You are on page 1of 150
Wert Angela R. Lépez Bonelli La orientacion vocacional como proceso TEORIA, TECNICA ¥ PRACTICA Edicion renovada rane asl’ Yopoenmia 2%, ~wOo “epjiduuna upive30a e} ap jeqewepuny e9NS)s -o128189 ‘epin ap pepronueine ns Jod uproesupe 1w09 ‘9/61 ‘e}seyssonun upiewual.0 ap euuesbod jep aqwedionsed ‘auoubyy eauoyy & oD1peP 07 ‘fea -en aise pepyees 49s eseipnd anb exed obojpip ns {oinumse ns woo uosaknyn sousinb @ o2zopeuby eunuebse evisnpui s3 eunuefay us osaiduy “Ovy'sz A €2z'L} $ak97 Se] 10d epeuad ise Up|DOBYUI Ng JONpS 9p o1uose A ojnaid ostuzed 9 urs "sopoigw sosjo n uo!eZIeN16Ip 'seidoo -0}0} SyueIpaUu “ooIUPIaU 0 ODUNADBIS BBS ‘O|pelw JBINbJEND UB 0 EWLIO} Jainbjeno ue ‘o1qij a18e 9p uoIseWoJsuER e} O uoISIUSUEN B| ONDE J@ ‘o|UaIWeUSDEUUIe |@ “1e}0) O Je:O1ed UO!SONposdas e| aNWIAd AS ON sopensasas soyoasap $0] Sopa, €22'LL A071 8 eoipur enb ousodap je oysay pang Je'Woo WNUogeLO|pE NA euquabiy - sadly soueng (3dazzv19) 2899 sauani0D Ay ‘0L0z ‘wnuog |euoyPa @ ewesoued ‘upIewesbeiq 010z @p oue19a} :uoroipe es00s01, £002 8p O1SOBe :up!SIpe exaLUL IEUoeOOA UPIDEUBUO “L - “OHMIL I 2-2L9-L05-0S6-8/6 NESI wo gixez ‘ dror ‘0102 ‘wnuog : sexy souang = 2 4 - ‘OSa001d OUUOD {eUOITEDOA UQDEIUBUO eT 401 "y ejebuy ‘Iieuog zedo] stv Le | | | La vide nos es disparada 2 quemarropa...Lo mas extrano y azoran- te de esta circunstancia o mundo en que tenemos que vivir consis- te en que nos presenta siempre dentro de su circulo un horizonte inexorable, una variedad de posibilidades para nuestra accién, va~ riedad ante la cual no tenemos mas remedio que elegir...Y si esto acontece ante trivial ocasién, mucho mas pesa en esos momentos solemnes, decisivos de la vida, en que lo que hay que elegir es na- da menos, por ejemplo, que una profesién, una carrera, y carrera significa camino y direccion de! caminar... Lo mas extraordinario, extravagante, dramatico, paraddjico de condicion humans... es que et hombre es la nica realidad, la cual Ro consiste simplemente en ser, sino que tiene que elegir su pro- pio ser. z Ortega y Gasset, Obras Completas LL + manog 74079 voNy pniusan{ nassonu ap ugrsouazso my » uanbspop 25 onb soy sopos vind pepyisn unt8 2p ‘eprrymysadss must nyfoiiong “19 0] ap souopngusues sazuruodia; spua soy 2p van Anasu0s Daqo DIEZ ‘wzonqanb 2580 2p optonursoue> aussor uaconbraue onb sod wile uppity sou upioreuss.o 2p sorz20ud soundyp ap ovspdaud P souorzrarps -uo? sng -upereauatio m9 2p oxnany ap uppia mun » K szpuoromsssis 50332d%m 50] 7 “ugrrowofu 2p 0 pepyruosied 2 2p upwvrqraou ap wes wf oust 2 baed sopemsope senuszs sx v's ue oiavoed Jap osurruszoucr opurgoad 72 pouorafoud 40337 yo opumaay va suode ny souoprasssus us vlogeas mb satouaponadsa ‘ugioenuauo us opearsadss oBagasd jo aod opey 2p sapelep 42s uapand ou ab soacy urydrursuo> “oassesange k oni ‘01g 2159 2p soy -sdvo soxussp 507 ‘sosyppodia 5 ap upirrusol oy mand sqgpmuadespus uos anb sossodvo ap ostenfuos tn urandifuao maosny my 4od sopypiogy S734 50 “ppsasatus marasey run atpiuiod amb opengl oss un ua ‘soumnay sepep “fpOmD Sms santa “OAgHy POE “Ugprequayso Ip Tua f?24ges opetnas oLapeplan Un eo a1gg 219 9 uasiziaes uprrsodsa 2p musof mins k mprys> my K must nS “opmaypioadsa soposuszso yo k sossfacd po oBognsd po uvsesasus amb sorredso vpossmsaqy Joucyav700 Uys? -riuato 2 v auode ayurtuoduss un s2 anb vago mun wpuiag sou vues 259 2 ppouauodia op sopeopp sop ap spus u0> iyanog zady7 rpaBuy m60120p YT ‘Buopeosfuunps a1usuapea4 p35 upromise 1 amb rand rursainu voyuay uprrusof my 2p uss21m oid ssertu2110 » souse & sousngl soy v sopnke ap urivas souossad soyznue vpspous und yng ns 40d uaseped soqonue K "ugrrequatso ap anusupprsadia v3 -gqoossd npn ap pmpiszzau syuszre49 oun kay Waser SOUDUNY $2425 507 ‘ousosua ns 7 a1usucragsys47 ssopupssnte 1s sapod wind pepyeas oxunrquen my opuaspustua as ypand anb & souotrrszuay & sosedSoad sms opursdrre ‘sosguara sms opuoipursdeso? a opand onb wand ousjus $s 2p onurpasrouen aeirerifns DBur1go oprras10 [2 amb v avazy 2992p sopomuauo pp uppesogre> Py amb ouss ostusf 0172 oud 59 01 upgrmnuatso ny amb 2p vpsuagouen mem9 sowzUzy, OUUnY 135 Jp prasuagd oy » oyossrsep solu po aknqusuos anb osonyen knw a1s0d0 un 5 jouorsev0n upsreiuatuo vy anb op sopsousaue? sourIE sHOpPIUatLO SOT o601901d Por su profandidad y por la riqueza de temas que encara, contribuird jus- tamente a la formacién de los expecialistas que serdn lot que tengan ait cargo la orientacién de miles de personas, puesto que cada vex mds existe sun rdpido crecimiento del interts en la orientacién vocational, y cada vez con mayor claridad, cada persona se pregunta a st misma eguitn soy yo?. ete donde vengo? chacia dinde puedo o debo ir? y fundamentabronte equitn, dinde y cémo me puedo orientar? Lic. Raqu igone de Falerry 12+ LA ORENTACION VOCACIONAL Como PROCESO Indice Introduccion tesla svn 19 De la orientacion examen a ta én proceso, centrado en la elabor: identidad voc: 23 Distintos momentos un Eamaniaacantathnaiisat oS: Enfoque y metodo 2 Capitulo II. La eleccién vocacional como proceso y el proceso de Ia orientacién voeacional...... 33 Conducta de eteccion eerie Adolescencia ¢ identia i as Identidad y roles ocupacionaies. 37 Identidad e identidad vocacional 37 Identidad y duiel 7 39 Identidad y psicopatotogia.... en 40 Periodos en ia formacion de la identidad vocacional n Sentimlentos de iG2ntidad..yornmnsnnnnnnnnann 4 Et proceso espontanieo y el proceso sistematico de eleccion... 46 La naturaleza de lo vocacional sicos. ft : \clon vocacional Motivos e intereses. Aptitudes.... Profesion y ofici Orientacion vocacional y psicohigiene.. Capitulo IV.A propésito de las técnicas y recursos...... 63 La entrevista en orientacién vocacional 63 Momentos de la entrevista de orientacion 68 La preentrevista.. 