÕ duy nhÊt cña lÞch sö. thùc sù ®Èy ®−îc sù nghiÖp c¶i çch quan träng tiÕn lªn.
Theo häc thuyÕt x· héi chñ nghÜa, tøc lµ häc thuyÕt m¸c-xÝt D−êng nh− ®Êy lµ mét ®iÒu ng−îc ®êi, nh−ng toµn bé lÞch
(hiÖn nay ng−êi ta kh«ng thÓ nãi mét çch nghiªm chØnh ®Õn sö cña §¶ng d©n chñ - x· héi quèc tÕ ®· x¸c nhËn ®iÒu
mét chñ nghÜa x· héi phi m¸c-xÝt), ®éng lùc thùc sù cña ng−îc ®êi ®ã: s¸ch l−îc cña nh÷ng ng−êi c¶i l−¬ng chñ
lÞch sö lµ cuéc ®Êu tranh çch m¹ng cña çc giai cÊp; nh÷ng nghÜa b¶o ®¶m mét çch tåi nhÊt viÖc thùc hiÖn nh÷ng c¶i
sù c¶i çch lµ kÕt qu¶ phô cña cuéc ®Êu tranh nµy, kÕt qu¶ çch vµ tÝnh hiÖn thùc cña nh÷ng c¶i çch ®ã. S¸ch l−îc ®Êu
phô v× chóng biÓu thÞ nh÷ng m−u toan v« hiÖu nh»m lµm suy tranh giai cÊp çch m¹ng ®¶m b¶o mét çch tèt nhÊt cho c¶
yÕu vµ gi¶m nhÑ cuéc ®Êu tranh ®ã, v.v.. Theo häc thuyÕt hai ®iÒu trªn. Trong thùc tÕ chÝnh nhê cuéc ®Êu tranh giai
cña çc triÕt häc t− s¶n, ®éng lùc cña tiÕn bé lµ sù ®oµn kÕt cÊp çch m¹ng ®ã, tÝnh chÊt ®éc lËp, søc m¹nh quÇn chóng
cña tÊt c¶ nh÷ng phÇn tö trong x· héi ®· nhËn thøc ®−îc vµ sù ngoan c−êng cña nã th× míi giµnh ®−îc nh÷ng c¶i
"sù kh«ng hoµn h¶o" cña mét c¬ quan nµy hay c¬ quan kh¸c. çch. Cuéc ®Êu tranh nµy v÷ng m¹nh chõng nµo th× nh÷ng
Häc thuyÕt thø nhÊt lµ duy vËt, häc thuyÕt thø hai lµ duy c¶i çch ⎯ lu«n lu«n gi¶ dèi, nöa vêi vµ thÊm ®Çy chñ nghÜa
336 V. I. Lª-nin L¹i bµn vÒ néi çc §u-ma 337
Du-ba-tèp ⎯ trë thµnh hiÖn thùc chõng Êy. Khi ®em çc khÈu cã giai cÊp v« s¶n çch m¹ng th× sÏ kh«ng cã ngµy 17 th¸ng
hiÖu cña chóng ta hîp nhÊt l¹i víi çc khÈu hiÖu cña giai cÊp M−êi. Kh«ng cã nh÷ng ngµy th¸ng Ch¹p, th× sÏ kh«ng thÓ
t− s¶n c¶i l−¬ng, chóng ta lµm suy yÕu sù nghiÖp cña çch nµo lµm thÊt b¹i tÊt c¶ çc m−u toan kh«ng muèn triÖu tËp
m¹ng, vµ do ®ã, còng lµm suy yÕu sù nghiÖp c¶i çch, v× §u-ma. SÏ cßn cã nh÷ng ngµy th¸ng Ch¹p kh¸c quyÕt ®Þnh
nh− vËy chóng ta lµm gi¶m bít tÝnh ®éc lËp, tÝnh kiªn ®Þnh vËn mÖnh trong t−¬ng lai cña çch m¹ng...
vµ søc m¹nh cña çc giai cÊp çch m¹ng. Lêi b¹t. Bµi b¸o nµy viÕt xong th× chóng t«i ®−îc ®äc
Cã thÓ cã ®éc gi¶ nµo ®ã sÏ nãi: lÆp ®i lÆp l¹i nh÷ng bµi x· luËn cña tê "TiÕng nãi lao ®éng", sè 6. Çc ®ång
®iÒu s¬ ®¼ng cña §¶ng d©n chñ - x· héi çch m¹ng quèc tÕ chÝ cña chóng ta ®· tù söa ch÷a. Hä muèn r»ng néi çc §u-
®Ó lµm g× kia chø? Bëi v× tê "TiÕng nãi lao ®éng" vµ nhiÒu ma, tr−íc khi n¾m çc chøc bé tr−ëng trong tay m×nh, ph¶i
®ång chÝ men-sª-vÝch ®ang quªn nh÷ng ®iÒu ®ã. ®ßi vµ ®¹t ®−îc c¶ viÖc b·i bá hoµn toµn lÖnh giíi nghiªm
Mét néi çc §u-ma hoÆc mét néi çc d©n chñ - lËp hiÕn, vµ tÊt c¶ çc c¬ quan mËt th¸m, c¶ viÖc tæng ©n x¸ vµ kh«i
chÝnh lµ mét c¶i çch gi¶ dèi, nöa vêi vµ thÊm ®Çy chñ phôc mäi quyÒn tù do. RÊt tèt, çc ®ång chÝ ¹ ! Çc ®ång chÝ
nghÜa Du-ba-tèp. Quªn mÊt ý nghÜa thùc tÕ cña c¶i çch ®ã h·y yªu cÇu Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®−a nh÷ng ®iÒu kiÖn
víi tÝnh çch lµ mét m−u toan c©u kÕt gi÷a §¶ng d©n chñ - nµy vµo nghÞ quyÕt cña m×nh vÒ mét néi çc §u-ma. Çc
lËp hiÕn víi chÝnh phñ chuyªn chÕ, th× cã nghÜa lµ ®em ®ång chÝ h·y tù lµm thö xem, khi ®ã çc ®ång chÝ sÏ rót
triÕt häc t− s¶n - tù do chñ nghÜa vÒ sù tiÕn bé thay thÕ ra kÕt luËn: tr−íc khi ñng hé mét néi çc §u-ma hoÆc mét
chñ nghÜa M¸c. ñng hé sù c¶i çch nh− vËy, ®Æt nã trong sè néi çc d©n chñ - lËp hiÕn, ph¶i ®ßi vµ ®¹t ®−îc mét ®iÒu lµ
çc khÈu hiÖu cña chóng ta, nh− vËy lµ chóng ta lµm gi¶m §u-ma hoÆc §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ph¶i ®i vµo con ®−êng
bít c¶ sù s¸ng tá trong ý thøc çch m¹ng cña giai cÊp v« çch m¹ng. Tr−íc khi ñng hé §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, ph¶i
s¶n, c¶ tÝnh ®éc lËp vµ c¶ kh¶ n¨ng chiÕn ®Êu cña giai cÊp ®ßi vµ ®¹t ®−îc mét ®iÒu lµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn kh«ng
®ã. Gi÷ v÷ng hoµn toµn çc khÈu hiÖu çch m¹ng cò cña cßn lµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn n÷a.
chóng ta, nh− vËy lµ chóng ta t¨ng c−êng cuéc ®Êu tranh
thùc tÕ, vµ do ®ã t¨ng c−êng c¶ kh¶ n¨ng cã sù c¶i çch "TiÕng vang", sè 6, Theo ®óng b¶n ®¨ng
lÉn kh¶ n¨ng lµm cho nã cã lîi cho çch m¹ng, chø kh«ng ngµy 28 th¸ng S¸u 1906 trªn b¸o "TiÕng vang"
ph¶i cã lîi cho ph¸i ph¶n ®éng. TÊt c¶ nh÷ng g× lµ lõa bÞp
vµ gi¶ dèi trong sù c¶i çch ®ã, chóng ta nÐm cho §¶ng d©n
chñ - lËp hiÕn, ⎯ cßn tÊt c¶ néi dung tÝch cùc cã thÓ cã
cña nã, th× b¶n th©n chóng ta sÏ lîi dông. ChØ víi s¸ch
l−îc ®ã, chóng ta míi sö dông ®−îc nh÷ng trß ng¸ng ch©n
nhau cña bän T¬-rª-pèp vµ bän Na-b«-cèp ®Ó ®Èy c¶ hai nhµ
nhµo lén ®¸ng kÝnh ®ã xuèng hè. ChØ víi s¸ch l−îc ®ã th×
lÞch sö míi sÏ nãi vÒ chóng ta, nh− Bi-xm¸c ®· nãi vÒ
nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi §øc: "Kh«ng cã nh÷ng ng−êi
d©n chñ - x· héi th× sÏ kh«ng cã c¶i çch x· héi". Kh«ng
338 §iÓm b¸o 339
nhµ n−íc. Nh− vËy t−íng T¬-rª-pèp cßn muèn ®ßi g× n÷a?
Th−a t−íng qu©n, t−íng qu©n h·y vøt bá ngay viÖc bu«n
b¸n ®i, vµ "®õng buån, ®õng khæ, ®õng nghi ngê vu v¬, v«
Ých", h·y trao gi©y c−¬ng cho ng−êi ®¸nh xe ngùa míi: nÕu
kh«ng thµnh c«ng th× trong tay ngµi vÉn sÏ cã nh÷ng "biÖn
§iÓm b¸o ph¸p cùc ®oan" nh− tr−íc kia mµ...

Tuy nhiªn, tê "Ng«n luËn" còng thÊy r»ng vÞ t−íng ®Æt (10 th¸ng B¶y) 1906
gi¸ qu¸ cao cho sù b¶o trî cña m×nh ®èi víi néi çc d©n chñ -
lËp hiÕn, vµ tuyªn bè r»ng nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn §¨ng ngµy 28 th¸ng S¸u 1906 Theo ®óng b¶n ®¨ng
kh«ng v× sî mÊt ghÕ bé tr−ëng mµ tõ bá nguyªn t¾c c−ìng trªn b¸o "TiÕng vang", sè 6 trªn b¸o
bøc chuyÓn nh−îng ruéng ®Êt cho n«ng d©n vµ tõ bá viÖc
tæng ©n x¸. Chóng t«i cho r»ng vÞ t−íng ®ã, mét chÝnh kh¸ch
thùc tiÔn, kh«ng cã lý nµo l¹i ph¸ vì sù c©u kÕt chØ v×
nh÷ng nguyªn t¾c. Êy lµ v× theo kÕ ho¹ch cña §¶ng d©n chñ -
lËp hiÕn, ng−êi ta c−ìng bøc chuyÓn nh−îng kh«ng ph¶i
toµn bé ruéng ®Êt, mµ chØ mét sè ruéng ®Êt cÇn thiÕt ®Ó chia
cho n«ng d©n nh»m lµm cho hä cã thÓ kÐo ®−îc çi cç xe quèc
gia nÆng nÒ; h¬n n÷a, nh÷ng ng−êi së h÷u sè ruéng ®Êt
chuyÓn nh−îng vÉn ®−îc tr¶ tiÒn mÆt vÒ sè ruéng ®Êt ®ã
"theo sù ®Þnh gi¸ c«ng b»ng", mµ ngµy nay cã tiÒn th× dÔ xoay
së h¬n lµ cã ruéng ®Êt, lµ thø kh«ng cßn ®em l¹i thu nhËp
v× lÏ ng−êi n«ng d©n lu«n lu«n kh«ng muèn canh t¸c ruéng
®Êt cho kÎ kh¸c. Cßn vÒ viÖc ©n x¸ th× chÝnh lµ nh÷ng ng−êi
d©n chñ - lËp hiÕn ®· hoµn thµnh ®−îc nghÜa vô cña m×nh ®èi
víi ®Êt n−íc, v× hä ®· lµm cho chÝnh quyÒn tèi cao biÕt ®Õn
nguyÖn väng chung cña nh©n d©n lµ ®−îc nh×n thÊy nh÷ng
ng−êi bÞ tï, nh÷ng ng−êi bÞ ®µy ®−îc tr¶ l¹i tù do. Vµ,
®Ó khái ®ông ch¹m ®Õn nh÷ng ®Æc lîi kh«ng thÓ thiÕu ®−îc
cña vua chóa trong viÖc nµy, hä ®· quyÕt ®Þnh huû bá dù
luËt vÒ ©n x¸ mµ Nhãm lao ®éng ®Þnh ®Ö tr×nh lªn §u-ma
340 §iÓm b¸o 341
çch m¹ng ®éc lËp cña nh©n d©n ®Ó chøng minh r»ng cÇn
ph¶i cã néi çc d©n chñ - lËp hiÕn. ChØ cã ®iÒu lµ hä ®· bÞ mª
hoÆc mét çch tai h¹i: ®Ó chèng l¹i chÊt ®éc cña ho¹t ®éng
çch m¹ng ®éc lËp, chèng l¹i çi nguyÖn väng ⎯ mµ chÝnh
tê "Ng«n luËn" ®· ghi nhËn ⎯ cña quÇn chóng muèn thùc hiÖn
quyÒn tù do héi häp cña m×nh (kh«ng ph¶i quyÒn tù do héi
®iÓm b¸o
häp theo kiÓu d©n chñ - lËp hiÕn, mµ lµ quyÒn tù do hoµn
toµn) vµ quyÒn sö dông toµn bé ruéng ®Êt, th× liÒu thuèc
Sau khi thÊt b¹i víi çi ©m m−u lËp néi çc cña §¶ng gi¶i ®éc ⎯ néi çc d©n chñ - lËp hiÕn ⎯ mµ çc lang
d©n chñ - lËp hiÕn, §¶ng th¸ng M−êi vµ bän quan l¹i, chÝnh b¨m d©n chñ - lËp hiÕn hiÖn ®ang kª cho çch m¹ng, sÏ
phñ ®· cè g¾ng ®em chuyªn chÝnh ra däa nh÷ng ng−êi v« hiÖu.
§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. B©y giê §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn l¹i Çc ngµi cø cè g¾ng ®i, çch m¹ng ®· lo¹i trõ ®−îc hÖ
lÊy çch m¹ng ra däa chÝnh phñ. Tê "Ng«n luËn" viÕt: thèng VÝt-te ⎯ §uèc-n«-v«, nã sÏ lo¹i trõ ®−îc c¶ nh÷ng
mãn gi¶i ®éc d©n chñ - lËp hiÕn.
"§¸m ch¸y ®ang bïng lªn ⎯ ®ã lµ Ên t−îng khi ®äc nh÷ng tin
tøc mµ ®iÖn tÝn mang tõ kh¾p n¬i cña n−íc Nga vÒ cho chóng ta... * *
Kh«ng ph¶i giíi trÝ thøc çch m¹ng vµ thËm chÝ còng kh«ng ph¶i giai *
cÊp c«ng nh©n bïng lªn, mµ lµ n«ng d©n bïng lªn, qu©n ®éi bïng lªn. HoÆc lµ çch m¹ng, hoÆc lµ néi çc d©n chñ - lËp hiÕn ⎯
NghÜa lµ, nãi ®óng h¬n, toµn n−íc Nga bïng lªn... Nh÷ng ng−êi n«ng tê "Ng«n luËn" nãi thÕ vµ bæ sung thªm: xin th−a víi çc
d©n, ®éng mét tý lµ b¾t ®Çu tËp hîp l¹i thµnh nh÷ng ®¸m ®«ng hµng ngµi r»ng chóng t«i kh«ng sî çch m¹ng, cßn çc ngµi sÏ bÞ
ngµn ng−êi vµ tù m×nh trõng trÞ bän cÇm quyÒn, bän chóa ®Êt, ph¸ ho¹i nguy khèn h¬n. Nh−ng gi¸ trÞ cña nh÷ng c©u nãi ®ã ra sao
th¸i Êp vµ dinh c¬". th× ®· râ ®èi víi tÊt c¶ nh÷ng ai biÕt ®øng vµo vÞ trÝ chiÕn
®Êu trong giê phót chiÕn ®Êu. Tê "Thêi míi", c¬ quan
VÒ vÊn ®Ò "®¸m ch¸y" nµy gi¸o s− Grª-®ª-xcun véi v· ng«n luËn cña bän s¸t nh©n vµ bän ®éi tr−ëng kþ binh, còng
bµy tá nh÷ng sù hiÓu biÕt s©u s¾c cña m×nh vÒ çc sù kiÖn hiÓu râ r»ng çc ngµi Grª-®ª-xcun nãi ®Õn çch m¹ng chØ v×
lÞch sö: hä sî çch m¹ng h¬n sî löa. Vµ, theo ý chóng t«i, v× thÕ
"Kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a, chóng ta ®ang ë vµo ®ªm tr−íc nh÷ng tê "Thêi míi" ®· v¹ch ra râ rµng h¬n nhiÒu çi t©m lý vµ
sù kiÖn quyÕt ®Þnh. HoÆc lµ ngay trong nh÷ng ngµy s¾p tíi, chÝnh phñ çi b¶n chÊt chÝnh trÞ cña sù c©u kÕt ®ang ®−îc chuÈn bÞ,
sÏ thay ®æi ý kiÕn vµ sÏ chuyÓn giao chÝnh quyÒn cho néi çc §u-ma, hoÆc khi tuyªn bè: "çc ngµi d©n chñ - lËp hiÕn ¹, ®èi víi çch
lµ chÝnh phñ sÏ dÉn chóng ta ®Õn nh÷ng tai häa hÕt søc lín". m¹ng th× chóng t«i vµ çc ngµi ®Òu sî h·i nh− nhau, nh−ng
tiÒm lùc ®Ó ®Êu tranh chèng l¹i çch m¹ng th× chóng t«i
Nh− vËy, hoÆc lµ çch m¹ng, hoÆc lµ néi çc d©n chñ - ®· gÇn c¹n, cßn çc ngµi th× vÉn cßn ®Êy, do ®ã çc ngµi
lËp hiÕn. Kh«ng cã g× ®¸ng ng¹c nhiªn tr−íc viÖc bän d©n h·y thö xem vµ chí cã tr× ho·n c«ng viÖc". ChÝnh thÕ.
chñ - lËp hiÕn lîi dông tÊt c¶, nhÊt lµ lîi dông ho¹t ®éng Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn nãi: chóng t«i còng cã thÓ
nÊn n¸ ®−îc, nh−ng çc ngµi b¸o "Thêi míi" l¹i cø khÈn toµn quyÒn sö dông mµ kh«ng bÞ kiÓm tra ®Ó t¨ng c−êng kh¶ n¨ng
kho¶n: çc ngµi ®i mau lªn, kÎo çch m¹ng chiÕn th¾ng ®Êy. s½n sµng chiÕn ®Êu cña qu©n ®éi vµ cña h¹m ®éi".
Trong sè gÇn ®©y nhÊt cña b¸o "Thêi míi" còng thÊy viÕt Nh− vËy lµ c«ng viÖc tr«i ch¶y: chØ víi hai tû róp båi
nh− sau:
th−êng cho çc ®Þa chñ bÞ t−íc ®o¹t vµ cho nh÷ng ng−êi
".... sÏ næ ra mét vô mµ tr¸ch nhiÖm sÏ kh«ng nh÷ng r¬i vµo néi
kh¸c, céng víi hai tû cho Bé chiÕn tranh vµ h¶i qu©n ®−îc
çc hiÖn nay, mµ r¬i c¶ vµo §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, mµ lçi cña ®¶ng
nµy lµ ë chç v× rôt rÌ kh«ng muèn mÊt mét phÇn tÝnh ®¹i chóng cña
toµn quyÒn sö dông mµ kh«ng bÞ kiÓm tra, T¬-rª-pèp ®·
m×nh tr−íc nh÷ng ng−êi cùc t¶, nªn ®· ®−a §u-ma nhµ n−íc vµo con ®ång ý ®−a §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lªn n¾m chÝnh quyÒn,
®−êng xung ®ét kÐo dµi bÊt h¹nh vµ ®· ph¹m téi chèng l¹i quy luËt mµ kh«ng quan t©m g× ®Õn nguyªn t¾c n÷a. Ch¼ng ®¾t l¾m
tiÕn ho¸ hoµ b×nh, khi ®ßi hái ph¶i thi hµnh ngay lËp tøc, mét çch kiªn ®©u, ph¶i kh«ng çc ngµi d©n chñ - lËp hiÕn?
quyÕt, c−¬ng lÜnh chÝnh trÞ, trong khi viÖc ®ã ®ßi hái ph¶i cã thêi gian
* *
rÊt dµi, rÊt rÊt dµi".
*
Sù viÖc ®ang diÔn ra nh− vËy: mÆc c¶ víi nhau, däa n¹t B¸o "§êi sèng chóng ta" lo l¾ng tr−íc ý ®Þnh triÖu tËp
nhau, råi l¹i b¾t tay nhau: cïng mét sù nghiÖp vµ cïng mét mét ®¹i héi míi cña ®¶ng ta. Tê b¸o ra søc tr×nh bµy ®¹i
môc ®Ých héi s¾p tíi nh− lµ mét tai häa nµo ®ã, mét triÖu chøng nµo
* * ®ã cña mét c¨n bÖnh kh«ng ch÷a næi cña ®¶ng. Tê b¸o rÊt sî
* h·i: "L¹i ®¹i héi !" §óng, l¹i ®¹i héi ⎯ ®ã lµ lèi tho¸t kh«ng
H«m qua chóng t«i ®· chØ ra1) r»ng T¬-rª-pèp kh«ng cã thÓ tr¸nh khái cho t×nh h×nh ®· ph¸t sinh trong ®¶ng, khi
lý do t¸ch khái §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn chØ v× kh«ng chÊp Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ nh÷ng chØ thÞ cña nã ®i ng−îc
nhËn trªn nguyªn t¾c viÖc c−ìng bøc chuyÓn nh−îng ruéng l¹i ý thøc cña toµn ®¶ng. HiÖn nay ®¶ng ®· ®−îc c¶i tæ trªn
®Êt cho n«ng d©n, mét khi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lÊy cña nh÷ng nguyªn t¾c d©n chñ, vµ chóng t«i yªu cÇu nh÷ng
n«ng d©n mét sè tiÒn lín khi chuyÓn nh−îng ruéng ®Êt "theo ng−êi d©n chñ trong tê "§êi sèng chóng ta" nãi râ: ý kiÕn
sù ®Þnh gi¸ c«ng b»ng". H«m nay tê "Lêi nãi" viÕt: cã tæ chøc cña ®¶ng d©n chñ cã thÓ ®−îc ph¸t biÓu b»ng
"Cuéc c¶i çch ruéng ®Êt lµ hßn ®¸ t¶ng cña tÊt c¶ nh÷ng tin ®ån çch nµo nÕu kh«ng ph¶i b»ng çch th«ng qua ®¹i héi. Çc
vÒ viÖc thµnh lËp mét néi çc míi cña phe ®a sè trong §u-ma. Qua ngµi ®ã ®· viÖn dÉn ra trong b¸o cña hä nh÷ng tin tøc, ®¨ng
nh÷ng tin ®ån tõ nguån kh¸c nhau ®Õn tai chóng ta th× c¬ së mµ trong tê "TiÕng vang"115, vÒ sè l−îng çc tæ chøc vµ çc ý
trªn ®ã cã thÓ cã mét sù tho¶ thuËn vÒ vÊn ®Ò thµnh lËp néi çc §u-ma, lµ kiÕn ph¶n ®èi chÝnh s¸ch cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng,
kho¶n vay míi. nh−ng ®ång thêi çc ngµi ®ã l¹i khiÕp sî ®¹i héi.
Môc ®Ých kho¶n vay nµy tr−íc hÕt lµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cÊp thiÕt
Kh«ng, ý ®Þnh vÒ mét ®¹i héi míi kh«ng ph¶i lµ mét tai
vÒ ruéng ®Êt. Theo nh÷ng tÝnh to¸n ®· ®−îc tiÕn hµnh, th× ®Ó gi¶i
quyÕt vÊn ®Ò nµy ⎯ mét khi ®· g¹t bá t− t−ëng kh«ng thÓ chÊp nhËn
häa, ®ã lµ dÊu hiÖu vÒ søc sèng cña ®¶ng, lµ dÊu hiÖu vÒ søc
®−îc vÒ c−ìng bøc chuyÓn nh−îng ⎯ ph¶i cÇn ®Õn hai tû róp. Cßn nöa m¹nh cña d− luËn trong ®¶ng, lµ dÊu hiÖu chøng tá r»ng ®¶ng
sè tiÒn vay cßn l¹i sÏ ph¶i cÊp cho çc Bé chiÕn tranh vµ h¶i qu©n ®−îc ®· ®¬n gi¶n vµ dÔ dµng t×m ra mét lèi tho¸t khái t×nh h×nh
_______________________________________ khã kh¨n do hoµn c¶nh g©y ra. Vµ chóng t«i tin ch¾c r»ng
1)
Xem tËp nµy, tr. 338 - 339. kh«ng mét ng−êi nµo trong ®¶ng, huèng hå nh÷ng ng−êi
trong néi çc cã tr¸ch nhiÖm cña chóng ta, tøc lµ Ban chÊp kÕt luËn vµ khÈu hiÖu ⎯ ®· çm dç nhiÒu ®éc gi¶ ⎯ nh÷ng
hµnh trung −¬ng, l¹i cã thÓ cho r»ng ®¹i héi lµ mét tai häa. ng−êi kÕt luËn r»ng t¸c gi¶ cña nã gÇn gòi víi giíi l·nh ®¹o
HiÖn nay, ®¹i héi lµ mét ®iÒu cÇn thiÕt ®èi víi ®¶ng, mét cña ®¶ng. Tuy vËy, vÉn cã mét sù hµi lßng nµo ®ã hoµ lÉn
nghÜa vô ®èi víi Ban chÊp hµnh trung −¬ng, vµ cã thÓ lµ mét víi ®iÒu th¾c m¾c cña chóng t«i: b¸o "TiÕng nãi lao ®éng" qu¶
®iÒu khã chÞu ®èi víi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ nh÷ng kÎ thËt ®· ph¶i mÊt mét tuÇn lÔ ®Ó tõ bá N. Ra-khmª-tèp,
hïa theo hä. Nh−ng biÕt lµm thÕ nµo! Chóng t«i biÕt r»ng dï nh−ng, dÇu sao, th× chËm cßn h¬n kh«ng.
®¹i héi lµ th¾ng lîi cña ai ®i n÷a, nã còng sÏ lµ mét ®iÒu
rÊt khã chÞu ®èi víi giai cÊp t− s¶n. ViÕt ngµy 28 th¸ng S¸u
(11 th¸ng B¶y) 1906
* *
* §¨ng ngµy 29 th¸ng S¸u 1906 Theo ®óng b¶n ®¨ng
B¸o "TiÕng nãi lao ®éng" (sè 7) ®· viÕt: trªn b¸o "TiÕng vang", sè 7 trªn b¸o
"Lêi ban biªn tËp. VÒ bµi b¸o cña ®ång chÝ N. Ra-khmª-tèp, chóng
t«i cã nhËn ®−îc mét bøc th− cña ®ång chÝ C. P-v. Chóng t«i thÊy cÇn
ph¶i tuyªn bè r»ng chóng t«i kh«ng hoµn toµn t¸n thµnh mét sè quan
®iÓm cña Ra-khmª-tèp vµ ®Æc biÖt lµ chóng t«i hoµn toµn kh«ng t¸n
thµnh ý kiÕn cña Ra-khmª-tèp vÒ "mét liªn minh chÝnh trÞ" víi §¶ng
d©n chñ - lËp hiÕn.
Chóng t«i ®· dµnh cho ®ång chÝ Ra-khmª-tèp quyÒn ph¸t biÓu tù
do. VÒ phÇn chóng t«i, chóng t«i ®øng trªn lËp tr−êng cña nghÞ quyÕt
Am-xtÐc-®am, vµ chóng t«i ®· bµy tá ®iÒu ®ã kh¸ râ rµng vµ døt kho¸t
trong nh÷ng bµi b¸o cã tÝnh chÊt chØ ®¹o vÒ nh÷ng vÊn ®Ò hÕt søc
kh¸c nhau cña t×nh h×nh chÝnh trÞ hiÖn nay ngay tõ khi §¶ng d©n chñ -
lËp hiÕn b¾t ®Çu b−íc vµo vò ®µi sinh ho¹t chÝnh trÞ".
Chóng t«i kh«ng biÕt thËt ra ®ång chÝ C. P-v ®· viÕt

nh÷ng g× cho ban biªn tËp b¸o "TiÕng nãi lao ®éng", nh−ng
chóng t«i kh«ng khái th¾c m¾c: liÖu ban biªn tËp cã cÇn ®Õn
bøc th− ®ã ®Ó "hiÓu" bµi b¸o cña N. Ra-khmª-tèp kh«ng? Vµ
nÕu kh«ng cã ®ång chÝ C. P-v, ban biªn tËp còng vÉn hiÓu
r»ng ban biªn tËp kh«ng ®ång ý víi N. Ra-khmª-tèp, th× lµm
sao biªn tËp l¹i cã thÓ ®¨ng nh÷ng bµi b¸o cã tÝnh chÊt
chØ ®¹o vÒ nguyªn t¾c mµ kh«ng nãi tr−íc r»ng nh÷ng bµi
b¸o ®ã ch−a ®−îc sù ®ång ý cña ban biªn tËp? V¶ l¹i, quy
m« cña bµi b¸o ®ã, ⎯ mµ vÒ thùc chÊt, chØ ®¸ng chó ý
ë giäng ch©m chÝch cña nã vµ ë "tÝnh chÊt cùc ®oan" cña çc
346 §iÓm b¸o 347
TÊt c¶ mäi ng−êi h·y ®øng vµo vÞ trÝ cña m×nh. ChÝnh
phñ ®· chuÈn bÞ, ⎯ th× nh©n d©n çch m¹ng còng ph¶i
chuÈn bÞ.

(12 th¸ng B¶y) 1906
§iÓm b¸o §¨ng ngµy 30 th¸ng S¸u 1906 Theo ®óng b¶n ®¨ng
B¸o "T− t−ëng" ®¨ng mét "sæ ®en" thó vÞ cña chÝnh quyÒn
I-a-r«-xl¸p. Trong ®ã, hµng chôc ng−êi (56 ng−êi cña thµnh
phè I-a-r«-xl¸p vµ 17 ng−êi cña thµnh phè R−-bin-xc¬) bÞ
nhËn xÐt lµ "kh«ng tin cËy ®−îc", vµ trong mét b¸o ço mËt,
ng−êi ta ®ßi Côc c¶nh s¸t ph¶i cã nh÷ng "chØ thÞ thÝch ®¸ng".
VÒ vÊn ®Ò nµy tê "T− t−ëng" nãi:
"H·y cø ®Ó cho mäi ng−êi ph¸n xÐt. Ai cã tai th× nghe. Ai cã

®Çu th× nghÜ. HiÖn nay Côc c¶nh s¸t ®· nghÜ ra mét chiÕn dÞch khæng
lå nh»m c¨n b¶n vµ "triÖt ®Ó" "thñ tiªu" cïng mét lóc, trªn ph¹m vi
toµn n−íc Nga, c¶ mét lo¹t tæ chøc b»ng con ®−êng "ph¸t gi¸c" å ¹t,
víi quy m« lín ch−a tõng thÊy, nh÷ng ng−êi bÞ nghi lµ cã liªn hÖ víi
§¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, §¶ng d©n chñ - x· héi, çc liªn hiÖp
n«ng d©n vµ c«ng nh©n viªn ®−êng s¾t. §Ó ®¹t môc ®Ých ®ã Côc c¶nh
s¸t ®· yªu cÇu çc ®Þa ph−¬ng göi danh s¸ch toµn bé nh÷ng ng−êi bÞ nghi
vÊn. HiÖn thêi, nh÷ng "sæ ®en" ®ã, tËp trung vµo mét n¬i ®ã, cã hµng v¹n
tªn ng−êi ®ang bÞ ®e däa b¾t gi÷".
ThÕ lµ chÝnh phñ ®ang chuÈn bÞ mét ©m m−u míi. ChuÈn

bÞ chiÕn tranh chèng nh©n d©n, "nh÷ng biÖn ph¸p" gi¶i t¸n
§u-ma, danh s¸ch mét v¹n ng−êi ®Ó b¾t! Còng nh− håi
th¸ng M−êi - th¸ng Ch¹p, chØnh phñ ®ang "®øng r×nh" çch
m¹ng, ®ang lîi dông t×nh h×nh t−¬ng ®èi tù do ®Ó nhö ra vµ
giÕt thªm hµng ngh×n chiÕn sÜ ®Êu tranh cho tù do.
348 Nh÷ng lËp luËn sai lÇm cña nh÷ng ng−êi tÈy chay "kh«ng ®¶ng ph¸i" 349
nh©n viªn ®−êng s¾t117, v. v., còng lµ nh÷ng ®oµn thÓ nh−
thÕ nµy. Chóng ta ph¶i coi viÖc tham gia çc ®oµn thÓ ®ã lµ
nh÷ng liªn minh chiÕn ®Êu t¹m thêi cña §¶ng d©n chñ - x·
héi víi ph¸i d©n chñ t− s¶n çch m¹ng. ChØ víi çch ®Æt
Nh÷ng lËp luËn sai lÇm cña vÊn ®Ò nh− vËy míi cã thÓ kh«ng g©y tæn h¹i cho nh÷ng lîi
Ých sèng cßn vµ c¬ b¶n cña giai cÊp v« s¶n, míi cã thÓ b¶o
nh÷ng ng−êi tÈy chay vÖ quan ®iÓm x· héi chñ nghÜa hoµn toµn ®éc lËp cña nh÷ng
"kh«ng ®¶ng ph¸i" ng−êi m¸c-xÝt vµ thµnh lËp çc tæ chøc ®¶ng ®éc lËp cña
nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi khi cã kh¶ n¨ng, dï rÊt nhá,
®Ó lµm viÖc ®ã.
Võa qua b¸o "T− t−ëng" ®· cè g¾ng chøng minh trong
Coi viÖc thµnh lËp çc tæ chøc d©n chñ - x· héi ®éc lËp
mét bµi x· luËn r»ng Nhãm lao ®éng ë §u-ma nhµ n−íc
®ã lµ "sù chia rÏ" cña çc tæ chøc çch m¹ng kh«ng ®¶ng
kh«ng nªn ®Ó bÞ "chia rÏ" bëi sù thµnh lËp cña ®¶ng ®oµn.
ph¸i th× cã nghÜa lµ biÓu lé, thø nhÊt, mét quan ®iÓm thuÇn
Theo ý ng−êi ta nãi, viÖc tÈy chay §u-ma ®· quyÕt ®Þnh
tuý t− s¶n vµ, thø hai, mét sù gi¶ dèi hoÆc thiÕu suy nghÜ
tr−íc r»ng çc ®¶ng cùc ®oan sÏ kh«ng cã çc ®¶ng ®oµn cña trong viÖc b¶o vÖ tÝnh kh«ng ®¶ng ph¸i cña m×nh. ChØ cã
m×nh trong §u-ma. Cßn Nhãm lao ®éng, ®óng lµ mét tæ chøc nh÷ng nhµ t− t−ëng cña giai cÊp t− s¶n míi cã thÓ coi viÖc
kh«ng ®¶ng ph¸i, th× sÏ ®em l¹i nhiÒu lîi Ých h¬n hÕt v× ë tËp hîp nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa thµnh mét ®¶ng ®éc
çc ®Þa ph−¬ng cã çc "nhãm hç trî" nã, còng lµ nh÷ng tæ lËp, lµ "sù chia rÏ". ChØ cã nh÷ng kÎ gi¶ dèi, tøc lµ nh÷ng
chøc kh«ng ®¶ng ph¸i. kÎ sî thÇm cho tÝnh ®¶ng che giÊu cña m×nh, hoÆc lµ nh÷ng
Nh÷ng lËp luËn trªn ®©y sai lÇm vÒ c¬ b¶n. TÝnh çch ng−êi ch−a suy nghÜ kü ®Õn vÊn ®Ò, míi cã thÓ coi viÖc
m¹ng kh«ng ®¶ng ph¶i lµ mét hiÖn t−îng tÊt nhiªn vµ kh«ng thµnh lËp çc tæ chøc ®¶ng lµ "sù chia rÏ" trong çc tæ
tr¸nh khái trong thêi kú çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n. Nh÷ng chøc kh«ng ®¶ng ph¶i. Th−a çc ngµi, ®iÒu ®ã kh«ng nghe
ng−êi b«n-sª-vÝch d©n chñ - x· héi ®· nhiÒu lÇn nªu ra ®−îc. Thùc thÕ, tÝnh kh«ng ®¶ng ph¸i cã nghÜa lµ trung lËp
®iÒu nµy. TÝnh ®¶ng lµ kÕt qu¶ vµ lµ biÓu hiÖn chÝnh trÞ ®èi víi çc ®¶ng kh¸c nhau (trong giíi h¹n çc môc ®Ých
cña nh÷ng ®èi lËp giai cÊp ®· ph¸t triÓn cao ®é. Sù kh«ng d©n chñ çch m¹ng chung). Nh−ng sù lªn ¸n tÝnh ®¶ng, ®−îc
ph¸t triÓn cña nh÷ng ®èi lËp Êy chÝnh lµ ®Æc ®iÓm cña çch biÓu thÞ b»ng tõ: "chia rÏ", còng ®· lµ sù tõ bá tÝnh trung lËp
m¹ng t− s¶n. Trong thêi kú çch m¹ng ®ã, ph¸i d©n chñ vµ tÝnh kh«ng ®¶ng ph¸i, còng ®· lµ cã tÝnh ®¶ng râ rÖt.
çch m¹ng kh«ng ®¶ng ph¸i tÊt nhiªn sÏ ®−îc ph¸t triÓn vµ Th−a çc ngµi, hoÆc lµ çc ngµi gi¶ nh©n gi¶ nghÜa, hoÆc lµ
më réng. çc ngµi lËp luËn tåi: xÐt theo thùc chÊt vÊn ®Ò, nh÷ng lêi
Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, víi t− çch lµ ®¹i biÓu la lèi cña çc ngµi ph¶n ®èi sù chia rÏ vµ t¸n thµnh tÝnh
cña giai cÊp v« s¶n gi¸c ngé, kh«ng thÓ tõ chèi kh«ng tham kh«ng ®¶ng ph¸i, ®Òu che giÊu sù sî h·i cña çc ngµi vÒ
gia çc lo¹i ®oµn thÓ çch m¹ng kh«ng ®¶ng ph¸i. Ch¼ng tÝnh ®¶ng cña çc ngµi. Mét kÎ thùc sù kh«ng ®¶ng ph¸i,
h¹n çc X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n, Héi liªn hiÖp n«ng d©n, ñng hé quèc héi lËp hiÕn, ch¼ng h¹n, sÏ kh«ng thÊy mét sù
mét phÇn Héi liªn hiÖp çc nhµ gi¸o116, Héi liªn hiÖp c«ng chia rÏ nµo ë chç mét bé phËn nh÷ng ng−êi cïng cã ý nghÜ`
350 V. I. Lª-nin Nh÷ng lËp luËn sai lÇm cña nh÷ng ng−êi tÈy chay "kh«ng ®¶ng ph¸i" 351
nh− m×nh, còng hoµn toµn thõa nhËn yªu s¸ch ®ã, lËp nªn kh«ng cã cuéc tiÕn c«ng ®ã th× kÎ ®Þch sÏ kh«ng thÓ bÞ ®¸nh
mét ®¶ng ®éc lËp. vu håi. Sù kiÖn ®· diÔn ra nh− sau: chÝnh chóng ta, nh÷ng
Nh− vËy lµ, nh÷ng ng−êi çch m¹ng kh«ng ®¶ng ph¸i h·y ng−êi çch m¹ng, ®· nghi binh tiÕn c«ng chÝnh diÖn, cuéc
cø ph¸t triÓn çc tæ chøc çch m¹ng kh«ng ®¶ng ph¸i. Chóc tiÕn c«ng mµ chÝnh phñ, kÎ cho ra mét ®¹o luËt v« cïng ngu
hä thµnh c«ng! Nh−ng hä h·y bít kªu la ph¶n ®èi nh÷ng xuÈn, ®· sî h·i ®Õn chÕt khiÕp. B¶n th©n bän t− s¶n tù do
ng−êi çch m¹ng cã tÝnh ®¶ng "®ang chia rÏ" tÝnh çch m¹ng chñ nghÜa vµ nh÷ng ng−êi çch m¹ng kh«ng ®¶ng ph¸i ®Òu
kh«ng ®¶ng ph¸i. lîi dông cuéc tiÕn c«ng chÝnh diÖn ®ã vµ viÖc kÎ ®Þch tËp
B©y giê chóng ta nãi ®Õn tÈy chay. Chóng t«i tin ch¾c trung lùc l−îng vµo trung t©m, ®Ó thùc hiÖn mét cuéc vËn
r»ng tÈy chay kh«ng ph¶i lµ mét sai lÇm. Nã lµ viÖc cÇn ®éng vu håi. Hä ®· ®¸nh vu håi kÎ ®Þch, ®· lÎn ®−îc vµo
thiÕt vµ ®óng trong t×nh h×nh lÞch sö cô thÓ ®Çu n¨m 1906. §u-ma, ®· ngôy trang vµ lät ®−îc vµo tr¹i cña kÎ ®Þch.
Sau thÊt b¹i cña §u-ma Bu-l−-ghin vµ sau nh÷ng sù kiÖn Mçi ng−êi cã çch riªng cña m×nh. Giai cÊp v« s¶n ®Êu
th¸ng Ch¹p, nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi buéc ph¶i gi−¬ng tranh, cßn giai cÊp t− s¶n th× lÎn vµo.
lªn còng cao nh− thÕ l¸ cê ®Êu tranh cho quèc héi lËp hiÕn Vµ b©y giê, chóng ta ®· hoµn toµn ®æ lªn ®Çu §¶ng d©n
vµ tËp trung mäi cè g¾ng ®Ó lµm cho §u-ma VÝt-te còng thÊt chñ - lËp hiÕn tr¸ch nhiÖm chÝnh trÞ vÒ mét §u-ma do bän
b¹i. Chóng t«i ®· hoµn thµnh nghÜa vô çch m¹ng cña m×nh. gian thÇn triÖu tËp, phôc tïng bän gian thÇn, mÆc c¶ víi
Vµ bÊt chÊp mäi ®iÒu vu khèng vµ ©n hËn qu¸ muén, tÈy bän gian thÇn. Chóng ta nhÊt thiÕt ph¶i lµm nh− vËy, bëi v×
chay ®· cã t¸c dông rÊt lín ®èi víi viÖc ñng hé tinh thÇn thµnh phÇn §u-ma vµ toµn bé çc ho¹t ®éng cña §u-ma cßn
çch m¹ng vµ ý thøc d©n chñ - x· héi trong c«ng nh©n. §©y mang tÝnh chÊt hai mÆt: cã çi g× ®ã chóng ta cÇn ñng hé vµ
lµ sù ®¸nh gi¸ tèt nhÊt vÒ viÖc ®ã: 1) çc tÇng líp d−íi trong çi g× ®ã chóng ta cÇn c−¬ng quyÕt ph¶n ®èi. ChØ cã nh÷ng
c«ng nh©n ñng hé tÈy chay, 2) tÈy chay thu ®−îc th¾ng lîi nhµ chÝnh trÞ t− s¶n míi cã thÓ quªn hoÆc kh«ng muèn nh×n
rùc rì trong çc vïng ngo¹i vi bÞ ¸p bøc ®Æc biÖt, 3) chÝnh thÊy tÝnh chÊt hai mÆt ®ã. ChØ cã nh÷ng nhµ chÝnh trÞ t−
phñ ban hµnh mét ®¹o luËt ®Æc biÖt chèng tÈy chay118. s¶n míi ngoan cè kh«ng ®Ó ý ®Õn vai trß cña §u-ma lµ c¬
ý kiÕn cho r»ng tÈy chay lµ mét ®iÒu sai lÇm vµ v« Ých quan thùc hiÖn sù c©u kÕt ph¶n çch m¹ng gi÷a chÕ ®é chuyªn
lµ ý kiÕn kh«ng ®óng vµ thiÓn cËn. TÈy chay kh«ng nh÷ng chÕ vµ giai cÊp t− s¶n qu©n chñ - tù do chñ nghÜa nh»m chèng
®· cã Ých vÒ mÆt tinh thÇn vµ chÝnh trÞ, mµ cßn cã lîi hÕt l¹i giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n. Sù c©u kÕt nµy cã thµnh
søc thùc tÕ vµ trùc tiÕp. Nã lµm cho chÝnh phñ h−íng toµn c«ng hay kh«ng, dï chØ lµ t¹m thêi, vµ hËu qu¶ cña nã sÏ
bé sù chó ý vµ toµn bé lùc l−îng cña m×nh chÝnh lµ vµo nh− thÕ nµo, ®iÒu ®ã chóng ta vÉn ch−a biÕt ®−îc. §iÒu
viÖc ®Êu tranh chèng nh÷ng ng−êi tÈy chay. Nã ®· ®Æt chÝnh nµy rèt cuéc l¹i phô thuéc ë lùc l−îng, ë tÝnh tæ chøc vµ ë
phñ vµo mét t×nh thÕ lè bÞch, ngu xuÈn vµ cã lîi cho chóng sù gi¸c ngé cña phong trµo nh©n d©n ë ngoµi §u-ma. Nh−ng
ta: t×nh thÕ ®Êu tranh nh»m triÖu tËp §u-ma. Do ®ã, nã ®· cã mét sù thËt lµ nh÷ng ng−êi ®¹i diÖn cho giai cÊp cã thÓ
lµm gi¶m tíi mét møc ®é rÊt lín sù chó ý cña chÝnh phñ tiÕn hµnh sù c©u kÕt ®ã ®ang chiÕm −u thÕ trong §u-ma,
®èi víi thµnh phÇn cña §u-ma. NÕu cho phÐp t«i dïng sù so nh÷ng cuéc th−¬ng l−îng vÒ sù c©u kÕt ®ang diÔn ra trong
s¸nh vÒ qu©n sù, th× tÈy chay lµ mét cuéc tiÕn c«ng chÝnh lóc nµy, vµ ng−êi ta ®ang tiÕn hµnh nh÷ng b−íc chuÈn bÞ,
diÖn, hoÆc mét sù nghi binh tiÕn c«ng chÝnh diÖn, vµ nÕu th¨m dß. Kh«ng mét ®iÒu "c¶i chÝnh" nµo cña nh÷ng ng−êi thuéc
352 V. I. Lª-nin Nh÷ng lËp luËn sai lÇm cña nh÷ng ng−êi tÈy chay "kh«ng ®¶ng ph¸i" 353
§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, kh«ng mét sù im lÆng nµo cña ph¸i tuyÖt tÈy chay cã nghÜa lµ hiÓu sai lÞch sö võa qua cña
men-sª-vÝch l¹i cã thÓ che giÊu ®−îc sù thËt ®ã. ®¶ng.
NÕu ®· nh− vËy ⎯ vµ ®iÒu ®ã kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a ⎯ Nh−ng tÈy chay cã nhÊt ®Þnh dÉn ®Õn chç tõ chèi thµnh
th× râ rµng lµ lîi Ých cña cuéc ®Êu tranh giai cÊp cña giai lËp ë §u-ma mét ®¶ng ®oµn cña m×nh kh«ng? Hoµn toµn
cÊp v« s¶n ®ßi hái mét çch tuyÖt ®èi r»ng giai cÊp v« s¶n kh«ng. Nh÷ng ng−êi tÈy chay nµo, gièng nh− nh÷ng ng−êi
ph¶i gi÷ v÷ng tÝnh ®éc lËp hoµn toµn vÒ chÝnh trÞ cña m×nh. trong b¸o "T− t−ëng", nghÜ nh− vËy lµ sai lÇm. Chóng ta cÇn
Giai cÊp v« s¶n kh«ng ®−îc b¾t ch−íc giai cÊp t− s¶n tù ph¶i lµm vµ chóng ta ®· lµm tÊt c¶ ®Ó ng¨n c¶n kh«ng cho
do chñ nghÜa lµ giai cÊp s½n sµng vui mõng ví lÊy bÊt kú triÖu tËp mét c¬ quan ®¹i diÖn bï nh×n. Sù thËt lµ nh− thÕ
sù bè thÝ nµo. Giai cÊp v« s¶n cÇn ph¶i hÕt søc kiªn quyÕt b¸o ®ã. Nh−ng nÕu, bÊt chÊp mäi sù cè g¾ng cña chóng ta, c¬
tr−íc cho nh©n d©n ®Ò phßng çi bÉy mµ bän gian thÇn quan Êy vÉn ®−îc triÖu tËp, th× chóng ta kh«ng thÓ tõ chèi
gi−¬ng ra tr−íc nh©n d©n. Giai cÊp v« s¶n cÇn ph¶i lµm mäi nhiÖm vô lîi dông nã. ChØ cã nh÷ng nhµ chÝnh trÞ t− s¶n,
çch ®Ó ng¨n chÆn viÖc triÖu tËp çi "c¬ quan ®¹i diÖn nh©n kh«ng coi träng cuéc ®Êu tranh çch m¹ng vµ cuéc ®Êu tranh
d©n" d©n chñ - lËp hiÕn, gi¶ m¹o. TÊt c¶ nh÷ng çi ®ã chÝnh cho th¾ng lîi hoµn toµn cña çch m¹ng, míi cã thÓ coi ®ã
lµ do tÈy chay mµ ®¹t ®−îc. lµ kh«ng l«-gÝch. Chóng ta h·y nhí l¹i tÊm g−¬ng LiÕp-nÕch,
Cho nªn nh÷ng lËp luËn cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· ng−êi mµ n¨m 1869 ®· nghiªm kh¾c buéc téi, c«ng kÝch kÞch
héi çnh h÷u, nh÷ng ng−êi giê ®©y ®ang phñ nhËn tÈy chay liÖt vµ kh«ng t¸n thµnh quèc héi §øc, nh−ng sau n¨m 1870
vµ chöi bíi hµnh ®éng h«m qua cña m×nh, khiÕn cho giai l¹i tham gia quèc héi ®ã. LiÕp-nÕch biÕt ®¸nh gi¸ ý nghÜa cña
cÊp t− s¶n vui s−íng, ⎯ nh÷ng lËp luËn ®ã v« cïng n«ng næi cuéc ®Êu tranh çch m¹ng cho mét c¬ quan ®¹i diÖn nh©n d©n
vµ phi lÞch sö mét çch l¹ lïng. V× chÝnh nh÷ng ng−êi men- çch m¹ng, chø kh«ng ph¶i cho mét c¬ quan ®¹i diÖn nh©n
sª-vÝch còng ®· lµ nh÷ng ng−êi tÈy chay : hä muèn tÈy chay d©n t− s¶n - ph¶n béi. LiÕp-nÕch kh«ng hÌn nh¸t phñ nhËn
§u-ma, nh−ng chØ tÈy chay ë mét giai ®o¹n kh¸c. ChØ cÇn qu¸ khø cña m×nh. LiÕp-nÕch hoµn toµn cã quyÒn nãi: t«i
nhí l¹i hai sù kiÖn lÞch sö mµ nÕu quªn ®i th× sÏ lµ ®iÒu ®· hÕt søc ®Êu tranh chèng l¹i quèc héi §øc ®ã, ®Êu tranh
kh«ng thÓ tha thø ®−îc ®èi víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· cho mét kÕt côc tèt nhÊt cã thÓ cã ®−îc. KÕt côc nµy l¹i
héi nµo ®«i chót coi träng qu¸ khø cña m×nh. Sù kiÖn thø rÊt xÊu. Nh−ng t«i còng sÏ biÕt çch lîi dông nã mµ kh«ng
nhÊt: trong tê th«ng ço cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng tõ bá truyÒn thèng çch m¹ng cña t«i.
thèng nhÊt cña ®¶ng ta, víi sè ng−êi b«n-sª-vÝch vµ men- Nh− vËy kh«ng nªn xuÊt ph¸t tõ tÈy chay mµ tõ chèi lîi
sª-vÝch b»ng nhau, ®· tuyªn bè th¼ng ra r»ng ®«i bªn ®Òu dông §u-ma vµ tõ chèi thµnh lËp ë ®Êy mét ®¶ng ®oµn. VÊn
®ång ý chñ tr−¬ng tÈy chay vµ chØ kh«ng ®ång ý víi nhau ®Ò ®−îc ®Æt ra mét çch kh¸c: cÇn hÕt søc thËn träng (nh÷ng
ë chç trong giai ®o¹n nµo th× tÈy chay sÏ hîp lý h¬n. Sù ng−êi b«n-sª-vÝch ®· ®Æt vÊn ®Ò ®ã ®óng nh− vËy t¹i §¹i
kiÖn thø hai : trong bÊt cø mét t¸c phÈm ®· in nµo cña héi thèng nhÊt, ®iÒu mµ bÊt cø ai còng thÊy râ khi ®äc
nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch, kh«ng thÊy cã ng−êi nµo trong bän b¶n dù th¶o quyÕt nghÞ 1) cña hä). CÇn xÐt xem hiÖn nay
hä kªu gäi tham gia vµo chÝnh §u-ma, vµ thËm chÝ ®ång chÝ
Plª-kha-nèp "cã tinh thÇn kiªn quyÕt" còng ®· kh«ng d¸m
_______________________________________
1)
lµm ®iÒu ®ã. §èi víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, cù t. 12, tr. 448 - 450.
354 V. I. Lª-nin 355
b»ng çch ho¹t ®éng trong §u-ma, liÖu cã thÓ lîi dông §u-
ma ®−îc kh«ng, liÖu cã nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi thÝch
hîp víi c«ng t¸c ®ã kh«ng vµ cã nh÷ng ®iÒu kiÖn bªn ngoµi
thÝch hîp kh«ng? Nh÷ng lêi khiÓn tr¸ch cña
Chóng t«i nghÜ lµ cã. Chóng t«i ®· nªu ra nh÷ng sai
lÇm cã tÝnh chÊt bé phËn cña çc ®¹i biÓu chóng ta ë §u- giai cÊp t− s¶n vµ
ma, nh−ng xÐt chung vµ vÒ toµn bé, hä ®· gi÷ mét lËp tr−êng nh÷ng lêi kªu gäi cña
®óng ®¾n. Bªn trong §u-ma ®· h×nh thµnh mét sù ph©n nhãm
phï hîp víi t×nh thÕ thùc sù çch m¹ng: §¶ng th¸ng M−êi giai cÊp v« s¶n
vµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ë phÝa h÷u, §¶ng d©n chñ - x·
héi vµ ph¸i lao ®éng (hay nãi cho ®óng h¬n, nh÷ng ng−êi Cuéc th¶o luËn çc b¸o ço vÒ vô tµn s¸t ë Bª-l«-xtèc
kh¸ nhÊt trong ph¸i lao ®éng) ë phÝa t¶. Chóng ta cã thÓ trong §u-ma nhµ n−íc ®ang kÕt thóc. Nh÷ng téi ¸c cña
vµ cÇn ph¶i lîi dông sù ph©n nhãm nµy chÝnh lµ ®Ó b¸o chÝnh phñ ®−îc v¹ch trÇn mét çch hÕt søc chÝnh x¸c, ®«i
tr−íc cho nh©n d©n ®Ò phßng mÆt nguy hiÓm cña §u-ma lóc thËm chÝ cã thÓ nãi lµ qu¸ − chi tiÕt. §u-ma nhµ n−íc
d©n chñ - lËp hiÕn, chÝnh lµ ®Ó ph¸t triÓn mét phong trµo çch d−êng nh− ®· hoµn toµn nhÊt trÝ lªn ¸n nh÷ng hµnh ®éng bØ
m¹ng kh«ng h¹n chÕ trong ph¹m vi cña §u-ma, trong s¸ch æi cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng vµ trung −¬ng. Nh÷ng ng−êi
l−îc cña §u-ma vµ trong çc môc ®Ých cña §u-ma, v.v.. Nhê d¸m nãi r»ng d−êng nh− §u-ma "dung hoµ hoµn toµn cuéc
cã sù ph©n nhãm nµy ⎯ vµ nÕu nh− hµnh ®éng ®óng ⎯ ®Êu tranh cña çc giai cÊp", th× ®· cã thÓ h©n hoan tr−íc sù
chóng ta còng sÏ lîi dông ®−îc c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ nhÊt trÝ nh− vËy119.
çch m¹ng kh«ng ®¶ng ph¸i vµ ®ång thêi chóng ta sÏ hµnh Nh−ng võa míi ®i ®Õn nh÷ng kÕt luËn thùc tÕ vÒ çc
®éng hÕt søc râ rµng vµ c−¬ng quyÕt víi t− çch lµ mét biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó ®Êu tranh chèng nh÷ng träng téi bØ æi
§¶ng d©n chñ - x· héi v« s¶n. cña nh÷ng tªn s¸t nh©n th× sù nhÊt trÝ bÒ ngoµi vµ n«ng c¹n Êy
lËp tøc tan thµnh m©y khãi. Ng−êi ta thÊy ngay r»ng giai
"TiÕng vang", sè 9, Theo ®óng b¶n ®¨ng cÊp t− s¶n vµ giai cÊp v« s¶n ⎯ mÆc dï "cuéc ®Êu tranh cña
ngµy 1 th¸ng B¶y 1906 trªn b¸o "TiÕng vang" çc giai cÊp ®· ®−îc dung hoµ hoµn toµn" ⎯ trong cuéc ®Êu
tranh gi¶i phãng cña m×nh vÉn theo ®uæi nh÷ng môc ®Ých
kh¸c nhau vÒ c¬ b¶n. Giai cÊp t− s¶n muèn "khiÓn tr¸ch"
chÝnh phñ ®Ó tù nã lµm dÞu çch m¹ng. Giai cÊp v« s¶n th×
muèn kªu gäi nh©n d©n ®Êu tranh çch m¹ng.
Sù kh¸c nhau Êy biÓu lé râ trong hai nghÞ quyÕt ®−a ra
vÒ vô tµn s¸t ë Bª-l«-xtèc. C«ng thøc cña giai cÊp t− s¶n
(§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn) lµ: 1) lªn ¸n chÝnh phñ; 2) yªu
cÇu néi çc tõ chøc, vµ 3) thóc Ðp "chÝnh phñ thõa nhËn
sù bÊt lùc cña m×nh trong cuéc ®Êu tranh chèng l¹i çch
356 V. I. Lª-nin 357
m¹ng". Giai cÊp t− s¶n muèn cã mét chÝnh phñ m¹nh trong
cuéc ®Êu tranh chèng l¹i çch m¹ng.
C«ng thøc cña giai cÊp v« s¶n (§¶ng d©n chñ - x· héi)
th× kh¸c: 1) lªn ¸n chÝnh phñ ⎯ nh÷ng ng−êi ng©y th¬ vÒ
chÝnh trÞ th−êng chØ chó ý ®Õn "sù nhÊt trÝ" ®ã gi÷a giai
cÊp v« s¶n vµ giai cÊp t− s¶n; 2) tuyªn bè r»ng "biÖn ph¸p
duy nhÊt ®Ó b¶o vÖ ®êi sèng vµ tµi s¶n cña çc c«ng d©n Qu©n ®éi vµ nh©n d©n
cã thÓ lµ vò trang cho b¶n th©n nh©n d©n" ; 3) "kªu gäi d©n
chóng tù tay m×nh n¾m lÊy viÖc b¶o vÖ ®êi sèng vµ tµi s¶n TÊt c¶ çc b¸o tiÕp tôc ®¨ng ®Çy ®ñ tin tøc vÒ phong trµo
cña m×nh" vµ "chèng cù l¹i sù bøc h¹i d©n téc". trong qu©n ®éi. Ngay b©y giê khã mµ tÝnh ®−îc xem trong
Sù kh¸c nhau vÒ quyÒn lîi cña giai cÊp t− s¶n vµ giai bao nhiªu trung ®oµn vµ ®¬n vÞ qu©n ®éi ®· cã lµn sãng c«ng
cÊp v« s¶n lé ra râ trong hai c«ng thøc kh¸c nhau ®ã. Giai
phÉn vµ nh÷ng vô næi dËy trong suèt hai th¸ng "lµm viÖc"
cÊp t− s¶n muèn bãp nghÑt çch m¹ng. Giai cÊp v« s¶n muèn
cña §u-ma. Ho¹t ®éng hoµ b×nh lõng tiÕng cña nghÞ viÖn
vò trang cho çch m¹ng. Giai cÊp t− s¶n −íc mong mét toµ
¸n cña bän quan l¹i. Giai cÊp v« s¶n muèn nhê ®Õn mét toµ ®−îc nh÷ng nhµ chÝnh trÞ t− s¶n ng©y th¬ (nh−ng kh«ng
¸n nh©n d©n ("toµ ¸n nh©n d©n sÏ kh«ng tha téi nh÷ng tªn ph¶i bao giê còng ng©y th¬) t−ëng t−îng ra, ®· dÉn ®Õn c¶
téi ph¹m kia vµ nh÷ng kÎ bao che cho chóng" ⎯ theo c«ng trong lÜnh vùc qu©n sù nh÷ng ph−¬ng thøc ®Êu tranh vµ
thøc cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi cña chóng ta trong §u- nh÷ng h×nh thøc vËn ®éng hoµn toµn kh«ng cã tÝnh chÊt hoµ
ma) giai cÊp t− s¶n chØ kªu gäi çc bé tr−ëng, kªu gäi hä b×nh vµ hoµn toµn kh«ng cã tÝnh chÊt nghÞ viÖn.
nh−îng bé. Giai cÊp v« s¶n kªu gäi d©n chóng, kªu gäi vò Khi thuËt l¹i nh÷ng sù viÖc vµ tin tøc vÒ phong trµo
trang vµ chèng cù l¹i. trong qu©n ®éi, b¸o chÝ t− s¶n - tù do chñ nghÜa trong n−íc
Trong vÊn ®Ò nµy, çc ®ång chÝ cña chóng ta trong §u- ta th−êng dïng nh÷ng tµi liÖu Êy chØ ®Ó däa n¹t chÝnh phñ.
ma ®· cã th¸i ®é ®óng. Chóng ta mong r»ng c¶ sau nµy çc §¸m ch¸y ®ang bïng lªn, h·y nh×n xem, h·y coi chõng, çc
®ång chÝ ®ã còng sÏ ®−a ra nh÷ng lêi tuyªn bè cña giai cÊp ngµi bé tr−ëng, h·y nh−îng bé chóng t«i, ®õng ®Ó muén
v« s¶n çch m¹ng, mét çch còng râ rµng, minh b¹ch vµ
mÊt, ⎯ çc b¸o chÝ d©n chñ - lËp hiÕn th−êng lËp luËn nh−
quyÕt liÖt nh− thÕ, ®Ó ®èi lËp l¹i nh÷ng lêi trèng rçng cña
vËy. Nh−ng (th«ng qua b¸o "Thêi míi" vµ çc b¸o tay
giai cÊp t− s¶n c¬ héi çch m¹ng.
sai kh¸c) çc bé tr−ëng tr¶ lêi b»ng çch däa nh÷ng ng−êi
"TiÕng vang", sè 9, Theo ®óng b¶n ®¨ng d©n chñ - lËp hiÕn: h·y nh×n xem, th−a çc ngµi, ®¸m ch¸y
ngµy 1 th¸ng B¶y 1906 trªn b¸o "TiÕng vang" ®ang bïng lªn, vËy çc ngµi h·y tho¶ hiÖp víi chóng t«i,
®õng ®Ó muén mÊt. C¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn lÉn
chÝnh phñ ®Òu coi phong trµo trong qu©n ®éi lµ ®iÒu chØ râ
sù cÇn thiÕt ph¶i thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p tøc thêi nh»m
bãp nghÑt çch m¹ng. Nh÷ng quan niÖm thiÓn cËn cña hä, g¾n
358 V. I. Lª-nin Qu©n ®éi vµ nh©n d©n 359
chÆt víi tÝnh tham lam vô lîi cña hä, lµm hä kh«ng coi phong H·y nh×n vµo nh÷ng sù thËt. Nh÷ng binh lÝnh cña trung
trµo Êy lµ mét trong nh÷ng dÊu hiÖu quan träng nhÊt cña ®oµn Prª-«-bra-gien-xki ®· ®−a ra yªu s¸ch ñng hé Nhãm
tÝnh chÊt hiÖn thùc cña cuéc çch m¹ng ë n−íc ta, cña nh÷ng lao ®éng trong cuéc ®Êu tranh giµnh ruéng ®Êt vµ tù do.
nguyÖn väng hiÖn thùc cña cuéc çch m¹ng Êy. C¶ §¶ng d©n H·y chó ý: kh«ng ph¶i lµ ñng hé §u-ma, mµ ñng hé Nhãm
chñ - lËp hiÕn lÉn chÝnh phñ ®Òu theo ®uæi nh÷ng lîi Ých lao ®éng, chÝnh çi nhãm ®· bÞ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn buéc
riªng trong vÊn ®Ò qu©n ®éi. Bän s¸t nh©n cÇn ®Õn qu©n ®éi téi "nhôc m¹ th« b¹o" §u-ma nhµ n−íc v× dù ¸n ruéng
lµm c«ng cô tµn s¸t. Bän t− s¶n tù do chñ nghÜa cÇn ®Õn ®Êt cña 33 ng−êi vÒ viÖc xo¸ bá chÕ ®é t− h÷u ruéng ®Êt!
qu©n ®éi ®Ó b¶o vÖ nÒn qu©n chñ t− s¶n khái bÞ nh÷ng sù RÊt hiÓn nhiªn, nh÷ng binh lÝnh ®i xa h¬n nh÷ng ng−êi d©n
x©m ph¹m vµ yªu s¸ch "qu¸ ®¸ng" cña n«ng d©n vµ ®Æc biÖt chñ - lËp hiÕn: "loµi vËt ngu muéi" muèn nhiÒu h¬n giai cÊp
lµ cña c«ng nh©n. Çi gi¸o lý tÇm th−êng, gi¶ nh©n gi¶ t− s¶n cã häc vÊn...
nghÜa vµ dèi tr¸ cho r»ng "qu©n ®éi ph¶i ®øng ngoµi chÝnh §©y lµ nh÷ng yªu s¸ch cña mét trung ®oµn bé binh Pª-
trÞ" th× ®Æc biÖt thuËn lîi ®Ó che giÊu nh÷ng nguyÖn väng tÐc-bua: "... Ph¶i ®−a vµo §u-ma nhµ n−íc nh÷ng ®¹i biÓu
thËt sù cña giai cÊp t− s¶n vÒ ph−¬ng diÖn nµy. do chóng ta, nh÷ng binh lÝnh, bÇu ra, ®Ó hä bªnh vùc nh÷ng
Nh−ng h·y nghiªn cøu tÝnh chÊt çc lµn sãng c«ng phÉn nhu cÇu cña binh lÝnh chóng ta". Binh lÝnh kh«ng muèn ®øng
trong qu©n ®éi, nh÷ng yªu s¸ch cña binh lÝnh. H·y thö nh×n ngoµi chÝnh trÞ. Hä kh«ng ®ång t×nh víi nh÷ng ng−êi d©n
vµo nh÷ng binh lÝnh s¾p bÞ xö b¾n v× "kh«ng phôc tïng", chñ - lËp hiÕn. Hä ®Ò ra yªu s¸ch râ rµng lµ nh»m huû bá
nh− nh÷ng con ng−êi sèng cã nh÷ng quyÒn lîi ®éc lËp cña mét qu©n ®éi mang tÝnh ®¼ng cÊp, mét qu©n ®éi t¸ch rêi nh©n
m×nh, nh− mét bé phËn cña nh©n d©n, nh− nh÷ng ng−êi nãi d©n, vµ nh»m thay thÕ qu©n ®éi nµy b»ng mét qu©n ®éi gåm
lªn nh÷ng nhu cÇu ®· chÝn muåi cña nh÷ng giai cÊp nhÊt nh÷ng c«ng d©n cã toµn quyÒn. Vµ nh− thÕ chÝnh lµ b·i bá
®Þnh trong x· héi chóng ta. Çc vÞ sÏ thÊy r»ng nh÷ng binh qu©n ®éi th−êng trùc vµ vò trang cho nh©n d©n.
lÝnh, nh÷ng ng−êi hÕt søc gÇn gòi víi tÇng líp n«ng d©n kÐm Nh÷ng binh lÝnh qu©n khu V¸c-sa-va ®ßi triÖu tËp mét
gi¸c ngé nhÊt vÒ chÝnh trÞ, bÞ cÊp trªn lu«n lu«n ¸p bøc, lµm quèc héi lËp hiÕn. Hä ®ßi cho binh lÝnh quyÒn tù do héi
ngu muéi, b¾t tËp luyÖn cùc nhäc; r»ng nh÷ng binh lÝnh, häp vµ lËp héi, "kh«ng cÇn xin phÐp vµ kh«ng cÇn sù cã
"loµi vËt thÇn th¸nh" Êy, trong nh÷ng yªu s¸ch cña m×nh mÆt cña nh÷ng sÜ quan". Hä ®ßi "lµm nghÜa vô qu©n sù trong
cßn ®i v« cïng xa h¬n nh÷ng c−¬ng lÜnh d©n chñ - lËp ®Êt n−íc", hä ®ßi quyÒn ®−îc mÆc th−êng phôc ngoµi giê
hiÕn! phôc vô qu©n sù, quyÒn cã nh÷ng ®¹i biÓu binh lÝnh ®Ó
Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vµ §u-ma d©n chñ - lËp qu¶n lý qu©n nhu, ®Ó lËp toµ ¸n xÐt xö nh÷ng téi lçi cña
hiÕn thÝch tù cho m×nh lµ nh÷ng ng−êi nãi lªn nh÷ng yªu binh sÜ.
s¸ch cña toµn d©n. RÊt nhiÒu ng−êi ng©y th¬ tin nh− vËy. ThÕ lµ thÕ nµo? cã gièng nh÷ng quan niÖm cña §¶ng d©n
Nh−ng h·y nh×n vµo nh÷ng sù thËt, vµo nh÷ng yªu s¸ch thËt chñ - lËp hiÕn vÒ c¶i çch qu©n sù kh«ng? Hay lµ çi ®ã
sù, vµo cuéc chiÕn ®Êu thËt sù cña quÇn chóng nh©n d©n hoµn toµn dÉn ®Õn viÖc thµnh lËp mét ®éi d©n c¶nh toµn
réng r·i, çc vÞ sÏ thÊy nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vµ d©n vµ hoµn toµn d©n chñ?
§u-ma d©n chñ - lËp hiÕn ®ang c¾t xÐn nh÷ng yªu s¸ch x· H¬n h¼n çc ngµi t− s¶n cã häc vÊn, nh÷ng binh lÝnh
héi vµ xuyªn t¹c nh÷ng yªu s¸ch ®ã. nªu ra nh÷ng yªu s¸ch thËt sù cã tÝnh nh©n d©n vµ ®−îc ®¹i
360 V. I. Lª-nin 361
®a sè nh©n d©n ®ång t×nh. TÝnh chÊt vµ ®Æc tÝnh c¬ b¶n

cña phong trµo trong qu©n ®éi, so víi s¸ch l−îc cña nh÷ng
ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, ®· nãi lªn mét çch chÝnh x¸c
h¬n thùc chÊt cña nh÷ng h×nh thøc chñ yÕu vµ c¬ b¶n cña
cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay. Phong
trµo c«ng nh©n vµ n«ng d©n x¸c nhËn ®iÒu ®ã mét çch hïng
hån h¬n n÷a. Vµ nhiÖm vô cña chóng ta kh«ng ph¶i lµ thu
phong trµo ®ã vµo khu«n khæ chËt hÑp cña chÝnh s¸ch nghÌo §iÓm b¸o
nµn cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, h¹ thÊp phong trµo b»ng
çch lµm cho nã thÝch øng víi nh÷ng khÈu hiÖu nghÌo nµn Çc ngµi d©n chñ - lËp hiÕn vÉn tiÕp tôc tá ra ng©y th¬
cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, mµ lµ ñng hé, më réng, ph¸t "kh«ng hiÓu". Trong sè ®ã e r»ng «ng I-d¬-g«-Ðp l¹i vÉn
triÓn phong trµo ®ã theo tinh thÇn cña chñ nghÜa d©n chñ tiÕp tôc "kh«ng hiÓu" mét çch ngoan cè h¬n c¶. B»ng mét
thËt sù triÖt ®Ó, kiªn quyÕt vµ cã tÝnh chiÕn ®Êu. giäng ng©y th¬ cña kÎ bÞ xóc ph¹m, «ng phÉn né víi "çc
ngµi b«n-sª-vÝch" v× sù c«ng kÝch cña hä ®èi víi nh÷ng ng−êi
d©n chñ - lËp hiÕn.
ngµy 2 th¸ng B¶y 1906 trªn b¸o "TiÕng vang"
"§¶ng "tù do nh©n d©n" sÏ kh«ng lõa bÞp ai. Kh«ng ai cã quyÒn ®ßi
hái ®¶ng ®ã lµm qua nh÷ng ®iÒu ®· ghi trong c−¬ng lÜnh vµ s¸ch l−îc
®−îc th«ng qua trong çc ®¹i héi ®¶ng. VÊn ®Ò khëi nghÜa vò trang, vÊn
®Ò lËt ®æ chÕ ®é qu©n chñ ®Òu kh«ng cã trong c−¬ng lÜnh vµ s¸ch l−îc ®ã.
Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ph¶i ®Õm xØa ®Õn çi ®¶ng ®ang tån t¹i trªn thùc
tÕ, vµ nÕu hä bùc tøc víi nh÷ng ng−êi nãi cho hä biÕt sù thËt vµ kh«ng
muèn hµnh ®éng theo nh÷ng chØ thÞ cña hä, th× còng h¬i l¹".
ChÝnh lµ nh− vËy, «ng I-d¬-g«-Ðp ¹; ®óng lµ chóng t«i

"®Õm xØa ®Õn çi ®¶ng ®ang tån t¹i trªn thùc tÕ". ¤ng tiÕp
tôc "kh«ng hiÓu" ph¶i kh«ng? Kú thùc vÊn ®Ò ®¬n gi¶n th«i:
®èi víi mét ®¶ng t− s¶n, c−¬ng lÜnh cña "®¶ng tù do nh©n
d©n" lµ mét c−¬ng lÜnh rÊt kh¸ ®Êy. H·y nhí cho, chóng t«i
nãi ®iÒu ®ã hÕt søc nghiªm chØnh.
Trong ®ã (trong c−¬ng lÜnh, th−a «ng I-d¬-g«-Ðp!) cã
nh÷ng thø nh− tù do ng«n luËn, tù do héi häp, cã v« sè
®iÒu tèt ®Ñp. Nh−ng çi ®ã kh«ng ng¨n c¶n ®−îc nh÷ng
ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn th¶o ra nh÷ng dù luËt khæ sai chèng
362 V. I. Lª-nin 363
l¹i tù do ng«n luËn, chèng l¹i tù do héi häp vµ chèng l¹i

nh÷ng ®iÒu tèt ®Ñp kh¸c.
Cßn vÒ s¸ch l−îc...
§óng lµ çc ®¹i héi ®¶ng ®· hoµn toµn t¸n thµnh s¸ch
l−îc: "hoÆc lµ ng−êi chiÕn th¾ng hoÆc lµ kÎ chiÕn b¹i", "chÕt
vinh quang hay chÕt nhôc". Nh−ng s¸ch l−îc cña §¶ng d©n
VÒ tæ chøc cña quÇn chóng vµ
chñ - lËp hiÕn trªn thùc tÕ, chø kh«ng ph¶i t¹i çc ®¹i héi
l¹i to¸t ra mét çi g× kh¸c. Çc ngµi chèng l¹i khëi nghÜa vò viÖc chän thêi c¬ ®Êu tranh 1 2 0
trang ph¶i kh«ng? Çc ngµi cã toµn quyÒn nh− thÕ, th−a
çc ngµi, nh−ng chÝnh çc ngµi t¸n thµnh ph¸i ®èi lËp kiªn H«m nay chóng t«i cho ®¨ng bµi cña ®ång chÝ Khru-xta-
quyÕt, kh«ng ®iÒu hoµ, chÝnh çc ngµi t¸n thµnh viÖc chuyÓn
lÐp vÒ vÊn ®Ò tÝnh chÊt ®óng lóc trong viÖc thµnh lËp çc
chÝnh quyÒn vµo tay nh©n d©n trong ®iÒu kiÖn cã nhµ vua
X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n. Chóng t«i kh«ng cÇn ph¶i nãi
trÞ v× mµ kh«ng cai trÞ, ph¶i kh«ng? VËy th× t¹i sao çc ngµi
r»ng tªn cña t¸c gi¶ bµi b¸o ®· lµ ®iÒu ®¶m b¶o cho sù
mÆc c¶ vÒ çc ghÕ bé tr−ëng? ¤ng I-d¬-g«-Ðp, «ng thÊy râ
hiÓu biÕt s©u s¾c cña «ng vÒ vÊn ®Ò ®ã. TÊt c¶ c«ng nh©n
r»ng chóng t«i "®Õm xØa ®Õn çi ®¶ng ®ang tån t¹i trªn thùc
Pª-tÐc-bua ®Òu râ ®iÒu Êy. Hä còng biÕt r»ng chÝnh lóc nµy
tÕ" chø kh«ng ph¶i çi ®¶ng chØ tån t¹i trªn giÊy. NÕu çc
vÊn ®Ò thµnh lËp X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n lµ vÊn ®Ò ®−îc
ngµi ®Êu tranh hoµn toµn theo møc ®é mµ c−¬ng lÜnh vµ
s¸ch l−îc cña çc ngµi, "®−îc th«ng qua trong çc ®¹i héi giai cÊp v« s¶n thñ ®« hÕt søc chó ý.
®¶ng", ®· quy ®Þnh cho çc ngµi, th× khi ®ã cuéc nãi chuyÖn Cuéc luËn chiÕn cña ®ång chÝ Khru-xta-lÐp chèng l¹i
gi÷a chóng ta sÏ kh¸c. quyÕt nghÞ cña Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua cña ®¶ng ta, trong
Trong bµi b¸o cña «ng I-d¬-g«-Ðp cßn rÊt nhiÒu ®iÒu kú nh÷ng ®iÒu kiÖn Êy, cã mét ý nghÜa ®Æc biÖt.
l¹. Nh−ng, nãi chung, nã lµ tµi s¶n v¨n ch−¬ng cña ®ång chÝ Chóng t«i kh«ng thÓ ®ång ý víi ®ång chÝ Khru-xta-lÐp.
A.L-i. Chóng t«i kh«ng cã ý x©m ph¹m ®Õn. §ång chÝ ®· sai lÇm khi bªnh vùc, ⎯ cã thÓ nãi lµ chèng
l¹i Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua, ⎯ t− t−ëng vÒ çc X«-viÕt ®¹i
"TiÕng vang", sè 10, Theo ®óng b¶n ®¨ng biÓu c«ng nh©n nãi chung vµ vai trß lÞch sö cña nã vµo
ngµy 2 th¸ng B¶y 1906 trªn b¸o "TiÕng vang" cuèi n¨m 1905. §ång chÝ ®· sai lÇm khi tõ chèi kh«ng ghi sù
kiÖn th¸ng Ch¹p vµo tµi kho¶n cña X«-viÕt. VÒ phÇn chóng
t«i, chóng t«i sÏ kh«ng do dù lµm ®iÒu ®ã, ⎯ nh−ng cè
nhiªn, chóng t«i sÏ ghi sù kiÖn th¸ng Ch¹p vµo môc "cã"
chø kh«ng vµo môc "nî". Chóng t«i cho r»ng chÝnh vai trß
chiÕn ®Êu cña çc X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n lµ c«ng lao
hÕt søc lín lao cña nã mµ ng−êi ta cßn xa míi ®¸nh gi¸
®−îc.
364 V. I. Lª-nin VÒ tæ chøc cña quÇn chóng vµ viÖc chän thêi c¬ ®Êu tranh 365
Nh−ng X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n lµ mét tæ chøc chiÕn th¶o luËn chung vÒ c¶i çch ruéng ®Êt, do phong trµo ruéng
®Êu ®éc ®¸o, vµ nh÷ng ®iÒu chung chung vÒ lîi Ých cña tæ ®Êt ®· ph¸t triÓn.
chøc sÏ kh«ng ®Èy lªn ®−îc mét b−íc vÊn ®Ò lîi Ých cña çi §ång chÝ Khru-xta-lÐp mØa mai: nh−ng nh÷ng uû ban Êy
tæ chøc ®éc ®¸o Êy trong lóc nµy. §ång chÝ Khru-xta-lÐp còng cã thÓ dÉn ®Õn mét hµnh ®éng "qu¸ sím"! VÊn ®Ò lµ ë
viÕt: "X«-viÕt lµ nghÞ viÖn çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n chç chÝnh trong lóc nµy, gi÷a nh÷ng hµnh ®éng cña n«ng d©n
çch m¹ng". §óng ®Êy. ChÝnh ®ã lµ vai trß ⎯ tuyÖt nhiªn vµ nh÷ng hµnh ®éng cña c«ng nh©n cã mét sù kh¸c nhau c¨n
kh«ng ph¶i lµ vai trß kü thuËt ⎯ chiÕn ®Êu tiªu biÓu cña b¶n. Trong lóc nµy, mét hµnh ®éng réng lín cña n«ng d©n
X«-viÕt. X«-viÕt, víi tÝnh çch lµ ng−êi tæ chøc çc c«ng kh«ng thÓ lµ "qu¸ sím", nh−ng mét hµnh ®éng réng lín
®oµn, ng−êi khëi x−íng nh÷ng cuéc ®iÒu tra, lµ v¨n phßng cña c«ng nh©n th× rÊt cã thÓ lµ nh− vËy. Lý do rÊt râ rÖt: giai
hoµ gi¶i, v. v., cã vai trß hoµn toµn phô, thø yÕu. Ng−êi ta hoµn cÊp c«ng nh©n, xÐt vÒ sù ph¸t triÓn chÝnh trÞ cña m×nh, ®·
toµn cã thÓ h×nh dung ®−îc r»ng nh÷ng vai trß ®ã cã thÓ v−ît giai cÊp n«ng d©n, cßn giai cÊp n«ng d©n xÐt vÒ tr×nh
®−îc thùc hiÖn mµ kh«ng cÇn cã X«-viÕt. Nh−ng lÏ nµo cã ®é s½n sµng hµnh ®éng çch m¹ng cña m×nh trªn ph¹m vi
thÓ t−ëng t−îng ®−îc mét cuéc tæng b·i c«ng mµ kh«ng toµn Nga, th× vÉn ch−a ®uæi kÞp giai cÊp c«ng nh©n. Giai cÊp
cã mét uû ban b·i c«ng cña quÇn chóng kh«ng ®¶ng ph¸i. n«ng d©n lu«n lu«n ®uæi kÞp giai cÊp c«ng nh©n tõ sau th¸ng
X«-viÕt sinh ra tõ nh÷ng nhu cÇu ®Êu tranh trùc tiÕp cña Ch¹p vµ phÇn lín nhê cã sù kiÖn th¸ng Ch¹p (bÊt chÊp
quÇn chóng, víi t− çch lµ c¬ quan cña cuéc ®Êu tranh Êy. nh÷ng luËn ®iÖu cña çc nhµ th«ng th¸i rëm nhót nh¸t, lu«n
§ã lµ sù thËt. Riªng sù thËt Êy còng gi¶i thÝch cho chóng ta lu«n cã khuynh h−íng ®¸nh gi¸ thÊp sù kiÖn th¸ng Ch¹p, hay
vai trß ®éc ®¸o cña X«-viÕt vµ ý nghÜa thùc tÕ cña nã. Tõ thËm chÝ phñ nhËn sù kiÖn Êy). Nhê cã çc uû ban ruéng ®Êt
"chiÕn ®Êu" ®−îc dïng trong nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh ®Þa ph−¬ng, giai cÊp n«ng d©n sÏ ®uæi kÞp giai cÊp c«ng
Pª-tÐc-bua nãi lªn chÝnh çi sù thËt ®ã. nh©n cßn nhanh h¬n n÷a. Thóc ®Èy mét ®éi hËu vÖ mµ trong
Kh«ng ai cã ý ®Þnh thµnh lËp X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n trËn chiÕn ®Êu võa qua ®· kh«ng kÞp thêi ®Õn cøu viÖn cho
®Ó tiÕn hµnh nh÷ng cuéc ®iÒu tra, ®Ó ph¸t triÓn nh÷ng c«ng ®éi tiÒn phong th× ch¾c ch¾n lµ mét viÖc hoµn toµn bæ Ých vµ
®oµn, v.v.. Thµnh lËp X«-viÕt cã nghÜa lµ thµnh lËp çc tuyÖt nhiªn kh«ng m¹o hiÓm chót nµo. Thóc ®Èy mét ®éi tiÒn
c¬ quan chiÕn ®Êu trùc tiÕp cã tÝnh quÇn chóng cña giai phong mµ ®éi hËu vÖ ®· kh«ng kÞp thêi ®Õn cøu viÖn trong
cÊp v« s¶n. Ng−êi ta kh«ng thÓ thµnh lËp nh÷ng c¬ quan trËn chiÕn ®Êu võa qua th× lµ mét viÖc hoµn toµn m¹o hiÓm,
nh− vËy vµo bÊt cø lóc nµo, trong khi ®ã nh÷ng c«ng ®oµn vµ cÇn ph¶i suy nghÜ chÝn ch¾n tr−íc khi lµm viÖc ®ã.
vµ nh÷ng chÝnh ®¶ng lµ nh÷ng tæ chøc lu«n lu«n vµ tuyÖt §ã lµ t×nh thÕ chÝnh trÞ ®éc ®¸o mµ, theo ý chóng t«i,
®èi cÇn thiÕt, cã thÓ vµ ph¶i ®−îc lËp ra bÊt kú trong ®iÒu ®ång chÝ Khru-xta-lÐp ®· kh«ng tÝnh ®Õn. §ång chÝ ®· hoµn
kiÖn nµo. Cho nªn viÖn vµo ý nghÜa cña çc tæ chøc nãi toµn cã lý khi ®¸nh gi¸ nh÷ng c«ng lao vµ ý nghÜa cña çc
chung ®Ó ph¶n ®èi Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua th× ®ã lµ X«-viÕt nãi chung. §ång chÝ l¹i sai lÇm khi ®¸nh gi¸ thêi
mét sai lÇm nghiªm träng. Cho nªn, còng lµ sai lÇm nÕu cuéc hiÖn nay vµ nh÷ng mèi quan hÖ gi÷a nh÷ng hµnh ®éng
viÖn vµo viÖc lµ tÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®Òu cña n«ng d©n vµ cña c«ng nh©n. Ch¾c lµ ®ång chÝ quªn mét
bªnh vùc t− t−ëng vÒ çc uû ban quy ho¹ch ruéng ®Êt cña ®Ò nghÞ kh¸c cña Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua trong mét nghÞ
n«ng d©n: çc uû ban Êy ®· ®−îc ®Ò ra chÝnh lµ do cã cuéc quyÕt kh¸c: ñng hé ý ®Þnh thµnh lËp mét ban chÊp hµnh cña
366 V. I. Lª-nin VÒ tæ chøc cña quÇn chóng vµ viÖc chän thêi c¬ ®Êu tranh 367
nh÷ng nhãm t¶ ë §u-ma ®Ó thèng nhÊt hµnh ®éng cña çc ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn. Nh−ng v× kh«ng tiÕp xóc th−êng
tæ chøc tù do cña nh©n d©n1). Nhê cã mét ban chÊp hµnh xuyªn vµ chÆt chÏ víi giai cÊp v« s¶n, ⎯ do lçi cña bän
nh− vËy, ng−êi ta sÏ cã thÓ x¸c ®Þnh mét çch chÝnh x¸c h¬n ®ao phñ vµ bän s¸t nh©n, ⎯ nªn ®ång chÝ Khru-xta-lÐp
møc ®é s½n sµng vµ quyÕt t©m cña toµn thÓ giai cÊp n«ng ®· kh«ng thÓ ®¸nh gi¸ ®−îc ®Çy ®ñ thêi cuéc hiÖn nay vµ
d©n vµ tuú ë ®iÒu ®ã mµ ®Æt viÖc thµnh lËp çc X«-viÕt ®¹i "sù bè trÝ" hiÖn nay cña çc lùc l−îng çch m¹ng. Ngµy nay,
®iÒu mµ ®éi tiÒn phong cÇn chó ý chñ yÕu ®Õn kh«ng ph¶i lµ
biÓu c«ng nh©n trªn c¬ së thùc tiÔn. Nãi çch kh¸c: hiÖn
hµnh ®éng trùc tiÕp, mµ lµ sù cñng cè vµ më réng nh÷ng mèi
giê Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua cè ®¹t ®−îc nhiÒu h¬n n÷a,
liªn hÖ hÕt søc chÆt chÏ víi ®éi hËu vÖ vµ víi tÊt c¶ nh÷ng
tøc lµ kh«ng ph¶i chØ thiÕt lËp nh÷ng tæ chøc chiÕn ®Êu cña
®éi kh¸c.
giai cÊp v« s¶n, mµ cßn phèi hîp, hiÖp ®ång nh÷ng tæ chøc
Êy víi nh÷ng tæ chøc chiÕn ®Êu cña giai cÊp n«ng d©n, v.v.. "TiÕng vang", sè 11, Theo ®óng b¶n ®¨ng
Trong lóc nµy, Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua ho·n l¹i viÖc ngµy 4 th¸ng B¶y 1906 trªn b¸o "TiÕng vang"
thµnh lËp çc X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n, kh«ng ph¶i v×
ch−a ®¸nh gi¸ ®óng ý nghÜa rÊt lín cña çc X«-viÕt, mµ v×
muèn tÝnh ®Õn mét ®iÒu kiÖn th¾ng lîi míi ®ang biÓu hiÖn
mét çch ®Æc biÖt râ rÖt hiÖn nay, cô thÓ lµ hµnh ®éng
chung cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n çch m¹ng. Bëi vËy, Ban
chÊp hµnh Pª-tÐc-bua hoµn toµn kh«ng tù trãi tay m×nh vµ
hoµn toµn kh«ng quyÕt ®Þnh tr−íc s¸ch l−îc t−¬ng lai. Lóc
nµy, Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua khuyªn ®éi tiÒn phong nh−
sau: ®õng lao vµo cuéc chiÕn ®Êu, b−íc ®Çu h·y göi nh÷ng
®¹i biÓu tíi ®éi hËu vÖ; mai ®©y ®éi hËu vÖ sÏ ®Õn gÇn h¬n,
trËn tiÕn c«ng sÏ ®−îc phèi hîp chÆt h¬n, mai ®©y chóng
ta sÏ cã thÓ ®−a ra khÈu hiÖu hµnh ®éng ®óng lóc h¬n.
Chóng ta h·y kÕt thóc. Nãi chung, ®ång chÝ Khru-xta-lÐp
®· ®−a ra nh÷ng lý lÏ cã søc thuyÕt phôc nhÊt ®Ó bªnh vùc
viÖc thµnh lËp çc X«-viÕt. §ång chÝ ®· ®¸nh gi¸ mét çch
tuyÖt diÖu ý nghÜa chung cña çc X«-viÕt. §ång chÝ ®· ®Êu
tranh chñ yÕu chèng viÖc h¹ thÊp vai trß cña X«-viÕt, chèng
l¹i viÖc lµm gi¶m ý nghÜa cña nh÷ng hµnh ®éng çch m¹ng
nãi chung, vµ trong cuéc ®Êu tranh ®ã, ®ång chÝ Khru-xta-
lÐp hoµn toµn cã lý. ë ta, nh÷ng "kÎ h¹ thÊp" ®i nh− thÕ
kh«ng ph¶i lµ Ýt vµ kh«ng ph¶i chØ ë trong hµng ngò nh÷ng
_______________________________________
1)
368 §iÓm b¸o 369
®iÒu g× lµm giËn ai". Mét con ng−êi phong nh· lµm sao!
Nh−ng cuèi bµi ®ã, ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn Êy chöi rña
nh−... nh− mét tªn sen ®Çm. Sù ®¸nh gi¸ cña chóng t«i
vÒ tÈy chay bÞ gäi lµ "trß hÒ hay sù ®Çn ®én qu¸ x¸".
¤i, çi trß phong nh· kiÓu d©n chñ - lËp hiÕn lµ nh−
§iÓm b¸o thÕ ®ã!
B¸o "Ng«n luËn" viÕt:
"Trong mäi tr−êng hîp, chóng ta sÏ viÕt r»ng s¸ch l−îc cña nh÷ng
Nh÷ng nhËn xÐt cña chóng t«i trong b¸o "TiÕng vang",
ng−êi b«n-sª-vÝch ®· ®Ò ra môc ®Ých cña m×nh lµ ®Êu tranh cho viÖc
sè 9, vÒ viÖc ®¸nh gi¸ vai trß lÞch sö cña tÈy chay vµ vÒ
triÖu tËp §u-ma. Vµ tÊt c¶ nh÷ng sù ®Ëp tay vµo ngùc ®Ó nãi ®Õn sù
ý nghÜa cña nh÷ng tæ chøc çch m¹ng kh«ng ®¶ng ph¸i1) ®·
cÇn thiÕt cña tÈy chay, ®Òu nh»m môc ®Ých ®−a chÝnh phñ ®i vµo chç lÇm
lµm cho çnh cùc h÷u vµ çnh cùc t¶ trong ph¸i d©n chñ t− l¹c".
s¶n cã nh÷ng c©u tr¶ lêi tiªu biÓu.
B¸o "T− t−ëng", nh− ng−êi ta ®· thÊy tr−íc, ®· næi Xin ®ñ råi, th−a çc ngµi phong nh·! Çc ngµi ®·
hiÓu rÊt râ r»ng ý nghÜ cña chóng t«i hoµn toµn kh¸c.
giËn vÒ tõ "d©n chñ t− s¶n" vµ ®· bùc béi bá qua thùc
Môc ®Ých cña tÈy chay lµ lµm cho §u-ma VÝt-te bÞ thÊt
chÊt cña vÊn ®Ò. B¸o Êy viÕt:
b¹i còng nh− ng−êi ta ®· lµm cho §u-ma Bu-l−-ghin bÞ
"B¸o "TiÕng vang" thËm chÝ coi çc "X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n", thÊt b¹i. Tuy kh«ng ®¹t ®−îc môc ®Ých cña nã, tøc lµ
mét tæ chøc giai cÊp thuÇn tuý v« s¶n, còng lµ "d©n chñ t− s¶n"... Cã lÏ, môc ®Ých trùc tiÕp vµ tr−íc m¾t, nh−ng viÖc tÈy chay ®·
®Õn thÕ lµ cïng". mang l¹i mét ®iÒu lîi gi¸n tiÕp lµ ®¸nh l¹c sù chó ý cña
Th−a çc ngµi cÊp tiÕn, h·y nhí l¹i r»ng phÇn lín çc chÝnh phñ. S¸ch l−îc çch m¹ng, c¶ ë ®©y n÷a, vµ còng
X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n kh«ng ph¶i lµ "thuÇn tuý v« nh− mäi lóc, ®· n©ng cao nhiÒu nhÊt ý thøc vµ kh¶ n¨ng
s¶n". Trong thµnh phÇn cña çc X«-viÕt th−êng cã nh÷ng chiÕn ®Êu cña giai cÊp v« s¶n, ®ång thêi gi¸n tiÕp b¶o ®¶m
nh÷ng c¶i çch nöa vêi trong tr−êng hîp kh«ng giµnh
®¹i biÓu binh lÝnh, lÝnh thuû, viªn chøc, n«ng d©n. Nãi
®−îc th¾ng lîi hoµn toµn.
th¼ng lý do v× sao çc ngµi kh«ng thÝch kh¸i niÖm "d©n chñ
t− s¶n", nh− thÕ cã tèt h¬n lµ lý sù vôn ®Ó bá qua sù bÊt
®ång ý kiÕn kh«ng? ngµy 4 th¸ng B¶y 1906 trªn b¸o "TiÕng vang"
B¸o "Ng«n luËn" hoµn toµn mÊt b×nh tÜnh. Trong ®o¹n
®Çu mét bµi b¸o ng¾n chèng l¹i chóng t«i, ng−êi d©n chñ -
lËp hiÕn nãi nh÷ng lêi lÏ lÞch sù, "kh«ng muèn nãi mét
_______________________________________
1)
370 C«ng kÝch dòng c¶m vµ phßng ngù nhót nh¸t 371
søc m¹nh thËt sù kh«ng ph¶i ë §u-ma, mµ ë nh©n d©n.

Chóng muèn cæ ®éng trong nh©n d©n. Kh«ng chËm trÔ chót
nµo, kh«ng ®Ó mÊt mét chót thêi gian quý b¸u nµo, chóng
®· th¶o ra lêi kªu gäi nh©n d©n. ChÝnh b¶n th«ng b¸o Êy
cña chÝnh phñ (20 th¸ng S¸u) ®· ®Î ra ý nghÜ lµ §u-ma ra
lêi kªu gäi nh©n d©n. ChÝnh phñ ®· chØ ®−êng. §u-ma ®·
C«ng kÝch dòng c¶m theo ®u«i chÝnh phñ, mµ kh«ng biÕt sím ®i vµo con
vµ phßng ngù nhót nh¸t ®−êng xøng ®¸ng víi mét c¬ quan ®¹i diÖn thËt sù cña
nh©n d©n.
VËy b¶n th«ng b¸o cña chÝnh phñ ®· ®−îc th¶o ra nh−
Tõ l©u ng−êi ta ®Òu biÕt bän ph¶n ®éng lµ nh÷ng tªn
thÕ nµo? Nh− lµ mét tuyªn ng«n ®Êu tranh thËt sù cña ®¶ng
t¸o b¹o, vµ bän tù do chñ nghÜa lµ nh÷ng kÎ nh¸t gan.
qu©n chñ ph¶n ®éng. ¤i, bän ph¶n ®éng ch¼ng ng¹i ngïng
Çi ch©n lý cò nµy l¹i ®−îc x¸c nhËn qua b¶n dù th¶o
g×! Chóng biÕt viÕt b»ng ng«n ng÷ chiÕn ®Êu. Trong b¶n
lêi kªu gäi cña §u-ma nhµ n−íc, do §¶ng d©n chñ - lËp
"th«ng b¸o" cña chóng, chóng c«ng khai nãi nh©n danh chÝnh
hiÕn th¶o ra, göi nh©n d©n vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt. TiÕc thay, dù
phñ. ThËt vËy, cßn g× ph¶i gi÷ kÏ ë ®ã n÷a? Çc gi¸o s−
th¶o cña ph¸i lao ®éng còng ch¼ng tèt g× h¬n dù th¶o
tù do chñ nghÜa Êy cam kÕt r»ng chóng ta ®ang sèng d−íi
cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn: lÇn nµy, ph¸i lao ®éng hoµn
chÕ ®é lËp hiÕn, r»ng §u-ma còng lµ mét bé phËn cña chÝnh
toµn theo ®u«i giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa mét çch
phñ. H·y ®Ó cho çc gi¸o s− Êy ba hoa! H·y ®Ó hä ru ngñ
hoµn toµn th¶m h¹i. Nh−ng liÖu nh÷ng ng−êi d©n chñ - x·
nh©n d©n b»ng nh÷ng trß tiªu khiÓn lËp hiÕn! Chóng t«i,
héi trong §u-ma cã cøu v·n ®−îc kh«ng?
ph¸i ph¶n ®éng, lµ nh÷ng con ng−êi thùc tÕ. Chóng t«i
H·y nhí l¹i toµn bé vÊn ®Ò ®ã ⎯ vÊn ®Ò §u-ma nhµ
biÕt r»ng, trªn thùc tÕ, chÝnh phñ chÝnh lµ chóng t«i. Chóng
n−íc ra lêi kªu gäi nh©n d©n ⎯ ®· n¶y sinh nh− thÕ nµo.
t«i nãi nh− vËy ®ã vµ chóng t«i kh«ng thÌm ®Õm xØa ®Õn nh÷ng
Trong th− phóc ®¸p, §u-ma nhµ n−íc ®· tuyªn bè t¸n thµnh
chuyÖn bíi l«ng t×m vÕt vµ chñ nghÜa h×nh thøc cña nh÷ng
c−ìng bøc chuyÓn nh−îng cho n«ng d©n nh÷ng ruéng
nhµ th«ng th¸i rëm thuéc ph¸i tù do Êy. Chóng t«i nãi
®Êt t− h÷u. Néi çc G«-rª-m−-kin ®· tr¶ lêi v¾n t¾t, th¼ng vµ c«ng khai: hìi n«ng d©n, çc ng−êi kh«ng hiÓu
râ rµng, hÕt søc cøng r¾n vµ kiªn quyÕt: "kh«ng thÓ chÊp çi lîi cña çc ng−êi. C−ìng bøc chuyÓn nh−îng ch¼ng
thuËn ®−îc". cã lîi g× cho çc ng−êi, vµ chóng t«i, tøc chÝnh phñ, sÏ
Tuy nhiªn, néi çc kh«ng h¹n chÕ ë sù tõ chèi mét kh«ng cho phÐp ®iÒu Êy. TÊt c¶ nh÷ng tin ®ån cña n«ng
çch th« b¹o, theo kiÓu c¶nh s¸t nh− vËy. Kh«ng, çch d©n vÒ ruéng ®Êt chØ lµ nãi dèi vµ lõa bÞp. ChÝnh
m¹ng ®· d¹y ®«i chót cho çc bé tr−ëng. Çc vÞ Êy kh«ng chÝnh phñ míi quan t©m h¬n hÕt ®Õn n«ng d©n. C¶ hiÖn
muèn thùc hiÖn çc nghÜa vô cña m×nh b»ng lèi tr¶ lêi mét giê, chÝnh phñ còng muèn bè thÝ. Vµ n«ng d©n h·y biÕt
çch h×nh thøc cho nh÷ng c©u hái cã tÝnh chÊt h×nh thøc cña r»ng hä nªn mong ®−îc c¶i thiÖn "kh«ng ph¶i nhê vµo nh÷ng
§u-ma. Bän ph¶n ®éng kh«ng ph¶i lµ nh÷ng tªn h×nh thøc cuéc næi lo¹n vµ b¹o lùc", mµ nhê vµo "lao ®éng hoµ b×nh"
chñ nghÜa, mµ lµ nh÷ng con ng−êi thùc tÕ. Chóng biÕt r»ng (cÇn thªm lµ: lao ®éng cho ®Þa chñ) vµ sù quan t©m
372 V. I. Lª-nin C«ng kÝch dòng c¶m vµ phßng ngù nhót nh¸t 373
th−êng xuyªn cña chÝnh phñ chuyªn chÕ cña chóng ta ®èi §u-ma, tøc ph¸i ®a sè d©n chñ - lËp hiÕn trong §u-ma, râ
víi n«ng d©n. rµng lµ muèn nh÷ng c¬ quan ®ã lµ nh÷ng tæ chøc ®Þa chñ -
B¶n th«ng b¸o cña chÝnh phñ lµ nh− thÕ ®Êy. §ã lµ quan l¹i ).
mét lêi tuyªn chiÕn thËt sù víi çch m¹ng. §ã lµ mét XÊu hæ vµ nhôc nh· thay, çc ngµi ®¹i biÓu nh©n d©n!
§¹o dô thËt sù cña chÕ ®é chuyªn chÕ ph¶n ®éng göi cho ThËt lµ xÊu hæ khi çc ngµi lµm ra vÎ kh«ng hiÓu çi ®iÒu
nh©n d©n: ta sÏ kh«ng dung thø! ta sÏ tiªu diÖt! mµ hiÖn nay ngay c¶ mét mu-gÝch ë n¬i hÎo l¸nh cña n−íc
HiÖn nay, §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ ph¸i lao ®éng, Nga còng hiÓu, lµ: ë Nga, luËt ph¸p trªn giÊy vµ thùc tÕ
lÇn nµy bÞ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lµm cho hoµn toµn say cuéc sèng ®· c¨n b¶n kh«ng phï hîp víi nhau; dïng ph−¬ng
mª, ®Òu cã ý ®Þnh ®¸p l¹i lêi th¸ch thøc cña chÝnh phñ. ph¸p hoµ b×nh ®Ó tiÕn hµnh çi c«ng t¸c gäi lµ lËp hiÕn, gäi
H«m nay mét dù th¶o cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ mét lµ theo ®óng ph¸p luËt mét çch chÆt chÏ, th× trong thùc
dù th¶o cña ph¸i lao ®éng ®· ®−îc c«ng bè. C¶ hai dù tÕ kh«ng thÓ nµo chuyÓn ®−îc toµn bé ruéng ®Êt cho n«ng
th¶o Êy ®Òu g©y mét Ên t−îng v« cïng bÊt h¹nh vµ thËt d©n vµ cã ®−îc tù do hoµn toµn cho toµn d©n. Çc ngµi
lµ th¶m h¹i biÕt bao! kh«ng nªn nhËn lÊy viÖc tr¶ lêi néi çc nÕu çc ngµi ®·
Bän gian thÇn ph¶n ®éng kh«ng ngÇn ng¹i chµ ®¹p lªn kh«ng vµ vÉn kh«ng hÒ cã quyÕt t©m viÕt lªn mét çch
luËt ph¸p vµ coi çi bé phËn nhá cã tÝnh chÊt h×nh thøc còng c−¬ng quyÕt, nãi mét çch còng c«ng khai nh− thÕ
cña chÝnh phñ nh− lµ çi toµn bé thùc tÕ cña chÝnh phñ. vÒ sù thËt çch m¹ng cña çc ngµi ®Ó tr¶ lêi sù thËt ph¶n
Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vµ ph¸i lao ®éng nh− ®éng cña bän gian thÇn. Nh÷ng ®¹o luËt vÒ §u-ma ®·
nh÷ng con ç lßng tong tinh kh«n trong truyÖn cña Sª- kh«ng quy ®Þnh tr−íc viÖc kªu gäi nh©n d©n: çc luËt
®rin, ®i Èn m×nh d−íi bãng cña luËt ph¸p: çc ®¹i biÓu gia uyªn b¸c, çc ngµi h·y b»ng lßng víi nh÷ng "lêi chÊt
"nh©n d©n" Êy, xin bá qu¸ çch nãi nµy cho t«i, than thë vÊn" cña çc ngµi, vµ ®õng xen vµo lÜnh vùc mµ ë ®Êy
r»ng ng−êi ta ®¶ chóng t«i b»ng hµnh ®éng tr¸i luËt ph¸p, çc ngµi kh«ng cã can ®¶m, kh«ng cã lßng thµnh thùc,
cßn chóng t«i lÊy luËt ph¸p ®Ó tù b¶o vÖ m×nh! Theo kh«ng biÕt ®ua søc víi bän ph¶n ®éng, lµ nh÷ng con ng−êi
luËt ph¸p, §u-ma hµnh ®éng vµ tuyªn bè t¸n thµnh c−ìng thùc tÕ vµ nh÷ng con ng−êi chiÕn ®Êu!
bøc chuyÓn nh−îng. Theo luËt ph¸p, kh«ng cã sù ®ång ý Cßn nÕu viÕt lêi kªu gäi nh©n d©n, th× ph¶i viÕt sù thËt,
cña §u-ma th× "bÊt kú dù th¶o nµo cña chÝnh phñ còng toµn bé sù thËt, sù thËt cay ®¾ng nhÊt vµ kh«ng t« vÏ chót
kh«ng thÓ cã hiÖu lùc". Theo luËt ph¸p, chóng t«i cã mét nµo. Ph¶i nãi víi nh©n d©n:
tiÓu ban lín, gåm 99 uû viªn...121. TiÓu ban khëi th¶o "mét Hìi n«ng d©n! Néi çc ®· ra lêi kªu gäi çc b¹n. Çc bé
®¹o luËt ®· ®−îc c©n nh¾c chÝn ch¾n vµ biªn so¹n ®óng tr−ëng kh«ng muèn ®em l¹i cho çc b¹n c¶ ruéng ®Êt lÉn tù
®¾n"... VËy d©n chóng "h·y b×nh tÜnh vµ yªn lÆng chê lóc do. Hä kh«ng ng¹i ngïng ph¸t biÓu thay mÆt toµn thÓ chÝnh
kÕt thóc viÖc ban hµnh ®¹o luËt ®ã" (ph¸i lao ®éng ®· phñ, hä ph¸t biÓu chèng l¹i §u-ma, mÆc dÇu trªn giÊy tê
kh«ng chÊp thuËn çi kÕt côc cã tÝnh chÊt hoµn toµn §u-ma ®−îc coi nh− mét bé phËn cña chÝnh phñ.
bî ®ì v« liªm sØ ®ã! L−¬ng t©m ®· kh«ng cho phÐp. Nh−ng Hìi n«ng d©n! Çc bé tr−ëng, trªn thùc tÕ, chÝnh lµ
ng−îc l¹i, hä ®· viÖn dÉn viÖc tæ chøc "çc c¬ quan ruéng chÝnh phñ chuyªn chÕ cña n−íc Nga. Hä kh«ng hÒ ®Õm xØa
®Êt ®Þa ph−¬ng", trong khi lê ®i mét çch ph¶n béi viÖc ®Õn çc ®¹i biÓu nh©n d©n cña çc b¹n trong §u-ma, hä
374 V. I. Lª-nin C«ng kÝch dòng c¶m vµ phßng ngù nhót nh¸t 375
nh¹o b¸ng çc ®¹i biÓu, dïng nh÷ng m¸nh khãe bíi l«ng muèn ë Nga kh«ng cßn cã nh÷ng chÕ ®é tr−íc ®©y ®· tån
t×m vÕt cã tÝnh chÊt c¶nh s¸t vµ luËt ph¸p ®Ó tr× ho·n c«ng t¹i vµ c¶ hiÖn nay, sau khi cã §u-ma, vÉn tån t¹i.
viÖc. Hä chÕ giÔu nh÷ng yªu s¸ch cña nh©n d©n vµ tiÕp tôc,
nh− kh«ng cã viÖc g× x¶y ra, chÝnh s¸ch giÕt chãc, b¹o lùc, * *
c−íp bãc vµ tµn s¸t nh− cò. *
Hìi n«ng d©n! Nªn biÕt r»ng §u-ma bÊt lùc trong viÖc Nh−ng trong §u-ma mµ ®Ò xuÊt lêi kªu gäi nh− thÕ
®em l¹i cho çc b¹n ruéng ®Êt vµ tù do. §u-ma bÞ nh÷ng th× qu¶ lµ lè bÞch.
®¹o luËt cña mét chÝnh phñ c¶nh s¸t trãi buéc. Ph¶i cè lµm ThËt thÕ kh«ng? Cã ph¶i tr¸i l¹i kh«ng, cã ph¶i lµ th¶o ra
cho çc ®¹i biÓu nh©n d©n cã toµn bé quyÒn lùc, toµn bé nh÷ng "lêi kªu gäi nh©n d©n" víi lêi lÏ cøng nh¾c cña
chÝnh quyÒn nhµ n−íc. Çc b¹n muèn cã ruéng ®Êt vµ tù nh÷ng thµy c·i Nga b¶o thñ mµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp
do ph¶i kh«ng? H·y giµnh cho ®−îc mét quèc héi lËp hiÕn hiÕn vµ (thËt hæ thÑn cho hä) ph¸i lao ®éng viÕt, th× thËt
toµn d©n, h·y giµnh cho ®−îc sù xo¸ bá hoµn toµn chÝnh lµ lè bÞch kh«ng? Ph¶i ch¨ng nh©n d©n v× §u-ma, hay §u-ma
quyÒn cò ë kh¾p mäi n¬i, h·y giµnh cho ®−îc chÕ ®é bÇu v× nh©n d©n? Tù do v× §u-ma, hay §u-ma v× tù do?
cö hoµn toµn tù do!
Hìi n«ng d©n! Nªn biÕt r»ng sÏ kh«ng cã ai gi¶i phãng *
*
cho çc b¹n ®©u, nÕu çc b¹n kh«ng tù gi¶i phãng lÊy m×nh. *
C«ng nh©n ®· hiÓu râ ®iÒu ®ã vµ ®· ®Êu tranh míi giµnh H·y ®äc t¹i bÊt cø mét cuéc häp nµo cña n«ng d©n lêi
®−îc nh÷ng sù nh−îng bé ngµy 17 th¸ng M−êi. VËy çc kªu gäi cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, lêi kªu gäi cña
b¹n còng ph¶i hiÓu ®iÒu ®ã. ChØ khi ®ã çc b¹n míi trë ph¸i lao ®éng vµ lêi kªu gäi cña chóng ta! Chóng ta sÏ
thµnh nh©n d©n çch m¹ng, tøc lµ nh©n d©n hiÓu v× lÏ g× thÊy n«ng d©n tr¶ lêi nh− thÕ nµo vÒ c©u hái: ®©u lµ sù
mµ ph¶i ®Êu tranh, nh©n d©n biÕt ®Êu tranh vµ biÕt chiÕn thËt?
th¾ng nh÷ng kÎ ¸p bøc m×nh. VËy h·y lîi dông çc ®¹i biÓu
cña çc b¹n ë §u-ma, çc ®¹i biÓu ®−îc çc b¹n uû quyÒn "TiÕng vang", sè 12, Theo ®óng b¶n ®¨ng
ë §u-ma, h·y ®oµn kÕt chÆt chÏ vµ th©n ¸i h¬n n÷a trªn ngµy 5 th¸ng B¶y 1906 trªn b¸o "TiÕng vang"
toµn n−íc Nga vµ h·y chuÈn bÞ mét cuéc ®Êu tranh lín.
Kh«ng ®Êu tranh th× sÏ kh«ng cã ruéng ®Êt vµ tù do.
Kh«ng ®Êu tranh th× ng−êi ta sÏ buéc çc b¹n ph¶i tr¶
mét mãn tiÒn chuéc lµm cho ph¸ s¶n, ng−êi ta sÏ buéc
çc b¹n ph¶i nhËn nh÷ng uû ban ruéng ®Êt cña bän ®Þa
chñ vµ quan l¹i, lµ bän sÏ lõa bÞp vµ c−íp bãc çc b¹n
nh− håi n¨m 1861.
Hìi n«ng d©n! ë §u-ma chóng t«i ®ang lµm tÊt c¶ çi g×
cã thÓ lµm ®−îc cho çc b¹n. VËy çc b¹n h·y tù m×nh
hoµn thµnh nèt c«ng viÖc cña m×nh, nÕu çc b¹n thùc sù
376 Nh÷ng ®¶ng trong §u-ma vµ nh©n d©n 377
Ph¸i h÷u trong §u-ma lµ ng−êi khëi x−íng. §¹i biÓu

d©n chñ - lËp hiÕn çnh h÷u Pª-t¬-ra-gi-tx¬-ki ®· t×m çch
tr× ho·n cuéc th¶o luËn vÊn ®Ò. TÊt nhiªn, bän th¸ng M−êi
®· ñng hé ®¹i biÓu d©n chñ - lËp hiÕn çnh h÷u ®ã. Râ
rµng lµ bän ph¶n çch m¹ng sî §u-ma kªu gäi nh©n d©n.
B»ng lêi ph¸t biÓu døt kho¸t cña chóng, ph¸i ph¶n ®éng
Nh÷ng ®¶ng trong §u-ma ®· gióp cho toµn thÓ ph¸i t¶ trong §u-ma ®oµn kÕt l¹i.
vµ nh©n d©n Vµ lêi ®Ò nghÞ ho·n cuéc th¶o luËn ®· bÞ b¸c bá. B¶n th©n
nh÷ng cuéc tranh luËn ®· lµm næi bËt hoµn toµn râ rÖt ba
xu h−íng c¬ b¶n trong §u-ma. "Ph¸i h÷u" (ph¸i th¸ng
Nh÷ng cuéc tranh luËn ngµy h«m qua t¹i §u-ma vÒ
M−êi vµ mét bé phËn ®¶ng viªn d©n chñ - lËp hiÕn) chñ
vÊn ®Ò lêi kªu gäi nh©n d©n ®· cung cÊp mét tµi liÖu rÊt
tr−¬ng "lµm dÞu" phong trµo n«ng d©n, vµ v× thÕ ph¶n ®èi
mùc quý gi¸ ®Ó gi¸o dôc chÝnh trÞ cho ®«ng ®¶o quÇn chóng.
mäi lêi kªu gäi. "Ph¸i gi÷a" (çc ®¶ng viªn d©n chñ - lËp hiÕn
VÊn ®Ò lêi kªu gäi nh©n d©n lµ vÊn ®Ò gÇn gòi víi cuéc
vµ cã thÓ lµ ®a sè nh÷ng ng−êi kh«ng ®¶ng ph¸i) chñ
sèng ®Õn møc ®· bãc trÇn râ rÖt nhÊt b¶n chÊt thËt sù cña
tr−¬ng "lµm dÞu" phong trµo n«ng d©n vµ, v× thÕ t¸n thµnh
çc chÝnh ®¶ng kh¸c nhau. Trong vÊn ®Ò nµy, §u-ma bÞ
c«ng bè mét lêi kªu gäi cã tÝnh chÊt xoa dÞu. Xu h−íng
kÑt gi÷a chÕ ®é chuyªn chÕ ph¶n ®éng ("b¶n th«ng b¸o
"t¶" (ph¸i lao ®éng, cã lÏ chØ mét bé phËn th«i, vµ §¶ng d©n
cña chÝnh phñ") vµ nh©n d©n çch m¹ng, mµ cuéc ®Êu
chñ - x· héi) chñ tr−¬ng gi¶i thÝch cho nh©n d©n r»ng
tranh cña hä ë ngoµi §u-ma cã thÓ nãi lµ ®· xéc vµo tÊt
nh©n d©n kh«ng thÓ "chê ®îi mét çch yªn tÜnh vµ bÊt
c¶ çc lç hæng vµ mäi kÏ hë cña cung ®iÖn Ta-vrÝch. Ngay
®éng", vµ v× vËy t¸n thµnh lêi kªu gäi cã tÝnh chÊt çch
khi cuéc tranh luËn võa b¾t ®Çu, vÊn ®Ò ®· ®−îc chuyÓn mét
m¹ng, chø kh«ng ph¶i lêi kªu gäi "cã tÝnh chÊt xoa dÞu".
çch kh«ng g× ng¨n næi tõ tÝnh chÊt h×nh thøc vµ chi tiÕt
§¹i biÓu thuéc Nhãm lao ®éng Gin-kin, ®¹i biÓu Ba
sang chÝnh ngay thùc chÊt cña vÊn ®Ò.
lan LÕt-ni-tx¬-ki vµ ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi Ra-mi-svi-
T¹i sao l¹i cÇn kªu gäi nh©n d©n? VÊn ®Ò nµy ®−îc ®Æt ra
li lµ nh÷ng ng−êi ®· bµy tá râ rµng nhÊt nh÷ng quan ®iÓm
mét çch m¹nh mÏ t¹i §u-ma. Nã ®· bao trïm tÊt c¶
cña xu h−íng cuèi cïng nµy. Gin-kin ®· nãi: "D©n chóng
çc cuéc tranh luËn. Nã ®· ®−a tÊt c¶ çc cuéc tranh luËn
b¸m chÆt vµo nh÷ng hy väng cuèi cïng, gÇn nh− Êu trÜ".
®Õn chÝnh çi ph−¬ng diÖn mµ chóng t«i ®· ®Ò cËp ®Õn trong
"T«i kh«ng nãi ®Õn hoµ b×nh, ®Õn yªn tÜnh vµ an ninh,
bµi x· luËn ngµy h«m qua1): liÖu cã dïng lêi tuyªn chiÕn
t«i nãi ®Õn ®Êu tranh cã tæ chøc chèng chÝnh quyÒn cò...
cña §u-ma ®Ó ®¸p l¹i lêi tuyªn chiÕn cña néi çc kh«ng?
§u-ma nhµ n−íc xuÊt hiÖn ph¶i ch¨ng lµ do hoµ b×nh vµ
hay lµ kh«ng tr¶ lêi g× c¶? hay lµ t×m çch xo¸ bá nh÷ng
an ninh ?" Vµ, nh¾c l¹i nh÷ng trËn chiÕn ®Êu håi th¸ng M−êi,
sù bÊt ®ång vµ lµm dÞu sù gay g¾t do cuéc sèng t¹o ra, sù
diÔn gi¶ la lín tr−íc trµng vç tay cña ph¸i t¶: "Nhê cã sù
gay g¾t trong viÖc ®Æt vÊn ®Ò?
"hçn lo¹n" ®ã mµ chóng ta míi cã mÆt ë ®©y". "Theo ý
_______________________________________ nghÜa chung ®ã mµ xÐt ⎯ diÔn gi¶ nãi ®óng ⎯ lêi kªu gäi
1)
Xem tËp nµy, tr. 370 - 375. nh©n d©n mµ tiÓu ban ®Ò xuÊt víi chóng ta ®· ®−îc th¶o
378 V.I. Lª-nin Nh÷ng ®¶ng trong §u-ma vµ nh©n d©n 379
ra rÊt tåi" (®¸ng lÏ ph¶i nãi thªm: dù th¶o cña ph¸i lao yÕu lËp tr−êng çch m¹ng cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x·
®éng còng tåi, v× trong ®ã ng−êi ta kh«ng thÊy nh÷ng t− héi vµ cña ph¸i d©n chñ çch m¹ng ë §u-ma. Nh÷ng sù
t−ëng vµ nh÷ng luËn ®iÓm ®· ®−îc tr×nh bµy trong bµi biÕn l¹i mét lÇn n÷a chØ râ r»ng nh÷ng ng−êi d©n chñ - x·
diÔn v¨n cña Gin-kin). "CÇn ph¶i nhÊn m¹nh vµ sau cïng héi, khi hµnh ®éng ®éc lËp, cã thÓ l«i cuèn vÒ phÝa hä mét
lµ nãi râ ý kiÕn: kh«ng ph¶i hoµ b×nh vµ yªn tÜnh, mµ bé phËn ph¸i lao ®éng vµ thËm chÝ cã thÓ chia rÏ tíi mét
lµ t×nh tr¹ng bÊt an, hiÓu theo ý nghÜa ®óng vµ cao quý møc ®é nhÊt ®Þnh nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn.
cña nh÷ng tõ ®ã, míi cã thÓ tæ chøc quÇn chóng ®−îc...". B¶n th©n t×nh h×nh chÝnh trÞ còng tÊt nhiªn x¸c ®Þnh
LÕt-ni-tx¬-ki thËm chÝ còng sö dông mét trong nh÷ng s¸ch l−îc cña §¶ng d©n chñ - x· héi. MÆc dï nh÷ng cè g¾ng
tõ gay g¾t nhÊt mµ chóng t«i ®· dïng ngµy h«m qua, khi cña çnh h÷u trong §¶ng d©n chñ - x· héi, cho ®Õn nay,
«ng cho r»ng lêi kªu gäi ®−îc ®−a ra lµ "th¶m h¹i". Vµ khi ch−a cã mét sù ñng hé nµo ®èi víi nh÷ng ng−êi d©n chñ -
ph¶n ®èi "®Ò nghÞ hoµ b×nh vµ yªn tÜnh chê ®îi viÖc gi¶i lËp hiÕn, nh−ng may thay, ®· cã mét chÝnh s¸ch ®éc lËp cña
quyÕt vÊn ®Ò", Ra-mi-svi-li ®· tuyªn bè: "chØ cã con ®−êng giai cÊp v« s¶n lµ giai cÊp ®−îc mét bé phËn ®¹i biÓu n«ng
çch m¹ng lµ con ®−êng ch©n chÝnh" (chóng t«i trÝch dÉn d©n ñng hé. §· kh«ng cã sù ph©n chia gi¶ t¹o do bän c¬
theo b¸o ço cña b¸o "§êi sèng chóng ta"). ¤ng ta cßn tuyªn héi chñ nghÜa bÞa ®Æt ra: ph¸i h÷u chèng l¹i c¶ bé ba §¶ng
bè lµ cÇn ph¶i nãi ®Õn viÖc chuyÓn giao ruéng ®Êt mµ kh«ng d©n chñ - lËp hiÕn, ph¸i lao ®éng vµ §¶ng d©n chñ - x· héi.
cã sù chuéc l¹i. §· cã sù ph©n chia çch m¹ng: §¶ng d©n chñ - x· héi vµ
§a sè ®¶ng viªn d©n chñ - lËp hiÕn vµ "nh÷ng ng−êi ph¸i lao ®éng chèng l¹i ph¸i h÷u, trong khi nh÷ng ng−êi
kh«ng ®¶ng ph¸i" ®· tuyªn bè ñng hé chÝnh lêi kªu gäi "cã d©n chñ - lËp hiÕn ë vµo t×nh tr¹ng hoµn toµn dao ®éng.
tÝnh chÊt xoa dÞu", ®· lªn ¸n nh÷ng hµnh ®éng çch m¹ng TiÕc thay, çc ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi cña chóng ta
(Cèt-li-a-rÐp-xki ph¶n ®èi LÕt-ni-tx¬-ki), ®· chøng minh r»ng ®· kh«ng biÕt tËn dông t×nh h×nh cùc kú thuËn lîi. Trong
lêi kªu gäi lµ cã lîi "theo quan ®iÓm cña çc ®iÒn chñ" thêi gian tiÕn hµnh çc cuéc tranh luËn chung, ®¸ng lÏ hä
(I-a-cu-skin, ®¶ng viªn d©n chñ - lËp hiÕn). nhÊt thiÕt ph¶i ®−a ra dù th¶o d©n chñ - x· héi cña hä vÒ
Tªn Tr¨m ®en V«n-c«n-xki cïng víi XkiÕc-mun-t¬ vµ Pª- lêi kªu gäi nh©n d©n. ChØ khi ®ã chÝnh s¸ch cña hä míi hoµn
t¬-ra-gi-tx¬-ki, ®¶ng viªn d©n chñ - lËp hiÕn çnh h÷u, chøng toµn vµ triÖt ®Ó lµ mét chÝnh s¸ch ®éc lËp cña nh÷ng ®¹i
minh sù "nguy hiÓm" cña lêi kªu gäi cã kh¶ n¨ng kÝch biÓu cña mét ®¶ng giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n, lµ ®éi tiÒn
®éng çch m¹ng, vµ chØ ra mét ®¹o luËt quy ®Þnh r»ng cßn phong cña çch m¹ng. ChØ khi ®ã nh÷ng t− t−ëng ®óng
ph¶i ®−a dù th¶o ruéng ®Êt cho §u-ma th«ng qua, råi ®Ö ®¾n cña Ra-mi-svi-li, cña Gin-kin vµ cña LÕt-ni-tx¬-ki míi sÏ
tr×nh tr−íc Héi ®ång nhµ n−íc, v.v., v. v., v. v.. kh«ng biÕn mÊt ®i trong nh÷ng cuéc tranh luËn, mµ sÏ
Nh÷ng khuynh h−íng kh¸c nhau ®· lé ra mét çch tuyÖt ®−îc thèng nhÊt l¹i, ®−îc ghi nhËn vµ tr×nh bµy trong c−¬ng
vêi. §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn l¹i mét lÇn n÷a tá ra dao ®éng lÜnh c−¬ng quyÕt vµ râ rµng cña §¶ng d©n chñ - x· héi çch
gi÷a ph¸i ph¶n ®éng vµ ph¸i çch m¹ng, gi÷a chÝnh quyÒn m¹ng.
cò vµ nh©n d©n. Nh÷ng sù biÕn l¹i mét lÇn n÷a ®· chØ ChØ cßn mong muèn lµ ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi cña
râ r»ng s¸ch l−îc "ñng hé nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn" chóng ta trong §u-ma rót ®−îc bµi häc vÒ sù ph©n nhãm
lµ mét s¸ch l−îc thiÓn cËn vµ ngu xuÈn, nã chØ lµm suy ngµy cµng diÔn ra th−êng xuyªn trong §u-ma, mong r»ng
380 V. I. Lª-nin 381
®¶ng ®oµn ®i mét çch kiªn quyÕt h¬n n÷a vµo con ®−êng
chÝnh trÞ v« s¶n hoµn toµn ®éc lËp, vµ khi th¶o luËn tõng
môc trong dù th¶o lêi kªu gäi, ®¶ng ®oµn sÏ söa l¹i t×nh
h×nh, dï chØ lµ mét phÇn, tøc lµ ®−a ra nh÷ng c«ng thøc
diÔn ®¹t ®éc lËp vµ triÖt ®Ó çch m¹ng. nh÷ng ©m m−u
Mét dù th¶o d©n chñ - x· héi vÒ lêi kªu gäi nh©n d©n,
dï chØ lµ mét dù th¶o ®−îc ®äc tr−íc §u-ma th«i, còng sÏ cña ph¸i ph¶n ®éng
g©y mét t¸c ®éng cùc kú cã lîi cho sù ®oµn kÕt vµ sù ph¸t vµ nh÷ng ®e däa
triÓn cña cuéc ®Êu tranh çch m¹ng vµ sÏ l«i cuèn vÒ phÝa
nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi nh÷ng phÇn tö −u tó trong cña bän s¸t nh©n
n«ng d©n çch m¹ng.
B¸o "N−íc Nga"122 ®−îc nhËn trî cÊp cña chÝnh phñ
ViÕt ngµy 5 (18) th¸ng B¶y 1906 cña bän s¸t nh©n v× ®· truyÒn b¸ nh÷ng quan ®iÓm cña
chÝnh phñ ®ã.
§¨ng ngµy 6 th¸ng B¶y 1906 Theo ®óng b¶n ®¨ng §èi víi b¶n dù th¶o lêi kªu gäi nh©n d©n cña §u-ma,
trªn b¸o "TiÕng vang", sè 13 trªn b¸o tê b¸o cña chÝnh phñ cã mét giäng hÕt søc däa n¹t. Nã
däa §u-ma b»ng çch chøng minh r»ng biÖn ph¸p ®−îc ®Ò
ra lµ bÊt hîp ph¸p, "bÊt hîp lý", lµ "çch m¹ng", v. v.. Tê
"Ng«n luËn" cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, ngµy h«m nay,
còng ®· hoµn toµn quay ng−îc l¹i vµ tuyªn bè chèng
lêi kªu gäi, râ rµng lµ nã sî h·i tr−íc nh÷ng lêi däa n¹t
cña lo¹i b¸o chÝ luån cói tr−íc chÝnh phñ.
Nh÷ng lêi ®e däa tu«n ra kh«ng ngít. H«m nay b¸o
"N−íc Nga" viÕt vÒ vÊn ®Ò néi çc d©n chñ - lËp hiÕn: "NÕu
ng−êi ta ®· ®Ò nghÞ víi Vla-®i-mia C¬-r¸t-n«-ª S«n-n−-xc«1)
trao quyÒn qu¶n lý n−íc Nga cho X«-l«-v©y Ra-d¬-b«i-
nhÝch2), coi ®ã lµ biÖn ph¸p ®Ó lËp l¹i trËt tù, th× cã lÏ
vÞ ®ã sÏ ®Ò nghÞ mét biÖn ph¸p gi¶n ®¬n h¬n: nhê I-li-a Mu-
_______________________________________
1)
Vla-®i-mia C¬-r¸t-n«-ª S«n-n−-xc¬ lµ ®Æc danh cña §¹i quèc
v−¬ng cña n−íc Nga Ki-Ðp ⎯ trÞ v× vµo çc thÕ kû X - XI ⎯ vÉn ®−îc
nªu trong çc truyÖn cæ d©n gian.
2)
X«-l«-v©y Ra-d¬-b«i-nhÝch lµ nh©n vËt kÎ c−íp trong çc truyÖn
cæ d©n gian Nga.
382 V. I. Lª-nin Nh÷ng ©m m−u cña ph¸i ph¶n ®éng vµ nh÷ng ®e däa cña bän s¸t nh©n 383
r«-mÕt1) gióp ®Ó thanh to¸n X«-l«-v©y Ra-d¬-b«i-nhÝch. cã thÓ lan réng, ba qu©n ®oµn ®· ®−îc tËp trung. Tªn toµn
§iÒu ®ã, nh− mäi ng−êi ®Òu biÕt, ®· cã c«ng hiÖu". quyÒn Ga-li-xi-a còng lµ tªn ®Þa chñ Nga, thËm chÝ còng ®·
Çi anh "I-li-a Mu-r«-mÕt" ®ang chuÈn bÞ "thanh to¸n" ra lêi kªu gäi d©n chóng vµo ngµy 26 th¸ng S¸u, b¸o tr−íc
çch m¹ng ë Nga, ho¸ ra kh«ng ph¶i çi g× kh¸c mµ lµ ®éi cho hä r»ng bÊt cø lµn sãng c«ng phÉn nµo còng sÏ bÞ trÊn
qu©n ph¶n çch m¹ng quèc tÕ. Trong bµi "Nh÷ng c−êng ¸p mét çch quyÕt liÖt nhÊt.
quèc n−íc ngoµi vµ t×nh h×nh n−íc Nga" ("N−íc nga", sè Nh− vËy, mét ©m m−u cña thÕ lùc ph¶n çch m¹ng quèc
170), tê b¸o cña chÝnh phñ, ch¼ng ph¶i v× ng©y th¬ mµ còng tÕ lµ ®iÒu kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a. ChÝnh phñ Nga cÇu
v× môc ®Ých ®e däa, gi¶i thÝch vÊn ®Ò çc c−êng quèc n−íc cøu sù gióp ®ì cña qu©n ®éi n−íc ngoµi ®Ó chèng l¹i nh©n
ngoµi can thiÖp tÝch cùc vµo c«ng viÖc néi bé cña n−íc Nga. d©n Nga. Nh÷ng cuéc ®µm ph¸n vÒ vÊn ®Ò nµy ®· vµ ®ang
Lêi gi¶i thÝch cña tê b¸o cña chÝnh phñ hÕt søc bæ Ých tiÕp diÔn vµ ®· ®i ®Õn mét ®iÒu −íc kh¸ râ rÖt.
vµ cã lîi. ThÕ lùc ph¶n çch m¹ng quèc tÕ ch¨m chó theo C«ng nh©n vµ n«ng d©n nªn biÕt r»ng chÝnh phñ ®ang
dâi n−íc Nga, ®ang tËp hîp vµ chuÈn bÞ lùc l−îng chèng ph¶n béi tæ quèc ®Ó b¶o vÖ sù thèng trÞ cña mét nhóm tªn
l¹i n−íc Nga "khi cã dÞp". "ChÝnh phñ ®Õ quèc §øc, ⎯ b¸o s¸t nh©n. T×nh h×nh ®· lu«n lu«n nh− vËy vµ sÏ m·i m·i
"N−íc Nga" viÕt, ⎯ hoµn toµn nhËn thøc râ t×nh h×nh nµy vÉn nh− vËy. LÞch sö d¹y r»ng çc giai cÊp thèng trÞ bao
(nghÜa lµ "t×nh h×nh hiÖn nay ë Nga tr−íc hÕt lµ kÕt qu¶ giê còng kiªn quyÕt hy sinh tÊt c¶: t«n gi¸o, tù do, tæ quèc
khi cÇn ®µn ¸p phong trµo çch m¹ng cña çc giai cÊp bÞ
cña sù t¸c ®éng cña çc phÇn tö çch m¹ng n−íc ngoµi"),
¸p bøc. Kh«ng nghi ngê chót nµo n÷a, nh÷ng tªn s¸t nh©n
vµ do ®ã ®· thi hµnh mét lo¹t biÖn ph¸p thÝch hîp ch¾c ch¾n
hiÖn ®ang n¾m chÝnh quyÒn ë Nga còng sÏ lµm nh− thÕ vµ
dÉn ®Õn môc ®Ých mong muèn".
chóng ®ang chuÈn bÞ hµnh ®éng Êy.
Nh÷ng biÖn ph¸p Êy lµ chuÈn bÞ nh÷ng lùc l−îng vò
Nh−ng mong r»ng c«ng nh©n vµ n«ng d©n kh«ng sî hµnh
trang §øc vµ ¸o ®Ó x©m chiÕm n−íc Nga, nÕu sù nghiÖp
®éng Êy. ChÝnh phñ Nga cã lùc l−îng dù tr÷ quèc tÕ: çc
tù do sÏ hoµn toµn th¾ng lîi hay sÏ thu ®−îc nh÷ng th¾ng lîi.
chÝnh phñ ph¶n ®éng §øc, ¸o vµ nh÷ng n−íc kh¸c. Nh−ng
ChÝnh phñ BÐc-lanh ®· liªn hÖ víi chÝnh phñ ¸o vÒ vÊn
chóng ta còng cã lùc l−îng dù tr÷ quèc tÕ çch m¹ng hïng
®Ò nµy. C¶ hai chÝnh phñ ®Òu nhËn thÊy r»ng "trong nh÷ng
m¹nh: giai cÊp v« s¶n x· héi chñ nghÜa ch©u ¢u, ®−îc tæ
®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, mét sù can thiÖp tÝch cùc vµo c«ng
chøc thµnh mét ®¶ng 3 triÖu ng−êi t¹i §øc vµ thµnh çc
viÖc néi bé cña n−íc Nga nh»m ®µn ¸p hay h¹n chÕ phong
®¶ng hïng m¹nh trong tÊt c¶ çc n−íc ch©u ¢u. Chóng ta
trµo Êy (nghÜa lµ phong trµo çch m¹ng) cã thÓ lµ mét viÖc
hoan nghªnh lêi kªu gäi cña chÝnh phñ n−íc ta göi lùc l−îng
nªn lµm vµ cã lîi". Ng−êi ta còng quyÕt ®Þnh r»ng muèn
dù tr÷ quèc tÕ cña ph¸i ph¶n ®éng: lêi kªu gäi Êy, mét lµ,
cã sù can thiÖp Êy th× chÝnh phñ Nga ph¶i nãi râ rµng vµ
sÏ më m¾t cho nh÷ng ng−êi ngu dèt nhÊt ë Nga vµ sÏ gióp
th¼ng ra ®iÒu mong muèn ®ã.
chóng ta tèt nhÊt trong viÖc trõ bá lßng tin ®èi víi nÒn
T¹i ¸o, t¹i Ga-li-xi-a, ë biªn giíi Nga, n¬i mµ ng−êi
qu©n chñ; thø hai, lêi kªu gäi Êy sÏ lµ biÖn ph¸p tèt nhÊt
ta sî r»ng mét phong trµo ruéng ®Êt theo kiÓu Nga còng
®Ó më réng nh÷ng c¬ së vµ ®Þa bµn ho¹t ®éng cña çch
_______________________________________ m¹ng Nga, biÕn nã thµnh çch m¹ng toµn thÕ giíi.
1)
I-li-a Mu-r«-mÕt lµ nh©n vËt trong çc truyÖn cæ d©n gian
Nga, hiÖp sÜ ®· th¾ng tªn c−íp X«-l«-v©y. Chóc thµnh c«ng, çc ngµi T¬-rª-pèp! H·y b¾n ®i! H·y
384 V. I. Lª-nin 385
kªu gäi çc trung ®oµn qu©n ¸o vµ §øc chèng l¹i n«ng d©n
vµ c«ng nh©n Nga ®i! Chóng t«i t¸n thµnh më réng cuéc
®Êu tranh, chóng t«i t¸n thµnh çch m¹ng quèc tÕ!
**
*
Nh−ng trong khi ®¸nh gi¸ ý nghÜa chung cña ©m m−u
quèc tÕ, kh«ng nªn quªn nh÷ng môc ®Ých côc bé nhá cña
bän s¸t nh©n Nga. Chóng t«i ®· chØ ra r»ng bµi b¸o cña
tê "N−íc Nga" kh«ng ph¶i do sù ng©y th¬ mµ ra. Tê "T−
t−ëng" nghÜ nh− vËy lµ sai. §ã ch¼ng ph¶i lµ "sù ng©y th¬", ViÖc gi¶i t¸n §u-ma vµ
ch¼ng ph¶i lµ "sù v« liªm sØ", ch¼ng ph¶i lµ "sù ba hoa".
§ã lµ mét sù ®e däa cã tÝnh to¸n ®èi víi ®¶ng viªn d©n
nh÷ng nhiÖm vô cña
chñ - lËp hiÕn. ChÝnh phñ cña bän s¸t nh©n sî lêi kªu gäi giai cÊp v« s¶n123
cña §u-ma göi nh©n d©n vµ ®e däa çc ®¶ng viªn d©n chñ -
lËp hiÕn: "chí ®Êy! nÕu kh«ng t«i gi¶i t¸n §u-ma vµ kªu
gäi çc trung ®oµn qu©n ¸o vµ §øc! T«i ®· s½n sµng".
Bän ngu ®én d©n chñ - lËp hiÕn ®· ho¶ng sî vµ quay
ngo¾t l¹i mét çch ®ª tiÖn, nh− tê "Ng«n luËn" ngµy h«m
nay ®· chøng minh. ChØ cÇn ®e däa çc ®¶ng viªn d©n chñ -
lËp hiÕn lµ ®ñ ®Ó hä s½n sµng quay ngo¾t l¹i...
Giai cÊp v« s¶n kh«ng hÒ sî nh÷ng ®e däa th¶m h¹i
cña chÝnh phñ cña bän s¸t nh©n. Giai cÊp v« s¶n sÏ gi÷
v÷ng lËp tr−êng chiÕn ®Êu ®éc lËp cña m×nh mµ kh«ng ®Ó
con ma d©n chñ - lËp hiÕn ®· sî h·i lµm m×nh sî h·i.
Mét lÇn n÷a, h·y b¾n ®i, çc ngµi T¬-rª-pèp ¹! H·y
më réng ®Þa bµn ®Êu tranh çch m¹ng! Giai cÊp v« s¶n
quèc tÕ ®· s½n sµng chê ®îi ®iÒu ®ã! ViÕt vµo gi÷a th¸ng B¶y 1906
ViÕt ngµy 6 (19) th¸ng B¶y 1906
Nhµ xuÊt b¶n "Lµn sãng míi" Theo ®óng b¶n in
§¨ng ngµy 7 th¸ng B¶y 1906 Theo ®óng b¶n xuÊt b¶n thµnh s¸ch riªng trong s¸ch
trªn b¸o "TiÕng vang", sè 14 ®¨ng trªn b¸o vµo th¸ng T¸m 1906
387
ViÖc gi¶i t¸n §u-ma124 ®Æt ra tr−íc ®¶ng c«ng nh©n

mét lo¹t vÊn ®Ò hÕt søc quan träng. Chóng ta h·y nªu lªn
nh÷ng vÊn ®Ò chñ yÕu nhÊt trong sè çc vÊn ®Ò ®ã: 1) ®¸nh
gi¸ chung sù kiÖn chÝnh trÞ ®ã trong qu¸ tr×nh cuéc çch
m¹ng cña chóng ta; 2) x¸c ®Þnh néi dung cña cuéc ®Êu tranh
s¾p tíi vµ nh÷ng khÈu hiÖu chØ ®¹o cuéc ®Êu tranh; 3) x¸c
®Þnh h×nh thøc cña cuéc ®Êu tranh s¾p tíi ®ã; 4) chän thêi
c¬ ®Êu tranh hay nãi cho ®óng h¬n, c©n nh¾c çc t×nh huèng
cã thÓ cho phÐp chän ®óng thêi c¬.
Chóng ta h·y nãi v¾n t¾t nh÷ng vÊn ®Ò ®ã.
ViÖc gi¶i t¸n §u-ma ®· chøng thùc mét çch râ rµng

