You are on page 1of 245
NHA XUAT BAN NONG NGHIEP GS.TS. NGUYEN LAN DUNG CONG NGHE NUOI TRONG NAM Tap i NHA XUAT BAN NONG NGHIEP HA NOI - 2003 LOI GIG! THIEU Nain an ve ndin ding lém duoe ligu 6 rat sin trong ne nhign. Tuy nhién bén canh cde nan e6 gid tri inh ditong cao, cb hucong vj thom ngon hode 6 gid mi chitu benh, bdi bé site khée, trong ring hod ngoai céinh déng can khong it ede lodi ndim déc, 5 thé gay ngg Ade chet ngudi. Chink vi vdy si ld tren the git a xudt hién nghé trdng ndim vdi cic gidng ndm dd duge chon loc, dé vita ddim bio an toan, vita c6 ndin shdi hegng cao, lai vita €6 thé sdn xudh duce & quy mé ton. Trong nhing ndm xdn day, vide nghién cit nubi tréng ndm Gn 6 bude phat wién nhdy vot d nhiéw muse, nhdt la & Trung Qué: - mgt nuéc 06 hodn cinh kink ré nhiéu so voi mide ta. Coe nha Khoa hoe Trung Qué: da tim diac trén 720 loai ndm dn vat trong s6'ndy 6 161 trés 30 loai dai duige mudi tréng nhdn tao mot cach C5 hiedu gud & cde quy m6 Khde hau. Ngodi va trén thé’ gidi von 6 161 trén 300 loai nim lén dt duce xite minh la cd gid tri duoc lieu, trong 6 nay &6 khodng 20 hoi khong cb sui kh loai dé 6 thé nudi tréng nhéin tao, Nude ra hi mot meac cong nghigp véi ngudn ph phé phdm gidu chai xo (cellulose) vii chat g6 (lignin) het size phong plu Ty lé néng dan chiéin phn lan dan 86, hat 6 nhiéu thoi gian néng nhan vd rdf mudi v6 thém nghé phy dé nang cao thu nhdp. Nuév ta lai ¢6 nhidw viing ki hd khong giding nhaw va vi2y 06 3 thé’ trong ndim quan nam voi hang chy bogi udm dn va ndm dudgec Hid kid naw. Trong didn kién nguei dng nd & nue 1a, nhdt Yar néng dan, rib thigis sai gu tham khdo vé kid die: va kink nghiém nudi tréug ndin, 107 rit vui ming duoc giéi thigu hai tap sch "Cong ughé mibi twéng din” cia GSTS. Neuyén Lin Ding mét nha Khoa hoc rat tam huyét voi su nghigp dica tien b6 khou hoc ~ ky thuan dén voi déng dio nony dan, Hai tip sich nay chav chin sé duge nhitng nguai dd tréng nim hode 6 dink hoc h6i ciich tréng néim houn nghéuh vi tinh phong phii vé kign thite, inh nghiém, lai duge viet mot cévch dé hidu va c6 rat nhiéu hinh, inh minh hoa cu thé, i8 tcc Ha Noi, ngay 19 thang 5 nam 2001 oo Le Huy Ngo Bo tering Bo Nong nghitp va Phat trién nong thon Cing tan doc 4 ctia cutie wich “Cing Wii die hin die Mut eim tr vte Ming gig bibr cia val whiten bir ooo» wig din, nhiing nguii da c6 nhiéu niem fam wer oe ch nbiing ¥ kibn ding gif oa Ub viva die gid hg Ling fein cia Tip 2 wing. Nighi bing niin Ue mt ghee ial white tidy rong @ mutic ta, mil netic 6 wbiéa cay khi hie Kcie whan, 06 hong polui cae foby pin wing tei nghisp, wing din chidn gdn so tung ving ding din et, lai e6 ral wbuiéee Uhité gian wing whton wie dang ral cin lim lhim dé ling thu nhip. Tin pln niin iin wa niin dice tiga ta shting mat hing wadl kui o¢ the tating ring tin, i 4G canh branky wie wha ea tieu Un 6 Mad vib evie nitic ngay cing Ming, trong bai eaie filug fpoludow ving tim nghich ving rgny khan hidin b cde metic cing ughisfy hod vie vie iutie v6 miva ding git tanh deo dé, Tiong bhi bién sean 2 lie ha 06 ying lim hiéia cing ughé bing niin @ whiéy mie, whl Ca etic nthe toong Khaw vute, ding Ui bel hay wit ete het es ” ahin wie tia hi as oc bam ing witin chen ding Agugén Vein ig ly lnich whiém tity han Tien Tin, ngnie dit whiter view Un lee vee nghé hing win vi di div, an Mie ra? uhite Unk hong vit stir, lao 06 én quit hing ryghiv io ling gitig vfuin vi sinh vil (1FCO aiding hag hie bi angi den vi ete ptt hein quan lim dé vige wubt Artin miin tau vie nition cite lit, Hin tiie te Mew dia chr: ath, Ngayén Tr, Mis Nei: ‘Litn Moai: OF-SSS8U5F Fas: , eoS5S0038; Email camrnn @ ter ennan Yin chin think cin on Mic vaad bin nghitf, Mt cho xu bin wie fibril hens déi huvny Ye» acich ming, Dike biel xin Ue lng bid cn sti sie ubiiny Ue git thign whidl tinh cha Bé iy Vee Bin nhii6t Uidl bean sughinh Givh, ding gif dé 06 the gitify tic yi situ chia, bo stings been chin hin bong ede in in hy then mei ¢ biti fr Nguyin Vein Diing NAM AN BUGC VA NAM DUGC LIEU Dui day 1a danh séch cde Lodi naim an duge va nam duge ligu, chi tinh céc loai thudrig gap & ving Dong Nam A, xép theo timg ho va ghi theo tén khoa hoe: * Nganh phu Ascomycotina ~ Bo Clavicipitales - Ho Clavicipitaceae - Cordyceps sinensis (Berk.) Sace. ~ BO Pezizales: ~ Ho Helvellaceze , - Helvella elastica Bulil:Fr. ~ Helvella lacunosa Afzel.:Fr. Gyromitra esculenta (Pers.) Fr. = Morchella conica Pers. = Morchella crassipes (Vent.) Pers ~ Morchella esculenta (L.) Pers. ~ BO Tuberales: = Ho Tuberaceae - Tuber indicum Cook et Massee + Nganh phy Basidiomycotina - BO Agaricales: ~ Ho Pleurotacsae: = Pleuroms cystidiosus OK Miller ~ Pleurotus ostrearus (Jacquin-Fr.) Kum. + Pleurotus sulmoneostramineus L.Vass. - Pleuroms cornucopiue (Paul. ex Pé.) Roll - Pleurotus rhodophyltus Bres. + Pen otus citvinopileatus Sing. Pleurotus ferulae Lenzi. + Pleurotus spodoleucus (Fr.) Fr. - Plewotus sajor-cuju (Fr.) Sing. - Pleurocybella porrigens (Pers.:Fr.) Sing ~ Panus rudis Fr. ~ Punus torulosus (Pers.) Fr. ~ Lentinellus ursinus (t.) Kuhn. Lentinus edodes (Berk.) Sing. Lentinus tigrinus (Bull.) Fr. + Lentinus lepideus Fr. - Hohenbuehelia serotina (Schard.:F 1.) Sing. - Hohenbuehelia petalodes (Bull: Fr.) Schuds, Tectella calyptrata (Lindbl.) Si ~ Ho Hygrophoraceae: - Hygrocybe miniata (P-D.Orton) Moser - Hygrophorus vauicus (Scop.) Fr. ~ Hygrophorus puniceus Fr. - Hygrophorus russula (Fr.) Qual. - Ho Tricholomataceae: ~ Armillaria luteo-virens (Alb. et Schw.:Fr.) Sac. - Armillaria mellea (Vahl. ‘Fr.) Karst. - Armillariella tabescens (Scop.:Fr.) Sing. - Bueospora myosura (Fr.:Ft.) Sing. ~ Culocybe gambosa (Fr.) Sing. ~ Cutathelasma ventrichosum (Beck) Sing. = Clitocybe geotropha (Bull.:st. Amans) Quel. = Clitocybe infundibuliformis (Schaetf.:Fr.) Qual. - Clitocybe maxima (Gartn. et Mey:Fr.) Quel - Clitocybe nebularis (Batsch:Fr.) Kummer = Collybia acervata (r.) Grill. - Collybia confluens (Pers.Fr.) Kummer - Collybia dryophila (Bull.:Fr.) Kummer - Collybia erythropus (Pers.:Fr.) Quil ~ Collybia fusipes (Bull ex Fr.) Quel. ~ Flammulina veluripes (Fr.) Sing ~ Lacearia umythestea (Bull.) Murr. = Laccaria laceata (Scop.:Ft.) Berk. et Br + Lavearia vinaceoavellanea Hongo + Lepista ceuspitosa (Bres.) Sing 10 + Lepista personata (Fr. ex Fr.) Sing. ~ Lepista irine (Er) Bigelow = Lepista nuda (Bull, ex Pr.) Cooke - Lewcopaxitlus athoatutaceus (Moell.& J.Schff.) Moell ~ Lewcopaxillus gigantens (Sow.:Fr.) Sing - Lyophyltum cinerascens (Bull.:Konr.) Konr. et Maubl - Lyephyllum decastes (Ft.) Sing. - Lyophyllum fumosum (Pers.