68 Awotia R Lorez Bonus +13 SL + maNog 2601 'y WONY 16 “sopeniosqo 19q 961 J0peUIp4009 19, sé.” ‘odnu6 jap osquiow aq sé.” 1ednub ofeae.n jap sesopanasoaey sapmnoy set” ~Sea]u99I ap uO!oesBAIU! ap PEPIIGISog 14991 OP UOID20105 1 ese9 of cued seasey s0sn991 SOQ UA) eumany ap U9IsI;, ~“Seaneuesp seousa ‘uorxayjes ap oda, “ sopezersadso se10peiuaiio 9p uo!oanpuod o| ofjx9 anb s801429) up1oeu01dxa e| ap eo1u99 | soqeo opueyy “afeyou top e21u99 1 1U981 © OpesBorul 1oueg ‘99 sdid 0404 “-sesqejed ap oBany ‘seep! ap ounfaqioy, soa|6olopoxewi sersody “- upfoMaAsul e| aP e@ny tun op oljoasesop ye esed sejouoseGng MIA o1masdeo, se1opeupi00 $0} apsop ors euses6oud 13 teqo}6 ew10) ua sepesopisuos sapepiancy "worxeyeu 9p sodas) feussonlun U|9eUDL0 Bp eUIEIBOIg e1324150A1UN UpDeIUe!LO op ewlesBosd UP, (8190H4 OOD TNOIVDO NOIIWLNIHO V9 + HL "s010pez1U2610 So] ap Uo epezieos rose) e1 ap up!oe e19ualsadxo v} ap yesodwio3 aspenouy edsa seuersuMaif e opedepe CUM Ue! UT) 7 “"SeAnBULaIY UOIDEION UOIDeIUALIO @p Or9ICWI09 O5801d UN) I9SPULOJU) | UO OPE.NuGD UOFUALIO ap eure Bod Uf) “SPAneUsoye SeuOIDeOWIUPig ~ seiuesBow P 121195 UN ap soUOTOURY K seo4e; ‘uIINNSOD, ‘enbojuo 2450 op gnbuod 13 feuoromnsuy oonspubeip 13 sosanoeu K $201u99 495 $07 IA o1midea OUBeIp sisauys op eIsiAa.Uy leuot2e20n oansouberpooisd 13 “" @AeWOJUI ISINA.NUD & 4 PaIUI~R e| ep Jedn4B Uo!DeDIdy JeuorDednoQ) pepyesy C-y ENUDA eT UO!DEDOR UOIPEALVO!I0 U9 UO!DEULIO;U B| BP e!2UeJOdu ~~" seaquap Seng ‘A omided jusey odnu6 ap esina.nu3 ‘oquanuejeuog u Sani “ofetoy 2“ Ruo}e.0N uotoE HOH Us Jopesiannue [ep seuO!2uaH 0141 5°] i : ~" eysinenuesog Le “211010 9p SepePHEPOHY ou : 69 ‘oust aiuaureldosd saa 1u0oy rer gystn@nua eI a0 kuniuade #7 Capitulo IX. Consideraciones a propésito de algunos Procesos de orientacién.... Modalidades de cierre.. ce a |. En la mayoria de los casos, al cierre de un proceso de O.V.los adolescentes llegan a elegir una carrera © area vocacional discriminada -o..smesenanninerann 199 N. Eleccién al cierre del proceso: Contrato y Recontrato witanea derivacién psicoterapéutica : ficultad en la elaboracién de la identidad vocaci ligada a severa perturbacién de la identidad personal ... 215 'V El diagnéstico y pronéstico de orientacién no siempre 207 coinciden con el grado de patol i seve 222 ¥. La orientacién vocacional es solo el mative manifiesto que esconde el verdadero motivo de consulta neni... 227 Capitulo X. Orientacién vocacional y psicoterapias..... 233 Formacién del orientador vocacional y campo de trabajo... 235 Campo de trabajo. 236 Capitulo XI. jHacia dénde va la orientacién’ 241 Cultura adolescente y orientacién vocacional. 245 Clinica de la reorientacioneen....--. Algunas probleméticas detectadas : 1. “Y¥ mama no esté... La universidad No era como. 247 247 me la habia imaginado’ : soon 247 Conflicto entre intereses no convencionales ¥ mandatos sociales y familiares interiorizados ....... 249 IIL, Bésqueda de “importante salida laboral” we 251 1 255 255 260 -- 262 é snares 263 Dialéctica: diferenciacién del miembro-cohesion del grupo... 265 Capitulo XU. Otras problematicas actuales.. Orientacién y trabaj a 16 + La OnINTACIONVOCACIONAL COMO MOCESO (eidaioasiloasie SSCS Anexo. Algunos recursos especiales u no Sy EMaw en los programas expuestos...... soe 269 Carta abierts sn 269 Guta para la exposicion de campo profesional i en paneles informativos 210 Historia vocacior cree : m Encuesta evaluacion programa de orientacion universitaria 278 Cottage. i 281 Dibyjo. imagen ocupacional con relato 283 Vision de futuro. 284 Cuestionario Mooney 287 289 fografia general... ‘Anotia R. Loor2 Bowsnas +17 61 + mano 24019 VHIONY { “1 yemse ‘samy souang 2p pepiss9atun F] 2p UOPED0A WENO ap owusurauedog - AQG Pp sorayeduios stu :auzed opeunioy 24 anb ap sodnuB soaunsip so] uo> sepemuoyyuo> uossry oruasoid anb seapt se] “onsgdoad ur opeauroe paqey 0180] 0} 16 ‘sound soungje ous sa0areP>59 prpod ou ausuresn$ag “sono ered yimp 195 apand anb ofeqen ap ofapous un aipunyip 4 eanoyad eun X rysoa) eun xenuourepuny :raoeyanb senonaed 2189 9p afepioge 9 ered sepensopt seonusy3 A sopospus 9p epanbsnq 1 tard amqunuos onisgdosd rar sq ype ap ans osqyy a389 ap vap! ey ‘exoapono ‘seotunpa seadepe ‘soxso4ord sexogey> ‘sa1s0de se18 -pur onesoo0u ang, \deur > orpous onsonu u> wse>s9 B19 PepyED -adso F] uoo rpenauia ryesBorqiq FT “soureqyseseyy 0 soureypuodses :pausurepuny epussno eun exg "eponbsnq x & UpPEIAUE auIsuO> un ‘sefojo> sono tied ow ‘jus ered opis uey stioueIsuNdI1> sea5q -e9 serous se] UeD1> 25 ‘R661 ‘LGGI SOUR soso Ur “se pn sono wo sone «peop seepIpeae 2p -s9 wun vio eojootsd r] ap: ‘souentssaatun soflojooisd sped jo ua Eygey OU ‘soBojgoisd soy ap eEAISIoATUN UpTreUIO} F] E OMENS Uy “sewa|goid sns ueqesurid 4 ‘esp sen esp weyssn> -uoo anb soiusosojope so] exed sepypA TU soatia!ayns wes ou ‘seoTUD72 -ootsd ausursuvurwopard ‘seonoysd ssuorsezteas se] 0190 “SZGI 2p “sop asreansex uezpod syed onsonu ap sefausyadee se] “upperuariosep ap peplyeor ns ueqriussaid sou anb saauaosajope so] & septyga seasand “$91 sep olres299U tay “soUREGpIUOD so>!us9i A soougar sossnoa1 sos0d anb uos uaiq Anw sowages ‘sour sorsunad sorjanbe us souresodioout sou anb so] “saueipmso sonsonu 2p Ug!eUSHO ap pepyssnsu ey te -sondsat rep ered ‘o}rensiaqrun PAI ® OPIAIDS uN 9p UOHEZTEUO_MN -sur ey so anb a1uenrodus osed un ep 2s “661 out ‘saaty souang ap pep -1s12A1UE | 9p EUCTDeDeA USEC ap ompurerzedaq] [> 953952 TY pouorsez0a ugrreiuaio m =/Bojoo1sd | ap upIreayde ap, odure> mueuorsede 2159 ua tusTI9dxo 9p soye ap spxen e opeauosoid vey sur 2s anb soiueoszo3u1 somunstp soj ap 28mns ofeqen aiu2so1d [3 eee reccién de Orientacién al Estudiante; y de los grupos posteriores que he integrado en estos largos aos que al proponerme di me pe won nuevas experiencias. Experiencia como fa; asesorando in como titular de la cétedra de Orientacién en instituciones de cardcter universitario y superior, en el asesoramiento a psicélogos orientadores y en los cursos de post-grado, Este trabajo tiene mucho que ver con los interrogantes que me han Propuesto la cat asistencia y la supervisibn De al temas que considero claves: La entrevista en orientacién; ariensacién vocacional institucional; diagndstico institucional, eteétera, Apunta también a ora de mis inguictudes: de qué manera la ensefan. fa y técnica de la Orientacién puede contribuir a la asun- cién del rol de psicélogo orientador y a la elaboracién de su identidad profesional Por ello, a través de los diez ca los de este libro he intentado desa- concepcién 0 enfoque que sustento sobre lo vocacional (ca- ylll) b. Las premisas fundamentales en torno a la teor‘a y a la técnica (capftulos IV y V). vidual, gru I concreto (ca- 4. Los fundamentos de la creacién de un futuro Sistema N: de Orientacién Educativa, Vocacional y Ocupacional (capita 1X). ©. Comparacién con otros procesos asisrenciales (capfeulo XI), de los capftulos incluye afirmaciones a modo de conclusis- ites son mis propios Ifmites: aquello que no he podido ve: descubierto y no profun remente. Es posible que en esta perspectiva cada propuesta estimule nuevas posibilidades de investigacién. Es importante tener presente qué corta es la historia de la Orientaci6n. La combinacién de las dos palabras orientacién vo- cacional, aparecié por primera vez en un pequefio informe de Frank Parsons, Director del Buré de Educacién Vocacional de Boston, en mayo de 1908. En esa primera década del siglo XX aparecen las for. mulaciones que dardn lugar a los desarrollos actuales 20 La omtrACION WOCACIONAL COMO PROCESO ©. Crites, al compendiar los aportes de la investigacién en psico- logia vocacional afirma: ‘Cuando se aplican los eriterios de construccién de teosfas