nhÊt vµ hïng hån nhÊt nh÷ng quan ®iÓm cña nh÷ng ng−êi ®·
b¸o tr−íc lµ ®õng cã say mª çi vá ngoµi "lËp hiÕn" cña
§u-ma vµ, nÕu cã thÓ nãi çi bÒ mÆt lËp hiÕn cña nÒn chÝnh
trÞ Nga trong quý hai n¨m 1906. Nh÷ng "lêi lÏ ®Ñp ®Ï"
mµ çc ®¶ng viªn d©n chñ - lËp hiÕn (vµ nh÷ng ng−êi ñng
hé hä) ë n−íc ta ®· kh«ng ngít tuyªn bè tr−íc §u-ma,
vÒ §u-ma vµ cã liªn quan tíi §u-ma, th× hiÖn nay ®· bÞ cuéc
sèng v¹ch trÇn ra lµ nh÷ng lêi lÏ hÕt søc nghÌo nµn.
H·y chó ý ®Õn mét sù kiÖn thó vÞ: §u-ma ®· bÞ gi¶i t¸n
theo ®óng quy ®Þnh cña hiÕn ph¸p. §©y hoµn toµn kh«ng ph¶i
388 V. I. Lª-nin ViÖc gi¶i t¸n §u-ma vµ nh÷ng nhiÖm vô cña giai cÊp v« s¶n 389
lµ "b¾t gi¶i t¸n". Hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ vi ph¹m luËt (h·y so s¸nh cuèn: "Th¾ng lîi cña ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn
ph¸p. Tr¸i l¹i, theo ®óng luËt ph¸p, nh− trong bÊt cø "n−íc vµ nhiÖm vô cña ®¶ng c«ng nh©n" cña N. Lª-nin1)) th× ®·
qu©n chñ lËp hiÕn" nµo. ChÝnh quyÒn tèi cao ®· gi¶i t¸n ®−îc x¸c nhËn mét çch hïng hån. Toµn bé tÝnh phiÕn diÖn
nghÞ viÖn theo quy ®Þnh cña "hiÕn ph¸p". "NghÞ viÖn" ®ã ®· vµ tÝnh thiÓn cËn cña çc ®¶ng viªn d©n chñ - lËp hiÕn ®·
bÞ gi¶i t¸n theo ®iÒu kho¶n nµo ®ã, vµ còng mÖnh lÖnh ®ã trë thµnh hiÓn nhiªn. Nh÷ng ¶o t−ëng lËp hiÕn ⎯ ®ã lµ
(h·y hoan h« ®i, çc luËt gia ¹!) Ên ®Þnh çc cuéc bÇu cö con ngo¸o ép mµ qua ®ã ng−êi ta nhËn biÕt ®−îc ng−êi b«n-
míi hoÆc ngµy triÖu tËp §u-ma míi. sª-vÝch triÖt ®Ó ⎯ tr−íc mÆt mäi ng−êi chÝnh lµ nh÷ng ¶o
Nh−ng chÝnh ë ®Êy ng−êi ta thÊy ngay çi tÝnh chÊt t−ëng, nh÷ng bãng ma, nh÷ng ¶o ¶nh.
h÷u danh v« thùc cña hiÕn ph¸p Nga, çi tÝnh chÊt gi¶ t¹o Kh«ng cã §u-ma n÷a! ®ã lµ lêi h« lín cña tê "Tin tøc
cña chÕ ®é nghÞ viÖn ë n−íc ta, nh− nh÷ng ng−êi d©n chñ - M¸t-xc¬-va"126 vµ tê "Ng−êi c«ng d©n"127 trong mét c¬n
x· héi çnh t¶ ®· kiªn tr× nªu ra trong suèt s¸u th¸ng ®Çu vui ®iªn d¹i. Kh«ng cã hiÕn ph¸p n÷a! nh÷ng ng−êi th«ng
n¨m 1906. Vµ hiÖn nay, kh«ng ph¶i chØ nh÷ng ng−êi "b«n- th¹o vÒ hiÕn ph¸p cña chóng ta, nh÷ng ®¶ng viªn d©n chñ -
sª-vÝch" "hÑp hßi vµ cuång tÝn" nµo ®ã mµ c¶ ph¸i tù do - hîp lËp hiÕn, hïa theo mét çch buån rÇu, tr−íc nay hä ®·
ph¸p «n hoµ nhÊt còng ®Òu ®· thõa nhËn, b»ng hµnh ®éng viÖn dÉn hiÕn ph¸p mét çch rÊt khÐo lÐo vµ ®· ®äc nh÷ng
cña m×nh ®· thõa nhËn tÝnh chÊt ®Æc biÖt Êy cña hiÕn ph¸p ®o¹n cña nã mét çch kho¸i tr¸ biÕt bao. Nh÷ng ng−êi d©n
Nga. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®· thõa nhËn ®iÒu ®ã, chñ - x· héi sÏ kh«ng mõng rì (chóng t«i ®· giµnh ®−îc cña
v× ®· tr¶ lêi viÖc gi¶i t¸n §u-ma b»ng çch hµng lo¹t "trèn §u-ma phÇn cña chóng t«i) vµ còng sÏ kh«ng mÊt tinh thÇn.
ra n−íc ngoµi", ®Õn V−-boãc-g¬, ®· tr¶ lêi b»ng lêi kªu Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi sÏ nãi: nh©n d©n ®· giµnh
gäi vi ph¹m çc luËt ph¸p125, ®· vµ ®ang tr¶ lêi b»ng nh÷ng ®−îc th¾ng lîi ë chç hä ®· mÊt mét trong nh÷ng ¶o t−ëng
bµi ®¨ng trªn b¸o "Ng«n luËn", tê b¸o «n hoµ nhÊt, b¸o nµy cña hä.
®· buéc ph¶i thó nhËn r»ng trªn thùc tÕ ®©y lµ vÊn ®Ò §óng, th«ng qua §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, toµn thÓ nh©n
kh«i phôc chÕ ®é chuyªn chÕ, r»ng Xu-v«-rin ®· t×nh cê d©n Nga ®ang häc tËp, hä häc kh«ng ph¶i trong s¸ch, mµ
®Ó lé sù thËt khi viÕt r»ng ch−a ch¾c y sÏ sèng tíi lóc cã trong cuéc çch m¹ng cña hä, cuéc çch m¹ng mµ tù hä
§u-ma míi. TÊt c¶ nh÷ng hy väng cña nh÷ng ng−êi d©n lµm lÊy. Cã mét lÇn, chóng t«i ®· nãi r»ng th«ng qua nh÷ng
chñ - lËp hiÕn ®· lËp tøc chuyÓn tõ "hiÕn ph¸p" sang çch ng−êi thuéc §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, nh©n d©n ®ang lo¹i bá
m¹ng, ⎯ vµ ®ã chØ lµ kÕt qu¶ cña mét hµnh vi theo ®óng nh÷ng ¶o t−ëng t− s¶n ®Çu tiªn cña hä vÒ gi¶i phãng, vµ
hiÕn ph¸p cña chÝnh quyÒn tèi cao. ThÕ mµ h«m qua, ë th«ng qua ph¸i lao ®éng, nh©n d©n sÏ lo¹i bá nh÷ng ¶o t−ëng
§u-ma nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn cßn tù khoe m×nh lµ t− s¶n cuèi cïng vÒ gi¶i phãng2). Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp
"l¸ ch¾n cña triÒu ®¹i" vµ lµ nh÷ng ng−êi ñng hé hiÕn ph¸p hiÕn ®· m¬ −íc gi¶i phãng khái chÕ ®é n«ng n«, khái sù
chÆt chÏ. chuyªn quyÒn, sù ®éc ®o¸n, chÕ ®é tµn b¹o kiÓu ch©u ¸,
L«-gÝch cña cuéc sèng thùc tÕ m¹nh h¬n lµ l«-gÝch cña
çc s¸ch gi¸o khoa vÒ hiÕn ph¸p. Çch m¹ng ®ang cho bµi häc. _______________________________________
1)
Mäi ®iÒu mµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi "b«n-sª-vÝch"
t. 12, tr. 319 - 420.
®· viÕt vÒ nh÷ng th¾ng lîi cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn 2)
khái chÕ ®é chuyªn chÕ, mµ kh«ng lËt ®æ chÝnh quyÒn cò. Hä H·y nh×n kh¸i qu¸t nh÷ng giai ®o¹n chñ yÕu cña cuéc
®· bÞ ph¸ s¶n víi nh÷ng −íc m¬ h¹n chÕ cña hä. Ph¸i lao çch m¹ng Nga vÜ ®¹i, çc b¹n sÏ thÊy nh©n d©n, do kinh
®éng ®ang −íc m¬ gi¶i phãng quÇn chóng khái nghÌo khæ, nghiÖm, ®· dÇn dÇn ®i tíi khÈu hiÖu quèc héi lËp hiÕn nh−
khái t×nh tr¹ng ng−êi bãc lét ng−êi, mµ kh«ng xo¸ bá nÒn thÕ nµo. §©y lµ thêi kú "tÝn nhiÖm" vµo cuèi n¨m 1904.
kinh tÕ hµng ho¸: hä còng sÏ bÞ ph¸ s¶n ⎯ vµ trong mét Ph¸i tù do hoan hØ. Hä ®· chiÕm toµn bé phÝa tr−íc vò ®µi.
t−¬ng lai kh«ng xa ⎯ nÕu çch m¹ng n−íc ta ®i tíi th¾ng Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ch−a kiªn ®Þnh l¾m, thËm
lîi hoµn toµn cña n«ng d©n çch m¹ng chóng ta. chÝ ®· nãi vÒ hai lùc l−îng chñ yÕu trong lóc ®ã: ph¸i
Sù phån vinh nhanh chãng cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, tù do vµ chÝnh phñ. ThÕ nh−ng nh©n d©n ®· thÊm nhuÇn
nh÷ng th¾ng lîi cho¸ng m¾t cña hä trong bÇu cö, sù chiÕn t− t−ëng "tÝn nhiÖm", ngµy 9 th¸ng Giªng, nh©n d©n tiÕn ®Õn
th¾ng cña hä trong §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn, sù thÊt b¹i Cung ®iÖn Mïa ®«ng víi "niÒm tin". Thêi kú "tÝn nhiÖm"
bÊt ngê cña hä do mét ch÷ ký t¾t cña "nhµ vua th©n yªu" ®−a ra mét lùc l−îng thø ba, giai cÊp v« s¶n, vµ më ra
(ng−êi ®· nhæ ⎯ cã thÓ nãi nh− vËy ⎯ vµo çi mÆt mo R«- thêi kú nh©n d©n hÕt søc kh«ng tÝn nhiÖm chÝnh phñ chuyªn
®i-tsÐp lµ kÎ ®· ngá nh÷ng lêi yªu ®−¬ng víi nhµ vua), ⎯ chÕ. Thêi kú "tÝn nhiÖm" chÊm døt do nh©n d©n kh«ng tin
®ã lµ nh÷ng sù kiÖn cã ý nghÜa chÝnh trÞ quan träng, ®ã vµo nh÷ng lêi nãi cña chÝnh phñ vÒ "tÝn nhiÖm" n÷a.
lµ nh÷ng giai ®o¹n ph¸t triÓn çch m¹ng cña nh©n d©n. §©y lµ giai ®o¹n tiÕp sau. Ng−êi ta høa triÖu tËp §u-
Nh©n d©n, tøc lµ quÇn chóng d©n c− réng r·i, vµo n¨m 1906, ma Bu-l−-ghin. Lßng tin ®−îc nh÷ng hµnh ®éng chøng thùc.
®«ng ®¶o vÉn ch−a cã ®−îc ý thøc tù gi¸c çch m¹ng. Mäi Ng−êi ta triÖu tËp nh÷ng ®¹i biÓu nh©n d©n. Ph¸i tù do
ng−êi hiÓu r»ng chÕ ®é chuyªn chÕ lµ kh«ng thÓ chÞu ®ùng h©n hoan, kªu gäi tham gia bÇu cö. Nh÷ng gi¸o s− tù do
®−îc, r»ng chÝnh quyÒn cña bän quan l¹i lµ v« dông, r»ng chñ nghÜa, víi t− çch lµ nh÷ng tªn theo ®u«i vÒ "t− t−ëng"
cÇn ph¶i cã c¬ quan ®¹i diÖn nh©n d©n. Nh−ng ®iÒu mµ nh©n cña giai cÊp t− s¶n, th× kªu gäi sinh viªn häc tËp, chø ®õng
d©n vÉn ch−a thÓ nhËn thÊy vµ c¶m thÊy s©u s¾c lµ: chÝnh lµm çch m¹ng. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ch−a kiªn
quyÒn cò vµ c¬ quan ®¹i diÖn nh©n d©n cã quyÒn lùc lµ ®Þnh l¾m ®Çu hµng tr−íc nh÷ng lý lÏ cña ph¸i tù do. Nh©n
kh«ng thÓ dung hoµ ®−îc. Nh− ng−êi ta ®· thÊy, nh©n d©n d©n b−íc vµo vò ®µi. B»ng cuéc b·i c«ng th¸ng M−êi,
cßn cÇn cã mét kinh nghiÖm ®Æc biÖt ®Ó nhËn thøc ®−îc giai cÊp v« s¶n quÐt s¹ch §u-ma Bu-l−-ghin vµ giµnh l¹i
®iÒu ®ã, kinh nghiÖm vÒ §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn. tù do, giµnh ®−îc mét b¶n ®¹o dô hoµn toµn lËp hiÕn vÒ
Trong thêi gian tån t¹i ng¾n ngñi cña nã, §u-ma d©n h×nh thøc vµ néi dung. Qua kinh nghiÖm, nh©n d©n thÊy râ
chñ - lËp hiÕn ®· chØ cho nh©n d©n thÊy mét çch râ rÖt r»ng cã ®−îc lêi høa vÒ tù do th× ch−a ®ñ mµ cßn ph¶i cã
tÊt c¶ sù kh¸c nhau gi÷a c¬ quan ®¹i diÖn nh©n d©n kh«ng lùc l−îng ®Ó giµnh l¹i tù do n÷a.
cã quyÒn lùc vµ c¬ quan ®¹i diÖn nh©n d©n cã quyÒn lùc. Chóng ta tiÕp tôc. Th¸ng Ch¹p, chÝnh phñ xo¸ bá çc
KhÈu hiÖu cña chóng ta, quèc héi lËp hiÕn (tøc lµ c¬ quan quyÒn tù do. Giai cÊp v« s¶n næi dËy. Cuéc næi dËy lÇn
®¹i diÖn nh©n d©n cã toµn quyÒn), ®· hÕt søc ®óng, nh−ng ®Çu bÞ bÎ gÉy. Nh−ng cuéc ®Êu tranh vò trang, bÒn bØ vµ
cuéc sèng, tøc lµ çch m¹ng, ®· dÉn tíi khÈu hiÖu ®ã b»ng gay g¾t trªn çc ®−êng phè M¸t-xc¬-va, lµm cho viÖc triÖu
con ®−êng dµi h¬n vµ khóc khuûu h¬n lµ chóng ta ®· cã thÓ tËp §u-ma trë thµnh tÊt yÕu. Cuéc tÈy chay cña giai cÊp
thÊy tr−íc ®−îc. v« s¶n kh«ng thµnh c«ng. Giai cÊp v« s¶n ®· kh«ng ®ñ lùc
l−îng ®Ó lËt ®æ §u-ma VÝt-te. Çc ®¶ng viªn d©n chñ - lËp nµy hay çch kh¸c, mµ lµ vÊn ®Ò chÝnh quyÒn, vÊn ®Ò chÝnh
hiÕn ngåi ®Çy trong §u-ma ®ã. C¬ quan ®¹i diÖn nh©n d©n quyÒn thùc tÕ. Nh÷ng ®¹o luËt vµ nh÷ng ®¹i biÓu ®−îc bÇu
lµ mét viÖc ®· ®−îc thùc hiÖn. Çc ®¶ng viªn d©n chñ - ra dï thÕ nµo còng chØ lµ sè kh«ng nÕu nã kh«ng n¾m ®−îc
lËp hiÕn hoan hØ. Hä hß hÐt, reo mõng v« h¹n ®é. Giai chÝnh quyÒn. §ã lµ ®iÒu mµ §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn ®·
cÊp v« s¶n hoµi nghi chê ®îi. d¹y nh©n d©n. VËy chóng ta h·y h¸t bµi t−ëng nhí m·i m·i
§u-ma b¾t ®Çu lµm viÖc. Nh©n d©n lîi dông, nhiÒu h¬n §u-ma ®· chÕt vµ chóng ta h·y biÕt triÖt ®Ó lîi dông bµi häc
gÊp m−êi lÇn nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, nh÷ng quyÒn cña nã!
tù do ®−îc më réng ®«i chót. XÐt vÒ t©m tr¹ng vµ quyÕt
t©m cña nã th× §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn tá ngay ra lµ ë II
sau nh©n d©n. Thêi kú §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn (th¸ng
Nh− vËy chóng ta tiÕn s¸t ®Õn vÊn ®Ò thø hai: vÊn ®Ò
N¨m vµ th¸ng S¸u 1906) lµ thêi kú mµ çc ®¶ng t¶ h¬n
néi dung kh¸ch quan, do lÞch sö quy ®Þnh, cña cuéc ®Êu
§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ®· thu ®−îc nh÷ng th¾ng lîi lín
tranh s¾p tíi vµ vÊn ®Ò nh÷ng khÈu hiÖu mµ chóng ta ph¶i
nhÊt: ph¸i lao ®éng trong §u-ma v−ît §¶ng d©n chñ - lËp
®−a ra cho cuéc ®Êu tranh ®ã.
hiÕn; t¹i nh÷ng cuéc häp nh©n d©n, ng−êi ta tr¸ch cø nh÷ng
Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ch−a kiªn ®Þnh l¾m,
ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn v× tÝnh nhót nh¸t; b¸o chÝ cña
nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch, ®· tá râ lµ lao ®éng c¶ vÒ ®iÓm
§¶ng d©n chñ - x· héi vµ §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng
nµy n÷a. KhÈu hiÖu ®Çu tiªn cña hä lµ: ®Êu tranh ®Ó më
ph¸t triÓn; phong trµo çch m¹ng n«ng d©n m¹nh lªn; trong
l¹i kho¸ häp §u-ma nh»m triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn. Ban
qu©n ®éi cã sù bÊt m·n; giai cÊp v« s¶n, bÞ kiÖt søc trong
chÊp hµnh Pª-tÐc-bua ph¶n ®èi. TÝnh chÊt v« lý cña khÈu
th¸ng Ch¹p, l¹i phôc håi. Thêi kú chÕ ®é lËp hiÕn kiÓu §¶ng
hiÖu ®ã qu¸ râ rµng. ThËm chÝ ®ã ch¼ng ph¶i lµ chñ nghÜa
d©n chñ - lËp hiÕn biÕn thµnh thêi kú cña mét phong trµo
c¬ héi, mµ chØ lµ mét sù ngu xuÈn th«i. Ban chÊp hµnh
ch¼ng ph¶i d©n chñ - lËp hiÕn, còng kh«ng ph¶i lËp hiÕn, mµ
trung −¬ng tiÕn lªn mét b−íc. KhÈu hiÖu lµ: ®Êu tranh
lµ phong trµo çch m¹ng.
chèng chÝnh phñ ®Ó b¶o vÖ §u-ma nh»m triÖu tËp quèc
ChÝnh phong trµo ®ã buéc ph¶i gi¶i t¸n §u-ma. Kinh
héi lËp hiÕn. §−¬ng nhiªn, ®iÒu ®ã tèt h¬n. §iÒu ®ã ®·
nghiÖm chøng thùc r»ng nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn
kh«ng xa khÈu hiÖu: ®Êu tranh ®Ó lËt ®æ chÝnh phñ chuyªn
chØ lµ "çi bät". Lùc l−îng cña hä lµ mét lùc l−îng ph¸t chÕ, nh»m triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn b»ng con ®−êng çch
sinh tõ lùc l−îng çch m¹ng. Vµ ®Ó tr¶ lêi çch m¹ng, m¹ng. Kh«ng nghi ngê g× n÷a, viÖc gi¶i t¸n §u-ma lµ lý
chÝnh phñ gi¶i t¸n §u-ma, sù kiÖn nµy (mÆc dï vÒ h×nh do ®Ó tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh cña toµn d©n nh»m cã ®−îc
thøc cã tÝnh chÊt lËp hiÕn) vÒ thùc chÊt cã tÝnh chÊt çch m¹ng. mét c¬ quan ®¹i diÖn nh©n d©n cã quyÒn lùc: theo ý nghÜa
Do kinh nghiÖm, nh©n d©n nhËn thÊy r»ng c¬ quan ®¹i ®ã, khÈu hiÖu "b¶o vÖ §u-ma" kh«ng ph¶i hoµn toµn kh«ng
diÖn nh©n d©n lµ sè kh«ng nÕu nã kh«ng cã toµn quyÒn, thÓ chÊp nhËn ®−îc. Nh−ng vÊn ®Ò chÝnh lµ ë chç: khÈu
nÕu nã do chÝnh quyÒn cò triÖu tËp, nÕu chÝnh quyÒn cò hiÖu, hiÓu theo ý nghÜa ®ã, ®· ®−îc thÓ hiÖn trong viÖc
vÉn cßn nguyªn vÑn bªn c¹nh nã. VÊn ®Ò mµ tiÕn tr×nh kh¸ch chóng ta thõa nhËn viÖc gi¶i t¸n §u-ma lµ mét lý do cho
quan cña çc sù biÕn ®Æt ra tr−íc m¾t ®Ó gi¶i quyÕt kh«ng cuéc ®Êu tranh. Cßn c«ng thøc: "b¶o vÖ §u-ma" mµ kh«ng
ph¶i lµ vÊn ®Ò hiÖu ®Ýnh nh÷ng ®¹o luËt, hiÕn ph¸p theo çch ®−îc ®Æc biÖt gi¶i thÝch theo ý nghÜa ®ã (tøc lµ theo ý
nghÜa mµ chóng ta võa chØ ra) th× vÉn ch−a râ vµ cã thÓ §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn ®· t−ëng m×nh lµ mét c¬ quan
g©y nh÷ng sù hiÓu lÇm, cã thÓ trë l¹i mét çi cò, ®· lçi lËp hiÕn, nh−ng trªn thùc tÕ, nã ®· lµ mét c¬ quan çch
thêi trªn mét møc ®é nhÊt ®Þnh, trë l¹i §u-ma d©n chñ - m¹ng (nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®· nguyÒn rña chóng
lËp hiÕn; nãi tãm l¹i, c«ng thøc nµy lµm nÈy sinh nhiÒu t«i v× chóng t«i coi §u-ma nh− mét giai ®o¹n hay mét c«ng
t− t−ëng sai vµ cã h¹i, "thôt lïi". TÊt c¶ nh÷ng ®iÓm ®óng cô cña çch m¹ng, nh−ng cuéc sèng ®· hoµn toµn chøng
®¾n cña c«ng thøc ®ã ®· ®−îc bao hµm hoµn toµn vµ ®Çy thùc quan ®iÓm cña chóng t«i). §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn
®ñ trong nh÷ng lý gi¶i cña quyÕt nghÞ cña chóng ta vÒ cuéc ®· t−ëng m×nh lµ mét c¬ quan ®Êu tranh chèng néi çc,
®Êu tranh, trong sù gi¶i thÝch v× sao viÖc gi¶i t¸n §u-ma nh−ng trªn thùc tÕ nã ®· lµ mét c¬ quan ®Êu tranh nh»m
®−îc coi nh− lµ mét lý do kh¸ quan träng. lËt ®æ toµn bé chÝnh quyÒn cò. §ã lµ ®iÒu ®· xÈy ra trong
Mét ng−êi m¸c-xÝt, trong bÊt cø tr−êng hîp nµo, còng thùc tÕ, bëi v× t×nh h×nh kinh tÕ lóc ®ã ®· ®ßi hái nh− vËy.
kh«ng ®−îc quªn r»ng khÈu hiÖu cña cuéc ®Êu tranh s¾p Nh−ng ®Ó tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh nh− thÕ, th× mét c¬
trùc tiÕp næ ra kh«ng thÓ gi¶n ®¬n rót th¼ng tõ mét khÈu quan nh− §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn, ®· tá ra "v« dông".
hiÖu chung cña mét c−¬ng lÜnh nhÊt ®Þnh. ViÖn dÉn c−¬ng HiÖn nay t− t−ëng sau ®©y ®· ¨n s©u vµo ý thøc cña
lÜnh cña chóng ta (xem ë phÇn cuèi: lËt ®æ chÕ ®é chuyªn ng−êi mu-gÝch ngu dèt nhÊt: §u-ma kh«ng ®Ó lµm g× c¶,
chÕ vµ quèc héi lËp hiÕn, v.v.) ®Ó trùc tiÕp quyÕt ®Þnh khÈu bÊt kú §u-ma nµo còng kh«ng ®Ó lµm g× c¶, nÕu nh©n d©n
hiÖu cña cuéc ®Êu tranh hiÖn s¾p næ ra, vµo mïa hÌ hay kh«ng n¾m chÝnh quyÒn. Nh−ng giµnh chÝnh quyÒn nh− thÕ
mïa thu n¨m 1906, th× vÉn ch−a ®ñ. V× ®Ó lµm çi ®ã th× nµo? LËt ®æ chÝnh quyÒn cò vµ thµnh lËp mét chÝnh quyÒn
ph¶i tÝnh ®Õn hoµn c¶nh lÞch sö cô thÓ, theo dâi toµn bé míi cña nh©n d©n, tù do, do bÇu cö mµ cã. HoÆc lµ lËt
sù ph¸t triÓn vµ toµn bé qu¸ tr×nh liªn tôc cña çch m¹ng, ®æ chÝnh quyÒn cò, hoÆc lµ thõa nhËn r»ng nh÷ng nhiÖm
x¸c ®Þnh nh÷ng nhiÖm vô cña chóng ta kh«ng ph¶i chØ c¨n vô cña çch m¹ng kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc víi quy m« mµ
cø vµo nh÷ng nguyªn t¾c cña c−¬ng lÜnh, mµ cßn c¨n cø vµo n«ng d©n vµ giai cÊp v« s¶n ®· ®Ò ra.
nh÷ng b−íc vµ giai ®o¹n tr−íc cña phong trµo. ChØ cã ph©n B¶n th©n cuéc sèng ®· ®Æt vÊn ®Ò nh− vËy. N¨m 1906
tÝch nh− vËy míi thùc sù lµ mét sù ph©n tÝch lÞch ®· ®Æt vÊn ®Ò nh− vËy. ViÖc gi¶i t¸n §u-ma d©n chñ - lËp
sö, cã tÝnh chÊt b¾t buéc ®èi víi ng−êi theo chñ nghÜa duy hiÕn ®· ®Æt vÊn ®Ò nh− vËy.
vËt biÖn chøng. §−¬ng nhiªn, chóng ta kh«ng thÓ b¶o ®¶m r»ng vÊn ®Ò
ChÝnh sù ph©n tÝch nh− vËy ®· chØ cho chóng ta thÊy ®ã sÏ ®−îc çch m¹ng gi¶i quyÕt ngay mét lóc, r»ng cuéc
r»ng t×nh h×nh chÝnh trÞ kh¸ch quan hiÖn nay ®Æt ra vÊn ®Ò ®Êu tranh sÏ dÔ dµng, gi¶n ®¬n, th¾ng lîi ®−îc ®¶m b¶o
kh«ng ph¶i lµ liÖu cã hay kh«ng cã c¬ quan ®¹i diÖn nh©n hoµn toµn vµ tuyÖt ®èi. Tr−íc khi cuéc ®Êu tranh b¾t ®Çu,
d©n, mµ lµ c¬ quan ®¹i diÖn nh©n d©n Êy cã hay kh«ng cã kh«ng bao giê vµ kh«ng ai l¹i b¶o ®¶m mét ®iÒu nh− vËy.
quyÒn lùc. KhÈu hiÖu kh«ng ph¶i lµ çi ®¶m b¶o cho sù th¾ng lîi gi¶n
Nguyªn nh©n kh¸ch quan cña sù thÊt b¹i cña §u-ma d©n ®¬n vµ dÔ dµng. KhÈu hiÖu chØ ®Ò ra môc ®Ých cÇn ph¶i
chñ - lËp hiÕn kh«ng ph¶i lµ ë chç nã ®· kh«ng thÓ bµy tá ®¹t tíi ®Ó thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô nhÊt ®Þnh. Tr−íc
nh÷ng nhu cÇu cña nh©n d©n, mµ lµ ë chç nã ®· kh«ng çng kia, nhiÖm vô trùc tiÕp ®ã lµ thiÕt lËp (hay triÖu tËp) c¬
®¸ng næi nhiÖm vô çch m¹ng lµ ®Êu tranh giµnh chÝnh quyÒn. quan ®¹i diÖn nh©n d©n nãi chung. Ngµy nay, nhiÖm vô
Êy lµ ®¶m b¶o quyÒn lùc cho c¬ quan ®¹i diÖn nh©n d©n. trÝ thøc kh¸c nhau. V× vËy, ®iÒu hoµn toµn tù nhiªn lµ ý nghÜ
Nh−ng ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ ph¶i b·i bá, ph¸ hñy, lËt ®æ ®Çu tiªn nÈy ra trong ®Çu ãc nh÷ng thµnh phÇn réng r·i
chÝnh quyÒn cò, lËt ®æ chÝnh phñ chuyªn chÕ. nhÊt cã kh¶ n¨ng ®Êu tranh, sau khi §u-ma bÞ gi¶i t¸n,
NÕu nhiÖm vô Êy kh«ng ®−îc gi¶i quyÕt hoµn toµn th× lµ: tæng b·i c«ng. H×nh nh− thËm chÝ kh«ng ai nghi ngê
c¬ quan ®¹i diÖn nh©n d©n sÏ kh«ng thÓ trë thµnh c¬ quan ®iÒu sau ®©y: cuéc b·i c«ng toµn Nga tÊt nhiªn ph¶i lµ sù
cã ®Çy ®ñ quyÒn lùc, ⎯ do ®ã, kh«ng thÓ cã sù b¶o ®¶m tr¶ lêi cho viÖc gi¶i t¸n §u-ma.
®Çy ®ñ cho c¬ quan ®¹i diÖn nh©n d©n míi nµy tho¸t TÝnh chÊt phæ biÕn cña ý kiÕn ®ã ®· mang l¹i mét lîi
khái sè phËn cña §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn. Ých nhÊt ®Þnh. Çc tæ chøc çch m¹ng ®· ng¨n gi÷ c«ng
HiÖn nay, t×nh h×nh kh¸ch quan ®· ®Ò ra nhiÖm vô ®Êu nh©n mét çch cã ý thøc vµ cã hÖ thèng ë hÇu kh¾p mäi
tranh kh«ng ph¶i ®Ó thiÕt lËp c¬ quan ®¹i diÖn nh©n d©n, n¬i ®Ó tr¸nh nh÷ng sù bïng næ tù ph¸t vµ côc bé. Chóng ta
mµ ®Ó t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn theo ®ã kh«ng thÓ gi¶i t¸n nhËn ®−îc nh÷ng tin tøc vÒ ®iÓm ®ã tõ nh÷ng ®Þa ph−¬ng
hay gi¶i thÓ c¬ quan ®¹i diÖn nh©n d©n, còng kh«ng thÓ kh¸c nhau ë Nga. Kh«ng nghi ngê g× n÷a, kinh nghiÖm
biÕn nã thµnh mét hµi kÞch, nh− T¬-rª-pèp vµ ®ång bän th¸ng M−êi - th¸ng Ch¹p ®· lµm cho mäi ng−êi chó ý nhiÒu
®· lµm ®èi víi §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn. h¬n tr−íc ®Õn viÖc hµnh ®éng chung vµ ®ång thêi. Ngoµi
ra, còng cÇn nªu ra mét ®iÒu hÕt søc tiªu biÓu: theo nguån
III tin tõ mét vµi trung t©m lín cña phong trµo c«ng nh©n,
ch¼ng h¹n tõ Pª-tÐc-bua, c«ng nh©n ch¼ng nh÷ng ®· dÔ
H×nh thøc cã thÓ cã cña cuéc ®Êu tranh sau nµy ®−îc dµng vµ nhanh chãng thÊm nhuÇn ®−îc t− t−ëng lµ cÇn
x¸c ®Þnh mét phÇn nµo bëi néi dung cña nã, mét phÇn nµo ph¶i cã mét hµnh ®éng chung vµ ®ång thêi, mµ hä cßn kiªn tr×
bëi nh÷ng h×nh thøc tr−íc ®©y cña cuéc ®Êu tranh çch chñ tr−¬ng hµnh ®éng cã tÝnh chÊt chiÕn ®Êu vµ c−¬ng quyÕt.
m¹ng cña nh©n d©n vµ cña cuéc ®Êu tranh ph¶n çch m¹ng Nh©n viÖc §u-ma bÞ gi¶i t¸n mµ tiÕn hµnh cuéc b·i c«ng
cña chÕ ®é chuyªn chÕ. cã tÝnh chÊt thÞ uy (trong mét hay ba ngµy), ®ã lµ t− t−ëng
VÒ néi dung cuéc ®Êu tranh, th× chóng t«i ®· nãi râ kh«ng ®óng, ⎯ ®ã lµ t− t−ëng cña mét vµi ng−êi men-sª-vÝch
r»ng sau hai n¨m çch m¹ng, ®Õn nay néi dung ®ã tËp trung ë Pª-tÐc-bua, ⎯ t− t−ëng ®ã ®· bÞ c«ng nh©n ph¶n ®èi
vµo viÖc lËt ®æ chÝnh quyÒn cò. ChØ cã cuéc khëi nghÜa mét çch hÕt søc c−¬ng quyÕt. B¶n n¨ng giai cÊp v÷ng
vò trang toµn d©n míi cã thÓ thùc hiÖn ®−îc hoµn toµn ch¾c vµ kinh nghiÖm cña nh÷ng ng−êi ®· nhiÒu lÇn tiÕn
môc tiªu ®ã. hµnh nh÷ng cuéc ®Êu tranh quan träng, ®· cho hä thÊy
Cßn vÒ nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh cña thêi kú tr−íc ngay r»ng ngµy nay vÊn ®Ò hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ biÓu
®©y, th× vÒ ph−¬ng diÖn nµy, tæng b·i c«ng vµ khëi nghÜa t×nh n÷a. C«ng nh©n ®· nãi: chóng t«i sÏ kh«ng biÓu t×nh.
®· lµ "biÓu hiÖn tèi cao" cña phong trµo quÇn chóng vµ toµn Chóng t«i sÏ tiÕn hµnh mét cuéc ®Êu tranh quyÕt ®Þnh,
d©n ë Nga. Quý t− n¨m 1905 kh«ng thÓ kh«ng ®Ó l¹i nh÷ng quyÕt liÖt, khi cã thêi c¬ cïng hµnh ®éng chung. Theo tÊt
dÊu vÕt kh«ng phai mê trong ý thøc vµ t©m tr¹ng cña giai c¶ çc nguån tin, ®ã lµ d− luËn chung cña c«ng nh©n Pª-
cÊp v« s¶n, cña n«ng d©n, cña nh÷ng bé phËn gi¸c ngé trong tÐc-bua. Hä ®· hiÓu r»ng nh÷ng hµnh ®éng côc bé vµ nhÊt
qu©n ®éi vµ bé phËn d©n chñ thuéc çc tæ chøc nghiÖp ®oµn - lµ nh÷ng cuéc biÓu t×nh sÏ lµ lè bÞch sau tÊt c¶ nh÷ng g×
mµ n−íc Nga ®· tr¶i qua tõ 1901 (n¨m b¾t ®Çu mét phong héi Nga ®· say s−a víi nh÷ng th¾ng lîi cña nh÷ng ng−êi
trµo biÓu t×nh réng lín), r»ng cuéc khñng ho¶ng chÝnh trÞ d©n chñ - lËp hiÕn, ®· kh«ng biÕt ®¸nh gi¸ ý nghÜa çch m¹ng
ngµy cµng gay g¾t ®· lo¹i trõ kh¶ n¨ng "b¾t ®Çu l¹i tõ ®Çu", cña t×nh h×nh hiÖn nay cña chóng ta, ®· lÈn tr¸nh nhiÖm
r»ng chÝnh phñ, ®· tho¶ thÝch "nÕm m¸u" vµo th¸ng Ch¹p, vô lµ ph¶i rót ra tÊt c¶ nh÷ng kÕt luËn tõ kinh nghiÖm
sÏ chØ hÕt søc ®−îc lîi nÕu ng−êi ta tiÕn hµnh nh÷ng cuéc th¸ng M−êi- th¸ng Ch¹p. ThÕ mµ sù cÇn thiÕt ph¶i lîi
biÓu t×nh hoµ b×nh. Nh÷ng cuéc biÓu t×nh Êy sÏ lµm suy dông kinh nghiÖm Êy th× ®· ®−îc ®Æt ra tr−íc ®¶ng mét
yÕu giai cÊp v« s¶n mét çch v« Ých, sÏ gióp cho bän c¶nh çch nhanh chãng h¬n nhiÒu vµ gay g¾t h¬n nhiÒu so víi
s¸t vµ binh lÝnh tiÕn hµnh diÔn tËp b»ng çch b¾t bí vµ ®iÒu mµ nhiÒu ng−êi sïng b¸i chÕ ®é ®¹i nghÞ ®· t−ëng.
b¾n giÕt nh÷ng ng−êi kh«ng cã vò khÝ. Nh÷ng cuéc biÓu Th¸i ®é hoang mang mµ çc c¬ quan trung −¬ng cña ®¶ng
t×nh Êy chØ lµ sù chøng thùc nµo ®ã cho lêi kho¸c l¸c cña ta biÓu lé trong giê phót nghiªm träng lµ kÕt qu¶ tÊt nhiªn
Xt«-l−-pin nãi r»ng h¾n ®· th¾ng çch m¹ng, v× h¾n ®· cña t×nh h×nh ®ã.
gi¶i t¸n §u-ma nh−ng kh«ng v× thÕ mµ lµm gay g¾t thªm Toµn bé t×nh thÕ l¹i buéc ph¶i kÕt hîp b·i c«ng chÝnh
phong trµo chèng chÝnh phñ. HiÖn giê, mäi ng−êi ®Òu coi trÞ cña quÇn chóng víi khëi nghÜa vò trang. Trong lóc ®ã,
lêi kho¸c l¸c ®ã lµ lêi kho¸c l¸c h·o huyÒn, ®Òu biÕt vµ c¶m nh÷ng mÆt yÕu cña cuéc b·i c«ng víi tÝnh çch lµ biÖn
thÊy r»ng cuéc ®Êu tranh cßn lµ ®iÒu xÈy ra trong t−¬ng ph¸p ®Êu tranh ®éc lËp, l¹i béc lé mét çch ®Æc biÖt râ.
lai. Khi ®ã ng−êi ta sÏ gi¶i thÝch "cuéc biÓu t×nh" lµ mét Mäi ng−êi ®Òu ®· biÕt r»ng muèn cho cuéc b·i c«ng chÝnh
cuéc ®Êu tranh, biÕn nã thµnh mét cuéc ®Êu tranh (mét trÞ th¾ng lîi, th× ®iÒu kiÖn hÕt søc quan träng lµ nã ph¶i
cuéc ®Êu tranh tuyÖt väng) vµ sÏ rªu rao cho toµn thÕ bÊt ngê, nã ph¶i lµm cho chÝnh phñ bÞ bÊt ngê. B©y giê
giíi biÕt r»ng viÖc chÊm døt cuéc biÓu t×nh lµ mét thÊt kh«ng thÓ lµm nh− thÕ ®−îc n÷a. ChÝnh phñ ®· häc ®−îc
b¹i míi. trong th¸ng Ch¹p çch ®Êu tranh chèng b·i c«ng, vµ hiÖn
ý ®Þnh vÒ mét cuéc b·i c«ng cã tÝnh chÊt thÞ uy chØ nay nã ®· chuÈn bÞ rÊt ®Çy ®ñ cho cuéc ®Êu tranh Êy. Mäi
xøng ®¸ng víi nh÷ng L¬-®ru-R«n-lanh cña chóng ta trong ng−êi ®Òu nªu ra tÇm quan träng rÊt lín cña ®−êng s¾t
§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, xøng ®¸ng víi nh÷ng ng−êi thiÓn trong cuéc tæng b·i c«ng. Çc ®−êng s¾t ngõng ho¹t ®éng,
cËn ®· ®¸nh gi¸ qu¸ cao chÕ ®é ®¹i nghÞ nh− L¬-®ru-R«n- th× cuéc b·i c«ng cã thÓ trë thµnh tæng b·i c«ng. NÕu ng−êi
lanh n¨m 1849. Giai cÊp v« s¶n g¹t bá ngay ý ®Þnh Êy vµ hä ta kh«ng lµm cho çc ®−êng s¾t hoµn toµn ngõng ho¹t
®· hµnh ®éng ®óng khi g¹t bá ý ®Þnh Êy. C«ng nh©n lu«n ®éng, th× hÇu nh− ch¾c ch¾n lµ cuéc b·i c«ng sÏ kh«ng
lu«n mÆt ®èi mÆt víi cuéc ®Êu tranh çch m¹ng, ®· ®¸nh biÕn thµnh tæng b·i c«ng ®−îc. ThÕ nh−ng nh÷ng nh©n
gi¸ ®óng h¬n mét sè ng−êi trÝ thøc vÒ sù s½n sµng chiÕn viªn ®−êng s¾t l¹i ®Æc biÖt khã tiÕn hµnh b·i c«ng: nh÷ng
®Êu cña qu©n thï vµ vÒ sù cÇn thiÕt cña hµnh ®éng chiÕn ®oµn tµu ®i trõng ph¹t ®−îc chuÈn bÞ thËt s½n sµng; çc
®Êu c−¬ng quyÕt. ®éi vò trang qu©n ®éi ®−îc r¶i ra suèt däc ®−êng, trong
TiÕc thay, trong ®¶ng chóng ta ⎯ do chç çnh h÷u cña çc ga, ®«i khi ngay c¶ trong tõng ®oµn tµu. Trong nh÷ng
§¶ng d©n chñ - x· héi hiÖn ®ang cã −u thÕ trong bé phËn ®iÒu kiÖn Êy, cuéc b·i c«ng cã thÓ trë thµnh ⎯ h¬n n÷a:
ë Nga cña ®¶ng ⎯ vÊn ®Ò nh÷ng hµnh ®éng chiÕn ®Êu ®· nhÊt ®Þnh sÏ trë thµnh, trong phÇn lín tr−êng hîp ⎯ cuéc
bÞ l·ng quªn. §¹i héi thèng nhÊt cña §¶ng d©n chñ - x· xung ®ét trùc tiÕp vµ tøc th× víi lùc l−îng vò trang. Ng−êi
thî m¸y, ng−êi ®iÖn tÝn viªn, ng−êi bÎ ghi sÏ ®øng ngay hîp, ch¾c ch¾n cã thÓ dÉn ®Õn th¾ng lîi chØ riªng cña mét
tr−íc t×nh tr¹ng khã xö nµy: bÞ b¾n t¹i chç (kh«ng ph¶i cuéc b·i c«ng cã tÝnh chÊt hoµ b×nh th«i. Nh−ng ch¼ng lÏ
v« cí mµ G«-lót-vi-n«, Li-u-bÐc-tx− vµ nhiÒu ga kh¸c trong cÇn ph¶i chøng minh r»ng nh÷ng tr−êng hîp nh− vËy chØ
m¹ng l−íi ®−êng s¾t ë Nga ®· næi tiÕng trong toµn quèc lµ nh÷ng giai ®o¹n riªng biÖt cña mét cuéc khëi nghÜa
lµ çch m¹ng) hoÆc lµm viÖc vµ ph¸ cuéc b·i c«ng. th¾ng lîi ®Æc biÖt, vµ ®Ó t¨ng nh÷ng tr−êng hîp Êy, ®Ó
§−¬ng nhiªn, chóng ta cã quyÒn mong ®îi chñ nghÜa cã thÓ tiÕn gÇn h¬n n÷a ®Õn nh÷ng tr−êng hîp Êy, th×
anh hïng vÜ ®¹i nhÊt cña rÊt nhiÒu c«ng nh©n viªn chØ cã mét biÖn ph¸p: chuÈn bÞ tèt cho khëi nghÜa, nh÷ng
®−êng s¾t, lµ nh÷ng ng−êi ®· chøng minh b»ng hµnh ®éng hµnh ®éng khëi nghÜa ®Çu tiªn ph¶i c−¬ng quyÕt vµ m¹nh
lßng trung thµnh cña hä ®èi víi sù nghiÖp tù do. §−¬ng mÏ, lµm cho qu©n ®éi mÊt tinh thÇn b»ng nh÷ng cuéc tÊn
nhiªn, chóng ta quyÕt kh«ng cã ý ®Þnh phñ nhËn kh¶ n¨ng c«ng hÕt søc dòng c¶m hoÆc b»ng nh÷ng cuéc r· ngò cña
mét cuéc b·i c«ng cña ngµnh ®−êng s¾t vµ nh÷ng kh¶ n¨ng mét bé phËn lín trong qu©n ®éi, v.v..
thµnh c«ng cña nã. Nh−ng chóng ta kh«ng cã quyÒn tù che Tãm l¹i, tr−íc t×nh h×nh hiÖn nay, vµo lóc §u-ma bÞ
giÊu nh÷ng khã kh¨n thËt sù cña nhiÖm vô: kh«ng nãi gi¶i t¸n th×, kh«ng thÓ nghi ngê g× n÷a, cuéc ®Êu tranh tÝch
®Õn nh÷ng khã kh¨n Êy th× sÏ lµ chÝnh s¸ch tåi nhÊt. Vµ cùc sÏ trùc tiÕp vµ tøc kh¾c dÉn ®Õn khëi nghÜa. Cã thÓ
nÕu nh×n th¼ng vµo thùc tÕ, nÕu kh«ng nh¾m m¾t ®Ó khái t×nh h×nh sÏ thay ®æi, vµ lóc Êy sÏ ph¶i xem l¹i kÕt luËn
thÊy sù thËt, th× râ rµng lµ tõ b·i c«ng tÊt nhiªn vµ ngay nµy, nh−ng hiÖn giê, kÕt luËn nµy lµ tuyÖt ®èi kh«ng thÓ
lËp tøc sÏ ph¸t triÓn thµnh khëi nghÜa vò trang. Cuéc b·i tranh c·i n÷a. V× vËy, kªu gäi b·i c«ng trªn toµn n−íc Nga,
c«ng cña ngµnh ®−êng s¾t lµ mét cuéc khëi nghÜa; tõ th¸ng mµ kh«ng kªu gäi khëi nghÜa, mµ kh«ng chØ râ mèi liªn
Ch¹p, ®iÒu ®ã kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc. NÕu kh«ng cã cuéc hÖ kh¨ng khÝt gi÷a b·i c«ng vµ khëi nghÜa th× sÏ lµ mét
b·i c«ng cña ngµnh ®−êng s¾t, th× ®−êng ®iÖn tÝn cña ngµnh hµnh ®éng hÕt søc n«ng næi, gÇn nh− lµ téi lçi n÷a. Cho
®ã sÏ vÉn tiÕp tôc ho¹t ®éng, viÖc chuyÓn th− tõ b»ng ®−êng nªn chóng ta ph¶i ra søc dïng cæ ®éng mµ gi¶i thÝch mèi
s¾t vÉn kh«ng ngõng l¹i, vµ, do ®ã, mét cuéc b·i c«ng trªn liªn hÖ gi÷a h×nh thøc ®Êu tranh nµy víi h×nh thøc ®Êu
quy m« lín cña ngµnh b−u ®iÖn sÏ kh«ng thÓ xÈy ra. tranh kh¸c, chuÈn bÞ nh÷ng ®iÒu kiÖn gióp hä hîp nhÊt ba nguån
Nh− vËy, b·i c«ng gi÷ vai trß phô thuéc ®èi víi cuéc ®Êu tranh thµnh mét dßng: bïng næ trong c«ng nh©n, næi
khëi nghÜa, ®ã lµ ®iÒu tuyÖt ®èi kh«ng thÓ tr¸nh khái do dËy trong n«ng d©n vµ "b¹o ®éng" trong qu©n ®éi. §· l©u,
t×nh h×nh lóc ®ã, t×nh h×nh sau th¸ng Ch¹p 1905, ®Î ra. tõ mïa hÌ n¨m ngo¸i, tõ cuéc khëi nghÜa næi tiÕng "P«-tem-
Kh«ng lÖ thuéc vµo ý muèn cña chóng ta, bÊt chÊp mäi kin"128, ®· h×nh thµnh rÊt râ rÖt ba h×nh thøc ®ã cña mét
"chØ thÞ", t×nh thÕ çch m¹ng gay g¾t thªm sÏ biÕn biÓu t×nh phong trµo tÝch cùc, thËt sù nh©n d©n ⎯ tøc lµ mét phong
thµnh b·i c«ng, biÕn ph¶n kh¸ng thµnh ®Êu tranh, biÕn b·i trµo quÇn chóng hoµn toµn kh¸c víi mét cuéc ©m m−u, ⎯
c«ng thµnh khëi nghÜa. §−¬ng nhiªn, khëi nghÜa, víi tÝnh cña mét cuéc khëi nghÜa nh»m lËt ®æ chÕ ®é chuyªn chÕ.
çch lµ ®Êu tranh vò trang cña quÇn chóng, chØ cã thÓ lan Th¾ng lîi cña cuéc khëi nghÜa trªn toµn n−íc Nga cã lÏ
réng khi cã sù tham gia tÝch cùc cña bé phËn nµy hay bé phô thuéc nhiÒu h¬n c¶ vµo sù hîp nhÊt cña ba dßng khëi
phËn nä cña qu©n ®éi. V× thÕ cuéc b·i c«ng cña qu©n ®éi, nghÜa Êy. Ch¾c ch¾n r»ng çi lý do ®Êu tranh, nh− viÖc gi¶i
viÖc kh−íc tõ kh«ng b¾n vµo nh©n d©n, trong mét vµi tr−êng t¸n §u-ma sÏ gãp phÇn m¹nh mÏ vµo sù hîp nhÊt Êy,
v× bé phËn l¹c hËu nhÊt trong giai cÊp n«ng d©n (vµ do ®ã, kh«ng cÇn ph¶i tù che giÊu r»ng viÖc ph¸ ho¹i tµi s¶n ®«i
c¶ trong qu©n ®éi chóng ta, mét qu©n ®éi bao gåm chñ yÕu lóc chØ lµ do sù thiÕu tæ chøc, kh«ng biÕt lÊy cho m×nh vµ
lµ n«ng d©n) ®· ®Æt nh÷ng hy väng lín vµo §u-ma. g×n gi÷ cho m×nh nh÷ng tµi s¶n cña kÎ thï mµ l¹i ®em ph¸
Do ®ã ®i ®Õn kÕt luËn: ph¶i t¨ng c−êng sö dông chÝnh huû çc tµi s¶n ®ã; hoÆc lµ do yÕu ®uèi, khi ng−êi giao
ngay viÖc gi¶i t¸n §u-ma lµm lý do cæ ®éng mét çch tËp chiÕn tr¶ thï kÎ ®Þch nh−ng kh«ng ®ñ søc tiªu diÖt, ®Ì bÑp
trung ®Ó kªu gäi mét cuéc khëi nghÜa toµn d©n. Ph¶i gi¶i nã. §−¬ng nhiªn, trong c«ng t¸c cæ ®éng cña chóng ta,
thÝch râ mèi liªn hÖ gi÷a b·i c«ng chÝnh trÞ vµ khëi nghÜa. chóng ta ph¶i dïng mäi çch lµm cho n«ng d©n hiÓu râ
Ph¶i g¾ng hÕt søc ®¹t cho ®−îc sù thèng nhÊt vµ hµnh ®éng r»ng mét mÆt, ®Êu tranh kh«ng th−¬ng sãt víi kÎ thï, kÓ c¶
chung cña c«ng nh©n, n«ng d©n, lÝnh thñy vµ binh sÜ trong ph¸ ho¹i tµi s¶n cña nã, lµ hoµn toµn chÝnh ®¸ng vµ cÇn
mét cuéc ®Êu tranh vò trang tÝch cùc. thiÕt, nh−ng mÆt kh¸c ph¶i chøng tá r»ng tr×nh ®é tæ chøc
Sau hÕt, khi nãi vÒ h×nh thøc cña phong trµo, ph¶i ®Æc quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng tiÕn tíi mét kÕt côc hîp lý h¬n nhiÒu
biÖt kÓ ®Õn c¶ cuéc ®Êu tranh cña n«ng d©n. ë ®©y, mèi vµ cã lîi h¬n nhiÒu: tiªu diÖt kÎ thï (®Þa chñ vµ quan l¹i,
liªn hÖ gi÷a b·i c«ng vµ khëi nghÜa ®Æc biÖt râ. Còng râ ®Æc biÖt lµ c¶nh s¸t) vµ giao l¹i cho nh©n d©n hay n«ng
rµng lµ môc ®Ých cña khëi nghÜa ë ®©y kh«ng ph¶i chØ lµ d©n tÊt c¶ vµ bÊt kú tµi s¶n nµo mµ kh«ng g©y ra thiÖt
®Ëp tan hay xo¸ bá tÊt c¶ vµ toµn bé chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng h¹i g× (hay thËt Ýt thiÖt h¹i) vÒ tµi s¶n.
vµ thay chóng b»ng nh÷ng chÝnh quyÒn míi cña nh©n d©n
(®ã lµ môc ®Ých chung cña mäi cuéc khëi nghÜa dï lµ ë IV
thµnh phè, n«ng th«n hay trong qu©n ®éi, v. v.), mµ cßn
ph¶i tèng cæ bän ®Þa chñ vµ chiÕm l¹i ruéng ®Êt cña chóng VÊn ®Ò tæ chøc ®Êu tranh g¾n chÆt víi vÊn ®Ò h×nh
n÷a. Cho ®Õn khi cã quyÕt ®Þnh cña quèc héi lËp hiÕn toµn thøc ®Êu tranh.
d©n, kh«ng nghi ngê g× n÷a, n«ng d©n ph¶i t×m çch xo¸ C¶ vÒ mÆt nµy, kinh nghiÖm lÞch sö vÜ ®¹i cña th¸ng
bá thùc sù chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ. Kh«ng M−êi - th¸ng Ch¹p n¨m 1905 ®· ®Ó l¹i nh÷ng dÊu vÕt kh«ng
cÇn nãi nhiÒu vÒ çi ®ã, v× ch¾c ch¾n lµ, kh«ng ai h×nh dung phai mê trong phong trµo çch m¹ng hiÖn nay. Çc X«-viÕt ®¹i biÓu
®−îc mét cuéc khëi nghÜa n«ng d©n nµo mµ l¹i kh«ng trõng c«ng nh©n vµ nh÷ng c¬ quan t−¬ng tù víi nã (uû ban n«ng
trÞ bän ®Þa chñ vµ kh«ng chiÕm l¹i ruéng ®Êt cña chóng. d©n, uû ban ®−êng s¾t, çc X«-viÕt ®¹i biÓu binh sÜ, v. v.)
Ai còng hiÓu r»ng cuéc khëi nghÜa Êy cµng cã ý thøc vµ cã ®Òu cã uy tÝn rÊt lín vµ hoµn toµn xøng ®¸ng. HiÖn nay,
tæ chøc, th× nh÷ng tr−êng hîp ph¸ ho¹i nhµ cöa, tµi s¶n kh«ng dÔ t×m thÊy mét ng−êi d©n chñ - x· héi nµo hay mét nhµ
vµ giÕt h¹i gia sóc v.v. cµng Ýt h¬n. VÒ mÆt qu©n sù, ®Ó çch m¹ng nµo thuéc çc ®¶ng hay xu h−íng kh¸c l¹i kh«ng
®¹t nh÷ng môc ®Ých qu©n sù nhÊt ®Þnh, viÖc ph¸ ho¹i ⎯ ®ång t×nh víi nh÷ng tæ chøc ®ã nãi chung vµ kh«ng khuyªn
vÝ dô ®èt nhµ cöa vµ ®«i khi c¶ tµi s¶n n÷a ⎯ lµ mét biÖn nªn thµnh lËp nh÷ng tæ chøc ®ã trong lóc nµy nãi riªng.
ph¸p hoµn toµn chÝnh ®¸ng vµ b¾t buéc trong nh÷ng tr−êng VÒ ph−¬ng diÖn nµy, cã lÏ kh«ng cã nh÷ng ý kiÕn bÊt
hîp nhÊt ®Þnh. ChØ riªng bän lªn mÆt d¹y ®êi (hay bän ph¶n ®ång hoÆc Ýt ra, kh«ng cã nh÷ng ý kiÕn bÊt ®ång ®«i chót
béi nh©n d©n) míi cã thÓ ®Æc biÖt than phiÒn r»ng n«ng quan träng. V× thÕ kh«ng cÇn ph¶i chó ý ®Õn chÝnh ®iÓm nµy.
d©n lu«n lu«n dïng ®Õn nh÷ng thñ ®o¹n nh− thÕ. Tuy vËy, Nh−ng cã mét mÆt kh¸c cña vÊn ®Ò cÇn ph¶i ®Æc biÖt chó
ý tíi, bëi v× ng−êi ta th−êng hay bá qua. §ã lµ vÊn ®Ò vai Vµ, hiÖn giê, thiÕt lËp nh÷ng c¬ quan nh− vËy ⎯ cã
trß cña çc X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n (®Ó nãi v¾n t¾t, chóng nghÜa lµ t¹o ra nh÷ng c¬ quan khëi nghÜa, kªu gäi thµnh
ta lÊy chóng lµm ®iÓn h×nh cña tÊt c¶ vµ bÊt kú tæ chøc nµo lËp chóng ⎯ cã nghÜa lµ kªu gäi khëi nghÜa. Quªn ®iÒu ®ã
cïng lo¹i) trong nh÷ng ngµy th¸ng M−êi - th¸ng Ch¹p vÜ hay che giÊu kh«ng cho quÇn chóng nh©n d©n réng r·i biÕt
®¹i ®· lµm cho nh÷ng c¬ quan ®ã cã søc c¶m ho¸ ®Õn nçi ®«i khi ®iÒu ®ã sÏ lµ mét sù thiÓn cËn hÕt søc kh«ng thÓ tha thø
cã ng−êi ®· tá th¸i ®é hÇu nh− lµ sïng b¸i ®èi víi chóng. ®−îc vµ sÏ lµ chÝnh s¸ch tåi nhÊt.
Ng−êi ta h×nh dung r»ng nh÷ng c¬ quan ®ã lu«n lu«n vµ trong NÕu ®· nh− vËy ⎯ vµ ®iÒu ®ã lµ kh«ng nghi ngê g× n÷a ⎯
mäi tr−êng hîp ®Òu "cÇn thiÕt vµ ®Çy ®ñ" cho mét phong th× tõ ®ã rót ra mét kÕt luËn râ rµng: muèn tæ chøc
trµo çch m¹ng cña quÇn chóng. Do ®ã mµ cã th¸i ®é kh«ng khëi nghÜa th× çc "X«-viÕt" vµ çc c¬ quan t−¬ng tù cña
phª ph¸n ®èi víi viÖc chän thêi c¬ ®Ó thµnh lËp nh÷ng c¬ quÇn chóng vÉn ch−a ®ñ. Chóng rÊt cÇn thiÕt ®Ó tËp hîp
quan Êy vµ ®èi víi vÊn ®Ò xÐt xem nh÷ng ®iÒu kiÖn thùc quÇn chóng, ®Ó thèng nhÊt chiÕn ®Êu, ®Ó truyÒn ®¹t nh÷ng
tÕ b¶o ®¶m thµnh c«ng trong ho¹t ®éng cña chóng lµ nh÷ng khÈu hiÖu l·nh ®¹o chÝnh trÞ cña ®¶ng (hay theo sù tho¶
®iÒu kiÖn nµo. thuËn cña çc ®¶ng mµ ®Ò ra), ®Ó lµm cho quÇn chóng chó
VÒ ph−¬ng diÖn nµy, kinh nghiÖm th¸ng M−êi - th¸ng Ch¹p ý, ®Ó thøc tØnh vµ l«i cuèn quÇn chóng. Nh−ng chóng kh«ng
®· cho nh÷ng chØ dÉn hÕt søc bæ Ých. Çc X«-viÕt ®¹i biÓu ®ñ ®Ó tæ chøc nh÷ng lùc l−îng trùc tiÕp chiÕn ®Êu, ®Ó tæ
c«ng nh©n lµ nh÷ng c¬ quan ®Êu tranh trùc tiÕp cña quÇn chøc khëi nghÜa, theo nghÜa chÆt chÏ nhÊt cña danh tõ.
chóng. Chóng ®· xuÊt hiÖn víi t− çch lµ nh÷ng c¬ quan Mét minh häa nhá. Çc X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n
®Êu tranh b·i c«ng. Do sù cÇn thiÕt thóc ®Èy, chóng rÊt nhanh th−êng ®−îc gäi lµ nh÷ng nghÞ viÖn cña giai cÊp c«ng nh©n.
chãng trë thµnh nh÷ng c¬ quan ®Êu tranh çch m¹ng chung Nh−ng kh«ng mét c«ng nh©n nµo ®ång ý triÖu tËp nghÞ viÖn
chèng l¹i chÝnh phñ. Do nh÷ng sù biÕn ph¸t triÓn vµ do b·i cña m×nh ®Ó nép nã cho bän c¶nh s¸t. Ai nÊy ®Òu nhËn râ
c«ng chuyÓn thµnh khëi nghÜa, chóng kh«ng thÓ kh«ng biÕn sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc tøc kh¾c nh÷ng lùc l−îng, sù
thµnh nh÷ng c¬ quan khëi nghÜa. §ã chÝnh lµ vai trß cña cÇn thiÕt ph¶i cã mét tæ chøc qu©n sù, d−íi h×nh thøc
nhiÒu "X« viÕt" vµ "uû ban" trong th¸ng Ch¹p, ®ã lµ mét nh÷ng ®¹o qu©n c«ng nh©n vò trang, ®Ó b¶o vÖ "nghÞ viÖn"
sù thËt hoµn toµn kh«ng thÓ tranh c·i ®−îc. Vµ nh÷ng sù cña m×nh.
biÕn ®· chøng minh mét çch râ rÖt nhÊt vµ cã søc thuyÕt HiÖn nay, khi chÝnh phñ, do kinh nghiÖm, ®· hoµn toµn
phôc nhÊt r»ng trong thêi gian chiÕn ®Êu, søc m¹nh vµ t¸c hiÓu r»ng çc "X«-viÕt" sÏ dÉn ®Õn çi g× vµ nh÷ng c¬ quan
dông cña nh÷ng c¬ quan Êy phô thuéc hoµn toµn vµo søc Êy lµ çi g×, khi chÝnh phñ ®· ®−îc vò trang tõ ®Çu ®Õn
m¹nh vµ thµnh c«ng cña khëi nghÜa. ch©n vµ chê cho nh÷ng c¬ quan Êy ®−îc lËp ra ®Ó x«ng
Kh«ng ph¶i bÊt kú lý luËn nµo, kh«ng ph¶i nh÷ng lêi vµo kÎ thï mµ kh«ng cho nã cã thêi giê tØnh l¹i vµ triÓn
kªu gäi cña bÊt cø ai, kh«ng ph¶i mét s¸ch l−îc do ng−êi khai hµnh ®éng cña nã, ⎯ th× hiÖn nay, h¬n bao giê hÕt,
nµo ®ã nghÜ ra, kh«ng ph¶i häc thuyÕt cña ®¶ng, mµ søc trong viÖc cæ ®éng cña chóng ta, chóng ta ph¶i ®Æc biÖt
m¹nh cña thùc tÕ ®· dÉn çc c¬ quan kh«ng ®¶ng ph¸i, cã gi¶i thÝch sù cÇn thiÕt ph¶i tØnh t¸o nh×n th¼ng vµo sù vËt, sù
tÝnh quÇn chóng ®ã ®Õn chç cÇn ph¶i khëi nghÜa vµ ®· lµm cÇn thiÕt ph¶i cã tæ chøc qu©n sù bªn c¹nh tæ chøc çc X«-
cho chóng trë thµnh nh÷ng c¬ quan khëi nghÜa. viÕt ®Ó b¶o vÖ çc X«-viÕt, ®Ó tiÕn hµnh khëi nghÜa, mµ
kh«ng cã nã th× tÊt c¶ çc X«-viÕt vµ çc ®¹i biÓu do quÇn nhãm ®ã sÏ cã lîi rÊt lín vµo lóc bïng næ. Nhãm d©n vÖ
chóng bÇu ra, sÏ trë thµnh bÊt lùc. nµo biÕt b¾n sÏ t−íc vò khÝ cña tªn c¶nh s¸t, sÏ bÊt th×nh
Nh÷ng tæ chøc mµ chóng ta võa nãi, "nh÷ng tæ chøc l×nh tÊn c«ng ®éi tuÇn tiÔu, sÏ chiÕm lÊy vò khÝ. Nhãm
qu©n sù", nÕu ng−êi ta cã thÓ nãi nh− thÕ, ph¶i t×m çch d©n vÖ nµo kh«ng biÕt b¾n sóng hay kh«ng kiÕm ®−îc vò
n¾m lÊy quÇn chóng kh«ng ph¶i qua çc ®¹i biÓu, mµ n¾m khÝ sÏ gióp ®ì x©y dùng nh÷ng luü ch−íng ng¹i, ®i trinh
lÊy ®«ng ®¶o nh÷ng ng−êi trùc tiÕp tham gia çc trËn chiÕn s¸t, lµm giao liªn, tæ chøc nh÷ng cuéc phôc kÝch kÎ thï,
®Êu trªn çc ®−êng phè vµ tham gia néi chiÕn. Nh÷ng tæ ®èt toµ nhµ trong ®ã kÎ thï Èn nÊp, chiÕm nh÷ng c¨n nhµ
chøc Êy ph¶i lËp ra nh÷ng ®¬n vÞ c¬ së cña m×nh gåm cã thÓ lµm c¬ së cho nh÷ng ng−êi khëi nghÜa; tãm l¹i,
nh÷ng nhãm t×nh nguyÖn rÊt nhá cã m−êi, n¨m vµ thËm hµng ngh×n chøc n¨ng hÕt søc kh¸c nhau sÏ ®−îc hoµn thµnh
chÝ cã thÓ ba ng−êi. Ph¶i hÕt søc t¨ng c−êng tuyªn truyÒn bëi nh÷ng nhãm t×nh nguyÖn gåm nh÷ng ng−êi kiªn quyÕt
r»ng cuéc chiÕn ®Êu gÇn tíi råi, khi cã mäi c«ng d©n chÝnh ®Êu tranh mét mÊt mét cßn, hiÓu biÕt rÊt râ ®Þa ph−¬ng
trùc ®Òu cã nghÜa vô x¶ th©n vµ chiÕn ®Êu chèng nh÷ng kÎ vµ liªn hÖ hÕt søc chÆt chÏ víi d©n chóng.
¸p bøc nh©n d©n. Tæ chøc sÏ ph¶i c¬ ®éng, linh ho¹t ®Õn
Mong r»ng trong mçi c«ng x−ëng, trong mçi c«ng ®oµn,
tét ®é; trong tæ chøc, nh÷ng vÊn ®Ò h×nh thøc, nh÷ng ®iÒu trong mçi lµng, ®Òu vang lªn lêi kªu gäi tæ chøc nh÷ng
phiÒn to¸i ph¶i ë møc thÊp nhÊt, vµ sù ®¬n gi¶n ph¶i ë nhãm d©n vÖ t×nh nguyÖn chiÕn ®Êu Êy. Nh÷ng ng−êi biÕt
møc cao nhÊt. TÊt c¶ mäi ng−êi muèn ®øng vÒ phÝa tù
nhau rÊt râ sÏ thµnh lËp nh÷ng nhãm ®ã tõ tr−íc. Nh÷ng
do ph¶i lËp tøc hîp nhÊt thµnh nh÷ng nhãm chiÕn ®Êu ng−êi ch−a biÕt nhau sÏ thµnh lËp nh÷ng nhãm cã n¨m hay
"n¨m ng−êi", nh÷ng nhãm ng−êi t×nh nguyÖn cã cïng mét m−êi ng−êi ngay h«m chiÕn ®Êu hoÆc ®ªm tr−íc h«m chiÕn
nghÒ, ë cïng mét c«ng x−ëng hay cã nh÷ng quan hÖ bÌ b¹n,
®Êu, t¹i n¬i chiÕn ®Êu, nÕu nh− t− t−ëng thµnh lËp nh÷ng
nh÷ng quan hÖ ®¶ng ph¸i, sau hÕt cã nh÷ng quan hÖ thuÇn nhãm Êy ®−îc truyÒn b¸ réng r·i vµ thùc sù ®−îc quÇn
tuý vÒ mÆt chç ë (cïng lµng, cïng nhµ ë thµnh phè hoÆc cïng chóng chÊp thuËn.
mét c¨n nhµ). Nh÷ng nhãm Êy ph¶i gåm nh÷ng ®¶ng viªn
HiÖn nay khi viÖc gi¶i t¸n §u-ma ®· lµ cho nhiÒu tÇng
vµ nh÷ng ng−êi kh«ng ®¶ng ph¸i, g¾n bã víi nhau do mét líp míi sôc s«i, çc b¹n cã thÓ th−êng nghe thÊy nh÷ng ý
nhiÖm vô çch m¹ng trùc tiÕp lµ khëi nghÜa chèng chÝnh kiÕn nhËn xÐt vµ nh÷ng lêi tuyªn bè cùc kú çch m¹ng
phñ. Çc nhãm Êy ph¶i ®−îc thµnh lËp mét çch hÕt søc
cña nh÷ng ®¹i biÓu b×nh th−êng cña giíi b×nh d©n thµnh
réng r·i vµ nhÊt thiÕt ph¶i ®−îc thµnh lËp tr−íc khi nhËn thÞ kÐm tæ chøc nhÊt, cã tÝnh chÊt "Tr¨m ®en" nhÊt, xÐt
vò khÝ, kh«ng phô thuéc vµo vÊn ®Ò vò khÝ. vÒ diÖn m¹o chung cña hä. VËy chóng ta ph¶i g¾ng lµm cho
Kh«ng mét tæ chøc ®¶ng nµo cã thÓ "vò trang" ®−îc tÊt c¶ hä ®Òu biÕt r»ng nh÷ng c«ng nh©n vµ n«ng d©n tiªn
quÇn chóng. Tr¸i l¹i, viÖc tæ chøc quÇn chóng thµnh nh÷ng tiÕn ®· quyÕt ®Þnh s¾p tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh giµnh
nhãm chiÕn ®Êu nhá c¬ ®éng sÏ gióp rÊt nhiÒu cho viÖc tù ruéng ®Êt vµ tù do, lµm cho tÊt c¶ hä ®Òu biÕt r»ng cÇn
cung cÊp vò khÝ vµo giê phót hµnh ®éng. ph¶i chuÈn bÞ nh÷ng nhãm d©n vÖ chiÕn ®Êu, lµm cho tÊt
Nh÷ng nhãm chiÕn ®Êu t×nh nguyÖn, tøc nh÷ng nhãm c¶ hä ®Òu tin t−ëng s©u s¾c vµo tÝnh tÊt yÕu vµ tÝnh nh©n
"d©n vÖ", nÕu dïng tªn gäi ®· trë thµnh rÊt quang vinh d©n cña cuéc khëi nghÜa. Khi ®ã, chóng ta sÏ cã thÓ cã
nhê nh÷ng ngµy th¸ng Ch¹p vÜ ®¹i ë M¸t-xc¬-va ⎯ nh÷ng ®−îc ⎯ ®iÒu nµy hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ kh«ng t−ëng ⎯
trong mçi thµnh phè lín kh«ng ph¶i hµng tr¨m d©n vÖ nh− lßng, th−a çc ngµi, vÒ chÝnh trÞ chóng t«i lµ nh÷ng ng−êi
ë M¸t-xc¬-va håi th¸ng Ch¹p, mµ hµng ngh×n vµ hµng ngh×n. thùc tÕ! Nh−ng nÕu sù tham gia cã tÝnh chÊt d©n chñ - lËp
Vµ lóc ®ã, kh«ng cã mét sóng m¸y nµo ®−¬ng ®Çu næi, hiÕn cña çc ngµi vµo cuéc khëi nghÜa chØ ®¬n thuÇn lµ mét
nh− c«ng chóng M¸t-xc¬-va ®· nãi trong khi nªu ra ®iÒu −íc m¬ h·o huyÒn cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch, th×
r»ng tÝnh chÊt vµ thµnh phÇn cña nh÷ng nhãm d©n vÖ chiÕn chóng t«i sÏ chØ nãi r»ng: çc ®ång chÝ men-sª-vÝch, −íc
®Êu ë ®ã kh«ng cã tÝnh chÊt quÇn chóng l¾m, kh«ng gÇn m¬ cña çc ®ång chÝ tÇm th−êng vµ nhá nhen lµm sao.
gòi l¾m víi nh©n d©n. ChØ mong r»ng çc ®ång chÝ kh«ng chÕt v× çi "t×nh yªu
Nh− vËy lµ: ph¶i tæ chøc ë kh¾p n¬i çc X«-viÕt ®¹i v« hy väng" ®èi víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, lµ
biÓu c«ng nh©n, nh÷ng uû ban n«ng d©n vµ nh÷ng c¬ quan nh÷ng ng−êi kh«ng thÓ tho¶ m·n çi t×nh yªu nång nµn
t−¬ng tù, song song víi viÖc tuyªn truyÒn vµ cæ ®éng réng
cña çc ®ång chÝ...
r·i nhÊt vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i khëi nghÜa cïng mét lóc, ph¶i
VÊn ®Ò chÝnh phñ l©m thêi ®· nhiÒu lÇn ®−îc lµm s¸ng
chuÈn bÞ ngay lËp tøc nh÷ng lùc l−îng cho cuéc khëi nghÜa
râ vÒ mÆt lý luËn. Kh¶ n¨ng §¶ng d©n chñ - x· héi tham
®ã vµ ph¶i tæ chøc thËt nhiÒu ®éi "d©n vÖ" t×nh nguyÖn.
gia ®· ®−îc chøng minh. Nh−ng hiÖn nay ®iÒu ®¸ng chó ý
* * h¬n lµ viÖc ®Æt vÊn ®Ò ®ã mét çch kh¸c, mét çch thùc
* tiÔn, nh− cuéc khëi nghÜa th¸ng M−êi - th¸ng Ch¹p ®· ®Æt
P. S. Ch−¬ng nµy ®· viÕt xong, th× chóng t«i ®−îc biÕt cã ra. ChÝnh çc X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n v. v. trªn thùc
"sù thay ®æi" míi trong çc khÈu hiÖu cña Ban chÊp hµnh tÕ ®· lµ nh÷ng mÇm mèng cña chÝnh phñ l©m thêi; nh÷ng
trung −¬ng chóng ta: ñng hé §u-ma víi t− çch lµ c¬ quan tæ chøc nµy tÊt nhiªn sÏ n¾m ®−îc chÝnh quyÒn nÕu khëi
triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn. nghÜa th¾ng lîi. Ph¶i chuyÓn träng t©m chÝnh lµ vµo viÖc
Do ®ã, vÊn ®Ò tæ chøc ®−îc bæ sung b»ng vÊn ®Ò tæ nghiªn cøu nh÷ng c¬ quan mÇm mèng Êy, h×nh thµnh vÒ mÆt
chøc mét chÝnh phñ çch m¹ng l©m thêi, v× trªn thùc lÞch sö, cña mét chÝnh quyÒn míi, vµo viÖc nghiªn cøu
tÕ, ®ã sÏ lµ c¬ quan cã thÓ thùc sù triÖu tËp quèc héi nh÷ng ®iÒu kiÖn c«ng t¸c vµ ®iÒu kiÖn thµnh c«ng cña chóng.
lËp hiÕn. ChØ kh«ng nªn quªn, nh− nh÷ng ng−êi th©n §¶ng Lóc nµy ®iÒu ®ã cÊp b¸ch h¬n, ®¸ng chó ý h¬n lµ nh÷ng
d©n chñ - lËp hiÕn ë n−íc ta thÝch quªn, r»ng chÝnh phñ dù ®o¸n "chung chung" vÒ chÝnh phñ çch m¹ng l©m thêi.
l©m thêi, tr−íc hÕt, lµ mét c¬ quan khëi nghÜa. Çi §u-ma
®· chÕt råi cã muèn lµ mét c¬ quan khëi nghÜa kh«ng? V
bän d©n chñ - lËp hiÕn cã muèn lµ mét c¬ quan khëi nghÜa
kh«ng? Th−a çc ngµi, rÊt h©n h¹nh mêi çc ngµi! trong ®Êu Chóng ta chØ cßn xÐt ®Õn vÊn ®Ò thêi gian hµnh ®éng.
tranh, chóng t«i vui lßng nhËn bÊt cø ng−êi ®ång minh nµo Mèi t×nh tr×u mÕn ®èi víi §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn ®·
trong ph¸i d©n chñ t− s¶n. Dï cho sù liªn minh cña lµm cho çnh h÷u trong §¶ng d©n chñ - x· héi ®ßi hµnh
çc ngµi ⎯ xin thø lçi, ⎯ ®èi víi chóng t«i cã gièng nh− sù ®éng ngay. T− t−ëng nµy ®· thÊt b¹i lín. Th¸i ®é cña quÇn
liªn minh cña n−íc Ph¸p ®èi víi n−íc Nga (tøc lµ mét chóng trong giai cÊp c«ng nh©n vµ trong d©n c− thµnh thÞ
nguån tiÒn) ®i n÷a, th× khi ®ã chóng t«i còng sÏ rÊt vui nãi chung ®· chøng tá r»ng ng−êi ta ®· hiÓu hay c¶m thÊy
tÝnh chÊt nghiªm träng cña t×nh h×nh. Trªn thùc tÕ, ng−êi sµng vò khÝ trong tay, cßn tÊt c¶ mäi tæ chøc cïng víi ®«ng
ta ®ang chê mét cuéc ®Êu tranh, dÜ nhiªn hoµn toµn kh«ng ®¶o nh÷ng ng−êi çch m¹ng "kh«ng ®¶ng ph¸i" ®Òu tiÕn
ph¶i v× §u-ma, mµ nh»m lËt ®æ chÕ ®é cò. Sù tr× ho·n hµnh cæ ®éng ngµy cµng nhÞp nhµng h¬n, th× trong toµn
lµ do t©m tr¹ng vµ nguyÖn väng chung muèn chuÈn bÞ mét n−íc Nga, qu©n ®éi sÏ mÊt tinh thÇn nhiÒu nhÊt. Nh÷ng
cuéc chiÕn ®Êu thùc sù quyÕt ®Þnh vµ t¸o b¹o vµ b¶o ®¶m ®¹i biÓu §u-ma cã ¶nh h−ëng thuéc §¶ng d©n chñ - x· héi
sù phèi hîp hµnh ®éng. vµ ph¸i lao ®éng còng cã thÓ gióp cho mét hµnh ®éng ®ång
Cã thÓ vµ rÊt cã thÓ lµ do t©m tr¹ng s«i sôc lªn vµ do lo¹t thu ®−îc th¾ng lîi.
mét trong nh÷ng vô bïng næ kh«ng thÓ tr¸nh ®−îc mµ cuéc Khi Êy cã lÏ ng−êi ta cã thÓ ng¨n chÆn ®−îc nh÷ng vô
bïng næ lÎ tÎ vµ hoµn toµn v« Ých, nh− nh÷ng cuéc"b¹o
®Êu tranh míi sÏ bïng næ còng mét çch tù ph¸t vµ bÊt
®éng" cña binh lÝnh vµ nh÷ng cuéc khëi nghÜa v« hy väng
ngê nh− nh÷ng cuéc ®Êu tranh tr−íc. NÕu sù viÖc x¶y ra
cña n«ng d©n, nÕu toµn thÓ n−íc Nga çch m¹ng ®Òu tin
nh− vËy, nÕu tiÕn tr×nh ph¸t triÓn ®ã diÔn ra mét çch tÊt
r»ng cuéc chiÕn ®Êu vÜ ®¹i chung ®ã nhÊt ®Þnh sÏ xÈy ra.
yÕu, khi ®ã chóng ta sÏ kh«ng ph¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thêi
Nh−ng chóng t«i nh¾c l¹i, ®iÒu ®ã chØ cã thÓ thùc hiÖn
gian hµnh ®éng, khi ®ã nhiÖm vô cña chóng ta sÏ lµ ra
®−îc trong tr−êng hîp cã sù tho¶ thuËn hoµn toµn gi÷a tÊt
søc t¨ng c−êng c«ng t¸c cæ ®éng vµ c«ng t¸c tæ chøc theo
c¶ çc tæ chøc cã ¶nh h−ëng. NÕu kh«ng th× l¹i lµ con
tÊt c¶ nh÷ng ph−¬ng h−íng ®· nãi trªn.
®−êng cò: t©m tr¹ng sôc s«i mét çch tù ph¸t.
Tuy vËy, cã thÓ nh÷ng sù biÕn ®ßi hái chóng ta ph¶i
lµ nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o vµ ph¶i Ên ®Þnh thêi gian hµnh
®éng. NÕu qu¶ nh− vËy th× chóng ta sÏ khuyªn nªn Ên
®Þnh cuéc ®Êu tranh, cuéc b·i c«ng vµ khëi nghÜa trªn toµn VI
n−íc Nga vµo cuèi mïa hÌ hay ®Çu mïa thu, vµo gi÷a hay cuèi
Chóng ta h·y tæng kÕt v¾n t¾t.
th¸ng T¸m. §iÒu quan träng lµ ph¶i lîi dông thêi kú tiÕn
ViÖc gi¶i t¸n §u-ma lµ mét b−íc hoµn toµn quay trë
hµnh c«ng viÖc x©y dùng ë thµnh thÞ vµ thêi kú kÕt thóc
c«ng viÖc ®ång ¸ng vô hÌ. NÕu cã thÓ ®¹t ®−îc mét sù l¹i chÕ ®é chuyªn chÕ. Kh¶ n¨ng cã ®−îc mét hµnh ®éng
tho¶ thuËn vÒ thêi gian hµnh ®éng gi÷a tÊt c¶ çc tæ chøc ®ång lo¹t trªn toµn n−íc Nga ®ang t¨ng. Ngµy cµng cã
vµ çc ®oµn thÓ çch m¹ng cã ¶nh h−ëng th× khi ®ã kh¶ thªm kh¶ n¨ng lµ tÊt c¶ nh÷ng cuéc næi dËy côc bé sÏ
n¨ng thùc hiÖn hµnh ®éng ®ã vµo thêi gian ®Þnh tr−íc sÏ hîp thµnh mét cuéc khëi nghÜa thèng nhÊt. Nh÷ng tÇng líp
kh«ng bÞ lo¹i trõ. Më ®Çu cuéc ®Êu tranh vµo cïng mét réng r·i trong d©n c− ®Òu c¶m thÊy râ h¬n bao giê hÕt
lóc trªn toµn n−íc Nga sÏ cã lîi rÊt lín. Dï cho chÝnh r»ng b·i c«ng chÝnh trÞ vµ khëi nghÜa, víi t− çch lµ nh÷ng
phñ cã biÕt thêi gian næ ra b·i c«ng ®i n÷a th× cã lÏ ®iÒu cuéc ®Êu tranh giµnh chÝnh quyÒn, nhÊt ®Þnh xÈy ra.
®ã còng sÏ kh«ng ®em l¹i t¸c h¹i, v× ®ã kh«ng ph¶i lµ mét NhiÖm vô cña chóng ta lµ ph¸t triÓn c«ng t¸c cæ ®éng
cuéc ©m m−u, còng kh«ng ph¶i mét cuéc tÊn c«ng qu©n sù réng r·i nhÊt cho cuéc khëi nghÜa trªn toµn n−íc Nga, gi¶i
®ßi ph¶i cã sù bÊt ngê. Ch¾c r»ng, nÕu trong nhiÒu tuÇn, thÝch nh÷ng nhiÖm vô chÝnh trÞ vµ tæ chøc cña cuéc khëi
qu©n ®éi xao xuyÕn v× ý nghÜ cho r»ng mét cuéc ®Êu tranh nghÜa ®ã, ®em hÕt søc m×nh lµm cho mäi ng−êi hiÓu r»ng
nhÊt ®Þnh sÏ x¶y ra, nÕu qu©n ®éi ph¶i ë vµo t×nh tr¹ng s½n khëi nghÜa lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái, lµm cho mäi ng−êi
412 V. I. Lª-nin 413
thÊy r»ng cuéc tæng tÊn c«ng cã kh¶ n¨ng x¶y ra, vµ lµm
cho mäi ng−êi kh«ng cßn tiÕn hµnh "cuéc næi lo¹n", "cuéc
biÓu t×nh", b·i c«ng vµ ph¸ ho¹i gi¶n ®¬n n÷a, mµ tiÕn hµnh
cuéc ®Êu tranh giµnh chÝnh quyÒn, cuéc ®Êu tranh nh»m môc
®Ých lËt ®æ chÝnh phñ.
Toµn bé t×nh h×nh ®Òu thuËn lîi cho viÖc hoµn thµnh VÒ viÖc cö mét ®oµn ®¹i biÓu
nhiÖm vô Êy. Giai cÊp v« s¶n ®ang chuÈn bÞ ®øng ë hµng
®Õn Xvi-boãc-g¬
®Çu cuéc ®Êu tranh. §¶ng d©n chñ - x· héi çch m¹ng ®øng
tr−íc mét nhiÖm vô ®Çy tr¸ch nhiÖm, khã kh¨n, nh−ng vÜ
®¹i vµ ®Çy høa hÑn: gióp ®ì giai cÊp c«ng nh©n, ®éi tiªn QuyÕt nghÞ cña uû ban thùc hiÖn
phong cña cuéc khëi nghÜa toµn Nga. thuéc ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua
Cuéc khëi nghÜa nµy sÏ lËt ®æ chÕ ®é chuyªn chÕ vµ sÏ cña ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga
lËp ra mét c¬ quan ®¹i diÖn nh©n d©n thËt sù cã quyÒn lùc,
tøc lµ quèc héi lËp hiÕn. XÐt nh÷ng tin tøc khÈn cÊp nhËn ®−îc tõ thµnh phè
Xvi-boãc-g¬130 vÒ t×nh h×nh hÕt søc c¨ng th¼ng trong thµnh
phè ®ã vµ vÒ kh¶ n¨ng cã mét cuéc bïng næ tøc kh¾c, Uû
P. S. Bµi nµy ®· viÕt xong tr−íc khi cuéc khëi nghÜa ban thùc hiÖn thuéc Ban chÊp hµnh Xanh Pª-tÐc-bua cña
Xvi-boãc-g¬ b¾t ®Çu129. §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga quyÕt ®Þnh:
1) göi ngay mét ®oµn ®¹i biÓu ®Õn Xvi-boãc-g¬ gåm
çc ®ång chÝ NNNN;
2) uû nhiÖm cho ®oµn nµy thi hµnh mäi biÖn ph¸p ®Ó
t×m hiÓu cÆn kÏ t×nh h×nh t¹i chç;
3) uû nhiÖm cho ®oµn nµy dïng ¶nh h−ëng cña m×nh ®èi
víi nh÷ng ®¶ng viªn, nh÷ng ng−êi çch m¹ng vµ d©n chóng
ë ®Þa ph−¬ng ®Ó ho·n çc hµnh ®éng, nÕu ®iÒu ®ã cã thÓ
lµm ®−îc mµ kh«ng g©y nªn nh÷ng hy sinh qu¸ nÆng trong
d©n chóng, nghÜa lµ kh«ng ®Ó chÝnh phñ b¾t giam nh÷ng
ng−êi ®· bÞ ®Ó ý;
4) uû nhiÖm cho còng ®oµn nµy, trong tr−êng hîp tuyÖt
®èi kh«ng thÓ ng¨n c¶n ®−îc cuéc bïng næ, hÕt søc tÝch
cùc tham gia l·nh ®¹o phong trµo, tøc lµ gióp ®ì quÇn
chóng khëi nghÜa tù tæ chøc, t−íc vò khÝ vµ tiªu diÖt ph¸i
ph¶n ®éng, vµ sau khi ®· chuÈn bÞ thÝch ®¸ng, tiÕn hµnh
nh÷ng ho¹t ®éng tÊn c«ng kiªn quyÕt vµ ®−a ra nh÷ng khÈu
414 V. I. Lª-nin
hiÖu ®óng ®¾n vµ thËt sù çch m¹ng, cã thÓ l«i cuèn toµn
thÓ nh©n d©n.
ViÕt ngµy 16 (29) th¸ng B¶y

1906
§¨ng lÇn ®Çu n¨m 1930 trong Theo ®óng b¶n th¶o
"B¸o ço t¹i §¹i héi XVI cña
®¶ng" cña ViÖn Lª-nin trùc
thuéc Ban chÊp hµnh trung
−¬ng §¶ng céng s¶n (b) toµn
Liªn-x«. M¸t-xc¬-va
Trang ®Çu b¶n th¶o cña V. I. Lª-nin

"VÒ viÖc cö mét ®oµn ®¹i biÓu ®Õn Xvi-boãc-g¬. QuyÕt nghÞ
cña Uû ban thùc hiÖn thuéc Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua
cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga". ⎯ 1906
¶nh thu nhá
417
Tr−íc c¬n b·o t¸p 1 3 1
Mét th¸ng ®· tr«i qua tõ khi §u-ma nhµ n−íc bÞ gi¶i

t¸n. §· kÕt thóc giai ®o¹n ®Çu cña nh÷ng cuéc khëi nghÜa
trong qu©n ®éi vµ nh÷ng cuéc b·i c«ng nh»m ñng hé nh÷ng
ng−êi khëi nghÜa. §ã ®©y, sù h¨ng h¸i cña nh÷ng nhµ chøc
tr¸ch ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p "nghiªm ngÆt" vµ "®Æc biÖt"
®Ó "b¶o vÖ" chÝnh phñ chèng l¹i nh©n d©n, ®· b¾t ®Çu gi¶m
sót. ý nghÜa cña giai ®o¹n çch m¹ng võa qua ngµy cµng
râ. Mét lµn sãng míi ®ang tíi gÇn.
Çch m¹ng Nga ®i theo con ®−êng khã kh¨n vµ gian
khæ. TiÕp sau mçi cao trµo, tiÕp sau mçi th¾ng lîi bé phËn
lµ thÊt b¹i, lµ ®æ m¸u, lµ sù nhôc m¹ cña chÕ ®é chuyªn
chÕ ®èi víi nh÷ng chiÕn sÜ ®Êu tranh cho tù do. Nh−ng sau
mçi "thÊt b¹i", phong trµo cµng më réng h¬n, cuéc ®Êu
tranh cµng tiÕn vµo bÒ s©u h¬n, nh÷ng giai cÊp vµ nh÷ng
nhãm nh©n d©n ®−îc l«i cuèn vµo cuéc ®Êu tranh vµ tham
gia ®Êu tranh ngµy cµng ®«ng h¬n. TiÕp sau mçi ®ît tÊn
c«ng cña çch m¹ng, tiÕp sau mçi b−íc tiÕn trong viÖc tæ
chøc phong trµo d©n chñ cã tÝnh chiÕn ®Êu lµ mét cuéc ph¶n
c«ng thùc sù ®iªn cuång cña ph¸i ph¶n ®éng, lµ mét b−íc
tiÕn trong viÖc tæ chøc nh÷ng phÇn tö Tr¨m ®en cña nh©n
d©n, lµ t¨ng thªm sù cµn rì cña ph¸i ph¶n çch m¹ng, ®Êu
tranh mét çch tuyÖt väng cho sù tån t¹i cña chóng. Nh−ng
nh÷ng lùc l−îng cña ph¸i ph¶n ®éng, mÆc dï chóng hÕt
søc sè g¾ng, vÉn kh«ng ngõng gi¶m sót. §¹i bé phËn c«ng
418 V. I. Lª-nin Tr−íc c¬n b·o t¸p 419
nh©n, n«ng nh©n, binh lÝnh, ngµy h«m qua cßn thê ¬ hay bè vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i cã hiÕn ph¸p. Giai ®o¹n thø hai lµ
cßn lµ Tr¨m ®en, hiÖn nay ®ang ®øng vÒ phÝa çch m¹ng. thêi kú ®−a ra nh÷ng tuyªn ng«n, nh÷ng ph¸p lÖnh vµ
Nh÷ng ¶o t−ëng lÇn l−ît tan vì, nh÷ng thµnh kiÕn ®· lµm nh÷ng ®¹o luËt hîp hiÕn. Giai ®o¹n thø ba lµ b−íc ®Çu
cho nh©n d©n Nga tin t−ëng, kiªn nhÉn, hån nhiªn, nhÉn thùc hiÖn chÕ ®é lËp hiÕn, lµ thêi kú cña §u-ma nhµ n−íc.
n¹i, cã thÓ chÞu ®ùng tÊt c¶ vµ tha thø tÊt c¶, còng lÇn Tr−íc hÕt ng−êi ta ®· yªu cÇu Nga hoµng ban cho mét hiÕn
l−ît mÊt ®i. ph¸p. Sau ®ã, ng−êi ta lÊy søc m¹nh buéc Nga hoµng ph¶i
ChÕ ®é chuyªn chÕ bÞ nhiÒu vÕt th−¬ng, nh−ng nã vÉn trÞnh träng thõa nhËn hiÕn ph¸p. HiÖn nay... hiÖn nay, sau
ch−a biÕt. Th©n nã ®Çy chç b¨ng bã, nh−ng nã vÉn cÇm khi §u-ma bÞ gi¶i t¸n, qua kinh nghiÖm, ng−êi ta thÊy râ
cù, nã vÉn gµo rÝt lªn, vµ thËm chÝ m¸u nã cµng ch¶y m¹nh r»ng hiÕn ph¸p ®−îc Nga hoµng ban bè, ®−îc çc ®¹o
bao nhiªu th× nã cµng hung ¸c lªn bÊy nhiªu. Tuy nhiªn, luËt cña Nga hoµng thõa nhËn, ®−îc bän quan l¹i cña Nga
nh÷ng giai cÊp çch m¹ng trong nh©n d©n, ®øng ®Çu lµ hoµng thùc hiÖn, kh«ng ®¸ng gi¸ mét xu.
giai cÊp v« s¶n, lîi dông mçi lóc t¹m yªn ®Ó tËp hîp nh÷ng ë mçi mét giai ®o¹n Êy, chóng ta thÊy tr−íc hÕt, ë
lùc l−îng míi, ®Ó gi¸ng cho kÎ thï nh÷ng ®ßn míi, sau phÝa tr−íc s©n khÊu, mét giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa,
hÕt ®Ó trõ bá tËn gèc çi ung nhät ®¸ng nguyÒn rña cña ån µo, kiªu ng¹o, mang quan ®iÓm h¹n chÕ tiÓu thÞ d©n
chÕ ®é tµn b¹o kiÓu ch©u ¸ vµ cña chÕ ®é n«ng n« ®ang vµ tù m·n theo tinh thÇn tiÓu thÞ d©n, sím tin vµo nh÷ng
®Çu ®éc n−íc Nga. "quyÒn thõa kÕ" cña m×nh vµ víi th¸i ®é kÎ c¶ d¹y "ng−êi
Vµ ®Ó lo¹i trõ mäi sù nhu nh−îc, ®Ó b¸c bá mäi quan em thø" vÒ cuéc ®Êu tranh hoµ b×nh, vÒ sù ®èi lËp trung
®iÓm chËt hÑp, mét chiÒu, nhá nhen vµ hÌn nh¸t vÒ t−¬ng thùc vµ vÒ sù ®iÒu hoµ tù do cña nh©n d©n víi chÝnh quyÒn
lai cña çch m¹ng chóng ta th× kh«ng cã biÖn ph¸p nµo cña Nga hoµng. Vµ mçi lÇn, giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa
ch¾c ch¾n h¬n lµ nh×n tæng qu¸t vÒ qu¸ khø cña çch m¹ng. Êy ®· gieo r¾c m¬ hå trong mét sè ng−êi d©n chñ - x· héi
LÞch sö çch m¹ng n−íc Nga cßn ng¾n, nh−ng nã ®· chøng (çnh h÷u), b¾t hä ph¶i phôc tïng nh÷ng khÈu hiÖu chÝnh
minh vµ chØ ra cho chóng ta mét çch ®Çy ®ñ r»ng nh÷ng trÞ vµ sù l·nh ®¹o chÝnh trÞ cña nã. Nh−ng, trªn thùc tÕ,
lùc l−îng cña çc giai cÊp çch m¹ng vµ tÝnh s¸ng t¹o lÞch d−íi nh÷ng tiÕng hß hÐt cña çc chÝnh kh¸ch thuéc ph¸i
sö phong phó cña nh÷ng lùc l−îng ®ã v« cïng lín h¬n lµ tù do, nh÷ng lùc l−îng çch m¹ng cña çc tÇng líp d−íi
ng−êi ta thÊy trong nh÷ng lóc t¹m yªn. Mçi lµn sãng cña ®· tr−ëng thµnh vµ chÝn muåi. Trªn thùc tÕ, nh÷ng ng−êi
cao trµo çch m¹ng l¹i chØ ra viÖc tÝch luü mét çch khã thÊy v« s¶n mçi lÇn ®Òu ®· ®¶m nhiÖm gi¶i quyÕt nhiÖm vô chÝnh
vµ t−¬ng ®èi thÇm lÆng nh÷ng lùc l−îng ®Ó gi¶i quyÕt mét trÞ mµ lÞch sö ®· ®Æt ra tr−íc m¾t, l«i cuèn n«ng d©n tiªn
nhiÖm vô míi vµ cao h¬n, vµ mçi mét lÇn, tÊt c¶ nh÷ng tiÕn, xuèng ®−êng phè, vøt bá tÊt c¶ nh÷ng ®¹o luËt cò
sù ®¸nh gi¸ thiÓn cËn vµ hÌn nh¸t vÒ nh÷ng khÈu hiÖu vµ tÊt c¶ nh÷ng khu«n khæ cò, lµm giµu cho thÕ giíi b»ng
chÝnh trÞ ®Òu bÞ sù bïng næ cña nh÷ng lùc l−îng tÝch luü nh÷ng h×nh thøc, ph−¬ng ph¸p vµ thñ ®o¹n kÕt hîp míi
Êy b¸c bá. ®Ó tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh çch m¹ng trùc tiÕp.
Ba giai ®o¹n chñ yÕu trong cuéc çch m¹ng cña chóng H·y nhí l¹i ngµy 9 th¸ng Giªng. B»ng hµnh ®éng anh
ta ®· ®−îc v¹ch ra râ rÖt. Giai ®o¹n thø nhÊt lµ thêi kú hïng cña m×nh, c«ng nh©n ®· chÊm døt thêi kú Nga hoµng
"tÝn nhiÖm", thêi kú tíi tÊp yªu s¸ch, thØnh nguyÖn vµ tuyªn "tÝn nhiÖm" nh©n d©n vµ nh©n d©n "tÝn nhiÖm" Nga hoµng ⎯
420 V. I. Lª-nin Tr−íc c¬n b·o t¸p 421
®èi víi mäi ng−êi, viÖc ®ã thËt lµ bÊt ngê biÕt bao! Vµ, Nh÷ng ng−êi phi-li-xtanh theo chñ nghÜa tù do trung
ngay lËp tøc, hä ®· ®−a toµn bé phong trµo lªn mét tr×nh thùc l¹i chiÕm phÝa tr−íc s©n khÊu. Hä ®· nhê çi thµnh
®é míi, cao biÕt bao! Tuy nhiªn, bÒ ngoµi, ngµy 9 th¸ng kiÕn cuèi cïng cña n«ng d©n vÉn cßn tÝn nhiÖm Nga hoµng
Giªng lµ mét thÊt b¹i hoµn toµn. Hµng ngh×n ng−êi v« s¶n ®Ó kiÕm vèn cho m×nh. Hä ®· kh¼ng ®Þnh r»ng mét th¾ng
bÞ giÕt, nh÷ng cuéc ®µn ¸p hung b¹o, ®¸m m©y u ¸m cña lîi cña ph¸i d©n chñ trong bÇu cö sÏ lµm ®æ bøc t−êng
chÕ ®é T¬-rª-pèp ®Ì nÆng lªn n−íc Nga. cña Giª-ri-s«. Hä lµ nh÷ng ng−êi chñ trong §u-ma vµ l¹i
Ph¸i tù do l¹i chiÕm ®−îc phÝa tr−íc s©n khÊu. Hä ®· b¾t ®Çu cã th¸i ®é ®èi víi giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n çch
tæ chøc nh÷ng ®¹i héi xuÊt s¾c, ®· tæ chøc nh÷ng ®oµn ®¹i m¹ng gièng nh− th¸i ®é cña nh÷ng con chã gi÷ nhµ ®· ®−îc
biÓu rÊt long träng ®i tíi Nga hoµng. Hä dïng c¶ hai tay chép nu«i bÐo ®èi víi nh÷ng "ng−êi ¨n xin".
lÊy cña bè thÝ mµ ng−êi ta ®· nÐm cho hä: §u-ma Bu-l−-ghin. Gi¶i t¸n §u-ma, chÝnh lµ kÕt thóc b¸ quyÒn cña ph¸i
Gièng nh− nh÷ng con chã khi thÊy b÷a ¨n ngon, hä ®· tù do ®· k×m h·m vµ h¹ thÊp çch m¹ng. N«ng d©n ®· häc
b¾t ®Çu c¾n sña çch m¹ng vµ ®· kªu gäi nh÷ng sinh viªn hái ®−îc ë §u-ma nhiÒu h¬n nh÷ng ng−êi kh¸c. Hä ®· mÊt
häc tËp, chø ®õng lµm chÝnh trÞ. Vµ trong sè nh÷ng ng−êi nh÷ng ¶o t−ëng hÕt søc nguy h¹i, ®ã lµ ®iÒu hä ®· thu
ñng hé çch m¹ng, ®· cã nh÷ng kÎ hÌn nh¸t b¾t ®Çu nãi: nhËn ®−îc hiÖn nay. Vµ sau kinh nghiÖm cña §u-ma, toµn
chóng ta h·y ®i ®Õn §u-ma, sau vô "P«-tem-kin" th× mét d©n ®· kh«ng cßn nh− tr−íc ®©y n÷a. NhiÖm vô s¾p tíi
cuéc khëi nghÜa vò trang lµ v« hy väng, sau khi ký kÕt ®· ®−îc ®¸nh gi¸ mét çch cô thÓ h¬n, v× ng−êi
hoµ −íc, th× Ýt cã kh¶ n¨ng quÇn chóng tiÕn hµnh ®Êu ta ®au xãt vÒ sù thÊt b¹i cña c¬ quan ®¹i diÖn nh©n d©n
tranh n÷a. mµ rÊt nhiÒu ng−êi ®· ®Æt vµo ®ã tÊt c¶ hy väng cña m×nh.
L¹i chØ cã cuéc ®Êu tranh çch m¹ng cña giai cÊp v« §u-ma ®· cho phÐp ®o ®−îc çc lùc l−îng mét çch chÝnh
s¶n míi thùc sù gi¶i quyÕt ®−îc nhiÖm vô lÞch sö tiÕp x¸c h¬n, nã ®· tËp trung ®−îc Ýt ra mét vµi phÇn tö cña
sau. B¶n ®¹o dô lËp hiÕn lµ do cuéc b·i c«ng th¸ng M−êi phong trµo nh©n d©n, nã chØ râ, trong thùc tÕ, nh÷ng ®¶ng
toµn Nga giµnh ®−îc132. TiÕp theo sau c«ng nh©n, ®Õn l−ît ph¸i kh¸c nhau cã th¸i ®é nh− thÕ nµo, nã ®· vÏ ra ®−îc
n«ng d©n vµ binh lÝnh ®· håi tØnh l¹i vµ ®i t×m tù do vµ mét çch næi bËt h¬n nhiÒu, tr−íc nh÷ng líp quÇn chóng
¸nh s¸ng. Nh÷ng tuÇn lÔ tù do ng¾n ngñi ®· ®Õn vµ tiÕp ngµy cµng ®«ng ®¶o, bé mÆt ®¶ng ph¸i cña nh÷ng ng−êi
ngay ®ã lµ nh÷ng tuÇn lÔ ®Çy nh÷ng vô tµn s¸t, ®Çy téi t− s¶n tù do chñ nghÜa vµ cña n«ng d©n.
¸c tµn b¹o cña bän Tr¨m ®en, nh÷ng tuÇn lÔ ®Êu tranh gay Çc ®¶ng viªn d©n chñ - lËp hiÕn bÞ lét mÆt n¹, ph¸i
g¾t ®Õn cùc ®é, nh÷ng tuÇn lÔ ®µn ¸p ®Ém m¸u ch−a tõng lao ®éng ®oµn kÕt l¹i ⎯ ®ã lµ mét trong nh÷ng thµnh qu¶
thÊy chèng l¹i nh÷ng ng−êi ®· cÇm sóng ®Ó b¶o vÖ nh÷ng quan träng nhÊt cña thêi kú §u-ma. Chñ nghÜa d©n chñ gi¶
quyÒn tù do ®· giµnh ®−îc tõ tay Nga hoµng. dèi cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®· bÞ lªn ¸n nghiªm
Phong trµo l¹i tiÕn lªn mét tr×nh ®é cao, nh−ng bÒ ngoµi, kh¾c nhiÒu lÇn ngay trong §u-ma, h¬n n÷a l¹i bÞ lªn ¸n
®ã l¹i lµ thÊt b¹i hoµn toµn cña giai cÊp v« s¶n. §ã lµ sù bëi nh÷ng ng−êi s½n sµng tin vµo §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn.
®µn ¸p ®iªn cuång, lµ nh÷ng nhµ tï chËt nÝch, nh÷ng vô Ng−êi mu-gÝch Nga ngu dèt kh«ng cßn lµ mét nh©n vËt
giÕt ng−êi v« kÓ, nh÷ng tiÕng rèng hÌn nh¸t cña ph¸i tù bÝ Èn vÒ mÆt chÝnh trÞ n÷a. BÊt chÊp mäi sù xuyªn t¹c quyÒn
do lµ nh÷ng kÎ ®· phñ nhËn khëi nghÜa vµ çch m¹ng. tù do bÇu cö, ng−êi mu-gÝch ®· biÕt tá râ m×nh vµ ®· t¹o
422 V. I. Lª-nin
ra mét ®iÓn h×nh míi vÒ chÝnh trÞ lµ ph¸i lao ®éng. Tõ nay,
d−íi nh÷ng b¶n tuyªn ng«n çch m¹ng, bªn c¹nh ch÷ ký
cña nh÷ng tæ chøc vµ nh÷ng ®¶ng ®· ®−îc thµnh lËp hµng
chôc n¨m nay, cßn cã ch÷ ký cña Nhãm lao ®éng133, míi
®−îc thµnh lËp vµi tuÇn. Ph¸i d©n chñ çch m¹ng ®−îc
thªm mét tæ chøc míi, ®−¬ng nhiªn lµ tæ chøc nµy cã kh«ng
Ýt ¶o t−ëng vèn cã cña ng−êi s¶n xuÊt nhá, nh−ng trong cuéc
çch m¹ng hiÖn nay, nhÊt ®Þnh nã nãi lªn nh÷ng xu h−íng
muèn tiÕn hµnh mét cuéc ®Êu tranh quyÕt liÖt cña quÇn
chóng chèng chÕ ®é chuyªn chÕ kiÓu ch©u ¸ vµ chÕ
®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt ®Þa chñ phong kiÕn.
Qua kinh nghiÖm §u-ma, nh÷ng giai cÊp çch m¹ng trë
nªn g¾n bã h¬n, gÇn gòi nhau h¬n, cã kh¶ n¨ng h¬n ®Ó
tiÕn hµnh cuéc tæng tÊn c«ng. L¹i mét ®ßn gi¸ng vµo chÕ
®é chuyªn chÕ. Nã l¹i bÞ c« lËp h¬n n÷a. Nã cµng bÊt lùc
h¬n n÷a trong viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm vô v−ît qu¸
søc nã. Trong lóc Êy, n¹n ®ãi vµ n¹n thÊt nghiÖp ngµy
cµng khèc liÖt. Nh÷ng cuéc khëi nghÜa n«ng d©n ngµy cµng t¨ng.
Xvi-boãc-g¬ vµ Cr«n-st¸t134 ®· chØ cho thÊy t©m tr¹ng
qu©n ®éi. Çc cuéc khëi nghÜa ®· bÞ ®µn ¸p, nh−ng phong
trµo khëi nghÜa vÉn sèng, lan réng vµ ph¸t triÓn. Cuéc b·i
c«ng ñng hé nh÷ng ng−êi khëi nghÜa ®· thu hót nhiÒu phÇn
tö Tr¨m ®en. Nh÷ng c«ng nh©n tiªn tiÕn ®· chÊm døt
cuéc b·i c«ng Êy, vµ hä cã lý, v× b·i c«ng ®· chuyÓn thµnh
biÓu t×nh, mµ thËt ra th× nhiÖm vô lµ ph¶i tiÕn hµnh mét
cuéc ®Êu tranh lín vµ quyÕt ®Þnh.
Nh÷ng c«ng nh©n tiªn tiÕn ®· ®¸nh gi¸ ®óng thêi cuéc.
Hä ®· nhanh chãng thay ®æi mét phong trµo chiÕn l−îc sai
lÇm vµ ®· gi÷ g×n lùc l−îng cho trËn chiÕn ®Êu sau nµy.
Th«ng qua b¶n n¨ng hä ®· hiÓu râ sù tÊt yÕu cña mét
Trang ®Çu b¸o "Ng−êi v« s¶n", sè 1, ngµy 21 th¸ng T¸m 1906
cuéc b·i c«ng - khëi nghÜa vµ çi h¹i cña mét cuéc b·i c«ng -
trong ®ã cã in çc bµi cña V. I. Lª-nin "Tr−íc c¬n b·o t¸p",
biÓu t×nh. "Bµn vÒ tÈy chay" vµ çc bµi kh¸c.
TÊt c¶ çc dÊu hiÖu ®Òu cho thÊy r»ng t©m tr¹ng ®ang
¶nh thu nhá
s«i sôc. Cuéc bïng næ nhÊt ®Þnh xÈy ra vµ cã lÏ s¾p xÈy
Tr−íc c¬n b·o t¸p 425
ra. Nh÷ng vô hµnh h×nh t¹i Xvi-boãc-g¬ vµ Cr«n-st¸t, cuéc

®µn ¸p n«ng d©n, viÖc truy n· nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm
lao ®éng lµ ®¹i biÓu §u-ma ⎯ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã chØ
khªu mèi c¨m thï, g©y lßng quyÕt t©m vµ chuÈn bÞ tËp
trung cho cuéc chiÕn ®Êu mµ th«i. H·y dòng c¶m h¬n n÷a,
çc ®ång chÝ, h·y tin t−ëng h¬n n÷a vµo søc m¹nh cña çc
giai cÊp çch m¹ng, tr−íc hÕt lµ cña giai cÊp v« s¶n, lµ
nh÷ng giai cÊp ®· cã thªm kinh nghiÖm míi, h·y ®éc lËp
s¸ng t¹o h¬n n÷a ! TÊt c¶ mäi dÊu hiÖu ®Òu chØ cho chóng
ta thÊy r»ng chóng ta ®ang ë ngay ®ªm tr−íc cña cuéc
®Êu tranh vÜ ®¹i. Toµn bé lùc l−îng ph¶i h−íng tíi chç
lµm cho cuéc ®Êu tranh ®ã ®−îc tiÕn hµnh cïng mét lóc,
®−îc tËp trung, ®−îc mang ®Çy chñ nghÜa anh hïng cña
quÇn chóng, chñ nghÜa anh hïng nµy ®· ®¸nh dÊu tÊt c¶
nh÷ng giai ®o¹n quan träng cña cuéc çch m¹ng Nga vÜ ®¹i.
MÆc cho ph¸i tù do nãi ®Õn mét çch hÌn nh¸t cuéc ®Êu
tranh s¾p tíi ®ã ®Æc biÖt ®Ó ®e däa chÝnh phñ, mÆc cho
nh÷ng ng−êi phi-li-xtanh thiÓn cËn Êy ®em hÕt "t©m trÝ"
ra mµ chê ®îi cuéc bÇu cö míi, ⎯ giai cÊp v« s¶n ®ang
chuÈn bÞ ®Êu tranh, ®oµn kÕt vµ dòng c¶m ®ãn lÊy c¬n b·o
t¸p, s½n sµng lao vµo gi÷a cuéc chiÕn ®Êu. VÒ ®éc quyÒn
l·nh ®¹o cña nh÷ng tªn d©n chñ - lËp hiÕn nh¸t gan, cña
nh÷ng "con chim côt çnh ®Çn ®én" ®ang "sî sÖt che giÊu
çi th©n to bÐo cña nã trong hèc ®¸", th× chóng t«i ch¸n
l¾m råi.
"H·y næi lªn m·nh liÖt h¬n ®i, «i b·o t¸p !"135
"Ng−êi v« s¶n", sè 1 , Theo ®óng b¶n ®¨ng

ngµy 21 th¸ng T¸m 1906 trªn b¸o "Ng−êi v« s¶n"
426 Bµn vÒ tÈy chay 427
v« chÝnh phñ; ph¶i tham gia §u-ma. TÊt c¶ nh÷ng lËp luËn
cña ph¸i men-sª-vÝch ë n−íc ta vµ ®Æc biÖt lµ cña Plª-kha-
nèp vÒ vÊn ®Ò ®ã bao giê còng chØ lµ tam ®o¹n luËn Êu
trÜ nh− vËy. NghÞ quyÕt cña ph¸i men-sª-vÝch vÒ ý nghÜa cña
çc c¬ quan ®¹i biÓu trong thêi kú çch m¹ng (xem b¸o
"Tin tøc cña ®¶ng", sè 2) chØ ra mét çch hÕt søc næi bËt
Bµn vÒ tÈy chay
tÝnh chÊt khu«n s¸o, ph¶n lÞch sö trong lËp luËn cña hä.
Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çch m¹ng, tr¸i l¹i, cho
Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çnh t¶ l¹i ph¶i xÐt l¹i r»ng träng t©m cña vÊn ®Ò chÝnh lµ ®¸nh gi¸ thËn träng t×nh
vÊn ®Ò tÈy chay §u-ma nhµ n−íc. Nªn nhí r»ng chóng h×nh chÝnh trÞ cô thÓ. Kh«ng thÓ nµo bao qu¸t ®−îc nh÷ng
ta ®· lu«n lu«n ®Æt vÊn ®Ò ®ã ra mét çch cô thÓ, c¨n cø nhiÖm vô cña thêi kú çch m¹ng Nga b»ng çch sao chÐp
vµo t×nh h×nh chÝnh trÞ nhÊt ®Þnh. VÝ dô nh− b¸o "Ng−êi nh÷ng khu«n mÉu cña §øc ®−îc rót ra mét çch phiÕn
v« s¶n" (xuÊt b¶n ë Gi¬-ne-v¬) ®· viÕt r»ng: "thËt tøc c−êi diÖn trong thêi kú gÇn ®©y, vµ quªn mÊt nh÷ng bµi häc cña
khi thÒ r»ng sÏ kh«ng lîi dông ngay c¶ §u-ma Bu-l−-ghin"1) nh÷ng n¨m 1847 - 1848. Kh«ng thÓ hiÓu g× hÕt trong tiÕn
nÕu nh− nã ®· cã thÓ ra ®êi. Cßn ®èi víi §u-ma VÝt- tr×nh cuéc çch m¹ng cña chóng ta, nÕu chØ ®em viÖc tÈy
te th× trong cuèn s¸ch nhá "§¶ng d©n chñ - x· héi vµ §u- chay "v« chÝnh phñ chñ nghÜa" ®èi lËp víi viÖc tham gia
ma nhµ n−íc" (cña N. Lª-nin vµ Ph.§an) chóng ta ®äc bÇu cö, theo tinh thÇn d©n chñ - x· héi. VËy th−a çc ngµi,
thÊy trong bµi cña N. Lª-nin: "Chóng ta nhÊt ®Þnh ph¶i xin çc ngµi h·y häc tËp lÞch sö çch m¹ng Nga !
th¶o luËn l¹i mét çch thùc sù vÊn ®Ò s¸ch l−îc... HiÖn LÞch sö ®ã ®· chøng minh r»ng tÈy chay §u-ma Bu-
nay, t×nh h×nh kh«ng cßn nh− tr−íc", nh− ë thêi kú §u-ma l−-ghin lµ s¸ch l−îc duy nhÊt ®óng, ®· ®−îc çc sù biÕn
Bu-l−-ghin (xem tr. 2, cuèn s¸ch nhá nãi trªn)2). hoµn toµn chøng thùc. KÎ nµo quªn ®iÒu ®ã, kÎ nµo bµn
Trong vÊn ®Ò tÈy chay, ®iÒu kh¸c nhau chñ yÕu gi÷a ®Õn tÈy chay mµ l¹i kh«ng nãi ®Õn nh÷ng bµi häc mµ §u-
ph¸i d©n chñ - x· héi çch m¹ng vµ ph¸i d©n chñ - x· héi c¬ héi ma Bu-l−-ghin ®· ®em l¹i (nh− ph¸i men-sª-vÝch vÉn lu«n
chñ nghÜa lµ nh− sau. Trong mäi tr−êng hîp nh÷ng ng−êi lu«n lµm) th× ®· tá ra râ rµng lµ nghÌo nµn, kh«ng biÕt
c¬ héi chñ nghÜa chØ cã vËn dông nh÷ng khu«n s¸o chung gi¶i thÝch vµ ®¸nh gi¸ mét trong nh÷ng thêi kú quan träng
nhÊt vµ cã nhiÒu sù biÕn nhÊt cña çch m¹ng Nga. S¸ch
rót ra tõ mét thêi kú ®Æc biÖt cña chñ nghÜa x· héi §øc.
l−îc tÈy chay §u-ma Bu-l−-ghin ®· tÝnh ®Õn mét çch ®óng
Chóng ta ph¶i lîi dông çc c¬ quan ®¹i diÖn: §u-ma lµ
®¾n t©m tr¹ng cña giai cÊp v« s¶n çch m¹ng còng nh−
mét c¬ quan ®¹i biÓu, do ®ã tÈy chay lµ r¬i vµo chñ nghÜa
nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸ch quan cña thêi cuéc, nh÷ng ®Æc ®iÓm
sÏ g©y ra mét cuéc bïng næ chung kh«ng thÓ nµo tr¸nh ®−îc
_______________________________________ trong t−¬ng lai s¾p ®Õn.
1)
Chóng ta h·y nãi vÒ bµi häc thø hai cña lÞch sö, nãi
t. 11, tr. 213.
2)
Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, vÒ §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn cña VÝt-te. Ngµy nay, nh÷ng
t.12, tr. 195. lêi ¨n n¨n cña nh÷ng ng−êi trÝ thøc d©n chñ - x· héi vÒ
428 V. I. Lª-nin Bµn vÒ tÈy chay 429
viÖc tÈy chay §u-ma ®ã ®−îc phæ biÕn rÊt réng. ViÖc §u- nèp ®· viÕt, kh«ng chót hoµi nghi: "ChÝnh phñ sÏ r¬i xuèng
ma ®ã ®· häp vµ ®· phôc vô mét çch gi¸n tiÕp, nh−ng vùc th¼m khi §u-ma bÞ gi¶i t¸n". Lêi b¸c l¹i Plª-kha-nèp
ch¾c ch¾n lµ ®· phôc vô çch m¹ng, viÖc ®ã ®−îc hä cho håi bÊy giê lµ: ph¶i chuÈn bÞ lµm cho kÎ thï r¬i xuèng
lµ ®ñ ®Ó cã lý do ¨n n¨n nhËn r»ng tÈy chay §u-ma VÝt-te vùc th¼m, vµ chí mong −íc, nh− §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn,
lµ sai lÇm. kÎ thï tù nã "r¬i xuèng" vùc th¼m1), ⎯ lêi b¸c l¹i ®ã ®·
Nh−ng çch nh×n ®ã hÕt søc phiÕn diÖn vµ thiÓn cËn. ®−îc chøng thùc mét çch nhanh chãng biÕt bao.
Nã kh«ng tÝnh ®Õn v« sè sù kiÖn rÊt quan träng ®· x¶y ra Giai cÊp v« s¶n ph¶i hÕt søc b¶o vÖ s¸ch l−îc ®éc lËp
trong thêi kú tr−íc khi cã §u-ma VÝt-te, trong thêi kú cã cña m×nh trong cuéc çch m¹ng cña chóng ta, cô thÓ lµ:
§u-ma ®ã vµ sau khi nã bÞ gi¶i t¸n. Nªn nhí r»ng luËt ®i víi nh÷ng n«ng d©n gi¸c ngé ®Ó chèng l¹i giai cÊp t−
bÇu cö vµo §u-ma ®ã ®· ®−îc c«ng bè ngµy 11 th¸ng Ch¹p, s¶n qu©n chñ - tù do chñ nghÜa ng¶ nghiªng vµ ph¶n béi.
tøc lµ trong khi qu©n khëi nghÜa tiÕn hµnh vÒ ®Êu tranh vò Song kh«ng thÓ thùc hµnh ®−îc s¸ch l−îc ®ã nÕu tham
trang ®Ó ®ßi triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn. Nªn nhí r»ng lóc gia çc cuéc bÇu cö vµo §u-ma VÝt-te v× nhiÒu ®iÒu kiÖn
bÊy giê, ngay c¶ tê b¸o men-sª-vÝch "B−íc ®Çu" còng ®· kh¸ch quan còng nh− chñ quan, nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã t¹o
viÕt: "Giai cÊp v« s¶n sÏ quÐt s¹ch §u-ma VÝt-te nh− ®· ra t×nh h×nh lµ tham gia çc cuéc bÇu cö cã nghÜa lµ ®¶ng
quÐt s¹ch §u-ma Bu-l−-ghin". Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã, c«ng nh©n mÆc nhiªn ñng hé §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn t¹i
giai cÊp v« s¶n kh«ng thÓ vµ còng kh«ng ®−îc giao cho Nga tuyÖt ®¹i ®a sè ®Þa ph−¬ng ë Nga. Giai cÊp v« s¶n kh«ng
hoµng, mµ kh«ng ®Êu tranh, triÖu tËp c¬ quan ®¹i diÖn ®Çu thÓ vµ kh«ng ®−îc chÊp nhËn mét s¸ch l−îc bÇu cö nöa vêi,
tiªn ë Nga. Giai cÊp v« s¶n ph¶i ®Êu tranh ®Ó kh«ng cho gi¶ t¹o, x©y dùng trªn "sù gi¶o quyÖt" vµ sù hçn lo¹n, mét
chÕ ®é chuyªn chÕ ®−îc cñng cè b»ng mét kho¶n vay do s¸ch l−îc bÇu cö mµ ng−êi ta kh«ng biÕt lµ nh»m môc ®Ých
§u-ma VÝt-te ®¶m b¶o. Giai cÊp v« s¶n ph¶i ®Êu tranh chèng g×, s¸ch l−îc tham gia cuéc bÇu cö vµo §u-ma, nh−ng l¹i
nh÷ng ¶o t−ëng lËp hiÕn ®· ®−îc hoµn toµn lÊy lµm c¬ së, håi kh«ng ñng hé §u-ma. Nh−ng, cã mét sù thËt lÞch sö mµ
mïa xu©n 1906, cho cuéc vËn ®éng bÇu cö cña §¶ng d©n chñ - nh÷ng lêi óp më, nh÷ng c©u tho¸i th¸c vµ nh÷ng thñ ®o¹n
lËp hiÕn vµ cho çc cuéc bÇu cö trong n«ng d©n. Trong thêi lÈn tr¸nh cña ph¸i men-sª-vÝch kh«ng thÓ nµo che giÊu
kú mµ ng−êi ta ®· khuÕch ®¹i qu¸ møc ý nghÜa cña §u-ma ®−îc, ⎯ sù thËt ®ã lµ kh«ng mét kÎ nµo trong ph¸i ®ã,
th× ngoµi tÈy chay ra, kh«ng cßn çch nµo kh¸c ®Ó cã thÓ thËm chÝ kÓ c¶ Plª-kha-nèp, ®· cã thÓ dïng b¸o chÝ h« hµo
tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh ®ã c¶. Sù lan réng cña çc ¶o tham gia §u-ma. Sù thËt lµ trªn b¸o chÝ, kh«ng cã lÊy mét
t−ëng lËp hiÕn cã liªn hÖ mËt thiÕt ®Õn møc nµo ®ã víi lêi kªu gäi tham gia §u-ma. Sù thËt lµ chÝnh ph¸i men-sª-
viÖc tham gia vËn ®éng bÇu cö vµ víi çc cuéc bÇu cö håi vÝch, trong tê truyÒn ®¬n cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng
mïa xu©n 1906, ®iÒu ®ã thÓ hiÖn hÕt søc næi bËt qua vÝ thèng nhÊt cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, còng
dô cña ph¸i men-sª-vÝch ë n−íc ta. ChØ cÇn nhí l¹i r»ng ®· chÝnh thøc thõa nhËn tÈy chay, vµ chØ cßn tranh luËn mét
trong b¶n nghÞ quyÕt cña §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) vÊn ®Ò lµ nªn tÈy chay vµo giai ®o¹n nµo mµ th«i. Sù thËt
cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, §u-ma ®· ®−îc lµ ph¸i men-sª-vÝch ®· chuyÓn träng t©m kh«ng ph¶i vµo
gäi lµ mét "chÝnh quyÒn" mÆc dÇu ®· cã nh÷ng lêi c¶nh _______________________________________
ço cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ! Mét vÝ dô kh¸c: Plª-kha- 1)
cuéc bÇu cö vµo §u-ma, mµ lµ vµo b¶n th©n cuéc bÇu cö, tiÕn vµ s¸ch l−îc hoµn toµn kh«ng cã g× lµ cÊp tiÕn ®· quyÕt
thËm chÝ lµ vµo thñ tôc bÇu cö, coi thñ tôc ®ã nh− lµ thñ ®Þnh toµn bé tÝnh chÊt cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn.
®o¹n tæ chøc ®Ó khëi nghÜa, ®Ó quÐt s¹ch §u-ma. ThÕ mµ Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· kh«ng thÓ mong cã ®−îc
chÝnh çc sù biÕn ®· chøng minh r»ng kh«ng thÓ nµo tiÕn mét th¾ng lîi lín nh− lµ lêi thó nhËn ®ã cña mét ®¶ng
hµnh sù cæ ®éng cã tÝnh chÊt quÇn chóng trong khi bÇu cö viªn d©n chñ - lËp hiÕn çnh t¶ hoÆc mét phÇn tö Plª-kha-
mµ chØ tõ trong §u-ma míi cã kh¶ n¨ng nµo ®ã ®Ó cæ ®éng nèp çnh h÷u.
trong quÇn chóng. Tuy nhiªn, trong khi kiªn quyÕt b¸c bá nh÷ng lêi ¨n ¨n
Ai muèn thùc sù chó ý ®Õn vµ ®¸nh gi¸ tÊt c¶ nh÷ng nhu nh−îc vµ thiÓn cËn, trong khi b¸c bá çi lèi gi¶i
sù kiÖn phøc t¹p, kh¸ch quan còng nh− chñ quan ®ã, th× thÝch ngu xuÈn cho r»ng tÈy chay lµ mét "hµnh ®éng ®iªn
sÏ hiÓu r»ng Çp-ca-d¬ chØ lµ mét ngo¹i tÖ chøng thùc cho rå cña tuæi trÎ", chóng ta kh«ng hÒ cã ý ®Þnh phñ
quy t¾c chung mµ th«i. Hä sÏ hiÓu r»ng nh÷ng lêi ¨n n¨n nhËn nh÷ng bµi häc míi mµ §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn
hèi lçi vµ gi¶i thÝch tÈy chay nh− lµ mét "hµnh ®éng ®iªn ®· ®em l¹i. Sî kh«ng d¸m c«ng khai thõa nhËn vµ kÓ ®Õn
rå cña tuæi trÎ", chÝnh lµ sù ®¸nh gi¸ çc sù biÕn mét çch nh÷ng bµi häc míi ®ã, nh− thÕ sÏ lµ th«ng th¸i rëm. LÞch
chËt hÑp nhÊt, n«ng næi nhÊt vµ thiÓn cËn nhÊt vËy. sö ®· chØ ra r»ng khi §u-ma häp th× cã thÓ tiÕn hµnh mét
HiÖn nay, viÖc gi¶i t¸n §u-ma ®· chøng tá râ rµng r»ng cuéc cæ ®éng cã Ých lîi trong néi bé vµ chung quanh §u-
trong nh÷ng ®iÒu kiÖn håi mïa xu©n 1906 th× tÈy chay, nãi ma; r»ng trong néi bé §u-ma, cã thÓ tiÕn hµnh s¸ch l−îc
chung râ rµng lµ mét s¸ch l−îc ®óng ®¾n vµ cã lîi. Trong xÝch l¹i gÇn n«ng d©n çch m¹ng ®Ó chèng l¹i nh÷ng ng−êi
t×nh h×nh lóc bÊy giê, chØ cã b»ng çch tÈy chay, §¶ng d©n d©n chñ - lËp hiÕn. §iÒu ®ã t−ëng chõng nh− mét chuyÖn
chñ - x· héi míi cã thÓ lµm trßn nghÜa vô cña m×nh: cô thÓ ng−îc ®êi, nh−ng râ rµng lµ lÞch sö l¹i trí trªu nh− vËy
lµ lµm cho nh©n d©n cã sù c¶nh gi¸c cÇn thiÕt ®èi víi hiÕn ®ã: chÝnh §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn ®· chØ ®Æc biÖt râ rµng
ph¸p cña Nga hoµng, lµm cho nh©n d©n thÊy cÇn ph¶i phª cho quÇn chóng thÊy r»ng s¸ch l−îc ®ã, ⎯ hay nãi v¾n t¾t ⎯
ph¸n thñ ®o¹n bÇu cö bÞp bîm cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn s¸ch l−îc "chèng §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn" lµ ®óng ®¾n.
trong thêi gian bÇu cö, ⎯ nh÷ng ®iÒu ®ã (phª ph¸n vµ lµm LÞch sö ®· th¼ng tay ®Ëp tan tÊt c¶ nh÷ng ¶o t−ëng lËp
cho nh©n d©n c¶nh gi¸c) ®· ®−îc viÖc gi¶i t¸n §u-ma hiÕn vµ tÊt c¶ "lßng tin vµo §u-ma", nh−ng lÞch sö còng
chøng thùc mét çch s¸ng tá. ®· hoµn toµn chøng minh r»ng dïng mét c¬ quan nh− thÕ
§©y lµ mét vÝ dô nhá ®Ó minh häa nh÷ng ®iÒu nãi trªn lµm diÔn ®µn cæ ®éng, ®Ó v¹ch trÇn "néi t¹ng" thùc sù cña
®©y. Mïa xu©n 1906, «ng V«-®«-v«-dèp, mét ng−êi nöa d©n çc chÝnh ®¶ng, v.v., lµ mét viÖc cã Ých lîi nhÊt ®Þnh, dï
chñ - lËp hiÕn, nöa men-sª-vÝch, ®· bªnh vùc rÊt h¨ng chñ chØ lµ chót Ýt th«i, cho çch m¹ng.
tr−¬ng tham gia bÇu cö vµ sù cÇn thiÕt ph¶i ñng hé §¶ng d©n Do ®ã ®i ®Õn kÕt luËn nh− sau. Nh¾m m¾t tr−íc thùc
chñ - lËp hiÕn. H«m qua (11 th¸ng T¸m), «ng ta ®· viÕt tÕ th× thËt lµ buån c−êi. Giê ®©y, chÝnh lµ ®· ®Õn lóc nh÷ng
trªn b¸o "§ång chÝ"136 r»ng nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ng−êi d©n chñ - x· héi çch m¹ng ph¶i tõ bá tÈy chay.
"muèn lµ mét ®¶ng nghÞ viÖn t¹i mét n−íc kh«ng cã nghÞ Chóng ta sÏ kh«ng tõ chèi tham gia §u-ma II khi (hoÆc:
viÖn, vµ muèn lµ mét ®¶ng lËp hiÕn t¹i mét n−íc kh«ng "nÕu") §u-ma ®ã ®−îc thµnh lËp. Chóng ta sÏ kh«ng tõ
cã hiÕn ph¸p", r»ng "m©u thuÉn c¬ b¶n gi÷a c−¬ng lÜnh cÊp chèi viÖc lîi dông vò ®µi ®Êu tranh ®ã, sÏ hoµn toµn kh«ng
khuÕch ®¹i çi t¸c dông nhá bÐ cña nã, mµ tr¸i l¹i, chóng Chóng t«i ®i tíi ®iÓm mÊu chèt cña vÊn ®Ò s¸ch l−îc
ta sÏ dùa vµo kinh nghiÖm mµ lÞch sö ®· ®em l¹i cho chóng d©n chñ - x· héi hiÖn nay. HiÖn nay, thùc chÊt cña vÊn ®Ò
ta, ®Ó lµm cho vò ®µi ®ã hoµn toµn phôc tïng mét ph−¬ng hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ xem xÐt, nãi chung, cã nªn tham
thøc ®Êu tranh kh¸c: b·i c«ng, khëi nghÜa, v.v.. Chóng ta gia bÇu cö hay kh«ng. ë ®©y, tr¶ lêi "nªn" hoÆc "kh«ng nªn"
sÏ triÖu tËp §¹i héi V cña ®¶ng; trong ®¹i héi ®ã chóng ta ®Òu cã nghÜa lµ kh«ng ®¶ ®éng g× ®Õn nhiÖm vô c¨n b¶n
sÏ quyÕt ®Þnh r»ng trong tr−êng hîp cã bÇu cö, ph¶i cã tr−íc m¾t c¶. T×nh h×nh chÝnh trÞ håi th¸ng T¸m 1906,
sù tho¶ thuËn vÒ bÇu cö cïng víi ph¸i lao ®éng trong vµi nh×n bÒ ngoµi, còng gièng nh− t×nh h×nh håi th¸ng T¸m
tuÇn lÔ (nÕu kh«ng triÖu tËp §¹i héi V cña ®¶ng, th× kh«ng 1905, nh−ng trong kho¶ng thêi gian Êy, ®· cã mét b−íc tiÕn
thÓ nµo cã cuéc vËn ®éng bÇu cö thèng nhÊt, mµ quyÕt rÊt lín: ng−êi ta thÊy thËt râ h¬n, c¶ çc lùc l−îng giao
nghÞ cña §¹i héi IV th× l¹i tuyÖt ®èi cÊm "liªn minh víi chiÕn cña ®«i bªn, c¶ çc h×nh thøc ®Êu tranh, c¶ çc kú
çc ®¶ng kh¸c"). Khi ®ã, chóng ta sÏ ®¸nh b¹i hoµn toµn bän h¹n cÇn thiÕt ®Ó tiÕn hµnh cuéc vËn ®éng chiÕn l−îc nµy
d©n chñ - lËp hiÕn. nä, nÕu cã thÓ nãi nh− vËy ®−îc.
Nh−ng kÕt luËn ®ã cßn xa, cßn rÊt xa míi nãi lªn hÕt ChÝnh phñ ®· cã mét kÕ ho¹ch râ rµng. Nã ®· tÝnh to¸n
®−îc tÊt c¶ tÝnh chÊt phøc t¹p cña nhiÖm vô ®Æt ra tr−íc hoµn toµn chÝnh x¸c, khi quy ®Þnh ngµy triÖu tËp §u-ma,
chóng ta. Chóng t«i ®· cè ý nhÊn m¹nh nh÷ng tõ: "trong vµ bÊt chÊp ph¸p luËt, kh«ng quy ®Þnh ngµy bÇu cö. ChÝnh
tr−êng hîp cã bÇu cö", v.v.. Chóng t«i ch−a biÕt lµ §u- phñ kh«ng muèn tù trãi tay m×nh l¹i vµ kh«ng muèn ®Ó
ma II cã ®−îc triÖu tËp hay kh«ng, bao giê míi tiÕn hµnh lé thñ ®o¹n cña m×nh. Thø nhÊt, nã tranh thñ thêi gian ®Ó
bÇu cö, viÖc thùc hiÖn quyÒn bÇu cö sÏ nh− thÕ nµo, t×nh suy nghÜ vÒ viÖc söa ®æi luËt bÇu cö. Thø hai, ⎯ vµ ®©y
h×nh lóc Êy sÏ ra sao. Cho nªn kÕt luËn cña chóng t«i hÕt lµ ®iÒu chñ yÕu, ⎯ nã tù giµnh lÊy viÖc ®Þnh ®o¹t ngµy bÇu
søc chung chung: cÇn cã kÕt luËn ®ã ®Ó tæng kÕt qu¸ khø, cö vµo lóc mµ tÝnh chÊt vµ lùc l−îng cña cao trµo míi
®Ó tÝnh ®Õn nh÷ng bµi häc cña qu¸ khø ®ã, ®Ó ®Æt ra mét ®· ®−îc hoµn toµn x¸c ®Þnh. ChÝnh phñ cã ý muèn quy
çch ®óng ®¾n çc vÊn ®Ò t−¬ng lai cña s¸ch l−îc; nh−ng ®Þnh ngµy (vµ cã lÏ c¶ h×nh thøc n÷a, tøc lµ cuéc bÇu cö
®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ cña s¸ch l−îc trong thuéc lo¹i nµo ®ã) nh− thÕ nµo ®Ó ph©n t¸n vµ lµm suy yÕu
nh÷ng ngµy s¾p tíi th× kÕt luËn ®ã cßn hoµn toµn ch−a ®ñ. cuéc khëi nghÜa ®ang b¾t ®Çu. ChÝnh phñ lËp luËn ®óng:
HiÖn nay, chØ cã çc ®¶ng viªn d©n chñ - lËp hiÕn vµ tÊt nÕu nh− mäi sù ®Òu b×nh yªn, th× cã lÏ chóng ta sÏ ch¼ng
c¶ "bän cïng ph−êng d©n chñ - lËp hiÕn" míi cã thÓ tho¶ triÖu tËp §u-ma lµm g×, hoÆc lµ chóng ta sÏ trë l¹i nh÷ng
m·n víi kÕt luËn nh− thÕ, míi lÊy nh÷ng −íc väng vÒ mét ®¹o luËt cña Bu-lu-ghin. Vµ nÕu nh− phong trµo m¹nh mÏ th×
§u-ma míi lµm "khÈu hiÖu" cña m×nh, míi cã thÓ chøng sÏ cã thÓ liÖu bÒ ph©n t¸n nã, b»ng çch quy ®Þnh t¹m thêi
minh víi chÝnh phñ vÒ ý muèn gÊp rót triÖu tËp §u-ma ®ã, ngµy bÇu cö, dïng çc cuéc bÇu cö ®ã ®Ó l«i kÐo bän nh¸t
v.v.. ChØ nh÷ng kÎ ph¶n béi çch m¹ng mét çch cã ý gan vµ bän khê d¹i xa rêi cuéc ®Êu tranh çch m¹ng trùc tiÕp.
thøc hay kh«ng cã ý thøc, hiÖn nay míi cã thÓ dèc hÕt Bän ®Çn ®én thuéc ph¸i tù do (xin xem b¸o "§ång chÝ"
søc ra ®Ó h−íng cao trµo phÉn né vµ sôc s«i míi, tÊt yÕu vµ b¸o "Ng«n luËn") kh«ng hiÓu g× vÒ t×nh h×nh ®Õn møc ®·
vµo chÝnh çc cuéc bÇu cö, chø kh«ng ph¶i vµo cuéc ®Êu tù ®©m ®Çu vµo l−íi do chÝnh phñ gi¨ng ra. Chóng ra søc
tranh b»ng tæng b·i c«ng vµ khëi nghÜa. "chøng minh" sù cÇn thiÕt cña §u-ma vµ lßng mong muèn
h−íng cao trµo vµo cuéc bÇu cö. Nh−ng chÝnh bän chóng chÆn hoÆc lµm yÕu cuéc khëi nghÜa ®ang b¾t ®Çu b»ng çch
còng kh«ng thÓ phñ nhËn r»ng vÊn ®Ò h×nh thøc cuéc ®Êu Ên ®Þnh cuéc bÇu cö. VÒ ph−¬ng diÖn ®ã, nh÷ng bµi häc cña
tranh tr−íc m¾t vÉn ch−a ®−îc gi¶i quyÕt. B¸o "Ng«n luËn" §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn lµ ®iÒu tuyÖt ®èi b¾t buéc ®èi víi
ra ngµy h«m nay (12 th¸ng T¸m) thó nhËn r»ng: "®Õn mïa chóng ta, nh÷ng bµi häc ®ã nãi r»ng cuéc vËn ®éng bÇu cö
thu, n«ng d©n sÏ nãi g×... hiÖn nay ng−êi ta ch−a biÕt ®−îc". §u-ma lµ mét h×nh thøc ®Êu tranh phô, thø yÕu; ⎯ h×nh
"Tr−íc th¸ng ChÝn - th¸ng M−êi, tøc lµ lóc t©m tr¹ng cña thøc ®Êu tranh chñ yÕu ⎯ do nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan
n«ng d©n ®−îc biÓu lé døt kho¸t, th× khã mµ ®−a ra nh÷ng hiÖn nay, ⎯ vÉn lµ phong trµo çch m¹ng trùc tiÕp cña
lêi dù ®o¸n chung nµo ®ã ®−îc". qu¶ng ®¹i quÇn chóng nh©n d©n.
B¶n tÝnh bän t− s¶n tù do chñ nghÜa x−a nay vÉn lµ §−¬ng nhiªn, nÕu b¾t buéc cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma
nh− vËy. Chóng kh«ng muèn vµ còng kh«ng thÓ tÝch cùc ph¶i phô thuéc vµo cuéc ®Êu tranh chñ yÕu, ®Æt cuéc vËn
gãp phÇn chän lùa nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh hoÆc x¸c ®Þnh ®éng ®ã vµo vÞ trÝ thø hai, ®Ò phßng khi trËn chiÕn ®Êu kÕt
t©m tr¹ng cña n«ng d©n theo mÆt nµy hoÆc mÆt kh¸c. Lîi thóc xÊu hoÆc cuéc chiÕn ®Êu bÞ ho·n l¹i cho ®Õn khi ®· cã
Ých cña giai cÊp t− s¶n kh«ng yªu cÇu lËt ®æ chÝnh quyÒn kinh nghiÖm cña mét §u-ma II, ⎯ th× ng−êi ta cã thÓ gäi
cò, mµ chØ yªu cÇu lµm suy yÕu chÝnh quyÒn ®ã vµ bæ s¸ch l−îc ®ã lµ s¸ch l−îc tÈy chay cò. VÒ h×nh thøc mµ nãi,
nhiÖm mét néi çc tù do chñ nghÜa. cã thÓ biÖn hé cho çi tªn gäi ®ã, v× viÖc "chuÈn bÞ bÇu cö" ⎯
Lîi Ých cña giai cÊp v« s¶n ®ßi hái ph¶i hoµn toµn lËt ngoµi c«ng t¸c cæ ®éng vµ tuyªn truyÒn bao giê còng ph¶i
®æ chÝnh quyÒn cò cña Nga hoµng vµ triÖu tËp mét quèc héi tiÕn hµnh ⎯ chØ cßn lµ nh÷ng sù chuÈn bÞ hÕt søc nhá vÒ kü
lËp hiÕn cã toµn quyÒn. Lîi Ých cña hä ®ßi hái ph¶i hÕt thuËt, nh÷ng sù chuÈn bÞ nµy rÊt Ýt khi cã thÓ ®−îc tiÕn
søc tÝch cùc tham dù vµo viÖc x¸c ®Þnh t©m tr¹ng cña n«ng hµnh l©u tr−íc ngµy bÇu cö. Chóng t«i kh«ng muèn tranh
d©n vµ chän nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh kiªn quyÕt nhÊt vµ luËn vÒ danh tõ, nh−ng, kú thùc, ®ã lµ sù ph¸t triÓn nhÊt
thêi c¬ thuËn lîi nhÊt ®Ó ®Êu tranh. Trong bÊt cø tr−êng qu¸n cña s¸ch l−îc cò, chø kh«ng ph¶i lµ sù l¾p l¹i s¸ch
hîp nµo chóng ta còng kh«ng ®−îc thñ tiªu hoÆc lµm lu l−îc ®ã, lµ kÕt luËn rót ra tõ cuéc tÈy chay cò, chø kh«ng
mê khÈu hiÖu: triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn b»ng con ®−êng ph¶i lµ cuéc tÈy chay ®ã.
çch m¹ng, tøc lµ b»ng çch th«ng qua mét chÝnh phñ çch Xin tãm t¾t l¹i. Ph¶i kÓ ®Õn kinh nghiÖm vÒ §u-ma d©n
m¹ng l©m thêi. Chóng ta ph¶i hÕt søc cè g¾ng lµm s¸ng tá chñ - lËp hiÕn vµ phæ biÕn cho quÇn chóng nh÷ng bµi häc vÒ
nh÷ng ®iÒu kiÖn cña cuéc khëi nghÜa,⎯ phèi hîp khëi nghÜa §u-ma ®ã. Ph¶i chøng minh r»ng §u-ma lµ "v« dông", r»ng
víi ®Êu tranh b·i c«ng, tËp hîp vµ chuÈn bÞ tÊt c¶ nh÷ng quèc héi lËp hiÕn lµ cÇn thiÕt, r»ng nh÷ng ng−êi d©n chñ -
lùc l−îng çch m¹ng cho môc ®Ých ®ã, v.v.. Chóng ta ph¶i lËp hiÕn lµ nh÷ng kÎ ng¶ nghiªng; ph¶i yªu cÇu ph¸i lao
hÕt søc kiªn quyÕt ®i vµo con ®−êng ®· ®−îc v¹ch ra qua ®éng tho¸t khái ¸ch cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn;
nh÷ng lêi kªu gäi næi tiÕng "Göi lôc qu©n vµ h¶i qu©n" vµ ph¶i ñng hé ph¸i lao ®éng chèng lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ -
"Göi toµn thÓ n«ng d©n", cã ch÷ ký cña "khèi" gåm tÊt c¶ lËp hiÕn. Ph¶i lËp tøc thõa nhËn r»ng trong nh÷ng tr−êng
nh÷ng tæ chøc çch m¹ng, kÓ c¶ Nhãm lao ®éng. Cuèi cïng hîp cã cuéc bÇu cö míi, cÇn cã sù tho¶ thuËn vÒ bÇu cö
chóng ta ph¶i ®Æc biÖt quan t©m lµm cho chÝnh phñ, trong gi÷a nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi víi ph¸i lao ®éng. Chóng
bÊt cø ë tr−êng hîp nµo, còng kh«ng thÓ ph©n t¸n, ng¨n ta ph¶i dèc toµn lùc ra chèng l¹i kÕ ho¹ch cña chÝnh phñ,
436 V. I. Lª-nin 437
çi kÕ ho¹ch nh»m ph©n t¸n cuéc khëi nghÜa b»ng çch quy
®Þnh ngµy bÇu cö. §ång thêi víi viÖc ñng hé m¹nh mÏ h¬n
n÷a nh÷ng khÈu hiÖu çch m¹ng ®· ®−îc thö th¸ch cña
m×nh, §¶ng d©n chñ - x· héi ph¶i ra søc ®oµn kÕt chÆt chÏ
Khñng ho¶ng chÝnh trÞ
h¬n n÷a tÊt c¶ çc phÇn tö vµ tÊt c¶ çc giai cÊp çch m¹ng, vµ sù ph¸ s¶n cña s¸ch l−îc
nh»m biÕn cao trµo ch¾c ch¾n sÏ ph¸t sinh trong t−¬ng lai
c¬ héi chñ nghÜa
gÇn ®©y, thµnh mét cuéc khëi nghÜa vò trang cña toµn d©n
chèng l¹i chÝnh phñ Nga hoµng.
I
ViÕt ngµy 12 (25) th¸ng T¸m Kh«ng nghi ngê g× n÷a, viÖc gi¶i t¸n §u-ma ®· ®¸nh dÊu
1906 mét cuéc khñng ho¶ng chÝnh trÞ lín trong tiÕn tr×nh cña
Theo ®óng b¶n ®¨ng çch m¹ng Nga. Còng nh− mäi cuéc khñng ho¶ng, nã ®·
§¨ng ngµy 21 th¸ng T¸m 1906 trªn b¸o lËp tøc lµm cho tÊt c¶ nh÷ng m©u thuÉn chÝnh trÞ trë thµnh
trªn b¸o "Ng−êi v« s¶n", sè 1 hÕt søc gay g¾t, ®· bãc trÇn nh÷ng nguyªn nh©n cña nhiÒu
hiÖn t−îng vµ ®Æt ra tr−íc nh©n d©n, mét çch hoµn toµn
râ rµng, nh÷ng nhiÖm vô mµ ®Õn lóc ®ã chØ míi ®−îc
®Ò ra chø ch−a thÊm s©u vµo ý thøc cña quÇn chóng réng
r·i. Còng nh− mäi cuéc khñng ho¶ng tæng kÕt toµn bé thêi
kú ph¸t triÓn ®· qua, viÖc gi¶i t¸n §u-ma nhÊt thiÕt ph¶i
gi÷ vai trß hßn ®¸ thö vµng ®Ó thö th¸ch vµ kiÓm nghiÖm
nh÷ng quan ®iÓm s¸ch l−îc kh¸c nhau. Mét mÆt, cuéc khñng
ho¶ng kÕt thóc mét chu kú ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh, vµ do ®ã
cho phÐp x¸c ®Þnh râ rµng viÖc ®¸nh gi¸ chung sù ph¸t triÓn
Êy ®óng hay sai. MÆt kh¸c, cuéc khñng ho¶ng buéc ph¶i
gi¶i ®¸p ngay tøc kh¾c mét lo¹t nh÷ng vÊn ®Ò cÊp b¸ch;
h¬n n÷a, do tiÕn tr×nh nhanh chãng cña nh÷ng sù kiÖn,
nh÷ng gi¶i ®¸p Êy th−êng th−êng ®−îc kiÓm tra cã thÓ
nãi lµ ngay t¹i chç.
ViÖc gi¶i t¸n §u-ma chÝnh lµ "hßn ®¸ thö vµng" ®èi víi
"hai s¸ch l−îc" ®· ®−îc v¹ch ra tõ l©u trong §¶ng d©n chñ -
x· héi Nga. Suèt trong "thêi kú §u-ma", chóng ta ®· tranh
luËn t−¬ng ®èi b×nh tÜnh vÒ hai s¸ch l−îc ®ã, v× t×nh h×nh
chÝnh trÞ kh«ng ®ßi hái cÇn cã nh÷ng hµnh ®éng chÝnh trÞ
quan träng ngay tøc kh¾c. ViÖc gi¶i t¸n §u-ma ®· lµm n¶y
438 V. I. Lª-nin Khñng ho¶ng chÝnh trÞ vµ sù ph¸ s¶n cña s¸ch l−îc c¬ héi chñ nghÜa 439
sinh ngay sù cÇn thiÕt ®ã. "Hai s¸ch l−îc" ®· ®−îc ®em ra "Göi toµn thÓ n«ng d©n Nga"). Nh−ng sau khi tiÕn mét
thö th¸ch tr−íc cuéc khñng ho¶ng chÝnh trÞ. Nh÷ng kÕt qu¶ b−íc ®i tõ cuéc b·i c«ng - biÓu t×nh ®Õn cuéc b·i c«ng - khëi
cña viÖc thö th¸ch ®ã cÇn ®−îc nghiªn cøu hÕt søc kü cµng. nghÜa th× nã ®· véi lïi mét b−íc vµ kªu gäi tiÕn hµnh
"nh÷ng cuéc ph¶n kh¸ng côc bé cña quÇn chóng".
II VÊn ®Ò c¬ b¶n thø ba: cïng ®i víi ai ®Ó tiÕn hµnh ®Êu
tranh? Ph¶i dùa vµo tÇng líp nµo cña ph¸i d©n chñ t− s¶n
Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng ta ®ang ë trong tay hay chñ yÕu ph¶i tÝnh ®Õn nh÷ng tÇng líp nµo? CÇn t×m
çnh h÷u §¶ng d©n chñ - x· héi. HiÖn nay çnh nµy ph¶i çch gÇn gòi nh÷ng ®¶ng vµ tæ chøc nµo? Nh− chóng ta ®·
t×m ra nh÷ng gi¶i ®¸p nhanh chãng, ®óng ®¾n vµ râ rÖt cho thÊy, Ban chÊp hµnh trung −¬ng lµm cho nh÷ng khÈu hiÖu
nh÷ng vÊn ®Ò s¸ch l−îc míi. Nh÷ng gi¶i ®¸p ®ã nh− thÕ cña m×nh vµ çc h×nh thøc ®Êu tranh mµ m×nh ®Ò nghÞ ¨n
nµo ? khíp víi tr×nh ®é "§u-ma nãi chung", ¨n khíp víi tr×nh
§èi víi vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ tÝnh chÊt chung cña cuéc ®Êu ®é nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn. Nh−ng "kh«ng thÓ giÊu
tranh s¾p tíi, Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· tr¶ lêi b»ng ®−îc ch©n t−íng cña m×nh" ! Ban chÊp hµnh trung −¬ng
çch ®−a ra nh÷ng khÈu hiÓu nh−: tr−íc hÕt "më l¹i kho¸ ®· bÞ b¾t buéc chØ ®−îc cïng víi çc tæ chøc çch m¹ng,
häp §u-ma". Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vå lÊy khÈu chØ ®−îc cïng víi ph¸i lao ®éng (do nh÷ng tµn tÝch cña
hiÖu ®ã (xem tê "Ng«n luËn" vµ cuéc pháng vÊn «ng Kª-®rin §u-ma mµ h×nh thµnh) ký nh÷ng lêi kªu gäi göi qu©n ®éi,
trong b¸o "Con m¾t"137). §¶ng d©n chñ - x· héi b¸c bá khÈu göi n«ng d©n vµ "Göi toµn d©n". Trong nh÷ng nghÞ luËn
hiÖu ®ã. Nh÷ng uû viªn b«n-sª-vÝch trong Ban chÊp hµnh cña m×nh vÒ s¸ch l−îc, Ban chÊp hµnh trung −¬ng, còng
trung −¬ng ph¶n ®èi; Ban chÊp hµnh Xanh Pª-tÐc-bua cña nh− tÊt c¶ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch, ph©n biÖt gi÷a nh÷ng
®¶ng còng ph¶n ®èi. Ban chÊp hµnh trung −¬ng bá khÈu ®¶ng viªn d©n chñ - lËp hiÕn víi nh÷ng ng−êi thuéc §¶ng
hiÖu thø nhÊt vµ ®−a ra khÈu hiÖu thø hai: "b¶o vÖ §u-ma th¸ng M−êi: "hä" lµ ph¸i h÷u, "chóng ta" ("chóng ta" víi
chèng l¹i bän gian thÇn nh»m triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn". nh÷ng ®¶ng viªn d©n chñ - lËp hiÕn) lµ ph¸i t¶. Trong nh÷ng
Sau hÕt, tõ khÈu hiÖu thø hai, cã khÈu hiÖu thø ba, khÈu lêi kªu gäi hµnh ®éng cã tÝnh chÊt s¸ch l−îc cña m×nh, trong
hiÖu cuèi cïng: "ñng hé §u-ma víi t− çch lµ mét c¬ quan nh÷ng lêi kªu gäi ®Êu tranh cña m×nh, Ban chÊp hµnh trung
chÝnh quyÒn sÏ triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn". BÊt chÊp nh÷ng −¬ng ph©n biÖt gi÷a nh÷ng ®¶ng viªn d©n chñ - lËp hiÕn
lêi ph¶n ®èi cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çnh t¶, víi ph¸i lao ®éng: çc ®¶ng viªn d©n chñ - lËp hiÕn hoÆc
Ban chÊp hµnh trung −¬ng gi÷ v÷ng khÈu hiÖu nµy. Trong thuéc vÒ ph¸i h÷u, hoÆc thuéc vÒ ph¸i trung lËp trong ®Êu
vÊn ®Ò khÈu hiÖu cã sù lóng tóng hoµn toµn. tranh. "Chóng ta" ⎯ ho¸ ra lµ "chóng ta" víi ph¸i lao ®éng
VÊn ®Ò kh¸c: ®Ò nghÞ ¸p dông h×nh thøc ®Êu tranh nµo ? mµ kh«ng cã nh÷ng ®¶ng viªn d©n chñ - lËp hiÕn. "Chóng
Ban chÊp hµnh trung −¬ng ng¶ tr−íc hÕt vÒ cuéc b·i c«ng ⎯ ta" ⎯ ho¸ ra lµ côc th«ng tin - phèi hîp cña tÊt c¶ çc
biÓu t×nh. Ban chÊp hµnh trung −¬ng muèn kªu gäi b·i c«ng tæ chøc çch m¹ng, kÓ c¶ "ban chÊp hµnh Nhãm lao ®éng",
ngay, nh−ng nã lµ kÎ ®¬n ®éc trong sè çc ®¶ng vµ çc tæ mµ kh«ng cã nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn. KÕt luËn lµ:
chøc çch m¹ng. Khi ®ã, nã ®· ký nh÷ng lêi kªu gäi khëi "sù thËt ch¼ng ®−îc nh− ®iÒu mong muèn". Nh÷ng ng−êi
nghÜa (nh÷ng lêi kªu gäi: "Göi lôc qu©n vµ h¶i qu©n" vµ d©n chñ - x· héi çnh h÷u mong muèn cïng nhÊt trÝ hµnh
®éng víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn nh−ng sù thËt th× dao ®éng gi÷a nh÷ng ®¶ng viªn d©n chñ - lËp hiÕn (lµ nh÷ng
ch¼ng ®−îc nh− ®iÒu mong muèn, v× nh÷ng ng−êi d©n ng−êi ®ang c«ng nhËn vµ ®· c«ng nhËn hoµn toµn khÈu hiÖu:
chñ - lËp hiÕn tõ bá nh÷ng hiÖp nghÞ chiÕn ®Êu do tiÕn "më l¹i kho¸ häp") vµ nh÷ng n«ng d©n çch m¹ng (ph¸i
tr×nh çc sù biÕn quyÕt ®Þnh. lao ®éng, §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, çc Héi liªn
Trªn nh÷ng nÐt lín, ®ã lµ lÞch sö thùc sù cña s¸ch l−îc hiÖp n«ng d©n, c«ng nh©n viªn ®−êng s¾t, çc nhµ gi¸o, ®·
men-sª-vÝch sau khi §u-ma bÞ gi¶i t¸n. LÞch sö Êy ®−îc ghi cïng víi Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n
trong mét sè Ýt tµi liÖu. H·y ®äc nh÷ng "bøc th−" (sè 4 vµ chñ - x· héi Nga ký vµo lêi kªu gäi khëi nghÜa ®Ó ®ßi triÖu
sè 5) cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng göi çc tæ chøc cña tËp quèc héi lËp hiÕn). Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña
®¶ng vµ nh÷ng lêi kªu gäi: "Göi lôc qu©n vµ h¶i qu©n" (do chóng ta hay lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi c¬ héi chñ
®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi vµ ban chÊp hµnh Nhãm lao nghÜa cña chóng ta th× t¶ h¬n çc ®¶ng viªn d©n chñ - lËp
®éng ký). "Göi toµn thÓ n«ng d©n Nga" (do ban chÊp hµnh hiÕn ®«i chót vµ h÷u h¬n ph¸i d©n chñ t− s¶n çch m¹ng
Nhãm lao ®éng, ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi, Héi liªn hiÖp nhiÒu. Nh÷ng dao ®éng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng c¶
n«ng d©n toµn Nga, Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng x· vÒ vÊn ®Ò khÈu hiÖu còng nh− vÒ vÊn ®Ò h×nh thøc ®Êu
héi chñ nghÜa - çch m¹ng, Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng tranh, vÒ vÊn ®Ò ph©n nhãm cña çc chÝnh ®¶ng dÉn ®Õn kÕt
d©n chñ - x· héi, Héi liªn hiÖp c«ng nh©n viªn ®−êng s¾t qu¶ chung nh− vËy.
toµn Nga, Héi liªn hiÖp çc nhµ gi¸o toµn Nga ký), "Göi Trong suèt thêi kú §u-ma, nh÷ng sù bÊt ®ång vÒ s¸ch
toµn d©n" (do còng nh÷ng tæ chøc Êy trõ ba Héi liªn hiÖp, l−îc gi÷a çnh h÷u vµ çnh t¶ cña §¶ng d©n chñ - x· héi
nh−ng cã thªm §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan138 vµ ph¸i Bun ngµy cµng biÓu lé râ rÖt h¬n vµ quy mét çch râ rµng h¬n
ký); sau hÕt, h·y ®äc lêi ph¶n kh¸ng cña ba uû viªn Ban thµnh vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ®−êng ph©n ®Þnh ranh giíi trong néi
chÊp hµnh trung −¬ng (®−îc in "dµnh riªng cho çc ®¶ng bé ph¸i d©n chñ t− s¶n hoÆc thµnh vÊn ®Ò ®i víi ai. Nh÷ng
viªn")139 vµ çc b¹n sÏ biÕt tÊt c¶ nh÷ng tµi liÖu vÒ s¸ch ng−êi d©n chñ - x· héi çnh h÷u hÕt søc cè g¾ng ®Ó ®i víi
l−îc c¬ héi chñ nghÜa cña §¶ng d©n chñ - x· héi sau khi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn (ñng hé §u-ma nãi chung,
§u-ma bÞ gi¶i t¸n. ñng hé yªu s¸ch lËp mét néi çc do §u-ma bæ nhiÖm).
KÕt qu¶ chung cña çi lÞch sö thùc tÕ, bÒ ngoµi ®ã cña Tr¸i l¹i, s¸ch l−îc cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çch
nh÷ng chØ thÞ s¸ch l−îc men-sª-vÝch lµ nh− thÕ nµo ? KÕt m¹ng h−íng tíi chç t¸ch ph¸i d©n chñ t− s¶n çch m¹ng
qu¶ ®ã râ rµng: sù dao ®éng gi÷a giai cÊp t− s¶n qu©n khái §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, gi¶i phãng ph¸i d©n chñ ®ã
chñ - tù do chñ nghÜa víi ph¸i d©n chñ t− s¶n çch m¹ng. khái ¸ch cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vµ ®oµn kÕt
ThËt thÕ, nh÷ng dao ®éng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng hä víi giai cÊp v« s¶n v× nh÷ng môc ®Ých chiÕn ®Êu. ViÖc
trong vÊn ®Ò khÈu hiÖu, quy l¹i lµ çi g× ? Quy l¹i lµ sù dao gi¶i t¸n §u-ma ®· tæng kÕt thêi kú §u-ma. Vµ khi ®ã, ng−êi
®éng gi÷a con ®−êng lËp hiÕn hîp ph¸p ®−îc coi nh− con ta thÊy g× ? Ng−êi ta nhËn thÊy r»ng nh÷ng ng−êi d©n chñ -
®−êng ®éc nhÊt, ®Æc biÖt (khÈu hiÖu: "më l¹i kho¸ häp §u- x· héi çnh h÷u buéc ph¶i tõ bá nh÷ng ng−êi d©n chñ -
ma") vµ gi÷a sù thõa nhËn hay sù chÊp nhËn con ®−êng lËp hiÕn vµ gia nhËp ph¸i d©n chñ çch m¹ng. ChØ mét
çch m¹ng (khÈu hiÖu: "triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn" bÞ gi¶m vµi phÇn bæ sung vµo nh÷ng khÈu hiÖu cña hä lµ cßn cã
nhÑ ®i do viÖc nhÊt thiÕt g¾n vµo ch÷ §u-ma). §ã lµ sù tÝnh chÊt d©n chñ - lËp hiÕn mµ th«i. Cuéc sèng ®· buéc
ph¶i v¹ch ®−êng ph©n ®Þnh ranh giíi chÝnh ë vµo chç mµ t©m, chø kh«ng ®øng trªn quan ®iÓm v« s¶n - duy vËt. Ban
nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çnh t¶ ®· lu«n lu«n chØ ra. chÊp hµnh trung −¬ng rót ra "sù thõa kÕ tù nhiªn" chÝnh
TÝnh chÊt kh«ng triÖt ®Ó cña nh÷ng khÈu hiÖu cña Ban quyÒn tõ "ý thøc" phæ biÕn hÕt søc réng r·i ("tr−íc m¾t"
chÊp hµnh trung −¬ng vµ tÝnh chÊt "v« dông" cña nh÷ng nh©n d©n), chø kh«ng ph¶i tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña
khÈu hiÖu ®ã ®· biÓu hiÖn hÕt søc næi bËt. cuéc ®Êu tranh. Ban chÊp hµnh trung −¬ng kh«ng hiÓu
r»ng "ng−êi thõa kÕ tù nhiªn" sÏ kh«ng ph¶i lµ ng−êi "gi÷
III vai trß Êy" trong "ý thøc" cña bÊt cø ai, mµ lµ ng−êi trªn
thùc tÕ sÏ lËt ®æ chÝnh phñ, lµ ng−êi trªn thùc tÕ sÏ giµnh
B©y giê chóng ta h·y ph©n tÝch nh÷ng lËp luËn cña Ban chÝnh quyÒn, lµ ng−êi sÏ chiÕn th¾ng trong ®Êu tranh. Kh«ng
chÊp hµnh trung −¬ng. Nh÷ng lËp luËn ®ã ®· ®−îc tr×nh ph¶i lµ "ý thøc cña toµn d©n" sÏ quyÕt ®Þnh kÕt côc cña cuéc
bµy ®Çy ®ñ nhÊt trong "Th− göi çc tæ chøc cña ®¶ng", ®Êu tranh, mµ lµ lùc l−îng cña nh÷ng giai cÊp vµ nh÷ng
bøc th− thø 4 (bøc th− nµy kh«ng ghi ngµy vµ sè, nh−ng phÇn tö nµo ®ã trong x· héi sÏ quyÕt ®Þnh kÕt côc cña cuéc
bøc th− viÕt tiÕp sau ®−îc gäi lµ bøc th− thø n¨m). Bøc ®Êu tranh.
th− ®ã lµ mét ®iÓn h×nh thùc sù xuÊt s¾c cña t− t−ëng c¬ Nh− vËy Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· lËp tøc hoµn toµn
héi chñ nghÜa: nã ®¸ng ®−îc in ®i in l¹i, ®−îc ®−a vµo ®i trÖch khái vÊn ®Ò. §¸ng lÏ ph¶i xÐt nh÷ng ®iÒu kiÖn
çc v¨n tuyÓn, vµo çc s¸ch gi¸o khoa vÒ chñ nghÜa x· héi cña cuéc ®Êu tranh thùc tÕ nh− nã ®· vµ ®ang ®−îc tiÕn
®Ó b»ng mét vÝ dô næi bËt gi¶i thÝch râ nh÷ng ng−êi d©n chñ - hµnh, th× Ban chÊp hµnh trung −¬ng l¹i b¾t ®Çu dïng
x· héi kh«ng nªn nghÞ luËn vÒ s¸ch l−îc nh− thÕ nµo. ph−¬ng ph¸p tåi nhÊt, duy t©m ®Ó suy luËn vÒ "ý thøc"
§iÓm mÊu chèt cña bøc th− lµ ph©n tÝch vÊn ®Ò mµ vµ "quan niÖm" xem ai "sÏ thay thÕ chÝnh phñ bÞ lËt ®æ",
chÝnh nh÷ng t¸c gi¶ bøc th− ®ã nªu lªn nh− sau: "hiÖn chø kh«ng xem ai ®ang lËt ®æ vµ sÏ lËt ®æ chÝnh phñ. §Ó
nay cã thÓ chuyÓn chÝnh quyÒn vµo tay ai ?". ®i ®Õn nh÷ng kÕt luËn c¬ héi chñ nghÜa, Ban chÊp hµnh
Bøc th− viÕt tiÕp: "Tr−íc m¾t 140 triÖu nh©n d©n, hiÖn trung −¬ng ®· ph¶i g¹t bá toµn bé ph−¬ng ph¸p m¸c-xÝt
nay ai lµ, hay cã thÓ sÏ lµ ng−êi thõa kÕ tù nhiªn cña chÝnh lµ ph−¬ng ph¸p yªu cÇu nghiªn cøu xem nh÷ng lîi Ých nµo
quyÒn nhµ n−íc giµnh ®−îc tõ tay chÝnh phñ Nga hoµng?.. cña nh÷ng giai cÊp nµo ®ang ®ßi hái lËt ®æ vµ nh÷ng lîi
Bëi v× khi b¾t ®Çu mét phong trµo toµn d©n ®Ó giµnh chÝnh Ých nµo cña nh÷ng giai cÊp nµo ®ßi hái h¹n chÕ chÝnh quyÒn;
quyÒn nhµ n−íc, th× trong ý thøc cña toµn d©n ph¶i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt nµo g©y nªn cuéc ®Êu tranh çch
mét quan niÖm vÒ ng−êi nµo sÏ thay thÕ chÝnh phñ bÞ lËt m¹ng ("sù lËt ®æ"), vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt nµo t¹o ra
®æ... ë mçi thêi kú cña phong trµo, mét tËp thÓ hay mét mét sù chung sèng trªn c¬ së hiÕn ph¸p gi÷a nh÷ng ng−êi
tæ chøc nµo ®ã ph¶i gi÷ vai trß Êy trong ý thøc cña toµn bÞ ®¸nh ®æ vµ nh÷ng ng−êi ®¸nh ®æ. NÕu Ban chÊp hµnh
d©n". trung −¬ng kh«ng quªn nh÷ng nguyªn lý s¬ ®¼ng cña chñ
Trong nh÷ng lËp luËn nãi trªn, chóng t«i ®· viÕt ng¶ nghÜa M¸c th× dï chØ c¨n cø vµo kinh nghiÖm cña çch m¹ng
nh÷ng chç ®Ó lé râ ngay tÝnh chÊt hoµn toµn thiÕu c¨n cø Nga, nã còng cã thÓ xÐt xem ë n−íc ta nh÷ng giai cÊp
cña chóng. Trong vÊn ®Ò giµnh chÝnh quyÒn, Ban chÊp hµnh nµo bÞ b¶n th©n tiÕn tr×nh cña phong trµo buéc ph¶i ⎯
trung −¬ng ®øng ngay trªn quan ®iÓm phi-li-xtanh-duy th−êng kh«ng phô thuéc vµo "ý thøc" cña çc giai cÊp ®ã
(vµ thËm chÝ bÊt chÊp c¶ ý thøc qu©n chñ cña hä) ⎯ lËt ë Çp-ca-d¬ vµ ë miÒn Pri-ban-tÝch. Do ®ã, lÞch sö ®· gi¶i
®æ nh÷ng c¬ quan chÝnh quyÒn ë trªn ®−êng ®i cña m×nh. ®¸p vÊn ®Ò mµ ngµy nay Ban chÊp hµnh trung −¬ng g¾ng
LÞch sö phong trµo c«ng nh©n vµ n«ng d©n ë Nga thÕ kû gi¶i quyÕt nh−ng bÊt lùc. LÞch sö ®· chØ râ nh÷ng giai
XX cã thÓ cung cÊp cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng chóng cÊp vµ phÇn tö d©n chóng nµo tham gia khëi nghÜa vµ thiÕt
ta kh¸ nhiÒu vÝ dô vÒ viÖc lËt ®æ theo tõng bé phËn vµ côc lËp nh÷ng c¬ quan khëi nghÜa. Nh−ng bän c¬ héi chñ nghÜa
bé nh÷ng c¬ quan chÝnh quyÒn, ®Ó xÐt ®o¸n, theo chñ nghÜa trong §¶ng d©n chñ - x· héi ch¼ng nh÷ng quªn (hay kh«ng
M¸c chø kh«ng theo kiÓu L¬-®ru R«n-lanh, vÊn ®Ò lËt ®æ thÓ hiÓu) çi qu¸ khø gÇn ®©y cña çch m¹ng, mµ nãi chung
toµn bé vµ hoµn toµn chÝnh quyÒn trung −¬ng. cßn kh«ng hiÓu thÕ nµo lµ chÝnh phñ çch m¹ng l©m thêi.
Trong nh÷ng lËp luËn tiÕp theo cña m×nh vÒ vÊn ®Ò nµy, ChØ cÇn suy nghÜ mét chót còng ®ñ thÊy râ mét chÝnh phñ
Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· ®i vµo con ®−êng sai lÇm, nh− thÕ lµ mét c¬ quan khëi nghÜa (vµ kh«ng ph¶i chØ lµ
cµng ngµy cµng lÉn lén. Nã b¾t ®Çu ®iÓm xem nh÷ng sù kÕt qu¶ cña cuéc khëi nghÜa, nh− dù th¶o nghÞ quyÕt men-
kÕt hîp cã thÓ cã ®−îc vµ ch¾c ch¾n sÏ cã trong thµnh phÇn sª-vÝch vÒ chÝnh phñ l©m thêi ®· gi¶ ®Þnh mét çch sai
"chÝnh phñ çch m¹ng l©m thêi". lÇm ⎯ còng xem "B¸o ço", tr.91 hay sè 2 b¸o "Tin tøc cña
Ban chÊp hµnh trung −¬ng tuyªn bè çc X«-viÕt ®¹i §¶ng").
biÓu c«ng nh©n còng nh− ban chÊp hµnh cña Nhãm lao ®éng TiÕp ®ã, phÇn thø hai cña lËp luËn nãi trªn cßn sai
vµ ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi lµ kh«ng thÝch hîp. Çc X«- lÇm h¬n n÷a. Nã ®−îc x©y dùng theo mét ph−¬ng ph¸p
viÕt kh«ng ®−îc sù ñng hé cña "mét tr¨m triÖu n«ng d©n", mµ bän c¬ héi chñ nghÜa thÝch dïng: chøng minh r»ng
cßn ban chÊp hµnh th× kh«ng ®−îc sù ñng hé cña "bé phËn khÈu hiÖu «n hoµ nhÊt lµ rÊt hîp lý, v× nã cã thÓ ®oµn
lín trong giai cÊp tiÓu t− s¶n thµnh thÞ, trong giai cÊp t− kÕt ®−îc nhiÒu phÇn tö x· héi h¬n. BÐc-stanh ®· nãi:
s¶n h¹ng trung, trong nh÷ng binh lÝnh, nh÷ng ng−êi C«-d¾c, chØ cã mét bé phËn nh÷ng ng−êi v« s¶n t¸n thµnh çch
nh÷ng sÜ quan, v.v.. Nh−ng nÕu nghÜ r»ng chÝnh quyÒn m¹ng x· héi, nh−ng nhiÒu phÇn tö x· héi - tù do chñ nghÜa
nhµ n−íc míi cã thÓ ®−îc thiÕt lËp tr¸i víi ý muèn cña t¸n thµnh c¶i çch x· héi. Chí t−ëng lÇm r»ng d−êng nh−
tÊt c¶ nh÷ng phÇn tö Êy, th× sÏ lµ ®iÒu sai lÇm hÕt søc nguy cã thÓ thiÕt lËp chñ nghÜa x· héi tr¸i víi ý muèn cña hä !
hiÓm". Tèt h¬n lµ h·y trë thµnh mét ®¶ng nh÷ng c¶i çch d©n
Chóng t«i ®Ò nghÞ ®éc gi¶ so s¸nh phÇn thø nhÊt cña chñ - x· héi chñ nghÜa! Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch nãi:
lËp luËn nµy víi dù th¶o nghÞ quyÕt b«n-sª-vÝch vÒ chÝnh chñ tr−¬ng giµnh th¾ng lîi thùc sù cña çch m¹ng ë n−íc
phñ l©m thêi (xem sè 2 b¸o "Tin tøc cña §¶ng", ngµy 20 ta th× chØ cã giai cÊp v« s¶n vµ bé phËn çch m¹ng trong giai
th¸ng Ba 1906, ®−îc ®¨ng l¹i trong "B¸o ço vÒ ®¹i héi" cÊp tiÓu t− s¶n (tr−íc hÕt lµ n«ng d©n). Cßn chñ tr−¬ng
cña Lª-nin, tr.92)140. B¶n dù th¶o ®ã kÓ th¼ng ra nh÷ng h¹n chÕ chÕ ®é qu©n chñ cò theo ®−êng lèi cña ph¸i tù do
tæ chøc trªn thùc tÕ ®· gi÷ vai trß çc c¬ quan chÝnh quyÒn th× cßn cã "c¶ giai cÊp t− s¶n h¹ng trung lÉn nh÷ng sÜ quan,
çch m¹ng trong cuéc khëi nghÜa th¸ng Ch¹p. Ngoµi çc v.v.". Cho nªn chóng ta h·y coi sù c©u kÕt cña ph¸i tù do
X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n ®−îc nªu trong ®ã, ®−¬ng nhiªn víi Nga hoµng lµ th¾ng lîi cña çch m¹ng, h·y thay thÕ
cã c¶ nh÷ng uû ban binh lÝnh, c«ng nh©n viªn ®−êng s¾t, chÝnh phñ thùc sù çch m¹ng, víi tÝnh çch lµ c¬ quan
n«ng d©n còng nh− çc c¬ quan n«ng th«n ®−îc bÇu ra khëi nghÜa, b»ng §u-ma!
Kh«ng, çc ®ång chÝ ¹. Trong sè häc chÝnh trÞ cã nh÷ng lîi ®ã gi¶ ®Þnh mét çch tÊt yÕu lµ ph¶i cã sù tham gia
phÐp tÝnh ®«i chót phøc t¹p h¬n lµ viÖc céng ®¬n gi¶n tÊt cña qu©n ®éi vµo cuéc ®Êu tranh Êy) sÏ kh«ng dÉn ®Õn çi
c¶ nh÷ng phÇn tö "®èi lËp". Ph¸i ®èi lËp dao ®éng vµ ph¶n g× kh¸c h¬n lµ chuyªn chÝnh qu©n sù cña qu©n ®éi ®· chuyÓn
béi céng vµo nh÷ng phÇn tö thËt sù cã tÝnh chiÕn ®Êu vµ sang "phÝa nh©n d©n". (Trong nguyªn b¶n viÕt ng¶).
çch m¹ng kh«ng ph¶i bao giê còng ®em l¹i mét sè d−¬ng, H·y suy nghÜ mét chót vÒ ®o¹n v¨n qu¸i gë nµy: nÕu
mµ th−êng lµ ®em l¹i mét sè ©m. Nh÷ng ng−êi mµ lîi çc X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n, nhê cã sù gióp ®ì cña
Ých b¶n th©n buéc ph¶i mong muèn h¹n chÕ chÕ ®é qu©n mét bé phËn qu©n ®éi, ®· th¾ng chÝnh phñ, th× sù chuyÓn
chñ vµ sî thñ tiªu nã, th× bÊt luËn thÕ nµo còng kh«ng ®ã cña qu©n ®éi sang "phÝa nh©n d©n"* sÏ dÉn ®Õn chuyªn
cã thÓ thiÕt lËp ®−îc mét c¬ quan khëi nghÜa cã nghÞ lùc chÝnh qu©n sù cña nã!! T«i kh«ng biÕt liÖu ng−êi ta cã
vµ dòng c¶m. G¾ng søc dùng lªn tõ tr−íc mét c¬ quan thÓ t×m thÊy thËm chÝ trong s¸ch b¸o d©n chñ - lËp hiÕn
khëi nghÜa t−¬ng lai theo tiªu chuÈn cña nh÷ng phÇn tö nh÷ng çch dïng kÕt côc cña cuéc ®Êu tranh th¾ng lîi ®Ó
d©n chñ - lËp hiÕn ®ã, th× còng nh− dùng lªn cuéc çch m¹ng däa nh− vËy kh«ng ? T«i kh«ng hiÓu ngay c¶ «ng Xt¬-ru-vª
x· héi t¹i ch©u ¢u theo tiªu chuÈn cña mét Nau-man hay liÖu cã ®i xa ®Õn nh− vËy kh«ng, khi trong tê "Gi¶i phãng"
mét Clª-m¨ng-x« nµo ®ã. vµo mïa hÌ n¨m 1905 vµ trong tê "Sao B¾c ®Èu"141 vµo mïa
Bän c¬ héi chñ nghÜa n−íc ta ®· tù m×nh sa vµo mét xu©n n¨m 1906, «ng ®· ®¶ kÝch kÞch liÖt t− t−ëng khëi
m©u thuÉn lè bÞch lµm sao! Hä muèn liªn minh víi giai nghÜa vò trang, v× t− t−ëng Êy d−êng nh− t−¬ng tù víi
cÊp t− s¶n h¹ng trung vµ giíi sÜ quan, nãi tãm l¹i, víi nh÷ng t− t−ëng chuyªn chÝnh qu©n sù ? NÕu Ban chÊp hµnh trung
phÇn tö cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Nh−ng khi ®ã cÇn −¬ng ®· biÕt ®−îc dï chØ lµ nh÷ng yªu s¸ch th«ng th−êng
ph¶i hoµn toµn vøt bá khÈu hiÖu triÖu tËp quèc héi lËp cña binh sÜ vµ lÝnh thuû trong v« sè vô "b¹o ®éng" cña hä
hiÕn, bëi v× nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vøt bá khÈu trong n¨m nay, th× Ban chÊp hµnh trung −¬ng cã thÓ thÊy
hiÖu ®ã! §−a ra khÈu hiÖu triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn mµ r»ng nh÷ng yªu s¸ch ®ã, trªn thùc tÕ, chØ lµ ®ßi biÕn qu©n
giai cÊp t− s¶n h¹ng trung vµ çc sÜ quan kh«ng chÊp nhËn ®éi ®¼ng cÊp thµnh mét qu©n ®éi nh©n d©n, tøc lµ thµnh
®−îc, vµ ®ång thêi g¾ng søc l«i cuèn hä b»ng çch Ðp buéc ®éi d©n c¶nh. Nh÷ng binh sÜ vµ lÝnh thuû kh«ng ph¶i bao
§u-ma «n hoµ vµ trung thùc ph¶i ®ãng vai trß çch m¹ng giê còng ®· biÕt vµ thËm chÝ trong phÇn lín çc tr−êng hîp
nhÊt (lËt ®æ chÝnh phñ vµ trë thµnh chÝnh phñ çch m¹ng hä ®· kh«ng biÕt lµm b¶n tæng kÕt nh÷ng yªu s¸ch cña hä,
l©m thêi!), Ban chÊp hµnh trung −¬ng chóng ta ®· ®i ®Õn nh−ng h¸ ch¼ng ph¶i râ rµng lµ ®ßi thùc hiÖn nghÜa vô qu©n
mét ®iÒu ngu xuÈn nh− thÕ ®Êy. sù trªn quª h−¬ng cña m×nh ®ång thêi víi quyÒn tù do
Tuy vËy, xÐt vÒ nh÷ng sù ngu xuÈn, bøc th− cña Ban héi häp, v.v., chÝnh còng lµ ®ßi thiÕt lËp mét ®éi d©n c¶nh
chÊp hµnh trung −¬ng kh«ng ph¶i chØ cã nh÷ng lêi ch©u hay sao? Ph¶i ch¨ng Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· mÊt
ngäc ®ã. Xin h·y xem ®©y: "NÕu hiÖn nay, ngoµi çc X«- b¶n n¨ng çch m¹ng s¬ ®¼ng ®Õn nçi kh«ng nhËn ra sù
viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n, ng−êi ta kh«ng thÓ thùc sù ®−a kh¸c nhau gi÷a tinh thÇn çch m¹ng kiÓu quý téc cña nh÷ng
ra mét çi g× kh¸c, víi tÝnh çch lµ ng−êi ®¹i biÓu chÝnh
quyÒn, th× cã thÓ nãi tr−íc r»ng chiÕn th¾ng chÝnh phñ * Ph¶i nhËn r»ng nh÷ng dÊu ngoÆc kÐp biÓu thÞ sù mØa mai cña Ban
trong cuéc ®Êu tranh giµnh chÝnh quyÒn (nh−ng sù th¾ng chÊp hµnh trung −¬ng chóng ta!
ng−êi thuéc ph¸i th¸ng Ch¹p, gi÷a tinh thÇn çch m¹ng lµ mét çch hiÓu thËt tuyÖt vÒ nh÷ng nhiÖm vô cña mét
kiÓu b×nh d©n - trÝ thøc cña nh÷ng sÜ quan thuéc ph¸i D©n ®¶ng çch m¹ng. Sau hÕt, çc ®ång chÝ th©n mÕn, h·y hiÓu
ý, ⎯ vµ tinh thÇn çch m¹ng hÕt søc d©n chñ, v« s¶n vµ n«ng r»ng ph¶i giµnh chÝnh quyÒn b»ng b¹o lùc, b»ng ®Êu tranh,
d©n cña nh÷ng binh sÜ vµ lÝnh thuû ë Nga vµo thÕ kû XX ? b»ng khëi nghÜa. §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn cã s½n sµng hµnh
Ph¶i ch¨ng Ban chÊp hµnh trung −¬ng kh«ng bao giê thÊy ®éng theo h−íng ®ã kh«ng? NÕu cã, th× chóng ta rÊt h©n
sù kh¸c nhau c¨n b¶n gi÷a tinh thÇn çch m¹ng cña nh÷ng h¹nh mêi hä, chóng ta sÏ kh«ng tõ chèi bÊt cø mét b¹n
sÜ quan trong thêi kú D©n ý, lóc mµ ®«ng ®¶o binh lÝnh ®· ®ång minh nµo trong cuéc ®Êu tranh. Nh−ng nÕu kh«ng,
gi÷ th¸i ®é hÇu nh− hoµn toµn thê ¬, víi tinh thÇn ph¶n nÕu thËm chÝ hä sî trùc tiÕp kªu gäi khëi nghÜa (mét lêi
®éng hiÖn nay cña giíi sÜ quan khi cã mét phong trµo m¹nh kªu gäi nh− vËy, nÕu nh÷ng ng−êi kªu gäi ®Òu thµnh thùc,
mÏ cña chÝnh ®«ng ®¶o binh lÝnh ngu dèt? Ph¶i lµ ng−êi ch¾c ch¾n lµ mét b−íc khëi ®Çu cho hµnh ®éng, nh−ng
®· mÊt hÕt mäi c¶m gi¸c vÒ hiÖn thùc hoÆc lµ ng−êi h÷u trong tÊt c¶ çc ®¹i biÓu §u-ma, chØ cã nh÷ng ng−êi d©n
h¬n «ng Xt¬-ru-vª vµ ®ång bän míi nghÜ r»ng viÖc binh sÜ chñ - x· héi vµ ph¸i lao ®éng ®· thùc hiÖn b−íc ®ã) th×
hay lÝnh thuû Nga hiÖn giê chuyÓn sang phÝa çc X«-viÕt
tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ng−êi ta nãi vÒ §u-ma víi t− çch lµ
®¹i biÓu c«ng nh©n, trong cuéc ®Êu tranh chèng chÝnh phñ,
mét "c¬ quan chÝnh quyÒn sÏ triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn"
cã thÓ dÉn ®Õn chuyªn chÝnh qu©n sù, ⎯ vµ cho r»ng biÖn
chØ lµ nh÷ng −íc m¬ cã h¹i theo kiÓu Ma-ni-lèp vµ chØ
ph¸p ®Ó chèng l¹i ®iÒu ®ã lµ dïng khÈu hiÖu «n hoµ "ñng
lµ sù lõa dèi nh©n d©n.
hé §u-ma" ®Ó l«i cuèn bän sÜ quan! Ban chÊp hµnh trung
Trong mét bÇu kh«ng khÝ kh¸c, nh÷ng thµnh viªn cßn
−¬ng §¶ng d©n chñ - x· héi muèn chèng l¹i nguyÖn väng
cña binh sÜ Nga mong ®i tíi chuyªn chÝnh qu©n sù b»ng l¹i cña §u-ma cã thÓ hµnh ®éng kh¸c. Ban chÊp hµnh trung
çch l«i cuèn bän sÜ quan ®i theo m×nh: chÝnh ®ã lµ çi −¬ng nãi nh− thÕ ®Ó biÖn hé cho nh÷ng ng−êi d©n chñ -
mµ bän c¬ héi chñ nghÜa ®· dÉn chóng ta ®i tíi. lËp hiÕn lµ nh÷ng ng−êi ®· ho¶ng sî ngay c¶ tr−íc lêi
Ban chÊp hµnh trung −¬ng cè g¾ng b¶o vÖ lËp tr−êng kªu gäi V−-boãc-g¬. ⎯ Ph¶i, ®óng thÕ, hä cã thÓ hµnh ®éng
v« hy väng cña m×nh b»ng çch nãi r»ng kh«ng nªn t×m kh¸c. Tõ ®ã rót ra kÕt luËn g×? KÕt luËn lµ chóng ta ph¶i
çch lËp ra mét chÝnh phñ míi mét çch gi¶ t¹o, v× t×m çch t¹o ra çi kh«ng khÝ kh¸c Êy. Ph¶i t×m çch t¹o
§u-ma, hay nh÷ng thµnh viªn cßn l¹i cña nã, vÉn cßn ®ã, ra çi ®ã nh− thÕ nµo? CÇn ph¶i n©ng nh÷ng phÇn tö cã
hä "cã thÓ tù tuyªn bè lµ §u-ma nhµ n−íc", cßn "t− t−ëng n¨ng lùc ®Êu tranh lªn tíi chç cã ý thøc çch m¹ng, n©ng
nh©n d©n kh«ng nhËn ra nh÷ng ®iÒu tinh tÕ cña hiÕn ph¸p ý thøc cña hä lªn cao h¬n tr×nh ®é cña nh÷ng ng−êi d©n
thµnh v¨n nªn ®· vµ vÉn ®ang coi §u-ma nhµ n−íc lµ mét chñ - lËp hiÕn, cao h¬n nh÷ng khÈu hiÖu cña §¶ng d©n chñ -
c¬ quan chÝnh quyÒn... NÕu qu©n ®éi ®· kh«ng tu©n theo
lËp hiÕn. Nh−ng çc ®ång chÝ lÊy lý do ch−a cã kh«ng khÝ
chÝnh phñ Nga hoµng, l¹i cã thÓ phông sù mét chÝnh phñ
çch m¹ng ®Ó biÖn hé cho sù nhót nh¸t cña nh÷ng ng−êi
míi, th× chÝnh phñ míi ®ã lµ §u-ma nhµ n−íc".
d©n chñ - lËp hiÕn, ®ång thêi çc ®ång chÝ ®em nh÷ng khÈu
ThËt tuyÖt! NÕu ngµy mai "t− t−ëng nh©n d©n" coi mét
hiÖu d©n chñ - lËp hiÕn thay nh÷ng khÈu hiÖu çch m¹ng
c¬ quan hîp ph¸p kh¸c lµ "chÝnh quyÒn" th× chóng ta sÏ
buéc ph¶i truyÒn b¸ çi ®Þnh kiÕn Êy, ⎯ cßn nãi g× n÷a, qu¶ ®Ó h¹ thÊp çi kh«ng khÝ ®ã!
IV Tr¸nh kh«ng ®Æt th¼ng ra vÊn ®Ò khëi nghÜa ⎯ ®ã lµ khuynh

