ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 6ης ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

Αφού μελετήσετε το κείμενο "Η αρχαία Δημοκρατία και η σημασία της για μας
σήμερα"  (κυρίως τις σελ. 14-33) να εξηγήσετε τον τρόπο με τον οποίο ο Κορνήλιος
Καστοριάδης αντιλαμβανόταν τη "δημοκρατική πολιτειότητα" της αρχαίας Αθήνας.
Υπάρχει άραγε κάποια σχέση με τη σημερινή δημοκρατία;

Σύμφωνα με τον Κορνήλιο Καστοριάδη, ο οποίος μελετά την αρχαία ελληνική

δημοκρατία, στην Αρχαία Ελλάδα υπήρχε ήδη μια σύγκρουση μεταξύ των τάξεων.
Ανέκαθεν στην ανθρωπότητα υπήρχε εκμετάλλευση των φτωχών από τους
πλούσιους. Η αλλαγή κοινωνικής θέσης ήταν ο πιο σημαντικός σκοπός κάθε ατόμου.
Ο Κορνήλιος μελετά την αρχαία ελληνική δημοκρατία και τη χωρίζει σε τρία στάδια.
Η άποψη ότι η γεωγραφική θέση της Ελλάδας ευνόησε την ύπαρξη της Δημοκρατίας,
γίνεται κατανοητό ότι δεν υφίσταται. Καμιά γεωγραφική θέση δεν ευνοεί τη
δημοκρατία, αλλά ούτε η δουλεία ή η «οπλική φάλαγγα» είναι παράγοντες για
ενίσχυση αυτής.

Το δικαίωμα του πολίτη να αποφασίζει ελεύθερα όποιον θέλει, ως πολίτης να

συμμετέχει στα κοινά και στα θέματα που τον αφορούν. Οι δούλοι δεν είχαν
δικαίωμα ψήφου ούτε μπορούσαν να συμμετέχουν στα κοινά. Ως παράδειγμα φέρνει
την «οπλιτική φάλαγγα», δηλαδή την πρακτική, όπου οι στρατιώτες στοιχίζονται ο
ένας δίπλα στον άλλον. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει δημιουργία μιας πόλης.

Στην αρχαία Ελλάδα οι πολίτες έπρεπε να συμμετέχουν όλοι στα κοινά. Αυτή
η έννοια ότι όλοι μαζί αποφασίζουμε για τα κοινά έφερε την ανάπτυξη της
δημοκρατίας. Ο κάθε πολίτης στόχευε στο μέτρο κι όχι στη βοήθεια κάποιου θεού για
την πραγμάτωση του επιθυμητού. Αντιθέτως φοβόταν την τιμωρία αν δεν ενεργούσε
νόμιμα και με σεβασμό. Βέβαια η έννοια της δημοκρατίας στην Αρχαία Ελλάδα ήταν
πολύ διαφορετική από ότι σήμερα.

Σήμερα στις εκλογές ο κάθε πολίτης έχει δικαίωμα ψήφου και εκλέγει
εκπροσώπους και το κόμμα που τον εκπροσωπεί. Οι πολίτες μπορούν να αλλάξουν
κυβέρνηση, μέσα από τις εκλογές που πραγματοποιούνται ανά τέσσερα χρόνια. Ο
πολίτης ψηφίζει ένα κόμμα που τον εκπροσωπεί στη βουλή, αλλά δεν έχει δικαίωμα
απόφασης σε κανένα νομοσχέδιο ή έγκριση νόμου.

Σύμφωνα με τον Καστοριάδη, η Ελλάδα από τα αρχαία χρόνια αντιτίθεται

στις παραδοσιακές αρχές. Αν θέλουμε να υπάρξει μια δημοκρατική πολιτεία, δεν
αρκεί απλά το δικαίωμα ψήφου. Οι πολίτες πρέπει να συμμετέχουν ενεργά. Σήμερα
πολιτική πράξη είναι η συμμετοχή στην κοινωνική ζωή, η καλή κουβέντα που θα
πούμε στο συνάνθρωπο.

Στη Δημοκρατία του σήμερα, οι πολίτες χωρίζονται σε εκείνους που

μετατρέπονται σε παθητικούς αποδέκτες των δικαιωμάτων και στους ενεργούς που
θέλουν να γνωρίζουν και ν αγωνίζονται για τα δικαιώματά τους. Για την ειρηνική
συνύπαρξη των ανθρώπων θα πρέπει να υπάρχουν δυνατά πιστεύω ή σημείο
αναφοράς, κάτι που να ενώνει το κράτος. Μέχρι τώρα αυτό που ένωνε το λαό ήταν η
θρησκεία. Για τους ορθοδόξους χριστιανούς η μετά θάνατον ζωή είναι η βασιλεία
των ουρανών για όλους.
 Στη σημερινή εποχή πολιτειότητα ονομάζονται τα δικαιώματα του κράτους
στους πολίτες του, κάτι όμως που εξαρτάται από τη φυλή, την ηλικία, την κοινωνική
τάξη.
Κύρια διαφορά μεταξύ Αρχαίας Ελλάδας και σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας
είναι οι εκλογές κι η συμμετοχή του πολίτη στα κοινά. Στην αρχαιότητα μόνο οι
πλούσιοι αριστοκράτες ψήφιζαν και ο λόγος τους είχε την ίδια ισχύ. Η εκκλησία του
δήμου σημείο συνάντησης και ανταλλαγής ιδεών. Κάτι τέτοιο δεν γίνεται να
πραγματοποιηθεί σήμερα, όπου ευνοείται η ύπαρξη συλλόγων και συνδικάτων με
στόχο την εκπροσώπηση πολιτών και συμφερόντων αυτών.
Στην Αρχαία Ελλάδα ο πολίτης συμμετείχε ενεργά στη σημερινή κοινωνία
εκπροσωπείται από βουλευτές εκλεγμένους. Στο πολίτευμα της Δημοκρατίας η
εκπαίδευση και η ενεργή συμμετοχή των πολιτών αποτελούν στοιχεία ύπαρξης και
συνέχειας αυτής.