Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24. Metode za rješavanje linearnih

mreža istosmjerne struje
Linearna mreža ⇒ R ≠ f(I), odnosno Ei = konst., Rj =konst., ∀i, j

Najčešće korištene metode:

1. Izravna primjena Kirchhoffovih zakona

2. Metoda superpozicije
3. Metoda konturnih struja
4. Theveninova metoda
5. Nortonova metoda
6. Metoda potencijala čvorova
7. Millmanova metoda
1

Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24.1. Izravna primjena Kirchhoffovih zakona (1)

I1 R4 I4 I2 I3
Rs R3
R1 R2 Ii = ?
+
+ E3
Is E1 E2 i = 1, 2, ..., 5
R5 I5 +

E1 + E 2 = I1 ⋅ R 1 + I 2 ⋅ R 2 + I 4 ⋅ R 4 + I5 ⋅ R 5 ⎫
⎪
⎪
− E 2 − E 3 = − I 2 ⋅ R 2 + I3 ⋅ R 3 ⎬ ⇒ I1 , K , I 5
⎪
I 4 − I1 = I s ; I 2 + I3 − I 4 = 0 ; I 2 + I 3 − I5 = 0 ⎪⎭
2
 Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24.1. Izravna primjena Kirchhoffovih zakona (2)

Nakon što smo izračunali struje u granama, možemo izračunati napon na
stezaljkama strujnog izvora. Uglavnom taj napon ne treba računati.

I1
Rs − E1 = Is ⋅ R s − I1 ⋅ R1 − U s
R1
+
+
Us E1
Is
− ⇒ U s = I s ⋅ R s − I1 ⋅ R 1 + E1

Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

Istosmjerne električne struje: zadaci (20)

Zadatak ISES-11:
Izravnom primjenom I1 I2 I3
Kirchhoffovih zakona
izračunajte struju pojedine
R1 R2 R3
grane. Zadano je:
E1 = 60 V, E2 = 20 V, + + +
E3 = 40 V E1 E2 E3
R1 = R2 = R3 = 10 Ω.

Rješenje:

E1 − E 2 = I1 ⋅ R 1 + I 2 ⋅ R 2
I1 = I 2 + I3
E 2 − E 3 = − I 2 ⋅ R 2 + I3 ⋅ R 3
4
 Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

Istosmjerne električne struje: zadaci (21)

Nakon uvrštenja brojčanih vrijednosti sustav jednadžbi glasi:

10 ⋅ I1 + 10 ⋅ I 2 = 40 ⎫ I1 + I 2 = 4 ⎫
⎪ ⎪
⎪ ⇒ ⎪
− 10 ⋅ I 2 + 10 ⋅ I 3 = − 20 ⎬ I2 − I3 = 2 ⎬
⎪ ⎪
⎪
I1 = I 2 + I 3 ⎭ I1 − I 2 − I 3 = 0 ⎪⎭

Rješenje sustava jednadžbi je:

I1 = 2 A ; I2 = 2 A ; I3 = 0 A

Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24.2. Metoda superpozicije

Složena i nepraktična metoda. Ima samo teorijsko značenje.

Struje u granama se računaju onoliko puta koliko imamo izvora.

1. korak: Premoste se sve EMS i otvore svi strujni izvori, osim jednog
strujnog ili naponskog izvora te se izračunaju struje kroz sve grane.

2. korak: Postupak se ponovi za svaki pojedini izvor.

3. korak: Izračunaju se konačne vrijednosti struja u granama tako da se u

svakoj pojedinoj grani zbroje (superponiraju) struje te grane koje
daje pojedini izvor.
6
 Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24.3. Metoda konturnih struja (1)

Najčešće korištena metoda kad treba izračunati struje u svim granama.

1. korak: Struje u granama se izraze preko konturnih struja.

2. korak: Formira se sustav jednadžbi za konturne struje.

3. korak: Riješi se sustav jednadžbi, tj. izračunaju se konturne struje.

4. korak: Izračunaju se struje u granama.

5. korak: Po potrebi se izračunaju naponi na stezaljkama strujnih izvora.

Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24.3. Metoda konturnih struja (2)

I1 R4 I4 I2 I3
Rs R3
R1 R2 IB
Is IA
+
+ E3
Is E1 E2
R5 I5 +

I1 = I A − Is ; I2 = IA − IB ; I3 = I B

I4 = IA ; I5 = I A
8
 Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24.3. Metoda konturnih struja (3)

I1 R4 I4 I2 I3
Rs R3
R1 R2 IB
Is IA
+
+ E3
Is E1 E2
R5 I5 +

⎫
E1 + E2 = IA ⋅ (R1 + R2 + R4 + R5 ) − IB ⋅ R2 − Is ⋅ R1 ⎪
⎪⎪
⎬ ⇒ IA , IB
− E2 − E3 = −IA ⋅ R2 + IB ⋅ (R2 + R3 ) ⎪
⎪
⎪⎭ 9

Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

Istosmjerne električne struje: zadaci (22)

Zadatak ISES-12: Metodom konturnih struja izračunajte struju pojedine
grane. Zadano je: E1 = 28 V, E2 = 6 V, E3 = 37 V, E4 = 25 V, R1 = 2 Ω,
R2 = 1 Ω, R3 = 3 Ω, R4 = 13 Ω, R5 = 4 Ω, R6 = 3 Ω, R7 = 2 Ω,
R8 = 8 Ω i R9 = 1 Ω. +

I4 E4 R4
ID E3
R6 I6 I8 R8 I3 + R3

R1
R5 R7
IA IB IC
+
E1 I5 E2 R2 I7 R9
+

I1 I2 I9 10
 Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

Istosmjerne električne struje: zadaci (23)

+

Rješenje: E4 R4
I4
ID E3
R6 I6 I8 R8 I3 + R3

R1
R5 R7
IA IB IC
+
E1 I5 E2 R2 I7 R9
+

I1 I2 I9

I1 = I A ; I2 = −IB ; I3 = ID − IC
I4 = ID ; I5 = IA − IB ; I6 = I A − ID
11
I 7 = I B − I C ; I8 = I B − I D ; I 9 = − I C

Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

Istosmjerne električne struje: zadaci (24)

+

I4 E4 R4
ID
E3
R6 I6 I8 R8 I3 + R3

R1
R5 R7
IA IB IC
+
E1 I5 E2 R2 I7 R9
+

I1 I2 I9

Jednadžba konture A glasi:

E1 = IA ⋅ (R1 + R5 + R6 ) − IB ⋅ R5 − ID ⋅ R6 12
 Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

Istosmjerne električne struje: zadaci (25)

+

I4 E4 R4
ID
E3
R6 I6 I8 R8 I3 + R3

R1
R5 R7
IA IB IC
+
E1 I5 E2 R2 I7 R9
+

I1 I2 I9

Jednadžba konture B glasi:

− E2 = −IA ⋅ R5 + IB ⋅ (R2 + R5 + R7 + R8 ) − IC ⋅ R7 − ID ⋅ R8 13

Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

Istosmjerne električne struje: zadaci (26)

+

I4 E4 R4
ID
E3
R6 I6 I8 R8 I3 + R3

R1
R5 R7
IA IB IC
+
E1 I5 E2 R2 I7 R9
+

I1 I2 I9

Jednadžba konture C glasi:

− E3 = −IB ⋅ R7 + IC ⋅ (R3 + R7 + R9 ) − ID ⋅ R3 14
 Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

Istosmjerne električne struje: zadaci (27)

+

I4 E4 R4
ID
E3
R6 I6 I8 R8 I3 + R3

R1
R5 R7
IA IB IC
+
E1 I5 E2 R2 I7 R9
+

I1 I2 I9

Jednadžba konture D glasi:

E3 + E4 = −IA ⋅ R6 − IB ⋅ R8 − IC ⋅ R3 + ID ⋅ (R3 + R4 + R6 + R8 ) 15

Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

Istosmjerne električne struje: zadaci (28)

Nakon uvrštenja brojčanih vrijednosti, sustav jednadžbi glasi:
9 ⋅ I A − 4 ⋅ I B − 3 ⋅ I D = 28 ⎫ IA = 5 A
⎪
⎪
− 4 ⋅ I A + 15 ⋅ I B − 2 ⋅ I C − 8 ⋅ I D = − 6 ⎪ IB = 2 A
⎪
⎬ ⇒
− 2 ⋅ I B + 6 ⋅ I C − 3 ⋅ I D = − 37 ⎪ IC = −4 A
⎪
⎪
− 3 ⋅ I A − 8 ⋅ I B − 3 ⋅ I C + 27 ⋅ I D = 62 ⎪⎭ ID = 3 A

I1 = IA = 5 A ; I2 = −IB = −2 A ; I3 = ID − IC = 7 A

I4 = ID = 3 A ; I5 = IA − IB = 3 A ; I6 = IA − ID = 2 A
I7 = IB − IC = 6 A ; I8 = IB − ID = −1 A ; I9 = −IC = 4 A 16
 Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24.4. Theveninova metoda – metoda praznog hoda (1)

Koristi se kad treba izračunati npr. samo struju ili napon jedne grane.