para Algunespicslogospeferen no mar cova lo abso vos 0 exploratorios, tomank nis qc una trlun muree conga Esta ambien pi y mi propésito: explicitar una modalidad de trabajo que en la expe riencia me ha resultado oper Mi marco de referen psicologta evolutiva, de la dad y de la psicologfa soci “ee : accién y mucua confrontacién entre Jos da 1 de la teoria resto en zquin elige?, ‘seapy se289 ua epruaiuos ezanbus ey sesoy8 sourEy:pog -siueoyp uppeio kun 490 -odutoo uoisipnd spure{ spwiap soy & peprysey wei3 woo orpuasde 0} oun jo £ up| jp soaun| respmso e sorsyeduro> san sowenua anbiog SLE our pop wenf utg ap auenyy ap e19 aUand0p Eun aBor01 eULSIP ap SEUITE STS ¥ Oped -op ey sosorp so] orad ‘souewsiay A sapend) ausureetrSiz0 uos 919 -uloy so] sopor fen> j> unas ‘opoysopy ap Euroa anb sezes se] ap OF>1U9} ‘onus [2 oo sasepp sesu2Aip se] ap sapeprfend se] sesISNIt © osmppur 8Dq] Lugrejg “seoe8es ‘sowsrupufews ‘sooei94 spuiape upiog ‘onpuo> apand ‘sugiae|dwsoiuo> v} 0d seapy se] Uo o1>eitI09 U2 operse ey anb "EEMpIG es ef ap awuewe [2 ojos fend ¥] 10d woqugre|d UorDsIAUOD efjanbe uNB>s ‘sojosopy 19s uproqap ‘e/suapnad x A eynpiqes v] wos seidosd sopnasia ng ‘syd e ap eiauaSrjarur e] 0 oxqata> ye wos ‘soizeyiad ‘sas01sadne soueipien3 ‘ssaueusaqo8 so] ap asepp F] $9 &2AQ “[eW90ds9 upFoeanps wun sopep anb paqeyy “sorsqos ‘soasnqos ‘sajay upiog “Topea | s> peruourEp cuny pmasta ng “Jw 9p 39p92x9 p19qap owLosumU odn> A pepnt> e| sod Lueppa anb ‘sourerpsena so] ap e] 59 asep> epunas eu “pepni> ey 2p eH aren epia v| exed o1zes920U o| sinposd ap t] 59 UpISIU Ng “o39 ‘sasueS -aneu ‘sosopaloa ‘soursoe ‘soiorjnouie 10d wasenduzoo vise esorswnu spui asepp ry “sese]> A sonprarpur soiunistp anu sofeqen ap { ssuoruny 9p Uptsiatp ey eoupuodso essuew ap eoIg asuDTtATe pepats0s UD OUT 99 eA enisonu! SoU ‘pepnia e] ap UoIDezURBO e] & asso" Je “Up ‘typ sonsanu easey “1AX offs Pwo ‘uenf ueg ap auenyy uen{ ap ‘tonuaSur sy 2p uowrrcy yop uo!aIm "uy yon vod opursed ‘eis eaasonu ap saue A ofsis “upreLg ap my gHT -n 77 9psop ug!rerua!10 ¥] 9p SoDUgIsIY ssrUDpaoaie reaINq SOUP yeuolse90A pepnuep! 2] Op U!IeIOGeIa e| UD OPesUVd ‘osa201d UOIDEWWA!IO e] E UBLURXE UDIOEUIHO e| OQ] poinydea © menos sisteméticas. No es por ci 4a mi intencibn, quisiera, en cambio, dar cuenta de los hitos dentes que culminan en las posiciones actuales. rogante de ceudl serd la profesién mds adecuada para ca- otientacién profesional cobré impulsos a fines del siglo XIX Y se institucionalizé en tiempos de ta Primera Guerra Mundial como respuesta al desempleo en algunas profesiones y a la escasez de perso- nal, en otras. La orien: a idea del siglo XX. Recordemos que la combina- cidn de las dos palabras, orientacién vocacional, aparecié por primera vez en mayo de 1908. Desde esta perspectiva, consideraré, mis bi aportes fundamentales, para dar cuenta de los desarrollos actuales. De la misma manera como podemos distinguir en cologia distintos perfodos caracterizados por metodologias devermina. das hasta llegar a los planteos dindmicos actuals, en orientacién voca- ional asistimos a un movimiento paralelo, Al referitse a las dos modalidades extremas de trabajo en nuestro me- dio, Rodolfo Bohoslavsky habla de modalidad actuarial y clinica. En {as rafces de Ia primera, se encuentran las concepciones de la psicol fa de las diferencias ogeo durante los primeros 30 fuentes de la segunda, podemos destacar los aportes psicoanalfticos, la psicologia del yo, las teortas psicolégicas de la motivacién. El esquema de Bohoslavsky, que él mismo califica como extremo, no ca fa ca de matices que se dan en el quehacer conet Ambos modelos tienen seguidores en nuestro medio. La modalidad actuarial, predominantemente psicorécnica, puede tener concepciones mds dindmicas de las aptitudes, intereses y carreras que fo que Bohos- lavsky admire; puede incluir prucbas proyectivas en su diagnéstico, £0 se parapeta on los puntajes més que en el interrogante sobre ;quién lige? y zeémo lo hace? La modalidad clinica puede utilizar pruebas pa- ta el diagnéstico vocacional pero se centra predominantemente en el Proceio de esclarecimiento mediante entrevistas. Esclarece, refleja, sefta- {a, pero no aconseja. Ambas modalidades admiten en la mayoria de los «casos el cambio en las carreras y en la realidad social. Til ver pertene?. a definitivamence a un pasado la idea simplista de una orientacidn vo- ‘cacional con preguntas, pruebas y respuestas definitivas, en las que el estudiante juega un papel pasivo y recibe, también pasivamente, un retencioso pronéstico sobre su propio futuro. Este tal vez encierra, de las grandes etapas y sus 24 LA ORENTAZON VoCACIONAL COMO PROCESO Seer Cee eee algtin modo, una expresién de deseos. ya que hemos visto entre noso- tros informes netamente actuariales. ; Lo cierto es que mundialmente asistimos a un pasaje de la orientacién examen a la orientacién proceso. Desde dentro del acontecer, parece im porrante ver cémo se va dando ese proceso. Distintos momentos ‘Comparto los lineamientos esenciales trazados por Germain, En un primer pertodo, ligado a la etapa de las diferencias individuales, la fica es un examen psicor ividad, que lega a su c con el rados de los tests. La estadfstica, la psico- metria y el andlisis Factorial alcanzan su apogeo. Se trata de un mero apareamiento entre les y carreras. Es una especie de instantinea que no la compleja cau- salidad de sus series complementarias. No podemos saber por qué ac- ttia asf el sujeto, de dénde surgen sus aspiraciones, cudles son las rafces profundas de su conducta, : eee 2n_un segundo periodo, con Ia inclusién de Ia historia person: 7 ientacion conienza a hacese cargo del proceso. Al estudio de la in- gencia y aptitudes se agrega el estudio de la personalidad a través ¢ inventarios de personalidad. Aparecen referencias a perfiles profesio- fan previamente algunos estudios ibajo musical, etc. Subsiste, sin embar- ada a los instumentos de exploracién, izacién o, una insufic En un veer moment de catdter dindinico,atstimes I 7 royectivas que permiten sondear la estructura dinémica de te pouonaled ys nina erepetie. De ls pofindiacion de andlisis, surge el interés por analizar las motivaciones conscientes ¢ i6n, Una técnica particularmente ligada a esta concepcién, ademds de las técnicas proyectivas, es la entrevista psical6- gica. Sin embargo, en esta dimensign se produce un cambio, telativo no solo a las técnicas que se utilizan sino también a la modalidad cotal de abordaje, EI método por excelencia es el método gue eee prctloge par liagnosticar y obrar en el “a Puede distinguire un cuaro perfde ques «jue ractertsticas particulares, es coralmente compatible «« el anterior y ANoELA R. LOPEZ BON = 25 Wz + mnog 2079 MHONY sq “squoueuniad ugioenuaiio run ua asopuyBuojord ‘prauaan{ 9p sour so] uo euruyn X eIsueyun e] US eZuoNUO nb os2201d UN oUToD U9 ep ressprsuoo ua uaproutos ofeqen tur ap sapeiouatiadxs soxep SO] Douegur t] wo ezuotuso> anb enunucs osaooad un us ep 25 [PUO!D -e20d ugsap P| anb usuodosd seannjoro souorzeaydxa se] aasny00y “souosuputp st359 up spuaa “peiBaaur onb -ojus un ua ‘o1sesa0au o19pIsuoT ‘anravieny 0 prrrosovtd & orruepuspe? ped “ongimgoas 59 vas1A ap ound IP “[eUOIDEDOA UODO9I9 ¥] ap SEANDE “ayy 9 seapBgjooysd sejioo1 se] u> aquosur 9s oauasa2d anb anbopus [q reuian p> 10d 59333, ur “soue sois9 u2 ‘guo‘njoas owig> psaidea ,uphonponul,, ¥| UE oporeus K enbosuy -opeseisop o1gn OWO> [PUOIIEDOA HOMEIUHO ¥ usknpur eoSepedootsd 4 e}Bojonisd ap s0sar8u0 soss9ap so] KOH “soppAru soy sopod 2p s2s0peau3110 $0} ¥ e>0Auo> & ¥apnu anb [eUe!