h−íng tõ l©u vµ th−êng xuyªn cña bän c¬ héi chñ nghÜa
KÕt luËn thùc tÕ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng rót ra ë n−íc ta, s¶n sinh mét çch tÊt nhiªn tõ toµn bé lËp tr−êng
tõ bøc th− thø 4 næi tiÕng lµ: "CÇn tæ chøc ngay tõ giê, cña hä. Çi khuynh h−íng nµy gi¶i thÝch cho chóng ta râ
ë kh¾p n¬i, nh÷ng cuéc ph¶n kh¸ng côc bé cña quÇn chóng". t¹i sao Ban chÊp hµnh trung −¬ng chØ nãi ®Õn b·i c«ng -
Môc ®Ých cña nh÷ng cuéc ph¶n kh¸ng ®ã ®−îc x¸c ®Þnh biÓu t×nh vµ kh«ng nãi ®Õn b·i c«ng - khëi nghÜa.
nguyªn v¨n nh− sau: "T¹o mét kh«ng khÝ chuÈn bÞ cho cuéc §· ®øng trªn lËp tr−êng Êy, Ban chÊp hµnh trung −¬ng
®Êu tranh quyÕt ®Þnh s¾p tíi...". Kh«ng ph¶i lµ chuÈn bÞ kh«ng thÓ kh«ng thÊy m×nh ®øng sau tÊt c¶ çc ®¶ng vµ tæ
cho cuéc ®Êu tranh quyÕt ®Þnh s¾p tíi, mµ lµ t¹o ra mét chøc çch m¹ng kh¸c. Cã thÓ nãi mäi ng−êi, trõ nh÷ng
kh«ng khÝ chuÈn bÞ !.. ng−êi d©n chñ - x· héi c¬ héi chñ nghÜa, ®Òu ®· hiÓu r»ng
Víi mét sù nhÊt trÝ hiÕm cã, ®¶ng ta ®· lªn ¸n vµ thËm kh«ng thÓ kh«ng ®Æt vÊn ®Ò khëi nghÜa. §óng nh− ®· dù
chÝ ®· b¸c bá khÈu hiÖu Êy vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng. tÝnh, Héi liªn hiÖp c«ng nh©n viªn ®−êng s¾t toµn Nga
ChiÕn dÞch cña nã, víi nh÷ng "cuéc ph¶n kh¸ng côc bé cña ®· rÊt chó ý ®Õn vÊn ®Ò nµy (xem nghÞ quyÕt cña hä vµ
quÇn chóng" ®· thÊt b¹i. Trong hoµn c¶nh néi chiÕn gay b¸o ço cña Th−êng vô mµ chóng t«i cho ®¨ng trong
g¾t ®Õn møc ch−a tõng thÊy, th× biÓu t×nh, tæ chøc ph¶n sè nµy)143. §iÒu ®ã b¾t nguån mét çch hÕt søc râ tõ nhiÒu
kh¸ng lµ mét ®iÒu ngu xuÈn qu¸ râ rÖt. Trong sè nµy chóng lêi kªu gäi do mét vµi tæ chøc çch m¹ng ®· ký (nh÷ng
t«i cho ®¨ng nh÷ng nghÞ quyÕt cña nhiÒu ban chÊp hµnh lêi kªu gäi ®· kÓ trªn: "Göi lôc qu©n vµ h¶i qu©n", "Göi
vµ héi nghÞ ®¶ng142 ®Ó chøng tá thËt râ r»ng khÈu hiÖu toµn thÓ n«ng d©n Nga", v. v.). H×nh nh− Ban chÊp hµnh
®ã cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ toµn bé chÝnh s¸ch trung −¬ng chóng ta ®· ký nh÷ng lêi kªu gäi Êy tr¸i víi
cña nã sau khi §u-ma bÞ gi¶i t¸n ®· g©y ra mét sù phÉn ý muèn, bÊt chÊp niÒm tin cña hä!
né nh− thÕ nµo. V× thÕ chóng t«i kh«ng phÝ lêi v« Ých ®Ó b¸c Qu¶ vËy: tuyÖt ®èi kh«ng thÓ nµo ký vµo nh÷ng lêi kªu
bá khÈu hiÖu cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, çi khÈu hiÖu gäi Êy mµ kh«ng nhËn thÊy sù kh¸c nhau gi÷a b·i c«ng -
®· bÞ cuéc sèng vµ ®¶ng ta b¸c bá. ChØ cÇn nªu râ thø nhÊt b×nh tÜnh vµ b·i c«ng - khëi nghÜa. Hµnh vi tr¸i ng−îc cña
lµ ý nghÜa nguyªn t¾c cña sai lÇm cña Ban chÊp hµnh trung Ban chÊp hµnh trung −¬ng, nh÷ng hµnh ®éng xoay nh−
−¬ng vµ thø hai lµ nh÷ng m−u toµn vông vÒ cña nã trong chong chãng cña nã ®Ëp ngay vµo m¾t: trong nh÷ng tr−íc
bøc th− thø 5 nh»m tho¸t khái t×nh tr¹ng khã chÞu mµ nã t¸c cña riªng nã (nh÷ng bøc th− sè 4 vµ 5), nã kh«ng hÒ
®· sa vµo. cã lêi nµo nãi ®Õn khëi nghÜa. Nh−ng khi hµnh ®éng chung
VÒ mÆt nguyªn t¾c, sai lÇm cña Ban chÊp hµnh trung víi çc tæ chøc çch m¹ng kh¸c, nã l¹i ký nh÷ng lêi kªu
−¬ng lµ ë chç nã hoµn toµn kh«ng hiÓu sù kh¸c nhau gi÷a gäi khëi nghÜa! §øng riªng mét m×nh, Ban chÊp hµnh trung
b·i c«ng - biÓu t×nh vµ b·i c«ng - khëi nghÜa. Sau nh÷ng −¬ng chóng ta kh«ng tr¸nh khái r¬i vµo lËp tr−êng d©n
sù biÕn th¸ng Ch¹p mµ kh«ng hiÓu nh− vËy th× hoµn toµn chñ - lËp hiÕn vµ hao phÝ c«ng søc ®Ó nÆn ra nh÷ng khÈu
kh«ng thÓ tha thø ®−îc. §Ó cã thÓ gi¶i thÝch ®iÒu ®ã, chØ hiÖu cã thÓ ®−îc nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn chÊp
cÇn chó ý lµ trong bÊt kú bøc th− nµo, Ban chÊp hµnh trung thuËn hoÆc tùa hå cã thÓ ®−îc chÊp thuËn. Nh−ng khi
−¬ng còng kh«ng hÒ nãi th¼ng ®Õn khëi nghÜa vò trang. s¸t çnh víi çc tæ chøc çch m¹ng kh¸c, Ban chÊp hµnh
trung −¬ng l¹i "cè g¾ng v−¬n lªn", ¨n n¨n vÒ nh÷ng khÈu c«ng - khëi nghÜa, cßn nh÷ng c«ng nh©n tiªn tiÕn th× hä
hiÖu d©n chñ - lËp hiÕn cña nã, vµ cã th¸i ®é ®óng ®¾n. biÕt rÊt râ ®iÒu Êy. Khi hy väng cã thÓ ñng hé Xvi-boãc-
§ã lµ lÇn ®Çu tiªn §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga g¬ vµ Cr«n-st¸t trong cuéc khëi nghÜa cña hä, ⎯ vµ thêi c¬
r¬i vµo mét t×nh tr¹ng kh«ng xøng ®¸ng nh− vËy. ChÝnh lµ Êy ®· cã, ⎯ th× lóc ®ã, tuyªn bè b·i c«ng toµn d©n lµ ®iÒu tù
lÇn ®Çu tiªn tr−íc mÆt mäi ng−êi, nã bÞ d¾t mòi. §ã lµ nhiªn. Nh−ng, ®−¬ng nhiªn, ®ã cã thÓ lµ (vµ ®ã ®· lµ) mét
lÇn ®Çu tiªn nã ë hËu tuyÕn. Bæn phËn cña chóng ta, bæn cuéc b·i c«ng kh«ng ph¶i ®Ó ph¶n ®èi viÖc gi¶i t¸n
phËn cña tÊt c¶ nh÷ng ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - §u-ma (nh− Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· hiÓu), mµ ®Ó
x· héi Nga lµ ph¶i nhÊt thiÕt vµ hÕt søc nhanh chãng lµm ñng hé nh÷ng ng−êi khëi nghÜa, ®Ó më réng cuéc khëi
cho lÇn ®Çu tiªn nµy còng lµ lÇn cuèi cïng. nghÜa.
Sai lÇm cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c nãi trªn hoµn toµn b¾t Nh−ng råi chØ mét - hai ngµy sau, ng−êi ta biÕt ch¾c
nguån tõ chç kh«ng thÓ hiÓu nh÷ng lý do cña sù thÊt b¹i ch¾n r»ng cuéc khëi nghÜa ë Xvi-boãc-g¬ vµ ë Cr«n-s¸t
cña cuéc b·i c«ng th¸ng B¶y (cuéc b·i c«ng võa qua). Ai lÇn nµy ®· bÞ ®µn ¸p. B·i c«ng ®Ó ñng hé nh÷ng ng−êi khëi
còng cã thÓ nhÇm lÉn khi chän thêi c¬ ®Êu tranh. Chóng nghÜa ®· kh«ng ®óng lóc n÷a, cßn b·i c«ng - kh¸ng nghÞ,
t«i kh«ng hÒ cã ý ®Þnh buéc téi Ban chÊp hµnh trung −¬ng b·i c«ng - biÓu t×nh, th× nh÷ng c«ng nh©n tiªn tiÕn bao
vÒ ®iÒu Êy. Nh−ng nhÇm lÉn vÒ tÝnh chÊt cña hµnh ®éng, giê còng kh«ng muèn. Hä lu«n lu«n nãi mét çch râ rµng
nhÇm lÉn, mÆc dï cã nh÷ng lêi c¶nh ço cña nhiÒu tæ chøc vµ døt kho¸t nhÊt (chØ cã Ban chÊp hµnh trung −¬ng chóng
mµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· cïng víi hä ký vµo nh÷ng
ta ®· t×m m¸nh khoÐ ®Ó kh«ng biÕt hay kh«ng hiÓu ®iÒu ®ã)
lêi kªu gäi khëi nghÜa, th× kh«ng thÓ tha thø ®−îc.
r»ng hä sÏ tiÕn hµnh mét cuéc chiÕn ®Êu chung, quyÕt ®Þnh,
Trong bøc th− thø 5, Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· tiÕn
nh−ng tuyÖt ®èi kh«ng tiÕn hµnh mét cuéc b·i c«ng - biÓu
hµnh mét cuéc luËn chiÕn nhá vµ nhá nhen chèng nh÷ng
t×nh.
ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng (b»ng çch chØ chøng
Nh− vËy, cuéc b·i c«ng th¸ng B¶y bÞ thÊt b¹i, cã thÓ nãi,
minh r»ng ng−êi ®¹i diÖn ph¸i lao ®éng lËp luËn mét çch
®· gi¸ng mét ®ßn chÝ m¹ng vµo s¸ch l−îc cña bän d©n chñ -
triÖt ®Ó h¬n nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, ⎯
x· héi c¬ héi chñ nghÜa. T− t−ëng b·i c«ng - biÓu t×nh ®·
tÊt c¶ çi ®ã ®Ó lµm g× vµ ai cã thÓ thÝch thó vÒ ®iÒu ®ã ?)
ph¸ s¶n mét çch hoµn toµn vµ triÖt ®Ó. KhÈu hiÖu "cuéc
vµ ng¹c nhiªn r»ng chÝnh nh÷ng c«ng nh©n tiªn tiÕn, gi¸c
ph¶n kh¸ng côc bé cña quÇn chóng" ®· ph¸ s¶n mét çch
ngé l¹i kh«ng h−ëng øng lêi kªu gäi b·i c«ng th¸ng B¶y.
hoµn toµn vµ triÖt ®Ó.
Nh÷ng c«ng nh©n chËm tiÕn ®· h−ëng øng, cßn nh÷ng c«ng
Nh−ng ®èi víi nh÷ng ng−êi hiÓu biÕt chót Ýt t©m tr¹ng
nh©n tiªn tiÕn th× kh«ng ! Vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng phÉn
cña c«ng nh©n ë nh÷ng trung t©m lín cña n−íc Nga,
né, næi giËn vµ hÇu nh− chöi rña.
Tuy nhiªn, nÕu Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· kh«ng gi÷ ®èi víi nh÷ng ng−êi chó ý ®Õn viÖc ®−îc tiÕn hµnh trong
lËp tr−êng sai lÇm vÒ c¬ b¶n, ®· kh«ng t¸ch khái ®éi tiªn n«ng d©n hiÖn nay, th× hoµn toµn râ rµng lµ t− t−ëng b·i
phong cña giai cÊp v« s¶n vÒ nguyªn t¾c, th× nã sÏ hiÓu dÔ c«ng - khëi nghÜa vµ khÈu hiÖu chuÈn bÞ khëi nghÜa kh«ng
dµng vÊn ®Ò lµ ë chç nµo. Nh÷ng c«ng nh©n chËm tiÕn vÉn cã nh÷ng kh«ng mÊt ý nghÜa, kh«ng nh÷ng kh«ng phai mê, mµ
thÓ ch−a biÕt sù kh¸c nhau gi÷a b·i c«ng - biÓu t×nh vµ b·i tr¸i l¹i, ®ang chÝn muåi vµ ®−îc cñng cè ë kh¾p n¬i.
V lËp Ban chÊp hµnh ®ã ⎯ cæ vò. Nhãm lao ®éng ®· lËp ra mét
tæ chøc çch m¹ng míi cã nh÷ng mèi quan hÖ míi trong
B©y giê chóng ta tæng kÕt sù ph©n tÝch ng¾n cña chóng n«ng d©n, cßn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn th× ®· chÕt vÒ mÆt
ta vÒ s¸ch l−îc men-sª-vÝch trong nh÷ng ngµy nghiªm träng chÝnh trÞ, hoµn toµn ®óng nh− nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch
sau khi §u-ma bÞ gi¶i t¸n. ®· dù kiÕn khi hä nhÊn m¹nh r»ng "loµi giun m¶ sèng b¸m
Trong suèt thêi kú §u-ma, nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ë gÇn x¸c chÕt chø kh«ng sèng b¸m ë gÇn nh÷ng ng−êi
lu«n lu«n tuyªn truyÒn ñng hé §u-ma nãi chung, ñng hé sèng"1).
§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn (lÊy cí ñng hé yªu cÇu chØ ®Þnh HiÖp nghÞ chiÕn ®Êu gi÷a §¶ng d©n chñ - x· héi víi
mét néi çc do §u-ma lËp ra). Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ph¸i lao ®éng, §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng v. v., ®·
cè g¾ng t¸ch ph¸i lao ®éng khái §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ trë thµnh sù thËt, sù thËt ®ã ®· ®−îc nh÷ng tê truyÒn ®¬n
ñng hé ý ®Þnh thµnh lËp mét "Ban chÊp hµnh cña nh÷ng kÓ trªn chøng minh. Chóng ta ®· mÊt m¸t vµ dÜ nhiªn lµ
nhãm t¶ trong §u-ma". mÊt m¸t nhiÒu chØ v× ®· chËm tiÕn hµnh viÖc ®ã, ®· kh«ng
HiÖn nay, sau khi §u-ma bÞ gi¶i t¸n, s¸ch l−îc cña ai nghÜ ®Õn ®iÒu ®ã sím h¬n, ®· kh«ng chuÈn bÞ dÇn dÇn c¬
së nh− nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· khuyªn ph¶i lµm trong
®· ®−îc chøng thùc? Hµnh ®éng chung víi nh÷ng ng−êi
dù th¶o nghÞ quyÕt tr×nh bµy t¹i §¹i héi thèng nhÊt.
d©n chñ - lËp hiÕn th× ng−êi ta chØ ®−a ra ®−îc lêi kªu
Volentem ducunt fata, nolentem trahunt ⎯theo tiÕng Nga
gäi V−-boãc-g¬ rôt rÌ. §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn víi t− çch
cã nghÜa ®¹i kh¸i lµ: nhµ chÝnh trÞ gi¸c ngé ®i tr−íc çc sù
lµ mét ®¶ng ®· kh«ng ñng hé lêi kªu gäi ®ã, ®· kh«ng tham biÕn, nh−ng nhµ chÝnh trÞ kh«ng gi¸c ngé sÏ ®i theo çc sù
gia cuéc cæ ®éng cña çc ®¶ng ®Ó ñng hé lêi kªu gäi ®ã, biÕn. Tõ nhiÒu th¸ng nay, nÕu kh«ng ph¶i lµ tõ mét n¨m
®· kh«ng tham gia nh÷ng c«ng t¸c t−¬ng tù tiÕp sau ®ã. nay, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· kiªn tr× cho r»ng tÊt yÕu
TÝnh chÊt kh«ng ®Çy ®ñ cña lêi kªu gäi nµy, thËm chÝ nh÷ng ph¶i ký kÕt nh÷ng hiÖp ®Þnh chiÕn ®Êu víi chÝnh ph¸i d©n
ng−êi men-sª-vÝch ë ta còng ®· nhËn ra ngay. Sau lêi kªu chñ çch m¹ng vµ kiªn tr× cho r»ng sù gÇn gòi cã tÝnh
gäi V−-boãc-g¬ rôt rÌ, cã nhiÒu lêi kªu gäi kh¸c râ rµng chÊt chiÕn ®Êu cña giai cÊp v« s¶n víi chÝnh nh÷ng n«ng
h¬n vµ m¹nh b¹o h¬n. TiÕp theo sù ®oµn kÕt cña ç nh©n d©n tiªn tiÕn cã ý nghÜa quan träng. ViÖc gi¶i t¸n §u-ma
mét vµi ®¹i biÓu cò cña §u-ma lµ sù ®oµn kÕt cña çc "ban ®· buéc ph¶i ®i vµo con ®−êng ®ã, ®ång thêi nh÷ng ng−êi
chÊp hµnh" cña hai nhãm trong §u-ma ®· ký tªn vµo mét men-sª-vÝch, nh− chóng t«i ®· nªu ra khi ph©n tÝch tÊt c¶
lo¹t lêi kªu gäi vµ ®· tham dù nhiÒu cuéc héi nghÞ çch nh÷ng t×nh tiÕt trong s¸ch l−îc cña Ban chÊp hµnh trung
m¹ng tr−íc khi gia nhËp héi ®ång qu©n sù cña çch m¹ng. −¬ng, ®· l©m vµo t×nh tr¹ng kh«ng s½n sµng, "bÞ l«i cuèn"
Hai nhãm ®ã víi t− çch lµ nhãm, lµ nh÷ng tËp thÓ, tr¸i víi ý muèn cña hä vµ bÊt chÊp ý thøc cña hä bëi
sù chuyÓn biÕn "bÊt ngê" cña sù biÕn.
vÉn cßn nguyªn vÑn sau sù thÊt b¹i cña §u-ma, ®· kh«ng
H·y lÊy vÊn ®Ò khëi nghÜa lµm vÝ dô. Nh÷ng ng−êi
tiªu tan ®i khi c¬ së "hîp hiÕn" bÞ mÊt, hai nhãm ®ã lµ
men-sª-vÝch hÕt søc "viÖn cí tr¸nh" vÊn ®Ò ®ã. T¹i §¹i
nh÷ng nhãm nµo ?
§ã lµ §¶ng d©n chñ - x· héi vµ ph¸i lao ®éng. "Ban
_______________________________________
chÊp hµnh cña nh÷ng nhãm t¶" ®· ®−îc thµnh lËp, ®−îc 1)
nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ⎯ lµ nh÷ng ng−êi ñng hé ý ®Þnh thµnh t. 12, tr. 404.
héi thèng nhÊt, thËm chÝ hä ®· th«ng qua mét nghÞ quyÕt cã chuÈn bÞ: thËm chÝ nã còng kh«ng hiÓu r»ng chÝnh phñ
chèng l¹i khëi nghÜa vò trang. HiÖn nay, hä kh«ng nãi ®Õn çch m¹ng l©m thêi lµ c¬ quan khëi nghÜa. Ban chÊp hµnh
khëi nghÜa trong nh÷ng "bøc th−" sè 4 vµ sè 5 do b¶n th©n trung −¬ng ®Ò nghÞ tuyªn bè nh÷ng thµnh viªn cßn l¹i cña
Ban chÊp hµnh trung −¬ng viÕt, kh«ng cã chØ thÞ cña çc §u-ma: nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, nh÷ng ng−êi thuéc
tæ chøc çch m¹ng kh¸c. Nh−ng khi Ban chÊp hµnh trung Nhãm lao ®éng vµ mét bé phËn nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp
−¬ng viÕt mét ®iÒu g× ®ã cïng víi çc tæ chøc çch m¹ng hiÕn lµ chÝnh phñ çch m¹ng l©m thêi. Nh−ng, th−a çc ®ång
kh¸c vµ theo chØ thÞ cña nã, th× lóc ®ã chóng ta ®äc ®−îc chÝ, çc ®ång chÝ h·y xem ®iÒu ®ã ®−a ®Õn kÕt qu¶ g×: chÝnh
nh÷ng lêi kªu gäi khëi nghÜa trùc tiÕp vµ kiªn quyÕt. Lóc lµ çc ®ång chÝ ®Ò nghÞ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa tham
®ã nh÷ng khÈu hiÖu lµ çch m¹ng. Lóc ®ã ®· kh«ng cã lêi gia vµo chÝnh phñ çch m¹ng l©m thêi bªn c¹nh nh÷ng ng−êi
nµo kh«ng nh÷ng nãi vÒ më l¹i khãa häp §u-ma, mµ thËm çch m¹ng t− s¶n ! Çc ®ång chÝ lµm nh− vËy mÆc dï nh÷ng
chÝ c¶ vÒ viÖc triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn th«ng qua §u- ng−êi d©n chñ - x· héi chØ lµ mét thiÓu sè rÊt nhá trong sè
ma. Ng−îc h¼n l¹i, lóc ®ã chóng ta ®äc ®−îc (lêi kªu gäi nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm lao ®éng vµ nh÷ng ng−êi d©n
"Göi toµn d©n"): "Môc tiªu mµ nh©n d©n ph¶i ®Ò ra kh«ng chñ - lËp hiÕn çnh t¶ ! Than «i, than «i ! Nh÷ng lêi ba hoa
ph¶i lµ mét §u-ma kh«ng cã quyÒn lùc, mµ lµ mét quèc gi¸o ®iÒu nãi r»ng kh«ng thÓ chÊp nhËn viÖc tham gia cña
héi lËp hiÕn cã ®Çy ®ñ quyÒn lùc ®−îc lËp ra trªn c¬ së nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi cïng víi nh÷ng ng−êi çch
®Çu phiÕu v. v.. Vµ quèc héi ®ã kh«ng ph¶i do nh÷ng bé m¹ng t− s¶n vµo chÝnh phñ l©m thêi, tiªu tan ngay khi võa
tr−ëng cña Nga hoµng, mµ do mét chÝnh quyÒn dùa vµo ®ông ch¹m lÇn ®Çu víi thùc tÕ. TÊt c¶ nh÷ng cè g¾ng mµ
nh©n d©n çch m¹ng triÖu tËp" (do chóng t«i viÕt ng¶). ng−êi ta dèc ra ®Ó biÖn hé cho çch gi¶i quyÕt sai lÇm Êy
§ã lµ lêi lÏ c−¬ng quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng b»ng çch viÖn dÉn kh«ng ®óng M¸c, ®Òu tan thµnh m©y
cña chóng ta khi nã ®øng cïng phe víi nh÷ng ng−êi çch khãi. H¬n n÷a: ngoµi nh÷ng ng−êi çch m¹ng t− s¶n (ph¸i
m¹ng tiÓu t− s¶n, nh− ban chÊp hµnh Nhãm lao ®éng vµ lao ®éng, §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, §¶ng x· héi
§¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan! chñ nghÜa Ba-lan, mét bé phËn nh÷ng héi liªn hiÖp n«ng
Sau hÕt, h·y lÊy vÊn ®Ò chÝnh phñ çch m¹ng l©m thêi d©n, c«ng nh©n viªn ®−êng s¾t vµ çc nhµ gi¸o), nh÷ng
lµm vÝ dô. Suèt mét n¨m r−ìi, nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ë ng−êi tù x−ng lµ m¸c-xÝt "nghiªm chØnh" cña chóng ta còng
ta, ®øng ®Çu lµ Plª-kha-nèp, ®· chøng minh r»ng sù tham dïng ®ñ mäi çch ®Ó më cöa chÝnh phñ l©m thêi t−¬ng
gia cña §¶ng d©n chñ - x· héi vµo chÝnh phñ nµy, bªn c¹nh lai cho c¶ bän tho¶ hiÖp t− s¶n (bän d©n chñ - lËp hiÕn)!
nh÷ng ng−êi çch m¹ng t− s¶n, lµ kh«ng thÓ chÊp thuËn ThËt vËy, khã mµ h×nh dung ®−îc sù thÊt b¹i vµo hoµn
®−îc, r»ng ®−a ra khÈu hiÖu chÝnh phñ çch m¹ng l©m thêi toµn h¬n çc s¸ch l−îc c¬ héi chñ nghÜa so víi sù thÊt
lµ chñ nghÜa Bl¨ng-ki, chñ nghÜa Gia-c«-banh vµ lµ tÊt c¶ b¹i mµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña chóng ta ®· tr¶i
nh÷ng träng téi kh¸c. qua sau khi §u-ma bÞ gi¶i t¸n. HiÖn giê ch−a muén, cÇn
Vµ chóng ta thÊy g×? §u-ma ®· bÞ gi¶i t¸n vµ Ban chÊp ®−a ®¶ng ta tho¸t khái vòng bïn nµy.
hµnh trung −¬ng ®· buéc ph¶i ®Ò ra chÝnh lµ vÊn ®Ò chÝnh "Ng−êi v« s¶n", sè 1, Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn
phñ çch m¹ng l©m thêi, vÊn ®Ò ai sÏ tham gia chÝnh phñ Ngµy 21 th¸ng T¸m 1906 b¸o "Ng−êi v« s¶n"
Êy. §èi víi vÊn ®Ò ®ã, nã ®· lËp tøc tá ra lµ hoµn toµn ch−a
458 VÒ nh÷ng sù kiÖn tr−íc m¾t 459
lµ quan ®iÓm cho r»ng §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan "®·
®i qu¸ trín". §ã lµ vÊn ®Ò xÐt xem, trªn thùc tÕ, §¶ng x·
héi chñ nghÜa Ba-lan cã ®i qu¸ trín kh«ng, vµ chóng t«i
kh«ng cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh vÊn ®Ò Êy. Ch¼ng bao giê
nªn ®i qu¸ trín, nh−ng tõ nh÷ng tr−êng hîp ç biÖt vÒ
VÒ nh÷ng sù kiÖn tr−íc m¾t "sù cùc ®oan" mµ kÕt luËn r»ng mét h×nh thøc ®Êu tranh
nµo ®ã lµ kh«ng Ých lîi g×, th× sÏ lµ kh«ng ®óng.
XÐt chung vµ xÐt vÒ toµn bé, chóng t«i cho r»ng sau
"Ngµy ®Ém m¸u" t¹i V¸c-sa-va vµ nhiÒu thµnh phè kh¸c ngµy §u-ma bÞ gi¶i t¸n, cuéc ®Êu tranh du kÝch ë Nga
ë Ba-lan144, vô m−u s¸t Xt«-l−-pin, vô ¸m s¸t Min145, tÊt ngµy cµng gay g¾t lµ mét −u ®iÓm. Cuéc ®Êu tranh du kÝch
c¶ nh÷ng çi ®ã ®· lµm cho mäi ng−êi chó ý ®Õn vÊn ®Ò huû diÖt vµ kh«ng th−¬ng xãt chèng bän ¸p bøc ®ang ë
"ho¹t ®éng du kÝch", ⎯ chóng ta dïng thµnh ng÷ ®· ®−îc trong chÝnh phñ, ®èi víi chóng t«i, lµ ®óng lóc vµ hîp lý.
th«ng dông trong ®¶ng vµ ®−îc nghÞ quyÕt cña §¹i héi NhËn xÐt thø hai, Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng ta
thèng nhÊt x¸c nhËn. nhÊt ®Þnh lµ sai lÇm vµ sai lÇm nghiªm träng khi tuyªn bè trong lêi
Trong t−¬ng lai rÊt gÇn, ban biªn tËp cã ý ®Þnh cho chó gi¶i thªm vµo "bøc th−" thø 4 (göi cho çc tæ chøc cña
®¨ng mét hay mét sè bµi trong ®ã sÏ ph©n tÝch mét çch ®¶ng): "hiÓn nhiªn r»ng nh÷ng hµnh ®éng chiÕn ®Êu ®−îc gäi lµ
chi tiÕt vµ hÕt søc toµn diÖn vÊn ®Ò cùc kú quan träng ®ã1). "ho¹t ®éng du kÝch", hiÖn nay còng nh− tr−íc kia, ®Òu bÞ ®¶ng
ph¶n ®èi".
Trong khi chê ®îi, v× kh«ng muèn ®Ó ®éc gi¶ chóng ta
§iÒu ®ã kh«ng ®óng. Chóng t«i phôc tïng çc nghÞ
kh«ng biÕt nh÷ng quan ®iÓm cña chóng t«i, chóng t«i chØ
quyÕt cña ®¹i héi, nh−ng trong bÊt kú tr−êng hîp nµo,
®−a ra nh÷ng nhËn xÐt v¾n t¾t sau ®©y mµ trong nh÷ng
chóng t«i còng sÏ kh«ng phôc tïng nh÷ng quyÕt ®Þnh cña
bµi sau nµy nh÷ng nhËn xÐt ®ã sÏ ®−îc ph¸t triÓn mét Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®i ng−îc l¹i nh÷ng nghÞ quyÕt
çch chi tiÕt vµ tr×nh bµy mét çch chÝnh x¸c h¬n. Êy. Ai chÞu khã ®äc kü nghÞ quyÕt cña §¹i héi thèng nhÊt,
NhËn xÐt thø nhÊt. Sù cùc ®oan ch¼ng hay g×, khi tæ nhan ®Ò: "VÒ nh÷ng ho¹t ®éng du kÝch", th× sÏ dÔ dµng
chøc nh÷ng ho¹t ®éng du kÝch th× ®iÒu mµ kh«ng mét thÊy r»ng ®¶ng ta ph¶n ®èi mét lo¹i ho¹t ®éng du kÝch,
ng−êi x· héi chñ nghÜa nµo nghi ngê ®−îc lµ cÇn thiÕt c«ng nhËn mét lo¹i kh¸c vµ khuyªn dïng mét lo¹i thø ba.
ph¶i tÝnh ®Õn t©m tr¹ng cña quÇn chóng réng r·i. V× vËy §¶ng hoµn toµn ph¶n ®èi viÖc t−íc ®o¹t tµi s¶n riªng.
chóng t«i cho r»ng tuyÖt ®èi cÇn ph¶i chó ý ®Õn quan ®iÓm §¶ng kh«ng ph¶n ®èi t−íc ®o¹t tiÒn cña ng©n khè, nh−ng ®Æt ra
cña ph¸i Bun, lµ ph¸i biÕt râ nh÷ng ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt nghiªm ngÆt cho viÖc t−íc ®o¹t
ë V¸c-sa-va vµ t©m tr¹ng cña quÇn chóng ë ®Êy (ph¸i Bun nµy ("trong tr−êng hîp thµnh lËp nh÷ng c¬ quan chÝnh quyÒn
h×nh nh− nhÊt trÝ víi §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan), cô thÓ çch m¹ng t¹i ®Þa ph−¬ng", v. v.).
Sau ®ã, nghÞ quyÕt cña ®¹i héi c«ng nhËn nh÷ng ho¹t
_______________________________________ ®éng du kÝch kh«ng t−íc ®o¹t tµi s¶n, tøc lµ c«ng nhËn
1)
Xem Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 14, tr. 1 - 12. "sù khñng bè", c«ng nhËn nh÷ng ho¹t ®éng du kÝch nh»m
460 V. I. Lª-nin VÒ nh÷ng sù kiÖn tr−íc m¾t 461
môc ®Ých giÕt kÎ thï. Sù c«ng nhËn Êy ®−îc nãi râ rµng Sau hÕt, ®¹i héi kiÕn nghÞ trùc tiÕp víi ®¶ng mét lo¹i
vµ rµnh m¹ch ngay tõ nh÷ng lêi ®Çu tiªn trong phÇn thùc ho¹t ®éng du kÝch kh«ng cã ngo¹i lÖ, kh«ng cã h¹n chÕ:
sù cã tÝnh chÊt quyÕt nghÞ cña nghÞ quyÕt: "chiÕm lÊy nh÷ng vò khÝ vµ qu©n cô cña chÝnh phñ mét khi
"§¹i héi quyÕt ®Þnh: 1) thõa nhËn r»ng cïng víi (tÊt kh¶ n¨ng cho phÐp".
c¶ nh÷ng ch÷ ng¶ lµ do chóng t«i) viÖc chuÈn bÞ nh÷ng lùc Ch¼ng h¹n: nh÷ng ®éi c¶nh s¸t cã vò khÝ cña chÝnh phñ.
l−îng çch m¹ng cho cuéc khëi nghÜa s¾p tíi, trªn c¬ së "Kh¶ n¨ng cho phÐp...".
tæ chøc quÇn chóng c«ng nh©n, cßn cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh NhËn xÐt thø ba. Chóng ta khuyªn tÊt c¶ nh÷ng nhãm
mét cuéc ®Êu tranh tÝch cùc chèng sù khñng bè cña chÝnh chiÕn ®Êu ®«ng ®¶o cña ®¶ng ta h·y chÊm døt t×nh tr¹ng
phñ vµ nh÷ng hµnh vi b¹o lùc cña bän Tr¨m ®en, cho nªn bÊt ®éng cña m×nh vµ h·y tiÕn hµnh mét lo¹t nh÷ng ho¹t
nhÊt thiÕt ph¶i..." (tiÕp sau lµ viÖc cÊm ¨n c¾p, cÊm chiÕm
®éng du kÝch, theo ®óng nh÷ng quyÕt nghÞ cña ®¹i héi, tøc lµ
tµi s¶n riªng, v.v.).
kh«ng cã bÊt kú sù t−íc ®o¹t tµi s¶n nµo, "x©m ph¹m" Ýt
QuyÕt ®Þnh cña ®¹i héi mµ chóng t«i viÕt ra ë trªn ®©y
nhÊt ®Õn "an ninh ç nh©n" cña nh÷ng c«ng d©n an phËn thñ
lµ hoµn toµn râ rµng. "Cïng víi" c«ng t¸c trong quÇn chóng,
th−êng, nh−ng x©m ph¹m nhiÒu nhÊt ®Õn an ninh ç nh©n
ng−êi ta thõa nhËn "cuéc ®Êu tranh tÝch cùc" chèng bän ¸p
cña bän gi¸n ®iÖp, cña bän Tr¨m ®en tÝch cùc, cña nh÷ng
bøc, tøc lµ, kh«ng nghi ngê g× n÷a, thõa nhËn viÖc giÕt
tªn chØ huy cña c¶nh s¸t, qu©n ®éi vµ h¶i qu©n,
bän nµy th«ng qua nh÷ng "ho¹t ®éng du kÝch".
v©n v©n, vµ v©n v©n. "ChiÕm lÊy vò khÝ vµ qu©n cô cña chÝnh
Lo¹i ho¹t ®éng du kÝch thø hai ®ã (giÕt bän ¸p bøc)
phñ mét khi kh¶ n¨ng cho phÐp".
trong quyÕt nghÞ, chØ h¹n chÕ nh− sau: "tr¸nh x©m ph¹m
®Õn tµi s¶n riªng cña nh÷ng c«ng d©n an phËn thñ th−êng,
"Ng−êi v« s¶n", sè 1, Theo ®óng b¶n ®¨ng
trõ (h·y chó ý!) nh÷ng tr−êng hîp sù x©m ph¹m nh− thÕ ngµy 21 th¸ng T¸m 1906 trªn b¸o "Ng−êi v« s¶n"
lµ do kÕt qu¶ kh«ng chñ t©m cña cuéc ®Êu tranh chèng
chÝnh phñ, hoÆc ch¼ng h¹n nh− do nh÷ng nhu cÇu cña cuéc
®Êu tranh trùc tiÕp, khi ng−êi ta dùng lªn nh÷ng luü ch−íng
ng¹i".
V× vËy, khi cuéc ®Êu tranh trùc tiÕp ®ßi hái ®iÒu ®ã,
ng−êi ta cã thÓ tha thø sù x©m ph¹m tµi s¶n riªng, ch¼ng
h¹n nh− ng−êi ta sÏ chiÕm lÊy nh÷ng xe cé, v.v. ®Ó lµm
nh÷ng luü ch−íng ng¹i. Khi kh«ng cã cuéc ®Êu tranh trùc
tiÕp, ®¹i héi quy ®Þnh ph¶i tr¸nh x©m ph¹m ®Õn an ninh
ç nh©n cña nh÷ng c«ng d©n "an phËn thñ th−êng", nh−ng
®¹i héi còng chØ ra ngay mét ngo¹i lÖ: ®ã lµ viÖc x©m ph¹m
"kh«ng chñ t©m" ®Õn an ninh ç nh©n do cuéc ®Êu tranh
chèng chÝnh phñ cã thÓ g©y ra, ®¹i héi kh«ng buéc téi
nh÷ng ng−êi tham gia ho¹t ®éng du kÝch.
462 463
Nh÷ng bµi häc cña

VÒ "§¹i héi c«ng nh©n" cuéc khëi nghÜa M¸t-xc¬-va
B¸o "§ång chÝ" ®¨ng mét bót ký nãi r»ng ®ång chÝ ¸c- Cuèn s¸ch "M¸t-xc¬-va håi th¸ng Ch¹p 1905" (M¸t-xc¬-va,
xen-rèt cæ ®éng cho "®¹i héi c«ng nh©n"146. Chóng t«i còng 1906) ra rÊt ®óng lóc. NhiÖm vô cÊp b¸ch cña ®¶ng c«ng
nhËn ®−îc nh÷ng tin tøc cho biÕt nh÷ng ng−êi men-sª- nh©n lµ ph¶i thÊm nhuÇn kinh nghiÖm cña cuéc khëi nghÜa
vÝch ®ang thËt sù tiÕn hµnh sù cæ ®éng ®ã. Chóng t«i th¸ng Ch¹p. TiÕc thay, con s©u lµm rÇu nåi canh: tµi liÖu trong
nghÜ r»ng nhiÖm vô cña ®¶ng lµ ®ßi tranh luËn c«ng khai cuèn s¸ch, mÆc dÇu ch−a ®−îc ®Çy ®ñ, vÉn rÊt bæ Ých, song
vÒ nh÷ng vÊn ®Ò nh− vËy. HoÆc lµ sù cæ ®éng cña nh÷ng nh÷ng kÕt luËn cña cuèn s¸ch ®ã l¹i v« cïng cÈu th¶, v«
ng−êi men-sª-vÝch næi tiÕng nhÊt cho ®¹i héi c«ng nh©n cïng tÇm th−êng. Chóng t«i sÏ nãi riªng ®Õn nh÷ng kÕt
c«ng khai ph¶i tiÕn hµnh kh«ng c«ng khai ®èi víi ®¶ng ? NÕu luËn Êy1), cßn b©y giê, chóng t«i ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò chÝnh
¸c-xen-rèt kh«ng thÓ in ®−îc b¶n tr×nh bµy nh÷ng quan trÞ bøc thiÕt hiÖn nay, ®Õn nh÷ng bµi häc cña cuéc khëi
nghÜa M¸t-xc¬-va.
®iÓm cña ®ång chÝ th× chóng t«i cã thÓ dµnh çc cét b¸o cña
Nh÷ng h×nh thøc chñ yÕu cña phong trµo th¸ng Ch¹p
chóng t«i cho ®ång chÝ.
ë M¸t-xc¬-va lµ b·i c«ng hoµ b×nh vµ nh÷ng cuéc biÓu
t×nh. §¹i ®a sè quÇn chóng c«ng nh©n chØ tÝch cùc tham
"Ng−êi v« s¶n", sè 1, Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn
ngµy 21 th¸ng T¸m 1906 b¸o "Ng−êi v« s¶n" gia nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh Êy th«i. Nh−ng chÝnh phong
trµo th¸ng Ch¹p ë M¸t-xc¬-va ®· chØ ra mét çch thËt râ
r»ng tæng b·i c«ng kh«ng cßn lµ h×nh thøc ®Êu tranh ®éc
lËp chñ yÕu n÷a, r»ng phong trµo ®· v−ît ra khái ph¹m
vi chËt hÑp Êy víi mét søc m¹nh tù ph¸t kh«ng thÓ ng¨n
c¶n næi, vµ ®Î ra mét h×nh thøc ®Êu tranh cao nhÊt: khëi nghÜa.
TÊt c¶ çc ®¶ng çch m¹ng, tÊt c¶ çc c«ng ®oµn ë
M¸t-xc¬-va, khi tuyªn bè b·i c«ng, ®· nhËn thøc ®−îc vµ
thËm chÝ ®· c¶m thÊy r»ng b·i c«ng nhÊt ®Þnh sÏ biÕn
thµnh khëi nghÜa. Ngµy 6 th¸ng Ch¹p, X«-viÕt ®¹i biÓu
_______________________________________
1)
464 V. I. Lª-nin Nh÷ng bµi häc cña cuéc khëi nghÜa M¸t-xc¬-va 465
c«ng nh©n ®· quyÕt ®Þnh lµ "sÏ cè g¾ng chuyÓn b·i c«ng çi mµ c¶ hµng lo¹t. Toµn thÓ d©n chóng ®Òu ®æ ra ®−êng
thµnh khëi nghÜa vò trang". Nh−ng thËt ra tÊt c¶ tæ chøc phè; nh÷ng khu chñ yÕu cña thµnh phè ®Òu cã m¹ng l−íi
®Òu kh«ng chuÈn bÞ ®Ó lµm viÖc ®ã, thËm chÝ Héi ®ång luü ch−íng ng¹i. Trong nhiÒu ngµy, cuéc ®Êu tranh du kÝch
liªn hiÖp çc ®éi chiÕn ®Êu147 còng ®· nãi (ngµy 9 th¸ng ngoan c−êng ®· diÔn ra gi÷a çc ®éi chiÕn ®Êu vµ qu©n
Ch¹p!) ®Õn khëi nghÜa nh− nãi ®Õn mét çi g× cßn xa ®éi, cuéc ®Êu tranh ®· lµm qu©n ®éi mÖt mái vµ buéc
x«i, cho nªn ch¾c ch¾n r»ng trËn chiÕn ®Êu ngoµi ®−êng §u-ba-xèp ph¶i xin viÖn binh. ChØ ®Õn ngµy 15 th¸ng Ch¹p,
phè ®· næ ra mµ Héi ®ång ®ã ch¼ng biÕt vµ ch¼ng tham lùc l−îng cña chÝnh phñ míi chiÕm ®−îc −u thÕ hoµn
gia. Çc tæ chøc ®Òu l¹c hËu tr−íc sù tr−ëng thµnh vµ toµn, vµ tíi ngµy 17, trung ®oµn Xª-mª-nèp-xki míi ®¸nh
quy m« cña phong trµo. tan ®−îc Prª-xnha, thµnh luü cuèi cïng cña cuéc khëi
Tr−íc hÕt lµ do ¸p lùc cña nh÷ng hoµn c¶nh kh¸ch nghÜa.
quan h×nh thµnh sau th¸ng M−êi, mµ b·i c«ng ®· trë Tõ b·i c«ng vµ nh÷ng cuéc biÓu t×nh tiÕn ®Õn nh÷ng
thµnh khëi nghÜa. Tæng b·i c«ng kh«ng cßn cã thÓ ®¸nh luü ch−íng ng¹i lÎ tÎ. Tõ nh÷ng luü ch−íng ng¹i lÎ tÎ,
chÝnh phñ mét çch bÊt ngê ®−îc n÷a; chÝnh phñ ®· tæ tiÕn ®Õn dùng hµng lo¹t luü ch−íng ng¹i, råi tiÕn ®Õn nh÷ng
chøc xong mét thÕ lùc ph¶n çch m¹ng s½n sµng hµnh cuéc chiÕn ®Êu ë ®−êng phè chèng l¹i qu©n ®éi. V−ît
®éng b»ng qu©n sù. TiÕn tr×nh chung cña çch m¹ng Nga qua çc tæ chøc, cuéc ®Êu tranh cña quÇn chóng v«
sau th¸ng M−êi vµ sù tiÕp diÔn cña nh÷ng sù biÕn ë s¶n ®· chuyÓn tõ b·i c«ng sang khëi nghÜa. §ã lµ mét
M¸t-xc¬-va trong nh÷ng ngµy th¸ng Ch¹p ®· x¸c minh thµnh qu¶ lÞch sö hÕt søc to lín cña çch m¹ng Nga, thµnh
rÊt râ rµng mét trong nh÷ng luËn ®iÓm s©u s¾c cña M¸c: qu¶ ®· giµnh ®−îc do nh÷ng sù biÕn th¸ng Ch¹p 1905,
çch m¹ng tiÕn lªn lµ do t¹o ra ®−îc mét thÕ lùc ph¶n vµ còng nh− tÊt c¶ nh÷ng thµnh qu¶ tr−íc kia, thµnh qu¶
çch m¹ng m¹nh mÏ vµ cè kÕt víi nhau, nghÜa lµ çch ®ã ®· ph¶i tr¶ b»ng nh÷ng hy sinh hÕt søc lín lao. Tõ
m¹ng buéc kÎ thï ph¶i dïng ®Õn nh÷ng thñ ®o¹n tù vÖ tæng b·i c«ng chÝnh trÞ, phong trµo tiÕn lªn mét tr×nh ®é
ngµy cµng cùc ®oan h¬n, vµ do ®ã çch m¹ng còng ®Þnh cao h¬n. Phong trµo ®· buéc thÕ lùc ph¶n ®éng ph¶i chèng
ra ph−¬ng ph¸p tÊn c«ng ngµy cµng m·nh liÖt h¬n148. cù ®Õn cïng, vµ v× vËy nã ®· xÝch l¹i rÊt gÇn çi giê phót
Hai ngµy 7 vµ 8 th¸ng Ch¹p: b·i c«ng hoµ b×nh, biÓu t×nh mµ çch m¹ng còng ph¶i sö dông ®Õn cïng nh÷ng thñ ®o¹n
hoµ b×nh cña quÇn chóng. ChiÒu ngµy 8: bao v©y nhµ h¸t ¸c- tÊn c«ng. ThÕ lùc ph¶n ®éng kh«ng thÓ tiÕn xa h¬n viÖc
va-ri-um149. Ban ngµy, ngµy 9: çc ®éi kþ binh ®¸nh ®Ëp dïng ph¸o binh b¾n ph¸ çc luü ch−íng ng¹i, nhµ cöa vµ
quÇn chóng ë qu¶ng tr−êng Xt¬-ra-xt¬-nai-a. §ªm ®Õn, quÇn chóng trªn ®−êng phè. Çch m¹ng th× cßn cã thÓ
c−íp ph¸ nhµ cña Phi-®l¬150. T©m tr¹ng s«i sôc lªn. QuÇn tiÕn xa h¬n viÖc lËp ra nh÷ng ®éi chiÕn ®Êu ë M¸t-xc¬-va,
chóng kh«ng cã tæ chøc ë ®−êng phè dùng lªn nh÷ng luü nã cßn tiÕn rÊt, rÊt xa c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u. ThÕ
ch−íng ng¹i ®Çu tiªn, mét çch hoµn toµn tù ph¸t vµ kh«ng lµ çch m¹ng ®· tiÕn xa tõ sau th¸ng Ch¹p. HiÖn nay
tin t−ëng. cuéc khñng ho¶ng çch m¹ng ®· cã mét c¬ së v« cïng réng
Ngµy 10: ph¸o binh b¾n vµo çc luü ch−íng ng¹i vµ lín, ⎯ lóc nµy ph¶i mµi kiÕm cho s¾c h¬n n÷a.
quÇn chóng trong ®−êng phè. Ng−êi ta dùng lªn nh÷ng luü Sù thay ®æi nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan cña cuéc ®Êu
ch−íng ng¹i mét çch tin t−ëng vµ kh«ng ph¶i lÎ loi tõng tranh ®ßi hái ph¶i chuyÓn tõ b·i c«ng sang khëi nghÜa,
t×nh h×nh Êy ®· ®−îc giai cÊp v« s¶n c¶m thÊy sím h¬n tranh s¾p tíi, tøc lµ tù dèi m×nh vµ dèi c¶ nh©n d©n.
nhiÒu, so víi nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o cña hä. Thùc tiÔn §ã lµ bµi häc thø nhÊt cña nh÷ng sù biÕn th¸ng Ch¹p. Bµi
bao giê còng vËy, ®Òu ®i tr−íc lý luËn. B·i c«ng hßa häc thø hai lµ vÒ tÝnh chÊt cña cuéc khëi nghÜa, vÒ ph−¬ng
b×nh vµ nh÷ng cuéc biÓu t×nh lËp tøc kh«ng cßn tháa ph¸p tiÕn hµnh khëi nghÜa, vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn khiÕn cho
m·n c«ng nh©n ®−îc n÷a, hä hái: råi lµm g× n÷a? ⎯ hä qu©n ®éi chuyÓn sang phÝa nh©n d©n. VÒ viÖc chuyÓn sang
®ßi ph¶i hµnh ®éng tÝch cùc h¬n. LÖnh dùng çc luü nµy, trong çnh h÷u cña ®¶ng ta, ®ang thÞnh hµnh mét quan
ch−íng ng¹i truyÒn ®Õn çc khu rÊt chËm, lóc ®ã ë trung ®iÓm cùc kú phiÕn diÖn. Hä cho r»ng kh«ng thÓ nµo chiÕn
t©m ng−êi ta ®· dùng lªn çc lòy ch−íng ng¹i. §«ng ®¶o ®Êu chèng qu©n ®éi hiÖn ®¹i ®−îc, mµ ph¶i lµm cho qu©n
c«ng nh©n ®· b¾t tay vµo viÖc, nh−ng hä kh«ng tho¶ m·n ®éi trë thµnh qu©n ®éi çch m¹ng. TÊt nhiªn, nÕu çch m¹ng
víi ®iÒu ®ã, hä hái: råi lµm g× n÷a? ⎯ hä ®ßi ph¶i hµnh ch−a mang tÝnh chÊt quÇn chóng vµ ch−a giµnh ®−îc b¶n
®éng tÝch cùc. Trong sù biÕn th¸ng Ch¹p, chóng ta, nh÷ng th©n qu©n ®éi th× kh«ng thÓ nµo nãi tíi mét cuéc ®Êu
ng−êi l·nh ®¹o cña giai cÊp v« s¶n d©n chñ - x· héi, chóng tranh quan träng ®−îc. TÊt nhiªn tiÕn hµnh c«ng t¸c trong
ta gièng nh− mét viªn t−íng bè trÝ çc trung ®oµn cña qu©n ®éi lµ cÇn thiÕt. Nh−ng quyÕt kh«ng nªn t−ëng r»ng
m×nh mét çch v« lý ®Õn møc khiÕn cho phÇn lín çc sù chuyÓn biÕn Êy cña qu©n ®éi lµ mét hµnh vi ®¬n gi¶n
®¬n vÞ qu©n ®éi kh«ng thÓ tÝch cùc tham gia t¸c chiÕn vµ lÎ loi nµo ®ã, mét mÆt do thuyÕt phôc vµ mÆt kh¸c do
®−îc. QuÇn chóng c«ng nh©n ®· ®i t×m kiÕm nh−ng kh«ng tù gi¸c mµ cã. Cuéc khëi nghÜa M¸t-xc¬-va chøng tá râ
t×m ®−îc nh÷ng chØ thÞ vÒ nh÷ng hµnh ®éng tÝch cùc cña rµng cho chóng ta thÊy r»ng quan ®iÓm Êy lµ khu«n
quÇn chóng. s¸o vµ cøng ®ê. Kú thùc khi cuéc ®Êu tranh çch m¹ng
V× thÕ, kh«ng cã g× thiÓn cËn b»ng quan ®iÓm cña Plª- trë nªn gay g¾t th× t×nh tr¹ng dao ®éng cña qu©n ®éi,
kha-nèp ⎯ quan ®iÓm ®−îc tÊt c¶ bän c¬ héi chñ nghÜa t×nh tr¹ng nhÊt ®Þnh xÈy ra trong tÊt c¶ çc phong trµo thËt
b¸m lÊy ⎯ cho r»ng kh«ng nªn tiÕn hµnh cuéc b·i c«ng sù nh©n d©n, sÏ dÉn ®Õn mét cuéc ®Êu tranh thËt sù ®Ó
kh«ng hîp thêi Êy, "kh«ng nªn cÇm vò khÝ". Tr¸i l¹i, ph¶i giµnh lÊy qu©n ®éi. Cuéc khëi nghÜa M¸t-xc¬-va chÝnh ®·
cÇm vò khÝ mét çch kiªn quyÕt h¬n, m¹nh mÏ h¬n vµ chØ cho chóng ta thÊy cuéc ®Êu tranh quyÕt liÖt nhÊt vµ tµn
víi mét tinh thÇn tÊn c«ng cao h¬n; ph¶i gi¶i thÝch cho khèc nhÊt gi÷a thÕ lùc ph¶n ®éng vµ çch m¹ng ®Ó giµnh
quÇn chóng biÕt r»ng chØ cã b·i c«ng hoµ b×nh th× kh«ng lÊy qu©n ®éi. ChÝnh §u-ba-xèp ®· tuyªn bè lµ trong 15 000
thÓ ®−îc, vµ cÇn ph¶i ®Êu tranh vò trang dòng c¶m vµ qu©n ®ãng ë M¸t-xc¬-va, chØ cã 5 000 ng−êi lµ tin cËy ®−îc
quyÕt liÖt. Vµ cuèi cïng, hiÖn nay chóng ta cÇn ph¶i c«ng th«i. §Ó gi÷ lÊy nh÷ng phÇn tö dao ®éng, chÝnh phñ ®· dïng
khai vµ lín tiÕng thõa nhËn r»ng chØ b·i c«ng chÝnh trÞ nh÷ng thñ ®o¹n hÕt søc kh¸c nhau vµ hÕt søc quyÕt liÖt:
th× kh«ng ®ñ; ph¶i cæ ®éng khëi nghÜa vò trang trong thuyÕt phôc hä, nÞnh hä, mua chuéc hä, cho hä ®ång hå,
qu¶ng ®¹i quÇn chóng, chø kh«ng ®−îc vin vµo "nh÷ng tiÒn b¹c v.v., dïng r−îu m¹nh lµm cho hä say, lõa dèi
giai ®o¹n ®Çu tiªn" ®Ó che giÊu vÊn ®Ò Êy, kh«ng ®−îc che hä, ®e däa hä, giam cÇm hä trong doanh tr¹i, t−íc khÝ giíi
giÊu g× c¶. GiÊu kh«ng cho quÇn chóng biÕt r»ng cÇn ph¶i cña hä, b»ng çch ph¶n béi vµ dïng b¹o lùc mµ b¾t mÊt
tiÕn hµnh mét cuéc chiÕn tranh quyÕt liÖt, ®Ém m¸u, hñy cña hä nh÷ng ng−êi lÝnh bÞ coi lµ kh¶ nghi nhÊt. Vµ cÇn
diÖt víi tÝnh çch lµ nhiÖm vô tr ù c ti Õ p c ñ a c u é c ® Ê u ph¶i can ®¶m thõa nhËn mét çch th¼ng th¾n vµ c«ng khai
r»ng, vÒ mÆt nµy, chóng ta ®· kÐm chÝnh phñ. Chóng ta dËy theo lêi kªu gäi cña chóng ta, hä ®· cã thÓ vµ ph¶i
ch−a biÕt sö dông lùc l−îng chóng ta cã s½n vµo mét cuéc tæ chøc viÖc tuÇn tiÔu trong çc phè. Ma-la-khèp ®· dïng
®Êu tranh còng tÝch cùc, t¸o b¹o, kh«n khÐo vµ cã tinh thÇn nh÷ng ®éi kþ binh ®Ó bao v©y binh lÝnh; cßn chóng ta th×
tÊn c«ng ®Ó giµnh lÊy qu©n ®éi ®ang dao ®éng, nh− cuéc l¹i kh«ng dïng nh÷ng ng−êi mang bom ®Ó bao v©y bän
®Êu tranh mµ chÝnh phñ ®· tiÕn hµnh vµ ®· ®¹t kÕt qu¶. Ma-la-khèp. Chóng ta ®· cã thÓ vµ ph¶i lµm nh− thÕ, vµ
Chóng ta ®· chuÈn bÞ vµ sÏ cßn chuÈn bÞ bÒn bØ h¬n n÷a tõ l©u råi, b¸o chÝ d©n chñ - x· héi (b¸o "Tia löa" cò151)
"c«ng t¸c" t− t−ëng trong qu©n ®éi. Nh−ng nÕu chóng ta ®· nãi r»ng trong lóc khëi nghÜa, chóng ta cã nhiÖm vô ph¶i
quªn r»ng trong giê phót khëi nghÜa, còng vÉn cßn ph¶i tiªu diÖt kh«ng th−¬ng tiÕc bän chØ huy d©n sù vµ chØ huy
dïng cuéc ®Êu tranh thÓ chÊt ®Ó tranh thñ qu©n ®éi, th× qu©n sù. ViÖc xÈy ra ë phè B«n-sai-a XÐc-pu-khèp-xcai-a
chóng ta sÏ chØ lµ nh÷ng nhµ th«ng th¸i rëm ®¸ng th−¬ng th«i. còng ®· t¸i diÔn râ rµng, trªn nh÷ng nÐt lín, tr−íc nh÷ng
Giai cÊp v« s¶n M¸t-xc¬-va, trong nh÷ng ngµy th¸ng tr¹i lÝnh Ne-xvi-gi¬-xki vµ C¬-ru-ti-xki, c¶ khi giai cÊp v«
Ch¹p ®· cho chóng ta nh÷ng bµi häc tuyÖt diÖu vÒ "c«ng s¶n ®Þnh "nhÊc ®i" nh÷ng binh lÝnh cña tiÓu ®oµn £-ca-tª-
t¸c" t− t−ëng trong qu©n ®éi: vÝ dô nh− ngµy 8 th¸ng ri-n«-xl¸p, lÉn khi çc ®¹i biÓu ®−îc cö ®Õn ®éi c«ng binh
Ch¹p ë qu¶ng tr−êng Xt¬-ra-xt¬-nai-a khi quÇn chóng v©y ë A-lÕch-xan-®rèp, vµ c¶ khi ®éi ph¸o binh ë R«-xtèp ®·
quanh qu©n C«-d¾c, trµ trén víi hä, lµm th©n víi hä vµ ®−îc ph¸i ®Õn M¸t-xc¬-va nh−ng l¹i ®−îc ®iÒu ®éng trë
khuyªn hä rót lui. Hay nh− ngµy 10 ë Prª-xnha khi hai vÒ, lÉn khi ®éi c«ng binh ë C«-l«m-na bÞ t−íc khÝ giíi, vµ
n÷ thanh niªn c«ng nh©n cÇm cê ®á, gi÷a ®¸m ®«ng 10 000 v©n v©n. Trong lóc khëi nghÜa, chóng ta ®· kh«ng cã ®ñ
ng−êi, ®· x«ng ra tr−íc mÆt qu©n C«-d¾c mµ thÐt lªn: n¨ng lùc chÊp hµnh nhiÖm vô trong cuéc ®Êu tranh ®Ó
"h·y giÕt chÕt chóng t«i ®i! chóng t«i mµ cßn sèng th× tranh thñ nh÷ng ®éi qu©n dao ®éng.
çc anh kh«ng thÓ c−íp ®−îc cê cña chóng t«i ®©u!". Th¸ng Ch¹p ®· chøng thùc râ rµng mét luËn ®iÓm s©u
ThÕ lµ qu©n C«-d¾c ®©m bèi rèi vµ quay trë l¹i gi÷a nh÷ng s¾c kh¸c cña M¸c mµ bän c¬ héi chñ nghÜa ®· bá quªn,
tiÕng h« cña ®¸m ®«ng: "qu©n C«-d¾c mu«n n¨m!". Nh÷ng luËn ®iÓm ®ã nãi r»ng khëi nghÜa lµ mét nghÖ thuËt vµ
tÊm g−¬ng dòng c¶m vµ anh hïng nh− thÕ sÏ cßn in s©u m·i quy t¾c chñ yÕu cña nghÖ thuËt Êy lµ tÊn c«ng152 dòng
trong t©m trÝ giai cÊp v« s¶n. c¶m phi th−êng, kiªn quyÕt kh«ng g× lay chuyÓn ®−îc.
Nh−ng, ®©y lµ nh÷ng vÝ dô chøng tá chóng ta kÐm §u- Ch©n lý ®ã, chóng ta ch−a hiÓu ®−îc ®Çy ®ñ. B¶n th©n
ba-xèp. Ngµy 9 th¸ng Ch¹p, ë phè B«n-sai-a XÐc-pu-khèp- chóng ta ch−a häc tËp ®−îc ®Çy ®ñ vµ ch−a gi¸o dôc ®−îc
xcai-a, nh÷ng binh lÝnh h¸t bµi M¸c-x©y-e, gia nhËp qu©n ®Çy ®ñ cho quÇn chóng nghÖ thuËt Êy, quy t¾c tÊn c«ng
khëi nghÜa. C«ng nh©n cö ®¹i biÓu ®Õn gÆp hä. §Ých th©n b»ng bÊt cø gi¸ nµo Êy. HiÖn nay, chóng ta cÇn ph¶i dèc
Ma-la-khèp ®· phi ngùa lao ®Õn gÆp hä. C«ng nh©n ®Õn hÕt nghÞ lùc ra lÊy l¹i thêi gian ®· phÝ mÊt. ChØ tËp hîp
muén, Ma-la-khèp ®· ®Õn tr−íc. H¾n diÔn thuyÕt rÊt h¨ng, nhau l¹i trªn c¬ së th¸i ®é ®èi víi khÈu hiÖu chÝnh trÞ
lµm cho nh÷ng binh lÝnh Êy ph¶i dao ®éng, råi cho nh÷ng th× ch−a ®ñ, cßn ph¶i tËp hîp nhau l¹i trªn c¬ së th¸i ®é
®éi kþ binh ®Õn bao v©y hä, ®−a hä vÒ doanh tr¹i vµ giam ®èi víi khëi nghÜa vò trang. KÎ nµo ph¶n ®èi khëi nghÜa
hä l¹i. Ma-la-khèp ®· ®Õn kÞp thêi, cßn chóng ta l¹i ®Õn vò trang, kÎ nµo kh«ng chuÈn bÞ khëi nghÜa vò trang, th×
chËm, tuy vËy, trong hai ngµy ®· cã 150 000 ng−êi næi ph¶i bÞ ®uæi cæ mét çch kh«ng th−¬ng tiÕc ra khái hµng
ngò nh÷ng ng−êi ñng hé çch m¹ng, bÞ tèng cæ sang hµng hÖ nh− thÕ nµo víi vÊn ®Ò "chiÕn thuËt míi vÒ luü ch−íng
ngò kÎ thï cña çch m¹ng, sang phÝa nh÷ng kÎ ph¶n béi ng¹i".
hay nh÷ng kÎ hÌn nh¸t, v× gÇn ®Õn ngµy mµ søc m¹nh cña M¸t-xc¬-va ®· ®Ò ra chiÕn thuËt míi Êy, nh−ng hoµn
çc sù biÕn vµ hoµn c¶nh ®Êu tranh b¾t buéc chóng ta toµn ch−a ph¸t triÓn chiÕn thuËt ®ã, hoµn toµn ch−a phæ
ph¶i c¨n cø theo dÊu hiÖu ®ã mµ ph©n biÖt b¹n vµ thï. biÕn nã tíi møc kh¸ réng r·i, thËt sù cã tÝnh chÊt quÇn
Çi mµ chóng ta cÇn cæ vò kh«ng ph¶i lµ th¸i ®é thô ®éng, chóng ®−îc. Håi ®ã çc ®éi viªn chiÕn ®Êu cßn Ýt, quÇn
kh«ng ph¶i lµ ®¬n thuÇn "ngåi ®îi" lóc qu©n ®éi "ch¹y sang"; chóng c«ng nh©n ch−a nhËn ®−îc khÈu hiÖu tÊn c«ng t¸o
kh«ng, chóng ta cÇn ph¶i tuyªn bè ë kh¾p mäi n¬i r»ng b¹o vµ ch−a thùc hiÖn khÈu hiÖu ®ã; tÝnh chÊt cña çc ®éi
cÇn ph¶i tÊn c«ng dòng c¶m vµ dïng vò khÝ mµ tÊn c«ng, du kÝch th× ®¬n ®iÖu qu¸ ®¸ng, vò khÝ cña hä vµ ph−¬ng
®ång thêi cÇn ph¶i tiªu diÖt bän chØ huy vµ ®Êu tranh ph¸p hµnh ®éng cña hä cßn ch−a ®Çy ®ñ; hä hÇu nh− ch−a biÕt
hÕt søc c−¬ng quyÕt ®Ó tranh thñ nh÷ng ®éi qu©n dao l·nh ®¹o ®¸m ®«ng. Chóng ta ph¶i bæ cøu l¹i tÊt c¶ ®iÒu ®ã
®éng. vµ sÏ bæ cøu l¹i b»ng çch häc tËp kinh nghiÖm cña M¸t-
Bµi häc vÜ ®¹i thø ba mµ M¸t-xc¬-va ®· d¹y chóng xc¬-va, b»ng çch truyÒn b¸ nh÷ng kinh nghiÖm Êy trong
ta lµ chiÕn thuËt vµ viÖc tæ chøc lùc l−îng ®Ó khëi nghÜa. quÇn chóng, b»ng çch thøc tØnh tinh thÇn s¸ng t¹o cña b¶n
ChiÕn thuËt qu©n sù tuú thuéc ë tr×nh ®é kü thuËt qu©n th©n quÇn chóng theo h−íng ph¸t triÓn h¬n n÷a kinh nghiÖm
sù, ⎯ ¡ng-ghen153 ®· nh¾c ®i nh¾c l¹i vµ ®· d¹y ch©n lý Êy. Vµ chiÕn tranh du kÝch, sù khñng bè cã tÝnh chÊt quÇn
Êy cho nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt. Kü thuËt qu©n sù hiÖn nay chóng diÔn ra hÇu nh− kh«ng ngõng ë kh¾p n−íc Nga
kh«ng gièng nh− kü thuËt qu©n sù vµo gi÷a thÕ kû XIX. sau th¸ng Ch¹p, nhÊt ®Þnh sÏ gióp vµo viÖc gi¸o dôc cho quÇn
LÊy ®¸m ®«ng mµ chäi l¹i ®¹i b¸c vµ dïng sóng lôc mµ chóng biÕt ¸p dông chiÕn thuËt ®óng ®¾n trong lóc khëi
phßng thñ çc luü ch−íng ng¹i, th× lµ ngu xuÈn. Vµ Cau- nghÜa. §¶ng d©n chñ - x· héi cÇn ph¶i thõa nhËn sù khñng
xky ®· cã lý khi viÕt r»ng, sau sù biÕn M¸t-xc¬-va, ®· ®Õn bè cã tÝnh chÊt quÇn chóng ®ã vµ cÇn ph¶i ®−a nã vµo
lóc cÇn ph¶i xÐt l¹i nh÷ng kÕt luËn cña ¡ng-ghen; r»ng trong chiÕn thuËt cña m×nh, nh−ng ®−¬ng nhiªn lµ ph¶i
M¸t-xc¬-va ®· t¹o ra "mét chiÕn thuËt míi vÒ luü ch−íng tæ chøc vµ kiÓm so¸t nã, khiÕn nã ph¶i phôc tïng lîi Ých
ng¹i"154. ChiÕn thuËt Êy lµ chiÕn thuËt cña chiÕn tranh du vµ ®iÒu kiÖn cña phong trµo c«ng nh©n vµ cña cuéc ®Êu
kÝch. Tæ chøc do chiÕn thuËt Êy ®Ò ra, lµ nh÷ng ®éi c¬ tranh çch m¹ng chung, ph¶i g¹t bá vµ lo¹i trõ mét çch
®éng rÊt nhá: m−êi ng−êi, ba ng−êi vµ thËm chÝ hai ng−êi. kh«ng th−¬ng tiÕc viÖc xuyªn t¹c theo lèi "tÇm th−êng"
HiÖn nay, ë n−íc ta th−êng cã thÓ thÊy nh÷ng ng−êi cuéc chiÕn tranh du kÝch ®ã, sù xuyªn t¹c mµ nh÷ng ng−êi
d©n chñ - x· héi c−êi nh¹o khi nghe nãi ®Õn nh÷ng tæ n¨m M¸t-xc¬-va trong nh÷ng ngµy khëi nghÜa vµ nh÷ng ng−êi
ng−êi hoÆc ba ng−êi. Nh−ng c−êi nh¹o chØ lµ mét biÖn L¸t-vi-a trong nh÷ng ngµy thµnh lËp çc n−íc céng hoµ
ph¸p tÇm th−êng ®Ó nh¾m m¾t tr−íc vÊn ®Ò míi vÒ chiÕn L¸t-vi-a lõng tiÕng, ®· thanh to¸n mét çch tuyÖt vêi vµ
thuËt vµ vÒ h×nh thøc tæ chøc ®−îc ®Ò ra do cuéc chiÕn rÊt th¼ng tay biÕt bao.
®Êu ngoµi ®−êng phè trong ®iÒu kiÖn kü thuËt qu©n sù hiÖn GÇn ®©y, kü thuËt qu©n sù l¹i cã nh÷ng tiÕn bé míi.
®¹i. Çc ngµi ¬i, h·y ®äc kü bµi t−êng thuËt vÒ cuéc khëi Cuéc chiÕn tranh víi NhËt ®· lµm xuÊt hiÖn qu¶ lùu ®¹n.
nghÜa M¸t-xc¬-va, çc ngµi sÏ hiÓu "tæ n¨m ng−êi" cã quan Çc x−ëng chÕ t¹o vò khÝ ®· ®−a sóng tù ®éng ra thÞ
tr−êng. C¶ hai lo¹i vò khÝ Êy ®· b¾t ®Çu ®−îc sö dông bá qua nh÷ng nhiÖm vô riªng tr−íc m¾t Êy, nh÷ng nhiÖm
mét çch cã hiÖu qu¶ trong cuéc çch m¹ng Nga, song ph¹m vô ®Æc biÖt Êy cña nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh hiÖn nay.
vi sö dông cßn ch−a ®−îc réng r·i. Chóng ta cã thÓ vµ cÇn Chóng ta nªn nhí r»ng cuéc ®Êu tranh vÜ ®¹i cã tÝnh
ph¶i lîi dông nh÷ng sù c¶i tiÕn kü thuËt, d¹y cho çc ®éi chÊt quÇn chóng s¾p ®Õn råi. §ã sÏ lµ mét cuéc khëi nghÜa
c«ng nh©n çch chÕ t¹o hµng lo¹t bom, gióp ®ì hä vµ c¶ vò trang. Cuéc khëi nghÜa Êy ph¶i ®−îc, nÕu cã thÓ, tiÕn
nh÷ng tæ chiÕn ®Êu cña chóng ta cã ®−îc thuèc næ, kÝp næ hµnh ®ång lo¹t. QuÇn chóng ph¶i hiÓu r»ng hä sÏ tiÕn hµnh
vµ sóng tù ®éng. NÕu quÇn chóng c«ng nh©n tham gia khëi mét cuéc ®Êu tranh vò trang, ®Ém m¸u vµ quyÕt liÖt. Tinh
nghÜa ë çc thµnh phè, nÕu tÊn c«ng kÎ ®Þch víi quy m« thÇn coi th−êng çi chÕt ph¶i lan réng trong quÇn chóng
lín, nÕu ®Êu tranh khÐo lÐo vµ kiªn quyÕt ®Ó giµnh lÊy qu©n vµ b¶o ®¶m th¾ng lîi. TÊn c«ng kÎ thï cÇn ph¶i hÕt søc
®éi ngµy cµng dao ®éng h¬n sau khi cã kinh nghiÖm §u-ma, kiªn quyÕt; tÊn c«ng, chø kh«ng phßng ngù, ph¶i trë thµnh
cã sù biÕn Xvi-boãc-g¬ vµ Cr«n-st¸t, nÕu sù tham gia khÈu hiÖu cña quÇn chóng, tiªu diÖt kÎ thï mét çch kh«ng
cña n«ng th«n vµo cuéc ®Êu tranh chung ®−îc ®¶m b¶o, ⎯ th−¬ng tiÕc ph¶i trë thµnh nhiÖm vô cña hä; tæ chøc chiÕn
th× trong cuéc khëi nghÜa vò trang s¾p tíi trªn toµn n−íc ®Êu sÏ trë nªn c¬ ®éng vµ linh ho¹t; nh÷ng phÇn tö dao
Nga, th¾ng lîi nhÊt ®Þnh sÏ vÒ chóng ta! ®éng trong qu©n ®éi sÏ ®−îc l«i cuèn vµo cuéc ®Êu tranh
VËy chóng ta h·y ph¸t triÓn réng r·i h¬n n÷a ho¹t ®éng tÝch cùc. §¶ng cña giai cÊp v« s¶n gi¸c ngé ph¶i lµm trßn
cña chóng ta vµ h·y quy ®Þnh mét çch m¹nh d¹n h¬n n÷a tr¸ch nhiÖm cña m×nh trong cuéc ®Êu tranh vÜ ®¹i Êy.
nhiÖm vô cña chóng ta b»ng çch hÊp thô lÊy nh÷ng bµi
häc cña nh÷ng ngµy vÜ ®¹i cña çch m¹ng Nga. Ho¹t ®éng "Ng−êi v« s¶n", sè 2, Theo ®óng b¶n ®¨ng
cña chóng ta dùa trªn c¬ së ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n lîi Ých cña ngµy 29 th¸ng T¸m 1906 trªn b¸o "Ng−êi v« s¶n"
çc giai cÊp vµ nhu cÇu cña sù ph¸t triÓn cña toµn thÓ nh©n
d©n hiÖn nay. Xung quanh khÈu hiÖu: lËt ®æ chÝnh quyÒn
Nga hoµng, quèc héi lËp hiÕn ph¶i do chÝnh phñ çch m¹ng
triÖu tËp, chóng ta ®−¬ng tËp hîp vµ sÏ tËp hîp ®−îc
mét bé phËn ngµy cµng ®«ng cña giai cÊp v« s¶n, n«ng d©n
vµ qu©n ®éi. N©ng cao sù gi¸c ngé cña quÇn chóng, hiÖn
nay còng nh− bÊt cø lóc nµo, vÉn lµ nÒn t¶ng vµ néi dung
chñ yÕu cña toµn bé c«ng t¸c cña chóng ta. Song kh«ng nªn
quªn r»ng, trong nh÷ng thêi kú nh− thêi kú mµ n−íc Nga
®ang tr¶i qua, th× cïng víi nhiÖm vô chung, th−êng xuyªn
vµ c¬ b¶n Êy, cßn ph¶i thªm vµo nh÷ng nhiÖm vô riªng vµ
®Æc biÖt n÷a. Chóng ta quyÕt kh«ng nªn biÕn thµnh nh÷ng
nhµ th«ng th¸i rëm vµ nh÷ng kÎ phi-li-xtanh, chóng ta kh«ng
viÖn ra mét çch kh«ng ®©u nh÷ng nhiÖm vô vÜnh viÔn vµ
kh«ng thay ®æi trong mäi hoµn c¶nh vµ mäi thêi gian ®Ó
474 Nh÷ng dao ®éng vÒ s¸ch l−îc 475
bÞ tr−íc chø kh«ng ph¶i lµ hµnh ®éng chËm h¬n vµ chÝn

muåi h¬n. Sau hÕt, lÇn nµy, Plª-kha-nèp ch¼ng nh÷ng kh«ng
lµm cho nh÷ng khÈu hiÖu cña §¶ng d©n chñ - x· héi thÝch
øng víi nh÷ng khÈu hiÖu cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, ch¼ng
nh÷ng kh«ng coi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn víi ph¸i d©n chñ
t− s¶n nãi chung lµ mét, mµ ng−îc l¹i, ®ång chÝ cßn chØ
trÝch th¼ng th¾n vµ c«ng khai tÝnh chÊt nöa vêi cña nh÷ng
Nh÷ng dao ®éng vÒ s¸ch l−îc ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn (chÝnh v× thÕ nh÷ng b¸o d©n chñ -
lËp hiÕn kh«ng nãi ®Õn Plª-kha-nèp n÷a!) vµ ®ång chÝ ®em
®èi lËp mét çch hÕt søc c−¬ng quyÕt n«ng d©n "lao ®éng"
Chóng t«i ®· nhËn ®−îc tê "NhËt ký", sè 6, cña Plª- víi hä.
kha-nèp gåm m−êi hai trang in ë Gi¬-ne-v¬. §iÒu lµm TÊt c¶ çi ®ã lµm chóng t«i hÕt søc vui mõng. Nh−ng
chóng t«i söng sèt mét çch khoan kho¸i lµ b¸o chÝ t− s¶n, ®¸ng tiÕc lµ vÒ s¸ch l−îc, Plª-kha-nèp cßn cã nhiÒu ®iÒu
tù do chñ nghÜa Nga lÇn nµy, ⎯ vµ ®©y lµ mét ngo¹i lÖ, ⎯ nãi kh«ng hÕt ý vµ cßn cã nhiÒu dao ®éng.
®· kh«ng t¸n tông Plª-kha-nèp. Ch¾c viÖc gi¶i t¸n §u-ma Plª-kha-nèp chØ trÝch ®óng çc t¸c gi¶ lêi kªu gäi V−-
®· lµm tiªu tan chñ nghÜa l¹c quan cña ®ång chÝ Plª-kha- boãc-g¬, v× hä "chØ" kªu gäi tõ chèi kh«ng ®ãng thuÕ vµ
nèp ⎯ chóng t«i ®· nghÜ nh− thÕ khi ®äc trªn çc b¸o tù kh«ng tßng qu©n, v× hä muèn duy tr× c¬ së ph¸p chÕ. §ång
do chñ nghÜa tin vÒ tê "NhËt ký", sè 6, ®· ®−îc xuÊt b¶n chÝ Êy nãi r»ng nªn nãi: "H·y chuÈn bÞ ®i, v× thêi c¬ s¾p
nh−ng kh«ng thÊy cã nh÷ng ®o¹n trÝch dÉn ®−îc ®ång t×nh ®Õn". Nªn ®−a ra khÈu hiÖu triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn.
nh− th−êng lÖ. Nh−ng tõ chèi kh«ng ®ãng thuÕ vµ v©n v©n, lµ mét
ThËt vËy, trong sè 6 cña tê "NhËt ký", ®ång chÝ Plª-kha- ph−¬ng s¸ch ®Êu tranh. TriÖu tËp quèc héi lËp hiÕn lµ môc
nèp tõ bá lËp tr−êng cña çnh cùc h÷u cña chñ nghÜa men- ®Ých tr−íc m¾t cña cuéc ®Êu tranh. Trong khi chØ trÝch
sª-vÝch mµ ®ång chÝ ®· gi÷ (cïng víi ®ång chÝ Ra-khmª- nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn chØ bã hÑp vµo mét ph−¬ng
tèp) trong thêi kú §u-ma. §ång chÝ hoµn toµn xa l¹ víi s¸ch duy nhÊt, th× còng nªn chØ ra nh÷ng ph−¬ng s¸ch kh¸c
ý ®å cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch muèn gi¶m nhÑ khÈu vµ ph©n tÝch nh÷ng ®iÒu kiÖn ¸p dông nh÷ng ph−¬ng s¸ch
hiÖu çch m¹ng: "®ßi triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn" b»ng çch ®ã, ý nghÜa cña nh÷ng ph−¬ng s¸ch ®ã, v.v.. Bá qua vÊn
thªm vµo ®ã: "th«ng qua §u-ma" vµ "ñng hé §u-ma", v.v.. ®Ò nµy, nh− Plª-kha-nèp ®· lµm, b»ng çch nãi r»ng "ngµy
Plª-kha-nèp chøng minh ®óng r»ng khÈu hiÖu chØ cã thÓ nµo viÖc Êy", lµ kh«ng ®óng. §¶ng d©n chñ - x· héi cã nhiÖm
lµ triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn, vµ phª ph¸n ®óng b¶n tuyªn vô l·nh ®¹o giai cÊp v« s¶n ch¼ng nh÷ng trong viÖc ®−a ra
ng«n V−-boãc-g¬ v× kh«ng cã khÈu hiÖu nµy. Plª-kha-nèp nh÷ng khÈu hiÖu ®óng, mµ cßn ë viÖc chän nh÷ng ph−¬ng
còng hoµn toµn xa l¹ víi ý ®å cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch s¸ch ®Êu tranh quyÕt ®Þnh nhÊt vµ hîp lý nhÊt. Kinh nghiÖm
muèn nhÊt thiÕt ph¶i g¾n "hµnh ®éng" víi §u-ma, cuéc çch m¹ng Nga ®· cho ta thÊy nhiÒu tµi liÖu chøng tá
dï lµ hµnh ®éng cã tÝnh chÊt côc bé chø kh«ng ph¶i lµ r»ng khi nh÷ng nhiÖm vô ®Êu tranh më réng, khi quÇn chóng
hµnh ®éng chung, dï lµ hµnh ®éng tøc thêi vµ kh«ng chuÈn tham gia ®Êu tranh t¨ng lªn, th× nh÷ng ph−¬ng s¸ch, ph−¬ng
476 V. I. Lª-nin Nh÷ng dao ®éng vÒ s¸ch l−îc 477
thøc vµ biÖn ph¸p ®Êu tranh còng thay ®æi, trë thµnh quyÕt s¸t tíi ph−¬ng ch©m s¸ch l−îc Êy, ph−¬ng ch©m nµy ®−îc
®Þnh h¬n, cã tÝnh chÊt tÊn c«ng h¬n. ChÝnh trong giê phót rót ra mét çch tÊt nhiªn tõ çch ®Æt vÊn ®Ò hiÖn nay cña
nh− hiÖn nay, chóng ta kh«ng nªn bá qua mµ cßn ph¶i ®Æc ®ång chÝ.
biÖt chó ý nghiªn cøu vÊn ®Ò çc ph−¬ng s¸ch ®Êu tranh §ång chÝ viÕt: "TÊt c¶ çc ®¶ng tham gia phong trµo
kh¸c nhau, nh− b·i c«ng chÝnh trÞ, khëi nghÜa vò trang, v.v.. ®ã (®Êu tranh ®ßi triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn) ph¶i lËp tøc
§ã lµ vÊn ®Ò tr−íc m¾t, vµ viÖc nh÷ng c«ng nh©n tiªn tiÕn tho¶ thuËn víi nhau ®Ó gióp nhau trong sù nghiÖp ®ã".
yªu cÇu chóng ta tr¶ lêi nh÷ng vÊn ®Ò Êy, lµ chÝnh ®¸ng. §óng thÕ! Nh−ng nh÷ng ®¶ng Êy lµ nh÷ng ®¶ng nµo? Lµ
Khi ph©n tÝch vÊn ®Ò quan hÖ gi÷a lîi Ých cña çc giai nh÷ng ®¶ng t¶ h¬n §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ ph¶i ®−îc
cÊp kh¸c nhau víi yªu s¸ch triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn, gäi lµ nh÷ng ®¶ng cña ph¸i d©n chñ çch m¹ng t− s¶n vµ
Plª-kha-nèp ph©n biÖt ba giai cÊp. (1) VÒ giai cÊp v« tiÓu t− s¶n (v× khÈu hiÖu triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn lµ khÈu
s¶n, ®ång chÝ nhËn thÊy nh÷ng lîi Ých giai cÊp cña giai cÊp v« hiÖu çch m¹ng, kh¸c víi khÈu hiÖu ®èi lËp nh−ng "trung
s¶n phï hîp hoµn toµn víi nh÷ng lîi Ých cña toµn thÓ nh©n thµnh" cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn: "thµnh lËp hÕt
d©n. (2) VÒ "n«ng d©n lao ®éng", ®ång chÝ v¹ch ra r»ng søc sím mét §u-ma míi"). Nh− vËy, cã thÓ ®i ®Õn mét
trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, nh÷ng lîi Ých cña hä cã hiÖp nghÞ chiÕn ®Êu gi÷a ®¶ng cña giai cÊp v« s¶n víi çc
thÓ kh¸c nh÷ng lîi Ých cña toµn thÓ nh©n d©n, nh−ng ®ång ®¶ng cña ph¸i d©n chñ çch m¹ng.
chÝ nhÊn m¹nh r»ng "lîi Ých giai cÊp cña hä" ®ßi ph¶i triÖu §ã chÝnh lµ ®iÒu chóng ta ®· lu«n lu«n chñ tr−¬ng.
tËp quèc héi lËp hiÕn. (3) VÒ "çc tÇng líp do §¶ng d©n ChØ cßn mong r»ng tõ nay trë ®i Plª-kha-nèp triÖt ®Ó qu¸n
chñ - lËp hiÕn ®¹i diÖn", Plª-kha-nèp thõa nhËn r»ng "nh÷ng triÖt quan ®iÓm nµy. Vµ ®Ó triÖt ®Ó qu¸n triÖt quan ®iÓm
lîi Ých giai cÊp" cña hä sÏ buéc hä ph¶i cã th¸i ®é kh«ng ®ã, cÇn ®Æt ®iÒu kiÖn cho hiÖp nghÞ chiÕn ®Êu Êy lµ: kh«ng
tÝn nhiÖm ®èi víi viÖc triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn, r»ng nh÷ng ph¶i thõa nhËn khÈu hiÖu çch m¹ng - d©n chñ (triÖu
®iÒu ®ã sÏ chøng minh viÖc hä "chÊp nhËn" nh÷ng hµnh ®éng tËp quèc héi lËp hiÕn), mµ cßn ph¶i chÊp nhËn ph−¬ng s¸ch
cña çc ngµi Xt«-l−-pin, viÖc hä lo sî mÊt ruéng ®Êt ®Þa ®Êu tranh çch m¹ng mµ phong trµo cña chóng ta ®· ph¸t
chñ mµ kh«ng ®−îc båi th−êng, v.v.. Vµ Plª-kha-nèp tuyªn triÓn ®Õn tr×nh ®é cã n¨ng lùc ¸p dông vµ nhÊt ®Þnh sÏ
bè "kh«ng muèn lao vµo nh÷ng tiªn ®o¸n" xem ®èi víi ph¶i ¸p dông trong cuéc ®Êu tranh ®ßi triÖu tËp quèc héi
nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn th× lîi Ých giai cÊp ®−îc lËp hiÕn, tøc lµ chÊp nhËn cuéc khëi nghÜa toµn d©n. Sau
®Æt lªn trªn lîi Ých cña toµn thÓ nh©n d©n, hay ng−îc l¹i. n÷a, ®Ó gi¶i thÝch thùc sù khÈu hiÖu ®ßi triÖu tËp quèc héi
Ng−êi ta tiªn ®o¸n çi t−¬ng lai, cßn çi hiÖn t¹i l¹i lËp hiÕn, chø kh«ng chØ nh¾c l¹i nã mµ th«i, th× cßn cÇn
lµ viÖc nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn tõ chèi khÈu hiÖu ®Æt c¶ vÊn ®Ò chÝnh phñ çch m¹ng l©m thêi. NÕu kh«ng
triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn vµ tõ chèi ®Êu tranh çch m¹ng ®Æt vÊn ®Ò ®ã ra, th× Plª-kha-nèp sÏ kh«ng thÓ ph©n biÖt
cho quèc héi lËp hiÕn. Bá qua ®iÒu ®ã ch¼ng nh÷ng lµ v« ®−îc mét çch ®óng ®¾n nh÷ng lîi Ých cña n«ng d©n "lao
Ých mµ cßn cã h¹i. Vµ nÕu kh«ng bá qua ®iÒu ®ã, th× râ ®éng" víi nh÷ng lîi Ých giai cÊp cña "nh÷ng tÇng líp do
rµng lµ ph¶i thõa nhËn r»ng: "Giai cÊp v« s¶n cïng víi n«ng §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ®¹i diÖn". NÕu kh«ng ®Æt vÊn ®Ò nµy
d©n lao ®éng gi¸c ngé chèng l¹i nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp ra, th× Plª-kha-nèp sÏ ®Ó l¹i trong c«ng t¸c tuyªn truyÒn vµ
hiÕn kh«ng ®¸ng tin cËy vµ dao ®éng". Plª-kha-nèp ®· tiÕn cæ ®éng cña chóng ta mét lç hæng lín, v× ng−êi ta sÏ hái
478 V. I. Lª-nin Nh÷ng dao ®éng vÒ s¸ch l−îc 479
bÊt kú ng−êi cæ ®éng nµo: vËy th×, theo ý ®¶ng c«ng nh©n, Nh−ng nãi: "çi mµ chóng ta cÇn kh«ng ph¶i lµ nh÷ng
ai ph¶i triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn? cuéc bïng næ, mµ lµ mét cuéc çch m¹ng th¾ng lîi", th×
Nh− chóng t«i ®· nªu ra, Plª-kha-nèp bá qua mét çch cã nghÜa lµ kh«ng nãi g× c¶. TÖ h¬n n÷a: ®iÒu ®ã cã nghÜa
hoµn toµn kh«ng cã c¨n cø vÊn ®Ò khëi nghÜa còng nh− vÊn lµ lµm cho mét ®iÒu v« vÞ cã ®−îc vÎ quan träng. §iÒu
®Ò nh÷ng ph−¬ng s¸ch ®Êu tranh nãi chung. §ång chÝ viÕt: ®ã cã nghÜa lµ dïng c©u nãi thËt kªu nh−ng trèng rçng
"Trong lóc nµy, khëi nghÜa chØ cã thÓ lµ sù bïng næ cña ®Ó lµm mª muéi ®éc gi¶. RÊt khã t×m thÊy hai nhµ çch
sù bÊt b×nh cña nh©n d©n, chØ lµ cuéc b¹o ®éng mµ çc m¹ng nµo kh«ng ®iªn mµ l¹i kh«ng nhÊt trÝ r»ng çi mµ
nhµ chøc tr¸ch sÏ ®Ì bÑp dÔ dµng; nh−ng chóng ta kh«ng chóng ta cÇn "kh«ng ph¶i lµ nh÷ng cuéc bïng næ, mµ lµ
cÇn nh÷ng cuéc b¹o ®éng, nh÷ng cuéc bïng næ; chóng ta mét cuéc çch m¹ng th¾ng lîi". Nh−ng ®ång thêi còng
cÇn mét cuéc çch m¹ng th¾ng lîi". kh«ng qu¸ dÔ dµng t×m thÊy hai nhµ çch m¹ng nµo cã ®Çu
ThËt lµ hoµn toµn gièng nh− tr−êng hîp nÕu nh− N«- ãc hoµn toµn tØnh t¸o mµ l¹i nhÊt trÝ víi nhau vÒ ®iÓm
ghi nãi vµo håi th¸ng T¸m 1905: "Çi mµ chóng ta cÇn kh«ng sau ®©y: cô thÓ ph−¬ng s¸ch ®Êu tranh nµo vµo chÝnh lóc
ph¶i lµ nh÷ng cuéc tÊn c«ng vµo C¶ng L÷-thuËn, mµ lµ nµo sÏ kh«ng ph¶i lµ mét cuéc "bïng næ", mµ sÏ lµ mét
chiÕm lÊy C¶ng L÷-thuËn". Ng−êi ta cã thÓ ®em nh÷ng b−íc ch¾c ch¾n tiÕn tíi mét cuéc çch m¹ng th¾ng lîi.
cuéc tÊn c«ng kh«ng hîp thêi ®èi s¸ch víi nh÷ng cuéc tÊn Víi viÖc nh¾c l¹i b»ng mét vÎ trÞnh träng çi ®iÒu mµ kh«ng
c«ng ®óng lóc, ®em nh÷ng cuéc tÊn c«ng kh«ng ®−îc chuÈn mét ai nghi ngê, vµ víi viÖc bá qua çi khã kh¨n thùc sù
bÞ ®èi s¸ch víi nh÷ng cuéc tÊn c«ng cã chuÈn bÞ, nh−ng cña vÊn ®Ò, Plª-kha-nèp ®· kh«ng tiÕn lªn ®−îc chót nµo c¶.
ng−êi ta kh«ng thÓ ®em cuéc tÊn c«ng nãi chung ®èi s¸ch §Ó kÕt luËn, kh«ng thÓ kh«ng nªu ra r»ng Plª-kha-nèp,
víi viÖc "chiÕm" ph¸o ®µi. §ã lµ mét sai lÇm. §iÒu ®ã cã ®−¬ng nhiªn, cè g¾ng võa ®i võa "vÐo" nh÷ng ng−êi b«n-
nghÜa lµ l¶ng tr¸nh vÊn ®Ò ph−¬ng ph¸p chiÕm ph¸o ®µi. sª-vÝch mét çi: hä lµ nh÷ng ng−êi theo chñ nghÜa Bl¨ng-
Vµ ®ång chÝ Plª-kha-nèp ®· ph¹m ph¶i chÝnh çi sai lÇm ®ã. ki v× hä ®· tÈy chay §u-ma, hä lµ nh÷ng ng−êi "khinh suÊt"
HoÆc lµ ®ång chÝ kh«ng nãi hÕt ý cña m×nh, hoÆc lµ v× hä cã vÎ nh− kh«ng biÕt (tr−íc khi ®ång chÝ Plª-kha-nèp
®ång chÝ kh«ng hiÓu râ vÊn ®Ò. d¹y hä trong tê "NhËt ký", sè 6) r»ng cÇn ph¶i ra søc t¨ng
Sù kh¸c nhau gi÷a b·i c«ng - biÓu t×nh vµ b·i c«ng - c−êng c«ng t¸c trong qu©n ®éi. Nh÷ng çi vÐo Êy chØ cÇn
khëi nghÜa ®· râ rµng. Sù kh¸c nhau gi÷a nh÷ng "ph¶n nªu lªn th«i, chóng kh«ng ®¸ng ®−îc ®¸p l¹i. NÕu ®ång chÝ
kh¸ng côc bé cña quÇn chóng" vµ hµnh ®éng chung cña c¶ Plª-kha-nèp nghÜ r»ng, víi lËp tr−êng s¸ch l−îc hiÖn nay
n−íc Nga còng râ rµng. Sù kh¸c nhau gi÷a nh÷ng cuéc khëi cña m×nh, ®ång chÝ sÏ lµm cho nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch
nghÜa côc bé vµ ®Þa ph−¬ng víi cuéc tæng khëi nghÜa toµn trong ®¶ng ta m¹nh lªn vµ lµm cho nh÷ng ng−êi b«n-sª-
Nga ®−îc tÊt c¶ çc ®¶ng çch m¹ng vµ çc phÇn tö çch vÝch yÕu ®i, th× chóng t«i kh«ng cã g× ph¶n ®èi viÖc cø ®Ó
m¹ng ñng hé, còng râ rµng. NÕu ®ång chÝ coi nh÷ng cuéc ®ång chÝ m¾c çi sai lÇm dÔ chÞu Êy.
biÓu t×nh, nh÷ng cuéc ph¶n kh¸ng côc bé, nh÷ng cuéc khëi
nghÜa côc bé lµ nh÷ng cuéc "bïng næ", th× t− t−ëng cña "Ng−êi v« s¶n", sè 2, Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn
®ång chÝ còng sÏ râ rµng, vµ sù ph¶n ®èi cña ®ång chÝ ®èi ngµy 29 th¸ng T¸m 1906 b¸o "Ng−êi v« s¶n"
víi "viÖc g©y ra bïng næ" hoµn toµn ®óng.
480 ChÝnh s¸ch cña chÝnh phñ vµ cuéc ®Êu tranh s¾p tíi 481
ban ra, ⎯ nh−ng chÕ ®é chuyªn chÕ cò l¹i vÉn ngù trÞ; mét
bÇy l−êng ®¶o, ®ao phñ, s¸t nh©n bÞ mäi ng−êi lªn ¸n, bÞ
lµm nhôc vµ bªu diÕu gi÷a c«ng chóng, l¹i ra søc nh¹o b¸ng
nh©n d©n, l¹i c−íp ph¸, ¨n c¾p, ®¸nh ®Ëp, bÞt måm bÞt
miÖng, ®Çu ®éc kh«ng khÝ b»ng mét mïi h«i thèi kh«ng thÓ
nµo chÞu næi cña chÕ ®é n«ng n«.
ChÝnh s¸ch cña chÝnh phñ VÒ ph−¬ng diÖn ph¸t triÓn cña cuéc ®Êu tranh çch m¹ng
cña toµn d©n, nh÷ng th¸ng dµi ph¶n ®éng ®iªn cuång ®·
vµ cuéc ®Êu tranh s¾p tíi
thay thÕ nhanh chãng "nh÷ng ngµy tù do" ng¾n ngñi, ®ã
lµ do sù c©n b»ng lùc l−îng ®· ®−îc x¸c lËp gi÷a çc bªn
Mét trong nh÷ng tê b¸o trµo phóng do §¶ng d©n chñ - tham chiÕn tõ mïa thu n¨m võa qua. ChÝnh phñ chuyªn
x· héi §øc xuÊt b¶n, ®· ®¨ng mét bøc tranh ch©m biÕm chÕ ®· kh«ng cßn søc ®Ó tiÕp tôc cai trÞ nh©n d©n, cßn nh©n
Ni-c«-lai II çch ®©y kho¶ng 1 n¨m r−ìi. Ng−êi ta miªu d©n l¹i ch−a ®ñ søc ®Ó ®¸nh ®æ thùc sù çi chÝnh phñ cña
t¶ Nga hoµng mÆc qu©n phôc víi vÎ mÆt c−êi vui. ¤ng ta bän s¸t nh©n ®ã. Hai bªn tham chiÕn, mÆt ®èi mÆt nh− hai
lÊy miÕng b¸nh m× trªu chäc mét ng−êi mu-gÝch rËm r©u, ®¹o qu©n thï ®Þch, khi th× t¹m thêi nghØ ®Êu tranh vµ tËp
lóc th× ®−a miÕng b¸nh ®ã vµo s¸t miÖng ng−êi mu-gÝch, hîp lùc l−îng, khi th× më mét trËn chiÕn ®Êu míi chèng
lóc th× l¹i rót ra. MÆt ng−êi mu-gÝch rËm r©u lóc th× bõng kÎ thï ®¸ng c¨m ghÐt.
s¸ng mét nô c−êi hµi lßng, lóc th× sa sÇm l¹i v× tøc giËn Nh÷ng nhµ chÝnh luËn cña b¸o chÝ d©n chñ - lËp hiÕn
khi miÕng b¸nh bÞ rót l¹i ®óng vµo lóc ng−êi Êy t−ëng vµ cña b¸o "Thêi míi" thËt ra ®Òu ®ång t×nh víi nhau trong
®−îc ¨n. Trªn miÕng b¸nh cã viÕt ch÷ "hiÕn ph¸p". Cßn viÖc ®¸nh gi¸ theo kiÓu thuyÕt ®¹o ®øc vÒ nh÷ng dao ®éng
"mµn" cuèi ®· m« t¶ ng−êi mu-gÝch ®em hÕt søc ®Ó c¾n Êy. TÊt c¶ ®Òu lªn ¸n, phµn nµn vÒ nh÷ng dao ®éng, do dù,
mÈu b¸nh, nh−ng ®· c¾n vµo ®Çu Ni-c«-lai R«-ma-nèp155. ng¶ nghiªng cña chÝnh phñ, kªu gäi chÝnh phñ "kiªn quyÕt" ⎯
Bøc tranh ch©m biÕm Êy ®¶ rÊt tróng. ThËt vËy, tõ nh÷ng ng−êi nµy th× kªu gäi kiªn quyÕt ®µn ¸p, nh÷ng
vµi n¨m nay, chÕ ®é chuyªn chÕ dïng hiÕn ph¸p ®Ó "trªu ng−êi kia th× kªu gäi kiªn quyÕt thùc hiÖn hiÕn ph¸p ®·
chäc" nh©n d©n Nga, ®óng lµ ng−êi ta cã ®−a ra "gÇn nh− høa. Nh−ng c¶ hai lo¹i ng−êi ®ã ®Òu kh«ng hiÓu cuéc ®Êu
hoµn toµn" b¶n hiÕn ph¸p ®ã, nh−ng ngay sau ®ã, l¹i lËp tranh giai cÊp ®ang lµm thay ®æi sù so s¸nh thùc tÕ cña
l¹i toµn bé chÕ ®é chuyªn quyÒn cò, lÆp l¹i tÊt c¶ nh÷ng çc lùc l−îng x· héi.
hµnh vi b¹o ng−îc vµ phi ph¸p cã tÝnh chÊt c¶nh s¸t, d−íi Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña cuéc ®Êu tranh Êy, trong
d¹ng cßn ghª gím h¬n. Ph¶i ch¨ng tõ l©u chóng ta ®· cã hµng ngò çch m¹ng còng nh− trong hµng ngò ph¶n ®éng,
mét "nghÞ viÖn" hÇu nh− d©n chñ nhÊt thÕ giíi? Ph¶i ch¨ng sù gi¸c ngé vµ sù ®oµn kÕt tÊt nhiªn t¨ng lªn, viÖc chuyÓn
tõ l©u toµn bé b¸o chÝ ®· tranh luËn vÒ vÊn ®Ò néi çc d©n sang nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh kh«ng tr¸nh khái ngµy
chñ - lËp hiÕn, coi nã nh− mét kh¶ n¨ng rÊt gÇn vµ rÊt hiÖn cµng gay g¾t vµ khèc liÖt h¬n. "Nh÷ng ngµy tù do" chuyÓn
thùc? Khã mµ tin r»ng ®iÒu ®ã chØ míi xÈy ra çch ®©y biÕn nhanh sang "nh÷ng th¸ng b¾n giÕt", ®ã lµ ®iÒu thÝch
hai hoÆc ba th¸ng. Mét vµi s¾c lÖnh, ®¹o dô, mÖnh lÖnh hîp h¬n hÕt ®Ó gi¶m sè ng−êi thô ®éng vµ sè ng−êi thê
482 V. I. Lª-nin ChÝnh s¸ch cña chÝnh phñ vµ cuéc ®Êu tranh s¾p tíi 483
¬, ®Ó l«i cuèn nh÷ng tÇng líp míi vµ nh÷ng phÇn tö míi tÊt c¶ çc tØnh, kÓ c¶ nh÷ng "biªn khu", tøc lµ ë 82 trong
vµo cuéc ®Êu tranh, ®Ó n©ng cao gi¸c ngé cña quÇn chóng, sè 87 tØnh cña ®Õ quèc, mµ nãi ®Õn chuyªn chÝnh qu©n sù
th«ng qua nh÷ng vÝ dô vÒ nh÷ng sù thÓ nghiÖm trªn toµn nh− nãi ®Õn ®iÒu sÏ xÈy ra, th× ®¸ng tøc c−êi. §iÒu ®ã ®·
n−íc Nga mµ chØ cho hä thÊy ®Æc biÖt râ mÆt nµy hay mÆt thµnh hiÖn thùc råi, vµ c¶ viÖc thay ®æi tªn gäi, viÖc dïng
kh¸c cña chÕ ®é chuyªn chÕ. Nh÷ng chuyÓn biÕn Êy cµng nh÷ng tiÕng "khñng khiÕp" h¬n ("chuyªn chÝnh" thay cho
nhanh vµ cµng m¹nh th× t×nh h×nh sÏ cµng sím ®i ®Õn çi "biÖn ph¸p an ninh ®Æc biÖt"), viÖc bæ nhiÖm mét tªn ®éc
kÕt qu¶ cuèi cïng, kÕt qu¶ nµy ®−îc quy ®Þnh mét çch tµi, tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã ®Òu kh«ng thÓ thªm ®−îc chót g× vµo
tÊt yÕu bëi −u thÕ cña nh÷ng lùc l−îng x· héi ®øng vÒ nh÷ng vô b¾t bí hµng lo¹t, nh÷ng vô ®em ®i ®Çy mµ kh«ng
phÝa tù do. xÐt xö, nh÷ng cuéc hµnh qu©n b×nh ®Þnh, nh÷ng vô kh¸m
Vµ v× thÕ, nh÷ng c«ng nh©n gi¸c ngé cã thÓ nh×n nhËn xÐt ë çc phè, nh÷ng vô xö b¾n theo lÖnh bän sÜ quan.
hÕt søc b×nh tÜnh "sù tiÕn bé" nhanh chãng l¹ lïng cña chÕ HiÖn nay, nÒn chuyªn chÝnh qu©n sù - c¶nh s¸t ®· thèng
®é chuyªn chÕ trong viÖc ®µn ¸p. H·y tiÕp tôc theo h−íng trÞ ë Nga. Nh÷ng vô ®µn ¸p, ngay hiÖn nay, ®· ®−îc ®Èy
®ã, çc ngµi R«-ma-nèp, T¬-rª-pèp, I-gna-chi-Ðp, Xt«-l−- lªn tíi møc mµ nh÷ng ng−êi çch m¹ng, ®· tõng quen víi
pin ¹! Çc ngµi cµng h¨ng h¸i ®i vµo con ®−êng Êy, th× "çch ®èi xö" nh− thÕ tõ thêi kú Plª-vª, l¹i lµ nh÷ng ng−êi
çc ngµi cµng nhanh chãng lµm c¹n hÕt nh÷ng lùc l−îng ph¶i chÞu ®ùng nh÷ng vô ®µn ¸p ®ã t−¬ng ®èi Ýt
dù tr÷ cuèi cïng cña çc ngµi. Çc ngµi dïng nÒn chuyªn h¬n, cßn tÊt c¶ tai häa l¹i r¬i xuèng d©n chóng "an phËn
chÝnh qu©n sù vµ thiÕt qu©n luËt trªn toµn n−íc Nga ®Ó thñ th−êng" mµ çc ngµi Xt«-l−-pin "®ang cæ ®éng" mét çch
®e däa −? Nh−ng víi viÖc thiÕt qu©n luËt Êy, çch m¹ng th¾ng lîi hÕt søc ®¸ng khen.
ch¾c ch¾n sÏ cã lîi nhiÒu nhÊt. Chuyªn chÝnh qu©n sù vµ Nh÷ng vô khñng bè håi mïa ®«ng ®· ®−îc tiÕn hµnh ngay
thiÕt qu©n luËt sÏ buéc çc ngµi ®éng viªn ®«ng ®¶o nh÷ng sau cuéc khëi nghÜa thËt sù çch m¹ng, cuéc khëi nghÜa
binh lÝnh míi, nh−ng ngay hiÖn nay nh÷ng cuéc ®éng viªn kh«ng ®−îc giai cÊp t− s¶n qu©n chñ - tù do chñ nghÜa
nhiÒu lÇn nh÷ng ng−êi C«-d¾c, lµ ®éi qu©n "®¸ng tin cËy" ®ång t×nh, nh−ng dï sao nh÷ng vô ®µn ¸p ®ã ®· chuÈn bÞ
nhÊt, còng ®· lµm t¨ng lªn rÊt nhiÒu sù bÊt m·n trong çc cho mét §u-ma hoµn toµn ®èi lËp mµ nh÷ng phÇn tö çch
lµng C«-d¾c bÞ tµn ph¸ vµ ®· lµm cho nh÷ng ®éi qu©n Êy m¹ng ®· lîi dông ®−îc nhiÒu nhÊt. Nh÷ng vô khñng bè
cµng "kh«ng thÓ tin cËy ®−îc". ViÖc thiÕt qu©n luËt g©y håi mïa thu diÔn ra ngay sau thêi kú "chÕ ®é lËp hiÕn" hîp
ra tèn kÐm nhiÒu, mµ tµi chÝnh cña chÕ ®é chuyªn chÕ th× ph¸p. Kh«ng thÓ cã chuyÖn nh÷ng vô khñng bè ®ã chØ chuÈn
hiÖn nay ®· ë trong t×nh tr¹ng tuyÖt väng. ViÖc thiÕt qu©n bÞ cho mét c¬ cÊu §u-ma t¶ h¬n.
luËt dÉn ®Õn chç c«ng t¸c cæ ®éng trong binh sÜ cµng t¨ng BÌ lò s¸t nh©n c¶m thÊy sù bÊt lùc cña nh÷ng cuéc
thªm vµ lµm cho d©n chóng mÊt thãi quen sî nh÷ng h×nh khñng bè vµ cè t×m chç dùa. Mét mÆt, nh÷ng ©m m−u tho¶
thøc ®µn ¸p "khñng khiÕp" nhÊt; Ba-lan vµ vïng Pri-ban- hiÖp víi nh÷ng ng−êi thuéc §¶ng th¸ng M−êi ®· kh«ng
tÝch cho nh÷ng b»ng chøng hïng hån vÒ ®iÓm ®ã. thµnh c«ng. MÆt kh¸c, P«-bª-®«-nèt-txÐp vµ ®ång bän chuÈn
Chóng ta ®· nãi r»ng ph¸i ph¶n ®éng dïng nÒn chuyªn bÞ huû bá hoµn toµn mäi "hiÕn ph¸p". Mét mÆt, nh÷ng
chÝnh qu©n sù ®Ó "®e däa". Nãi thËt ra, ®iÒu ®ã kh«ng ®óng, tr−êng ®¹i häc ®−îc më vµ b¸o chÝ bÞ mua chuéc kªu gµo
v× hiÖn nay sau khi lËp çc tßa ¸n qu©n sù d· chiÕn156 ë vÒ sù cÇn thiÕt cña chñ nghÜa tù do kiªn ®Þnh. MÆt kh¸c,
484 V. I. Lª-nin ChÝnh s¸ch cña chÝnh phñ vµ cuéc ®Êu tranh s¾p tíi 485
ng−êi ta cÊm ngay c¶ ®¹i héi cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn157 Tin tøc vÒ viÖc chuéc çc ruéng ®Êt cña hoµng téc vµ cña
(nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®· ®−îc bän Xt«-l−-pin nhµ n−íc cßn "kÝch ®éng" h¬n n÷a quÇn chóng n«ng d©n,
gióp ®ì nh− thÕ nµo!) vµ b¸o chÝ th× bÞ truy n· h¬n c¶ ®ã lµ ®iÒu kh«ng cßn nghi ngê g× c¶. Trong ®a sè tr−êng
thêi §uèc-n«-v«. Mét mÆt lµ nh÷ng toµ ¸n qu©n sù d· chiÕn. hîp viÖc b¸n ruéng ®Êt Êy sÏ ®−a ®Õn viÖc t¨ng nh÷ng sè
MÆt kh¸c lµ mét m−u toan ®−îc suy tÝnh mét çch réng tiÒn mµ n«ng d©n ph¶i tr¶, v× ®Þa t« biÕn thµnh tiÒn chuéc.
r·i nh»m c©u kÕt víi giai cÊp t− s¶n n«ng th«n158. Nh−ng n©ng cao sè tiÒn mµ n«ng d©n ph¶i tr¶ cho ruéng
ChÝnh phñ c¶m thÊy r»ng lèi tho¸t duy nhÊt cña ®Êt, ®ã lµ ®iÒu tèt h¬n hÕt mµ chÝnh phñ ®· cã thÓ nghÜ
nã lµ cñng cè giai cÊp t− s¶n n«ng th«n xuÊt th©n tõ ng−êi ra ®Ó lµm dÔ dµng cho c«ng t¸c cæ ®éng cña chóng ta chèng
mu-gÝch, trong nh÷ng c«ng x·, ®Ó dùa vµo hä mµ chèng l¹i l¹i nã. §ã lµ ph−¬ng s¸ch tèt nhÊt lµm cho n«ng d©n bÊt
quÇn chóng n«ng d©n. Nh−ng çi môc ®Ých mµ bän Gu-ts¬- m·n h¬n n÷a vµ l«i cuèn hä theo khÈu hiÖu cña chóng ta:
cèp sÏ tiÕn tíi mét çch th«ng minh vµ thËn träng, çi môc hoµn toµn kh«ng tr¶ bÊt kú kho¶n tiÒn tr¶ nµo vÒ ruéng ®Êt;
®Ých mµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®ang lÐn ®Õn gÇn khi çch m¹ng th¾ng lîi, toµn bé ruéng ®Êt ®ã sÏ chuyÓn
mét çch tinh vi vµ ranh m·nh, th× nh÷ng tªn c¶nh s¸t theo vÒ tay n«ng d©n.
kiÓu §Ðc-gi-moãc-®a ®ang tiÕn tíi mét çch th« b¹o, ngu ChÝnh phñ ®· ve v·n giai cÊp t− s¶n n«ng th«n mét
xuÈn vµ vông vÒ ®Õn nçi ch¾c ch¾n r»ng toµn bé "chiÕn çch vông vÒ nh− thÕ, mét phÇn v× sù ngu ®én vèn cã cña
dÞch" cña chóng sÏ bÞ thÊt b¹i. Nh÷ng phÇn tö thuéc giai bÊt kú chÝnh phñ c¶nh s¸t nµo, mét phÇn v× nã hÕt søc cÇn
cÊp t− s¶n n«ng th«n kh«ng ®«ng, nh−ng rÊt m¹nh vÒ kinh tiÒn. Tµi chÝnh cña nã ®ang ë trong t×nh tr¹ng th¶m h¹i.
tÕ ë n«ng th«n. ViÖc chuéc l¹i nh÷ng ruéng ®Êt cña ®Þa Sù ph¸ s¶n ®ang ®e däa. N−íc ngoµi kh«ng cÊp tiÒn n÷a.
chñ vµ çc ruéng ®Êt kh¸c theo kiÓu c¶i çch ruéng ®Êt Kh«ng vay ë trong n−íc ®−îc. Ng−êi ta buéc ph¶i vay
cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn cã thÓ ve v·n toµn thÓ n«ng tiÒn, mét çch c−ìng bøc vµ bÝ mËt, ë çc quü tiÕt kiÖm, ⎯
d©n vµ cã thÓ ®¹t ®−îc mét çch tuyÖt vêi môc tiªu mµ bÝ mËt, v× nh÷ng ng−êi göi tiÒn vµo quü tiÕt kiÖm hiÖn nay
chÕ ®é chuyªn chÕ "lao tíi" mét çch vông vÒ, cô thÓ lµ: sÏ rÊt Ýt muèn mua quèc tr¸i. Bän ®Çy tí cña chÝnh phñ
cñng cè rÊt m¹nh giai cÊp t− s¶n n«ng th«n, biÕn hä thµnh chuyªn chÕ ®· b¾t ®Çu nhËn thÊy sù ph¸ s¶n tÊt yÕu cña
mét bøc thµnh cña "trËt tù". tiÒn vµng vµ ngµy cµng nhËn thÊy ph¶i ph¸t hµnh kh«ng h¹n
Nh−ng bän R«-ma-nèp, T¬-rª-pèp, I-gna-chi-Ðp vµ Xt«- chÕ tiÒn giÊy.
l−-pin ngu ®Çn qu¸ ®Õn nçi kh«ng hiÓu ®−îc nh÷ng çi ®ã. H·y tiÕp tôc theo tinh thÇn ®ã, çc ngµi Xt«-l−-pin!
T¹i §u-ma, chóng ®· th« b¹o tõ chèi nh÷ng yªu s¸ch cña Çc ngµi ®ang lµm viÖc cho chóng t«i rÊt tèt! So víi chóng
n«ng d©n vÒ ruéng ®Êt, vµ hiÖn nay th«ng qua bän quan t«i, çc ngµi kÝch ®éng d©n chóng tèt h¬n nhiÒu. Çc ngµi
l¹i, chóng ®−a ra b¸n nh÷ng ruéng ®Êt cña hoµng téc vµ ®· tiÕn hµnh ®Õn cïng çc vô ®µn ¸p, vµ b»ng çch ®ã ®·
cña nhµ n−íc. LiÖu ®iÒu ®ã cã lµm cho nh÷ng tÇng líp cã chØ cho mäi ng−êi thÊy râ còng cÇn ph¶i tiÕn hµnh ®Õn
¶nh h−ëng trong giai cÊp t− s¶n n«ng th«n chuyÓn thùc sù cïng hµnh ®éng chiÕn ®Êu çch m¹ng.
sang phÝa chÝnh phñ hiÖn t¹i kh«ng, ®ã lµ mét vÊn ®Ò lín,
"Ng−êi v« s¶n", sè 3, Theo ®óng b¶n ®¨ng
v× bÇy lò quan l¹i sÏ lµm ®×nh trÖ c«ng viÖc, sÏ c−íp bãc
ngµy 8 th¸ng ChÝn 1906 trªn b¸o "Ng−êi v« s¶n"
vµ ¨n hèi lé nh− bän R«-ma-nèp vµ bÌ lò vÉn lu«n lu«n lµm.
486 Cót ®i! 487
xem xÐt viÖc nµy vµ ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p sao cho t×nh
tr¹ng kh«ng b×nh th−êng nãi trªn kh«ng thÓ t¸i diÔn n÷a.
§©y lµ mét trong nhiÒu vÝ dô chøng tá nh÷ng so¹n gi¶
nÆc danh cña quyÓn s¸ch "®· sö dông" nh− thÕ nµo nh÷ng
tµi liÖu do çc tæ chøc d©n chñ - x· héi cung cÊp. §©y lµ
nãi vÒ vai trß cña nh÷ng tæ chøc çch m¹ng trong nh÷ng
Cót ®i! sù biÕn M¸t-xc¬-va, vµ nãi riªng vÒ lêi kªu gäi cña Tæ
chøc chiÕn ®Êu trùc thuéc Ban chÊp hµnh M¸t-xc¬-va cña
§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®−îc ®¨ng ngµy 11
Cuèn s¸ch: "M¸t-xc¬-va håi th¸ng Ch¹p 1905" ®Ò cËp th¸ng Ch¹p trong tê "Tin tøc cña X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng
®Õn nh÷ng sù kiÖn cã ý nghÜa to lín trong lÞch sö çch nh©n"159, sè 5. Çc so¹n gi¶ kh«ng tr×nh bµy mét çch hoµn
m¹ng Nga. Nh÷ng kÕt luËn kh¶ quan rót ra tõ cuéc khëi chØnh néi dung vµ tÝnh chÊt cña sè b¸o "Tin tøc" Êy, mµ ®·
nghÜa M¸t-xc¬-va ®· ®−îc chóng t«i tr×nh bµy trªn nh÷ng træ tµi uyªn th©m cña m×nh b»ng kiÓu phª b×nh sau ®©y.
nÐt chñ yÕu, trong sè b¸o tr−íc1). Trong bµi nµy, chóng Hä trÝch dÉn tê sè 5: "Cuéc chiÕn ®Êu næ ra v« cïng kÞch
t«i bµn ®Õn mét sè mÆt trong tr−íc t¸c quan träng nh−ng liÖt. Nh÷ng cuéc chiÕn ®Êu ®Ém m¸u gi÷a nh©n d©n khëi
viÕt tåi ®ã; nh÷ng mÆt nµy cã quan hÖ ®Æc biÖt mËt thiÕt nghÜa vµ qu©n ®éi Nga hoµng tiÕp diÔn trong nhiÒu giê trªn
®Õn nh÷ng ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi M¸t-xc¬-va. ®−êng phè M¸t-xc¬-va". Çc so¹n gi¶ "phª b×nh": "Chóng
Trong bµi tùa, nh÷ng "so¹n gi¶" cña cuèn s¸ch cho biÕt ta biÕt r»ng, trªn ®−êng phè M¸t-xc¬-va, chØ cã nh÷ng trËn
r»ng hä ®· dïng nh÷ng tµi liÖu do çc tæ chøc d©n chñ - x· ®¸nh nhá gi÷a qu©n ®éi vµ nh÷ng ®éi chiÕn ®Êu kh«ng ®«ng".
héi cung cÊp, nh−ng nh÷ng tæ chøc nµy "lµ nh÷ng tæ chøc Vµ, víi mét giäng nhiÖt t×nh gi¶ t¹o, hä ®· lín tiÕng chèng
d©n chñ - x· héi kh«ng cã chót quan hÖ nµo víi tr−íc t¸c l¹i "viÖc thay thÕ (sic!) cuéc ®Êu tranh cña quÇn chóng b»ng
Êy". Kh«ng nãi còng râ r»ng viÖc nh÷ng tæ chøc d©n chñ - cuéc ®Êu tranh cña çc nhãm vò trang", hä la lín: "VËy
x· héi cung cÊp nh÷ng tµi liÖu cho nh÷ng ng−êi kh«ng cã quÇn chóng ph¶i ë vµo vÞ trÝ nµo, tÝnh tÝch cùc cña hä cã
tr¸ch nhiÖm tr−íc nh÷ng tæ chøc ®ã, lµ mét hiÖn t−îng thÓ biÓu hiÖn ë chç nµo?", v.v., v. v..
tuyÖt ®èi kh«ng b×nh th−êng. Kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a, ThÕ nghÜa lµ thÕ nµo?? LiÖu cã thÓ coi nh÷ng cè g¾ng
hiÖn nay nh÷ng tæ chøc cña ®¶ng c«ng nh©n l©m vµo hoµn ®ã, ⎯ dïng nh÷ng kiÓu "phª b×nh" nh− vËy ®Ó tá râ sù
c¶nh lóng tóng, v× nh÷ng tµi liÖu cña hä ®· ®−îc sö dông uyªn th©m cña m×nh ⎯ lµ mét sù ph©n tÝch khoa häc kh«ng??
mét çch cÈu th¶ vµ ®−îc "trang trÝ" b»ng mét bã hoa tÇm H·y suy nghÜ mét chót xem: trong mét t¸c phÈm lÞch sö
th−êng. TÊt c¶ nh÷ng tæ chøc cña §¶ng d©n chñ - x· héi nghiªm tóc, trong mét ch−¬ng ®Æc biÖt nãi vÒ vai trß cña
ë M¸t-xc¬-va vµ tr−íc hÕt ®−¬ng nhiªn lµ tæ chøc l·nh ®¹o, çc tæ chøc çch m¹ng, çc t¸c gi¶ ®· ra søc bíi l«ng t×m
tøc Ban chÊp hµnh M¸t-xc¬-va, theo chóng t«i nghÜ, ph¶i vÕt mµ phª b×nh r»ng ngµy 11 th¸ng Ch¹p, tøc lµ mÊy ngµy
tr−íc cuéc khñng ho¶ng, vµo lóc míi b¾t ®Çu ¸p dông
_______________________________________ nh÷ng ph−¬ng ph¸p ®Êu tranh míi, X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng
1)
Xem tËp nµy, tr. 463 - 473. nh©n ®· d¸m nãi ®Õn "nh©n d©n khëi nghÜa"! Cã lÏ X«-viÕt
488 V. I. Lª-nin Cót ®i! 489
Êy, víi mét giäng khoan dung th©m thuý, ph¶i nãi ®Õn Çc so¹n gi¶ ®· kh«ng chÞu cè g¾ng mét chót nµo ®Ó
"nh÷ng ®éi chiÕn ®Êu kh«ng ®«ng", chø kh«ng ph¶i kªu ph©n tÝch vÊn ®Ò quan hÖ gi÷a mét tæ chøc qu©n sù víi
gäi nh©n d©n vµ quÇn chóng ñng hé cuéc chiÕn ®Êu ®· b¾t kü thuËt qu©n sù, vÊn ®Ò vai trß cña cuéc ®Êu tranh vò trang
®Çu hay sao? Lµm sao kh«ng ®¸nh gi¸ lµ tåi nh÷ng cè g¾ng trùc tiÕp vµ cña cuéc ®Êu tranh phô trî trong mèi quan hÖ
"tá ra th«ng minh" Êy cña bän gi¸o ®iÒu, nh÷ng sù tranh lÉn nhau cña chóng. Hä kh«ng cè g¾ng nh×n vÒ qu¸ khø;
c·i Êy vÒ tõ ng÷, khi mµ trong quyÓn s¸ch cña nh÷ng "so¹n hä quªn r»ng c¶ nh÷ng cuéc tæng b·i c«ng lÉn nh÷ng cuéc
gi¶" ®ã, çc b¹n sÏ thÊy nhiÒu ®o¹n nãi vÒ nh©n d©n nãi biÓu t×nh ë Nga ®· b¾t ®Çu víi sè l−îng ng−êi tham gia
chung vÒ viÖc "tÊt c¶ d©n chóng" ®· xuèng ®−êng? VËy hÕt søc Ýt ái, kh«ng ®¸ng kÓ so víi sè l−îng hiÖn giê. ThËm
th×, nh÷ng kÎ ®¸ng th−¬ng, çc anh nªn hiÓu r»ng ngµy 11 chÝ còng kh«ng cã mét tÝ g× lµ nghiªn cøu lÞch sö ®øng
th¸ng Ch¹p cã mÆt ë M¸t-xc¬-va, ë trong tæ chøc çch ®¾n, mµ chØ thÊy nh÷ng lêi ®¶ kÝch thùc sù g©y c¶m gi¸c
m¹ng mµ kh«ng nãi g× ®Õn nh©n d©n khëi nghÜa, th× chØ cã kinh tëm. §Ó xuyªn t¹c ý nghÜa cña lêi kªu gäi cña Tæ
thÓ hoÆc lµ nh÷ng tªn Tr¨m ®en hoÆc lµ nh÷ng tªn th«ng chøc chiÕn ®Êu, ng−êi ta chØ ®−a ra nh÷ng trÝch dÉn ë
th¸i rëm, t©m hån hoµn toµn l¹nh gi¸, thuéc lo¹i P«n-l¾c trang 145; m·i ë ®o¹n tr×nh bµy sau ng−êi ta míi
trong vë kÞch "§i tíi çc v× sao" cña Lª-«-nÝt An- nh©n tiÖn nãi r»ng chÝnh lêi kªu gäi Êy "®Ò nghÞ khoan
®rª-Ðp! dung víi bé binh" (tr.154) tøc lµ c«ng khai quan t©m ®Õn
Chóng ta bµn tiÕp. VÒ lêi kªu gäi cña Tæ chøc chiÕn t©m lý quÇn chóng, c«ng khai ph©n biÖt qu©n ®éi Tr¨m ®en
®Êu ®¨ng còng trong sè 5 tê "Tin tøc", çc so¹n gi¶ chÕ víi qu©n ®éi dao ®éng. Ng−îc l¹i, lêi kªu gäi cña nh÷ng
giÔu: "Nh÷ng ®éi 3 hay 4 ng−êi, theo quan niÖm cña nh÷ng ®¶ng viªn §¶ng th¸ng M−êi, tuyÖt nhiªn kh«ng cã chót
t¸c gi¶ lêi kªu gäi, ph¶i ®em mét thñ ®« tho¸t khái sù thèng liªn quan g× ®Õn viÖc nghiªn cøu cuéc khëi nghÜa M¸t-
trÞ l©u ®êi cña nh÷ng tªn ¸p bøc, lµm quµ tÆng (!) nh©n xc¬-va, th× ®−îc ®¨ng l¹i toµn v¨n !
d©n". "Tæ chøc chiÕn ®Êu ®· quyÕt ®Þnh r»ng quÇn chóng Çc tæ chøc d©n chñ - x· héi ®· giao tµi liÖu cho nh÷ng
kh«ng cÇn g× ph¶i hµnh ®éng". ng−êi ®¨ng toµn v¨n lêi kªu gäi cña §¶ng th¸ng M−êi,
Chóng ta bµn ®Õn lêi kªu gäi. Çc so¹n gi¶ in kh«ng vµ nh÷ng ng−êi nµy ®−a ra nh÷ng mÈu trÝch trong nh÷ng
toµn bé, mµ chØ in nh÷ng ®o¹n trÝch lêi kªu gäi. Nh−ng, lêi kªu gäi cña Tæ chøc chiÕn ®Êu cña X«-viÕt ®¹i biÓu
ngay trong nh÷ng ®o¹n trÝch do nh÷ng "nhµ nghiªn cøu" c«ng nh©n ®Ó chøng tá mét çch tÇm th−êng sù s¾c s¶o
Êy chän läc, chóng ta thÊy lêi kªu gäi trùc tiÕp nµy cña Tæ tÇm th−êng...
chøc chiÕn ®Êu: "Mong r»ng nh÷ng ®éi Êy sÏ thËt nhiÒu". Chóng ta chuyÓn qua nh÷ng kÕt luËn cña çc ngµi so¹n
Nh− thÕ, quan niÖm vÒ mãn "quµ tÆng" nµo ®ã cho nh©n d©n, gi¶. "Giai cÊp v« s¶n, víi t− çch lµ quÇn chóng, ®· kh«ng
quan niÖm cho r»ng "quÇn chóng kh«ng cÇn g× ph¶i hµnh hµnh ®éng" (tr.245). "Giai cÊp v« s¶n M¸t-xc¬-va ®· kh«ng
®éng" ®· ®−îc g¸n cho nh÷ng ng−êi mµ ngay tõ ngµy ®Çu hµnh ®éng c¶ trong nh÷ng ngµy 9 - 10 th¸ng Ch¹p... lÉn
cña cuéc ®Êu tranh vò trang ®· kªu gäi c«ng nh©n gia nhËp trong nh÷ng ngµy sau. Vµ çi ®ã lµm vinh dù cho tÝnh tù
"thËt nhiÒu" vµo nh÷ng ®éi chiÕn ®Êu... gi¸c vµ tÝnh tæ chøc cña hä" (244).
ThÕ lµ thÕ nµo? sù cÈu th¶ vÒ v¨n ch−¬ng hay v¨n ch−¬ng Çc ®ång chÝ c«ng nh©n, çc ®ång chÝ nghe thÊy kh«ng:
hêi hît? tõ nay ng−êi ta coi "vinh dù" cña çc ®ång chÝ lµ ë chç
490 V. I. Lª-nin Cót ®i! 491
quÇn chóng ®· chiÕn ®Êu ch−a ®Çy ®ñ !! Çc ®ång chÝ cã Çc ®ång chÝ c«ng nh©n M¸t-xc¬-va, ®Êy lµ bµi häc mµ
thÊy ch¨ng, quÇn chóng c«ng nh©n ®· tham gia ch−a ®Çy ng−êi ta d¹y cho çc ®ång chÝ! Kh«ng nªn hµnh ®éng "®Ó
®ñ vµo cuéc ®Êu tranh tÝch cùc cã tÝnh chÊt tÊn c«ng, th× thùc hiÖn nh÷ng khÈu hiÖu riªng cña m×nh"!...
®ã lµ ®iÓm tèt. Cßn nh− quÇn chóng c«ng nh©n ®· ®i tr−íc Khã mµ h×nh dung ®−îc lµm sao mµ ng−êi ta ®· cã thÓ
nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o cña hä, ®· b¾t tay vµo dùng nhiÒu ®i ®Õn mét sù th«ng th¸i rëm nh− thÕ, ®i ®Õn mét sù nghÌo
luü ch−íng ng¹i, quÇn chóng c«ng nh©n ®· lu«n lu«n yªu nµn vÒ tinh thÇn kiÓu d©n chñ - lËp hiÕn nh− thÕ, vµ ®i ®Õn
cÇu nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o ph¶i cã nh÷ng lêi kªu gäi hµnh chç tÇm th−êng ho¸ nh÷ng kÕt luËn rót ra tõ nh÷ng sù
®éng kiªn quyÕt h¬n, th× cã lÏ ®ã lµ ®iÓm xÊu... kiÖn lÞch sö quan träng nhÊt. Mong r»ng nh÷ng ng−êi d©n
"§iÒu ®· x¶y ra ë M¸t-xc¬-va, çc so¹n gi¶ viÕt, chøng chñ - x· héi M¸t-xc¬-va h·y tá râ sù bÊt b×nh cña m×nh
tá r»ng trong thêi kú lÞch sö mµ chóng ta ®ang tr¶i qua, víi nh÷ng t¸c gi¶ cuèn s¸ch ®ã vµ kªu gäi tÊt c¶ nh÷ng ®¶ng
thêi kú mµ ®Æc ®iÓm cña nã lµ sù ph¸t triÓn ghª gím cña viªn vµ tÊt c¶ nh÷ng ng−êi ñng hé çch m¹ng thu gãp mét
chñ nghÜa qu©n phiÖt, th× ®iÒu kiÖn tÊt yÕu cho th¾ng lîi lÇn n÷a nh÷ng tµi liÖu nh»m ®−a ra mét b¶n tr×nh bµy xøng
cña nh©n d©n khëi nghÜa lµ mét bé phËn ®¸ng kÓ cña qu©n ®éi ®¸ng, mét bµi phª b×nh nghiªm tóc vÒ cuéc khëi nghÜa th¸ng
tÝch cùc chuyÓn sang phÝa nh©n d©n khëi nghÜa hay ®«ng ®¶o binh Ch¹p. Mong r»ng tÊt c¶ nh÷ng sai lÇm vµ thiÕu sãt cña
sÜ tõ chèi døt kho¸t kh«ng dïng vò khÝ chèng l¹i nh©n d©n..." cuéc khëi nghÜa nµy sÏ ®−îc th¼ng tay v¹ch ra ®Ó
Çc nhµ th«ng th¸i cña chóng ta kh«ng thÊy g×, kh«ng gi¸o dôc giai cÊp v« s¶n chiÕn ®Êu, nh−ng ®èi víi çc
hiÓu g× vÒ cuéc ®Êu tranh ®Ó tranh thñ qu©n ®éi ®ang dao ®¶ng viªn d©n chñ - lËp hiÕn vµ bän hêi hît vÒ v¨n
®éng. Cã lÏ hä t−ëng r»ng cã thÓ khëi nghÜa mµ kh«ng ch−¬ng, th× ®¶ng cña giai cÊp v« s¶n ph¶i nãi: cót ®i!
cÇn chiÕn ®Êu víi bé phËn qu©n ®éi Tr¨m ®en,
kh«ng cÇn cã cuéc ®Êu tranh tÝch cùc cña nh©n d©n çch "Ng−êi v« s¶n", sè 3, Theo ®óng b¶n ®¨ng
m¹ng nh»m g©y ra sù hçn lo¹n trong hµng ngò qu©n ®éi. ngµy 8 th¸ng ChÝn 1906 trªn b¸o "Ng−êi v« s¶n"
Hä ®· theo quan ®iÓm cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn
lµ nh÷ng ng−êi s½n sµng hoan nghªnh "b−íc chuyÓn sang"
cña qu©n ®éi, nh−ng l¹i tuyªn bè r»ng khëi nghÜa vò trang
vµ cæ ®éng khëi nghÜa sÏ lµ ®iÒu "®iªn rå vµ téi lçi"...
"... Nh−ng hµnh ®éng ®ã cña qu©n ®éi chØ cã thÓ x¶y
ra khi çch m¹ng kÕt thóc (sic!), vµ h¬n n÷a khi çch m¹ng
mang tÝnh chÊt toµn d©n. Cuéc khëi nghÜa th¸ng Ch¹p cña
giai cÊp v« s¶n, mµ ®«ng ®¶o nh÷ng ng−êi t− s¶n chØ ®ång
t×nh mét çch tiªu cùc (?), hµnh ®éng ®Ó thùc hiÖn nh÷ng
khÈu hiÖu riªng cña m×nh (do chóng t«i viÕt ng¶), ®· kh«ng
thÓ (!) ®−îc qu©n ®éi ñng hé; v× thÕ "ý ®å biÕn tæng b·i c«ng
thµnh khëi nghÜa vò trang" ®· kh«ng thÓ thµnh c«ng ®−îc
vµ ph¶i ®−îc coi nh− mét sai lÇm lÞch sö".
492 493
VÒ nh÷ng ho¹t ®éng du kÝch cña Sù hîp nhÊt cña ph¸i bun
§¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan 1 6 0 víi ®¶ng c«ng nh©n
d©n chñ - x· héi nga
Kh«ng nghi ngê g× n÷a, §¹i héi thèng nhÊt cña chóng ta
®· kiªn quyÕt b¸c bá bÊt kú "sù t−íc ®o¹t"161 nµo, cho nªn Míi ®©y, §¹i héi VII cña ph¸i Bun, mét tæ chøc cña
vÒ mÆt nµy, §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan viÖn dÉn §¶ng nh÷ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Do-th¸i ë Nga, ®· häp.
c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, lµ hoµn toµn kh«ng cã c¨n Theo nh÷ng b¸o ço cña ®¹i héi nµy, tæng sè ®¶ng viªn cña
cø. Còng kh«ng nghi ngê g× n÷a r»ng khi tæ chøc "cuéc ph¸i Bun lªn tíi 33000 ng−êi thuéc 257 tæ chøc. §¹i biÓu
®Êu tranh" ngµy 2 (15) th¸ng T¸m, §¶ng x· héi chñ nghÜa ®¹i héi ®−îc cö ra theo nh÷ng nguyªn t¾c d©n chñ : 300
Ba-lan ®· kh«ng xÐt tíi c¶ tÝnh chÊt hîp lý cña cuéc ®Êu ®¶ng viªn ®−îc cö 1 ®¹i biÓu. GÇn 23000 ®¶ng viªn ®·
tranh ®ã vµ ®· kh«ng xÐt ®Õn c¶ t©m tr¹ng cña quÇn chóng tham dù bÇu vµ ®· cö ®Õn ®¹i héi 68 ®¹i biÓu cã quyÒn
®«ng ®¶o, c¶ ®Õn nh÷ng ®iÒu kiÖn cña phong trµo c«ng nh©n. biÓu quyÕt.
Sù cÇn thiÕt ph¶i chó ý ®Õn tÊt c¶ nh÷ng hoµn c¶nh ®ã VÊn ®Ò chñ yÕu ph¶i ®−îc gi¶i quyÕt ë ®¹i héi lµ vÊn
lµ hiÓn nhiªn, vµ trong dù th¶o nghÞ quyÕt b«n-sª-vÝch vÒ ®Ò hîp nhÊt ph¸i Bun víi §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi
nh÷ng ho¹t ®éng du kÝch, sù cÇn thiÕt nµy ®· ®−îc nhÊn Nga. Nh− mäi ng−êi ®· biÕt, §¹i héi thèng nhÊt cña §¶ng
m¹nh trong mét kho¶n ®Æc biÖt. Nh−ng theo ý chóng t«i, c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· t¸n thµnh sù hîp nhÊt
®iÒu cÇn tr¸ch cø lµ sù xuyªn t¹c cña §¶ng x· héi chñ nghÜa vµ ®· th«ng qua nh÷ng ®iÒu kiÖn cña sù hîp nhÊt ®ã. §¹i
Ba-lan ®èi víi s¸ch l−îc ho¹t ®éng du kÝch, chø kh«ng héi VII cña ph¸i Bun hiÖn giê ®· chÊp nhËn nh÷ng ®iÒu
ph¶i b¶n th©n "s¸ch l−îc" ®ã nãi chung. Mét hµnh ®éng du kiÖn Êy. Sù hîp nhÊt víi §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi
kÝch nh− viÖc c«ng nh©n Pª-tÐc-bua ®Ëp ph¸ tiÖm "Tve"162 Nga ®· ®−îc th«ng qua víi 48 phiÕu thuËn vµ 20 phiÕu
cña bän Tr¨m ®en n¨m ngo¸i, ch¾c sÏ ®−îc çc ®ång chÝ chèng. Nh− vËy, §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga,
chóng ta trong §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan t¸n thµnh. cuèi cïng, ®· trë thµnh mét ®¶ng thËt sù thèng nhÊt toµn
Nga. Sè l−îng ®¶ng viªn cña ®¶ng ta hiÖn nay lªn tíi h¬n
"Ng−êi v« s¶n", sè 3, Theo ®óng b¶n ®¨ng 100000 ng−êi: 31000 ng−êi ®· cã ®¹i biÓu t¹i §¹i héi
ngµy 8 th¸ng ChÝn 1906 trªn b¸o "Ng−êi v« s¶n" thèng nhÊt, råi ®Õn kho¶ng 26000 ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi
Ba-lan, kho¶ng 14 000 ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a
vµ 33000 ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi Do-th¸i.
494 V. I. Lª-nin 495
Nh÷ng ®¹i biÓu cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ph¸i
Bun ®Òu gia nhËp Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng
nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Cßn ph¶i tiÕn hµnh mét c«ng
t¸c kh«ng ph¶i dÔ dµng lµ thùc hiÖn ë çc ®Þa ph−¬ng sù
hîp nhÊt nh÷ng tæ chøc thuéc ph¸i Bun víi nh÷ng tæ chøc
thuéc §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga.
VÊn ®Ò thø hai ®−îc tranh luËn t¹i ®¹i héi cña ph¸i Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch
Bun lµ vÊn ®Ò t×nh h×nh chÝnh trÞ tr−íc m¾t. Trong mét x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng
nghÞ quyÕt chi tiÕt, ®−îc ®¹i ®a sè phiÕu th«ng qua, §¹i
héi VII cña ph¸i Bun ®· chÊp nhËn khÈu hiÖu s¸ch l−îc
triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn vµ b¸c bá mäi ®iÒu bæ khuyÕt Ngay tõ ®Çu n¨m 1905, nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi
cã thÓ lµm yÕu khÈu hiÖu Êy nh− "th«ng qua §u-ma", v.v.. ®· nãi r»ng dù th¶o c−¬ng lÜnh cña §¶ng x· héi chñ nghÜa -
ViÖc tÈy chay §u-ma ®· bÞ b¸c bá mét çch cã ®iÒu kiÖn, çch m¹ng ®¸nh dÊu b−íc chuyÓn biÕn râ rÖt "tõ chñ nghÜa
nghÜa lµ ng−êi ta thõa nhËn sù cÇn thiÕt ph¶i tham gia d©n tuý ®Õn chñ nghÜa M¸c"1). Râ rµng lµ sù ph©n liÖt
bÇu cö trong tr−êng hîp ®¶ng cña giai cÊp v« s¶n cã thÓ néi bé cña çi ®¶ng ®· thùc hiÖn b−íc chuyÓn biÕn Êy,
®éc lËp tiÕn hµnh cuéc vËn ®éng bÇu cö. lµ tÊt yÕu.
VÊn ®Ò thø ba lµ vÊn ®Ò "nh÷ng ho¹t ®éng du kÝch", HiÖn nay chóng ta thÊy râ sù ph©n liÖt ®ã vÒ t− t−ëng
kh«ng ph©n chia thµnh nh÷ng hµnh ®éng "t−íc ®o¹t" vµ vµ chÝnh trÞ cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng. "Nh÷ng
nh÷ng hµnh ®éng khñng bè. Mét nghÞ quyÕt ph¶n ®èi nh÷ng biªn b¶n cña §¹i héi I cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch
ho¹t ®éng du kÝch ®· ®−îc tuyÖt ®¹i ®a sè th«ng qua. m¹ng" ®−îc xuÊt b¶n n¨m nay thµnh s¸ch riªng t¹i Pa-ri,
VÊn ®Ò cuèi cïng lµ vÊn ®Ò tæ chøc ph¸i Bun. §iÒu lÖ ®· chØ râ toµn bé ®−êng h−íng cña sù ph©n liÖt Êy. S¸ch
tæ chøc ®· ®−îc th«ng qua. b¸o chÝnh trÞ hiÖn nay cña "ph¸i tèi ®a" vµ cña nh÷ng ®¹i
HiÖn giê chóng t«i míi chØ cã nh÷ng nhËn xÐt v¾n t¾t Êy,
biÓu "§¶ng lao ®éng x· héi chñ nghÜa nh©n d©n" ®ang h×nh
nh−ng chóng t«i hy väng trong mét ngµy rÊt gÇn ®©y,
thµnh, ®· triÖt ®Ó v¹ch râ toµn bé sù ph©n liÖt Êy.
sÏ lµm cho ®éc gi¶ hiÓu râ h¬n n÷a vÒ nh÷ng nghÞ quyÕt
Hai sù ph©n liÖt lín trong néi bé mµ §¶ng d©n chñ -
cña §¹i héi VII cña ph¸i Bun.
x· héi ®· tr¶i qua ⎯ sù ph©n liÖt gi÷a "ph¸i kinh tÕ" vµ
ViÕt vµo nöa ®Çu th¸ng ChÝn 1906 ph¸i "Tia löa" cò vµo nh÷ng n¨m 1900 - 1903 vµ sù ph©n liÖt
gi÷a "ph¸i men-sª-vÝch" vµ "ph¸i b«n-sª-vÝch" vµo nh÷ng
In lÇn ®Çu n¨m 1937 trong Theo ®óng b¶n th¶o n¨m 1903 - 1906, ⎯ ®Òu do cuéc ®Êu tranh gay g¾t cña hai
V¨n tËp Lª-nin, t. XXX trµo l−u vèn cã trong toµn bé phong trµo x· héi chñ nghÜa
_______________________________________
1)
t. 9, tr. 237 - 246.
496 V. I. Lª-nin Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng 497
quèc tÕ g©y ra, cô thÓ lµ: trµo l−u c¬ héi chñ nghÜa vµ trµo ph¶i hÕt søc chó ý ®Õn sù kiÖn nµy, v× nã gi¸n tiÕp lµm s¸ng
l−u çch m¹ng d−íi nh÷ng h×nh th¸i ®éc ®¸o cña chóng, tá r»ng t− t−ëng cña ng−êi n«ng d©n Nga ®ang thøc
thÝch øng víi nh÷ng thêi kú kh¸c nhau cña çch m¹ng Nga. tØnh, ph¸t triÓn theo ph−¬ng h−íng chÝnh trÞ nµo.
Tr¸i l¹i, §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ngay khi võa M©u thuÉn c¬ b¶n cña toµn bé lËp tr−êng c−¬ng lÜnh
míi cã m−u toan hµnh ®éng ®«i chót c«ng khai vµ ®«i cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng lµ sù dao ®éng gi÷a
chót tá râ cã tÝnh ®¶ng thËt sù, ®· tù ph©n chia thµnh ba chñ nghÜa d©n tuý vµ chñ nghÜa M¸c. Chñ nghÜa M¸c ®ßi
trµo l−u : 1) ph¸i t¶ ⎯ "ph¸i tèi ®a"163; 2) ph¸i gi÷a ⎯ nh÷ng ph¶i ph©n râ ranh giíi gi÷a c−¬ng lÜnh tèi ®a vµ c−¬ng
ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng kiÓu cò vµ 3) ph¸i h÷u ⎯ lÜnh tèi thiÓu. C−¬ng lÜnh tèi ®a, ®ã lµ sù c¶i t¹o x· héi
nh÷ng ng−êi c¬ héi chñ nghÜa (nãi çch kh¸c: "nh÷ng ng−êi chñ nghÜa ®èi víi x· héi, sù c¶i t¹o nµy kh«ng thÓ thùc hµnh
thuéc ph¸i hîp ph¸p", "nh÷ng ng−êi lao ®éng x· héi chñ ®−îc nÕu kh«ng xo¸ bá nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸. C−¬ng lÜnh
nghÜa nh©n d©n"164, v.v.) mµ chóng t«i sÏ nãi trong bµi b¸o tèi thiÓu, ®ã lµ nh÷ng c¶i çch cã thÓ thùc hiÖn ®−îc
nµy. Theo nh÷ng biªn b¶n cña §¹i héi I cña §¶ng x· héi trong ph¹m vi nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸. NÕu lÉn lén hai
chñ nghÜa - çch m¹ng, ng−êi ta thÊy râ h×nh d¹ng cña tÊt c−¬ng lÜnh Êy th× kh«ng tr¸nh khái ®i ®Õn xuyªn t¹c chñ
c¶ ba trµo l−u ®ã. HiÖn nay, nh÷ng trµo l−u ®· t¸ch ra nghÜa x· héi v« s¶n theo tinh thÇn tiÓu t− s¶n vµ c¬ héi
(hay ®ang t¸ch ra?) khái "ph¸i gi÷a" ®Òu ph¸t biÓu râ rµng chñ nghÜa hoÆc v« chÝnh phñ chñ nghÜa, kh«ng tr¸nh khái
trªn b¸o chÝ. Ph¸i tèi ®a ®· ®¨ng: "TiÕn th¼ng tíi môc lµm lu mê nhiÖm vô cña cuéc çch m¹ng x· héi, cuéc çch
tiªu" vµ xuÊt b¶n mét cuèn s¸ch cã tÝnh chÊt c−¬ng lÜnh, m¹ng ®−îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc giai cÊp v« s¶n giµnh
chi tiÕt cña «ng Ta-g¬⎯in: "Nh÷ng nguyªn lý cña häc thuyÕt chÝnh quyÒn.
vÒ lao ®éng". Nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng c¬ §øng trªn quan ®iÓm chñ nghÜa d©n tuý cò ë Nga vµ
héi chñ nghÜa ®· nãi gÇn nh− hÕt ý kiÕn cña m×nh trong çc nh÷ng nguyªn t¾c cña La-vrèp, V. V., Mi-khai-lèp-xki vµ
bµi viÕt cña «ng Pª-sª-kh«-nèp vµ phe çnh. ¤ng TsÐc-nèp, ®ång bän mµ xÐt, th× ph©n ranh giíi gi÷a c−¬ng lÜnh tèi
®¹i biÓu "ph¸i gi÷a", trong b¸o "T− t−ëng" (hay cã thÓ lµ ®a vµ c−¬ng lÜnh tèi thiÓu lµ ®iÒu v« Ých vµ khã hiÓu v×
trong b¸o "TiÕng nãi"165 hoÆc b¸o "Sù nghiÖp nh©n d©n", lý luËn cña chñ nghÜa d©n tuý phñ nhËn viÖc ¸p dông nh÷ng
v.v.) ®· gäi rÊt ®óng ph¸i tèi ®a lµ "nh÷ng ng−êi x· héi quy luËt vµ ph¹m trï cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ vµo nÒn
chñ nghÜa tÇm th−êng", nh−ng cho ®Õn nay, nÕu chóng t«i kinh tÕ n«ng d©n Nga. Nh÷ng ng−êi ñng hé ®«i chót triÖt
kh«ng nhÇm, trªn b¸o chÝ, «ng ta kh«ng nãi g× hÕt vÒ nh÷ng ®Ó La-vrèp vµ Mi-khai-lèp-xki (còng nh− nh÷ng ng−êi
ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng c¬ héi chñ nghÜa. Cã ñng hé V. V. vµ Ni-c«-lai ⎯ «n lµ nh÷ng ng−êi mµ nÕu quªn
lÏ kh«ng ph¶i lµ v« cí mµ phÇn tö x· héi chñ nghÜa - çch ®i th× sÏ hoµn toµn kh«ng ®óng, v× nh÷ng t− t−ëng kinh tÕ
m¹ng thuéc "ph¸i ®Çm lÇy" l¹i rÊt hoµ thuËn víi "çnh cùc cña ph¸i d©n tuý hiÖn ®¹i kh«ng cã nguån gèc nµo kh¸c)
h÷u" cña ®¶ng Êy trong çc b¸o nãi trªn. nhÊt ®Þnh ph¶i næi dËy chèng l¹i viÖc ph©n chia theo quan ®iÓm
Sù ph©n chia nh÷ng ng−êi ñng hé "nguyªn t¾c lao ®éng", m¸c-xÝt çc c−¬ng lÜnh thµnh c−¬ng lÜnh tèi ®a vµ c−¬ng
tøc nh÷ng m«n ®å cña La-vrèp vµ Mi-khai-lèp-xki thµnh lÜnh tèi thiÓu. Vµ ngay m−u toan ®Çu tiªn cña nh÷ng ng−êi
ba xu h−íng, lµ mét sù kiÖn chÝnh trÞ lín trong lÞch sö cña x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng muèn chuyÓn tõ ®Çu ãc tiÓu
chñ nghÜa cÊp tiÕn tiÓu t− s¶n Nga. Nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt tæ sang tÝnh ®¶ng ®· cho thÊy râ søc m¹nh vµ ph−¬ng
h−íng cña sù næi dËy ®ã. Nh÷ng ng−êi ñng hé xu h−íng lêi buéc téi do c¶ ph¸i h÷u lÉn ph¸i t¶ ®−a ra trong §¹i
çch m¹ng cña chñ nghÜa d©n tuý ®· tuyªn bè: t¹i sao chØ héi I cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, ®Òu hoµn toµn
®ßi x· héi ho¸ ruéng ®Êt? Chóng t«i còng ®ßi x· héi ho¸ chÝnh ®¸ng. HiÖn nay vÊn ®Ò ph¸i gi÷a ®ã chuyÓn sang §¶ng
c¶ c«ng x−ëng vµ nhµ m¸y n÷a! §¶ ®¶o c−¬ng lÜnh tèi d©n chñ - x· héi chØ lµ vÊn ®Ò thêi gian. Thêi kú tån t¹i
thiÓu! Chóng t«i lµ ph¸i tèi ®a! §¶ ®¶o lý luËn vÒ s¶n xuÊt hoµn toµn c«ng khai cña çc ®¶ng çch m¹ng ®Õn cµng nhanh
hµng ho¸! bao nhiªu th× thêi gian ®ã sÏ cµng sím h¬n bÊy nhiªu.
VÒ thùc chÊt, ®óng nh− ®· dù tÝnh, trµo l−u tèi ®a ®ã Kh«ng mét ®Þnh kiÕn nµo chèng l¹i "chñ nghÜa gi¸o ®iÒu"
hÇu nh− ®· hîp nhÊt víi chñ nghÜa v« chÝnh phñ. m¸c-xÝt l¹i ®øng v÷ng ®−îc tr−íc çi l«-gÝch kh¾c nghiÖt
Nh÷ng ng−êi ñng hé çc trµo l−u c¬ héi chñ nghÜa cña nh÷ng sù biÕn.
trong ph¸i d©n tuý, nh÷ng ng−êi d©n tuý trong nh÷ng n¨m Thêi kú tån t¹i ng¾n ngñi cña §u-ma d©n chñ - lËp
80, ®· la lín: c−¬ng lÜnh tèi ®a vµ ®ñ mäi lo¹i chuyªn chÝnh hiÕn lµ thêi kú mµ nh÷ng ®¹i biÓu cña quÇn chóng n«ng
cña giai cÊp v« s¶n ®Ó lµm g×? Chñ nghÜa x· héi, ®ã lµ mét d©n xuÊt hiÖn lÇn ®Çu tiªn trªn vò ®µi chÝnh trÞ toµn Nga.
viÔn c¶nh xa x«i! Çi tªn gäi lµm cho quÇn chóng sî h·i: Nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng nhÊt thiÕt ph¶i
"nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng" ®Ó lµm g×? t×m çch gÇn gòi nh÷ng ®¹i biÓu Êy vµ cè g¾ng tæ chøc hä
§ßi "chÕ ®é céng hoµ" ®Ó lµm g×? §¶ng bÊt hîp ph¸p ®Ó vÒ chÝnh trÞ xung quanh c−¬ng lÜnh cña m×nh. §ång thêi
lµm g×? §¶ ®¶o nh÷ng ®o¹n "nguy hiÓm" cña c−¬ng lÜnh ng−êi ta còng thÊy nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®· thµnh
tèi thiÓu! Mong r»ng mét "c−¬ng lÜnh hµnh ®éng" c«ng khai, lËp t−¬ng ®èi nhanh chãng ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi cña
hîp ph¸p, kh«ng céng hoµ cña "§¶ng lao ®éng x· héi chñ ®¶ng. Ng−îc l¹i, nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng
nghÜa nh©n d©n"* sÏ thay cho mäi c−¬ng lÜnh! bao giê còng chØ cã thÓ ho¹t ®éng sau l−ng ph¸i lao ®éng.
Nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ph¸i gi÷a, Ng−êi ta thÊy ngay r»ng kh¶ n¨ng ®oµn kÕt vÒ chÝnh trÞ
nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng cò, chØ cã dùa cña ng−êi s¶n xuÊt nhá Ýt h¬n nhiÒu so víi giai cÊp c«ng
vµo nh÷ng quy luËt cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ thËt sù nh©n. H¬n n÷a: ngay c¶ ®øng sau ph¸i lao ®éng, nh÷ng
®øng trªn quan ®iÓm chñ nghÜa M¸c th× míi kh«ng bÞ ¶nh ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng còng ®· kh«ng thÓ tiÕn
h−ëng cña hai trµo l−u ®ã. Cho nªn nh÷ng lêi buéc téi hµnh ®−îc cuéc vËn ®éng chÝnh trÞ thèng nhÊt. VÒ vÊn ®Ò
nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ph¸i gi÷a lµ ruéng ®Êt, vÊn ®Ò c¨n b¶n ®èi víi n«ng d©n, sù chia rÏ
theo chñ nghÜa M¸c, lµ mong muèn ganh ®ua víi §¶ng d©n gi÷a nh÷ng ng−êi c¬ héi chñ nghÜa vµ nh÷ng ng−êi x· héi
chñ nghÜa - çch m¹ng thuéc ph¸i gi÷a ®· béc lé ra nhanh
chñ - x· héi, lµ chÞu ¶nh h−ëng cña §¶ng d©n chñ -x· héi,
chãng. Nh÷ng ng−êi c¬ héi chñ nghÜa ®· th¾ng trªn vò ®µi
ho¹t ®éng "nghÞ viÖn", tr−íc çc ®¹i biÓu quÇn chóng: hä
* §Æc biÖt lµ h·y xem nh÷ng bµi cña «ng Pª-sª-kh«-nèp trong t¹p chÝ
®· thu ®−îc 104 phiÕu cña ph¸i lao ®éng ñng hé dù luËt
"Cña c¶i n−íc Nga"166 sè th¸ng B¶y - th¸ng T¸m vµ c¶ nh÷ng tin ®¨ng trªn ruéng ®Êt c¬ héi chñ nghÜa167, trong khi dù luËt ruéng ®Êt
çc b¸o vÒ viÖc thµnh lËp "§¶ng lao ®éng x· héi chñ nghÜa nh©n d©n", vÒ gÇn gièng víi c−¬ng lÜnh cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch
phiªn häp cña ban tæ chøc hoÆc cña Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua cña ®¶ng m¹ng th× sau ®ã chØ thu ®−îc 33 phiÕu ñng hé cña ph¸i
®ã, v. v.. lao ®éng (còng trong sè 104 phiÕu).
Sù chia rÏ trong mét ho¹t ®éng chÝnh trÞ c«ng khai tr−íc ta cã thÓ giµnh l¹i toµn bé tù do kh«ng?" vµ tr¶ lêi th¼ng:
toµn thÓ nh©n d©n, nhÊt ®Þnh thóc ®Èy viÖc hÖ thèng ho¸ kh«ng thÓ.
nh÷ng ý kiÕn bÊt ®ång ®· g©y ra nã. ¤ng Pª-sª-kh«-nèp, ¤ng ta ®Æt thªm vÊn ®Ò: "Cã thÓ lÊy l¹i toµn bé ruéng
mét trong nh÷ng l·nh tô cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - ®Êt kh«ng?" vµ còng tr¶ lêi: kh«ng thÓ. ThËn träng, thËn
çch m¹ng c¬ héi chñ nghÜa ®· ®i qu¸ xa trong viÖc hÖ träng, thËn träng, th−a çc ngµi! Nh÷ng ®¹i diÖn n«ng
thèng ho¸ Êy. §©y lµ nh÷ng quan ®iÓm cña «ng ta, ®©y lµ d©n ë §u-ma ®· nãi víi «ng Pª-sª-kh«-nèp: "Ng−êi ta ®·
nh÷ng "®−êng nÐt vµ ph¹m vi cña c−¬ng lÜnh hµnh ®éng"... cña cö chóng t«i ®i lÊy l¹i ruéng ®Êt, chø kh«ng ph¶i ®i tr¶
nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn n«ng d©n mµ «ng ®· tr×nh bµy: l¹i ruéng ®Êt". HiÖn nay n«ng d©n kh«ng muèn x· héi ho¸
"Nh÷ng yªu s¸ch çch m¹ng ph¶i nhÊt trÝ vµ phï hîp (b×nh qu©n ho¸), còng kh«ng muèn quèc h÷u ho¸ ruéng ®Êt.
víi çc lùc l−îng çch m¹ng" ("Cña c¶i n−íc Nga", sè 8, Hä sî çi ®ã. Hä chØ muèn ®−îc thªm ruéng ®Êt. "VËy sÏ
tr.194). V× thÕ kh«ng ®−îc "®Èy qu¸ xa" "®−êng lèi ruéng lµ ®iÒu hîp lý h¬n nÕu kh«ng triÖt ®Ó ®−a ra ®−êng lèi vÒ
®Êt vµ tù do". Thay cho c−¬ng lÜnh tèi ®a vµ c−¬ng lÜnh "ruéng ®Êt" trong c−¬ng lÜnh hµnh ®éng" (tr.206). "ThËm
tèi thiÓu cña "hai ®¶ng x· héi chñ nghÜa: §¶ng d©n chñ - chÝ, theo t«i, lóc nµy mµ nªu vÊn ®Ò b×nh qu©n ruéng ®Êt
x· héi vµ §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng", ng−êi tiÓu trong c¶ n−íc th× nguy hiÓm" (205). Theo dù ¸n cña 104
t− s¶n cÇn cã mét "c−¬ng lÜnh hµnh ®éng" thèng nhÊt nh− ng−êi, "nh÷ng ruéng ®Êt ®−îc chia vµ nh÷ng ®Êt ®ai t−
"kÕ ho¹ch vËn ®éng dù ®Þnh thùc hiÖn kh«ng ph¶i cho mét h÷u ph¶i ®Ó cho nh÷ng ng−êi së h÷u hiÖn nay, trong giíi
thêi kú dµi, cho tíi chñ nghÜa x· héi, mµ chØ cho thêi kú h¹n ®Þnh møc lao ®éng", cßn viÖc chuyÓn tÊt c¶ ruéng ®Êt
gÇn nhÊt". PhÇn cßn l¹i cña con ®−êng ®i ®Õn môc ®Ých cuèi thµnh së h÷u cña toµn d©n th× ph¶i ho·n l¹i, ⎯ râ rµng nh÷ng
cïng chÝnh lµ mét "viÔn c¶nh xa x«i" (tr.196). V× thÕ ®iÒu nµy còng lµ "viÔn c¶nh xa x«i".
ph¶i g¹t bá chÕ ®é céng hoµ ra khái "c−¬ng lÜnh hµnh ThËn träng, «n hoµ vµ cÈn thËn lµ nh÷ng ®iÒu cÇn thiÕt
®éng": "chóng ta ph¶i l−u ý ®Õn yÕu tè t©m lý... Quan niÖm trong nh÷ng thñ ®o¹n ®Êu tranh còng nh− trong ph−¬ng
vÒ chÕ ®é qu©n chñ ®· b¾t rÔ rÊt ch¾c trong ý thøc nh©n thøc tæ chøc. Khëi nghÜa vò trang −? "T«i (Pª-sª-kh«-nèp)
d©n"... "Ngh×n n¨m kh«ng tr«i qua mét çch v« Ých"... lu«n lu«n nh¾c: mong r»ng chóng ta tr¸nh ®−îc ®iÒu bÊt
"CÇn ph¶i chó ý ®Õn t©m lý Êy cña quÇn chóng ®«ng h¹nh nµy !... NÕu ng−êi nµo ®ã cho r»ng khëi nghÜa ch¼ng
®¶o"... "VÊn ®Ò chÕ ®é céng hßa ®ßi hái ph¶i hÕt søc thËn nh÷ng lµ mét kh¶ n¨ng ®¸ng buån, mµ cßn lµ mét ®iÒu cÇn
träng" (198). VÊn ®Ò d©n téc còng nh− vËy. "Chóng ta còng thiÕt bÊt h¹nh th× sÏ rÊt ®au xãt"... "Lîi dông khëi nghÜa
ph¶i l−u ý ®Õn t©m lý cña mét d©n téc ®· ®−îc hµng mét çch kh«ng thËn träng... th× nguy hiÓm... toµn bé phong
ngh×n n¨m lÞch sö cña hä gi¸o dôc"... "V× vËy chóng ta trµo cã thÓ bÞ ®æ sôp" (sè 7, tr. 177 - 178). NhiÖm vô chñ
cho r»ng cÇn ph¶i ®i vµo quÇn chóng kh«ng ph¶i víi yÕu tr−íc m¾t lµ tæ chøc "lùc l−îng nh©n d©n". "T«i Ýt
khÈu hiÖu ®éc lËp cña çc d©n téc" (vµ kh«ng ph¶i tin r»ng hai ®¶ng x· héi chñ nghÜa hiÖn cã ë n−íc ta cã
víi khÈu hiÖu quyÒn tù quyÕt cña hä ⎯ t¸c gi¶ nãi thªm thÓ gi¶i quyÕt nhiÖm vô Êy mét çch Ýt nhiÒu võa ý. §·
nh− vËy trong mét ®o¹n kh¸c), "mµ víi yªu s¸ch do cuéc ®Õn lóc ph¶i thÊy râ r»ng mét tæ chøc bÝ mËt kh«ng thÓ
sèng ®Æt ra, víi yªu s¸ch quyÒn tù trÞ cña çc d©n téc". bao gåm quÇn chóng. Trong viÖc nµy, §¶ng d©n chñ - lËp
Nãi tãm l¹i, «ng Pª-sª-kh«-nèp ®Æt th¼ng vÊn ®Ò: "Ng−êi hiÕn còng ®· tá râ tÝnh kh«ng v÷ng ch¾c cña nã. HiÓn nhiªn
lµ viÖc ®ã ph¶i do mét ng−êi nµo ®ã ®¶m nhiÖm, vµ muèn do chÝnh trÞ vµ nh÷ng quyÒn cña nh©n d©n cµng réng r·i
thÕ, theo t«i, ph¶i cã mét ®¶ng x· héi chñ nghÜa c«ng khai" bao nhiªu th× nh÷ng b¶n n¨ng Êy cµng ®−îc cñng cè vµ ph¸t
(sè 7, tr.179 - 180). triÓn bÊy nhiªu.
Nh− ®éc gi¶ ®· thÊy, kh«ng thÓ nãi r»ng nh÷ng quan §èi víi nh÷ng ng−êi mµ chñ nghÜa x· héi kh«ng ph¶i
®iÓm cña «ng Pª-sª-kh«-nèp kh«ng cã tÝnh chÊt hoµn chØnh, lµ mét c©u nãi su«ng th× hä sÏ rót ®−îc kÕt luËn g× tõ
c©n ®èi vµ ®Çy ®ñ. C−¬ng lÜnh chÝnh thøc cña §¶ng x· héi nh÷ng lêi nãi ®ã cña ng−êi tiÓu mu-gÝch cÇn mÉn, cã lý
chñ nghÜa - çch m¹ng ch¼ng cßn l¹i bao nhiªu ë ng−êi trÝ, ®−îc "quÇn chóng" bÇu ra? HiÓn nhiªn lµ kÕt luËn nµy:
bªnh vùc chÕ ®é qu©n chñ nµy, ë nhµ chÝnh trÞ nµy, ng−êi giai cÊp tiÓu chñ Êy kh«ng thÓ lµ ng−êi ®¹i biÓu cho chñ
®· biÖn hé cho chÝnh s¸ch roi vät víi lý do lµ chÝnh s¸ch nghÜa x· héi ®−îc; ⎯ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa cã
®ã cã mét lÞch sö ngµn n¨m. Vµ nÕu çc ngµi x· héi chñ thÓ vµ ph¶i ñng hé giai cÊp tiÓu nghiÖp chñ trong cuéc ®Êu
nghÜa - çch m¹ng "thËt sù"* ®· cã thÓ khÐo lÐo che giÊu tranh cña nh÷ng ng−êi ®ã chèng bän ®Þa chñ chØ v× ý nghÜa
nh÷ng sù bÊt ®ång nh− vËy, trong suèt thêi kú §u-ma, d©n chñ - t− s¶n vµ nh÷ng kÕt qu¶ d©n chñ - t− s¶n cña
nÕu hä ®· cã thÓ, thËm chÝ ®Ó che giÊu nh÷ng sù bÊt ®ång cuéc ®Êu tranh Êy; ⎯ ng−êi x· héi chñ nghÜa cã nhiÖm vô
®ã, cïng nhau céng t¸c trong cïng nh÷ng tê b¸o, th× ®iÒu kh«ng ph¶i lµ che giÊu, mµ lµ v¹ch râ m©u thuÉn vÒ lîi
®ã chØ chøng tá cho chóng ta thÊy râ sù gi¶ dèi vÒ chÝnh Ých gi÷a toµn thÓ quÇn chóng c«ng nh©n vµ nh÷ng tiÓu chñ
trÞ cã thÓ ®i ®Õn ®©u. Êy, nh÷ng ng−êi nµy ®ang muèn t¨ng c−êng vµ cñng cè
C¬ së kinh tÕ, x· héi, c¬ së giai cÊp cña chñ nghÜa ®Þa vÞ tiÓu chñ cña hä, sÏ ph¶n ®èi mäi ý ®Þnh "tr¶ l¹i"
c¬ héi cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng lµ ë chç ruéng ®Êt hay bÊt cø çi g× cho quÇn chóng kh«ng cã tµi
nµo? ë chç çc ngµi Pª-sª-kh«-nèp vµ ®ång bän chiÒu theo s¶n, nghÌo nµn ch¼ng cã g× c¶. "Chóng t«i muèn lÊy l¹i
nh÷ng lîi Ých cña ng−êi tiÓu mu-gÝch cÇn mÉn, lµm cho chñ ruéng ®Êt chø kh«ng tr¶ l¹i ruéng ®Êt"! LiÖu cã thÓ cã mét
nghÜa x· héi thÝch øng víi nh÷ng lîi Ých cña ng−êi nµy. biÓu hiÖn nµo râ rµng h¬n vÒ nh÷ng b¶n n¨ng vµ nh÷ng
H·y xÐt vÊn ®Ò chñ yÕu: vÊn ®Ò ruéng ®Êt. ¤ng Pª-sª- kh¸t väng së h÷u tiÓu t− s¶n kh«ng?
kh«-nèp ®Æc biÖt thÝch thó vµ nh¾c l¹i hai lÇn c©u ch©m Tõ ®ã, ng−êi d©n chñ - x· héi rót ra kÕt luËn lµ: chóng
ng«n cña nh÷ng n«ng d©n thuéc ph¸i lao ®éng: "ng−êi ta ta ph¶i ñng hé nh÷ng ng−êi tiÓu chñ Êy trong cuéc ®Êu
®· cö chóng t«i ®i lÊy l¹i ruéng ®Êt, chø kh«ng ph¶i ®i tranh cña hä chèng bän ®Þa chñ vµ chÕ ®é chuyªn chÕ v×
tr¶ l¹i ruéng ®Êt". Thùc vËy, nh÷ng lêi nãi Êy rÊt cã ý nghÜa. cuéc ®Êu tranh ®ã cã tÝnh chÊt çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n.
Nh−ng nh÷ng lêi ®ã b¸c bá hoµn toµn nh÷ng ¶o t−ëng tiÓu Víi th¾ng lîi cña hä th× t×nh h×nh cña toµn thÓ nh©n d©n
t− s¶n cña ph¸i d©n tuý vµ chøng thùc tÊt c¶ nh÷ng nguyªn sÏ trë nªn tèt h¬n, nh−ng trë nªn tèt h¬n theo h−íng
lý cña nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt. Nh÷ng lêi ®ã chØ râ r»ng nh÷ng c¶i thiÖn vµ ph¸t triÓn chÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa. ChÝnh v×
b¶n n¨ng së h÷u cña ng−êi trung n«ng ®· thøc tØnh. ThÕ vËy chóng ta kh«ng nªn chiÒu theo nh÷ng b¶n n¨ng t− h÷u
th× chØ cã hoµn toµn kh«ng biÕt ®Õn kinh tÕ chÝnh trÞ vµ hoÆc tiÓu chñ cña giai cÊp Êy, mµ tr¸i l¹i, ngay tõ b©y giê,
®Õn lÞch sö T©y ¢u míi cã thÓ kh«ng hiÓu ®−îc r»ng tù ph¶i b¾t ®Çu ®Êu tranh chèng nh÷ng b¶n n¨ng Êy, gi¶i thÝch
cho giai cÊp v« s¶n thÊy ý nghÜa cña nh÷ng b¶n n¨ng Êy,
* MÆc dï nh÷ng c©u çch m¹ng ®ao to bóa lín cña hä. lµm cho giai cÊp v« s¶n chó ý ®Ò phßng vµ tæ chøc giai
cÊp v« s¶n thµnh mét ®¶ng ®éc lËp. §©y lµ c−¬ng lÜnh ruéng h¹i? Cho ®Õn nay ph¶i ch¨ng çc anh kh«ng biÕt r»ng ph¸i
®Êt cña chóng ta: gióp çc tiÓu chñ tho¸t khái bän chñ n« cÊp tiÕn t− s¶n ®Êu tranh víi ph¸i tù do t− s¶n chØ lµ ®Ó
b»ng con ®−êng çch m¹ng, chØ cho hä thÊy nh÷ng ®iÒu kiÖn chiÕm chç cña ph¸i ®ã, chø hoµn toµn kh«ng ph¶i ®Ó ®em
thùc hiÖn quèc h÷u ho¸ ruéng ®Êt ®−îc coi lµ chÕ ®é ruéng c−¬ng lÜnh kh¸c vÒ c¬ b¶n thay thÕ cho c−¬ng lÜnh cña
®Êt tèt h¬n hÕt d−íi chÕ ®é t− b¶n, vµ chØ râ toµn bé sù ph¸i ®ã? Ph¶i ch¨ng çc anh ®· quªn lÞch sö cña nh÷ng
kh¸c biÖt gi÷a nh÷ng lîi Ých cña giai cÊp v« s¶n vµ nh÷ng lîi ng−êi x· héi chñ nghÜa - lao ®éng Ph¸p... tøc nh÷ng ng−êi
Ých cña ng−êi tiÓu chñ. x· héi chñ nghÜa - cÊp tiÕn, lµ nh÷ng ng−êi "®· chiÕn ®Êu"
Chñ nghÜa x· héi cña ng−êi chñ cöa hµng nhá ®i ®Õn chèng nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn Ph¸p ®Ó mét khi ®·
mét kÕt luËn kh¸c: ph¶i "tÝnh ®Õn" t©m lý cña "quÇn chóng" trë thµnh bé tr−ëng th× l¹i ho¹t ®éng hoµn toµn gièng nh−
(quÇn chóng tiÓu chñ chø kh«ng ph¶i quÇn chóng kh«ng nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn Ph¸p? Ph¶i ch¨ng çc anh
cã tµi s¶n); ph¶i tu©n theo mét çch n« lÖ nguyÖn väng cña kh«ng thÊy r»ng sù kh¸c biÖt gi÷a «ng Pª-sª-kh«-nèp vµ «ng
ng−êi tiÓu chñ muèn "lÊy l¹i" ruéng ®Êt cña ®Þa chñ, nh−ng Xt¬-ru-vª còng hoµn toµn gièng nh− sù kh¸c biÖt gi÷a
kh«ng "®em cho" ng−êi v« s¶n; ®Ó chiÒu theo ý cña ng−êi Bèp-tsin-xki vµ §èp-tsin-xki?
tiÓu chñ, ph¶i ®Èy lïi chñ nghÜa x· héi vÒ mét "n¬i xa x¨m" ¤ng Pª-sª-kh«-nèp cã lÏ hiÓu r»ng gi÷a ý muèn "lÊy
mï mÞt; ph¶i thõa nhËn nguyÖn väng cña ng−êi tiÓu chñ l¹i ruéng ®Êt chø kh«ng tr¶ l¹i ruéng ®Êt" vµ chÕ ®é qu©n
muèn cñng cè ®Þa vÞ tiÓu chñ cña hä; ⎯ nãi tãm l¹i ph¶i chñ cã mèi liªn hÖ vËt chÊt nµo ®ã. Muèn "kh«ng tr¶ l¹i",
coi sù bî ®ì nh÷ng lîi Ých nhá hÑp cña nh÷ng ng−êi tiÓu chñ th× cÇn b¶o vÖ. Mµ chÕ ®é qu©n chñ ch¼ng qua chØ lµ mét
vµ sù phôc tïng nh÷ng thµnh kiÕn cña hä lµ "chñ nghÜa x· lùc l−îng c¶nh s¸t lµm thuª dïng ®Ó b¶o vÖ nh÷ng kÎ muèn
héi". "kh«ng tr¶ l¹i", chèng l¹i nh÷ng kÎ cã thÓ lÊy l¹i*. §¶ng
Nh÷ng t×nh c¶m qu©n chñ lµ mét thµnh kiÕn. Cã lÏ çc d©n chñ - lËp hiÕn cÇn cã chÕ ®é qu©n chñ ®Ó b¶o vÖ giai cÊp
anh nghÜ r»ng nhiÖm vô cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa t− s¶n lín. "Nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - lao ®éng"
lµ ®Êu tranh chèng nh÷ng thµnh kiÕn ch¨ng? Çc anh lÇm cÇn cã chÕ ®é qu©n chñ ®Ó b¶o vÖ nh÷ng tiÓu mu-gÝch cÇn
råi: "chñ nghÜa x· héi lao ®éng" ph¶i phôc tïng nh÷ng mÉn.
thµnh kiÕn. Kh«ng nãi còng râ lµ çi thÕ giíi quan Êy cña "nh÷ng
Cã thÓ, çc anh nghÜ r»ng tÝnh l©u ®êi vµ "tÝnh v÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - lao ®éng" tÊt nhiªn dÉn ®Õn mét
ch¾c" (??) cña thµnh kiÕn qu©n chñ khiÕn cho cÇn ph¶i th¸i ®é th«ng th¸i rëm vµ tÇm th−êng ®èi víi khëi nghÜa
tiÕn hµnh ®Êu tranh ®Æc biÖt kh«ng khoan nh−îng chèng ("kh¶ n¨ng ®¸ng buån"; h·y xem nh÷ng bµi cña «ng Xt¬-ru-
l¹i nã ch¨ng? Çc anh lÇm råi: "chñ nghÜa x· héi lao ®éng", vª ®¨ng vµo mïa hÌ n¨m 1905 trong tê "Gi¶i phãng" nãi
xuÊt ph¸t tõ tÝnh l©u ®êi cña chÝnh s¸ch roi vät, chØ rót ra
sù cÇn thiÕt ph¶i "cùc kú thËn träng" ®èi víi chÝnh s¸ch Êy. * Vò khÝ kh¸c ®Ó b¶o vÖ theo lèi c¶nh s¸t bän së h÷u, ®−îc gäi
lµ qu©n ®éi th−êng trùc. Vµ «ng Pª-sª-kh«-nèp viÕt nh− sau: "ChÕ ®é
ThËt ra «ng Pª-sª-kh«-nèp ®ang ®Êu tranh ⎯ lµm ra
céng hoµ d©n chñ cã lÏ muèn...thay thÕ qu©n ®éi th−êng trùc b»ng
vÎ nh− ®ang ®Êu tranh ⎯ víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp vò trang nh©n d©n" (sè 8, tr. 197). Th−a çc ngµi ñng hé La-vrèp vµ
hiÕn, l¹i hoµn toµn lÆp l¹i chÝnh çi lËp luËn d©n chñ - lËp Mi-khai-lèp-xki, çc ngµi h·y thµnh thËt nãi cho chóng t«i râ çi "cã
hiÕn ñng hé chÕ ®é qu©n chñ. Nh−ng ®iÒu ®ã cã g× lµ tai lÏ" ®Ñp ®Ï Êy nghÜa lµ g×?
vÒ "sù tuyªn truyÒn ®iªn rå vµ téi lçi vÒ khëi nghÜa"). Do Pª-sª-kh«-nèp ®Ó gi¶i thÝch râ rµng çi nguyªn lý m¸c-xÝt
®ã ®· cã sù khinh miÖt mét çch ng¹o m¹n ®èi víi "tæ chøc vÒ b¶n chÊt hai mÆt cña tÊt c¶ nh÷ng ng−êi s¶n xuÊt nhá.
bÝ mËt" vµ ®· cã nguyÖn väng vÒ mét "®¶ng x· héi chñ nghÜa Ng−êi n«ng d©n cã lý tÝnh vµ thµnh kiÕn, cã n¨ng lùc çch
c«ng khai " vµo th¸ng T¸m 1906. Song vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch m¹ng cña ng−êi bÞ bãc lét vµ cã nh÷ng nguyÖn väng ph¶n
sö kh¸ch quan lµm cho khëi nghÜa kh«ng tr¸nh khái, nh÷ng ®éng cña ng−êi tiÓu chñ muèn "lÊy l¹i chø kh«ng tr¶ l¹i". Çc
®iÒu kiÖn ®ã, bÊt chÊp tÊt c¶ nh÷ng thµnh kiÕn cña quÇn ngµi Pª-sª-kh«-nèp lµ nh÷ng ng−êi ®¹i diÖn vÒ t− t−ëng
chóng dèt n¸t, buéc quÇn chóng ph¶i tiÕn hµnh ®Êu tranh cho nh÷ng mÆt ph¶n ®éng cña ng−êi n«ng d©n tiÓu chñ.
chèng chÝnh chÕ ®é qu©n chñ v× lîi Ých sèng cßn cña hä, Çc ngµi Pª-sª-kh«-nèp lµ ng−êi quan s¸t "phÝa sau" ng−êi
nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã biÕn nh÷ng nguyÖn väng kiÓu Ma-ni- mu-gÝch Nga. Çc ngµi Pª-sª-kh«-nèp ®øng trªn ph−¬ng
lèp vÒ mét "®¶ng x· héi chñ nghÜa c«ng khai" thµnh mét sù diÖn t− t−ëng ®Ó tiÕn hµnh chÝnh çi c«ng viÖc mµ çc ngµi
tiÕp tay cho çc ngµi U-sa-cèp, ⎯ vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö Guèc-c« vµ Xti-sin-xki ®· ®øng trªn ph−¬ng diÖn vËt
kh¸ch quan ®ã, çc ngµi Pª-sª-kh«-nèp kh«ng hÒ nghÜ chÊt - th« lç ®Ó tiÕn hµnh b»ng çch dïng biÖn ph¸p b¸n çc
®Õn. Nh÷ng m«n ®å cña La-vrèp vµ cña Mi-khai-lèp-xki ruéng ®Êt cña hoµng téc vµ cña nhµ n−íc ®Ó mua chuéc
ph¶i l−u ý ®Õn t©m lý quÇn chóng bÞ ¸p bøc, chø kh«ng nh÷ng ng−êi t− s¶n n«ng d©n.
ph¶i ®Õn nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan lµm biÕn ®æi t©m lý Nh−ng, víi sù v¸ vÝu nh− vËy, liÖu cã gi¶m bít ®−îc
cña quÇn chóng ®ang ®Êu tranh. ®«i chót ®¸ng kÓ sù va ch¹m kh«ng thÓ tr¸nh khái gi÷a quÇn
chóng vµ bän bãc lét hä trong cuéc ®Êu tranh gay go kh«ng,
®ã cßn lµ mét vÊn ®Ò lín. LiÖu çi thµnh kiÕn cæ truyÒn
Chóng ta h·y tãm t¾t. Giê ®©y chóng ta hiÓu thÕ nµo cña n«ng d©n, thµnh kiÕn ®−îc mäi bän c¬ héi chñ nghÜa
lµ mét ng−êi x· héi chñ nghÜa lao ®éng nh©n d©n. Lao ®éng kh«i phôc l¹i, cã th¾ng ®−îc çi lý tÝnh cña nh÷ng n«ng
cã nghÜa lµ: cói r¹p m×nh tr−íc nh÷ng lîi Ých cña nh÷ng d©n nghÌo ®ang thøc tØnh trong ngän löa çch m¹ng kh«ng,
tiÓu chñ ®ang muèn "lÊy l¹i chø kh«ng tr¶ l¹i". Nh©n d©n ®ã cßn lµ mét vÊn ®Ò lín. Dï sao ®i n÷a, nh÷ng ng−êi
cã nghÜa lµ cói r¹p m×nh tr−íc nh÷ng thµnh kiÕn qu©n chñ d©n chñ - x· héi sÏ hoµn thµnh nhiÖm vô cña m×nh lµ n©ng
cña nh©n d©n, tr−íc sù sî h·i cã tÝnh chÊt s«-vanh khi thÊy cao vµ lµm trong s¹ch ý thøc çch m¹ng cña n«ng d©n.
mét vµi d©n téc t¸ch khái n−íc Nga. X· héi chñ nghÜa cã
nghÜa lµ coi chñ nghÜa x· héi nh− mét viÔn c¶nh xa x«i vµ
®em mét "c−¬ng lÜnh hµnh ®éng" réng r·i, tù do, mÒm dÎo, Mong r»ng çc ngµi Pª-sª-kh«-nèp ®−îc dïng lµm ®iÒu
linh ho¹t, nhÑ nhµng, hë hang vµ thËm chÝ hoµn toµn trÇn r¨n cho nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çnh h÷u. Khi phª
truång thay thÕ cho c−¬ng lÜnh chËt hÑp, gi¸o ®iÒu, cång ph¸n nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa lao ®éng nh©n d©n, chóng
kÒnh ®èi víi çc chÝnh kh¸ch. "Nh÷ng ng−êi x· héi chñ ta sÏ cã thÓ ®«i lóc nãi víi mét sè ng−êi d©n chñ - x· héi men-
nghÜa lao ®éng nh©n d©n" mu«n n¨m! sª-vÝch: mutato nomine de te fabula narratur (bµi ngô ng«n
Çc ngµi Pª-sª-kh«-nèp lµ nh÷ng con chim Ðn ®Çu tiªn lµ nãi vÒ anh, chØ cã thay ®æi tªn th«i). Trong chóng ta
cña thÕ lùc ph¶n ®éng x· héi ®ang b¾t ®Çu ho¹t ®éng trong còng cã mét sè ®ång chÝ mong muèn cã mét ®¶ng c«ng
n«ng d©n Nga. Th−îng ®Õ ®· ph¸i xuèng thÕ gian çc ngµi khai, s½n sµng dïng c−¬ng lÜnh hµnh ®éng thay thÕ cho
508 V. I. Lª-nin 509
c−¬ng lÜnh chung vµ tù h¹ thÊp xuèng tr×nh ®é cña quÇn