A I

R
Električna
mreža +
E I=?

17

Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24.4. Theveninova metoda – metoda praznog hoda (2)

Mreža naznačena na slici se nadomjesti pomoću realnog naponskog izvora.
A A

Električna RT
mreža
U ABo
⇔ U ABo
+
ET
B
B
RT – Theveninov otpor – jednak je otporu RAB – u mreži
naponske izvore treba premostiti a strujne otvoriti.

ET – Theveninova EMS – jednak je naponu UABo, tj. naponu

na otvorenim stezaljkama mreže (mreža u praznom hodu).
18
 Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24.4. Theveninova metoda – metoda praznog hoda (3)

A I
ET > 0
RT R
ET − E
+ I=
+ E RT + R
ET

B A I

RT R
ET < 0 + ET + E
E I=−
ET RT + R
+
19
B

Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24.4. Theveninova metoda – metoda praznog hoda (4)

Primjer:
A I
R3
Rs R
R1 R2
+
+ E
Is E1 E2
R4 +

I=?
20
 Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24.4. Theveninova metoda – metoda praznog hoda (5)

R3
Rs
R1 R2

R4
B

R T = R AB =
(R1 + R 3 + R 4 )⋅ R 2
(R1 + R 3 + R 4 ) + R 2
21

Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24.4. Theveninova metoda – metoda praznog hoda (6)

A

R4 I2
Rs
R1 R2
Is IA U ABo
+
Is E1 E2
R5 +

E1 + E2 = IA ⋅ (R1 + R2 + R3 + R4 ) − Is ⋅ R1 ⇒ IA

I2 = IA ⇒ E T = U ABo = I 2 ⋅ R 2 - E 2
22
 Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24.4. Theveninova metoda – metoda praznog hoda (7)

A I
ET > 0
RT R
ET − E
+ I=
+ E RT + R
ET

B A I

RT R ET + E
I=−
ET < 0 + RT + R
E
ET
+
23
B

Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24.4. Theveninova metoda – metoda praznog hoda (8)

Čest ispitni primjer iz teorije:
A

R
Električna
mreža +
E

B
Pitanje: Kod kojeg se iznosa otpora R na tom otporu razvija maksimalna snaga?
(Sve ostale veličine su nepromjenjive.)
Odgovor: Maksimalna snaga na R se razvija kad je R = RT.
Pitanje: Zašto?
Odgovor: Jer je RT unutarnji otpor ekvivalentnog (nadomjesnog) izvora.
24
 Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

Istosmjerne električne struje: zadaci (29)

A
Zadatak ISES-13:
Theveninovom metodom
izračunajte napon na
R1 R2
otporniku R3. Zadano je:
E1 = 12 V, E2 = 3 V, R3
R1 = 1 Ω, R2 = 6 Ω, + +
E1 E2
R3 = 1,5 Ω i R4 = 3 Ω.

Rješenje: A R4 B

R1 R2 R1 ⋅ R 2
R T = R AB = + R4
R1 + R 2

1⋅ 6 27
RT = +3= Ω
1+ 6 7 25
R4 B

Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

Istosmjerne električne struje: zadaci (30)

Nastavak rješenja: A
I I
R1 R2
U ABo ≡ E T
+ +
E1 E2

B
R4

E1 − E 2 12 − 3 9
I= = = A
R1 + R 2 1+ 6 7

9 75
E T ≡ U ABo = I ⋅ R 2 + E 2 = ⋅6 + 3 = V
7 7 26
 Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

Istosmjerne električne struje: zadaci (31)

Nastavak rješenja:

A I3
75
ET 7
I3 = = = 2 A
RT RT + R3 27
R3 + 1,5
7
+
ET

B U 3 = I3 ⋅ R 3 = 2 ⋅1,5 = 3 V

27

Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24.5. Nortonova metoda – metoda kratkog spoja (1)

Koristi se kad treba izračunati npr. samo struju ili napon jedne grane.
Slična Theveninovoj metodi. Razlika je u tome što se mreža izvorno
nadomješta realnim strujnim izvorom koji se može transformirati u realni
naponski izvor što je ustvari Theveninov ekvivalent.

