ggg"0u.

e 'd w*0
"3 p
El v g
Cg 5
-ti'
,mg Cg g5 0
,s;
,gg&g,
0
w g z
g ;
+East>
*w
3 " s
G
Ea 3F 2.P
-
kC.
P g-n0u 0
Pep)
3 g2
9w F
2 p aZ
.%
"81
0: "b-
E 2.
"" = pIwF%- - 23.3 F?

? $ u l , , l b
8 F$
~5d8.2 C D = v l C' =
2:
a B
.ii. @
% =
09
s$g %.

a m
1
-
amfi i;g
"Bg;a
3-1 0P
Cp
rl
3
K O*,
CP
3B
E
7
g2
e
pl

BB
El'

G? CP 0 w
Cimento iaceligi ne @lde ifade edilir?
Cimento inceliB baqllca iki degigik gekilde ifade
edilmektedir:
(1) &girl yiizcy, cm21g olarak -- Blaine aleti
kuilanarak ve hava gegirgenligi prensibine
uyarak 1 g gimento numuntsindeki tanelerin
toplarn yiizeyi cm2cinsinden belirlenir. Blaine
aleti ile Gzgiil yiizey tayini diger yijnternlere
gdre daha giivenilir sonu~lar verdiDnden
incelik tayininde en sok hllamlan ydntem
olmaktadir.
(2) Elek iizerinde kalan miktar, % oolarak
Cimento s tandardlar~nda belirtilen
biiyitkliikte g&z a ~ ~ k l ~ l deleklerden
l
elendikten soma, bu elekler iizerinde kalan
miktar, % a&Lk olaraIt, bdunur.
EIek deneyleri simento tanelerinin da@hmm hig
& pkildt ifadc ttmedikltrinden, son ylllarda
dabil hemen hemcn biitiin iilkelerde incelik
dece Bzgiil yiizcy ifade yhtemi
aktadlr.
56
Y. Cimentolarda aranan en diigiik incelik simentolann
cinsine (tipine) gore degi~iklik gostermektedir.
Tiirkiye'de iirctilen dc&% tip gimcntolarda aranan
en dii~iikincelik, ijzgiil yiizey oIarak, 2800 - 4000
cmz/g'dlr.
Tiirkiye'de uretilen portland $imentolannda aranan
en dii~iikincclik 2800 cm2/g'dlr.
ABD'nin ASTM Standardlanna gore iiretilen
portland limentolannda da aranan en dii~iikincelik
2800 cm2/g'dlr.
Y. KIinkerin 15fitiiImiig oldub incelik, bag ta
@mentonun priz silreleri, hidrawon 1sls1 ve
dayanmu olmak iizere ~imentoihtliklerini b m
lilgirde etkiIemebedir.
A&rWan a p olan iki @mento numunesinde,
daha ince tanelerden o l q u igerisinde d@erine
gtire daha sok saylda gimento tanesi bulunur.
qimentonun inceli@ arttrkp tane saprnda artma
 o W t a ve bu nedenle, su ile temas edebilecek 56. S. Portland ~imentosunnndayanlkslzli$ nedir?
yizey fazlalqmaktadlr. 0 balamdan, ince olarak
8Etiilrnq cjmentolarda kimyasal reaksiyonlar daha Y. Priz ald~ktan sonra biiyiik genlegmeler gosteren
hlzli yer a h a k sertle~meolayl daha luzl~ve daha simento dayan~ksutjmentodur.
iyi gelilmektedir. a t e yandan, incelik artmas1 ile
~imentoda agrga @an ~ s i hmnda da artma
goriilrnektedir. 57. S. Cimentoda bacim degigikliginin baghca nedenleri
nelerdir?