>e> <0, WOKEN ¥] 2p safeuoIssJoxg ap UO!DeDOSY T] O1BINS HRGT UT "niode ns ap pepaaou ej 2p ofayas 59 opruaa vy anb upisnasodar eydwe ©] “AO | U2 EplAtA erouatiadxs ef seatunUIOD uD sonos -ou aniuo osswd jp 20s ap onupul j9 oxng,“odinbs u9 ofeqean 2359 9p © “ugno ep e1qo ns ap saiuany se] ¥ as9na,>L]y “soue sojjanbe ua samy sou “ong 9p pepisioarur, ¥| 2p [PUO!DEDeA UODAUEHO 2p causurELsedaG P uo epidans ugrseioqe}2 e] ap sazenonized soonieus soy ap oun ap onssoid wxa ‘nonuy viBermusa 2] Jouorsw20a uprrPaueHC) CxQyl BS EOYgNA TEUO!D -220, UPIEUDIIC ap orusurEzedaq] [pp soue sossunsd soy 9p ofeqesn ap sodmba soj ap oun 2p s1uex8ur “Opaesoyog ofopoy “1261 UA ‘equnf ¥] ap sevuarpusdap ou sayepuastse samus> us eprayfeay vore 2] weareqe ow £ so[euOIDEN SopEprsiaatuy] se] e SEpENUT] UpISs ‘anb eX saeyanb yep ‘oued ua ojos ‘eauano wep anb sepeuzo{ e21ue#10 donb NAGI STEUOIDEN sepeprsioAtu ap TEuOIDEDOA TONRIUALI ap sousnselic ap eropeurpr00,y manf 99H 25 04 PP EPERP U1 pan 19q 9p & a00re8 essantp Se] ap vauaND ep se2De se] BP FIND] {6961 02 AOC fp 204 sepeziues0 yeuoIseDOA UgTDEIUD'EG ap sepeU “tof sexoumtag se] 9 UODeUTLAAD Ns BUN SOME S059 9p LOIDRIOgE]> FT auuvaueonied sfepioge ap wUsIo} W409 e13oj jeuor (0332084 OOD TWNOEMION NOOMINIBO W7 + 9Z -m1uai40 up soaruipurpootsd sonbojus so] ap seanoadsiod se} opustqe FA soue soisunnad sos ap onszad-or1u991 upiseiogep i so] orod ‘syed onsonu ud u9r ap sonuia & sarouqed uasixa ¢z61 2psoq] “smuapaane u ON “ugIDepuny ap soy sopuntay Sosa uD oppauariad ay anb ye Say souang 9p pepisienlup, ¥] ap [euoIoe>0A, Up!DEIUDSEC 2p oruawened “9 XJ~AOG [t wejpnoe anb souersisarun 4 sopepunsos soaueipmss so] ¥ erpuaasise saso1d us uoryedwso 2s ‘99 pp epeDzp | 9p sour sos -siueupwopaid uos sonboy -ou ana ‘ofins oquosns anb [euo!DeD0A Up!DELUD!I0 3p P sepeuorsuaw sedeia sewinyp sop se] ua ezzeBua a5 od nied anb [ap oo1991 erusi9ja2 2p oaseur Jy “[EUOIZEDOA UOIIEUDHO jar ns 4 anuaoso]ope pepausp! | 9p Up!eoqepP ap os9201d ‘eia9uo> eapspId kun UD saUudsaid sowDusEp! -junrad anb sysypue ap seaned a9: -a1Eps un v 99 ap soypnuy ee un ‘soo exed ‘ofecipuaide jap o1uayureyponosde sofaws un aaqussod anb sopninde 4 eousirjaau! 2p ms9 Un oWIO> ;rUODeDeA UPHEUIHO ¥] spuaius ‘soundje eed ‘usuodns ,sojspow, sors awourongruig “soad joure sasjed sono us upisozdx> ns usuap anb uensomus pepipersadsa x] ap sosariiuon soy ‘ssuode opursfaruy sooo © syed ‘onsonu us uais}x209 ‘tonsyad ©] ua spe a1usuTEAMUYsp opepand dey 20}a2ue opoyrad opor anb zesuad oxsex9 s2 ou anb opoul fe 2] supiodussop wiso & ‘e1sueu rund “Te 2p ‘uapuodsa) syed onnsonut us soiussza soonzpad 0/4 soa1ag9s sofap -our So] anb ek sopoyiad soxs9 ap upI>eZ]:930es"> b| UD OpIUDSP 24 2A) ug! -e1u9U0 9p sorotat9s so] 49puaxxs ap pep!s920U e] 9p e>ustu0D soXEur op ‘sodnsd & a8itp 28 uo!seuao vy “edna ronupurp ap se>1Us91 > So1UTUIEUOIOpUOD so] 4 sooTUION -oms 4 sour: tamos siempre cligiendo caminos, cada vea més especificos, en nuestro quehacer. Este proceso continuo es el modo como va constituyéndose cen fases sucesivas la idencidad vocacional-ocupacional. - Psicodindmico, El diccionario de términos psicolégicos y psicoanali- ticos de English y Englich, se tefiere con este término a cualquier siste- ‘ma psicolégico que se esfuerce por obtener una explicacién de la con- ducta en términos de motivos 0 impulses “o que describa un proceso Psicol6gico que esté cambiando 0 que esta causando cambios” Considero fundamental esta dimensién, en la medida en que entien- do el proceso de eleccién y orientacién focalizado en el logeo de 4a identidad vocacional ocupacional y que presto especial atencién a las motivaciones conscientes ¢ inconscientes ligadas con la conducta de eleccién. inalmente, subrayo lo interactivn y psicosocial, por una creciente toma de conciencia de Ia influencia profanda de la interaccién individuo medio en las vicisitudes de la formacién de la identidad personal y vo- cacional y en la configuracién de las imagenes profesionales, A mi juicio, ninguna de las dimensiones del enfoque puede dejarse de lado para la comprensién del fenémeno de la eleccién en toda su com. plejidad. ‘Comparto la expresién de Castafio Lépez-Mesa, en el sentido de la ne- cesidad de un enfoque integral ya que Ni la personalidad esta definicivamente anclada en el pasado, ni depende exclusivamente, de las variaciones situacionales del pre- sente, ni tampoco se halla coralmente colgada del futuro... La personalidad, como miiclco del comportamiento individual se nu- tre por igual de los tres tipos de determinantes —retrospectivos, actuales y prospectivos— mediante un incesante juego de interac cidn veciproca.® ‘Todo lo dicho para la comprensién del desarrollo de la personalidad, puede ser afirmado para explicar el complejo proceso de construccidn de la identidad vocacional-ocupacional. En lo que se reficre ala metodvlogta de trabajo, utilizo el método elt nico, caracterizado por una estrategia de abordaje particularizante, efi- az en cualquiera de los Ambitos en que la orientacién vocacional tie- ne lugar individual, grupal, institucional. La psicologia clinica, segin la definicién de Henti Pieron: 28 + LA OENTACION VoCACIONAL CoMO PROCESO — Es la ciencia de la conducta humana, basada principalmente en la observacién y cl andlisis 2 fondo de casos individuals, ranto nor males como patoldgicos que pueden extenderse a los grupos ta psicologia es susceptible de fundamentar gencralizaciones v: das Lagache define In psicologta clinica como ‘ica y lo mds completa posible de las ca- La psicologia clinica emplea el ce método es Ia importancia dada a lo particular. EI método cl la practica médica cuanco en la investigacién psicolégica, pro cede por indicios convergentes, no se apoya sobre datas no relevantes, sino que construye | idad nétodo clinica. Lo que caracte rerpretacidn de la re: riguroso anélisis de la multiplicidad del material. Si método clinico