chóng. Chóng ta cã Plª-kha-nèp lµ ng−êi ®· ®−a ra lêi nhËn
xÐt næi tiÕng vÒ khëi nghÜa th¸ng Ch¹p: "LÏ ra kh«ng nªn
cÇm vò khÝ". Chóng ta cã Ma-li-sÐp-xki lµ céng t¸c viªn cña
t¹p chÝ "TiÕng väng cña thêi ®¹i"168 ®· m−u toan (thËt ra
kh«ng ph¶i trong t¹p chÝ "TiÕng väng cña thêi ®¹i") g¹t bá
chÕ ®é céng hoµ khái c−¬ng lÜnh. §èi víi nh÷ng ng−êi ®ã,
viÖc xem xÐt kü toµn bé "vÎ ®Ñp tù nhiªn" cña çc ngµi Pª- Danh môc çc t¸c phÈm ch−a
sª-kh«-nèp kh«ng ph¶i lµ kh«ng bæ Ých.
t×m thÊy cña V. I. Lª-nin
"'Ng−êi v« s¶n", sè 4,
ngµy 19 th¸ng ChÝn 1906 Theo ®óng b¶n ®¨ng
trªn b¸o "Ng−êi v« s¶n"
Chó thÝch
Çc b¶n chØ dÉn
Th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña

V. I. Lª-nin
511
Danh môc çc t¸c phÈm cña V. I. Lª-nin

cho ®Õn nay ch−a t×m thÊy
(Th¸ng N¨m - th¸ng ChÝn 1906)
B¸o ço vÒ kÕt qu¶ ®¹i héi IV

(§¹i héi thèng nhÊt) cña ®¶ng c«ng nh©n
d©n chñ - x· héi nga
trong cuéc häp çc çn bé ®¶ng ë Pª-tÐc-bua
B¸o ço nµy do V. I. Lª-nin ®äc ngµy 6 (19) th¸ng N¨m 1906
trong phßng häp Tr−êng ®¹i häc tæng hîp Pª-tÐc-bua. Trong th«ng b¸o
ng¾n gän vÒ b¶n b¸o ço nµy, ®¨ng trong sè 74 tê "Lêi kªu gäi" ngµy
7 (20) th¸ng N¨m 1906, ®Æc biÖt ®· nhËn xÐt: "B¸o ço viªn ®· chØ ra
r»ng trong ®¹i héi tÊt c¶ mäi vÊn ®Ò ®· ®−îc quyÕt ®Þnh tr−íc, bëi v×
ph¸i men-sª-vÝch chiÕm ®a sè trong ®¹i héi, bao giê còng bá phiÕu
t¸n thµnh nh÷ng ®Ò nghÞ cña G.V. Plª-kha-nèp. HiÖn nay nh÷ng ng−êi
b«n-sª-vÝch b¾t ®Çu cuéc ®Êu tranh t− t−ëng míi trong néi bé ®¶ng.
B¸o ço viªn cßn chØ ra sù sai lÇm cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch
trong viÖc ®¸nh gi¸ t×nh h×nh hiÖn nay vµ, xuÊt ph¸t tõ luËn ®iÓm ®ã,
hä ®· m¾c nh÷ng sai lÇm tiÕp theo nh− thÕ nµo. Sai lÇm ®ã, theo ý
kiÕn b¸o ço viªn, lµ nghÞ quyÕt vÒ khëi nghÜa vò trang vµ c−¬ng lÜnh
ruéng ®Êt. B¶n b¸o ço chØ ra r»ng ph¸i men-sª-vÝch ®· qu¸ thiªn vÒ
phÝa h÷u, vÒ phÝa bän d©n chñ - lËp hiÕn".
B¸o ço vÒ vÊn ®Ò §u-ma nhµ n−íc

t¹i cuéc häp cña c«ng nh©n tiÓu khu dÖt
khu v−-boãc-c¬
VÒ b¶n b¸o ço nµy cña V.I.Lª-nin (b¸o ço nµy ®−îc ®äc trong
kho¶ng tõ 5-10 (18-23) th¸ng N¨m 1906) N.C. Cróp-xcai-a cã nh¾c
®Õn trong håi ký cña m×nh: "I-lÝch ®· tr×nh bµy b¶n b¸o ço tr−íc
çc ®¹i biÓu khu V−-boãc-g¬ trong Liªn ®oµn kü s− ë ®¹i lé Da-g«-
rèt-n−i" (N.C. Cróp-xcai-a. Håi ký vÒ Lª-nin. M¸t-xc¬-va, tiÕng Nga,
1957, tr.121). NghÞ quyÕt cña cuéc häp nµy ®¨ng trong tê "Lµn sãng",
sè 13, ra ngµy 10 th¸ng N¨m 1906.
512 Danh môc çc t¸c phÈm cña V. I. Lª-nin ch−a t×m thÊy Danh môc çc t¸c phÈm cña V. I. Lª-nin ch−a t×m thÊy 513
§Ò c−¬ng ph¸t biÓu trong cuéc mÝt-tinh ký cña m×nh (xem "Çch m¹ng v« s¶n", tiÕng Nga, 1925, sè 1, tr.43 -
44 vµ "Niªn gi¸m çch m¹ng", tiÕng Nga, 1925, sè 1, tr. VII-VIII)
t¹i cung nh©n d©n pa-ni-na
§Ò c−¬ng nµy, mµ V.I. Lª-nin chuÈn bÞ ngµy 9 (22) th¸ng N¨m
1906, ®−îc chuyÓn cho A. G. Sli-khte ®Ó Sli-khte ph¸t biÓu trong cuéc Bµi gi¶ng vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt
mÝt-tinh t¹i Cung nh©n d©n Pa-ni-na. Trong håi ký cña m×nh, Sli-khte trong cuéc häp cña c«ng nh©n
viÕt: "T«i kh«ng nhí ®−îc v¨n b¶n chÝnh x¸c cña ®Ò c−¬ng ®ã, nh−ng tiÓu khu xanh gan-xki ë Pª-tÐc-bua.
t− t−ëng chung cña nã lµ v¹ch trÇn cuéc tÊn c«ng vµo giai cÊp c«ng
nh©n vµ n«ng d©n do bän d©n chñ - lËp hiÕn phèi hîp víi bän quan DiÔn v¨n còng trong cuéc häp nµy
liªu cÇm quyÒn chuÈn bÞ nh»m tiªu diÖt çch m¹ng vµ nh»m h¹n chÕ vÒ th¸i ®é cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch
"theo hiÕn ph¸p" nh÷ng c¶i çch ®· giµnh ®−îc tõ tay chÕ ®é Nga vµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch
hoµng trong khu«n khæ chØ ®¶m b¶o quyÒn lîi cña giai cÊp t− s¶n vµ
®èi víi §u-ma nhµ n−íc
®Þa chñ, chø tuyÖt nhiªn kh«ng ph¶i lµ cña quÇn chóng lao ®éng"
(A. Sli-khte. Ng−êi thÇy cña ng−êi b¹n cña nh÷ng ng−êi lao ®éng VÒ nh÷ng lêi ph¸t biÓu nµy cña V.I. Lª-nin hiÖn cßn mét b¸o
(TrÝch håi ký vÒ Lª-nin). M¸t-xc¬-va, tiÕng Nga, 1957, tr.9). ço ng¾n trong tê "TiÕn lªn", sè 6, ngµy 1 th¸ng S¸u 1906: " Ngµy 23
th¸ng N¨m, ®ång chÝ L[ª-nin] ®· ®äc mét bµi gi¶ng vÒ vÊn ®Ò ruéng
®Êt cho c«ng nh©n tiÓu khu Xanh Gan-xki. Cuéc häp cã trªn 250 ng−êi.
B¸o ço vÒ ®¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) Bµi gi¶ng ®−îc mäi ng−êi nghe rÊt ch¨m chó... Sau ®ã diÔn gi¶ nãi vÒ
th¸i ®é cña §¶ng d©n chñ - x· héi ®èi víi §u-ma nhµ n−íc bëi v×
cña ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi nga
nh÷ng ng−êi tham dù ®· ph¸t biÓu r»ng cuéc häp sau sÏ th¶o luËn vÊn
trong cuéc häp cña c«ng nh©n d©n chñ - x· héi ®Ò ®ã hÊp dÉn nhÊt ®èi víi mäi ng−êi. B»ng nh÷ng lêi ng¾n gän nh−ng
khu M¸t-xc¬-va ë Pª-tÐc-bua sinh ®éng vµ hãm hØnh, diÔn gi¶ ®· x¸c ®Þnh sù kh¸c biÖt gi÷a çnh
t¶ vµ çnh h÷u trong §¶ng d©n chñ - x· héi, sù kh¸c biÖt ®ã râ rµng
B¸o "Lµn sãng", sè 15, ngµy 12 th¸ng N¨m 1906 cã mét bµi ng¾n ®ang chia rÏ hai ph¸i ®ã trong vÊn ®Ò th¸i ®é cña §¶ng d©n chñ - x·
nãi vÒ b¶n b¸o ço nµy cña V. I. Lª-nin: "Ngµy 11 th¸ng N¨m cã mét héi ®èi víi §u-ma nhµ n−íc".
cuéc häp gåm tíi 300 c«ng nh©n cã tæ chøc, lµ ®¶ng viªn §¶ng c«ng
nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®Ó bµn vÒ §¹i héi thèng nhÊt cña ®¶ng. B¸o ço vµ lêi kÕt thóc vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt
Nh÷ng ng−êi b¸o ço lµ ®ång chÝ §an (men-sª-vÝch) vµ ®ång chÝ
tr−íc nhãm ®¹i biÓu ®¹i héi
Lª-nin (b«n-sª-vÝch)".
çc gi¸o viªn nh©n d©n toµn nga
B¸o ço vÒ c«ng viÖc cña ®¹i héi IV Tr−íc nhãm ®¹i biÓu ®¹i héi çc gi¸o viªn, V. I. Lª-nin ®· ph¸t
(§¹i héi thèng nhÊt) cña ®¶ng c«ng nh©n biÓu ngµy 6 (19) th¸ng S¸u 1906 ë Pª-tÐc-bua trong phßng häp cña
Tr−êng Tª-ni-sÐp. Sù kiÖn nµy ®· ®−îc N. C. Cróp-xcai-a kÓ
d©n chñ - x· héi Nga
trong håi ký cña m×nh: "T«i còng nhí lêi ph¸t biÓu cña I-lÝch tr−íc
t¹i cuéc häp cña c«ng nh©n d©n chñ - x· héi nhãm gi¸o viªn. Lóc bÊy giê trong gi¸o viªn cßn cã t− t−ëng x· héi
khu n¸c-va ë Pª-tÐc-bua chñ nghÜa - çch m¹ng, ng−êi ta kh«ng cho nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch
®Õn dù ®¹i héi çc gi¸o viªn, nh−ng cã tæ chøc m¹n ®µm víi mÊy
Mét th«ng b¸o ng¾n vÒ cuéc häp ngµy 21 th¸ng N¨m (3 th¸ng S¸u) chôc gi¸o viªn. ViÖc nµy ®−îc tiÕn hµnh ë mét tr−êng nµo ®Êy... Vla-
1906 nµy ®−îc ®¨ng trong b¸o "Lµn sãng", sè 25, ngµy 24 th¸ng N¨m ®i-mia I-lÝch tr×nh bµy mét b¸o ço vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt. Ng−êi ®· bÞ
1906, nghÞ quyÕt cuéc häp ®−îc chuyÓn ®¨ng trong b¸o "TiÕn lªn", sè 1, tªn Bu-na-cèp, ®¶ng viªn §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ph¶n ®èi,
tªn nµy nãi r»ng Ng−êi ®· cã nh÷ng lêi ph¸t biÓu m©u thuÉn vµ h¾n
ngµy 26 th¸ng N¨m 1906. Ngoµi ra, b¶n b¸o ço nµy cña V. I. Lª-nin
cè g¾ng trÝch nh÷ng c©u cña I-lin (bót danh lóc ®ã cña I-lÝch) ®Ó
cßn ®−îc X. M¸c-cèp vµ E. A-®a-m«-vÝch kÓ ®Õn trong çc håi chèng l¹i Lª-nin. Vla-®i-mia I-lÝch ch¨m chó nghe, ghi l¹i, råi sau ®ã
tr¶ lêi kh¸ bùc tøc çi lêi mÞ d©n kiÓu x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng B¸o ço vµ lêi kÕt thóc vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt
Êy" (N. C. Cróp-xcai-a. Håi ký vÒ Lª-nin. M¸t-xc¬-va, tiÕng Nga, 1957,
tr.121). B¸o ço cña Lª-nin cã ®¨ng trong tê b¸o x· héi chñ nghÜa - t¹i cuéc häp cña c«ng nh©n do ban chÊp hµnh
çch m¹ng "TiÕng nãi" (sè 15, ngµy 8 (21) th¸ng S¸u 1906). khu Pª-tÐc-bua cña ®¶ng c«ng nh©n
d©n chñ - x· héi nga tæ chøc
Bµi ph¸t biÓu trong cuéc häp VÒ nh÷ng bµi ph¸t biÓu nµy cña V. I. Lª-nin, b¸o "TiÕng vang",
cña tæ chøc d©n chñ - x· héi sè 8, ra ngµy 30 th¸ng S¸u 1906 cã mét th«ng b¸o ng¾n: "Ngµy 25
th¸ng S¸u cã b¸o ço cña ®ång chÝ Lª-nin vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt; cã gÇn
cña nhµ m¸y ban-tÝch ë Pª-tÐc-bua
200 c«ng nh©n dù häp. Víi lèi nãi dÔ hiÓu, ®ång chÝ Lª-nin ®· ph©n tÝch
çc c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña bän d©n chñ - lËp hiÕn, cña ph¸i lao ®éng
T¹i cuéc häp nµy, ®−îc tæ chøc ngay tr−íc ngµy triÖu tËp héi (nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng) vµ cña nh÷ng ng−êi d©n
nghÞ liªn khu cña tæ chøc §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ë chñ - x· héi. Trong lêi kÕt thóc cña m×nh, diÔn gi¶ ®· ph©n tÝch tØ mØ
Pª-tÐc-bua ngµy 11-12 (24-25) th¸ng S¸u 1906, V. I. Lª-nin ®· phª h¬n n÷a hai trµo l−u lín vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt trong §¶ng c«ng nh©n
ph¸n bän men-sª-vÝch lµ bän ñng hé khÈu hiÖu cña bän d©n chñ - lËp d©n chñ - x· héi Nga ⎯ quèc h÷u ho¸ vµ ®Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸".
hiÕn "néi çc §u-ma cã tr¸ch nhiÖm". VÒ bµi ph¸t biÓu nµy cña Lª-nin,
Ph. Xª-mª-nèp-Bun-kin cã kÓ l¹i trong håi ký cña m×nh (xem "Niªn
gi¸m ®á", tiÕng Nga, 1924, sè 1, tr.39-40). B¸o ço vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt
t¹i cuéc häp cña c«ng nh©n d©n chñ - x· héi
Nh÷ng b¸o ço t¹i héi nghÞ liªn khu khu n¸c-va ë Pª-tÐc-bua
cña tæ chøc ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi nga Trong mét th«ng b¸o ng¾n vÒ cuéc häp nµy, b¸o "TiÕng vang",
ë Pª-tÐc-bua ngµy 11-12 (24-25) th¸ng s¸u 1906 sè 9, ngµy 1 th¸ng B¶y 1906 ®−a tin: "Ngµy 28 th¸ng S¸u ë khu N¸c-
"vÒ s¸ch l−îc cña ®¶ng ®èi víi §u-ma nhµ n−íc" va cã mét b¸o ço vÒ nh÷ng nghÞ quyÕt ®−îc th«ng qua t¹i héi nghÞ
toµn thµnh phè. Cuéc häp nµy cã gÇn 200 c«ng nh©n...
vµ "vÒ sù thèng nhÊt cña ®¶ng"
Nh÷ng nguyªn nh©n buéc §¶ng d©n chñ - x· héi t¸ch ra khái Nhãm
lao ®éng ®· lµm næ ra nh÷ng cuéc tranh luËn c¶ vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt,
Mét b¸o ço ng¾n vÒ héi nghÞ nµy ®−îc ®¨ng ngµy 22 th¸ng S¸u
nh−ng v× thêi gian qu¸ muén nªn chñ tÞch buéc ph¶i c¾t ®øt cuéc tranh
(5 th¸ng B¶y) 1906 trong tê "TiÕng vang", sè 1. Trong håi ký cña m×nh,
luËn, vµ theo ý kiÕn cña toµn héi nghÞ, chñ tÞch, ®ång chÝ L[ª-nin],
E.§. Xta-x«-va kÓ l¹i: "T«i cßn nhí héi nghÞ cña ®¶ng lóc ®Çu häp
ë ®¹i lé Da-g«-rèt-n−i ë Pª-tÐc-bua, sau chuyÓn sang Tª-ri-«-ki. Trong ®· ®äc b¸o ço ®Æc biÖt vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt".
phiªn häp ë Tª-ri-«-ki cã nhiÒu diÔn gi¶ ph¸t biÓu, c¶ b«n-sª-vÝch, c¶
men-sª-vÝch. T«i vÉn nhí lêi ph¸t biÓu cña Phª-®o §an. ¤ng ta nãi víi B¸o ço t¹i cuéc häp cña
ng−êi nghe nh− l·o t−íng cña Nga hoµng nãi víi binh lÝnh: cã th¸i
®é ban ¬n ®èi víi hä. Vla-®i-mia I-lÝch ph¸t biÓu sau «ng ta. Vla-®i-mia çc çn bé ®¶ng thuéc tæ chøc ®¶ng c«ng nh©n
I-lÝch nãi râ rµng vµ cã h×nh t−îng. Ng−êi nãi xong, çc ®ång chÝ tõ bèn d©n chñ - x· héi nga ë Pª-tÐc-bua
phÝa v©y quanh lÊy ng−êi. Vla-®i-mia I-lÝch kh«ng nh÷ng lµ ng−êi vÒ s¸ch l−îc cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi
l·nh ®¹o cña chóng t«i, mµ ®ång thêi cßn lµ ng−êi b¹n th©n thiÕt
trong §u-ma nhµ n−íc
nhÊt cña chóng t«i n÷a..." (Håi ký vÒ Vla-®i-mia I-lÝch Lª-nin. Ph. I,
tiÕng Nga, M¸t-xc¬-va, 1956, tr.318). VÒ çc bµi ph¸t biÓu nµy cña Lª- VÒ b¸o ço mµ V. I. Lª-nin ®äc ngµy 7 (20) th¸ng B¶y 1906 nµy,
nin t¹i héi nghÞ liªn khu, V. V«i-tin-xki còng nãi ®Õn trong håi ký tê "Ng«n luËn", sè 120, ra ngµy 8 th¸ng B¶y vµ tê "§êi sèng chóng
cña m×nh (xem V. V«i-tin-xki. Nh÷ng n¨m th¾ng lîi vµ thÊt b¹i. Q.2, ta", sè 493, ra ngµy 9 th¸ng B¶y 1906 cã ®−a tin trong mét th«ng b¸o
tiÕng Nga, 1924, tr.67-69). ng¾n.
B¸o ço t×nh h×nh hiÖn t¹i kinh tÕ: ngµy lµm t¸m giê, t¨ng l−¬ng vµ chÝnh quyÒn ph¶i ®èi xö nh·
trong cuéc häp cña nh÷ng ng−êi tÝch cùc nhÆn. ChÝnh quyÒn lóc Êy kh«ng muèn nghe c«ng nh©n. ChØ cßn mét
thuéc tæ chøc b«n-sª-vÝch ë Pª-tÐc-bua çch gi¶i quyÕt lµ tuyªn bè b·i c«ng. Nh−ng trong hµng ngò chóng
t«i cßn nhiÒu ng−êi dao ®éng. Do sù thiÕu kiªn quyÕt cña hä mµ b·i
c«ng cã thÓ bÞ thÊt b¹i. §Ó ®éng viªn chóng t«i, ®ång chÝ Lª-nin ®·
VÒ b¶n b¸o ço nµy cña V. I. Lª-nin, ®−îc tr×nh bµy trong Nhµ
®Õn x−ëng. Trong bµi ph¸t biÓu cña m×nh, Ng−êi ®· chØ ra chÝnh s¸ch
b¶o tµng s− ph¹m (Cung nh©n d©n Pa-ni-na) vµo th¸ng B¶y 1906 sau
kh¸t m¸u cña chÝnh phñ Nga hoµng. Ng−êi nhiÖt liÖt ñng hé chñ
khi §u-ma nhµ n−íc I ®· bÞ gi¶i t¸n, ®−îc A. I. Gu-li-a-Ðp kÓ l¹i
tr−¬ng b·i c«ng, cho ®ã lµ kh¶ n¨ng duy nhÊt ®Ó ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶
trong håi ký cña m×nh:
"T«i kh«ng nhí ®−îc toµn bé chi tiÕt néi dung b¸o ço, mµ chØ nµo ®ã....
nhí ®−îc mét ®iÒu lµm t«i ®Æc biÖt xóc ®éng: ®ã lµ kh¶ n¨ng khëi Sau bµi ph¸t biÓu cña ®ång chÝ Lª-nin, ®Õn h«m sau ng−êi ta
nghÜa vò trang, lµ cÇn ph¶i tæ chøc çc ®éi chiÕn ®Êu vµ vai trß cña ®· tuyªn bè b·i c«ng vµ cuéc b·i c«ng nµy ®· kÐo dµi liÒn mét th¸ng"
h×nh thøc ®Êu tranh du kÝch. Tr−íc ®©y vÒ ®iÒu ®ã ch−a bao giê vµ (C«ng nh©n vµ n«ng d©n nãi vÒ Lª-nin. M¸t-xc¬-va, tiÕng Nga, 1933,
ch−a cã ai nãi ®−îc nh− Lª-nin c¶... tr.82).
Khi ph©n tÝch çc sù kiÖn Vla-®i-mia I-lÝch nãi râ rµng vÒ sù tån
t¹i hai phe trong çc lùc l−îng vò trang thï ®Þch nhau, ®−îc vò trang
Bµi ph¸t biÓu ë Tª-ri-«-ki
kh¸c nhau, nh−ng lu«n lu«n tiÕn hµnh ®Êu tranh vò trang. Ng−êi chØ
ra r»ng çc cuéc ®µn ¸p ®iªn cuång b»ng qu©n sù vµ th¾ng lîi bÒ trong cuéc häp cña ®¶ng
ngoµi cña chóng chØ lµ mét th¾ng lîi t¹m thêi. Nh÷ng nhu cÇu cÊp do ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua cña
b¸ch cña giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n vÉn ch−a ®−îc ®¸p øng vµ ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi nga tæ chøc;
kh«ng cã mét §u-ma nµo, ⎯ dï cho chÕ ®é chuyªn chÕ cã lËp ra bao
nghÞ quyÕt cuéc häp
nhiªu §u-ma nh− vËy ⎯ cã thÓ gi¶i quyÕt ®−îc nh÷ng nhu cÇu ®ã khi
ch−a thñ tiªu ®−îc chÕ ®é chuyªn chÕ. ChØ cã nhê cuéc khëi nghÜa
vò trang th¾ng lîi míi cã thÓ chiÕn th¾ng chÕ ®é chuyªn chÕ. BÊt kú Bµi ph¸t biÓu nµy cña V. I. Lª-nin ®−îc nh¾c ®Õn trong mét b¶n
mét hµnh ®éng nµo lµm suy yÕu cuéc ®Êu tranh chèng chÕ ®é chuyªn b¸o ço cña hiÕn binh göi cho gi¸m ®èc Côc c¶nh s¸t:
chÕ, ®Òu bÞ coi lµ ph¶n béi sù nghiÖp cña giai cÊp c«ng nh©n" "Ngµy 27 th¸ng T¸m võa qua ë Tª-ri-«-ki trong mét nhµ h¸t t¹i
(A. I. Gu-li-a-Ðp. Çc ®éi chiÕn ®Êu cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. Ho¹t vÐc-xta sè 4 cã tæ chøc ®ång thêi 2 cuéc häp ⎯ mét do Lª-nin chñ
®éng cña tæ chøc chiÕn ®Êu cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch cöa « N¸c-va täa cã tíi 100 ng−êi tham dù; mét do ¸c-xen-rèt chñ täa cã tíi 40
thµnh phè Pª-tÐc-bua trong nh÷ng n¨m 1905 - 1907. Lª-nin-gr¸t, tiÕng Nga, ng−êi tham dù...
1935, tr.90 - 91). Trong lêi ph¸t biÓu cña m×nh, Lª-nin ®· phª ph¸n nh÷ng ®Ò nghÞ
cña ¸c-xen-rèt vÒ mét ®¹i héi kh«ng mang tÝnh chÊt ®¶ng. Theo ý
Bµi ph¸t biÓu trong cuéc häp kiÕn Lª-nin, mét ®¹i héi nh− thÕ lµ hoµn toµn tr¸i víi c−¬ng lÜnh cña
cña n÷ c«ng nh©n x−ëng thuèc l¸ s¸p-san §¶ng d©n chñ - x· héi vµ lµm cho tæ chøc c«ng nh©n ®i trÖch ra ngoµi
ë Pª-tÐc-bua con ®−êng ho¹t ®éng cña ®¶ng. NÕu ¸c-xen-rèt ®ßi triÖu tËp ®¹i héi
kh«ng mang tÝnh chÊt ®¶ng, th× con ®−êng cña hä sÏ kh¸c nhau. §ång
thêi Lª-nin ®ßi ph¶i triÖu tËp §¹i héi V cña ®¶ng nh»m tæ chøc l¹i
VÒ bµi ph¸t biÓu håi th¸ng B¶y 1906 nµy cña V. I. Lª-nin, Xu-ri-
na, nguyªn lµ n÷ c«ng nh©n x−ëng thuèc l¸ S¸p-san, cã kÓ l¹i trong håi ®¶ng trªn c¬ së nh÷ng nguyªn t¾c b«n-sª-vÝch...
ký cña m×nh: "Trong çc x−ëng thuèc l¸ b¾t ®Çu cã sù x«n xao. Trong NghÞ quyÕt cña Lª-nin ®−îc cuéc häp nhÊt trÝ th«ng qua" ("Niªn
x−ëng, vèn lµ cña S¸p - san, c«ng nh©n ®· ®−a ra nh÷ng yªu s¸ch gi¸m ®á" tiÕng Nga, 1927, sè 1, tr.36 - 37).
518 Danh môc çc t¸c phÈm cña V. I. Lª-nin ch−a t×m thÊy 519
T¸c phÈm triÕt häc

cã bµi phª b×nh cuèn s¸ch cña A. B«-g®a-nèp Danh môc nh÷ng s¸ch b¸o vµ v¨n kiÖn
"chñ nghÜa kinh nghiÖm nhÊt nguyªn" mµ V. I. Lª-nin cã tham gia hiÖu ®Ýnh
VÒ t¸c phÈm triÕt häc nµy cña m×nh, V. I. Lª-nin cã viÕt mét B¸o "Lµn sãng"
bøc th− göi A. M. Goãc-ki ngµy 12 (25) th¸ng Hai 1908: Sè 9 ⎯ 5 th¸ng N¨m 1906 Sè 18 ⎯ 16 th¸ng N¨m 1906
"Trong t×nh thÕ çch m¹ng s«i næi nµy, viÖc nghiªn cøu triÕt häc Sè 10 ⎯ 6 th¸ng N¨m 1906 Sè 19 ⎯ 17 th¸ng N¨m 1906
kh«ng lµm ®−îc mÊy. Trong tï håi ®Çu n¨m 1906 «ng B«-g®a-nèp cã Sè 11 ⎯ 7 th¸ng N¨m 1906 Sè 20 ⎯ 18 th¸ng N¨m 1906
viÕt mét cuèn, ⎯ cã lÏ lµ quyÓn III cuèn "Chñ nghÜa kinh nghiÖm nhÊt Sè 12 ⎯ 9 th¸ng N¨m 1906 Sè 21 ⎯ 19 th¸ng N¨m 1906
nguyªn". Mïa hÌ 1906, «ng Êy biÕu t«i cuèn s¸ch ®ã vµ t«i ®· ch¨m Sè 13 ⎯ 10 th¸ng N¨m 1906 Sè 22 ⎯ 20 th¸ng N¨m 1906
chó nghiªn cøu cuèn s¸ch ®ã. §äc xong, t«i næi giËn vµ bùc tøc Sè 14 ⎯ 11 th¸ng N¨m 1906 Sè 23 ⎯ 21 th¸ng N¨m 1906
kh«ng thÓ chÞu ®−îc: t«i cµng thÊy râ thªm r»ng «ng Êy ®· ®i vµo mét Sè 15 ⎯ 12 th¸ng N¨m 1906 Sè 24 ⎯ 23 th¸ng N¨m 1906
con ®−êng qu¸ sai lÇm, mét con ®−êng kh«ng m¸c-xÝt. Lóc Êy t«i Sè 16 ⎯ 13 th¸ng N¨m 1906 Sè 25 ⎯ 24 th¸ng N¨m 1906
®· viÕt cho «ng ta mét bøc th− "ngá t×nh", mét bøc th− triÕt häc dµi Sè 17 ⎯ 14 th¸ng N¨m 1906
vµo cì 3 quyÓn vë nhá. Trong ®ã t«i gi¶i thÝch cho «ng ta hay r»ng,
tÊt nhiªn, t«i chØ lµ mét ng−êi m¸c-xÝt b×nh th−êng trong triÕt häc,
B¸o "tiÕn lªn"
nh−ng chÝnh nh÷ng t¸c phÈm trong s¸ng, phæ cËp, ®−îc viÕt mét çch
Sè 1 ⎯ 26 th¸ng N¨m 1906 Sè 10 ⎯ 6 th¸ng S¸u 1906
tuyÖt vêi cña «ng ta l¹i lµm cho t«i tin hoµn toµn r»ng vÒ thùc chÊt
«ng ta ®· sai vµ Plª-kha-nèp ®· ®óng. Nh÷ng quyÓn vë nhá nµy t«i
®· ®−a mÊy b¹n xem (trong ®ã cã Lu-na-ts¸c-xki) vµ cã ý ®Þnh ®−a
in d−íi ®Çu ®Ò "Nh÷ng nhËn xÐt cña mét ng−êi m¸c-xÝt b×nh th−êng
vÒ triÕt häc", nh−ng l¹i th«i. B©y giê t«i tiÕc r»ng håi ®ã t«i kh«ng cho
Sè 6 ⎯ 1 th¸ng S¸u 1906 Sè 15 ⎯ 11 th¸ng S¸u 1906
in ngay. Míi ®©y t«i ®· viÕt th− vÒ Pª-tÐc-bua nhê t×m l¹i vµ göi
cho t«i nh÷ng quyÓn vë Êy" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5,
t.47, tr.141-142).
Sè 9 ⎯ 4 th¸ng S¸u 1906
B¸o "tiÕng vang"

Sè 2 ⎯ 23 th¸ng S¸u 1906 Sè 9 ⎯ 1 th¸ng B¶y 1906
520 Danh môc nh÷ng s¸ch b¸o vµ v¨n kiÖn 521
B¸o "Ng−êi v« s¶n"

Sè 1 ⎯ 21 th¸ng T¸m 1906 Sè 3 ⎯ 8 th¸ng ChÝn 1906
Sè 2 ⎯ 29 th¸ng T¸m 1906 Sè 4 ⎯ 19 th¸ng ChÝn 1906
Çc nghÞ quyÕt héi nghÞ liªn khu