-Fr.) Orton - Marasmius androsaceus (LaFr.) Fr. - Marasmius cohaerens (Alb. et Schw.:Fr.) Cooke et Quel - Marasmius maximus Hongo - Marasmius oreudes (Bolt: Fr.) Fr. = Marasmius siccus (Schw.) Fr. ~ Melanoleuca cognata (Fr.) Konr - Melanoleuca grammopodtia (Balt: Ft.) - Melanolenca strictipes (Karst.) Schaef. - Melunoletca stridula (Fr.) Sing. ~ Mycena huematopoda (Pets.:Fr.) Kummer - Oudenuansietla longipes (Bull.: Fr.) Moser - Owlennsiela mucida (Schrad.:Fr.) Hochnel - Outemuansiella pudens (Pers.) Pegler - Oulemansiella radicata (Relban:Fr.) Sing. - Pleurocybella porrigens (Pers.:Fr.) Sing, - Pseudoclitocybe cyathiformis (Bull.: Fr.) Sing. - Strobilorus stephanovyystis (Hora) Sing. - Termitomyces albuminosus (Berk.) Heim -Terminomyces microcarpus (Berk, et Br.) Heim = Tricholoma giganteum Massee - Tricholoma matsutake (S.Jto et Imai) Sing. var. ‘formosana Sawada -Tricholomua saponaceum (Pr:Fr.) Kumm. - Xeromphulina campanelia (Batsch:Fr.) Maire - Ho Amanitaceae: ~ Amunita caesareu (Scop.: Fr.) Pers. - Amanita esculenta Hongo & Matsuda - Amanita flavipes Imai -Amunita hemibapha (Berk. et Br.) Sace. - Amanita nivalis Gre. ~ Amunita pantherina (DC:Fr.) Seer. - Amanita spissa (Fr.) Quel = Amanita vaginata (Bull. Fr.) Vitl - Amanita virosa (Fr.) Bertillon += Limavella glioderma (Ft.) Maire Limacetta iltinita (Fe.:Fr.) Mur 12 Sinotermitomyces cavus Zang -Termitomyces albuminosus (Berk.) Heim - Ho Entolomataceae - Clitopilus prunulus (Scop.:Fr.) Kummer - Ho Pluteaceae: - Pluteus atricapillus (Batsch) Fayod = Pluteus leoninus (Schaeff.:Fr.) Kummer ~ Pluteus petasatus (Fr.) Gillet -Volvariellu bombycina (Schaeft.: Fr.) -Volvarielta volvaceae (Bull. Sing - Ho Agaricaceae: - Agaricus abraptibulbus Peck - Agaricus altipes (Moell.) Pil. ~ Agaricus arvensis Schaeff. ex Fr + Agaricus augustus Fr. + Agaricus bisporus Scheff. ex Fr. = Agaricus blazei Murrilh - Aguricus bresaddolianus Bohus Agaricuy campestris LF. = Agaricus nivescens Moller ‘Agaricus placomyces Peck - Aguricus rubellus (Gill) Sace - Agaricus silvaticus Schaeff, ex Pr. +> Agaricus subrufescens Peck +» Agaricus villaticus Brond + Phaeolepiota aurea (Matt.:Fr.) Maire - Macrolepiota procera (Scop.:Fr.) Sing + Lepiota acutesquamosa (Weinm.) Gil. + Chlorophyllum molybdites (Meyer: Fr.) Massee + Leucougaricus excoriatus (Schaef. :Fr.) Sing - Ho Coprinaceae: ~ Coprinus atramentarius (Bull:Fr.) Fr. ~ Coprinus cinereus (Schaeff.:Fr.) SF.Gray = Coprinus comutus (Muller:Fr) Pers. = Coprinus ovatus (Schaeff.) Fr. - Psuthyrella candoWiana (Fr.:Fr.) Maire - Psuthyrella piluliformis (Bull.:Fr.) P.D-Orton - Psathyrella velutina (Fr.) Sing. - Hypholonia cinnaburinunt Teng Ho Bolbitiaceae - Agrocybe eylindracea (DC.Fr) Maire - Agrocybe praecox (Pers.:Fr.) Fayod - Bolhitius detanges Quel.) P.ASau. & DSace - Ho Strophariaceae: - Pholiota awurivelta (Batsch: Pr.) Kummer - Pholiota highlandensis (Peck) A.H.Smith et Hester ~ Pholiotu lenta (Fr.) Sing. - Pholiota nameko (T.to) S.1to & Imai in Imai Stropharic aeurginosa (Curt:Fr.) Quel. - Kuelineromyces nameko (T.Ito) Ito - Ho Cortinariaceae: - Cortinariuscaerulescens (Schaeff.) Fr. ~ Cortinarius collinitus (Sow.:Fr.) Fr. - Cortinarius colymbudinus Fr. - Cortinarius purpurascens (Fr.) Fr. - Cortinarius rufo-olivaceae (Pers.) Fr. - Cortinarius salor Fr, ~ Cortinarius violaceus (LF) Fr - Rozites caperata (Pers.:Fr.) Karst + Rozites flayounmulata & Vass - Ho Crepidotaceae: - Crepidotus mollis (Schaeff.:Fr.) Gray ~ Bo Russulales: - Ho Russulaceae: - Lactarius camphoratus (Ball.:Fr) Fr. + Lactarius chrysorrheus Fr. - Lactarius deticiosus (Fr.) Gray Lactarius hatsudake Tanaka ~ Lactarius hysginus Fe 14 ~ Lactaring laetivolorus Imai ~ Lactarias lignyotus Fr, ~ Lactarius piperatus (Scop: Fr.) SF Gray ~ Lactarius subvellereus Peck - Lactarius volemus Fr ~ Russula aclusta (Pers.:Fr.) Fr. - Russla alboareolata Hongo ~ Russula amoena Quel ~ Russula aurata (With.) Fr. ~ Russula cyanoxantha (Schaeff.) Fr. ~ Russua flavida Frost et Peck ~ Russula integia (L.) Fr. Russula lepida Fr. - Russula mariage Peck. - Russula mustelina Fr. ~ Russula pseudointegra Amould et Goris = Ressuia rubra (Krombh.) Bres. = Rugsula sanguinea (Bull.) Fr. ~ Russula vesca Pr. ~ Russula vinosa Lindbl. ~ Russula virescens (Schaeff.) Fr. ~ Russula viridi- rubrolinbata Ying - BO Boletales: Ho Boletaceae: ~ Boletus vereus Fr: Bull. - Boletus ulbidus Roa, - Boletus brunneissinwes Chiu ~ Boletus edulis Bull -Fr. - Boletus erythropus Fr. - Boletus fraternus Peck. - Boletus griseus Frost - Boletus ornatipes Peck. - Boletus pallidus Frost - Boletus pulverulentus Opat - Boletus queletii Schulz. Boletus regis Krombh, - Boletus reticulatus Schaef. - Boletus rubellus Krombh. - Boletus speciosus Frost - Bolenus subvelutipes Peck - Gyrodon lividus (Bull.:Fr.) Sace. - Gyroporus castaneus (Bull-:Fr.) Quel. - Leceinum albellum (Peck) Singer ~ Leccinwncrocipodium (Letelliet) Walt = Leccinm extrentiorientale (L.Wass.) Sing. = Leccinum hortonii (A.HSmith et Thiers) Hongo et Nagasawa - Lereinum rugosiceps (Peck) SWing. - Leccinum seabrum (Bol: Fr.) Gray - Phylloporus hellus (Mass.) Corner + Suillus hovinus (Fr.) Kuntze = Suillus gramulatas (L.2Ft.) O-Kuntze + Suitlus grevillei (KL. Sing. - Suillus lirens (LaFt.) S.P.Gray - Suillus spraguei (Berk. et Curt.) Kummtze + Suitlus piers (Peck) A.H.Smith - Xanthoconium affine (Peck) - Xerovomms badius (Ft.) Kuhner - Xerocomus chrysenteron (Fr.) Quel. - Xerocomus spadiceus (Fr.) Quel. - Xerocomus subtomentosus (L.:Fr.} Quel. -Tylopilus albofarinaceus (Chiv) Tai + Tylopilus chromapes (Frost) Smith - Tylopilus eximius (Peck) Sing. - Tylopilus plunrbeoviolaceus (Snell) Snell et Dick + Tylopilus siniens (Chiu) Tai - Tylopilus virens (Chit) Tai Ho Gomphidiaceae - Gomphidius rutifus (Schaeft.:Fr.) Lund.et Nant. - Ho Strobilomycetaceae: Boletellus emrodlensis (Berk.) Sing. + Boletellus obscurecooineus (v. Hoebn.) Sing. + Boletellus emodensis (Berk.) Sing. + Strobitomyces confuses Sing, - Sirobilomyces floccapus (Wabl.:Fr.) Karst. - Sirobilomyces strobilaceus (Scop.Fr.) Berk. - BO Aphyllophorales: - Ho Cantharellaceae: ~ Canthearellies eiburives Fe + Cruterellus cormucopioides (LFt.) Pers. + lo Ganodermataceae: - Amauroderma exile (Berk.) Torrend - Amaurodermua rugosum (Bl.ct Nees) Bres. - Ganoderma applanatum (Pers: Wallr.) Pat, - Ganoderma australe (Fr.) Pat. - Ganoderma boninense Pat - Ganoderma colossum (Ft.) Baker Gunodernu formosaman T-T-Chang & T-Chen - Ganoderma lucidum (Leys. ex Fr.) Karst - Ganoderma tsague (Yasada) Trott - Ganoderma tropicun (angh.) Bres, IN - Ho Polyporaceae: + Albatrellus vaeruleoporus (PK.) Pouz Alhatrellus dispansns (Lloyd) Cant, et Gilbn ~ Alharrellus pereuprae (Pors.:Pr.) Pov. = Coriolus versicolor (L.:Fs) Qual = Glocosterewm incarnatum Sti et Imai - Grifolu frondosa (Dicks:Fr.) SF Gray - Polyporus confluens (Alb.et Schw.