ΦΑΡΜΑΚΟ – ΜΟΡΦΕΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ – ΤΡΟΠΟΙ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ

Φάρμακο: Ένα προϊόν που μπορεί να αλληλεπιδρά με τους ζωντανούς οργανισμούς και που το χορηγούμε εμείς σε
κάποιο ζωντανό οργανισμό (πχ. στον άνθρωπο) με στόχο τη θεραπεία, αλλά και την πρόληψη ή και τη διάγνωση
συγκεκριμένων ασθενειών.

(θυμηθείτε: η διαφορά του φαρμάκου από το δηλητήριο πολλές φορές εξαρτάται από το ποιος το χορηγεί και με ποιο σκοπό)

Το φάρμακο αποτελείται από τη Δραστική Ουσία, η οποία είναι υπεύθυνη για τη δράση του, και από άλλες ουσίες
που παίζουν βοηθητικό ρόλο για την παρασκευή και χορήγηση του φαρμάκου και ονομάζονται Έκδοχα.

Η Δραστική Ουσία αναγράφεται υποχρεωτικά στη συσκευασία του φαρμάκου κάτω από την εμπορική του
ονομασία και καθορίζει την ταυτότητα του φαρμάκου.

Οι δραστικές ουσίες των φαρμάκων προέρχονται είτε από φυσικές πηγές (φυτά, ζώα, ορυκτά, ανθρώπινο σώμα)
είτε παρασκευάζονται χημικά στα Εργαστήρια των Φαρμακοβιομηχανιών.

Η χημική παρασκευή των φαρμάκων μας δίνει τη δυνατότητα να παρασκευάσουμε μεγαλύτερες ποσότητες σε
μικρότερο χρόνο και με μικρότερο κόστος και γι’ αυτό προτιμάται ακόμα και για φάρμακα που μπορούν να βρεθούν
από φυσικές πηγές. Τα φάρμακα που παράγονται με αυτό τον τρόπο ονομάζονται συνθετικά.

Μορφές Φαρμάκων:

Παράγονται από τη συμπίεση σκόνης (φαρμάκου και εκδόχων) και χορηγούνται κυρίως
Δισκία (tablettae)  από το στόμα. Στο στομάχι κομματιάζονται από το όξινο γαστρικό υγρό και στη συνέχεια
διαλύονται.

Κάψουλες Σκόνη που έχει εγκλεισθεί σε περίβλημα αποτελούμενο συνήθως από ζελατίνη (σκληρή ή

(capsulae) μαλακή). Το περίβλημα διαλύεται στο στομάχι.

Σακχαρόπηκτα
 Δισκία που έχουν επικαλυφθεί γύρω γύρω με ένα εξωτερικό στρώμα σακχάρου.
(dragees)

Δισκία που έχουν επικαλυφθεί με ένα εξωτερικό στρώμα που διαλύεται μόνο στο έντερο
Εντεροδιαλυτά
 και όχι στο στομάχι. Έτσι προστατεύεται το φάρμακο από το όξινο γαστρικό υγρό ή
δισκία (spansules)
προστατεύεται το στομάχι από φάρμακα που το ερεθίζουν.

Πυκνά διαλύματα σακχάρου (συνήθως ζάχαρης) στα οποία έχει διαλυθεί φάρμακο. Είναι
Σιρόπια (sirupi) 
παχύρευστα και δίνονται από το στόμα.

Σωματίδια φαρμάκου(σκόνη) που αιωρούνται μέσα σε υγρό. Περιέχουν επίσης κάποιες

Εναιωρήματα
 ουσίες που βοηθούν τα σωματίδια να μην κατακάθονται αλλά να επαναιωρούνται με
(suspensiones)
ανάδευση.

Διαλύματα Ομογενή μίγματα φαρμάκων σε νερό. Είναι διαυγή (διάφανα) με χρώμα ή χωρίς, αλλά δεν

(solutiones) ξεχωρίζουν σωματίδια μέσα.