cña tæ chøc ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga chó thÝch
ë Pª-tÐc-bua
ngµy 11 - 12 (24-25) th¸ng s¸u 1906 1
Cuèn s¸ch "B¸o ço vÒ §¹i héi thèng nhÊt cña §¶ng c«ng nh©n
d©n chñ - x· héi Nga (Th− göi c«ng nh©n Pª-tÐc-bua)" bÞ c¬ quan
kiÓm duyÖt vµ c¶nh s¸t truy n· rÊt l©u. Ngµy 3 (16) th¸ng S¸u 1906
"NghÞ quyÕt thø I vÒ s¸ch l−îc", "NghÞ quyÕt thø IV vÒ sù thèng
nhµ in "Sù nghiÖp" (Pª-tÐc-bua), n¬i in cuèn s¸ch nµy, bÞ kh¸m xÐt
nhÊt trong ®¶ng", "NghÞ quyÕt thø V" (vÒ ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi
vµ cuèn s¸ch bÞ c¶nh s¸t tÞch thu ®−îc. Së b¸o chÝ Pª-tÐc-bua
trong §u-ma) ®−îc in vµo th¸ng S¸u 1906 thµnh tõng tê riªng, do tÞch thu cuèn s¸ch vµ quyÕt ®Þnh truy tè nh÷ng ng−êi tham gia
Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga in cuèn s¸ch ®ã. T¸c gi¶ cuèn s¸ch còng bÞ toµ ¸n truy n·. Song
Ên hµnh. cuèn s¸ch ®ã ®· ®−îc göi vÒ M¸t-xc¬-va vµ ë ®ã l¹i tiÕp tôc
®−îc in. 6 n¨m sau, ngµy 25 th¸ng S¸u (8 th¸ng B¶y) 1912 ViÖn
__________ t− ph¸p Pª-tÐc-bua ®· quyÕt ®Þnh huû cuèn s¸ch ®ã cïng víi b¶n
®óc chuÈn bÞ in nã, vµ ®Õn th¸ng Giªng 1913 t¹i nhµ in cña thÞ
tr−ëng Pª-tÐc-bua çc b¶n bÞ tÞch thu cña cuèn s¸ch nµy ®· bÞ
huû.
Cuèn s¸ch ra ®êi kÌm mét phô lôc, trong ®ã cã çc dù
¸n nghÞ quyÕt do nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vµ men-sª-vÝch ®−a
ra ®¹i héi, nh÷ng nghÞ quyÕt ®−îc ®¹i héi th«ng qua vµ çc tµi
liÖu kh¸c. Tr−íc phô lôc cã lêi nãi ®Çu do Lª-nin viÕt (xem
tËp nµy, tr. 84-85). ⎯ 1.
2
§¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ -
x· héi Nga häp ë Xtèc-kh«n trong nh÷ng ngµy 10-25 th¸ng T−
(23 th¸ng T− - 8 th¸ng N¨m ) 1906. Tr−íc ®¹i héi, vµo nöa cuèi
th¸ng Hai, V.I.Lª-nin ®· so¹n th¶o c−¬ng lÜnh s¸ch l−îc cña
nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch - tøc dù th¶o nh÷ng nghÞ quyÕt cña
®¹i héi vÒ tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña çch m¹ng. Çc nghÞ
quyÕt cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch kªu gäi quÇn chóng lao ®éng chuÈn
bÞ mét cuéc tiÕn c«ng çch m¹ng míi vµo chÕ ®é chuyªn chÕ.
Bän men-sª-vÝch còng ®−a ra ®¹i héi c−¬ng lÜnh s¸ch l−îc cña m×nh,
trong ®ã thùc chÊt lµ tõ bá ®Êu tranh çch m¹ng. Theo çc c−¬ng
522 Chó thÝch Chó thÝch 523
lÜnh ®ã ng−êi ta ®· thùc hiÖn viÖc bÇu ®¹i biÓu ®i dù ®¹i héi. tr×nh nghÞ sù kh«ng ®−îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ. §¹i héi ®· th¶o luËn
Cuéc vËn ®éng th¶o luËn hai c−¬ng lÜnh vµ bÇu ®¹i biÓu ®i dù çc vÊn ®Ò: I) Nghiªn cøu l¹i c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt; 2) §¸nh gi¸ t×nh
®¹i héi kÐo dµi gÇn hai th¸ng. Nhê thÕ ®a sè çc tæ chøc ®¶ng ®· h×nh hiÖn t¹i vµ nh÷ng nhiÖm vô giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n;
ñng hé c−¬ng lÜnh b«n-sª-vÝch. 3) Th¸i ®é ®èi víi §u-ma nhµ n−íc; 4) Khëi nghÜa vò trang;
§Õn dù ®¹i héi cã 112 ®¹i biÓu cã quyÒn biÓu quyÕt, ®¹i diÖn 5) §Êu tranh du kÝch; 6) Hîp nhÊt víi çc ®¶ng d©n chñ - x· héi
cho 57 tæ chøc ®Þa ph−¬ng cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi cña çc d©n téc vµ 7) §iÒu lÖ ®¶ng.
Nga, vµ 22 ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt. §¹i héi còng cã Trong ®¹i héi trªn mäi vÊn ®Ò ®Òu x¶y ra ®Êu tranh gay g¾t
®¹i biÓu çc tæ chøc d©n téc: §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan vµ LÝt- gi÷a nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch. Lª-nin
va, ph¸i Bun vµ §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a, mçi ®¶ng ®· b¸o ço vµ ph¸t biÓu vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt, vÒ viÖc ®¸nh gi¸
3 ®¹i biÓu, §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi U-cra-i-na vµ §¶ng t×nh h×nh hiÖn t¹i vµ nh÷ng nhiÖm vô giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n,
c«ng nh©n PhÇn-lan, mçi ®¶ng 1 ®¹i biÓu. Ngoµi ra trong ®¹i héi vÒ th¸i ®é ®èi víi §u-ma nhµ n−íc, vÒ khëi nghÜa vò trang vµ
cßn cã ®¹i biÓu §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Bun-ga-ri. Tæng vÒ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c; Ng−êi tham gia tiÓu ban dù th¶o §iÒu
sè nh÷ng ng−êi tham gia ®¹i héi, kÓ c¶ nh÷ng ng−êi ®−îc mêi lÖ §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. ¦u thÕ vÒ sè l−îng cña
riªng vµ kh¸ch, lªn ®Õn 156 ng−êi. bän men-sª-vÝch trong ®¹i héi ®· quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt çc nghÞ
Trong sè çc ®¹i biÓu b«n-sª-vÝch, cã V. I. Lª-nin, V. V. V«- quyÕt cña ®¹i héi. Sau cuéc ®Êu tranh gay go, ®¹i héi ®· th«ng qua
rèp-xki, C. E. V«-r«-si-lèp, M. I. Ca-li-nin, N. C. Cróp-xcai-a, nh÷ng nghÞ quyÕt cña bän men-sª-vÝch vÒ §u-ma nhµ n−íc, vÒ
A. V. Lu-na-ts¸c-xki, Ph. A. XÐc-ghª-Ðp (¸c-tem), I. I. Xc¬-voãc- khëi nghÜa vò trang, ®· th«ng qua c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña bän
txèp - Xtª-pa-nèp, I. V. Xta-lin, M. V. Phrun-dª, X. G. Sau-mi-an, men-sª-vÝch. VÒ vÊn ®Ò th¸i ®é ®èi víi çc ®¶ng t− s¶n, ®¹i héi
E. M. I-a-r«-xl¸p-xki. chØ giíi h¹n ë viÖc x¸c nhËn nghÞ quyÕt cña §¹i héi quèc tÕ Am -
Bän men-sª-vÝch chiÕm ®a sè t¹i ®¹i héi. §iÒu ®ã lµ v× nhiÒu xtÐc-®am. §¹i héi kh«ng th¶o luËn mµ th«ng qua mét nghÞ quyÕt
tæ chøc ®¶ng b«n-sª-vÝch, khi l·nh ®¹o çc cuéc ®Êu tranh vò trang cã tÝnh chÊt tho¶ hiÖp vÒ çc c«ng ®oµn vµ nghÞ quyÕt vÒ th¸i ®é
cña quÇn chóng, ®· bÞ ph¸ tan nªn kh«ng thÓ cö ®¹i biÓu cña m×nh ®èi víi phong trµo n«ng d©n.
®i ®−îc. Khu trung t©m, U-ran, Xi-bi-ri, miÒn B¾c - çc c¨n cø §ång thêi theo yªu cÇu cña quÇn chóng ®¶ng viªn, ®¹i héi ®·
cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ⎯ th× chØ cã Ýt ®¹i biÓu. Cßn bän th«ng qua çch diÔn ®¹t cña Lª-nin vÒ tiÕt ®Çu cña ®iÒu lÖ, vµ nh−
men-sª-vÝch cã nh÷ng tæ chøc ®«ng ng−êi nhÊt ë nh÷ng vïng phi vËy lµ g¹t bá ®−îc çch diÔn ®¹t cã tÝnh chÊt c¬ héi chñ nghÜa
c«ng nghiÖp trong n−íc, n¬i kh«ng cã nh÷ng cuéc ®Êu tranh çch cña M¸c-tèp. LÇn ®Çu tiªn çch diÔn ®¹t cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-
m¹ng quÇn chóng, nªn cã ®iÒu kiÖn cö nhiÒu ®¹i biÓu h¬n. vÝch vÒ vÊn ®Ò chÕ ®é tËp trung d©n chñ ®−îc ®−a vµo ®iÒu lÖ.
§¹i héi ®· th«ng qua ch−¬ng tr×nh nghÞ sù nh− sau: I) Xem §¹i héi cßn quyÕt ®Þnh vÊn ®Ò hîp nhÊt víi §¶ng d©n chñ -
xÐt l¹i c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt; 2) VÒ t×nh h×nh hiÖn t¹i vµ nh÷ng x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va vµ víi §¶ng c«ng nh©n d©n
nhiÖm vô giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n; 3)VÊn ®Ò s¸ch l−îc ®èi chñ - x· héi L¸t-vi-a lµ nh÷ng ®¶ng gia nhËp §¶ng c«ng nh©n d©n
víi kÕt qu¶ bÇu cö vµo §u-ma nhµ n−íc vµ ®èi víi b¶n th©n §u-ma; chñ -x· héi Nga víi t− çch lµ nh÷ng tæ chøc cña khu vùc, tiÕn
4) Khëi nghÜa vò trang; 5) §Êu tranh du kÝch; 6) ChÝnh phñ çch hµnh ho¹t ®éng trong gia cÊp v« s¶n tÊt c¶ çc d©n téc ë vïng
m¹ng l©m thêi vµ chÕ ®é tù qu¶n çch m¹ng; 7) Th¸i ®é ®èi víi ®ã. §¹i héi còng th«ng qua dù ¸n vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn hîp nhÊt
çc X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n; 8) Çc c«ng ®oµn; 9) Th¸i ®é ®èi víi ph¸i Bun, nh−ng trong mét nghÞ quyÕt riªng, ®¹i héi ®· kiªn
víi phong trµo n«ng d©n; 10) Th¸i ®é ®èi víi çc ®¶ng vµ tæ chøc quyÕt chèng l¹i viÖc tæ chøc giai cÊp v« s¶n theo çc d©n téc. Theo
kh«ng ph¶i d©n chñ - x· héi; 11) Th¸i ®é ®èi víi yªu s¸ch ®ßi s¸ng kiÕn cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ -x· héi u-cra-i-na, ®¹i héi
triÖu tËp mét quèc héi lËp hiÕn ®Æc biÖt cho Ba-lan do vÊn ®Ò d©n ®· ®Æt ra vÊn ®Ò hîp nhÊt víi §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi
téc trong c−¬ng lÜnh cña ®¶ng; 12) Tæ chøc ®¶ng; 13) Hîp nhÊt U-cra-i-na, song kh«ng tho¶ thuËn ®−îc víi ®¶ng nµy v× tÝnh chÊt
víi çc tæ chøc d©n chñ - x· héi cña çc d©n téc (§¶ng d©n chñ - x· tiÓu t− s¶n vµ d©n téc chñ nghÜa cña nã.
héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt va, §¶ng c«ng nh©n d©n chñ -x· Thµnh phÇn Ban chÊp hµnh trung −¬ng do ®¹i héi bÇu ra
héi L¸t-vi-a, ph¸i Bun); 14) Çc b¸o ço; 15) BÇu cö. Song ch−¬ng cã 3 ng−êi b«n-sª-vÝch vµ 7 ng−êi men-sª-vÝch. Ban biªn tËp C¬
quan ng«n luËn trung −¬ng, b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi" gåm −¬ng cña ®¶ng. Trong ®¹i héi, Lª-nin vµ nh÷ng ng−êi ñng hé
toµn nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch. Ng−êi ®· tiÕn hµnh mét cuéc ®Êu tranh kiªn quyÕt chèng bän c¬
§¹i héi nµy ®i vµo lÞch sö cña ®¶ng víi t− çch lµ "§¹i héi thèng héi chñ nghÜa.
nhÊt". Nh−ng trong ®¹i héi chØ cã sù thèng nhÊt vÒ h×nh thøc cña Bän c¬ héi chñ nghÜa tÊn c«ng ¸c liÖt vµo b¶n dù th¶o c−¬ng
§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Thùc tÕ lµ nh÷ng ng−êi lÜnh cña ®¶ng ®−îc ®−a ra th¶o luËn trong ®¹i héi vµ do ban biªn
men-sª-vÝch vµ b«n-sª-vÝch cã nh÷ng quan ®iÓm riªng, c−¬ng lÜnh tËp b¸o "Tia löa" so¹n th¶o, ®Æc biÖt lµ vµo luËn ®iÓm vÒ vai trß
riªng vÒ nh÷ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt cña çch m¹ng, vµ thùc tÕ l·nh ®¹o cña ®¶ng trong phong trµo c«ng nh©n, vµo ®iÓm nãi vÒ
lµ hai ®¶ng. Cuéc ®Êu tranh trong ®¹i héi ®· v¹ch ra tr−íc quÇn sù cÇn thiÕt ph¶i giµnh lÊy chuyªn chÝnh v« s¶n vµ vµo phÇn ruéng
chóng ®¶ng viªn c¶ néi dung vµ chiÒu s©u cña nh÷ng sù bÊt ®ång ®Êt trong c−¬ng lÜnh. §¹i héi ®· chèng l¹i bän c¬ héi chñ nghÜa
vÒ nguyªn t¾c gi÷a nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vµ nh÷ng ng−êi men- vµ nhÊt trÝ (cã 1 phiÕu tr¾ng) th«ng qua c−¬ng lÜnh cña ®¶ng,
sª-vÝch. Nh÷ng v¨n kiÖn ®¹i héi ®· gióp çc ®¶ng viªn vµ nh÷ng trong ®ã tr×nh bµy c¶ nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾t cña giai cÊp v«
c«ng nh©n gi¸c ngé cã thÓ hiÓu ®−îc cuéc ®Êu tranh t− t−ëng, s¶n trong çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n s¾p tíi (c−¬ng lÜnh tèi thiÓu),
c¶ nh÷ng nhiÖm vô nh»m ®−a çch m¹ng x· héi chñ nghÜa ®Õn
cã thÓ hiÓu ®−îc râ rµng h¬n, s©u s¾c h¬n ®−êng lèi çch m¹ng
th¾ng lîi vµ thiÕt lËp nÒn chuyªn chÝnh v« s¶n (c−¬ng lÜnh tèi ®a).
cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch.
Sau khi M¸c vµ ¡ng-ghen qua ®êi, lÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö phong
Ngay sau ®¹i héi, Lª-nin ®· thay mÆt çc ®¹i biÓu b«n-sª-vÝch
trµo c«ng nh©n quèc tÕ ng−êi ta ®· th«ng qua mét c−¬ng lÜnh
viÕt mét lêi kªu gäi göi ®¶ng vµ b¶n "B¸o ço" nµy, trong ®ã Ng−êi
çch m¹ng, trong ®ã, theo ®ßi hái cña Lª-nin, cuéc ®Êu tranh ®Ó
®· ®¸nh gi¸ vÒ nguyªn t¾c nh÷ng nghÞ quyÕt cña §¹i héi IV, v¹ch
thùc hiÖn chuyªn chÝnh v« s¶n ®· ®−îc nªu lªn nh− mét nhiÖm
trÇn chñ nghÜa c¬ héi cña bän men-sª-vÝch. ⎯ 3.
vô c¬ b¶n cña ®¶ng giai cÊp c«ng nh©n.
3
§¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga häp tõ ngµy Khi th¶o luËn ®iÒu lÖ ®¶ng ®· næ ra mét cuéc ®Êu tranh gay
17 (30) th¸ng B¶y ®Õn 10 (23 th¸ng T¸m 1903. 13 phiªn häp ®Çu g¾t vÒ vÊn ®Ò nh÷ng nguyªn t¾c tæ chøc trong viÖc x©y dùng ®¶ng.
cña ®¹i héi ®−îc tæ chøc ë Bruy-xen. Sau ®ã,v× bÞ c¶nh s¸t lïng Lª-nin vµ nh÷ng ng−êi ñng hé Ng−êi ®· ®Êu tranh x©y dùng mét
b¾t, nªn çc phiªn häp sau cña ®¹i héi ph¶i chuyÓn sang Lu©n - ®¶ng çch m¹ng cã tÝnh chiÕn ®Êu cña giai cÊp c«ng nh©n vµ cho
®«n. r»ng cÇn ph¶i th«ng qua mét ®iÒu lÖ mµ nhê ®ã cã thÓ h¹n chÕ
§¹i héi do b¸o "Tia löa" chuÈn bÞ; b¸o nµy d−íi sù l·nh ®¹o viÖc gia nhËp ®¶ng ®èi víi tÊt c¶ nh÷ng phÇn tö kh«ng v÷ng vµng
cña Lª - nin ®· tiÕn hµnh mét ho¹t ®éng réng lín nh»m ®oµn kÕt vµ dao ®éng. V× thÕ mµ trong çch diÔn ®¹t cña Lª-nin vÒ ®iÒu
nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga trªn c¬ së nh÷ng nguyªn t¾c mét cña ®iÒu lÖ, ®iÒu kiÖn gia nhËp ®¶ng kh«ng ph¶i chØ bao gåm
cña chñ nghÜa M¸c çch m¹ng. sù thõa nhËn c−¬ng lÜnh vµ sù ñng hé vËt chÊt ®èi víi ®¶ng, mµ
§¹i héi cã 43 ®¹i biÓu cã quyÒn biÓu quyÕt ®¹i diÖn cho cã bao gåm sù tham gia cña b¶n th©n vµo mét trong nh÷ng tæ
26 tæ chøc (nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng, tæ chøc "Tia löa", Ban chøc ®¶ng. T¹i ®¹i héi, M¸c-tèp còng ®· ®Ò nghÞ çch diÔn ®¹t
chÊp hµnh ë ngoµi n−íc vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña ph¸i Bun, cña m×nh vÒ ®iÒu mét, mµ theo ®ã, ®iÒu kiÖn gia nhËp ®¶ng, ngoµi
"§ång minh d©n chñ - x· héi çch m¹ng Nga ë n−íc ngoµi", "Héi sù thõa nhËn c−¬ng lÜnh vµ sù ñng hé vËt chÊt ®èi víi ®¶ng, chØ
liªn hiÖp nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga ë n−íc ngoµi" vµ 20 bao gåm thªm sù gióp ®ì th−êng xuyªn cña ç nh©n ®èi víi ®¶ng
ban chÊp hµnh vµ héi liªn hiÖp d©n chñ - x· héi Nga kh¸c). Mét d−íi sù l·nh ®¹o cña mét trong nh÷ng tæ chøc ®¶ng. Çch diÔn
sè ®¹i biÓu cã quyÒn bÇu 2 phiÕu, v× thÕ sè phiÕu cã quyÒn biÓu ®¹t cña M¸c-tèp lµm cho tÊt c¶ çc phÇn tö kh«ng v÷ng vµng, ®−îc
quyÕt ë ®¹i héi lµ 51. Thµnh phÇn ®¹i héi kh«ng thuÇn nhÊt. Trong dÔ dµng gia nhËp ®¶ng, vµ trong ®¹i héi, çch diÔn ®¹t ®ã ®· ®−îc
®¹i héi kh«ng nh÷ng cã nh÷ng ng−êi ñng hé ph¸i "Tia löa", mµ sù ñng hé kh«ng nh÷ng cña bän chèng "Tia löa" vµ ph¸i "®Çm
cã c¶ nh÷ng kÎ chèng l¹i hä, vµ cã c¶ nh÷ng phÇn tö kh«ng lÇy" ("ph¸i gi÷a"), mµ cña c¶ ph¸i "Tia löa" "«n hoµ" (kh«ng v÷ng
v÷ng vµng, dao ®éng. vµng) vµ ®· ®−îc ®¹i héi th«ng qua víi ®a sè phiÕu kh«ng lín.
Nh÷ng vÊn ®Ò träng yÕu nhÊt cña ®¹i héi lµ th«ng qua c−¬ng VÒ c¨n b¶n, ®¹i héi ®· th«ng qua b¶n ®iÒu lÖ do Lª-nin th¶o ra. §¹i
lÜnh vµ ®iÒu lÖ ®¶ng vµ bÇu ra nh÷ng c¬ quan l·nh ®¹o trung héi còng ®· th«ng qua mét lo¹t nghÞ quyÕt vÒ çc vÊn ®Ò s¸ch l−îc.
Trong ®¹i héi ®· x¶y ra sù ph©n liÖt gi÷a nh÷ng ng−êi triÖt çch m¹ng, tøc lµ ph¶i lËt ®æ chÕ ®é chuyªn chÕ vµ lËp nªn mét
®Ó theo xu h−íng "Tia löa", tøc lµ ph¸i Lª-nin, víi ph¸i "Tia löa" n−íc céng hoµ d©n chñ, xo¸ bá tÊt c¶ nh÷ng tµn tÝch cña chÕ ®é
"«n hoµ", tøc lµ ph¸i ñng hé M¸c-tèp. Nh÷ng ng−êi theo xu h−íng n«ng n«. XuÊt ph¸t tõ ®Ò c−¬ng chiÕn l−îc Êy, ®¹i héi ®· x¸c
Lª-nin ®· ®−îc ®a sè phiÕu khi bÇu vµo çc c¬ quan trung −¬ng ®Þnh ®−êng lèi s¸ch l−îc cña ®¶ng. §¹i héi ®· ®Ò ra nhiÖm vô tæ
cña ®¶ng vµ ®−îc gäi lµ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, cßn bän c¬ héi chøc khëi nghÜa vò trang, coi ®ã lµ nhiÖm vô chñ yÕu vµ cÊp b¸ch
chñ nghÜa bÞ thiÓu sè, nªn bÞ gäi lµ ph¸i men-sª-vÝch. cña ®¶ng. §¹i héi chØ ra r»ng do kÕt qu¶ th¾ng lîi cña cuéc khëi
§¹i héi cã ý nghÜa lín lao trong sù ph¸t triÓn cña phong trµo nghÜa vò trang cña nh©n d©n, cÇn ph¶i thµnh lËp chÝnh phñ çch
c«ng nh©n ë Nga. Nã chÊm døt t×nh tr¹ng ho¹t ®éng kiÓu thñ c«ng m¹ng l©m thêi; chÝnh phñ nµy ph¶i trÊn ¸p sù kh¸ng cù cña bän
vµ tiÓu tæ phong trµo d©n chñ - x· héi vµ ®Æt c¬ së cho mét ph¶n çch m¹ng, thùc hiÖn c−¬ng lÜnh tèi thiÓu cña §¶ng c«ng nh©n
®¶ng çch m¹ng m¸c-xÝt ë Nga, ®¶ng b«n-sª-vÝch. Lª-nin viÕt: d©n chñ - x· héi Nga, chuÈn bÞ ®iÒu kiÖn ®Ó chuyÓn sang çch m¹ng
"Tõ n¨m 1903 chñ nghÜa b«n-sª-vÝch ®· tån t¹i thµnh mét trµo x· héi chñ nghÜa.
l−u t− t−ëng chÝnh trÞ vµ mét chÝnh ®¶ng råi" (Toµn tËp, tiÕng §¹i héi ®· xem xÐt l¹i ®iÒu lÖ ®¶ng, ®· th«ng qua tiÕt 1 cña
ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t.41, tr.7). Do lËp ra ®iÒu lÖ nãi vÒ ®iÒu kiÖn gia nhËp ®¶ng theo çch tr×nh bµy cña Lª-nin;
mét ®¶ng v« s¶n kiÓu míi, mét ®¶ng ®· trë thµnh mÉu mùc ®èi ®· huû bá chÕ ®é hai c¬ quan trung −¬ng (Ban chÊp hµnh
víi nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt çch m¹ng tÊt c¶ çc n−íc, §¹i héi II trung −¬ng vµ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng) trong ®¶ng vµ thµnh
cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga lµ mét b−íc ngoÆt trong lËp mét trung t©m l·nh ®¹o thèng nhÊt cña ®¶ng lµ Ban chÊp hµnh
phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ. trung −¬ng; ®· x¸c ®Þnh ®−îc chÝnh x¸c çc quyÒn h¹n cña Ban
§¹i héi III cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga häp chÊp hµnh trung −¬ng vµ quan hÖ cña nã víi çc ban chÊp hµnh
ë Lu©n-®«n tõ 12 ®Õn 27 th¸ng T− (25 th¸ng T− - 10 th¸ng N¨m) ®Þa ph−¬ng.
1905. §¹i héi nµy do nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch chuÈn bÞ vµ tiÕn §¹i héi ®· lªn ¸n nh÷ng hµnh ®éng cña bän men-sª-vÝch,
hµnh d−íi sù l·nh ®¹o cña V. I. Lª-nin. Bän men-sª-vÝch tõ chèi chñ nghÜa c¬ héi cña chóng trong çc vÊn ®Ò tæ chøc vµ s¸ch l−îc.
kh«ng tham gia ®¹i héi vµ häp héi nghÞ riªng ë Gi¬-ne-v¬. V× b¸o "Tia löa" r¬i vµo tay bän men-sª-vÝch vµ ®i theo ®−êng
§¹i héi cã 38 ®¹i biÓu: 24 ®¹i biÓu cã quyÒn biÓu quyÕt vµ lèi c¬ héi chñ nghÜa, nªn §¹i héi III cña §¶ng c«ng nh©n d©n
14 ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt. chñ - x· héi Nga ®· uû nhiÖm cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng
§¹i héi ®· xem xÐt nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña cuéc çch m¹ng x©y dùng mét C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng míi lµ tê "Ng−êi
®ang ph¸t triÓn ë n−íc Nga vµ x¸c ®Þnh nh÷ng nhiÖm vô cña giai v« s¶n".
cÊp v« s¶n vµ ®¶ng cña nã. §¹i héi ®· th¶o luËn nh÷ng vÊn ®Ò §¹i héi III cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga cã mét
sau ®©y: b¸o ço cña Ban tæ chøc; khëi nghÜa vò trang; th¸i ®é ý nghÜa lÞch sö to lín. §ã lµ ®¹i héi ®Çu tiªn cña ®¶ng b«n-sª-
®èi víi chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ tr−íc khi çch m¹ng bïng næ; vÝch. Nh÷ng nghÞ quyÕt cña ®¹i héi nµy ®· thÓ hiÖn ®−îc nh÷ng
vÒ chÝnh phñ çch m¹ng l©m thêi; th¸i ®é ®èi víi phong trµo n«ng nguyªn t¾c tæ chøc vµ s¸ch l−îc cña chñ nghÜa Lª-nin. §¹i héi ®·
d©n; ®iÒu lÖ ®¶ng; th¸i ®é ®èi víi bé phËn ®· t¸ch ra khái §¶ng vò trang cho ®¶ng vµ giai cÊp c«ng nh©n mét c−¬ng lÜnh chiÕn
c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga; th¸i ®é ®èi víi çc tæ chøc d©n ®Êu nh»m ®Êu tranh giµnh th¾ng lîi cho çch m¹ng d©n chñ. VÒ
ho¹t ®éng vµ ý nghÜa cña §¹i héi III cña ®¶ng xem bµi cña Lª-nin
chñ - x· héi cña çc d©n téc; th¸i ®é ®èi víi ph¸i tù do; nh÷ng
"§¹i héi III" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-
tho¶ thuËn thùc tÕ víi nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng;
va, t.10, tr.239-247). Nh÷ng nghÞ quyÕt cña ®¹i héi ®· ®−îc
tuyªn truyÒn vµ cæ ®éng; çc b¸o ço cña Ban chÊp hµnh trung
Lª-nin luËn chøng trong cuèn "Hai s¸ch l−îc cña §¶ng d©n chñ -
−¬ng vµ cña çc ®¹i biÓu çc ban chÊp hµnh ®Þa ph−¬ng, vµ çc
x· héi trong çch m¹ng d©n chñ" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ
vÊn ®Ò kh¸c. §¹i héi ®· v¹ch ra ®Ò c−¬ng chiÕn l−îc cña ®¶ng
xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t.11, tr.1 - 168), ⎯ 3.
trong cuéc çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n, ®Ò c−¬ng nªu lªn r»ng giai
4
cÊp v« s¶n ph¶i lµ l·nh tô, ng−êi l·nh ®¹o çch m¹ng vµ liªn minh TiÓu ban ruéng ®Êt ®−îc Ban chÊp hµnh trung −¬ng thèng nhÊt
víi n«ng d©n, c« lËp giai cÊp t− s¶n, ®Êu tranh giµnh th¾ng lîi cho lËp ra håi ®Çu n¨m 1906 ®Ó th¶o ra c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cho §¹i
héi IV cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Thµnh phÇn tiÓu ý nghÜa cña phong trµo gi¶i phãng d©n téc. Khi phª ph¸n nh÷ng
ban ruéng ®Êt gåm: V. I. Lª-nin, P. P. Ma-xlèp, P. P. Ru-mi-an- quan ®iÓm sai lÇm cña §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan
txÐp, X.A. Xu-v«-rèp, I. A. Tª-«-®«-r«-vÝch, G.V. Plª-kha-nèp, vµ LÝt-va, V. I. Lª-nin ®ång thêi còng chØ ra nh÷ng c«ng lao
N. N. Gioãc-®a-ni-a, A. I-u. Phi-n¬ - £-n«-ta-Ðp-xki. TiÓu ban nµy cña ®¶ng ®ã ®èi víi phong trµo çch m¹ng Ba-lan. Ng−êi nhËn
®· qui tÊt c¶ nh÷ng quan ®iÓm vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt xuÊt hiÖn ®Þnh r»ng nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Ba-lan "lÇn ®Çu tiªn ®·
trong néi bé §¶ng d©n chñ - x· héi thµnh 4 lo¹i dù ¸n c¬ b¶n: x©y dùng ®−îc mét ®¶ng thuÇn tuý v« s¶n ë Ba-lan, ®· tuyªn bè
dù ¸n cña Lª-nin, cña R«-gi¬-cèp, cña Ma-xlèp, cña Phi-n¬-£-n«- mét nguyªn t¾c quan träng bËc nhÊt lµ sù liªn minh hÕt søc chÆt
ta-Ðp-xki (dù ¸n thø 5 ®−îc coi lµ dù ¸n cña nhãm "§Êu tranh") chÏ gi÷a c«ng nh©n Ba-lan vµ c«ng nh©n Nga trong cuéc ®Êu tranh
vµ tr×nh çc dù ¸n ®ã lªn ®¹i héi. §a sè thµnh viªn trong tiÓu ban giai cÊp cña hä" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t.25,
nµy ®· theo quan ®iÓm cña Lª-nin, mµ dù ¸n cña Ng−êi ®−îc ®−a tr.298). Trong §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña §¶ng c«ng
ra ®¹i héi víi t− çch dù ¸n cña ®a sè trong tiÓu ban ruéng ®Êt nh©n d©n chñ - x· héi Nga, §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-
cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng thèng nhÊt cña §¶ng c«ng nh©n d©n lan vµ LÝt-va ®· gia nhËp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga víi
chñ - x· héi Nga. Dù ¸n cña Lª-nin ⎯ tÞch thu toµn bé ruéng ®Êt t− çch lµ mét tæ chøc cña khu vùc.
cña gi¸o héi, cña nhµ tu, cña hoµng téc, cña nhµ n−íc, cña nhµ vua, §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va ®· chµo
cña ®Þa chñ vµ quèc h÷u ho¸ toµn bé ruéng ®Êt, ⎯ ®· ®−îc Lª-nin
mõng Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vÜ ®¹i vµ triÓn
luËn chøng tõ tr−íc khi häp ®¹i héi trong cuèn "Söa ®æi c−¬ng
khai cuéc ®Êu tranh giµnh th¾ng lîi cho çch m¹ng v« s¶n ë Ba-lan.
lÜnh ruéng ®Êt cña ®¶ng c«ng nh©n" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt
Th¸ng Ch¹p 1918 trong §¹i héi thèng nhÊt §¶ng d©n chñ - x· héi
b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t.12, tr.281 - 318), vµ ®−îc th«ng qua, cïng
V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va vµ §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan
víi c−¬ng lÜnh s¸ch l−îc, ®Ó chuyÓn lªn ®¹i héi, trong çc héi nghÞ
"çnh t¶", hai ®¶ng nµy ®· hîp nhÊt vµ thµnh lËp §¶ng c«ng nh©n
cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vµo th¸ng Ba 1906, tr−íc khi häp
céng s¶n Ba-lan. ⎯ 4.
®¹i héi, ⎯ 4.
6
§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a ®−îc thµnh lËp vµo th¸ng
5
§¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va ⎯ ®¶ng çch S¸u 1904 t¹i §¹i héi I cña ®¶ng. §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n
m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n Ba-lan, h×nh thµnh vµo n¨m 1893, d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a häp håi th¸ng S¸u 1905 ®· th«ng
®Çu tiªn lµ §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan, cßn tõ th¸ng qua c−¬ng lÜnh cña ®¶ng. Nh÷ng n¨m 1905 - 1907 §¶ng c«ng nh©n d©n
T¸m 1900, sau ®¹i héi cña çc tæ chøc d©n chñ - x· héi V−¬ng chñ - x· héi L¸t-vi-a ®· l·nh ®¹o nh÷ng cuéc ®Êu tranh çch
quèc Ba-lan vµ LÝt-va, trong ®ã cã sù hîp nhÊt nh÷ng ng−êi d©n m¹ng cña c«ng nh©n. V. I. Lª-nin chØ ra r»ng "trong thêi kú çch
chñ - x· héi Ba-lan víi mét bé phËn nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· m¹ng, giai cÊp v« s¶n L¸t-vi-a vµ §¶ng d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a
héi LÝt-va, ®−îc gäi lµ §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan ®· chiÕm mét trong nh÷ng ®Þa vÞ hµng ®Çu quan träng nhÊt trong
vµ LÝt-va. Cèng hiÕn cña ®¶ng nµy lµ ë chç nã ®· ®−a phong cuéc ®Êu tranh chèng chÕ ®é chuyªn chÕ vµ mäi thÕ lùc cña
trµo c«ng nh©n Ba-lan ®Õn chç liªn minh víi phong trµo c«ng chÕ ®é cò" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t.19, tr.305).
nh©n Nga vµ ®Êu tranh chèng chñ nghÜa d©n téc. T¹i §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt)(1906), ®¶ng nµy ®· gia
Trong thêi kú çch m¹ng 1905 - 1907 §¶ng d©n chñ - x· héi nhËp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga víi t− çch lµ mét tæ
V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va ®· ®Êu tranh d−íi nh÷ng khÈu hiÖu chøc cña khu vùc. Sau ®¹i héi ®ã, ®¶ng nµy lÊy tªn lµ §¶ng d©n
gÇn gòi víi nh÷ng khÈu hiÖu cña ®¶ng b«n-sª-vÝch, ®· gi÷ lËp chñ - x· héi vïng L¸t-vi-a ⎯ 4.
tr−êng kh«ng khoan nh−îng ®èi víi giai cÊp t− s¶n tù do chñ
7
nghÜa. §ång thêi §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt- Ph¸i Bun ("Tæng héi c«ng nh©n Do-th¸i ë LÝt-va, Ba-lan vµ Nga")
va còng ph¹m mét lo¹t sai lÇm; nã kh«ng hiÓu ®−îc lý luËn cña ®−îc tæ chøc vµo n¨m 1897, t¹i ®¹i héi thµnh lËp cña çc nhãm
Lª-nin vÒ çch m¹ng x· héi chñ nghÜa, kh«ng hiÓu vai trß l·nh ®¹o d©n chñ - x· héi Do-th¸i ë Vin-n«; chñ yÕu ®· thèng nhÊt çc phÇn
cña ®¶ng trong çch m¹ng d©n chñ, ®¸nh gi¸ thÊp vai trß cña n«ng tö nöa v« s¶n trong thî thñ c«ng Do-th¸i ë nh÷ng vïng ng−êi phÝa
d©n lµ b¹n ®ång minh cña giai cÊp c«ng nh©n, vµ ®¸nh gi¸ thÊp T©y n−íc Nga. T¹i §¹i héi I cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x·
héi Nga (1898) ph¸i Bun gia nhËp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· 8
§¶ng çch m¹ng U-cra-i-na ⎯ mét tæ chøc tiÓu t− s¶n theo chñ
héi Nga "víi t− çch lµ mét tæ chøc tù trÞ, chØ ®éc lËp trong nghÜa d©n téc, xuÊt hiÖn ë Kh¸c - cèp ®Çu n¨m 1900. §¹i héi thµnh
nh÷ng vÊn ®Ò cã quan hÖ ®Æc biÖt ®Õn giai cÊp v« s¶n Do-th¸i" lËp I cña §¶ng çch m¹ng U-cra-i-na häp ë Ki-Ðp n¨m 1902. Tõ
("§¶ng céng s¶n Liªn-x« qua çc nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña çc 1903 ®Õn 1905, §¶ng çch m¹ng U-cra-i-na xuÊt b¶n b¸o "N«ng
®¹i héi, héi nghÞ ®¹i biÓu vµ héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh d©n". Nh÷ng ng−êi ho¹t ®éng cã tiÕng cña §¶ng çch m¹ng U-cra-
trung −¬ng", tiÕng Nga, ph. I, 1954, tr.14) i-na lµ N. Poãc -s¬, V. Vin-ni-tsen-c«, X. PÕt-li-u-ra, §. An-t«-n«-
Ph¸i Bun ®¹i biÓu cho chñ nghÜa d©n téc vµ chñ nghÜa ph©n vÝch. Th¸ng Ch¹p 1905 ®· häp §¹i héi II cña §¶ng çch m¹ng
lËp trong phong trµo c«ng nh©n Nga. Th¸ng T− 1901 §¹i héi IV U-cra-i-na vµ ®æi tªn thµnh §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi U-cra-
cña ph¸i Bun ®· quyÕt ®Þnh thay ®æi quan hÖ vÒ tæ chøc víi §¶ng i-na nh»m môc ®Ých mÞ d©n.
c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, nh÷ng quan hÖ nµy ®· ®−îc x¸c §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi U-cra-i-na chñ tr−¬ng nÒn
lËp t¹i §¹i héi I cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Trong tù trÞ cña U-cra-i-na víi mét quèc héi riªng, cã quyÒn lËp ph¸p
nghÞ quyÕt cña m×nh, ®¹i héi nµy ®· tuyªn bè coi §¶ng c«ng nh©n trong nh÷ng c«ng viÖc cã liªn quan ®Õn d©n c− sèng trªn l·nh thæ
d©n chñ - x· héi Nga lµ sù liªn kÕt çc tæ chøc d©n téc theo liªn U-cra-i-na, ®ång thêi, theo sau ph¸i Bun, còng ®−a ra yªu s¸ch ®ßi
bang, vµ ph¸i Bun ph¶i gia nhËp ®¶ng ®ã nh− mét bé phËn cña sù tù trÞ vÒ v¨n ho¸ vµ d©n téc. VÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt chñ yÕu ®øng
liªn bang. trªn lËp tr−êng men-sª-vÝch.
T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, Còng nh− ph¸i Bun, §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi U-cra-
sau khi ®¹i héi b¸c bá yªu s¸ch cña ph¸i Bun ®ßi c«ng nhËn ph¸i i-na b¶o vÖ nguyªn t¾c tæ chøc giai cÊp v« s¶n theo ®Æc ®iÓm d©n
nµy lµ ®¹i biÓu duy nhÊt cña giai cÊp v« s¶n Do-th¸i th× ph¸i téc. §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi U-cra-i-na
Bun liÒn rót ra khái ®¶ng. N¨m 1906, trªn c¬ së quyÕt nghÞ cña t¸n thµnh hîp nhÊt víi §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga
§¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña ®¶ng, ph¸i Bun l¹i gia nhËp trªn nguyªn t¾c liªn bang víi ®iÒu kiÖn §¶ng c«ng nh©n d©n chñ -
§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. x· héi U-cra-i-na ®−îc coi lµ "®¹i diÖn duy nhÊt cña giai cÊp v«
Trong néi bé §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ph¸i s¶n U-cra-i-na trong ®¶ng".
Bun lu«n lu«n ñng hé çnh c¬ héi chñ nghÜa cña ®¶ng ("ph¸i kinh T¹i §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña §¶ng c«ng nh©n d©n
tÕ", bän men-sª-vÝch, ph¸i thñ tiªu), tiÕn hµnh ®Êu tranh chèng chñ - x· héi Nga, ®¹i biÓu cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi
nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vµ chñ nghÜa b«n-sª-vÝch. §Ó ®èi lËp U-cra-i-na lµ N. Poãc-s¬ ®· cè g¾ng nh»m hîp nhÊt víi §¶ng c«ng
víi yªu s¸ch cã tÝnh chÊt c−¬ng lÜnh cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch nh©n d©n chñ - x· héi Nga trªn nguyªn t¾c liªn bang. §¹i héi ®·
vÒ quyÒn d©n téc tù quyÕt, ph¸i Bun nªu ra yªu s¸ch tù trÞ vÒ b¸c bá ®Ò nghÞ cña Poãc-s¬ ®ßi bµn ngay nh÷ng ®iÒu kiÖn hîp
v¨n ho¸ vµ d©n téc. Trong nh÷ng n¨m ph¶n ®éng Xt«-l−-pin, ph¸i nhÊt vµ quyÕt ®Þnh chuyÓn viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã cho Ban chÊp
Bun gi÷ lËp tr−êng cña ph¸i thñ tiªu, tÝch cùc tham gia thµnh lËp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Sù tho¶
khèi th¸ng T¸m chèng ®¶ng. Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi thuËn vÒ viÖc hîp nhÊt §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi U-cra-i-
thø nhÊt 1914 - 1918, ph¸i Bun ®øng trªn lËp tr−êng cña chñ na víi §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga kh«ng ®¹t ®−îc.
nghÜa x· héi - s«-vanh. N¨m 1917, ph¸i Bun ñng hé ChÝnh phñ Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, §¶ng c«ng nh©n
l©m thêi t− s¶n, ®øng vÒ phÝa kÎ thï cña Çch m¹ng x· héi chñ d©n chñ - x· héi U-cra-i-na ®øng vµo phe d©n téc chñ nghÜa t− s¶n
nghÜa th¸ng M−êi vÜ ®¹i. Trong nh÷ng n¨m cã sù can thiÖp vò ph¶n çch m¹ng, ⎯ 4 .
trang cña n−íc ngoµi vµ néi chiÕn, nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o ph¸i
9
Bun hoµn ®øng vÒ phÝa lùc l−îng ph¶n çch m¹ng. §ång thêi, Cã ý nãi ®Õn quyÕt nghÞ ®−îc th«ng qua vµo ®Çu ®¹i héi (t¹i
trong hµng ngò nh÷ng thµnh viªn b×nh th−êng cña ph¸i Bun cã sù phiªn häp thø 2) vÒ viÖc ®×nh chØ nh÷ng cuéc häp cña ph¸i. Tuy
chuyÓn biÕn theo h−íng céng t¸c víi ChÝnh quyÒn x«-viÕt. Th¸ng nhiªn, nghÞ quyÕt nµy kh«ng ®−îc thùc hiÖn. Nh÷ng cuéc häp
Ba 1921 ph¸i Bun tù gi¶i t¸n, mét sè thµnh viªn cña nã ®−îc cña ph¸i vÉn ®−îc tiÕp tôc suèt thêi gian lµm viÖc cña ®¹i héi.
kÕt n¹p vµo §¶ng céng s¶n (b) Nga theo nh÷ng nguyªn t¾c M. N. Li-a-®èp, mét ng−êi tham gia ®¹i héi, ®· nhí l¹i r»ng:
chung ⎯ 4. "Nh÷ng phiªn häp chÝnh thøc cña ®¹i héi, trong ®ã bän men-sª-
vÝch quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò ®−îc chuÈn bÞ tõ tr−íc vµ ®−îc lµ M. I. Mª-lª-nÐp-xki (Xa-m«i-l«-vÝch) (chñ tÞch tiÓu ban); thùc
®¶m b¶o sÏ cã ®a sè phiÕu, cµng buån tÎ bao nhiªu, ®«i khi ®óng tÕ Mª-lª-nÐp-xki gi÷ lËp tr−êng men-sª-vÝch. §ång thêi ®¹i héi
lµ ®¸ng buån n«n, th× nh÷ng cuéc häp cña ph¸i chóng t«i cµng còng th«ng qua nh÷ng qui t¾c lµm viÖc cña tiÓu ban thÈm tra t−
lý thó vµ bæ Ých bÊy nhiªu. ë ®©y thùc sù chóng t«i ®· tÝnh ®Õn çch ®¹i biÓu vµ th«ng qua nghÞ quyÕt do V. I. Lª-nin ®−a ra sau
toµn bé kinh nghiÖm cña mét n¨m b·o t¸p çch m¹ng vµ ®· x¸c ®©y: "§¹i héi giao cho tiÓu ban thÈm tra t− çch ®¹i biÓu th¶o
®Þnh døt kho¸t s¸ch l−îc b«n-sª-vÝch cña chóng t«i cho giai ®o¹n nh÷ng b¸o ço nãi râ nh÷ng ®éng c¬ nµo chØ ®¹o viÖc tæ chøc
tr−íc m¾t" (M. Li-a-®èp. Sinh ho¹t ®¶ng trong nh÷ng n¨m 1903 - bÇu ®¹i biÓu dù ®¹i héi vµ tiªu chuÈn nµo ®−îc ¸p dông khi x¸c
1907. M¸t-xc¬-va, 1956, tr.165). ⎯ 6 ®Þnh t− çch ®¶ng viªn" ("§¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña
§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Biªn b¶n". M¸t-xc¬-va,
10
"B−íc ®Çu" ⎯ tê b¸o hµng ngµy hîp ph¸p men-sª-vÝch, xuÊt b¶n
1959, tr.10). Ho¹t ®éng cña tiÓu ban kiÓm tra t− çch ®¹i biÓu
ë Pª-tÐc-bua tõ ngµy 13 (26) th¸ng M−êi mét ®Õn 2 (15) th¸ng
vµ viÖc th¶o luËn çc b¸o ço cña tiÓu ban nµy trong çc phiªn häp
Ch¹p 1905. C¶ th¶y ra ®−îc 16 sè. Nh÷ng ng−êi biªn tËp vµ xuÊt toµn thÓ cña ®¹i héi vÉn diÔn ra trong bÇu kh«ng khÝ ®Êu tranh
b¶n b¸o nµy lµ §.M. GhÐc-txen-stanh vµ X. N. Xan-t−-cèp. Tham hÕt søc c¨ng th¼ng gi÷a çc ph¸i. Ngay khi th¶o luËn b¸o ço thø
gia b¸o nµy cã P. B. ¸c-xen-rèt, Ph. I. §an, L. G. §©y-ts¬, nhÊt cña tiÓu ban thÈm tra t− çch ®¹i biÓu (çc phiªn häp thø 4
N. I. I-oãc-®an-xki, L. M¸c-tèp, A. N. P«-t¬-rª-xèp vµ mét sè vµ 5) vµ ®Ò nghÞ cña tiÓu ban vÒ viÖc b·i bá giÊy uû nhiÖm cña
ng−êi kh¸c n÷a. ⎯ 6 ®¹i biÓu b«n-sª-vÝch A. A. Ga-pª-Ðp (M«-l«-®en-cèp) thuéc tæ
11
"NhËt ký ng−êi d©n chñ - x· héi" ⎯ c¬ quan xuÊt b¶n kh«ng ®Þnh chøc sinh viªn Pª-tÐc-bua ®· næ ra mét cuéc tranh c·i gi÷a nh÷ng
kú, do G. V. Plª-kha-nèp xuÊt b¶n ë Gi¬-ne-v¬ tõ th¸ng Ba 1905 ng−êi b«n-sª-vÝch vµ men-sª-vÝch. Quan hÖ hai bªn ®Æc biÖt gay
®Õn th¸ng T− 1912 (víi nh÷ng thêi gian bÞ ng¾t qu·ng dµi). Ra g¾t t¹i phiªn häp thø 6 nh©n cã ®Ò nghÞ cña tiÓu ban vÒ viÖc b·i
®−îc 16 sè. §Õn n¨m 1916 b¸o l¹i ®−îc xuÊt b¶n ë Pª-t¬-r«-gr¸t bá giÊy uû nhiÖm cña ®¹i biÓu b«n-sª-vÝch Ph. A. XÐc-gª-Ðp (¸c-
tem, theo biªn b¶n cña ®¹i héi th× lµ ¸c-ta-m«-nèp) ®¹i diÖn cho
nh−ng chØ ra ®−îc 1 sè.
tæ chøc Kh¸c-cèp. Sau khi §ª-xni-tx¬-ki tuyªn bè rót khái tiÓu
Trong t¸m sè ®Çu (1905 - 1906), Plª-kha-nèp ®−a ra nh÷ng
ban thÈm tra t− çch ®¹i biÓu th× çc uû viªn kh¸c cña tiÓu ban
quan ®iÓm hÕt søc c¬ héi chñ nghÜa, men-sª-vÝch vµ cùc h÷u, chñ
còng tõ chèi kh«ng tham gia tiÓu ban ®ã n÷a. §¹i héi ®· bÇu mét
tr−¬ng bªnh vùc khèi liªn minh cña §¶ng d©n chñ - x· héi víi
tiÓu ban thÈm tra t− çch ®¹i biÓu míi trong ®ã chØ cã nh÷ng
giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa, phñ nhËn khèi liªn minh gi÷a
ng−êi men-sª-vÝch vµ nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i ®iÒu hoµ. ⎯ 7.
giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n, lªn ¸n cuéc khëi nghÜa vò trang
13
th¸ng Ch¹p. B¶n kh¸ng nghÞ cña c«ng nh©n Ti-phlÝt ph¶n ®èi quyÒn ®¹i diÖn
Trong nh÷ng n¨m 1909 - 1912 trong çc sè 9 - 16 cña tê "NhËt cña ®oµn ®¹i biÓu men-sª-vÝch Ti-phlÝt, b¶n kh¸ng nghÞ nµy cã ch÷
ký ng−êi d©n chñ - x· héi", Plª-kha-nèp lªn tiÕng chèng ph¸i men- ký cña 200 ng−êi ®−îc ®äc t¹i phiªn häp thø 20 cña ®¹i héi (xem
sª-vÝch - thñ tiªu lµ ph¸i ®· b−íc vµo con ®−êng thñ tiªu çc tæ "§¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x·
chøc ®¶ng bÊt hîp ph¸p. Song, vÒ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña s¸ch héi Nga". M¸t-xc¬-va, 1959, tr. 336 - 337). Nh÷ng c«ng nh©n ®ã
l−îc, «ng vÉn gi÷ lËp tr−êng men-sª-vÝch. Trong sè 1 tê "NhËt b¸o r»ng, nh»m môc ®Ých t¨ng c−êng thªm phiÕu ë ®¹i héi, nh÷ng
ký ng−êi d©n chñ - x· héi", ra n¨m 1916, ®· thÓ hiÖn râ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch. Ti-phlÝt khi lËp danh s¸ch ®¶ng viªn ®· kh«ng
quan ®iÓm x· héi - s«-vanh cña Plª-kha-nèp. ⎯ 6 tu©n thñ nh÷ng yªu cÇu cña ®iÒu lÖ §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x·
héi Nga vµ ®· ®−a vµo danh s¸ch c¶ nh÷ng ng−êi ®−îc chän mét
12
TiÓu ban thÈm tra t− çch ®¹i biÓu ®−îc bÇu ra trong phiªn häp çch ngÉu nhiªn. KÕt qu¶ lµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch "®· cã" trªn
®Çu cña ®¹i héi. Thµnh phÇn tiÓu ban cã 2 ng−êi b«n-sª-vÝch lµ 3000 ®¶ng viªn ë Ti-phlÝt. Phï hîp víi quy ®Þnh chung vÒ ®¹i biÓu,
V. A. §ª-xni-tx¬-ki (X«-xnèp-xki), X. G. Sau-mi-an (Xu-rª-nin), nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch Ti-phlÝt ®Þnh cö 11 ng−êi ®Õn ®¹i héi.
2 ng−êi men-sª-vÝch lµ N. N. Gioãc-®a-ni-a (C«-xt¬-rèp), Khi v¹ch trÇn sù lõa dèi nµy, nh÷ng c«ng nh©n ®ã ®· tuyªn bè
L. I. G«n-®man (A-kim-xki) vµ 1 ng−êi víi t− çch "trung gian" r»ng Ti-phlÝt kh«ng thÓ cã tõng Êy ®¹i biÓu trong ®¹i héi. ⎯ 8.
14
TËp biªn b¶n cña §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña §¶ng nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, bän d©n chñ - lËp hiÕn
c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, in n¨m 1907, cã nhiÒu thiÕu sãt tÝch cùc ñng hé chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i x©m l−îc cña chÝnh
c¨n b¶n; trong biªn b¶n thiÕu b¶n ghi mét sè b¸o ço vµ lêi ph¸t phñ Nga hoµng. Trong thêi kú Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng
biÓu trong ®¹i héi, ®Æc biÖt lµ nh÷ng b¸o ço cña V. I. Lª-nin vÒ Hai, chóng cè g¾ng cøu chÕ ®é qu©n chñ. Gi÷ ®Þa vÞ l·nh ®¹o
vÊn ®Ò ruéng ®Êt, vÒ t×nh h×nh hiÖn t¹i vµ nh÷ng nhiÖm vô giai trong ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n, bän d©n chñ - lËp hiÕn thi hµnh
cÊp cña giai cÊp v« s¶n, vµ c¶ lêi kÕt thóc vÒ vÊn ®Ò th¸i ®é ®èi mét chÝnh s¸ch chèng nh©n d©n, ph¶n çch m¹ng, cã lîi cho bän
víi §u-ma nhµ n−íc. Cßn nh÷ng lêi ph¸t biÓu cña Lª-nin in ®Õ quèc Mü, Anh, Ph¸p. Sau th¾ng lîi cña Çch m¹ng x· héi
trong tËp biªn b¶n th× còng hÕt søc kh«ng ®Çy ®ñ. ⎯ 9. chñ nghÜa th¸ng M−êi, bän d©n chñ - lËp hiÕn trë thµnh kÎ thï
kh«ng ®éi trêi chung cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt, chóng tham gia tÝch
15
"Tin tøc cña §¶ng" ⎯ tê b¸o bÊt hîp ph¸p, c¬ quan ng«n luËn cùc vµo çc cuéc ®Êu tranh vò trang ph¶n çch m¹ng vµ çc cuéc
cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng thèng nhÊt cña §¶ng c«ng nh©n tiÕn qu©n cña bän can thiÖp. Sau khi bän can thiÖp vµ b¹ch vÖ
d©n chñ - x· héi Nga, ®−îc thµnh lËp sau khi hîp nhÊt Ban chÊp thÊt b¹i, bän d©n chñ - lËp hiÕn sèng l−u vong vÉn kh«ng ngõng
hµnh trung −¬ng b«n-sª-vÝch víi TiÓu ban tæ chøc men-sª-vÝch. ho¹t ®éng ph¶n çch m¹ng, chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt. ⎯ 14.
Tê b¸o xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua ngay tr−íc §¹i héi IV (§¹i héi 17
"C¶i çch n«ng d©n" n¨m 1861 ⎯ cuéc c¶i çch xo¸ bá chÕ ®é n«ng
thèng nhÊt) cña ®¶ng. C¶ th¶y ra ®−îc 2 sè ⎯ ngµy 7 (20) th¸ng Hai n« ë Nga, do chÝnh phñ Nga hoµng tiÕn hµnh nh»m phôc
vµ 20 th¸ng Ba (2 th¸ng T−) 1906. Ban biªn tËp b¸o "Tin tøc cña vô quyÒn lîi cña bän ®Þa chñ - chñ n«. Çi quyÕt ®Þnh
§¶ng" ®−îc thµnh lËp víi sè l−îng ngang nhau cña çc biªn tËp sù cÇn thiÕt ph¶i c¶i çch lµ toµn bé qu¸ tr×nh ph¸t triÓn
viªn çc c¬ quan ng«n luËn b«n-sª-vÝch ("Ng−êi v« s¶n") vµ men- kinh tÕ cña ®Êt n−íc vµ sù lín m¹nh cña phong trµo quÇn
sª-vÝch ("Tia löa" míi). §¹i biÓu b«n-sª-vÝch trong ban biªn tËp chóng n«ng d©n chèng ¸ch bãc lét cña chñ n«. "C¶i çch n«ng d©n"
lµ V. A. Ba-da-rèp, V. V. V«-rèp-xki vµ A. V. Lu-na-ts¸c-xki. lµ mét cuéc c¶i çch cã tÝnh chÊt t− s¶n, do bän chñ n« tiÕn hµnh.
Nh÷ng bµi ký tªn "Ng−êi b«n-sª-vÝch" trong tê "Tin tøc cña §¶ng" QuyÒn chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña bän ®Þa chñ vÉn ®−îc duy tr×.
N«ng d©n chØ ®−îc nhËn phÇn ruéng ®Êt chia theo møc do luËt
lµ nh÷ng bµi cña Lª-nin "T×nh h×nh hiÖn nay cña n−íc Nga vµ
ph¸p quy ®Þnh (vµ còng ph¶i ®−îc ®Þa chñ ®ång ý) b»ng çch chuéc
s¸ch l−îc cña ®¶ng c«ng nh©n" (sè 1) vµ "Çch m¹ng Nga vµ nhiÖm
l¹i. Theo thèng kª gÇn ®óng th× ruéng ®Êt cña quý téc sau c¶i
vô cña giai cÊp v« s¶n" (sè 2). Sau §¹i héi IV cña §¶ng c«ng nh©n
çch lµ 71,5 triÖu ®ª-xi-a-ti-na, cña n«ng d©n lµ 33,7 triÖu ®ª-xi-a-
d©n chñ - x· héi Nga, tê "Tin tøc cña §¶ng" bÞ ®×nh b¶n. ⎯ 11. ti-na. KÕt qu¶ cña c¶i çch lµ bän ®Þa chñ lÊy ®−îc trªn 1/5 vµ
16
Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ⎯ ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, thËm chÝ ®Õn 2/5 sè ruéng ®Êt cña n«ng d©n. Trong tay bän ®Þa
mét ®¶ng chñ yÕu cña giai cÊp t− s¶n qu©n chñ - tù do chñ vÉn cßn nh÷ng phÇn ruéng ®Êt chia tèt nhÊt cña n«ng d©n
chñ nghÜa ë Nga. §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ®−îc thµnh lËp håi ("ruéng ®Êt c¾t", rõng, ®ång cá, n¬i sóc vËt uèng n−íc, b·i ch¨n
th¸ng M−êi 1905, thµnh phÇn cña nã gåm ®¹i biÓu cña giai cÊp nu«i, v.v.), mµ nÕu kh«ng cã nh÷ng ruéng ®Êt ®ã th× n«ng d©n
t− s¶n, çc nhµ ho¹t ®éng héi ®ång ®Þa ph−¬ng xuÊt th©n lµ ®Þa kh«ng thÓ nµo canh t¸c ®éc lËp ®−îc.
chñ vµ çc nhµ trÝ thøc t− s¶n. Nh÷ng ng−êi ho¹t ®éng næi tiÕng ViÖc n«ng d©n ph¶i chuéc l¹i nh÷ng phÇn ruéng ®Êt chia cña
cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lµ P. N. Mi-li-u-cèp, X. A. Mu-r«m-txÐp, m×nh lµ mét hµnh vi ¨n c−íp tr¾ng trîn cña bän ®Þa chñ vµ chÝnh
V. A. Ma-cla-cèp, A. I. Sin-ga-rÐp, P. B. Xt¬-ru-vª, Ph. I. R«-®i-tsÐp phñ Nga hoµng. Thêi h¹n n«ng d©n tr¶ nî cho chÝnh phñ Nga
vµ mét sè ng−êi kh¸c. §Ó ®¸nh lõa quÇn chóng lao ®éng, hoµng ®−îc quy ®Þnh lµ 49 n¨m víi l·i suÊt lµ 6%. Sè tiÒn chuéc
§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ®· tù m¹o danh lµ "®¶ng tù do nh©n d©n", kh«ng tr¶ hÕt th× mçi n¨m mét t¨ng. ChØ riªng nh÷ng n«ng d©n
nh−ng thùc ra chóng kh«ng v−ît qu¸ yªu s¸ch vÒ chÕ ®é qu©n tr−íc ®©y thuéc quyÒn ®Þa chñ ®· tr¶ cho chÝnh phñ Nga hoµng
chñ lËp hiÕn. Bän d©n chñ - lËp hiÕn coi môc ®Ých chñ yÕu cña 1,9 tû róp vÒ kho¶n tiÒn chuéc, trong lóc gi¸ trªn thÞ tr−êng
m×nh lµ ®Êu tranh chèng phong trµo çch m¹ng vµ m−u toan chia cña nh÷ng phÇn ruéng ®Êt chuyÓn vÒ tay n«ng d©n kh«ng qu¸ 544
sÎ chÝnh quyÒn víi Nga hoµng vµ bän ®Þa chñ - chñ n«. Trong triÖu róp. Thùc tÕ n«ng d©n ®· ph¶i tr¶ hµng tr¨m triÖu róp ®Ó
chuéc l¹i ruéng ®Êt cña m×nh, ®iÒu ®ã lµm cho çc hé n«ng VÒ ®¹o dô ngµy 17 th¸ng M−êi, xem çc t¸c phÈm cña
d©n bÞ ph¸ s¶n vµ lµm cho quÇn chóng n«ng d©n bÞ bÇn cïng ho¸. V. I. Lª-nin "Th¾ng lîi ®Çu tiªn cña çch m¹ng" vµ "KÕt côc ®ang
V. I. Lª-nin ®· gäi "cuéc c¶i çch n«ng d©n" n¨m 1861 lµ viÖc ®Õn gÇn" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va,
dïng b¹o lùc hµng lo¹t ®Çu tiªn ®èi víi n«ng d©n nh»m phôc vô t.12, tr. 32 - 42, 89 - 98). ⎯ 20 .
lîi Ých cña chñ nghÜa t− b¶n ®ang ph¸t sinh trong n«ng nghiÖp, 19
"TiÕn lªn" ⎯ tuÇn b¸o bÊt hîp ph¸p cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch,
lµ viÖc bän ®Þa chñ "dän ®Êt" cho chñ nghÜa t− b¶n. VÒ cuéc c¶i
xuÊt b¶n ë Gi¬-ne-v¬ tõ 22 th¸ng Ch¹p 1904 (4 th¸ng Giªng 1905)
çch n¨m 1861, xem nh÷ng t¸c phÈm cña Lª-nin: "N¨m m−¬i n¨m
ngµy chÕ ®é n«ng n« sôp ®æ", "Nh©n ngµy kû niÖm", ""Cuéc c¶i ®Õn ngµy 5 (18) th¸ng N¨m 1905. Ra ®−îc 18 sè. V. I. Lª-nin lµ
çch n«ng d©n" vµ cuéc çch m¹ng n«ng d©n v« s¶n" (Toµn tËp, ng−êi tæ chøc, ng−êi cæ vò t− t−ëng vµ ng−êi l·nh ®¹o trùc tiÕp
tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t.20, tr.139-142, 161 - 170, 171- tê b¸o. Thµnh phÇn ban biªn tËp tê b¸o gåm cã: V. V. V«-rèp-
180). ⎯ 15 . xki, A. V. Lu-na-ts¸c-xki, M. X. ¤n-min-xki. N. C. Cróp-xcai-a
lµm mäi viÖc trao ®æi th− tõ gi÷a toµ b¸o víi çc ®¶ng bé ®Þa
18
§©y lµ nãi vÒ §¹o dô cña Nga hoµng ngµy 17 th¸ng M−êi 1905 ph−¬ng ë Nga vµ víi çc phãng viªn. Khi x¸c ®Þnh néi dung tê
®¨ng trong nh÷ng ngµy ph¸t triÓn cao nhÊt cña Cuéc b·i c«ng chÝnh b¸o nµy, Lª-nin ®· viÕt: "§−êng lèi cña tê "TiÕn lªn" lµ ®−êng
trÞ th¸ng M−êi toµn Nga. Trong §¹o dô Nga hoµng høa hÑn nh÷ng lèi cña tê "Tia löa" cò. V× tê "Tia löa" cò, mµ tê "TiÕn lªn" kiªn
"quyÒn tù do cho c«ng d©n" vµ §u-ma "lËp ph¸p". §¹o dô nµy lµ quyÕt ®Êu tranh chèng tê "Tia löa" míi" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt,
mét thñ ®o¹n chÝnh trÞ cña chÕ ®é chuyªn chÕ mµ ý nghÜa cña nã Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 9, tr. 291). Lª-nin kh«ng
lµ ë chç tranh thñ thêi gian, chia c¾t nh÷ng lùc l−îng çch m¹ng, nh÷ng viÕt nh÷ng bµi cã tÝnh chÊt chØ ®¹o cho tê "TiÕn lªn", mµ
ph¸ ho¹i b·i c«ng vµ ®µn ¸p çch m¹ng. Khi ®¸nh gi¸ hoµn c¶nh cßn viÕt nhiÒu bµi tiÓu luËn vµ b¶n tin do Ng−êi so¹n. Cã mét
xuÊt hiÖn §¹o dô nµy, V. I. Lª-nin viÕt: "ChÕ ®é chuyªn chÕ kh«ng sè bµi Lª-nin viÕt chung víi çc biªn tËp viªn kh¸c (V«-rèp-xki,
cßn ®ñ søc ®Ó c«ng khai tÊn c«ng vµo çch m¹ng. Çch m¹ng th× ¤n-min-xki, v.v.). Mét phÇn çc b¶n th¶o cßn gi÷ ®−îc cña nhiÒu
l¹i ch−a ®ñ lùc l−îng ®Ó gi¸ng cho qu©n thï mét ®ßn quyÕt ®Þnh. t¸c gi¶ ®Òu cã bót tÝch söa ch÷a vµ bæ sung kh¸ nhiÒu cña Lª-nin.
T×nh h×nh dïng d»ng nh− vËy gi÷a hai lùc l−îng hÇu nh− xÊp Sè nµo Lª-nin còng nhÊt thiÕt ®äc b¶n in thö, tõng trang. Ngay
xØ nhau, tÊt ph¶i lµm cho bän cÇm quyÒn bèi rèi, dÉn ®Õn b−íc c¶ nh÷ng lóc hÕt søc bËn c«ng viÖc t¹i §¹i héi III ë Lu©n-®«n,
chuyÓn tõ chÝnh s¸ch ®µn ¸p sang chÝnh s¸ch nh©n nh−îng, ®Õn Lª-nin vÉn s¾p xÕp thêi gian ®äc b¶n dËp thö sè 17 tê "TiÕn
çc ®¹o luËt vÒ tù do b¸o chÝ vµ tù do héi häp" (Toµn tËp, lªn". Cã lÏ chØ cã sè 18 lµ kh«ng ®−îc Lª-nin duyÖt l¹i, v× lóc
tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 12, tr. 4). §¹o ®ã Ng−êi ph¶i di chuyÓn tõ Lu©n-®«n vÒ Gi¬-ne-v¬. Tê "TiÕn
dô nµy lµ mét sù nh−îng bé mµ çch m¹ng ®· giµnh ®−îc nªn" ®· ®¨ng trªn 60 bµi b¸o vµ tiÓu luËn cña V. I. Lª-nin. Cã mét
cña chÕ ®é Nga hoµng, nh−ng sù nh−îng bé ®ã hoµn toµn kh«ng vµi sè b¸o, nh− sè 4 vµ sè 5, ®Ò cËp ®Õn nh÷ng sù kiÖn ngµy 9
quyÕt ®Þnh ®−îc sè phËn çch m¹ng nh− bän tù do chñ nghÜa vµ th¸ng Giªng 1905 vµ b−íc ®Çu cuéc çch m¹ng ë Nga th× hÇu nh−
bän men-sª-vÝch vÉn kh¼ng ®Þnh. Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· hoµn toµn do Lª-nin so¹n.
v¹ch trÇn néi dung thËt sù cña §¹o dô. Ngµy 18 (31) th¸ng M−êi Ngay sau khi tê "TiÕn lªn" ®−îc ph¸t hµnh ®· nhanh chãng
1905 Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi thu ®−îc c¶m t×nh cña çc ®¶ng bé ®Þa ph−¬ng, vµ ®−îc çc ®¶ng
Nga ®· ra mét lêi kªu gäi "Göi nh©n d©n Nga!", trong ®ã gi¶i bé ®ã coi lµ c¬ quan ng«n luËn cña m×nh. Nhê ®oµn kÕt ®−îc
thÝch toµn bé sù lõa dèi cña §¹o dô cña Nga hoµng vµ kªu gäi çc ®¶ng bé ®Þa ph−¬ng trªn c¬ së nh÷ng nguyªn t¾c cña Lª-nin,
tiÕp tôc ®Êu tranh. Lêi kªu gäi nãi: "Chóng ta vÉn cÇn b·i c«ng b¸o "TiÕn lªn" ®· ®ãng mét vai trß lín lao trong viÖc chuÈn bÞ §¹i
®Ó cho kÎ thï thÊy r»ng kh«ng thÓ chØ dïng giÊy tê mµ lµm chóng héi III cña ®¶ng mµ c¬ së nh÷ng quyÕt ®Þnh cña ®¹i héi chÝnh
ta yªn lßng ®−îc, r»ng çc b¹n muèn cã nh÷ng quyÒn thËt sù vµ lµ nh÷ng chØ thÞ mµ Lª-nin ®· ®−a ra vµ luËn chøng trªn çc trang
søc m¹nh thËt sù" ("TruyÒn ®¬n cña çc tæ chøc b«n-sª-vÝch trong b¸o ®ã. §−êng lèi s¸ch l−îc cña b¸o "TiÕn lªn" trë thµnh ®−êng
cuéc Çch m¹ng Nga lÇn thø nhÊt 1905 - 1907", tiÕng Nga, ph. 1, lèi s¸ch l−îc cña §¹i héi III. B¸o "TiÕn lªn" ®· cã mèi liªn hÖ
M¸t-xc¬-va, 1956, tr.185). th−êng xuyªn víi çc tæ chøc ®¶ng ë Nga. §Æc biÖt ®· liªn hÖ
chÆt chÏ víi çc ®¶ng bé Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va, ¤-®Ðt-xa, £-ca- rµng cao khi ®Æt ra nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn quan träng bËc nhÊt vµ
tª-ri-n«-xl¸p, Ba-cu vµ çc ®¶ng bé kh¸c còng nh− víi Ban chÊp khi soi s¸ng nh÷ng vÊn ®Ò cña phong trµo çch m¹ng.
hµnh liªn minh Çp-ca-d¬ cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ -x· héi Th−êng xuyªn tham gia c«ng t¸c biªn tËp cã V. V. V«-rèp-xki,
Nga. Nh÷ng bµi b¸o cña Lª-nin trong tê "TiÕn lªn" th−êng ®−îc A. V. Lu-na-ts¸c-xki, M. X. ¤n-min-xki. NhiÒu c«ng viÖc trong
in l¹i trong çc c¬ quan ng«n luËn b«n-sª-vÝch ë ®Þa ph−¬ng, ®−îc ban biªn tËp do N. C. Cróp-xcai-a, V. M. Vª-li-ts¬-ki-na,
in riªng thµnh truyÒn ®¬n hoÆc thµnh s¸ch nhá. Bµi b¸o cña Lª- V. A. Çc-pin-xki tiÕn hµnh. B¸o cã liªn hÖ chÆt chÏ víi phong trµo c«ng
nin "B−íc ®Çu cña cuéc çch m¹ng ë Nga" ®¨ng trong tê "TiÕn nh©n Nga, trªn çc trang b¸o ®· ®¨ng nh÷ng bµi tiÓu luËn cña
lªn" sè 4 ®· ®−îc çc ®¶ng bé ¤-®Ðt-xa, Xa-ra-tèp vµ Ni-c«-lai-Ðp nh÷ng c«ng nh©n trùc tiÕp tham gia phong trµo çch m¹ng. ViÖc
cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ -x· héi Nga in riªng thµnh truyÒn thu thËp tin tøc tõ çc ®Þa ph−¬ng vµ göi çc tin tøc Êy sang Gi¬-ne-v¬
®¬n, bµi b¸o "Giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n" ("TiÕn lªn", sè 11) do V. §. B«n-ts¬-Bru-ª-vÝch, X. I. Gu-xÐp vµ A. I. U-li-a-n«-
®−îc ®¶ng bé Pª-tÐc-bua cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ -x· héi va-£-li-da-r«-va tæ chøc. ViÖc trao ®æi th− tõ gi÷a ban biªn tËp
Nga in thµnh truyÒn ®¬n. Ban chÊp hµnh liªn minh Çp-ca-d¬ víi çc ®¶ng bé ®Þa ph−¬ng vµ çc b¹n ®äc do N. C. Cróp-xcai-a
cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· in bµi b¸o cña Lª-nin vµ L.A.Ph«-ti-ª-va tiÕn hµnh.
"NÒn chuyªn chÝnh d©n chñ - çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n vµ n«ng Tê "Ng−êi v« s¶n" nhanh chãng lªn tiÕng vÒ tÊt c¶ nh÷ng
d©n" ("TiÕn lªn", sè 14) thµnh mét cuèn s¸ch nhá b»ng tiÕng Gru- sù kiÖn lín trong phong trµo c«ng nh©n Nga vµ thÕ giíi, tiÕn hµnh
di-a, tiÕng Nga vµ tiÕng ¸c -mª-ni-a. §¹i héi III cña ®¶ng ®· nªu ®Êu tranh kh«ng khoan nh−îng chèng bän men-sª-vÝch vµ çc phÇn
lªn trong mét nghÞ quyÕt ®Æc biÖt vai trß xuÊt s¾c cña b¸o "TiÕn tö c¬ héi chñ nghÜa vµ xÐt l¹i kh¸c.
lªn" trong cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa men-sª-vÝch, ®ßi kh«i B¸o ®· tiÕn hµnh nhiÒu ho¹t ®éng tuyªn truyÒn cho çc nghÞ
phôc tÝnh ®¶ng, trong viÖc nªu lªn vµ soi s¸ng nh÷ng vÊn ®Ò s¸ch quyÕt cña §¹i héi III cña ®¶ng vµ ®ãng mét vai trß quan träng
l−îc do phong trµo çch m¹ng ®Ò ra, trong viÖc ®Êu tranh ®ßi trong viÖc ®oµn kÕt nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vÒ mÆt tæ chøc vµ t− t−ëng.
triÖu tËp ®¹i héi. §¹i héi còng tá lêi c¶m ¬n toµn ban biªn tËp. "Ng−êi v« s¶n" lµ c¬ quan duy nhÊt cña §¶ng d©n chñ-x· héi
Theo quyÕt ®Þnh cña §¹i héi III, b¸o "TiÕn lªn" ®−îc thay thÕ Nga, mét c¬ quan ng«n luËn triÖt ®Ó b¶o vÖ chñ nghÜa M¸c çch
b»ng b¸o "Ng−êi v« s¶n". ⎯ 24. m¹ng, nghiªn cøu tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña cuéc çch m¹ng
ph¸t triÓn ë Nga. B¸o "Ng−êi v« s¶n" ®· lµm s¸ng tá toµn diÖn
20
"Ng−êi v« s¶n" - tuÇn b¸o bÊt hîp ph¸p cña nh÷ng ng−êi b«n- nh÷ng sù kiÖn n¨m 1905, ®−a qu¶ng ®¹i quÇn chóng lao ®éng
sª-vÝch; C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña §¶ng c«ng nh©n d©n vµo cuéc ®Êu tranh giµnh th¾ng lîi cho çch m¹ng.
chñ -x· héi Nga, ®−îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh cña §¹i héi III B¸o "Ng−êi v« s¶n" cã ¶nh h−ëng lín ®Õn çc tæ chøc cña
cña ®¶ng. NghÞ quyÕt cña Héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh §¶ng d©n chñ -x· héi ë çc ®Þa ph−¬ng. Mét sè bµi cña Lª-nin
trung −¬ng ®¶ng ngµy 27 th¸ng T− (10 th¸ng N¨m) 1905 ®· chØ trong b¸o "Ng−êi v« s¶n" ®−îc çc b¸o b«n-sª-vÝch ®Þa ph−¬ng
®Þnh V. I. Lª-nin lµm tæng biªn tËp C¬ quan ng«n luËn trung in l¹i vµ ®−îc phæ biÕn b»ng truyÒn ®¬n.
−¬ng nµy. B¸o ®−îc xuÊt b¶n ë Gi¬-ne-v¬ tõ 14 (27) th¸ng N¨m ®Õn Ch¼ng bao l©u sau khi Lª-nin trë vÒ n−íc Nga vµo ®Çu th¸ng
12 (25) th¸ng M−êi mét 1905, ra ®−îc 26 sè. B¸o "Ng−êi M−êi mét 1905, b¸o nµy bÞ ®×nh b¶n. Hai sè cuèi (25 vµ 26)
v« s¶n" tiÕp tôc ®−êng lèi cña b¸o "Tia löa" cò cña Lª-nin vµ hoµn do V. V .V«-rèp-xki chñ biªn, nh−ng Lª-nin còng cã viÕt cho hai
toµn kÕ thõa b¸o b«n-sª-vÝch "TiÕn lªn". sè b¸o nµy mÊy bµi vµ çc bµi nµy ®−îc in sau khi Ng−êi ®· rêi
Lª-nin ®· viÕt cho b¸o nµy gÇn 90 bµi b¸o vµ tiÓu luËn. Çc khái Gi¬-ne-v¬. ⎯ 24 .
bµi b¸o cña Lª-nin x¸c ®Þnh bé mÆt chÝnh trÞ, néi dung t− t−ëng 21
ý nãi vÒ §u-ma nhµ n−íc I (çi gäi lµ §u-ma VÝt-te) ®−îc triÖu
vµ xu h−íng b«n-sª-vÝch cña b¸o. Lª-nin ®· thùc hiÖn mét khèi tËp ngµy 27 th¸ng T− (10 th¸ng N¨m) 1906 theo thÓ lÖ do Chñ
l−îng c«ng t¸c lín víi t− çch lµ ng−êi l·nh ®¹o vµ tæng biªn tÞch Héi ®ång bé tr−ëng X.I-u. VÝt-te th¶o ra.
tËp tê b¸o. ViÖc söa ch÷a biªn tËp cña Ng−êi ®· lµm cho nh÷ng Cuéc b·i c«ng toµn Nga th¸ng M−êi 1905 ®· buéc Nga hoµng
Ên phÈm mang tÝnh nguyªn t¾c, tÝnh ®¶ng, tÝnh khóc chiÕt vµ râ ph¶i ra mét §¹o cô ngµy 17 th¸ng M−êi, trong ®ã tuyªn bè vÒ
viÖc triÖu tËp §u-ma nhµ n−íc cã chøc n¨ng lËp ph¸p, kh¸c víi chÊt ph¸ ho¹i tæ chøc cña bän men-sª-vÝch vµ do viÖc n«ng d©n
§u-ma t− vÊn cña Bu-l−-ghin mµ çch m¹ng ®· quÐt s¹ch. ChÝnh cßn cã nhiÒu ¶o t−ëng lËp hiÕn m¹nh. Khi §u-ma vÉn ®−îc triÖu
phñ Nga hoµng ®Þnh dïng biÖn ph¸p triÖu tËp mét §u-ma míi tËp, Lª-nin ®· ®Ò ra nhiÖm vô sö dông §u-ma vµo môc ®Ých cæ
®Ó chia rÏ vµ lµm suy yÕu phong trµo çch m¹ng, h−íng ®Êt n−íc ®éng vµ tuyªn truyÒn çch m¹ng, vµo môc ®Ých v¹ch mÆt §u-ma
ph¸t triÓn theo con ®−êng qu©n chñ-lËp hiÕn hoµ b×nh. Ngµy 11 lµ mét sù gi¶ m¹o th« bØ c¬ quan ®¹i biÓu nh©n d©n.
th¸ng Ch¹p 1905 chÝnh phñ ®· ban hµnh s¾c lÖnh "VÒ viÖc thay Cã 478 ®¹i biÓu ®−îc bÇu vµo §u-ma nhµ n−íc I, trong sè
®æi luËt bÇu cö vµo §u-ma nhµ n−íc"; s¾c lÖnh nµy vÉn gi÷ nguyªn ®ã: §¶ng d©n chñ-lËp hiÕn - 179, ph¸i tù trÞ - 63 (bao gåm cã
chÕ ®é bÇu cö dùa vµo ®iÒu kiÖn tµi s¶n vµ sù bÊt b×nh ®¼ng vÒ giai nh÷ng thµnh viªn cña nhãm Kolo cña Ba-lan, cña çc nhãm t−
cÊp vµ ®· ®−îc th¶o ra ®Ó phôc vô cuéc bÇu cö vµo §u-ma Bu-l−-ghin. s¶n - d©n téc U-cra-i-na, E-xt«-ni-a, L¸t-vi-a, LÝt-va, v.v.), ph¸i
Çi míi chØ lµ ë chç cö tri kh«ng chia thµnh 3, mµ chia thµnh 4 lo¹i: th¸ng M−êi -16, nhãm kh«ng ®¶ng ph¸i - 105, ph¸i lao ®éng -97
lo¹i cã ruéng ®Êt (®Þa chñ), lo¹i thÞ d©n (t− s¶n), lo¹i n«ng d©n vµ ph¸i d©n chñ-x· héi ⎯ 18. Nh− vËy lµ trong §u-ma, §¶ng
vµ lo¹i c«ng nh©n. Theo sè l−îng phiÕu ®−îc ph©n bè cho çc lo¹i d©n chñ -lËp hiÕn chiÕm trªn mét phÇn ba sè ghÕ.
th× çc lo¹i nµy kh«ng ngang nhau: 1 phiÕu cña ®Þa chñ b»ng 3 Trong sè nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c, §u-ma nhµ n−íc, trong çc
phiÕu cña t− s¶n thµnh thÞ, b»ng 15 phiÕu cña n«ng d©n vµ b»ng kú häp cña m×nh, ®· th¶o luËn nh÷ng vÊn ®Ò vÒ quyÒn bÊt kh¶
45 phiÕu cña c«ng nh©n. Sè ®¹i biÓu cö tri cña lo¹i c«ng nh©n chØ x©m ph¹m ç nh©n, vÒ viÖc b·i bá ¸n tö h×nh, vÒ quyÒn tù do tÝn
chiÕm 4% tæng sè ®¹i biÓu cö tri vµo §u-ma nhµ n−íc. ViÖc bÇu ng−ìng vµ héi häp, vÒ quyÒn b×nh ®¼ng cña c«ng d©n, v.v..
cö còng kh«ng ph¶i lµ phæ th«ng. Nh÷ng ng−êi kh«ng cã quyÒn Song nh÷ng dù luËt vÒ nh÷ng vÊn ®Ò ®ã mµ chñ yÕu lµ do bän
®i bÇu lµ toµn thÓ phô n÷, thanh niªn d−íi 25 tuæi, nh÷ng d©n d©n chñ -lËp hiÕn ®−a ra, thùc chÊt lµ nh÷ng "dù luËt khæ
téc du c−, nh©n viªn trong qu©n ®éi vµ trªn 2 triÖu nam c«ng nh©n sai chèng l¹i tù do ng«n luËn, chèng l¹i tù do héi häp vµ chèng
(trong lo¹i c«ng nh©n , nh÷ng ng−êi ®−îc ®i bÇu chØ lµ nh÷ng c«ng l¹i nh÷ng ®iÒu tèt ®Ñp kh¸c" (tËp nµy, tr. 361 - 362). VÊn ®Ò ruéng ®Êt
nh©n ë nh÷ng xÝ nghiÖp cã Ýt nhÊt lµ 50 c«ng nh©n). ViÖc bÇu chiÕm vÞ trÝ trung t©m trong §u-ma nhµ n−íc. Hai c−¬ng lÜnh
cö kh«ng ®−îc tiÕn hµnh trùc tiÕp, mµ chia thµnh nhiÒu cÊp. §èi ruéng ®Êt c¬ b¶n ®· ®−îc ®−a ra §u-ma: dù luËt cña §¶ng d©n
víi c«ng nh©n cã ba cÊp, cßn ®èi víi n«ng d©n th× cã chÕ ®é bÇu chñ-lËp hiÕn cã 42 ®¹i biÓu ký tªn vµ dù luËt cña ph¸i lao ®éng,
cö bèn cÊp. ®−îc biÕt d−íi çi tªn "dù ¸n cña 104 ng−êi" (xem chó thÝch
Sau khi cuéc khëi nghÜa th¸ng Ch¹p thÊt b¹i, chÝnh phñ Nga sè 167). Tr¸i víi ph¸i lao ®éng, §¶ng d©n chñ -lËp hiÕn muèn duy
hoµng ®· h¹n chÕ bít nh÷ng quyÒn mµ tr−íc ®©y ®· ban bè cho tr× sù chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ, chØ cho phÐp chuyÓn
§u-ma s¾p ph¶i triÖu tËp. §¹o dô ngµy 20 th¸ng Hai 1906 ®· giµnh nh−îng, nh−ng ph¶i chuéc "víi gi¸ ph¶i ch¨ng", nh÷ng ruéng ®Êt
cho Héi ®ång nhµ n−íc quyÒn ®−îc chÊp thuËn hay b¸c bá nh÷ng cña ®Þa chñ ®−îc canh t¸c chñ yÕu b»ng c«ng cô cña n«ng d©n
dù luËt mµ §u-ma nhµ n−íc ®· th«ng qua. Ngµy 23 th¸ng T− hoÆc ®−îc ph¸t canh.
(6 th¸ng N¨m) 1906,"Nh÷ng ®¹o luËt c¬ b¶n cña nhµ n−íc" do V× toµn bé nh÷ng quyÕt ®Þnh yÕu ít vµ nöa vêi cña m×nh,
Ni-c«-lai II phª chuÈn ®· ®−îc c«ng bè, nh÷ng ®¹o luËt nµy nªn §u-ma nhµ n−íc I kh«ng ®¸p øng ®−îc nh÷ng mong mái cña
t−íc bá cña §u-ma quyÒn gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò quan träng chÝnh phñ. Ngµy 8 (21) th¸ng B¶y 1906 §u-ma nµy bÞ gi¶i t¸n. ⎯ 25.
nhÊt vÒ chÝnh s¸ch cña nhµ n−íc. 22
"Tù do nh©n d©n" - tê b¸o chÝnh trÞ, x· héi vµ v¨n häc, c¬ quan
§u-ma nhµ n−íc I ®−îc bÇu vµo th¸ng Hai - th¸ng Ba 1906. ng«n luËn cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. XuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua
Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch tuyªn bè tÈy chay cuéc bÇu cö ®ã. Cuéc håi th¸ng Ch¹p 1905 do P. N. Mi-li-u-cèp vµ I. V. GhÐt-xen
tÈy chay nµy ®· lµm mÊt kh¸ nhiÒu uy tÝn cña §u-ma nhµ n−íc vµ biªn tËp. -26.
lµm cho nhiÒu tÇng líp nh©n d©n gi¶m bít lßng tin vµo §u-ma,
23
tuy nhiªn kh«ng ph¸ vì ®−îc cuéc bÇu ®ã. Lý do c¬ b¶n lµm cho ý nãi ®Õn t¸c phÈm cña Lª-nin "§u-ma nhµ n−íc vµ s¸ch l−îc
viÖc tÈy chay kh«ng thµnh c«ng lµ ë chç thiÕu cao trµo çch m¹ng cña §¶ng d©n chñ-x· héi" (xem Toµn tËp, tiÕng viÖt, Nhµ xuÊt b¶n
cña quÇn chóng, cao trµo nµy cã thÓ lµm thÊt b¹i viÖc triÖu tËp TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t.12, tr. 191-204), in vµo th¸ng Hai 1906
§u-ma. ViÖc tÈy chay thÊt b¹i cßn do nh÷ng chñ tr−¬ng cã tÝnh trong cuèn "§u-ma nhµ n−íc vµ §¶ng d©n chñ -x· héi". ⎯ 26 .
24
"Tin tøc n−íc Nga" - b¸o, xuÊt b¶n ë M¸t-xc¬-va tõ n¨m 1863, xuÊt hiÖn mét nhãm, ®øng ®Çu lµ A. I. U-li-a-nèp (anh cña
thÓ hiÖn nh÷ng quan ®iÓm cña giíi trÝ thøc tù do - «n hoµ. Trong V. I. Lª-nin) vµ P.I-a. Sª-v−-rÐp, kÕ tôc truyÒn thèng cña tæ
nh÷ng n¨m 80-90, çc nhµ v¨n thuéc ph¸i d©n chñ (V.G.C«-r«- chøc "D©n ý". Sau khi vô m−u s¸t A-lÕch-xan-®r¬ III n¨m 1887
len-c«, M.E.Xan-t−-cèp-Sª-®rin, G.I.U-xpen-xki, v. v.) ®· tham thÊt b¹i, nhãm nµy bÞ lé vµ nh÷ng ng−êi tham gia tÝch cùc cña
gia viÕt bµi cho b¸o, b¸o còng in nh÷ng t¸c phÈm cña ph¸i d©n tuý nhãm ®Òu bÞ tö h×nh.
tù do chñ nghÜa. Tõ n¨m 1905 b¸o nµy lµ c¬ quan ng«n luËn cña Trong khi phª ph¸n c−¬ng lÜnh kh«ng t−ëng, sai lÇm vµ s¸ch
ph¸i h÷u §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Lª-nin chØ ra r»ng tê "Tin l−îc khñng bè ç nh©n cña ph¸i "D©n ý", V.I.Lª-nin ®ång thêi
tøc n−íc Nga" kÕt hîp mét çch ®éc ®¸o "chñ nghÜa d©n chñ-lËp vÉn rÊt kÝnh träng cuéc ®Êu tranh quªn m×nh cña çc thµnh viªn
hiÕn çnh h÷u víi mét s¾c th¸i cña chñ nghÜa d©n tuý" (Toµn tËp, tæ chøc "D©n ý" chèng chÕ ®é Nga hoµng. ⎯ 30.
tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 23, tr. 193). N¨m 1918 tê "Tin
26
tøc n−íc Nga" bÞ ®ãng cöa cïng víi nh÷ng tê b¸o ph¶n çch Nh÷ng lêi dÉn nµy trÝch trong "LuËn c−¬ng vÒ Ph¬-b¸ch" cña
m¹ng kh¸c. ⎯ 26 . C. M¸c (xem C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen. Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt
25 b¶n lÇn thø 2, t. 3, tr. 4). ⎯ 35.
Ph¸i "D©n ý" - nh÷ng thµnh viªn cña tæ chøc "D©n ý", mét tæ chøc
chÝnh trÞ bÝ mËt cña ph¸i d©n tuý -khñng bè, xuÊt hiÖn th¸ng T¸m 27
"Lêi nãi" - b¸o t− s¶n ra hµng ngµy, xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ
1879 v× cã sù ph©n liÖt cña tæ chøc d©n tuý "Ruéng ®Êt vµ tù 1903 ®Õn 1909. Lóc ®Çu lµ c¬ quan ng«n luËn cña ph¸i héi ®ång
do". §øng ®Çu tæ chøc "D©n ý" cã mét Ban chÊp hµnh gåm ®Þa ph−¬ng çnh h÷u, tõ th¸ng M−êi mét 1905 lµ c¬ quan ng«n
A. I. Giª-li-a-bèp, A. §. Mi-khai-lèp, M. Ph. Phr«-len-c«, luËn cña §¶ng th¸ng M−êi. Tõ th¸ng B¶y 1906 b¸o nµy bÞ ®×nh
N. A. M«-r«-dèp, V. N. Phi-gne, X. L. Pª-rèp-xcai-a, A. A. Kvi- b¶n. Ngµy 19 th¸ng M−êi mét (2 th¸ng Ch¹p) 1906 b¸o ®−îc tôc
¸t-cèp-xki, v. v.. Ph¸i "D©n ý" ®øng trªn lËp tr−êng cña chñ nghÜa b¶n lµm c¬ quan ng«n luËn cña ®¶ng "canh t©n hoµ b×nh", mµ
x· héi kh«ng t−ëng d©n tuý, nh−ng ®ång thêi l¹i ®i theo con thùc chÊt còng kh«ng kh¸c g× §¶ng th¸ng M−êi. ⎯ 44 .
®−êng ®Êu tranh chÝnh trÞ, cho r»ng nhiÖm vô träng yÕu nhÊt lµ
28
lËt ®æ chÕ ®é chuyªn chÕ vµ giµnh tù do chÝnh trÞ. C−¬ng lÜnh "B¸o Nª-va" - b¸o ra hµng ngµy, c¬ quan ng«n luËn hîp ph¸p
cña hä ®Ò ra viÖc tæ chøc "c¬ quan ®¹i diÖn th−êng trùc cña nh©n cña bän men-sª-vÝch, xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ ngµy 2 (15) th¸ng
d©n" ®−îc bÇu ra trªn c¬ së quyÒn ®Çu phiÕu phæ th«ng, tuyªn bè N¨m ®Õn ngµy 13 (26) th¸ng N¨m 1906 víi sù tham gia cña
nh÷ng quyÒn tù do d©n chñ, giao ruéng ®Êt vµo tay nh©n d©n, ®Ò P. B. ¸c-xen-rèt, Ph. I. §an, V. I. Da-xu-lÝch, L. M¸c-tèp,
ra çc biÖn ph¸p chuyÓn çc nhµ m¸y vµ c«ng x−ëng vµo tay c«ng G. V. Plª-kha-nèp, v.v.. TÊt c¶ ra ®−îc 10 sè. ⎯ 55 .
nh©n. V. I. Lª-nin viÕt: "Khi chuyÓn sang ®Êu tranh chÝnh trÞ,
29
ph¸i "D©n ý" ®· tiÕn lªn ®−îc mét b−íc, nh−ng hä kh«ng g¾n liÒn V.I.Lª-nin ®· phª ph¸n khÈu hiÖu "quyÒn lîi vµ héi ®ång ®Þa
næi cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ víi chñ nghÜa x· héi" (Toµn tËp, ph−¬ng cã quyÒn lùc" trong bµi b¸o "Nh÷ng kÎ ¸p bøc çc héi
tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 9,tr. 223-224). ®ång ®Þa ph−¬ng vµ nh÷ng An-ni-ban cña ph¸i tù do" (xem Toµn
Ph¸i "D©n ý" ®· ®Êu tranh anh dòng chèng l¹i chÕ ®é chuyªn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 5, tr. 25 -
chÕ Nga hoµng nh−ng v× xuÊt ph¸t tõ mét lý luËn sai lÇm vÒ anh 89). ⎯ 57 .
hïng "tÝch cùc" vµ quÇn chóng "thô ®éng", nªn hä cho r»ng cã 30
Nhãm lao ®éng (ph¸i lao ®éng) - nhãm d©n chñ tiÓu t− s¶n trong
thÓ c¶i t¹o ®−îc x· héi mµ kh«ng cÇn sù tham gia cña nh©n d©n,
chØ cÇn dïng søc cña m×nh, b»ng con ®−êng khñng bè ç nh©n, çc §u-ma nhµ n−íc ë Nga, gåm cã n«ng d©n vµ trÝ thøc cã t−
®e do¹ vµ ph¸ vì tæ chøc cña chÝnh phñ. Sau ngµy 1 th¸ng Ba t−ëng d©n tuý. Ph¸i lao ®éng ®−îc thµnh lËp vµo th¸ng T− 1906
1881 (giÕt A-lÕch-xan-®r¬), b»ng nh÷ng biÖn ph¸p truy n· r¸o gåm nh÷ng ®¹i biÓu n«ng d©n trong §u-ma nhµ n−íc I.
riÕt, xö tö vµ khiªu khÝch, chÝnh phñ ®· ®Ëp tan ®−îc tæ chøc Ph¸i lao ®éng ®−a ra yªu cÇu xo¸ bá tÊt c¶ nh÷ng giíi h¹n vÒ
"D©n ý". Trong nh÷ng n¨m 80 nhiÒu lÇn cã ý ®å kh«i phôc l¹i thµnh phÇn x· héi vµ d©n téc, d©n chñ ho¸ viÖc tù qu¶n cña çc
tæ chøc "D©n ý", nh−ng kh«ng thµnh c«ng. Ch¼ng h¹n, n¨m 1886 héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ ë thµnh thÞ, thùc hiÖn quyÒn ®Çu phiÕu
phæ th«ng trong viÖc bÇu §u-ma nhµ n−íc. C−¬ng lÜnh ruéng ®Êt rin ®øng ra xuÊt b¶n tê b¸o th× nã trë thµnh c¬ quan ng«n luËn
cña ph¸i lao ®éng xuÊt ph¸t tõ nh÷ng nguyªn t¾c d©n tuý vÒ viÖc cña giíi quý téc ph¶n ®éng vµ quan l¹i - quan liªu. Tõ 1905 nã
b×nh qu©n sö dông ruéng ®Êt: thµnh lËp mét quü ruéng ®Êt chung lµ c¬ quan ng«n luËn cña ph¸i Tr¨m ®en. Sau Çch m¹ng d©n chñ -
cña toµn d©n gåm ruéng ®Êt cña nhµ n−íc, cña hoµng téc, cña nhµ t− s¶n th¸ng Hai 1917, b¸o nµy ñng hé chÝnh s¸ch ph¶n çch m¹ng
vua, cña nhµ tu vµ cña t− nh©n n÷a, nÕu nh− møc ®é së h÷u cña ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n vµ ®iªn cuång ®¶ kÝch nh÷ng ng−êi
v−ît qu¸ tiªu chuÈn lao ®éng ®· ®−îc quy ®Þnh; hä dù ®Þnh båi b«n-sª-vÝch. Ngµy 26 th¸ng M−êi (8 th¸ng M−êi mét) 1917, b¸o nµy bÞ
th−êng cho nh÷ng ruéng ®Êt cña t− h÷u bÞ chuyÓn nh−îng. Uû ban qu©n sù - çch m¹ng trùc thuéc X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t ®ãng
cöa. V. I. Lª-nin gäi b¸o "Thêi míi" lµ mÉu mùc cña b¸o chÝ
V. I .Lª-nin nhËn xÐt r»ng ng−êi ®iÓn h×nh cña ph¸i lao ®éng lµ
viÕt thuª. Ng−êi viÕt: ""Thêi míi" ®· trë thµnh mét thµnh ng÷
ng−êi n«ng d©n "kh«ng xa l¹ víi khuynh h−íng muèn c©u kÕt víi
®ång nghÜa víi nh÷ng kh¸i niÖm sau ®©y: sù lïi b−íc, sù ph¶n
chÕ ®é qu©n chñ, muèn yªn phËn trªn m¶nh ®Êt nhá cña m×nh,
béi, sù nÞnh hãt" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 22,
trong khu«n khæ cña chÕ ®é t− s¶n, nh−ng hiÖn nay søc m¹nh chñ tr. 44) ⎯ 59.
yÕu cña anh ta ®−îc ®−a vµo cuéc ®Êu tranh chèng bän ®Þa chñ
34
®Ó giµnh ruéng ®Êt, ®Êu tranh víi nhµ n−íc n«ng n« ®Ó giµnh d©n ý nãi ®Õn tê "Tia löa" men sª-vÝch.
chñ" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 14, tr. 25). §¹i héi II cña ®¶ng ®· th«ng qua ban biªn tËp C¬ quan ng«n
Trong §u-ma nhµ n−íc, ph¸i lao ®éng ng¶ nghiªng gi÷a nh÷ng luËn trung −¬ng cña ®¶ng lµ tê "Tia löa" gåm cã V. I. Lª-nin,
ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ -x· héi. Sù dao G. V. Plª-kha-nèp vµ L. M¸c-tèp. Song, tªn men-sª-vÝch M¸c-tèp,
®éng ®ã chÝnh lµ do b¶n chÊt giai cÊp cña ng−êi tiÓu chñ - tøc bÊt chÊp nghÞ quyÕt cña ®¹i héi, ®· cù tuyÖt kh«ng tham gia ban
n«ng d©n - mµ ra. ChÝnh v× ph¸i lao ®éng còng ®¹i diÖn cho quÇn biªn tËp v× kh«ng cã nh÷ng biªn tËp viªn men-sª-vÝch cò (P. B. ¸c -
chóng n«ng d©n, cho nªn nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch trong §u-ma xen-rèt, A. N. P«-t¬-rª-xèp vµ V. I. Da-xu-lÝch) mµ §¹i héi II
cã s¸ch l−îc tho¶ thuËn víi hä vÒ mét sè vÊn ®Ò riªng biÖt ®Ó kh«ng bÇu; v× thÕ nh÷ng sè 46-51 cña tê "Tia löa" lµ do Lª-nin
cïng ®Êu tranh chèng chÕ ®é chuyªn chÕ cña Nga hoµng vµ bän vµ Plª-kha-nèp biªn tËp. Sau nµy Plª-kha-nèp chuyÓn sang lËp
d©n chñ - lËp hiÕn. N¨m 1917 Nhãm lao ®éng s¸t nhËp víi §¶ng tr−êng men-sª-vÝch vµ ®ßi ®−a vµo ban biªn tËp nh÷ng biªn tËp
"x· héi chñ nghÜa nh©n d©n", tÝch cùc ñng hé ChÝnh phñ l©m thêi viªn men-sª-vÝch cò ®· bÞ ®¹i héi g¹t bá. Lª-nin kh«ng thÓ ®ång
t− s¶n. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, ph¸i lao ý nh− vËy, nªn ®Õn ngµy 19 th¸ng M−êi (1 th¸ng M−êi mét) 1903
®éng ®øng vÒ phÝa t− s¶n ph¶n çch m¹ng. ⎯ 57. Ng−êi rót ra khái ban biªn tËp b¸o "Tia löa"; Ng−êi ®−îc chØ
31
Xem "§¶ng céng s¶n Liªn-x« qua çc nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh ®Þnh bæ sung vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng vµ ë c−¬ng
cña çc ®¹i héi, héi nghÞ ®¹i biÓu vµ héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp vÞ nµy, Ng−êi tiÕn hµnh ®Êu tranh chèng bän men-sª-vÝch c¬ héi
hµnh trung −¬ng", tiÕng Nga, ph.I, 1954, tr.137 ⎯ 59 . chñ nghÜa. Sè 52 cña tê "Tia löa" do mét m×nh Plª-kha-nèp biªn
tËp, vµ ®Õn ngµy 13 (26) th¸ng M−êi mét 1903 Plª-kha-nèp tù ý
32
"§u-ma" - b¸o hµng ngµy, ra buæi chiÒu, c¬ quan ng«n luËn cña ph¸ ho¹i ý chÝ cña §¹i héi II cña §¶ng, chØ ®Þnh bæ sung vµo ban
çnh h÷u §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. XuÊt b¶n tõ 27 th¸ng T− biªn tËp b¸o "Tia löa" nh÷ng biªn tËp viªn men-sª-vÝch cò lµ ¸c -xen-
(10 th¸ng N¨m) ®Õn 13 (26) th¸ng S¸u 1906 ë Pª-tÐc-bua do rèt, P«-t¬-rª-xèp vµ Da-xu-lÝch. B¸o "Tia löa" tõ sè 52 trë ®i kh«ng
P.B.Xt¬-ru-vª chñ biªn, cã sù tham gia cña çc ®¹i biÓu §u-ma cßn lµ c¬ quan chiÕn ®Êu cña chñ nghÜa M¸c çch m¹ng n÷a. Bän
nhµ n−íc I; X. A. Cèt-li-a-rÐp-xki, P. I. Nèp-g«-rèt-txÐp, I. I. Pª- men-sª-vÝch ®· biÕn nã thµnh c¬ quan ®Êu tranh chèng chñ
t¬-run-kª-vÝch, Ph. I. R«-®i-tsÐp, L. N. I-a-xn«-p«n-xki, v. v..⎯ 59. nghÜa M¸c, chèng ®¶ng, thµnh diÔn ®µn tuyªn truyÒn chñ nghÜa c¬
33
"Thêi míi" -b¸o hµng ngµy; xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ 1868 ®Õn héi. B¸o ®×nh b¶n vµo th¸ng M−êi 1905. ⎯ 59.
1917, b¸o do nhiÒu ng−êi kh¸c nhau xuÊt b¶n vµ ®· nhiÒu lÇn 35
"Chñ nghÜa kinh tÕ" - mét trµo l−u c¬ héi chñ nghÜa trong §¶ng
thay ®æi khuynh h−íng chÝnh trÞ cña m×nh, Lóc ®Çu, thuéc ph¸i d©n chñ -x· héi Nga cuèi thÕ kû XIX - ®Çu thÕ kû XX, mét trong
«n hßa - tù do chñ nghÜa, cßn tõ n¨m 1876, Sau khi A. X. Xu-v«- nh÷ng biÕn t−íng cña chñ nghÜa c¬ héi quèc tÕ. Nh÷ng c¬ quan
b¸o chÝ cña "ph¸i kinh tÕ" lµ b¸o "T− t−ëng c«ng nh©n" (1897-1902) 1903 xung quanh t¹p chÝ nµy ®· h×nh thµnh (vµ ®Õn th¸ng Giªng
vµ t¹p chÝ "Sù nghiÖp c«ng nh©n" (1899-1902). V¨n kiÖn cã tÝnh 1904 th× thµnh lËp) "Héi liªn hiÖp gi¶i phãng" tån t¹i cho ®Õn
chÊt c−¬ng lÜnh cña "ph¸i kinh tÕ" mµ Lª-nin gäi lµ bän BÐc-stanh th¸ng M−êi 1905. Cïng víi nh÷ng ng−êi lËp hiÕn thuéc héi
ë Nga, lµ çi gäi lµ "Credo" do E.§. Cu-xc«-va viÕt n¨m 1899. ®ång ®Þa ph−¬ng, nh÷ng ng−êi trong ph¸i "Gi¶i phãng" lµ mét
"Ph¸i kinh tÕ" h¹n chÕ nh÷ng nhiÖm vô cña giai cÊp c«ng nh©n h¹t nh©n cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ®−îc thµnh lËp vµo th¸ng
ë cuéc ®Êu tranh kinh tÕ, ®ßi t¨ng l−¬ng, c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lao M−êi 1905. ⎯ 59 .
®éng, v.v., kh¼ng ®Þnh r»ng cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ lµ c«ng viÖc 37
cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa. Hä phñ nhËn vai trß l·nh ®¹o "V« ®Ò" - tuÇn b¸o chÝnh trÞ, xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ 24 th¸ng
cña ®¶ng cña giai cÊp c«ng nh©n, cho r»ng ®¶ng chØ cã nhiÖm vô Giªng (6 th¸ng Hai) ®Õn 14 (27) th¸ng N¨m 1906. T¹p chÝ nµy do
quan s¸t qu¸ tr×nh tù ph¸t cña phong trµo, chØ lµ ng−êi sao chÐp X. N. Pr«-c«-p«-vÝch chñ biªn, cã sù tham gia tÝch cùc cña
çc sù kiÖn. V× sïng b¸i tÝnh tù ph¸t cña phong trµo c«ng nh©n, E. §. Cu-xc«-va, V. I-a. B«-gu-ts¸c-xki, V. V. Khi-gi¬-ni-a-cèp,
"ph¸i kinh tÕ" ®· h¹ thÊp ý nghÜa cña lý luËn çch m¹ng, ý thøc v.v.. Nhãm "V« ®Ò" lµ mét nhãm nöa d©n chñ - lËp hiÕn, nöa
gi¸c ngé, hä kh¼ng ®Þnh r»ng hÖ t− t−ëng x· héi chñ nghÜa cã thÓ men-sª-vÝch cña tÇng líp trÝ thøc t− s¶n Nga. NÊp d−íi tÝnh
xuÊt hiÖn trªn c¬ së phong trµo c«ng nh©n tù ph¸t; hä phñ ®Þnh chÊt kh«ng ®¶ng ph¸i vÒ mÆt h×nh thøc, hä lµ nh÷ng ng−êi tuyªn
viÖc ®¶ng m¸c-xÝt cÇn ph¶i ®−a ý thøc x· héi chñ nghÜa tõ bªn truyÒn cho t− t−ëng cña chñ nghÜa tù do t− s¶n vµ chñ nghÜa
ngoµi vµo phong trµo c«ng nh©n, vµ nh− thÕ lµ hä ®· dän ®−êng c¬ héi, ñng hé bän xÐt l¹i trong §¶ng d©n chñ - x· héi Nga vµ
cho hÖ t− t−ëng t− s¶n. "Ph¸i kinh tÕ" bªnh vùc tÝnh ph©n t¸n quèc tÕ. ⎯ 59.
vµ lÒ lèi thñ c«ng trong phong trµo d©n chñ - x· héi, ®Êu 38
§¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng - mét ®¶ng tiÓu t− s¶n ë
tranh chèng l¹i sù cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng mét ®¶ng tËp trung Nga, xuÊt hiÖn cuèi n¨m 1901 - ®Çu n¨m 1902 do kÕt qu¶ cña sù
cña giai cÊp c«ng nh©n "Chñ nghÜa kinh tÕ" g©y ra nguy c¬ kÐo hîp nhÊt çc nhãm vµ çc tiÓu tæ d©n tuý kh¸c nhau ("Liªn minh
giai cÊp c«ng nh©n ra khái con ®−êng çch m¹ng cña giai cÊp vµ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng", "§¶ng x· héi chñ
biÕn nã thµnh mét çi ®u«i chÝnh trÞ cña giai cÊp t− s¶n. nghÜa - çch m¹ng", v.v.). Çc c¬ quan ng«n luËn chÝnh thøc cña
Lª-nin ®· phª ph¸n réng r·i çc quan ®iÓm cña "ph¸i kinh tÕ" ®¶ng ®ã lµ b¸o "N−íc Nga çch m¹ng" (1900 - 1905) vµ t¹p
trong nh÷ng t¸c phÈm: "Lêi ph¶n kh¸ng cña nh÷ng ng−êi chÝ "TruyÒn tin çch m¹ng Nga" (1901 - 1905). Bän x· héi
d©n chñ-x· héi Nga" (nh»m chèng l¹i b¶n "Credo", t¸c phÈm chñ nghÜa - çch m¹ng kh«ng nh×n thÊy sù kh¸c biÖt vÒ giai cÊp
nµy ®−îc viÕt khi bÞ ®µy ë Xi-bi-ri n¨m 1899 vµ cã ch÷ ký gi÷a giai cÊp v« s¶n víi ng−êi t− h÷u nhá, xo¸ nhoµ sù ph©n
cña 17 ng−êi m¸c -xÝt bÞ ®µy), "Mét khuynh h−íng thôt lïi trong chia giai cÊp vµ nh÷ng m©u thuÉn trong néi bé giai cÊp n«ng d©n,
phong trµo d©n chñ-x· héi Nga" ,"Bµn vÒ mét b¶n "Profession de phñ nhËn vai trß l·nh ®¹o cña giai cÊp v« s¶n trong çch m¹ng.
foi"", "M¹n ®µm víi nh÷ng ng−êi b¶o vÖ chñ nghÜa kinh tÕ" (xem Nh÷ng quan ®iÓm cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng
Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 4,
lµ sù hçn hîp cã tÝnh chÊt chiÕt trung çc t− t−ëng cña chñ
tr. 207 - 224, 303 - 345, 392 - 406; t. 5, tr. 442 - 451). Lª-nin ®· kÕt thóc
nghÜa d©n tuý vµ cña chñ nghÜa xÐt l¹i; bän x· héi chñ nghÜa -
viÖc ®¸nh b¹i "chñ nghÜa kinh tÕ" vÒ mÆt t− t−ëng trong cuèn "Lµm
çch m¹ng, theo lèi nãi cña Lª-nin, ®· m−u toan v¸ "nh÷ng chç
g×?" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-
r¸ch cña chñ nghÜa d©n tuý" "b»ng nh÷ng m¶nh v¸ "phª ph¸n"
va, t.6, tr. 1 - 243). Tê "Tia löa" cña Lª-nin ®· ®ãng mét vai
hîp thêi trang c¬ héi chñ nghÜa ®èi víi chñ nghÜa M¸c" (Toµn tËp,
trß lín lao trong cuéc ®Êu tranh víi "chñ nghÜa kinh tÕ". ⎯ 59.
tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 11, tr. 357-358). S¸ch
36
"Gi¶i phãng" - t¹p chÝ ra hai tuÇn mét sè, xuÊt b¶n ë n−íc ngoµi l−îc khñng bè ç nh©n mµ bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng truyÒn
tõ 18 th¸ng S¸u (1 th¸ng B¶y) 1902 ®Õn 5 (18) th¸ng M−êi 1905 b¸ nh− mét ph−¬ng ph¸p ®Êu tranh c¬ b¶n chèng l¹i chÕ ®é
do P.B. Xt¬-ru-vª chñ biªn. T¹p chÝ nµy lµ c¬ quan ng«n chuyªn chÕ, ®· g©y thiÖt h¹i lín cho phong trµo çch m¹ng, g©y
luËn cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa Nga vµ ®· qu¸n triÖt khã kh¨n cho c«ng t¸c tæ chøc quÇn chóng ®Ó tiÕn hµnh ®Êu tranh
nh÷ng t− t−ëng cña chñ nghÜa tù do qu©n chñ - «n hoµ. N¨m çch m¹ng.
C−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng Sau khi th¾ng lîi cña Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917,
®Ò ra viÖc thñ tiªu chÕ ®é t− h÷u ruéng ®Êt vµ chuyÓn ruéng bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng cïng víi bän men-sª-vÝch vµ
®Êt cho çc c«ng x· sö dông, thùc hiÖn "nguyªn t¾c lao ®éng" vµ d©n chñ - lËp hiÕn trë thµnh chç dùa chñ yÕu cña ChÝnh phñ l©m
"b×nh qu©n" trong viÖc sö dông ruéng ®Êt, ®ång thêi ph¸t triÓn hîp thêi t− s¶n - ®Þa chñ ph¶n çch m¹ng, cßn nh÷ng thñ lÜnh cña ®¶ng
t¸c x·. C−¬ng lÜnh mµ bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng gäi (Kª-ren-xki, ¸p-kxen-chi-Ðp, TsÐc-nèp) ®· tham gia chÝnh phñ ®ã.
lµ "x· héi ho¸ ruéng ®Êt" nµy thùc ra ch¼ng cã g× lµ x· héi chñ §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ®· cù tuyÖt kh«ng ñng hé yªu
nghÜa c¶. Khi ph©n tÝch c−¬ng lÜnh cña bän x· héi chñ nghÜa - çch s¸ch cña n«ng d©n ®ßi thñ tiªu chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña
m¹ng, V.I.Lª-nin ®· chØ ra r»ng viÖc duy tr× nÒn s¶n xuÊt hµng ®Þa chñ, hä b¶o vÖ quyÒn chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ; nh÷ng
ho¸ vµ kinh tÕ ç thÓ trªn nh÷ng ruéng ®Êt chung kh«ng thñ tiªu ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng lµ bé tr−ëng trong ChÝnh phñ
®−îc sù thèng trÞ cña t− b¶n, kh«ng cøu ®−îc nh÷ng ng−êi n«ng lÇm thêi ®· cö nh÷ng ®éi qu©n trõng ph¹t ®Õn ®µn ¸p nh÷ng n«ng
d©n lao ®éng tho¸t khái sù bãc lét vµ ph¸ s¶n; trong nh÷ng ®iÒu d©n giµnh l¹i ruéng ®Êt cña ®Þa chñ.
kiÖn cña chñ nghÜa t− b¶n th× hîp t¸c x· còng kh«ng thÓ lµ ph−¬ng Cuèi th¸ng M−êi mét 1917 çnh t¶ cña §¶ng x· héi chñ nghÜa -
s¸ch gi¶i tho¸t cho nh÷ng ng−êi tiÓu n«ng, bëi v× nã chØ phôc vô çch m¹ng lËp ra ®¶ng riªng cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa -
cho viÖc lµm giµu cña giai cÊp t− s¶n n«ng th«n. §ång thêi Lª- çch m¹ng çnh t¶. V× muèn duy tr× ¶nh h−ëng cña m×nh trong
nin còng nhËn xÐt r»ng nh÷ng yªu s¸ch ®ßi b×nh qu©n sö dông quÇn chóng n«ng d©n, nªn nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch
ruéng ®Êt, mÆc dÇu ch−a ph¶i lµ x· héi chñ nghÜa, nh−ng cã tÝnh m¹ng çnh t¶ ®· c«ng nhËn trªn h×nh thøc ChÝnh quyÒn x« - viÕt
chÊt d©n chñ - çch m¹ng tiÕn bé vÒ mÆt lÞch sö, bëi v× chóng vµ tho¶ hiÖp víi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, nh−ng ch¼ng bao l©u
nh»m chèng l¹i chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt ph¶n ®éng cña bän sau hä l¹i chèng l¹i ChÝnh quyÒn x« - viÕt.
®Þa chñ. Trong nh÷ng n¨m cã sù can thiÖp vò trang cña n−íc ngoµi vµ néi
§¶ng b«n-sª-vÝch v¹ch trÇn nh÷ng m−u toan cña bän x· héi chiÕn, bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ®· tiÕn hµnh ho¹t ®éng
chñ nghÜa - çch m¹ng muèn tr¸ h×nh lµm nh÷ng ng−êi x· héi chñ ph¸ ho¹i, ph¶n çch m¹ng, tÝch cùc ñng hé bän can thiÖp vµ bän
nghÜa, ®· kiªn tr× ®Êu tranh chèng bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng b¹ch vÖ, tham gia vµo çc ©m m−u ph¶n çch m¹ng, tæ chøc nh÷ng
®Ó giµnh ¶nh h−ëng ®èi víi giai cÊp n«ng d©n, v¹ch trÇn t¸c h¹i ho¹t ®éng khñng bè ®Ó chèng l¹i çc nhµ ho¹t ®éng cña nhµ n−íc
cña s¸ch l−îc khñng bè ç nh©n cña chóng ®èi víi phong trµo c«ng x« -viÕt vµ §¶ng céng s¶n.
nh©n. Tuy nhiªn, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, nh÷ng ng−êi Sau khi néi chiÕn kÕt thóc, bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng
b«n-sª-vÝch vÉn t¹m thêi tho¶ thuËn víi nh÷ng ng−êi x· héi chñ vÉn tiÕp tôc ho¹t ®éng thï ®Þch chèng Nhµ n−íc x«-viÕt ë trong
nghÜa - çch m¹ng trong cuéc ®Êu tranh chèng chÕ ®é Nga hoµng. n−íc vµ trong hµng ngò bän b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 60.
TÝnh kh«ng thuÇn nhÊt vÒ mÆt giai cÊp cña n«ng d©n lµ nguyªn
39
nh©n dÉn ®Õn sù ng¶ nghiªng vÒ chÝnh trÞ vµ t− t−ëng vµ sù lén Héi nghÞ quèc −íc - lµ Quèc héi thø ba trong thêi kú çch m¹ng
xén vÒ tæ chøc trong §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, g©y ra t− s¶n Ph¸p cuèi thÕ kû XVIII. Héi nghÞ quèc −íc ®−îc tæ chøc
nh÷ng dao ®éng th−êng xuyªn cña hä gi÷a giai cÊp t− s¶n tù do nh− mét c¬ quan ®¹i biÓu cao nhÊt cña Ph¸p nhê cã cuéc khëi
chñ nghÜa vµ giai cÊp v« s¶n. Ngay trong nh÷ng n¨m çch m¹ng nghÜa nh©n d©n ngµy 10 th¸ng T¸m 1792 lËt ®æ chÕ ®é qu©n chñ.
Nga lÇn thø nhÊt, tõ trong §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, ®· Cuéc bÇu cö vµo Héi nghÞ quèc −íc ®−îc tiÕn hµnh vµo th¸ng
t¸ch ra çnh h÷u lµ çnh lËp ra §¶ng lao ®éng x· héi chñ nghÜa T¸m vµ th¸ng ChÝn 1792. Nh÷ng ®¹i biÓu ®−îc bÇu vµo Héi nghÞ
nh©n d©n hîp ph¸p, mµ vÒ quan ®iÓm th× gÇn víi bän d©n chñ - quèc −íc chia thµnh ba nhãm: gia-c«-banh lµ çnh t¶, gi-r«ng-®anh
lËp hiÕn, vµ çnh t¶ lµ çnh lËp ra liªn minh cña "bän theo chñ lµ çnh h÷u, "ph¸i ®Çm lÇy" lµ mét ®a sè dao ®éng. Ngµy 21 th¸ng
nghÜa tèi ®a" nöa v« chÝnh phñ. Trong thêi kú ph¶n ®éng cña Xt«- ChÝn d−íi ¸p lùc cña quÇn chóng nh©n d©n, Héi nghÞ quèc −íc
l−-pin, §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ®· bÞ tan r· hoµn toµn ®· tuyªn bè thñ tiªu chÝnh quyÒn nhµ vua trong n−íc, vµ ngµy 22
vÒ t− t−ëng vµ tæ chøc. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ th¸ng ChÝn tuyªn bè n−íc Ph¸p lµ mét n−íc céng hoµ. Ho¹t ®éng
giíi lÇn thø nhÊt ®a sè nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng cña Héi nghÞ quèc −íc cã kÕt qu¶ nhiÒu nhÊt vµo thêi kú chuyªn
®øng trªn lËp tr−êng chñ nghÜa x· héi - s«-vanh. chÝnh cña gia-c«-banh, lóc mµ ph¸i gi-r«ng-®anh bÞ ®uæi ra khái
Héi nghÞ quèc −íc. Héi nghÞ quèc −íc ®· tiÕn hµnh thñ tiªu chÕ ®· t¸n thµnh vµ ñng hé ®−êng lèi cña Ban l·nh ®¹o §¶ng d©n
®é phong kiÕn vµ th¼ng tay trõng trÞ tÊt c¶ nh÷ng phÇn tö ph¶n chñ - x· héi §øc. ⎯ 73 .
çch m¹ng vµ tho¶ hiÖp, ®Êu tranh chèng sù can thiÖp cña n−íc ngoµi. 42
§¹i héi x· héi chñ nghÜa quèc tÕ ë Am -xtÐc-®am cña Quèc tÕ II
§ång thêi Héi nghÞ quèc −íc vÉn kh¼ng ®Þnh quyÒn t− h÷u lµ kh«ng
häp tõ ngµy 14 ®Õn ngµy 20 th¸ng T¸m 1904. §¹i héi ®· xem
thÓ thay ®æi.
xÐt nh÷ng vÊn ®Ò sau ®©y: 1) nh÷ng quy t¾c quèc tÕ cña s¸ch l−îc
Cuéc ®¶o chÝnh ph¶n çch m¹ng ngµy 27 th¸ng B¶y 1794 lËt
®æ nÒn chuyªn chÝnh gia-c«-banh ®· biÕn Héi nghÞ quèc −íc thµnh x· héi chñ nghÜa; 2) chÝnh s¸ch thuéc ®Þa; 3) tæng b·i c«ng;
c«ng cô cña bän t− s¶n ph¶n çch m¹ng. Do th«ng qua çi gäi lµ 4) chÝnh s¸ch x· héi vµ viÖc b¶o hiÓm c«ng nh©n; 5) çc t¬-rít vµ
hiÕn ph¸p n¨m III, ngµy 26 th¸ng M−êi 1795 Héi nghÞ quèc −íc n¹n thÊt nghiÖp vµ çc vÊn ®Ò kh¸c.
bÞ gi¶i t¸n. ⎯ 68. Th¸i ®é ®èi víi çc ®¶ng t− s¶n ®−îc tr×nh bµy trong nghÞ
quyÕt vÒ "Nh÷ng quy t¾c quèc tÕ cña s¸ch l−îc x· héi chñ nghÜa".
40
"Vorwärts" ("TiÕn lªn") ⎯ b¸o hµng ngµy, c¬ quan ng«n luËn trung NghÞ quyÕt nµy ®· cÊm nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa tham
−¬ng cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc, xuÊt b¶n ë BÐc-lanh tõ 1891 gia çc chÝnh phñ t− s¶n vµ lªn ¸n "bÊt kú mét m−u toan nµo muèn
theo quyÕt nghÞ cña §¹i héi Han-l¬ cña ®¶ng, kÕ tôc tê "Berliner xo¸ nhoµ nh÷ng m©u thuÉn giai cÊp hiÖn cã ®Ó dÔ dµng xÝch gÇn
Volksblatt" ("B¸o nh©n d©n BÐc-lanh") xuÊt b¶n tõ n¨m 1884 d−íi l¹i çc ®¶ng t− s¶n". Nh÷ng nghÞ quyÕt cña ®¹i héi, mÆc dÇu cã
tªn gäi "Vorwärts. Berliner Volksblatt". Trªn tê b¸o nµy Ph. ¡ng- mét vµi b−íc tiÕn bé, song nh×n chung vÉn cã tÝnh chÊt nöa vêi
ghen ®· ®Êu tranh chèng l¹i mäi biÓu hiÖn cña chñ nghÜa c¬ héi. vµ lµ sù nh−îng bé h¬n n÷a ®èi víi chñ nghÜa c¬ héi. §¹i
Tõ nöa sau nh÷ng n¨m 90, sau khi ¡ng - ghen qua ®êi, ban biªn héi kh«ng ®Æt ra vÊn ®Ò ph¸t triÓn çc cuéc b·i c«ng cña quÇn
tËp tê "Vorwärts" r¬i vµo tay çnh h÷u cña ®¶ng vµ cho ®¨ng mét chóng thµnh khëi nghÜa vò trang, kh«ng tÊn c«ng l¹i bän c¬ héi chñ
çch cã hÖ thèng nh÷ng bµi b¸o cña ph¸i c¬ héi chñ nghÜa. Tr×nh nghÜa h÷u khuynh ®ang bµo ch÷a cho chÝnh s¸ch thùc d©n cña çc nhµ
bµy mét çch cã thiªn kiÕn cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa c¬ héi
n−íc ®Õ quèc. MÆc dï trªn lêi nãi cã lªn ¸n chñ nghÜa xÐt l¹i,
vµ chñ nghÜa xÐt l¹i trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga,
nh−ng trong nghÞ quyÕt cña m×nh, ®¹i héi kh«ng tuyªn bè c¾t
tê "Vorwärts" ®· ñng hé "ph¸i kinh tÕ", vµ sau ®ã, khi ®¶ng bÞ
®øt quan hÖ víi nã, kh«ng nãi tíi vÊn ®Ò çch m¹ng v« s¶n vµ
ph©n liÖt, ®· ñng hé bän men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n
chuyªn chÝnh v« s¶n. ⎯ 73.
®éng thèng trÞ, tê " Vorwärts" ®· ®¨ng nh÷ng bµi b¸o cã tÝnh chÊt
vu khèng cña T¬-rèt-xki, kh«ng ®Ó cho Lª-nin vµ nh÷ng ng−êi 43
Héi liªn hiÖp n«ng d©n toµn Nga ⎯ tæ chøc d©n chñ - çch m¹ng
b«n-sª-vÝch ®−îc c¶i chÝnh vµ ®¸nh gi¸ mét çch kh¸ch quan vÒ xuÊt hiÖn n¨m 1905. Ng−êi cã s¸ng kiÕn thµnh lËp Héi liªn hiÖp
t×nh h×nh trong ®¶ng. n«ng d©n lµ nh÷ng n«ng d©n tØnh M¸t-xc¬-va. Ngµy 31 th¸ng B¶y-
Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, tê "Vorwärts" 1 th¸ng T¸m (13 - 14 th¸ng T¸m) 1905 ë M¸t-xc¬-va ®· triÖu tËp
®øng trªn lËp tr−êng cña chñ nghÜa x· héi - s«-vanh; sau Çch ®¹i héi thµnh lËp ®Æt c¬ së cho Héi liªn hiÖp n«ng d©n toµn Nga.
m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vÜ ®¹i, b¸o nµy tuyªn truyÒn chèng Ngµy 6 - 10 (19 - 23) th¸ng M−êi mét 1905 ®· tæ chøc §¹i héi II
ChÝnh quyÒn x«-viÕt. B¸o xuÊt b¶n ë BÐc-lanh ®Õn n¨m 1933. ⎯ 73. cña Héi liªn hiÖp n«ng d©n. Çc ®¹i héi nµy ®· ®Ò ra c−¬ng
41
Ngµy 24 th¸ng M−êi 1905 trong sè 249 cña tê "Vorwärts" cã ®¨ng lÜnh vµ s¸ch l−îc cña Héi liªn hiÖp. Héi liªn hiÖp n«ng d©n ®ßi
th«ng b¸o cña Ban l·nh ®¹o §¶ng d©n chñ - x· héi §øc ®Ò ngµy 23 ®−îc tù do chÝnh trÞ vµ triÖu tËp ngay quèc héi lËp hiÕn, ñng hé
th¸ng M−êi 1905 vÒ viÖc thay ®æi thµnh phÇn ban biªn tËp b¸o s¸ch l−îc tÈy chay §u-ma nhµ n−íc I. C−¬ng lÜnh ruéng ®Êt
"Vorwärts". S¸u biªn tËp viªn cã khuynh h−íng xÐt l¹i ë trong cña Héi liªn hiÖp cã c¶ yªu s¸ch ®ßi thñ tiªu chÕ ®é t− h÷u ruéng
®¶ng ®· bÞ thay thÕ, trong ban biªn tËp míi ®−îc bæ sung nh÷ng ®Êt, ®−a nh÷ng ruéng ®Êt cña nhµ tu, cña gi¸o héi, cña hoµng
ng−êi thuéc çnh t¶ trong ®¶ng. Tham gia l·nh ®¹o tê b¸o cã téc, cña nhµ vua vµ cña nhµ n−íc cho n«ng d©n mµ kh«ng ph¶i chuéc.
thªm R. Lóc-x¨m-bua. V× chÞu ¶nh h−ëng cña bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ ph¸i
Bän c¬ héi chñ nghÜa ®Þnh tæ chøc mét cuéc vËn ®éng b¶o vÖ tù do, Héi liªn hiÖp n«ng d©n thÓ hiÖn tÝnh nöa vêi, dao ®éng
çc biªn tËp viªn bÞ thay thÕ, song ®«ng ®¶o quÇn chóng ®¶ng viªn vµ kh«ng kiªn ®Þnh cña giai cÊp tiÓu t− s¶n. Khi ®ßi thñ tiªu quyÒn
chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ, Héi liªn hiÖp ®· ®ång ý båi ChÝnh phñ Nga hoµng ®· truy n· b¸o "Lµn sãng": chñ bót
th−êng mét phÇn cho ®Þa chñ. Theo lêi Lª-nin, ®ã lµ "mét tæ chøc b¸o ®· nhiÒu lÇn ph¶i ra toµ, nhiÒu sè b¸o bÞ tÞch thu; nh÷ng
cè nhiªn ®· biÓu ®ång t×nh víi hµng lo¹t thiªn kiÕn cña n«ng d©n, dÔ sè 10, 18, 19, 22, 23, 24 ,25 bÞ ViÖn t− ph¸p Pª-tÐc-bua ngµy 26
chÞu ¶nh h−ëng cña nh÷ng ¶o t−ëng tiÓu t− s¶n cña n«ng th¸ng S¸u (9 th¸ng B¶y) 1913 ra lÖnh huû cïng víi çc b¶n ®óc
d©n (còng nh− nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ë n−íc ®−îc chuÈn bÞ xong ®Ó in çc sè ®ã. Ngµy 24 th¸ng N¨m (6 th¸ng
ta), nh−ng nã lµ mét tæ chøc hoµn toµn "cã tÝnh chÊt c¬ së", thùc S¸u) 1906 b¸o bÞ chÝnh phñ Nga hoµng ®ãng cöa. Sau khi b¸o
sù cña quÇn chóng, vÒ c¨n b¶n lµ mét tæ chøc hoµn toµn çch "Lµn sãng" bÞ ®ãng cöa, nh÷ng c«ng nh©n cña nhµ m¸y Cèp-pen
m¹ng, cã kh¶ n¨ng sö dông nh÷ng ph−¬ng ph¸p ®Êu tranh thùc ë Pª-tÐc-bua ®· viÕt: "Chóng t«i thõa nhËn r»ng tê b¸o d©n chñ -
sù çch m¹ng" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, x· héi "Lµn sãng" bÞ bän c¶nh s¸t ®ãng cöa, lµ mét tê b¸o nãi
t.12, tr. 397). Ngay tõ nh÷ng b−íc ®Çu ho¹t ®éng cña m×nh, lªn ®Çy ®ñ vµ b¶o vÖ nh÷ng yªu s¸ch vµ môc tiªu cuèi cïng cña
Héi liªn hiÖp n«ng d©n ®· bÞ c¶nh s¸t ®µn ¸p. §Çu n¨m 1907 Héi giai cÊp c«ng nh©n, ®ång thêi nãi ®−îc râ rµng nhÊt vµ ®¬n gi¶n
liªn hiÖp kh«ng tån t¹i n÷a. ⎯ 80. nhÊt cho chóng t«i, nh÷ng c«ng nh©n, vÒ nhiÖm vô giai cÊp cña
44
ý nãi ®Õn b¸o "Lµn sãng". chóng t«i trong giai ®o¹n hiÖn nay, gi¶i thÝch ®−îc dÔ hiÓu nhÊt
"Lµn sãng" ⎯ b¸o hµng ngµy cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, vµ ®óng ®¾n nhÊt cho chóng t«i vÒ hµnh vi cña bän d©n chñ - lËp
xuÊt b¶n hîp ph¸p ë Pª-tÐc-bua tõ ngµy 26 th¸ng T− (9 th¸ng hiÕn vµ th¸i ®é cña chóng t«i ®èi víi hä vµ ®èi víi §u-ma nhµ
N¨m) ®Õn ngµy 24 th¸ng N¨m (6 th¸ng S¸u) 1906. B¸o ra ®−îc n−íc, chóng t«i xin bµy tá sù ®ång t×nh cña ng−êi ®ång chÝ ®èi
25 sè. Tõ sè 9, b¸o "Lµn sãng" thùc sù do V. I. Lª-nin chñ biªn. víi tê "Lµn sãng" bÞ ®ãng cöa vµ nãng lßng mong ®îi tê b¸o
Tham gia c«ng t¸c biªn tËp cã V. V. V«-rèp-xki, A. V. Lu-na-st¸c - sÏ thÕ ch©n nã" ("TiÕn lªn", sè 2, ngµy 27 th¸ng N¨m 1906). Thay
xki, M. X. ¤n-min-xki, I. I. Xc¬-voãc-txèp - Xtª-pa-nèp, v.v.. B¸o thÕ tê b¸o "Lµn sãng" lµ tê "TiÕn lªn", vµ sau ®ã lµ tê "TiÕng
nµy ®· ®¨ng kho¶ng 25 bµi cña Lª-nin, nhiÒu bµi ®· ®−îc ®¨ng vang". ⎯ 86.
thµnh x· luËn. B¸o "Lµn sãng" ®ãng mét vai trß lín lao trong viÖc 45
Bµi b¸o "Cao trµo míi" ®−îc in thµnh x· luËn trong sè 10 b¸o
l·nh ®¹o cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®èi víi cuéc ®Êu tranh çch
"Lµn sãng", ngµy 6 th¸ng N¨m 1906. Së b¸o chÝ Pª-tÐc-bua coi ®ã
m¹ng cña quÇn chóng, trong viÖc n©ng cao gi¸c ngé vµ tÝnh tæ chøc
lµ "biÓu hiÖn cña téi ®· ghi trong trong môc I, ®iÒu 129 h×nh luËt", vµ
cña giai cÊp v« s¶n.
PhÇn quan träng cña b¸o lµ môc x· héi - chÝnh trÞ, nh÷ng tµi quyÕt ®Þnh truy tè vÒ tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña chñ bót kiªm ng−êi
liÖu trong môc nµy nh»m ph©n tÝch vµ gi¶i thÝch nh÷ng sù kiÖn xuÊt b¶n vµ nh÷ng ng−êi kh¸c cã tham gia vµo viÖc in bµi ®ã, ®ång
chÝnh trÞ, th¶o ra vµ tuyªn truyÒn s¸ch l−îc cña giai cÊp v« s¶n thêi tÞch thu sè 10 cña b¸o. Ngµy 12 (25) th¸ng N¨m 1906 ViÖn
trong çch m¹ng. Môc sinh ho¹t ®¶ng chia thµnh hai môc nhá: "Sinh t− ph¸p Pª-tÐc-bua ®· chÊp thuËn lÖnh cña Së b¸o chÝ. ⎯ 90.
ho¹t cña çc chÝnh ®¶ng" vµ "Trong çc khu". Trong môc nhá thø 46
§¶ng th¸ng M−êi (hay "Liªn minh ngµy 17 th¸ng M−êi") ®−îc thµnh
nhÊt chñ yÕu ®¨ng nh÷ng quyÕt nghÞ vµ çc v¨n kiÖn kh¸c cã tÝnh lËp ë Nga sau khi c«ng bè b¶n §¹o dô ngµy 17 th¸ng M−êi 1905. §ã
chÊt chØ ®¹o cña ®¶ng, còng nh− çc th«ng b¸o vÒ ho¹t ®éng cña lµ mét ®¶ng ph¶n çch m¹ng, ®¹i diÖn vµ b¶o vÖ quyÒn lîi cña
çc tæ chøc d©n chñ - x· héi cña çc d©n téc. ë môc nhá thø hai ®¹i t− s¶n vµ ®¹i ®Þa chñ kinh doanh theo lèi t− b¶n. L·nh ®¹o
®¨ng nh÷ng tµi liÖu vÒ sinh ho¹t cña çc tæ chøc c¬ së vµ tæ ®¶ng nµy lµ tªn t− b¶n c«ng nghiÖp næi tiÕng kiªm chñ nhiÒu nhµ
chøc khu cña ®¶ng. B¸o chó träng nhiÒu ®Õn viÖc soi s¸ng phong ë M¸t-xc¬-va A. I. Gu-ts¬-cèp vµ tªn ®¹i ®Þa chñ M. V. Rèt -
trµo c«ng nh©n trong n−íc. Nh÷ng tµi liÖu nµy ®¨ng trong môc di-an-c«. Nh÷ng ng−êi thuéc §¶ng th¸ng M−êi ñng hé chÝnh s¸ch
nhá "ë çc c«ng x−ëng vµ nhµ m¸y", "Trong çc c«ng ®oµn", ®èi néi vµ ®èi ngo¹i cña chÝnh phñ Nga hoµng. ⎯ 93.
"Sèng gi÷a nh÷ng ng−êi thÊt nghiÖp". Trong môc "§u-ma nhµ n−íc"
47
®¨ng nh÷ng b¸o ço vÒ çc phiªn häp cña §u-ma, nh÷ng phãng sù tõ ë ®©y nãi ®Õn §¹i héi III cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn häp ë
hµnh lang cña §u-ma. Çc bµi ®iÓm b¸o ®¨ng trong môc "§iÓm Pª-tÐc-bua trong nh÷ng ngµy 21-25 th¸ng T− (4-8 th¸ng N¨m)
b¸o" . 1906, ngay tr−íc khi khai m¹c §u-ma nhµ n−íc I. Trung t©m chó
ý cña ®¹i héi lµ vÊn ®Ò s¸ch l−îc cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn s¶n, lµ sù tõ bá ®Êu tranh çch m¹ng cña hä, lµ sù ph¶n béi quyÒn
trong §u-ma. §äc b¸o ço vÒ vÊn ®Ò nµy lµ P. N. Mi-li-u-cèp, lîi cña giai cÊp lao ®éng. Khi ®¸nh gi¸ chñ nghÜa Min-l¬-r¨ng
ng−êi mµ khi ®−a ra kÕ ho¹ch ho¹t ®éng cña ®¶ng trong §u-ma lµ chñ nghÜa xÐt l¹i, lµ sù ph¶n béi, Lª-nin ®· chØ ra r»ng bän c¶i
®· nãi ®Õn sù cÇn thiÕt ph¶i xÐt ®Õn luËt ph¸p luËt hiÖn hµnh cña Nga l−¬ng - x· héi, khi tham gia chÝnh phñ t− s¶n nhÊt ®Þnh trë thµnh
hoµng. Trong nghÞ quyÕt ®−îc ®¹i héi th«ng qua "VÒ s¸ch l−îc nh÷ng con bµi, thµnh tÊm b×nh phong cho bän t− b¶n, thµnh c«ng
cña ®¶ng trong §u-ma nhµ n−íc", bän d©n chñ - lËp hiÕn ®· tuyªn cô ®Ó chÝnh phñ ®ã lõa dèi quÇn chóng. ⎯ 108.
bè cã tÝnh chÊt mÞ d©n vÒ ý ®å cña hä muèn giµnh quyÒn tù do 52
Bµi nµy ®−îc viÕt ®Ó lµm lêi b¹t cho dù ¸n nghÞ quyÕt "VÒ §u-ma
d©n chñ "b»ng çch ®−a ra nh÷ng dù luËt thÝch hîp vµ th¶o luËn
nhµ n−íc", ®¨ng trªn b¸o "Lµn sãng", sè 12 ngµy 9 th¸ng N¨m
chóng trong §u-ma". §¹i héi ®· th¶o luËn "Dù ¸n nh÷ng quan
1906. Dù ¸n nµy ®· ®−îc V. I. Lª-nin ®−a ra t¹i §¹i héi IV (§¹i
®iÓm c¬ b¶n vÒ c¶i çch ruéng ®Êt" do tiÓu ban ruéng ®Êt cña bän
héi thèng nhÊt) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga (xem
d©n chñ - lËp hiÕn th¶o ra, sau ®ã dù ¸n nµy ®−îc thay ®æi chót
Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 12,
Ýt vµ ®−îc ®−a ra xÐt trong §u-ma nhµ n−íc (®−îc gäi lµ "dù
tr. 448 - 450). ⎯ 110.
¸n cña 42 ng−êi"). ⎯ 94.
53
Nhãm cña b¸ t−íc G©y-®en ⎯ lµ çnh "t¶" cña ®¶ng ®oµn th¸ng
48
"Ng«n luËn" ⎯ b¸o hµng nµy, c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña
M−êi trong §u-ma nhµ n−íc I, mét sè ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn
§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ ngµy 23 th¸ng
Hai (8 th¸ng Ba) 1906 d−íi sù chñ biªn thùc tÕ cña P. N. Mi-li- ph¸i h÷u còng tham gia çnh nµy. Trong phiªn häp §u-ma
u-cèp vµ I. V. GhÐt-xen, víi sù céng t¸c hÕt søc tÝch cùc cña ngµy 5 (18) th¸ng N¨m 1906 khi th¶o luËn th− cña §u-ma vÒ diÔn
M. M. Vi-na-ve, P. §. §«n-g«-ru-cèp, P. B Xt¬-ru-vª vµ nh÷ng ng−êi v¨n cña Nga hoµng, nhãm G©y-®en ®· kh«ng t¸n thµnh v¨n b¶n
kh¸c. B¸o nµy bÞ ñy ban qu©n sù - çch m¹ng trùc thuéc X«-viÕt th− do bän d©n chñ - lËp hiÕn th¶o ra theo tinh thÇn qu©n chñ -
Pª-t¬-r«-gr¸t ®ãng cöa ngµy 26 th¸ng M−êi (8 th¸ng M−êi mét) lËp hiÕn, coi ®ã lµ qu¸ cÊp tiÕn vµ bá phßng häp ra vÒ. Sau
1917. §Õn th¸ng T¸m 1918 b¸o nµy ®−îc tiÕp tôc xuÊt b¶n khi gi¶i t¸n §u-ma nhµ n−íc I, nhãm nµy l¹i häp thµnh
víi nh÷ng tªn gäi kh¸c nhau: "Ng«n luËn cña chóng ta", "Ng«n §¶ng "canh t©n hoµ b×nh" gÇn gòi víi ph¸i th¸ng M−êi. V. I. Lª-nin
luËn tù do", "ThÕ kû", "Ng«n luËn míi", "ThÕ kû chóng ta". ⎯ 98. ®· nªu râ ®Æc ®iÓm chÝnh trÞ cña G©y-®en vµ cña nhãm G©y - ®en
trong bµi "Kû niÖm b¸ t−íc G©y-®en" (xem Toµn tËp, tiÕng Nga,
49
"§êi sèng chóng ta" ⎯ b¸o hµng ngµy cã khuynh h−íng tù do xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 16, tr. 37 - 45).⎯ 113.
chñ nghÜa, xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ ngµy 6 (19) th¸ng M−êi mét
54
1904 ®Õn ngµy 11 (24) th¸ng B¶y 1906, cã thêi gian gi¸n ®o¹n.⎯ 103. TrÝch trong bµi th¬ cña M. I-u. LÐc-m«n-tèp "TrÇm t−" (xem
M. I-u. LÐc-m«n-tèp. Toµn tËp, gåm 6 tËp, tiÕng Nga, t. 2, 1954,
50
Trong çc b¸o b«n-sª-vÝch hîp ph¸p håi mïa xu©n vµ mïa hÌ tr. 114). ⎯ 114 .
1906 ⎯ "Lµn sãng", "TiÕn lªn", "TiÕng vang" ⎯ cã môc "§iÓm b¸o",
55
trong ®ã cã nh÷ng bµi ®iÓm çc b¸o chÝ. Lª-nin ®· viÕt nhiÒu bµi V. I. Lª-nin viÕt tiÓu luËn nµy ®Ó lµm lêi b¹t. "Lêi ban biªn
vµ tiÓu luËn cho môc nµy. ⎯ 108. tËp" cho bµi b¸o "Bµn vÒ vÊn ®Ò tæ chøc". ⎯ 117.
51
Ph¸i Min-l¬-r¨ng ⎯ nh÷ng ng−êi ®¹i diÖn cho trµo l−u c¬ héi 56
Cuéc mÝt-tinh ®−îc tæ chøc t¹i Pª-tÐc-bua trong Cung nh©n d©n
chñ nghÜa trong §¶ng d©n chñ - x· héi lµ chñ nghÜa Min-l¬-r¨ng, Pa-ni-na nh©n cã bøc th− cña §u-ma vÒ bµi diÔn v¨n cña Nga
chñ nghÜa nµy ®−îc gäi theo tªn cña mét nhµ x· héi chñ nghÜa - hoµng. Cuéc mÝt-tinh cã gÇn 3.000 ng−êi tham dù, trong ®ã phÇn
c¶i l−¬ng Ph¸p A. £. Min-l¬-r¨ng, mét ng−êi n¨m 1899 ®· tham lín lµ c«ng nh©n. V. I. Lª-nin (lÊy tªn hä lµ Çc-pèp) lÇn ®Çu tiªn
gia chÝnh phñ t− s¶n ph¶n ®éng Ph¸p vµ ñng hé chÝnh s¸ch chèng ë Nga ®· ph¸t biÓu c«ng khai trong mét cuéc häp quÇn chóng.
nh©n d©n cña nã. ViÖc Min-l¬-r¨ng tham gia chÝnh phñ t− s¶n lµ Bµi nãi cña Lª-nin nh»m chèng l¹i nh÷ng diÔn gi¶ d©n chñ - lËp
biÓu hiÖn râ rÖt cña chÝnh s¸ch hîp t¸c giai cÊp cña nh÷ng thñ hiÕn V. V. V«-®«-v«-dèp vµ N. A. ¤-g«-rèt-ni-cèp; nh÷ng tªn
lÜnh c¬ héi chñ nghÜa trong §¶ng d©n chñ - x· héi víi giai cÊp t− nµy, trong çc lêi ph¸t biÓu cña m×nh, cè b¸c bá nh÷ng lêi buéc
58
téi bän d©n chñ - lËp hiÕn lµ ®· bÝ mËt c©u kÕt víi chÝnh phñ Nga ý nãi ®Õn cuéc nãi chuyÖn gi÷a I. L. G«-rª-m−-kin vµ bé tr−ëng
hoµng. Bµi nãi cña Lª-nin còng nh»m chèng c¶ tªn "x· héi chñ Bé néi vô P. A. Xt«-l−-pin vÒ vÊn ®Ò ©n x¸. Néi dung cuéc nãi
nghÜa nh©n d©n" V. A. Mi-a-c«-tin vµ tªn men-sª-vÝch Ph. I. §an chuyÖn nµy ®· ®−îc tr×nh bµy trong b¶n tin "G«-rª-m−-kin nãi vÒ
(BÐc-x¬-nÐp) lµ nh÷ng tªn b¶o vÖ chñ tr−¬ng liªn minh víi bän "nh÷ng con ng−êi −u tó" trong b¸o "TiÕng nãi" sè 5, ngµy 3
d©n chñ - lËp hiÕn. Lª-nin ®· v¹ch trÇn chÝnh s¸ch cña bän d©n (16) th¸ng N¨m 1906. ⎯ 124 .
chñ - lËp hiÕn lµ c©u kÕt víi chÕ ®é chuyªn chÕ lµm h¹i nh©n d©n.
Trong håi ký cña m×nh, A. G. Sli-khte, ng−êi ®· tham gia cuéc
59
"N−íc nhµ" ⎯ b¸o hµng ngµy, c¬ quan ng«n luËn cña ®¶ng c¶i
mÝt-tinh nµy, ®· viÕt: çch d©n chñ, xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ ngµy 19 th¸ng Hai
"Nh−ng I-lÝch b¾t ®Çu nãi: (4 th¸ng Ba) 1906 ®Õn n¨m 1907. ⎯ 134 .
⎯ Theo lêi cña ¤-g«-rèt-ni-cèp th× kh«ng cã hiÖp −íc g× c¶, 60
Nh÷ng tin tøc cña H·ng th«ng tÊn Pª-tÐc-bua vÒ cuéc bÇu cö
mµ chØ cã ®µm ph¸n th«i. Nh−ng thÕ nµo lµ ®µm ph¸n? B−íc ®Çu
ë Ti-phlÝt mµ V.I.Lª-nin ®· sö dông trong bµi b¸o cña m×nh,
cña hiÖp −íc. VËy hiÖp −íc lµ g×? KÕt thóc cña ®µm ph¸n.
lµ kh«ng chÝnh x¸c. ë Ti-phlÝt, sè ®¹i biÓu cö tri ®−îc bÇu ra
T«i vÉn nhí râ sù kinh ng¹c v× ®ét ngét, mét sù kinh ng¹c
x©m chiÕm tÊt c¶ mäi ng−êi, x©m chiÕm ®óng lµ tÊt c¶ mäi thÝnh kh«ng ph¶i lµ 81, mµ lµ 80 ng−êi, trong ®ã cã 71 ng−êi d©n
gi¶ do c«ng thøc tr×nh bµy gi¶n dÞ biÕt bao, mµ còng râ rµng, gät chñ - x· héi vµ 9 ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn. ⎯ 141 .
giòa biÕt bao vÒ thùc chÊt cña cuéc tranh luËn. ChØ nãi thªm vµi 61
ý nãi ®Õn cuéc bÇu ®¹i biÓu cö tri cña Cu-tai-xi. ViÖc bÇu ®¹i
c©u n÷a, vµi cø liÖu lÞch sö n÷a vÒ nh÷ng cuéc ®µm ph¸n ®· kÕt
biÓu vµo §u-ma nhµ n−íc ®−îc tiÕn hµnh muén h¬n. Cã 3 ®¹i
thóc b»ng nh÷ng hiÖp −íc vµ nh÷ng sù c©u kÕt, th× trong c¨n
biÓu cña tØnh Cu-tai-xi ®−îc bÇu vµo §u-ma nhµ n−íc I lµ
phßng lín ®· b¾t ®Çu im lÆng, mét sù im lÆng ®Æc biÖt, ®iÓn h×nh
I. G. G«-m¸c-te-li, X. §. §gia-pa-rÝt-dª, I. I. Ra-mi-svi-li, c¶ 3
th−êng chØ thÊy trong nh÷ng tr−êng hîp thÝnh gi¶ lÆng ng−êi
®i v× tËp trung chó ý ®Õn ng−êi nãi... Trong cuéc mÝt-tinh lín ng−êi ®Òu lµ men-sª-vÝch. ⎯ 141.
Êy, nh÷ng luËn cø b«n-sª-vÝch cña I-lÝch ®· chiÕn th¾ng vµ víi 62
Lª-nin muèn nãi ®Õn nghÞ quyÕt "VÒ th¸i ®é ®èi víi §u-ma nhµ
mét sù nhÊt trÝ cao vµ mét ®a sè phiÕu rÊt lín cuéc mÝt-tinh Êy n−íc", trong ®ã cã nãi: "... BÊt cø ë ®©u cßn bÇu cö vµ §¶ng c«ng
®· th«ng qua nghÞ quyÕt do Lª-nin ®Ò ra" (A. Sli-khte. "Ng−êi thÇy nh©n d©n chñ - x· héi Nga cã thÓ ®−a ng−êi cña m×nh ra øng
vµ b¹n cña nh÷ng ng−êi lao ®éng. (TrÝch håi ký vÒ Lª-nin)".
cö mµ kh«ng liªn minh víi çc ®¶ng kh¸c, th× nã ph¶i cè ®−a
TiÕng Nga, M¸t-xc¬-va, 1957, tr. 10 - 11, 12).
ng−êi cña m×nh ra øng cö vµo §u-ma" ("§¹i héi IV (§¹i héi
Bµi nãi cña Lª-nin trong cuéc mit-tinh ngµy 9 (22) th¸ng N¨m
thèng nhÊt) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga". TiÕng
1906 lµm cho giai cÊp t− s¶n lo l¾ng. §Ó ®¸p l¹i nh÷ng lêi tÊn
c«ng cña bän d©n chñ - lËp hiÕn, Lª-nin ®· viÕt bµi "NghÞ quyÕt Nga, M¸t-xc¬-va, 1959, tr. 526). ⎯ 141.
vµ çch m¹ng", trong ®ã ®· viÕt: "Cuéc häp nh©n d©n trong toµ 63
§©y lµ nãi vÒ Ban chÊp hµnh men-sª-vÝch ë ¸c-ma-via cña §¶ng
nhµ cña Pa-ni-na ®· lµm cho çc ngµi d©n chñ - lËp hiÕn bùc tøc c«ng nh©n d©n chñ-x· héi Nga; trong thêi gian bÇu §u-ma nhµ
®Æc biÖt. Nh÷ng lêi ph¸t biÓu cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi
n−íc I, Ban chÊp hµnh nµy, bÊt chÊp nghÞ quyÕt cña §¹i héi IV
trong cuéc häp nµy ®· khuÊy ®èng bïn thèi ®ã lªn" (tËp nµy,
(§¹i héi thèng nhÊt) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga
tr. 135). ChÝnh phñ ®· truy tè vÒ tr¸ch nhiÖm cña çc chñ bót b¸o
cÊm liªn minh víi çc ®¶ng t− s¶n, ®· ra mét lêi kªu gäi bá phiÕu
"Lµn sãng", "Lêi kªu gäi" v× ®· cho in nh÷ng bµi t−êng thuËt
vÒ cuéc mÝt-tinh vµ nghÞ quyÕt ®−îc th«ng qua t¹i cuéc mÝt-tinh cho nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi hay Ýt ra lµ bá phiÕu cho nh÷ng
®ã, ®· tuyªn bè ®−a nh÷ng ng−êi tham gia cuéc mÝt-tinh ngµy 9 øng cö viªn "kh«ng h÷u h¬n nh÷ng ng−êi d©n chñ -lËp hiÕn". ⎯ 141.
(22) th¸ng N¨m ra toµ vµ cÊm chØ cuéc mÝt-tinh nãi chung. ⎯ 118 . 64
"Tin tøc Së giao dÞch" ⎯ b¸o t− s¶n, thµnh lËp n¨m 1880 nh»m
57
B¸o "Lµn sãng" cã in nhÇm mét chç. Ph¸t biÓu trong cuéc mÝt-tinh môc ®Ých th−¬ng m¹i. XuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua, lóc ®Çu mét tuÇn ra
lµ BÐc-x¬-nÐp (Ph. I. §an). ⎯ 120. 3 sè, sau ®ã 4 sè, råi sau ra hµng ngµy. Tõ th¸ng M−êi mét
1902, mçi ngµy ra 2 sè: s¸ng vµ chiÒu. Do th¸i ®é tuú thêi, viÕt 68
Ph¸i G«-rª-m−-kin ⎯ nh÷ng ®¹i biÓu cña giíi cÇm quyÒn quan
thuª vµ tÝnh v« nguyªn t¾c nªn tªn cña tê b¸o ®· trë thµnh danh liªu - ph¶n ®éng ë n−íc Nga Nga hoµng, ®øng ®Çu lµ I. L. G«-
tõ chung ("së giao dÞch"). Tê "Tin tøc Së giao dÞch" bÞ ñy ban rª-m−-kin, lóc ®ã lµ chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng. C¬ quan ng«n
qu©n sù - çch m¹ng ®ãng cöa vµo cuèi th¸ng M−êi 1917. ⎯ 150 . luËn cña giíi ®ã lµ tê b¸o Tr¨m ®en "Thêi míi". ⎯ 162.
69
65
Bµi nµy do V. I. Lª-nin viÕt ®Ó lµm lêi b¹t "Lêi ban biªn tËp" Ngµy 11 (24) th¸ng N¨m 1906 cã cuéc häp cña çc c«ng nh©n d©n chñ-
cho lêi kªu gäi cña çc ®¹i biÓu c«ng nh©n ë §u-ma "Göi toµn thÓ x· héi quËn M¸t-xc¬-va ë Pª-tÐc-bua vÒ tæng kÕt §¹i héi IV
c«ng nh©n Nga". (§¹i héi thèng nhÊt) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga.
Lêi kªu gäi cïng víi lêi b¹t ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Lµn sãng", Cã gÇn 300 ng−êi tham dù cuéc häp nµy. §äc b¸o ço trong cuéc
sè 21, ngµy 19 th¸ng N¨m 1906. V× ®¨ng tµi liÖu nµy mµ chñ bót häp nµy, vÒ phÝa b«n-sª-vÝch, cã V. I. Lª-nin vµ vÒ phÝa men-sª-
b¸o "Lµn sãng" ph¶i ra toµ. ⎯ 155. vÝch cã Ph. I. §an. Cuèi cuéc häp gi÷a ph¸i b«n-sª-vÝch vµ men-
sª-vÝch ®· næ ra mét cuéc tranh luËn vÒ vÊn ®Ò xem cã ®−îc phª b×nh
66
§©y lµ nãi vÒ "Dù ¸n ®¹o luËt c¬ b¶n vÒ ruéng ®Êt" do cuéc häp nghÞ quyÕt cña §¹i héi thèng nhÊt trªn b¸o chÝ vµ trong çc cuéc
riªng cña çc ®¹i biÓu thuéc Nhãm lao ®éng th¶o ra. Víi ch÷ ký cña häp c«ng céng kh«ng. Ph¸i men-sª-vÝch t×m çch h¹n chÕ cuéc ®Êu tranh
33 ®¹i biÓu (chñ yÕu lµ nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm lao ®éng), dù t− t−ëng xung quanh çc quyÕt ®Þnh cña ®¹i héi vµ cho r»ng chØ
¸n ®−îc ®−a ra §u-ma xÐt ngµy 6 (19) th¸ng S¸u 1906. "Dù ¸n ®−îc phª b×nh trong çc cuéc häp cña ®¶ng vµ ®−a ra mét nghÞ
cña 33 ng−êi" nµy ®−îc th¶o ra víi sù tham gia trùc tiÕp cña bän quyÕt theo tinh thÇn ®ã. Lª-nin ®−a vµo nghÞ quyÕt mét ®iÓm söa
x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ thÓ hiÖn nh÷ng quan ®iÓm cña hä ch÷a, nãi r»ng mäi quyÕt nghÞ cña ®¹i héi ph¶i ®−îc ®em ra th¶o
vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt. Song khi kÕt hîp víi "dù ¸n cña 104 ng−êi" luËn kh«ng nh÷ng trong çc cuéc häp cña ®¶ng, mµ c¶ "trªn çc b¸o
(xem chó thÝch 167), nh÷ng ng−êi ký vµo "dù ¸n cña 33 ng−êi" d©n chñ - x· héi vµ trong çc cuéc häp nh©n d©n" ("Lµn sãng",
sè 15, ngµy 12 th¸ng N¨m 1906). NghÞ quyÕt cã ®iÓm söa ch÷a cña
®· ®−a vµo ®ã nh÷ng thay ®æi c¨n b¶n. Yªu cÇu c¨n b¶n mµ "dù
Lª-nin ®−îc th«ng qua víi ®¹i ®a sè phiÕu (chØ cã 39 phiÕu chèng).
¸n cña 33 ng−êi" ®−a ra lµ xo¸ bá lËp tøc vµ hoµn toµn chÕ ®é
§¸p l¹i sù söa ch÷a cña Lª-nin, Ban chÊp hµnh trung −¬ng men-sª-
t− h÷u vÒ ruéng ®Êt, tuyªn bè quyÒn b×nh ®¼ng cña tÊt c¶ çc c«ng
vÝch ®· th«ng qua nghÞ quyÕt mµ Lª-nin phª b×nh trong bµi b¸o
d©n trong viÖc sö dông ruéng ®Êt vµ nguyªn t¾c sö dông ruéng ®Êt nµy. HÇu hÕt çc tæ chøc ®¶ng ë Pª-tÐc-bua ®· ph¶n ®èi nghÞ
c«ng x· theo lèi chia ®Òu ruéng ®Êt dùa trªn tiªu chuÈn sö dông quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. LËp tr−êng cña nh÷ng
vµ lao ®éng. Kh¸c víi "dù ¸n cña 104 ng−êi" ®Ò ra viÖc chuyÓn ng−êi b«n-sª-vÝch trong vÊn ®Ò phª b×nh çc nghÞ quyÕt cña §¹i
dÇn toµn bé ruéng ®Êt thµnh tµi s¶n cña nh©n d©n vµ cho phÐp héi IV ®−îc çc tæ chøc d©n chñ - x· héi kh¸c ñng hé. Nh÷ng
chuéc l¹i mét phÇn ruéng ®Êt, "dù ¸n cña 33 ng−êi" yªu cÇu kiªn ng−êi d©n chñ - x· héi ë PÐc-m¬ ®· tuyªn bè r»ng hä cã quyÒn
quyÕt h¬n lµ ph¶i thñ tiªu ngay lËp tøc chÕ ®é t− h÷u ruéng ®Êt phª b×nh tÊt c¶ nh÷ng quyÕt nghÞ cña §¹i héi thèng nhÊt cña
vµ dù tÝnh sÏ tÞch thu ruéng ®Êt cña ®Þa chñ mµ kh«ng ph¶i chuéc. §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga trong çc héi nghÞ réng r·i cña
"Dù ¸n cña 33 ng−êi" bÞ bän d©n chñ - lËp hiÕn chèng l¹i quyÕt ®¶ng vµ cña nh©n d©n, trong çc cuéc mÝt-tinh vµ trªn çc b¸o d©n
liÖt, bän chóng chèng l¹i c¶ viÖc chuyÓn dù ¸n ®ã lªn tiÓu ban chñ - x· héi. Mét quyÕt ®Þnh t−¬ng tù còng ®−îc th«ng qua trong
ruéng ®Êt cña §u-ma lµm tµi liÖu. Trong mét phiªn häp cña §u-ma, héi nghÞ ®¶ng ë quËn I-va-n«-v« ⎯ V«-d¬-nª-xen-xc¬ vµ trong nhiÒu
dù ¸n nµy ®· bÞ b¸c bá víi ®a sè lµ 140 phiÕu thuËn vµ 78 phiÕu tæ chøc kh¸c. ⎯ 164.
chèng. ⎯ 159. 70
Bµi b¸o "Nh÷ng lêi khuyªn tåi" ®−îc in thµnh x· luËn b¸o "Lµn
67
" TruyÒn tin nh©n d©n " ⎯ b¸o hµng ngµy cña nh÷ng ng−êi x· héi sãng", sè 23, ngµy 21 th¸ng N¨m 1906. V× in bµi nµy mµ sè b¸o
chñ nghÜa - çch m¹ng, xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ ngµy 17 (30) nµy bÞ tÞch thu vµ chñ bót bÞ ®−a ra toµ h×nh sù. ⎯ 167 .
th¸ng N¨m ®Õn ngµy 31 th¸ng N¨m (13 th¸ng S¸u) 1906, lµ tê b¸o 71
"Ng−êi ®−a tin" ⎯ b¸o hµng ngµy, hîp ph¸p, c¬ quan ng«n luËn
tiÕp tôc t¹p chÝ cïng tªn. Ra ®−îc 13 sè. ⎯ 159 . cña bän men-sª-vÝch, xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ ngµy 17 (30) th¸ng
N¨m ®Õn ngµy 13 (26) th¸ng S¸u 1906, thay cho tê "B¸o Nª-va" 1906 trong sè I b¸o "TiÕn lªn", vµ Ýt l©u sau, còng n¨m ®ã, ®−îc in
®−îc xuÊt b¶n tr−íc. B¸o nµy ra ®−îc 25 sè. TiÕp tôc sau tê thµnh s¸ch riªng. C¶ sè b¸o cã ®¨ng bµi nµy cña Lª-nin lÉn cuèn s¸ch
"Ng−êi ®−a tin" lµ tê "TiÕng nãi lao ®éng". ⎯ 167. ®ã ®Òu bÞ c¶nh s¸t ®µn ¸p. Sè I b¸o "TiÕn lªn", v× ®¨ng bµi b¸o
cña Lª-nin, nh÷ng nghÞ quyÕt cña c«ng nh©n tiÓu khu thÐp çn vµ
72
"Sù nghiÖp nh©n d©n" ⎯ b¸o hµng ngµy, hîp ph¸p cña §¶ng x·
bµi x· luËn, nªn ®· bÞ tÞch thu, cßn chñ bót b¸o bÞ kÕt ¸n tï mét
héi chñ nghÜa - çch m¹ng, xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ ngµy 3 (16) ®Õn
n¨m trong ph¸o ®µi. Ngµy 6 (19) th¸ng M−êi 1911 Së b¸o chÝ Pª-tÐc-
ngµy 12 (25) th¸ng N¨m 1906. B¸o ra ®−îc 9 sè. ⎯ 167 . bua ®· tÞch thu c¶ cuèn s¸ch cña Lª-nin vµ ra lÖnh ®−a ra toµ h×nh
73
"TruyÒn tin cña chÝnh phñ" ⎯ b¸o hµng ngµy, c¬ quan ng«n luËn sù nh÷ng ng−êi ph¹m téi in cuèn s¸ch ®ã. Th¸ng T¸m 1912 viÖn
chÝnh thøc cña chÝnh phñ Nga hoµng, xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ 1869 t− ph¸p Pª-tÐc-bua ®· ra lÖnh huû cuèn s¸ch nµy. ⎯189.
®Õn 1917. ⎯ 175 . 78
"Çi chu«ng" ⎯ b¸o hµng ngµy hîp ph¸p cña §¶ng d©n chñ - x· héi;
74
Bµi "Cau-xky bµn vÒ §u-ma nhµ n−íc" ®−îc in trong sè 6 t¹p chÝ xuÊt b¶n tõ ngµy 18 (31) th¸ng Giªng ®Õn ngµy 8 (21) th¸ng S¸u
1906 ë P«n-ta-va. Tham gia vµo tê b¸o nµy chñ yÕu lµ bän men-sª-
"TruyÒn tin ®êi sèng".
vÝch. ⎯189.
"TruyÒn tin ®êi sèng" ⎯ t¹p chÝ khoa häc, v¨n häc vµ chÝnh trÞ,
c¬ quan ng«n luËn hîp ph¸p cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. XuÊt 79
Xem bµi b¸o cña C. M¸c "Chñ nghÜa céng s¶n cña b¸o "Rheinischer
b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ ngµy 30 th¸ng Ba (12 th¸ng T−) 1906 ®Õn Beobachter"". C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt
th¸ng ChÝn 1907. Ra ®−îc hai m−¬i sè: m−êi ba sè n¨m 1906 vµ b¶n lÇn thø 2, t. 4, tr. 194 - 207. ⎯ 199 .
b¶y sè n¨m 1907. Tham gia c«ng viÖc cña t¹p chÝ nµy cã V. I. Lª-nin, 80
NghÞ viÖn Phran-pho ⎯ Quèc héi toµn §øc, ®−îc triÖu tËp sau
V. §. B«n-ts¬ ⎯ Bru-ª-vÝch, V. V. V«-rèp-xki, A. V. Lu-na-ts¸c-xki,
çch m¹ng th¸ng Ba 1848 ë §øc vµ b¾t ®Çu häp ngµy 18 th¸ng N¨m
M. X. ¤n-min-xki, I. I. Xc¬-voãc-txèp - Xtª-pa-nèp, v.v.. Trong 1848 ë Phran-pho trªn s«ng Manh. NhiÖm vô chñ yÕu cña Quèc
sè 12 tê "TruyÒn tin ®êi sèng" cã in bµi b¸o cña Lª-nin "Ng−êi héi lµ xo¸ bá t×nh tr¹ng ph©n chia chÝnh trÞ vµ th¶o ra b¶n hiÕn
cÊp tiÕn Nga th«ng minh sau sù viÖc!". Bªn c¹nh nh÷ng bµi b¸o ph¸p toµn §øc. Song ®a sè thuéc ph¸i tù do trong Quèc héi hÌn
viÕt vÒ nh÷ng chñ ®Ò chÝnh trÞ tr−íc m¾t, t¹p chÝ cßn dµnh nh¸t vµ dao ®éng, cßn çnh t¶ tiÓu t− s¶n th× thiÕu kiªn quyÕt vµ
nhiÒu chç cho môc phª b×nh v¨n häc, nghÖ thuËt vµ triÕt häc. kh«ng triÖt ®Ó nªn Quèc héi sî kh«ng d¸m n¾m lÊy quyÒn lùc tèi
T¹p chÝ "TruyÒn tin ®êi sèng" ®· nhiÒu lÇn bÞ bän c¶nh s¸t cao trong n−íc vµ ®· kh«ng gi÷ ®−îc lËp tr−êng kiªn quyÕt trong
®µn ¸p: chñ bót ®· nhiÒu lÇn bÞ ®−a ra toµ, nh÷ng sè 5, 10, 11, nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña çch m¹ng 1848 - 1849 ë §øc. Quèc héi
12 n¨m 1906 vµ nh÷ng sè 1, 3, 5 n¨m 1907 ®· bÞ tÞch thu. T¹p chÝ ch¼ng lµm g× ®Ó c¶i thiÖn t×nh c¶nh cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n,
nµy bÞ ®×nh b¶n theo quyÕt ®Þnh cña viÖn t− ph¸p Pª-tÐc-bua tõ kh«ng ñng hé phong trµo gi¶i phãng d©n téc ë Ba-lan vµ ë TiÖp,
ngµy 24 th¸ng ChÝn (7 th¸ng M−êi) 1907. ⎯ 178. mµ l¹i t¸n thµnh chÝnh s¸ch ¸p bøc mµ ¸o vµ Phæ thi hµnh ®èi víi
çc d©n téc bÞ n« dÞch. Quèc héi kh«ng d¸m ®éng viªn lùc l−îng
75
§©y lµ nãi vÒ bµi x· luËn "§u-ma nhµ n−íc vµ çc ®¹i biÓu n«ng cña nh©n d©n ®Ó chèng l¹i cuéc tiÕn c«ng cña bän ph¶n çch m¹ng
d©n" trong b¸o "Lµn sãng", sè 21, ngµy 19 th¸ng N¨m 1906. ⎯ 185. vµ ®Ó b¶o vÖ hiÕn ph¸p qu©n chñ do chÝnh Quèc héi th¶o ra vµo
76 th¸ng Ba 1849.
§o¹n nµy trÝch trong c−¬ng lÜnh cña Nhãm lao ®éng, ®−îc th«ng
Ch¼ng bao l©u sau, chÝnh phñ ¸o, råi sau ®ã lµ chÝnh phñ Phæ ®·
qua trong cuéc häp cña 130 ®¹i biÓu §u-ma ngµy 26 th¸ng T−
rót ®¹i biÓu cña m×nh vÒ; tiÕp theo hä, çc ®¹i biÓu thuéc ph¸i tù
(9 th¸ng N¨m) 1906 (xem b¸o "§êi sèng chóng ta", sè 430, ngµy 27
do cña çc quèc gia §øc kh¸c còng rêi bá Quèc héi Phran-pho.
th¸ng T− (10 th¸ng N¨m) 1906). ⎯ 186.
Çc ®¹i biÓu tiÓu t− s¶n çnh t¶ cßn ë l¹i trong Quèc héi ®· chuyÓn
77
T¸c phÈm "§ång chÝ Plª-kha-nèp lËp luËn nh− thÕ nµo vÒ s¸ch l−îc cña nã sang Stót-ga. §Õn th¸ng S¸u 1849 qu©n ®éi cña chÝnh phñ Vuèc-
§¶ng d©n chñ - x· héi?" ®−îc ®¨ng lÇn ®Çu tiªn ngµy 26 th¸ng N¨m tem-bÐc ®· gi¶i t¸n Quèc héi nµy. ⎯ 199.
81
Xem C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen. Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn B¸o bÞ ®ãng cöa theo lÖnh cña viÖn t− ph¸p Pª-tÐc-bua ngµy 14 (27)
thø 2, t. 5, tr. 10 - 14, 20 - 22, 38 - 42, 62, 101 - 102, 335 - 388; th¸ng S¸u 1906. ⎯ 211.
còng xem C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. TuyÓn tËp gåm 2 tËp, tiÕng Nga, 86
"Nhµ n−íc Nga" ⎯ b¸o cña chÝnh phñ do X. I-u. VÝt-te lËp ra; xuÊt
t. II, 1955, tr. 315 - 316. ⎯ 199 .
b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ ngµy I (14) th¸ng Hai ®Õn ngµy 15 (28) th¸ng
82
§¶ng céng hoµ cña nh÷ng ng−êi cÊp tiÕn vµ cña nh÷ng ng−êi x· N¨m 1906. ⎯ 212.
héi chñ nghÜa - cÊp tiÕn ⎯ ®¶ng t− s¶n ë Ph¸p; h×nh thµnh vÒ mÆt 87
ChÝnh s¸ch Du-ba-tèp ⎯ chÝnh s¸ch "chñ nghÜa x· héi c¶nh s¸t", ®−îc
tæ chøc n¨m 1901 nh−ng thùc sù ®· tån t¹i tõ nh÷ng n¨m 80 cña
gäi theo tªn cña Du-ba-tèp, ®¹i t¸ hiÕn binh, gi¸m ®èc Së an ninh
thÕ kû XIX. Tr−íc chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, vÒ c¬ b¶n
M¸t-xc¬-va, theo s¸ng kiÕn cña y, trong nh÷ng n¨m 1901-1903 ®·
®¶ng nµy ®¹i diÖn cho quyÒn lîi cña giai cÊp tiÓu t− s¶n vµ trung
thµnh lËp nh÷ng tæ chøc c«ng nh©n hîp ph¸p nh»m l«i kÐo c«ng
t− s¶n. Trong thêi kú gi÷a cuéc chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt vµ
nh©n ra khái cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ chèng chÕ ®é chuyªn chÕ. Ho¹t
thø hai, ¶nh h−ëng cña giai cÊp ®¹i t− s¶n ®−îc t¨ng c−êng trong
®éng cña Du-ba-tèp trong viÖc thµnh lËp çc tæ chøc c«ng nh©n hîp
®¶ng nµy. Nh÷ng thñ lÜnh cña ®¶ng nµy ®· nhiÒu lÇn ®øng ®Çu
ph¸p ®−îc bé tr−ëng Bé néi vô V. C. Plª-vª ñng hé. Bän Du-ba-
chÝnh phñ Ph¸p. ⎯ 201 .
tèp cè g¾ng h−íng phong trµo c«ng nh©n vµo con ®−êng ®Ò ra
83
"Tù do vµ v¨n ho¸" ⎯ t¹p chÝ ra hµng tuÇn, c¬ quan ng«n luËn cña nh÷ng yªu s¸ch kinh tÕ hÑp hßi, nhåi nhÐt cho c«ng nh©n t− t−ëng
çnh h÷u §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn; xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ ngµy cho r»ng chÝnh phñ s½n sµng tho¶ m·n nh÷ng yªu s¸ch ®ã. Tæ chøc
I (14) th¸ng T− ®Õn ngµy 31 th¸ng N¨m (13 th¸ng S¸u) 1906 do Du-ba-tèp ®Çu tiªn ®−îc thµnh lËp ë M¸t-xc¬-va th¸ng N¨m 1901
X. L. Phran-c¬ chñ biªn; P. B. Xt¬-ru-vª tham gia tÝch cùc nhÊt mang tªn lµ "Héi t−¬ng tÕ cña c«ng nh©n trong ngµnh c¬ khÝ". Çc tæ
vµo ho¹t ®éng cña t¹p chÝ nµy. T¹p chÝ ra ®−îc 8 sè. ViÖc xuÊt b¶n chøc Du-ba-tèp cßn ®−îc thµnh lËp ë Min-xc¬, ¤-®Ðt-xa, Vin-n«,
ph¶i ®×nh l¹i v× sè b¶n ph¸t hµnh bÞ gi¶m sót nhiÒu. ⎯ 205. Ki-Ðp vµ nh÷ng thµnh phè kh¸c n÷a.
Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çch m¹ng, khi v¹ch trÇn tÝnh
84
Héi ®ång nhµ n−íc ⎯ mét trong nh÷ng c¬ quan nhµ n−íc cao nhÊt chÊt ph¶n ®éng cña chÝnh s¸ch Du-ba-tèp, ®· sö dông nh÷ng tæ
ë n−íc Nga tr−íc çch m¹ng. Thµnh lËp n¨m 1810 theo dù ¸n cña chøc c«ng nh©n hîp ph¸p ®Ó thu hót çc tÇng líp c«ng nh©n réng
M. M. Xpª-ran-xki víi t− çch lµ mét c¬ quan t− vÊn lËp ph¸p, r·i vµo cuéc ®Êu tranh chèng chÕ ®é chuyªn chÕ. D−íi ¶nh h−ëng cña
mµ çc ñy viªn cña nã ph¶i ®−îc Nga hoµng bæ nhiÖm vµ phª cao trµo çch m¹ng n¨m 1903, chÝnh phñ Nga hoµng buéc ph¶i thñ
chuÈn. Theo ®¹o luËt ngµy 20 th¸ng Hai (5 th¸ng Ba) 1906 Héi ®ång tiªu çc tæ chøc Du-ba-tèp. ⎯ 215.
nhµ n−íc ®−îc c¶i tæ vµ cã quyÒn phª chuÈn hoÆc b·i bá çc dù 88
luËt sau khi chóng ®· ®−îc th¶o luËn trong §u-ma nhµ n−íc. Song NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua cña §¶ng c«ng nh©n d©n
quyÒn thay ®æi nh÷ng ®¹o luËt c¬ b¶n vµ ®−a ra nh÷ng ®¹o luËt chñ - x· héi Nga vÒ th¸i ®é ®èi víi §u-ma nhµ n−íc vµ bµi b¸o
hÕt søc quan träng l¹i thuéc quyÒn Nga hoµng. ®−îc in sau ®ã cña V. I. Lª-nin "VÒ khÈu hiÖu néi çc §u-ma"
Tõ n¨m 1906 Héi ®ång nhµ n−íc bao gåm mét nöa lµ nh÷ng ph¶n ¸nh cuéc ®Êu tranh cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch víi nh÷ng
®¹i biÓu ®−îc bÇu cña giíi quý téc, giíi tu hµnh vµ ®¹i t− s¶n, ng−êi men-sª-vÝch vÒ vÊn ®Ò §u-ma nhµ n−íc, cuéc ®Êu tranh nµy
mét nöa l· nh÷ng quan chøc do Nga hoµng chØ ®Þnh. V× thÕ Héi diÔn ra d−íi h×nh thøc cuéc xung ®ét gi÷a Ban chÊp hµnh trung
®ång nhµ n−íc lµ mét c¬ quan hÕt søc ph¶n ®éng, ®· bÞ b·i bá thËm −¬ng víi Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ -
chÝ c¶ nh÷ng dù luËt «n hoµ mµ §u-ma nhµ n−íc ®· th«ng x· héi Nga.
qua. ⎯ 209 . Trong tuyªn bè ngµy 13 (26) th¸ng N¨m 1906 chÝnh phñ ®·
b¸c bá nh÷ng yªu s¸ch cña §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn ®−îc tr×nh
85
"Lêi kªu gäi" ⎯ b¸o phæ th«ng hµng ngµy; xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua bµy trong bøc th− cña §u-ma ®ã. §Ó tr¶ lêi l¹i viÖc ®ã, §u-ma
tõ ngµy 15 (28) th¸ng Giªng ®Õn ngµy 15 (28) th¸ng S¸u 1906. Tõ ®· th«ng qua mét nghÞ quyÕt, trong ®ã nãi râ "sù kh«ng tÝn nhiÖm"
cuèi th¸ng Ba b¸o nµy ®−îc nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch tham gia. ®èi víi néi çc G«-rª-m−-kin vµ yªu cÇu ph¶i thay nã b»ng mét
néi çc ®−îc §u-ma nhµ n−íc tÝn nhiÖm. Ban chÊp hµnh trung −¬ng gia th¶o luËn çc dù ¸n vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt tr×nh lªn §u-ma. VÊn
men-sª-vÝch cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· göi ®Õn ®Ò vÒ çc ñy ban ®Þa ph−¬ng vµ vÊn ®Ò chuéc l¹i, theo lèi nãi cña
çc tæ chøc ®¶ng mét nghÞ quyÕt yªu cÇu ñng hé §u-ma trong viÖc V. I. Lª-nin, lµ "mÊu chèt thËt sù cña vÊn ®Ò ruéng ®Êt", bëi v×
®ßi ph¶i thµnh lËp mét néi çc §u-ma, tøc lµ mét néi çc d©n chñ - vÊn ®Ò lµ ë chç ai lµ ng−êi sÏ tiÕn hµnh c¶i çch: n«ng d©n hay
lËp hiÕn. Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua do V. I. Lª-nin l·nh ®¹o ®· ®Þa chñ.
chèng l¹i nghÞ quyÕt ®ã. Trong phiªn häp ngµy 24 th¸ng N¨m Bän d©n chñ - lËp hiÕn phª ph¸n gay g¾t ®Ò nghÞ cña Nhãm
(6 th¸ng S¸u) 1906, Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua ®· b¸c bá nghÞ quyÕt lao ®éng ë trong §u-ma còng nh− trªn b¸o chÝ. Ngay ngµy h«m
men-sª-vÝch cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ th«ng qua nghÞ quyÕt sau, sau khi c«ng bè b¶n tuyªn bè cña 35 ng−êi, c¬ quan ng«n luËn
cña Lª-nin. Cã 9 ng−êi men-sª-vÝch trong Ban chÊp hµnh Pª-tÐc- trung −¬ng cña bän d©n chñ - lËp hiÕn, tê "Ng«n luËn" ®· kiªn
bua ®ßi kh«ng ®−îc thùc hiÖn nghÞ quyÕt b«n-sª-vÝch nµy tr−íc khi quyÕt chèng l¹i dù ¸n cña ph¸i lao ®éng vµ viÕt r»ng nh÷ng ñy ban
Ban chÊp hµnh trung −¬ng hoÆc héi nghÞ liªn khu toµn thµnh gi¶i ®ã cã thÓ l¸i çch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò "sang t¶".
quyÕt vÊn ®Ò ®ã. §Ò nghÞ nµy cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch còng bÞ Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ñng hé chñ tr−¬ng thµnh lËp çc
Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua b¸c bá. §ång thêi ban chÊp hµnh Pª-tÐc- ñy ban ®Þa ph−¬ng, coi ®ã lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc tæ chøc
bua l¹i quyÕt ®Þnh triÖu tËp héi nghÞ liªn khu, quyÕt ®Þnh cho çc quÇn chóng ®Ó tiÕp tôc ®Êu tranh çch m¹ng. Lª-nin viÕt: "ChÝnh
khu biÕt çc biªn b¶n vµ v¨n kiÖn cña çc phiªn häp, cßn nghÞ quyÕt phñ c«ng nh©n ë thµnh phè, ñy ban n«ng d©n ë n«ng th«n
cña Lª-nin - ®· ®−îc th«ng qua - vµ tuyªn bè cña 9 ng−êi men-sª-vÝch (®Õn mét lóc nµo ®ã biÕn thµnh nh÷ng tæ chøc ®−îc bÇu ra theo
trong Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua th× cho in lµm tµi liÖu th¶o luËn lèi ®Çu phiÕu phæ th«ng v.v.) - ®ã lµ h×nh thøc tæ chøc duy nhÊt
cña héi nghÞ s¾p tíi. C«ng nh©n nhiÖt liÖt ñng hé nghÞ quyÕt cña Ban cã thÓ cã cña cuéc çch m¹ng th¾ng lîi, tøc lµ cña nÒn chuyªn
chÊp hµnh Pª-tÐc-bua. VÝ dô, ngµy 30 th¸ng N¨m (12 th¸ng S¸u) chÝnh cña giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n. Kh«ng lÊy g× lµm l¹ r»ng
trªn ®¶o Va-xi-li-Ðp-xki cã mét cuéc mÝt tinh gåm trªn 5 ngh×n ng−êi. ph¸i tù do c¨m ghÐt nh÷ng h×nh thøc tæ chøc ®ã cña nh÷ng
NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua ®−îc nhiÖt liÖt h−ëng giai cÊp ®Êu tranh cho tù do!" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn
øng. Còng h«m ®ã cã mét cuéc mÝt-tinh ë nhµ m¸y A-lÕch-xan- thø 5, t. 16, tr. 373). ⎯ 224 .
®rèp-xki. NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua ®−îc nhÊt trÝ
th«ng qua. "Mét ®oµn gåm tíi 2.000 ng−êi phÊn khëi tiÕn b−íc
91
"Le Temps" ("Thêi b¸o") ⎯ b¸o hµng ngµy cña ph¸i b¶o thñ; xuÊt
d−íi ngän cê ®á vµ h¸t vang bµi "M¸c-x©y-e", hä xuÊt ph¸t tõ b¶n ë Pa-ri tõ 1861 ®Õn 1942. B¸o nµy ph¶n ¸nh quyÒn lîi cña çc
nhµ m¸y vµ ch¼ng bao l©u ®· trµn vµo çc ngâ hÎm cöa « NÐp-xcai-a, giíi cÇm quyÒn Ph¸p vµ thùc chÊt lµ c¬ quan ng«n luËn chÝnh
kh¾p n¬i rén lªn nh÷ng bµi h¸t vÒ tù do cña c«ng nh©n" ("TiÕn thøc cña Bé ngo¹i giao. ⎯ 226 .
lªn", sè 6, ngµy 1 th¸ng S¸u 1906). ⎯ 218 . 92
Th«ng b¸o vÒ viÖc tõ chøc cña néi çc G«-rª-m−-kin c«ng bè ngµy
89
Bµi nµy ®−îc viÕt lµm lêi b¹t "Lêi ban biªn tËp" cho nh÷ng nghÞ 27 th¸ng N¨m (9 th¸ng S¸u) 1906 trong sè buæi chiÒu cña b¸o "Tin
quyÕt in trªn b¸o "TiÕn lªn" cña Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua vµ Ban tøc Së giao dÞch", sè 9311. Ngµy 28 th¸ng N¨m (10 th¸ng S¸u)
chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vÒ th«ng b¸o ®ã bÞ chÝnh thøc b·i bá. ⎯ 227.
th¸i ®é ®èi víi §u-ma nhµ n−íc vµ lêi tuyªn bè cã tÝnh chÊt 93
Tõ "ng«i vua vµ bµn thê" ("Thron und Altar") bÞ lo¹i ra khái b¸o
gi¶i thÝch cña 9 ñy viªn Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua. ⎯ 220 .
"TiÕn lªn" v× lý do tr¸nh sù kiÓm duyÖt. ⎯ 236 .
90
Ngµy 24 th¸ng N¨m (6 th¸ng S¸u) 1906 trong phiªn häp thø 14
cña §u-ma nhµ n−íc, ph¸i lao ®éng ®· ®−a ra mét ®Ò nghÞ cã 35
94
"TiÕn lªn" ⎯ b¸o hµng ngµy hîp ph¸p cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-
®¹i biÓu ký tªn ®ßi thµnh lËp ngay nh÷ng ñy ban ruéng ®Êt ®Þa vÝch; xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ 26 th¸ng N¨m (8 th¸ng S¸u) 1906
ph−¬ng, ®−îc bÇu ra trªn c¬ së quyÒn ®Çu phiÕu phæ th«ng, b×nh thay cho tê "Lµn sãng" bÞ chÝnh phñ ®ãng cöa vµ tiÕp tôc tê "Lµn
®¼ng, trùc tiÕp vµ bá phiÕu kÝn. Çc ñy ban ruéng ®Êt ph¶i lµm c«ng sãng". V. I. Lª-nin gi÷ vai trß l·nh ®¹o tê b¸o nµy; tham gia tÝch
t¸c chuÈn bÞ ®Ó tiÕn hµnh c¶i çch ruéng ®Êt, còng nh− ph¶i tham cùc vµo c«ng t¸c biªn tËp cã: M. X. ¤n-min-xki, V .V. V«-rèp-xki,
A. V. Lu-na-ts¸c-xki. B¸o nµy ®· ®¨ng 15 bµi b¸o cña Lª-nin. B¸o trong sè buæi chiÒu tê "Tin tøc Së giao dÞch": "Ngµy 7 th¸ng S¸u
liªn tôc bÞ khñng bè. Trong 17 sè th× cã 10 sè bÞ tÞch thu. V× sù cã lan truyÒn tin ®ån r»ng bé tr−ëng Bé chiÕn tranh ®· chuyÓn lªn nhµ
truy n· cña c¶nh s¸t, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· chuÈn bÞ tr−íc vua mét bøc th− trong ®ã nãi ®Õn t×nh tr¹ng tan r· trong qu©n ®éi vµ
®Ó xuÊt b¶n tê b¸o hîp ph¸p cña m×nh víi mét tªn kh¸c. Ngµy 2 (15) tá ý lo l¾ng vÒ kÕt qu¶ cña viÖc trÊn ¸p çc cuéc næi lo¹n, chÝnh
th¸ng S¸u, b¸o "TiÕn lªn" ®· ®¨ng th«ng b¸o nãi r»ng "s¾p tíi ë v× thÕ viÖc gi¶i t¸n §u-ma lµ mét viÖc kh«ng ph¶i kh«ng nguy
Pª-tÐc-bua sÏ xuÊt b¶n tê "TiÕng vang", tê b¸o hµng ngµy cña c«ng hiÓm". ⎯ 266.
nh©n". Th«ng b¸o nµy ®−îc ®¨ng liªn tôc trªn hÕt sè nµy ®Õn sè 99
"Lêi høa trÞnh träng" ®−îc më ®Çu b»ng ®iÒu 13 trong quy chÕ vÒ
kh¸c cho ®Õn khi b¸o bÞ ®ãng cöa. Ngµy 14 (27) th¸ng S¸u 1906
§u-ma, quy chÕ nµy ph¶i ®−îc tÊt c¶ çc ®¹i biÓu §u-ma nhµ
theo quyÕt ®Þnh cña viÖn t− ph¸p Pª-tÐc-bua, b¸o nµy bÞ ®×nh b¶n.
n−íc ký tªn. Nã nãi vÒ nghÜa vô cña çc ®¹i biÓu lµ ph¶i hoµn thµnh
Tê "TiÕng vang" ®· ®−îc xuÊt b¶n thay cho tê "TiÕn lªn". ⎯ 241.
nh÷ng nhiÖm vô ®−îc giao phã cho hä trong khi vÉn "trung thµnh"
95
TrÝch trong bµi tiÓu luËn "Cã tin kh«ng?" ®¨ng trªn b¸o "Tin tøc víi Nga hoµng. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ë Çp-ca-d¬ lµ ®¹i
Së giao dÞch", sè 9318, ngµy 1 (14) th¸ng S¸u 1906 (sè buæi s¸ng). ⎯ biÓu cña §u-ma nhµ n−íc I, sau khi ký "lêi høa trÞnh träng", ®·
248 . ®¨ng lêi tuyªn bè mµ V. I. Lª-nin trÝch dÉn (xem "Ng−êi ®−a tin",
96
sè 20, ngµy 8 (21) th¸ng S¸u 1906). ⎯ 269 .
NghÞ quyÕt nµy cã liªn quan ®Õn cuéc xung ®ét gi÷a Ban chÊp
hµnh trung −¬ng vµ Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua cña §¶ng c«ng nh©n 100
"ViÖn sao" lµ tªn gäi mét tËp ®oµn trong cung ®×nh ë Nga, mét ®¸m
d©n chñ - x· héi Nga vÒ vÊn ®Ò th¸i ®é ®èi víi §u-ma nhµ n−íc. quan l¹i ph¶n ®éng cã ¶nh h−ëng ngÇm to lín ®Õn Ni-c«-lai II trong
Cïng víi nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua cña §¶ng c«ng thêi kú çch m¹ng 1905-1907 vµ trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n
nh©n d©n chñ - x· héi Nga vÒ th¸i ®é ®èi víi §u-ma nhµ n−íc (xem tËp ®éng thèng trÞ. "ViÖn sao" ®¹i diÖn cho quyÒn lîi cña nh÷ng giíi
nµy, tr. 218 - 219), nghÞ quyÕt nµy lµ c−¬ng lÜnh s¸ch l−îc cña ®Þa chñ - chñ n«ng n« vµ quan liªu cao cÊp, ®iªn cuång chèng l¹i
nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, trªn c¬ së ®ã ng−êi ta ®· tiÕn hµnh th¶o çch m¹ng vµ b¶o vÖ quyÒn bÊt kh¶ x©m ph¹m ®èi víi tÊt c¶ nh÷ng
luËn vµ bÇu ®¹i biÓu ®i dù héi nghÞ liªn khu cña tæ chøc Pª-tÐc-bua. ®Æc quyÒn ®Æc lîi cña chóng. ViÖn nµy cã tªn gäi gièng "ViÖn sao"
Trªn b¸o "TiÕn lªn" nghÞ quyÕt nµy ®−îc in víi mÊy dßng nhËn cña Anh, mét c¬ quan hµnh chÝnh - t− ph¸p cao cÊp cña Anh trong
xÐt cña ban biªn tËp nh− sau: "Ban biªn tËp b¸o "TiÕn lªn" hoµn thÕ kû XV - XVII, ®−îc nhµ vua giao cho nhiÒu quyÒn vµ ®ãng vai
toµn t¸n thµnh nh÷ng luËn ®iÓm c¬ b¶n cña nghÞ quyÕt nµy vµ ®Ò
trß xÐt xö çc ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµ t«n gi¸o. ⎯ 272.
nghÞ çc ®ång chÝ giíi thiÖu nã t¹i çc héi nghÞ vµ çc cuéc mÝt-tinh
cña c«ng nh©n". ⎯ 260. 101
" Volkszeitung" ("B¸o nh©n d©n") ⎯ b¸o hµng ngµy, c¬ quan ng«n luËn
97
cña ph¸i Bun; xuÊt b¶n b»ng tiÕng Do-th¸i ë Vin-n« tõ ngµy 19
Bµi b¸o " §ªm h«m tr−íc " do V. I. Lª-nin viÕt cho b¸o "Ng−êi lao
th¸ng Hai (4 th¸ng Ba) 1906 ®Õn ngµy 19 th¸ng T¸m (1 th¸ng
®éng" mét tê b¸o hµng ngµy b«n-sª-vÝch hîp ph¸p, ®−îc chuÈn ChÝn) 1907. ⎯ 273 .
bÞ xuÊt b¶n ë Ki-Ðp. Bµi b¸o ®−îc chuyÓn b»ng ®iÖn tÝn ®Õn ban
102
biªn tËp vµ ®−îc ®¨ng ngµy 8 (21) th¸ng S¸u 1906 trªn trang ®Çu Thêi kú "tÝn nhiÖm" cña chÝnh phñ ®èi víi x· héi ®−îc bé tr−ëng
sè b¸o ®Çu tiªn. Bé néi vô P. §. Xvi-a-t«-p«n ⎯ MiÕc-xki tuyªn bè vµo mïa thu 1904.
B¸o "Ng−êi lao ®éng" ra ®−îc tÊt c¶ 2 sè. Sè ®Çu bÞ tÞch thu, V× phong trµo çch m¹ng lan réng, chÝnh phñ Nga hoµng, víi hy
mÆc dï phÇn lín sè b¸o ®· ®−îc chuyÓn ra khái nhµ in tr−íc khi väng lõa dèi nh©n d©n vµ l«i kÐo giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa
c¶nh s¸t ®Õn. Sau khi xuÊt b¶n sè 2, ngµy 9 (22) th¸ng S¸u 1906 vÒ phÝa m×nh, ®· thùc hiÖn mét sè nh©n nh−îng kh«ng quan träng:
(còng bÞ tÞch thu), b¸o bÞ ®ãng cöa. ⎯ 262 . níi tay kiÓm duyÖt mét chót, ©n x¸ mét phÇn, cho phÐp më çc ®¹i
héi çc nhµ ho¹t ®éng héi ®ång ®Þa ph−¬ng. Nh÷ng ng−êi theo
98
Râ rµng ®©y lµ nãi ®Õn bµi tiÓu luËn ®¨ng ngµy 8 (21) th¸ng S¸u ph¸i tù do chµo ®ãn ®−êng lèi Êy cña chÝnh phñ, mµ hä cho lµ
1906 trong b¸o "§êi sèng chóng ta" vµ còng h«m ®ã ®−îc ®¨ng l¹i "míi"; trong çc tiÖc mõng cña hä, hä ®· nãi ®Õn hiÕn ph¸p, tíi
sù cÇn thiÕt ®−a hä xÝch l¹i gÇn chÝnh quyÒn. Nh÷ng ng−êi men- bøc ë n−íc Nga Nga hoµng ®Òu kh«ng ®−îc tham gia bÇu cö. §u-
sª-vÝch ®Æt nh÷ng hy väng lín vµo "chiÕn dÞch tiÖc mõng" Êy vµ ®· ma nhµ n−íc kh«ng cã quyÒn th«ng qua mét ®¹o luËt nµo, mµ chØ
®−a ra kÕ ho¹ch t¸c ®éng ®Õn giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa nh»m ®−îc th¶o luËn mét sè vÊn ®Ò víi t− çch mét c¬ quan t− vÊn bªn
lµm cho nh÷ng ng−êi theo ph¸i tù do thay mÆt nh©n d©n mµ tr×nh c¹nh Nga hoµng. Khi ®¸nh gi¸ §u-ma Bu-l−-ghin, Lª-nin viÕt r»ng nã
lªn chÝnh phñ Nga hoµng nh÷ng yªu s¸ch chÝnh trÞ. Nh÷ng ng−êi chØ lµ "mét trß chÕ giÔu tr¾ng trîn nhÊt ®èi víi "quyÒn ®¹i biÓu cña
b«n-sª-vÝch ®· ®Êu tranh quyÕt liÖt chèng l¹i kÕ ho¹ch men-sª-vÝch. nh©n d©n"" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-
Hä chØ ra r»ng ®Æt hy väng vµo giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa tøc va, t. 11, tr. 233).
lµ theo ®u«i phong trµo t− s¶n, vµ kªu gäi c«ng nh©n ph¶i l·nh ®¹o Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch kªu gäi c«ng nh©n vµ n«ng d©n tÝch
cuéc ®Êu tranh cña tÊt c¶ çc lùc l−îng çch m¹ng chiÕn ®Êu cùc tÈy chay §u-ma Bu-l−-ghin, tËp trung tÊt c¶ chiÕn dÞch tuyªn
chèng l¹i chÕ ®é chuyªn chÕ. Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· v¹ch trÇn truyÒn xung quanh çc khÈu hiÖu: khëi nghÜa vò trang, qu©n ®éi
tÊt c¶ tÝnh gi¶ nh©n gi¶ nghÜa trong chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ, çch m¹ng, chÝnh phñ çch m¹ng l©m thêi. Bän men-sª-vÝch cho
trong nh÷ng lêi kho¸c l¸c vÒ thêi kú "tÝn nhiÖm". Mïa thu 1904, r»ng cã thÓ tham gia bÇu cö vµo §u-ma vµ ®· chñ tr−¬ng hîp t¸c
Lª-nin viÕt: "Trong khi vuèt ve héi ®ång ®Þa ph−¬ng, nh−îng bé víi giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa.
nã mét tÝ chót (vµ chØ trong lêi nãi th«i), th× trªn thùc tÕ chÝnh phñ Cuéc vËn ®éng tÈy chay §u-ma Bu-l−-ghin ®· ®−îc nh÷ng
ch−a hÒ nh−îng bé nh©n d©n mét chót nµo, chÝnh phñ vÉn hoµn ng−êi b«n-sª-vÝch sö dông ®Ó ®éng viªn tÊt c¶ çc lùc l−îng çch
toµn cã thÓ quay vÒ ®−êng lèi ph¶n ®éng (nãi ®óng h¬n lµ tiÕp tôc m¹ng, ®Ó tiÕn hµnh nh÷ng cuéc b·i c«ng chÝnh trÞ cña quÇn chóng
®−êng lèi ph¶n ®éng), nh− tr−íc ®©y ®· tõng x¶y ra hµng chôc, vµ chuÈn bÞ cuéc khëi nghÜa vò trang. Cuéc bÇu cö vµo §u-ma
hµng tr¨m lÇn ë n−íc Nga sau nh÷ng trµo l−u tù do chñ nghÜa tho¸ng Bu-l−-ghin kh«ng tiÕn hµnh ®−îc vµ chÝnh phñ còng kh«ng triÖu tËp
qua cña mét tªn vua chuyªn chÕ nµy hay mét tªn vua chuyªn chÕ ®−îc nã; cao trµo çch m¹ng ph¸t triÓn vµ cuéc b·i c«ng chÝnh trÞ
kh¸c" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, toµn Nga th¸ng M−êi 1905 ®· thñ tiªu §u-ma. VÒ vÊn ®Ò §u-ma
t. 9, tr. 105). Ngµy 12 (25) th¸ng Ch¹p 1904, Ni-c«-lai II ®· ký mét Bu-l−-ghin, h·y xem nh÷ng bµi b¸o sau ®©y cña V. I. Lª-nin:
s¾c lÖnh trong ®ã nhÊn m¹nh "tÝnh bÊt kh¶ x©m ph¹m cña nh÷ng "Chî lËp hiÕn", "TÈy chay §u-ma Bu-l−-ghin vµ khëi nghÜa", "Sù
®¹o luËt c¬ b¶n cña ®Õ quèc" vµ ®ßi hái ph¶i trõng ph¹t nghiªm thèng nhÊt cña Nga hoµng víi nh©n d©n vµ sù thèng nhÊt cña nh©n d©n
kh¾c "bÊt kú hµnh ®éng tuú tiÖn nµo". MÆc dÇu trong s¾c lÖnh cã víi Nga hoµng", "Theo ®u«i giai cÊp t− s¶n qu©n chñ hay lµ
nh÷ng lêi høa m¬ hå vÒ viÖc më réng mét phÇn quyÒn h¹n cña çc ®øng ®Çu giai cÊp v« s¶n çch m¹ng vµ n«ng d©n?" v.v.. (Toµn
tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 10,
c¬ quan héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ thµnh phè, nh−ng trong ®ã hoµn
tr. 78 - 83, t. 11, tr. 212 - 222, 229 - 240, 249 - 264). ⎯ 280.
toµn bá qua vÊn ®Ò hiÕn ph¸p cho n−íc Nga. S¾c lÖnh ®ã cña Nga hoµng,
104
mµ Lª-nin gäi lµ "çi t¸t vµo mÆt nh÷ng ng−êi theo ph¸i tù do", Bµi b¸o nµy ®−îc viÕt nh©n viÖc c«ng bè vµo ngµy 16 (29) th¸ng S¸u
®· chøng tá r»ng chÝnh phñ quyÕt ®Þnh chÊm døt thêi kú "tÝn 1906 trong phiªn häp thø 28 cña §u-ma nhµ n−íc, b¶n tuyªn bè cña
nhiÖm". ⎯ 280. ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi. B¶n tuyªn bè nµy tr×nh bµy c−¬ng lÜnh
103
ho¹t ®éng cña çc ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi trong §u-ma, vµ do
Ngµy 6 (19) th¸ng T¸m 1905 ®· c«ng bè ®¹o dô cña Nga hoµng, ®¹o
X. §. §gia-pa-rÝt-dª ®äc trong cuéc th¶o luËn dù luËt vÒ quyÒn tù
luËt vÒ viÖc thiÕt lËp §u-ma nhµ n−íc vµ nh÷ng quy ®Þnh vÒ viÖc
do héi häp ë §u-ma. Khi th¶o ra b¶n tuyªn bè nµy, ®¶ng ®oµn d©n
bÇu cö §u-ma ®ã. §u-ma mang tªn lµ §u-ma Bu-l−-ghin, theo tªn
chñ - x· héi t¹i §u-ma, mµ trong ®ã cã c¶ bän men-sª-vÝch, ®· g¹t
cña bé tr−ëng Bé néi vô A. G. Bu-l−-ghin, lµ ng−êi ®−îc Nga hoµng
bá dù th¶o tuyªn bè b«n-sª-vÝch do V. I. Lª-nin viÕt (dù th¶o nµy
trao cho nhiÖm vô th¶o ra dù luËt vÒ §u-ma. QuyÒn bÇu cö vµo §u-
Lª-nin cã rót gän chót Ýt vµ ®−a vµo bµi b¸o nµy), vµ th«ng qua dù
ma chØ dµnh cho bän ®Þa chñ, t− b¶n vµ mét sè Ýt nh÷ng n«ng d©n
th¶o tuyªn bè ®−îc Ban chÊp hµnh trung −¬ng men-sª-vÝch t¸n
h÷u s¶n. Trong sè 412 ghÕ ®¹i biÓu ®−îc quy ®Þnh theo luËt th×
thµnh. ⎯ 284.
n«ng d©n chØ cã 51 ghÕ. §a sè d©n c− - c«ng nh©n, bÇn n«ng, cè
105
n«ng, trÝ thøc d©n chñ, ®Òu bÞ t−íc quyÒn bÇu cö; phô n÷, qu©n §©y lµ nãi ®Õn lêi ph¸t biÓu cña I. I. Ra-mi-svi-li tr×nh bµy
nh©n, häc sinh, nh÷ng ng−êi d−íi 25 tuæi vµ nhiÒu d©n téc bÞ ¸p dù th¶o nghÞ quyÕt cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi khi th¶o luËn
ngµy 9 (22) th¸ng S¸u 1906, t¹i phiªn häp thø 24 cña §u-ma vÒ vÊn Pª-tÐc-bua tõ ngµy 20 th¸ng S¸u (3 th¸ng B¶y) ®Õn ngµy 6 (19) th¸ng
®Ò cuéc tµn s¸t ng−êi Do-th¸i vµ vÒ nh÷ng vô hoµnh hµnh cña c¶nh s¸t B¶y 1906 thay cho tê b¸o "TiÕng nãi" ®· bÞ ®ãng cöa. B¸o ra ®−îc
ë V«-l«-g®a, Ca-li-a-din, Txa-ri-tx−n vµ nhiÒu ®Þa ph−¬ng kh¸c ë 15 sè. ⎯ 292 .
Nga. Trong lêi ph¸t biÓu cña m×nh, Ra-mi-svi-li ®Æc biÖt nãi ®Õn 108
§¶ng cña trËt tù ph¸p chÕ ⎯ nh÷ng ®¹i biÓu cña §¶ng "trËt tù ph¸p
cuéc tµn s¸t ë Bª-l«-xtèc, ®· nãi r»ng cuéc tµn s¸t nµy lµ do bµn
chÕ", mét ®¶ng ph¶n çch m¹ng cña giai cÊp ®¹i t− s¶n c«ng th−¬ng
tay cña bé tr−ëng Bé néi vô vµ chÝnh quyÒn nãi chung. Trong
nghiÖp, ®Þa chñ vµ çc tÇng líp quan liªu cao cÊp. §¶ng nµy ®−îc
nghÞ quyÕt ®−îc ®Ò ra, ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi t¹i §u-ma ®ßi
h×nh thµnh vµo mïa thu 1905 vµ chÝnh thøc thµnh lËp sau khi c«ng
®−a ra toµ toµn bé bän cÇm quyÒn cao cÊp vÒ nh÷ng téi mµ hä ®·
bè ®¹o dô ngµy 17 th¸ng M−êi. NÊp d−íi l¸ cê "trËt tù ph¸p chÕ",
ph¹m ph¶i.
®¶ng nµy trong thùc tÕ ®Êu tranh quyÕt liÖt ®Ó b¶o vÖ chÕ ®é Nga
Sau ®ã, ngµy 29 th¸ng S¸u (12 th¸ng B¶y) 1906 trong phiªn häp
hoµng. §¶ng nµy ®· hoan nghªnh viÖc gi¶i t¸n §u-ma nhµ n−íc I;
thø 35 cña §u-ma, ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi l¹i ®−a ra mét nghÞ
trong thêi gian bÇu §u-ma nhµ n−íc II, ®¶ng nµy liªn minh víi
quyÕt riªng vÒ vô tµn s¸t Bª-l«-xtèc (dù th¶o nghÞ quyÕt do
"Liªn minh nh÷ng ng−êi Nga ch©n chÝnh" cña bän Tr¨m ®en vµ ®Ò
X. §. §gia-pa-rÝt-dª ®−a ra). ⎯ 284.
nghÞ c¶ nh÷ng ng−êi thuéc §¶ng th¸ng M−êi còng tham gia khèi
106
Ngµy 12 (25) th¸ng S¸u 1906 trong phiªn häp thø 25 cña §u-ma nµy. N¨m 1907 ®¶ng nµy tan r·, mét sè ®¶ng viªn ch¹y sang §¶ng
nhµ n−íc, bé tr−ëng Bé néi vô P. A. Xt«-l−-pin, khi gi¶i thÝch lêi th¸ng M−êi, mét sè kh¸c ch¹y sang bän Tr¨m ®en c«ng khai. ⎯ 292.
chÊt vÊn vÒ nh÷ng biÖn ph¸p chèng ®ãi, ®· ®Ò nghÞ §u-ma ph¶i cÊp
cho chÝnh phñ mét kho¶n tiÒn ®Ó cøu nh÷ng ng−êi ®ãi. Trong khi
109
"TiÕng nãi lao ®éng" ⎯ b¸o hµng ngµy men-sª-vÝch hîp ph¸p; xuÊt
th¶o luËn A. Ph. A-la-®in, mét ng−êi thuéc Nhãm lao ®éng, ®· kªu b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ ngµy 21 th¸ng S¸u (4 th¸ng B¶y) ®Õn ngµy 7 (20)
gäi "kh«ng cho néi çc mét c«-pÕch nµo c¶", ®Ó §u-ma n¾m lÊy th¸ng B¶y 1906 thay cho tê "Ng−êi ®−a tin" xuÊt b¶n tr−íc ®ã.
viÖc cøu nh÷ng ng−êi ®ãi. Song, V. §. Na-b«-cèp, mét ng−êi d©n B¸o ra ®−îc 16 sè. ⎯ 307.
chñ - lËp hiÕn, dïng çch thay vÊn ®Ò ®ã b»ng vÊn ®Ò kh¸c (vÊn ®Ò 110
"Ngän ®uèc" ⎯ b¸o chÝnh trÞ hµng ngµy, c¬ quan ng«n luËn hîp
kiÓm tra viÖc sö dông kho¶n tiÒn cÊp), ®· nh©n danh ç nh©n vµ
ph¸p cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. B¸o xuÊt b¶n ë M¸t-xc¬-va tõ
nh©n danh A-la-®in thùc hiÖn ®−îc çi c«ng thøc d©n chñ - lËp hiÕn
ngµy 11 (24) th¸ng N¨m 1906. B¸o ra ®−îc 17 sè. Ban biªn tËp
lµ chuyÓn sang nh÷ng vÊn ®Ò thuéc ch−¬ng tr×nh nghÞ sù. Çc ®¹i
biÓu d©n chñ - x· héi kh«ng ph¶n ®èi ngay vµ kh«ng ®−a ra nghÞ b¸o gåm cã: I. I. Xc¬-voãc-txèp ⎯ Xtª-pa-nèp, M. N. P«-crèp-xki,
quyÕt cña m×nh. KhuyÕt ®iÓm ®ã cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi N. A. R«-gi¬-cèp, v.v.. Sè b¸o ®Çu tiªn bÞ chÝnh quyÒn tÞch thu.
t¹i §u-ma ®−îc V. I. Lª-nin chØ ra trong bµi b¸o "Cøu gióp nh÷ng B¸o bÞ ®ãng cöa ngµy 31 th¸ng N¨m (13 th¸ng S¸u) 1906 theo lÖnh
ng−êi bÞ ®ãi vµ s¸ch l−îc cña §u-ma" (xem tËp nµy, tr. 298-303). cña Toµ ¸n M¸t-xc¬-va. Thay cho tê "Ngän ®uèc" tõ ngµy 1 (14)
VÒ sau ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi ®· gi÷ ®−îc lËp tr−êng ®óng th¸ng S¸u 1906 ®· xuÊt b¶n b¸o " Lêi nãi tù do" ( ra ®−îc 4 sè). ⎯
®¾n trong vÊn ®Ò nµy; ngµy 23 th¸ng S¸u (6 th¸ng B¶y) trong phiªn 308 .
häp thø 32 cña §u-ma nhµ n−íc, hä ®· ®−a ra nghÞ quyÕt ®Ò nghÞ 111
"§¶ng c¶i çch d©n chñ" ⎯ ®¶ng cña giai cÊp t− s¶n qu©n chñ - tù
kh«ng cÊp tiÒn cho chÝnh phñ cña bän s¸t nh©n, vµ ®Ó cøu gióp
do chñ nghÜa; ®−îc thµnh lËp ®Çu n¨m 1906 trong thêi kú bÇu §u-
nh÷ng ng−êi ®ãi th× ph¶i thµnh lËp ë §u-ma mét ñy ban l−¬ng
ma nhµ n−íc I, gåm nh÷ng phÇn tö coi c−¬ng lÜnh cña bän d©n
thùc, çc ñy viªn cña ñy ban nµy ph¶i ®Õn çc ®Þa ph−¬ng vµ tæ
chøc ë ®ã çc ñy ban ®Þa ph−¬ng mµ thµnh phÇn lµ nh÷ng ng−êi chñ - lËp hiÕn lµ qu¸ t¶. TÝch cùc tham gia c«ng t¸c l·nh ®¹o cña
bÞ ®ãi. VÒ vÊn ®Ò nµy, Lª-nin cã nãi ®Õn trong bµi b¸o "§u-ma d©n ®¶ng nµy lµ C. C. ¸c-xª-ni-Ðp, I. I. I-va-niu-cèp, M. M. C«-va-lÐp-
chñ - lËp hiÕn ®· cÊp tiÒn cho chÝnh phñ cña bän s¸t nh©n" (xem tËp xki, V. §. Cu-d¬-min - Ca-ra-va-Ðp, A. X. P«-xmi-cèp, v.v.. Cuèi
nµy, tr. 319-323). ⎯ 286. n¨m 1907 ®¶ng nµy ngõng ho¹t ®éng. ⎯ 311.
107
"T− t−ëng" ⎯ b¸o chÝnh trÞ vµ v¨n häc ra hµng ngµy, c¬ quan ng«n 112
§¹i héi V cña §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va
luËn hîp ph¸p cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng; xuÊt b¶n ë häp trong nh÷ng ngµy 18 - 24 th¸ng S¸u 1906 ë Da-c«-pa-n¬ (Ga-li-
xi-a). Dù ®¹i héi cã 51 ®¹i biÓu cã quyÒn biÓu quyÕt vµ 13 ®¹i §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®äc b¸o ço: "VÒ s¸ch
biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt. Tham gia ®¹i héi cã ®¹i biÓu ban l−îc cña ®¶ng ®èi víi §u-ma nhµ n−íc". §èi thñ cña Ng−êi lµ
biªn tËp b¸o b«n-sª-vÝch "TiÕn lªn" lµ V. V. V«-rèp-xki. Ng−êi ®äc Ph. I. §an, kÎ b¶o vÖ lËp tr−êng men-sª-vÝch cña Ban chÊp hµnh
b¸o ço cña Ban l·nh ®¹o trung −¬ng cña §¶ng d©n chñ - x· héi trung −¬ng. NghÞ quyÕt t¸n thµnh s¸ch l−îc cña Ban chÊp hµnh
V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va lµ Ph. E. §giÐc-gin-xki (trong ®¹i héi Pª-tÐc-bua ®· ®−îc th«ng qua víi ®a sè phiÕu.
lÊy tªn lµ Phran-cèp-xki) (xem Ph. E. §giÐc-gin-xki. TuyÓn tËp gåm T¹i héi nghÞ, Lª-nin cßn ®äc b¸o ço "VÒ sù thèng nhÊt cña
2 tËp, tiÕng Nga, t. I, 1957, tr. 95 - 117). §¹i héi ®· tæng kÕt ho¹t ®¶ng". Trong nghÞ quyÕt ®−îc th«ng qua vÒ b¶n b¸o ço nµy, héi
®éng cña §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va trong nghÞ nhËn xÐt r»ng ban chÊp hµnh trung −¬ng ®−îc bÇu ra t¹i §¹i
thêi gian mét n¨m r−ìi cña cuéc çch m¹ng: trong thêi gian ®ã sè héi IV cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga chØ thÓ hiÖn ý
®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va t¨ng kiÕn cña mét thiÓu sè trong ®¶ng, vµ ®· ®Ò ra yªu cÇu ph¶i triÖu tËp
lªn rÊt nhanh tõ 1.000 ng−êi n¨m 1904 lªn tíi 30 ngh×n ng−êi mét ®¹i héi míi cña ®¶ng. Héi nghÞ còng ®· th«ng qua nghÞ quyÕt
tÝnh ®Õn mïa hÌ 1906. §¹i héi ®· ñng hé s¸ch l−îc cña nh÷ng thiÕt lËp mèi quan hÖ bÒn chÆt gi÷a quan hÖ tæ chøc ®¶ng ë Pª-tÐc-bua víi
ng−êi b«n-sª-vÝch trong çch m¹ng, chèng l¹i hµnh vi c¬ héi chñ ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma. ⎯ 326.
nghÜa cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng men-sª-vÝch cña §¶ng c«ng
114
nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ ®ång thêi phª ph¸n nh÷ng quyÕt nghÞ Héi nghÞ khu vùc M¸t-xc¬-va cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x·
men-sª-vÝch cña §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña §¶ng c«ng nh©n héi Nga (héi nghÞ çc ban chÊp hµnh phÝa B¾c) häp vµo nöa ®Çu
d©n chñ - x· héi Nga. Trong nghÞ quyÕt cña §¹i héi V cña §¶ng d©n th¸ng S¸u 1906. Dù héi nghÞ cã ®¹i biÓu çc ban chÊp hµnh: M¸t-
chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va vÒ th¸i ®é ®èi víi §u-ma xc¬-va, khu M¸t-xc¬-va, V«-l«-g®a, I-a-r«-xl¸p, Ki-nª-sma, C«-xt¬-
nhµ n−íc cã nhËn xÐt r»ng: "§¹i héi thèng nhÊt cña §¶ng c«ng nh©n r«-ma, khu Vla-®i-mia, I-va-n«-v« ⎯ V«-d¬-nª-xen-xc¬, B«-ri-x«-glÐp-
d©n chñ - x· héi Nga ®· lÇm lÉn khi coi §u-ma lµ träng t©m ®Ó xc¬, Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt, ¤-ri-«n, C«-d¬-lèp vµ nhãm d©n chñ - x·
ph¸t triÓn çch m¹ng" ("TiÕng vang", sè 4, ngµy 25 th¸ng S¸u 1906). ⎯ héi thµnh phè Sui-a, ®¹i diÖn cho 14000 c«ng nh©n ®øng trong tæ
326. chøc.
113 Héi nghÞ ®· lªn ¸n s¸ch l−îc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng
Héi nghÞ liªn khu cña tæ chøc §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi
men-sª-vÝch lµ Ban chÊp hµnh ®· ñng hé nh÷ng yªu s¸ch lËp néi çc
Nga ë Pª-tÐc-bua häp ngµy 11-12 (24-25) th¸ng S¸u 1906. Héi
nghÞ b¾t ®Çu häp ë Pª-tÐc-bua, sau ®ã ®Ó gi÷ bÝ mËt, héi nghÞ ®· §u-ma, vµ ®· th«ng qua nghÞ quyÕt sau: "Liªn minh miÒn B¾c tuyªn
chuyÓn sang häp ë Tª-ri-«-ki thuéc PhÇn-lan. Héi nghÞ nµy do Ban bè r»ng liªn minh kh«ng ®ång ý víi c−¬ng lÜnh Ban chÊp hµnh trung
chÊp hµnh Pª-tÐc-bua triÖu tËp ®Ó ®Þnh ra s¸ch l−îc cña giai cÊp −¬ng, v× cho r»ng nã kh«ng phï hîp víi nh÷ng chØ thÞ cña ®¹i héi
v« s¶n ®èi víi §u-ma nhµ n−íc. Tr−íc khi bÇu ®¹i biÓu, héi nghÞ ®¶ng, vµ ®Ò nghÞ ñng hé çnh cùc t¶ trong §u-ma" ("TiÕng vang",
®· tiÕn hµnh tranh luËn xung quanh hai c−¬ng lÜnh s¸ch l−îc: nghÞ sè 3, ngµy 24 th¸ng S¸u 1906). Héi nghÞ ®Ò nghÞ çnh cùc t¶ trong
quyÕt men-sª-vÝch cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vÒ viÖc ñng hé §u-ma ra mét b¶n tuyªn ng«n göi nh©n d©n, trong ®ã nã cã thÓ
néi çc §u-ma d©n chñ - lËp hiÕn vµ çc nghÞ quyÕt b«n-sª-vÝch "gi¶i thÝch tÊt c¶ sù yÕu kÐm cña §u-ma, tÊt c¶ sù bÊt lùc khi tiÕn
cña Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua "VÒ th¸i ®é ®èi víi §u-ma nhµ n−íc" hµnh mét viÖc g× ®ã vµ kªu gäi nh©n d©n chuÈn bÞ hµnh ®éng ®éc
vµ "VÒ vÊn ®Ò néi çc §u-ma" do V. I. Lª-nin viÕt (xem tËp nµy, lËp" (nh− trªn). ⎯ 326.
tr. 218 - 219, 260 - 261). Nhê cuéc th¶o luËn nµy mµ ®−êng lèi s¸ch
l−îc cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®−îc 1 760 phiÕu thuËn vµ 952
115
"TiÕng vang" ⎯ b¸o hµng ngµy hîp ph¸p, b«n-sª-vÝch, xuÊt b¶n ë
phiÕu chèng, nh÷ng phiÕu chèng nµy ñng hé c−¬ng lÜnh cña Ban Pª-tÐc-bua tõ ngµy 22 th¸ng S¸u (5 th¸ng B¶y) ®Õn ngµy 7 (20)
chÊp hµnh trung −¬ng men-sª-vÝch. th¸ng B¶y 1906 thay cho tê "TiÕn lªn" ®· bÞ chÝnh phñ ®ãng cöa.
Dù héi nghÞ cã gÇn 80 ®¹i biÓu thay mÆt cho 4 ngh×n ®¶ng B¸o ra ®−îc 14 sè. Chñ biªn tê b¸o thùc tÕ lµ V. I. Lª-nin. Sè
viªn. Lª-nin ®−îc bÇu lµm chñ tÞch héi nghÞ vµ l·nh ®¹o ho¹t ®éng nµo còng cã ®¨ng bµi cña Lª-nin; tæng céng trªn b¸o ®ã cã h¬n
cña héi nghÞ. Ng−êi ®· thay mÆt Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua cña hai m−¬i bµi b¸o vµ tiÓu luËn cña Ng−êi.
HÇu hÕt tÊt c¶ çc sè b¸o "TiÕng vang" ®Òu bÞ khñng bè: trong va trong nh÷ng ngµy 20 - 21 th¸ng T− (3 - 4 th¸ng N¨m) 1905. §¹i
m−êi bèn sè xuÊt b¶n cã m−êi hai sè bÞ chÝnh quyÒn tÞch thu. ⎯ héi ®· ®−a ra nhiÒu yªu s¸ch chÝnh trÞ vµ kinh tÕ: thùc hiÖn
343 . quyÒn tù do chÝnh trÞ, triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn, c¶i thiÖn ®iÒu
116
kiÖn lao ®éng trªn çc ®−êng s¾t, v. v.. Theo ®µ ph¸t triÓn çch
Héi liªn hiÖp çc nhµ gi¸o vµ çc nhµ ho¹t ®éng gi¸o dôc nh©n d©n m¹ng 1905 - 1907 ¶nh h−ëng cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch trong
toµn Nga ra ®êi håi mïa xu©n 1905. Cã ¶nh h−ëng lín trong ®ã Héi liªn hiÖp c«ng nh©n viªn ®−êng s¾t ®−îc t¨ng c−êng. §¹i héi II
lµ çc ®¹i biÓu §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng mµ tÝnh h¹n chÕ
c«ng nh©n viªn ®−êng s¾t toµn Nga häp trong nh÷ng ngµy 22 -
tiÓu t− s¶n cña hä cïng khuynh h−íng çch m¹ng cöa miÖng ®−îc
24 th¸ng B¶y (4 - 6 th¸ng T¸m) 1905 ë M¸t-xc¬-va ®· th«ng qua
thÓ hiÖn trong c−¬ng lÜnh cña Héi. Trong Héi xuÊt hiÖn râ khuynh
quyÕt nghÞ b¾t tay ngay vµo viÖc cæ ®éng mét cuéc b·i c«ng chÝnh
h−íng h¹n chÕ ho¹t ®éng cña m×nh trong ph¹m vi lîi Ých cña cuéc ®Êu
trÞ ngµnh ®−êng s¾t toµn Nga. §¹i héi c«ng nh©n viªn ®−êng s¾t
tranh nghiÖp ®oµn. Tuy nhiªn, tæ chøc nµy còng kh«ng thÓ bá
toµn Nga (gäi lµ §¹i héi ®¹i biÓu) häp th¸ng ChÝn - th¸ng M−êi 1905
qua nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trÞ chung, vµ d−íi ¶nh h−ëng cña nh÷ng
ë Pª-tÐc-bua, d−íi søc Ðp cña quÇn chóng çch m¹ng, ®· th¶o ra vµ
sù kiÖn çch m¹ng, còng ph¶i ®i theo nh÷ng khÈu hiÖu d©n chñ çch
göi lªn chÝnh phñ hµng lo¹t yªu s¸ch: ngµy lµm viÖc 8 giê, çc nh©n
m¹ng. Çc héi viªn ®· tuyªn bè r»ng hä cã ý ®Þnh tham gia cuéc
vËt l·nh ®¹o ngµnh ®−êng s¾t tõ trªn xuèng d−íi ph¶i ®−îc bÇu ra,
®Êu tranh cña nh©n d©n giµnh ruéng ®Êt, tù do vµ chÝnh quyÒn, vµ
th¶ ngay nh÷ng ng−êi bÞ b¾t v× b·i c«ng, hñy bá t×nh tr¹ng thiÕt
kªu gäi çc nhµ gi¸o "n©ng cao h¬n n÷a ý thøc nh©n d©n vµ t¸c
®éng ®Õn viÖc tæ chøc cuéc ®Êu tranh v× nh÷ng lý t−ëng vÜ ®¹i cña qu©n luËt vµ chÕ ®é t¨ng c−êng an ninh, ban bè tù do chÝnh trÞ,
nh©n d©n lao ®éng" ("Biªn b¶n §¹i héi ®¹i biÓu III Héi liªn hiÖp ©n x¸, quyÒn tù quyÕt d©n téc, triÖu tËp ngay quèc héi lËp hiÕn ®−îc
toµn Nga çc nhµ gi¸o vµ çc nhµ ho¹t ®éng gi¸o dôc nh©n d©n bÇu ra trªn c¬ së ®Çu phiÕu phæ th«ng, b×nh ®¼ng, trùc tiÕp vµ bá
häp trong nh÷ng ngµy 7 - 10 th¸ng S¸u 1906", tiÕng Nga, 1906, phiÕu kÝn. V. I. Lª-nin ®· v¹ch ra vai trß chñ ®¹o cña c«ng nh©n
tr. 135). Héi ñng hé yªu s¸ch triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn "trªn c¬ së ®−êng s¾t vµ Héi liªn hiÖp c«ng nh©n viªn ®−êng s¾t trong cuéc Tæng
®Çu phiÕu phæ th«ng, b×nh ®¼ng, trùc tiÕp vµ bá phiÕu kÝn, kh«ng b·i c«ng chÝnh trÞ th¸ng M−êi. Héi nghÞ çc ®¹i biÓu toµn Nga cña 29
ph©n biÖt nam n÷, d©n téc vµ tÝn ng−ìng" (nh− trªn). Héi cho r»ng tuyÕn ®−êng s¾t ®· ñng hé quyÕt nghÞ cña Héi nghÞ toµn thµnh
mét trong sè nh÷ng nhiÖm vô c¬ b¶n cña m×nh lµ ®Êu tranh ®Ó c¶i M¸t-xc¬-va cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vÒ viÖc tuyªn bè tæng b·i
tæ vÒ c¬ b¶n nÒn gi¸o dôc nh©n d©n ë Nga: thùc hiÖn chÕ ®é s¬ c«ng chÝnh trÞ, vµ ®Õn ngµy 6 (19) th¸ng Ch¹p 1905 ®· quyÕt ®Þnh
häc c−ìng bøc, kh«ng mÊt tiÒn ®èi víi mäi ng−êi vµ chÕ ®é gi¸o tham gia b·i c«ng vµ tuyªn bè ngay cuéc b·i c«ng cña ngµnh ®−êng
dôc trung häc vµ ®¹i häc kh«ng mÊt tiÒn, gi¶ng d¹y b»ng tiÕng mÑ s¾t toµn Nga. Sau khi cuéc khëi nghÜa vò trang th¸ng Ch¹p 1905 thÊt
®Î, phèi hîp tÊt c¶ çc lo¹i tr−êng sao cho tr−êng phæ th«ng cÊp b¹i, Héi liªn hiÖp c«ng nh©n viªn ®−êng s¾t thùc tÕ ®· rót vµo bÝ mËt.
cao nèi tiÕp trùc tiÕp tr−êng phæ th«ng cÊp thÊp, v.v.. Nh÷ng Th¸ng T¸m 1906 l¹i cã mét héi nghÞ c«ng nh©n viªn ®−êng s¾t,
biÖn ph¸p ®Ò ra nh»m ®¹t nh÷ng môc ®Ých ®· c«ng bè lµ: c«ng trong ®ã nh©n chuyÖn gi¶i t¸n §u-ma nhµ n−íc I, ®· ®Æt ra vÊn
khai phª ph¸n chÕ ®é nhµ tr−êng hiÖn hµnh, tæ chøc cho gi¸o viªn ®Ò tæng b·i c«ng vµ chuÈn bÞ khëi nghÜa (xem chó thÝch sè 143).
vµ häc sinh ph¶n ®èi tËp thÓ chèng l¹i sù chuyªn quyÒn cña giíi Cuèi n¨m 1906 Héi liªn hiÖp c«ng nh©n viªn ®−êng s¾t r¬i vµo ¶nh
l·nh ®¹o häc ®−êng, tuyªn truyÒn réng r·i trong d©n c− nh÷ng h−ëng cña bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng nªn mÊt ý nghÜa çch
t− t−ëng cña Héi, v.v.. m¹ng cña m×nh. Th¸ng Hai 1907 Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng
Ngµy 6 (19) th¸ng S¸u 1906, V.I.Lª-nin, víi tªn hä lµ Çc- pèp, c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga triÖu tËp héi nghÞ çc tæ chøc ®−êng
®· ®äc tr−íc Nhãm ®¹i biÓu §¹i héi çc gi¸o viªn nh©n d©n toµn s¾t d©n chñ - x· héi quan träng nhÊt. Héi nghÞ nµy ®ßi tÊt c¶ nh÷ng
Nga mét b¸o ço vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt. Tê b¸o x· héi chñ nghÜa - ng−êi d©n chñ - x· héi çch m¹ng ph¶i rót ra khái Héi liªn hiÖp
çch m¹ng "TiÕng nãi" ®· t−êng thuËt l¹i lêi ph¸t biÓu ®ã cña Lª- c«ng nh©n viªn ®−êng s¾t. ⎯ 349.
nin (sè 15, ngµy 8 (21) th¸ng S¸u 1906). ⎯ 348 . 118
§©y lµ nãi ®Õn lÖnh cña Nga hoµng ngµy 8 (21) th¸ng Ba c«ng bè
117
Héi liªn hiÖp c«ng nh©n viªn ®−êng s¾t toµn Nga ®−îc thµnh lËp ngµy 11 (24) th¸ng Ba 1906 trong thêi kú bÇu cö §u-ma nhµ n−íc I.
t¹i §¹i héi I c«ng nh©n viªn ®−êng s¾t toµn Nga häp ë M¸t-xc¬- §¹o luËt chèng tÈy chay §u-ma quy ®Þnh viÖc bá tï tõ 4 ®Õn 8
th¸ng nh÷ng kÎ m¾c téi "xói giôc chèng l¹i viÖc bÇu cö vµo Héi ®−îc giao cho bé tr−ëng Bé néi vô quyÕt ®Þnh sö dông. V. I. Lª-
®ång nhµ n−íc hoÆc §u-ma nhµ n−íc, hoÆc xói giôc ®«ng ®¶o quÇn nin gäi b¸o "N−íc Nga" lµ "tê b¸o c¶nh s¸t, viÕt thuª". ⎯ 381 .
chóng kh«ng tham gia çc cuéc bÇu cö nµy" ("§u-ma nhµ n−íc ë 123
Nga qua çc v¨n kiÖn vµ tµi liÖu". TiÕng Nga, M¸t-xc¬-va, 1957, Cuèn s¸ch nhá cña V. I. Lª-nin "ViÖc gi¶i t¸n §u-ma vµ nh÷ng
tr. 136). ⎯ 350 . nhiÖm vô cña giai cÊp v« s¶n" ®−îc nhµ xuÊt b¶n "Lµn sãng míi"
xuÊt b¶n ë M¸t-xc¬-va. Ngµy 12 (25) th¸ng T¸m 1906 Së b¸o chÝ
119
§©y lµ nãi ®Õn bµi x· luËn "Lêi kªu gäi cña §u-ma göi nh©n d©n" M¸t-xc¬-va tÞch thu cuèn s¸ch nµy, cßn tßa ¸n th× truy tè t¸c gi¶ vµ
®¨ng ngµy 29 th¸ng S¸u (12 th¸ng B¶y) 1906 trong sè 8 cña tê b¸o nh÷ng ng−êi tham gia in s¸ch. Ngµy 6 (19) th¸ng ChÝn n¨m ®ã
men-sª-vÝch "TiÕng nãi lao ®éng". ⎯ 355. Tßa ¸n M¸t-xc¬-va phª chuÈn viÖc tÞch thu cuèn s¸ch. MÆc dï
120
Th¸ng S¸u 1906 bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng b¾t ®Çu cæ ®éng thÕ cuèn "ViÖc gi¶i t¸n §u-ma vµ nh÷ng nhiÖm vô cña giai cÊp v«
kh«i phôc ë Pª-tÐc-bua X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n. Bän men-sª-vÝch s¶n" vÉn ®−îc phæ biÕn ë M¸t-xc¬-va, Pª-tÐc-bua vµ çc tØnh. Trong
ñng hé ý ®å ®ã. Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch th× chèng l¹i. Ngµy 21 mét b¸o ço göi lªn Tæng côc xuÊt b¶n, tØnh tr−ëng tØnh P«-®«n-
th¸ng S¸u (4 th¸ng B¶y) 1906 Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua §¶ng c«ng xc¬ b¸o r»ng trong çc cöa hµng s¸ch trong tØnh "cã b¸n nh÷ng
nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· th«ng qua mét nghÞ quyÕt trong ®ã cuèn s¸ch hÕt søc çch m¹ng vµ thËm chÝ c«ng khai kªu gäi khëi
®· v¹ch ra ý nghÜa chiÕn ®Êu cña X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n, nh−ng nghÜa vò trang", vµ ®Ó dÉn chøng cho lo¹i s¸ch ®ã, tªn nµy ®· nh¾c
l¹i chØ ra r»ng viÖc thµnh lËp nã lµ ch−a ®óng lóc vµ v¹ch trÇn ®Õn cuèn s¸ch cña Lª-nin "ViÖc gi¶i t¸n §u-ma vµ nh÷ng nhiÖm vô
tÝnh chÊt khiªu khÝch trong viÖc cæ ®éng cña bän x· héi chñ nghÜa - cña giai cÊp v« s¶n" (xem "L−u tr÷ ®á", tiÕng Nga, 1934, sè 1,
çch m¹ng. QuyÕt nghÞ cña Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua (®¨ng trªn tr. 195 - 196). ⎯ 385.
b¸o "TiÕng vang", sè 5, ngµy 27 th¸ng S¸u 1906) ®−îc th¶o luËn 124
LÖnh cña Nga hoµng vÒ viÖc gi¶i t¸n §u-ma nhµ n−íc I ®−îc
réng r·i trong çc cuéc häp vµ mÝt-tinh vµ ®−îc tuyÖt ®¹i ®a sè c«ng
ký ngµy 8 (21) th¸ng B¶y vµ c«ng bè ngµy 9 (22) th¸ng B¶y 1906.
nh©n t¸n thµnh. KÎ chèng l¹i nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-
Trong lÖnh cßn nãi ®Õn viÖc ®Þnh ngµy triÖu tËp mét §u-ma nhµ n−íc
bua, b¶o vÖ sù cæ ®éng cña bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng lµ
míi vµo ngµy 20 th¸ng Hai (5 th¸ng Ba) 1907. ⎯ 387 .
phÇn tö men-sª-vÝch G. X. Khru-xta-lÐp ⎯ N«-x¸c, cùu chñ tÞch X«-
125
viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n Pª-tÐc-bua håi th¸ng M−êi - th¸ng M−êi V. I. Lª-nin cã ý nãi ®Õn lêi kªu gäi cña çc cùu ®¹i biÓu §u-ma
mét 1905. ⎯ 363. nhµ n−íc I lÊy tªn lµ "Çc ®¹i biÓu nh©n d©n göi nh©n d©n"; lêi
121
kªu gäi nµy cßn ®−îc biÕt víi tªn lµ lêi kªu gäi V−-boãc-g¬. Lêi
§©y lµ nãi ®Õn tiÓu ban ruéng ®Êt cña §u-ma nhµ n−íc I ®−îc
kªu gäi nµy ®−îc th«ng qua t¹i héi nghÞ ngµy 9 - 10 (22 - 23) th¸ng
thµnh lËp ®Ó th¶o dù luËt vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt. Ngµy 6 (19) th¸ng
B¶y 1906 ë thµnh phè V−-boãc-g¬, n¬i cã mÆt gÇn 200 ®¹i biÓu,
S¸u 1906 trong phiªn häp thø 22 cña §u-ma ng−êi ta ®· bÇu 91
phÇn lín lµ d©n chñ - lËp hiÕn, sau khi §u-ma bÞ gi¶i t¸n. V¨n b¶n
ng−êi vµo tiÓu ban nµy (trong ®ã ®a sè lµ bän d©n chñ - lËp hiÕn:
lêi kªu gäi ®−îc mét tiÓu ban ®−îc lËp ra trong héi nghÞ ®ã, chuÈn
41 ng−êi), sau ®ã, theo nghÞ quyÕt ®−îc th«ng qua, thµnh phÇn cña
bÞ; tiÓu ban nµy gåm cã nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, ph¸i lao
tiÓu ban ®−îc bæ sung thªm 8 ng−êi (3 ng−êi cña vïng Çp-ca-d¬,
®éng vµ men-sª-vÝch. Lêi kªu gäi nµy ®· kªu gäi d©n c− kh«ng ®ãng
3 ng−êi cña vïng Xi-bi-ri vµ 2 ng−êi cña vïng Trung ¸). Chñ
thuÕ, kh«ng cho con em ®i lÝnh, kh«ng c«ng nhËn nh÷ng kho¶n vay
tÞch tiÓu ban ruéng ®Êt lµ A. A. Mu-kha-nèp, mét ng−êi d©n chñ -
kh«ng ®−îc §u-ma phª chuÈn nh»m tá th¸i ®é ph¶n ®èi viÖc gi¶i
lËp hiÕn. ⎯ 372.
t¸n §u-ma. B»ng nh÷ng biÖn ph¸p "ph¶n ®èi tiªu cùc" nh− thÕ, bän
122
"N−íc Nga" ⎯ b¸o hµng ngµy cã tÝnh chÊt Tr¨m ®en, ph¶n ®éng; d©n chñ - lËp hiÕn hy väng cã thÓ dÉn phong trµo çch m¹ng cña
xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ th¸ng M−êi mét 1905 ®Õn th¸ng T− 1914. quÇn chóng ®i vµo con ®−êng yªn æn. Sau nµy V. I. Lª-nin nhËn
Tõ 1906 lµ c¬ quan ng«n luËn cña Bé néi vô. B¸o nµy nhËn trî xÐt: "ë §u-ma I chñ nghÜa tù do nãi su«ng vÒ tù do nh©n d©n,
cÊp cña mét quü mËt ("quü trî cÊp") cña chÝnh phñ, quü nµy trong khi ®ã l¹i ngÊm ngÇm ®i vµo cöa sau cña T¬-rª-pèp vµ ®Êu
tranh chèng ph¸i lao ®éng vµ çc ®¹i biÓu c«ng nh©n. Víi b¶n tuyªn hÕt l−¬ng thùc vµ than, buéc ph¶i ®i ®Õn bê biÓn Ru-ma-ni vµ ®Çu
ng«n V−-boãc-g¬, chñ nghÜa nµy muèn b¾t ç hai tay, xoay xë thÕ nµo hµng chÝnh quyÒn Ru-ma-ni. §a sè thuû thñ ë l¹i n−íc ngoµi. Nh÷ng
®Ó nÕu cÇn, ng−êi ta cã thÓ gi¶i thÝch hµnh ®éng cña nã theo ng−êi trë vÒ n−íc Nga ®Òu bÞ b¾t vµ bÞ ®−a ra toµ.
hai lèi, lóc th× cã tinh thÇn ñng hé çch m¹ng, lóc th× cã tinh thÇn Cuéc khëi nghÜa trªn thiÕt gi¸p h¹m "P«-tem-kin" ®· bÞ thÊt b¹i,
®Êu tranh chèng çch m¹ng" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, nh−ng viÖc ®éi thuû thñ cña mét tµu chiÕn hÕt søc lín ng¶ sang
t. 17, tr. 53). Th¸ng ChÝn 1906 trong ®¹i héi cña m×nh, nh÷ng phÝa çch m¹ng ®· ®¸nh dÊu mét b−íc tiÕn quan träng trong viÖc
ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®· c«ng khai chèng l¹i viÖc ¸p dông biÖn ph¸t triÓn cuéc ®Êu tranh chèng chÕ ®é chuyªn chÕ. §¸nh gi¸ ý
ph¸p "ph¶n ®èi tiªu cùc" vµ b¸c bá nh÷ng lêi kªu gäi V−-boãc-g¬ nghÜa cuéc khëi nghÜa nµy, Lª-nin chØ ra r»ng ®ã lµ "mét cè g¾ng
(xem chó thÝch sè 157) ⎯ 388. t¹o ra h¹t nh©n cña qu©n ®éi çch m¹ng" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt,
Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 10, tr. 375). ⎯ 401.
126
"Tin tøc M¸t-xc¬-va" ⎯ mét trong nh÷ng tê b¸o l©u ®êi nhÊt ë
129
Nga, do Tr−êng ®¹i häc tæng hîp M¸t-xc¬-va xuÊt b¶n tõ 1756 Cuéc khëi nghÜa trong ph¸o ®µi Xvi-boãc-g¬ (gÇn Hen-xinh-pho) næ
(lóc ®Çu lµ b¸o khæ nhá). Trong nh÷ng n¨m 1863 - 1887 chñ bót kiªm ra vµo ®ªm ngµy 17 (30) r¹ng ngµy 18 (31) th¸ng B¶y 1906. Cuéc
ng−êi xuÊt b¶n b¸o "Tin tøc M¸t-xc¬-va" lµ M. N. Çt-cèp, mét tªn khëi nghÜa nµy næ ra tù ph¸t vµ qu¸ sím, chñ yÕu lµ do bän x·
ph¶n ®éng vµ s«-vanh cùc ®oan. Trong nh÷ng n¨m ®ã b¸o nµy ®· héi chñ nghÜa - çch m¹ng khÝch ®éng. NhËn ®−îc tin tøc vÒ t×nh
biÕn thµnh c¬ quan ng«n luËn cña ph¸i d©n téc chñ nghÜa - qu©n chñ h×nh Xvi-boãc-g¬ vµ nh÷ng kh¶ n¨ng næ ra mét cuéc khëi nghÜa vò
truyÒn b¸ nh÷ng quan ®iÓm cña nh÷ng tÇng líp ®Þa chñ vµ thµy trang, Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua cña ®¶ng ®· th«ng qua quyÕt ®Þnh
tu ph¶n ®éng nhÊt; tõ n¨m 1905 tê "Tin tøc M¸t-xc¬-va" lµ mét khÈn cÊp göi ®Õn ®ã mét ®oµn ®¹i biÓu nh»m ho·n cuéc ®Êu tranh
trong nh÷ng c¬ quan ng«n luËn chñ yÕu cña bän Tr¨m ®en. B¸o nµy, vµ trong tr−êng hîp kh«ng ho·n ®−îc th× tham gia hÕt søc
nµy xuÊt b¶n ®Õn Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi. ⎯ 389. thiÕt thùc vµo viÖc l·nh ®¹o cuéc khëi nghÜa. V¨n b¶n quyÕt ®Þnh
nµy do V. I. Lª-nin viÕt (xem tËp nµy, tr. 413). Khi biÕt ch¾c r»ng
127
"Ng−êi c«ng d©n" ⎯ t¹p chÝ ph¶n ®éng; xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ n¨m kh«ng thÓ k×m ®−îc cuéc ®Êu tranh tù ph¸t nµy, nh÷ng ng−êi b«n-
1872 ®Õn n¨m 1914. Tõ nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kû XIX lµ c¬ quan sª-vÝch ®· l·nh ®¹o cuéc khëi nghÜa. Nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o khëi
ng«n luËn cña bän ®Þa chñ cùc ®oan; do c«ng t−íc Mª-sÐc-xki nghÜa lµ nh÷ng thµnh viªn cña tæ chøc qu©n sù cña §¶ng c«ng nh©n
lµm chñ bót vµ ®−îc chÝnh phñ trî cÊp tiÒn. T¹p chÝ nµy kh«ng d©n chñ - x· héi Nga ⎯ tøc lµ çc thiÕu uý A. P. £-mª-li-a-nèp vµ
®−îc phæ biÕn réng r·i, nh−ng cã ¶nh h−ëng ®Õn giíi quan l¹i - E. L. C«-khan-xki. Tham gia tÝch cùc vµo khëi nghÜa cã 7 ®¹i ®éi
quan liªu. ⎯ 389 .
(trong sè 10 ®¹i ®éi) ph¸o binh. Nh÷ng ng−êi khëi nghÜa ®· ®−a
128
Cuéc khëi nghÜa trªn thiÕt gi¸p h¹m "P«-tem-kin" b¾t ®Çu ngµy 14 ra khÈu hiÖu ®ßi lËt ®æ chÕ ®é chuyªn chÕ, ®ßi tù do cho nh©n d©n,
(27) th¸ng S¸u 1905. ThiÕt gi¸p h¹m khëi nghÜa nµy ®Õn ¤-®Ðt-xa, giao ruéng ®Êt cho n«ng d©n. §Ó ñng hé nh÷ng ng−êi khëi nghÜa,
lóc ®ã ®ang cã cuéc tæng b·i c«ng. Nh−ng nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn giai cÊp c«ng nh©n PhÇn-lan còng ®Êu tranh: ngµy 18 (31) th¸ng B¶y
lîi cho cuéc ®Êu tranh chung cña c«ng nh©n ¤-®Ðt-xa vµ çc thuû ë Hen-xinh-pho, sau ®ã ë çc thµnh phè kh¸c còng b¾t ®Çu tæng
thñ ®· kh«ng ®−îc lîi dông. Tæ chøc b«n-sª-vÝch ë ¤-®Ðt-xa, sau b·i c«ng. Cuéc khëi nghÜa kÐo dµi ba ngµy. Song, nãi chung cuéc
nhiÒu lÇn bÞ b¾t, ®· bÞ yÕu ®i, trong tæ chøc Êy thiÕu sù thèng ®Êu tranh kh«ng chuÈn bÞ, nªn ®Õn ngµy 20 th¸ng B¶y (2 th¸ng
nhÊt. Bän men-sª-vÝch th× chèng l¹i cuéc khëi nghÜa vò trang vµ T¸m) sau khi çc tµu chiÕn b¾n ph¸ ph¸o ®µi, th× cuéc khëi nghÜa
ng¨n c¶n cuéc ®Êu tranh cã tÝnh chÊt tÊn c«ng cña c«ng nh©n vµ Xvi-boãc-g¬ bÞ ®µn ¸p. Nh÷ng ng−êi tham gia khëi nghÜa bÞ ®−a
thuû thñ. §Ó ®µn ¸p cuéc khëi nghÜa trªn thiÕt gi¸p h¹m "P«-tem- ra toµ. Theo b¶n ¸n cña toµ ¸n th× cã 43 ng−êi bÞ xö tö vµ vµi
kin" chÝnh phñ Nga hoµng ®· ®iÒu ®éng toµn bé h¹m ®éi H¾c h¶i, tr¨m ng−êi bÞ ®µy khæ sai hoÆc bÞ tï. ⎯ 412.
nh−ng çc thuû thñ ®Òu cù tuyÖt kh«ng b¾n vµo chiÕc tµu khëi nghÜa, 130
do ®ã çc thuyÒn tr−ëng buéc ph¶i cho çc chiÕn h¹m quay vÒ. Sau Trong b¶n th¶o cña V. I. Lª-nin tªn thµnh phè (Xvi-boãc-g¬) ®·
m−êi mét ngµy lªnh ®ªnh trªn biÓn, thiÕt gi¸p h¹m "P«-tem-kin" ®−îc thay b»ng ký hiÖu nh»m môc ®Ých gi÷ bÝ mËt. ⎯ 413 .
131
Bµi b¸o cña V. I. Lª-nin "Tr−íc c¬n b·o t¸p" ®−îc in lµm bµi x· quyÕt nghÞ cña çc héi nghÞ ®¹i biÓu vµ héi nghÞ toµn thÓ cña Ban
luËn trong sè ®Çu tiªn b¸o "Ng−êi v« s¶n". chÊp hµnh trung −¬ng, nh÷ng bøc th− cña Ban chÊp hµnh trung
"Ng−êi v« s¶n" ⎯ tê b¸o b«n-sª-vÝch, bÊt hîp ph¸p. XuÊt b¶n −¬ng vÒ çc vÊn ®Ò kh¸c nhau trong ho¹t ®éng cña ®¶ng vµ hµng
tõ ngµy 21 th¸ng T¸m ( 3 th¸ng ChÝn) 1906 ®Õn ngµy 28 th¸ng M−êi lo¹t çc v¨n kiÖn kh¸c. Trong phô tr−¬ng sè b¸o 46 cã ®¨ng tin
mét (11 th¸ng Ch¹p) 1909 do V. I. Lª-nin lµm chñ bót; b¸o ra ®−îc vÒ cuéc häp cña ban biªn tËp më réng cña b¸o "Ng−êi v« s¶n",
50 sè. Tham gia tÝch cùc vµo c«ng t¸c biªn tËp cã M. Ph. Vla-®i- còng nh− nghÞ quyÕt cña cuéc häp ®ã ®−îc tæ chøc ë Pa-ri ngµy
mia-xki, V. V. V«-rèp-xki, I. Ph. §u-br«-vin-xki, A. V. Lu-na-ts¸c- 8-17 (21-30) th¸ng S¸u 1909. B¸o nµy cã quan hÖ mËt thiÕt víi
xki; lµm nh÷ng c«ng t¸c kü thuËt xuÊt b¶n b¸o cã A. G. Sli-khte, çc tæ chøc ®¶ng ë ®Þa ph−¬ng.
E. X. Sli-khte, v.v.. Hai m−¬i sè b¸o ®Çu ®−îc chuÈn bÞ in vµ xÕp Trong nh÷ng n¨m chÕ ®é ph¶n ®éng Xt«-l−-pin, b¸o "Ng−êi
ch÷ ë V−-boãc-g¬ (viÖc in theo çc b¶n ®óc göi ®Õn th× ®−îc v« s¶n" ®· ®ãng mét vai trß xuÊt s¾c trong viÖc b¶o vÖ vµ cñng cè
tæ chøc ë Pª-tÐc-bua, nh−ng ®Ó gi÷ bÝ mËt trªn b¸o ghi lµ xuÊt çc tæ chøc b«n-sª-vÝch, trong cuéc ®Êu tranh chèng ph¸i thñ tiªu,
b¶n ë M¸t-xc¬-va). VÒ sau, v× nh÷ng ®iÒu kiÖn xuÊt b¶n mét tê b¸o ph¸i triÖu håi, ph¸i tèi hËu th− vµ ph¸i t¹o thÇn. Trong héi nghÞ
bÊt hîp ph¸p ë n−íc Nga trë nªn hÕt søc khã kh¨n, nªn ban biªn toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ-x·
tËp tê "Ng−êi v« s¶n", theo nghÞ quyÕt cña ban chÊp hµnh Pª- héi Nga vµo th¸ng Giªng 1910, bän men-sª-vÝch ®−îc ph¸i ®iÒu
tÐc-bua vµ M¸t-xc¬-va cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, hoµ gióp ®ì, lÊy lý do ®Êu tranh chèng bÌ ph¸i, ®· th«ng qua ®−îc
®· chuyÓn viÖc xuÊt b¶n tê b¸o ra n−íc ngoµi (nh÷ng sè 21 - 40 nghÞ quyÕt ®ãng cöa b¸o "Ng−êi v« s¶n". ⎯ 417 .
xuÊt b¶n ë Gi¬-ne-v¬, nh÷ng sè 41- 50 xuÊt b¶n ë Pa-ri).
Nh÷ng sè 1-2 b¸o "Ng−êi v« s¶n" ®−îc xuÊt b¶n víi t− çch
132
Cuéc b·i c«ng th¸ng M−êi toµn Nga ⎯ cuéc tæng b·i c«ng chÝnh
lµ c¬ quan ng«n luËn cña Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua vµ M¸t- trÞ ë n−íc Nga vµo th¸ng M−êi n¨m 1905, lµ mét trong nh÷ng giai
xc¬-va cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga; nh÷ng sè 3 - 4 ®o¹n träng yÕu nhÊt cña çch m¹ng 1905 - 1907. Cuéc b·i c«ng nµy
lµ c¬ quan ng«n luËn cña çc Ban chÊp hµnh M¸t-xc¬-va, Pª-tÐc-bua ®· ®−îc chuÈn bÞ qua toµn bé tiÕn tr×nh ®Êu tranh çch m¹ng tr−íc
vµ Ban chÊp hµnh khu M¸t-xc¬-va cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· ®ã cña giai cÊp v« s¶n trong n¨m 1905. Khëi ®iÓm cña cuéc b·i
héi Nga; nh÷ng sè 5-11 lµ c¬ quan ng«n luËn cña çc Ban chÊp c«ng th¸ng M−êi toµn Nga lµ nh÷ng cuéc b·i c«ng th¸ng ChÝn ë
hµnh M¸t-xc¬-va, Pª-tÐc-bua, Ban chÊp hµnh khu M¸t-xc¬-va, Ban M¸t-xc¬-va, ®· x¶y ra t¹i tÊt c¶ nh÷ng xÝ nghiÖp lín nhÊt trong
chÊp hµnh PÐc-m¬ vµ Cuèc-xc¬ cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· thµnh phè. Ngµy 6 (19) th¸ng M−êi cuéc häp ®¹i biÓu çc tæ chøc
héi Nga; nh÷ng sè 12 - 20 lµ c¬ quan ng«n luËn cña Ban chÊp hµnh b«n-sª-vÝch cña ngµnh ®−êng s¾t Ca-dan, I-a-r«-xl¸p vµ Cuèc-xc¬,
M¸t-xc¬-va, Pª-tÐc-bua, Ban chÊp hµnh khu M¸t-xc¬-va, Ban chÊp theo chØ thÞ cña Ban chÊp hµnh M¸t-xc¬-va cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-
hµnh PÐc-m¬, Cuèc-xc¬ vµ Ca-dan cña §¶ng c«ng nh©n d©n vÝch, ®· quyÕt ®Þnh tõ ngµy 7 (20) th¸ng M−êi b¾t ®Çu cuéc ®×nh
chñ - x· héi Nga; tõ sè 21 (tõ lóc ban biªn tËp chuyÓn ra n−íc c«ng cña c«ng nh©n viªn ®−êng s¾t. Ch¼ng bao l©u cuéc ®×nh c«ng
ngoµi) cho ®Õn sè cuèi l¹i lµ c¬ quan ng«n luËn cña çc Ban chÊp lan ra tÊt c¶ çc tuyÕn ®−êng s¾t trong n−íc, lan ra ngµnh b−u ®iÖn
hµnh Pª-tÐc-bua vµ M¸t-xc¬-va cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· vµ ®iÖn b¸o, çc c«ng x−ëng vµ nhµ m¸y. Cuéc b·i c«ng trë thµnh
héi Nga. cuéc b·i c«ng toµn Nga, çc viªn chøc nhá, sinh viªn, luËt s−, b¸c
Thùc tÕ b¸o "Ng−êi v« s¶n" lµ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng sÜ, v. v. ®· ®i theo nh÷ng c«ng nh©n b·i c«ng. Tham gia b·i c«ng
cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. Toµn bé c«ng t¸c chÝnh trong ban cã c«ng nh©n çc d©n téc ë Nga. Lª-nin viÕt: "HiÖn nay, cuéc b·i c«ng
biªn tËp b¸o "Ng−êi v« s¶n" do Lª-nin tiÕn hµnh. HÇu hÕt çc sè chÝnh trÞ toµn Nga thùc sù ®· bao gåm toµn ®Êt n−íc, ®oµn kÕt tÊt
b¸o ®Òu cã mét vµi bµi cña Ng−êi. B¸o "Ng−êi v« s¶n" ®· ®¨ng c¶ çc d©n téc thuéc çi "®Õ quèc" Nga ®¸ng nguyÒn rña nµy, ®oµn
trªn 100 bµi b¸o vµ tiÓu luËn cña Lª-nin vÒ nh÷ng vÊn ®Ò quan kÕt trong mét cuéc næi dËy anh dòng cña mét giai cÊp bÞ ¸p bøc nhiÒu
träng nhÊt cña cuéc ®Êu tranh çch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n. nhÊt vµ l¹i tiªn tiÕn nhÊt" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn
B¸o ®· soi s¸ng réng r·i nh÷ng vÊn ®Ò s¸ch l−îc vµ nh÷ng vÊn ®Ò bé, M¸t-xc¬-va, t. 12, tr. 2 ). Sè ng−êi b·i c«ng lªn ®Õn trªn
chÝnh trÞ chung, ®· ®¨ng nh÷ng b¸o ço vÒ ho¹t ®éng cña Ban chÊp 2 triÖu. Cuéc b·i c«ng th¸ng M−êi tiÕn hµnh d−íi nh÷ng
hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, nh÷ng khÈu hiÖu ®ßi lËt ®æ chÕ ®é chuyªn chÕ, tÝch cùc tÈy
chay §u-ma Bu-l−-ghin, triÖu tËp quèc héi lËp hiÕn vµ thµnh lËp toµn Nga, Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x·
n−íc céng hoµ d©n chñ. KÌm theo b·i c«ng cßn cã nh÷ng cuéc mÝt- héi Nga, Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch
tinh vµ biÓu t×nh cña quÇn chóng, nh÷ng cuéc mÝt-tinh vµ biÓu t×nh m¹ng, Héi liªn hiÖp c«ng nh©n viªn ®−êng s¾t toµn Nga vµ Héi liªn
th−êng biÕn thµnh nh÷ng cuéc xung ®ét vò trang víi c¶nh s¸t vµ hiÖp çc nhµ gi¸o toµn Nga; "Göi toµn d©n", ký tªn ban chÊp hµnh
qu©n ®éi. Trong thêi kú cã Cuéc b·i c«ng th¸ng M−êi toµn Nga ë ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi vµ Ban chÊp hµnh Nhãm lao ®éng cña
nhiÒu thµnh phè trong n−íc ®· xuÊt hiÖn çc X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng §u-ma, Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x·
nh©n. Lµ con ®Î cña tinh thÇn s¸ng t¹o çch m¹ng cña giai cÊp c«ng héi Nga, Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch
nh©n, çc x«-viÕt nµy ®−îc thµnh lËp ®Çu tiªn nh»m l·nh ®¹o çc m¹ng, Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan
cuéc b·i c«ng kinh tÕ vµ chÝnh trÞ; trong qu¸ tr×nh ®Êu tranh chóng vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ph¸i Bun. Çc lêi kªu gäi nµy ®Òu
biÕn thµnh nh÷ng c¬ quan chuÈn bÞ khëi nghÜa vµ lµ mÇm mèng nhÊn m¹nh sù cÇn thiÕt ph¶i khëi nghÜa vò trang. ⎯ 422.
cña chÝnh quyÒn míi. ViÖc thµnh lËp çc X«-viÕt lµ thµnh qu¶ lÞch 134
§©y lµ nãi ®Õn nh÷ng cuéc khëi nghÜa ë Xvi-boãc-g¬ (xem chó thÝch
sö hÕt søc vÜ ®¹i cña giai cÊp c«ng nh©n. 129) vµ ë Cr«n-st¸t.
Ho¶ng sî tr−íc quy m« phong trµo çch m¹ng, chÝnh phñ Nga Cuéc khëi nghÜa cña thuû thñ vµ binh lÝnh ë Cr«n-st¸t b¾t ®Çu
hoµng ngµy 17 (30) th¸ng M−êi ®· ra mét ®¹o dô høa hÑn "quyÒn ngµy 19 th¸ng B¶y (1 th¸ng T¸m) 1906 sau khi ë ®©y nhËn ®−îc
tù do cho c«ng d©n" vµ mét §u-ma "lËp ph¸p". Nh÷ng ng−êi b«n- tin tøc vÒ cuéc khëi nghi· ë Xvi-boãc-g¬. Mïa xu©n vµ mïa hÌ
sª-vÝch kiªn quyÕt v¹ch trÇn sù bÞp bîm trong ®¹o dô cña 1906 d−íi sù l·nh ®¹o cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch viÖc chuÈn bÞ
Nga hoµng vµ kªu gäi c«ng nh©n tiÕp tôc ®Êu tranh. khëi nghÜa vò trang cña c«ng nh©n, binh lÝnh vµ thuû thñ ë Cr«n-
Trong khi ®ã bän men-sª-vÝch vµ bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng st¸t ®· ®−îc tiÕn hµnh. Song viÖc chuÈn bÞ khëi nghÜa trë nªn rÊt
h©n hoan chµo ®ãn ®¹o dô ra ®êi ph¶i chÊm døt ngay khã kh¨n v× ngµy 9 (22) th¸ng B¶y phÇn lín tæ chøc qu©n sù vµ
cuéc b·i c«ng. Sau khi c«ng bè ®¹o dô, ®−îc giai cÊp t− s¶n ñng c«ng nh©n cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga bÞ b¾t. Tuy
hé vµ lîi dông ®−îc sù ph¶n béi cña bän men-sª-vÝch vµ bän x· héi nhiªn, bé phËn çn bé l·nh ®¹o cßn l¹i, ®−îc sù ñng hé cña Ban
chñ nghÜa - çch m¹ng, chÝnh phñ Nga hoµng ®· tÊn c«ng quyÕt liÖt chÊp hµnh Pª-tÐc-bua vµ ®¹i biÓu cña nã lµ §. D. Ma-nu-in-xki,
chèng l¹i çch m¹ng. Lµn sãng tµn s¸t vµ khiªu khÝch trµn kh¾p ®Êt vÉn tiÕp tôc chuÈn bÞ khëi nghÜa vò trang, ®ång thêi chèng tr¶ bän
n−íc. Trong ®iÒu kiÖn tÊt c¶ çc thÕ lùc ph¶n çch m¹ng tiÕn c«ng, x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, lµ nh÷ng kÎ g©y ra cuéc ®Êu tranh
phong trµo b·i c«ng dÇn dÇn l¾ng xuèng. ThÊy t×nh h×nh ®ã, Héi qu¸ sím. Vµo lóc x¶y ra cuéc khëi nghÜa tù ph¸t Xvi-boãc-g¬, viÖc
nghÞ toµn thµnh M¸t-xc¬-va cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi chuÈn bÞ ®Êu tranh vò trang ë Cr«n-st¸t vÉn ch−a xong, nh−ng v×
Nga häp ngµy 22 th¸ng M−êi (4 th¸ng M−êi mét) ®· th«ng qua nh÷ng sù kiÖn ë Xvi-boãc-g¬ mµ cuéc khëi nghÜa ë Cr«n-st¸t buéc
quyÕt nghÞ chÊm døt cuéc tæng b·i c«ng vµ b¾t ®Çu chuÈn bÞ mét ph¶i b¾t ®Çu qu¸ sím. Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· l·nh ®¹o cuéc
cuéc tæng b·i c«ng chÝnh trÞ míi nh»m khi cã thêi c¬ thuËn lîi khëi nghÜa, cè g¾ng lµm cho cuéc ®Êu tranh cã tæ chøc nhÊt. Theo
h¬n, sÏ biÕn nã thµnh khëi nghÜa vò trang. hiÖu lÖnh ®· quy ®Þnh, nh÷ng lÝnh ®¸nh m×n, c«ng binh, ®¹i ®éi m×n
Cuéc b·i c«ng th¸ng M−êi toµn Nga chøng tá søc m¹nh vµ ý ®iÖn vµ thñy thñ çc s− ®oµn h¶i qu©n 1 vµ 2 ®ång lo¹t ®øng lªn
thøc chÝnh trÞ ph¸t triÓn cña giai cÊp c«ng nh©n, nã thóc ®Èy viÖc ®Êu tranh; mét bé phËn c«ng nh©n vò trang ®· ®i theo hä. Nh−ng
ph¸t triÓn cuéc ®Êu tranh çch m¹ng ë n«ng th«n, trong qu©n ®éi vµ chÝnh phñ ®· ®−îc bän khiªu khÝch cho biÕt ngµy giê khëi nghÜa,
h¹m ®éi, dÉn giai cÊp v« s¶n ®Õn khëi nghÜa vò trang. ⎯ 420. nªn ®· chuÈn bÞ chiÕn ®Êu tõ tr−íc. TiÕn tr×nh cuéc khëi nghÜa cßn
133
§©y lµ nãi ®Õn nh÷ng lêi kªu gäi sau ®©y, ®−îc c«ng bè håi th¸ng bÞ ng¨n c¶n bëi ho¹t ®éng ph¸ ho¹i tæ chøc do bän x· héi chñ
B¶y 1906 sau khi §u-ma nhµ n−íc I bÞ gi¶i t¸n; tuyªn ng«n "Göi nghÜa - çch m¹ng g©y ra. §Õn s¸ng ngµy 20 th¸ng B¶y (2 th¸ng T¸m)
lôc qu©n vµ h¶i qu©n", nh©n danh Nhãm lao ®éng vµ ®¶ng ®oµn cuéc khëi nghÜa bÞ ®µn ¸p.
d©n chñ - x· héi trong §u-ma; "Tuyªn ng«n göi toµn thÓ n«ng d©n Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga
Nga", ký tªn ban chÊp hµnh ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi vµ ban ngµy 20 th¸ng B¶y (2 th¸ng T¸m) ®· th«ng qua quyÕt nghÞ tiÕn hµnh
chÊp hµnh Nhãm lao ®éng cña §u-ma, Héi liªn hiÖp n«ng d©n tæng b·i c«ng chÝnh trÞ nh»m ñng hé cuéc khëi nghÜa ë Cr«n-st¸t
vµ Xvi-boãc-g¬, song, h«m sau ®−îc tin nh÷ng cuéc khëi nghÜa çnh h÷u, theo chñ nghÜa s«-vanh, gäi lµ §¶ng x· héi chñ nghÜa
®· bÞ ®µn ¸p, Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua ®· huû bá quyÕt Ba-lan "ph¸i çch m¹ng".
nghÞ nµy. Nhê ¶nh h−ëng cña ®¶ng b«n-sª-vÝch vµ do sù t¸c ®éng cña
ChÝnh phñ Nga hoµng ®µn ¸p d· man nh÷ng ng−êi khëi nghÜa. §¶ng d©n chñ-x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va, §¶ng x· héi
Trªn 2.500 ng−êi tham gia cuéc khëi nghÜa Cr«n-st¸t ®· bÞ b¾t. chñ nghÜa Ba-lan "çnh t¶" dÇn dÇn chuyÓn sang lËp tr−êng çch m¹ng
Theo b¶n ¸n cña toµ ¸n qu©n sù d· chiÕn th× 36 ng−êi bÞ xö tö, triÖt ®Ó.
130 ng−êi bÞ ®µy khæ sai, 316 ng−êi bÞ tï, 935 ng−êi bÞ vµo tr¹i Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, mét bé
c¶i huÊn. ⎯ 422. phËn lín cña §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan "çnh t¶" ®øng trªn
lËp tr−êng cña chñ nghÜa quèc tÕ; vµ th¸ng Ch¹p 1918 bé phËn nµy
135
V. I. Lª-nin trÝch dÉn bµi "Bµi ca chim b¸o b·o" cña M. Goãc-ki hîp nhÊt víi §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va.
(xem M. Goãc-ki. Toµn tËp, tiÕng Nga, t.5, 1950, tr. 326 - 327) . ⎯ Hai ®¶ng hîp nhÊt nµy lËp ra §¶ng c«ng nh©n céng s¶n Ba-lan
425. (®ã lµ tªn gäi cña §¶ng céng s¶n Ba-lan tr−íc n¨m 1925).
Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, §¶ng x· héi
136
"§ång chÝ" ⎯ b¸o t− s¶n ra hµng ngµy; xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ
chñ nghÜa Ba-lan çnh h÷u tiÕp tôc chÝnh s¸ch cña chñ nghÜa s«-vanh-
ngµy 15 (28) th¸ng Ba 1906 ®Õn ngµy 30 th¸ng Ch¹p 1907 (12 th¸ng
d©n téc; ®¶ng nµy ®· tæ chøc ra trªn ®Êt Ga-li-xi-a nh÷ng ®¹o
Giªng 1908).
qu©n Ba-lan chiÕn ®Êu trong phe chñ nghÜa ®Õ quèc ¸o - §øc.
VÒ h×nh thøc b¸o nµy kh«ng ph¶i lµ c¬ quan ng«n luËn cña mét
Cïng víi viÖc thµnh lËp nhµ n−íc t− s¶n Ba-lan, §¶ng x· héi
®¶ng nµo, nh−ng thùc ra nã vÉn lµ c¬ quan ng«n luËn cña bän d©n chñ nghÜa Ba-lan çnh h÷u n¨m 1919 ®· hîp nhÊt víi çc bé phËn
chñ - lËp hiÕn çnh t¶. Tham gia tÝch cùc vµo tê b¸o nµy cã cña §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan ho¹t ®éng trªn phÇn l·nh thæ
X. N. Pr«-c«-p«-vÝch vµ E. §. Cu-xc«-va. Bän men-sª-vÝch còng Ba-lan bÞ §øc vµ ¸o chiÕm ®ãng tr−íc ®©y, vµ l¹i lÊy tªn lµ §¶ng
céng t¸c víi b¸o nµy. ⎯ 430. x· héi chñ nghÜa Ba-lan. Khi ®øng ®Çu chÝnh phñ, ®¶ng nµy ®· xóc
137
"Con m¾t" ⎯ b¸o t− s¶n - tù do chñ nghÜa ra hµng ngµy, cã khuynh tiÕn viÖc chuyÓn chÝnh quyÒn vµo tay giai cÊp t− s¶n Ba-lan vµ ®·
tuyªn truyÒn cã hÖ thèng chèng céng s¶n vµ ñng hé chÝnh s¸ch
h−íng d©n chñ - lËp hiÕn; xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ ngµy 6 (19)
x©m l−îc chèng ®Êt n−íc x«-viÕt, chÝnh s¸ch chiÕm ®ãng vµ n« dÞch
th¸ng T¸m ®Õn ngµy 31 th¸ng M−êi (13 th¸ng M−êi mét) 1906 thay
miÒn T©y U-cra-i-na vµ miÒn T©y Bª-l«-ru-xi-a. Cã mét vµi nhãm
thÕ cho nh÷ng tê nèi tiÕp nhau xuÊt b¶n tr−íc ®ã; "N−íc Nga",
trong §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan kh«ng t¸n thµnh chÝnh s¸ch nµy,
"D− luËn", "ThÕ kû XX". ⎯ 438.
®· s¸t nhËp vµo §¶ng céng s¶n Ba-lan.
138
§¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan (Polska Partia Socjalistyczna) - mét Sau cuéc ®¶o chÝnh ph¸t-xÝt cña Pin-xót-xki (th¸ng N¨m 1926)
®¶ng theo chñ nghÜa d©n téc c¶i l−¬ng, thµnh lËp n¨m 1892. D−íi §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan vÒ h×nh thøc thuéc ph¸i ®èi lËp ë
khÈu hiÖu ®Êu tranh cho n−íc Ba-lan ®éc lËp, §¶ng x· héi chñ nghÞ viÖn, nh−ng trªn thùc tÕ kh«ng tÝch cùc ®Êu tranh chèng chÕ
nghÜa Ba-lan, do Pin-xót-xki vµ nh÷ng b¹n chiÕn ®Êu cña y l·nh ®¹o, ®· ®é ph¸t-xÝt vµ vÉn tiÕp tôc tuyªn truyÒn chèng céng s¶n vµ chèng
tuyªn truyÒn chñ nghÜa ph©n lËp, chñ nghÜa d©n téc trong c«ng x« - viÕt. Nh÷ng phÇn tö çnh t¶ cña §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan
trong nh÷ng n¨m ®ã ®· hîp t¸c víi nh÷ng ng−êi céng s¶n Ba-lan,
nh©n Ba-lan vµ ra søc l«i kÐo hä ra khái cuéc ®Êu tranh chung víi
trong nhiÒu cuéc vËn ®éng hä ®· ñng hé s¸ch l−îc cña mÆt trËn
c«ng nh©n Nga chèng chÕ ®é chuyªn chÕ vµ chñ nghÜa t− b¶n.
thèng nhÊt.
Trong suèt lÞch sö §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan, nhê t¸c ®éng
Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø hai, §¶ng x· héi chñ
cña nh÷ng c«ng nh©n b×nh th−êng, trong ®¶ng ®· xuÊt hiÖn çc
nghÜa Ba-lan l¹i ph©n liÖt. Bé phËn ph¶n ®éng, s«-vanh cña ®¶ng Êy
nhãm t¶. VÒ sau mét sè nhãm ®ã ®· ng¶ theo ph¸i çch m¹ng cña lÊy tªn lµ "Wolność, Równość, Niepodleglość" ("Tù do, B×nh ®¼ng,
phong trµo c«ng nh©n Ba-lan. §éc lËp"), ®· tham gia "chÝnh phñ" ph¶n ®éng cña Ba-lan l−u vong
N¨m 1906 §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan ph©n liÖt thµnh §¶ng ë Lu©n-®«n. Bé phËn kh¸c thuéc çnh t¶ cña §¶ng x· héi chñ nghÜa
x· héi chñ nghÜa Ba-lan "çnh t¶" vµ §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan Ba-lan lÊy tªn lµ "§¶ng c«ng nh©n cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ
142
nghÜa Ba-lan, d−íi ¶nh h−ëng cña §¶ng c«ng nh©n Ba-lan thµnh §©y lµ nãi vÒ nh÷ng nghÞ quyÕt cña çc Ban chÊp hµnh Cuèc-xc¬,
lËp n¨m 1942, ®· gia nhËp mÆt trËn nh©n d©n ®Êu tranh chèng bän Ca-lu-ga, Ban chÊp hµnh khu M¸t-xc¬-va, Th−êng vô ban chÊp
x©m l−îc HÝt-le, tiÕn hµnh ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng Ba-lan khái ¸ch hµnh khu trung t©m cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ
n« dÞch cña bän ph¸t-xÝt vµ ®øng trªn lËp tr−êng thiÕt lËp çc quan cña héi nghÞ ®¶ng ë C«-xt¬-r«-ma. Nh÷ng nghÞ quyÕt nµy ®−îc c«ng
hÖ h÷u nghÞ víi Liªn-x«. bè ngµy 21 th¸ng T¸m (3 th¸ng ChÝn) 1906 trong sè 1 b¸o "Ng−êi
N¨m 1944, sau khi gi¶i phãng miÒn §«ng Ba-lan khái sù chiÕm v« s¶n". ⎯ 450.
®ãng cña §øc vµ lËp ra ñy ban gi¶i phãng d©n téc Ba-lan, §¶ng 143
c«ng nh©n cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa Ba-lan l¹i lÊy tªn lµ §©y lµ nãi vÒ héi nghÞ c«ng nh©n viªn ®−êng s¾t häp håi th¸ng
§¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan, vµ cïng víi §¶ng c«ng nh©n Ba-lan T¸m 1906 vÒ vÊn ®Ò tæng b·i c«ng nh©n viÖc gi¶i t¸n §u-ma nhµ
tham gia c«ng cuéc x©y dùng n−íc Ba-lan d©n chñ nh©n d©n. Th¸ng n−íc I.
Ch¹p 1948 §¶ng c«ng nh©n Ba-lan vµ §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan Dù cuéc häp nµy cã çc ®¹i biÓu cña c«ng nh©n viªn cña 23
hîp nhÊt l¹i thµnh §¶ng c«ng nh©n thèng nhÊt Ba-lan. ⎯ 440. tuyÕn ®−êng s¾t, ®¹i biÓu cña Th−êng vô trung −¬ng Héi liªn hiÖp
c«ng nh©n viªn ®−êng s¾t toµn Nga, cña Nhãm lao ®éng trong §u-
139
§©y lµ nãi vÒ b¶n tuyªn bè cña bé phËn b«n-sª-vÝch trong Ban chÊp ma nhµ n−íc, cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n
hµnh trung −¬ng ngµy 20 th¸ng B¶y (2 th¸ng T¸m) 1906, in thµnh chñ - x· héi Nga, cña ph¸i Bun, cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng
truyÒn ®¬n riªng víi ®Çu ®Ò "Tuyªn bè cña 3 ñy viªn Ban chÊp §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, cña Héi liªn hiÖp n«ng d©n
hµnh trung −¬ng göi Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n toµn Nga, v.v.. Trong b¶n b¸o ço ®−îc tr×nh bµy t¹i héi nghÞ cña
d©n chñ-x· héi Nga". V¨n kiÖn nµy liÖt kª nh÷ng sù thËt vÒ hµnh Th−êng vô trung −¬ng Héi liªn hiÖp c«ng nh©n viªn ®−êng s¾t
®éng ph¸ ho¹i tæ chøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng men-sª-vÝch toµn Nga cã nãi r»ng tuyªn bè tæng b·i c«ng cña ngµnh ®−êng s¾t
sau khi §u-ma nhµ n−íc I bÞ gi¶i t¸n, vµ tuyªn bè kiªn quyÕt vµ viÖc tiÕn hµnh th¾ng lîi cuéc tæng b·i c«ng ®ã chØ cã thÓ cã
ph¶n ®èi s¸ch l−îc c¬ héi chñ nghÜa cña bän men-sª-vÝch (xem ®−îc khi mµ çc tÇng líp lao ®éng réng r·i nhÊt cã tinh thÇn
"TruyÒn ®¬n cña çc tæ chøc b«n-sª-vÝch trong cuéc çch m¹ng Nga chiÕn ®Êu. B¶n b¸o ço chØ râ: "Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nh− vËy
lÇn thø nhÊt 1905-1907", tiÕng Nga, ph. 3, M¸t-xc¬-va, 1956, cuéc b·i c«ng cña ngµnh ®−êng s¾t sÏ lµ mét ®ßn quyÕt ®Þnh hoµn
tr. 40-43). ⎯ 440. thµnh sù nghiÖp mµ n«ng d©n lao ®éng vµ giai cÊp v« s¶n thµnh thÞ
140
§©y lµ nãi vÒ ®iÒu 2 trong dù th¶o nghÞ quyÕt b«n-sª-vÝch ®−a ®· më ®Çu, vµ ®−a chÝnh phñ ®Õn chç ®Çu hµng hoµn toµn" ("Ng−êi
ra §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ- v« s¶n", sè 1, ngµy 21 th¸ng T¸m 1906). Trong nghÞ quyÕt ®−îc
x· héi Nga "ChÝnh phñ çch m¹ng l©m thêi vµ c¬ quan chÝnh th«ng qua héi nghÞ ®· chØ râ: "Cuéc tæng b·i c«ng s¾p tíi sÏ lµ mét
quyÒn çch m¹ng ®Þa ph−¬ng" (xem "§¶ng céng s¶n Liªn-x« cuéc tiÕn c«ng cña çc lùc l−îng nh©n d©n, cuéc tiÕn c«ng nµy sÏ
qua çc nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi, héi nghÞ ®¹i biÓu giµnh l¹i chÝnh quyÒn trong tay chÝnh phñ chuyªn chÕ" (nh− trªn). ⎯
vµ héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng", tiÕng Nga, 451.
ph. I, 1954, tr. 109). ⎯ 444. 144
§©y lµ nãi vÒ nh÷ng sù kiÖn ngµy 2 (15) th¸ng T¸m 1906. H«m
141
"Sao B¾c ®Èu" ⎯ t¹p chÝ chÝnh trÞ vµ triÕt häc ra hµng tuÇn, c¬ ®ã ë V¸c-sa-va, Lèt-d¬, Ra-®«m, Plèt-xc¬ vµ mét sè thµnh phè
quan ng«n luËn cña çnh h÷u trong §¶ng d©n chñ-lËp hiÕn; xuÊt kh¸c ë Ba-lan ®· næ ra nh÷ng vô tÊn c«ng vµo c¶nh s¸t do §¶ng
b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ ngµy 15 (28) th¸ng Ch¹p 1905 ®Õn ngµy 19 x· héi chñ nghÜa Ba-lan tæ chøc, mÆc dï ch−a cã nh÷ng ®iÒu kiÖn
th¸ng Ba (1 th¸ng T−) 1906 do P. B. Xt¬-ru-vª chñ biªn, cã sù cÇn thiÕt ®Ó ®Êu tranh. §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan
tham gia cña N. A. BÐc-®i-a-Ðp, V. M. GhÐt-xen, A. X. I-d¬-g«-Ðp, vµ LÝt-va kÞch liÖt ph¶n ®èi s¸ch l−îc ®ã cña §¶ng x· héi chñ nghÜa
A. A. Cau-phman, §. X. Mª-rª-gi¬-cèp-xki, I. I. Pª-t¬-run-kª-vÝch, Ba-lan. Tin tøc vÒ nh÷ng sù kiÖn ngµy 2 (15) th¸ng T¸m 1906 ë
X. L. Phran-c¬, v.v.. C¶ th¶y ra ®−îc 14 sè. T¹p chÝ "Sao B¾c ®Èu" Ba-lan ®−îc ®¨ng trong sè 3 b¸o "Ng−êi v« s¶n" ra ngµy 8 th¸ng
c«ng khai tuyªn bè c¨m thï çch m¹ng, ®Êu tranh chèng tÇng líp ChÝn 1906. Sè b¸o nµy cßn ®¨ng mét bµi cña ban biªn tËp do
trÝ thøc d©n chñ - çch m¹ng. ⎯ 447. V. I. Lª-nin viÕt, trong ®ã lªn ¸n viÖc tæ chøc cuéc "®Êu tranh"
ngµy 2 (15) th¸ng T¸m cña §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan (xem x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng cïng ®¹i biÓu çc ®éi chiÕn ®Êu mang
tËp nµy, tr. 492). ⎯ 458. tªn "§éi tù do cña khu", "§éi tr−êng ®¹i häc tæng hîp", "§éi nhµ
145 in" vµ "§éi Çp-ca-d¬". Ph¸i ®a sè x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng -
ViÖc m−u s¸t chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng P. A. Xt«-l−-pin do
men-sª-vÝch trong Héi ®ång liªn hiÖp çc ®éi chiÕn ®Êu ®· ®−a tÝnh
nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ph¸i tèi ®a tiÕn hµnh
chÊt ph¸ ho¹i tæ chøc vµo ho¹t ®éng cña nã; trong nh÷ng ngµy khëi
ngµy 12 (25) th¸ng T¸m 1906. Bom næ lµm chÕt vµ bÞ th−¬ng mÊy
nghÜa vò trang th¸ng Ch¹p, Héi ®ång çc ®éi chiÕn ®Êu theo ®u«i
ng−êi, nh−ng b¶n th©n Xt«-l−-pin l¹i kh«ng hÒ g×.
çc sù kiÖn çch m¹ng, chø kh«ng biÕt thùc hiÖn vai trß bé tæng
T−íng G. A. Min, ng−êi chØ huy ®µn ¸p cuéc khëi nghÜa vò
tham m−u t¸c chiÕn cña khëi nghÜa. ⎯ 464.
trang th¸ng Ch¹p ë M¸t-xc¬-va bÞ n÷ ®¶ng viªn §¶ng x· héi chñ
nghÜa - çch m¹ng tªn D. V. C«-n«-pli-an-ni-c«-va giÕt chÕt ngµy 148
V.I.Lª-nin dÉn ra luËn ®iÓm ®ã trong t¸c phÈm cña C. M¸c "§Êu
13 (26) th¸ng T¸m 1906. ⎯ 458. tranh giai cÊp ë Ph¸p tõ 1848 ®Õn 1850" (xem C.M¸c vµ Ph. ¡ng-
146 ghen. Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 2, t. 7, tr. 7). ⎯ 464.
ý ®Þnh triÖu tËp çi gäi lµ "®¹i héi c«ng nh©n" do P. B. ¸c-xen-rèt
khëi x−íng vµ ®−îc nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch kh¸c ñng hé, chÝnh 149
Tèi ngµy 8 (21) th¸ng Ch¹p 1905 binh lÝnh vµ c¶nh s¸t ®· bao v©y
lµ nh»m triÖu tËp ®¹i héi ®¹i biÓu çc tæ chøc c«ng nh©n kh¸c nhau v−ên hoa "¸c-va-ri-um" (ë qu¶ng tr−êng Xa-®«-v« - T¬-ri-um-phan-
vµ qua ®ã mµ ®Æt c¬ së cho mét "®¶ng c«ng nh©n réng r·i" hîp nai-a), lóc ®ã trong nhµ h¸t ®ang cã mét cuéc mÝt-tinh ®«ng ng−êi.
ph¸p, trong ®ã cã nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, nh÷ng ng−êi x· §· tr¸nh ®−îc ®æ m¸u lµ nhê hµnh ®éng hy sinh quªn m×nh cña
héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ bän v« chÝnh phñ. Thùc ra nh− thÕ çc ®éi chiÕn ®Êu cña c«ng nh©n lµm nhiÖm vô b¶o vÖ cuéc mÝt-tinh;
cã nghÜa lµ thñ tiªu §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ thay nh÷ng ng−êi mang vò khÝ cã thÓ trèn qua hµng rµo bÞ ph¸ vì,
thÕ nã b»ng mét tæ chøc kh«ng ®¶ng ph¸i. §¹i héi V (§¹i héi Lu©n- nh−ng nh÷ng ng−êi dù mÝt-tinh kh¸c ®i qua cæng th× bÞ lôc so¸t,
®«n) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ-x· héi Nga ®· kÞch liÖt lªn ¸n ®¸nh ®Ëp, nhiÒu ng−êi ®· bÞ b¾t gi÷. ⎯ 464.
chñ tr−¬ng men-sª-vÝch vÒ "®¹i héi c«ng nh©n" vµ thõa nhËn r»ng
150
viÖc cæ ®éng cho nã lµ cã h¹i cho sù ph¸t triÓn ý thøc giai cÊp Khu nhµ tr−êng Phi-®l¬ (gÇn Tsi-xt−i-e Pru-®−) lµ ®Þa ®iÓm
cña giai cÊp v« s¶n. Cïng víi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, tæ chøc mÝt-tinh vµ héi häp th−êng xuyªn cña ®¶ng. Tèi ngµy 9 (22)
nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Ba-lan vµ L¸t-vi-a ®· ®Êu tranh chèng th¸ng Ch¹p 1905 ng«i nhµ cña Phi-®l¬ lóc Êy ®ang cã mÝt-tinh, bÞ
"®¹i héi c«ng nh©n". qu©n ®éi ®Õn bao v©y. Sau khi nh÷ng ng−êi tham dù mÝt-tinh,
PhÇn phª ph¸n t− t−ëng men-sª-vÝch vÒ "®¹i héi c«ng nh©n", trong ®ã ®a sè lµ çc ®éi viªn chiÕn ®Êu, kh«ng chÞu ®Çu hµng vµ
xin xem nh÷ng t¸c phÈm sau ®©y cña V. I. Lª-nin: "T− t−ëng lËp chiÕn luü b¶o vÖ khu nhµ ®ã, qu©n lÝnh liÒn n· ph¸o vµ liªn
tiÓu t− s¶n trong çc giíi çch m¹ng", "Sù khñng ho¶ng cña chñ thanh vµo trong nhµ. Khi ph¸ ng«i nhµ, cã tíi h¬n 30 ng−êi chÕt
nghÜa men-sª-vÝch", "Nh÷ng chiÕn sÜ trÝ thøc ph¶n ®èi sù thèng trÞ vµ bÞ th−¬ng, 120 ng−êi bÞ b¾t. ⎯ 464.
cña giíi trÝ thøc", "T×nh tr¹ng bèi rèi çu kØnh (vÒ vÊn ®Ò ®¹i héi 151
"Tia löa" (cò) ⎯ tê b¸o m¸c-xÝt bÊt hîp ph¸p toµn Nga ®Çu tiªn,
c«ng nh©n)" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 14, do V.I.Lª-nin s¸ng lËp n¨m 1900, vµ ®· ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh
tr. 43 - 54, 149 - 172 vµ t. 15, tr. 171 - 174, 175 - 178) . ⎯ 462.
trong viÖc x©y dùng ®¶ng m¸c-xÝt çch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n
147
Héi ®ång liªn hiÖp çc ®éi chiÕn ®Êu xuÊt hiÖn ë M¸t-xc¬-va håi Nga.
cuèi th¸ng M−êi 1905. Tæ chøc nµy ®Çu tiªn ®−îc thµnh lËp nh»m Sè ®Çu tiªn tê "Tia löa" cña Lª-nin xuÊt b¶n vµo th¸ng Ch¹p
®Êu tranh thùc tÕ chèng bän "Tr¨m ®en", vµ ®−îc duy tr× c¶ trong 1900 ë Lai-pxÝch, nh÷ng sè sau xuÊt b¶n ë Muyn-khen, tõ th¸ng
thêi gian cuéc khëi nghÜa th¸ng Ch¹p. Héi ®ång liªn hiÖp çc ®éi B¶y 1902 xuÊt b¶n ë Lu©n-®«n, vµ tõ mïa xu©n 1903 ë Gi¬-ne-v¬.
chiÕn ®Êu gåm ®¹i biÓu çc ®éi chiÕn ®Êu cña ®¶ng thuéc Ban chÊp Trong viÖc tæ chøc tê b¸o (tæ chøc nhµ in bÝ mËt, mua bé ch÷ in
hµnh M¸t-xc¬-va cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ-x· héi Nga, Nhãm tiÕng Nga, v.v.) cã sù gióp ®ì lín cña çc nhµ d©n chñ-x· héi
d©n chñ-x· héi M¸t-xc¬-va, Ban chÊp hµnh M¸t-xc¬-va cña §¶ng §øc C. TxÐt-kin, A. Brau-n¬, v.v., nhµ çch m¹ng Ba-lan G.M¸c -
152
khlÐp-xki sèng ë Muyn-khen trong nh÷ng n¨m Êy vµ H. Quen-s¬, §©y lµ nãi ®Õn t¸c phÈm "Çch m¹ng vµ ph¶n çch m¹ng ë §øc"
mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o Liªn ®oµn d©n chñ - x· héi Anh. cña Ph. ¡ng-ghen (xem C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Toµn tËp, tiÕng
Ban biªn tËp tê "Tia löa" gåm cã: V. I. Lª-nin, G. V. Plª- Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 2, t. 8, tr. 100). Cuèn "Çch m¹ng vµ ph¶n
kha-nèp, L. M¸c-tèp, P. B. ¸c-xen-rèt, A. N. P«-t¬-rª-xèp vµ çch m¹ng ë §øc" ®−îc c«ng bè n¨m 1851-1852 thµnh mét lo¹t
V. I. Da-xu-lÝch. Th− ký toµ so¹n ban ®Çu lµ bµ I. G. Xmi-®«- bµi trong b¸o "New -York Daily Tribune" do M¸c ký tªn; ®Çu tiªn
vÝch - Lª-man, sau ®ã, tõ mïa xu©n 1901, lµ bµ N. C. Cróp-xcai-a; bµ M¸c ®Þnh tù viÕt t¸c phÈm nµy, nh−ng v× bËn nghiªn cøu kinh tÕ
Cróp-xcai-a còng phô tr¸ch toµn bé viÖc trao ®æi th− tõ cña b¸o "Tia nªn chuyÓn viÖc viÕt çc bµi nµy cho ¡ng-ghen. Khi viÕt t¸c phÈm
löa" víi çc tæ chøc d©n chñ - x· héi Nga. Trung t©m chó ý cña b¸o nµy, ¡ng-ghen th−êng xuyªn hái ý kiÕn M¸c vµ ®−a cho M¸c xem
"Tia löa" lµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Êu tranh çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n çc bµi b¸o tr−íc khi ®−a in. M·i ®Õn n¨m 1913, nh©n viÖc c«ng bè
vµ cña tÊt c¶ nh÷ng ng−êi lao ®éng n−íc Nga chèng chÕ ®é chuyªn nh÷ng th− tõ gi÷a M¸c vµ ¡ng- ghen, ng−êi ta míi biÕt r»ng cuèn
chÕ Nga hoµng, b¸o chó ý nhiÒu ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò träng yÕu nhÊt
"Çch m¹ng vµ ph¶n çch m¹ng ë §øc" lµ do ¡ng-ghen viÕt. ⎯ 469.
trong sinh ho¹t quèc tÕ, mµ chñ yÕu lµ cña phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ.
Lª-nin trªn thùc tÕ lµ tæng biªn tËp, lµ ng−êi l·nh ®¹o b¸o "Tia löa", 153
LuËn ®iÓm nµy nhiÒu lÇn ®−îc Ph.¡ng-ghen ph¸t triÓn trong nhiÒu
®· viÕt nh÷ng bµi vÒ tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ x©y dùng ®¶ng vµ t¸c phÈm cña m×nh, nãi riªng trong t¸c phÈm "Chèng §uy-rinh". ⎯
®Êu tranh giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n Nga. 470.
Tê "Tia löa" trë thµnh trung t©m ®oµn kÕt çc lùc l−îng cña
154
®¶ng, tËp hîp vµ gi¸o dôc çn bé ®¶ng. Trong nhiÒu thµnh phè ë VÒ vÊn ®Ò nµy V. I. Lª-nin nãi chi tiÕt h¬n trong t¸c phÈm cña
Nga (Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va, Xa-ma-ra, v. v.) ®· thµnh lËp çc m×nh "Çch m¹ng Nga vµ nhiÖm vô cña giai cÊp v« s¶n" (xem Toµn
nhãm vµ çc Ban chÊp hµnh §¶ng c«ng nh©n d©n chñ-x· héi Nga tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 12, tr. 254). ⎯ 470.
theo xu h−íng b¸o "Tia löa" cña Lª-nin; th¸ng Giªng 1902 t¹i ®¹i
155
héi cña ph¸i "Tia löa" ë Xa-ma-ra, ®· thµnh lËp tæ chøc "Tia löa" Bøc tranh ch©m biÕm nµy ®¨ng trong t¹p chÝ hµi h−íc ë Stót -ga
ë Nga. Nh÷ng tæ chøc "Tia löa" xuÊt hiÖn vµ ho¹t ®éng d−íi sù "Der Wahre Jacob" ("Chµng Gia-cèp ng©y ng«") ngµy 8 th¸ng T¸m
l·nh ®¹o trùc tiÕp cña nh÷ng häc trß vµ b¹n chiÕn ®Êu cña Lª-nin ⎯ 1905. ⎯ 480.
N. E. Bau-man, I. V. Ba-bu-skin, X. I. Gu-xÐp, M. I. Ca-lin-nin, 156
Toµ ¸n qu©n sù d· chiÕn ®−îc thµnh lËp theo lÖnh cña Héi ®ång bé
P. A. Cra-xi-cèp, G. M. Cr¬-gi-gia-nèp-xki, Ph. V. Len-gnÝch,
P. N. Lª-pª-sin-xki, I. I. R¸t-tsen-c«, v. v.. tr−ëng ngµy 19 th¸ng T¸m (1 th¸ng ChÝn) 1906 nh»m chèng l¹i phong
Theo s¸ng kiÕn cña Lª-nin vµ ®−îc Ng−êi trùc tiÕp tham gia trµo çch m¹ng. Nh÷ng toµ ¸n nµy tiÕn hµnh theo yªu cÇu cña çc
ban biªn tËp b¸o "Tia löa" ®· th¶o ra b¶n dù th¶o c−¬ng lÜnh cña viªn tæng trÊn qu©n sù, nh÷ng tªn tæng chØ huy hay nh÷ng kÎ ®−îc
®¶ng (®−îc c«ng bè trong sè 21 b¸o "Tia löa") vµ chuÈn bÞ cho §¹i uû quyÒn cña chóng ë çc ®Þa ph−¬ng nµo bÞ tuyªn bè thiÕt qu©n
héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. §Õn ngµy triÖu luËt hoÆc ë trong t×nh tr¹ng ph¶i b¶o vÖ ®Æc biÖt. Tßa ¸n qu©n sù
tËp ®¹i héi, ®a sè çc tæ chøc d©n chñ - x· héi ®Þa ph−¬ng ë Nga d· chiÕn ®−îc lËp nªn gåm mét chñ tÞch vµ bèn uû viªn lµ sÜ quan
®· ®øng vÒ phÝa b¸o "Tia löa", ñng hé s¸ch l−îc, c−¬ng lÜnh vµ cña qu©n ®éi hoÆc h¹m ®éi vµ cã quyÒn h¹n réng r·i. §iÒu lÖ vÒ
kÕ ho¹ch tæ chøc cña nã, c«ng nhËn nã lµ c¬ quan l·nh ®¹o cña çc toµ ¸n qu©n sù d· chiÕn ®· giao cho chÝnh quyÒn quyÒn ®−a bÞ
m×nh. Trong mét quyÕt nghÞ riªng, ®¹i héi ®· x¸c nhËn vai trß ®Æc ço ra toµ vµ "trong tr−êng hîp cÇn thiÕt th× ¸p dông viÖc xö theo
biÖt cña b¸o "Tia löa" trong cuéc ®Êu tranh x©y dùng ®¶ng vµ luËt thêi chiÕn" ("Nh÷ng v¨n b¶n lËp ph¸p thêi kú chuyÓn tiÕp
tuyªn bè nã lµ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña §¶ng c«ng nh©n 1904-1906", tiÕng Nga, Xanh Pª-tÐc-bua, 1907, tr. 621). Çc phiªn
d©n chñ - x· héi Nga. toµ ®Òu häp kÝn, cßn b¶n ¸n cña toµ ¸n th× cã hiÖu lùc ngay vµ
Ch¼ng bao l©u sau §¹i héi II cña ®¶ng, bän men-sª- vÝch, ®−îc ph¶i ®−îc thùc hiÖn ngay. ⎯ 482.
Plª-kha-nèp ñng hé, ®· chiÕm ®−îc b¸o "Tia löa". Tõ sè n¨m m−¬i
157
hai b¸o "Tia löa" kh«ng cßn lµ c¬ quan chiÕn ®Êu cña chñ nghÜa §©y lµ nãi vÒ §¹i héi IV cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn s¾p häp nh−ng
M¸c çch m¹ng n÷a. ⎯ 469. bÞ P. A. Xt«-l−-pin cÊm. Tuy nhiªn ®¹i héi vÉn ®−îc tiÕn hµnh
ngµy 24 - 28 th¸ng ChÝn (7 - 11 th¸ng M−êi) 1906 ë Hen-xinh-pho vµ quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi, héi nghÞ ®¹i biÓu vµ héi nghÞ toµn thÓ
cña PhÇn-lan, n¬i ch−a thi hµnh nh÷ng luËt lÖ vÒ héi häp nh− ë Ban chÊp hµnh trung −¬ng", tiÕng Nga, ph. I, 1954, tr. 129 -131). ⎯
n−íc Nga, §¹i héi ®· th¶o luËn ®−êng lèi s¸ch l−îc cña §¶ng d©n chñ - 492.
lËp hiÕn. §¹i héi nhÊt trÝ víi ho¹t ®éng cña ®¶ng ®oµn nghÞ sÜ cña 162
"Tve" ⎯ tªn mét tiÖm trµ gÇn cöa « Nª-va ë Pª-tÐc-bua. TiÖm nµy
§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn trong §u-ma nhµ n−íc I. Khi th¶o luËn
lµ n¬i héi häp cña bän Tr¨m ®en. ⎯ 492.
vÊn ®Ò Lêi kªu gäi V−-boãc-g¬ th× çnh h÷u cña §¶ng d©n chñ - lËp
hiÕn chiÕm phÇn th¾ng. Víi ®a sè phiÕu (89 phiÕu thuËn, 53 phiÕu 163
"Ph¸i tèi ®a" ⎯ nhãm khñng bè nöa v« chÝnh phñ chñ nghÜa, tiÓu
chèng) ®¹i héi ®· th«ng qua nghÞ quyÕt chèng l¹i viÖc thùc hiÖn t− s¶n, t¸ch ra khái §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng n¨m 1904
Lêi kªu gäi V−-boãc-g¬, ®ång thêi thõa nhËn r»ng kh«ng thÓ thùc vµ h×nh thµnh tæ chøc "Liªn minh nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa
hiÖn "sù ph¶n ®èi thô ®éng" ⎯ 484. çch m¹ng ph¸i tèi ®a" vµo th¸ng M−êi 1906 t¹i ®¹i héi thµnh lËp
158
§©y lµ nãi vÒ hai lÖnh cña chÝnh phñ Nga hoµng: lÖnh ngµy 12 (25) ë A-b« (PhÇn-lan). "Ph¸i tèi ®a" bá qua giai ®o¹n çch m¹ng d©n
th¸ng T¸m 1906 vµ lÖnh ngµy 27 th¸ng T¸m (9 th¸ng ChÝn) 1906 vÒ chñ - t− s¶n; ngoµi yªu s¸ch cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa -
viÖc b¸n mét phÇn ruéng ®Êt hoµng téc (cña hoµng gia) vµ ruéng çch m¹ng ph¶i "x· héi ho¸" ruéng ®Êt, hä cßn ®ßi ph¶i "x· héi
®Êt nhµ n−íc (cña nhµ n−íc) khi çc hîp ®ång thuª ruéng ®Êt ®· ho¸" tøc kh¾c çc c«ng x−ëng vµ nhµ m¸y. "Ph¸i tèi ®a" cho r»ng
hÕt h¹n. Mäi thñ tôc b¸n ruéng ®Êt ®Òu ph¶i thùc hiÖn th«ng qua n«ng d©n lao ®éng lµ ®éng lùc chñ yÕu cña çch m¹ng, ®ång thêi
ng©n hµng ruéng ®Êt n«ng d©n. ⎯ 484. l¹i tuyªn bè r»ng trong phong trµo çch m¹ng th× ý nghÜa quyÕt
®Þnh thuéc vÒ "mét thiÓu sè chñ ®éng", cßn ph−¬ng tiÖn ®Êu tranh
159
§©y lµ nãi vÒ tê b¸o "Tin tøc cña X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n M¸t- c¬ b¶n lµ khñng bè ç nh©n. Khi v¹ch ra tÝnh kh«ng triÖt ®Ó vÒ
xc¬-va", xuÊt b¶n tõ ngµy 7 (20) ®Õn ngµy 12 (25) th¸ng Ch¹p tÝnh chÝnh trÞ cña "ph¸i tèi ®a", V. I. Lª-nin viÕt: "Trong qu¸ tr×nh çch
1905 trong thêi kú tæng b·i c«ng vµ khëi nghÜa vò trang ë M¸t- m¹ng ph¸i tèi ®a lu«n lu«n t¸ch ra mµ kh«ng thÓ døt kho¸t t¸ch
xc¬-va. B¸o nµy lµ mét c¬ quan chiÕn ®Êu ch©n chÝnh, ®· ®éng viªn khái nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, sù t¸ch ra cña hä
quÇn chóng tiÕn hµnh ®Êu tranh vò trang. Trªn tê "Tin tøc" ®· in chØ x¸c nhËn r»ng tÝnh chÊt çch m¹ng cña ph¸i d©n tuý lµ kh«ng
nh÷ng quyÕt ®Þnh cña X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n M¸t-xc¬-va vµ çc v÷ng vµng vÒ mÆt giai cÊp" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø
tµi liÖu kh¸c ph¶n ¸nh tiÕn tr×nh cña cuéc khëi nghÜa vò trang th¸ng 5, t.17, tr.139). N¨m 1907, sau rÊt nhiÒu ho¹t ®éng khñng bè thÊt
Ch¹p. B¸o ®−îc in trong nhiÒu nhµ in hîp ph¸p (cña X−-tin, Ma- b¹i vµ nh÷ng vô b¾t bí hµng lo¹t, nh÷ng tæ chøc cña "ph¸i tèi
m«n-tèp, Cu-snª-rÐp, Tsi-tsª-rin), ®−îc tù ®éng in, bÊt chÊp ý muèn ®a" bÞ tan r·.
cña çc chñ nhµ in, cã çc ®éi viªn chiÕn ®Êu b¶o vÖ. Lóc in sè
Sau çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, ®¶ng
®Çu tiªn cña b¸o "Tin tøc", chñ nhµ in I. §. X−-tin vµ bän c¶nh
cña "ph¸i tèi ®a" l¹i ®−îc kh«i phôc. Sau th¾ng lîi cña Çch
s¸t theo h¾n Ëp vµo nhµ in, ®Òu bÞ c«ng nh©n b¾t gi÷ vµ t−íc vò
m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vÜ ®¹i, cã mét thêi gian "ph¸i
khÝ, bän nµy bÞ buéc ph¶i ë l¹i phßng qu¶n ®èc cho ®Õn khi in
tèi ®a" tham gia çc x«-viÕt vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc
xong b¸o. B¸o "Tin tøc" ra víi sè l−îng tõ 5 tíi 10 ngµn b¶n.
X«-viÕt toµn Nga. Ch¼ng bao l©u sau ®¶ng cña "ph¸i tèi ®a" bÞ ph©n
Tæng céng b¸o ra ®−îc s¸u sè. ⎯ 487.
liÖt: mét sè ®i vµo con ®−êng ®Êu tranh chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt,
160
Bµi tiÓu luËn cña V. I. Lª-nin "VÒ nh÷ng ho¹t ®éng du kÝch cña mét sè kh¸c c«ng nhËn c−¬ng lÜnh cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch
§¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan" ®−îc in thµnh lêi ghi chó cña ban vµ th¸ng T− 1920 th× gia nhËp §¶ng céng s¶n (b) Nga. ⎯ 496.
biªn tËp vÒ bµi b¸o "Tõ Ba-lan" trong sè 3 b¸o "Ng−êi v« s¶n", ra
ngµy 8 th¸ng ChÝn 1906. ⎯ 492.
164
Nh÷ng ng−êi lao ®éng x· héi chñ nghÜa nh©n d©n ⎯ lµ ®¶ng viªn
§¶ng lao ®éng x· héi chñ nghÜa nh©n d©n tiÓu t− s¶n, t¸ch ra
161
§©y lµ nãi vÒ nghÞ quyÕt "VÒ nh÷ng ho¹t ®éng du kÝch" ®−îc th«ng khái çnh h÷u §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng n¨m 1906. Nh÷ng
qua t¹i §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña §¶ng c«ng nh©n d©n ng−êi lao ®éng x· héi chñ nghÜa nh©n d©n ®· chñ tr−¬ng liªn minh
chñ - x· héi Nga (xem "§¶ng céng s¶n Liªn-x« qua çc nghÞ quyÕt víi bän d©n chñ-lËp hiÕn. Lª-nin gäi hä lµ nh÷ng ng−êi "x· héi
chñ nghÜa d©n chñ - lËp hiÕn", lµ "c¬ héi chñ nghÜa tiÓu thÞ d©n", Muèn thÕ, ng−êi ta ®· ®−a ra yªu s¸ch ph¶i thµnh lËp mét "quü
"men-sª-vÝch - x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng" dao ®éng gi÷a bän d©n ruéng ®Êt toµn d©n" bao gåm toµn bé ruéng ®Êt cña nhµ n−íc, cña
chñ - lËp hiÕn vµ bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, vµ nhÊn m¹nh hoµng téc, cña nhµ vua, cña nhµ tu vµ cña gi¸o héi; nh÷ng ruéng ®Êt
r»ng ®¶ng nµy "kh«ng kh¸c mÊy so víi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, bëi cña ®Þa chñ vµ çc ruéng ®Êt t− h÷u kh¸c v−ît qu¸ møc lao ®éng
v× nã g¹t bá khái c−¬ng lÜnh c¶ chÕ ®é céng hoµ lÉn yªu s¸ch vÒ quy ®Þnh cña ®Þa ph−¬ng còng b¾t buéc ph¶i chuyÓn nh−îng ®Ó ®−a
toµn bé ruéng ®Êt" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, vµo quü ®ã. Nh÷ng ruéng ®Êt t− h÷u chuyÓn nh−îng sÏ ®−îc tr¶
t. 14, tr. 24). §øng ®Çu ®¶ng nµy lµ A. V. Pª-sª-kh«- mét sè tiÒn båi th−êng. Nh÷ng ruéng ®Êt ®−îc chia vµ nh÷ng m¶nh
nèp, N. Ph. An-nen-xki, V. A. Mi-a-c«-tin, v.v.. Sau çch m¹ng ruéng nhá t− h÷u th× t¹m thêi vÉn ®Ó l¹i cho çc chñ ruéng ®Êt
d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, §¶ng lao ®éng x· héi chñ nghÜa ®ã; nh−ng ®ång thêi dù luËt quy ®Þnh tr−íc r»ng trong t−¬ng lai
nh©n d©n s¸t nhËp víi ph¸i lao ®éng, tÝch cùc ñng hé ho¹t ®éng cña sÏ chuyÓn dÇn nh÷ng ruéng ®Êt Êy thµnh tµi s¶n toµn d©n. Cuéc
ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n, ®−a çc ®¹i biÓu cña m×nh vµo tham c¶i çch ruéng ®Êt nµy ph¶i ®−îc tiÕn hµnh do çc ñy ban ®Þa
gia chÝnh phñ. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, ph−¬ng ®−îc bÇu ra theo lèi phæ th«ng ®Çu phiÕu. Nh÷ng yªu s¸ch
nh÷ng ng−êi lao ®éng x· héi chñ nghÜa nh©n d©n ®· tham gia vµo ®ã thÓ hiÖn quyÒn lîi cña nh÷ng n«ng d©n kh¸ gi¶ sî bÞ t−íc ngay
çc ©m m−u ph¶n çch m¹ng vµ çc hµnh ®éng vò trang chèng ChÝnh lËp tøc vµ toµn bé quyÒn t− h÷u ruéng ®Êt vµ cho chuéc l¹i nh÷ng
quyÒn x«-viÕt. §Õn thêi kú can thiÖp vò trang cña n−íc ngoµi vµ ruéng ®Êt bÞ chuyÓn nh−îng. V. I. Lª-nin nhËn xÐt r»ng "dù ¸n
néi chiÕn, ®¶ng nµy míi chÊm døt ho¹t ®éng. ⎯ 496. cña 104 ng−êi" "thÊm ®−îm mèi lo sî cña ng−êi tiÓu nghiÖp chñ sî ph¶i
thùc hiÖn mét sù thay ®æi qu¸ ®ét ngét, ph¶i l«i cuèn vµo phong trµo
165
"TiÕng nãi" ⎯ b¸o chÝnh trÞ vµ v¨n häc ra hµng ngµy cña §¶ng x·
mét sè quÇn chóng nh©n d©n qu¸ ®«ng ®¶o vµ qu¸ nghÌo khæ" (Toµn
héi chñ nghÜa - çch m¹ng; xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua vµo th¸ng T− -
tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 14, tr. 287). MÆc dÇu kh«ng
th¸ng S¸u 1906. Tõ ngµy 27 th¸ng T− (10 th¸ng N¨m) ®Õn ngµy 7
triÖt ®Ó vµ kh«ng t−ëng, "dù ¸n cña 104 ng−êi", nh− Lª-nin ®·
(20) th¸ng N¨m ®· ra ®−îc çc sè b¸o 1 - 9; tõ ngµy 2 (15) th¸ng
chØ ra, vÉn hoµn toµn lµ c−¬ng lÜnh ®Êu tranh ®Ó biÕn bé phËn kh¸
S¸u ®Õn ngµy 10 (23) th¸ng S¸u ®· ra ®−îc çc sè 10 - 17. ⎯ 496.
gi¶ cña n«ng d©n n« lÖ thµnh tÇng líp chñ tr¹i tù do. ⎯ 499.
166
"Cña c¶i n−íc Nga" ⎯ t¹p chÝ ra hµng th¸ng, xuÊt b¶n tõ 1876 ®Õn 168
"TiÕng väng cña thêi ®¹i" ⎯ t¹p chÝ hîp ph¸p men-sª-vÝch; xuÊt
1918 ë Pª-tÐc-bua. Tõ ®Çu nh÷ng n¨m 90 t¹p chÝ chuyÓn sang tay
b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ th¸ng Ba ®Õn th¸ng S¸u 1906, t¹p chÝ ra ®−îc
bän d©n tuý tù do chñ nghÜa ®øng ®Çu lµ N. C. Mi-khai-lèp-xki.
5 sè. ⎯ 508.
N¨m 1906 t¹p chÝ "Cña c¶i n−íc Nga" trë thµnh c¬ quan ng«n luËn
cña §¶ng lao ®éng x· héi chñ nghÜa nh©n d©n. Tê "Cña c¶i n−íc
Nga" ®· mÊy lÇn ®æi tªn ("Ký sù thêi ®¹i", "Thêi ®¹i", "Ký sù
n−íc Nga"; tõ th¸ng T− 1917 l¹i lÊy tªn lµ "Cña c¶i n−íc Nga"). ⎯
498.
167
Dù luËt ruéng ®Êt cã ch÷ ký cña 104 ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc
®−îc nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i lao ®éng ®−a ra phiªn häp thø 13
cña §u-ma ngµy 23 th¸ng N¨m (5 th¸ng S¸u) 1906. B¶n dù luËt ®Ò
ra môc tiªu cña luËt ruéng ®Êt lµ "cè g¾ng x©y dùng nh÷ng thÓ
chÕ, theo ®ã toµn bé ruéng ®Êt cïng çc líp d−íi lßng ®Êt vµ çc
nguån n−íc ph¶i thuéc vÒ toµn thÓ nh©n d©n, ®ång thêi nh÷ng ®Êt
®ai cÇn thiÕt cho n«ng nghiÖp chØ ®−îc giao cho nh÷ng ng−êi dïng
lao ®éng cña m×nh ®Ó canh t¸c nã" ("§u-ma nhµ n−íc ë Nga qua
çc v¨n kiÖn vµ tµi liÖu". M¸t-xc¬-va, tiÕng Nga, 1957, tr. 172).
596 B¶n chØ dÉn çc s¸ch b¸o vµ tµi liÖu gèc 597
⎯ Mác và "Báo sông Ranh mới" (1848 - 1849). Tháng Hai - đầu tháng Ba
1884. ⎯ Маркс и "Новая Рейнская Газета" (1848⎯1849). Февраль ⎯
начало марта 1884 г. ⎯ 199.
⎯ Quốc hội ở Phran-pho. Ngày 31 tháng Năm 1848. ⎯ Франкфуртское
b¶n chØ dÉn собрание. 31 мая 1848 г. ⎯ 199.
çc s¸ch b¸o vµ tµi liÖu gèc [Ba-da-rốp, V. ] Đu-ma nhà nước và các đại biểu nông dân. ⎯ [Базаров,
mµ V. I. Lª-nin ®· trÝch dÉn В.] Государственная дума и крестьянские депутаты. ⎯ "Волна",
Спб., 1906, № 21, 19 мая, стр. 1. Подпись: В. Ба ⎯ ров. ⎯ 185.
vµ nãi ®Õn
[Bản kháng nghị của công nhân Ti-phlít phản đối quyền đại diện của đoàn
A-lếch-xê-en-cô. [Bản tuyên bố được trình bày tại phiên họp thứ 21 của đại biểu men-sê-vích Ti-phlít, được đọc tại Đại hội IV (Đại hội thống
Đại hội IV (Đại hội thống nhất) của Đảng công nhân dân chủ - xã nhất) của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga]. ⎯ [Протест тиф-
hội Nga]. ⎯ Алексеенко. [Письменное заявление на 21-м заседании лисских рабочих против полномочий тифлисской меньшевистской
IV (Объединительного) съезда РСДРП]. ⎯ В кн.: Прoтоколы делегации, зачитанный на IV (Объединительном) съезде РСДРП]
Объединительного съезда РСДРП, соcтоявшегося в Стокгольме в ⎯ В кн.: Протоколы Объединительного съезда РСДРП, состоявше-
1906г. М., тип. Иванова, 1907, стр. 302. ⎯ 47. гося в Стокгольме в 1906 г. М., тип. Иванова, 1907, стр. 284. ⎯ 8.
[A-lếch-xin-xki, G. A. ] Dự luật khổ sai mới. ⎯ [Алексинский, Г.А.] [Báo cáo của Thường vụ trung ương Hội liên hiệp công nhân viên đường
Новый каторжный законопроект. ⎯ "Волна", Спб., 1906, № 22, sắt toàn Nga tại hội nghị của Hội liên hiệp công nhân viên đường
20 мая, стр. 1, в отд.: Вопросы дня. Подпись: Петр Ал. ⎯ 170. sắt toàn Nga. Tháng Tám 1906]. ⎯ [Доклад Центрального бюро
Всероссийского железнодорожного союза на конференции Всероссий-
An-đrê-ép, L. N. Đi tới các vì sao. ⎯ Андреев, Л. Н. К звездам. ⎯ 488. ского железнодорожного союза. Август 1906 г.]. "Пролетарий", [Вы-
Ăng-ghen, Ph. Bàn về vấn đề Ba-lan ở Phran-pho. Ngày 7 tháng Tám - борг], 1906, №1, 21 августа, стр. 6 ⎯ 7. Под общ. загл.: Всерос-
ngày 6 tháng Chín 1848. ⎯ Энгельс, Ф. Дебаты по польскому воnросу сийский железнодорожный союз. На газ. место изд.: М, ⎯ 451.
во Франкфурте. 7 августа ⎯ 6 сентября 1848 г. ⎯ 199. Báo chí. ⎯ Печать. ⎯ "Дума", Спб., 1906, №11, 10 (23) мая, стр. 2. ⎯ 59.
⎯ Cách mạng và phản cách mạng ở Đức. Tháng Tám 1851 - tháng Chín Báo chí. ⎯ Печать. ⎯ "Речь", Спб., 1906, № 82, 7 июня (25 мая),
1852. ⎯ Революция и контрреволюция в Германии. Август 1851 ⎯ стр. 2. ⎯ 227.
сентябрь 1852 г. ⎯ 469.
Báo chí. ⎯ Печать. ⎯ "Речь", Спб., 1906, № 84, 9 июня (27 мая),
⎯ Chống Đuy-rinh. Ông Ơ-giê-ni Đuy-rinh đảo lộn khoa học. 1876 - 1878. ⎯ стр. 2. ⎯ 227.
Анти-Дюринг. Переворот в науке, произведенный господином
Евгением Дюрингом. 1876 - 1878 гг. ⎯ 470. Báo chí. ⎯ Печать. ⎯ "Речь", Спб., 1906, № 115, 2 (15) июля , стр. 2. ⎯
368 - 369.
⎯ Hành động đầu tiên của Quốc hội Đức ở Phran-pho. Ngày 22 tháng
Sáu 1848. ⎯ Первое деяние германского Национального собрания "Báo Nê-va", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ "Невская Газета", Спб. ⎯ 167, 168.
во Франкфурте. 22 июня 1848 г. ⎯ 199.
⎯ 1906, № 1, 2 (15) мая, стр. 1 ⎯ 2. ⎯ 81, 178, 180, 181.
⎯ Lời nói đầu [cho tác phẩm của C. Mác "Cuộc đấu tranh giai cấp ⎯ 1906, № 2, 3 (16) мая, стр. 1. ⎯ 57.
ở Pháp từ 1848 đến 1850"]. Ngày 6 tháng Ba 1895. ⎯ Введение [к
работе К. Маркса "Классовая борьба во Франции с 1848 по 1850 г."]. ⎯ 1906, № 3, 4 (17) мая, стр. 1. ⎯ 57.
6 марта 1895 г. ⎯ 470. ⎯ 1906, № 6, 8 (21) мая, стр. 1, 2. ⎯ 55, 108, 114 - 115, 173.
598 B¶n chØ dÉn çc s¸ch b¸o vµ tµi liÖu gèc B¶n chØ dÉn çc s¸ch b¸o vµ tµi liÖu gèc 599
Bên cạnh Đu-ma. ⎯ Около Думы. ⎯ "Слово", Спб., 1906, № 499, 28 июня Vương quốc Ba-lan và Lít-va. ⎯ Резолюции, принятые на V съезде
(11 июля), стр. 3, в отд.: Обзор печати. ⎯ 342. CДКПиЛ. ⎯ "Эхо", Спб., 1906, № 4, 25 июня, стр. 3. ⎯ 326.
Bên cạnh Hội đồng nhà nước. Ở N. A. Khô-mi-a-cốp. ⎯ Около Госу- Các quyết nghị và các nghị quyết của Đại hội [IV (Đại hội thống nhất)]
дарственного совета. У Н. А. Хомякова. ⎯ "Дума", Спб., 1906, của [Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga]. ⎯ Постановления и
№ 22, 23 мая (5 июня), стр. 2. ⎯ 209. резолюции [IV (Объединительного)] съезда [РСДРП]. ⎯ В кн.:
Протоколы Объединительного съезда РСДРП, состоявшегося в Сток-
Bên dòng Ru-bi-côn. ⎯ У Рубикона. ⎯ "Русское Государство", Спб., 1906, № гольме в 1906 г. М., тип. Иванова, 1907, стр. 413 ⎯ 420. ⎯ 82,83,
47, 28 марта (10 апреля), стр. 3. Подпись: К. Т. ⎯ 212. 120, 141, 245, 246, 290.
Bô-ri-xốp ⎯ Борисов ⎯ xem Xu-vô-rốp, X. A. Các quyết nghị và các nghị quyết của Đại hội thống nhất của Đảng công
"Bước đầu", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ "Начало", Спб. ⎯ 6, 68, 428. nhân dân chủ - xã hội Nga. ⎯ Постановления и резолюции Объеди-
нительн. съезда Российской социал-демократической рабочей
⎯ 1905, № 16, 2 (15) декабря, стp. 1. ⎯ 428 - 429. партии. [Листовка]. [Cпб.], тип. Центрального Комитета, [1906].
4 стр. (РСДРП). ⎯ 23, 24 - 25, 28 - 29, 30, 33, 34 - 35, 36 - 37,
C. P-p ⎯ К. П ⎯ в ⎯ xem Pô-pốp, C. A.
38 - 39, 59, 79, 90 - 91, 102, 112, 130, 186.
Ca-ram-din, N. M. Nhậy cảm và lạnh nhạt. Hai tính chất. ⎯ Карам- "Cái chuông", Pôn-ta-va. ⎯ "Колокол", Полтава. ⎯ 189, 190.
зин, Н. М. Чувствительный и холодный. Два характера. ⎯ 439.
⎯ 1906, № 85, 6 мая, стр. 1. ⎯ 189, 190, 200 - 202.
Các biên bản của Đại hội I của Đảng xã hội chủ nghĩa - cách mạng. ⎯ Прото-
колы первого съезда партии социалистов-революционеров. Изд. ЦК Cau-xky, C. Đu-ma nhà nước. ⎯ Каутский, К. Государственная дума.
п. с.-р. Б. м., тип. партии социалистов-революционеров, 1906. 368 Пер. с рукописи С. и М. Левитиных. Спб., "Амиран", 1906. 8 стр.
стр. (Партия социалистов-революционеров). ⎯ 495, 496. ⎯ 81, 178 - 181.
Các biên bản của Đại hội thống nhất của Đảng công nhân dân chủ - xã [Chỉ thị của Ban chấp hành trung ương về nhóm nghị viện, được thông
hội Nga họp ở Xtốc-khôn năm 1906. ⎯ Протоколы Объединительно- qua tại Đại hội IV (Đại hội thống nhất) của Đảng công nhân dân chủ -
го съезда РСДРП, состоявшегося в Стокгольме в 1906 г. М., тип. xã hội Nga]. ⎯ [Инструкция ЦК о парламентской группе, приня-
тая на IV (Объединительном) съезде РСДРП]. ⎯ В кн.: Прото-
Иванова, 1907, VI, 420 стр. ⎯ 4, 5 - 25, 27, 29 - 59, 60 - 76, 79, 82,
колы Объединительного съезда РСДРП, состоявшегося в Стокголь-
83 - 84, 94 - 95, 99, 101 - 102, 110, 112, 117, 118 - 119, 120 - 121, 127,
ме в 1906 г. М., тип. Иванова, 1907, стр. 408 ⎯ 409. ⎯ 59, 112.
130, 141, 157, 158 - 159, 165, 173 - 174, 184, 195 - 196, 220, 225,
232 - 233, 241, 243 - 244, 245, 246, 269, 290, 428, 431 - 432, 455, Chính phủ lâm thời và sự tự quản của cách mạng. [Dự thảo nghị quyết
458, 460, 492, 493. của những người men-sê-vích trình Đại hội IV (Đại hội thống nhất)
của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga]. ⎯ Временное правитель-
Các biên bản của Đại hội III của Đảng tự do nhân dân (Đảng dân chủ -
ство и революционное самоуправление. [Проект резолюции меньше-
lập hiến). ⎯ Протоколы III съезда партии народной свободы (кон-
виков к IV (Объединительному) съезду РСДРП]. ⎯ "Партийные
ституционно-демократической). Изд. секретариата центрального
Известия", [Спб.], 1906, № 2, 20 марта, стр. 11. Под общ. загл.:
комитета партии народной свободы. Спб., 1906. 176 стр. ⎯ 94.
Проект резолюций к предстоящему съезду, выработанный группой
Các đại biểu nhân dân gửi nhân dân. ⎯ Народу от народных предста- "меньшевиков" с участием редакторов "Искры". ⎯ 444.
вителей. [Июль 1906 г.]. [Листовка]. Б. м., 1906. 1 стр. ⎯ 388,
Chú thích cho điểm 1 của điều lệ [đảng, do những người bôn-sê-vích
449, 454, 474.
đề nghị tại Đại hội IV (Đại hội thống nhất) của Đảng công nhân
Các nghị quyết được thông qua tại Đại hội V của Đảng dân chủ - xã hội dân chủ - xã hội Nga]. ⎯ Примечание к I-му пункту устава [паp-
тии, предложенное большевиками на IV (Объединительном) съезде съездом партии 12 ⎯ 18 октября 1905 г. Б. м., [1905]. 1 стр. ⎯ 26,
РСДРП]. ⎯ В кн.: Протоколы Объединительного съезда РСДРП, 91-92, 186, 208, 329-330, 361, 362.
состоявшегося в Стокгольме в 1906 г. М., тип. Иванова, 1907,
Cương lĩnh của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga được thông qua
стр. 398. ⎯ 72 - 73, 117.
tại Đại hội II của đảng. ⎯ Программа Российской соц.-дем. рабочей
[Chú thích của ban biên tập báo "Tia lửa" cho bài báo của X. Rô- партии, принятая на Втором съезде партии. ⎯ В кн.: Второй
xtô-vết "Đã đến lúc! (Thư gửi các đồng chí)" ]. ⎯ [Примечание редак- очередной съезд Росс. соц.-дем. рабочей партии. Полный текст
ции "Искры" к статье С. Ростовца "Пора! (Письмо к товарищам)"]. протоколов. Изд. ЦК. Женева, тип. партии, [1904], стр. 1 ⎯ 6.
⎯ Отдельное приложение к №№ 73 ⎯ 74 "Искры", [Женева, (РСДРП). ⎯ 33-34, 165, 186-187, 278, 287-288, 394, 507-508.
1904, № 73, 1 сентября; № 74, 20 сентября], стр. 6. ⎯ 59. [Cương lĩnh của Nhóm lao động được thông qua ngày 26 tháng Tư (9 tháng
Chương trình nghị sự [Đại hội IV (Đại hội thống nhất) của Đảng công Năm) 1906]. ⎯ [Программа трудовиков, принятая 26 апреля (9
nhân dân chủ - xã hội Nga]. ⎯ Порядок дня [IV(Объединительного) мая) 1906 г.]. ⎯ "Наша Жизнь", Спб., 1906, № 430, 27 апреля (10
мая), стр. 3, в ст.: Совещание депутатов-крестьян. ⎯ 183, 186.
съезда РСДРП]. ⎯ В кн.: Протоколы Объединительного съезда
РСДРП, состоявшегося в Стокгольме в 1906 г. М., тип. Иванова, Cương lĩnh, điều lệ và nghị quyết được thông qua tại Đại hội II thường kỳ
1907, стр. 3.⎯ 9 - 10, 11, 12. của Đảng cách mạng U-cra-i-na, họp hồi tháng Chạp 1905. ⎯ Програм-
ма, устав и резолюции, принятые на II очередном съезде Револю-
Có tin không? (Qua điện thoại từ Mát-xcơ-va). ⎯ Вериmь ли? (По те-
лефону из Москвы). ⎯ "Биржевые Ведомости". Утренний выпуск, ционной украинской партии, состоявшемся в декабре 1905 г. Б. м.,
Спб., 1906, № 9318, 1 (14) июня, стр. 2. ⎯ 248. б. г. 19 стр. Гектограф. ⎯ 4.
"Con mắt", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ "Око", Спб. ⎯ 438. Cương lĩnh ruộng đất [được thông qua tại Đại hội IV (Đại hội thống
nhất) của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga]. ⎯ Аграрная програм-
Cốt-li-a-rép-xki, X. A. Cuộc đấu tranh giai cấp và lòng căm thù giai ма, [принятая на IV (Объединительном) съезде РСДРП]. ⎯ В
cấp. ⎯ Котляревский, С. А. Классовая борьба и классовая нена- листовке: Постановления и резолюции Объединительн. съезда
висть. ⎯ "Дума", Спб., 1906, № 22, 23 мая (5 июня), стр. 1. ⎯ 205. Российской социал-демократической рабочей партии. [Спб.], тип.
Crư-lốp, I. A. Món cháo cá kiểu Đê-mi-an. ⎯ Крылов, И. А. Демьянова Центрального Комитета, [1906], стр. 1. (РСДРП). ⎯ 23, 25, 30,
уха. ⎯ 19, 28. 33-34, 35, 38-39, 79, 90-100, 102, 130, 186-187.
"Của cải nước Nga", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ "Русское Богатство", Спб., 1906, № Cương lĩnh và điều lệ tổ chức của Đảng xã hội chủ nghĩa - cách mạng
7, июль, стр. 164 ⎯ 181. ⎯ 496, 498, 502, 506-507, 508. được thông qua tại Đại hội I của đảng. ⎯ Программа и организа-
ционный устав партии социалистов-революционеров, утвержденные
⎯ 1906, № 8, август, стр. 178 ⎯ 206. ⎯ 496, 498, 500, 502, 505-506, 508. на первом партийном съезде. Изд. центрального комитета п. с.-р. Б.
м., тип. партии соц.-рев., 1906. 32 стр. (Партия социалистов-
Cuộc tranh luận trong Đu-ma nhà nước về việc bãi bỏ án tử hình. ⎯ Прения в
революционеров). ⎯ 499, 502.
Государственной думе об отмене смертной казни. ⎯ "Биржевые
Ведомости". Экстренное прибавление к вечернему выпуску газеты Diễn văn của Nga hoàng Ni-cô-lai II ⎯ Тронная речь Николая II ⎯
"Биржевые Ведомости", Спб., 1906, № 9296, 18 (31) мая, стр. 1. ⎯ xem Lời chào mừng của Ni-cô-lai II gửi Hội đồng nhà nước và
150 - 151, 162, 223. Đu-ma nhà nước.
Cương lĩnh của Đảng dân chủ - lập hiến được thảo ra tại Đại hội thành Diplomaticus. Những cường quốc nước ngoài và tình hình nước Nga. ⎯
lập đảng ngày 12 - 18 tháng Mười 1905. ⎯ Программа конститу- Diplomaticus. Иностранные державы и положение дел в России. ⎯
ционно-демократической партии, выработанная учредительным "Россия", Спб., 1906, № 170, 5 июля, стр. 1⎯ 2.⎯ 382, 383.
Dự án các điểm cơ bản [của đạo luật về ruộng đất, do 104 đại biểu Đu- [Dự thảo các điều kiện hợp nhất Đảng công nhân dân chủ - xã hội
ma nhà nước đưa ra]. ⎯ Проект основных положений [земельного Lát-vi-a với Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga, được thông qua
закона, внесенный 104 членами Государственной думы]. ⎯ В кн.: tại Đại hội IV (Đại hội thống nhất) của Đảng công nhân dân chủ - xã
Стенографические отчеты [Государственной думы]. 1906 год. hội Nga]. ⎯ [Проект условий объединения Лат. СДРП с РСДРП,
Сессия первая. Т. I. Заседания 1 ⎯ 18 (с 27 апреля по 30 мая). Спб., гос. принятый на IV (Объединительном) съезде РСДРП]. ⎯ В кн.:
тип., 1906, стр. 560 ⎯ 562. (Государственная дума). ⎯ 499, 501. Протоколы Объединительного съезда РСДРП, состоявшегося в Сток-
гольме в 1906 г. М., тип. Иванова, 1907, стр. 353 ⎯ 354. ⎯ 70-71.
Dự án đạo luật cơ bản về ruộng đất. ⎯ Проект основного земельного
закона. ⎯ "Народный Вестник", Спб., 1906, № 9, 18 (31) мая, Dự thảo các nghị quyết để đưa ra đại hội sắp tới, do nhóm "men-sê-vích"
стр. 4. ⎯ 159. soạn thảo với sự tham gia của các biên tập viên báo "Tia lửa". ⎯ Про-ект
резолюций к предстоящему съезду, выработанный группой
Dự án đạo luật cơ bản về ruộng đất [do 33 đại biểu Đu-ma nhà nước "меньшевиков" с участием редакторов "Искры". ⎯ "Партийные
đưa ra]. ⎯ Проект основного земельного закона, [внесенный 33 членами Известия", [Спб.], 1906, № 2, 20 марта, стр. 9 ⎯ 11. ⎯ 7, 11, 30, 39,
Государственной думы]. ⎯ B кн.: Cтенографические отчеты [Госу- 40, 42, 47-48, 63, 71, 75-76, 84-85, 94, 196, 426-427, 444-445.
дарственной думы]. 1906 год. Сессия первая Т. II. Заседания 19 ⎯ 38
Dự thảo cương lĩnh của Đảng xã hội chủ nghĩa - cách mạng do ban biên
(с 1 июня по 4 июля). Спб., гос. тип., 1906, стр. 1153 ⎯ 1156. (Госу-
tập tờ "Nước Nga cách mạng" soạn. ⎯ Проект программы партии
дарственная дума). ⎯ 359, 501.
социалистов-революционеров, выработанный редакцией "Революцион-
Dự án về ruộng đất của 33 người tại Đu-ma nhà nước I ⎯ Аграрный ной России". ⎯ "Революционная Россия", [Женева], 1904, № 46, 5
проект 33-х в I Государственной думе ⎯ xem Dự án đạo luật cơ bản мая, стр. 1⎯ 3. ⎯ 495.
về ruộng đất, do 33 đại biểu Đu-ma nhà nước đưa ra.
[Dự thảo điều kiện hợp nhất phái Bun với Đảng công nhân dân chủ - xã
Dự án về ruộng đất của 104 người tại Đu-ma nhà nước I ⎯ Аграрный hội Nga, được thông qua tại Đại hội IV (Đại hội thống nhất) của
проект 104-х в I Государственной думе ⎯ xem Dự án các điểm cơ Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga]. ⎯ [Проект условия
bản của đạo luật về ruộng đất, do 104 đại biểu Đu-ma nhà nước объединения Бунда с РСДРП, принятый на IV (Объединительном)
đưa ra. съезде РСДРП]. ⎯ В кн.: Протоколы Объединительного съезда
РСДРП, состоявшегося в Стокгольме в 1906 г. М., тип. Иванова,
Dự luật về báo chí do Đảng tự do nhân dân đưa ra Đu-ma nhà nước. ⎯ 1907, стр. 362⎯363. ⎯ 70-71, 493.
Законопроект о печати, вносимый партией народной свободы в
Государственную думу. ⎯ "Речь", Спб., 1906, № 75, 17 (30) мая, [Dự thảo lời kêu gọi của Đu-ma nhà nước gửi nhân dân do Nhóm lao
стр. 4; № 76, 18 (31) мая, стр. 5. ⎯ 170, 208, 224, 361 - 362. động soạn]. ⎯ [Проект обращения Государственной думы к
населению, выработанный Трудовой группой]. ⎯ "Мысль", Спб.,
Dự luật về hội họp. ⎯ Законопроект о собраниях. ⎯ "Речь", Спб., 1906, 1906, № 13, 4 (17) июля, стр. 3. Под общ. загл.: Обращение
№ 89, 2 (15) июня. Приложение к № 89 "Речи". Государственная Государственной думы к населению. ⎯ 370, 371.
дума, стр. 4. ⎯ 246, 284, 330, 340-341, 361-362.
[Dự thảo lời kêu gọi của Đu-ma nhà nước gửi nhân dân do tiểu ban
[Dự luật xóa bỏ án tử hình, được thảo luận tại phiên họp ngày 18 tháng
ruộng đất của Đu-ma soạn]. ⎯ [Проект обращения Государственной
Năm 1906 của Đu-ma nhà nước]. ⎯ [Законопроект об отмене смерт- думы к населению, выработанный думской аграрной комиссией]. ⎯
ной казни, обсуждавшийся на заседании Государственной думы 18 мая "Мысль", Спб., 1906, № 13, 4 (17) июля, стр. 3. Под общ. загл.:
1906 г.]. ⎯ В кн.: Стенографические отчеты [Государственной Обращение Государственной думы к населению. ⎯ 370, 372.
думы]. 1906 год. Сессия первая. Т. I. Заседания 1 ⎯ 18 (с 27 апреля
по 30 мая). Спб., гос. тип., 1906, стр. 421 ⎯ 422. (Государственная Dự thảo nghị quyết ban đầu của những người men-sê-vích về thái độ đối
дума). ⎯ 150, 151, 162, 223. với các đảng tư sản. Về thái độ đối với các đảng dân chủ - tự do
chủ nghĩa. ⎯ Проект первоначальной меньшевистской резолюции * Đại hội II thường kỳ của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga. Toàn văn
об отношении к буржуазным партиям. Об отношении к các biên bản. ⎯ Второй очередной съезд Росс. соц.-дем. рабочей
либерально-демократическим партиям. ⎯ В кн.: [Ленин, В. И.] партии. Полный текст протоколов. Изд. ЦК. Женева, тип. партии,
Доклад об Объединительном съезде РСДРП. Письмо к [1904]. 397, 11 стр. (РСДРП). ⎯ 3, 8, 9, 33-34, 165, 186-187, 198,
петеpбургским рабочим. М. ⎯ Спб., тип. "Дело", 1906, стр. 87 ⎯ 88, 278, 287-288, 394, 508.
в отд.: Приложения. Перед загл. авт.: Н. Ленин. ⎯ 75 - 76. * Đan, Ph. I. Đu-ma nhà nước và giai cấp vô sản. ⎯ Дан, Ф. И.
[Dự thảo nghị quyết của Đảng dân chủ - lập hiến về vụ tàn sát ở Bê-lô- Государственная дума и пролетариат. ⎯ В кн.: Государственная
дума и социал-демократия. [Спб., "Пролетарское Дело"], 1906,
xtốc, được đưa ra tại phiên họp ngày 29 tháng Sáu 1906 của Đu-ma nhà
стр. 9 ⎯ 32. ⎯ 72.
nước]. ⎯ [Проект резолюции к.-д. по поводу белостокского погро-ма,
внесенный на заседание Государственной думы 29 июня 1906 г.]. ⎯ Thư phúc đáp và các đại biểu nhân dân. ⎯ Ответный адрес и
⎯ "Речь", Спб., 1906, № 113, 30 июня (13 июля). Приложение к № 113 народные депутаты. ⎯ "Невская Газета", Спб., 1906, № 3, 4 (17)
мая, стр. 1. ⎯ 57.
"Речи". Государственная дума, стр. 3. ⎯ 355 - 356.
Đảng dân chủ - lập hiến dẫn Đu-ma tới đâu? ⎯ Куда ведут Думу
[Dự thảo nghị quyết của đảng đoàn dân chủ - xã hội tại Đu-ma về vụ кадеты? ⎯ "Новое Время", Спб., 1906, № 10879, 28 июня (11
tàn sát ở Bê-lô-xtốc, được đưa ra tại phiên họp ngày 29 tháng Sáu июля), стр. 2. ⎯ 341 - 342, 357.
1906 của Đu-ma nhà nước]. ⎯ [Проект резолюции думской с.-д.
Đảng dân chủ - xã hội và đảng đoàn vô sản trong Đu-ma nhà nước. ⎯
фракции по поводу белостокского погрома, внесенный на заседание Социал-демократия и пролетарская фракция Государственной
Государственной думы 29 июня 1906 г.]. ⎯ "Речь", Спб., 1906, № думы. ⎯ "Колокол", Полтава, 1906, № 85, 6 мая, стр. 1. ⎯ 189,
113, 30 июня (13 июля). Приложение к № 113 "Речи". Государ- 190 - 191, 200 - 202.
ственная дума, стр. 2. ⎯ 355 - 356.
Đạo dụ gửi Pháp viện chấp chính tối cao [về các quy tắc tạm thời nhân
Dự thảo nghị quyết men-sê-vích về chính phủ lâm thời và về chế độ tự tiến hành các cuộc bầu cử Hội đồng nhà nước và Đu-ma nhà nước.
quản của cách mạng. Chính phủ lâm thời và sự tự quản của cách Ngày 8(21) tháng Ba 1906]. ⎯ Указ правительствующему Сенату
[о временных правилах в связи с проведением выборов в
mạng. ⎯ Проект меньшевистской резолюции о временном правитель-
Государственный совет и Государственную думу. 8 (21) марта
стве и революционном самоуправлении. Bpeменное правительство и
1906 г.]. ⎯ "Правительственный Вестник", Спб., 1906, № 57, 11
революционное самоуправление. ⎯ В. кн.: [Ленин, В. И.] Доклад об (24) марта, стр. 1, в отд.: Действия правительства. ⎯ 350.
Объединительном съезде РСДРП. Письмо к петеpбургским рабочим.
Đạo dụ gửi Pháp viện chấp chính tối cao [về những sự thay đổi và bổ
М. ⎯ Спб., тип. "Дело", 1906, стр. 91 ⎯ 92, в отд.: Приложения.
sung trong quy chế bầu cử Đu-ma nhà nước. Ngày 11 (24) tháng Chạp
⎯ 444. 1905]. ⎯ Указ правительствующему Сенату [об изменениях и до-
Đại hội III các đại biểu Đảng tự do nhân dân. ⎯ III-й съезд делегатов полнениях в положении о выборах в Государственную думу. 11 (24) де-
партии народной свободы. ⎯ "Речь", Спб., 1906, № 55, 22 апреля кабря 1905 г.]. ⎯ "Правительственный Вестник", Спб., 1905,
№ 268, 13 (26) декабря, стр. 1, в отд.: Действия правительства. ⎯
(5 мая), стр. 3 ⎯ 4. ⎯ 94.
182, 428.
Đại hội III thường kỳ của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga. ⎯ Тре- * Một hoa thị chỉ những sách báo, bài viết và tài liệu trong đó
тий очередной съезд Росс. соц.-дем. рабочей партии. Полный текст có bút tích của V. I. Lê-nin, những sách báo này được lưu tại Cục
протоколов. Изд. ЦК. Женева, тип. партии, 1905. XXIX, 400 стр. lưu trữ trung ương của đảng thuộc Viện nghiên cứu chủ nghĩa Mác-
(РСДРП). ⎯ 3, 8, 9, 72, 117. Lê-nin trực thuộc Ban chấp hành trung ương Đảng cộng sản Liên-xô.
Đạo dụ gửi Pháp viện chấp chính tối cao [về việc bán ruộng đất nhà съезда РСДРП, состоявшегося в Стокгольме в 1906 г. М., тип.
nước]. Ngày 27 tháng Tám (9 tháng Chín) 1906. ⎯ Указ правитель- Иванова, 1907, стр. 400. ⎯ 73.
ствующему Сенату [о продаже казенных земель]. 27 августа (9 сен-
тября) 1906 г. ⎯ "Правительственный Вестник", Спб., 1906., № 194, Đề nghị bất ngờ. ⎯ Неожиданное предложение. ⎯ "Страна", Спб.,
29 августа (11 сентября), стр. 1, в отд.: Действия правительства. ⎯ 1906, № 94, 9 (22) июня, стр. 1. Под общ. загл.: С.-Петербург, 9-го
484. июня. ⎯ 359.
Đạo dụ gửi Pháp viện chấp chính tối cao [về việc cải tổ Hội đồng nhà Điểm báo. ⎯ Обзор печати. ⎯ "Мысль", Спб., 1906, № 12, 2 (15)
nước. Ngày 20 tháng Hai (5 tháng Ba) 1906]. ⎯ Указ правитель- июля, стр. 3. ⎯ 368.
ствующему Сенату [о переустройстве Государственного совета. Điểm báo. ⎯ Среди газет и журналов. ⎯ "Новое Время", Спб., 1906,
20 февраля (5 марта) 1906 г.]. ⎯ "Правительственный Вестник", № 10832, 11 (24) мая, стр. 3. ⎯ 59.
Спб., 1906, № 41, 21 февраля (6 марта), стр. 1 ⎯ 2.⎯ 237.
Điện tín của Txi-rin, đại biểu cử tri của công dân Bê-lô-xtốc ⎯ Теле-
Đạo dụ. Ngày 17 (30) tháng Mười 1905. ⎯ Манифест. 17 (30) октября
грамма выборщика белостокских граждан Цирина ⎯ xem Vụ tàn
1905 г. ⎯ "Правительственный Вестник", Спб., 1905, № 222, 18
sát ở Bê-lô-xtốc. (Bài của phóng viên chúng tôi).
(31) октября, стр. 1. ⎯ 20, 93, 281, 336-337, 374, 391, 418-419,
420. [Điều kiện hợp nhất Đảng dân chủ - xã hội Vương quốc Ba-lan và Lít-
va với Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga, được thông qua tại
Đạo dụ [về việc giải tán Đu-ma nhà nước I. Ngày 8 (21) tháng Bảy
Đại hội IV (Đại hội thống nhất) của Đảng công nhân dân chủ - xã hội
1906]. ⎯ Манифест [о роспуске I Государственной думы. 8 (21)
Nga]. ⎯ [Условия слияния СДКПиЛ с РСДРП, принятые на IV
июля 1906 г.] ⎯ "Правительственный Вестник", Спб., 1906, № 153,
(Объединительном) съезде РСДРП]. ⎯ В кн.: Протоколы
9 (22) июля. Особое прибавление к № 153 "Правительственного
Объединительного съезда РСДРП, состоявшегося в Стокгольме в
Вестника", стр. 1. ⎯ 387 - 388.
1906 г. М., тип. Иванова, 1907, стр. 345 ⎯ 348. ⎯ 70 - 71.
Đạo dụ [về việc thiết lập Đu-ma nhà nước. Ngày 6 (19) tháng Tám
Điều lệ của đảng [được thông qua tại Đại hội III của Đảng công nhân
1905]. ⎯ Манифест [об учреждении Государственной думы. 6
dân chủ - xã hội Nga]. ⎯ Устав партии, [принятый на III съезде
(19) августа 1905 г.]. ⎯ "Правительственный Вестник", Спб., 1905,
РСДРП]. ⎯ В кн.: Третий очередной съезд Росс. соц.-дем. рабочей
№ 169, 6 (19) августа, стр. 1. ⎯ 280.
партии. Полный текст протоколов. Изд. ЦК. Женева, тип. партии,
Đạo luật chống tẩy chay ⎯ Закон против бойкота ⎯ xem Đạo dụ gửi 1905, стр. XXVIII - XXIX. (РСДРП). ⎯ 72, 117.
Pháp viện chấp chính tối cao về các quy tắc tạm thời nhân
Điều lệ tổ chức [được thông qua tại Đại hội VII của phái Bun]. ⎯ Орга-
tiến hành các cuộc bầu cử Hội đồng nhà nước và Đu-ma nhà
низационный устав, [принятый на VII съезде Бунда]. ⎯ В кн.:
nước.
Извещение о VII съезде Бунда. Женева, тип. Бунда, сентябрь 1906,
Đạo luật về Hội đồng nhà nước ⎯ Закон о Государственном совете ⎯ стр. 12 ⎯ 15. (Всеобщий еврейский рабочий союз в Литве, Польше
xem Đạo dụ gửi Pháp viện chấp chính tối cao về việc cải tổ Hội и России (Бунд). ⎯ 494.
đồng nhà nước.
Điều lệ tổ chức [được thông qua tại Đại hội IV (Đại hội thống nhất)
[Đê-xni-txơ-ki, V. A. ] Xô-xnốp-xki. [Sửa chữa điểm 7 của điều lệ đảng, của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga]. ⎯ Организационный
được đưa ra Đại hội IV (Đại hội thống nhất) của Đảng công nhân устав, [принятый на IV (Объединительном) съезде РСДРП].
dân chủ - xã hội Nga]. ⎯ [Десницкий, В. А.] Сосновский. [Поправ- ⎯ В кн.: Протоколы Объединительного съезда РСДРП, состоявше-
ка к пункту 7 устава партии, внесенная на IV (Объединитель- гося в Стокгольме в 1906 г. М., тип. Иванова, 1907, стр. 419 ⎯ 420.
ном) съезде РСДРП]. ⎯ В кн.: Протоколы Объединительного ⎯ 72-73, 165.
"Đồng chí", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ "Товарищ", Спб. ⎯ 433. Đu-ma bàn về công tác lương thực. ⎯ Дума о продовольственном деле. ⎯
"Наша Жизнь", Спб., 1906, № 480, 24 июня (7 июля), стр. 1. ⎯ 322.
⎯ 1906, № 32, 11 (24) августа, стр. 1. ⎯ 430 - 431.
Đu-ma nhà nước. ⎯ Государственная дума. ⎯ "Правительственный
⎯ 1906, № 35, 15 (28) августа, стр. 4. ⎯ 462.
Вестник". Вечернее прибавление к "Правительственному
"Đời sống chúng ta", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ "Наша жизнь", Спб. ⎯ 103, Вестнику", Спб., 1906, № 2, 17 (30) мая, стр. 2, в отд.: Хроника. ⎯
248, 292, 323, 343. 175.
⎯ 1906, № 430, 27 апреля (10 мая), стр. 3. ⎯ 183, 186. Đu-ma nhà nước. Ngày 15 tháng Năm. ⎯ Государственная дума.
15 мая. ⎯ "Речь", Спб., 1906, № 74, 16 (29) мая, стр. 2 ⎯ 3. ⎯ 146.
⎯ 1906, № 439, 7 (20) мая, стр. 2. ⎯ 103-107.
Đu-ma nhà nước. Phiên họp ngày 4 tháng Bảy. ⎯ Государственная
⎯ 1906, № 441, 10 (23) мая, стр. 1. ⎯ 134.
дума. Заседание 4 июля. ⎯ "Наша Жизнь", Спб., 1906, № 489, 5
⎯ 1906, № 442, 11 (24) мая, стр. 1. ⎯ 134. (18) июля, стр. 2 ⎯ 4. ⎯ 376-380.
⎯ 1906, № 460, 1 (14) июня, стр. 1 ⎯ 2. ⎯ 248 - 251, 252. * Đu-ma nhà nước và Đảng dân chủ - xã hội. ⎯ Государственная дума и
социал-демократия. [Спб., "Пролетарское Дело"], 1906. 32 стр. ⎯
⎯ 1906, № 466, 8 (21) июня, стр. 3. ⎯ 266. 26, 72, 426.
⎯ 1906, № 477, 21 июня (4 июля), стр. 4. ⎯ 292.
Đu-ma và dân cư. ⎯ Дума и население. ⎯ "Наша Жизнь", Спб., 1906,
⎯ 1906, № 480, 24 июня (7 июля), стр. 1. ⎯ 322. № 439, 7 (20) мая, стр. 2. Подпись: В. Г. ⎯ 103 - 107.
⎯ 1906, № 483, 28 июня (11 июля), стр. 5. ⎯ 343. Ê-sin, Ê. M. Sự cứu giúp của Đu-ma đối với những người bị đói. ⎯
Ещин, Е. М. Думская помощь голодающим. ⎯ "Речь", Спб., 1906,
⎯ 1906, № 489, 5 (18) июля, стр. 2 ⎯ 4. ⎯ 376-380. № 106, 22 июня (5 июля), стр. 2. ⎯ 302.
"Đu-ma", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ "Дума", Спб. ⎯ 59, 209, 225. [Ghét-xen, I. V. ] Xanh Pê-téc-bua ngày 20 tháng Chạp. ⎯ [Гессен, И. В.]
⎯ 1906, № 6, 4 (17) мая, стр. 1. ⎯ 91. С.-Петербург, 20-го декабря. ⎯ "Народная Свобода", Спб., 1905,
№ 5 (9144), 20 декабря (2 января 1906), стр. 1. ⎯ 26.
⎯ 1906, № 9, 7 (20) мая, стр. 1. ⎯ 115.
"Giải phóng", Stút-ga. ⎯ "Освобождение", Штутгарт, 1904, № 52, 19
⎯ 1906, № 11, 10 (23) мая, стр. 2. ⎯ 59. июля (1 августа), стр. [3, обл.]. ⎯ 59.
⎯ 1906, № 12, 11 (24) мая, стр. 1. ⎯ 134, 136, 167. ⎯ Париж, 1905, № 71, 31 (18) мая, стр. 337 ⎯ 343. ⎯ 447.
⎯ 1906, № 22, 23 мая (5 июня), стр. 1,2. ⎯ 205, 209. ⎯ 1905, № 73, 19 (6) июля, стр. 371 ⎯ 372. ⎯ 447.
⎯ 1906, № 23, 24 мая (6 июня), стр. 1. ⎯ 224-225. ⎯ 1905, № 74, 26 (13) июля, стр. 398 ⎯ 402. ⎯ 447, 505.
⎯ 1906, № 25, 26 мая (8 июня), стр. 2. ⎯ 224-225. Gin-kin, I. V. Tổ chức lực lượng. ⎯ Жилкин, И. В. Организация сил.
⎯ 1906, № 29, 31 мая (13 июня), стр. 4. ⎯ 246. ⎯ "Наша Жизнь", Спб., 1906, № 460, 1 (14) июня, стр. 1 ⎯ 2. ⎯
249, 251-252.
⎯ 1906, № 31, 2 (15) июня, стр. 3. ⎯ 246.
[Gioóc-đa-ni-a, N. N. ] Cô-xtơ-rốp. [Sự sửa chữa được nêu ra khi thảo
⎯ 1906, № 34, 7 (20) июня, стр. 1. ⎯ 266. luận dự thảo nghị quyết về thái độ đối với Đu-ma nhà nước tại Đại
hội IV (Đại hội thống nhất) của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga]. Gửi lục quân và hải quân. ⎯ К армии и флоту. От социал-
⎯ [Жордания, Н. Н.] Костров. [Поправка, внесенная при демократической фракции и Трудовой группы Государственной
обсуждении проекта резолюции об отношении к Государственной думы. 12 июля 1906 г. [Листовка]. Спб., тип. ЦК РСДРП, 1906. 2
думе на IV (Объединительном) съезде РСДРП]. ⎯ В кн.: стр. ⎯ 421 - 422, 434, 438, 440, 451, 455 - 456.
Протоколы Объединительного съезда РСДРП, состоявшегося в
Стокгольме в 1906 г. М., тип. Иванова, 1907, стр. 302. ⎯ 58. Gửi toàn dân. ⎯ Ко всему народу. [Воззвание от комитета социал-
демократической фракции Государственной думы, комитета Трудо-
[Gioóc-đa-ni-a, N. N. ] Cô-xtơ-rốp và [Lu-ri-ê, M. A. ] La-rin. [Sự sửa вой группы Государственной думы, Центрального Комитета РСДРП,
chữa được nêu ra khi thảo luận dự thảo cương lĩnh ruộng đất tại Đại центрального комитета партии социалистов-революционеров, цен-
hội IV (Đại hội thống nhất) của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga]. ⎯
трального комитета Польской социалистической партии (ППС),
[Жордания, Н. Н.] Костров и [Лурье, М. А.] Ларин. [Поправка,
центрaльного комитета Всеобщего еврейского союза в Литве,
внесенная при обсуждении проекта аграрной программы на IV
Польше и России (Бунда)]. Июль 1906 г. [Листовка]. Б. м., тип.
(Объединительном) съезде РСДРП]. ⎯ Tам же, стр. 156. ⎯ 38 - 39.
ЦК РСДРП, июль 1906. 1 стр. ⎯ 421 - 422, 439, 451, 456.
Goóc-ki, A. M. Bài ca chim báo bão. ⎯ Горький, А. М. Песня о
Буревестнике. ⎯ 425. Gửi toàn đảng. [Truyền đơn]. ⎯ К партии. [Листовка]. [Спб.], тип.
Объединенного Центрального Комитета, [январь 1906]. 1 стр.
Gô-gôn, N. V. Những linh hồn chết. ⎯ Гоголь, Н. В. Мертвые души. ⎯ (РСДРП). Подпись: Объединенный Центральный Комитет
449, 506. РСДРП. ⎯ 352, 430.
⎯ Quan thanh tra. ⎯ Ревизор. ⎯ 484, 505.
Gửi toàn thể công nhân, binh sĩ và công dân! ⎯ Ко всем рабочим; солдатам и
Gô-lô-vin, C. Có tiếng mà không có miếng. ⎯ Головин, К. По усам гражданам! [Воззвание, принятое IV пленумом Московского
потекло, да в рот не попало. ⎯ "Россия", Спб., 1906, № 171, 6 Совета рабочих депутатов]. [Листовка]. [М., 6 (19) декабря 1905].
июля, стр. 2. ⎯ 381, 384. 1 стр. Подпись: Московский Совет рабочих депутатов, Московский
Gô-phơ-stét-te, I. A. Sự thiếu lịch sự của bọn quan liêu. ⎯ Гофштеттер, комитет РСДРП, Московская группа РСДРП, Московская окружная
И. А. Бюрократическая неблаговоспитанность. ⎯ "Слово", Спб., организация РСДРП, Московский комитет партии соц.-рев. ⎯ 463.
1906, № 467, 19 мая (1 июня), стр. 2. ⎯ 162, 163. Gửi toàn thể công nhân Nga. ⎯ Ко всем рабочим России. От депутатов-
[Gô-rê-mư-kin, I. L. ] Lời phát biểu của I. L. Gô-rê-mư-kin [tại phiên рабочих Государственной думы. ⎯ "Волна", Спб., 1906, № 21, 19
họp của Đu-ma nhà nước ngày 13 (26) tháng Năm 1906]. ⎯ мая, стр. 3. ⎯ 155.
[Горемыкин, И. Л.] Речь И. Л. Горемыкина [на заседании
Hai con đường. ⎯ Два пути. ⎯ "Курьер", Спб., 1906, № 4, 20 мая
Государственной думы 13 (26) мая 1906 г.]. ⎯ "Речь", Спб., 1906,
(2 июня), стр. 1, в отд.: Политическое обозрение. ⎯ 175 - 177, 213.
№ 73, 14 (27) мая, стр. 2, в отд.: Государственная дума. ⎯ 138 -
139, 153 - 154. Hội nghị liên khu của thành phố. ⎯ Междурайонная городская
конференция. ⎯ "Эхо", Спб., 1906, № 1, 22 июня, стр. 2, в отд.: Из
Gô-rê-mư-kin nói về "những con người ưu tú". ⎯ Горемыкин о "лучших
жизни политических партий. ⎯ 326.
людях". ⎯ "Голос", Спб., 1906, № 5, 3 мая, стр. 5, в отд.: Хроника.
⎯ 124. I-dơ-gô-ép, A. X. "Rất thông minh". ⎯ Изгоев, А. С. "Очень умные". ⎯
"Речь", Спб., 1906, № 114, 1 (14) июля, стр. 1 ⎯ 2. ⎯ 362.
Grê-đê-xcun, N. A. Đám cháy đang bùng lên... ⎯ Гредескул, Н. А. Пожар
разгорается... ⎯ "Речь", Спб., 1906, № 111, 28 июня (11 июля), [I-oóc-đan-xki, N. I. ] Nê-gô-rép, N. Thống nhất Đảng dân chủ - xã hội
стр. 1 ⎯ 2. ⎯ 340, 341, 357. Nga. ⎯ [Иорданский, Н. И.] Негорев, Н. Объединение российской
социал-демократии. ⎯ "Невская Газета", Спб., 1906, № 1, 2 (15) ⎯ 1906, № 16, 13 мая, стр. 2. ⎯ 141.
мая, стр. 1 ⎯ 2. ⎯ 81, 178, 180, 181.
⎯ 1906, № 17, 14 мая, стр. 1. ⎯ 284.
Kháng nghị của 3 ủy viên Ban chấp hành trung ương ⎯ Протест 3-х
членов ЦК ⎯ xem Tuyên bố của 3 ủy viên Ban chấp hành trung
⎯ 1906, № 18, 16 мая, стр.1. ⎯ 167.
ương. ⎯ 1906, № 19, 17 мая, стр. 1. ⎯ 167.
Khi-giơ-ni-a-cốp, V. V. Về các cơ quan địa phương và Đu-ma. ⎯ Хиж- ⎯ 1906, № 21, 19 мая, стр. 1, 3. ⎯ 155, 162, 185.
няков, В. В. О местных органах и Думе. ⎯ "Наша Жизнь", Спб.,
1906, № 460, 1 (14) июня, стр. 2. ⎯ 249, 251 - 252. ⎯ 1906, № 22, 20 мая, стр. 1. ⎯ 169.
[Khru-xta-lép - Nô-xác, G. X. ] Có hay không có Xô-viết đại biểu ⎯ 1906, № 23, 21 мая, стр. 1. ⎯ 213.
công nhân mới? ⎯ [Хрусталев-Носарь, Г.С.] Быть или не быть ⎯ 1906, № 25, 24 мая, стр. 1. ⎯ 389.
новому Совету рабоч. депутатов? ⎯ "Эхо", Спб., 1906, № 11, 4
июля, стр. 2 ⎯ 3. Подпись: Хрусталев. ⎯ 363, 365. Lập trường của chúng ta trong vấn đề khởi nghĩa vũ trang. Thư gửi tổng
biên tập tờ "Giải phóng". ⎯ Наша позиция в вопросе о вооруженном
L. M. ⎯ Л. М. ⎯ xem Mác-tốp, L. восстании. Письмо к редактору "Освобождения". ⎯ "Освобожде-
La-rin, I-u. [Lu-ri-ê, M. A. ] [Bản tuyên bố gửi đoàn chủ tịch Đại hội IV ние", Париж, 1905, № 74, 26 (13) июля, стр. 398 ⎯ 402. Подпись:
(Đại hội thống nhất) của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga]. Освобожденец. - 447, 505.
⎯ Ларин, Ю. [Лурье, М. А.] [Письменное заявление в бюро IV
Léc-môn-tốp, M. I-u. Trầm tư. ⎯ Лермонтов, М. Ю. Дума. ⎯ 114.
(Объединительного) съезда РСДРП]. ⎯ В кн.: Протоколы
Объединительного съезда РСДРП, состоявшегося в Стокгольме в [Lê-nin, V. I. ] Báo cáo về Đại hội thống nhất của Đảng công nhân dân
1906 г. М., тип. Иванова, 1907, стр. 197. ⎯ 68. chủ - xã hội Nga. Thư gửi công nhân Pê-téc-bua. ⎯ [Ленин, В. И.]
⎯ [Điểm sửa đổi được nêu ra khi thảo luận dự thảo cương lĩnh ruộng Доклад об Объединительном съезде РСДРП. Письмо к
đất tại Đại hội IV (Đại hội thống nhất) của Đảng công nhân dân chủ - петербургским рабочим. М. ⎯ Спб., тип. "Дело", 1906. 111 стр.
xã hội Nga]. ⎯ [Поправка, внесенная при обсуждении проекта Перед загл. авт.: Н. Ленин. ⎯ 66, 74-75, 78, 84-85, 444.
аграрной программы на IV (Объединительном) съезде РСДРП]. ⎯
⎯ Báo cáo về vấn đề ruộng đất tại Đại hội IV (Đại hội thống nhất) của Đảng
Там же, стр. 150. ⎯ 38 - 39.
công nhân dân chủ - xã hội Nga1. ⎯ Доклад по аграрному вопросу на
Lại đại hội! ⎯ Опять съезд! ⎯ "Наша Жизнь", Спб., 1906, № 483, 28 IV (Объединительном) съезде РСДРП. ⎯ 12, 13, 19.
июня (11 июля), стр. 5, в отд.: Дума и партии. ⎯ 343.
⎯ Báo cáo về vấn đề tình hình hiện nay và những nhiệm vụ giai cấp
của giai cấp vô sản tại Đại hội IV (Đại hội thống nhất) của Đảng
"Làn sóng", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ "Волна", Спб. ⎯ 86, 167, 168, 205.
công nhân dân chủ - xã hội Nga1. ⎯ Доклад по вопросу о
современном моменте и классовых задачах пролетариата на IV
⎯ 1906, № 10, 6 мая, стр. 1. ⎯ 136, 168. (Объединительном) съезде РСДРП. ⎯ 39, 40-41, 42, 43.
⎯ 1906, № 12, 9 мая, стр. 3. ⎯ 49-50, 52, 110, 112, 113, 142, 181,
195-196, 353. ⎯ Cao trào mới. ⎯ Новый подъем. ⎯ "Волна", Спб., 1906, № 10, 6 мая
стр. 1. Подпись: Н. Л ⎯ н. ⎯ 136, 169.
⎯ 1906, № 13, 10 мая, стр. 1. ⎯ 124, 207.
⎯ 1906, № 14, 11 мая, стр. 2. ⎯ 136, 169, 293. 1
Không còn giữ được văn bản bản báo cáo này.
[Lê-nin, V. I. ] Chiến tranh du kích. ⎯ [Ленин, В. И.] Партизанская ⎯ Dự thảo nghị quyết ban đầu của những người bôn-sê-vích về thái độ
война. ⎯ "Пролетарий", [Выборг], 1906, № 5, 30 сентября, стр. 3 ⎯ 5. đối với các đảng tư sản. Thái độ đối với các đảng tư sản. ⎯
На газ. место изд.: М. ⎯ 458. Проект первоначальной большевистской резолюции об отношении
к буржуазным партиям. Отношение к буржуазным партиям. ⎯ В
⎯ Chính phủ cách mạng lâm thời và những cơ quan chính quyền cách кн.: [Ленин, В.И.] Доклад об Объединительном съезде Российской
mạng địa phương. [Dự thảo nghị quyết cho Đại hội IV (Đại hội thống
социал-демократической рабочей партии. Письмо к петербургским
nhất) của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga]. ⎯ Временное рево-
рабочим. М. ⎯ Спб., тип. «Дело», 1906, стр. 89 ⎯ 90, в отд.:
люционное правительство и местные органы революционной власти. Приложения. ⎯ 445.
[Проект резолюции к IV (Объединительному) съезду РСДРП]. ⎯
"Партийные Известия", [Спб.], 1906, № 2, 20 марта, стр. 7. Под ⎯ Dự thảo nghị quyết của những người bôn-sê-vích về chính phủ lâm
общ. загл.: Проект резолюций. К Объединительному съезду Россий- thời và những cơ quan chính quyền cách mạng địa phương. Chính
ской социал-демократической рабочей партии. ⎯ 444. phủ lâm thời cách mạng và các cơ quan chính quyền cách mạng ở
địa phương. ⎯ Проект большевистской резолюции о временном
⎯ Công kích dũng cảm và phòng ngự nhút nhát. ⎯ Смелый натиск и робкая правительстве и местных органах революционной власти.
защита. ⎯ "Эхо", Спб., 1906, № 12, 5 июля, стр. 1. ⎯ 376, 377.
Временное революционное правительство и местные органы
⎯ Cút đi! ⎯ Руки прочь! ⎯ "Пролетарий", [Выборг], 1906, № 3, 8 революционной власти. ⎯ Там же, стр. 92 ⎯ 93. ⎯ 444.
сентября, стр. 2 ⎯ 3. На газ. место изд.: М. ⎯ 463. ⎯ Dự thảo nghị quyết về Đu-ma nhà nước, đưa ra tại Đại hội thống
⎯ [Cương lĩnh hành động trình Đại hội thống nhất của Đảng công nhân nhất. ⎯ Проект резолюции о Государственной думе, внесенный на
dân chủ - xã hội Nga. Dự thảo nghị quyết trình Đại hội thống nhất Объединительный съезд ⎯ xem Lê-nin, V. I. Nghị quyết của phái
của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga]. ⎯ [Тактическая плат- đa số về Đu-ma nhà nước.
форма к Объединительному съезду РСДРП]. Проект peзолюций ⎯ Đấu tranh giành chính quyền và "đấu tranh" đòi bố thí. ⎯ Борьба за
к Объединительному съезду РСДРП]. ⎯ "Партийные Известия", власть и «борьба» за подачки. ⎯ «Вперед», Спб., 1906, № 17, 14
[Спб.], 1906, № 2, 20 марта, стр. 5 ⎯ 9. ⎯ 11, 40-41, 42, 48, 53, 56, июня, стр. 1. ⎯ 276.
63, 65, 66, 74-75, 84-85, 94-95, 182, 196, 311, 445, 455, 492.
⎯ Điểm báo. ⎯ Среди газет и журналов. ⎯ «Эхо», Спб., 1906, № 2,
⎯ Cứu giúp những người bị đói và sách lược của Đu-ma. ⎯ Помощь 23 июня, стр. 2. ⎯ 310.
голодающим и думская тактика. ⎯ «Эхо», Спб., 1906, № 2, 23
июня, стр. 1. ⎯ 320.
⎯ Điểm báo. ⎯ Среди газет и журналов. ⎯ «Эхо», Спб., 1906, № 6,
28 июня, стр. 1. ⎯ 342.
⎯ [Diễn văn trong cuộc mít-tinh nhân dân tại nhà bà bá tước Pa-ni- ⎯ Đồng chí Plê-kha-nốp lập luận như thế nào về sách lược của Đảng
na ngày 9 (22) tháng Năm 1906]. ⎯ [Речь на народном митинге в
dân chủ - xã hội? ⎯ Как рассуждает т. Плеханов о тактике социал-
доме гр. Паниной 9 (22) мая 1906г.]. ⎯ «Волна», Спб., 1906, № 14,
демократии? ⎯ «Вперед», Спб., 1906, № 1, 26 мая, стр. 3 ⎯ 4.
11 мая, стр. 2, в ст.: Народный митинг в доме Паниной. ⎯ 293.
Подпись: Н.Л. ⎯ 429.
⎯ [Dự thảo bản tuyên bố của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga ⎯ * Đu-ma nhà nước và sách lược của Đảng dân chủ - xã hội. ⎯ Госу-
tại Đu-ma do những người bôn-sê-vích viết] 1. ⎯ [Большевистский
дарственная дума и социал-демократическая тактика. ⎯ В кн.:
проект думской декларации РСДРП]. ⎯ 285, 289, 290.
Государственная дума и социал-демократия. [Спб., «Пролетарское
1
Дело»], 1906, стр. 1 ⎯ 8. Подпись: Н. Ленин. ⎯ 26, 72, 426.
Lần đầu tiên được công bố trong bài báo của V. I. Lê-nin "Về
bản tuyên bố của đảng đoàn chúng ta trong Đu-ma" đăng trên báo ⎯ Hai sách lược của Đảng dân chủ - xã hội trong cách mạng dân chủ. ⎯
"Tiếng vang", Xanh Pê-téc-bua, 1906, số 1, ngày 22 tháng Sáu, tr. 2-3. Две тактики социал-демократии в демократической революции,
Изд. ЦК РСДРП. Женева, тип. партии, 1905. VIII, 108 стр. ⎯ Lời tổng kết cuộc thảo luận về vấn đề tình hình hiện nay và những
(РСДРП). Перед загл. авт.: Н. Ленин. ⎯ 191, 193. nhiệm vụ giai cấp của giai cấp vô sản [tại Đại hội IV (Đại hội
thống nhất) của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga]. ⎯ Заключи-
[Lê-nin, V. I. ] Hai sách lược của Đảng dân chủ - xã hội trong cách
тельное слово по вопросу о современном моменте и классовых
mạng dân chủ. ⎯ [Ленин, В.И.] Две тактики социал-демократии в
задачах пролетариата [на IV (Объединительном) съезде РСДРП].
демократической революции. Изд. ЦК РСДРП. [Спб.], [1905]. IV,
129 стр. (РСДРП). Перед загл. авт.: Н. Ленин. ⎯ 191.
⎯ В кн.: Протоколы Объединительного съезда РСДРП,
состоявшегося в Стокгольме в 1906г. М., тип. Иванова, 1907, стр.
⎯ Hãy để cho công nhân quyết định. ⎯ Пусть решают рабочие. ⎯ 201 ⎯ 203. ⎯ 42, 44, 95.
«Вперед», Спб., 1906, № 6, 1 июня, стр. 2 ⎯ 3. ⎯ 221.
⎯ Nghị quyết II của Ban chấp hành Pê-téc-bua của Đảng công nhân dân
⎯ Hãy đoàn kết lại! ⎯ К единству! ⎯ «Вперед», Спб., 1906, № 14, 10 chủ - xã hội Nga. ⎯ Резолюция II-ая ПК РСДРП. ⎯ «Вперед»,
июня, стр. 1. ⎯ 277. Спб., 1906, № 2, 27 мая, стр. 2 ⎯ 3, в отд.: Из жизни политических
партий. ⎯ 220, 241.
⎯ Khởi nghĩa vũ trang. [Dự thảo nghị quyết cho Đại hội IV (Đại hội
thống nhất) của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga]. ⎯ Воору- ⎯ Nghị quyết của Ban chấp hành Pê-téc-bua của Đảng công nhân dân chủ -
женное восстание. [Проект резолюции к IV (Объединительному) xã hội Nga về thái độ đối với Đu-ma nhà nước. ⎯ Резолюция ПК
съезду РСДРП]. ⎯ «Партийные Известия», [Спб.], 1906, № 2, РСДРП об отношении к Государственной думе ⎯ xem Lê-
20 марта, стр. 6. Под общ. загл.: Проект резолюций. К Объеди- nin, V. I. Nghị quyết II của Ban chấp hành Pê-téc-bua của Đảng
нительному съезду Российской социал-демократической рабочей công nhân dân chủ - xã hội Nga.
партии. ⎯ 63, 65-66, 67.
⎯ [Nghị quyết của Ban chấp hành Pê-téc-bua của Đảng công nhân dân
⎯ Lại bàn về nội các Đu-ma. ⎯ Еще о думском министерстве. ⎯ chủ - xã hội Nga về vấn đề nội các Đu-ma]. ⎯ [Резолюция ПК
«Эхо», Спб., 1906, № 6, 28 июня, стр. 1. ⎯ 331. РСДРП по вопросу о думском министерстве]. ⎯ «Вперед», Спб.,
⎯ "Làm gì thì làm cho nhanh!" ⎯ «Что делаешь, делай скорее!» ⎯ «Эхо», 1906, № 10, 6 июня, стр. 3, в отд.: В районах. ⎯ 366.
Спб., 1906, № 1, 22 июня, стр. 1, в отд.: Вопросы дня.⎯ 304. ⎯ Nghị quyết của đồng chí Các-pốp được thông qua trong cuộc họp nhân
⎯ Lời tổng kết cuộc thảo luận về vấn đề ruộng đất [tại Đại hội IV (Đại dân ngày 9 tháng Năm tại phòng họp của Pa-ni-na. ⎯ Резолюция т.
hội thống nhất) của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga]. ⎯ Заклю- Карпова, принятая народным собранием 9 мая в зале Паниной. ⎯
чительное слово по аграрному вопросу [на IV (Объединительном) «Волна», Спб., 1906, № 14, 11 мая, стр. 2, в ст.: Народный митинг в
съезде РСДРП]. ⎯ В кн.: Протоколы Объединительного съезда доме Паниной. ⎯ 136, 169.
РСДРП, состоявшегося в Стокгольме в 1906г. М., тип. Иванова, ⎯ Nghị quyết của phái đa số về Đu-ma nhà nước. ⎯ Резолюция
1907, стр. 103 ⎯ 110. ⎯ 19-22, 28, 30, 34-35. большинства о Государственной думе. ⎯ «Волна», Спб., 1906, №
⎯ Lời tổng kết cuộc thảo luận về vấn đề thái độ đối với Đu-ma nhà 12, 9 мая, стр. 3, в отд.: Из жизни политических партий. ⎯ 49-50,
nước tại Đại hội IV (Đại hội thống nhất) của Đảng công nhân dân 52, 55, 110, 112, 142, 181, 195-196, 353.
chủ - xã hội Nga1. ⎯ Заключительное слово по вопросу об ⎯ Nghị quyết được thông qua trong cuộc mít-tinh nhân dân tại nhà bà
отношении к Государственной думе на IV (Объединительном) bá tước Pa-ni-na ngày 9 (22) tháng Năm 1906 ⎯ Резолюция, при-
съезде РСДРП. ⎯ 61. нятая на народном митинге в доме гр. Паниной 9 (22) мая
1906 г. – xem Lê-nin, V. I. Nghị quyết của đồng chí Các-pốp được
thông qua trong cuộc họp nhân dân ngày 9 tháng Năm tại phòng
1
Không còn giữ được văn bản lời tổng kết này. họp của Pa-ni-na.
[Lê-nin, V. I. ] Nhóm công nhân trong Đu-ma nhà nước. ⎯ [Ленин, В.И.] ные мотивы для восстания. ⎯ «Пролетарий», Женева, 1905, № 21,
Рабочая группа в Государственной думе. ⎯ «Волна», Спб., 1906, 17 (4) октября, стр. 2 ⎯ 5. ⎯ 23-24.
№ 13, 10 мая, стр.1. ⎯ 124, 207.
⎯ Sửa đổi cương lĩnh ruộng đất của đảng công nhân. ⎯ Перeсмотр
⎯ Những bài học của cuộc khởi nghĩa Mát-xcơ-va. ⎯ Уроки московского аграрной программы рабочей партии. Спб., «Наша Мысль», 1906.
восстания. ⎯ «Пролетарий», [Выборг], 1906, № 2, 29 августа, 31 стр. ⎯ 12, 13, 14, 23-24, 28-29, 32, 34-35, 37.
стр. 1 ⎯ 2. На газ. место изд.: М.⎯ 486.
⎯ Tẩy chay Đu-ma Bu-lư-ghin và khởi nghĩa. ⎯ Бойкот булыгинской
⎯ Những hoạt động chiến đấu du kích. [Dự thảo nghị quyết cho Đại hội Думы и восстание. ⎯ «Пролетарий», Женева, 1905, № 12, 16(3)
IV (Đại hội thống nhất) của Đảng công nhân dân chủ - xã hội августа, стр.1. ⎯ 23-24, 426.
Nga]. ⎯ Партизанские боевые выступления. [Проект резолюции к
IV (Объединительному) съезду РСДРП]. ⎯ «Партийные
⎯ Thái độ đối với các chính đảng tư sản. [Dự thảo nghị quyết cho Đại
hội IV (Đại hội thống nhất) của Đảng công nhân dân
Известия», [Спб.], 1906, № 2, 20 марта, стр. 6 ⎯ 7. Под. общ. загл.:
chủ - xã hội Nga]. ⎯ Отношение к буржуазным партиям. [Проект
Проект резолюций. К Объединительному съезду Российской
резолюции к IV (Объединительному) съезду РСДРП]. ⎯ «Партий-
социал-демократической рабочей партии. ⎯ 492.
ные Известия», [Спб.], 1906, № 2, 20 марта, стр. 7⎯ 8. Под. общ.
⎯ Những lập luận sai lầm của những người tẩy chay "không đảng phái". ⎯ загл.: Проект резолюций. К Объединительному съезду Российской
Неверные рассуждения «беспартийных» бойкотистов. ⎯ «Эхо», социал-демократической рабочей партии. ⎯ 53-54, 56, 74-75, 182,
Спб., 1906, № 9, 1 июля, стр. 2. ⎯ 368. 196, 311.
⎯ Những lời bàn tán và những lời đồn đại về việc giải tán Đu-ma nhà ⎯ Thái độ đối với các đảng dân chủ - xã hội dân tộc. [Dự thảo nghị
nước. ⎯ Толки и слухи о роспуске Государственной думы. ⎯ quyết cho Đại hội IV (Đại hội thống nhất) của Đảng công nhân dân chủ -
«Волна», Спб., 1906, № 23, 21 мая, стр. 1, в отд.: Вопросы xã hội Nga]. ⎯ Отношение к национальным социал-демократи-ческим
дня. ⎯ 213. партиям. [Проект резолюции к IV (Объединительному) съезду
РСДРП]. ⎯ Там же, стр. 8. ⎯ 71.
⎯ Những người dân chủ - lập hiến ngăn cản không cho Đu-ma nói với
nhân dân. ⎯ Кадеты мешают Думе обратиться к народу. ⎯ «Вол- ⎯ Tham luận về vấn đề thái độ đối với Đu-ma nhà nước [tại Đại hội IV
на», Спб., 1906, № 21, 19 мая, стр. 1. Подпись: Н.Л. ⎯ н. ⎯ 162. (Đại hội thống nhất) của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga]. ⎯
Содоклад по вопросу об отношении к Государственной думе [на IV
⎯ Những người dân chủ - lập hiến, những người thuộc Nhóm lao động (Объединительном) съезде РСДРП]. ⎯ В кн.: Протокoлы Объедини-
và đảng công nhân. ⎯ Кадеты, трудовики и рабочая партия. ⎯ тельного съезда РСДРП, состоявшегося в Стокгольме в 1906г. М.,
«Волна», Спб., 1906, № 25, 24 мая, стр.1. ⎯ 389. тип. Иванова, 1907, стр. 237 ⎯ 240. ⎯ 49-50, 51, 52, 53, 55, 58.
⎯ Những người tư sản tự do chủ nghĩa nước ta muốn gì và sợ gì? ⎯ ⎯ Thắng lợi của phái dân chủ - lập hiến và nhiệm vụ của đảng công
Чего хотят и чего боятся наши либеральные буржуа? ⎯ «Пролета- nhân. ⎯ Победа кадетов и задачи рабочей партии. Спб., «Наша
рий», Женева, 1905, № 16, 14 (1) сентября, стр. 2. ⎯ 26. Мысль», [апрель 1906]. 79 стр. Перед загл. авт.: Н. Ленин. ⎯
⎯ Phái phản động bắt đầu cuộc đấu tranh vũ trang. ⎯ Реакция начинает 31, 60, 193, 389, 455.
вооруженную борьбу.⎯ «Вперед», Спб., 1906, № 9, 4 июня, стр.1. ⎯ Thắng lợi trong bầu cử của những người d[ân chủ] - x[ã hội] ở
⎯ 273. Ti-phlít ⎯ Избирательная победа с [оциал]-д[емократов] в
⎯ Phát minh mới nhất trong sách lược của phái "Tia lửa" hay là trò Тифлисе. ⎯ «Волна», Спб., 1906, № 17, 14 мая, стр. 1. ⎯ 284.
hề bầu cử, một lý do mới kích thích khởi nghĩa. ⎯ Последнее слово ⎯ Theo đuôi giai cấp tư sản quân chủ hay là đứng đầu giai cấp vô sản
«искровской» тактики или потешные выборы, как новые noбудитель- cách mạng và nông dân? ⎯ В хвосте у монарxической буржуазии или
во главе революционного пролетариата и крестьянства? ⎯ Lời chất vấn về vụ tàn sát ở Bê-lô-xtốc. ⎯ Интерпелляция о белосток-
«Пролетарий», Женева, 1905, № 15, 5 сентября (23 августа), стр. ском погроме. ⎯ «Речь», Спб., 1906, № 90, 3 (16) июня. Приложение
1⎯ 2. ⎯ 23-24. к № 90 «Речи». Государственная дума, стр. 2. ⎯ 255, 257, 258.
[Lê-nin, V. I. ] Tình hình hiện nay của cách mạng dân chủ. [Dự thảo [Lời hứa trịnh trọng của các đại biểu Đu-ma nhà nước]. ⎯ [Торже-
nghị quyết cho Đại hội IV (Đại hội thống nhất) của Đảng công ственное обещание членов Гoсударственной думы]. ⎯ В кн.: Стено-
nhân dân chủ - xã hội Nga]. ⎯ [Ленин, В.И.] Современный момент графические отчеты [Государственной думы]. 1906 год. Сессия
демократической революции. [Проект резолюции к IV первая. Т. I. Заседания 1 ⎯ 18 (с 27 апреля по 30 мая). Спб., гос.
(Объединительному) съезду РСДРП]. ⎯ «Партийные Известия», тип., 1906, стр. 2. (Государственная дума). ⎯ 269.
[Спб.], 1906, № 2, 20 марта, стр. 5 ⎯ 6. Под общ. загл.: Проект
"Lời kêu gọi", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ «Призыв», Спб., 1906, № 87, 24 мая (6
резолюций. К Объединительному съезду Российской социал-
июня), стр. 1. ⎯ 211.
демократической рабочей партии. ⎯ 40, 42, 48, 94-95.
[Lời kêu gọi của Đảng tháng Mười phản đối nghị quyết của Xô-viết đại
⎯ Từ chủ nghĩa dân túy đến chủ nghĩa Mác. Bài thứ nhất. ⎯ От
biểu công nhân Mát-xcơ-va và các tổ chức khác về cuộc tổng bãi
народничества к марксизму. Статья первая. – «Вперед», Женева,
công chính trị và khởi nghĩa vũ trang]. ⎯ [Воззвание октябристов
1905, № 3, 24 (11) января, стр. 2. ⎯ 495.
против постановления Московского Совета рабочих депутатов и
⎯ Về tình hình chính trị hiện nay. ⎯ О современном политическом др. организаций о всеобщей политической стачке и вооруженном
положении. ⎯ «Вперед», Спб., 1906, № 3, 28 мая, стр. 1. ⎯ 229. восстании]. ⎯ В кн.: Москва в декабре 1905 г. Изд. Кохманского.
М., 1906, стр. 215 ⎯ 217. ⎯ 488.
⎯ Ý kiến riêng về vấn đề thành phần của đảng đoàn Đảng công nhân
dân chủ - xã hội Nga tại nghị viện, [được nêu ra tại Đại hội IV Lời kêu gọi của Đu-ma gửi nhân dân. ⎯ Обращение Думы к народу. –
(Đại hội thống nhất) của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga]. ⎯ «Голос Труда», Спб., 1906, № 8, 29 июня (12 июля), стр. 1. ⎯ 355.
Особое мнение по вопросу о составе парламентской фракции
РСДРП, [внесенное на IV (Объединительном) съезде РСДРП]. ⎯ В Lời kêu gọi của Đu-ma về vấn đề ruộng đất. ⎯ Обращение Думы по
кн.: Протоколы Объединительного съезда РСДРП, состоявшегося в земельному вопросу. ⎯ «Речь», Спб., 1906, № 117, 5 (18) июля.
Стокгольме в 1906г. М., тип. Иванова, 1907, стр. 389 ⎯ 390. ⎯ 58. Приложение к № 117 «Речи». Государственная дума, стр. 1. Под.
общ. загл.: Заседание 4-го июля. ⎯ 370-375, 376, 377, 380, 381.
Lê-ô-nốp. Cuộc khủng hoảng nội các. ⎯ Леонов. Министерский кризис. ⎯
«Мысль», Спб., 1906, № 2, 21 июня (4 июля), стр. 3. ⎯ 292. Lời kêu gọi của Tổ chức chiến đấu trực thuộc Ban chấp hành Mát-
xcơ-va của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga. ⎯ Воззвание
Lịch sự đổi lịch sự. ⎯ Любезность за любезность. ⎯ «Вперед», Спб., Боевой организации при МК РСДРП ⎯ xem Những lời khuyên công
1906, № 4, 30 мая, стр. 2. ⎯ 229. nhân khởi nghĩa.
Lời ban biên tập. ⎯ От редакции. ⎯ «Голос Труда», Спб., 1906, № 7, 28
июня (11 июля), стр. 2. ⎯ 344-345. Lời kêu gọi Vư-boóc-gơ. ⎯ Выборгское воззвание ⎯ xem Các đại biểu nhân
dân gửi nhân dân.
Lời chào mừng [của Ni-cô-lai II] gửi Hội đồng nhà nước và Đu-ma
nhà nước. ⎯ Приветственное слово [Николая II] Государственно- "Lời nói", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ «Слово», Спб. ⎯ 44, 134, 163.
му совету и Государственной думе. ⎯ «Правительственный Вест-
ник», Спб., 1906, № 94, 28 апреля (11 мая), стр. 1. ⎯ 113-114, 120. ⎯ 1906, № 429, 1 (14) апреля, стр. 6. ⎯ 44.
Lời chất vấn của Đu-ma nhà nước về vụ tàn sát ở Bê-lô-xtốc ⎯ Запрос ⎯ 1906, № 467, 19 мая (1 июня), стр. 2. ⎯ 162, 163.
Государственной думы по поводу белостокского погрома ⎯ xem Lời
chất vấn về vụ tàn sát ở Bê-lô-xtốc.
⎯ 1906, № 499, 28 июня (11 июля), стр. 3. ⎯ 342-343.
"Lời phát biểu hùng biện". ⎯ «Ораторские выступления». ⎯ «Наша ⎯ Luận cương về Phơ-bách. Mùa xuân 1845. ⎯ Тезисы о Фейеpбахе.
Жизнь», Спб., 1906, № 442, 11 (24) мая, стр. 1. Подпись: Л.Н. ⎯ Весна 1845 г. – 35.
134.
⎯ Tư bản. Phê phán kinh tế chính trị học. Q. III, ph. 1-2. 1894. ⎯
Lời thề và các đại biểu dân chủ - xã hội. ⎯ Присяга и соц.-дем. Капитал. Критика политической экономии. Т. III, ч. 1 ⎯ 2.
депутаты. ⎯ «Курьер», Спб., 1906, № 20, 8 (21) июня, стр. 3, в 1894 г. – 36.
отд.: Союзы и партии. ⎯ 269.
Mác, C. và Ăng-ghen, Ph. Cương lĩnh của Đảng dân chủ - cấp tiến ở
Lời tựa [viết cho cuốn: "Mát-xcơ-va hồi tháng Chạp 1905"]. ⎯ Преди- Phran-pho và của đảng cánh tả Phran-pho. Ngày 6 tháng Sáu 1848. ⎯
словие [к книге: «Москва в декабре 1905 г.»]. – В кн.: Москва в Маркс, К. и Энгельс, Ф. Программы радикально-демократической
декабре 1905 г. Изд. Кохманского. М., 1906, стр. 1 ⎯ 2. Подпись: партии во Франкфурте и франкфуртской левой. 6 июня 1848 г. ⎯
Составители. ⎯ 486. 199.
[Lu-na-tsác-xki, A. V. ] Đu-ma chuyển sang các vấn đề thuộc chương trình ⎯ Quốc hội Phran-pho và Béc-lanh thừa nhận sự không có thẩm quyền
nghị sự. ⎯ [Луначарский, А. В.] Дума переходит к очередным của mình. Ngày 11 tháng Sáu 1848. ⎯ Признание Франкфуртским и
делам. ⎯ «Волна», Спб., 1906, № 19, 17 мая, стр. 1. Подпись: А. Берлинским собраниями своей некомпетентности. 11 июня 1848 г. –
Лун-й. ⎯ 167. 199.
⎯ Những nhiệm vụ trước mắt. ⎯ Задачи момента. ⎯ «Волна», Спб., Mác-tốp, L. Có sự phân hóa mới chăng? ⎯ Мартов, Л. Быть ли ново-
1906, № 19, 17 мая, стр. 1. Подпись: А.Л. ⎯ 167. му расколу? – «Курьер», Спб., 1906, № 13, 31 мая (13 июня),
стр. 5 ⎯ 6. ⎯ 246-247.
Ma-li-sép-xki, N. G. Vai trò của Đảng dân chủ - xã hội trong phong trào
giải phóng ở Nga. ⎯ Малишевский, Н. Г. Роль социал-демократии в ⎯ Những lời khen ngợi của phái tự do. ⎯ Либеральные похвалы. ⎯
русском освободительном движении. ⎯ В кн.: Первый сборник. "Heвская Газета", Cпб., 1906, № 6, 8 (21) мая, стр. 1. Под-
Спб., Карчагин, 1906, стр. 272 ⎯ 298. (Освободительная б-ка). ⎯ 508. пись: Л.М. – 108.
[Ma-xlốp, P. P. ] [Dự thảo cương lĩnh ruộng đất]. ⎯ [Маслов, П. II.] Mai-cốp, A. N. Fortunata. ⎯ Майков, А.Н. Fortunata. ⎯ 339.
[Проект аграрной программы]. ⎯ «Партийные Известия», [Спб.],
Mát-xcơ-va hồi tháng Chạp 1905. ⎯ Москва в декабре 1905 г. Изд.
1906, № 2, 20 марта, стр. 12. Под общ. загл.: Проекты аграрной
Кохманского. М., 1906. 246 стр. ⎯ 463, 486-491.
программы к предстоящему съезду. ⎯ 12, 13, 15-16, 23, 31, 32-33,
34, 35, 37, 39, 100, 130. Mặt nạ đã bị lột trần! ⎯ Маска сорвана! – «Курьер», Спб., 1906, № 22,
10 (23) июня, стр. 1. – 277.
Mác, C. Chủ nghĩa cộng sản của báo "Rheinischer Beobachter". Ngày 5 tháng
Chín 1847. ⎯ Маркс, К. Коммунизм газеты «Rheinischer Men-si-cốp, M. Cần có sự ủng hộ. ⎯ Меньшиков, М. Нужна поддержка.
Beobachter». 5 сентября 1847 г. – 194, 199. ⎯ «Новое Время», Спб., 1906, № 10846, 26 мая (8 июня), стр. 2. ⎯
227.
⎯ Đảng dân chủ. Ngày 1 tháng Sáu 1848. ⎯ Демократическая партия.
1 июня 1848 г. – 199. ⎯ Chính quyền mạnh. ⎯ Сильная власть. ⎯ «Новое Время», Cпб.,
1906, № 10844, 24 мая (6 июня), стр. 2 ⎯ 3. – 227.
⎯ Đấu tranh giai cấp ở Pháp từ 1848 đến 1850. Tháng Giêng - 1 tháng
Mười một 1850. ⎯ Классовая борьба во Франции с 1848 по 1850 г. ⎯ Ở bên tả. ⎯ На левом фланге. ⎯ «Новое Время», Спб., 1906, №
Январь – 1 ноября 1850 г. ⎯ 464. 10825, 4 (17) мая, стр. 2. ⎯ 86-87.
[Mê-đem, V. Đ. ] Nhiệm vụ cấp bách. ⎯ [Медем, В. Д.] Неотложная колы Объединительного съезда РСДРП, состоявшегося в
задача. – «Фольксцейтунг», Вильно, 1906, № 84, 8 (21) июня. Стокгольме в 1906 г. М., тип. Иванова, 1907, стр. 301. ⎯ 57-58.
Подпись: М.В. На еврейском яз. ⎯ 273.
Na-da-rơ ⎯ Назар ⎯ xem Na-cô-ri-a-cốp, N. N.
Mệnh lệnh của Nga hoàng [về việc thiết lập tòa án quân sự dã chiến].
Nạn đói và "chính trị". ⎯ Голод и «политика». – «Речь», Спб., 1906, №
Ngày 19 tháng Tám (1 tháng Chín) 1909. ⎯ Высочайшие повеления
108, 24 июня (7 июля), стр. 2. ⎯ 324.
[об учреждении военно-полевых судов]. 19 августа (1 сентября)
1906 г. ⎯ «Правительственный Вестник», Спб., 1906, № 190, 24 ав- Nê-gô-rép ⎯ Негорев ⎯ xem I-oóc-đan-xki, N. I.
густа (6 сентября), стр. 2. ⎯ 482, 484.
[Nghị quyết của Ban chấp hành Ca-lu-ga của Đảng công nhân dân
Mi-li-u-cốp, P. N. Tháng hoạt động đầu tiên của Đu-ma. ⎯ Милюков, П. Н. chủ - xã hội Nga về việc đánh giá tình hình trước mắt]. ⎯ [Резолюция
Первый месяц думской работы. ⎯ «Речь», Спб., 1906, № 86, 30 Калужского комитета РСДРП об оценке текущего момента]. ⎯
мая (12 июня), стр. 2. ⎯ 240, 248. «Пролетарий», [Выборг], 1906, № 1, 21 августа, стр. 4. в отд.: Из
партии. На газ место изд.: М. ⎯ 450.
[Mi-li-u-cốp, P. N. ] Xanh Pê-téc-bua, ngày 6 tháng Năm. [Bài xã luận]. ⎯
[Милюков, П. Н.] С.-Петербург, 6 мая. [Передовая]. ⎯ «Речь», [Nghị quyết của Ban chấp hành Cuốc-xcơ của Đảng công nhân dân chủ -
Спб., 1906, № 66, 6 (19) мая, стр. 1. ⎯ 98-99. xã hội Nga về việc đánh giá tình hình trước mắt]. ⎯ [Резолюция
Курского комитета РСДРП об оценке текущего момента]. ⎯
⎯ Xanh Pê-téc-bua, ngày 17 tháng Năm. ⎯ С.-Петербург, 17 мая. [Пе- «Пролетарий», [Выборг], 1906, № 1, 21 августа, стр. 4. в отд.: Из
редовая]. ⎯ «Речь», Спб., 1906, № 75, 17 (30) мая стр. 1. ⎯ партии. На газ. место. изд.: М. ⎯ 450.
145-119.
[Nghị quyết của Ban chấp hành Pê-téc-bua của Đảng công nhân dân chủ -
⎯ Xanh Pê-téc-bua, ngày 21 tháng Năm. ⎯ С.-Петербург, 21 мая. xã hội Nga về việc thành lập không kịp thời Xô-viết đại biểu công
[Передовая]. – «Речь», Спб., 1906, № 79, 21 мая (3 июня), nhân. Ngày 21 tháng Sáu (4 tháng Bảy) 1906]. [Резолюция ПК
стр. 1⎯ 2. ⎯ 189. РСДРП о несвоевременности образования Совета рабочих
депутатов. 21 июня (4 июля) 1906 г.]. – «Эхо», Спб., 1906, № 5, 27
⎯ Xanh Pê-téc-bua, ngày 25 tháng Năm. ⎯ С.-Петербург, 25 мая. июня, стр. 2, в отд.: Из жизни политических партий. ⎯ 363,
[Передовая]. – «Речь», Спб., 1906, № 82, 25 мая (7 июня), 364-365, 366.
стр. 1. ⎯ 229.
[Nghị quyết của Ban chấp hành khu Mát-xcơ-va của Đảng công nhân dân
⎯ Xanh Pê-téc-bua, ngày 27 tháng Năm. ⎯ С.-Петербург, 27 мая. chủ - xã hội Nga về việc đánh giá tình hình trước mắt]. ⎯ [Резолюция
[Передовая]. – «Речь», Спб., 1906, № 84, 27 мая (9 июня), стр. 1. ⎯ Московского окружного комитета РСДРП об оценке текущего
225 ⎯ 226. моментa]. ⎯ «Пролетарий», [Выборг], 1906, № 1, 21 августа,
стр. 4-5, в отд.: Из партии. На газ. место. изд.: М. ⎯ 450.
⎯ Xanh Pê-téc-bua, ngày 28 tháng Năm. ⎯ С.-Петербург, 28 мая. –
«Речь», Спб., 1906, № 85, 28 мая (10 июня), стр. 1. ⎯ 229 – 230. [Nghị quyết của Ban chấp hành quận Vư-boóc-gơ của Đảng công nhân dân
chủ - xã hội Nga. Ngày 28 tháng Năm (10 tháng Sáu) 1906]. ⎯
[Na-cô-ri-a-cốp, N. N. ] Na-da-rơ. [Điểm sửa đổi được nêu ra khi thảo
[Резолюция Выборгского районого комитета РСДРП. 28 мая
luận dự thảo nghị quyết về thái độ đối với Đu-ma nhà nước tại
(10 июня) 1906г.] ⎯ «Курьер», Спб., 1906, № 13, 31 мая (13 июня),
Đại hội IV (Đại hội thống nhất) của Đảng công nhân dân chủ - xã hội
стр. 2-3, в отд.: Союзы и партии. ⎯ 246.
Nga]. ⎯ [Накоряков, Н. Н.] Назар. [Поправка, внесенная при
обсуждении проекта резолюции об отношении к Государственной [Nghị quyết của Ban chấp hành trung ương Đảng công nhân dân chủ - xã
думе на IV (Объединительном) съезде РСДРП]. – В кн.: Прото- hội Nga về mối quan hệ giữa đảng đoàn dân chủ - xã hội và Nhóm lao
động trong Đu-ma nhà nước]. ⎯ [Резолюция ЦК РСДРП о РСДРП]. – В кн.: Протоколы Объединительного съезда РСДРП,
взаимоотношении с.-д. фракции и Трудовой группы в Государствен- состоявшегося в Стокгольме в 1906 г. М., тип. Иванова, 1907, стр.
ной думе]. – «Голос Труда», Спб., 1906, № 3, 23 июня (6 июля), стр. 392. ⎯ 70 - 71.
3, в отд.: Союзы и партии. ⎯ 316.
[Nghị quyết sách lược về vấn đề ruộng đất được thông qua tại Đại hội IV
[Nghị quyết của đảng đoàn dân chủ - xã hội về vấn đề lương thực]. ⎯ (Đại hội thống nhất) của Đảng công nhân dân chủ - xã hội
[Резолюция с.-д. фракции по продовольственному вопросу]. ⎯ Nga]. ⎯ [Тактическая резолюция по аграрному вопросу, принятая
«Эхо», Спб., 1906, № 3, 24 июня, стр. 2, в ст.: Государственная на IV (Объединительном) съезде РСДРП]. – В листовке:
дума. (Заседание 23-го июня). ⎯ 321. Постановления и резолюции Объединительн. съезда Российской
социал-демократической рабочей партии. [Спб.], тип. Центрального
[Nghị quyết của hội nghị đại biểu các tổ chức dân chủ - xã hội tỉnh Cô- Комитета, [1906], стр. 1. (РСДРП). Под. загл.: Аграрная программа.
xtơ-rô-ma về tình hình chính trị]. ⎯ [Резолюция конференции пред- ⎯ 29, 37, 38-39.
ставителей социал-демократических организаций Костромской
губ. о политическом моменте]. – «Пролетарий», [Выборг], 1906, № Nghị quyết về sách lược đối với Đu-ma [nhà nước] trong tình hình
1, 21 августа, стр. 5. в отд.: Из партии. На газ. место. изд.: М. ⎯ 450. hiện nay. ⎯ Резолюция о тактике по отношению к Г[осудар-
ственной] думе в настоящий момент. [Листовка]. Б. м., тип. ЦК
[Nghị quyết của hội nghị Hội liên hiệp công nhân viên đường sắt toàn
РСДРП, [1906]. 2 стр. (РСДРП). ⎯ 337.
Nga. Tháng Tám 1906]. ⎯ [Резолюция конференции Всероссийского
железнодорожного союза. Авrуст 1906 r.]. – «Пролетарий», Nghị quyết [về thái độ đối với Đu-ma nhà nước], do Ban chấp hành
[Выборг], 1906, № 1, 21 августа, стр. 6. Под. общ. загл.: Всерос- trung ương Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga thảo ra. ⎯
сийский железнодорожный союз. На газ. место. изд.: М. ⎯ 451. Резолюция [об отношении к Государственной думе], выработанная
Центральным Комитетом РСДРП. ⎯ «Вперед», Спб., 1906, № 2,
[Nghị quyết của những người men-sê-vích được thông qua tại Đại hội IV (Đại
27 мая, стр. 2. ⎯ 220-221, 241-242, 244.
hội thống nhất) của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga, thay chú
thích về điểm 1 của điều lệ, là chú thích do những người bôn-sê-vích "Ngọn đuốc", Mát-xcơ-va, ⎯ «Светоч», М. ⎯ 308.
đề nghị]. ⎯ [Резолюция меньшевиков, принятая IV (ОБъединитель-
ным) съездом РСДРП вместо предложенного большевиками "Ngôn luận", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ «Речь», Спб. ⎯ 146 - 147, 225, 229,
примечания к 1-му пункту устава]. – В кн.: Протоколы Объеди- 230, 302, 304, 324, 381, 388, 433.
нительного съезда РСДРП, состоявшегося в Стокгольме в 1906 г. ⎯ 1906, № 55, 22 апреля (5 мая), стр. 3 ⎯ 4. ⎯ 94.
М., тип. Иванова, 1907, стр. 400. ⎯ 72-73, 117.
⎯ 1906, № 66, 6 (19) мая, стр. 1, 2. ⎯ 98-99, 113 - 114, 115, 120, 138,
[Nghị quyết của Thường vụ của vùng ở trong khu trung tâm của Đảng 152 - 153, 172 - 173, 317, 370 - 371.
công nhân dân chủ - xã hội Nga về việc đánh giá tình hình trước
mắt]. ⎯ [Резолюция Областного бюро РСДРП Центрального ⎯ 1906, № 70, 11 (24) мая, стр. 1. ⎯ 134.
района об оценке текущего момента]. ⎯ «Пролетарий», [Выборг], ⎯ 1906, № 73, 14 (27) мая, стр. 2. ⎯ 138-139, 153.
1906, № 1, 21 августа, стр. 5 ⎯ 6, в отд.: Из партии. На газ. место
изд.: М. ⎯ 450. ⎯ 1906, № 74, 16 (29) мая, стр. 2-3. ⎯ 146.
[Nghị quyết được thông qua tại Đại hội IV (Đại hội thống nhất) của ⎯ 1906, № 75, 17 (30) мая, стр. 1,4. ⎯ 146-149, 169-170, 208-209, 224,
Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga về việc bổ sung vào dự thảo 261.
điều kiện hợp nhất phái Bun với Đảng công nhân dân chủ - xã hội ⎯ 1906, № 76, 18 (31) мая, стр. 5. ⎯ 169-170, 208-109, 223-224, 361.
Nga]. ⎯ [Резолюция, принятая на IV (ОБъединительном) съезде
РСДРП в дополнение к проекту условий объединения Бунда с ⎯ 1906, № 78, 20 мая (2 июня), стр. 1. ⎯ 175.
"Ngôn luận", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ «Речь», Спб., 1906, № 79, 21 мая ⎯ 1906, № 114, 1 (14) июля, стр. 1 ⎯ 2. ⎯ 361 - 362.
(3 июня), стр. 1 ⎯ 2. ⎯ 189.
⎯ 1906, № 115, 2 (15) июля, стр. 2. ⎯ 368 - 369.
⎯ 1906, № 82, 25 мая (7 июня), стр. 1, 2. ⎯ 227, 229.
⎯ 1906, № 117, 5 (18) июля. Приложение к № 117 «Речи». Государственная
⎯ 1906, № 82, 25 мая (7 июня). Приложение к № 82 «Речи». дума, стр.1. ⎯ 370, 375 - 376, 377 - 378, 379 - 380, 381.
Государственная дума, стр. 1 ⎯ 3. ⎯ 297, 370-371.
⎯ 1906, № 118, 6 (19) июля, стр. 1. ⎯ 381, 384.
⎯ 1906, № 84, 27 мая (9 июня), стр. 1, 2. ⎯ 225-226, 227.
⎯ 1906, № 125, 13 (26) июля, стр. 1. ⎯ 388.
⎯ 1906, № 84, 27 мая (9 июня). Приложение к № 84 «Речи».
Государственная дума, стр. 1 ⎯ 2. ⎯ 230. ⎯ 1906, № 130, 19 июля (1 августа), стр. 1. ⎯ 438.
⎯ 1906, № 85, 28 мая (10 июня), стр. 1, 2. ⎯ 230 - 231. ⎯ 1906, № 136, 12 (25) августа, стр. 1. ⎯ 434.
⎯ 1906, № 86, 30 мая (12 июня), стр. 2. ⎯ 240, 248. "Người công dân", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ «Гражданин», Спб., ⎯ 389.
⎯ 1906, № 88, 1 (14) июня, стр. 2. ⎯ 250. "Người đưa tin", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ «Курьер», Спб. ⎯ 189.
⎯ 1906, № 89, 2 (15) июня. Приложение к № 89 «Речи». Государственная ⎯ 1906, № 4, 20 мая (2 июня), стр. 1, 2 ⎯ 3. ⎯ 167, 168 - 169, 170 - 174,
дума, стр. 4. ⎯ 246, 284, 329 - 330, 340 - 341, 361. 175 - 177, 189 - 191, 193 - 194, 196, 198, 199 - 208, 210 - 211, 217, 429.
⎯ 1906, № 90, 3 (16) июня. Приложение к № 90 «Речи». Государственная ⎯ 1906, № 5, 21 мая (3 июня), стр. 1, 2 ⎯ 3. ⎯ 187, 189 - 191, 193 - 194,
дума, стр. 1 ⎯ 3. ⎯ 255, 257 - 258. 196, 198, 199 - 208, 210 - 211, 217, 429.
⎯ 1906, № 94, 8 (21) июня, стр. 4 ⎯ 5. ⎯ 359, 370, 499. ⎯ 1906, № 13, 31 мая (13 июня), стр. 2 ⎯ 3, 5 ⎯ 6. ⎯ 245 - 246.
⎯ 1906, № 96, 10 (23) июня. Приложение к № 96 «Речи». Государственная ⎯ 1906, № 20, 8 (21) июня, стр. 3. ⎯ 269.
дума, стр. 1 ⎯ 4. ⎯ 275, 284.
⎯ 1906, № 21, 9 (22) июня, стр. 1. ⎯ 270 - 273, 277.
⎯ 1906, № 98, 13 (26) июня. Приложение к № 98 «Речи». Государственная
дума, стр. 1 ⎯ 4. ⎯ 284 - 285, 298 - 299. ⎯ 1906, № 22, 10 (23) июня, стр. 1. ⎯ 277.
⎯ 1906, № 102, 17 (30) июня. Приложение к № 102 «Речи». Государственная "Người vô sản", Giơ-ne-vơ. «Пролетарий», Женева. ⎯ 24, 193, 426.
дума, стр. 1. ⎯ 284 - 285, 290.
⎯ 1905, № 12, 16 (3) августа, стр. 1. ⎯ 24, 426.
⎯ 1906, № 106, 22 июня (5 июля), стр. 1, 2, 3. ⎯ 298, 302, 304 - 305.
⎯ 1905, № 15, 5 сентября (23 августа), стр. 1 ⎯ 2. ⎯ 24.
⎯ 1906, № 108, 24 июня (7 июля). Приложение к № 108 «Речи».
Государственная дума, стр. 1 ⎯ 4. ⎯ 319 - 320, 321 - 322. ⎯ 1905, № 16, 14 (1) сентября, стр. 2. ⎯ 26.
⎯ 1906, № 108, 24 июня (7 июля), стр. 2. ⎯ 324 - 325. ⎯ 1905, № 21, 17 (4) октября, стр. 2 ⎯ 5. ⎯ 24.
⎯ 1906, № 110, 27 июня (10 июля), стр. 1. ⎯ 338. "Người vô sản", [Vư-boóc-gơ]. ⎯ «Пролетарий», [Выборг]. На газ. место
изд.: М. ⎯ 462.
⎯ 1906, № 111, 28 июня (11 июля), стр. 1 ⎯ 2. ⎯ 340 - 341, 357.
⎯ 1906, № 1, 21 августа, стр. 4 ⎯ 7. ⎯ 450 - 451.
⎯ 1906, № 113, 30 июня (13 июля). Приложение к № 113 «Речи».
Государственная дума, стр. 1 ⎯ 4. ⎯ 355 - 356. ⎯ 1906, № 2, 29 августа, стр. 1 ⎯ 2. ⎯ 486.
"Người vô sản", [Vư-boóc-gơ]. ⎯ «Пролетарий», [Выборг]. 1906, № 3, 8 мости». Вечерний выпуск, Спб., 1906, № 9311, 27 мая (9 июня), стр.
сентября, стр. 2 – 3. ⎯ 463. 1. ⎯ 227, 229.
⎯ 1906, № 5, 30 сентября, стр. 3 – 5. ⎯ 458. Nội các mới. ⎯ Новый кабинет министров. – «Наша Жизнь», Спб.,
1906, № 477, 21 июня (4 июля), стр. 4. ⎯ 292.
"Nhà nước Nga", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ «Русское государство», Спб. ⎯
212. "Nước Nga", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ «Россия», Спб. ⎯ 381.
⎯ 1906, № 47, 28 марта (10 апреля), стр. 3. ⎯ 212. ⎯ 1906, № 170, 5 июля, стр. 1 ⎯ 2. ⎯ 381 – 382, 384.
⎯ 1906, № 171, 6 июля, стр. 1 ⎯ 2. ⎯ 381, 384.
"Nhật ký người dân chủ - xã hội", Giơ-ne-vơ. ⎯ «Дневник Социал-
Демократа», Женева, №№ 1 – 5, март 1905 – март 1906. ⎯ 6, 27, "Nước Nga cách mạng", [Giơ-ne-vơ]. ⎯ «Революционная Россия»,
31, 62. [Женева], 1904, № 46, 5 мая, стр. 1 ⎯ 3. ⎯ 495.
⎯ 1905, № 3, ноябрь, стр. 1 – 23. ⎯ 206. "Nước nhà", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ «Страна», Спб., 1906, № 68, 10 (23)
мая, стр. 1. ⎯ 134.
⎯ 1905, № 4, декабрь, стр. 1 – 12. ⎯ 27, 31, 62, 465, 507 - 508.
⎯ 1906, № 94, 9 (22) июня, стр. 1. ⎯ 358.
⎯ 1906, № 5, март, стр. 32-39. ⎯ 23.
Ở trung đoàn Prê-ô-bra-gien-xki. ⎯ В Преображенском полку. ⎯
⎯ 1906, № 6, август, стр. 1-12. ⎯ 474 - 479. «Двадцатый Век», Спб., 1906, № 75, 13 (26) июня, стр. 5, в отд.:
Хроника. ⎯ 359.
"Những đạo luật" của Đu-ma. ⎯ «Думские законы». – «Курьер», Спб.,
1906, № 21, 9 (22) июня, стр. 1. ⎯ 270 - 273, 276 - 277. Pê-sê-khô-nốp, A. V. Thời sự trong nước. ⎯ Пешехонов, А. В. Хроника
внутренней жизни. – «Руccкое Богатство», Спб., 1906, № 7, июль,
Những lời khuyên công nhân khởi nghĩa. [Lời kêu gọi của Tổ chức стр. 164 – 181. ⎯ 496, 498, 501, 506 - 507, 508.
chiến đấu trực thuộc Ban chấp hành Mát-xcơ-va của Đảng công
nhân dân chủ - xã hội Nga]. ⎯ Советы восставшим рабочим. [Воз- ⎯ Về những đề tài trước mắt. ⎯ На очередные темы. Наша платформа
звание Боевой организации МК РСДРП]. – «Известия Москов- (ее очертания и размеры). – « Руccкое Богатство», Спб., 1906, № 8,
ского Совета Рабочих Депутатов», М., 1905, № 5, 11 декабря, август, стр. 178-206. ⎯ 496, 498, 499 - 501, 502, 505 - 507, 508.
стр. [2]. ⎯ 486 - 489. Pê-téc-bua, ngày 28 tháng Năm. [Sự cải chính chính thức tin Gô-rê-mư-
Những nhiệm vụ giai cấp của giai cấp vô sản trong giai đoạn hiện nay của kin bị cách chức]. ⎯ Петербург, 28-го мая. [Официальное
cuộc cách mạng dân chủ. [Dự thảo nghị quyết của những người bôn- опровержение извещения об отставке Горемыкина]. – «Русские
sê-vích cho Đại hội IV (Đại hội thống nhất) của Đảng công nhân dân Ведомости», М., 1906, № 140, 30 мая, стр. 4, в отд.: Телеграф и
chủ - xã hội Nga]. ⎯ Классовые задачи пролетариата в современный телефон. ⎯ 229.
момент демократической революции. [Проект резолюции большеви- Phiên họp ngày 24 tháng Năm [1906] của [Đu-ma nhà nước]. ⎯ Заседа-
ков к IV (Объединительному) съезду РСДРП]. – «Партийные ние [Государственной думы] 24 мая [1906 г.]. ⎯ «Речь», Спб.,
Известия», [Спб.], 1906, № 2, 20 марта, стр. 6. Под общ. загл.: 1906, № 82, 25 мая (7 июля). Приложение к № 82 «Речи». Государ-
Проект резолюций. К Объединительному съезду Российской ственная дума, стр. 1 ⎯ 3. ⎯ 297, 370.
социал-демократической рабочей партии. ⎯ 40 - 41, 43, 48.
Phiên họp ngày 26 tháng Năm [1906] của [Đu-ma nhà nước]. ⎯ Заседа-
"Nội các Gô-rê-mư-kin đã từ chức chiều hôm qua. Cho đến nay chưa biết ние [Государственной думы] 26 мая [1906 г.]. – «Речь», Спб., 1906,
câu trả lời". ⎯ «Министерство Горемыкина вчера вечером подало № 84, 27 мая (9 июля). Приложение к № 84 «Речи». Государствен-
в отставку. Ответ пока неизвестен». [Аншлаг]. – «Биржевые Ведо- ная дума, стр. 1 ⎯ 2. ⎯ 230.
Phiên họp ngày 2 tháng Sáu [1906] của [Đu-ma nhà nước]. ⎯ Заседа- Plê-kha-nốp, G. V. Lại bàn về tình hình chúng ta. (Thư gửi đồng chí
ние [Государственной думы] 2 июня [1906 г.]. - «Речь», Спб., 1906, Kh.). ⎯ Плеханов, Г.В. Еще о нашем положении. (Письмо к
№ 90, 3 (16) июня. Приложение к № 90 «Речи». Государственная товарищу X.). – «Дневник Социал-Демократа», Женева, 1905, № 4,
дума, стр. 1-3. ⎯ 255, 256-258. декабрь, стр. 1 ⎯ 12. ⎯ 27 - 28, 31, 62, 466, 507 - 508.
Phiên họp ngày 9 tháng Sáu [1906] của [Đu-ma nhà nước]. ⎯ Заседа- ⎯ Những bức thư về sách lược và về thái độ không lịch sự. Bức thư
ние [Государственной думы] 9 июня [1906 г.]. ⎯ «Речь», Спб., thứ nhất. ⎯ Письма о тактике и о бестактности. Письмо первое.
1906, № 96, 10 (23) июня. Приложение к № 96 «Речи». – «Курьер», Спб., 1906, № 4, 20 мая (2 июня), стр. 2-3; № 5, 21 мая
Государственная дума, стр. 1 - 4. ⎯ 274 - 275, 284. (3 июня), стр. 2-3. ⎯ 189 - 192, 193, 194, 196 - 197, 198 - 199,
Phiên họp ngày 12 tháng Sáu [1906] của [Đu-ma nhà nước]. ⎯ Заседа- 200 - 209, 210 - 217, 429.
ние [Государственной думы] 12 июня [1906 г.].⎯ «Речь», Спб., ⎯ "Nỗi đau lòng chung". ⎯ «Общее горе». ⎯ «Дневник Социал-
1906, № 98, 13 (26) июня. Приложение к № 98 «Речи». Демократа», Женева, 1906, № 6, август, стр. 1 – 12. ⎯ 472 ⎯ 479.
Государственная дума, стр. 1 - 4. ⎯ 285, 298-299.
⎯ Thư của G. V. Plê-kha-nốp. ⎯ Письмо Г.В. Плеханов. ⎯ «Курьер»,
Phiên họp ngày 23 tháng Sáu [1906] của [Đu-ma nhà nước]. ⎯ Заседа-ние
Спб., 1906, № 4, 20 мая (2 июня), стр. 1. ⎯ 167, 168, 169 - 174.
[Государственной думы] 23 июня [1906 г.]. ⎯ «Речь», Спб., 1906,
№ 108, 24 июня (7 июля). Приложение к № 108 «Речи». ⎯ Tình hình của chúng ta. ⎯ Наше положение. ⎯ «Дневник Социал-
Государственная дума, стр.1 - 4. ⎯ 319 - 320, 321 - 322. Демократа», Женева, 1905, № 3, ноябрь, стр. 1 ⎯ 23. ⎯ 206.
Phiên họp ngày 29 tháng Sáu [1906] của [Đu-ma nhà nước]. ⎯ Заседа- ⎯ Về các cuộc bầu cử vào Đu-ma. (Trả lời đồng chí X.). ⎯ О выбо-
ние [Государственной думы] 29 июня [1906г.]. ⎯ «Речь», Спб., рах в Думу. (Ответ товарищу С.). ⎯ «Дневник Социал-Демократа»,
1906, № 113, 30 июня (13 июля). Приложение к № 113 «Речи». Женева, 1906, № 5, март, стр. 32 - 39. ⎯ 23.
Государственная дума, стр. 1 - 4. ⎯ 355, 356.
[Pô-pốp, C. A] [Thư gửi ban biên tập tờ "Tiếng nói lao động"]. ⎯
Phiên họp ngày 4 tháng Bảy [1906] của [Đu-ma nhà nước]. ⎯ Заседание [Попов, К. А.]. [Письмо в редакцию «Голос Труда»]. – «Эхо», Спб.,
[Государственной думы] 4 июля [1906 г.]. ⎯ «Речь», 1906, № 117, 1906, № 8, 30 июня, стр. 4. Подпись: К. П - в. ⎯ 344.
5 (18) июля. Приложение к № 117 «Речи». Государственная дума,
стр. 1-3. ⎯ 370 - 375. Prô-tô-pô-pốp, Đ. Đ. Cần một nội các khác. ⎯ Протопопов, Д. Д. Нужно
другое министерство. – «Дума», Спб., 1906, №. 6, 4 (17) мая, стр. 1.
Phỏng vấn Đ. Ph. Tơ-rê-pốp. ⎯ Интервью с Д. Ф. Треповым. - «Новое
⎯ 91.
Время», Спб., 1906, № 10876, 25 июня (8 июля), стр. 4. Подпись:
Reporter. ⎯ 327 - 328. ⎯ Vẫn lại điều đó. ⎯ Все о том же. – «Дума», Спб., 1906, № 12 – 11
"Phôn-cơ-xai-tung", Vin-nô. ⎯ «Фольксцейтунг», Вильно. ⎯ 273. (24) мая, стр. 1. ⎯ 137, 167.
⎯ 1906, № 84, 8 (21) июня. ⎯ 273. Quy tắc bầu cử vào Đu-ma nhà nước. ⎯ Положение о выборах в
Государственную думу. – «Правительственный Вестник», Спб.,
Phúc đáp của Đu-ma nhà nước về diễn văn của Nga hoàng. ⎯ Ответ 1905, № 169, 6 (19) августа, стр. 2 ⎯ 4. ⎯ 280.
Государственной думы на тронную речь. – «Речь», Спб., 1906,
№ 66, 6 (19) мая, стр. 2. ⎯ 113 - 114, 115 - 116, 120, 138, 152 - 153, Ra-bô-tsi X-ch. Một lần nữa từ đằng xa. ⎯ Рабочий С. ⎯ ч. Еще раз
172 - 173, 317, 370. издалека. – «Призыв», Спб., 1906, № 87, 24 мая (6 июня), стр. 1. ⎯
211.
Pi-len-cô, A. Trong Đu-ma nhà nước. ⎯ Пиленко, А.В. Государственной
думе. – «Новое Время», Спб., 1906, № 10840, 19 мая (1 июня), Ra-khmê-tốp, N. Về vấn đề nhiệm vụ chính trị của Đảng dân chủ - xã hội
стр. 2 ⎯ 3. ⎯ 162 - 163. Nga. ⎯ Рахметов, Н. К вопросу о политических задачах российской
социал-демократии. – «Голос Труда», Спб., 1906, № 2, 22 июня Sự biến đầu tiên. ⎯ Первый uнциденm, ⎯ "Heвская Газета", Cпб.,
(5 июля), стр. 2-3; № 3, 23 июня (6 июля), стр. 4 - 6. ⎯ 307-309, 1906, № 6, 8 (21) мая, стр. 2. ⎯ 115.
310, 312-315, 344-345.
Sự nghiệp nhân dân", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ "Дело Hapoдa", Cпб. ⎯ 167,
Ra-mi-svi-li, I. I. [Nghị quyết do 13 ủy viên đảng đoàn dân chủ - xã 168, 469.
hội đưa ra tại phiên họp thứ 24, ngày 9 (22) tháng Sáu 1906 của
Đu-ma nhà nước]. ⎯ Рамишвили, И. И. [Резолюция от имени 13 Sự phân liệt trong Đảng dân chủ - xã hội. ⎯ Pacкол в coц.-демокр. napmuu.
членов с.-д. фракции, внесенная на 24 заседании Государственной ⎯ "Дума", Cпб., 1906, № 29, 31 мая (13 июня), стр. 4, в отд.: Из
думы 9 (22) июня 1906 г.]. – В кн.: Стенографические отчеты yтренних газет. ⎯ 246.
[Государственной думы]. 1906 год. Сессия первая. Т.II. Заседания Sự phân liệt trong hàng ngũ những người dân chủ - xã hội. ⎯ Раскол в
19 – 38 (с 1 июня по 4 июля). Спб., гос. тип., 1906, стр. 1160. (Госу- среде социал-демократов. ⎯ «Речь», Спб., 1906, № 88, 1 (14)
дарственная дума). ⎯ 284. июня, стр. 2. ⎯ 250.
Ri-an-sép, V. Dự luật của Đảng dân chủ - lập hiến về tự do hội họp. ⎯ Рьян- [Sự thỏa thuận giữa Ban chấp hành trung ương thống nhất của Đảng
шев, В. К.-д. законопроект о свободе собраний. – «Курьер», Спб., công nhân dân chủ - xã hội Nga với Đảng dân chủ - xã hội Vương
1906, № 13, 31 мая (13 июня), стр. 2. ⎯ 246. quốc Ba-lan và Lít-va, được đưa ra Đại hội IV (Đại hội thống nhất)
Rô-da-nốp, V. V. Thấy cây mà không thấy rừng. ⎯ Розанов, B. B. của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga]. ⎯ [Договор
Из-за деревьев не видим леса. – «Новое Bpeмя», Спб., 1906, № 10848, Объединенного Центрального Комитета РСДРП с СДКПиЛ,
28 мая (10 июня), стр. 3 - 4. ⎯ 229. внесенный на IV (Объединительный) съезд РСДРП]. ⎯ В кн.:
[Rư-cốp, A. I. ] Về việc ủng hộ nội các dân chủ - lập hiến. (Thư gửi ban
Стокгольме в 1906 г. М., тип. Иванова, 1907, стр. 24 ⎯ 25. ⎯ 10.
biên tập). ⎯ [Рыков, A. И.] O noддержке кадеmcкого минисmepcmва.
(Письмо в peдакцию). ⎯ "Bперед", Cпб., 1906, № 6, 1 июня, стр. 2. Tại bước ngoặt mới. ⎯ На новом повороте. – «Начало», Спб., 1905, №
Подпucь: Aлексей Bласов. ⎯ 246. 16, 2 (15) декабря, стр. 1. ⎯ 428.
"Sao Bắc đẩu", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ "Полярная Звезда", Cпб., 1905, № 1, Tài liệu để đánh giá công tác của Đại hội thống nhất của Đảng công nhân
15 декабря, стр. 5 - 17. ⎯ 447. dân chủ - xã hội Nga. ⎯ Материалы для оценки работ
Объединительного съезда РСДРП. – В кн.: [Ленин, В. И.] Доклад
⎯ 1905, № 3, 30 декабря, стр. 223-228. ⎯ 447.
об Объединительном съезде Российской социал-демократической
[Sau-mi-an, X. G ] Xu-rê-nin. [Dự thảo nghị quyết bổ sung vào dự thảo рабочей партии. Письмо к петебургским рабочим. М. – Спб., тип.
điều kiện hợp nhất phái Bun với Đảng công nhân dân chủ - xã hội «Дело», 1906, стр. 63 ⎯ 110, в отд.: Приложения. Перед загл. авт.:
Nga, được đưa ra Đại hội IV (Đại hội thống nhất) của Đảng công Н. Ленин. ⎯ 66, 74 - 76, 78, 84 - 85, 444.
nhân dân chủ - xã hội Nga]. ⎯ [Шayмян, C. Г. ] Cypeнин [Проекm
peзолюции в дonoлнение к npoeкmy ycловий объединения Бунда c "Tập quán nghị viện". ⎯ «Парламентские обычаи». – «Курьер», Спб.,
PCДРП, внесенный на IV (Объединиmeльном) съезде PCДРП ]. ⎯ 1906, № 4, 20 мая (2 июня), стр. 1, в отд.: Политическое обозрение.
B кн.: Протоколы Oбъединительного cъезда PCДРП, cocтоявшего- ⎯ 171.
cя в Cтокгольме в 1906 r. М., тин. Иванова, 1907, стр. 384-385. Thành phần Đại hội [VII] của [phái Bun]. ⎯ Состав [VII] съезда
⎯ 70-71. [Бунда]. ⎯ В кн.: Извещение о VII съезде Бунда. Женева, тип.
Sinh hoạt của các chính đảng. ⎯ Из жизни noлиmuчecких napmuй. ⎯ Бунда, сентябрь 1906, стр. 3 ⎯ 4. (Всеобщий еврейский рабочий
"Эxo", Cпб., 1906. № 3, 24 июня, стр. 2-3. ⎯ 326. союз в Литве. Польше и России (Бунд)). ⎯ 493.
"Thế kỷ XX", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ «Двадцатый век», Спб., 1906, № 75, 13 Thư gửi các tổ chức của đảng. [Số 4]. Ngày 14 tháng Bảy 1906. ⎯
(26) июня, стр. 5. ⎯ 359. Письмо к партийным организациям. [№ 4]. 14 июля 1906 г.
[Листовка]. [Спб., 1906]. 5 стр. (РСДРП). Подпись: ЦК РСДРП. ⎯
⎯ 1906, № 86, 24 июня (7 июля), стр. 4. ⎯ 359. 440, 442-449, 450, 451, 452, 453, 456, 459.
Thông báo của chính phủ. ⎯ Правительственное сoобщение. –
Thư gửi các tổ chức của đảng. Số 5. Ngày 29 tháng Bảy 1906. ⎯ Письмо к
«Правительственный Вестник», Спб., 1906, № 137, 20 июня (3
партийным организациям. № 5. 29 июля 1906 г. [Листовка]. Б.м.,
июля), стр. 1, в отд.: Действия правительства. ⎯ 295-297, 371, 373,
тип. ЦК РСДРП, [1906]. 4 стр. Подпись: ЦК РСДРП. – 440, 442,
376.
450, 451, 452, 456.
Thông báo của chính phủ [về việc bán ruộng đất của hoàng tộc]. ⎯ Пра-
Ti-phlít, 11. ⎯ Тифлис, 11. – «Волна», Спб., 1906, № 16, 13 мая, стр. 2, в
вительственное сoобщение [о продаже удельных земель]. 12 (25)
отд.: Агентские телеграммы. ⎯ 141.
августа 1906 г. - «Правительственный Вестник», Спб., 1906, № 183,
15 (28) августа, стр. 1, в отд.: Действия правительства. ⎯ 484. "Tia lửa" (cũ, lê-nin-nít), [Lai-pxích ⎯ Muyn-khen ⎯ Luân-đôn ⎯ Giơ-ne-
vơ]. ⎯ «Искра» (старая, ленинская), [Лейпциг – Мюнхен – Лондон -
Thông báo về Đại hội VII của phái Bun. ⎯ Извещение о VII съезде Бунда.
Женева]. ⎯ 199, 469, 495.
Женева, тип. Бунда, сентябрь 1906. 17 стр. (Всеобщий еврейский
рабочий союз в Литве, Польше и России (Бунд)). ⎯ 493-494. "Tia lửa" (mới, men-sê-vích), [Giơ-ne-vơ]. ⎯ «Искра» (новая, меньшевистская),
[Женева]. ⎯ 59.
"Thời mới", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ «Новое Время», Спб. ⎯ 86, 87, 226-227,
229, 341, 357. ⎯ Отдельное приложение к №№ 73 – 74 «Искры», [Женева, 1904, №
73, 1 сентября; № 74, 20 сентября], стр. 6. ⎯ 59.
⎯ 1906, № 10825, 4 (17) мая, стр. 2. ⎯ 86-87.
"Tiến lên", Giơ-ne-vơ. ⎯ «Вперëд», Женева. ⎯ 24, 193.
⎯ 1906, № 10832, 11 (24) мая, стр. 3. ⎯ 59.
⎯ 1905, № 3, 24 (11) января, стр. 2. ⎯ 495.
⎯ 1906, № 10840, 19 мая (1 июня), стр. 2 – 3. ⎯ 162-163.
"Tiến lên", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ «Вперëд», Спб., 1906, № 1, 26 мая,
⎯ 1906, № 10844, 24 мая (6 июня), стр. 2 –3 . ⎯ 227. стр. 3 – 4. ⎯ 429.
⎯ 1906, № 10846, 26 мая (8 июня), стр. 2. ⎯ 227. ⎯ 1906, № 2, 27 мая, стр. 2 – 3. ⎯ 220-221, 242, 244, 337.
⎯ 1906, № 10848, 28 мая (10 июня), стр. 3 - 4. ⎯ 229. ⎯ 1906, № 3, 28 мая, стр. 1. ⎯ 229.
⎯ 1906, № 10854, 3 (16) июня, стр. 2. ⎯ 258 - 259. ⎯ 1906, № 4, 30 мая, стр. 2. ⎯ 229.
⎯ 1906, № 10876, 25 июня (8 июля), стр. 4. ⎯ 327. ⎯ 1906, № 6, 1 июня, стр. 2 – 3. ⎯ 221, 246.
⎯ 1906, № 10879, 28 июня (11 июля), стр. 2. ⎯ 341, 357. ⎯ 1906, № 9, 4 июня, стр. 1. ⎯ 273.
⎯ 1906, № 10894, 13 (26) июля, стр. 2. ⎯ 389. ⎯ 1906, № 10, 6 июня, стр. 3. ⎯ 366.
Thời sự. ⎯ Хроника. – «Правительственный Вестник». Вечернее ⎯ 1906, № 14, 10 июня, стр. 1. ⎯ 217.
прибавление к «Правительственному Вестнику», Спб., 1906, № 4,
19 мая (1 июня), стр. 2. ⎯ 175. ⎯ 1906, № 17, 14 июня, стр. 1. ⎯ 217.
Thời sự. ⎯ Хроника. – «Речь», Спб., 1906, № 106, 22 июня (5 июля), Tiến thẳng tới mục tiêu. ⎯ Прямо к цели. Спб., «Максималист», 1906,
стр. 3. ⎯ 304 – 305. 16 стр. ⎯ 496.
"Tiếng nói", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ «Голос», Спб. ⎯ 496. 1906, № 2, 20 марта, стр. 5 – 9, 9 – 11, 12. ⎯ 7, 11, 13, 15 – 16, 23, 30,
31, 32, 33, 35, 37, 39, 40, 41, 43, 47, 53, 56, 63, 65, 66, 71, 75, 84, 94-
⎯ 1906, № 5, 3 мая, стр. 5. ⎯ 124. 95, 99, 130, 182, 196, 311, 426-427, 444, 455, 492.
"Tiếng nói lao động", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ «Голос Труда», Спб. ⎯ 310, 336. "Tin tức của Xô-viết đại biểu công nhân Mát-xcơ-va". ⎯ «Известия
⎯ 1906, № 2, 22 июня (5 июля), стр. 2 – 3; № 3, 23 июня (6 июля), стр. Московского Совета Рабочих Депутатов», М., 1905, № 5, 11,
4 – 6. ⎯ 307 – 309, 310, 312 – 315, 344 – 345. декабря, стр. [2]. ⎯ 487 - 488.
⎯ 1906, № 5, 25 июня (8 июля), стр. 1. ⎯ 327, 329, 330. "Tin tức Mát-xcơ-va". ⎯ «Московские Ведомости». ⎯ 389.
⎯ 1906, № 6, 27 июня (10 июля), стр. 1. ⎯ 337. "Tin tức nước Nga", Mát-xcơ-va. ⎯ «Русские Ведомости», М., 1905, №
210, 5 августа, стр. 3. ⎯ 26.
⎯ 1906, № 7, 28 июня (11 июля), стр. 2. ⎯ 344 – 345.
⎯ 1906, № 140, 30 мая, стр. 3. ⎯ 229.
⎯ 1906, № 8, 29 июня (12 июля), стр. 1. ⎯ 355.
"Tin tức Sở giao dịch". Phụ trương đặc biệt cho số báo "Tin tức Sở giao
"Tiếng vang", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ «Эхо», Спб. ⎯ 343. dịch" xuất bản vào buổi chiều, Xanh Pê-téc-bua. ⎯ «Биржевые
Ведомости». Экстренное прибавление к вечернему выпуску газеты
⎯ 1906, № 1, 22 июня, стр. 1, 2. ⎯ 304, 326. «Биржевые Ведомости», Спб., 1906, № 9296, 18 (31) мая, стр. 1. ⎯
⎯ 1906, № 2, 23 июня, стр. 1, 2. ⎯ 310, 320. 150 – 151, 162, 223.
⎯ 1906, № 3, 24 июня, стр. 2 – 3. ⎯ 321, 326. ⎯ Вечерний выпуск, Спб., 1906, № 9311, 27 мая (9 июня), стр. 1. ⎯
227, 229.
⎯ 1906, № 4, 25 июня, стр. 3. ⎯ 326.
⎯ Утренний выпуск, Спб., 1906, № 9318, 1 (14) июня, стр. 2. ⎯ 248.
⎯ 1906, № 5, 27 июня, стр. 2. ⎯ 363, 364, 365-366.
⎯ Утренний выпуск, Спб., 1906, № 9360, 25 июня (8 июля), стр. 1. –
⎯ 1906, № 6, 28 июня, стр. 1. ⎯ 331, 342. 327.
⎯ 1906, № 8, 30 июня, стр. 4. ⎯ 343. Tin tức trong quân đội. Ở pháo đài Ô-xô-ve-txơ. ⎯ Вести из армии. В
крепости Осовец. – «Двадцатый Век», Cпб., 1906, № 86, 24 июня
⎯ 1906, № 9, 31 июня, стр. 2. ⎯ 368. (7 июля), стр. 4. ⎯ 359.
⎯ 1906, № 11, 4 июля, стр. 2 – 3. ⎯ 363, 365 – 367. Tôn-xtôi, L. N. Bài ca Xê-va-xtô-pôn. ⎯ Толстой, Л. Н. Севастопольская
⎯ 1906, № 12, 5 июля, стр. 1. ⎯ 376, 377. песня. ⎯ 310.
"Tiếng vọng của thời đại, Xanh Pê-téc-bua. ⎯ «Отклики Современнос- [Tơ-rô-i-txơ-ki, A. G. ] Những nguyên lý của học thuyết lao động . ⎯
ти», Спб. ⎯ 508. [Троицкий, А. Г.] Принципы трудовой теории. Посвящается памяти
Н. К. Михайловского и П. Л. Лаврова. Спб., 1906. 124 стр. Перед
Tin đồn. ⎯ Слухи. ⎯ «Речь», Спб., 1906, № 85, 28 мая (10 июня), стр. загл. авт.: Е. Таг-ин. ⎯ 496.
2. ⎯ 229.
Tơ-ru-bê-txơ-côi, X. N. [Bài phát biểu trong buổi Nga hoàng tiếp đoàn
Tin tức buổi chiều. ⎯ Вечерняя хроника. – «Наша Жизнь», Спб., 1906, đại biểu hội đồng địa phương ngày 6 (19) tháng Sáu 1905]. ⎯ Тру-
№ 466, 8 (21) июня, стр. 3. ⎯ 266. бецкой, С. Н. [Речь во время приема царем земской делегации 6 (19)
июня 1905 г.]. – «Правительственный Вестник», Спб., 1905, № 121,
"Tin tức của Đảng", [Xanh Pê-téc-bua]. ⎯ «Партийные Известия», [Спб.], 8 (21) июня, стр. 1. ⎯ 208.
Trong tiểu ban ngân sách. ⎯ В бюджетной комиссии. – «Речь», Спб., Tuyên bố của đảng đoàn dân chủ - xã hội. Ngày 16 (29) tháng Sáu 1906. ⎯
1906, № 106, 22 июня (5 июля), стр. 3. ⎯ 298. Декларация социал-демократической фракции. 16 (29) июня 1906 r.
– «Речь», Спб., 1906, № 102, 17 (30) июня. Приложение к № 102
"Truyền tin của chính phủ", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ «Правительственный «Речи». Государственная дума, стр. 1. ⎯ 284 – 285, 290.
Вестник», Спб., 1905, № 121, 8 (21) июня, стр. 1. ⎯ 208.
Tuyên bố của những người dân chủ - xã hội Cáp-ca-dơ là những đại biểu của
⎯ 1905, № 169, 6 (19) августа, cтр. 1 – 4. ⎯ 280. Đu-ma nhà nước I ⎯ Заявление кавказских социал-демократов –
депутатов I Государственной думы – xem Lời thề và các đại biểu
⎯ 1905, № 222, 18 (31) октября, стр. 1. ⎯ 20, 92, 281, 336, 374, 391,
dân chủ - xã hội.
418-419, 420.
Tuyên bố của nhóm công nhân. ⎯ Заявление рабочей группы. – «Невская
⎯ 1905, № 268, 13 (26) декабря, стр. 1. ⎯ 182, 427. Газета», Спб., 1906, № 6, 8 (21) мая, стр. 2. ⎯ 113 – 114, 173.
⎯ 1906, № 41, 21 февраля (6 марта), стр. 1- 2. ⎯ 237. Tuyên bố của 3 ủy viên Ban chấp hành trung ương. Gửi Ban chấp hành
⎯ 1906, № 57, 11 (24) марта, стр. 1. ⎯ 350. trung ương Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga. Ngày 20 tháng
Bảy 1906. [Truyền đơn]. ⎯ Заявление 3-х членов ЦК. В ЦК РСДРП.
⎯ 1906, № 94, 28 апреля (11 мая), стр. 1. ⎯ 113, 120. 20 июля 1906 г. [Листовка]. Б. м., июль 1906. 1 стр. (Только для
членов партии). Подпись: Члены ЦК РСДРП Максимов, Зимин,
⎯ Вечернее прибавление к «Правительственному Вестнику», Спб.,
Строев. ⎯ 440.
1906, № 2, 17 (30) мая, стр. 2. ⎯ 175.
Tuyên ngôn gửi toàn thể nông dân Nga [của Ban chấp hành đảng đoàn
⎯ Вечернее прибавление к «Правительственному Вестнику», Спб., dân chủ - xã hội của Đu-ma nhà nước, Ban chấp hành Nhóm lao
1906, № 4, 19 мая (1 июня), стр. 2. ⎯ 175. động của Đu-ma nhà nước, Hội liên hiệp nông dân toàn Nga, Ban
⎯ 1906, № 137, 20 июня (3 июля), стр. 1. ⎯ 295-297, 370-371, 373, 376. chấp hành trung ương Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga, Ban
chấp hành trung ương Đảng xã hội chủ nghĩa - cách mạng, Hội liên
⎯ 1906, № 153, 9 (22) июля. Особое прибавление к № 153 «Правительст- hiệp công nhân viên đường sắt toàn Nga, Hội liên hiệp các nhà giáo
венного Вестника», стр. 1. ⎯ 387 – 388. toàn Nga]. ⎯ Манифест ко всему российскому крестьянству [от
комитета Трудовой группы Государственной думы, Всероссийского
⎯ 1906, № 183, 15 (28) августа, стр. 1. ⎯ 484. крестьянского союза, Центрального Комитета РСДРП, центрального
⎯ 1906, № 190, 24 августа (6 сентября), стр. 2. ⎯ 482, 484. комитета партии социалистов-революционеров, Всероссийского желе-
знодорожного союза, Всероссийского учительского союза]. [Листовка].
⎯ 1906, № 194, 29 августа (11 сентября), стр. 1. ⎯ 484. Б. м., тип. ЦК РСДРП, [июль 1906]. 2 стр. ⎯ 421 – 422, 434 – 435,
"Truyền tin nhân dân", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ «Народный Вестник», Спб., 438 – 439, 440, 451, 455 – 456.
1906, № 9, 18 (31) мая, стр. 4. – 159. "Tư tưởng", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ «Мысль», Спб. ⎯ 292.
Tséc-nốp, V. M. Chủ nghĩa xã hội tầm thường. ⎯ Чернов, В. М. Вульгарный ⎯ 1906, № 2, 21 июня (4 июля), стр. 3. ⎯ 292.
социализм. – «Мысль», Спб., 1906, № 5, 24 июня (7 июля),
⎯ 1906, № 5, 24 июня (7 июля), стр. 2 –3. ⎯ 496.
стр. 2 - 3. ⎯ 496.
⎯ 1906, № 8, 28 июня (11 июля), стр. 1. ⎯ 348, 353.
⎯ Công khai và bí mật. ⎯ Надпольные и подпольные. ⎯ «Мысль»,
Спб., 1906, № 9, 29 июня (12 июля), стр. 1 – 2. ⎯ 346 – 347. ⎯ 1906, № 9, 29 июня (12 июля), стр. 1 – 2. ⎯ 346.
”Tư tưởng", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ «Мысль», Спб, 1906, № 12, 2 (15) июля, 1907, стр. 418 – 419, в отд.: Приложение II. Постановления и
стр. 3. ⎯ 368. резолюции съезда. ⎯ 70.
⎯ 1906, № 13, 4 (17) июля), стр. 3. ⎯ 370, 372. Về cuộc cải cách ruộng đất. (Bản dự thảo mới của Nhóm lao động). ⎯
К земельной реформе. (Новый проект Трудовой группы). – «Речь»,
⎯ 1906, № 15, 6 (19) июля, стр. 1. ⎯ 384. Спб., 1906, № 94, 8 (21) июня, стр. 4 – 5. ⎯ 359, 370, 499.
"Tự do nhân dân", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ «Народная Свобода», Спб. ⎯ 26.
Về khởi nghĩa vũ trang. [Dự thảo nghị quyết của những người men-sê-vích
⎯ 1905, № 5 (9144), 20 декабря (2 января 1906), стр. 1. ⎯ 26. đệ trình Đại hội IV (Đại hội thống nhất) của Đảng công nhân
dân chủ - xã hội Nga]. ⎯ О вооруженном восстании. [Проект
"Tự do và văn hóa", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ «Свобода и культура», Спб., резолюции меньшевиков к IV (Объединительному) съезду РСДРП].
1906, № 7, 18 мая, стр. 455 – 458, 514 – 517. ⎯ 152 – 153, 205. – «Партийные Известия», [Спб.], 1906, № 2, 20 марта, стр. 10.
Tường thuật tốc ký [của Đu-ma nhà nước]. ⎯ Стенографические Под общ. загл.: Проект резолюций к предстоящему съезду,
отчеты [Государственной думы]. 1906 год. Сессия первая. Т. I. выработанный группой «меньшевиков» с участием редакторов
Заседания 1 – 18 (с 27 апреля по 30 мая). Спб., гос. тип., 1906. «Искры». ⎯ 7, 30, 62.
XXII, 866 стр. (Государственная дума). ⎯ 150, 151, 162, 224 – 225,
Về khởi nghĩa vũ trang. [Dự thảo nghị quyết của những người men-
226, 230, 269, 499, 500.
sê-vích trình Đại hội IV (Đại hội thống nhất) của Đảng công
Tường thuật tốc ký [của Đu-ma nhà nước]. ⎯ Стенографические nhân dân chủ - xã hội Nga]1. ⎯ О вооруженном восстании. [Проект
отчеты [Государственной думы]. 1906 год. Сессия первая. Т. II. резолюции меньшевиков, предложенный на IV (Объе-
Заседания 19 – 38 (с 1 июня по 4 июля). Спб., гос. тип., 1906. стр. динительном) съезде РСДРП]. ⎯ 7, 63, 65 - 66, 68.
867 – 2013 (Государственная дума). ⎯ 284, 359, 499. Về khởi nghĩa vũ trang. [Nghị quyết được thông qua tại Đại hội IV
Tướng Tơ-rê-pốp bàn về tình hình công việc. ⎯ Ген. Трепов о положении (Đại hội thống nhất) của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga ].
дел. – «Биржевые Ведомости». Утренний выпуск, Спб., 1906, № ⎯ О вооруженном восстании. [Резолюция, принятая на IV
9360, 25 июня (8 июля), стр. 1, в отд.: Наши телеграммы и известия. (Объединительном) съезде РСДРП]. ⎯ В кн.: Протоколы Объе-
⎯ 327. динительного съезда РСДРП, состоявшегося в Стокгольме в 1996 г.
М., тип. Иванова, 1907, стр. 416 - 417, в отд.: Приложение II.
Ủng hộ Đu-ma chống bọn gian thần! ⎯ За Думу против камарильи! ⎯ Постановления и резолюции съезда. ⎯ 67, 68, 70, 84-85, 99-100,
«Голос Труда», Спб., 1906, № 5, 25 июня (8 июля), стр. 1. ⎯ 327, 102, 455.
328 – 329, 330.
Về những hoạt động du kích. [Nghị quyết được thông qua tại Đại hội
Văn tập I. ⎯ Первый сборник. Спб., Карчагин, 1906, 322 стр. VII của phái Bun]. ⎯ О партизанских выступлениях. [Резолюция,
(Освободительная б-ка). ⎯ 507 – 508. принятая на VII съезде Бунда]. – В кн.: Извещение о VII съезде
Vấn đề ruộng đất và Nhóm lao động. ⎯ Аграрный вопрос и Трудовая 1
группа. – «Курьер», Спб., 1906, № 5, 21 мая (3 июня), стр. 1. ⎯ 187. Lần đầu tiên được công bố trong cuốn "Đại hội IV (Đại hội
thống nhất) của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga. Ngày 23 tháng
Về các công đoàn. [Nghị quyết được thông qua tại Đại hội IV (Đại hội Tư - 8 tháng Năm (10 - 25 tháng Tư) 1906". Do O. A. Va-ren-sô-va
thống nhất) của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga]. ⎯ О профес- chủ biên. Mát-xcơ-va, Nhà xuất bản của đảng, 1934, tr. 589 - 590.
сиональных союзах. [Резолюция, принятая на IV (Объединительном) (Viện Mác - Ăng-ghen - Lê-nin trực thuộc Ban chấp hành trung ương
съезде РСДРП]. ⎯ В кн.: Протоколы Объединительного съезда Đảng cộng sản (b) toàn Liên-xô. Biên bản các đại hội và hội nghị đại
РСДРП, состоявшегося в Стокгольме в 1906 г. М., тип. Иванова, biểu Đảng cộng sản (b) toàn Liên-xô).
Бунда. Женева, тип. Бунда, сентябрь 1906, стр. 11-12. (Всеобщий Về thái độ đối với Đu-ma nhà nước. [Dự thảo ban đầu của nghị quyết
еврейский рабочий союз в Литве, Польше и России (Бунд)). ⎯ 494. do những người men-sê-vích đưa ra tại Đại hội IV (Đại hội thống
Về những hoạt động du kích. Về những hoạt động du kích. [Nghị quyết nhất) của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga] 1. ⎯ Об отношении к
được thông qua tại Đại hội IV (Đại hội thống nhất) của Đảng Государственной думе. [Первоначальный проект резолюции,
công nhân dân chủ - xã hội Nga]. ⎯ О партизанских выступлениях. внесенный меньшевиками на IV (Объединительном) съезде
О партизанских действиях. [Резолюция, принятая на IV (Объе- РСДРП]. ⎯ 60 - 61.
динительном) съезде РСДРП]. – В кн.: Протоколы Обеъдините- Về thái độ đối với Đu-ma nhà nước. [Dự thảo nghị quyết do những
льного съезда РСДРП, состоявшегося в Стокгольме в 1906 г. М., người men-sê-vích đưa ra tại Đại hội IV (Đại hội thống nhất) của
тип. Иванова, 1907, стр. 417 - 418, в отд.: Приложение II. Поста- Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga]. ⎯ Об отношении к Государ-
новления и резолюции съезда. ⎯ 70 - 71, 458, 460, 492. ственной думе. [Проект резолюции, внесенный меньшевиками на
Về sách lược. [Nghị quyết được thông qua tại Đại hội VII của phái IV (Объединительном) съезде РСДРП]. – В кн.: Протоколы
Bun]. ⎯ О тактике. [Резолюция, принятая на VII съезде Бунда]. – Объединительного съезда РСДРП, состоявшегося в Стокгольме в
В кн.: Извещение о VII съезде Бунда. Женева, тип. Бунда, сентябрь 1906 г. М., тип. Иванова, 1907, стр. 204 - 205. ⎯ 49, 52 - 53, 57 - 58.
1906, стр. 9-11. (Всеобщий еврейский рабочий союз в Литве, Về thái độ đối với Đu-ma nhà nước. [Nghị quyết được thông qua tại
Польше и России (Бунд)). ⎯ 494.
Đại hội IV (Đại hội thống nhất) của Đảng công nhân dân chủ - xã
Về tác dụng của các cơ quan đại biểu nhân dân trong thời kỳ cách mạng. hội Nga]. ⎯ Об отношении к Государственной думе. [Резолюция,
[Dự thảo nghị quyết của những người men-sê-vích đệ trình Đại hội IV принятая на IV (Объединительном) съезде РСДРП]. – там же,
(Đại hội thống nhất) của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga]. ⎯ стр. 414 – 416. ⎯ 83, 99 - 100, 101, 110, 111, 118 - 119, 142, 165,
О значении представительных учреждений в революционную эпоху. 185, 195 - 196, 220 - 221, 225, 232 - 233, 241, 243 - 244, 269, 290,
[Проект резолюции меньшевиков к IV (Обеъдинительному) съезду 428 - 429, 431 - 432.
РСДРП]. – «Партийные Известия», [Спб.], 1906, № 2, 20 марта, стр.
10 - 11. Под общ. загл.: Проект резолюций к предстоящему съезду, Về thái độ đối với phong trào nông dân. [Nghị quyết được thông qua tại
выработанный группой «меньшевиков», с участием редакторов Đại hội IV (Đại hội thống nhất) của Đảng công nhân dân chủ - xã
«Искры». ⎯ 427. hội Nga]. ⎯ Об отношении к крестьянскому движению.
[Резолюция, принятая на IV (Объединительном) съезде РСДРП]. –
Về thái độ đối với các đảng dân chủ - xã hội chủ nghĩa. [Dự thảo nghị там же, стр. 413 - 414. ⎯ 70, 130, 157, 158.
quyết của những người men-sê-vích đệ trình Đại hội IV (Đại
hội thống nhất) của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga]. ⎯ Об Về thời cuộc. ⎯ К моменту. – «Речь», Спб., 1906, № 125, 13 (26) июля,
отношении к либерально-демократическим партиям. [Проект стр. 1. ⎯ 388.
резолюции меньшевиков к IV (Объединительному) съезду РСДРП]. Về tình hình hiện nay của cách mạng và nhiệm vụ của giai cấp vô sản.
– «Партийные Известия», [Спб.], 1906, № 2, 20 марта, стр. 10. [Dự thảo nghị quyết của những người men-sê-vích đệ trình Đại
Под. общ. загл.: Проект резолюций к предстоящему съезду, вы- hội IV (Đại hội thống nhất) của Đảng công nhân dân chủ - xã hội
работанный группой «меньшевиков» с участием редакторов «Иск- Nga]. ⎯ О современном моменте революции и задачах проле-
ры». ⎯ 75 - 76, 196. тариата. [Проект резолюции меньшевиков к IV (Объединитель-
Về thái độ đối với các đảng tư sản. [Nghị quyết Đại hội IV (Đại hội ному) съезду РСДРП]. ⎯ «Партийные Известия», [Спб.], 1906, №
thống nhất) của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga]. ⎯ Об от- 2, 20 марта, стр. 9. Под. общ. загл.: Проект резолюций к
ношении к буржуазным партиям. [Резолюция IV (Объединитель- предстоящему сеъзду, выработанный группой «меньшевиков» с
ного) съезда РСДРП]. – В кн.: Протоколы Объединительного участием редакторов «Искры». ⎯ 11, 39, 40, 42, 47 - 48, 94.
съезда РСДРП, состоявшегося в Стокгольме в 1906 г. М., тип.
Иванова, 1907, стр. 419. ⎯ 73 - 76, 196.
1
Không giữ được bản dự thảo.
Về vấn đề đại hội công nhân. ⎯ К вопросу о рабочем съезде. – ственный Вестник», Спб., 1905, № 169, 6 (19) августа, стр. 1 – 2. ⎯
«Товарищ», Спб., 1906, № 35, 15 (28) августа, стр. 4. ⎯ 462. 280.
[Về vấn đề tự do phê bình]. [Truyền đơn]. ⎯ [К вопросу о свободе Vít-te, X. I-u. Chế độ chuyên chế và hội đồng địa phương. Bản điều trần
критики]. [Листовка]. Б. м., тип. ЦК РСДРП, [20 мая 1906]. 1 стр. mật của bộ trưởng Bộ tài chính quốc vụ khanh X. I-u. Vít-te
(РСДРП). Подпись: Центральный Комитет РСДРП. ⎯ 164-166. (1899). ⎯ Витте, С.Ю. Самодержавие и земство. Конфиденциаль-
ная записка министра финансов статс-секретаря С.Ю. Витте
[Về việc cho ra mắt độc giả cuốn sách của A-ki-mốp [Ma-khnô-vê-txơ, V. P. ]
(1899 г.). С предисл. и примеч. Р. Н. С. Печ. «Зарей». Stuttgart,
"Về công việc của Đại hội II của Đảng công nhân dân chủ - xã hội
Dietz, 1901. XLIV, 212 стр. ⎯ 57.
Nga"]. ⎯ [О выходе в свет книги Акимова [Махновца, В. П.] «К
вопросу о работах Второго съезда Росс. соц-дем. раб. партии»]. – Vla-xốp ⎯ Власов xem Rư-cốp, A. I.
«Освобождение», Штугарт, 1904, № 52, 19 июля (1 августа), стр. "Vô đề", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ «Без Заглавия», Спб. ⎯ 59.
[3, обл.], в отд.: Библиографический листок «Освобождения». ⎯ 59.
Vô-đô-vô-dốp, V. V. Đảng canh tân hòa bình. ⎯ Водовозов, В. В. Партия
Về việc hợp nhất phái Bun với Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga. [Nghị мирного обновления. – «Товарищ», Спб., 1906, № 32, 11 (24)
quyết được thông qua tại Đại hội VII của phái Bun]. ⎯ Об объеди- августа, стр. 1. ⎯ 430-431.
нении Бунда с Российской социал-демократической рабочей парти-
ей. [Резолюция, принятая на VII съезде Бунда]. – В кн.: Извещение [Vô-rốp-xki, V. V. ] Chơi trò nghị viện. ⎯ [Воровский, В. В.] Игра в
о VII съезде Бунда. Женева, тип. Бунда, сентябрь 1906, стр. 5-9. парламент. – «Вoлна», Спб., 1906, № 18, 16 мая, стр. 1. Подпись:
(Всеобщий еврейский рабочий союз в Литве, Польше и России П. Ор. ⎯ 167.
(Бунд)). ⎯ 494. Vụ tàn sát ở Bê-lô-xtốc. (Bài của phóng viên chúng tôi). ⎯ Погром в
[Về việc thành lập các ủy ban ruộng đất địa phương để nghiên cứu việc Белостоке. (От нашего корреспондента). Белосток, 2 июня. –
cải cách ruộng đất. Tuyên bố của 35 đại biểu Đu-ma nhà nước «Дума», Спб., 1906, № 31, 2 (15) июня, стр. 3. ⎯ 254.
được đưa ra tại phiên họp thứ 14 của Đu-ma nhà nước ngày 14 Vụ tàn sát ở Bê-lô-xtốc. (Thông báo chính thức). ⎯ Погром в Белостоке.
tháng Năm (6 tháng Sáu) 1906]. ⎯ [О создании местных земельных (Официальное сообщение). – «Новое Время», Спб., 1906, № 10854,
комитетов для разработки аграрной реформы. Заявление 35 3 (16) июня, стр. 2. ⎯ 259.
членов Государственной думы, внесенное на 14-м заседании
Государственной думы 24 мая (6 июня) 1906 г.]. – В кн.: Xan-tư-cốp - Sê-đrin, M. Ê. Con cá lành canh tinh khôn. ⎯ Салтыков-
Стенографические отчеты [Государственной думы]. 1906 год. Щедрин, М. Е. Премудрый пискарь. ⎯ 372.
Сессия первая. Т. I. Заседание 1 – 18 (с 27 апреля по 30 мая). Спб., ⎯ Lịch sử của một thành phố. ⎯ -История одного города. ⎯ 372.
гос. тип., 1906, стр. 588-590. (Государственная дума). ⎯ 224-225,
226, 231.
⎯ Những bức thư gửi bà cô. ⎯ Письма к тетеньке. ⎯ 16.
Về việc thay đổi nội các. ⎯ К смене министерства. – «Голос Труда», ⎯ Những dấu hiệu của thời đại. ⎯ Признаки времени. ⎯ 214.
Спб., 1906, № 6, 27 июня (10 июля), стр. 1. ⎯ 337. Xanh Pê-téc-bua, ngày 7 tháng Năm. ⎯ С.-Петербург, 7 мая. [Передовая].
Vi-nô-gra-đốp, P. G. Những bức thư chính trị. ⎯ Виноградов, П. Г. – «Наша Жизнь», Спб., 1906, № 441, 10 (23) мая, стр. 1. ⎯ 134.
Политические письма. – «Русские Ведомости», М., 1905, № 210, 5 Xanh Pê-téc-bua, ngày 10 tháng Năm. ⎯ С.-Петербург, 10 мая. [Передо
августа, стр. 3. ⎯ 26. вая]. – «Страна», Спб., 1906, № 68, 10 (23) мая, стр. 1. ⎯ 134.
Việc thiết lập Đu-ma nhà nước. Ngày 6 (19) tháng Tám 1905. ⎯ Учреж- Xanh Pê-téc-bua, ngày 11 tháng Năm. ⎯ С.-Петербург, 11 мая. [Передо
дение Государственной думы. 6 (19) августа 1905 г. – «Правитель- вая]. – «Речь», Спб., 1906, № 70, 11 (24) мая, стр. 1. ⎯ 134.
Xanh Pê-téc-bua, ngày 20 tháng Năm. ⎯ С.-Петербург, 20 мая. [Пере- Протоколы Объединительного съезда РСДРП, состоявшегося в
довая]. ⎯ «Речь», Спб., 1906, № 78, 20 мая (2 июня), стр. 1. ⎯ Стокгольме в 1906 г. М., тип. Иванова, 1907, стр. 137. ⎯ 37 - 38.
175.
Xim-biếc-xki, N. Đu-ma và những người dân chủ - xã hội. ⎯ Симбирский,
Xanh Pê-téc-bua, ngày 31 tháng Năm. ⎯ С.-Петербург, 31 мая. [Передо- Н. Дума и социал-демократы. – «Слово», Спб., 1906, № 429, 1 (14)
вая]. – «Наша Жизнь», Спб., 1906, № 460, 1 (14) июня, стр. 1. ⎯ апреля, стр. 6, в отд.: Политические беседы. ⎯ 44.
248, 250.
[Xmiếc-nốp, E. ] Nhóm công nhân và Nhóm lao động trong Đu-ma. ⎯
Xanh Pê-téc-bua, ngày 22 tháng Sáu. ⎯ С.-Петербург, 22 июня. [Пере- [Смирнов, Е.] Рабочая и Трудовая группы в Думе. – «Невская
довая]. - «Речь», Спб., 1906, № 106, 22 июня (5 июля), стр. 1. ⎯ Газета», Спб., 1906, № 2, 3 (16) мая, стр. 1. ⎯ 57.
302.
⎯ "Phái đối lập dân tộc" và phái "cực tả". ⎯ «Национальная оппозиция» и
Xanh Pê-téc-bua, ngày 27 tháng Sáu. ⎯ С.-Петербург, 27 июня. [Пере- «крайние левые». – «Невская Газета», Спб., 1906, № 6, 8 (21) мая,
довая]. - «Речь», Спб., 1906, № 110, 27 июня (10 июля), стр. 1. стр. 2. Подпись: Е. С. ⎯ 55, 115.
⎯ 338. Xphin-cơ-xơ. Nhà ngoại giao Nhật nói về tình hình nội bộ nước Nga. ⎯
Xanh Pê-téc-bua, ngày 28 tháng Sáu. ⎯ С.-Петербург, 28 июня. Трудовая Сфинкс. Японский дипломат о внутреннем положении России. –
группа или партийные фракции? – «Мысль», Спб., 1906, № 8, 28 «Новое Время», Спб., 1906, № 10848. 28 мая (10 июня), стр. 3. ⎯
июня (11 июля), стр. 1. ⎯ 348, 353. 229.
Xanh Pê-téc-bua, ngày 6 tháng Bảy. ⎯ С.-Петербург, 6 июля. Братская Xtơ-ru-vê, P. B. Cách mạng. ⎯ Струве, П. Б. Революция. – «Полярная
помощь извне. – «Мысль», Спб., 1906, № 15, 6 (19) июля, стр. 1. ⎯ Звезда», Спб., 1905, № 1, 15 декабря, стр. 5 - 17. ⎯ 447.
384. ⎯ Chính phủ Nga hoàng không chấp nhận đoàn chủ tịch Đu-ma. ⎯ Непри-
Xanh Pê-téc-bua, ngày 6 tháng Bảy. ⎯ С.-Петербург, 6 июля. [Передо- нятие думского президиума государем. – «Дума», Спб., 1906, № 9,
вая]. – «Речь», Спб., 1906, № 118, 6 (19) июля, стр. 1. ⎯ 381, 384. 7 (20) мая, стр. 1. ⎯ 115.
Xanh Pê-téc-bua, ngày 6 tháng Bảy. ⎯ С.-Петербург, 6 июля. [Пере- ⎯ "Công tước Pô-tem-kin" và rồi cái gì nữa? ⎯ «Князь Потемкин» и
довая]. – «Россия», Спб., 1906, № 171, 6 июля, стр. 1. ⎯ 381. что же дальше? – «Освобождение», Париж, 1905, № 73, 19 (6)
июля, стр. 371 – 372. Подпись: П. С. ⎯ 447.
Xanh Pê-téc-bua, ngày 19 tháng Bảy. ⎯ С.-Петербург, 19 июля. [Пере-
довая]. – «Речь», Спб., 1906, № 130, 19 июля (1 августа), стр. 1. ⎯ ⎯ Điên rồ và ngu xuẩn. ⎯ Безумие и глупость. – «Свобода и
438. Культура», Спб., 1906, № 7. 18 мая, стр. 514 - 517. ⎯ 152 - 153,
205 - 206.
Xanh Pê-téc-bua, ngày 12 tháng Tám. ⎯ С.-Петербург, 12-го августа.
[Передовая]. – «Речь», Спб., 1906, № 136, 12 (25) августа, стр. 1. ⎯ ⎯ Hai ủy ban bãi công. ⎯ Два забастовочных комитета. – «Полярная
434. Звезда», Спб., 1905, № 3, 30 декабря, стр. 223 - 228. ⎯ 447.
[Xéc-ghê-ép, Ph. A. ] Ac-ta-mô-nốp. [Sự sửa đổi được nêu ra khi thảo ⎯ Không theo trình tự. Về sự gắn bó tội lỗi của tôi với điều 129. ⎯
luận dự thảo cương lĩnh ruộng đất tại Đại hội IV (Đại hội thống Не в очередь. О моей преступной привязанности к ст. 129. – Дума,
nhất) của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga]. ⎯ [Сергеев, Ф. А.] Спб., 1906, № 23, 24 мая (6 июня), стр. 1. ⎯ 224 - 225.
Артамонов. [Поправка, внесенная при обсуждении проекта аграр- ⎯ Lại là thời kỳ điên rồ? ⎯ Снова полоса безумия? – «Свобода и
ной программы на IV (Объеденительном) съезде РСДРП]. – В кн.: Культура», Спб., 1906, № 7, 18 мая, стр. 455 - 458. ⎯ 205.
Xtơ-ru-vê, P. B. Làm thế nào để thoát khỏi khó khăn? Trả lời các tác giả ⎯ Vorrede [zum Buch von G. W. F. Hegel "Grundlinien der Philosophie
bức thư "Làm thế nào để khỏi hoang mang?" ⎯ Струве, П. Б. Как des Rechts"]. ⎯ In: Hegel, G. W. F. Grundlinien der Philosophie
найти себя? Ответ автору письма «Как не потерять себя?» – des Rechts. Berlin, 1821, S. III ⎯ XXIV. ⎯ 42.
«Освобождение», Париж, 1905, № 71, 31 (18) мая, стр. 337-343. ⎯
Internationale Regeln der sozialistischen Taktik. [Die Resolution des Inter-
447.
nationalen Sozialistenkongresses zu Amsterdam]. ⎯ In: Internationaler
⎯ Lời tựa [cho cuốn sách của X. I-u. Vít-te "Chế độ chuyên chế và Sozialistenkongreß zu Amsterdam. 14. bis 20. August 1904. Berlin,
hội đồng địa phương]. ⎯ Предисловие [к книге С.Ю. Витте Expedition der Buchhandlung "Vorwärts", 1904, S. 31 - 32. ⎯ 73 - 76,
«Самодержавие и земство»] . – В кн.: Витте, С.Ю. Самодержавие 196.
и земство. Конфиденциальная записка министра финансов статс-
секретаря С.Ю. Витте (1899 г.). С предисл. и примеч. Р.Н.С. Печ. Internationaler Sozialistenkongreß zu Amsterdam. 14. bis 20. August 1904.
«Зарей». Stuttgart, Dietz, 1901, стр. V-XLIV. Подпись: Р.Н.С. ⎯ 57. Berlin, Expedition der Buchhandlung "Vorwärts", 1904. 78 S. ⎯
73 - 76, 196.
⎯ Sự cải chính cần thiết. ⎯ Необходимое опровержение. – «Дума»,
Спб., 1906, № 25, 26 мая (8 июня), стр. 2, в отд.: Последние Kautsky, K. Die Aussichten der russischen Revolution. ⎯ "Vorwärts", Berlin,
известия. Подпись: П. С. ⎯ 224 - 225. 1906, № 23, 28. Januar, S. 1. Unterchrift: K. K. ⎯ 46, 470.
⎯ Sự kháng cự cần thiết. ⎯ Необходимый отпор. – «Дума», Спб., 1906, Lassalle, F. Über Verfassungswesen. Ein Vortrag, gehalten [am 16. April
№ 12, 11 (24) мая, стр. 1. ⎯ 134. 1862], in einem Berliner Bürger - Bezirks-verein von Ferdinand
Lassalle. Berlin, Jausen, 1862. 32 S. ⎯ 266.
⎯ Vương mệnh và Đu-ma nhà nước. ⎯ Корона и Государственная
дума. – «Дума», Спб., 1906, № 34, 7 (20) июня, стр. 1. ⎯ 267. Liebknecht, W. Über die politische Stellung der Sozialdemokratie insbesondere
mit Bezug auf den Reichstag. Ein Vortrag, gehalten in einer öffentlichen
Xu-rô-rin, A. X. Những bức thư nhỏ. DCLXVI. ⎯ Суворин, А. С. Ма- Versammlung des demokratischen Arbeitervereins zu Berlin am 31. Mai
ленькие письма. DCLXVI. – «Новое Время», Спб., 1906, № 10894, 1869. 3-te unveränd. Aufl. Mit einem Vorwort und einem
13 (26) июля, стр. 2. ⎯ 388. tragikomischen Nachspiel. Leipzig, Genossenschaftsbuchdruckerei,
[Xu-vô-rốp, X. A. ] Bô-ri-xốp. [Dự thảo cương lĩnh ruộng đất]. ⎯ [Су- 1874. 24 S. ⎯ 353.
воров, С. А.] Борисов. [Проект аграрной программы]. – В кн.: "Le Temps", Paris. ⎯ 226.
Стокгольме в 1906 г. М., тип. Иванова, 1907, стр. 55 - 56. ⎯ 12, 35, 38. ⎯ 1906, № 16412, 28 mai, p. 1. ⎯ 226.
"Volkszeitung", ⎯ xem "Phôn-cơ-xai-tung".
An die Parteigenoβen! ⎯ "Vorwärts", Berlin, 1905, № 249, 24. Oktober, "Vorwärts", Berlin. ⎯ 73, 235, 236, 239.
S. [4]. ⎯ 73.
⎯ 1905, № 249, 24. Oktober, S. [4]. ⎯ 73.
La Douma contre le ministère. ⎯ "Le Temps", Paris, 1906, № 16412,
28 mai, p. 1. ⎯ 226. ⎯ 1906, № 23, 28. Januar, S. 1. ⎯ 470.
Duma und "Kadetten". Russische Briefe. ⎯ "Vorwärts", Berlin, 1906, № 124, ⎯ 1906, № 124, 31. Mai, S. 1; № 125, 1. Juni, S. 1. ⎯ 235 - 239.
31. Mai, S. 1; № 125, 1. Juni, S. 1. ⎯ 235 - 236. "Der Wahre Jacob", Stuttgart, 1905, № 497, 8. August, S. 4775. ⎯ 480.
Hegel, G. W. F. Grundlinien der Philosophie des Rechts. Berlin, 1821.
XXVI, 355 S. ⎯ 42.
653
B¶n chØ dÉn tªn ng−êi
A-ki-mèp (Ma-khn«-vª-tx¬ *), V.P. (1872-1921) - mét ng−êi d©n

