ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Α’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΑ ΣΤΗΝ ΘΕΩΡΙΑ

ΑΛΓΕΒΡΑ, ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
ΟΡΙΣΜΟΙ (τι ονομάζεται;)

1. Οι φυσικοί αριθμοί χωρίζονται σε άρτιους και περιττούς. Ποιοι αριθμοί λέγονται άρτιοι και ποιοι περιττοί;

Άρτιοι (ζυγοί) είναι οι φυσικοί που διαιρούνται με το 2

και περιττοί (μονοί) εκείνου που δεν διαιρούνται με το 2.
πχ. άρτιοι: 8,20, 5136 αφού διαιρούνται ακριβώς με το 2
περιττοί: 33, 8625 αφού δεν διαιρούνται ακριβώς με το 2, αφήνουν υπόλοιπο 1

2. Τι ονομάζεται νιοστή δύναμη του α και πως συμβολίζεται;

Νιοστή δύναμη του α ή δύναμη του α στη ν λέγεται το γινόμενο α ·α· …·α,
που έχει ν παράγοντες ίσους με α και συμβολίζεται αν.
Το α λέγεται βάση της δύναμης και το ν εκθέτης.

3. Τι ονομάζεται αριθμητική παράσταση και τι τιμή της αριθμητικής παράστασης;;

Αριθμητική παράσταση λέγεται κάθε σειρά αριθμών που συνδέονται μεταξύ τους
με τα σύμβολα των πράξεων.
Τιμή της αριθμητικής παράστασης λέγεται το αποτέλεσμα που βρίσκουμε
μετά την εκτέλεση όλων των πράξεων σε μια αριθμητική παράσταση.

4. Πότε μια διαίρεση λέγεται τέλεια και πότε ατελής;

Τέλεια λέγεται η διαίρεση με υπόλοιπο μηδέν, διαφορετικά λέγεται ατελής.

5. Τι ονομάζεται Ευκλείδεια Διαίρεση; (Να γράψετε την ταυτότητά της και τους περιορισμούς της)

Ευκλείδεια Διαίρεση είναι μια διαδικασία κατά την οποία όταν δοθούν δυο φυσικοί αριθμοί Δ, δ
υπάρχουν δυο άλλοι φυσικοί αριθμοί π, υ τέτοιοι ώστε Δ=δ·π +υ [ταυτότητα]
Δ= Διαιρετέος, δ= διαιρέτης, π= πηλίκο, υ= υπόλοιπο
Πχ. κάνοντας την διαίρεση 16: 3 βρίσκω πηλίκο 5 και υπόλοιπο 1, οπότε γράφω 16=3·5+1
(Στην Ευκλείδεια Διαίρεση όλοι οι αριθμοί είναι φυσικοί, και δεν βρίσκω ποτέ δεκαδικούς .
Η παραπάνω ταυτότητα διαίρεσης χρησιμεύει και σαν δοκιμή (επαλήθευση) της διαίρεσης.)
Περιορισμοί:
Πρέπει δ≠0, δηλαδή ο διαιρέτης δ να μην είναι ίσος με 0 (αλλιώς δεν γίνεται καν διαίρεση)
δ≤ Δ, δηλαδή ο διαιρέτης δ να είναι μικρότερος ή ίσος του Διαιρετέου Δ (αλλιώς βγαίνει δεκαδικός)
και υ<δ, δηλαδή το υπόλοιπο να είναι μικρότερο του διαιρέτη δ (αλλιώς είναι λάθος η διαίρεση)

6. Τι ονομάζουμε πολλαπλάσια ενός φυσικού αριθμού α;

Οι αριθμοί που προκύπτουν από τον πολλαπλασιασμό του α

με όλους τους φυσικούς αριθμούς, δηλ. 0,α,2α,3α, 4α, ..
πχ. τα πολλαπλάσια του 5 είναι 0,5,10,15,20,…