Cimento tanelerinin aqin ince veya gerekenden Y. Cimcnto bile~iminde fazla miktarda serbest kire~
W m olmasln~n gimento ilzelikleri h r i n d e ne (CaO) veya serbest magnezi (MgO) bulunmas~
etkileri vardlr? hacim degi~ikligine (genlesmeye) yo1 agar. Bu
maddeler, simento f m n ~ iprisindeki o l q d a n
Gimento taneleri agm dereccde ince he, taneler suasmda yeterli slcaklibn iizerinde s1cakhIS.a
ligiitme degirmeninde iken veya depolama
,
tabi tutuiduklan @in, p k ' y a q bir gekiIdk
anasmda, @mento $,eweden bir miktar nem alarak hidratasyon yaparlar. 0 nedenle, @mento
hidratasyona baglayabilir ve bu d t s i z hidratasyon igerisindeki serbest CaO ve serbest MgO'nun
nedeniyle baglay& dcgerindc kaylp olur. reaksiyonlan ~imentohamuru veya beton normal
olaralc strtle~tiktcnsoma da devam ederler. Bu
p e n t o taneleri gerc@ndtniri he, hidratasyon his oksitlerin hidratasyonu sonunda bir genlegme
bk zaman mGkcmmtl olamnrr vc 4 h p d olaylar o l q t u ~ d a n ,beton yapllarda is gcrilmeler ve
tam geligemtz Bu d u r n @mentonunba@ayldlk pthmdar o l ~ b i l i r .Serbest kirecin neden oldu@
dwrini olumsuz 01- etlilcr. Ayca, priz genlegmenin olu#masi bazan aylar dr. Magnezi
hidmtaqon mi ve di&r ginento isin h i d r a w n silresi bazan birkas yll siirebilir.
- 3 : :
ri etkiltnir.
@

<, $* , *q$: < . Portland ~imentolannda en fazla ne d b d a

serbest kireg vc magnezi bulunabilecegi
 "Priz siiresinin tayini" ve " d a y a W ~ k "deneylerinde
kullarulacak simento hamurunun normal luvamde
olmasi Standardlar tarafindan zorui.llu krllnmr$tir,
Bu sayllar portland simentosunun sahjp olmas~
Diger deneyler isin normal Warn durumu zorunlu
gereken 28 giinliik en az (minimum) basmg
dayammmi, ~ / m r n *birimi ile, g6stennektedir.
goriilmemi$tir.
(1 kilogram-kuwet, kgf=9.807 Newton, N).

Portland gimento tipleri tllpnda Tiirkiye'de

Tiirkiye'de i l ~ t i l e n portland gimentosu tipleri
iiretiIen diger simento tipIeri ve bunlarh ilgili
hangileridir ve bu gmentolara ait bir n r k
Standardlar nelerdir?
Standard1 var m ~ d ~ r ?
TS 19 Portland Qmentolarr isimli Standardda tarif
Y. Tiirk StandardIan Enstitiisiince en son 1992
ediIen ii$ tip portland gmentosuna (PC 325,
ylllnda yaylmlanmq ve en son 1994 ve 1995
ylllarinda tadil edilm4 olan TS 19 No.lu ve
42.5 ve PC 52.5) ek 01- Tiirkiye'deki d@er
gimento tipleri ve bunlarla ilgili Tiirk Standardlan
"Portland @nentohMisimli b u Standard vardlr.
W l g e p d e k i gibidir.
Portland @mentolamu. tek . bir s m f olarak
tammlayah - bu Standarda g6re portland
@wntolarmm tiplcri gu 5cHde bekthQtir:

TUrkiye'dc Wctilmtktc o h @ m t o h ait

,: l. a 323 (Podand menmu 32.5) denqlcrin yapdabilmcshe dair Tiirk Standardlan
m pC 425 (Portland menmu 42.5) w l g e p d a bclirtilmcktcdir.
, ., PC 325 (Portland Cimentwu 52.5)
 Cizelge c9. Tiirk Cimentolanmn Deneyleri ile llgili
Standardlolr
Cizelge C8. l%rkiye'de ~retilenPortland Cimentosu Dlglndaki
Diger Cirneato Tipleri Standard Nurnaras~,Ad1 (ve en son yaylnlandrgr yll)

Cirnento Tipi Sernbolil flgili Standard En son TS 23 - gmenro Numune Alma Metotlan (1986)
Nosu Yaylnland~giYrl TS 24 - Cimentolann Fiziki ve Mekanik Deneyleri (1985)
TS 687 - gmtntonun Kimyevi Analiz MetotIan (1994)
Trasli Cirnento Tc 325* 7326 1992 TS 819 - R U M Cembureau Standard Kumu (1976)
Upcu KilIlil Cimento UCK 32.5 TS640 1992
Katktl~Cimento Kc 32.5 TS 10156 192
Cilruflu Cimento CC 32.5:: TS 20 1992 Puzolan ya da puzolanik rnadde nasd
Ciiruflu gmerito CC 42.5 TS20 1992
tan~mlanmaktad~r?
Super Sillfat
Cirnentosu SSG 32.5 TS809 1994
Sillfata Dayan~kl~ Puzolanlar, kendi baplna bailaylahk ozelig gok
Clmcnm
' SDG 32.5 TS 10157 1% az olan veya his olmayan fakat (dogal yapllan
Erkcn Dayan~m~ Ylihek- geregi veya ogtiilme sonucu) sok ince taneli
Cimento EYC 52.5 TS 3646 1994 olduklmnda ve rutubetli ortamda, kalsjum
Bqaz Portland hidroksitIe kimyasal reaksiyona girdiklerinde,
qmentosu BPC 325 TS 21 1994
Po-nd *
baBayla azeliklere sahip bile~enlerin olu~masm
~tptosu ' BPC 425 TS2f . 1994 %gayan silisli veya silis ve aliiminli malzemedir.
Hs5 ma HC 160 TS 22 1992