chñ- x· héi, ®¹i biÓu næi tiÕng cña "chñ nghÜa kinh tÕ", mét trong
nh÷ng tªn c¬ héi chñ nghÜa cùc ®oan nhÊt. Gi÷a nh÷ng n¨m 90,
ng¶ theo ph¸i "D©n ý" Pª-tÐc-bua, n¨m 1897 bÞ b¾t vµ th¸ng T−
1898 bÞ ®µy ®i tØnh £-ni-x©y-xc¬. Th¸ng ChÝn 1898, ch¹y ra n−íc
ngoµi, vµ ë ®ã trë thµnh mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o "Héi
liªn hiÖp cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga ë n−íc ngoµi",
chèng l¹i nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng", sau ®ã chèng l¹i c¶ b¸o
"Tia löa". T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi
Nga, lµ ®¹i biÓu cña "Héi liªn hiÖp", lµ ng−êi chèng b¸o "Tia löa",
sau ®¹i héi lµ ®¹i biÓu çnh cùc h÷u cña ph¸i men-sª-vÝch. Trong
thêi kú çch m¹ng 1905-1907, b¶o vÖ chñ tr−¬ng cña ph¸i thñ tiªu
®ßi thµnh lËp mét tæ chøc c«ng nh©n kh«ng ®¶ng, trong ®ã §¶ng
d©n chñ - x· héi chØ lµ mét trong nh÷ng trµo l−u t− t−ëng. H¾n
tham gia §¹i héi IV cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga
víi t− çch ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt, b¶o vÖ s¸ch l−îc
c¬ héi chñ nghÜa cña bän men-sª-vÝch, kªu gäi liªn minh víi bän
d©n chñ - lËp hiÕn. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng
trÞ, ®· xa rêi §¶ng d©n chñ - x· héi. ⎯ 4, 30, 59, 60, 198.
A.L-i ⎯ xem Lu-na-ts¸c-xki, A.V.
A-la-®in, A.Ph. (sinh n¨m 1873) ⎯ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i
lao ®éng. Tõ håi cßn lµ sinh viªn Tr−êng ®¹i häc tæng hîp Ca-
dan, ®· tham gia ho¹t ®éng trong çc nhãm bÊt hîp ph¸p. Gi÷a
nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kû XIX, bÞ b¾t vµ bÞ ®uæi khái Tr−êng
®¹i häc tæng hîp; sau chÝn th¸ng bÞ cÇm tï, A-la-®in ra sèng ë
n−íc ngoµi 9 n¨m. Khi trë vÒ Nga ®−îc bÇu lµm ®¹i biÓu §u-ma
nhµ n−íc I cña ®oµn tuyÓn cö n«ng d©n tØnh Xim-biÕc-xc¬ vµ
* Ch÷ viÕt ng¶ trong ngoÆc ®¬n lµ chØ hä thËt.