} Er. - Polyporus pivipes Fr. - Poria eovos (Fr.) Wolf - Pyropolyporus fomentarius (L.:Pr.) Teng = Trametes gibbosa (Pers: Fr.) Fr. -Tyromyces sulphureus (Bull.: Fr.) Bond. et Sing = Wolfiporia coves (Schw.) Ryv. & Gilbn - Ho Sparassidaceae: = Sparassis crispu (Walt) Fr. - Ho Thelephoraceae: + Thelephorayanbajun Zang - Ho Schizophyllaceae: = Schizophyllum conmume ~ Ho Cantharellaceae: ~ Cunthavetlus minor Peck - Cantharellus aureus Berk. et Curt 19 Camhareltus vibarius Fr, ~ Craterellus cinereus Pers.:Fr. - Craterellus cornucopioides Pers. ~ Ho Clavariaceae: - Clavulinop sis fusiformis (Sow.:Fr.) Comer ~ Clavulinopsis miyabeana (Slo) 8.110 ~ Clus"“orona pyxidata (Pers.:Fr.) Doty = Clavulina cristata (okmsk.:Fr.) Schroet. = Ho Gomphaceae: - Gomphus floccosus ~ Ho Ramariaceae - Ramaria aurea (Fr) Quel. - Ramaria botrytis (Fr.) Ricken ~ Rumaria botrytoides (Peck) Corner Rumuaria eryuanensis Prtersen et Zang ~ Ramaria flacida (®*.) Bourdot. = Ramaria flava (Schaeff.: Fr.) Quel ~ Ramaria mairei Donk - Ramaria obtusissima (Peck) Comer = Ramavia rufesvens (Schaeff :Fr.) Comer - Ho Hericiaceae: - Herivium coralloides (Scop.:Fr.) Pers.:S.F. - Hericium erinaceum (Bull.:Fr.) Pers. - Herivium ramasum (Meraty Banker - Ho Hydnaceae: = Hydnum repancdem Lick. ~ Sareodon aspratus (Berk.) S.lto = Sarcodon imbricarus (LiFr.) P-Kaest. + Ho Sparassidaceae: - Sparassis crispa (Wulf.) Fr. ~ BO Auricutatiales: - Ho Auriculariaceae: - Aurivitariat uuricula (L, ex Hook.) Underw. - Awricularia cornea (Ehtenb. ex Fr.) Spreng ~ Auricularia delicata (Fr. Henn. ~ Auricularia peltata LLoyd + Auricularia polytricha (Mont.) Sace. - Auricularia fuscosuceinea (Mont.) Farl ~ Ho Dacrymycetaceae - Culovera cornea (Batsch:Fr.) Fr. - Dacrymyces palmatus (Schvr.) Bres. = Dacryopinax spathularia (Schw.) Mastin - Ho Exidiaceae: + Pseudohydhum gelatinosune (Soop :Fr.) P.Karst = BO Tremellales: - Ho Tremellaceae: = Tremella auramtialba Bandoni et Zang = Tremella foliaceae (Pers.S.F Gray) Pers. -Tremella frondova Fr.” - Tremella fuciformis Berk. - Tremetla mesenterica Retz.:Ft - Phlogiotis helvelloides (Dey. Martin - Bo Lycoperdales: - Ho Geastraceac: Geastrum saccatum (Fr.) Fisch. ~ Geastrum triplex (Sungh.) Fisch, - Ho Lycoperdaceae: ~ Bovista plumbea Pers Calvatia caelata (Bull:DC) Morg - Calvatia candida Rostk.) Hotlos = Calvatia craniiformis (Schw.) Fe. = Calvatia gigantea (Batsch:Fr.) Lloyd Culvatia lilacina (Mont. & Berk.) Lloyd = Lycoperdon hiemale Bull.; Pers.em.Vitt. = Lycoperden lividum Pers, ~ Lyvopercdon perlarum Pegs. ~- Lycoperdon pyriforme Schaeff.: Pers. Ho Catostamataceae: ~ Culostoma japonicum P. Henn 22 - Ho Pisolithaceac: + Pisolith - Ho Sclerodermataceae: is tinctorius (Pers.) Coker & Couch - Scleroderma cepa Pers. = Scleroderma potyrhizum ~ BY Phallales: ~ Ho Phallaceae: = Dietyophora duplicuta (Pess.) Fish - Dietyophoru echinovolvata Zang,Zeng et Hu = Dictyophora indusiata (Vent.:Pers.) Fischer = Dictyophora multicolor Berk.et Br. Dictyophora rubrovalvata Zang, Ji et Liow - Phallus formosanus Kobay + Phallus impudicus L.:Pers, ~ BO Sclerodermatales: - Ho Sclerodermataceae: ~ Pisolithus tinctorius (Pers.) Coker et Couch - Bo Hymenogastrales: ~ Ho Secotiaceae: - Sevotium agaricoides (Czem.) Hollés ‘Trong hang tram loai nm an duoc va nam tam duce (igu chi tdi c6 mot s6 Jodi duge nusi tréng J cde quy m6 khée ohau, Lich sit vige nuoi trég céc loai nam nay due trinh bay tom tat shu sau 23 Nam Che Toi nim nvdi tréng, © 600 | Moe ahi- Auricularia auricuta 800. | Nim Kim Chm - Flamm vetatives 1000 Naim huong - Lentinus edodes 1232 | Naim Phuc linh - Porig covos 1600 Nam ma - Agaricus bisporus 1621) Nam Linh chi- Ganoderma spp. 1700 Nam rom - Volvuriella volvace 1800 Ngan nhi - Tremelta fuciformis 1900 Nein sb - Plenvoms ostreams 1950 | Nain Duang thy - Agrocybe cylindracea 1958 | Nai sd - Plewroms florida, P. ferulue | Nam Namées - Pholiona numeko 1960 Nam dau khi - Hericium erinaceus 1961 Naim ma - Agaricus bitorquis 1962 Nam sd - Pleurotus flabellatus 1969 Nam s6 - Pleurotus cystidiosus 1973 ‘Nam Hypsizygus marmoreus 1974 Nain sb - Pleuroms sujor - cu 1981 | Nam sd - Pleurotus citrinopileatus 1982 | Naim tie - Distyophora duplicara, Naim Oudemansiella radicata, | Nam Hohenbuehelia serotina Nam’ 1983) 1984 198s, 1986 1987 1988 1989 1990 1991 Cac loai ném nudi wéng, Naim sd - Pleurotus supidus Nam Armillaria mellea, Grifola frondosus Nam diti ga - Coprinus comatus Nam Amanita caesarea, Hericium coralloides Nam Ngan nhi - Tremella mesentericu Nam Sparassis crispa Nim Morel - Morchella spp Nam Lyophyllum ulmarium Naim huong - Lentinus tigrinus Nam Gloestereum incarnamum N&m Tricholoma lobayense Nam Tricholoma monolicum, T gambosum, T mongolicum 25 CONG NGHE TRONG NAM ROM 1. Dac diém sinh hoc cia nim rom Nam rom (con goi ta Naim ra, Théo C6) 06 ten khoa hoc 1a Volvarielta volvacea (Bull. ex Fr.) Sing, thudc ho Pluteaceae, bo Agaricales, 1ép phy Viymenomycetidae, 6p Hymenomycctes, nganh phy Basidiomycotina, nginh Nam that - Eumycota, sisi Nam - Mycota hay Fungi Cing c4 tai liu cho ring loai nam rom thudc ho Amanitaceae™ Naim rom cé nguén géc tir cic ving mua nhiéu, cé nhiét do cao & Khu yue nbiét déi va 4 nhiét déi. Nhan dan nhiéu nuée chau A biét an nam rom tir céch day rat lau ning vige cha dong nudi tréng nam rom:chi bat dav c6 & Trung Quéc tit céch day trén 200 nam. Vige nusi tréng nm rom vé sau phét ign ca & nhiéu nude khée rw Vigt Nam, Malaixia, Myanma, Philippin, Théi Lan, Nhat Bin, Singapo, Trigu Tién, Wan Quéc, Madagatsca, Nigiéria... Sin Iuemg tuoi cia ndm rom duge sin xudt ra teen toan thé gi6i 18 tren 250,000 tan (1995), rieng Trung Quéc da 18 150.000 tn (chiém 60% sdn lung cia thé gid). "CBS Course of Mycoogy, Baarn- Delft, 1998, p85 © 18u Chi Nha (Dai Loan), Binh 0, hoat eb. thio £6 lai b6i php, NeG chau sat bin x8, 1989, 1.1988, 26 ‘Nam rom kh6ng chi la Jogi thie an ngon ma cdn 6 gi tei dinh dudng cao. Tinh theo trong long tuoi, ném rom chita 2,66-5,05% protein, trong protein nay c6 diy dit 19 loai axit amin theo t 1é nhu saw 1 10 " 2 8 4 18 16 ” 18 19 teéioxin Loxin Tryptéphan Lyin Valin Metisnin Teé6nin Phényfalanin Axginin ait asparaginic Axf glutamic Giyxin Histidin Prin Serin Lyzin Alanin Xistin Xistdin % protein 42 55 18 38 6s 16 az 4a 53 £3 176 45 4a 58 43 87 63 27 ‘Trong 19 axit amin nay thi 8 loai d4u Ia cdc axit amin khong thay thé (nghia 1a co thé ngudi va dong vat khong thé tur téng hop lay duge). Cée axit amin khong