Sambobdcld Jnyllu 28 @nlOk en az bas14 dayanlrnlnl WmmP ilc gOst$mel -1 puzoIanIar veya bir fretim slraslnda yan
*' COruflu I;imentolar, " Y W F m CQrufluwentolar" oIarak ortak bir isiml
' .. ifin ya da ahk maheme olarak dde cdiltn yapay
-if. - I". pudanlar isin hangi mahmtler 6mek wrilebw
% . , . ~ ~ , j + : ? , ,:l ~ l ~ ~ ,

, -
, -I I
,' >;,',

. . , ..
1.
, ,
,lj '
 (traslar), pomza tqlm ve opalin ge~itleri; bu
6rnekleh d~flnda pishildigi zaman puzdanik
lizelik kazanan kiIleri ve geyUeri de bu s d
i~erisindesayabilmek miimkijndiir.
Yapay puzolanlar: termik santrallarda eIektrik
iiretimi i@n yaht olarak .kuUan~lan dgiitiilmuy
komiirden atdc malzeme olarak elde edilen ve
"upcu kiil" denilen ince kiillet; silikon metali veya
alapmlarml e1de ederken ortaya #an silib
buhartnln y o t ~ d a g b d m a ~sonucu
~ elde edilen
"milaosiIist'veya "silis dumam"; baa ciiruflar.
Tras, silisli v t diiminli maddeleri i~erenvoJkanik bir
Wiir. Ken& bapa bulundugu zaman baglayla
azelik g€btermcdi&i halde, p k incc. Bgiitiildiifi
takdirdc ve kdsiyum hidrobit ile biraraya getWerck
h i d r a w n o w -b baglayla t b l i k
gUsterir. Bir bagka dyiqle, &s, "do@l puzolanlar"
smrfina dahil bir malzcmedir.
'
Traq her ne kadar dew p u z o l m a n h a
1-J AtL
a m l e r d e n bfij& a da T J I w d e W
I ,'
66
sozcii&i, genellegtirilmig olarak, " d e a l puzolan"
anlamrnda kullanilmaktadlr.
Puzolan ismi nereden gelrnektedir ve bu maIzemeler
baglaylcl olarak ne zamandan beri
kullanilmaktadlrlar?
Puzolanlann kullanrml yaklapk olarak 2000 yl
once, eski Romalilar devrinde ba2lamigt1i.
Bugiinkii italya'da, Vezuv yanarda& eteklerinde
bulunan PozzuoIi kasabaunda, volkanik kiillerin su
ve siindiiriilmiip kiregle karr$tlrlldrg~nda
bagaya bir malzeme olugturdugu ilk kez
Romahlar tarafindan farkedilmiqtir. Bu gekilde
elde edilen baglaylcilar o tarihten sonra biderce
yaplda, bugiin kullanllmakta olan portland
@mentosuna benzer bir baglaylcddc gorevi
yapmqt=.
Vohnik kiillerin biinyesinde olduh gibi, "iserisinde
&.is ve aliimin bulunduran ve sondQriilmiigk u e ~
ve
su ile birlegtiDnde baglaylclhk Bzeligi kazanan
biitiin malzemeIertte gene1 bir isim verilerek
"puzolan"denilmektedir.
69. S. Puzolaalar, ~ i m e ton ve k t o n kslnglmlan
iprisinde yer aId~klanada, kimyasal reaksiyona
girerek baglay~chlk k 1 i k kszanabilmeIeri icin
gereken stigwiiriilmiig kireci nereden temin ederler?
Y. Portland ~imentosu su I birle~tirildi&itinde
~imentolannyaklayk % 75'ini olugturan kaIsiyum
silikat bileaenlerinin (C3S+C2S) hidroli k
reaksiyonlarl nedeniyle iiriin olarak ~ o kkiic;uk
(kolIoida1) boyutlarda, ba~laylc~l~k degeri yiiksek
~ i m e n t ojeleri (C-S-H, kalsiyum silikat hidrat) ve
kalsipm hidroksit (sondiiriilmiig kires) ortaya
q~kmaktadlr.
cimento ve beton kangm i~erisindesok ince taneli
dururnda yer almq olan puzolanhr, gimentonun
hidratasyonu ile ortaya flkan kalsiyurn hidroksit ile
aynca kimyasal reaksiyona girerek baglaylcrllk
ozeligi o1an yeni C-S-H jelleri ~Iqturmaktad~riar,