654 B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 655
gia nhËp Nhãm lao ®éng. A-la-®in ®−îc bÇu lµm ®¹i biÓu ®i dù quan. Sù mÊt tinh thÇn ®ã thÓ hiÖn ®Çy ®ñ trong nh÷ng n¨m 1907 -
héi nghÞ çc nghÞ viÖn t¹i Lu©n-®«n, t¹i ®©y ®−îc tin vÒ viÖc gi¶i 1910, khi nhµ v¨n ph¶n ¸nh sù suy sôp vµ ph©n ho¸ cña çc giai cÊp
t¸n §u-ma. Sèng ë n−íc ngoµi cho ®Õn n¨m 1917, sau ®ã trë vÒ thèng trÞ ë Nga, ®· b¾t ®Çu tuyªn truyÒn cho nh÷ng quan ®iÓm
Nga. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, h¾n tÝch cùc triÕt häc - x· héi ph¶n ®éng. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi
®øng vÒ phÝa ph¶n çch m¹ng, sau ®ã l¹i l−u vong ra n−íc ngoµi. ⎯ lÇn thø nhÊt, ®øng trªn lËp tr−êng s«-vanh; tham gia ban biªn
150, 163, 284, 298 - 299. tËp tê b¸o ph¶n ®éng "ý chÝ Nga". Cã th¸i ®é thï ®Þch ®èi víi
A-lÕch-xan-®r¬ III (R«-ma-nèp) (1845 - 1894) ⎯ hoµng ®Õ Nga (1881 - Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi; lµ mét phÇn tö l−u
1894). ⎯ 15. vong. ⎯ 488.
¸c-xen-rèt, P.B. (1850 - 1928) ⎯ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i ¡ng-ghen (Engels), Phri-®rÝch (1820-1895) ⎯ mét trong nh÷ng ng−êi
men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m 70, lµ ng−êi thuéc ph¸i d©n tuý, s¸ng lËp ra chñ nghÜa céng s¶n khoa häc, l·nh tô vµ ng−êi thµy
sau khi nhãm "Ruéng ®Êt vµ tù do" ph©n liÖt th× gia nhËp nhãm cña giai cÊp v« s¶n thÕ giíi, ng−êi b¹n vµ ng−êi b¹n chiÕn ®Êu
"Chia ®Òu ruéng ®Êt"; n¨m 1883 tham gia thµnh nhËp nhãm "Gi¶i cña C.M¸c (xem bµi b¸o cña V. I. Lª-nin "Phri-®rÝch ¡ng-ghen".
phãng lao ®éng". Tõ n¨m 1900 lµ ñy viªn ban biªn tËp b¸o "Tia Toµn tËp, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t.2, tr.1 - 14). ⎯ 470.
löa" vµ t¹p chÝ "B×nh minh"; tham gia §¹i héi II cña §¶ng c«ng
nh©n d©n chñ - x· héi Nga víi t− çch ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn B
biÓu quyÕt cña ban biªn tËp tê "Tia löa", lµ ng−êi thuéc ph¸i "Tia
löa" thiÓu sè. Sau ®¹i héi, lµ mét phÇn tö men-sª-vÝch tÝch cùc. BÐc-stanh (Bernstein), E-®u-a (1850-1932) ⎯ thñ lÜnh çnh c¬ héi chñ
N¨m 1905, ®−a ra mét chñ tr−¬ng c¬ héi chñ nghÜa lµ ®ßi triÖu tËp nghÜa cùc ®oan trong §¶ng d©n chñ - x· héi §øc vµ Quèc tÕ II,
"®¹i héi c«ng nh©n" réng r·i, ®èi lËp nã víi ®¶ng cña giai cÊp nhµ lý luËn cña chñ nghÜa xÐt l¹i vµ chñ nghÜa c¶i l−¬ng. Tham
v« s¶n. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, lµ mét gia phong trµo d©n chñ - x· héi tõ gi÷a nh÷ng n¨m 70, chÞu ¶nh
trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o ph¸i thñ tiªu, tham gia ban biªn tËp h−ëng cña §uy-rinh. Tõ n¨m 1881 ®Õn 1889 lµ chñ biªn tê "Der
b¸o "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi" cña ph¸i men-sª-vÝch - Sozialdemokrat" ("Ng−êi d©n chñ-x· héi"), c¬ quan ng«n luËn
thñ tiªu; n¨m 1912, tham gia khèi th¸ng T¸m chèng ®¶ng. Trong trung −¬ng bÊt hîp ph¸p cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc. Trong
nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, lµ ng−êi thuéc ph¸i nh÷ng n¨m 1896-1898 cho ®¨ng trong t¹p chÝ "Die Neue Zeit"
gi÷a, tham gia çc héi nghÞ Xim-mÐc-van vµ Ki-en-tan, t¹i çc héi ("Thêi míi") mét lo¹t bµi d−íi ®Çu ®Ò chung lµ "Nh÷ng vÊn ®Ò
nghÞ nµy, ng¶ theo çnh h÷u. Sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917 lµ cña chñ nghÜa x· héi", mµ sau ®ã ®· ®−îc in riªng thµnh cuèn
ñy viªn Ban chÊp hµnh X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t, ñng hé ChÝnh phñ "Nh÷ng tiÒn ®Ò cña chñ nghÜa x· héi vµ nh÷ng nhiÖm vô cña ®¶ng
l©m thêi t− s¶n. H¾n cã th¸i ®é thï ®Þch víi Çch m¹ng x· héi d©n chñ - x· héi" (1899), trong ®ã c«ng khai xÐt l¹i çc nguyªn lý
chñ nghÜa th¸ng M−êi; khi sèng l−u vong ë n−íc ngoµi, tuyªn triÕt häc, kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña chñ nghÜa M¸c çch m¹ng.
truyÒn cho cuéc can thiÖp vò trang chèng n−íc Nga x«-viÕt. ⎯ 4, BÐc-stanh phñ nhËn häc thuyÕt m¸c-xÝt vÒ ®Êu tranh giai cÊp,
30, 49, 50, 51, 60, 81, 462. phñ nhËn häc thuyÕt vÒ sù diÖt vong tÊt yÕu cña chñ nghÜa t− b¶n,
An-®rª-Ðp, L. N. (1871 - 1919) ⎯ nhµ v¨n Nga næi tiÕng. Thêi kú s¸ng vÒ çch m¹ng x· héi chñ nghÜa vµ chuyªn chÝnh v« s¶n. Nãi
t¸c ®Çu tiªn (1898 - 1906) gÇn gòi víi nÒn v¨n häc tiªn tiÕn, nhiÒu vÒ BÐc-stanh, V. I. Lª-nin ®· viÕt: "Cßn vÒ çch m¹ng v« s¶n,
truyÖn ng¾n vµ vë kÞch cña «ng ®−îc viÕt theo tinh thÇn truyÒn th× kÎ c¬ héi chñ nghÜa Êy kh«ng cßn nghÜ g× ®Õn n÷a råi" (Toµn
thèng cæ ®iÓn cña chñ nghÜa hiÖn thùc phª ph¸n Nga. Nh÷ng t¸c tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 33, tr. 65).
phÈm trong giai ®o¹n nµy ®· nãi lªn sù ®ång t×nh víi cuéc ®Êu BÐc-stanh cho r»ng nhiÖm vô duy nhÊt cña phong trµo c«ng nh©n
tranh cña quÇn chóng nh©n d©n chèng chÕ ®é chuyªn chÕ, song lµ ®Êu tranh cho nh÷ng c¶i çch nh»m "c¶i thiÖn" hoµn c¶nh kinh
còng ngay thêi ®ã ng−êi ta ®· thÊy nhµ v¨n kh«ng biÕt çch ph©n tÕ cña c«ng nh©n d−íi chñ nghÜa t− b¶n, vµ ®−a ra mét c«ng thøc
tÝch çc vÊn ®Ò chÝnh trÞ, ®· thÊy cã giäng thiÕu tin t−ëng vµ bi c¬ héi chñ nghÜa: "phong trµo lµ tÊt c¶, cßn môc ®Ých cuèi cïng
ch¼ng lµ g× c¶". Quan ®iÓm lý luËn vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn c¬ héi thèng nhÊt d−íi quyÒn b¸ chñ cña n−íc Phæ gioong-ke. Th¸ng
chñ nghÜa cña BÐc-stanh vµ çc m«n ®Ö cña y ®· dÉn hä tíi sù Giªng 1871, gi÷ chøc thñ t−íng cña toµn ®Õ quèc §øc. Tõ n¨m
ph¶n béi trùc tiÕp quyÒn lîi cña giai cÊp c«ng nh©n, sù ph¶n béi 1871 ®Õn 1890 y l·nh ®¹o toµn bé chÝnh s¸ch ®èi néi vµ ®èi ngo¹i
®ã kÕt thóc b»ng sù ph¸ s¶n cña Quèc tÕ II trong thêi kú chiÕn cña §øc, h−íng chÝnh s¸ch nh»m phôc vô lîi Ých cña bän ®Þa
tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt. Trong nh÷ng n¨m sau ®ã, BÐc-stanh chñ gioong-ke, ®ång thêi cè g¾ng ®¶m b¶o sù liªn minh gi÷a tÇng
tiÕp tôc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa M¸c, ñng hé chÝnh s¸ch cña líp gioong-ke víi giai cÊp ®¹i t− s¶n. V× kh«ng bãp chÕt ®−îc
giai cÊp t− s¶n ®Õ quèc chñ nghÜa, ®Êu tranh chèng Çch m¹ng phong trµo c«ng nh©n b»ng ®¹o luËt ®Æc biÖt do h¾n ban hµnh n¨m
x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vµ nhµ n−íc x«-viÕt. ⎯ 44, 195, 201, 1878 nh»m chèng l¹i nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa, Bi-xm¸c ®·
204, 205, 207, 445. ®−a ra ch−¬ng tr×nh mÞ d©n vÒ mét bé luËt x· héi, thi hµnh çc
BÐc-xª-nÐp ⎯ xem §an, Ph.I. ®¹o luËt vÒ chÕ ®é b¶o hiÓm b¾t buéc ®èi víi mét sè lo¹i c«ng
Bª-ben (Bebel), Au-gu-xt¬ (1840-1913) ⎯ mét trong nh÷ng nhµ ho¹t nh©n. Song, m−u ®å lµm tan r· phong trµo c«ng nh©n b»ng
®éng næi tiÕng nhÊt cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc vµ Quèc nh÷ng sù bè thÝ th¶m h¹i ®· bÞ thÊt b¹i. Th¸ng Ba 1890 Bi-xm¸c
tÕ II. VÒ nghÒ nghiÖp lµ thî tiÖn. B¾t ®Çu ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµo ph¶i tõ chøc. ⎯ 147, 334, 336.
nöa ®Çu nh÷ng n¨m 60; lµ ñy viªn cña Quèc tÕ I. N¨m 1869, Blan-c¬, R. M. (sinh n¨m 1866) ⎯ mét nhµ chÝnh luËn Nga, vÒ nghÒ
cïng víi V. LiÕp-nÕch s¸ng lËp ra §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi nghiÖp lµ nhµ ho¸ häc. Tr−íc n¨m 1905 sèng ë n−íc ngoµi, céng
§øc ("ph¸i Ai-x¬-n¸ch"); nhiÒu lÇn ®−îc bÇu lµm ®¹i biÓu quèc héi, t¸c víi t¹p chÝ "Gi¶i phãng". Sau khi vÒ Nga, tham gia ban biªn tËp
«ng ®Êu tranh nh»m thèng nhÊt n−íc §øc b»ng con ®−êng d©n b¸o "§êi sèng chóng ta", sau ®ã ®· trë thµnh chñ biªn thùc sù cña
chñ, v¹ch trÇn chÝnh s¸ch ®èi néi vµ ®èi ngo¹i ph¶n ®éng cña chÝnh b¸o nµy; céng t¸c víi tê b¸o d©n chñ - lËp hiÕn çnh t¶ "§ång chÝ".
phñ §øc hoµng. Trong thêi kú chiÕn tranh Ph¸p - Phæ, ®øng trªn Trong nh÷ng n¨m 1909-1912 tham gia tÝch cùc vµo viÖc xuÊt b¶n
lËp tr−êng chñ nghÜa quèc tÕ, ñng hé C«ng x· Pa-ri. Trong nh÷ng t¹p chÝ "Nhu cÇu sinh ho¹t", t¹p chÝ cña bän d©n chñ - lËp hiÕn,
n¨m 90 vµ ®Çu nh÷ng n¨m 1900, ®Êu tranh chèng chñ nghÜa c¶i bän x· héi chñ nghÜa nh©n d©n vµ men-sª-vÝch - thñ tiªu; trong nh÷ng
l−¬ng vµ chñ nghÜa xÐt l¹i trong hµng ngò §¶ng d©n chñ - x· héi t¸c phÈm cña m×nh, Blan-c¬ ®· xuyªn t¹c häc thuyÕt m¸c-xÝt vÒ
§øc. V. I. Lª-nin coi nh÷ng bµi ph¸t biÓu cña «ng chèng l¹i ®Êu tranh giai cÊp vµ chuyªn chÝnh v« s¶n. V. I. Lª-nin ®¸nh gi¸
ph¸i BÐc-stanh lµ "mÉu mùc trong viÖc b¶o vÖ çc quan ®iÓm cña Blan-c¬ lµ kÎ tiªu biÓu nhÊt cho chÝnh s¸ch d©n chñ - lËp hiÕn,
chñ nghÜa M¸c vµ trong cuéc ®Êu tranh cho tÝnh chÊt x· héi chñ trong nhiÒu bµi b¸o, Ng−êi ®· v¹ch trÇn b¶n chÊt ph¶n çch m¹ng
nghÜa ch©n chÝnh cña ®¶ng c«ng nh©n" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt trong çc quan ®iÓm cña h¾n. ⎯ 31.
b¶n lÇn thø 5, t. 23, tr. 369). Lµ mét nhµ chÝnh luËn cã tµi vµ mét Bli-um, ¤. V. ⎯ xem Ra-kh¬-mª-tèp, N.
diÔn gi¶ hïng biÖn, Bª-ben ®· cã ¶nh h−ëng lín ®Õn sù ph¸t B«-ri-x¬ Ni-c«-la-ª-vÝch ⎯ xem X«-l«-v©y-tsÝch, B. I.
triÓn cña phong trµo c«ng nh©n §øc vµ ch©u ¢u. VÒ cuèi ®êi ho¹t B«-ri-xèp ⎯ xem Xu-v«-rèp, X. A.
®éng cña m×nh, Bª-ben m¾c mét lo¹t sai lÇm cã tÝnh chÊt ph¸i gi÷a Bu-l−-ghin, A.G. (1851 - 1919) ⎯ nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc cña n−íc
(®Êu tranh kh«ng triÖt ®Ó chèng bän c¬ héi chñ nghÜa, ®¸nh gi¸ Nga Nga hoµng, mét ®Þa chñ lín. Tr−íc n¨m 1900 lµ dù thÈm
qu¸ cao h×nh thøc ®Êu tranh nghÞ tr−êng, v. v.). ⎯ 334. toµ ¸n, sau ®ã lµm tæng ®èc nhiÒu tØnh. Trong nh÷ng n¨m 1900 - 1904,
Bi-xm¸c (Bismarck), èt -t« £-®u-a Lª-«-p«n (1815 - 1898) ⎯ nhµ ho¹t lµ phã thèng ®èc M¸t-xc¬-va, tÝch cùc thóc ®Èy ho¹t ®éng cña c¬
®éng nhµ n−íc vµ nhµ ngo¹i giao cña Phæ vµ §øc, lµ thñ t−íng quan an ninh Du-ba-tèp. Tõ ngµy 20 th¸ng Giªng 1905, lµm bé
®Çu tiªn cña ®Õ quèc §øc, ®−îc mÖnh danh lµ "thñ t−íng s¾t". tr−ëng Bé néi vô. Tõ th¸ng Hai còng n¨m ®ã, theo sù ñy nhiÖm
N¨m 1862 lµ thñ t−íng kiªm bé tr−ëng Bé ngo¹i giao Phæ. Môc cña Nga hoµng, ®· l·nh ®¹o viÖc chuÈn bÞ dù luËt vÒ triÖu tËp
®Ých c¬ b¶n cña Bi-xm¸c lµ dïng "m¸u vµ s¾t thÐp" ®Ó thèng nhÊt §u-ma nhµ n−íc cã tÝnh chÊt t− vÊn nh»m môc ®Ých lµm suy yÕu
çc quèc gia §øc nhá, riªng rÏ vµ thµnh lËp mét ®Õ quèc §øc cao trµo çch m¹ng ®ang d©ng lªn trong n−íc. Song §u-ma nµy
kh«ng ®−îc triÖu tËp, v× bÞ çch m¹ng quÐt s¹ch. Sau ®¹o dô cña trß tÝch cùc trong viÖc truyÒn b¸ chñ nghÜa M¸c. VÒ sau, trong
Nga hoµng ngµy 17 th¸ng M−êi 1905, Bu-l−-ghin ph¶i tõ chøc, thêi kú phong trµo çch m¹ng ph¸t triÓn réng r·i, chuyÓn sang lËp
tuy vÉn lµm uû viªn Héi ®ång nhµ n−íc, nh−ng thùc tÕ ®· rêi tr−êng cña chñ nghÜa c¬ héi. ¤ng tuyªn truyÒn hÖ t− t−ëng
khái vò ®µi chÝnh trÞ. ⎯ 433. cña chñ nghÜa ph¸i gi÷a, tøc lµ cña chñ nghÜa c¬ héi kÝn
®¸o, chñ tr−¬ng ®Ó cho bän c¬ héi chñ nghÜa c«ng khai vÉn ë
C trong ®¶ng. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt Cau-
C. P-p ⎯ xem P«-pèp, C.A. xky ®øng trªn lËp tr−êng cña chñ nghÜa x· héi - s«-vanh, bao che
chñ nghÜa ®ã b»ng nh÷ng lêi rçng tuÕch vÒ chñ nghÜa quèc tÕ.
Cau-phman, A.A. (1864 - 1919) ⎯ nhµ kinh tÕ häc vµ nhµ thèng kª t−
Lµ t¸c gi¶ cña thuyÕt vÒ chñ nghÜa siªu ®Õ quèc, mµ b¶n chÊt ph¶n
s¶n Nga, gi¸o s−, nhµ chÝnh luËn; mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc
®éng cña nã ®· bÞ Lª-nin v¹ch trÇn trong çc t¸c phÈm "Sù ph¸
vµ l·nh ®¹o §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Tõ n¨m 1887 ®Õn n¨m 1906
s¶n Quèc tÕ II" (1915), "Chñ nghÜa ®Õ quèc, giai ®o¹n tét cïng
lµm viÖc trong Bé n«ng nghiÖp vµ tµi s¶n quèc gia. Trong cuèn
cña chñ nghÜa t− b¶n" (1916) vµ nh÷ng t¸c phÈm kh¸c. Sau Çch
s¸ch cña m×nh "Di c− vµ thùc d©n" (1905), «ng ®· kh¶o s¸t lÞch
m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, Cau-xky c«ng khai chèng l¹i
sö chÝnh s¸ch di c− cña chÕ ®é Nga hoµng. V.I.Lª-nin ®· viÕt vÒ
çch m¹ng v« s¶n vµ chuyªn chÝnh v« s¶n, chèng l¹i ChÝnh quyÒn
«ng nh− sau: "Víi t− çch lµ mét ng−êi "tù do chñ nghÜa" thùc
x«-viÕt.
sù, t¸c gi¶ hÕt søc kÝnh träng chÕ ®é quan liªu cña bän chñ n«" Trong çc t¸c phÈm cña m×nh "Nhµ n−íc vµ çch m¹ng" (1917),
(Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 16, tr. 405). Tham "Çch m¹ng v« s¶n vµ tªn ph¶n béi Cau-xky" (1918) vµ trong nh÷ng
gia vµo viÖc biªn so¹n dù th¶o cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vÒ t¸c phÈm kh¸c, V. I. Lª-nin ®· phª ph¸n kÞch liÖt chñ nghÜa Cau-
c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt, tÝch cùc céng t¸c víi tê "Tin tøc n−íc Nga", xky. Khi v¹ch trÇn tÝnh nguy h¹i cña chñ nghÜa Cau-xky, V. I. Lª-
tuyªn truyÒn sù hoµ hîp giai cÊp gi÷a n«ng d©n vµ ®Þa chñ. Sau nin viÕt: "Giai cÊp c«ng nh©n kh«ng thÓ lµm trßn vai trß çch m¹ng
Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, Cau-phman tham gia thÕ giíi cña m×nh, nÕu kh«ng tiÕn hµnh ®Êu tranh th¼ng tay chèng
vµo ho¹t ®éng cña c¬ quan thèng kª trung −¬ng. ⎯ 28. sù ph¶n béi ®ã, sù thiÕu b¶n lÜnh ®ã, th¸i ®é bî ®ì ®èi víi chñ
Cau-xki (Kautsky), Çc-l¬ (1854 - 1938) ⎯ mét trong nh÷ng l·nh tô nghÜa c¬ héi vµ sù tÇm th−êng ho¸ chñ nghÜa M¸c mét çch ch−a
cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc vµ Quèc tÕ II, lóc ®Çu lµ mét tõng thÊy vÒ mÆt lý luËn" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5,
ng−êi m¸c-xÝt, sau ph¶n béi l¹i chñ nghÜa M¸c, nhµ t− t−ëng cña t. 26, tr. 324). ⎯ 81, 178 - 181, 470.
mét d¹ng nguy h¹i nhÊt cña chñ nghÜa c¬ héi ⎯ chñ nghÜa ph¸i
Clª-m¨ng-x« (Clemenceau), Giãoc-gi¬ B¨ng-gia-manh (1841-1929) ⎯ nhµ
ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµ ho¹t ®éng nhµ n−íc Ph¸p, trong nhiÒu
gi÷a (chñ nghÜa Cau-xky). Tæng biªn tËp t¹p chÝ lý luËn cña §¶ng
n¨m lµ thñ lÜnh ®¶ng cÊp tiÕn. B¾t ®Çu ho¹t ®éng chÝnh trÞ
d©n chñ - x· héi §øc "Die Neue Zeit" ("Thêi míi").
víi t− çch mét ng−êi thuéc ph¸i céng hoµ çnh t¶, cã th¸i ®é
B¾t ®Çu tham gia phong trµo x· héi chñ nghÜa tõ n¨m 1874. thï ®Þch ®èi víi ®Õ chÕ Na-p«-lª-«ng III. Trong nh÷ng ngµy C«ng
Håi ®ã nh÷ng quan ®iÓm cña Cau-xky lµ mét sù hçn hîp gi÷a x· Pa-ri 1871, lµ quËn tr−ëng mét quËn ë Pa-ri, ®· cè ®iÒu hoµ
chñ nghÜa L¸t-xan, chñ nghÜa Man-tuýt míi vµ chñ nghÜa v« chÝnh giai cÊp v« s¶n víi giai cÊp t− s¶n. Trong nh÷ng n¨m sau, tham
phñ. N¨m 1881, Cau-xky lµm quen víi C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen, gia ho¹t ®éng thÞ chÝnh, ®−îc bÇu lµm thÞ tr−ëng toµ thÞ chÝnh
vµ do ¶nh h−ëng cña hai «ng nªn Cau-xky ®· chuyÓn sang chñ Pa-ri, ®Õn n¨m 1876 ®−îc bÇu vµo H¹ nghÞ viÖn Ph¸p. Tõ nh÷ng
nghÜa M¸c, song ngay trong thêi kú Êy, Cau-xky ®· tá ra dao ®éng, n¨m 80 lµ mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o ph¸i cÊp tiÕn. N¨m
ng¶ vÒ phÝa chñ nghÜa c¬ héi, v× thÕ mµ ®· bÞ C.M¸c vµ Ph. ¡ng- 1902 ®−îc bÇu vµo Th−îng nghÞ viÖn, tõ n¨m 1906 ®Õn n¨m 1909
ghen phª ph¸n kÞch liÖt. Trong nh÷ng n¨m 80 - 90, ®· viÕt mét ®øng ®Çu chÝnh phñ Ph¸p. §Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña ®¹i t− b¶n,
lo¹t t¸c phÈm vÒ çc vÊn ®Ò lý luËn cña chñ nghÜa M¸c: "Häc ®· thi hµnh chÝnh s¸ch ®µn ¸p khèc liÖt ®èi víi giai cÊp c«ng nh©n.
thuyÕt kinh tÕ cña Çc M¸c", "VÊn ®Ò ruéng ®Êt", v. v., nh÷ng V.I.Lª-nin ®· viÕt: "Clª-m¨ng-x«, tªn cÊp tiÕn ®¹i diÖn cho bän
t¸c phÈm nµy, mÆc dï cßn cã nh÷ng sai lÇm, nh−ng ®· ®ãng vai t− b¶n ®Ó cai trÞ n−íc Ph¸p, ®Æc biÖt sèt s¾ng xo¸ bá khái ®Çu
ãc cña giai cÊp v« s¶n nh÷ng dÊu vÕt cuèi cïng cña nh÷ng ¶o nhµ n−íc I, sau ®ã ®−îc bÇu lµm uû viªn Héi ®ång nhµ n−íc.
t−ëng céng hoµ - t− s¶n. Qu©n ®éi theo lÖnh cña chÝnh phñ "cÊp Lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp ra §¶ng c¶i çch d©n chñ,
tiÕn" b¾n vµo c«ng nh©n, ⎯ d−íi thêi Clª-m¨ng-x« hiÖn t−îng ®ã mét ®¶ng h÷u h¬n §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Trong nh÷ng n¨m
x¶y ra hÇu nh− th−êng xuyªn h¬n tr−íc" (Toµn tËp, tiÕng Nga, 1906-1907, xuÊt b¶n b¸o "§Êt n−íc" vµ tõ n¨m 1909 lµm chñ
xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 17, tr.179). Ngay tr−íc chiÕn tranh thÕ nhiÖm kiªm chñ bót t¹p chÝ "TruyÒn tin ch©u ©u". Trong nh÷ng
giíi lÇn thø nhÊt, h¾n ®· t¸ch ra khái ®¶ng cÊp tiÕn. Trong thêi t¸c phÈm khoa häc cña «ng, ®¸ng chó ý lµ nh÷ng cuèn ®Ò cËp
kú chiÕn tranh, lµ mét tªn s«-vanh cuång nhiÖt. Tõ th¸ng M−êi
®Õn nh÷ng vÊn ®Ò tan r· cña chÕ ®é c«ng x· vµ nghiªn cøu nh÷ng
mét 1917 Clª-m¨ng-x« l¹i ®øng ®Çu chÝnh phñ Ph¸p, thi hµnh chÕ
mèi quan hÖ thÞ téc. Ph. ¡ng-ghen, trong t¸c phÈm "Nguån gèc
®é chuyªn chÕ qu©n sù ë trong n−íc. Lµ mét trong nh÷ng ng−êi
cña gia ®×nh, cña chÕ ®é t− h÷u vµ cña nhµ n−íc", ®· thõa nhËn
tæ chøc vµ ng−êi cæ vò cuéc can thiÖp vò trang chèng n−íc Nga
x«-viÕt, ñng hé bän ph¶n çch m¹ng Nga, ra søc thùc hiÖn viÖc c«ng lao cña C«-va-lÐp-xki trong lÜnh vùc nµy.
"bao v©y kinh tÕ" vµ bãp nghÑt n−íc Céng hoµ x«-viÕt. N¨m 1919 ¤ng lµ t¸c gi¶ çc t¸c phÈm: "QuyÒn chiÕm h÷u ruéng ®Êt
trong héi nghÞ hoµ b×nh Pa-ri ®· b¶o vÖ quyÒn lîi cña bän ®Õ quèc cña c«ng x·, nguyªn nh©n, qu¸ tr×nh vµ hËu qu¶ sù tan r· cña
Ph¸p, nh−ng kh«ng hoµn toµn ®¹t ®−îc môc ®Ých cña m×nh. N¨m nã", "L−îc kh¶o nguån gèc vµ sù ph¸t triÓn cña gia ®×nh vµ quyÒn
1920 thÊt b¹i trong cuéc bÇu cö tæng thèng vµ tõ bá ho¹t ®éng chiÕm h÷u", "Nguån gèc cña nÒn d©n chñ hiÖn ®¹i", "X· héi häc",
chÝnh trÞ. ⎯ 446. v.v.. ⎯ 146, 147.
Cli-u-tsÐp-xki, V.O. (1841-1911) ⎯ nhµ sö häc, mét trong nh÷ng ®¹i C«-xt¬-rèp ⎯ xem Gioãc-®a-ni-a, N.N.
biÓu lín nhÊt cña khoa sö häc t− s¶n Nga, gi¸o s− Tr−êng ®¹i Cèt-li-a-rÐp-xki, X.A. (1873-1940) ⎯ gi¸o s−, nhµ chÝnh luËn. VÒ quan
häc tæng hîp M¸t-xc¬-va, ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn; lµ ®iÓm chÝnh trÞ, lµ mét ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, mét trong nh÷ng
t¸c gi¶ nhiÒu t¸c phÈm ®· in, çc t¸c phÈm nµy cã tÝnh chÊt chiÕt ng−êi s¸ng lËp vµ lµ uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng d©n
chung, kÕt hîp chñ nghÜa duy t©m víi nh÷ng yÕu tè cña chñ nghÜa chñ - lËp hiÕn. Lµ ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc I. Sau Çch m¹ng
duy vËt tÇm th−êng. Nh÷ng t¸c phÈm quan träng nhÊt lµ: "Gi¸o th¸ng Hai 1917 lµ uû viªn ChÝnh phñ l©m thêi phô tr¸ch vÊn ®Ò
tr×nh v¾n t¾t lÞch sö Nga" gåm 5 tËp (tËp cuèi do häc trß «ng so¹n çc t«n gi¸o kh«ng thuéc chÝnh thèng gi¸o vµ dÞ gi¸o, tõ th¸ng B¶y
vµ in sau khi «ng qua ®êi), "§u-ma quý téc ë n−íc Nga cæ", 1917 lµ phã gi¸m s¸t tèi cao th¸nh vô viÖn vµ thø tr−ëng Bé t«n
v.v.. ⎯ 16. gi¸o. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi tham gia nhiÒu
tæ chøc ph¶n çch m¹ng kh¸c nhau. N¨m 1920 bÞ ®−a ra toµ vÒ
C«-cèp-txèp, V.N. (1853-1943) ⎯ mét trong nh÷ng ng−êi ho¹t ®éng
vô gäi lµ "Trung t©m chiÕn thuËt" vµ bÞ kÕt ¸n 5 n¨m ¸n treo.
nhµ n−íc næi tiÕng cña n−íc Nga Nga hoµng. Tõ n¨m 1904 ®Õn
Sau ®ã lµm viÖc t¹i Tr−êng ®¹i häc tæng hîp M¸t-xc¬-va, lµ çn
n¨m 1914 (cã çch qu·ng chót Ýt vµo nh÷ng n¨m 1905-1906) lµm
bé ViÖn luËt ph¸p x«-viÕt. ⎯ 205, 378.
bé tr−ëng Bé tµi chÝnh, tõ n¨m 1911, sau khi Xt«-l−-pin bÞ giÕt
Cra-xin, L. B. (Vin-te) (1870 - 1926) ⎯ nhµ çch m¹ng chuyªn nghiÖp,
chÕt, kiªm chøc chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng. Trong thêi kú chiÕn
sau ®ã lµ nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc x«-viÕt næi tiÕng. N¨m 1890
tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt C«-cèp-txèp lµ nhµ ho¹t ®éng ng©n lµ thµnh viªn tiÓu tæ d©n chñ - x· héi cña Bru-xnÐp ë Pª-tÐc-bua.
hµng cì lín. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµ tªn N¨m 1891 Cra-xin bÞ c¶nh s¸t trôc xuÊt khái Pª-tÐc-bua ®Õn
b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 226, 227, 319, 320, 323. Ca-dan vµ ®Õn Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt. N¨m 1895 l¹i bÞ b¾t, vµ bÞ
C«-gan, ¤. A. ⎯ xem Ðc-man-xki, ¤.A. ®Çy 3 n¨m ë IÕc-cót-xc¬. HÕt h¹n bÞ ®Çy (1897) , vµo Tr−êng ®¹i
C«-va-lÐp-xki, M. M. (1851 - 1916) ⎯ nhµ sö häc, nhµ ho¹t ®éng chÝnh häc c«ng nghÖ Kh¸c-cèp, ®Õn n¨m 1900 th× tèt nghiÖp tr−êng nµy.
trÞ theo xu h−íng t− s¶n tù do chñ nghÜa. Tõ n¨m 1880 lµ gi¸o s− Trong nh÷ng n¨m 1900 - 1904 lµm kü s− ë Ba-cu, ë ®ã cïng víi
Tr−êng ®¹i häc tæng hîp M¸t-xc¬-va. N¨m 1887 ra n−íc ngoµi. V.D. Ke-tx¬-kh«-vª-li tæ chøc nhµ in bÝ mËt cña b¸o "Tia löa".
N¨m 1901, cïng víi R«-bÐc-ti, ®· lËp ra ë Pa-ri Tr−êng cao ®¼ng Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, Cra-xin
khoa häc x· héi Nga. N¨m 1905 trë vÒ Nga, ®−îc bÇu vµo §u-ma gia nhËp ®¶ng b«n-sª-vÝch, ®−îc bæ sung vµo Ban chÊp hµnh trung
−¬ng ®¶ng, ë ®ã «ng gi÷ lËp tr−êng hoµ gi¶i víi nh÷ng ng−êi lµ tæng chØ huy bé binh, råi sau lµ tæng chØ huy toµn bé lùc l−îng
men-sª-vÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó bæ sung 3 ®¹i biÓu men-sª-vÝch vò trang cña Nga ë ViÔn §«ng; lµ mét viªn chØ huy qu©n sù thiÕu
vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng; song ch¼ng bao l©u ®o¹n tuyÖt kiªn quyÕt vµ bÊt tµi. Trong chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt
víi nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch. Cra-xin ®· tham gia §¹i héi III cña (n¨m 1916) chØ huy mÆt trËn phÝa B¾c, lµ thèng ®èc vµ chØ huy çc
§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga; trong ®¹i héi nµy ®−îc ®¹o qu©n ë Tuèc-kª-xtan. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng
bÇu lµm ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng. N¨m 1905 lµ mét M−êi sèng ë tØnh P¬-xcèp. ⎯ 93.
trong nh÷ng ng−êi tæ chøc ra tê b¸o b«n-sª-vÝch hîp ph¸p ®Çu Cót-le, N. N. (1859 - 1924) ⎯ nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña §¶ng d©n
tiªn "§êi sèng míi"; tham gia X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n Pª-tÐc- chñ - lËp hiÕn; lµm viÖc trong Bé tµi chÝnh, lµ gi¸m ®èc Vô thuÕ
bua víi t− çch ®¹i biÓu Ban chÊp hµnh trung −¬ng. T¹i §¹i héi IV tiÒn l−¬ng, sau ®ã lµ bé tr−ëng Bé n«ng nghiÖp vµ quy ho¹ch
(§¹i héi thèng nhÊt) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ruéng ®Êt. Mét trong nh÷ng ng−êi so¹n dù th¶o c−¬ng lÜnh ruéng
®· thay mÆt nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®äc mét b¶n b¸o ço vÒ ®Êt cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. V. I. Lª-nin ®· phª ph¸n tØ mØ
vÊn ®Ò khëi nghÜa vò trang; t¹i ®¹i héi nµy l¹i ®−îc bÇu lµm uû dù th¶o ®ã còng nh− lËp tr−êng cña Cót-le trong çc t¸c phÈm
viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng. N¨m 1908 l−u vong ra n−íc ngoµi. cña Ng−êi: "Dù th¶o diÔn v¨n vÊn ®Ò ruéng ®Êt ®äc t¹i §u-ma
Trong nh÷ng n¨m ph¶n ®éng, cã mét thêi gian «ng tham gia nhµ n−íc II" vµ "C−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña §¶ng d©n chñ - x·
nhãm "TiÕn lªn" cña ph¸i triÖu håi, sau ®ã tõ bá ho¹t ®éng chÝnh héi trong çch m¹ng Nga lÇn thø nhÊt 1905 - 1907" (xem Toµn
trÞ, lµm kü s− ë n−íc ngoµi vµ ë Nga. Sau Çch m¹ng x· héi tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 15, tr. 141 - 150; t. 16, tr. 222,
chñ nghÜa th¸ng M−êi, Cra-xin lµ mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc 354 - 360). Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, Cót-le
viÖc cung cÊp cho Hång qu©n, sau ®ã lµ ñy viªn ®oµn chñ tÞch lµm viÖc trong Bé d©n ñy tµi chÝnh. Tõ n¨m 1922 lµ ñy viªn ban
Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao, bé tr−ëng Bé d©n ñy c«ng l·nh ®¹o Ng©n hµng nhµ n−íc Liªn-x«. ⎯ 28.
th−¬ng nghiÖp vµ Bé giao th«ng vËn t¶i. Tõ n¨m 1919 Cra-xin
lµm c«ng t¸c ngo¹i giao. Tõ n¨m 1920 lµm bé tr−ëng Bé d©n ñy D
ngo¹i th−¬ng vµ ®ång thêi trong nh÷ng n¨m 1921-1923 lµm ®¹i
diÖn toµn quyÒn ë Lu©n-®«n, tham gia çc ®¹i héi ë Giª-n¬ vµ Dßng hä Buèc-b«ng ⎯ triÒu ®¹i vua cai trÞ n−íc Ph¸p tõ 1589 ®Õn
La-hay. Tõ n¨m 1924 lµ ®¹i diÖn toµn quyÒn cña Liªn-x« t¹i Ph¸p. 1792, trong nh÷ng n¨m 1814 - 1815 vµ 1815 - 1830. ⎯ 17, 18.
Tõ n¨m 1925 lµ ®¹i diÖn toµn quyÒn ë Anh. T¹i çc ®¹i héi XIII
vµ XIV cña ®¶ng, ®−îc bÇu lµm uû viªn Ban chÊp hµnh trung §
−¬ng. ⎯ 62.
§a-ni-en-x«n, N.Ph. (Ni-c«-lai ⎯ «n) (1844 - 1918) ⎯ nhµ v¨n kiªm
Cu-d¬-min - Ca-ra-va-Ðp, V.§. (1859 - 1927) ⎯ nhµ luËt häc qu©n sù,
nhµ kinh tÕ häc Nga, mét trong nh÷ng nhµ t− t−ëng cña ph¸i d©n
mét viªn t−íng, mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o çnh h÷u §¶ng
tuý tù do chñ nghÜa trong nh÷ng n¨m 80 - 90 thÕ kû XIX; trong
d©n chñ - lËp hiÕn. Lµ ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc I vµ II, ®ãng
nh÷ng n¨m 60 - 70 cã quan hÖ víi çc nhãm thanh niªn b×nh d©n
vai trß næi bËt trong viÖc ®µn ¸p cña chÕ ®é Nga hoµng ®èi víi
cuéc çch m¹ng 1905-1907. Trong chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø çch m¹ng. Hoµn thµnh b¶n dÞch ®Çu tiªn bé "T− b¶n" cña C. M¸c
nhÊt lµ mét trong nh÷ng nhµ ho¹t ®éng héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ sang tiÕng Nga do G. A. L«-pa-tin khëi ®Çu, v× lÏ ®ã mµ cã trao
ñy viªn ñy ban c«ng nghiÖp chiÕn tranh. Sau Çch m¹ng x· héi ®æi th− tõ víi C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen, trong nh÷ng bøc th−
chñ nghÜa th¸ng M−êi ®Êu tranh tÝch cùc chèng ChÝnh quyÒn x«- ®ã cã ®Ò cËp ®Õn c¶ vÊn ®Ò ph¸t triÓn kinh tÕ cña n−íc Nga.
viÕt. Trong thêi kú can thiÖp vò trang cña n−íc ngoµi vµ néi chiÕn lµ Tuy nhiªn §a-nin-en-x«n kh«ng hiÓu ®−îc thùc chÊt cña chñ nghÜa
tªn b¹ch vÖ, lµ thµnh viªn héi nghÞ chÝnh trÞ d−íi quyÒn I-u-®ª- M¸c, vÒ sau ®· chèng l¹i chñ nghÜa M¸c. N¨m 1893 xuÊt b¶n cuèn
nÝch. Tõ n¨m 1920 lµ tªn b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 292, 322. "L−îc kh¶o vÒ kinh tÕ x· héi ë n−íc ta sau c¶i çch". Cuèn nµy
Cu-r«-p¸t-kin, A.N. (1848 - 1925) ⎯ viªn t−íng, tõ 1898 ®Õn 1904 lµ cïng víi nh÷ng t¸c phÈm cña V. P. V«-r«n-txèp lµ sù luËn chøng
bé tr−ëng Bé chiÕn tranh. Trong chiÕn tranh Nga - NhËt 1904 -1905 lý luËn cña ph¸i d©n tuý tù do chñ nghÜa. Trong nhiÒu t¸c phÈm
cña m×nh, V. I. Lª-nin ®· phª ph¸n kÞch liÖt nh÷ng quan ®iÓm §uèc-n«-v«, P. N. (1844 - 1915) ⎯ mét trong nh÷ng nh©n vËt ho¹t ®éng
cña §a-ni-en-x«n. ⎯ 497. nhµ n−íc ph¶n ®éng nhÊt cña n−íc Nga Nga hoµng. Trong nh÷ng
§an, Ph. I. (Guèc-vÝch, Ph. I., BÐc-xª-nÐp) (1871 - 1947) ⎯ mét trong n¨m 1884 - 1893 lµ gi¸m ®èc Nha c¶nh s¸t; trong nh÷ng n¨m 1900 -
nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i men-sª-vÝch, vÒ nghÒ nghiÖp lµ b¸c sÜ. 1905 lµ thø tr−ëng Bé néi vô. Th¸ng M−êi 1905 ®−îc bæ nhiÖm
Tham gia phong trµo d©n chñ - x· héi tõ nh÷ng n¨m 90, gia nhËp lµm bé tr−ëng Bé néi vô, thi hµnh nh÷ng biÖn ph¸p tµn b¹o nh»m
"Héi liªn hiÖp ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n" ë Pª-tÐc-bua. ®µn ¸p cuéc çch m¹ng Nga lÇn thø nhÊt, khuyÕn khÝch çc tæ
NhiÒu lÇn bÞ b¾t vµ bÞ ®i ®Çy; th¸ng ChÝn 1903 ch¹y ra n−íc ngoµi, chøc Tr¨m ®en tiÕn hµnh tµn s¸t. Tõ n¨m 1906 lµ ñy viªn Héi
ë ®ã ®· ®i theo bän men-sª-vÝch. §an lµ ng−êi tham gia §¹i ®ång nhµ n−íc. ⎯ 134, 226, 299, 341, 484.
héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) vµ §¹i héi V cña §¶ng c«ng nh©n d©n E
chñ - x· héi Nga vµ tham gia nhiÒu héi nghÞ ®¹i biÓu. Trong nh÷ng
n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, ®· l·nh ®¹o mét nhãm thuéc Ðc-man-xki (C«-gan), O. A. (1866 - 1941) ⎯ ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi,
ph¸i thñ tiªu ë n−íc ngoµi, lµm chñ biªn tê b¸o "TiÕng nãi ng−êi mét tªn men-sª-vÝch. Tham gia phong trµo çch m¹ng tõ cuèi
d©n chñ - x· héi". Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nh÷ng n¨m 80. N¨m 1905 ho¹t ®éng trong tæ chøc Pª-tÐc-bua, sau
nhÊt, lµ phÇn tö vÖ quèc cuång nhiÖt. Sau Çch m¹ng th¸ng Hai ®ã trong Ban chÊp hµnh ¤-®Ðt-xa cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x·
1917 lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t, uû viªn ®oµn héi Nga. T¹i §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña ®¶ng lµ ®¹i biÓu
chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt kho¸ ®Çu tiªn, ñng cña tæ chøc ¤-®Ðt-xa. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng
hé ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa trÞ, lµ ng−êi thuéc ph¸i thñ tiªu; tÝch cùc céng t¸c víi b¸o chÝ
th¸ng M−êi lµ kÎ thï cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt. §Çu n¨m 1922 bÞ men-sª-vÝch. Tham gia ho¹t ®éng cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi
trôc xuÊt ra n−íc ngoµi v× lµ kÎ thï kh«ng ®iÒu hoµ cña Nhµ n−íc trong §u-ma nhµ n−íc III. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi
x«-viÕt. ⎯ 10, 11, 72, 120, 426. lÇn thø nhÊt lµ ng−êi thuéc ph¸i gi÷a. N¨m 1917 lµ phÇn tö men-
§ª-mi-an ⎯ xem Tª-«-®«-r«-vÝch, I. A. sª-vÝch theo chñ nghÜa quèc tÕ. N¨m 1918 lµ uû viªn Ban chÊp
§«n-g«-ru-cèp, Pi-èt §m. (1866 - 1945) ⎯ c«ng t−íc, ®¹i ®Þa chñ, ng−êi hµnh trung −¬ng men-sª-vÝch, lµ mét trong nh÷ng chñ biªn t¹p
ho¹t ®éng trong héi ®ång ®Þa ph−¬ng, ®¶ng viªn d©n chñ - lËp hiÕn. chÝ "Quèc tÕ c«ng nh©n", c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ph¸i
men-sª-vÝch. N¨m 1921 ra khái ®¶ng men-sª-vÝch. Lµm c«ng t¸c
Lµ chñ tÞch héi ®ång ®Þa ph−¬ng huyÖn Xót-gia. §· tham gia çc
khoa häc ë M¸t-xc¬-va. ⎯ 58.
®¹i héi héi ®ång ®Þa ph−¬ng trong nh÷ng n¨m 1904 - 1905. Lµ mét
Ðc- m«-lèp, A.X. (1846 - 1917) ⎯ quan chøc cña chÝnh phñ Nga hoµng.
trong nh÷ng ng−êi tæ chøc ra §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, lµ ñy viªn
N¨m 1893 l·nh ®¹o Bé tµi s¶n quèc gia, tõ n¨m 1894 ®Õn n¨m
Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng nµy. Lµ ®¹i biÓu vµ phã chñ
1905 lµ bé tr−ëng Bé n«ng nghiÖp vµ tµi s¶n quèc gia, sau ®ã lµ
tÞch §u-ma nhµ n−íc I. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng ñy viªn Héi ®ång nhµ n−íc. Trong nh÷ng n¨m 1886-1888 lµ phã
M−êi lµ tªn b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 151, 172. chñ tÞch Héi kinh tÕ tù do. §· viÕt nhiÒu t¸c phÈm vÒ nh÷ng vÊn
§u-ba-xèp, Ph. V. (1845 - 1912) ⎯ phã t−íng, ®« ®èc, mét trong ®Ò n«ng nghiÖp, trong ®ã ®· ®¹i biÓu cho quyÒn lîi cña bän ®Þa
nh÷ng thñ lÜnh ph¸i ph¶n ®éng cña Nga hoµng, mét tªn ®ao phñ chñ - chñ n«. N¨m 1892, xuÊt b¶n cuèn "MÊt mïa vµ tai ho¹ cña
kh¸t m¸u trong cuéc çch m¹ng Nga n¨m 1905-1907. N¨m 1905 nh©n d©n", trong ®ã m−u toan biÖn hé cho hµnh ®éng cña chÝnh
h¾n l·nh ®¹o cuéc ®µn ¸p phong trµo ruéng ®Êt ë çc tØnh TsÐc-ni- phñ Nga hoµng ®èi víi n«ng d©n bÞ ®ãi. ⎯ 292, 301, 304, 305.
gèp, P«n-ta-va vµ Cuèc-xc¬. Tõ th¸ng M−êi mét 1905 lµ tæng ®èc
£
M¸t-xc¬-va, chØ huy viÖc tµn s¸t cuéc khëi nghÜa vò trang th¸ng
Ch¹p ë M¸t-xc¬-va. Tõ n¨m 1906 lµ uû viªn Héi ®ång nhµ n−íc, ª-phi-men-c«, A. I-a. (1848 - 1919) ⎯ nhµ sö häc theo xu h−íng d©n
cßn tõ 1907 lµ uû viªn Héi ®ång quèc phßng. ⎯ 15, 30, 33, 80, tóy, gi¸o s−, næi tiÕng lµ mét nhµ nghiªn cøu lÞch sö U-cra-i-na.
465, 467, 468. Lµ n÷ gi¸o viªn ë Kh«n-m«-go, tØnh ¸c-khan-ghen-xc¬ cho ®Õn
nh÷ng n¨m 70, sau ®ã chuyÓn vÒ Kh¸c-cèp. Tõ n¨m 1907 d¹y ë GhÐc-txen-stanh, M. I-a. (1859 - 1906) ⎯ nhµ kinh tÕ häc t− s¶n, gi¸o
Pª-tÐc-bua t¹i Tr−êng cao ®¼ng phô n÷ (Be-xtu-giÐp). Céng t¸c víi s− Tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp M¸t-xc¬-va, mét trong nh÷ng thñ
t¹p chÝ khoa häc phæ th«ng "Tri thøc", t¹p chÝ "Sù nghiÖp" vµ mét lÜnh §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, lµ nhµ lý luËn cña ®¶ng nµy vÒ vÊn
sè b¸o chÝ ®Þnh kú kh¸c. Trong çc t¸c phÈm cña m×nh, bµ ®−a ®Ò ruéng ®Êt. Lµ ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc I. BÞ bän Tr¨m ®en
ra nhiÒu tµi liÖu thùc tÕ phong phó. Lµ t¸c gi¶ çc t¸c phÈm "MiÒn giÕt ë PhÇn -lan sau khi §u-ma nhµ n−íc I bÞ gi¶i t¸n. ⎯ 292, 309.
Nam n−íc Nga", tËp I vµ tËp II (1905), "LÞch sö nh©n d©n U-cra-i- Ghen -phan-®¬, A. L ⎯ xem P¸c-vu-x¬.
na" (1906) vµ mét sè cuèn kh¸c. ⎯ 16. GhÐt-xen, I.V. (1866-1943) ⎯ nhµ chÝnh luËn t− s¶n Nga. Mét trong
£-sin, E.M (sinh n¨m 1865) ⎯ nhµ chÝnh luËn, luËt s−, ®¶ng viªn d©n nh÷ng ng−êi s¸ng lËp vµ thñ lÜnh §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, ñy viªn
chñ - lËp hiÕn. Tõ 1890 céng t¸c víi tê "Tin tøc n−íc Nga", trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña ®¶ng nµy. Cïng víi Mi-li-u-cèp
®ã, trong nh÷ng n¨m 1894-1896 «ng ®· cã nh÷ng bµi b×nh luËn biªn tËp b¸o "Tù do nh©n d©n" (th¸ng Ch¹p n¨m 1905), sau ®ã lµ b¸o
vÒ t×nh h×nh ®êi sèng çc tØnh. N¨m 1906 céng t¸c víi b¸o "Ng«n "Ng«n luËn" ⎯ nh÷ng c¬ quan ng«n luËn cña §¶ng d©n chñ - lËp
luËn". ⎯ 302. hiÕn. Lµ ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc II, chñ tÞch tiÓu ban ph¸p luËt
G cña §u-ma. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµ kÎ
Ga-lª-tx¬-ki, I. V. (sinh n¨m 1874) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn çnh t¶, thï cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt; trong thêi kú can thiÖp vò trang cña
sau lµ ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng. N¨m 1896 v× tham gia n−íc ngoµi vµ néi chiÕn, tÝch cùc ñng hé I-u-®ª-nÝch, vÒ sau lµ
nhãm D©n tuý ë Pª-tÐc-bua, nªn bÞ ®µy 3 n¨m ë tØnh tªn b¹ch vÖ l−u vong. §iÓm næi bËt trong ho¹t ®éng chÝnh luËn
¸c-khan-ghen-xc¬ d−íi sù qu¶n thóc c«ng khai cña c¶nh s¸t. Sau cña h¾n lµ vu khèng ®éc ¸c nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. ⎯ 26.
khi ®i ®Çy vÒ th× lµm luËt s− t− ph¸p vÒ çc dù ¸n ë Pen-da, Gin-kin, I. V. (1874 - 1958) ⎯ nhµ b¸o, mét trong nh÷ng thñ lÜnh
sau ®ã trë vÒ ¸c-khan-ghen-xc¬ lµm luËt s−, lµm chñ tÞch ban cña ph¸i lao ®éng; lµm chñ bót b¸o "Ng−êi U-ran", th− ký t¹p chÝ
chÊp hµnh tØnh cña §¶ng d©n chñ -lËp hiÕn. Lµ ®¹i biÓu §u-ma "TuÇn lÔ", céng t¸c víi tê "Tin tøc Xanh Pª-tÐc-bua" sau ®ã céng
nhµ n−íc I cña tØnh ¸c-khan-ghen-xc¬. N¨m 1906 ra khái §¶ng t¸c víi çc b¸o cña ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn çnh t¶ "§êi sèng chóng
d©n chñ -lËp hiÕn, ®i theo ph¸i lao ®éng, vÒ sau theo ph¸i x· héi ta" vµ "§ång chÝ". N¨m 1906 Gin-kin ®−îc bÇu vµo §u-ma nhµ
chñ nghÜa - çch m¹ng. xuÊt b¶n ë ¸c-khan-ghen-xc¬ tê b¸o hµng n−íc I víi t− çch ®¹i biÓu n«ng d©n tØnh Xa-ra-tèp. Khi ®¸nh
ngµy "B¸o khæ nhá miÒn B¾c" cho tíi n¨m 1907. ⎯ 322. gi¸ ®Æc ®iÓm chÝnh trÞ cña «ng, V.I.Lª-nin viÕt : "Gin-kin lµ ®iÓn
G©y-®en, P. A. (1840 - 1907) ⎯ b¸ t−íc, ®Þa chñ lín, nhµ ho¹t ®éng h×nh cña ng−êi kh«ng gi¸c ngé vµ kh«ng kiªn ®Þnh trong nhãm
cña héi ®ång ®Þa ph−¬ng, ®¶ng viªn §¶ng th¸ng M−êi. Tõ n¨m lao ®éng; y lÕt theo ®u«i bän ®Þa chñ "tù do chñ nghÜa"" (Toµn
1895 thñ lÜnh cÊp huyÖn cña giíi quý téc thuéc tØnh P¬-xcèp. tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 14, tr. 212). Sau khi gi¶i
Trong nh÷ng n¨m 1904 - 1905 tham gia tÝch cùc phong trµo héi t¸n §u-ma nhµ n−íc I, «ng ký tªn vµo Lêi kªu gäi V−-boãc-g¬,
®ång ®Þa ph−¬ng. NÊp d−íi chñ nghÜa tù do, y t×m çch liªn kÕt v× thÕ mµ bÞ kÕt ¸n. M·n h¹n, «ng th«i kh«ng ho¹t ®éng chÝnh
giai cÊp t− s¶n vµ ®Þa chñ l¹i ®Ó ®Êu tranh chèng phong trµo trÞ tÝch cùc n÷a, mµ «ng céng t¸c víi nhiÒu xuÊt b¶n phÈm t− s¶n
çch m¹ng ®ang lan réng. Sau ®¹o dô Nga hoµng ngµy 17 th¸ng kh¸c nhau. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµm viÖc
M−êi 1905, G©y-®en c«ng khai chuyÓn sang phe ph¶n çch m¹ng. trong çc c¬ quan x«-viÕt, tõ 1925 lµm c«ng t¸c b¸o chÝ. ⎯ 248,
ë §u-ma nhµ n−íc I, l·nh ®¹o nhãm ®¹i biÓu ph¸i h÷u. Lª-nin 250, 377, 379.
®¸nh gi¸ G©y-®en lµ "tªn ®Þa chñ ph¶n çch m¹ng ®iÓn h×nh", biÕt Giãoc-®a-ni-a, N. N. (C«-xt¬-rèp) (1870 - 1953) ⎯ ®¶ng viªn d©n chñ -
khÐo lÐo b¶o vÖ nh÷ng quyÒn lîi chung cña giai cÊp m×nh (xem bµi x· héi, phÇn tö men-sª-vÝch. B¾t ®Çu ho¹t ®éng chÝnh trÞ tõ nh÷ng
b¸o cña V.I.Lª-nin "Kû niÖm b¸ t−íc G©y-®en" ⎯ Toµn tËp, n¨m 90, tham gia nhãm m¸c-xÝt ®Çu tiªn ë Gru-di-a "Mª-xa-mª-
tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 16, tr. 37- 45). ⎯ 113, 182, 216, ®a-xi", l·nh ®¹o çnh c¬ héi chñ nghÜa trong nhãm ®ã.
284, 304, 305, 323. Tham gia §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga
víi t− çch ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt, ®øng vÒ phÝa t¸n thµnh nh÷ng ¶o t−ëng cña Pru-®«ng vÒ hîp t¸c x·, mµ sù
ph¸i "Tia löa" thiÓu sè. Sau ®¹i héi lµ thñ lÜnh nh÷ng ng−êi men- ph¸t triÓn cña nã trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cña chñ nghÜa t− b¶n
sª-vÝch ë khu Çp-ca-d¬. N¨m 1905 lµ chñ bót tê b¸o men-sª- tuång nh− cã thÓ chuyÓn biÕn dÇn dÇn sang chñ nghÜa x· héi.
vÝch "Ng−êi d©n chñ - x· héi" (b»ng tiÕng Gru-di-a), chèng l¹i s¸ch V.I. Lª-nin phª ph¸n kÞch liÖt nh÷ng quan ®iÓm c¶i l−¬ng chñ
l−îc b«n-sª-vÝch trong çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n. N¨m 1906 lµ nghÜa cña Gi«-re-x¬, nh÷ng quan ®iÓm nµy ®· ®Èy «ng vµo con
®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc I. Tham gia c«ng t¸c §¹i héi IV ®−êng c¬ héi chñ nghÜa.
§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga; t¹i §¹i héi V ®−îc bÇu Cuéc ®Êu tranh cña Gi«-re-x¬ v× hoµ b×nh, chèng nguy c¬
lµm uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - chiÕn tranh ®ang tíi gÇn ®· lµm cho giai cÊp t− s¶n ®Õ quèc c¨m
x· héi Nga, ®¹i diÖn cho nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch. Trong nh÷ng thï «ng. Ngay tr−íc chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, «ng bÞ
n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, vÒ h×nh thøc th× ®øng vÒ phÝa mét tªn tay sai cña bän ph¶n ®éng giÕt chÕt.
nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng, nh−ng thùc chÊt lµ ñng ¤ng lµ t¸c gi¶ çc t¸c phÈm: "LÞch sö cuéc ®¹i çch m¹ng
hé ph¸i thñ tiªu. N¨m 1914 céng t¸c víi t¹p chÝ "§Êu tranh" cña Ph¸p", "Nh÷ng t− t−ëng chÝnh trÞ vµ x· héi ë ch©u ¢u vµ cuéc ®¹i
T¬-rèt-xki; trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt lµ çch m¹ng" vµ nh÷ng t¸c phÈm kh¸c. ⎯ 334.
mét phÇn tö x· héi s«-vanh. Sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917 lµ Gi«n ⎯ xem Ma-xlèp, P. P.
chñ tÞch X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n Ti-phlÝt, trong nh÷ng n¨m G«-m¸c-tª-li, I. G. (1875 - 1938) ⎯ ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi, mét
1918-1921 l·nh ®¹o chÝnh phñ ph¶n çch m¹ng men-sª-vÝch ë tªn men-sª-vÝch, vÒ nghÒ nghiÖp lµ b¸c sÜ. Lµ ñy viªn Ban chÊp
Gru-di-a; tõ n¨m 1921 lµ tªn b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 23, 38, 141. hµnh Cu-tai-x¬ cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. N¨m 1906
Gi«-re-x¬ (JaurÌs), Gi¨ng (1859 - 1914) ⎯ nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña ®−îc bÇu vµo §u-ma nhµ n−íc I, ®¹i biÓu cho tØnh Cu-tai-x¬.
phong trµo x· héi chñ nghÜa Ph¸p vµ quèc tÕ, nhµ sö häc. Sau khi §u-ma bÞ gi¶i t¸n, ký tªn vµo Lêi kªu gäi V−-boãc-g¬,
Trong nh÷ng n¨m 80 lµ mét ng−êi cÊp tiÕn t− s¶n, sau ®ã v× thÕ bÞ kÕt ¸n 3 th¸ng tï. M·n h¹n tï, kh«ng tham gia tÝch cùc
gia nhËp nhãm "Nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ®éc lËp". N¨m
vµo ho¹t ®éng cña çc tæ chøc d©n chñ - x· héi n÷a. Sau Çch
1902 Gi«-re-x¬ vµ nh÷ng ng−êi theo «ng ®· thµnh lËp §¶ng x·
m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, céng t¸c víi chÝnh phñ men-
héi chñ nghÜa Ph¸p, ®¶ng nµy ®Õn n¨m 1905 s¸p nhËp vµo §¶ng x·
sª-vÝch ë Gru-di-a, n¨m 1919 lµ øng cö viªn §u-ma thµnh phè
héi chñ nghÜa cña Ph¸p, lÊy tªn lµ §¶ng x· héi chñ nghÜa thèng
Ti-phlÝt, ®¹i biÓu cho bän men-sª-vÝch. Tõ n¨m 1921 rêi bá bän
nhÊt Ph¸p. Lµ nghÞ sÜ nghÞ viÖn trong nh÷ng n¨m 1885 - 1889,
men-sª-vÝch, lµm nghÒ b¸c sÜ vµ ho¹t ®éng chÝnh luËn. ⎯ 285.
1893 - 1898, 1902 - 1914; lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh ®¶ng ®oµn
G«-ph¬-stÕt-te, I. A. (sinh n¨m 1863) ⎯ ®¹i biÓu cña ph¸i d©n tuý tù
x· héi chñ nghÜa trong nghÞ viÖn. N¨m 1904 s¸ng lËp vµ lµm chñ
do chñ nghÜa, tù coi m×nh lµ ng−êi kÕ tôc V. P. V«-r«n-txèp. Trong
bót tê b¸o "L'HumanitÐ" ("Nh©n ®¹o") cho ®Õn cuèi ®êi m×nh, ®Õn
n¨m 1920 tê b¸o nµy trë thµnh c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña khi lªn ¸n nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt lµ cã ý ®å "gieo r¾c" chñ nghÜa
§¶ng céng s¶n Ph¸p. Trong thêi kú çch m¹ng 1905 - 1907 ë Nga t− b¶n vµ "thóc ®Èy qu¸ tr×nh c−íp ruéng ®Êt cña n«ng d©n vµ
«ng chµo mõng cuéc ®Êu tranh cña nh©n d©n Nga. Gi«-re-x¬ ®Êu bÇn cïng ho¸ tiÓu chñ", G«-ph¬-stÕt-te ®Æt hy väng vµo mét chÝnh
tranh kh«ng mÖt mái ®Ó b¶o vÖ nÒn d©n chñ, quyÒn tù do nh©n s¸ch th«ng minh cña chÝnh phñ Nga hoµng, mµ theo ý «ng, chÝnh
d©n, ®Êu tranh cho hoµ b×nh, chèng l¹i ¸ch ®Õ quèc vµ çc cuéc phñ ®ã ph¶i dïng mét chÕ ®é thuÕ vµ tÝn dông ®óng ®¾n ®Ó dùa
chiÕn tranh x©m l−îc. ¤ng tin t−ëng r»ng chØ cã chñ nghÜa x· héi vµo nÒn s¶n xuÊt lín mµ t¸c ®éng vµo sù ph¸t triÓn cña nÒn s¶n
míi chÊm døt triÖt ®Ó ®−îc chiÕn tranh vµ ¸ch thùc d©n. xuÊt nhá. Nh÷ng quan ®iÓm cña G«-ph¬-stÕt-te ®−îc «ng tr×nh
Tuy nhiªn Gi«-re-x¬ cho r»ng chñ nghÜa x· héi sÏ th¾ng lîi bµy trong cuèn "Nh÷ng kÎ gi¸o ®iÒu cña chñ nghÜa t− b¶n" (1895),
kh«ng ph¶i b»ng con ®−êng ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n chèng nh»m chèng l¹i cuèn s¸ch cña P. B. Xt¬-ru-vª "Nh÷ng ý kiÕn phª
giai cÊp t− s¶n, mµ do kÕt qu¶ sù ph¸t triÓn t− t−ëng d©n chñ. ph¸n vÒ sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña n−íc Nga". ⎯ 163.
¤ng xa l¹ víi t− t−ëng chuyªn chÝnh v« s¶n, tuyªn truyÒn sù hoµ G«-rª-m−-kin, I. L. (1839 - 1917) ⎯ nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc cña
hîp giai cÊp gi÷a nh÷ng kÎ ¸p bøc vµ nh÷ng ng−êi bÞ ¸p bøc, n−íc Nga Nga hoµng, mét trong nh÷ng ®¹i biÓu ®iÓn h×nh cña
bän quan liªu ph¶n ®éng, mét tªn qu©n chñ cuång nhiÖt. Trong Guèc-c«, V. I. (1863 - 1927) ⎯ nhµ ho¹t ®éng ph¶n ®éng cña n−íc Nga
nh÷ng n¨m 1895 - 1899 lµ bé tr−ëng Bé néi vô, thi hµnh chÝnh Nga hoµng. N¨m 1902 ®−îc bæ nhiÖm lµm tr−ëng phßng héi ®ång
s¸ch ph¶n ®éng cña nh÷ng tªn tiÒn bèi cña h¾n nh»m h¹n chÕ vµ ®Þa ph−¬ng thuéc Bé néi vô, n¨m 1906 lµm thø tr−ëng Bé néi
thñ tiªu nh÷ng cuéc c¶i çch trong çc n¨m 60 - 70; ®µn ¸p tµn vô. ë §u-ma nhµ n−íc I, ®Êu tranh chèng nh÷ng dù luËt vÒ
khèc phong trµo c«ng nh©n. Lµ chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng tõ ruéng ®Êt, b¶o vÖ quyÒn lîi cña bän ®Þa chñ - chñ n«. Cã vai trß
th¸ng T− ®Õn th¸ng T¸m 1906 vµ tõ th¸ng Giªng 1914 ®Õn th¸ng næi bËt trong chÝnh phñ G«-rª-m−-kin, mét chÝnh phñ mµ V.I.Lª-
Giªng 1916. ⎯ 124, 138, 147, 148, 153, 226, 227, 229, 248, 292, nin ®· gäi lµ néi çc Guèc-c« ⎯ G«-rª-m−-kin víi "c−¬ng lÜnh t−
294, 295, 297, 370. s¶n - quý téc". VÒ sau cã dÝnh lÝu vµo vô ¨n c¾p c«ng quü vµ biÓn
Grª-®ª-xcun, N. A. (sinh n¨m 1864) ⎯ nhµ luËt häc vµ nhµ chÝnh luËn, thñ, vµ theo b¶n ¸n cña Ph¸p viÖn tèi cao th× bÞ çch chøc. N¨m
gi¸o s−, ®¶ng viªn d©n chñ-lËp hiÕn. N¨m 1905 tham gia xuÊt 1912 ®−îc bÇu lµm ñy viªn Héi ®ång nhµ n−íc. Cã th¸i ®é thï
b¶n b¸o "ThÕ giíi", ®Õn th¸ng Ch¹p n¨m ®ã, tê b¸o nµy bÞ ®ãng ®Þch ®èi víi Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, ®Êu tranh
cöa v× ®¨ng nh÷ng bµi cã tÝnh chÊt "chèng chÝnh phñ", cßn Grª- chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt ë miÒn Nam n−íc Nga, sau ®ã l−u
®ª-xcun th× bÞ b¾t vµ n¨m 1906 bÞ ®µy ®Õn tØnh ¸c-khan-ghen-xc¬. vong ra n−íc ngoµi. ⎯ 299, 507.
Trong khi bÞ ®µy, ®−îc bÇu v¾ng mÆt lµm uû viªn §u-ma nhµ Guèc-vÝch, Ph. I. ⎯ xem §an, Ph. I.
n−íc I, khi trë vÒ Pª-tÐc-bua lµm phã chñ tÞch §u-ma. Sau khi
§u-ma nhµ n−íc I bÞ gi¶i t¸n, ®· ký tªn vµo Lêi kªu gäi V−-boãc- H
g¬ vµ bÞ b¾t. Céng t¸c víi nhiÒu tê b¸o t− s¶n tù do chñ nghÜa. Hª-ghen (Hegel), Gioãc-gi¬ Vin-hem Phri-®rÝch (1770 - 1831) ⎯ nhµ
N¨m 1916 ra khái ®¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Sau Çch m¹ng th¸ng triÕt häc duy t©m kh¸ch quan lín nhÊt cña §øc, nhµ t− t−ëng cña
Hai 1917 tham gia xuÊt b¶n tê b¸o t− s¶n "ý chÝ Nga", tê b¸o giai cÊp t− s¶n §øc. TriÕt häc cña Hª-ghen lµ ®Ønh cao cña chñ
nµy cæ ®éng chèng l¹i ®¶ng b«n-sª-vÝch. Sau Çch m¹ng x· héi nghÜa duy t©m ë §øc vµo cuèi thÕ kû XVIII - ®Çu thÕ kû XIX.
chñ nghÜa th¸ng M−êi, chuyÓn sang phÝa t¶, nh÷ng quan ®iÓm cña C«ng lao lÞch sö cña Hª-ghen lµ v¹ch ra mét çch s©u s¾c vµ toµn
«ng ®· ®−îc tr×nh bµy trong t¸c phÈm "N−íc Nga tr−íc ®©y vµ diÖn phÐp biÖn chøng duy t©m, mµ phÐp biÖn chøng nµy lµ mét
ngµy nay" (1926). Lµ gi¸o s− trong çc tr−êng cao ®¼ng ë Lª-nin-
trong nh÷ng nguån gèc lý luËn cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng.
gr¸t. ⎯ 175, 340, 341.
Theo Hª-ghen, toµn bé thÕ giíi tù nhiªn, thÕ giíi lÞch sö vµ thÕ
Gu-ts¬-cèp, A. I. (1862 - 1936) ⎯ mét tªn ®¹i t− b¶n Nga, kÎ tæ chøc
giíi tinh thÇn ®Òu kh«ng ngõng vËn ®éng, thay ®æi, biÕn ho¸ vµ
vµ l·nh ®¹o §¶ng th¸ng M−êi. Trong thêi kú çch m¹ng 1905-
ph¸t triÓn; song thÕ giíi kh¸ch quan vµ thùc t¹i l¹i ®−îc «ng coi
1907, ®Êu tranh quyÕt liÖt chèng phong trµo çch m¹ng, ñng hé
lµ s¶n phÈm cña "tinh thÇn tuyÖt ®èi", "ý niÖm tuyÖt ®èi".V.I.Lª-
chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ lµ ®µn ¸p mét çch th¼ng tay giai cÊp
c«ng nh©n vµ n«ng d©n. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng nin ®· gäi "ý niÖm tuyÖt ®èi" lµ sù bÞa ®Æt cã tÝnh chÊt thÇn häc
trÞ lµ chñ tÞch TiÓu ban quèc phßng vµ chñ tÞch §u-ma nhµ cña nhµ duy t©m Hª-ghen. §Æc ®iÓm cña triÕt häc Hª-ghen lµ
n−íc III. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt lµ chñ tÞch m©u thuÉn s©u s¾c gi÷a ph−¬ng ph¸p biÖn chøng víi hÖ thèng
ñy ban c«ng nghiÖp - qu©n sù trung −¬ng vµ ñy viªn Héi nghÞ b¶o thñ, siªu h×nh, mµ thùc chÊt lµ ®ßi hái ngõng ph¸t triÓn. VÒ
®Æc biÖt vÒ quèc phßng. Sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917 lµ bé quan ®iÓm chÝnh trÞ - x· héi, Hª-ghen lµ mét kÎ ph¶n ®éng.
tr−ëng Bé chiÕn tranh vµ hµng h¶i trong néi çc ®Çu tiªn cña ChÝnh C. M¸c, Ph. ¡ng-ghen, V. I. Lª-nin ®· c¶i biÕn mét çch cã
phñ l©m thêi, ñng hé viÖc tiÕp tôc cuéc chiÕn tranh "cho ®Õn phª ph¸n phÐp biÖn chøng cña Hª-ghen, vµ x©y dùng nªn phÐp
th¾ng lîi cuèi cïng". Th¸ng T¸m 1917 tham gia vµo viÖc tæ chøc biÖn chøng duy vËt ph¶n ¸nh nh÷ng quy luËt chung nhÊt cña sù
cuéc næi lo¹n cña Coãc-ni-lèp, bÞ b¾t t¹i mÆt trËn, nh−ng ®−îc ph¸t triÓn cña thÕ giíi kh¸ch quan vµ cña t− duy con ng−êi.
ChÝnh phñ l©m thêi tha. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng Nh÷ng t¸c phÈm chÝnh cña Hª-ghen lµ: "HiÖn t−îng häc tinh
M−êi, tÝch cùc ®Êu tranh chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt, lµ tªn b¹ch thÇn" (1806), "Khoa häc l«-gÝch" (1812-1816), "B¸ch khoa toµn th−
vÖ l−u vong. ⎯ 484. çc bé m«n triÕt häc" (1817), "TriÕt häc ph¸p quyÒn" (1812). Nh÷ng
t¸c phÈm xuÊt b¶n sau khi «ng qua ®êi lµ: "Nh÷ng bµi gi¶ng vÒ cña tê b¸o men-sª-vÝch "Tia löa"; n¨m 1905 tham gia Ban chÊp
lÞch sö triÕt häc" (1833 - 1836) vµ "Nh÷ng bµi gi¶ng vÒ mü häc, hµnh X«-viÕt Pª-tÐc-bua. N¨m 1906 lµ ®¹i biÓu §¹i héi IV (§¹i
hay lµ triÕt häc nghÖ thuËt" (1836 - 1838). ⎯ 42. héi thèng nhÊt) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga víi
t− çch ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt, lµ ®¹i biÓu Ban chÊp
I hµnh trung −¬ng thèng nhÊt cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x·
héi Nga (®¹i diÖn cho ph¸i men-sª-vÝch). Trong nh÷ng n¨m thÕ
I-a-cu-skin, V. E. (1856 - 1912) ⎯ phã gi¸o s− Tr−êng ®¹i häc tæng lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, ®· gÇn gòi víi nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch
hîp M¸t-xc¬-va, nhµ ho¹t ®éng héi ®ång ®Þa ph−¬ng, ®¶ng viªn ñng hé ®¶ng ⎯ ph¸i Plª- kha-nèp. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ
§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Céng t¸c víi çc t¹p chÝ "TruyÒn tin giíi lÇn thø nhÊt lµ ng−êi theo nhãm "Thèng nhÊt" cña Plª-kha-
ch©u ¢u", "T¹p chÝ phª b×nh", ñy viªn ban biªn tËp tê "Tin tøc nèp. Sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917 lµ ph¸i viªn cña ChÝnh phñ
n−íc Nga", xuÊt b¶n ë M¸t-xc¬-va tê "Sù nghiÖp nh©n d©n" vµ l©m thêi t¹i çc qu©n ®oµn cña mÆt trËn miÒn T©y - Nam. N¨m
còng tham gia tÝch cùc vµo nhiÒu tê b¸o vµ t¹p chÝ kh¸c. Tham 1921 gia nhËp hµng ngò §¶ng céng s¶n (b) Nga; n¨m 1922 lµm
gia çc ®¹i héi héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµo çc n¨m 1904 - 1905. Lµ viÖc trong Bé d©n uû ngo¹i giao vµ Nhµ xuÊt b¶n quèc gia, sau
®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc I, ®¹i diÖn cho tØnh Cuèc-xc¬. ⎯ 378. ®ã lµ ®¹i diÖn toµn quyÒn ë ý. Tõ n¨m 1924 ho¹t ®éng v¨n häc. ⎯
I-®¬-g«-Ðp (Lan-®ª), A. X. (sinh n¨m 1872) ⎯ nhµ chÝnh luËn t− s¶n, 81, 178, 181.
mét trong nh÷ng nhµ t− t−ëng cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Håi
K
®Çu lµ mét ng−êi "m¸c -xÝt hîp ph¸p", sau ®ã ®i theo nh÷ng ng−êi
d©n chñ - x· héi, n¨m 1905 vµo §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. §Êu tranh Kª-®rin, E. I. (sinh n¨m 1851) ⎯ luËt s−, nh©n vËt næi tiÕng tham gia
®iªn cuång chèng nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch trªn tê "Ng«n luËn", phong trµo t− s¶n - tù do chñ nghÜa 1905 - 1906, mét phÇn tö d©n
c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña bän d©n chñ - lËp hiÕn, trªn chñ - lËp hiÕn. §¹i biÓu §u -ma nhµ n−íc I. ⎯ 438.
çc b¸o chÝ d©n chñ - lËp hiÕn "Ký sù miÒn Nam", "T− t−ëng Nga" Khi-gi¬-ni-a-cèp, V. V. (1871 - 1949) ⎯ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ t− s¶n -
vµ trong v¨n tËp ph¶n çch m¹ng "Nh÷ng çi mèc". Sau Çch m¹ng tù do chñ nghÜa, ®¶ng viªn ®¶ng tiÓu t− s¶n "nh÷ng ng−êi x·
x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, I-d¬-g«-Ðp céng t¸c víi t¹p chÝ héi chñ nghÜa nh©n d©n". Trong nh÷ng n¨m 1903 - 1905 lµ mét
cña nhãm trÝ thøc suy ®åi "TruyÒn tin v¨n häc". V× ho¹t ®éng trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp vµ lµ héi viªn "Héi liªn hiÖp gi¶i phãng"
chÝnh luËn ph¶n çch m¹ng nªn n¨m 1922 I-d¬-g«-Ðp bÞ trôc xuÊt cã tÝnh chÊt qu©n chñ - tù do chñ nghÜa. Trong thêi kú çch m¹ng
ra n−íc ngoµi. ⎯ 361, 362. Nga lÇn thø nhÊt, ®øng vÒ phÝa nhãm gäi lµ nhãm "phi ®¶ng ph¸i"
I-gna-chi-Ðp, A. P. (1842 - 1906) ⎯ b¸ t−íc, nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc cña bän men-sª-vÝch trÝ thøc theo xu h−íng d©n chñ - lËp hiÕn,
cña n−íc Nga Nga hoµng. Tõ n¨m 1859 ®Õn n¨m 1885 phôc vô céng t¸c víi b¸o "§êi sèng chóng ta" vµ tuÇn b¸o "V« ®Ò" cña
trong qu©n ®éi. Tõ n¨m 1885 ®Õn n¨m 1896 lµ thèng ®èc, tr−íc chóng. Tõ n¨m 1903 ®Õn n¨m 1910 lµ th− ký Héi kinh tÕ tù do.
ë IÕc-cót-xc¬, sau ®ã ë Ki-Ðp. N¨m 1896 ®−îc bÇu lµm uû viªn Héi N¨m 1917 lµ thø tr−ëng Bé néi vô cña ChÝnh phñ l©m thêi t−
®ång nhµ n−íc, tõ n¨m 1898 ®Õn n¨m 1905 lµm viÖc trong s¶n. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi c«ng t¸c trong
Côc ph¸p luËt, lµ chñ tÞch tiÓu ban b¶o vÖ trËt tù nhµ n−íc vµ ngµnh hîp t¸c x· x«-viÕt, lµm c«ng t¸c v¨n häc. ⎯ 249.
çc vÊn ®Ò tÝn ng−ìng. Lµ ng−êi ñng hé chÝnh quyÒn qu©n chñ Kh«-mi-a-cèp, N. A. (1850 - 1925) ⎯ ®¹i ®Þa chñ, ng−êi thuéc §¶ng
m¹nh, ®Êu tranh ®ßi ¸p dông çc biÖn ph¸p ®µn ¸p cùc ®oan chèng th¸ng M−êi. Trong nh÷ng n¨m 1886 - 1896 lµ thñ lÜnh giíi quý
phong trµo çch m¹ng, lµ ng−êi chèng l¹i viÖc triÖu tËp §u-ma téc tØnh Xm«-len-xc¬. Tõ n¨m 1896 ®Õn n¨m 1902 lµ gi¸m ®èc
nhµ n−íc. ⎯ 482, 484. Côc n«ng nghiÖp thuéc Bé n«ng nghiÖp vµ tµi s¶n quèc gia. N¨m
I-oãc-®an-xki, N. I. (Nª-g«-rÐp) (1876 - 1928) ⎯ ®¶ng viªn d©n chñ - 1906 ®−îc cö lµm uû viªn Héi ®ång nhµ n−íc. Lµ ®¹i biÓu §u-ma
x· héi; sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga lµ nhµ n−íc II, III, IV; lµ chñ tÞch §u-ma nhµ n−íc III cho ®Õn
mét ng−êi men-sª-vÝch. N¨m 1904 lµ céng t¸c viªn th−êng xuyªn th¸ng Ba 1910. ⎯ 209.
Khru-xta-lÐp - N«-x¸c, G. X. (1877 - 1918) ⎯ trî lý luËt s−, ®Çu tiªn "Sù khñng ho¶ng cña chñ nghÜa men-sª-vÝch" (xem Toµn tËp, tiÕng
lµ ng−êi kh«ng ®¶ng, sau ®i theo ph¸i men-sª-vÝch. N¨m 1905 lµ Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 14, tr. 149 - 172). La-rin ®· tham gia
chñ tÞch X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n Pª-tÐc-bua, mét tæ chøc n»m tÝch cùc vµo khèi th¸ng T¸m chèng ®¶ng; tham gia ban tæ chøc
trong tay bän men-sª-vÝch. N¨m 1906 bÞ ®−a ra toµ v× vô X«-viÕt cña khèi nµy. Sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917, l·nh ®¹o nhãm men-
®¹i biÓu c«ng nh©n Pª-tÐc-bua vµ bÞ ®µy ®i Xi-bi-ri, tõ Xi-bi-ri «ng sª-vÝch quèc tÕ chñ nghÜa, nhãm nµy ®· xuÊt b¶n t¹p chÝ "Quèc
ch¹y ra n−íc ngoµi; tham gia §¹i héi V (§¹i héi Lu©n-®«n) cña tÕ". Th¸ng T¸m 1917 ®−îc kÕt n¹p vµo ®¶ng b«n-sª-vÝch. Sau
§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Trong nh÷ng n¨m thÕ Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi t¸n thµnh lËp tr−êng
lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, lµ ng−êi thuéc ph¸i thñ tiªu. B¶o vÖ chñ c¬ héi chñ nghÜa, chñ tr−¬ng thµnh lËp çi gäi lµ "chÝnh phñ x·
ch−¬ng c¬ héi chñ nghÜa, ®ßi triÖu tËp çi gäi lµ "®¹i héi c«ng nh©n héi chñ nghÜa thuÇn nhÊt" cã bän men-sª-vÝch vµ x· héi chñ nghÜa -
kh«ng ®¶ng", vµ ®ßi thµnh lËp "®¶ng c«ng nh©n kh«ng ®¶ng réng çch m¹ng tham gia, ñng hé lêi tuyªn bè cña R−-cèp vµ nh÷ng
r·i"; céng t¸c víi tê b¸o men-sª-vÝch "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - tªn c¬ héi chñ nghÜa kh¸c vÒ viÖc rót ra khái Héi ®ång bé tr−ëng
x· héi". TÝch cùc ®Êu tranh chèng nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch b»ng d©n uû. VÒ sau lµm c«ng t¸c x«-viÕt vµ c«ng t¸c kinh tÕ . ⎯ 68.
nh÷ng bµi b¸o mµ trong ®ã, theo çch nãi cña V. I. Lª-nin, kh«ng La-vrèp, P. L. (1823 - 1900) ⎯ nhµ t− t−ëng næi tiÕng cña ph¸i d©n
cã g× c¶ "ngoµi sù o¸n hËn th«ng th−êng cña nh÷ng phÇn tö trÝ tuý, ®¹i biÓu cña tr−êng ph¸i chñ quan trong x· héi häc; lµ t¸c gi¶
thøc t− s¶n kh«ng ®¶ng ph¸i" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn cuèn "Nh÷ng bøc th− lÞch sö" (1868 - 1869), t¸c phÈm nµy cã
thø 5, t. 15, tr. 387). N¨m 1909 ra khái ®¶ng, tham gia nh÷ng ¶nh h−ëng lín ®èi víi giíi trÝ thøc d©n tuý Nga, vµ mét sè t¸c
ho¹t ®éng tµi chÝnh mê ¸m. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ phÈm kh¸c viÕt vÒ lÞch sö t− t−ëng x· héi, lÞch sö phong trµo
giíi lÇn thø nhÊt, trë vÒ Nga. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa çch m¹ng vµ lÞch sö v¨n ho¸ ("Nh÷ng ng−êi d©n tuý - tuyªn truyÒn
th¸ng M−êi tiÕn hµnh ho¹t ®éng tÝch cùc chèng çch m¹ng ë U- viªn cña nh÷ng n¨m 1873-1878", "Kh¸i luËn vÒ lÞch sö cña Quèc
cra-i-na, ñng hé thñ lÜnh Xc«-r«-p¸t-xki vµ PÕt-li-u-ra. N¨m 1918 tÕ", v.v.). La-vrèp lµ ng−êi ®Ò x−íng ra thuyÕt "anh hïng" vµ
bÞ xö b¾n. ⎯ 363 - 367. "®¸m ®«ng", mét thuyÕt d©n tuý ph¶n ®éng, phñ nhËn nh÷ng quy
luËt kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn x· héi, vµ cho r»ng sù tiÕn bé
L cña loµi ng−êi lµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña "nh÷ng ç nh©n biÕt suy
L. M. ⎯ xem M¸c-tèp, L. nghÜ mét çch cã phª ph¸n".
La-rin, I-u. (Lu-ri-ª, M. A.) (1882 - 1932) ⎯ ®¶ng viªn d©n chñ - x· La-vrèp lµ héi viªn héi "Ruéng ®Êt vµ tù do", sau lµ ®¶ng viªn
héi, mét phÇn tö men-sª-vÝch, mét trong nh÷ng thñ lÜnh ph¸i thñ ®¶ng "D©n ý". Tõ n¨m 1870 sèng l−u vong ë n−íc ngoµi, «ng ®·
tiªu. Tham gia phong trµo çch m¹ng tõ n¨m 1901, ho¹t ®éng ë xuÊt b¶n t¹p chÝ "TiÕn lªn!" (Xuy-rÝch - Lu©n-®«n, 1873 - 1876),
¤-®Ðt-xa vµ Xim -phª-r«-p«n. N¨m 1905 lµ uû viªn Ban chÊp hµnh lµ chñ bót b¸o "TruyÒn tin D©n ý" (1883 - 1886), tham gia biªn
men-sª-vÝch Pª-tÐc-bua cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi tËp çc v¨n tËp cña ph¸i D©n ý "Nh÷ng tµi liÖu vÒ lÞch sö cña
Nga. N¨m 1906 tham gia Ban chÊp hµnh thèng nhÊt ®¶ng bé phong trµo çch m¹ng - x· héi ë Nga" (1893 - 1896); lµ thµnh viªn
Pª-tÐc-bua; lµ ®¹i biÓu chÝnh thøc cña §¹i héi IV (§¹i héi thèng cña Quèc tÕ I, quen biÕt vµ trao ®æi th− tõ víi C. M¸c vµ
nhÊt) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. B¶o vÖ c−¬ng Ph. ¡ng-ghen. ⎯ 497, 506.
lÜnh men-sª-vÝch vÒ viÖc ®Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸ ruéng ®Êt, ñng Lan-®ª, A. X. ⎯ xem I-d¬-g«-Ðp, A. X.
hé chñ tr−¬ng c¬ héi chñ nghÜa ®ßi triÖu tËp "®¹i héi c«ng nh©n". L¸t-xan (Lassalle), PhÐc-®i-n¨ng (1825 - 1864) ⎯ nhµ x· héi chñ nghÜa
Lµ ®¹i biÓu §¹i héi V cña ®¶ng. Sau thÊt b¹i cña cuéc çch m¹ng tiÓu t− s¶n §øc, ng−êi s¸ng lËp ra mét trong nh÷ng d¹ng cña chñ
1905-1907 lµ mét trong nh÷ng ng−êi tuyªn truyÒn c«ng khai vµ nghÜa c¬ héi trong phong trµo c«ng nh©n §øc, tøc lµ chñ nghÜa
tÝch cùc cho ph¸i thñ tiªu. Céng t¸c víi mét sè c¬ quan ng«n luËn L¸t-xan.
trung −¬ng cña ph¸i men-sª-vÝch - thñ tiªu. V.I.Lª-nin ®· phª L¸t-xan lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp ra Tæng héi c«ng
ph¸n tØ mØ nh÷ng quan ®iÓm thñ tiªu cña La-rin trong bµi b¸o nh©n §øc (1863). ViÖc thµnh lËp Tæng héi cã mét ý nghÜa tÝch cùc
®èi víi phong trµo c«ng nh©n; song khi ®−îc bÇu lµm chñ tÞch Tæng bÞ thÊt b¹i, sèng l−u vong ë n−íc ngoµi, lóc ®Çu ë Thôy-sÜ, sau
héi th× L¸t-xan l¹i ®−a Tæng héi ®i theo con ®−êng c¬ héi chñ ®ã ë Anh, t¹i ®©y «ng gÇn gòi víi C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen; nhê
nghÜa. Ph¸i L¸t-xan hy väng r»ng b»ng con ®−êng cæ ®éng hîp ¶nh h−ëng cña C.M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen, LiÕp-nÕch ®· trë thµnh
ph¸p cho quyÒn phæ th«ng ®Çu phiÕu, b»ng con ®−êng lËp ra nh÷ng mét ng−êi x· héi chñ nghÜa. N¨m 1862 «ng trë vÒ §øc. Sau khi
héi s¶n xuÊt ®−îc nhµ n−íc gioong-ke trî cÊp th× cã thÓ x©y dùng thµnh lËp Quèc tÕ I, LiÕp - nÕch lµ mét trong nh÷ng ng−êi tuyªn
®−îc "nhµ n−íc nh©n d©n tù do". L¸t-xan ñng hé chÝnh s¸ch thèng truyÒn tÝch cùc nhÊt cho nh÷ng t− t−ëng çch m¹ng cña Quèc
nhÊt n−íc §øc "tõ trªn xuèng" d−íi b¸ quyÒn l·nh ®¹o cña n−íc tÕ I vµ lµ ng−êi tæ chøc çc chi bé cña Quèc tÕ ë §øc. Tõ n¨m
Phæ ph¶n ®éng. ChÝnh s¸ch c¬ héi chñ nghÜa cña ph¸i Lat-xan lµ 1875 cho ®Õn cuèi ®êi, LiÕp-nÕch lµ uû viªn Ban chÊp hµnh trung
trë ng¹i cho ho¹t ®éng cña Quèc tÕ I vµ cho viÖc thµnh lËp mét −¬ng §¶ng d©n chñ - x· héi §øc vµ lµ tæng biªn tËp c¬ quan ng«n
®¶ng c«ng nh©n ch©n chÝnh ë §øc, trë ng¹i cho viÖc gi¸o dôc ý luËn trung −¬ng cña ®¶ng lµ tê "Vorwärts" ("TiÕn lªn"). Tõ n¨m
thøc giai cÊp cho c«ng nh©n. 1867 ®Õn n¨m 1870, lµ ®¹i biÓu quèc héi miÒn B¾c §øc, vµ tõ n¨m
Nh÷ng quan ®iÓm vÒ lý luËn vµ chÝnh trÞ cña ph¸i L¸t-xan ®· 1874 nhiÒu lÇn ®−îc bÇu lµm ®¹i biÓu quèc héi §øc; «ng khÐo lîi
bÞ çc nhµ kinh ®iÓn cña chñ nghÜa M¸c - Lª-nin phª ph¸n kÞch dông diÔn ®µn quèc héi ®Ó v¹ch trÇn chÝnh s¸ch ®èi néi vµ ®èi ngo¹i
liÖt (xem C. M¸c. "Phª ph¸n c−¬ng lÜnh G«-ta"; V. I. Lª-nin. "Nhµ ph¶n ®éng cña bän gioong-ke Phæ. V× ho¹t ®éng çch m¹ng nªn
n−íc vµ çch m¹ng", vµ çc t¸c phÈm kh¸c). ⎯ 266. nhiÒu lÇn bÞ tï. LiÕp-nÕch tham gia tÝch cùc vµo viÖc tæ chøc Quèc
Lª-nin, V. I. (U-li-a-nèp, V. I., Çc-pèp) (1870 - 1924) ⎯ nh÷ng tµi tÕ II. C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen ®¸nh gi¸ cao LiÕp-nÕch, h−íng dÉn
liÖu tiÓu sö. ⎯ 3 - 4, 8, 9, 12, 14, 18, 20, 24, 26, 28, 29, 30, 31, sù ho¹t ®éng cña «ng, nh−ng ®ång thêi còng phª ph¸n lËp tr−êng
®iÒu hoµ cña «ng ®èi víi nh÷ng phÇn tö c¬ héi chñ nghÜa. ⎯ 353.
32, 35, 38, 39, 40, 42, 43, 44, 50, 52, 53, 54 - 55, 57, 60, 61, 63,
LÝp-kin, Ph. A ⎯ xem Tsª-rª-va-nin, N.
69, 70, 72, 118, 119, 120 - 121, 191, 293, 389, 412, 426, 444.
L¬-®ru - R«n-lanh (Ledru-Rollin), A-lÕch-xan-®r¬ ¤-guy-xt¬ (1807 - 1874) ⎯
Lª-vin, S.Kh. (sinh n¨m 1867) ⎯ ®¶ng viªn d©n chñ - lËp hiÕn, ®¹i
nhµ chÝnh luËn vµ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Ph¸p, mét trong nh÷ng
biÓu §u-ma nhµ n−íc I, ®¹i biÓu thµnh phè Vin-n«. Céng t¸c víi tê
l·nh tô cña ph¸i d©n chñ tiÓu t− s¶n; vÒ nghÒ nghiÖp lµ
"B×nh minh míi" vµ çc tê b¸o v¨n häc t− s¶n kh¸c. Sau khi
luËt s−. Chñ bót b¸o "La RÐforme". Trong thêi kú çch m¹ng 1848
gi¶i t¸n §u-ma nhµ n−íc I, ®· ký tªn vµo Lêi kªu gäi V−-boãc-
lµ bé tr−ëng Bé néi vô ChÝnh phñ l©m thêi, ®¹i biÓu Quèc héi
g¬, v× sî bÞ truy n· nªn ch¹y ra n−íc ngoµi. ⎯ 257, 258.
lËp hiÕn vµ Héi nghÞ lËp ph¸p, t¹i hai héi nghÞ nµy, L¬-®ru l·nh
LÕt-ni-tx¬-ki (Lednicki), A. P. (1866 - 1934) ⎯ luËt s−, nhµ ho¹t ®éng ®¹o ®¶ng Nói. Trong thêi kú khëi nghÜa th¸ng S¸u cña c«ng nh©n
tÝch cùc cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc I. Pa-ri, tÝch cùc tham gia ®µn ¸p cuéc khëi nghÜa ®ã. Sau khi gi¶i
Céng t¸c víi tê "T− t−ëng Nga", "TruyÒn tin cña §¶ng tù do t¸n cuéc biÓu t×nh ngµy 13 th¸ng S¸u 1849 do çc ®¹i biÓu ®¶ng
nh©n d©n" vµ çc b¸o chÝ kh¸c. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ Nói tæ chøc, L¬-®ru l−u vong sang Anh, ®Õn n¨m 1870 míi trë
giíi lÇn thø nhÊt, lµ mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o çc tæ chøc vÒ n−íc. §−îc bÇu lµm ®¹i biÓu Quèc héi, nh−ng tõ bá quyÒn
t− s¶n Ba-lan ë Nga. N¨m 1917 lµ chñ tÞch ñy ban thanh to¸n çc ®¹i biÓu ®Ó ph¶n ®èi nh÷ng ®iÒu kiÖn nÆng nÒ cña hoµ −íc Phran-
vÊn ®Ò cña V−¬ng quèc Ba-lan, uû ban nµy do ChÝnh phñ l©m thêi pho n¨m 1871. Cã th¸i ®é thï ®Þch ®èi víi C«ng x· Pa-ri n¨m
t− s¶n lËp ra. N¨m 1918 lµ ®¹i diÖn Héi ®ång phô chÝnh Ba-lan 1871. ⎯ 398.
ë n−íc Nga x«-viÕt. Nh÷ng n¨m vÒ sau sèng ë Ba-lan, lµ ng−êi b¶o Lu-na-ts¸c-xki, A.V. (A. L-i, V«i-nèp) (1875 - 1933) ⎯ nhµ d©n chñ -
vÖ nh÷ng t− t−ëng §¹i ¢u, nh»m chèng Liªn-x«. ⎯ 377, 378, 379. x· héi, nhµ çch m¹ng chuyªn nghiÖp, sau trë thµnh nhµ ho¹t ®éng
LiÕp-nÕch (Liebknecht), Vin-hem (1826 - 1900) ⎯ nhµ ho¹t ®éng næi nhµ n−íc x«-viÕt næi tiÕng. Tham gia phong trµo çch m¹ng tõ ®Çu
tiÕng cña phong trµo c«ng nh©n §øc vµ quèc tÕ, mét trong nh÷ng nh÷ng n¨m 90. Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ -x·
ng−êi s¸ng lËp vµ l·nh tô cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc. TÝch héi Nga, lµ mét ng−êi b«n-sª-vÝch. Tham gia çc ban biªn tËp çc
cùc tham gia cuéc çch m¹ng 1848-1849 ë §øc, sau khi çch m¹ng b¸o b«n-sª-vÝch "TiÕn lªn", "Ng−êi v« s¶n", sau ®ã tham gia b¸o
"§êi sèng míi". Theo sù uû nhiÖm cña V. I. Lª-nin, t¹i §¹i héi III gäi Ma-li-sÐp-xki lµ "tªn c¬ héi chñ nghÜa phi-li-xtanh th¶m h¹i".
cña ®¶ng Lu-na-ts¸c-xki ®· ®äc mét b¶n b¸o ço vÒ khëi nghÜa Tõ n¨m 1907 Ma-li-sÐp-xki tõ bá ho¹t ®éng chÝnh trÞ. ⎯ 508.
vò trang. Tham gia §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) vµ §¹i héi V Ma -xlèp, P. P. (Gi«n) (1867 - 1946) ⎯ nhµ kinh tÕ, ng−êi d©n chñ - x·
cña ®¶ng. N¨m 1907 lµ ®¹i biÓu cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch héi, t¸c gi¶ nhiÒu t¸c phÈm vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt, trong ®ã t×m çch
t¹i §¹i héi x· héi chñ nghÜa quèc tÕ ë Stót -ga. Trong nh÷ng n¨m xÐt l¹i chñ nghÜa M¸c; céng t¸c víi çc t¹p chÝ "§êi sèng", "B−íc
thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, ®· xa rêi chñ nghÜa M¸c, tham gia ®Çu", "B×nh luËn khoa häc". Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n
nhãm chèng ®¶ng lµ nhãm "TiÕn lªn", yªu cÇu ph¶i kÕt hîp chñ d©n chñ - x· héi Nga, ®i theo bän men-sª-vÝch, ®−a ra mét c−¬ng
nghÜa M¸c víi t«n gi¸o. Trong t¸c phÈm cña m×nh " Chñ nghÜa duy lÜnh men-sª-vÝch vÒ viÖc ®Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸ ruéng ®Êt. T¹i
vËt vµ chñ nghÜa kinh nghiÖm phª ph¸n" (1909), V.I.Lª-nin ®· §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ-
v¹ch trÇn sai lÇm trong çc quan ®iÓm cña Lu-na-ts¸c -xki vµ nghiªm x· héi Nga, thay mÆt bän men-sª-vÝch ®äc b¸o ço vÒ vÊn ®Ò ruéng
kh¾c phª ph¸n çc quan ®iÓm ®ã. Trong chiÕn tranh thÕ giíi lÇn ®Êt, ®−îc ®¹i héi bÇu vµo ban biªn tËp C¬ quan ng«n luËn trung
thø nhÊt, ®øng trªn lËp tr−êng cña chñ nghÜa quèc tÕ. §Çu n¨m −¬ng. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, lµ ng−êi
1917 tham gia nhãm "liªn khu" vµ cïng víi nhãm nµy ®−îc kÕt thuéc ph¸i thñ tiªu, trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt,
n¹p vµo ®¶ng t¹i §¹i héi VI cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi lµ phÇn tö x· héi - s«-vanh. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng
Nga. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµm bé M−êi tõ bá ho¹t ®éng chÝnh trÞ, lµm c«ng t¸c gi¸o dôc vµ khoa
tr−ëng Bé d©n uû gi¸o dôc cho ®Õn n¨m 1929, sau ®ã lµm chñ häc. Tõ n¨m 1929 lµ viÖn sÜ chÝnh thøc cña ViÖn hµn l©m khoa
tÞch Uû ban khoa häc trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc häc Liªn -x«. ⎯ 12, 22, 23, 32, 34, 35, 37.
X«-viÕt Liªn-x«. Th¸ng T¸m 1933 ®−îc cö lµm ®¹i diÖn toµn quyÒn M¸c (Marx), Çc (1818 - 1883) ⎯ ng−êi s¸ng lËp chñ nghÜa céng s¶n
cña Liªn-x« ë T©y-ban-nha. ¤ng lµ t¸c gi¶ nhiÒu t¸c phÈm viÕt khoa häc, nhµ t− t−ëng thiªn tµi, l·nh tô vµ ng−êi thµy cña giai
vÒ nghÖ thuËt v¨n häc. ⎯ 29, 30, 67, 69, 362. cÊp v« s¶n quèc tÕ (xem bµi b¸o cña V. I. Lª-nin "Çc M¸c (S¬
Lu-ri-ª, M. A. ⎯ xem La-rin, I-u. l−îc tiÓu sö kÌm theo sù tr×nh bµy chñ nghÜa M¸c) " ⎯ Toµn tËp,
tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 26, tr. 43 - 93). ⎯ 35, 194, 199,
M
457, 464, 469.
Ma-khn« -ve-tx¬, V. P. ⎯ xem A-ki-mèp, V. P. M¸c-tèp, L. (Txª-®Ðc-bau-m¬, I-u. ¤., L. M.) (1873 - 1923) ⎯ mét
Ma-la-khèp, N. N. (sinh n¨m 1827) ⎯ t−íng cña Nga hoµng. N¨m 1849 trong nh÷ng thñ lÜnh cña chñ nghÜa men-sª-vÝch. Tham gia phong
tham gia ®µn ¸p çch m¹ng Hung-ga-ri. Trong nh÷ng n¨m 1877-1878 trµo d©n chñ - x· héi vµo nöa ®Çu nh÷ng n¨m 90. N¨m 1895, tham
tham gia cuéc chiÕn tranh Nga ⎯ Thæ-nhÜ-kú. Tõ n¨m 1903 ®Õn n¨m gia tæ chøc "Héi liªn hiÖp ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng
1905 lµm phã t− lÖnh, vµ tõ th¸ng Hai 1905 ®Õn th¸ng Giªng 1906 nh©n", Pª-tÐc-bua, v× thÕ n¨m 1896 «ng bÞ b¾t vµ bÞ ®µy 3 n¨m ë
lµ t− lÖnh qu©n khu M¸t-xc¬-va; lµ mét trong nh÷ng ng−êi trùc Tu-ru-khan-xc¬. N¨m 1900 sau khi m·n h¹n ®µy, M¸c-tèp tham gia
tiÕp thi hµnh nh÷ng mÖnh lÖnh cña chÝnh phñ Nga hoµng vÒ viÖc viÖc chuÈn bÞ xuÊt b¶n tê "Tia löa", vµ tham gia ban biªn tËp tê
®µn ¸p cuéc khëi nghÜa vò trang th¸ng Ch¹p 1905 ë M¸t-xc¬-va. b¸o nµy. T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga,
Tõ n¨m 1906 lµm viÖc trong Bé chiÕn tranh. ⎯ 468 - 469 . «ng lµ ®¹i biÓu cña tæ chøc "Tia löa", ®øng ®Çu ph¸i thiÓu sè c¬
Ma-li-sÐp-xki, N. G. (sinh n¨m 1874) ⎯ ng−êi d©n chñ - x· héi, ng−êi héi chñ nghÜa cña ®¹i héi vµ tõ ®ã lµ mét trong nh÷ng ng−êi l·nh
men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m 1894-1895 tham gia mét trong ®¹o çc c¬ quan trung −¬ng cña ph¸i men-sª-vÝch vµ lµ chñ bót
nh÷ng nhãm d©n chñ - x· héi ë Pª-tÐc-bua. N¨m 1895 bÞ b¾t, bÞ tï vµ nhiÒu b¸o chÝ men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng
bÞ ®µy. N¨m 1906 céng t¸c víi t¹p chÝ men-sª-vÝch "TiÕng väng cña thèng trÞ, lµ mét ng−êi thuéc ph¸i thñ tiªu, lµ chñ bót tê "TiÕng
thêi ®¹i"; ®−a ra vµ b¶o vÖ luËn ®iÓm c¬ héi chñ nghÜa cho r»ng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi", tham gia héi nghÞ th¸ng T¸m chèng
ph¶i ®Æt cuéc ®Êu tranh cho nÒn céng hoµ ë Nga xuèng hµng thø yÕu. ®¶ng (1912). Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt,
V.I.Lª-nin phª ph¸n kÞch liÖt nh÷ng quan ®iÓm cña Ma-li-sÐp-xki, M¸c-tèp gi÷ lËp tr−êng cña ph¸i gi÷a, tham gia çc héi nghÞ Xim-
mÐc-van vµ Ki-en-tan. Sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917, ®øng ®Çu Mi-khai-lèp-xki, N. C. (1842 - 1904) ⎯ nhµ lý luËn næi tiÕng nhÊt cña
nhãm men-sª-vÝch quèc tÕ chñ nghÜa. Sau Çch m¹ng x· héi chñ ph¸i d©n tuý tù do chñ nghÜa, nhµ chÝnh luËn, nhµ phª b×nh v¨n
nghÜa th¸ng M−êi chuyÓn sang phe nh÷ng kÎ thï c«ng khai cña häc vµ nhµ triÕt häc thùc chøng chñ nghÜa, mét trong nh÷ng ®¹i
ChÝnh quyÒn x«-viÕt. N¨m 1920 l−u vong sang §øc, xuÊt b¶n ë biÓu cña tr−êng ph¸i chñ quan trong x· héi häc. B¾t ®Çu ho¹t
BÐc-lanh tê "TruyÒn tin x· héi chñ nghÜa" cña ph¸i men-sª-vÝch ®éng v¨n häc tõ n¨m 1860; tõ n¨m 1868 lµ céng t¸c viªn, sau lµ
ph¶n çch m¹ng. ⎯ 108 - 109, 245, 246. mét trong nh÷ng biªn tËp viªn cña t¹p chÝ "Ký sù n−íc nhµ". Cuèi
M¸c-t−-nèp, A. (Pi-ke, A. X.) (1865 - 1935) ⎯ mét trong nh÷ng thñ lÜnh nh÷ng n¨m 70 tham gia viÖc so¹n vµ biªn tËp çc s¸ch b¸o cña tæ
cña "chñ nghÜa kinh tÕ", nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña chñ nghÜa chøc "D©n ý". N¨m 1892 l·nh ®¹o t¹p chÝ "Cña c¶i n−íc Nga",
men-sª-vÝch; sau ®ã lµ ®¶ng viªn §¶ng céng s¶n. Tõ ®Çu nh÷ng trong ®ã ®Êu tranh gay g¾t chèng nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt. V. I. Lª-
n¨m 80 tham gia çc tiÓu tæ "D©n ý", n¨m 1886 bÞ b¾t vµ bÞ ®µy nin ®· phª ph¸n nh÷ng quan ®iÓm cña Mi-khai-lèp-xki trong t¸c
®Õn §«ng Xi-bi-ri, trong thêi gian ®i ®µy trë thµnh ng−êi d©n chñ - phÈm "Nh÷ng "ng−êi b¹n d©n" lµ thÕ nµo vµ hä ®Êu tranh chèng
x· héi. N¨m 1900 ra sèng ë n−íc ngoµi, tham gia ban biªn tËp nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ra sao?" (1894) vµ trong çc t¸c phÈm
t¹p chÝ cña "ph¸i kinh tÕ" lµ t¹p chÝ "Sù nghiÖp c«ng nh©n", ®Êu kh¸c. ⎯ 469, 497, 506.
tranh chèng b¸o "Tia löa" lª-nin-nÝt. T¹i §¹i héi II cña §¶ng Mi-li-u-cèp, P. N. (1859 - 1943) ⎯ thñ lÜnh §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn,
c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, lµ ®¹i biÓu cña "Héi liªn hiÖp nhµ t− t−ëng næi tiÕng cña giai cÊp t− s¶n ®Õ quèc chñ nghÜa Nga,
nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga ë n−íc ngoµi", chèng l¹i ph¸i nhµ sö häc vµ nhµ chÝnh luËn. Tõ n¨m 1886 lµ phã gi¸o s− Tr−êng
"Tia löa"; sau ®¹i héi ®i theo bän men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m ®¹i häc tæng hîp M¸t-xc¬-va. B¾t ®Çu ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµo
thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, lµ mét ng−êi theo ph¸i thñ tiªu. nöa ®Çu nh÷ng n¨m 90; tõ n¨m 1902 céng t¸c tÝch cùc víi t¹p chÝ
Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, gi÷ lËp tr−êng "Gi¶i phãng" cña bän t− s¶n tù do chñ nghÜa xuÊt b¶n ë n−íc
ph¸i gi÷a. Sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917 lµ mét ng−êi men-sª- ngoµi. Th¸ng M−êi 1905 lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp §¶ng
vÝch quèc tÕ chñ nghÜa. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi d©n chñ- lËp hiÕn, sau ®ã lµ chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng
rêi bá bän men-sª-vÝch, trong nh÷ng n¨m 1918 - 1920 lµm gi¸o ®¶ng nµy vµ lµ chñ bót c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña nã lµ
viªn ë U-cra-i-na. N¨m 1923, t¹i §¹i héi XII cña §¶ng céng s¶n (b) b¸o "Ng«n luËn". Lµ ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc III vµ IV. Sau Çch
Nga ®−îc kÕt n¹p vµo ®¶ng, lµm viÖc ë ViÖn C. M¸c vµ Ph. ¡ng- m¹ng th¸ng Hai 1917 lµ bé tr−ëng Bé ngo¹i giao trong thµnh phÇn
ghen; tõ n¨m 1924 lµ uû viªn ban biªn tËp t¹p chÝ "Quèc tÕ céng ®Çu tiªn cña ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n, thi hµnh chÝnh s¸ch ®Õ
s¶n". ⎯ 32, 40, 127, 198. quèc chñ nghÜa lµ tiÕp tôc chiÕn tranh "®Õn th¾ng lîi cuèi cïng";
Mi-a-c«-tin, V. A. (1867 - 1937) ⎯ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ®¶ng th¸ng T¸m 1917, tham gia tÝch cùc vµo viÖc chuÈn bÞ cuéc næi
"nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa nh©n d©n", mét ®¶ng tiÓu t− s¶n, lo¹n ph¶n çch m¹ng cña Coãc-ni-lèp. Sau Çch m¹ng x· héi chñ
nhµ sö häc vµ nhµ chÝnh luËn. Trong nh÷ng n¨m 1905-1906 lµ nghÜa th¸ng M−êi, lµ mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc cuéc can thiÖp
mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o tæ chøc t− s¶n - trÝ thøc "Liªn vò trang cña n−íc ngoµi chèng n−íc Nga x«-viÕt vµ lµ ng−êi ho¹t
minh çc héi liªn hiÖp", nh»m l«i cuèn giai cÊp v« s¶n ra khái ®éng tÝch cùc cña bän b¹ch vÖ l−u vong. Tõ n¨m 1921 xuÊt b¶n
cuéc ®Êu tranh çch m¹ng. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng b¸o "Tin giê chãt" ë Pari. ⎯ 26, 55, 94, 115, 146, 147, 240, 248, 323.
M−êi lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp "Liªn minh phôc h−ng Min, G. A. (1855 - 1906) ⎯ ®¹i t¸, chØ huy trung ®oµn cËn vÖ Xª-mª-nèp-
n−íc Nga" cña bän b¹ch vÖ; lµ tªn b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 120, 293. xki. Mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o viÖc ®µn ¸p cuéc khëi nghÜa
Mi-khai-li-tsen-c«, M. P. (sinh n¨m 1872) ⎯ c«ng nh©n, ng−êi d©n chñ - vò trang ë M¸t-xc¬-va th¸ng Ch¹p 1905. Lµ t¸c gi¶ b¶n chØ thÞ:
x· héi, ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc I, ®¹i diÖn tØnh £-ca-tª-ri-n«- "Kh«ng b¾t sèng, hµnh ®éng th¼ng tay", chØ thÞ nµy ®−îc göi cho
xl¸p. Trong §u-ma lµ thñ lÜnh nhãm c«ng nh©n. Sau khi gi¶i t¸n çc ®éi qu©n trõng ph¹t ho¹t ®éng däc ®−êng s¾t M¸t-xc¬-va ⎯ Ca-
§u-ma nhµ n−íc I, ®· ký tªn vµo Lêi kªu gäi V−-boãc-g¬. N¨m dan. Theo lÖnh h¾n ngµy 17 (30) th¸ng Ch¹p 1905 chóng dïng ph¸o
1912 bÞ b¾t vµ bÞ tï. ⎯ 112. b¾n vµo c«ng x−ëng Pr«- kh«-rèp, n¬i tËp trung nh÷ng lùc l−îng
chÝnh cña çc ®éi chiÕn ®Êu. Do ®µn ¸p ®Ém m¸u nh÷ng ng−êi U-ran; céng t¸c víi b¸o chÝ hîp ph¸p vµ bÊt hîp ph¸p; bÞ b¾t
khëi nghÜa, h¾n ®−îc Nga hoµng Ni-c«-lai II th¨ng chøc thiÕu vµ bÞ ®µy. Lµ ®¹i biÓu §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña §¶ng
t−íng. H¾n bÞ bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng giÕt chÕt. ⎯ 458. c«ng nh©n d©n chñ-x· héi Nga víi t− çch ®¹i biÓu cã quyÒn
Mu-r«m-txÐp, X. A. (1850 - 1910) ⎯ nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña §¶ng biÓu quyÕt cña tæ chøc U-pha. N¨m 1911 l−u vong sang Mü, t¹i
d©n chñ - lËp hiÕn, luËt gia, gi¸o s− Tr−êng ®¹i häc tæng hîp M¸t- ®ã biªn tËp tê b¸o cã khuynh h−íng men-sª-vÝch "ThÕ giíi míi"
xc¬-va. Tõ n¨m 1879 ®Õn n¨m 1892 lµ chñ bót t¹p chÝ t− s¶n tù do do nh÷ng ng−êi Nga l−u vong xuÊt b¶n. Trong thêi gian chiÕn
chñ nghÜa "TruyÒn tin ph¸p luËt". Trong nh÷ng n¨m 1904 - 1905 tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt lµ ng−êi thuéc ph¸i vÖ quèc. N¨m 1917
tham gia c«ng viÖc cña çc ®¹i héi héi ®ång ®Þa ph−¬ng. Lµ mét trong trë vÒ Nga; c«ng t¸c t¹i çc nhµ xuÊt b¶n ë Kh¸c-cèp, Xi-bi-ri
nh÷ng ng−êi s¸ng lËp §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Lµ uû viªn Ban vµ M¸t-xc¬-va. N¨m 1925 gia nhËp §¶ng céng s¶n (b) Nga, l·nh
chÊp hµnh trung −¬ng cña ®¶ng nµy. N¨m 1906 lµ ®¹i biÓu §u-ma ®¹o Nhµ xuÊt b¶n v¨n häc nghÖ thuËt quèc gia. ⎯ 58.
nhµ n−íc I vµ lµ chñ tÞch §u-ma ®ã. N¨m 1908-1910 tham gia ho¹t Na-da-r¬ ⎯ xem Na-c«-ri-a-cèp, N. N.
®éng chÝnh luËn. Khi ®¸nh gi¸ Mu-r«m-txÐp, Lª-nin viÕt r»ng y Na-p«-lª-«ng I (B«-na-p¸c-t¬) (1769 - 1821), thèng so¸i xuÊt s¾c cña
"thËm chÝ kh«ng ph¶i lµ mét nhµ d©n chñ. Y sî cuéc ®Êu tranh Ph¸p, ®¹i v−¬ng thø nhÊt cña n−íc Céng hoµ Ph¸p 1799 - 1804,
çch m¹ng cña quÇn chóng. Y hy väng mang l¹i tù do cho n−íc
hoµng ®Õ Ph¸p trong çc n¨m 1804 - 1814 vµ 1815. ⎯ 18.
Nga kh«ng ph¶i b»ng cuéc ®Êu tranh ®ã, mµ nhê thiÖn chÝ cña chÕ
Nau-man (Naumann), Phi-®rÝch (1860 - 1919) ⎯ nhµ ho¹t ®éng chÝnh
®é chuyªn chÕ Nga hoµng, nhê sù tho¶ thuËn víi kÎ thï hung b¹o
trÞ ph¶n ®éng §øc, nhµ chÝnh luËn, mét trong nh÷ng ng−êi x©y
nhÊt vµ tµn ¸c cña nh©n d©n Nga" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n
lÇn thø 5, t. 20, tr. 82). ⎯ 172, 297, 301. dùng lý thuyÕt "chñ nghÜa x· héi d©n téc". §Çu tiªn lµ linh môc,
tham gia tÝch cùc vµo phong trµo thiªn chóa - x· héi. S¸ng lËp tuÇn
N b¸o "Die Hilfe" ("Cøu trî") vµ b¸o "Die Zeit" ("Thêi b¸o"), trong
Na-b«-cèp, V. §. (1869 - 1922) ⎯ mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc vµ ®ã tuyªn truyÒn nh÷ng t− t−ëng ®iÒu hoµ gi÷a nh÷ng ng−êi lao
l·nh ®¹o §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, uû viªn Ban chÊp hµnh trung ®éng víi chÕ ®é hiÖn tån, lµ ng−êi ñng hé chÝnh quyÒn nhµ vua
−¬ng cña ®¶ng nµy. Tõ n¨m 1901 biªn tËp tê b¸o luËt häc cã m¹nh, ®ßi hái ph¶i thùc hiÖn chÝnh s¸ch "d©n téc" kiªn quyÕt lµ
khuynh h−íng t− s¶n tù do chñ nghÜa "Ph¸p quyÒn" vµ t¹p chÝ x©m chiÕm thuéc ®Þa, ®ßi x©y dùng mét h¹m ®éi vµ qu©n ®éi m¹nh.
"TruyÒn tin ph¸p quyÒn". Tham gia çc ®¹i héi héi ®ång ®Þa ph−¬ng N¨m 1896 s¸ng lËp "Liªn minh x· héi - d©n téc", ®Õn n¨m 1903
çc n¨m 1904-1905. Lµ chñ bót vµ ng−êi xuÊt b¶n tuÇn b¸o "TruyÒn liªn minh nµy bÞ gi¶i t¸n. Tõ n¨m 1907 ®Õn n¨m 1919, cã çch
tin cña §¶ng tù do nh©n d©n" vµ c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng qu·ng chót Ýt, lµ ®¹i biÓu quèc héi. Trong thêi gian chiÕn tranh
cña bän d©n chñ - lËp hiÕn lµ b¸o "Ng«n luËn"; lµ ®¹i biÓu §u-ma thÕ giíi lÇn thø nhÊt gi÷ lËp tr−êng ®Õ quèc chñ nghÜa, ®Ò xuÊt
nhµ n−íc I. Sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917 lµ ch¸nh v¨n phßng ý kiÕn x©y dùng "Trung ¢u" d−íi quyÒn b¶o hé cña n−íc §øc,
ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng thùc tÕ lµ tuyªn truyÒn chÝnh s¸ch x©m l−îc çc n−íc Trung ¢u.
M−êi, tÝch cùc ®Êu tranh chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt, tham gia çi §· tr×nh bµy nh÷ng quan ®iÓm cña m×nh trong cuèn s¸ch "Mittel -
gäi lµ chÝnh phñ vïng Cr−m do bän b¹ch vÖ tæ chøc, víi t− çch
europa" ("Trung ¢u") (1915). N¨m 1919 Nau-man s¸ng lËp §¶ng
bé tr−ëng Bé t− ph¸p, sau ®ã l−u vong sang BÐc -lanh; tham gia
d©n chñ vµ lµ chñ tÞch ®¶ng nµy; tham gia vµo viÖc x©y dùng
xuÊt b¶n tê b¸o cña ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn çnh h÷u l−u vong
hiÕn ph¸p V©y-ma. Mét sè t− t−ëng cña Nau-man sau nµy ®−îc
"Tay l¸i". ⎯ 151, 257, 292, 294, 300, 304, 309, 336.
çc nhµ t− t−ëng cña chñ nghÜa ph¸t-xÝt §øc sö dông. ⎯ 446.
Na-c«-ri-a-cèp, N. N. (Na-da-r¬) (1881 - 1970) ⎯ b¾t ®Çu ho¹t ®éng
çch m¹ng tõ n¨m 1901. Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n
Nª-g«-rÐp ⎯ xem I-oãc-®an-xki, N. I.
chñ - x· héi Nga lµ ng−êi b«n-sª-vÝch. Ho¹t ®éng trong çc ban chÊp Ni-c«-lai II (R«-ma-nèp) ( 1868 - 1918) ⎯ hoµng ®Õ Nga cuèi cïng, trÞ
hµnh §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ë Ca-dan, Xa-ma-ra, v× tõ n¨m 1894 ®Õn n¨m 1917. Ngµy 17 th¸ng B¶y 1918 bÞ b¾n ë
£-ca-tª-rin-bua (XvÐc-®lèp-xc¬) theo quyÕt ®Þnh cña X«-viÕt ®¹i biÓu Pª-sª-kh«-nèp, A. V. (1867 - 1933) ⎯ nhµ ho¹t ®éng x· héi vµ nhµ
c«ng nh©n vµ binh sÜ khu U-ran. ⎯ 480. chÝnh luËn t− s¶n. Trong nh÷ng n¨m 90 lµ ng−êi d©n tuý tù do chñ
Ni-c«-lai-«n ⎯ xem §a-ni-en-x«n, N. Ph. nghÜa; lµ céng t¸c viªn vµ tõ n¨m 1904 lµ biªn tËp viªn cña t¹p
N«-ghi, Ma-ri-a-du-kª Ki-ten (1849 - 1912) ⎯ viªn t−íng NhËt, tham chÝ "Cña c¶i n−íc Nga"; ®· céng t¸c víi t¹p chÝ t− s¶n tù do chñ
gia chiÕn tranh Trung - NhËt 1894 - 1895. N¨m 1896 lµ thèng ®èc nghÜa "Gi¶i phãng" vµ tê b¸o cña bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng
®¶o §µi - loan (Phoãc-m«-d¬). N¨m 1904, ®Çu cuéc chiÕn tranh Nga- "N−íc Nga çch m¹ng". Trong nh÷ng n¨m 1903 - 1905 tham gia
NhËt chØ huy ®¹o qu©n sè 3 vµ chØ huy cuéc bao v©y c¶ng L÷ - "Héi liªn hiÖp gi¶i phãng", tõ n¨m 1906 lµ mét trong nh÷ng ng−êi
thuËn. Sau khi chiÕm ®−îc thµnh phè, ®· tham gia trËn Móc-®en. ⎯ l·nh ®¹o ®¶ng "nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa nh©n d©n", mét
478. ®¶ng tiÓu t− s¶n. Sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917 lµ bé tr−ëng Bé
l−¬ng thùc cña ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n. Sau Çch m¹ng
O x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, ®· ®Êu tranh chèng l¹i ChÝnh quyÒn
x«-viÕt; tõ n¨m 1922 lµ tªn b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 496, 498, 499, 500,
¤-i-a-ma, I-va-« (1842 - 1916) ⎯ nguyªn so¸i NhËt, tæng tham m−u
501, 504, 505, 506, 508.
tr−ëng (1881 - 1904) vµ bé tr−ëng Bé chiÕn tranh (1885 - 1891,
Pª-t¬-ra-gi-tx¬-ki (Petrazycki), L. I. (1867 - 1931) ⎯ mét trong nh÷ng
1892 - 1894) cña NhËt, trong thêi kú chiÕn tranh Nga-NhËt lµ tæng
thñ lÜnh cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, nhµ luËt häc vµ x· héi
t− lÖnh çc ®¹o qu©n NhËt ë M·n-ch©u. ⎯93.
häc. Tõ n¨m 1899 lµ gi¸o s− Tr−êng ®¹i häc tæng hîp Pª-tÐc-
P bua. Lµ ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc I; lµ mét trong nh÷ng chñ biªn
b¸o "Ph¸p quyÒn" vµ "TruyÒn tin ph¸p quyÒn". Sau Çch m¹ng x·
P¸c-vu-x¬ (Ghen-phan-®¬, A. L.) (1869 - 1924) ⎯ mét phÇn tö men-sª- héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, l−u vong sang Ba-lan; n¨m 1930 lµ gi¸o
vÝch. Cuèi nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kû XIX - ®Çu nh÷ng n¨m 1900 s− Tr−êng ®¹i häc tæng hîp V¸c-sa-va. Lµ t¸c gi¶ nhiÒu t¸c phÈm
ho¹t ®éng trong hµng ngò §¶ng d©n chñ - x· héi §øc, thuéc çnh vÒ luËt häc. ⎯ 377, 378.
t¶ cña ®¶ng ®ã, lµ chñ bót b¸o "Sächsische Arbeiter-Zeitung" ("B¸o Pª-t¬-run-kª-vÝch, I. I. (1844 - 1928) ⎯ ®Þa chñ, ng−êi ho¹t ®éng héi
c«ng nh©n D¾c-den"); viÕt nhiÒu t¸c phÈm vÒ nh÷ng vÊn ®Ò kinh ®ång ®Þa ph−¬ng, ®¶ng viªn d©n chñ - lËp hiÕn. N¨m 1904 lµ chñ
tÕ thÕ giíi. Sau ®¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi tÞch "Héi liªn hiÖp gi¶i phãng". §· tham gia çc ®¹i héi héi ®ång ®Þa
Nga, ®øng vÒ phÝa nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch. Trong thêi kú çch ph−¬ng vµo çc n¨m 1904-1905. Lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng
m¹ng Nga lÇn thø nhÊt, sèng ë Nga, céng t¸c víi tê b¸o men-sª- lËp vµ l·nh tô næi tiÕng cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, chñ tÞch Ban chÊp
vÝch "B−íc ®Çu", kªu gäi tham gia §u-ma Bu-l−-ghin, b¶o vÖ s¸ch hµnh trung −¬ng ®¶ng nµy, ng−êi xuÊt b¶n c¬ quan ng«n luËn
l−îc chñ tr−¬ng thùc hiÖn nh÷ng tho¶ hiÖp nhá víi bän d©n chñ - trung −¬ng cña ®¶ng nµy lµ b¸o "Ng«n luËn". Lµ ®¹i biÓu §u-ma
lËp hiÕn, v.v.. P¸c-vu-x¬ ®−a ra mét thuyÕt ph¶n m¸c-xÝt lµ "thuyÕt nhµ n−íc I. Ho¹t ®éng x· héi cña Pª-t¬-run-kª-vÝch ph¶n ¸nh mét
çch m¹ng th−êng trùc", mµ sau nµy T¬-rèt-xki biÕn thµnh c«ng cô çch ®iÓn h×nh nhÊt sù qôy lôy vÒ chÝnh trÞ cña giai cÊp t− s¶n
®Êu tranh chèng chñ nghÜa Lª-nin. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n tù do chñ nghÜa tr−íc chÕ ®é chuyªn chÕ. Sau Çch m¹ng x· héi
®éng thèng trÞ, ®· t¸ch khái §¶ng d©n chñ - x· héi; trong thêi kú chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ tªn b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 28, 36.
chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, lµ phÇn tö x· héi - s«-vanh, lµ Phª-®«-rèp-xki, V. C. (sinh n¨m 1871) ⎯ chñ tÞch héi ®ång ®Þa ph−¬ng
tay sai cña chñ nghÜa ®Õ quèc §øc, lµ tªn ®Çu c¬ lín, lµm giÇu huyÖn £-g«-ri-Ðp-xc¬ trong nh÷ng n¨m 1905 - 1906, ®¹i biÓu §u-
b»ng viÖc cung cÊp hµng qu©n sù. Tõ n¨m 1915, xuÊt b¶n t¹p ma nhµ n−íc I, ®¹i diÖn cho tØnh Ri-a-dan, thuéc §¶ng "c¶i çch
chÝ "Di Glocke" ("Çi chu«ng") mµ Lª-nin gäi lµ "c¬ quan cña bän d©n chñ". ⎯ 285.
ph¶n béi vµ bän ®Çy tí ti tiÖn ë §øc" (V. I. Lª-nin. Toµn tËp, Phe-ri (Ferri), En-ri-c« (1856 - 1929) ⎯ mét trong nh÷ng l·nh tô cña
tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 27, tr. 83). ⎯ 6 - 7. §¶ng x· héi chñ nghÜa ý, nhµ t− t−ëng cña çi gäi lµ "ph¸i hîp
nhÊt" (ph¸i gi÷a), ph¸i nµy ®«i khi chèng bän c¶i l−¬ng c«ng khai, c¶ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n; ®¸nh gi¸ thÊp vai trß çch m¹ng cña n«ng
tuy nhiªn trong nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña ®Êu tranh giai cÊp vÉn d©n, ®ßi liªn minh víi giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa; mÆc dï trªn
®øng trªn lËp tr−êng c¶i l−¬ng, c¬ héi chñ nghÜa. N¨m 1898, lêi nãi cã c«ng nhËn b¸ quyÒn l·nh ®¹o cña giai cÊp v« s¶n, nh−ng
sau ®ã tõ n¨m 1904 ®Õn n¨m 1908, lµ tæng biªn tËp c¬ quan ng«n trªn thùc tÕ ®· ®Êu tranh chèng l¹i thùc chÊt cña t− t−ëng ®ã. ¤ng
luËn trung −¬ng cña ®¶ng lµ tê "Avanti!" ("TiÕn lªn!"). Trong thêi lªn ¸n cuéc khëi nghÜa vò trang th¸ng Ch¹p 1905. Trong nh÷ng n¨m
kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, t¸n thµnh viÖc ®−a nh÷ng thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cã cao trµo çch m¹ng míi, «ng ®Êu
ng−êi x· héi chñ nghÜa vµo chÝnh phñ t− s¶n. Sau ®ã l¹i ñng hé tranh chèng bän Ma-kh¬ xÐt l¹i chñ nghÜa M¸c vµ chèng ph¸i thñ tiªu,
chñ nghÜa ph¸t-xÝt ë ý. ⎯ 205. l·nh ®¹o nhãm "Men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng". Trong thêi kú chiÕn
Pi-ke, A. X. ⎯ xem M¸c-t−-nèp, A. tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, ®øng trªn lËp tr−êng chñ nghÜa x·
Plª-kha-nèp, G.V. (1856 - 1918) ⎯ nhµ ho¹t ®éng xuÊt s¾c cña phong héi - s«-vanh, b¶o vÖ s¸ch l−îc men-sª-vÝch vÒ b¶o vÖ tæ quèc,
trµo c«ng nh©n Nga vµ quèc tÕ, ng−êi ®Çu tiªn truyÒn b¸ chñ nghÜa hoµn toµn ®o¹n tuyÖt víi chñ nghÜa M¸c. Sau Çch m¹ng th¸ng
M¸c ë Nga. N¨m 1875, khi cßn lµ sinh viªn, ®· cã quan hÖ víi Hai 1917, «ng trë vÒ Nga l·nh ®¹o nhãm "Thèng nhÊt" lµ nhãm
ph¸i d©n tuý, víi c«ng nh©n Pª-tÐc-bua vµ ®· tham gia ho¹t ®éng men-sª-vÝch vÖ quèc cùc h÷u, tÝch cùc ®Êu tranh chèng nh÷ng
ng−êi b«n-sª-vÝch, chèng l¹i çch m¹ng x· héi chñ nghÜa, cho r»ng
çch m¹ng; n¨m 1877 tham gia tæ chøc d©n tóy "Ruéng ®Êt vµ tù
n−íc Nga ch−a chÝn muåi ®Ó chuyÓn sang chñ nghÜa x· héi. Cã
do", vµ n¨m 1879, sau khi tæ chøc nµy bÞ ph©n ho¸, «ng ®øng ®Çu
th¸i ®é tiªu cùc ®èi víi Çch m¹ng th¸ng M−êi, nh−ng kh«ng
mét tæ chøc d©n tuý míi ®−îc thµnh lËp lµ tæ chøc "Chia ®Òu
tham gia ®Êu tranh chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt.
ruéng ®Êt". N¨m 1880 l−u vong sang Thôy-sÜ, t¸ch ra khái ph¸i
V. I. Lª-nin ®¸nh gi¸ cao çc t¸c phÈm triÕt häc cña Plª-kha-
d©n tuý vµ n¨m 1883 thµnh lËp ë Gi¬-ne-v¬ tæ chøc m¸c-xÝt Nga
nèp vµ vai trß cña «ng trong viÖc truyÒn b¸ chñ nghÜa M¸c ë Nga;
®Çu tiªn - nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng". Trong nh÷ng n¨m 90 cña
®ång thêi Ng−êi phª ph¸n kÞch liÖt Plª-kha-nèp v× ®· xa rêi chñ
thÕ kû XIX, Plª-kha-nèp ®Êu tranh chèng l¹i ph¸i d©n tuý, chèng
nghÜa M¸c vµ ph¹m nh÷ng sai lÇm lín trong ho¹t ®éng chÝnh trÞ. ⎯
chñ nghÜa xÐt l¹i trong phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ. §Çu nh÷ng
4, 6, 10, 12, 16, 17, 19, 21, 23, 24, 27, 28, 30, 31, 36, 38, 45,
n¨m 1900 cïng víi V. I. Lª-nin biªn tËp b¸o "Tia löa" vµ t¹p chÝ
56, 59, 61, 62, 64, 68, 127, 165, 167, 168, 170-171, 173, 179,
"B×nh minh", tham gia chuÈn bÞ §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n
189 - 217, 293, 308, 352, 429, 456, 466, 474 - 479, 507.
d©n chñ - x· héi Nga. T¹i ®¹i héi, «ng lµ ®¹i biÓu nhãm "Gi¶i phãng
Plª-vª, V. C. (1846 - 1904) ⎯ nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc ph¶n ®éng cña
lao ®éng", lµ ng−êi thuéc nhãm "Tia löa" ph¸i ®a sè.
n−íc Nga Nga hoµng. Trong nh÷ng n¨m 1881-1884 lµ gi¸m ®èc
Tõ n¨m 1883 ®Õn n¨m 1903 Plª-kha-nèp viÕt nhiÒu t¸c phÈm,
Côc c¶nh s¸t; tõ n¨m 1902 lµ bé tr−ëng Bé néi vô. D−íi quyÒn
nh÷ng t¸c phÈm nµy ®ãng vai trß lín lao trong viÖc b¶o vÖ thÕ giíi
quan duy vËt vµ lµ mét ®ãng gãp cã gi¸ trÞ vµo kho tµng cña chñ h¾n, nh÷ng phong trµo n«ng d©n ë çc tØnh P«n-ta-va vµ Kh¸c-
nghÜa x· héi khoa häc: "Chñ nghÜa x· héi vµ ®Êu tranh chÝnh trÞ" cèp ®· bÞ ®µn ¸p tµn khèc, mét sè héi ®ång ®Þa ph−¬ng bÞ ph¸
(1883), "Nh÷ng sù bÊt ®ång gi÷a chóng ta" (1885), "Bµn vÒ sù ph¸t vì; Plª-vª khuyÕn khÝch chÝnh s¸ch Nga ho¸ ph¶n ®éng ë çc vïng
triÓn cña quan ®iÓm nhÊt nguyªn vÒ lÞch sö" (1895), "Kh¸i luËn vÒ biªn khu n−íc Nga. §Ó l«i kÐo quÇn chóng ra khái cuéc ®Êu tranh
lÞch sö cña chñ nghÜa duy vËt" (1896), "Bµn vÒ vai trß cña ç nh©n chèng chÕ ®é chuyªn chÕ, h¾n ®· thóc ®Èy viÖc g©y ra cuéc chiÕn
trong lÞch sö" (1898), v.v.. tranh Nga-NhËt; còng nh»m môc ®Ých ®ã, h¾n ®· tæ chøc nh÷ng
Tuy nhiªn ngay trong thêi kú ®ã, «ng ®· m¾c nh÷ng sai lÇm vô tµn s¸t ng−êi Do-th¸i, khuyÕn khÝch "Ph¸i Du-ba-tèp". ChÝnh
nghiªm träng, ®ã lµ mÇm mèng cña nh÷ng quan ®iÓm men-sª-vÝch s¸ch Êy cña h¾n ®· lµm cho çc tÇng líp réng r·i trong x· héi
sau nµy cña «ng. Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ-x· Nga c¨m ghÐt h¾n. Ngµy 15 th¸ng B¶y 1904 h¾n bÞ £. X.Xa-d«-
héi Nga, Plª-kha-nèp ®øng trªn lËp tr−êng tho¶ hiÖp víi chñ nghÜa nèp, mét ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, giÕt chÕt. ⎯ 483.
c¬ héi , vµ sau ®ã ®i theo ph¸i men-sª-vÝch. Trong giai ®o¹n çch P«-bª-®«-nèt-txÐp, C.P. (1827 - 1907) - nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc ph¶n
m¹ng 1905 - 1907 «ng ®øng trªn lËp tr−êng men-sª-vÝch trong tÊt ®éng cña n−íc Nga Nga hoµng, lµ gi¸m s¸t tèi cao Th¸nh vô viÖn,
trªn thùc tÕ lµ ng−êi ®øng ®Çu chÝnh phñ vµ lµ ng−êi cæ vò chñ tr−êng d©n téc chñ nghÜa tiÓu t− s¶n, ®Êu tranh cho chÕ ®é tù trÞ
yÕu cho chÕ ®é n«ng n« ph¶n ®éng cùc ®oan d−íi thêi A-lÕch- v¨n ho¸ -d©n téc theo kiÓu ph¸i Bun. §· tham dù §¹i héi IV (§¹i
xan-®r¬ III, lµ kÎ tiÕp tôc ®ãng vai trß lín c¶ d−íi thêi Ni-c«-lai héi thèng nhÊt ) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga víi t−
II; h¾n kiªn quyÕt ®Êu tranh chèng phong trµo çch m¹ng. Lµ kÎ çch ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt, ®Êu tranh ®ßi hîp nhÊt
thï kiªn quyÕt cña çc c¶i çch t− s¶n trong nh÷ng n¨m 60, lµ §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi U-cra-i-na víi §¶ng c«ng nh©n
ng−êi ñng hé chÕ ®é chuyªn chÕ cùc ®oan, lµ kÎ thï cña khoa häc d©n chñ-x· héi Nga trªn nguyªn t¾c liªn bang, nh−ng ®¹i héi
vµ gi¸o dôc. Th¸ng m−êi 1905, trong thêi kú cã cao trµo çch m¹ng, ®· b¸c bá ®Ò nghÞ cña y. Trong nh÷ng n¨m 1917-1918 tham gia
h¾n buéc ph¶i tõ chøc vµ rêi bá ho¹t ®éng chÝnh trÞ. ⎯ 327, Ra-®a trung −¬ng U-cra-i-na ph¶n çch m¹ng. ⎯ 4.
483. Pr«-c«-p«-vÝch, X. N. (1871 - 1955) ⎯ nhµ kinh tÕ vµ nhµ chÝnh luËn t−
P«-i-¸c-cèp, A. V. (sinh n¨m 1868) ⎯ linh môc, ng−êi kh«ng ®¶ng , ®¹i s¶n. Cuèi nh÷ng n¨m 90 lµ ®¹i biÓu næi tiÕng cña "chñ nghÜa kinh
biÓu §u-ma nhµ n−íc I, ®¹i biÓu cho tØnh V«-r«-nª-gi¬. ⎯ 150, 151. tÕ", mét trong nh÷ng ng−êi tuyªn truyÒn ®Çu tiªn cho chñ nghÜa
P«-pèp, C. A. (C. P-v) (1876 - 1949) ⎯ ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi, BÐc-stanh ë Nga. Sau nµy lµ thµnh viªn tÝch cùc cña tæ chøc qu©n
tham gia phong trµo çch m¹ng tõ n¨m 1899; håi ®Çu lµ mét ng−êi chñ tù do chñ nghÜa "Héi liªn hiÖp gi¶i phãng". N¨m 1906 lµ uû viªn
thuéc "ph¸i kinh tÕ". Tõ n¨m 1901 ®Õn n¨m 1903 lµ ng−êi thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng d©n chñ-lËp hiÕn. Lµ chñ bót kiªm
ph¸i "Tia löa". Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ -x· ng−êi xuÊt b¶n t¹p chÝ "V« ®Ò", mét t¹p chÝ nöa d©n chñ-lËp hiÕn,
héi Nga, lµ ng−êi men-sª-vÝch, tõ n¨m 1906 lµ ng−êi b«n-sª-vÝch. nöa men-sª-vÝch, lµ céng t¸c viªn tÝch cùc cña b¸o "§ång chÝ", lµ
Lµ ®¹i biÓu §¹i héi V cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ -x· héi Nga, t¸c gi¶ nh÷ng cuèn s¸ch vÒ vÊn ®Ò c«ng nh©n ®−îc viÕt trªn lËp
®¹i diÖn cho tæ chøc ®¶ng ë ¤m-xc¬. V× ho¹t ®éng çch m¹ng nªn tr−êng chñ nghÜa BÐc-stanh tù do chñ nghÜa. N¨m 1917 lµ bé tr−ëng
nhiÒu lÇn bÞ b¾t, bÞ ®µy vµ bÞ tï. Tõ n¨m 1910 ®Õn n¨m 1917 c«ng Bé l−¬ng thùc cña chÝnh phñ l©m thêi t− s¶n. Sau çch m¹ng x·
t¸c trong ban chÊp hµnh ¤m-xc¬ cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi bÞ trôc xuÊt khái Liªn-x« v× ho¹t ®éng
héi Nga. N¨m 1917 cã mét thêi gian xa rêi nh÷ng ng−êi b«n-sª- chèng x«-viÕt. ⎯ 59.
vÝch vµ ®øng vÒ phÝa nh÷ng ng−êi d©n chñ -x· héi quèc tÕ chñ Pr«-t«-p«-pèp, §. §. (sinh n¨m 1865) ⎯ nhµ chÝnh luËn, nhµ ho¹t ®éng
nghÜa. Tõ th¸ng Ba ®Õn th¸ng M−êi mét 1917 lµ chñ tÞch X«-viÕt héi ®ång ®Þa ph−¬ng, uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng
®¹i biÓu c«ng nh©n vµ binh sÜ ¤m-xc¬ vµ Ban chÊp hµnh X«-viÕt cña khu d©n chñ -lËp hiÕn. Lµ ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc I, ®¹i diÖn cña tØnh
T©y Xi-bi-ri. Sau khi thµnh lËp ChÝnh quyÒn X«-viÕt ë Xi-bi-ri, lµ uû Xa-ma-ra. Ng−êi xuÊt b¶n t¹p chÝ hai tuÇn ra mét kú "Sù nghiÖp héi
viªn X«-viÕt ¤m-xc¬. Trong nh÷ng n¨m 1919 - 1920 lµ chñ tÞch Uû ban ®ång ®Þa ph−¬ng", céng t¸c víi tê "Tin tøc n−íc Nga" vµ çc xuÊt
®iÒu tra ®Æc biÖt vÒ vô C«n-ts¾c vµ chÝnh phñ C«n-ts¾c ë IÕc-cót- b¶n phÈm kh¸c. Cã th¸i ®é thï ®Þch ®èi víi Çch m¹ng th¸ng M−êi
xc¬. Trong nh÷ng n¨m 1920 - 1922, lóc ®Çu lµ phã chñ tÞch, sau vµ ChÝnh quyÒn X«-viÕt. N¨m 1920 bÞ ®−a ra toµ v× vô gäi lµ
lµm chñ tÞch Ban chÊp hµnh X«-viÕt tØnh ¤m-xc¬. Trong nh÷ng " Trung t©m chiÕn thuËt ". ⎯ 91, 137.
n¨m 1922-1928 lµ tr−ëng tiÓu ban tuyªn truyÒn vµ vô phã
Vô tuyªn truyÒn vµ cæ ®éng thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng R
céng s¶n (b) toµn Liªn-x«. N¨m 1928 lµ phã gi¸m ®èc ViÖn gi¸o
s− ®á. Tõ n¨m 1929 lµ céng t¸c viªn khoa häc cña ViÖn Lª-nin; Ra-khmª-tèp, N. (Bli-um, ¤. V.) (sinh n¨m 1886) ⎯ ®¶ng viªn d©n chñ -
tõ n¨m 1938 ®Õn n¨m 1948 gi¶ng d¹y trong çc tr−êng cao ®¼ng. x· héi, phÇn tö men-sª-vÝch, sau lµ mét tªn khiªu khÝch. Tham gia
Lµ t¸c gi¶ nhiÒu t¸c phÈm khoa häc vÒ lÞch sö §¶ng céng s¶n Liªn- ho¹t ®éng v¨n häc, tham gia tiÓu ban biªn tËp cña §¶ng d©n chñ -
x«. ⎯ 344. x· héi xø L¸t-vi-a, céng t¸c víi b¸o "TiÕng nãi lao ®éng". Tõ th¸ng
Poãc-s¬ N.V. (sinh n¨m 1879) - mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o B¶y 1909 lµ mËt vô cña Së an ninh Ri-ga. N¨m 1917 bÞ v¹ch mÆt, bÞ
§¶ng çch m¹ng U-cra-i-na, th¸ng ch¹p 1905 ®¶ng nµy ®æi tªn kÕt ¸n tï, sau ®ã bÞ trôc xuÊt ra n−íc ngoµi. ⎯ 307-309, 310, 315,
thµnh §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi U-cra-i-na. §øng trªn lËp 316, 344, 345, 474.
Ra-mi-svi-li, I. I. (1859 - 1937) ⎯ ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi, phÇn tö cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®¹i biÓu Ban chÊp hµnh
men-sª-vÝch, vÒ nghÒ nghiÖp lµ gi¸o viªn. §¹i biÓu §u-ma nhµ trung −¬ng thèng nhÊt cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ- x· héi Nga
n−íc I, ®¹i biÓu cho tØnh Cu-tai-x¬. Sau khi §u-ma nhµ n−íc I bÞ gi¶i víi t− çch ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt. Trong nh÷ng n¨m
t¸n, ®· ký tªn vµo Lêi kªu gäi V−-boãc-g¬, v× thÕ mµ bÞ kÕt ¸n. Lµ thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, «ng xa rêi ®¶ng, lµm c«ng t¸c thèng kª.
®¹i biÓu §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña §¶ng c«ng nh©n d©n ¤ng mÊt ë n−íc ngoµi. ⎯ 12.
chñ-x· héi Nga, thay mÆt cho tæ chøc Ti-phlÝt. N¨m 1917 lµ uû viªn R−-cèp, A. I. (Vla-xèp) (1881 - 1938) ⎯ gia nhËp §¶ng c«ng nh©n d©n
Th−êng vô Ban chÊp hµnh X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t, ®−îc bÇu lµm ®¹i chñ- x· héi Nga tõ n¨m 1899. Lµ ®¹i biÓu §¹i héi III vµ IV cña
biÓu Quèc héi lËp hiÕn. Trong nh÷ng n¨m 1918-1920 tham gia chÝnh §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Trong thêi kú thÕ lùc ph¶n
phñ men-sª-vÝch ph¶n çch m¹ng Gru-di-a. ⎯ 274, 275, 284, 321, 378, 379. ®éng thèng trÞ, gi÷ lËp tr−êng ®iÒu hoµ ®èi víi ph¸i thñ tiªu, ph¸i
Ri-an-sÐp, V. ⎯ t¸c gi¶ bµi b¸o "Dù luËt cña §¶ng d©n chñ -lËp hiÕn "TiÕn lªn" vµ bän T¬-rèt-xki. Sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917, ®Êu
vÒ tù do héi häp", ®¨ng trªn b¸o "Ng−êi ®−a tin", sè 13 ngµy 31 tranh chèng ®−êng lèi cña ®¶ng vÒ çch m¹ng x· héi chñ nghÜa vµ
th¸ng N¨m (13 th¸ng S¸u) 1906. ⎯ 246. LuËn c−¬ng th¸ng T− cña V. I. Lª-nin.
R«-da-nèp, V. V. (1856 - 1919) ⎯ nhµ triÕt häc, nhµ chÝnh luËn vµ nhµ Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµ chñ tÞch Héi ®ång
phª b×nh ph¶n ®éng; ®· tuyªn truyÒn chñ nghÜa duy t©m vµ chñ kinh tÕ quèc d©n tèi cao, phã chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n uû
nghÜa thÇn bÝ; trong nh÷ng n¨m 90 lµ céng t¸c viªn cña çc tê b¸o vµ Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng, chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n
"Tin tøc M¸t-xc¬-va", "Thêi míi" vµ t¹p chÝ "TruyÒn tin n−íc Nga" uû Liªn-x« vµ n−íc Céng hoµ liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga;
trong çc b¸o ®ã h¾n ®· ®Êu tranh b¶o vÖ chÕ ®é chuyªn chÕ. ⎯ 229. lµ uû viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng. R−-cèp nhiÒu
R«-®i-tsÐp, Ph. I. (sinh n¨m 1856) ⎯ tªn ®Þa chñ ë Tve vµ nhµ ho¹t lÇn ®Êu tranh chèng l¹i ®−êng lèi lª-nin-nÝt cña ®¶ng; th¸ng M−êi
®éng héi ®ång ®Þa ph−¬ng, mét trong nh÷ng thñ lÜnh §¶ng d©n mét 1917 lµ ng−êi ñng hé viÖc thµnh lËp chÝnh phñ liªn hiÖp cã sù
chñ - lËp hiÕn, uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña ®¶ng nµy. tham gia cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch vµ x· héi chñ nghÜa - çch
Tham gia çc ®¹i héi héi ®ång ®Þa ph−¬ng trong çc n¨m 1904- m¹ng; n¨m 1928 lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh trµo l−u c¬ héi chñ
1905. Lµ ®¹i biÓu çc §u-ma nhµ n−íc I, II, III, IV. Sau Çch m¹ng nghÜa çnh h÷u trong ®¶ng. N¨m 1937 v× ho¹t ®éng chèng ®¶ng ®·
th¸ng Hai 1917 lµ chÝnh uû phô tr¸ch vÊn ®Ò PhÇn-lan cña ChÝnh bÞ khai trõ khái ®¶ng. ⎯ 246.
phñ l©m thêi t− s¶n. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi R−-gi¬-cèp, X. M. (sinh n¨m 1874) ⎯ gi¸o viªn, xuÊt th©n lµ n«ng d©n,
lµ tªn b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 28, 36, 175, 176, 294, 329, 331, 390. ®¹i biÓu cña tØnh £-ca-tª-ri-n«-xl¸p t¹i §u-ma nhµ n−íc I. §· thµnh
Dßng hä R«-ma-nèp ⎯ triÒu ®¹i vua chóa vµ hoµng ®Õ Nga, trÞ v× tõ lËp nh÷ng tr−êng häc chñ nhËt, nh÷ng nhãm tù häc. Sau khi §u-ma
n¨m 1613 ®Õn n¨m 1917. ⎯ 482, 484. nhµ n−íc I bÞ gi¶i t¸n, ®· ký tªn vµo Lêi kªu gäi V−-boãc-g¬, v×
Ru-mi-an-txÐp, P. P. (SmÝt) (1870-1925) ⎯ tham gia phong trµo d©n thÕ mµ bÞ kÕt ¸n. ⎯ 258.
chñ- x· héi tõ n¨m 1891, lµm c«ng t¸c ®¶ng ë Pª-tÐc-bua vµ çc
thµnh phè kh¸c ë Nga. Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ- S
x· héi Nga, lµ ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch, uû viªn Th−êng vô çc ban
SmÝt ⎯ xem Ru-mi-an-txÐp, P. P.
chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè. Lµ ®¹i biÓu Ban chÊp hµnh V«-r«-ne-gi¬ cña
Su-khtan, L. Ph. ⎯ kü s− ®−êng giao th«ng, phô tr¸ch tuyÕn ®−êng s¾t
§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga t¹i §¹i héi III cña ®¶ng. Th¸ng
Ni-c«-lai. Th¸ng S¸u 1906 ®−îc th¨ng chøc bé tr−ëng Bé giao th«ng
s¸u 1905 ®−îc bæ sung vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng
trong ChÝnh phñ liªn hiÖp dù ®Þnh thµnh lËp. ⎯ 292.
nh©n d©n chñ - x· héi Nga. N¨m 1905 lµ mét trong nh÷ng biªn tËp
viªn vµ lµ céng t¸c viªn cña tê b¸o b«n-sª-vÝch hîp ph¸p ®Çu tiªn T
lµ tê "§êi sèng míi" vµ trong nh÷ng n¨m 1906 - 1907 lµ cña t¹p chÝ
"TruyÒn tin sinh ho¹t". Lµ ®¹i biÓu §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) Ta-g¬⎯in ⎯ xem T¬-r«-i-tx¬-ki, A. G.
Tª-«-®«-r«-vÝch, I. A. (§ª-mi-an) (1875 - 1940) ⎯ ng−êi d©n chñ - x· héi, n¨m 1861 tham gia tÝch cùc vµo phong trµo sinh viªn, céng t¸c víi
b¾t ®Çu ho¹t ®éng çch m¹ng tõ n¨m 1895, tham gia "Héi liªn hiÖp nhiÒu t¹p chÝ tiÕn bé, bÞ chÝnh phñ Nga hoµng truy n·. Tõ n¨m
®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n" ë M¸t-xc¬-va; 1873 sèng l−u vong; cã mét thêi gian céng t¸c víi t¹p chÝ "TiÕn
nhiÒu lÇn bÞ b¾t vµ bÞ ®µy. Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n lªn!" cña P.L.La-vrèp; trong nh÷ng n¨m 1875-1881 cïng mét nhãm
d©n chñ-x· héi Nga lµ mét ng−êi b«n-sª-vÝch. N¨m 1905 lµ uû l−u vong Ba-lan xuÊt b¶n t¹p chÝ "TiÕng chu«ng b¸o ®éng", n¨m 1880
viªn ban biªn tËp C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña nh÷ng ng−êi céng t¸c víi tê b¸o cña ¤. Bl¨ng-ki "Ni Dieu, ni Maitre" ("Kh«ng
b«n-sª-vÝch lµ b¸o "Ng−êi v« s¶n". Trong nh÷ng n¨m 1905 - 1907 cÇn th−îng ®Õ, kh«ng cÇn chñ").
lµ uû viªn Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· T¬-ca-tsÐp ®øng ®Çu mét trµo l−u gÇn víi chñ nghÜa Bl¨ng -ki trong
héi Nga. §¹i biÓu §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña §¶ng c«ng ph¸i d©n tuý çch m¹ng; «ng coi ®Êu tranh chÝnh trÞ lµ tiÒn ®Ò tÊt
nh©n d©n chñ -x· héi Nga, ®−îc bÇu vµo tiÓu ban biªn tËp biªn yÕu cña çch m¹ng, nh−ng ®¸nh gi¸ thÊp vai trß quyÕt ®Þnh cña
b¶n; vÒ sau, cho ®Õn n¨m 1917, lµm viÖc ë M¸t-xc¬-va, Pª-tÐc-bua, quÇn chóng nh©n d©n. Theo ý T¬-ca-tsÐp, mét thiÓu sè çch m¹ng
Xm«-len-xc¬, Xi-bi-ri. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ph¶i n¾m lÊy chÝnh quyÒn, x©y dùng mét nhµ n−íc míi vµ tiÕn
lµ bé tr−ëng Bé d©n uû l−¬ng thùc; t¸n thµnh lËp tr−êng c¬ héi hµnh nh÷ng c¶i t¹o çch m¹ng v× lîi Ých cña nh©n d©n lµ nh÷ng
chñ nghÜa, chñ tr−¬ng x©y dùng çi gäi lµ " ChÝnh phñ x· héi chñ ng−êi chØ cßn cã viÖc h−ëng nh÷ng kÕt qu¶ s½n cã. ¤ng nhËn xÐt
nghÜa thuÇn nhÊt" cã sù tham gia cña bän men-sª-vÝch vµ bän x· héi chñ sai lÇm r»ng nhµ n−íc chuyªn chÕ kh«ng cã c¬ së x· héi ë n−íc
nghÜa - çch m¹ng; cïng víi R−-cèp vµ mét sè tªn c¬ héi chñ nghÜa Nga vµ kh«ng thÓ hiÖn quyÒn lîi cña mét giai cÊp nµo c¶. Ph. ¡ng-
kh¸c, ký vµo b¶n tuyªn bè xin rót ra khái Héi ®ång bé tr−ëng ghen ®· phª ph¸n nh÷ng quan ®iÓm tiÓu t− s¶n cña T¬-ca-tsÐp trong
d©n uû. çc bµi b¸o "S¸ch b¸o cña nh÷ng ng−êi l−u vong" (xem C. M¸c
Trong nh÷ng n¨m néi chiÕn, tham gia çc ®éi du kÝch chèng C«n- vµ Ph. ¡ng-ghen. Toµn tËp, tiÕng Nga, t. XV, 1935, tr. 241 - 264). ⎯ 40.
ts¾c; tõ n¨m 1920 lµm viÖc trong Bé d©n uû n«ng nghiÖp; trong T¬-rª-pèp, §. Ph. (1855 - 1906) ⎯ trong nh÷ng n¨m 1896 - 1905 lµ c¶nh
nh÷ng n¨m 1928 - 1929 trong c«ng t¸c ®· ph¹m nh÷ng khuyÕt ®iÓm s¸t tr−ëng M¸t-xc¬-va; theo sù ®¸nh gi¸ cña V. I. Lª-nin th× T¬-
cã tÝnh chÊt c¬ héi chñ nghÜa h÷u khuynh. Trong nh÷ng n¨m 1928 - rª-pèp lµ "mét trong nh÷ng tªn t«i tí bÞ toµn n−íc Nga o¸n ghÐt
1930 lµ tæng th− ký Quèc tÕ n«ng d©n, gi¸m ®èc ViÖn ruéng ®Êt nhÊt cña chÕ ®é Nga hoµng, næi tiÕng ë M¸t-xc¬-va v× tÝnh hung
quèc tÕ; trong nh÷ng n¨m sau lµ tæng biªn tËp cña nhµ xuÊt b¶n cña b¹o, th« lç, vµ v× ®· tham gia trong nh÷ng m−u toan cña bän Du-ba-
Héi nh÷ng ng−êi tï khæ sai chÝnh trÞ, chñ biªn t¹p chÝ "Khæ sai vµ tèp nh»m lµm ®åi trôy c«ng nh©n" (Toµn tËp , tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n
®i ®µy". ⎯ 17, 18, 19. TiÕn bé, M¸t-xc¬-va,t. 9, tr. 693). Tõ 11 th¸ng Giªng 1905 lµ thèng
Ti-mi-ri-a-dÐp, V. I. (sinh n¨m 1849) ⎯ nhµ ho¹t ®éng c«ng nghiÖp vµ ®èc Pª-tÐc-bua, sau ®ã lµ thø tr−ëng Bé néi vô; lµ t¸c gi¶ cña lÖnh
tµi chÝnh cña n−íc Nga Nga hoµng, mµ theo nhËn xÐt cña V. I. Lª-nin khÐt tiÕng håi th¸ng M−êi 1905: "kh«ng b¾n ra ngoµi vµ kh«ng tiÕc
lµ "bé mÆt −a thÝch nhÊt cña giíi th−¬ng gia Nga". Tõ n¨m 1894 lµ ®¹n". Lµ ng−êi cæ vò nh÷ng cuéc tµn s¸t cña bän Tr¨m ®en. ⎯ 15, 34,
uû viªn Héi ®ång Bé tµi chÝnh vµ lµ ph¸i viªn cña Bé tµi chÝnh ë BÐc-lanh 36, 80, 115, 153, 226, 233, 267, 294, 327, 331, 336, 339, 342, 383,
vµ Viªn. Tõ n¨m 1902 lµ thø tr−ëng Bé tµi chÝnh, vµ tõ n¨m 1905 384, 396, 482, 484.
lµ bé tr−ëng Bé c«ng th−¬ng nghiÖp. N¨m 1906 tõ chøc, tham gia ho¹t T¬-r«-i-tx¬-ki, A. G. (Ta-g¬-in) ⎯ nhµ thèng kª. N¨m 1905 ®i theo
®éng c«ng th−¬ng nghiÖp t− nh©n; lµ uû viªn Héi ®ång nhµ n−íc. "ph¸i tèi ®a". Tõ n¨m 1907 rêi bá ho¹t ®éng chÝnh trÞ. Sau Çch
Tõ n¨m 1909 l¹i ®−îc bæ nhiÖm lµm bé tr−ëng Bé c«ng th−¬ng nghiÖp. m¹ng th¸ng Hai 1917 l¹i ®i theo "ph¸i tèi ®a", nh−ng ngay sau ®ã
N¨m 1912, khi lµm gi¸m ®èc ban qu¶n trÞ "Héi c«ng nghiÖp vµng l¹i t¸ch ra khái ph¸i nµy vµ gia nhËp §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng.
Lª-na" ®· bµo ch÷a cho viÖc ®µn ¸p c«ng nh©n cña má ®ã (vô b¾n Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi cã mét thêi gian lµ
ng−êi ë Lª-na). ⎯ 292, 305. ®¶ng viªn §¶ng céng s¶n (b) Nga; n¨m 1921 ra khái ®¶ng, tõ bá
T¬-ca-tsÐp, P. N. (1844 - 1885) ⎯ mét trong nh÷ng nhµ t− t−ëng cña ho¹t ®éng chÝnh trÞ; lµm çn bé thèng kª ë nhiÒu c¬ quan x«-viÕt ⎯
ph¸i d©n tuý çch m¹ng, nhµ chÝnh luËn vµ nhµ phª b×nh v¨n häc. Tõ 496.
T¬-rèt-xki (Br«n-stanh), L. §. (1879 - 1940) ⎯ kÎ thï ®éc ¸c nhÊt cña hîp M¸t-xc¬-va; h¾n ®ång ý ®ãng cöa tr−êng v× sî nh÷ng cuéc ®Êu
chñ nghÜa Lª-nin. T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· tranh çch m¹ng c«ng khai cña sinh viªn trong tr−êng. Trong çc t¸c
héi Nga lµ ®¹i biÓu cña Liªn minh Xi-bi-ri, lµ ng−êi cña nhãm "Tia phÈm triÕt häc cña m×nh, h¾n ®· ®Êu tranh quyÕt liÖt chèng chñ
löa" thuéc ph¸i thiÓu sè; sau ®¹i héi, y tiÕn hµnh ®Êu tranh chèng nghÜa duy vËt. ⎯ 208.
l¹i nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vÒ tÊt c¶ çc vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn TsÐc-nèp, V. M. (1876 - 1952) - mét trong nh÷ng thñ lÜnh vµ nhµ lý
cña çch m¹ng x· héi chñ nghÜa. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng luËn cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng. Trong nh÷ng n¨m
thèng trÞ, lµ ng−êi thuéc ph¸i thñ tiªu, n¨m 1912 lµ ng−êi tæ chøc 1902 - 1905 lµ biªn tËp viªn tê b¸o x· héi chñ nghÜa - çch
khèi th¸ng T¸m chèng ®¶ng; trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn m¹ng "N−íc Nga çch m¹ng". ViÕt nh÷ng bµi chèng chñ nghÜa M¸c,
thø nhÊt, gi÷ lËp tr−êng ph¸i gi÷a, ®Êu tranh chèng l¹i V. I. Lª- m−u toan chøng minh r»ng lý luËn cña M¸c kh«ng ¸p dông ®−îc
nin vÒ nh÷ng vÊn ®Ò chiÕn tranh, hoµ b×nh vµ çch m¹ng. Sau Çch vµo n«ng nghiÖp.
m¹ng th¸ng Hai 1917 tõ n−íc ngoµi trë vÒ Nga, gia nhËp nhãm Sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917 lµ bé tr−ëng Bé n«ng nghiÖp
"liªn khu" vµ cïng víi nhãm nµy ®−îc kÕt n¹p vµo ®¶ng b«n-sª- cña ChÝnh phñ l©m thêi, lµ ng−êi tæ chøc nh÷ng cuéc ®µn ¸p tµn
vÝch t¹i §¹i héi VI cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ-x· héi (b) Nga. Sau khèc ®èi víi nh÷ng n«ng d©n ®· chiÕm ruéng cña ®Þa chñ. Sau
Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ bé tr−ëng Bé d©n uû Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµ mét trong nh÷ng ng−êi
ngo¹i giao, bé tr−ëng Bé d©n uû qu©n sù vµ hµng h¶i, chñ tÞch tæ chøc nh÷ng cuéc næi lo¹n chèng X«-viÕt. N¨m 1920 l−u vong; ë
Héi ®ång qu©n sù -çch m¹ng cña n−íc Céng hoµ; lµ uû viªn Bé n−íc ngoµi vÉn tiÕp tôc ho¹t ®éng chèng X«-viÕt.
chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng. N¨m 1918 lµ kÎ ph¶n ®èi hoµ Trong çc t¸c phÈm lý luËn cña TsÐc-nèp, chñ nghÜa duy t©m chñ
−íc BrÐt, trong nh÷ng n¨m 1920 - 1921 ®øng ®Çu nhãm ®èi lËp trong quan vµ chñ nghÜa chiÕt trung ®−îc kÕt hîp víi chñ nghÜa xÐt l¹i vµ
cuéc th¶o luËn vÒ vÊn ®Ò c«ng ®oµn, tõ n¨m 1923 tiÕn hµnh cuéc nh÷ng t− t−ëng kh«ng t−ëng cña nh÷ng ng−êi d©n tuý; y m−u
®Êu tranh bÌ ph¸i kÞch liÖt chèng ®−êng lèi chung cña ®¶ng, chèng toan ®èi lËp "chñ nghÜa x· héi x©y dùng" cã tÝnh chÊt c¶i l−¬ng t−
l¹i c−¬ng lÜnh cña Lª-nin vÒ x©y dùng chñ nghÜa x· héi, tuyªn s¶n víi chñ nghÜa x· héi khoa häc. ⎯ 496.
truyÒn r»ng chñ nghÜa x· héi kh«ng thÓ th¾ng lîi ®−îc ë Liªn-x«. Tsª-rª-va-nin, N. (LÝp-kin, Ph.A) (1868-1938) - mét trong nh÷ng thñ
§¶ng céng s¶n ®· v¹ch trÇn chñ nghÜa T¬-rèt-xki lµ mét khuynh lÜnh ph¸i men-sª-vÝch, ng−êi theo ph¸i thñ tiªu cùc ®oan. Tham
h−íng tiÓu t− s¶n trong ®¶ng, ®· ®¹p tan chñ nghÜa nµy vÒ mÆt t− gia §¹i héi IV vµ V cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ-x· héi Nga. Céng
t−ëng vµ tæ chøc. N¨m 1927 T¬-rèt-xki bÞ khai trõ khái ®¶ng, n¨m t¸c víi çc b¸o chÝ cña ph¸i thñ tiªu, mét trong nh÷ng t¸c gi¶ bøc
1929 v× ho¹t ®éng chèng Liªn-x« nªn bÞ trôc xuÊt khái Liªn-x« vµ n¨m "Th− ngá" cña 16 ng−êi men-sª-vÝch vÒ viÖc thñ tiªu ®¶ng (1910);
1932 bÞ t−íc quyÒn c«ng d©n Liªn-x«. ë n−íc ngoµi, T¬-rèt-xki sau héi nghÞ th¸ng T¸m chèng ®¶ng n¨m 1912 lµ uû viªn trung t©m
vÉn tiÕp tôc ®Êu tranh chèng Nhµ n−íc x«-viÕt vµ §¶ng céng s¶n, l·nh ®¹o men-sª-vÝch (Ban tæ chøc). Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ
chèng phong trµo céng s¶n quèc tÕ. ⎯ 6. giíi lÇn thø nhÊt lµ ng−êi x· héi - s«-vanh. N¨m 1917 lµ mét trong
T¬-ru-bª-tx¬-c«i, X. N. (1862 - 1905) ⎯ c«ng t−íc, vÒ quan ®iÓm chÝnh nh÷ng biªn tËp viªn tê "B¸o c«ng nh©n", c¬ quan ng«n luËn trung
trÞ lµ mét ng−êi tù do chñ nghÜa; lµ nhµ triÕt häc duy t©m. H¾n muèn −¬ng cña bän men-sª-vÝch vµ lµ uû viªn Ban chÊp hµnh trung
cñng cè chÕ ®é Nga hoµng b»ng çch ¸p dông mét hiÕn ph¸p «n −¬ng men-sª-vÝch. Cã th¸i ®é thï ®Þch ®èi víi Çch m¹ng x· héi
hoµ. Th¸ng s¸u 1905 h¾n tham gia ®oµn ®¹i biÓu çc nhµ ho¹t ®éng chñ nghÜa th¸ng M−êi. ⎯ 62.
héi ®ång ®Þa ph−¬ng mµ V. I. Lª-nin gäi lµ bän t− s¶n tay sai cña Tu-ra-ti (turati), Phi-lÝp-p« (1857 - 1932) ⎯ nhµ ho¹t ®éng c¶i l−¬ng chñ
Nga hoµng", tham gia ®oµn ®¹i biÓu lªn gÆp Ni-c«-lai II vµ ®äc diÔn nghÜa cña phong trµo c«ng nh©n ý. N¨m 1891 s¸ng lËp t¹p chÝ "Cri-
v¨n cã tÝnh chÊt c−¬ng lÜnh tr−íc Ni-c«-lai II; çi lèi ho¹t ®éng tica Sociale" ("Phª ph¸n x· héi"), lµ mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc
chÝnh trÞ Êy cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng bÞ Lª-nin gäi lµ m−u ra §¶ng x· héi chñ nghÜa ý (1892) vµ lµ thñ lÜnh çnh h÷u c¶i l−¬ng chñ
®å tho¶ hiÖp, lµ sù c©u kÕt cña giai cÊp t− s¶n víi chÕ ®é Nga nghÜa cña ®¶ng nµy. N¨m 1896 ®−îc bÇu vµo nghÞ viÖn, cÇm ®Çu nhãm
hoµng, lµ th¸i ®é khóm nóm tr−íc chÕ ®é chuyªn chÕ. N¨m 1905, x· héi chñ nghÜa c¶i l−¬ng ë trong ®ã. Thi hµnh chÝnh s¸ch hîp t¸c
T¬-ru-bª-tx¬-c«i ®−îc cö lµm hiÖu tr−ëng Tr−êng ®¹i häc tæng giai cÊp gi÷a giai cÊp v« s¶n vµ giai cÊp t− s¶n; trong thêi kú chiÕn
tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, gi÷ lËp tr−êng ph¸i gi÷a. Cã th¸i ®é thï V¸c- s¸p -xki, A. X. ⎯ xem V¸c-xki, A.
®Þch ®èi víi Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, ®Êu tranh chèng V¸c-xki (Warski), A-®«n-ph¬ (V¸c-s¸p-xki, A.X.) (1868-1937) - mét
l¹i phong trµo çch m¹ng cña nh÷ng ng−êi lao ®éng ý. Sau khi §¶ng trong nh÷ng nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng vµ l©u n¨m nhÊt cña phong
x· héi chñ nghÜa ý bÞ ph©n liÖt (1922), «ng ®øng ®Çu §¶ng x· héi trµo çch m¹ng Ba-lan. Cuèi nh÷ng n¨m 80 lµ mét trong nh÷ng
chñ nghÜa hîp nhÊt c¶i l−¬ng. N¨m 1926 tõ n−íc ý ph¸t-xÝt, «ng ng−êi tæ chøc ra "Héi liªn hiÖp c«ng nh©n Ba-lan",tham gia tÝch
l−u vong sang Ph¸p. ⎯ 205. cùc vµo viÖc thµnh lËp §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan,
Txª-®Ðc-bau-m¬, I-u. ¤. ⎯ xem M¸c-tèp, L. sau ®ã lµ §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va. N¨m
Txi-rin ⎯ ®¹i biÓu cö tri cña c«ng d©n Bª-l«-xtèc, ®· göi ®iÖn lªn 1893 l−u vong ra n−íc ngoµi, ë ®Êy, cïng víi R. Lóc-x¨m-bua vµ
§u-ma nhµ n−íc I vÒ vô tµn s¸t Do-th¸i ®· b¾t ®Çu. ⎯ 254. nh÷ng ng−êi kh¸c b¾t ®Çu xuÊt b¶n b¸o "Sprawa Robotnicza" ("Sù
nghiÖp c«ng nh©n") - c¬ quan ng«n luËn ®Çu tiªn cña nh÷ng ng−êi d©n
U chñ - x· héi Ba-lan, sau ®ã lµ t¹p chÝ "Przeglad Socjal-demokratyczny"
("T¹p chÝ d©n chñ - x· héi"). Lµ ®¹i biÓu §¹i héi IV (§¹i héi thèng
Uli-a-nèp, V. I. ⎯ xem Lª-nin, V. I. nhÊt) cña §¶ng víi t− çch ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt cña
U-ru-xèp. X. §. (sinh n¨m 1862) ⎯ c«ng t−íc, ®¹i ®Þa chñ; vÒ quan ®iÓm §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan vµ LÝt-va. Sau ®¹i héi ®−îc bÇu vµo
chÝnh trÞ lµ ng−êi t¸n thµnh chÕ ®é qu©n chñ ®¹i nghÞ; muèn cñng Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. T¹i
cè chÕ ®é Nga hoµng b»ng çch ¸p dông mét hiÕn ph¸p «n hoµ. N¨m §¹i héi V cña ®¶ng ®−îc bÇu vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Trong
1903 vµ n¨m 1904 lµ thèng ®èc BÐt-xa-ra-bi-a. N¨m 1905 cã mét thêi nh÷ng n¨m 1909 - 1910 lµ mét trong nh÷ng biªn tËp viªn C¬ quan
ng«n luËn trung −¬ng cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ⎯
gian lµm thø tr−ëng Bé néi vô trong néi çc VÝt-te. N¨m 1906 ®−îc
b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi". Trong giai ®o¹n nµy V. I. Lª-nin
bÇu vµo §u-ma nhµ n−íc I, ®¹i diÖn cho tØnh Ca-lu-ga. Lµ ®¶ng
®¸nh gi¸ V¸c-xki lµ "mét nhµ v¨n häc cã kinh nghiÖm, mét ng−êi
viªn ®¶ng "C¶i çch d©n chñ" h÷u khuynh h¬n §¶ng d©n chñ - lËp m¸c-xÝt th«ng minh vµ mét ng−êi ®ång chÝ tuyÖt vêi" (Toµn tËp
hiÕn. Sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917, tõ th¸ng Ba ®Õn th¸ng S¸u, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 47, tr. 242). Trong nh÷ng n¨m chiÕn
U-ru-xèp lµ thø tr−ëng Bé néi vô trong ChÝnh phñ l©m thêi. Sau Çch tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, lµ mét ng−êi theo chñ nghÜa quèc tÕ,
m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµm kÕ to¸n, sau ®ã lµm viÖc tham gia çc héi nghÞ Xim- mÐc-van vµ Ki-en-tan. N¨m 1916 trë
trong ñy ban ®Æc biÖt nghiªn cøu d¶i dÞ th−êng tõ tÝnh Cuèc-xc¬ trùc vÒ Ba-lan, nh−ng bÞ bän §øc b¾t v× tuyªn truyÒn chèng chiÕn tranh;
thuéc §oµn chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao; tõ sau khi ®−îc tù do vµo n¨m 1917, tham gia ban l·nh ®¹o §¶ng
n¨m 1921 ®Õn n¨m 1929 lµm viÖc ë Ng©n hµng nhµ n−íc. ⎯ 292, 294, d©n chñ-x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va. Lµ mét trong nh÷ng
ng−êi s¸ng lËp vµ lµ uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng
304.
nh©n céng s¶n Ba-lan, ®· tham dù çc ®¹i héi vµ héi nghÞ cña ®¶ng
U-sa-cèp, M.A. ⎯ nh©n viªn së an ninh Du-ba-tèp. §Çu tiªn lµm trong ®ã. §−îc bÇu lµm ®¹i biÓu cña Quèc héi Ba-lan vµ lµ chñ tÞch ®¶ng
héi Du-ba-tèp ë Pª-tÐc-bua, sau ®ã lËp ra çi gäi lµ "§¶ng c«ng ®oµn céng s¶n trong ®ã. N¨m 1929 l−u vong sang Liªn-x«, lµm viÖc
nh©n x· héi ®éc lËp"; dïng tiÒn cña chÝnh phñ ®Ó xuÊt b¶n tê "B¸o trong ViÖn M¸c-¡ng-ghen-Lª-nin, chuyªn vÒ lÞch sö phong trµo
c«ng nh©n". Cã quan hÖ chÆt chÏ víi Côc c¶nh s¸t; ®Êu tranh quyÕt c«ng nh©n Ba-lan. ⎯ 10.
liÖt chèng nh÷ng ng−êi d©n chñ-x· héi. §Õn n¨m 1908 "®¶ng" cña y, Vi-n«-gra-®èp, P. G. (1854 - 1925) - nhµ sö häc, gi¸o s− cña Tr−êng
mét ®¶ng kh«ng ®−îc c«ng nh©n ñng hé, ®· rêi bá vò ®µi chÝnh ®¹i häc tæng hîp M¸t-xc¬-va, vµ sau ®ã cña Tr−êng ®¹i häc tæng
trÞ. ⎯ 506. hîp èc-pho. PhÇn lín t¸c phÈm khoa häc cña «ng ®Òu nãi vÒ lÞch
sö n−íc Anh thêi trung cæ. VÒ quan ®iÓm chÝnh trÞ, «ng theo ph¸i
V d©n chñ - lËp hiÕn. §èi víi cuéc çch m¹ng 1905 - 1907 «ng gi÷
lËp tr−êng cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa; ®iÒu ®ã biÓu hiÖn
V.V. ⎯ xem V«-r«n-txèp, V. P. trong "Nh÷ng bøc th− chÝnh trÞ" cña «ng ®¨ng trªn b¸o "Tin tøc
n−íc Nga" ngµy 5 th¸ng T¸m 1905. Nh− V.I. Lª-nin ®· chØ ra, N¨m 1917, V«-®«-v«-®èp tham gia ban biªn tËp t¹p chÝ "DÜ v·ng",
trong nh÷ng bøc th− Êy, «ng "®· nãi lªn mét çch rÊt râ rµng hiÕm cã céng t¸c víi tê b¸o t− s¶n -tù do chñ nghÜa "Ban ngµy". Cã th¸i
lîi Ých, s¸ch l−îc vµ t©m lý cña giai cÊp t− s¶n tù t− tù lîi..." (Toµn ®é thï ®Þch ®èi víi Çch m¹ng th¸ng M−êi. Tõ n¨m 1926 sèng l−u
tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 11, tr. 287). Cã vong, tham gia çc b¸o chÝ b¹ch vÖ. ⎯ 430.
th¸i ®é thï ®Þch ®èi víi Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi V«-r«n-txèp, V. P. (V. V.) (1847 - 1918) ⎯ nhµ kinh tÕ häc vµ nhµ chÝnh
vµ ChÝnh quyÒn x«-viÕt. luËn, mét trong nh÷ng nhµ t− t−ëng cña ph¸i d©n tuý tù do chñ
Lµ t¸c gi¶ cña nh÷ng t¸c phÈm: "Nghiªn cøu vÒ lÞch sö x· héi nghÜa trong nh÷ng n¨m 80-90 thÕ kû XIX, t¸c gi¶ çc t¸c phÈm
n−íc Anh thêi trung cæ" (1887), "L·nh ®Þa thêi trung cæ ë Anh" "VËn mÖnh cña chñ nghÜa t− b¶n ë Nga" (1882), "Nh÷ng ph−¬ng
(1911), v.v.. ⎯ 26. h−íng cña chóng ta" (1893), "Kh¸i luËn vÒ kinh tÕ lý thuyÕt" (1895)
Vin-te ⎯ xem Cra-xin, L. B. vµ mét sè t¸c phÈm kh¸c, trong ®ã «ng phñ nhËn sù ph¸t triÓn cña
Vit-te, X. I-u. (1849 - 1915) ⎯ nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc Nga, ®¹i biÓu chñ nghÜa t− b¶n ë Nga, ca ngîi nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ nhá, lý
cho quyÒn lîi cña "chñ nghÜa ®Õ quèc - phong kiÕn qu©n phiÖt" cña t−ëng ho¸ c«ng x· n«ng th«n. ¤ng tuyªn truyÒn tho¶ hiÖp víi chÝnh
n−íc Nga Nga hoµng, kÎ kiªn tr× ñng hé chÕ ®é chuyªn chÕ, chñ phñ Nga hoµng vµ kiªn quyÕt chèng l¹i chñ nghÜa M¸c. Nh÷ng
tr−¬ng duy tr× chÕ ®é qu©n chñ b»ng nh÷ng sù nh−îng bé kh«ng quan ®iÓm cña V«-r«n-txèp bÞ phª ph¸n kÞch liÖt trong nhiÒu t¸c
®¸ng kÓ vµ nh÷ng høa hÑn cho giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa vµ phÈm cña V. I. Lª-nin. ⎯ 497.
b»ng nh÷ng cuéc ®µn ¸p khèc liÖt ®èi víi nh©n d©n; lµ mét trong V«i-nèp ⎯ xem Lu-na-ts¸c-xki, A. V.
nh÷ng kÎ tæ chøc ®µn ¸p cuéc çch m¹ng n¨m 1905 - 1907. Víi V«n-c«n-xki, N. X. (1848 - 1911) ⎯ c«ng t−íc, nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ
c−¬ng vÞ lµ bé tr−ëng Bé giao th«ng (th¸ng Hai-th¸ng T¸m 1892), ph¶n ®éng, ®¶ng viªn §¶ng th¸ng M−êi. Tõ 1874 lµ ®¹i biÓu héi
bé tr−ëng Bé tµi chÝnh (1892-1903), chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng
®ång ®Þa ph−¬ng tØnh Ri-a-dan, nh÷ng n¨m 1897-1899 lµ chñ tÞch
(th¸ng M−êi 1905 - th¸ng T− 1906), VÝt-te ®· ¸p dông nh÷ng biÖn
ban th−êng trùc héi ®ång ®Þa ph−¬ng tØnh. Tham gia çc ®¹i héi
ph¸p cña m×nh trong lÜnh vùc tµi chÝnh, chÝnh s¸ch thuÕ quan, x©y
héi ®ång ®Þa ph−¬ng trong çc n¨m 1904 - 1905. Nh÷ng n¨m 1906 - 1907
dùng ®−êng s¾t, x©y dùng luËt c«ng x−ëng, ®· dïng mäi çch
lµ uû viªn Héi ®ång nhµ n−íc, ®¹i biÓu cho héi ®ång ®Þa ph−¬ng
khuyÕn khÝch ®Çu t− t− b¶n cña n−íc ngoµi, do ®ã ®· thóc ®Èy sù
tØnh Ri-a-dan, lµ ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc I vµ III. Céng t¸c víi
ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t− b¶n ë Nga vµ lµm cho n−íc Nga phô
tê "Tin tøc n−íc Nga". ⎯ 378.
thuéc h¬n n÷a vµo çc c−êng quèc ®Õ quèc chñ nghÜa. V.I.Lª-nin
®· ®¸nh gi¸ VÝt-te lµ "bé tr−ëng m«i giíi", "nh©n viªn cña së giao X
dÞch". ⎯ 61, 134, 226, 341.
Vla-xèp ⎯ xem R−-cèp, A. I. XkiÕc-mun-t¬, R. A. (sinh n¨m 1868) ⎯ ®Þa chñ, mét tªn ph¶n ®éng. Lµ
V«-®«-v«-®èp, V. V. (1864 - 1933) ⎯ nhµ kinh tÕ häc vµ nhµ chÝnh luËn ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc I, ®¹i diÖn cho tØnh Min-xc¬; tham gia
theo khuynh h−íng d©n tuý-tù do chñ nghÜa. Tõ n¨m 1904 lµ ph¸i liªn minh tù trÞ. Th¸ng M−êi 1910 ®−îc bÇu vµo Héi ®ång
ñy viªn ban biªn tËp b¸o "§êi sèng chóng ta"; n¨m 1906 céng t¸c nhµ n−íc. ⎯ 378.
víi tê b¸o d©n chñ - lËp hiÕn çnh t¶ "§ång chÝ", trong thêi gian X«-l«-v©y-tsÝch, B. I. (B«-ri-x¬ Ni-c«-la-ª-vÝch) (sinh n¨m 1884) ⎯ tham
vËn ®éng bÇu cö vµo §u-ma nhµ n−íc II, lµ ng−êi theo ph¸i lao gia phong trµo d©n chñ -x· héi tõ n¨m 1903; lµ ng−êi men-sª-vÝch,
®éng. N¨m 1912 céng t¸c víi t¹p chÝ "Nhu cÇu sinh ho¹t" lµ t¹p chÝ ho¹t ®éng ë çc thµnh phè miÒn Nam n−íc Nga, sau ®ã ë M¸t-
cña bän d©n chñ - lËp hiÕn, bän x· héi chñ nghÜa nh©n d©n vµ ph¸i xc¬-va. §¹i biÓu §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña §¶ng c«ng
men-sª-vÝch - thñ tiªu. Trong çc t¸c phÈm cña m×nh, V. I. Lª-nin nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®¹i biÓu cho tæ chøc khu M¸t-xc¬-va.
®· dµnh nhiÒu chç ®Ó phª ph¸n çc quan ®iÓm t− s¶n - tù do chñ Tõ n¨m 1909 rêi bá ho¹t ®éng chÝnh trÞ. Trong nh÷ng n¨m 30 ho¹t
nghÜa cña V«-®«-v«-®èp. ®éng ë Bé d©n ñy c«ng nghiÖp nhÑ. ⎯ 43.
Xta-kh«-vÝch, M. A. (1861 - 1923) ⎯ nhµ tù do chñ nghÜa «n hoµ, chñ - x· héi Nga, ®· ph¸t biÓu ý kiÕn riªng vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt,
trong nh÷ng n¨m 1895 - 1907 lµ thñ lÜnh quý téc tØnh ¤-ri-«n; ®ãng phñ nhËn sù cÇn thiÕt ph¶i cã mét c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt nãi chung;
vai trß lín trong phong trµo héi ®ång ®Þa ph−¬ng. Lóc ®Çu ®i trong nhiÒu vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c, ®· bá phiÕu ñng hé
theo §¶ng d©n chñ -lËp hiÕn, sau ®ã lµ mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng
ra §¶ng th¸ng M−êi. Lµ ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc I vµ II, lµ uû M−êi t¸ch khái bän men-sª-vÝch, tõ n¨m 1923 lµ ®¶ng viªn §¶ng
viªn Héi ®ång nhµ n−íc. Sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917 lµ thèng ®èc céng s¶n Liªn-x«. Lµm viÖc trong ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc Liªn-
PhÇn-lan, sau ®ã lµ ®¹i biÓu ChÝnh phñ l©m thêi ë n−íc ngoµi. ⎯ x« (1921 - 1937; 1943 - 1951), trong ViÖn hµn l©m khoa häc Liªn -x«;
292, 305. lµm c«ng t¸c gi¶ng d¹y t¹i Tr−êng ®¹i häc tæng hîp M¸t-xc¬-va vµ
Xti-sin-xki, A. X. (sinh n¨m 1857) ⎯ quan chøc cña Nga hoµng, tªn ph¶n çc tr−êng cao ®¼ng kh¸c. Lµ t¸c gi¶ nhiÒu t¸c phÈm khoa häc
®éng, ®iªn cuång b¶o vÖ nh÷ng quyÒn lîi cña bän ®Þa chñ. Tõ n¨m vµ nhiÒu bµi b¸o vÒ vÊn ®Ò kÕ ho¹ch ho¸ x· héi chñ nghÜa, lÞch sö
1873 ®Õn n¨m 1882 lµm ë V¨n phßng nhµ n−íc, sau ®ã ë Bé néi nÒn kinh tÕ quèc d©n Liªn-x«, thèng kª vµ vÒ çc vÊn ®Ò kh¸c
vô. Tõ n¨m 1896 lµ thø tr−ëng Bé ngo¹i giao, trong nh÷ng n¨m 1899 - n÷a. ⎯ 39.
1904 lµ thø tr−ëng Bé néi vô. Trong ChÝnh phñ cña G«-rª-m−-kin lµm Xt¬-ru-min-l«-Pª-t¬-ra-skª-vÝch ⎯ xem Xt¬-ru-mi-lin, X. G.
tæng côc tr−ëng Tæng côc quy ho¹ch ruéng ®Êt vµ n«ng nghiÖp. Xt¬-ru-vª, P. B. (1870 - 1944) ⎯ nhµ kinh tÕ häc vµ nhµ chÝnh luËn t−
Lµ mét trong nh÷ng ng−êi cæ vò tæ chøc "Liªn minh nh©n d©n s¶n, mét trong nh÷ng l·nh tô cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Trong
Nga" cña bän Tr¨m ®en. Tõ n¨m 1904 lµ uû viªn Héi ®ång nhµ nh÷ng n¨m 90, lµ ®¹i biÓu næi tiÕng nhÊt cña " chñ nghÜa M¸c hîp
n−íc. ⎯ 153, 507. ph¸p", céng t¸c viªn vµ biªn tËp viªn cña çc tËp chÝ "Lêi nãi míi"
Xt«-l−-pin, P. A. (1862 - 1911) ⎯ nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc cña n−íc Nga (1897), "B−íc ®Çu" (1899) vµ "§êi sèng" (1900). Ngay trong t¸c phÈm
Nga hoµng, ®¹i ®Þa chñ, tõ n¨m 1906 ®Õn n¨m 1911 lµ chñ tÞch Héi ®Çu tiªn cña m×nh "Nh÷ng ý kiÕn phª ph¸n vÒ sù ph¸t triÓn kinh
®ång bé tr−ëng vµ bé tr−ëng Bé néi vô; bÞ B«-grèp, mét ng−êi x· tÕ cña n−íc Nga" (1894) trong khi phª ph¸n ph¸i d©n tuý, Xt¬-ru-
héi chñ nghÜa - çch m¹ng, giÕt chÕt ë Ki-Ðp n¨m 1911. vª ®· "bæ sung " vµ "phª ph¸n" häc thuyÕt kinh tÕ vµ triÕt häc cña
Tªn tuæi Xt«-l−-pin g¾n liÒn víi thêi kú ph¶n ®éng tµn khèc C.M¸c, ®ång t×nh víi çc ®¹i biÓu kinh tÕ chÝnh trÞ häc t− s¶n tÇm
nhÊt vÒ chÝnh trÞ, ¸p dông réng r·i ¸n tö h×nh nh»m môc ®Ých ®µn th−êng, tuyªn truyÒn thuyÕt Man-tuýt. V. I. Lª-nin ®· gäi y lµ
¸p phong trµo çch m¹ng ("thêi kú ph¶n ®éng Xt«-l−-pin" trong "KÎ ph¶n béi bËc thÇy" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5,
nh÷ng n¨m 1907-1910). Xt«-l−-pin thi hµnh cuéc c¶i çch ruéng ®Êt t. 22, tr. 43). Xt¬-ru-vª lµ mét trong nh÷ng nhµ lý luËn vµ tæ chøc
nh»m x©y dùng n«ng tr¹i cu-l¾c v÷ng m¹nh lµm chç dùa cho chÕ cña "Héi liªn hiÖp gi¶i phãng" cña bän qu©n chñ - tù do chñ nghÜa
®é chuyªn chÕ cña Nga hoµng ë n«ng th«n. Tuy nhiªn, ý ®å cñng (1903 - 1905), lµ biªn tËp viªn c¬ quan ng«n luËn bÊt hîp ph¸p cña nã
cè chÕ ®é ®Þa chñ -t− s¶n b»ng mét vµi c¶i çch tõ trªn xuèng v× lîi lµ t¹p chÝ "Gi¶i phãng" (1902 - 1905). Tõ khi thµnh lËp §¶ng d©n chñ -
Ých cña bän t− s¶n vµ ®Þa chñ mµ vÉn duy tr× chÕ ®é chuyªn chÕ, lËp hiÕn n¨m 1905, lµ uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng nµy.
®· bÞ thÊt b¹i. ⎯ 300, 398, 458, 476, 482, 484, 485. Lµ mét trong nh÷ng nhµ t− t−ëng cña chñ nghÜa ®Õ quèc Nga. Sau
Xt¬-ru-mi-lin (Xt¬-ru-min-l« - Pª-t¬-ra-skª-vÝch), X. G. (1877 - 1974) ⎯ Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ kÎ thï hung h·n cña
ng−êi d©n chñ - x· héi, sau lµ nhµ kinh tÕ häc vµ thèng kª häc X«- ChÝnh quyÒn X«-viÕt, lµ thµnh viªn cña chÝnh phñ Vran-ghen ph¶n
viÕt næi tiÕng, lµ viÖn sÜ viÖn hµn l©m. B¾t ®Çu tham gia phong çch m¹ng, lµ tªn b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 57, 59, 115, 134, 152, 153,
trµo çch m¹ng tõ n¨m 1897. N¨m 1899 tham gia "Héi liªn hiÖp 199, 205, 267, 447, 505.
®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n" ë Pª-tÐc-bua, nhiÒu lÇn Xvi-a-t«-p«n - MiÕc-xki, P. §. (1857 - 1914) ⎯ nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc
bÞ b¾t giam vµ bÞ ®µy. N¨m 1905 vµ tiÕp sau ho¹t ®éng trong çc cña n−íc Nga Nga hoµng, ®¹i ®Þa chñ, ®¶ng viªn §¶ng th¸ng M−êi.
tæ chøc men-sª-vÝch ë Pª-tÐc-bua, gi÷ lËp tr−êng ®iÒu hoµ. N¨m Lµ thÞ tr−ëng nhiÒu thµnh phè ë n−íc Nga. Tõ th¸ng T¸m 1904
1906 vµ 1907 lµ ®¹i biÓu dù çc §¹i héi IV vµ V cña §¶ng c«ng lµ bé tr−ëng Bé néi vô; t×m çch lµm dÞu cuéc khñng ho¶ng çch
nh©n d©n chñ - x· héi Nga. T¹i §¹i héi IV cña §¶ng c«ng nh©n d©n m¹ng ®ang ph¸t triÓn trong n−íc, thi hµnh chÝnh s¸ch quanh co khi
702 B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 703
tuyªn bè mét "thêi kú tÝn nhiÖm" cña chÝnh phñ ®èi víi x· héi,
thÓ hiÖn ë viÖc níi láng tý chót chÕ ®é kiÓm duyÖt, ©n x¸ mét bé phËn,
cho phÐp çc nhµ ho¹t ®éng héi ®ång ®Þa ph−¬ng ®−îc tiÕn hµnh ®¹i
héi, v.v.. Th¸ng giªng 1905 sau khi chÝnh s¸ch nµy thÊt b¹i,
h¾n buéc ph¶i tõ chøc. ⎯ 280.
Xu-v«-rin, A. X. (1834 - 1912) ⎯ nhµ b¸o vµ ng−êi xuÊt b¶n ph¶n ®éng. Th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña V.I.Lª-nin
Tõ n¨m 1876 ®Õn n¨m 1912 lµ chñ nhiÖm kiªm ng−êi xuÊt b¶n tê
(Th¸ng N¨m - th¸ng ChÝn 1906)
b¸o t− s¶n viÕt thuª "Thêi míi", c¬ quan ng«n luËn cña çc giíi
quan l¹i-quan liªu vµ quý téc ph¶n ®éng. B¾t ®Çu ho¹t ®éng b¸o
chÝ trong çc b¸o chÝ tØnh lÎ, sau chuyÓn vÒ M¸t-xc¬-va, råi sau vÒ Th¸ng N¨m - th¸ng ChÝn. Lª-nin sèng ë Pª-tÐc-bua; th¸ng T¸m chuyÓn
Pª-tÐc-bua, céng t¸c víi çc tê "Ký sù n−íc nhµ" vµ "Ng−êi ®−¬ng sang PhÇn-lan.
thêi"; tõ n¨m 1876 chuyÓn m¹nh sang phÝa ph¶n ®éng. V.I.Lª-nin
ChËm nhÊt lµ 4 (17) Lª-nin trë vÒ Pª-tÐc-bua sau mét thêi gian
®· ®¸nh gi¸ Xu-v«-rin nh− sau: "Míi b−íc vµo ®êi lµ mét ng−êi
th¸ng N¨m. ng¾n ë PhÇn-lan, n¬i Ng−êi tõ Xtèc-kh«n
nghÌo, mét ng−êi thuéc ph¸i tù do, vµ thËm chÝ lµ mét ng−êi d©n
®Õn khi kÕt thóc c«ng t¸c cña §¹i héi IV (§¹i
chñ, nh−ng ®Õn cuèi ®êi l¹i lµ mét tªn triÖu phó, mét kÎ t©ng bèc
giai cÊp t− s¶n mét çch tù m·n vµ v« liªm sÜ, khóm nóm tr−íc héi thèng nhÊt) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ -
mäi sù thay ®æi vÒ chÝnh s¸ch cña bän cÇm quyÒn" (Toµn tËp, tiÕng Nga, x· héi Nga.
xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 22, tr. 43 - 44). ⎯ 388. 4 (17) th¸ng N¨m. Lª-nin viÕt bµi b¸o "§Êu tranh giµnh tù do
Xu -v«-rèp, X. A. (B«-ri-xèp) (1869 - 1918) ⎯ b¾t ®Çu ho¹t ®éng çch vµ ®Êu tranh giµnh chÝnh quyÒn". Bµi b¸o
m¹ng tõ nh÷ng n¨m 90 trong hµng ngò nh÷ng ng−êi "D©n ý". Tõ nµy ®−îc ®¨ng thµnh x· luËn b¸o "Lµn sãng",
n¨m 1900 lµ ng−êi d©n chñ-x· héi; trong nh÷ng n¨m 1905-1907 sè 9, ngµy 5 th¸ng N¨m 1906.
ho¹t ®éng trong çc tæ chøc b«n-sª-vÝch ë nhiÒu thµnh phè cña
6 (19) th¸ng N¨m. Lª-nin ®äc b¸o ço tæng kÕt §¹i héi IV
n−íc Nga. Lµ ®¹i biÓu §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña §¶ng
(§¹i héi thèng nhÊt) cña §¶ng c«ng nh©n d©n
c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. T¹i ®¹i héi lµ mét trong nh÷ng
ng−êi b¸o ço vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt, b¶o vÖ yªu cÇu chia ruéng ®Êt chñ - x· héi Nga t¹i cuéc häp çc çn
cña ®Þa chñ vµ chuyÓn ruéng ®Êt ®ã thµnh tµi s¶n riªng cña n«ng bé ®¶ng ë Pª-tÐc-bua.
d©n. Sau thÊt b¹i cña çch m¹ng n¨m 1905 - 1907, Xu-v«-rèp ®øng Lª-nin viÕt bµi b¸o "VÒ tæng kÕt ®¹i héi".
vÒ phÝa nh÷ng ng−êi trÝ thøc theo chñ nghÜa Ma-kh¬ ë trong ®¶ng Bµi b¸o nµy ®−îc ®¨ng thµnh x· luËn trªn
chèng l¹i triÕt häc cña chñ nghÜa M¸c; tham gia v¨n tËp cña nhãm b¸o "Lµn sãng", sè 11, ngµy 7 th¸ng N¨m
nµy "Kh¸i luËn vÒ triÕt häc m¸c-xÝt" (1908). V. I. Lª-nin, trong t¸c 1906.
phÈm "Chñ nghÜa duy vËt vµ chñ nghÜa kinh nghiÖm phª ph¸n" (1909)
Bµi b¸o cña Lª-nin "Cao trµo míi" ®−îc ®¨ng
®· kÞch liÖt phª ph¸n nh÷ng quan ®iÓm triÕt häc ph¶n m¸c-xÝt cña
Xu-v«-rèp. Sau n¨m 1910, Xu-v«-rèp ra khái ®¶ng, lµm nhµ thèng thµnh x· luËn cña b¸o "Lµn sãng", sè 10.
kª häc. N¨m 1917 ®øng vÒ phÝa nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch quèc tÕ Gi÷a 5 vµ 10 (18 vµ 23) Lª-nin ®äc b¸o ço vÒ vÊn ®Ò §u-ma nhµ
chñ nghÜa. Sau çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµm viÖc ë th¸ng N¨m. n−íc trong cuéc häp nh÷ng c«ng nh©n d©n
M¸t-xc¬-va vµ I-a-r«-xl¸p; bÞ chÕt trong cuéc næi lo¹n ph¶n çch chñ- x· héi tiÓu khu dÖt khu V−-boãc-g¬.
m¹ng ë I-a-r«-xl¸p vµo th¸ng B¶y 1918 ⎯ 12, 14, 34.
9 (22) th¸ng N¨m. Lª-nin lÊy tªn hä lµ Çc-pèp ph¸t biÓu t¹i
cuéc mÝt-tinh t¹i Cung nh©n d©n Pa-ni-na
704 Th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña V. I. Lª-nin Th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña V. I. Lª-nin 705
vÒ vÊn ®Ò th¸i ®é ®èi víi §u-ma nhµ n−íc, 12 (25) th¸ng N¨m. Bµi b¸o cña Lª-nin vÊn ®Ò ruéng ®Êt t¹i §u-
Cuéc häp th«ng qua nghÞ quyÕt do Lª-nin ma ®−îc ®¨ng thµnh x· luËn trªn sè 15 b¸o
®−a ra. "Lµn sãng".
Lª-nin ®i th¨m Héi liªn hiÖp çc viªn chøc 13 (26) th¸ng N¨m. Lª-nin viÕt bµi b¸o "Kh«ng cho ruéng ®Êt mµ
v¨n th− vµ kÕ to¸n, nãi chuyÖn víi nh÷ng còng kh«ng cho tù cho". Bµi b¸o nµy ®−îc ®¨ng
ng−êi trong ban l·nh ®¹o Héi nµy. thµnh x· luËn trªn sè 17 b¸o "Lµn sãng", ngµy
Lª-nin viÕt bµi b¸o "Nhãm c«ng nh©n trong 14 th¸ng N¨m 1906.
§u-ma nhµ n−íc". Bµi b¸o nµy ®−îc ®¨ng Bµi b¸o cña Lª-nin "NghÞ quyÕt vµ çch m¹ng"
thµnh x· luËn trªn b¸o "Lµn sãng", sè 13, ®−îc ®¨ng trªn sè 16 b¸o "Lµn sãng".
ngµy 10 th¸ng N¨m 1906.
14 (27) th¸ng N¨m. Bµi b¸o cña Lª-nin "Th¾ng lîi trong bÇu cö
Trong sè 12 b¸o "Lµn sãng" cã ®¨ng mÊy cña nh÷ng ng−êi d©n chñ-x· héi ë Ti-phlÝt"
t¸c phÈm cña Lª-nin: bµi x· luËn "§u ma vµ
®¨ng trªn sè 17 b¸o "Lµn sãng".
nh©n d©n", bµi tiÓu luËn "§iÓm b¸o" vµ lêi
b¹t cña ban biªn tËp viÕt cho dù th¶o nghÞ Nöa ®Çu th¸ng N¨m. Lª-nin viÕt cuèn s¸ch nhá "B¸o ço vÒ §¹i
quyÕt cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vÒ §u-ma héi thèng nhÊt cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ -
nhµ n−íc ®−îc ®−a ra §¹i héi IV cña §¶ng x· héi Nga (Th− göi c«ng nh©n Pª-tÐc-bua)".
c«ng nh©n d©n chñ -x· héi Nga. Cuèn s¸ch nµy ®−îc xuÊt b¶n håi th¸ng S¸u
1906.
10 (23) th¸ng N¨m. Lª-nin viÕt bµi b¸o "Nhãm n«ng d©n hay Nhãm
"lao ®éng" vµ §¶ng c«ng nh©n d©n chñ -x· 17 (30) th¸ng N¨m. Lª-nin viÕt bµi b¸o "ChÝnh phñ, §u-ma vµ
héi Nga" Bµi b¸o ®−îc ®¨ng thµnh x· luËn nh©n d©n". Bµi b¸o nµy ®−îc ®¨ng thµnh x·
trªn b¸o "Lµn sãng", sè 14, ngµy 11 th¸ng luËn trªn sè 20 b¸o "Lµn sãng", ngµy 18 th¸ng
N¨m 1906. N¨m 1906.
Trªn sè 13 b¸o "Lµn sãng" cã ®¨ng lêi b¹t 18 (31) th¸ng N¨m. Lª-nin viÕt bµi b¸o "Nh÷ng ng−êi d©n chñ-
"Lêi ban biªn tËp" do Lª-nin viÕt cho bµi b¸o lËp hiÕn ng¨n c¶n kh«ng cho §u-ma nãi víi
"Bµn vÒ vÊn ®Ò tæ chøc". nh©n d©n" vµ lêi b¹t "Lêi ban biªn tËp" viÕt
11 (24) th¸ng N¨m. Lª-nin ®äc b¸o ço vÒ §¹i héi IV (§¹i héi cho lêi kªu gäi cña çc ®¹i biÓu c«ng nh©n
thèng nhÊt) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ-x· trong §u-ma nhµ n−íc "Göi toµn thÓ c«ng
héi Nga t¹i héi nghÞ nh÷ng c«ng nh©n d©n nh©n Nga". Bµi b¸o vµ lêi b¹t ®−îc ®¨ng
chñ - x· héi khu M¸t-xc¬-va ë Pª-tÐc-bua. trªn sè 21 b¸o "Lµn sãng", ngµy 19 th¸ng
Ng−êi nªu ra ý kiÕn söa ch÷a nghÞ quyÕt N¨m 1906.
®−îc ®−a ra héi nghÞ. ý kiÕn söa ch÷a cña
19 th¸ng N¨m Lª-nin viÕt çc bµi b¸o "VÊn ®Ò ruéng ®Êt vµ
Lª-nin ®−îc héi nghÞ chÊp nhËn.
(I th¸ng S¸u). cuéc ®Êu tranh cho tù do" vµ "Ph¸i G«-rª-
Lª-nin ph¸t biÓu tæng kÕt §¹i héi IV (§¹i m−-kin, ph¸i th¸ng M−êi vµ nh÷ng ng−êi
héi thèng nhÊt) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ- d©n chñ-lËp hiÕn". Çc bµi nµy ®−îc ®¨ng
x· héi Nga t¹i héi nghÞ nh÷ng ng−êi d©n chñ - trªn sè 22 b¸o "Lµn sãng", ngµy 20 th¸ng
x· héi tiÓu khu Ph¸p Nga ë Pª-tÐc-bua. N¨m 1906.
Bµi b¸o cña Lª-nin "Ngay ®Õn mÆc c¶ ng−êi s¸ch cña Ng−êi "Sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa
ta còng kh«ng muèn!" ®−îc ®¨ng trªn sè 21 t− b¶n ë Nga".
b¸o "Lµn sãng". Bµi b¸o cña Lª-nin "§ång chÝ Plª-kha-nèp lËp
20 th¸ng N¨m Lª-nin viÕt çc bµi b¸o "Nh÷ng lêi khuyªn luËn nh− thÕ nµo vÒ s¸ch l−îc cña §¶ng d©n
(2 th¸ng S¸u). tåi" (x· luËn) vµ "Nh÷ng lêi bµn t¸n vµ nh÷ng chñ - x· héi?" ®−îc ®¨ng trªn sè 1 b¸o
lêi ®ån ®¹i vÒ viÖc gi¶i t¸n §u-ma nhµ n−íc" "TiÕn lªn". Bµi nµy ®−îc in n¨m 1906 thµnh
Çc bµi b¸o nµy ®−îc ®¨ng trªn sè 23 b¸o s¸ch riªng ë Pª-tÐc-bua t¹i nhµ xuÊt b¶n
"Lµn sãng", ngµy 21 th¸ng N¨m 1906. "TiÕn lªn".
Bµi b¸o cña Lª-nin "Tù do phª b×nh vµ thèng 27 th¸ng N¨m Lª-nin viÕt bµi b¸o "VÒ t×nh h×nh chÝnh trÞ
nhÊt hµnh ®éng" ®−îc ®¨ng trªn sè 22 b¸o (9 th¸ng S¸u). hiÖn nay". Bµi nµy ®−îc ®¨ng thµnh x· luËn
"Lµn sãng". trªn sè 3 b¸o "TiÕn lªn", ngµy 28 th¸ng N¨m
21 th¸ng N¨m Lª-nin ®äc b¸o ço vÒ c«ng t¸c cña §¹i 1906.
(3 th¸ng S¸u). héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña §¶ng Trªn sè 2 b¸o "TiÕn lªn" cã ®¨ng nghÞ quyÕt,
c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga trong héi do Lª-nin viÕt, cña Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-
nghÞ nh÷ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi khu bua cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi
N¸c-va ë Pª-tÐc-bua. Nga vÒ th¸i ®é ®èi víi §u-ma nhµ n−íc
23 th¸ng N¨m Lª-nin ®äc bµi gi¶ng vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt (cßn ®−îc in riªng thµnh truyÒn ®¬n cña
trong héi nghÞ nh÷ng c«ng nh©n ë tiÓu khu Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua cña §¶ng
(5 th¸ng S¸u). c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµo th¸ng
Xanh-Gan-xki cña Pª-tÐc-bua; còng trong
héi nghÞ nµy, theo yªu cÇu cña c«ng nh©n, N¨m vµ th¸ng S¸u 1906) vµ ®¨ng lêi b¹t "Lêi
Ng−êi ®· ph¸t biÓu vÒ th¸i ®é cña nh÷ng ban biªn tËp" viÕt cho nh÷ng nghÞ quyÕt ⎯
ng−êi b«n-sª-vÝch vµ nh÷ng ng−êi men-sª- ®−îc ®¨ng trªn b¸o "TiÕn lªn" - cña Ban
vÝch ®èi víi §u-ma nhµ n−íc. chÊp hµnh Pª-tÐc-bua vµ Ban chÊp hµnh trung
−¬ng cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ -x· héi
Bµi b¸o cña Lª-nin "Cau-xky bµn vÒ §u-ma Nga vÒ th¸i ®é ®èi víi §u-ma nhµ n−íc vµ
nhµ n−íc" ®−îc ®¨ng trªn sè 6 t¹p chÝ "TruyÒn b¶n tuyªn bè cña 9 ñy viªn Ban chÊp hµnh
tin sinh ho¹t". Pª-tÐc- bua.
24 th¸ng N¨m Bµi b¸o cña Lª-nin "Nh÷ng ng−êi d©n chñ -
30 th¸ng N¨m Bµi b¸o cña Lª-nin "S¸ch l−îc cña giai cÊp
(6 th¸ng S¸u). lËp hiÕn, nh÷ng ng−êi thuéc Nhãm lao ®éng
v« s¶n vµ nhiÖm vô tr−íc m¾t" ®−îc ®¨ng
(12 th¸ng S¸u).
vµ ®¶ng c«ng nh©n" ®−îc ®¨ng thµnh x· luËn trªn sè 4 b¸o "TiÕn lªn".
trªn sè 25 b¸o "Lµn sãng".
31 th¸ng N¨m Lª-nin viÕt bµi b¸o "H·y ®Ó cho c«ng nh©n
Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua cña §¶ng c«ng quyÕt ®Þnh". Bµi nµy ®−îc ®¨ng trªn sè 6 b¸o
(13 th¸ng S¸u).
nh©n d©n chñ - x· héi Nga th«ng qua, víi "TiÕn lªn", ngµy 1 th¸ng S¸u 1906.
®a sè phiÕu, NghÞ quyÕt do Lª-nin viÕt vÒ
Bµi b¸o cña Lª-nin "§¶ng d©n chñ - x· héi
th¸i ®é ®èi víi §u-ma nhµ n−íc.
§øc bµn vÒ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn"
26 th¸ng N¨m Lª-nin ký nhËn nh÷ng ®iÒu kiÖn Nhµ xuÊt vµ bµi b¸o ng¾n "§iÓm b¸o" ®−îc ®¨ng trªn
( 8 th¸ng S¸u). b¶n O. N. P«-p«-va xuÊt b¶n lÇn thø 2 cuèn sè 5 b¸o "TiÕn lªn".
Th¸ng N¨m. Lª-nin ®i th¨m M.I.Mi-khai-li-tsen-c«, ®¹i 10 (23) th¸ng S¸u. Lª-nin viÕt bµi b¸o "§u-ma vµ nh©n d©n".
biÓu §u-ma nhµ n−íc I, nh»m t×m hiÓu t©m Bµi nµy ®−îc ®¨ng thµnh x· luËn trªn sè 15
tr¹ng vµ lËp tr−êng cña çc ®¹i biÓu c«ng b¸o "TiÕn lªn", ngµy 11 th¸ng S¸u 1906.
nh©n t¹i §u-ma. Tr−íc 11 (24) th¸ng Trong cuéc häp cña tæ chøc d©n chñ - x·
Th¸ng N¨m - tr−íc Lª-nin biªn tËp nh÷ng tê b¸o b«n-sª-vÝch S¸u. héi nhµ m¸y Ban-tÝch ë Pª-tÐc-bua, Lª-nin
7 (20) th¸ng B¶y. hîp ph¸p "Lµn sãng", "TiÕn lªn","TiÕng vang". phª ph¸n bän men-sª-vÝch lµ bän ®· ñng hé
khÈu hiÖu d©n chñ - lËp hiÕn "néi çc §u-ma
1 (14) th¸ng S¸u. Lª-nin viÕt bµi b¸o "Kh«ng nªn nh×n lªn, mµ cã tr¸ch nhiÖm".
nªn nh×n xuèng". Bµi nµy ®−îc ®¨ng thµnh
x· luËn trªn sè 7 b¸o "TiÕn lªn", ngµy 2 th¸ng 11-12 (24-25) Lª-nin l·nh ®¹o ho¹t ®éng cña Héi nghÞ liªn
S¸u 1906. th¸ng S¸u. khu cña tæ chøc Pª-tÐc-bua §¶ng c«ng nh©n
d©n chñ - x· héi Nga (héi nghÞ b¾t ®Çu lµm
3 (16) th¸ng S¸u. Lª-nin viÕt bµi b¸o "Ph¸i ph¶n ®éng b¾t ®Çu viÖc ë Pª-tÐc-bua, sau ®ã çc phiªn häp ®−îc
cuéc ®Êu tranh vò trang". Bµi nµy ®−îc ®¨ng chuyÓn vÒ PhÇn-lan, vÒ Tª-ri-«-ki). T¹i héi
thµnh x· luËn trªn sè 9 b¸o "TiÕn lªn", ngµy nghÞ nµy, Lª-nin ®· ®äc çc b¸o ço "VÒ s¸ch
4 th¸ng S¸u 1906. l−îc cña §¶ng ®èi víi §u-ma nhµ n−íc" vµ
6 (19) th¸ng S¸u. Lª-nin, lÊy tªn hä lµ Çc-pèp, ®äc b¸o ço "VÒ viÖc thèng nhÊt ®¶ng".
t¹i phßng häp tr−êng Tª-ni-sÐp ë Pª-tÐc-bua Gi÷a 11 vµ 15 (24 vµ Lª-nin viÕt dù th¶o b¶n tuyªn bè cña ®¶ng
vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt tr−íc mét nhãm ®¹i 28) th¸ng S¸u. ®oµn d©n chñ -x· héi trong §u-ma. Dù th¶o
biÓu §¹i héi çc gi¸o viªn nh©n d©n toµn Nga. nµy ®−îc Lª-nin ®−a vµo bµi b¸o cña Ng−êi
Trªn sè 10 b¸o "TiÕn lªn" cã ®¨ng nghÞ quyÕt ⎯ "VÒ b¶n tuyªn bè cña ®¶ng ®oµn chóng ta
do Lª-nin viÕt - cña Ban chÊp hµnh Pª- trong §u-ma", in ngµy 22 th¸ng S¸u 1906
tÐc-bua cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ -x· héi trªn sè 1 b¸o "TiÕng vang", sau ®ã ®−îc ®¨ng
Nga vÒ vÊn ®Ò néi çc §u-ma (ngoµi ra cßn ngµy 23 th¸ng S¸u 1906 trªn sè 1 b¸o "Ruéng
®−îc in riªng thµnh truyÒn ®¬n cña Ban chÊp ®Êt miÒn B¾c".
hµnh Pª-tÐc-bua cña §¶ng c«ng nh©n d©n 14 (27) th¸ng S¸u. Bµi b¸o cña Lª-nin "§Êu tranh giµnh chÝnh
chñ -x· héi Nga håi th¸ng S¸u 1906). quyÒn vµ "®Êu tranh" ®ßi bè thÝ" ®−îc ®¨ng
8 (21) th¸ng S¸u. Lª-nin viÕt bµi b¸o "Trªn th× dao ®éng, d−íi thµnh x· luËn trªn sè 17 b¸o "TiÕn lªn".
th× quyÕt t©m". Bµi nµy ®−îc in thµnh x· Nöa ®Çu th¸ng S¸u. Lª-nin gÆp ®¹i biÓu Ban l·nh ®¹o trung −¬ng
luËn trªn sè 13 b¸o "TiÕn lªn", ngµy 9 th¸ng cña §¶ng d©n chñ -x· héi V−¬ng quèc Ba -
S¸u 1906. lan vµ LÝt-va lµ V.Lª-®e vµ trao ®æi víi «ng
Bµi b¸o cña Lª-nin "§ªm h«m tr−íc" ®−îc vÒ t×nh h×nh trong §¶ng d©n chñ -x· héi V−¬ng
chuyÓn b»ng ®iÖn tÝn tõ Pª-tÐc-bua ®Õn Ki- quèc Ba-lan vµ LÝt-va, vÒ §¹i héi V s¾p tíi
Ðp vµ ®−îc ®¨ng trªn sè 1 b¸o b«n-sª-vÝch cña ®¶ng nµy vµ viÖc cö ®¹i biÓu cña nh÷ng
Ki-Ðp "Ng−êi lao ®éng". ng−êi b«n-sª-vÝch ®Õn ®¹i héi víi t− çch
9 (22) th¸ng S¸u. Lª-nin viÕt bµi b¸o "H·y ®oµn kÕt l¹i!". Bµi kh¸ch.
nµy ®−îc ®¨ng thµnh x· luËn trªn sè 14 b¸o Tr−íc 18 th¸ng S¸u Lª-nin cö V. V. V«-rèp-xki ®Õn §¹i héi V
"TiÕn lªn", ngµy 10 th¸ng S¸u 1906. (1 th¸ng B¶y). cña §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan
vµ LÝt-va víi t− çch ®¹i biÓu cña b¸o "TiÕn 28 th¸ng S¸u Lª-nin chñ täa cuéc häp cña nh÷ng ng−êi
lªn". (11 th¸ng B¶y). c«ng nh©n d©n chñ-x· héi khu N¸c-va cña Pª-
tÐc-bua, Ng−êi b¸o ço vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt.
21 th¸ng s¸u Lª-nin viÕt bµi b¸o "Lµm g× th× lµm cho
Theo ®Ò nghÞ cña Lª-nin, cuéc häp ®· th«ng
(4 th¸ng B¶y). nhanh!". Bµi nµy ®−îc ®¨ng trªn sè 1 b¸o
qua nghÞ quyÕt t¸n thµnh quyÕt ®Þnh cña Héi
"TiÕng vang", ngµy 22 th¸ng S¸u 1906.
nghÞ liªn khu cña tæ chøc Pª-tÐc-bua cña
22 th¸ng S¸u Lª-nin viÕt çc bµi b¸o "Cøu gióp nh÷ng ng−êi §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Cuéc
(5 th¸ng B¶y). bÞ ®ãi vµ s¸ch l−îc ë §u-ma", "Nh÷ng cuéc häp nµy cã gÇn 200 c«ng nh©n tham gia.
®µm ph¸n vÒ néi çc" vµ mét bµi b¸o ng¾n
Lª-nin viÕt môc "§iÓm b¸o" cña sè 7 b¸o
cho môc "§iÓm b¸o" cña b¸o "TiÕng vang".
"TiÕng vang".
Çc bµi nµy ®−îc in trªn sè 2 b¸o "TiÕng
vang", ngµy 23 th¸ng S¸u 1906. Bµi b¸o cña Lª-nin "L¹i bµn vÒ néi çc §u-
ma" ®−îc ®¨ng thµnh x· luËn trªn sè 6 b¸o
Çc bµi b¸o cña Lª-nin "VÒ b¶n tuyªn bè cña
"TiÕng vang".
®¶ng ®oµn chóng ta trong §u-ma" vµ "Cuéc
luËn chiÕn bæ Ých" ®−îc ®¨ng trªn sè 1 b¸o 29 th¸ng S¸u Lª-nin viÕt bµi b¸o ng¾n cho môc "§iÓm b¸o"
"TiÕng vang". (12 th¸ng B¶y). cña sè b¸o "TiÕng vang".
23 th¸ng S¸u Lª-nin viÕt bµi b¸o: "Ai t¸n thµnh liªn minh Sau th¸ng S¸u. Lª-nin ®äc cuèn s¸ch nhá cña B.Ra-®in "X«-
(6 th¸ng B¶y). víi nh÷ng ng−êi d©n chñ -lËp hiÕn?". Bµi nµy
viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n ®Çu tiªn ngµy 13
®−îc in thµnh x· luËn trªn sè 3 b¸o "TiÕng
th¸ng M−êi - 3 th¸ng Ch¹p 1905" ®¸nh dÊu
vang", ngµy 24 th¸ng S¸u 1906.
vµ g¹ch trªn cuèn s¸ch ®ã.
24 th¸ng S¸u Lª-nin viÕt x· luËn cho b¸o "TiÕng vang"
1 (14) th¸ng B¶y. Çc bµi b¸o cña Lª-nin "Nh÷ng lËp luËn
(7 th¸ng B¶y). "§u-ma" d©n chñ -lËp hiÕn ®· cÊp tiÒn cho
sai lÇm cña nh÷ng ng−êi tÈy chay "kh«ng
chÝnh phñ cña bän s¸t nh©n" vµ bµi b¸o ng¾n
®¶ng ph¸i"" vµ "Nh÷ng lêi khiÓn tr¸ch cña
cho môc "§iÓm b¸o". Çc bµi nµy ®−îc ®¨ng
giai cÊp t− s¶n vµ nh÷ng lêi kªu gäi cña
trªn sè 4 b¸o "TiÕng vang", ngµy 25 th¸ng
giai cÊp v« s¶n" ®−îc ®¨ng trªn sè 9 b¸o
S¸u 1906.
"TiÕng vang".
25 th¸ng S¸u Lª-nin ®äc b¸o ço vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt t¹i
(8 th¸ng B¶y). cuéc häp cña c«ng nh©n do Ban chÊp hµnh 2 (15) th¸ng B¶y. Bµi b¸o cña Lª-nin "Qu©n ®éi vµ nh©n d©n
®¶ng bé khu Pª-tÐc-bua cña §¶ng c«ng nh©n (x· luËn) vµ bµi b¸o ng¾n "§iÓm b¸o" ®−îc
d©n chñ -x· héi Nga tæ chøc. Cuéc häp nµy cã ®¨ng trªn sè 10 b¸o "TiÕng vang".
gÇn 200 c«ng nh©n tham dù. 4 (17) th¸ng B¶y. Bµi b¸o cña Lª-nin "VÒ tæ chøc cña quÇn
27 th¸ng S¸u Lª-nin viÕt bµi b¸o ng¾n cho môc "§iÓm b¸o" chóng vµ viÖc chän thêi c¬ ®Êu tranh" vµ
(10 th¸ng B¶y). cña b¸o "TiÕng vang". Bµi nµy ®−îc ®¨ng trªn bµi b¸o ng¾n "§iÓm b¸o" ®−îc ®¨ng trªn
sè 6 b¸o "TiÕng vang", ngµy 28 th¸ng S¸u sè 11 b¸o "TiÕng vang".
1906.
5 (18 )th¸ng B¶y. Lª-nin viÕt bµi b¸o "Nh÷ng ®¶ng trong §u-
Bµi b¸o cña Lª-nin "Nh÷ng tªn tay sai cña
ma vµ nh©n d©n". Bµi nµy ®−îc ®¨ng thµnh
§¶ng d©n chñ-lËp hiÕn" ®−îc ®¨ng thµnh x· luËn trªn sè 13 b¸o "TiÕng vang", ngµy 6
x· luËn trªn sè 5 b¸o "TiÕng vang". th¸ng B¶y 1906.
Bµi b¸o cña Lª-nin "C«ng kÝch dòng c¶m vµ 16 (29) th¸ng B¶y. Sau khi ®−îc tin vÒ kh¶ n¨ng nhanh chãng
phßng ngù nhót nh¸t". §−îc ®¨ng thµnh x· næ ra cuéc ®Êu tranh çch m¹ng tù ph¸t cña
luËn trªn sè 12 b¸o "TiÕng vang". binh lÝnh vµ thuû qu©n ë Xvi-boãc-g¬, Lª-
6 (19) th¸ng B¶y. Lª-nin viÕt bµi b¸o "Nh÷ng ©m m−u cña ph¸i nin viÕt dù th¶o quyÕt nghÞ cña ñy ban thùc
ph¶n ®éng vµ nh÷ng ®e do¹ cña bän s¸t nh©n". hiÖn thuéc Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua cña §¶ng
Bµi nµy ®−îc ®¨ng thµnh x· luËn trªn sè 14 c«ng nh©n d©n chñ-x· héi Nga vÒ viÖc cÊp
b¸o "TiÕng vang", ngµy 7 th¸ng B¶y 1906. tèc göi ®Õn ®ã mét ®oµn ®¹i biÓu ®Ó l·nh
7 (20) th¸ng B¶y. Lª-nin, lÊy tªn hä lµ Çc-pèp, ®· ®äc b¸o ço ®¹o cuéc khëi nghÜa.
t¹i cuéc häp çc çn bé ®¶ng cña tæ chøc 17 (30) th¸ng B¶y. Lª-nin cö bµ V. R. Men-gin-xcai-a ®Õn PhÇn-
Pª-tÐc-bua cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· lan gÆp ñy viªn tæ chøc qu©n sù A. G. Sli-
héi Nga nãi vÒ s¸ch l−îc cña ®¶ng ®oµn d©n khte ®Ó trao cho Sli-khte b¶n chØ thÞ ph¶i ®i
chñ - x· héi trong §u-ma nhµ n−íc. Cuéc ngay ®Õn Xvi-boãc-g¬ ®Ó l·nh ®¹o khëi nghÜa.
häp cã gÇn 120 ng−êi tham dù.
19 th¸ng B¶y Lª-nin häp bÝ mËt trong tiÖm ¨n "Viªn" víi
8-10 (21-23) th¸ng B¶y. Lª-nin cïng víi Na-®ª-gi¬-®a C«n-xtan-ti-
çc çn bé ®¶ng ë Pª-tÐc-bua nh©n cuéc
nèp-na Cróp-xcai-a nghØ ë Xa-bli-n« (ngo¹i « (1 th¸ng T¸m).
khëi nghÜa Xvi-boãc-g¬.
Pª-tÐc-bua) ë nhµ mÑ lµ bµ Ma-ri-a AlÕch-
xan-®rèp-na U-li-a-n«-va. S¸ng ngµy 10 th¸ng 20 th¸ng B¶y Theo ®Ò nghÞ cña Lª-nin, Ban chÊp hµnh
B¶y khi nghe tin gi¶i t¸n §u-ma nhµ n−íc I, (2 th¸ng T¸m. Pª-tÐc-bua cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ-
Lª-nin liÒn cïng Na-®ª-gi¬-®a C«n-xtan-ti- x· héi Nga th«ng qua quyÕt ®Þnh tæ chøc
nèp-na vµ em g¸i lµ Ma-ri-a I-li-ni-ts¬-na U-li-a- tæng b·i c«ng chÝnh trÞ ®Ó ñng hé cuéc khëi
n«-va véi v· rêi Xa-bli-n« ®Ó th¶o luËn nghÜa ë Xvi-boãc-g¬ vµ Cr«n-st¸t.
víi çc ®ång chÝ trong ®¶ng vÒ t×nh h×nh míi vµ
21 th¸ng B¶y Khi biÕt tin r»ng cuéc khëi nghÜa ë Xvi-
c¨n cø vµo ®ã ®Þnh ra s¸ch l−îc cña nh÷ng
ng−êi b«n-sª-vÝch. (3 th¸ng T¸m). boãc-g¬ vµ Cr«n-st¸t bÞ ®µn ¸p, Lª-nin ®Ò
nghÞ Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua cña §¶ng c«ng
10 (23) th¸ng B¶y. ë Cu-èc-ca-la (PhÇn-lan), Lª-nin häp víi nh©n d©n chñ-x· héi Nga rót bá khÈu hiÖu
çc çn bé ®¶ng bµn vÒ nhiÖm vô cña ®¶ng tæ chøc tæng b·i c«ng chÝnh trÞ.
nh©n viÖc gi¶i t¸n §u-ma nhµ n−íc I. Th¸ng B¶y. Lª-nin b¸o ço vÒ t×nh h×nh tr−íc m¾t trong
Sau 10 (23) th¸ng B¶y. Lª-nin gÆp ®¹i biÓu tæ chøc ®¶ng cña Lu- mét c¨n phßng cña Nhµ b¶o tµng s− ph¹m
gan-xc¬ vµ trao ®æi víi «ng ta vÒ s¸ch l−îc (Cung nh©n d©n Pa-ni-na) trong cuéc häp
cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch nh©n viÖc gi¶i nh÷ng ng−êi tÝch cùc cña tæ chøc b«n-sª-vÝch
t¸n §u-ma nhµ n−íc I. Lª-nin nhê chuyÓn ë Pª-tÐc-bua.
lêi chµo mõng nång nhiÖt ®Õn nh÷ng ng−êi
b«n-sª-vÝch Lu-gan-xc¬, chóc hä h¨ng h¸i Lª-nin ph¸t biÓu trong cuéc häp n÷ c«ng nh©n
vµ kiªn tr× trong ®Êu tranh çch m¹ng. X−ëng thuèc l¸ S¸p-san ë Pª-tÐc-bua; Ng−êi
Gi÷a 13 vµ 17 Lª-nin viÕt cuèn s¸ch nhá "ViÖc gi¶i t¸n §u- ñng hé s¸ng kiÕn cña c«ng nh©n lµ b¾t ®Çu
(26vµ 30) th¸ng B¶y. ma vµ nh÷ng nhiÖm vô cña giai cÊp v« b·i c«ng ®Ó tr¶ lêi viÖc ban qu¶n ®èc tõ chèi
s¶n". Cuèn s¸ch nµy ®−îc in ë M¸t-xc¬-va kh«ng tho¶ m·n nh÷ng yªu s¸ch kinh tÕ
håi th¸ng T¸m 1906. cña hä.
Cuèi th¸ng B¶y. Lª-nin tham gia cuéc häp cña çc çn bé l·nh Mïa hÌ. Lª-nin ph¸t biÓu trong cuéc häp cña çc çn
®¹o b«n-sª-vÝch cña ®¶ng ë Pª-tÐc-bua, cuéc bé ®¶ng ®−îc triÖu tËp trong Nhµ xuÊt b¶n
häp nµy th¶o luËn vÊn ®Ò s¸ch l−îc cña ®¶ng. b«n-sª-vÝch "TiÕn lªn". Ng−êi ®Ò nghÞ ph¶i
Lª-nin ®· gÆp R.Lóc-x¨m-bua t¹i cuéc häp tæ chøc ho¹t ®éng cña ®¶ng sao cho võa ®Èy
nµy. m¹nh ®−îc c«ng t¸c ë n«ng th«n mµ vÉn
Gi÷a 6 vµ 21 th¸ng T¸m Lª-nin ë V−-boãc-g¬, l·nh ®¹o c«ng t¸c chuÈn kh«ng lµm yÕu çc ho¹t ®éng ë thµnh phè.
(19 th¸ng T¸m vµ bÞ xuÊt b¶n sè 1 b¸o "Ng−êi v« s¶n" sè nµy
Lª-nin viÕt t¸c phÈm triÕt häc nh»m phª ph¸n
3 th¸ng ChÝn). ph¸t hµnh ngµy 21 th¸ng T¸m 1906.
cuèn s¸ch cña A.B«-g®a-nèp "Chñ nghÜa kinh
Lª-nin ®i th¨m vïng ngo¹i « V−-boãc-g¬, nghiÖm nhÊt nguyªn", dù ®Þnh sÏ in nã d−íi
xem çc hµo xung quanh ph¸o ®µi cæ vµ çc ®Çu ®Ò "Nh÷ng ý kiÕn cña mét ng−êi m¸c-xÝt
danh lam th¾ng c¶nh kh¸c. b×nh th−êng vÒ triÕt häc".
12 (25) th¸ng T¸m. Lª-nin viÕt bµi b¸o "Bµn vÒ tÈy chay". Lª-nin cö Ph. A. XÐc-ghª-Ðp (¸c-tem) ®i
Sau 20 th¸ng T¸m Lª-nin chuyÓn vÒ Cu-èc-ca-la ë PhÇn-lan, ®Õn U-ran ®Ó thu xÕp c«ng t¸c cña ®¶ng.
(2 th¸ng ChÝn). biÖt thù "Va-da", n¬i ë cña G.§. L©y-t©y- Lª-nin mÊy lÇn ®Õn Tª-ri-«-ki, ®Õn biÖt thù
den, mét ng−êi b«n-sª-vÝch, vµ gia ®×nh «ng th¨m V.§. B«n-ts¬-Bru-ª-vÝch, Ng−êi th¨m
ta. c¶ biÖt thù cña L.B.Cra-xin ë ®ã.
21 th¸ng T¸m Nh÷ng bµi b¸o cña Lª-nin "Tr−íc c¬n b·o Cuèi mïa hÌ. T¹i biÖt thù "Va-da" (Cu-èc-ca-la), Lª-nin gÆp
(3 th¸ng chÝn). t¸p" (x· luËn) "Bµn vÒ tÈy chay", "Khñng M.M. Ðt-xen, ®¹i biÓu Ban chÊp hµnh M¸t-xc¬-
ho¶ng chÝnh trÞ vµ sù ph¸ s¶n cña s¸ch l−îc va cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ-x· héi Nga
c¬ héi chñ nghÜa", "VÒ nh÷ng sù kiÖn tr−íc vµ nãi chuyÖn víi bµ vÒ t×nh h×nh trong tæ
m¾t" vµ bµi b¸o ng¾n "VÒ "®¹i héi c«ng nh©n"" chøc ®¶ng ë M¸t-xc¬-va.
®−îc ®¨ng trªn sè 1 b¸o "Ng−êi v« s¶n". Trong mét chuyÕn ®i Pª-tÐc-bua, Lª-nin
27 th¸ng T¸m Lª-nin chñ to¹ cuéc häp cña ®¶ng do Ban chÊp ®· th¨m G. M. Cr¬-gi-gia-nèp-xki vµ nãi
(9 th¸ng ChÝn). hµnh Pª-tÐc-bua cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ- chuyÖn víi «ng vÒ s¸ch l−îc cña ®¶ng vµ
x· héi Nga tæ chøc trong nhµ h¸t ë Tª-ri-«- nh÷ng triÓn väng cña çch m¹ng Nga.
ki. Ng−êi phª ph¸n kÞch liÖt khÈu hiÖu men- 8 (21) th¸ng ChÝn. Nh÷ng bµi b¸o cña Lª-nin "ChÝnh s¸ch cña
sª-vÝch vÒ "®¹i héi c«ng nh©n" vµ ®ßi hái ph¶i chÝnh phñ vµ cuéc ®Êu tranh s¾p tíi" (x·
triÖu tËp §¹i héi V cña ®¶ng c«ng nh©n d©n luËn), "Cót ®i!" vµ bµi b¸o ng¾n "Lêi ban biªn
chñ - x· héi Nga. NghÞ quyÕt do Lª-nin tËp" nãi vÒ ho¹t ®éng du kÝch cña §¶ng x·
®Ò nghÞ ®−îc nhÊt trÝ th«ng qua. héi chñ nghÜa Ba-lan ®−îc ®¨ng trªn sè 3
29 th¸ng T¸m Çc bµi b¸o cña Lª-nin "Nh÷ng bµi häc cña b¸o "Ng−êi v« s¶n".
(11 th¸ng ChÝn). cuéc khëi nghÜa M¸t-xc¬-va" (x· luËn) vµ Nöa ®Çu th¸ng ChÝn. Lª-nin viÕt bµi b¸o ng¾n "Sù hîp nhÊt cña
"Nh÷ng dao ®éng vÒ s¸ch l−îc" ®−îc ®¨ng ph¸i Bun víi §¶ng c«ng nh©n d©n chñ-x·
trªn sè 2 b¸o" Ng−êi v« s¶n". héi Nga".
Gi÷a 28 th¸ng Lª-nin viÕt th− ®i Gi¬-ne-v¬ cho G. A. Cu-
19 th¸ng ChÝn Bµi b¸o cña Lª-nin "Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch
T¸m vµ 1 th¸ng ChÝn. clin ®Ò nghÞ göi vÒ Pª-tÐc-bua cho Ng−êi mét
(2 th¸ng M−êi). x· héi chñ nghÜa-çch m¹ng" ®−îc ®¨ng trªn
(10 vµ 14 th¸ng ChÝn). gãi tµi liÖu quan träng mµ Ng−êi cßn ®Ó l¹i
sè 4 b¸o "Ng−êi v« s¶n".
ë Gi¬-ne-v¬.
716 Môc lôc 717
§u-ma vµ nh©n d©n .......................................................... 103-107