A I

R
Električna
mreža +
E I=?

28
 Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24.5. Nortonova metoda – metoda kratkog spoja (2)

Mreža naznačena na slici treba se nadomjesti pomoću realnog strujnog izvora.

A A

Električna
mreža ⇔ IN RN

B B

RN – Nortonov otpor – jednak je otporu RT = RAB – u mreži

naponske izvore treba premostiti a strujne otvoriti.
IN – Jakost struje Nortonovog strujnog izvora.
29

Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24.5. Nortonova metoda – metoda kratkog spoja (3)

IN se dobije iz pokusa kratkog spoja.

Električna Ik = I N
mreža

30
 Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24.5. Nortonova metoda – metoda kratkog spoja (4)

Realni Nortonov strujni izvor se može transformirati u naponski. S
nadomjesnim naponskim izvorom se dalje postupa kao i prethodno s
Theveninovim ekvivalentom.
A A

RN
IN RN
⇔ EN
+

B B

Veza između ekvivalenata: EN=IN⋅RN

Pitanje: Da li je EN = ET ? Odgovor: Da. 31

Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24.5. Nortonova metoda – metoda kratkog spoja (5)

Primjer:
A I
R3
Rs R
R1 R2
+
+ E
Is E1 E2
R4 +

I=?
32
 Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24.5. Nortonova metoda – metoda kratkog spoja (6)

R3
Rs
R1 R2

R4
B

R N = R T = R AB =
(R1 + R 3 + R 4 ) ⋅ R 2
(R1 + R 3 + R 4 ) + R 2
33

Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24.5. Nortonova metoda – metoda kratkog spoja (7)

R4
Rs
R1 R2
Is IA IN Ik = I N
+
Is E1 E2
R5 +
B

IN je, u ovom primjeru, najlakše odrediti metodom konturnih struja.

34
 Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24.5. Nortonova metoda – metoda kratkog spoja (8)

Primjer mreže za koju je vrlo lako izračunati jakost struje strujnog izvora IN:

Rs
R1 R2 Ik = I N
+
Is E1 E2
+
B

E1 E2
I N = Ik = Is + −
R1 R2
35

Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

Istosmjerne električne struje: zadaci (32)

A
Zadatak ISES-14:
Nortonovom metodom
izračunajte napon na
R1 R2
otporniku R3. Zadano je:
E1 = 12 V, E2 = 3 V, R3
R1 = 1 Ω, R2 = 6 Ω, + +
E1 E2
R3 = 1,5 Ω i R4 = 3 Ω.

Rješenje: A R4 B

R1 R2 R1 ⋅ R 2
R N = R AB = + R4
R1 + R 2

1⋅ 6 27
RN = +3= Ω
1+ 6 7 36
R4 B
 Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

Istosmjerne električne struje: zadaci (33)

Nastavak rješenja: A

R1 R2
IA IB
Ik ≡ IN
+ +
E1 E2

B
R4

E1 − E2 = IA ⋅ (R1 + R 2 ) − IB ⋅ R 2 ⎫ 7 ⋅ IA − 6 ⋅ I B = 9
⎪
⎬ ⇒
E2 = −IA ⋅ R 2 + IB ⋅ (R 2 + R 4 ) ⎪⎭ − 6 ⋅ IA + 9 ⋅ IB = 3
37

Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

Istosmjerne električne struje: zadaci (34)

Nastavak rješenja:
7 9

D2 -6 3 75
IN ≡ IB = = = A Cramerovo
D 7 -6 27 pravilo

-6 9

75 27 75
⇒ E N = IN ⋅ R N = ⋅ = V
27 7 7

38
 Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

Istosmjerne električne struje: zadaci (35)

Nastavak rješenja:

A I3 75
EN 7
I3 = = = 2 A
R N + R3 27
+ 1,5
RN 7
R3
+
EN
U 3 = I3 ⋅ R 3 = 2 ⋅1,5 = 3 V
B

39

Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

Istosmjerne električne struje: zadaci (36)

Drugi (u ovom slučaju brži) način rješenja Nortonovom metodom:
A

R3
R1 R2

+ +
E1 E2 R4

Dakle, izbacimo cijelu granu a ne samo otpornik R3.