7. Τι ονομάζεται Ελάχιστο Κοινό Πολλαπλάσιο (ΕΚΠ) δυο ή περισσοτέρων φυσικών αριθμών;

Το μικρότερο (≠0) από τα κοινά τους πολλαπλάσια

Χρονόπουλος Τάκης parmenides51

 ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Α’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΑ ΣΤΗΝ ΘΕΩΡΙΑ

8. Τι ονομάζονται διαιρέτες ενός φυσικού αριθμού;

Όλοι οι αριθμοί που τον διαιρούν.
πχ. το 24 έχει διαιρέτες 1,2,3,4,6,8,12,24 διότι 24=1·24=2·12=3·8=4·6

9. Ποιοι φυσικοί ονομάζονται πρώτοι και ποιοι σύνθετοι;

Κάθε φυσικός αριθμός, εκτός από το 1,
που έχει διαιρέτες μόνο τον εαυτό του και το 1 λέγεται πρώτος.
Αλλιώς λέγεται σύνθετος. πχ. 5 =1 · 5 πρώτος , 6=1·6=2·3 σύνθετος

10. Το ονομάζεται Μέγιστος Κοινός Διαιρέτης (ΜΚΔ) δυο ή περισσοτέρων αριθμών;

Ο μεγαλύτερος από τους κοινούς τους διαιρέτες.
11. Πότε δυο αριθμοί λέγονται πρώτοι μεταξύ τους;
Όταν έχουν ΜΚΔ=1 .
πχ. οι αριθμοί 8 και 15 είναι πρώτοι μεταξύ τους χωρίς κανένας τους να είναι πρώτος
επειδή ΜΚΔ (8,15)=1 αφού 8=1 · 8=2 · 4 και 15=1 · 15 =3 · 5

ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ
12. Ποιος είναι ο μικρότερος φυσικός αριθμός;
Το 0.
13. Με ποιον αριθμό απαγορεύεται να διαιρέσουμε;
Με το 0. Είναι το χειρότερο λάθος στα μαθηματικά.
14. Το 1 είναι πρώτος;
Όχι. Ξεκινάνε οι πρώτοι από το 2. Το 1 δεν θεωρείται ούτε σύνθετος.
15. Ποιος αριθμός είναι ο μοναδικός άρτιος πρώτος;
Το 2.
ΚΑΝΟΝΕΣ (πως;)

16. (προτεραιότητα πράξεων) Η σειρά με την οποία κάνουμε πράξεις σε μια αριθμητική παράσταση
[αφού φύγουν οι μεικτοί] είναι η ακόλουθη:
1. Υπολογισμός δυνάμεων
2. Εκτέλεση πολλαπλασιασμών και διαιρέσεων
3. Εκτέλεση προσθέσεων και αφαιρέσεων.
Αν υπάρχουν παρενθέσεις, εκτελούμε πρώτα τις πράξεις μέσα στις παρενθέσεις με την παραπάνω σειρά.

17. (κριτήρια διαιρετότητας) Ένας αριθμός διαιρείται με το:

• 10,100,1000, … αν λήγει σε 1,2,3, …μηδενικά αντίστοιχα.
• 2 όταν λήγει σε 0,2,4,6,8
• 5 όταν λήγει σε 0 ή 5
• 3 όταν το άθροισμα των ψηφίων του διαιρείται με το 3
• 9 όταν το άθροισμα των ψηφίων του διαιρείται με το 9
• 4 όταν τα δυο τελευταία του ψηφία είναι αριθμός που διαιρείται με το 4
• 25 όταν τα δυο τελευταία του ψηφία είναι αριθμός που διαιρείται με το 25 δηλ. 00,25,50,75
(πχ. ο αριθμός 7234212
- διαιρείται με το 2 γιατί λήγει σε 2,
- δεν διαιρείται με το 5 γιατί λήγει σε 3,
- διαιρείται με το 4 γιατί τα δυο τελευταία του ψηφία είναι 12, που διαιρείται με το 4
- δεν διαιρείται με το 25 γιατί τα δυο τελευταία του ψηφία είναι 25, που δεν διαιρείται με το 25
- διαιρείται με το 3 διότι έχει άθροισμα ψηφίων 7+2+3+4+2+1+2=21 , 2+1=3 που διαιρείται με το 3
- δεν διαιρείται με το 9 διότι έχει άθροισμα ψηφίων 7+2+3+4+2+1+2=21 που δεν διαιρείται με το 9)