§iÓm b¸o.................................................................................. 108-109
* Bµn vÒ nghÞ quyÕt cña nh÷ng ng−êi b«n-
sª-vÝch vÒ ®u-ma nhµ n−íc ................................................. 110
nhãm c«ng nh©n trong ®u-ma nhµ n−íc ............ 111-116
* bµn vÒ vÊn ®Ò tæ chøc ......................................................... 117
Môc lôc
* diÔn v¨n trong cuéc mÝt tinh nh©n d©n
t¹i nhµ bµ b¸ t−íc Pa-ni-na ngµy 9 (22)
Lêi nhµ xuÊt b¶n ...................................................................................................
th¸ng n¨m 1906 .................................................................... 118-121
Lêi tùa ...............................................................................................................VII
I. T−êng thuËt tãm t¾t cña "B¸o Nª-va" ............................ 118-119
1906 2.T−êng thuËt tãm t¾t cña b¸o "Lµn sãng"........................ 120-121
B¸o ço vÒ §¹i héi thèng nhÊt cña ®¶ng * NghÞ quyÕt ®−îc th«ng qua trong cuéc
c«ng nh©n d©n chñ-x· héi Nga (Th− göi c«ng mÝt tinh nh©n d©n t¹i nhµ bµ b¸ t−íc Pa-
nh©n Pª-tÐc-bua) ............................................................................................1-85 Ni-na ngµy 9 (22) th¸ng n¨m 1906 ................................. 122-123
Nhãm n«ng d©n hay nhãm "lao ®éng" vµ ®¶ng
I. Thµnh phÇn ®¹i héi ...........................................................................4-9
c«ng nh©n d©n chñ - x· héi nga ............................... 124-128
II. BÇu cö ®oµn chñ tÞch. Ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cña ®¹i héi............9-12
vÊn ®Ò ruéng ®Êt t¹i ®u-ma ......................................... 129-133
III. VÊn ®Ò ruéng ®Êt ...........................................................................12-39
NghÞ quyÕt vµ çch m¹ng ............................................. 134-137
IV. §¸nh gi¸ thêi cuéc çch m¹ng vµ nhiÖm vô giai cÊp
kh«ng cho ruéng ®Êt mµ còng kh«ng cho
cña giai cÊp v« s¶n.........................................................................39-48
tù do ........................................................................................ 138-140
V. Th¸i ®é ®èi víi §u-ma nhµ n−íc.................................................48-61
th¾ng lîi trong bÇu cö cña nh÷ng ng−êi
VI. Khëi nghÜa vò trang ......................................................................61-69
d©n chñ - x· héi ë ti-phlÝt ............................................. 141-144
VII. KÕt thóc ®¹i héi..............................................................................70-76 chÝnh phñ, ®u-ma vµ nh©n d©n .................................. 145-149
VIII.Tæng kÕt ®¹i héi .............................................................................76-84 nh÷ng ng−êi d©n chñ -lËp hiÕn ng¨n c¶n
Phô lôc. Tµi liÖu ®Ó ®¸nh gi¸ c«ng t¸c cña §¹i héi thèng nhÊt cña kh«ng cho ®u-ma nãi víi nh©n d©n ........................ 150-151
§¶ng c«ng nh©n d©n chñ -x· héi Nga................................................84-85 ngay ®Õn mÆc c¶ ng−êi ta còng kh«ng
§Êu tranh giµnh tù do vµ ®Êu tranh giµnh muèn! ....................................................................................... 152-154
ChÝnh QuyÒn ............................................................................. 86-89
* Nh÷ng ®Çu ®Ò cã dÊu hoa thÞ lµ do ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa
Cao trµo míi ............................................................................ 90-97
M¸c-Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n
VÒ tæng kÕt ®¹i héi ............................................................. 98-102 Liªn-x«, ®Æt ra.
718 Môc lôc Môc lôc 719
VÒ lêi kªu gäi cña çc ®¹i biÓu c«ng nh©n ........... 155-156 * nghÞ quyÕt cña ban chÊp hµnh pª-tÐc-bua
VÊn ®Ò ruéng ®Êt vµ cuéc ®Êu tranh cho cña ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ-x· héi nga
tù do......................................................................................... 157-161 vÒ vÊn ®Ò néi çc ®u-ma ................................................. 260-261
ph¸i g«-rª-m−-kin, ph¸i th¸ng m−êi vµ nh÷ng ®ªm h«m tr−íc.................................................................... 262-264
ng−êi d©n chñ-lËp hiÕn.................................................. 162-163 trªn th× dao ®éng, d−íi th× quyÕt t©m ................... 265-268
tù do phª b×nh vµ thèng nhÊt hµnh ®éng ........... 164-166 h·y ®oµn kÕt l¹i! ............................................................... 269-273
nh÷ng lêi khuyªn tåi ...................................................... 167-174
®u-ma vµ nh©n d©n .......................................................... 274-277
nh÷ng lêi bµn t¸n vµ nh÷ng lêi ®ån ®¹i
®Êu tranh giµnh chÝnh quyÒn vµ "®Êu tranh"
vÒ viÖc gi¶i t¸n ®u-ma nhµ n−íc .............................. 175-177
®ßi bè thÝ................................................................................ 278-283
cau-xky bµn vÒ ®u-ma nhµ n−íc ............................... 178-181
vÒ b¶n tuyªn bè cña ®¶ng ®oµn chóng ta
nh÷ng ng−êi d©n chñ- lËp hiÕn, nh÷ng
trong ®u-ma ......................................................................... 284-291
ng−êi thuéc nhãm lao ®éng vµ ®¶ng
"lµm g× th× lµm cho nhanh" .......................................... 292-294
c«ng nh©n ............................................................................ 182-188
cuéc luËn chiÕn bæ Ých................................................... 295-297
®ång chÝ plª-kha-nèp lËp luËn nh− thÕ nµo
vÒ s¸ch l−îc cña ®¶ng d©n chñ -x· héi? ............... 189-217 cøu gióp nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi vµ s¸ch l−îc
* NghÞ quyÕt cña ban chÊp hµnh pª-tÐc-bua cña ®u-ma .............................................................................. 298-303
cña ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ-x· héi Nga vÒ Nh÷ng cuéc ®µm ph¸n vÒ néi çc ............................. 304-306
th¸i ®é ®èi víi ®u-ma nhµ n−íc ................................ 218-219 ®iÓm b¸o.................................................................................. 307-309
* VÒ khÈu hiÖu néi çc ®u-ma ....................................... 220-221 ai t¸n thµnh liªn minh víi nh÷ng ng−êi
vÒ t×nh h×nh chÝnh trÞ hiÖn nay ................................. 222-228 d©n chñ- lËp hiÕn?............................................................. 310-318
s¸ch l−îc cña giai cÊp v« s¶n vµ nhiÖm vô ®u-ma d©n chñ-lËp hiÕn ®· cÊp tiÒn cho
tr−íc m¾t .............................................................................. 229-233 chÝnh phñ cña bän s¸t nh©n ....................................... 319-323
®¶ng d©n chñ - x· héi ®øc bµn vÒ nh÷ng ®iÓm b¸o.................................................................................. 324-325
ng−êi d©n chñ -lËp hiÕn................................................. 234-239 nh÷ng tªn tay sai cña ®¶ng d©n chñ-lËp
§iÓm b¸o......................................................................................... 240 hiÕn........................................................................................... 326-331
h·y ®Ó cho c«ng nh©n quyÕt ®Þnh ........................... 241-247 L¹i bµn vÒ néi çc ®u-ma ................................................ 332-337
" Kh«ng nªn nh×n lªn, mµ nªn nh×n xuèng" .......... 248-252 ®iÓm b¸o.................................................................................. 338-339
ph¸i ph¶n ®éng b¾t ®Çu cuéc ®Êu tranh ®iÓm b¸o.................................................................................. 340-345
vò trang................................................................................. 253-259 ®iÓm b¸o.................................................................................. 346-347
Nh÷ng lËp luËn sai lÇm cña nh÷ng ng−êi III. ....................................................................................... 442-449
tÈy chay "Kh«ng ®¶ng ph¸i" ........................................ 348-354 IV. ....................................................................................... 450-453
Nh÷ng lêi khiÓn tr¸ch cña giai cÊp t− s¶n V. ........................................................................................ 454-457
vµ nh÷ng lêi kªu gäi cña giai cÊp v« s¶n ............. 355-356 vÒ nh÷ng sù kiÖn tr−íc m¾t......................................... 458-461
qu©n ®éi vµ nh©n d©n .................................................... 357-360 * vÒ "®¹i héi c«ng nh©n" ........................................................ 462
®iÓm b¸o.................................................................................. 361-362 nh÷ng bµi häc cña cuéc khëi nghÜa m¸t-xc¬-
vÒ tæ chøc cña quÇn chóng vµ viÖc chän va............................................................................................... 463-473

thêi c¬ ®Êu tranh............................................................. 363-367 nh÷ng dao ®éng vÒ s¸ch l−îc ................................... 474-497
®iÓm b¸o.................................................................................. 368-369 * chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ vµ cuéc ®Êu
c«ng kÝch dòng c¶m vµ phßng ngù nhót tranh s¾p tíi ....................................................................... 480-485
nh¸t ......................................................................................... 370-375 cót ®i! ...................................................................................... 486-491
nh÷ng ®¶ng trong ®u-ma vµ nh©n d©n ................ 376-380 * vÒ nh÷ng ho¹t ®éng du kÝch cña ®¶ng
nh÷ng ©m m−u cña ph¸i ph¶n ®éng vµ nh÷ng x· héi chñ nghÜa ba-lan ....................................................... 492
®e do¹ cña bän s¸t nh©n ............................................... 381-384 sù hîp nhÊt cña ph¸i bun víi ®¶ng c«ng
viÖc gi¶i t¸n ®u-ma vµ nh÷ng nhiÖm vô cña nh©n d©n chñ-x· héi nga ............................................. 493-494
giai cÊp v« s¶n .................................................................... 385-412 nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch x· héi chñ nghÜa -
I. .......................................................................................... 387-393 çch m¹ng ............................................................................ 495-508
II ......................................................................................... 393-396
III. ....................................................................................... 396-403
IV. ....................................................................................... 403-409
Danh môc çc t¸c phÈm cña V. I. Lª-nin cho ®Õn nay ch−a
V. ........................................................................................ 409-411
t×m thÊy (th¸ng N¨m -th¸ng ChÝn 1906) ........................................ 511-518
VI. ....................................................................................... 411-412
Danh môc nh÷ng s¸ch b¸o vµ v¨n kiÖn mµ V. I. Lª-nin cã
* vÒ viÖc cö mét ®oµn ®¹i biÓu ®Õn xvi-boãc-
tham gia hiÖu ®Ýnh ........................................................................ 519-520
g¬. QuyÕt nghÞ cña ñy ban thùc hiÖn thuéc Ban chÊp hµnh
Pª-tÐc-bua cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ-x· héi Nga ..................... 413-414 Chó thÝch...................................................................................... 521-595
tr−íc c¬n b·o t¸p ............................................................. 417-425 B¶n chØ dÉn çc s¸ch b¸o vµ tµi liÖu gèc mµ V. I. Lª-nin
bµn vÒ tÈy chay .................................................................. 426-436 ®· trÝch dÉn vµ nãi ®Õn .................................................................. 596-651
khñng ho¶ng chÝnh trÞ vµ sù ph¸ s¶n cña
B¶n chØ dÉn tªn ng−êi ................................................................... 653-702
s¸ch l−îc c¬ héi chñ nghÜa ........................................ 437-457
Th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña V. I. Lª-nin .......................................... 703-715
I. ........................................................................................... 437-438
II. .......................................................................................... 438-442
Phô b¶n
B×a cuèn s¸ch cña V. I. Lª-nin "B¸o ço vÒ §¹i héi thèng
nhÊt cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga" . ⎯ 1906 .............. 2-3
Trang ®Çu b¸o "TiÕng vang" sè 3, ngµy 24 th¸ng S¸u 1906,
víi bµi x· luËn cña V. I. Lª-nin "Ai t¸n thµnh liªn minh ChÞu tr¸ch nhiÖm xuÊt b¶n
víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn?" ................................................ 313
TrÞnh thóc huúnh
Trang ®Çu b¶n th¶o cña V. I. Lª-nin "VÒ viÖc cö mét ®oµn
®¹i biÓu ®Õn Xvi-boãc-g¬. QuyÕt nghÞ cña Uû ban thùc ChÞu tr¸ch nhiÖm néi dung
hiÖn thuéc Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua cña §¶ng c«ng nh©n
d©n chñ - x· héi Nga". ⎯ 1906......................................................... 415 hoµng phong hµ
Trang ®Çu b¸o "Ng−êi v« s¶n", sè 1, ngµy 21 th¸ng T¸m Biªn tËp néi dung: trÞnh ®×nh b¶y
1906, trong ®ã cã in çc bµi cña V. I. Lª-nin "Tr−íc
c¬n b·o t¸p", "Bµn vÒ tÈy chay" vµ çc bµi kh¸c................................ 423 vµ ban s¸ch gi¸o khoa - tham kh¶o
Tr×nh bµy kü, mü thuËt: §−êng Hång Mai
Tr×nh bµy b×a: Phïng Minh Trang
ChÕ b¶n vi tÝnh: hoµng thÞ nga
Söa b¶n in: ban s¸ch gi¸o khoa - tham kh¶o
§äc s¸ch mÉu: ban s¸ch gi¸o khoa - tham kh¶o
3K2
M· sè
CTQG - 2005
In 1.000 cuèn, khæ 14,5 x 20,5 cm, t¹i C«ng ty In vµ V¨n hãa phÈm.
GiÊy phÐp xuÊt b¶n sè: 154-37/CXB-QLXB, ngµy 30-3-2005.
In xong vµ nép l−u chiÓu th¸ng 8 - 2005.

Avastabcdss PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Avastabcdss PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

V« s¶n tÊt c¶ c¸c n−íc, ®oµn kÕt l¹i !

© Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, 1979

Kh¼ng ®Þnh chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµ t− t−ëng Hå ChÝ Minh lµ

B¸o c¸o vÒ ®¹i héi thèng nhÊt cña

(Th− göi c«ng nh©n Pª - tÐc - bua)1

ViÕt vµo nöa ®Çu

Tµi liÖu ®Ó ®¸nh gi¸ c«ng t¸c

Bµn vÒ nghÞ quyÕt

§ång chÝ C¸c-pèp cho r»ng §u-ma thùc tÕ sÏ kh«ng bÞ

cña chóng ta lµ ®em mäi cè g¾ng ra ®Ó lµm cho c¶ trong

"Lµn sãng", sè 14 , Theo ®óng b¶n ®¨ng

§ång chÝ C¸c-pèp ®· b¸c l¹i «ng ta vµ c¶ «ng Mi-a-c«-

liÔu v¹ch ra râ rµng r»ng kh«ng tr¸nh khái cã nh÷ng h×nh

"Lµn sãng", sè 17 , Theo ®óng b¶n ®¨ng

Nh− vËy lµ tõ trong Nhãm lao ®éng ®· cã lêi ®Ò nghÞ

nhµ n−íc" lµ ë chç mÆc c¶ víi T¬-rª-pèp vÒ viÖc c¾t xÐn

ra nh÷ng sù tranh c·i vµ nh÷ng sù hiÓu lÇm, nh−ng chØ

ViÕt ngµy 20 th¸ng N¨m

"Giai ®o¹n" ®ã sÏ ®Õn, h¬n n÷a sÏ ®Õn mµ kh«ng cã néi

ViÕt ngµy 27 th¸ng N¨m

Tin tøc vÒ viÖc néi c¸c G«-rª-m−-kin tõ chøc mµ chóng

C¸c b¹n h·y nh×n xem, ®©y lµ sù thùc. C¬ quan ng«n

®en tÊt c¶ mäi c¸i, viÕt: "Chóng ta cã mäi c¨n cø ®Ó hoµn

ViÕt ngµy 1 (14) th¸ng S¸u 1906

§¨ng ngµy 2 th¸ng S¸u 1906 Theo ®óng b¶n ®¨ng

Tõ l©u b¸o chÝ d©n chñ - x· héi ®· chØ râ tÝnh chÊt

"Ng−êi lao ®éng", sè 1 ,

ThËt hÕt søc râ rµng lµ chóng ta ®ang sèng ë mét trong

nghÞ quyÕt vÒ vÊn ®Ò l−¬ng thùc106. §¶ng d©n chñ - x· héi

Chóng ta cø cho r»ng, tÊt c¶ c¸i ®ã lµ sù thËt. Chóng

"ChØ cÇn ®Æt vÊn ®Ò nh− thÕ, ⎯ N. Ra-khmª-tèp tuyªn

ViÕt ngµy 23 th¸ng S¸u

VÒ ®iÒu ®ã, hiÖn nay thËt ra ch¼ng thÊy cã sù bµn t¸n

ViÕt ngµy 24 th¸ng S¸u

ViÕt ngµy 27 th¸ng S¸u

Chóng t«i kh«ng biÕt thËt ra ®ång chÝ C. P-v ®· viÕt

ViÕt ngµy 29 th¸ng S¸u

"H·y cø ®Ó cho mäi ng−êi ph¸n xÐt. Ai cã tai th× nghe. Ai cã

ThÕ lµ chÝnh phñ ®ang chuÈn bÞ mét ©m m−u míi. ChuÈn

®a sè nh©n d©n ®ång t×nh. TÝnh chÊt vµ ®Æc tÝnh c¬ b¶n

ChÝnh lµ nh− vËy, «ng I-d¬-g«-Ðp ¹; ®óng lµ chóng t«i

l¹i tù do ng«n luËn, chèng l¹i tù do héi häp vµ chèng l¹i

søc m¹nh thËt sù kh«ng ph¶i ë §u-ma, mµ ë nh©n d©n.

Ph¸i h÷u trong §u-ma lµ ng−êi khëi x−íng. §¹i biÓu

ViÖc gi¶i t¸n §u-ma124 ®Æt ra tr−íc ®¶ng c«ng nh©n

ViÖc gi¶i t¸n §u-ma ®· chøng thùc mét c¸ch râ rµng

ViÕt ngµy 16 (29) th¸ng B¶y

Trang ®Çu b¶n th¶o cña V. I. Lª-nin

Tr−íc c¬n b·o t¸p 1 3 1

Mét th¸ng ®· tr«i qua tõ khi §u-ma nhµ n−íc bÞ gi¶i

ra. Nh÷ng vô hµnh h×nh t¹i Xvi-boãc-g¬ vµ Cr«n-st¸t, cuéc

"Ng−êi v« s¶n", sè 1 , Theo ®óng b¶n ®¨ng

IV Tr¸nh kh«ng ®Æt th¼ng ra vÊn ®Ò khëi nghÜa ⎯ ®ã lµ khuynh

Nh÷ng bµi häc cña

bÞ tr−íc chø kh«ng ph¶i lµ hµnh ®éng chËm h¬n vµ chÝn

c−¬ng lÜnh chung vµ tù h¹ thÊp xuèng tr×nh ®é cña quÇn

C¸c b¶n chØ dÉn

Th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña

Danh môc c¸c t¸c phÈm cña V. I. Lª-nin

B¸o c¸o vÒ kÕt qu¶ ®¹i héi IV

B¸o c¸o vÒ vÊn ®Ò §u-ma nhµ n−íc

T¸c phÈm triÕt häc

B¸o "tiÕng vang"