en psicologia se distingue del método experimental de laboratorio, porque se aplica a casos concretos, patol do los diversos recursos de investigacién célogo. La psicologfa puede calificarse como eliniza, no porque se lice en una clinica psiquitrica o un centro médico-psicopedags, sino porque presupone un modo de pensar y un método que, por ana- logia, puede denominarse cl psicologia.cl c- A los efec- Jas va reresa destacar en qué sentido se utili nica, método concepto, me ron los términos psicologia proceder clinico en psicolog cologia evolutiva o la psicologia a ni un campo de trabajo, pot ejemplo el de la enfermedad, ya que la psicologia con cualquier campo de trabajos ni un lugar, ya niicos trabajan en distintos lugares: clinicas, escuelas, consultotios pri- vados, etc.; ni se caracteriza exclusivamente por una fared, como el diagnéstico o la terapia, aunque las abarque; ni puede decirse que sea exclusivamente un método, aunque se clinico; ni se caractetiza solo por una intencién 0 enfoque que la opon- gaa la psicologia experimental, “Para mi, la psicologta clinica se carac- teriza por una estrategia de abordaje al objeto de estudio que es la con ducta de los seres h de esirategia implica subtayat el tipo de mirada y de operacién sobre los inte... “Para nosotros, hal Awotta R. Lore” Bone. + 29 ‘S961 ‘souIy souang ‘sopted ed copy 2 9, aed -ourooisg 2p 29 (opps ap "2 €) “eueypone erdua,e| 9p epeasny eipadopinug -nibIdeg “6 ¥L64 ‘sony souang “ugIiA wionny SuODipa TouproduNUED HFo}O>RI UP csejoy snus odie wf ouorooen UpPerIaNg “O}OPOY SIPOYOR "S 6961 ‘suea "ata tombagdor “anid opmag ruouny aS qeplod uo mbrns epee Pp PSEC APB Poet smite souang one MPS Amypddy Ue] DHL “OHNE S “e861 “pupa eanioyy uorIpy usr eran “esp-29d97 OBE det PIPE eussionisg kepeondy eBojoo!4 2p FOREN OxNNEU] sologhig sony ‘wunopouineayy ouPuruas peuersjoud & ine Hpenin sue, Of UIUaIo p pel ‘Sep SUORIPS 4 “YL61 “SHTY souang “spied ‘S ejBojor00s & xojorisd ap eomoyaie jouer MyBO “O UYOL seoypaBonaig seisusi9joy ‘up}pequsuo ¥] 2p ousstus osanoid jap peprloydusoo ¥] 2p 4 up1o9p9 e] uo pepreuosiod ¥ ap [e102 ostwosduto> [2p s2pep sod soioXeus uo> vations ep PuDsared ‘owuswout pp exseyy ‘anb of -op anb ‘eanisadsiad easo uo anb sowssprosay Jonuos ofeq sou uta sepeaiasqo sopepiannae sns ap aed e asstonpop uapond "2a of oo {7 opuinua 72 ‘opunus 259 ap seanspisioere> se] & ordosd so 2} 2nb ooruy opon ‘serqeped seno wy, ‘OpunUT Jp UD ‘Ophuds OU>!> ud “OAIA OnprAy cug}oeidepeut 0 upeadepe tis © auexe anb of opor ‘eqanad y| ap eiespouruy upremis ey e ‘sor (0530084 OOD IWNODWDON NORMININO 7 + OF 210 ns u> eaay] s1u2!>ed [9 onb ap jp 59 vorUypp vyBopootsd eusapou 2] ud sonyojonisd s1sa1 so] 2p osn 9p ofeqap soe4 anb orsondns 7g “voqujp eyBojozisd eusspous e] U9 s2800 so] ap osn pe 2 ~apapr ye gtodedeypiaeg op soxdsouvo so} uoueydue osedwory ourez feproge 2189 ua seaneonpa 0 seoinpur0disd IPM 2 otupD so snmaiodunt s9 js anb 07 “eeurouorue sod ea1sya ef $9 anb “esysoius ¥] 9p seUNSIP seortD92 9p ‘[eucre20s onuaiwtoareppsa A oonspudeip p> vied ‘o2jdu fo usknp> 99 ou *ejSlojooted uo ‘oorusp> saparord £ voruyp rjBojonisd serqeped se] -uejnonzed £ osypsSoop1 ‘seansadoad seorusp. se] junwto> o jeuorsnansuy (fed -na8) ootumpuppopos owed (fe 1) feposoaisd oxquap un uo oa -ura opuesado souewiny 52198 so] ap rianpuod P| seoy!PoU ‘ioptiand ~wioo ‘ieisanur Yaooued ered aszeoyjde apand eoruy[> exBovenso eT > sapacord 1p u> epige> uation sondaouos son 507 au un 0 sou Puno nb ap souinoou & senuotusspoooad ap olun{uoo [px romans ty novos -tsedo se] oge> © seasij eed seiacouon sejSor se v asoyau 38-972 EY eo1wop) Aon -091 wos ‘eiBareias9 9p je sopeBy Anw sordaou03 sopeauario o8o}9 sd Jap jeuosiod ojns> [> woo ose> onsomu us “eioyes9 [pp o]8s9 [> u409 tuoroejes as wanes w| ‘size ap auon anb of wa “pepijeas bun 2p exsautp uo|susidusoo ¥) “esjur ¥] owoo epipustu> uoy eplfear Eun 2p erepaurur o w09H1p ep funy ap Fe8Ma osn un uo “seuosoqnsus ‘soanalqns soroin{ ua eseq 3 eoIUyp w)Rojonisd yf onb ap upioeMuye vy ap opelare dnur 108 ny sueire2sap 95 ‘o1renuo> ose 9 fse]s0U siwew s9pod ered asits0qo1109 uogap anb sisaigdny sexs91> uo ueseq 2s anb sey “sesomdy “sasyaid Souo}2e © SoU! 8 pidopeue ouwy9s |p sourezyfan ‘eojoaisd ug “souorooe sepeurusiaa} p21 25 gn exed ky sd soqes un & pepeuorsuanit ram owodng sgdoad sopeuruiarap wos upiremis eun aiqos semoe exed seasiaasd souo}o" ap wien 25 smu souoresado 5 op ue ye asoyor 9s ‘reas Onquiy [ap auD:A01g ‘Teyex:2 oUIUL:9) [2 ofdurals sod ou -09 *sodo9u09 sono ap oo1Sofeue oojdus > seseype eTuaauos Zan je w.alado 98 anb o7 0 aitus 98 anb @7 9p wusoua 10d seueumy sexonpuos Capitulo It La eleccion vocacional como proceso y el proceso de la orientacion vocacional Conducta de eleccion Entender Ia eleccidn y la orientacién vocacional como proceto impor- ta hacerse cargo de la idea de transformacién que el término proceso implica, La idea de proceso incluye la dimensién temporal de manera fundamental. Como todo proceso, el de eleccién es direccional puede actlerarse, detenerse, prolongarse ‘A nuestro juicio, se dirige hacia el logro de una identidad expresada en sérminos de roles vocacionales-ocupacionales. Este proceso de elabora- cin de ta identidad vocacional se da integrando el proceso mis am plio de elaboracién de Ia identidad personal, en crisis en el adolescen- te de nuestra cultura La mayor parte de las ceorfas evolutivas sobre Ia eleccién vocacional o: es un proceso de de- no es una decisién aislada, sino una serie de decisiones, toma das a lo largo de un perfodo de afios. Cada paso del proceso tiene una relacién significativa con los que lo preceden o lo siguen. ividuo avanza desde elecciones muy tempranas saturadas de fan tasfa, pasando por elecciones basadas en intereses, aptitudes y valores, hasta la cristalizacién de una cleccién que tiene que ver fe con su quign ser y su qué hacer o sea con su proyecto de ser. ‘También Super subraya esta continuidad en el desarrollo vocacional cuando expresa que, en la mayoria de los casos, las experiencias explo rarorias del adolescence se asientan sobre el concepto del yo que ha co- menzado a merger y Jo confirman. La palabra proceso aparece a partir de la década del 40 como la clave de la eleccién y de la orientacién vocacional. De alguna maneta, se ‘opone a la consideracién de la eleccién como un hecho acaecido de pronto, al finalizar fa escuela secundaria, respuesta accidental a la ne cesidad de elegi Distintos auores de la primera época de la psicologla vocacional po- nen de relieve la naturaleza, a su juicio instantdnea, de la cleccién (Par- sons, 1909; Dresden, 1948; Myers, 1947). No participé de esta con- Natta R. Loree Bowe. = 33, Se + manog 2407's YHONY eyseiugy ey aoasede ‘pexjnoyip eso & auang “o8ye v seIounUar 59 2189p anb ef snBo[a [ptp s599a seypnut ajnsoy “9819 ou anb ojjonbe opor od opamp Jo wod “ug!oD9q9 FI 3p oFe> [> UG EzIFEDY aq9p a1UD9s9]Ope [2 nb sojanp £0} spor woo epeuorsey>1 eprpipg “opesed 0] 2p epipipd our -09 eptpuaius runadns v] s299n sexjanur ekesqns 2s ststu> eaqeyed &] UOD, Teuopeson wo!D2aI— ¥] ue urdon{ anbsod uprmnu L vungdna rexistoua sist eaqrred sopriuawrepuny sord2ou0 sop se2e3s9p eaaisinb ofog ‘22U9959]0Pe sIS1I> e] 9p fern oss901d |p uemByuo> anb +239 ‘je190s upteadepe eidosd ey ap ‘Sofenxos ‘Sonisy SOIqUsED SOSISAIp SO] TEIOPISUOD & PIPUDIP aU ON, reue1e20n pepnusp! 