40
 Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

Istosmjerne električne struje: zadaci (37)

Nastavak rješenja:
A

R1 R2

R1 ⋅ R 2 1⋅ 6 6
R N = R AB = = = Ω
R1 + R 2 4 1 + 6 7

41

Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

Istosmjerne električne struje: zadaci (38)

Nastavak rješenja: A

R1 R2
Ik ≡ I N
+ +
E1 E2

E1 E 25
IN = Ik = + 2 = A
R1 R2 2

25 6 75
⇒ E N = IN ⋅ R N = ⋅ = V 42
2 7 7
 Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

Istosmjerne električne struje: zadaci (39)

Nastavak rješenja:

75
A I3
EN 7
I3 = = =2 A
R N + R3 + R 4 6
R3 + 1,5 + 3
RN 7

+
EN R4
⇒ U3 = I3 ⋅ R3 = 2 ⋅1,5 = 3 V
B

43

Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24.6. Metoda potencijala čvorova

Metoda potencijala čvorova je prikladna za izradu softvera za rješavanje

linearnih električnih mreža.

1. korak: Izabere se referentni čvor, tj. čvor u kojem je po pretpostavci

potencijal jednak nuli.

2. korak: Napiše se i riješi sustav jednadžbi za potencijale čvorova.

3. korak: Na osnovi poznatih potencijala svih čvorova mreže, izračunaju se

struje u pojedinoj grani mreže.

44
 Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24.7. Millmanova metoda (1)

Specijalan slučaj metode potencijala čvorova.
Koristi se kad se mreža sastoji od skupa paralelno vezanih grana.
A
I1 I2 I3 I4
Rs
R1 R2 R3
R4
+ +
Is E1 E2 E3
+

B
1. korak: Računanje napona UAB između dva postojeća
čvora.
2. korak: Računanje struja u granama i napona strujnih izvora.
45

Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24.7. Millmanova metoda (2)

A
I1 I2 I3 I4
Rs
R1 R2 R3
R4
+ +
Is E1 E2 E3
+

B
E1 E E
+ 2 − 3 + Is
R1 R2 R3
U AB =
1 1 1 1
+ + +
R1 R2 R3 R4

Napomena: Otpor u grani strujnog izvora ne uzima se u račun. 46

 Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24.7. Millmanova metoda (3)

A
I1 I2 I3 I4
Rs
R1 R2 R3
R4
+ +
Is E1 E2 E3
+

Struja u grani 1 računa se iz jednadžbe:

E1 − U AB
U AB = − I1 ⋅ R 1 + E1 ⇒ I1 =
R1 47

Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24.7. Millmanova metoda (4)

A
I1 I2 I3 I4
Rs
R1 R2 R3
R4
+ +
Is E1 E2 E3
+

Struja u grani 2 računa se iz jednadžbe:

E 2 − U AB
U AB = − I 2 ⋅ R 2 + E 2 ⇒ I2 =
R2 48
 Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24.7. Millmanova metoda (5)

A
I1 I2 I3 I4
Rs
R1 R2 R3
R4
+ +
Is E1 E2 E3
+

Struja u grani 3 računa se iz jednadžbe:

− E 3 − U AB
U AB = − I 3 ⋅ R 3 − E 3 ⇒ I3 =
R3 49

Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24.7. Millmanova metoda (6)

A
I1 I2 I3 I4
Rs
R1 R2 R3
R4
+ +
Is E1 E2 E3
+

Struja u grani 4 računa se iz jednadžbe:

U AB
U AB = I 4 ⋅ R 4 ⇒ I4 =
R4 50
 Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

2.24.7. Millmanova metoda (7)

A
I1 I2 I3 I4
Rs
R1 R2 R3
R4
+ +
Is E1 E2 E3
+

Napon na stezaljkama strujnog izvora računa se iz jednadžbe:

U AB = − I s ⋅ R s + U s ⇒ U s = U AB + I s ⋅ R s
51

Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

Istosmjerne električne struje: zadaci (40)

Zadatak ISES-15: Millmanovom metodom izračunajte struje u granama.
Zadano je: E1 = 10 V, E2 = 20 V, E3 = 15 V, E4 = 25 V, R1 = 10 Ω,
R2 = 10 Ω, R3 = 10 Ω i R4 = 10 Ω.