thay thé chiém den 38,2% trong téng Iuong axit amin & nam rom. Ty 1é nay cao hon so véi S thit lon, thit bd, sia bo, tring ga Luong chat béo (lipid) trong nam rém 1a vao khodng 3% (tinh theo trong luong khd), loai chat béo bao hoa chiém 41,2%, con chat béo chua bao hoa chiém 58,8%. Loai chat béo chua bao hho’ chi yéu 1a tién vitanmin D2 (ergocalciferol) va y- ergosterol. ‘Nam rom ¢6 chia phong phi céc toai vitamin. Luong vitamin 6 trong 100 gram naim rom tuoi nh sai: vitamin BL - 0,35mg; vitamin B2 - 1,63-2,98 mg: axit nicotinic (BS) - 64.88mg; - vitamin C - 158,44-206,27 mg... Lung chat khong chiém 3,8% trong nm rom khd, trong 6 kali chiém dén khong 45%. Ty I¢ timg nguyén 16 trong téng 86 mudi khodng & nm rom (%) thay déi tuy vao timg gi phat trign cia qua thé nd. Newent | aay nam | Meitene | Hine ene | Nam nd x08 P 1418 127 12,29 818 Na 3,69 486 1,80 118 kK 45,98 45.78 42,42 42,60 ca 343 497 337 2.59 Mg 1.98 176 1.60 1,70 cu 0.063 0.058 0,043 0.036 Zn 0,110 one 0.081 0.078 Fe 0.120 0.140 0.110 0.128 28 Truée day ntim rom Volvariella volvacea (Bull. ex Fr.) Sing. a timg mang cac tén khéc nhu Agaricus volvucea Bull. (1785), Amanita virgata Prs. (180), Volvaria volvacea Quel. (1886), Volvaria virgata Quel. (1873) Volvuriopsis volvacea Murr. (1917). Cho dén nay ngudi ta di‘ miéu ta 5 Joai ndm rom cé thé ding dé an., 6 1: 1 - Volvariella volvacea (Bull. ex Fr.) Sing 2- Volvariella volvacea (Bull. ex Fr.) Sing var. masseei Sing 3- Volvariella volvacea (Bull, ex Fr.) Sing var. hemii Sing 4 - Volvariella esrxdenta (Mass) Sing, con goi Ia Volvariella bresadolae Sacc. and Trott 5 -Volvariella diplasia (Berk. et Cunt.) Sing 6 - Volruriell bombycima (Schaeff) Quel. Lodi thi séu ndi trén thudng thay moc trén gd muc vA che d€n nay van chuta chi dong nudi cay duce. Hai loai phu V.volvacea var. museei va V. volvacea var. heimii khic véi loai V. volvaces d cae diém nhu sau: Kich thuge (um) va mau | Kich thuie (um) ada enicalye) sc cba bao tit dim t€ bdo phan cach 68-83%43-59 1164 x 49,47 pina 134-164 49,4-78.5 V. volvaces V. volvecea var. 65-85% 40-57 +999, 16,6 ‘Mau 68 héng 59,5 - 99,9, 166-766 90-1305 48-62 =86 x17 Mau 4 dacam: 42-86 ‘7 29 6 nim com trugng thanh c6 thé dém duoc khong 280 - 380 phign naim tod trdn ra tir phan trén cla cuéng nam, céch cudng nam khoang lem. Méi phién nim phia ngoai cé ting dim vdi +h (cystidium). Dudi dé 1 nhimg ting dudi dam véi nhimg té bao soi ndm len chit shay va phinh né. Dudi nita 1A ting 161 véi «6 chute nhu mo xdp, mém, Cac phién nam lic dau cé mau trang, saz d6 chuyén thanh mau dé phan héng, sau cing chuyén thanh mau nau gu. ‘cic dam (basidium) xen ké véi céc té bao phan Bao tit dim sinh ra trén cde mau nhé cia dam, thing 06 4 bao tir dam tren mdi dm. Chi e6 thé quan sat dam va bao tir dim Khi soi dui kinh hién vi. Bao tit dim hinh tning dai khoang 7-9um, rong khoang 5-6j1m, Ngo’i ip thanh ngodi va lép v6 day cdn c6 thé thay 13 Lép t€ bao chat, mang té bao chat, nhan va mot ché thu nhon 18 r6n bao hay bao sat (hilium), Cudng cla nam rom thutmg dai 3-Sem, rong 0,5-1.5em va chung 6 mau tring nhat ‘Tren soi nam ciia nam rom, méi té bio ¢6 chiéu rong khosing 6-18um nhung 6 chiéw dai rat thay déi, tir 46-400um, thudng khoing 217j1m, Gitta hai {€ bio 66 soi méc duoc tao thanh do qué trinh ign két (anastomosis), Trén soi nim e6 khi cn gap cc bao tr vo tinh mang day goi 1 bao tit mang day hay bao tr 40 (chlamydospore). Ching thong cé hinh edu, ding kink khoiing 5,88uIm. Bio tir mang diy gilip soi nam tn tai, vugt qua cae bign déi hat Ini cia moi tung. Khi gap diéu kién thuan loi 30 bao tir mang day sé ndy mam theo nhiéu huéng va tao ra nhimg si nim méi Bao tit dim cia nam rom chi chia mot nhan, tuy nhién vin 66 mot t3 18 hd (kho’ng 6%) 1a céc 1€ bio song nhan. Bao tit dam bay ra khi mi nam ng xo® (khi dé ta thay mot lp bul trang bay ra trong nu khéi toa). Méi bao tir dam gap dig kign thuan gi déu 6 thé ndy mam dé moc thanh s Bao tit dim ciia ném rom thich hep nay mam & diéu kign tt mhat 1a 40°C, khong ndy mém dugc khi nhige do thaip hon 25°C hoac cao hon 45°C. Dé 4m tong déi cia khong khi thich hop cho sur ny mém [& 90 + $%, cao hon 96% nim dé bj théi nhin, thap hon 80% bao tit niy mm cham hon. Diéu kign pH thich hop nhat cho su nay mam ciia bio tit dim & nam rom la khodng pH=7.5, 2, Nguyén ligu diing dé nudi trong Chi, yéu sit dung rom ra cia cay Ia dé tréng nim rom. Ngodi ra cdw o6 thé sir dung cde nguyen ligu khée nhu bong phe tigu, khé dau hat bong, than ld ngo, than lé dau- lac, vd dau, 10H ng6, min cua... Vi rom ra 06 Jung chifa protein thap (khodng 1,8%), do 46 Khi madi wéng c6 thé bs sung them mot vai nguén nite (nker cém, uré, phan trau bd, kh6 dau...) C6 thé tham khdo mét so cong thic phéi tron nguyén litu dé trdng néim rom theo cée ty 1é nbur sau: 1) Rom ra - 60kg; dat din - 30kg; cém gao - Skgi voi - Skg. 2) Bong phé liu - 90kg: phan trau bd khé - 8kg; voi -2kg 31 3) V6 hat bong - 60kg; thin ng6 - 38kg; supe lan - [kg; bot thach cao -1kg 4) Rom ra - 82kg; phan trau bo kho - 15kg; voi - 3kg. 5) Rom ra - 90%; cam gao - 7%; voi - 3%. 6) Rom ra - 50%; phan trau, bd khd - 15%; b6t nghién rom. 19 - 20%; than Id du, lac - 10%, bot thach cao - 1%; cdim ga0 - 4%; nude vira dil. 7) Rom ra - 60%; phan ga va chai don chuéng - 10%; bor nghién rom ra - 20%; bot khd du - 8%; bot thach cao - 1%. 8) Rom ra - 1000kg; ammon sunphat - 2kg; cém go - 200kg:; thach cao - 10kg; uré - 2kg; voi - 10kg 9) Rom ra ~ S00kg; voi - 10kg ; vé hat bong - 500kg; thach cao - 10kg. 10) Vé hat bong - 92%; cam gao - 5%; voi -3%. 11) Bong phé ligu - 94%; ciim gao - 3%; voi - 3% 12) Bong phé lieu - 3000kg; CaCO, (bot nhe) - 120kg; cdm gao - 120kg; biin ut - 300kg. 13) Ba mfa - 87%; cdm gao - 10%; voi - 3%. 14) Ba mia - 70%; bot kho dau - 6%; cm gao - 5%; bot rom ra - 15%; ammon sunphat - 15%; thach cao - 1 ,5%; v6i - 1%. 15) Lai ngo nghién - 98%: uré - 1%; supe Han - 1%. 16) Ba mia - 1000kg; cém gao - 20kg:-voi - 3kg. 17) Rom ra - 500kg; cém gao - 10kg; tro-ram ra ~ 10-25%: thach cao - 2,5kg; uré - Ikg 18) Rom ra - SO0kg; phan tru, bd kho - 25kg. 32 19) Rem 19 - 400kg; kho dw hat bong - 90kg; uré - Ske: voi - Skg. 20) Rom ra kh - 53%; Ot rom ra Kho ~ 30%; bOt phan trity, bd kho - 154%; bot thach cao - 1%; voi - 1%: pH = 7.2. 21) Rom ra kho - 60%; bot yom ra kho - 30%; cm gao - 7%; thych cao - 1,59%; voi - 14%; uré - 0.59%: pH =7,0 - 7,4. 22) Rom ra - 32%; xi 1d - 40%; nude tiéu- 26%; thach cao - 0,6%; voi - 0,6%:; supe Tan - 0,2%; phan gia cam - 0,6%, 23) Rom sa khd - 30%; bot cd - 479%; Kho dau - 10%; cém {240 - 10%; bot thach cao - 14%; voi ~ 2%; pH = 7.2. 