2 erouassa}opy soaisuasdwos X sosoinBix spus 234 eped sopemida>t109 809 -reur opuesogep s1nB3s exed soureausye aqap 0189 { uproeaydxo £ ug -enypemada.uoo bj ap OZuD1WOD Je UNE SoUreASa :O¢61 ap apzed v uafns soptioge[> sys sofegen soy ‘aiustoa1 aiuawaIGrIOU 59 [EUOIZEIOA ES -ojotsd us uproefinsaaut ej anb riuan> ua s9ua) upiquaer o17eso20u 5 _ -o12#90A up!s09}9 &f 2p ea1Sojooisd epioa un e seIEDspe Jas9 Jp UNUE -09 9 UDUIA SSUOIDe|MUIIO} SEIS9 SEPOr “PEPISIOAIP NS 9P FITE SEIN “222 ‘oo(B9jousuioury ‘oonseurosisd :2ajduig as anb epuarayas ap ooseus P upfas ‘souomruyap sesioxrp usuan fas ‘Js ap uo8eun ‘pepauapt 3 ugrB0U F] owoD jst ordaouoDonne ap Jo *,owIsIUS Js, 9p ordo>u0> Ty 4 Teu012"20n ugro09p9 | woD oped -orseja pase ousstur js ap oxds0u0® [> anb ap uproisodoud x] ueuny o> ayuawuyesouo8 Up!oIpeaw ap somsumasul seuaiaytp A s92u9%9j “ap sora{ns 109 ssuorseSnsantt 9p pepniuro Eun ap so1wowas>9 50] :aknpuo> s21lt5 ‘soi0mne soss>aip u> au911 ordsouos [p anb souorseynur “203 Se] 9p pepourea 2] 1e>es9p [Y “suUDUFEMINUL UerDRpe 9s X UEMIDEIDD “ul jeuorme20a ojjossesop [> & ,OwISHW Js, j9P O[[o1s¥Sap |p eIDUEUI eas9 3q]"pephusp! e] ap yesnus> spiovut [9 s9 ,owsiu ys, 4 “TEuoIsayoxd pep usp! oun 9p ojforsessp ap osso01d jo owo> asiezuarene> apond eu -o1sednae ugiaa9[9 e| 2p os9901d Jp anb uessidx> weurspary, 4 PEO seannadsiod tsp 2psoq] “onpiarpur ap pepo!os x] ap Sor0[eA So} anus viousnsfuo> | A pepyfeuosiad &] ap upmnjora ap sedeaa seu sip se] ¥ sepe8y sajetoosoaysd sisuo se] ap ‘sauorseaynuapr seuesduro. rT (O830cM OOD WHOOWIOK NOIDHIRAIIO 1 + 2p spuadop pepnusp! ¥| 2p upronjon> 7 far jap peprauspr e| op up “E1pualQy_p 2p os9201d ontunUOD un $9 PUDI2xOOA UotoNjOAs v] “eansod -siod e289 ug “Pepiausp! ap ugisdsou0> yr oped so ,owst Js, ap 02 -doouos jp anb opusiius «,sepminde & so8ses 2p ugizeatpeistia, anb spy “.uo}ooe Bf wed saaudastsui0> saseq opueuorsiodosd eur 493 operon uey onpraput op 508se2 & sopepraedes sey anb ua epipout ¥] Owo2, up}rezypeistia e159 auysp & sopnande A soBses ap upHezipe -fHD wun, owo> aq!>uoD 07] ‘JeIsUaIRIp eYSojoo1sd wf 2p axuatpuadsp 91 -woureasa0%9 69 oust js, ap o1daouo9 ns anb radng 9p worsejnuss0} 2] U2 onuonous o1ad ‘jeuoI>eI0n UoH29]9 ¥] UOD OpeUOHefor SUDUTEL “Buy yas9 ,owsyw js, 9p ordsoued jo anb ap seaponu Fopt | wos a2uDN! sty duse oprouroc ‘ourssa: js ap ordaouoo ns vayjenaoe o1a{ns Jo “exsueW ‘vungpe 9p ‘onb ej ua upisaa;> eun uos eurUND A ‘opeduojoad aau9WL ~eaneja1 opoyiad un oyousesap ns ua eomeqy ‘oduton oust fe s1uDI> ~Su00UI 2 srusi2sue> ‘oss00id OWO> [EUOIIEIOA UpID09[9 ¥] oIDpIsU0>) oUsrw 1s ap ordaoue> j2 opuryjousesap Jase 25 soses soqure ug “opusizins0 yaso anb edos onpiaput po anb luis ep 25 up}soesou! vas op sized euang eun ‘osdusats o11n30 ou ‘0189 o4>q “aaua}2suOD Jaaru UN uD 2eBn] UoUIDN “pepifeat op vqansd 2] © sopedy ‘srusiqure onprarpur upPsesaIut e] ap sorsadse sous! aonb greys opueno sadng woo oproutes “sauopeu “IPUL 2 soannour sos2peproA sns uoD sope|nouta ‘sorfpnbe 9p sepuryord sepyes se] ou osad ‘sasaiaiut sis so0DA seypnUw Ud20U0D soon sonsanpY ‘odurona ows}ur je ssvusi2suoouy 9 soitsfosu09 ‘orofns [2 10d sopr> -0t109 ou £ soproue> soanour uo> ope8i] oss202d un £9 U9ID99]9 >P [| voustureurp renonaed ns ap ratsosdxo ‘oduian, owistur pe £ sojenpiaspur souopserses sey snquisad exed eyjdure 2yuom31 -uoroyns 59 ‘soye otporsalp so] op ansed ¥ eyspeas vy A ~sour aiaIs—a1p 0] ¥ 200p so] ap oatuer ap | “sour souo soy ¥ s198 so 9p— EpsE2UE] 2P up!29]9 F] sopoyiad san eouege anb “Biaqruis 9p uorrdsou00 ey “ugiD9999 F| 9p oTfousesep ap sopoyiad sonunsip uarstxa anb swuopras sq “wotso9]9 ap ojiaso ns & pepreuosiad epe> ap oolun oUIsIWEUED fo ¥asi4 ap sowepiod onb ezafyj ye woo ssieiapisuo uaqap ou anb sedeio ‘sedeaa sesioaip Jod ensues 4 wiones eun uo os2iur [9 apisop uoaol P oputno upirezijeasin 9p owuawiow un suDR ‘elsepunsos efanosa e] ap SOYE soUIn|N so] UD ex9[OV os saUDWU;EISUDH “IsI¥I2,a9~ “as19U>19p 9p. -ond ‘souresoidx9 0} ow02 ‘osao0id aisa onb sepeyas ‘odsequia us ‘sour “7 Teuostad er0xsiy ey e1usn> us 49uD) ot a902ed anb vA yornds> de seguir una serie de carreras, una después de otra. No se puede de- jae nada, Se quiere ser grande, no se Considero importante rescatar lo de mutacin, de nueva forma, que \a palabra crisis encierra y su relevancia en OV. Supone la crisis adolescente tuna desestructuracién y reestructuracién del mundo interno y del mundo externo con todas las fluctuaciones que pueden presentarse progresiva y regresivamente. Es una verdadera encrucijada, de ahi cl aumento de la patologia en este periodo. Pero es también una nueva oportunidad de reorganizacibn de la personalidad toral. En la mayorla de los casos, el adolescente emerge de la crisis en un nivel de mayor integracién. Se trata fundamentalmente de un cam- bio al servicio del crecimiento y la maduracién. A veces se ha entendi- do la adolescencia como un nuevo nacimii cepta, seria desconocer su linea de con No comparto el con- dad con las experiencias infanciles ya que éstas, en la medida en que constituyen aspectos bisi- ‘cos y mis estables de la personalidad, posibilitan el crabajo de reelabo- racién de la nueva identidad en el interjuego de las series complemen- tarias de cada individuo. La identidad responde a la pregunta: ezoge{> e169 “TEU 19904 UOIRUSHO ap osap0xd [> aiueMp ‘anb aian9ay $¥ “OPO O| -sapod ap sauaiodyuwo sejseauey se] ‘38119 ou anb sesssze> sey ‘sourure> somunstp uoirp anb sozyeduzo> soy ‘epueyur e] 2p peplindas r] epor uo> e1zepunsas ejanoss ¥{ :uos euopUege agap aauads2TOpe [2 nb soar -eoyrudis sosafqo ‘Jeuoppeoon a1ususesyjoads9 wasia ap ound [> aprq jy2tuasaid aqusuraiuaueuniod ps9 :osspoid je anys ou anb saoeu -21 un o> opepzow ours ‘and ofenp un s9 ou anb seuaye apond 9s anb sye ap ‘[euorsdasxs reagorueur ap pepisede> tun usta ‘od [Pp 51819 0] ap peprsuaaur e] 10d ‘anb 1oAey nse auDB eIDUDDsDIOpE e] ‘up{noyy z9pupuiag wsaidyo 0] outer “soBsa11 soxanu ¥ UD 199 -ny { sojanp so] teiogepp ered aiuensoduy seus vziany ey s9 of jap e102 ~esedo1 peproedes ey] ‘osaooud a1so ug “PepAUDp! F] ap opoxses=p [2 UD ugperpaw ap uaans anb seponsuen