Δύο μη αναμιγνυόμενα υγρά (πχ. λάδι και νερό) που έχουν ανακατευτεί το ένα με το
Γαλακτώματα άλλο, έτσι ώστε σταγόνες του ενός να αιωρούνται μέσα στο άλλο. Αυτό επιτυγχάνεται με

(emulsions) τη βοήθεια κατάλληλων ουσιών-εκδόχων. Κάθε υγρό μπορεί να περιέχει μία ή
περισσότερες δραστικές ουσίες.

Βάμματα  Αλκοολικά ή υδραλκοολικά διαλύματα που παρασκευάζονται από φυτά ή από χημικές
(tincturae) ουσίες.

Υπογλώσσια Δισκία που τοποθετούνται κάτω από τη γλώσσα. Το φάρμακο απορροφάται πολύ
δισκία (tablettae  γρήγορα από τα τριχοειδή αγγεία που βρίσκονται κάτω από τη γλώσσα και πηγαίνει
syblingualae) κατευθείαν στην κυκλοφορία του αίματος παρακάμπτοντας το στομάχι.

Υπόθετα Ημιστερεές φαρμακευτικές μορφές που τοποθετούνται σε κοιλότητες του σώματος (ορθό

(suppositoria) ή κόλπος). Εκεί λιώνουν από τη θερμοκρασία του σώματος (37 oC).

Ενέσιμα
σκευάσματα  Διαλύματα κατάλληλα για παρεντερική χορήγηση (πχ. ισότονα, αποστειρωμένα).
(injectiones)

Αερολύματα Σταγόνες ή κομματάκια σκόνης που παρασύρονται από αέρα ή κάποιο αέριο. Το φάρμακο

(sprays) οδηγείται κατευθείαν στον πνεύμονα ή στη μύτη.

Αέρια που συνήθως βρίσκονται σε φιάλες και χορηγούνται στον ασθενή με μάσκες
Αέρια (inhalations) 
εισπνοής.

Κομματάκια στερεού που χορηγούνται από το στόμα αφού διαλυθούν σε ποσότητα νερού
Σκόνες (pulveres)  ή χορηγούνται εξωτερικά. Μπορεί να προορίζονται και για εξωτερική χρήση. Η πιο απλή
φαρμακομορφή.

Αλοιφές Λιπαρά παρασκευάσματα στα οποία έχει ενσωματωθεί φάρμακο και προορίζονται για

(unguenta) εξωτερική εφαρμογή.

Κολλύρια (collyria)  Διαλύματα κατάλληλα για χρήση πάνω στο μάτι. Είναι αποστειρωμένα.

Αυτοκόλλητα που
Το φάρμακο είναι εγκλωβισμένο μέσα στο αυτοκόλλητο, από όπου απελευθερώνεται
περιέχουν 
λίγο λίγο και απορροφάται μέσω του δέρματος.
φάρμακο (patches)

Τρόποι χορήγησης των φαρμάκων

Οδοί χορήγησης:

Α) Εντερική:

1. Από το στόμα Εδώ υπάρχει μία καθυστέρηση μέχρι το φάρμακο να φτάσει στο στομάχι και στο έντερο και
στη συνέχεια να απορροφηθεί. Ακατάλληλη για τα φάρμακα που διασπώνται στο στομάχι.

2. Υπογλώσσια: Γρήγορη απορρόφηση από τα αγγεία που βρίσκονται εκεί.

3. Από το ορθό: Γρήγορη απορρόφηση, οδός κατάλληλη για όσους δε μπορούν να καταπιούν (πχ. κάνουν
εμέτους, αναίσθητοι κτλ.)

Β) Παρεντερική

1. Ενδοφλέβια (IV): Το φάρμακο μπαίνει στη φλέβα και είναι εξ αρχής πλήρως διαθέσιμο χωρίς να χρειαστεί
απορρόφηση.

2. Ενδομυικά (ΙΜ): Το φάρμακο ενίεται στον μυ και από τον μυ περνά στο αίμα.

3. Υποδόρια (SC): Το φάρμακο ενίεται στο στρώμα λίπους που βρίσκεται κάτω από το δέρμα και από εκεί
απορροφάται στο αίμα.

Γ) Άλλες Οδοί:

Άλλες οδοί χορήγησης είναι η εισπνοή, η τοπική ή εξωτερική και η διαδερμική.