24) Ba mia - 450%; cm gao - 35kg; supe lin - Skg; voi - 2,Skg; thach cao - 5kg. 25) Ba mia - 400kg: bot rom ra -50kg ; cm gao - 40kg: thach cao - 5kg; voi - Skg.” 26) Romt ra - SOOkg; cém gao - 25kg; ammon sunphat - 1,0-2,5kg; voi - 7,5kg. 27) Bong phé ligu - SO0kg; com ra ~ 250k; voi - 7,5kg. 28} Bong phé li¢u - 250kg: rom ra - 250kg; voi - 7,5kg, 29) Rom ra - 500g; cm gao - 30kg; hot phan trau bd - 40kg;, thach cao - Skg: v6i- 25kg: tro rom ra - 1Okg, 30) Rom ra - 100kg; tim gao - 80kg; dau xanh - 40kg: cm gao - 100kg. Cain uu ¥ 18 trong khi Iuong chita chat dinh duémg cua nam rom 1a rat phong phi thi gid tsi dinh dung cia rom sa (aguyén lig chinh dé nvdi tréng nam rom) Jai rat nghéo nan. Tinh theo 33 trong Itrong kh thi trong nam rom 6 chtta Wi 30,1% protein; 6,4% lipit (chat bo); 50,9% hydrat cacbon (dudmg bt}, 11.9% chat xo (cellulose). Trong khi rom ra kh6 (46 am 13%) lai chia chi e6 4.1% protein; 1.3% lipit; 36,9% hydrat cdc bon tan trong nurde nhumg Iai 66 ti 28,9% chat xo. Viee chuyén hod céc nguén nguyén ligu nghéo dinh duéng, gid ré lai rat sn & nong thon née ta thinh loai thue phdm ngon Ranh, c6 gid tri dinh dudng cao, 06 ca te dung chita benh, ding trong nue khong hét, cdn c6 thé xuat khdu véi s6 Tsang lon, Dé chinh [a ¥ nghfa to 1én cita viée phat dong nong dan tin dung thoi gian ndng nhan dé mé rong nhanh chéng viéc lam trong nong dan atkngudén nguyén lieu 1a rom ra va cde phy pham nong nghiép khéc. Vigc bé sung vao rom ra mot it phan khodng (supe lan, uré, ammén sunphdt..), phan hu co (phan gia sic, gia cém), kho diu (dau, lac, dita, hat bong), cém gao... chinh 1a tao diéu kien dé dam bio sur cin bing vat chat gidta nguyén ligu sn xudt va sin pham thu dugc. Khi bé sung vio rom ra céc chat hit co khiéc, soi nim s€ moe nhanh hon, sin Iuomg nam sé cao hon, nhung phai hét stic chi ¥ vi ciing dé nhiém cae loai tap khudn, tap nfm hon. 3. Xirly rom ra Chon loai rom ra da phoi kho va chia bi méc, chia bi nhon nat. Khong phoi rom ra & ven dung quéc 19 vi rit dé bi nhiém bain bai cat bui. Tao bé ngam rom ra va cho vio bé nude sach dé hoa véi voi wit, CFL tain rom ra thi ding 20kg voi w6t. Ngam rom ra ngap trong nude voi khoang 3-5 phot, nguyén ligu chuyén sang mau M vvang nhat thi vét ra dé tren gid g6 hay gid tre cho réc nude trong, khoang 3-5 phét, C6 thé tham khao mat sé cach xt ly rom ra khée nhur sau: 1) Rom ra ~ 500 kg; supe lan - Skg; cim gao ~ ¥0kg; voi - {,Skg: ngém ngap nude trong 24 gity roi vat ra doi rao, 2) Rom ry - 1000kg; voi - 30kg, nude dit ngap: ngdm 20-30 phut, vir ra doi réo. 3) Nuée chit 1% voi wét. Ngam rom ra, vira ngam vita dim sof cho rom ta di cham nude (d6i mau), vot ra dai rio, 4) Nude chita voi (5% so véi som 19), ngam som 1 18-20 agit. Vor ra dé rao, sau d6 tron them 2-34 (so Véi rom ra) voi bot hoge bot mhe; 0.5% uré;1% amon sunphit; 1-2% supe lan. U déing cho Ien men 7-10 agay, trong thai gian nay 06 dio 2-3 tie. 5) Hoa 10kg voi vio 4000 lit nuéec, npam | tin rom ra kho trong 30 phiit. Say dé vot ra dé cho rio mréc. 6) Rom ra kho trai lén trén san gach hay stn xi mang thanh Lop day 10cm, Ric mot Lip voi bot lén tren. Tip tue ri rom ra khéc fen trén (10cm), r6i lai ric voi bot... Luong vai bot sir dung Ja 20kg/I tan rom ra kho. Diing binh ¢6 voi sen (6-doa) tudi dim nue lén cd kh6i rom ra: dio dév cho voi v2 nude thm di vao rom, tigp te tudi va dao trong ving 60 phiit, Sau dé dem rom 4 xép thanh déng cao khoang 1.5m va & tong 4 ngay; phit mang PE hay phi ni-long ben ngodi. Sau 3 ngiy do 1a, dio déu Yen r6i lai xép chat thinh déng va i tip trong 3 ngiy nifa. Boing ii sé len men, nhiét do tang cao, rom mém ra nbd cé sur phan huy chat xo {cellulose} cha mOs sé vj sinh val wa nhiés (chi yeu Ja xa khudin), 35 Ciing 66 thé cay them ché phim xa khudn ua nhiét dé nang cao higu qua cla qué tinh xir 1¥ rom ra. Mudn 6 ché phan xa khudn ua nhiét cén lign he véi Bio rang Gidng chudn vi sinh vat, Dai hoc Quéc gia HA NOi, DT: (04) 8.584.475, 0913.510.360. 7) Bo rom ra thinh timg b6 cho vao bé ngim nude 6-8 Bib, vét ra sin gach, ding chan di ing dm len cho nude chay di cbn rom ra thi mém ra. Ciing c6 the ding tay dé vat timg bd rom ra, sao cho rong nude c6 trong rom ra con vao khoang 70-80%. 4, Phuong phap & dong ‘Tnde het phat Yin mot c4i ké ging nhu gid. gudng. Ke ke trén gach cao céich mit dat khong 15-20 em. Gitta mdi déng & 1am mot cot thong khi ahu Khi nong dan ta 1am cay rom, C6 thé ding cay tre, cay mung hoac ding ng nhya véi duimg kinh tuong te cay tre. Ram ¢4 da téa nutic duge vic déu xung quanh cot thong khi. (Cac nguyén liga khong phai 1 rom ra cing phai tron déu dé sao cho khi het rom ra eng [A het tudn ede phy few may, Ding bao 13i dm hay ni long phi kin ting déng di va ding day ni long bude déng i Iai. Chui ¥ khong phi lap cOt thong khi va cdin dé ha phia dudi ke (d8 thong gid). Sau 3-4 ngay mé ni ong ra, dio tif trong ra ngoai, tit ngodi vao trong, fir trén xudng dui, tir duéi Ién tren. Sau d6 Lai phi ni long hay bao tai Am nhur ban dau, bude day chat va i tiép 3-4 hom nia Toi ngay thit 6, thit 7 rot mot nim Tom ra -Va bép trong tong bin tay, Néu thay c6 nude hoi ita ra 1a do dm dat yéu cau, con 36 néu thay nude chiy rong rdng 1a wét qué, Khi dé phai 1 tai ra dé cho nuée bay hoi ber dis neu thay kho quit pha b6 sung th nude voi (5kg voi hod vio 100 lit née); kiém tra lai do dm va dua di tréng nam, Can tera ¥ 14 doing & khong aén thalp qué hose cao qua. Nea khéng ché do cao khoang 1,5m. Néu déng len men toa nhiét sé 6 mii thom dac tnmg, rom ra mém han ra... 5. Phuong phip déng mo Chuiin bi mot ché dé dit mo tréng nim & trong nha hay & ngodi tri. Cén c6 chd thodng, sach, bé eae phiing, c6 thé tao Tinh thost nude. Cie luéng nen cé chiéu cong 1,0-t,4m. Chiéu dai ludng tuy thudc timg dign tich cu thé, C6 thé [a 3m Aéi voi méi ludng. Gitta cae Tudng c6 rinh sau khodng 20cm dé thost nude va ¢6 16i di dé shuaa (ign cho thao tée, cham sée. Chutn bj céc khuon bing g6 (hay bing ton, nhya cimg...) dé déng m6 rom ra. Khuon c6 thé c6 4 mat hinh thang, 2 mat tren dudi (bé trong) c6 hink ché nhat, mat trén nhd hon mat dudi, hai déu c6 ding tay cm dé d& ding nhac len dat xudng. Khuon g6 cé hinh nhw cuc gach, tue 1 4 mae xung quanh déu [8 fhinh chit nhat va mot canh bén c6 thé théo ra duge, Khi edn nit khuon ra khdi mé rom ra da duoc nén chat Cée khudn g6 c6 thé c6 hinh nén cut va ben cant e6 tay cm dé nhie len hay dat xudng. udng tron phia tren c6 dung kinh 25cm, dudmg tron phia dudi c6 duing kinh 35cm. Mat tren va day déu dé (rdng. Khuon nay ¢6 thé lm bang ton hay bang aba 37 ediug, cing c6 thé Vim bing cée thanh 26 ghép vao véi nha nhur khi dong thimg g6 dung nuée. Lay voi