sspeia{qo souoiseas se uosoredy sora{go ap onussunignosep un K ouopunge un voujduuy ‘ous. 4 ous) au, ouqyinbosop 21gop UN ae of Te uoued anb ssuo!seps sexonu 52] + sojpueju 9 soxeyfuey or9(qo 9p ssuoroepa1 se] ap afesed un sound sey © A soy v sepeSyy seyseauey se] 30d ours ‘soprpsod sorafqo so] sod ojos ou ayueuiodurt s9 epipigd wasq -oralqo un ap epipipd ¥] ave ‘syusuaruarosuoot 2 21U9}9sU0> ‘od 9 EzI[eos anb osaD01d onpse UNO] -anp ap [9 Sy TEUOIDeIOA UDIO99pp Bf A BIDUIDDSDJOpe ¥] ap upIsuaIduI0D ¥ ered opsoreps> ausUeWNs oO) PepHUap 9p [> UO> or “91 198 ered s20Ry ri? cupyengued uo se12%9 spond a1usdsapOpe To EYP “ny eas9 ua “upe spur“ey>nj exopepioa Bun ap exes 2g “soutAtA anb uD Pepeices vy ap [2 4 of yp exed epia x] ap jeapr [2 anuD worzesdosur eun wrouew vungie ap esaudxo pepnusp! e] “onplaipul-pepaisos pepare, -tourojdue> ej seorisap sowogap upioeusTe ap oBsou1 2iqisod ep ye spur anb opusnus ‘oiueisqo oN “aij ona sevorsuny [2 A wasnSyp aos P anus ororyuoo oust [> & ugreuste ap oso ais2 ounjSaq 2200, ye t>BupIMe eoUDIsIRa ns ap 4 sazoqeA sordoad sns 9p epeutfE “jeID0¢ ‘owoiuo> Jap spus ezord eun ua asseuszoysuen seata> exed pepuor -ur eidosd ns & owsrw offsuos anuayns o1eu09 un sauaaue ‘od -Uran ours} Je X so120 so] Wo> ausuIeAReaID seze]noU!A opand oul -92 429A 0891 ap [> $9 “~-onpiatptrt jo raUoWUs anb ewojqord wesd (q ‘pepnuaptopnas wun us 3989 9p o8so12 [P 21200 ayusssajope 2 ‘pepnusp! x] ap upDesoqe2 ap oss20rd jo Uy, ‘oxpnpe 2 ue pepruop! op soaus!wnuas sofewiou 2p omustur ~quoaueut [> eprendeapes o4iodns zoyo & owougine ‘oxseaut un 9p upiseuioy A esusisir &] ‘seisur sns & OX [> 23q0s erouoNyuT ns ap praia us ‘onb zap une sowspog ‘““2toas9jopexsod pepnuspr 2] 9p uprew9} jeuow vun esurssep anb se} o1qos sesrod se] 1W0s ‘04 [pp tywoutoane & seot04 seaoUs SeaNpeUr 9p ‘Of jap souoIDEOy ~huspt seprziueSi0 ua1q £ soaunisisue> ap ‘oralqo ap szpeurpiqi sou 07D [24 s2|qens9 ap onuanuD2|qe89 J9 ob 129 aaua!ayns 59 OW“ SsouoPesyrpour seaso v asopupHigos eMUYE ,,wosqorel YIP ‘gdiadns 4 of jap ugizeinprw 4 ejuZouoane e| ap osu “ne onysorford un e “ersusasoope v] 2p [PUY opoyred [a us ‘sownsIsy yeuorse20a pepp “Uop! e] Uoo 213n20 oust oY “soombjsd seurD3s1s so] ap trorDezIUeBIO9I A uppeaueSio ey 9p sopmasaia sey 2p spuadop jeuou Peppuep! eT Soy}2 ows 138 ax3]nb s1u9989] “OPE | sspeuopednso sajoa sopeutussaiap uezess anb seuosiod visey soanisod sursureanoaye soinauja suodns ‘soqruo!edn20 sapeuo1se 304 sourusy ua ‘od Jap [eapr [> ‘asseisnfe s13mb oxs{ns 2 anb je ofspour tun opus{napsuo> soanof03 s2feap! soy soamnsns sns ‘sayped soy woo seuo}seoyuuapt ap ostq | 2aqos 299]9EIS9 2s Of [ap [F=p! [> OWED sy abandonados, etc. En la medida en que las decisiones actuales integran selectivamente la propia historia y el futuro aparece como una nueva experiencia ligada al crecimiento, al logro de metas largamente acari- ciadas, més alld de lo que se deja, la significacién de lo esperado contri- buye positivamente a la elaboracién del duelo. Elegir es renunciar a al- £0, esto es siempre muy duro, pero solo se puede renunciar cuando lo que se espera promere una gratificacién vivida como verdadero logro Esta tensién entre lo que se deja y lo que se roma, pero con un acento en lo futuro més que en lo pasado, se patentiza en los suetios de vis cuyo contenido no es ranto lo perdide, como en los duelos comunes, si- no lo esperado y proyectado. Esta dimensién en que lo esperado es funda- mental diferencia el duelo adolescente de los duelos puras: Identidad y psicopatologia La patologia de la identidad en la adolescencia depende de déficit de distinco grado, en ese crucial proceso de organizacién y teorganizacién de los sistemas psiquicos El trastorno de identidad es el trastorno fundamental de la psicopato- logia adolescente. A partir de Ia “crisis normal de identidad” adoles- cente, podemos comprender los distintos cuadros psicopatolégicos: neurosis, caracteropatias, psicopatias y la esquizofreni el trastorne més serio de identidad en la adolescencia. Este concepto puede no ser compartido totalmente. No es mi propé- sito, ni el objetivo de este trabajo, la discusién sobre la nosologia en la adolescencia. Su concepcién, sin embargo, arroja luz sobre el peso que tiene la perturbacién de la identidad en esta ctapa evolutiva luc hace especificamente a lo vocacional, comprobamos que desde las clecciones conflictivas, inmaduras, desajustadas, seudoelec- ciones, hasta la desorientacién severa se relacionan con fracasos més © menos profundos en la claboraci6n de la crisis normal de identidad. Estos adolescentes no logran la s{ntesis de su identidad, aunque pue- dan identificarse. La perturbacién en la elaboracién de la identidad vo- cacional es solo la consecuencia de los trastornos de identidad. Ver ca- suistica correspondiente. Debemos tener en cuenta que no nos referimos a la desadapraci6n conductal o vocacional transitoria, expresién de la lucha por la identi- dad, de la que la personalidad emerge con mayor grado de integracién debido a la gran flexibilidad del yo adolescente. que constituye 40 La omENTACION VOCACIONAL COMO PROCISO Esta desadapracién transitoria puede set, por lo contrario, signo de fuerza del yo.'* Nos referimos a las inadaptaciones prolongadas que ob- servamos en el proceso mismo de eleccién y en la consulta, Interferencias caracterfsticas en el logro de la identidad vocacional son las identidades negativas y scudoidentidades. En las identidades negativas, el adolescente se identifica con los obje- tos mds indeseables, idealizados ahora. Fs lo contrario de lo que el gr po familiar espera de él. Son las propias identificaciones persecutorias negadas las que se idé la que estudie una carrera prestigiasa: él seri w saré, como protesta y oposicién, en toda carrera que emp! también identificarse con figuras delictivas, pertenecientes a grupos marginados por la sociedad. Fs de alguna manera una identificacign con el agresor. La seudoidentidad ser entre la nece- sidad perentoria que el yo tiene de una identidad y los obsticulos in- ternos y externos para lograrla, En Ia scudoidentidad, observ fuertes mecanismos de disociacién, represién y alienacién del yo. eleccién vocacional es aqui como una mascara, se elige una profesién 1 ocupacién que los otros valorizan, para enmascarat el profundo sen timiento de inferioridad y la imposibilidad de asumir el propio ser. Chicos presionados por el grupo Familiar y social a seguir una carrera universitaria sin la menor inclinacién para ello, llegan a clegir enmas- carando ast su dificultad. Debemos destacar, sin embargo, que tanto las seudoidentidades como las identidades negativas pueden tener en los adolescentes caracteristicas transitorias. La identidad propia es, en que suponen