A
I1 I2 I3 I4
R1 R2 R3
R4
+ + +
E1 E2 E3
E4
+
B

52
 Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

Istosmjerne električne struje: zadaci (41)

Rješenje: E1 E E E
+ 2 + 3 − 4
R1 R2 R3 R4
U AB = =5 V
1 1 1 1
+ + +
R1 R2 R3 R4
E1 − U AB
U AB = − I1 ⋅ R 1 + E1 ⇒ I1 = = 0,5 A
R1
E 2 − U AB
U AB = − I 2 ⋅ R 2 + E 2 ⇒ I2 = = 1,5 A
R2

E 3 − U AB
U AB = − I 3 ⋅ R 3 + E 3 ⇒ I3 = =1 A
R3

U AB + E 4
U AB = I 4 ⋅ R 4 − E 4 ⇒ I4 = = 3 A
R4 53

Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

Korisni savjeti – razdvajanje mreže na dva dijela (1)

Električna + Električna
mreža 1 E mreža 2

Električna
Električna + +
E E mreža 2
mreža 1

54
 Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

Korisni savjeti – razdvajanje mreže na dva dijela (2)

Električna Električna
mreža 1 mreža 2

Električna
Električna
mreža 2
mreža 1

55

Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

Ogledna ispitna pitanja iz VI. dijela teorije (1)

1. Napišite sustav jednadžbi po metodi konturnih struja te struje u granama
izrazite preko konturnih struja.

I1 I2 I3
R1 R2 R3
IA IB
+ +
E1 E2 E3
+

Rješenje: E1 − E 2 = I A ⋅ (R 1 + R 2 ) − I B ⋅ R 2

E 2 + E 3 = − I A ⋅ R 2 + I B ⋅ (R 2 + R 3 )

I1 = I A ; I2 = IB − IA ; I3 = IB 56
 Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

Ogledna ispitna pitanja iz VI. dijela teorije (2)

2. Napišite sustav jednadžbi po metodi konturnih struja te struje u granama
izrazite preko konturnih struja.

I1 R4 I4 I2 I3
Rs R3
R1 R2 IB
Is IA
+
+ E3
Is E1 E2
R5 I5 +

Napomena: Treba uočiti da kroz zajedničke grane konturne struje imaju

isti smjer. Stoga je ispred svih struja preznak +. 57

Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

Ogledna ispitna pitanja iz VI. dijela teorije (3)

3. Napišite sustav jednadžbi po metodi konturnih struja te struje u granama
izrazite preko konturnih struja.

I3 R3 E3

I1 I2 + I4
R6
R1 R2
IC R4
IA IB
+ +
E1 E2 E4
I6 +
I5 +
R5 E5

58
 Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

Ogledna ispitna pitanja iz VI. dijela teorije (4)

4. Izračunajte iznos otpora R1 kod kojeg se na tom otporu razvija
maksimalna snaga. R=10 Ω.

R1
2⋅R 2⋅R R R

+ E2 + E3
R Is
E1 +

Rješenje:

R 1 = R T = 3 ⋅ R = 30 Ω
59

Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

Ogledna ispitna pitanja iz VI. dijela teorije (5)

5. Odredite Nortonov ekvivalent (IN, RN) za zadanu mrežu. E1 = 30 V,
E2 = 30 V, R= 15 Ω, Is = 1 A.

R R R R
+ + E2
Is
E1
B

Rješenje:

R E1 E
R N = =5 Ω ; IN = + 2 − Is = 3 A
3 R R 60
 Predavanja i auditorne vježbe iz Elektrotehnike (150) - Predavanje 6

Ogledna ispitna pitanja iz VI. dijela teorije (6)

6. Millmanovom metodom izračunajte struju I1.
Zadano je E1 = E2 = E3 = E4 = 20 V, R1 = R2 = R3 = R4 = Rs = 10 Ω, Is =1 A.
A
I1 I2 I3 I4
Rs
R1 R2 R3
R4
+ +
Is E1 E2 E3 +
+ E4

B
Rješenje:
U AB − E 1
U AB = 12,5 V ; I1 = = − 0 ,75 A
R1 61