Y. Puzohlar, sUndurtflrnQ kiregle reaksiyona girerek
&a#laylaIlk kazanma ozelikleri bakmlndan
, . ' fbkhhkhr g6sterirler.
@ bir puzolanda mevcut olan silis, arnorf
yaprdadlr. Kristal yaptda silise sahip puzdanlar
(quartz gibi) normal sicakllklarda sok yavag
reaksiyon gbsterirler.
Puzolanlar farkll yapida olduklan isin puzolan
katluh gimentolarln iiretjminde veya beton
yaplmlnda qirnento, agrega ve suya katkr maddesi
olarak aynca katllarak kdlanllmadan 6nc.e
puzolanik aktivitelerinin, yani, siindiiriilmiig kire~le
reaksiyana girerek baglayrclllk kazanabitme
GzeIikletinin rnutlaka deneysel olarak bulunmas~ve
ilgili Standardlara ( 7 3 25, TS 639, ASTM C618)
uygunIuklannm kontrol edilmesi gerekir.
71. S. "Puzolanikaktiviten(veya puwlanik aktivite indeksi)
mstl bulunyr?
Y. iki ayn deneysel yontemle:
(1) Portland qimentosu kullanarak -- Bu
yontemde portland Wntosu, puzoian, kum
ve su kullamlarak eldt edilen har~larm28
giinliik basmn~ dayanlrnlan bulunarak,
ipisinde puzolan o h y a n harglann 28
gnnlifk bums dayammlan ila kryab-
ASTM C618'e g6rt dm1 p w -
har~lmn 23 giinliik basms d a y a h
 puzolansiz har~lann 28 giinliik basin$ puzolan gimentosu" dur.
dayanrmlannln en az % 70'i kadar
olmahdir; Puzolan olarak uqucu kiil Portland ~imentosu,portland simentosu klinkerini
kullanrldi~indabu defier en az % 75 olarak kii~iikbir miktar (% 3 - % 6) algitap ile birliktc
veriImektedir. TS 639'a gore, uqucu kiil ile ogutiilmesi sonucunda elde edilmektedir. Trasl
eIde edilen deger en az % 70 01malidir. ~imentonun iiretiminde ise portland gimentos
Tiirk Standardlannda dogal puzalanlar i ~ i n klinkerinin bir boliimii dogal puzolan (tras) ilt
bu yontem belirtilmemektedir. de&f irilerek elde edilen "Minker ve tras kan3lmi
yine bir miktar aiytag~ile birlikte Bhtiilmektedir.
(2) K i r q kullanarak -- Bu yijntemde puzolan,,
sonmiis k i r e ~kum ve su kullanilarak elde Turk Standardlanna gore klinker ve tra:
edilen har~larin 7 giinluk basins karig~mlnin a@rhk~a % 20 -
% 40 hsml tras
dayanimlan bulunmaktadrr. ASTM C618'e kar~ll~kliolarak, % 80 - % 60 hsml klinkerder
gore bulunan deger gerek dogal puzolanlar olugmaktadlr. ozetle,
ve gerekse u ucu kiiller k u l l a m l d ~ ~ den
a
%
az 55 kglcm olmahd~r. TS 25, dogal portland ~imentosuklinkeri + als~ql >
puzolanlar kullaniIarak elde edilecek Portland Cimentoss
minimum degeri 40 kg/cm2 olarak
vermektedir. .Tiirk Standardlamda u ~ u c u +
portland gmentosu klinkeri (% 80 - % 60) dogal pumlan
kiil igin bu yontem belirtihemektedir.
+
1% 20 - % 40) a l g t q ~ > Trasl~gmento

Ugucu kiillii @mento nedir ve h t i m finterni

72. S. T h h @men& nedh ve gtrek I d x i ylintemi ve olarak trash #mento ile ne tarh vard~r?
gertkse mentoyu olugturan maddeler bahmtndan
mento ik portland ~imentosanunne farh Upcu kiil, texmik santrdlarda elektrik iiretimi i@n
,<,

.:.;wq idhi9
yalut olarak kullanrlan lifitiihug komiirden at&
u:
.@ento dogal puzolan iperen bir "portland-
rnalzeme olarak elde edilen yapay bir puzohnik

70
..
3
g
8,
%. e
El"
g m
sg
-z B g