bot rie déu én bE mat t én ludng, sau d6 cho rom ea len chat bing each dam bing chan (c6 di tng da ria sach). Khi cd I6p rom day khoang 10cm thi dimg tai dé cay gidng. Giéng lay ti cée ati ging hay ede chai gidng (43 moc tring xoi va khéng bi nhiém (ap). C6 thé sic gidng déu trén bé mat, céch mép m6 khoing 15cm. kiem nén ve gidng thinh timg vien nha bing dét ng6n tay sau dé giti vio m6 rom, think mot vong tren bé mat cia 1ép rom. Méi vien céch nhau 5-7em va céich mép ngodi Khong Sem. Saat mot I6p lai tiép tue Hen rom vio Khun v3 khi da day them 10cm niia th dimg lai dé caly gidng tip. Tuy theo chigu cao clia khuon ma e6 thé Ten 3-4 hage 5 lop rom ra. Vo wy déng xwan nén nén diy khusn: vio vy xuan he chi nén nén khoang 2/3 khuds, Trén bé mat nén ric them mot lép giéng va 1g cach mép cita khudn khosing Sem. Phi: mot 6p rom ra len trén dé che lop gidng méi rc. Nam vao hai tay cm cia khuon, nhe nhang nhac Khoén ra. Dat khudn sang vi tr khéc va tigp tue Lim nhu trén. Céc mo phai céch nhau 30cm. Cay ging va nhde bé khudn xong ta ly bao ti dita da git sach (con dm) phi lén tren toin bd mo nam. Trong 4 ngay tép theo khong tuéi nutie Vio ma ma chi ta0 cho khong khi luén giit dia dg dm. Néu gap thdi tiét hanh kho thi phun nude lam dm nén nha va ede bife tutmg ca phong nudi nam. Sau 4 ngay néu mé bao tai dita ra sé thay soi nim nho nhu te nhen moe ching chit trén rom sa, Day kin lai nhue ban du va 38 ding binh phun € t6i md (phun suomg) tren be git do dm cho md nam. it bao tai dé Néu dé md ndinr dat & ngodi tdi cdn phi lén trén cée mo met 6p mai lam bing ra day khodng 5-7em dé che mua, che ning. Vige phun suong chi ritn han ché cho dil am bao tai (chi phun khodng (00ml trén mot mo méi ngay). Néu trdi mura, do am khéng khf cao thi khong cn phun sutong nhu trén. Toi ngay thit 9, thé 10, sam bat diu moc ra ditéi dang céc du ghim nhd bé. Khi dé bit déu do b6 cae bao tai ra va phun suing cho ci déng rom rq da tao thanh m6, nén nga voi phun 8 phun len phia trén tgo ra 2p suong mi rai nhe vio md nam. Lay nhigt ke cim theo chiéy ngang cia mo nam, néu dat niet do 32-35°C 1a 16%. Néu nhidt do cao hom th? cn phun suong 2-4 Ln méi ngay dé ha bot nhigt xudng. Neu trbi mura thi khong cin, Dén ngay thit £1, thit 12 c6 thé da thdy cde qui thé to bing hngt ngo hay bing qua téo. Khi dé cdn tdi phua nhiéu hon cho cée qua thé tip age phat trién. Néu tréng & ngoai trai thi thuing dén ngiy thie 4, nhigt d6 trong mo da dat ti 32-35°C, (chm ahier ké 6 bé ngang cia mo nim, sau Khosng 8-10cm). Hang ngay dan nude vio rinh dé ta0 6 dm cho m6 nm. Khi nhiét do tang cao phai do bét lép mdi che (bang rom ra), nhumg khong duge dé cho énh ning chiéu thang vao mo nam. Toi ngay thir 9 khi nim rom d3 bat du xuat hign desi dang dau _ghim thi bo 1ép msi phe va vi tip tye phun suong dé duy 01 » do Jim, phun nhiéu In trong ngay dé tao di d6 am. Sau d6 lay com rg mdi dé mot mai che khée choo nam. Khi qua thé a 16n thi gidm bot s6 lan phun svong trong ngay di. Bat déu thu fai ndim vaio ngay nit 12, thit 13. Can Iau ¥ them 1a khi am mo néim theo hinh nén cyt c6 thé tam tang do théng khi bang céch cim vao giifa mo mot coc gd thon déu va 66 gis nam & phfa tren. Khi rit coe g6 ra sé c6 mot 16 thong khi 6 gitta m6. Luong cdy gidng nén bing 10% so véi trong lwang cla win bo mo nam. Néu céy it hon thi soi nim moc cham va nhur vay sé lam tang them nguy co nhiém ede tap ném khéi Khi bat dau thay soi nam moe ra nhu to cé thé phi lén bé mo nim mor lép tro rom ra diy khang Tem. Lam nbu vay 12 via gid duy in do dm va nhiét do, vita gidip duy tri do pH cia mé nam (han ché viée rom ra bign sang pH a xit). Doi khi ngudti hit ta cdn pha [en teén 16p tro rom ra mot lép xi 1d hoac é khir tring cho dat thit ngudi ta thudmg ding phuong php xéng hoi Fose- mén (Formol) cho lép dit thit di duge lam toi xOp. Do dm ciia mo nam nén duy tri 4 pham vi 60-70%, cdn do aim khong kh nén duy 11 & pham vi 90-95%. Do dm thaip hon thi » chm, nhumg qué Sm thi anh hudng dén ko soi nin, nhigt sé tang cao trong md nam, dé din dén cdc soi maim phi i hip qué trinh Ken men ky khi Tam soi ndim ter tan (autolysis) ma chét di, mat khée néu do dm qué cao sé dé nhiém vi Khuda va cae inaim tap khéc ay 6. Phuong php bé rom ra C6 thé khong ding phuong phap tao m6 bang khudn ma bang cach bé rom ra thanh timg bé (hodc xodn fai thanh b6) réi 5t cc b6 dé chéng lén nhau dé tao ra m6 niim. Lay mot bé rom ra nang Khong 0,5-0,6kg, vé cho thang dau sau d6 ding tay xoan lai va bude bing mot soi lat hay bing day ni long. Xép rom ra vio cic Tudng (khong céin khubp) theo cae cach hdc nhau va theo nguyen tic eang lén trén cag thon nh din Tai Ciing c6 thé b6 rom ra chanh timg bé quay cudng va ngon vio phia trong, bude bing hai soi lat hoac hai day ni long, xép len Tudng, teen phi mot L6p rom ra. Trén mat luéng cing phi voi bot thanh mot lp méng roi mdi xp cde BS ra Ten trén. C6 thé xEp 5-6 lap b6 ra dé dat (Gi d6 cao khoiing 90cm. Hai bén ludng €6 ranh sau 20em, rong khoding 10-15cm. Sau khi cay timg vién ging, mai vign céch nhau 1Sem, cach mép khoang Sem, ta phi Ién trén bang bao tai dita, Dé trénh anh ning true tiép chiéu vio m6 nam cé thé lam cde gian che bang figp dan, 1udi ni long den hoac tréng gidn bi, gian mudp {én tren, Con c6 thé b6 rom ra lai ngay tir rude khi xir1y. Ngam vao nude voi 5% trong 6-8 gid, sau dé ly ra diing chan di ung dim lén cho thoat bét nude trong cdc bé rom ra sau dé xép lén mot nén lung dé tao do déc sang hai phia. Luding c6 chidu rong khong 100em. Khi xép bé rom ra, cn xép nguge nhaw dé hai ben déu e6 phin 6c cbs cde bd. Xép 3-4 lop lai dé mot sé b6 quay doc tuo d6 thodng thich hgp cho mo 41 mim. C6 thé xép hinh kh6i chit nhat_vuong vin hode xép hinh thang, mat trén nhé hon mat déy Vige lua chon mia vu dé nuoi tréng ndm rom [a hét se quan trong. Can luu ¥ rang nhiét dé thich hgp cho su phat trién he soi naim & nim com 1 12 hung t6t nhét 18 35%C, con mhiet do thich hop dé phan hod thanh qué thé 1a 22-35°C, nhiet do thich hop dé phét trign qua thé 1a 30-32°C. Nam rom thich hop véi diéu kign nhiét dO kha cao khi mudn phat trién qua thé. Loai ndim nd thich hop tréng quanh nam & cic tinh phia Nam va tréng vio mia hé & céc tinh pha Bac. Tét nhat 1a t20 didu kign dé nam c6 thé phat trign va sinh qua thé & nhigt do Khong 25-30°C. Néu tréng naim trong nha cé thé xép cae bé ra len tren cée gid g6, gid tre nifa hay gid sit. Mdi gid c6 chiéu rong Im, chiéu dai 23m, khoing, cach git ce ting khoing 73cm. Phuong phap nay cdn 6 thé dp dung cho vige khong ding bé ra ma ding cdc nguyen ligu phoi tron khéc (xem phén nguyén Tigu). Phai duy tri di do dim, tren mat ngnyén ign phai phii