Χρονόπουλος Τάκης parmenides51

 ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Α’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΑ ΣΤΗΝ ΘΕΩΡΙΑ

ΑΛΓΕΒΡΑ, ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
ΟΡΙΣΜΟΙ (τι ονομάζεται;)

1. Τι ονομάζεται κλασματική μονάδα;

1
Το σύμβολο (ν φυσικός ≠0) που εκφράζει το ένα από τα ν ίσα μέρη,
ν
στα οποία χωρίζεται μια ποσότητα.

2. Τι ονομάζεται κλάσμα ή κλασματικός αριθμός; Τι εκφράζει; Τι παριστάνει;

κ
Κλάσμα ονομάζεται κάθε αριθμός , όπου κ,ν φυσικοί με ν ≠0.
ν
Οι αριθμοί κ,ν λέγονται όροι του κλάσματος, το κ αριθμητής και το ν παρονομαστής.
κ
Το κλάσμα εκφράζει τα κ μέρη από τα ν ίσα μέρη στα οποία έχει χωριστεί μια ποσότητα.
ν
κ 1
Γενικά = κ ⋅ όπου κ,ν φυσικοί με ν ≠0.
ν ν
κ
Το κλάσμα παριστάνει το πηλίκο της διαίρεσης του αριθμητή δια του παρονομαστή.
ν
κ
Γενικά = κ :ν όπου κ,ν φυσικοί με ν ≠0.
ν
Η έννοια του κλάσματος επεκτείνεται και στην περίπτωση
που ο αριθμητής είναι μεγαλύτερος του παρονομαστή.
3
πχ. το κλάσμα εκφράζει τα 3 από τα 4 ίσα μέρη που χωρίζουμε μια ποσότητα
4
3
και παριστάνει την διαίρεση= 3= : 4 0, 75
4
3. Πότε δυο κλάσματα λέγονται ίσα ή ισοδύναμα; Πως συμβολίζονται;

Όταν εκφράζουν το ίδιο τμήμα ενός μεγέθους ή ίσων μεγεθών.

Συμβολίζονται με το σύμβολο της ισότητας ανάμεσά τους.
1 2
Πχ. = διότι όταν χωρίσω μια ποσότητα σε 2 ίσα μέρη και διαλέξω το 1 ,
2 4
είναι σαν να έχω χωρίσει την ίδια ποσότητα σε 4 ίσα μέρη και να διαλέξω τα 2.

4. Τι ονομάζεται απλοποίηση ενός κλάσματος;

Η διαδικασία κατά την οποία δημιουργούμε ένα κλάσμα ίσο με το αρχικό αλλά με μικρότερους όρους.
Η απλοποίηση σταματάει όταν ο ΚΜΔ του αριθμητή και παρονομαστή είναι το 1.
30 30 : 2 15 15 : 5 3
πχ. =
= = =
50 50 : 2 25 25 : 5 5
30 30 :10 3
= =
ή πιο σύντομα , ΜΚΔ(3,5)=1 άρα σταματάει.
50 50 :10 5

5. Ποιο κλάσμα λέγεται ανάγωγο;

Αυτό που δεν μπορεί να απλοποιηθεί,
δηλ. δεν υπάρχει κανένας κοινός διαιρέτης του αριθμητή και του παρονομαστή του εκτός από το 1
πιο απλά, όταν ο ΜΚΔ του αριθμητή και του παρονομαστή του είναι 1.