rom ra va che day bing bao tai difa dm. D9 dm trong nguyen ligu duy ti & mic 65-70°C. Nguyen ligu duge xép day khoing 13,2-16,5%. Cay gidng bing cach vé thinh timg vién va di stu vio lép nguyen igu (céch ahau khodng |5cm va céch mép 5-7em). Duy tri do am twang déi ciia khong khi khong 85%. Cham séc tét thi sau 15 ngiy c6 thé thu hai nim. Trong mot can phing c6 thé xép rat nhigu gid nhur vay. Ché ¥ chita duong dé di lai cham séc va thu ai nam, Cang ¢6 thé xép cde y ndm trong nha tuong tr nhu phuong phap néi tren: 2 Con €6 céch xép mo néin rat don gidn ngay tai euong. Laly tay cugn rom ra lai thinh ting b6 hay tim dau timg bé lai va bude day. Xp céc b6 theo cae kigu khée nhau trén mot so tudng hi thoat muse d& dang. ng bing cach diii vio dat 6 cc rudng da gat hdi xong va M&i che ciing lam bing rom rg. Cay gi giita cc bé rom ra nhimg vien gi6ng 43 vé tron lai. Bat cae vién gidng cach nhau khong }Sert va céch mép khoang 5-7em, Cée phuomg phdp cham séc cfing tuong tr nhur trén, Co thé tham khdo cach dat cae bé rz theo cae hinh nhu trong, hinh ve, 7. Thu hai va bao quan nam rom ‘Thu hai maim rom theo nguyen téc bé timg qua thé chia naim & gai doan kéo dai (chura né x08 ra) hoc giai doan hinh tring Ding bin tay nim vio qua nim va xody dé nhé bt len ca phn 18 & chan agin, Néu con sét chan nam phai lay ngén tay méc ra cho hét. Khi thu hai phai nhe tay va dat ndm én 6 rd chit khong dat xuéng dat, Néu khéng dinh phoi kho thi phai chuyén ngay trong ngiy dé co‘s6 tiéu thu. Néu muén bao quan lau hon phai gilt & ti lanh hogc & kho lanh (10-15°C). C6 thé th hoach néim rom ign tuc trong 15-17 ngay. Tir ngdy thi 12 dén ngay thi 15 nim thurdmg né 19, sau khi thu hai dén dap edn ding bin phun dé phun nude kha dim vao mo nam ri lay mang chat déo hay Sau 5-7 ugiy ném lai moe ra lin hai. M@ mang chat déo hay bao thi ra va tigp tue thw hd Méi ngay nén hai Lim 2 lin (sing va chiéu) dé c6 thé chon durge cdc nam vita tim ua chuong cita thi trvimg. Nang suat dot mot thudng chiém ey 1¢ 70-80%. con don hai Fh 20-30%. Tir tin rom bao tai diia che day kin nhur ban daw 43 ra thuimg chu duge 100-150kg niim wei. Gis 1 tin ném rom two wen thi trudng hien nay vio khong 25 trieu-déng. Dé c6 thé tia thu véi s6 long 1én cn cat vA say nam rom, chuyén sang dang sn phdm nam rom kho. Ria sach nim, dé cho réc hét nuéc, ding dao sic cit Iat cfc qua ndm rom dé c6 duge cé khoanh nim cé kich thuée khong ming hon 0,5em. Néu trdi ning, 46 nim ra nong va phoi 3-4 nang la dtioc. New tri khong nang thi phai sly & niet ds Khong 40-50°C. Khi nto do dim ciia nam chi con chita khoing 12-13% 1a duge. Binh quan cit 10kg nam rom tuoi cé thé the duge J-1,2kg nim rem Kho. ‘Trong sin xuat 1én ngusj ta sAy nam rom trong cdc 1d say (€6 cau trie aur hinh ve). Trude Khi mudi cin ria sach nim, chon loc dé loai bd cde nam khong dat fiew chuan, vét nam ra dé cho rée nude. Sau 46 dun nude s6i va tha ndm vio chén trong 5-7 phil. Vot ra ngam ngay vao nude lanh, sau 46 a6 ra 15 va lai doi cho réo nude. Cho nam vao céc can nha hay chum vai di dyng nuée mudi. Cit 1 kg inaim rom tuoi thi cfn 200ml nude mudi bio haa va 0,25 kg mudi tinh sach. Khi cho hét nan va musi vao r6i en ric them mot lép mudi méng {én khip bé mat cila nim. Mudn bio quin duge tau hon cin cin cho them gidm (chita 5-6% a xit axetic). Méi tin nam cén sit dung 3-4 (ft gid. Néng d6 musi trong dich bio quin do bing Baume ké can dat khoang 22-23” Bé. DO pH cua dung dich mudi bio quan thudng 8 4,0 Ching ta bigt ring dung dich mudi an (NaC) néng 49 1% €6 thé tgo ra mot Sp suit thém tha 13 6,1 at. (atmosphere). Ding, dich muéi bao quan mdm rom can 20" Bé tré len, tie 1a phai tao 44 ra dugc mot ép suat tham thau khoing 120 at. Dich t€ bao cia céc vi sinh vat thutng cé ip suat thir thaiu 1d 3,S-16,7 at. Vi vay & trong nude mudi sé xdy ra hign tong co nguyén sinh (plasmolysis) va lam vi sinh vat chet het, do dé khong ¢6 thé Jam hu hdng ném duce nifa. Bé tao ra d pH-thap (4,0-4,5) nguési ta thutmg bé sung thém 0,1% axit xitrie (limonie acide) Dé bio quan néim cdn cn digt tri céc enzym (enzymes) c6 chifa trong nam lam cho nam rom khong tigp tue nd xob ra. Khong nén ding néi sit ma phai ding néi nhom hay néi bing thép khong gi. Néu ding ndi sit thi cdc a xit amin chia liu huynh trong protéin ciia ntim khi dun soi sé 06 thé két hop véi sit dé chuyén hod thanh sit sun phua (FeS) c6 mau den. Cé thé 10%, ty 16 gitfa nude va ném rom 1a 10:4 ‘Dun sOi to lita r6i dé nam vao, dun tip trong vong 7-10 phuit sau 46 vat ra. Nim c6 mau sing dep va c6 thé bio quin duge kha lau. Bé do néng 49 mudi nén six dung Baumé ke (hay ¥ trong ké Bomé). Néu dun chu di shdi gian thi trong qué trinh bio quan nidim c6 thé bi théi nha, Khi vot ndim ra cén dé ngay vo nude lanh. Tot nhat 1a ding nuée may cho chdy lien tue. Néu khong thi phai thay nude lanh 3 lan. Khi nhiét do cha ndm ha xuéng duéi 30°C 6 thé dua nn di ngam nuéc muéi. Neu khong ha nhit nhanh thi ndim c6 thé bign mau va bin mui Pha nude mudi theo ty lé 10 nude va 4 mudi tinh khiét. Dun néng cho dén khi mudi khong tan duoc nifa. Ding ty trong ké kiém tra dé c6 duge néng dé khoaing 23° Baumé. Them vio dé mot it phén chua, doi nguéi, loc qua & Idp vai man di tly ma, sé 6 duge muse musi trong va c6 néng dé bao hoa. 4s Pha dung dich dé digu chink pH gém c6 50% axit xitrie, 42% auatri axetat, 8% phitn chua, Ding dung dich nay die ebinh PH cia nude mudi dén 3,0 (vio mita he) hose 3,5 (vio mua dong) Ding dung dich thude tim (KMnO,) néng do 0.5% dé Khir triing ede chum hay can chifa nam. Cho nai vao chum hay can nhya chia nam. Cir 100Kg nam rom thi ding 25-30 kg mudi. Diu tien dé mot lop mudi & audi day sau d6 x€p mot lép nam (8-9 cm) 163 lai mot 16p mudi mot Lép nam, Luc gin day chum hi gdi mot vi dan bing cre dé fen k6p mudi tren cing, Sau d6 dé I6p nude mudi bio hoa len trén, Nap chum day met we hay nap 26. Trén vi tre cain de’ mot cuc da sach dé dé vi tre sao cho nam Tuon ngap dui bé mat lép nutéc mudi bao hoa. Phai theo ddi, néuu néng dg nude mudi khi gidm xbng dudi 15° Bé (Baume) phai chuyén sang chum khéc 6 nude mudi ndng dg 23° Bé. Lan ndo-ciing phai ghi vi tre c6 df ném aby crén, Sau 4-5 lan déi chum phur vay tii nude musi trong chum sé duy ti due & néng do 21-22" Be. Nude mudi trong chum dau tién khong ding Jai dage, nhumg nude mudi trong ede chum sau c6 thé ding lai bing cach bé sung thém mudi cho dén mtic bio hoa. Néu thy music stif bot cling cén déi sang chum khéc, Sau 20 ngay ngam mudi co thé chuyén sang déng thing dé xuat khdu. Lay nam ra dé cho 140 nude mudi, cho vio céc can nnhuta da rita sach sé sau dé cho née mudi bio hod da diéu chinh do axit vio. Trén