Χρονόπουλος Τάκης parmenides51

 ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Α’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΑ ΣΤΗΝ ΘΕΩΡΙΑ

6. Πότε δυο ή περισσότερα κλάσματα λέγονται ομώνυμα και πότε ετερώνυμα;

Ομώνυμα λέγονται όταν έχουν τον ίδιο παρονομαστή και

ετερώνυμα όταν έχουν διαφορετικούς παρονομαστές.
7. Ποιος αριθμός λέγεται μεικτός;
λ
Ο αριθμός που συμβολίζεται σαν κ , και παριστάνει το άθροισμα ενός ακεραίου κ
ν
λ λ λ
με ένα κλάσμα μικρότερο της μονάδας , δηλ. κ = κ +
ν ν ν
8. Πότε δυο κλάσματα λέγονται αντίστροφα;
Όταν έχουν γινόμενο 1.
2 3 2 3
πχ. τα κλάσματα , είναι αντίστροφα διότι ⋅ = 1
3 2 3 2
1 1
πχ. τα κλάσματα 7, είναι αντίστροφα διότι 7 ⋅ =1
7 7
9. Πότε ένα κλάσμα λέγεται σύνθετο;
Όταν ένας τουλάχιστον όρος του, είναι κλάσμα
δηλαδή έχει ή στον αριθμητή ή στον παρονομαστή ή
και σε αριθμητή και σε παρονομαστή σαν όρο άλλο κλάσμα.

ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ

10. Ποιος αριθμός απαγορεύεται να μπει παρονομαστής;

Με το 0. Είναι το χειρότερο λάθος στα Μαθηματικά.
11. Ποιο κλάσμα δεν έχει αντίστροφο και γιατί;
Ο αριθμός 0 , γιατί απαγορεύεται να διαιρέσουμε με 0.
12. Ποιο κλάσμα έχει αντίστροφο τον εαυτό του;
Ο αριθμός 1, γιατί 1 ⋅1 =1
13. Σε ποιες πράξεις κλασμάτων κάνω ομώνυμα;
Ομώνυμα κάνουμε μόνο σε πρόσθεση και αφαίρεση.

ΚΑΝΟΝΕΣ (πως;)

14. Πως μπορώ να γράψω έναν φυσικό σαν κλάσμα;

κ
Γράφοντας τον σαν κλάσμα με αριθμητή τον ίδιο και παρονομαστή την μονάδα, δηλ κ = .
1
15. Πως συγκρίνω ένα κλάσμα με την μονάδα;

Αν ο αριθμητής είναι μικρότερος του παρονομαστή τότε το κλάσμα είναι μικρότερο της μονάδας.
Αν ο αριθμητής είναι ίσος με τον παρονομαστή τότε το κλάσμα είναι ίσο με την μονάδα.
Αν ο αριθμητής είναι μεγαλύτερος του παρονομαστή τότε το κλάσμα είναι μικρότερο της μονάδας.
2 3 7
πχ. < 1 διότι 2<3, = 1 διότι 3=3, > 1 διότι 7>3.
3 3 3
16. Πως ελέγχω αν 2 κλάσματα είναι ισοδύναμα ;

α γ
Δυο κλάσματα , είναι ισοδύναμα όταν τα ‘’χιαστί’’ γινόμενα αδ , βγ είναι ίσα.
β δ

Χρονόπουλος Τάκης parmenides51

 ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Α’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΑ ΣΤΗΝ ΘΕΩΡΙΑ

4 2 4 3
πχ. = διοτι 4 ⋅ 30 = 60 ⋅ 2 , ≠ διοτι 3 ⋅ 30 ≠ 60 ⋅ 2 αϕο ύ 90 ≠ 120
60 30 60 30

17. Πως κατασκευάζω κλάσματα ισοδύναμα με ένα κλάσμα;