cing dé mot lép mui tinh Khiét r6i déng nap lai. Dan kin nap ching (hay can nhya) va cho vao eéc thing gidy £6 dé ben ngoai: phdng dm, phing néng, khong dé gin véi hang nang darge, hod chit 46 Naim rom ngam mudi nhue vay c6 thé gitt wai trong 2- 3 thang. Khi ding dem nim ngim vio nude lim niat mudi di hose 18 dem néim dun 8 phat trong dung dich chifa 0,1% axit xitrie dé gidm dd man. Rita lai bing nude sack dé khit bo axft true Khi xao ndu, Nam rom c6 thé chuyén én céc nha may déng dé hop. Khi d6 nim duoc cat bd chan 6 lin dét cat, rita sach, dun s6i trong nude khodng 8-10 phiit (ty Ig nuée: nim ba 2:1) vor ra dé ngudi trong nuée anh, phan toai ra ede exp néim khée nhau: loai 66 ich hace qua thé 1a 27-40mm, loai 6 kich thuée 21-26mm va loai c6 kich thuée 15-20mm, Déng rieng 1 vio céc loai hop hdc nhau. Nude cho vao hop naim dutge ché nhu sau: Nude néng 49 lit, mudi tinh-Ikg, axit xitric-1g, Hoa cho tan hét mudi r6i loc qua 6-8 lop vai man. Nuée nay duge khéng ché 6 nhiét do tir 85° tr6 Jen. Véi logi h6p hay lo 520ml thi déng 200-270 gam nim, véi loai 315ml thi déng "150-160g nam. Sau dé them nuée 43 duge pha ché nhu trén vao. Déng kin hop sau khi da rit chan Khong. Thudng khit tring hop hay binh, lo trong céc néi hip ap sudt (121°C) hay khir tring gidn doan bang hoi nude soi 2-3 Lin, giifa céc ln cach nhau 30 gits (khir tring kiéu Tyndall). Dé van chuyén nam rom tuoi tir ché sin xudt dé chd tiew thy trong ngay c6 thé ding mor phuomg phap gitt anh don gidn. Déng mot thing g6, ben trong c6 lot cc lép x6p céch nhigt. DS mét l6p nude dé bén dudi, dat mét vi tre lén wen rdi xép nm vao. Gitta 1ép nam cé mét g6i nude dé duoc dung wong moe tui mang méng. Tat ca timg ay thir duge dung crong mot t6i ming mang I6n r6i dura vao thing. Trén cing lai pho mot lop nude da nia saw d6 day nip thing lai va nhanh chéng van chuyén dén noi tiéu thu. 47 48 Hak giai don 6 thé qua cita nam rom Gil dogn nd abe. B- Git dan tg $M niin: 2 Ce shin ni 2. Cubng rit. 4 Bao ngod: Sno ye Cain t20 cita phign nim 2 Hu kj ea spin et gti tim kt ha! ea sm bal mn 4 gp val nau tao thank nh cla hm tng bo: eB Ars song nn d- Bm Un Rar hn ct cid ein fn al e- 3m sorg nn x to thinh sau phn eft gdm otra thet bm tng thn ws 4 fn, db dt bn & mht 9 We Bog TE bao ‘fe oa cm; FS chin, ng ha Teg AY asf pn et idm em hate dim k- B33 din eta tng the FD aan ann era Eng than m Tia yea pn et gdm afd in hho nr» TE bo pan cc; 3. a 9ng quanh. Can héi hét chan, néu thay edn sét lai phai ding ngén tay moi cho ra hét. Sau mdi Yin Indi lai dio cée khiie gb tren xudng dudi, ngodi vio trong (va ngutoc lai), 74 Néu nhiét dO cao qué 30°C ta ly timg kbtic g6 ngim vio nude trong 10-20 phit, Wy ra, dé cho vio nude, sau d6 lai xép thinh ting gid nhur ban dau dé moc nb tigp tue moe ra. Binh thudmg cd Im’ nguyen ligu ta cé thé thu héi duge edi 20-25 kg moc nhi kho (ding trong nude hoae dé xuat khau). Khi cham séc nudi tring moc nhi edn chi ¥ chong kien, gidn, chudt... C6 thé ding voi bot hay déu thai cong nghiép dé rai xung quanh ché xép gd. Cin dit by chudt hay ba chudt & Khu vue musi tréng mée nhi. Khi phat hign tren gd moc cdc moe Ja (mau xanh, mau den, mau vang...) edn phdi ly ring ra dé tranh lay lan sang cdc khiic gd kiiie. Céc khiic gé bi nhiém tap rndm 6 mite A thap £6 thé xis ly bing céch ngam vao nude sach, ding ban chai dénh that sach nhiipg ché nhiém tap naim dé r8i dem phoi ning trong 7-40 ngay; ngam lai vao nude sach 10-20 phiit, sau d6 tigp tue xép cac khtic gé vo trong nha (nhu hinh ve) dé cham s6e va thu hai méc nh. Méc nbi hai ra cn xép v0 nong hay ni long dé phoi trong 3-4 ngay cho dén khi kh6 sin Név khang c6 ning thi phai sy mOc nhi 6 trong céc Id sy cé nhiét do 45-60°C dé cho moc nhi khé tir tir, tao ra san phdm co cénh phing, khong quan, mau sing dep. Trude khi dua vao 1 sy nén dang quat dé hong cho mée nhi gidm bét Ivgng nude (thug quat trong 4-6 gid 1a diy. Néu khich hang yéu cdu cdn cat 66 chan, ta phai cit réi ngim vio bé nuéc c6 chifa vd quyt kho (khoang 0.5kg vd quyW/Im" nude 13) trong thi gian kho’ng 10-12 gi (toai bé mii hoi) dé mau sic cia moc nh git nguyén. Sau dé vot ra dé rio mide trong 4-6 gid sau dé phoi ning hoac hong gié réi sé. 15 Khi moc hi da khé ron ta thu vé, quat manh cho het bui, dat cat 16i d8 vao chd mat trong 1-2 gid, sau. dd déng vao 4c ti mang méng. Sin phim mdc nit phai 6 46 am khong duge qua 14%. TY le gida moc nhi khd Va moe nhi tuoi thu’mg 1a 1214-15. Khi dé lugng chita cdc thanh phéin dinh dudng 1a nhu sau: Protein - tren 7%, hydrat cacbon hod tan - trén 22%; chat xo (cellulose) - tir 3-6 %; chat khodng - tir 3- 6 %; chat béo (lipit) - trén 0,4 %, 6. Tréng mc nhi trén nguyén ligu mimn cua kho dung trong tdi mang ming Chon loai uli mang méng chiu nbigt (logi PP) diy khoang 0.5mm va ¢6 kich thuée 17x33 cm, 25x35 cm hodc 12x25 em, mdi ti chiia duge khoang 250-300g nguyen lieu. Phéi tron nguyén ligu C6 rat nhiéu cong dhitc phéi tron nguyén Ligu khéc nhau, dudi day 18 mot s6 cong thite thong dung. Cong thite 1 Min cura kho 100kg Voi wor 2kg Ure 0,25kg Dung mia O.Skg Supe lan O.5kg CaCO, 05 kg 6 Hod tan voi uét vao nude dé cé miu due tring nhu nuée vo 890, tron véi mitn ctf, gia gidm sao cho khi nam lai thay cé nue vita dit tta ra & KE ngén cay 1a vira (tha tay ra ném min cima khong bi v3). U min cua dm nay trong cét, bén dudi ké cao cach mat dat 15 -20cm. Trén ke ¢6 16t bao (ai difa, cét quay trdn sao ccho chita dit 300-500kg min cua, Cho min cua khé vao cét, cif méi lép day SOcm lai dimg dé ric mot lép dam uré (phan phéi sao cho déu d6i véi ca dong nhumg theo nguyén tic dudi it hon, trén nhiéu hon). Khi gap ti mura thi phai My ni long che kin é tren va xung quanh ct Sau 10 ngay d@ tung ra dé dio ln thtt nhat. Dao thé nao cho ten xudng dudi, dudi lén trén, trong ra ngoai, ngodi vio trong. Sau 46 gi & lai vao c6t nhur ci, Lin nay thay uré bing dudng. Sau 10 ngay lai d@'lin thif hai. Dao tron cling hur Hin tude nhung thay bing supe lan da gia cho min. Sau 10 ngay lai dé lan thit ba. Dao tr6n cling nhu 2 lan truée nnhumg thay dung bing 66 nhe (CaCO,) Sau 10 ngay lai dé ra tén thé tu, Lén nay tron xong i Iai ma khong bé sung thém g? ca. U tip 20 ngay cho dit 60 ngay. Sau d6 cho min cua di it vio céc Wi ming mong (t6i PP) Trude dé phai lon nguge tii va tao ra hin tron cho day wi. Vira dua nguyén ligu vao vita nén chat dé tao thanh mot khéi hinh tru, bé mat phing va céch mép tren 1/3 chiéu dai cia ti (néi céich khie phn nguyen ligu chigim 2/3 chiéu cao cia tii). Ding mot can g6 dau cé hinh nén thudn dai dn vao chinh gitta khoi nguyén Tigu dé tao ra mot "giéng” ring, tren 10 duéi nh6. 1

You might also like