α α ⋅ν
Είτε πολλαπλασιάζω τους όρους του με τον ίδιο μη μηδενικό φυσικό αριθμό , δηλ. =
β β ⋅ν
α α :ν
είτε διαιρώ τους όρους του με τον ίδιο μη μηδενικό φυσικό αριθμό, δηλ =
β β :ν .
18. Πως απλοποιώ ένα κλάσμα;
Βρίσκω τον ΜΚΔ των όρων του.
Αν ΜΚΔ ≠ 1, διαιρώ τους όρους του με τον ΜΚΔ τους.
Αν ΜΚΔ=1, τότε το κλάσμα είναι ανάγωγο (δεν απλοποιείται).

77 77 77 : 7 11 16 16
πχ. , ΜΚ∆(77,
= 21) 7, αρα= = , , ΜΚ∆(16, 25) = 1, αρα αναγωγο
21 21 21: 7 3 25 25

19. Πως μετατρέπω ένα μεικτό κλάσμα σε απλό;

Το αποτέλεσμα είναι ένα κλάσμα με αριθμητή το αριθμό που προκύπτει

από το άθροισμα του γινόμενου του ακεραίου επί τον παρονομαστή και του αριθμητή,
και με παρονομαστή τον ίδιο παρονομαστή.

1  2 ⋅ 7 + 1 14 + 1  15 3  5 ⋅ 4 + 3 20 + 3  23
2 
πχ.= = =  5  = =
,= 
7 7 7  7 4 4 4  4

20. Πως μετατρέπω ένα απλό κλάσμα (μεγαλύτερο της μονάδας) σε μεικτό;

Κάνω την Ευκλείδεια διαίρεση αριθμητή δια παρονομαστή

∆ υ
(Δ:δ με Δ=δπ+υ) και μετά =π
δ δ
30 30 2 17 17 2
πχ. ,30 = 4 ⋅ 7 + 2 ⇒ =4 , ,17 = 3 ⋅ 5 + 2 ⇒ =5
7 7 7 3 3 3

21. Πως μετατρέπω δυο ή περισσότερα ετερώνυμα κλάσματα σε ομώνυμα;

• (Ελέγχω αν απλοποιούνται, μόνο και μόνο για να μικρύνουν οι όροι . Αφού γίνουν ανάγωγα:)
• Βρίσκουμε το ΕΚΠ των παρονομαστών τους.
• Διαιρούμε με ΕΚΠ καθέναν από τους παρονομαστές και ο,τι βρούμε το βάζουμε στα καπελάκια.
Διαφορετικά:
Σε κάθε καπελάκι βάζουμε τον αριθμό που πρέπει να πολλαπλασιάσουμε με τον παρονομαστή του
κλάσματος ώστε να γίνει ο παρονομαστής ίσος με το ΕΚΠ.
• Πολλαπλασιάζουμε τους όρους κάθε κλάσματος με τον αριθμό στο καπελάκι.
• (Έλεγχος: Αν οι παρονομαστές δεν έγιναν ίδιοι στο τέλος (και ίσοι με το ΕΚΠ), τότε κάναμε λάθος είτε
στο ΕΚΠ. είτε στον αριθμό στο καπελάκι.)

δηλ. (απλοποίηση ->) ΕΚΠ -> αριθμός στο Καπελάκι -> ⊗ τα πάντα με αριθμό σε καπελάκι -> ομώνυμα

Χρονόπουλος Τάκης parmenides51

 ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Α’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΑ ΣΤΗΝ ΘΕΩΡΙΑ

22. Πως συγκρίνω δυο ή περισσότερα κλάσματα;

Αν είναι ομώνυμα, μικρότερο είναι εκείνο με τον μικρότερο αριθμητή.
Αν είναι ετερώνυμα, πρώτα τα μετατρέπουμε σε ομώνυμα, και τα συγκρίνουμε σαν ομώνυμα.
Αν έχουν τον ίδιο αριθμητή, μεγαλύτερο είναι εκείνο με τον μικρότερο παρονομαστή.
2 3 5 5
πχ. < δι ότι 2 < 3 , > δι ότι 3 < 4 ,
7 7 3 4
6 5
∪ ∪
4 5 4  4 ⋅ 6  24 5  5 ⋅ 5  25 24 25 4 5
... ,  =  =,  =  =, < αρα <
5 6 5  5 ⋅ 6  30 6  5 ⋅ 6  30 30 30 5 6

23. Πως προσθέτω ή αφαιρώ δυο ή περισσότερα κλάσματα;

Αν είναι ομώνυμα, προσθέτω ή αφαιρώ τους αριθμητές τους, αφήνοντας ίδιο τον παρονομαστή.
Αν είναι ετερώνυμα, πρώτα τα μετατρέπουμε σε ομώνυμα, και συνεχίζουμε σαν ομώνυμα.
4 2 12 3
∪ ∪ ∪ ∪
2 5 1 ( ΜΚ∆=12) 2 5 2 21  2 ⋅ 4 5 ⋅ 2 2 ⋅12 21 ⋅ 3 
+ −2+5 = + − + = + − + = 
πχ. 3 6 4 3 6 1 4  3 ⋅ 4 6 ⋅ 2 1 ⋅12 4 ⋅ 3 
8 10 24 63 8 + 10 + 63 − 24 81 − 24 57 ( ΜΚ∆=3) 57 : 3 29
= + − + = = = = =
12 12 12 12 12 12 12 12 : 3 4

24. Πως πολλαπλασιάζω δυο ή περισσότερα κλάσματα;

Το αποτέλεσμα είναι ένα νέο κλάσμα με αριθμητή
το γινόμενο των αριθμητών και παρονομαστή το γινόμενο των παρονομαστών.
2 5  2 ⋅ 5  15 5  2 ⋅ 5  10
πχ. ⋅ = = , 2⋅ = =
3 7  3 ⋅ 7  21 7  1⋅ 7  7
25. Πως υπολογίζω δύναμη κλάσματος ;
Πολλαπλασιάζω το κλάσμα με τον εαυτό του τόσες φορές όσες ο εκθέτης.
3
2 2 2 2 2⋅2⋅2 8
πχ.   = ⋅ ⋅ = =
3 3 3 3 3 ⋅ 3 ⋅ 3 27
26. Πως βρίσκω τον αντίστροφο ενός κλάσματος;
α β
Εναλλάσσω αριθμητή με παρονομαστή, δηλ. το κλάσμα έχει αντίστροφο το
β α
ν 1
και το κλάσμα ν = έχει αντίστροφο το όταν ν ≠0.
1 ν
27. Πως διαιρώ δυο κλάσματα;
Πολλαπλασιάζω τον διαιρετέο με τον αντίστροφο του διαιρέτη.

2 5 2 7  2 ⋅ 7  14 5 2 7  2 ⋅ 7  14 2 2 5 2 1  2 ⋅1  2
πχ. : = ⋅ =  = , 2: = ⋅ = = , :5 = : = ⋅ = =
3 7 3 5  3 ⋅ 5  15 7 1 5  1⋅ 5  5 3 3 1 3 5  3 ⋅ 5  15

28. Πως μετατρέπω ένα σύνθετο κλάσμα σε απλό;

Το αποτέλεσμα είναι ένα νέο κλάσμα με αριθμητή
το γινόμενο των άκρων όρων και παρονομαστή το γινόμενο των μέσων όρων.
2 2 2 2
3 2=
πχ. =
⋅ 7 14
,
2 1 2 ⋅ 7 14
= = = , 3= 3= 2 ⋅1= 2
5 3 ⋅ 5 15 5 5 1⋅ 5 5 5 5 3 ⋅ 5 15
7 7 7 1

Χρονόπουλος Τάκης parmenides51