elaboracién y sublima- Perfodos en la formacién de la identidad vocacional Se pueden distinguir periodos o etapas fundamencales en el desarrollo de la eleccién y elaboracién de la identidad voeacional y en la forma- ibn de las respectivas imagenes profesionales a. Un periodo de elecciones fantaseadas, Este periodo esti ligado a las primeras identificaciones, al deseo de ser grande. Son elec- ciones regidas por Ia fancién del placer. La perspectiva tempo- ral estd, naturalmente, distorsionada. La fantasia es ilimitada y sin ninguna relacién medios-fin. En Ia fantasia se adoptan dis- ‘Anita R. Lorez Boru + 41 MidVbu uO + anog 2407'y TONY. H103t OVUVLNSANL “orerpoury omany Jp ered sopruyap sour} -09 4 sesojdxa ap uefop ‘su2ueuy 4 "939 ‘feuorsedno0 opeosaur [ep ysod ‘seiaiie se] 9p UGE ‘soofUIgUOD? sasai2IU ‘soIsn ‘ojdwafo 10d ‘ugto99)9 ns ua uadngur anb saioxoey & sepanbsng sessaatp se[ anus ugrosesuen eundpe oqes e UeADT] “upteezypeseo op vdeI9 &] UI “oidord owas uoumse 0] s18ay> eayruiis anb eusa|qoud ppp eP>uaItI0D sejnusioy e wezuones ‘ueutor anb us epipaw ey u> “ ugino9pps ¥] ap epueuiodwy x] uepuas ‘sepensapeu! sepesopisuos 10d souorzednoo A sersue> seypnur ueunuTe ‘sepesed souotsioap sns uesiaay soxuaosa[ope soy ‘rrormuerdxe edexo vy UT cupinasfisadse & ugyoraypisy ‘upton -opdxa ‘sopopadgns son us paras opoyied [9 3 [ap souorsesdxo se] 9p Bun 9 e19N95 U9) josap 389 “eanoadsiad ensanu ug “soot 919 sopeiusiiesap so] Uos :eistfear prane tun ¥ osed Jp sep zepod tis soxsqyuoo sns sod sopuayiaiu! siusuaauersueD UpIOA a5 soumI|D S03 ‘soseoeyy une £ s2uoisi39p, -uy ‘sepnp seypnus ueruswiodss sono ‘euoisgsies UpIo93p Eun F 33 -wouresupiuodso ue8aq] { sopeajnoytp seod oun ssauespnase sounSyy ‘sopeausiqure serouessunozp se{ A jenplatpul pepifeuosiad e] ap vormpurp 4 esmiona 59 b| ‘omuoutour 2189 up ‘spur uaAnyuy “sazousIue sopoyiad so] OWsOD sopruysp siusurere)> urea sooiS9jouo1> muggnas opoys -2d fq “[euone20A uoist>op ef 2p eUOD ej FaseY sossD0NaT A sooMTEAE E aiusosa}ope [e EAD] “eLTepUNodS e[andso ¥] ap osaaBa ns ap eIoUSUIUIUL 2] ‘Peplyeas ap joatu e A sopepijgesuodsas se ap ugrpeadase s1uatoai9 2p euror ‘sued eun sod ‘o1ua2sojope ssi9 e] ap ugronjosar 'SOUF BI *Z1 SO] 9p aned y PuPDaL ups22992 ep opoping 2 joe} vIs9 aYlOUIDUaIIYNS D99:0K8) OU PLEepUND nu anb sourvasssqo ‘eapoadsiad wis> ug “se933e9 A $9] punt 9p wopaoaosd nse] uy SoWdIUY sosas0id so] & EpeynoUIA atuouieY>on (819084 OnOD WNOIOYION NOEMINAKO 11+ 2 -s9 yas Pepa tis9 op soausos@jopr sonsonu uD soureazssqo anb souots -2yoxd se] 9p 4 ofeqen [pp opunus jp a1qos upisewoju! op viouazeD b| uaiq 's ‘anb aeoeisap opresaaou $9 eux31x9 peplypos e| ap o[nuy 12 2ps9C] -wosyprg eygey anb [ap e195 es -ores0w 2p oposzod je epuodsaizo> A souapig so Sopor ud ep 2s o2rtte 2p biouatiadxo was “uoro09f9 ¥] ua peprfeat e] a1qos souoIDesaPISHOD sea so3oad v osed uelap soaruer so] ‘ueoge> 98 21US98>]OpE S151 ¥] ap sordoxd sorsyjuo> so] anb eprpowi x ‘nb opow fei 2¢] ‘orqule> opes>] 998 ue Js op uoGeult bun ua Ueseq 2s anbrod ‘seanryusy wos sSu0!3095> sey “sao 9p fo [pp oyuwopasd je suorse>ynuspy se] 2p olur -opaid [ep sed js ap uaSeut ty ‘seanreaua souorso9[9 ap edeia was Ug, ‘omany ouistur ys 9p uoSewr eum 3 219409 |pYEp 23e4 2] ess}AeNe onb pepausp! ap jeusOL #8129 ef oxad ‘sopmpde sns ap s2004 w ‘sosaua0u! sns ap omu>iwiivouoDo1 sokeur un ‘js ‘epy -seisyeas azduiais ou ‘sounmry sors9é0xd sas woo wszaysoiu! searrpauruy souo!sesynes8 ap epanbsng ef ‘upID -eneny vf ¥ epuErDfoIT y| ‘sa[eupigy| seuotseid se] sp oausus “he [q ‘oANa(qns oduion un 9p uprodsouea e} x wpe Anus une aso o1ad ‘omny pp A azuasoid Jp anu onunuoD un 9p onuD1ut ~pouora1 [2 sod ezialia{qo as yexoduroa eannodsiad wy “aiusus -epounixoide soue {1 so] exsep sovvolaad 2p 0 onsrrnurs apo “6 joe00a sourwsspa DBE] snuDureatsorBord wsoge]> ‘osesesy |> 4 o11¥9 [9 PUSU uadxa ‘sapepijiqey euo!soaysad ‘sonsnB sns a1qnosep ‘ejors> ortiotus “tuanwua [ap spaena y “saiejoose A sazeyiusyy sesouanguy se] © upIquiEr ‘pepyest tr] 40d ugisednooaid ej 9p c1uaume Jp uo ope|nouia or sodeu un Aey ‘SouE [ [-O1 “eIseIURy e] 9p opojad Jap [eUy [V JS 9p usBewit ef Uo opelnou.a sausumrE|> pase saya ap oflan{ dey pono [2 4 [p anus Up!SoRIINUT F| UDKMU anb ours “eanesUET 92 -uawa[duiys esomeur ap ou ‘sepearasqo o1uatuseoduro> ap sets ~20} sty erdoo ‘swusiquse ns up onplalpul un sar w aeBnf ye ‘rouse so] e aquossid pepoicos xy anb szo1 so] “Puodiaorep ounu fa ‘ofon{ jo uo sopeynoura soa0a seus S910 ap aferppuaide 9p onunuod oss201d i ~P> 9189 ap FI[e SEW “MUEPIAD ‘S909A se seiso 9p oaisuajap s9308309 [9 Aonsoew pp s9 ‘s1uatsed [> & v3 En la etapa de especiffcacién se dan los pasos concretos para la obten- i6n de los objetivos. A medida que se avanza, la eleccién se torna mas definida, el sujeto comprende Ia necesidad de especializarse y resiste cualquier desvio de la direcci6n tomada. Distintos autores han desta- cado erapas o perfodos en el desarrollo de la cleccién vocacional y en la formacién del autoconcepto 0 identidad vocacional: Ginzberg y otros, 1951; Super, 1957; Miller y Form, 1951, excécera Es a mi juicio una formulacién esclarecedora. Para referirme a ella, si- g0 la nomenclatura de Ginzberg, por ser la més abarcativa y compren- siva del proceso que va desde la fantasfa a la realidad, en una progresi- va conciencia de si, de los propios intereses, aptitudes, actitudes y valores. Entiendo muy importantes, en este proceso de interaccién, no solo los aspectos intrapsiquicos, sino las influencias del medio. Las des- cribe de acuerdo con lo observado en la experiencia cotidiana. Esta descripcién es de alguna manera general. Cada proceso de evoluci vocacional debe considerarse en su singularidad A mi entender debemos tener en cuenta que, en la medida en que la identidad voeacional ocupacional es un proceso, un hecho como el in- reso universitario no lo da por terminado, Desde esta perspectiva, las crisis vocacionales a las que asistimos durante el transcurso de la carve ra universitaria se hacen previsibles, aun cuando no dejan de ser con- flictivas. En los grupos de orientacién universicar primer afo, sobre todo, mantiene caracteristicas exploratorias, aunque distintas de las iniciales. El mismo egreso universitario, en la medida en que replantea la elecci6n y problematiza muy directamente el ejer~ cicio y el rumbo definitive de la estabilizacién profesional, reedita otro aspecto de la exploracién, se observa que el Sentimientos de identidad La identidad resume tres sentimientos bésicos: Unidad y coherencia, continuidad y mismidad. Unidad: En la medida en que entendemos la personalidad como una onganizacién tinica lograda a través de la historia del individuo, todo cambio produce variaciones en la configuracién total. De allf que fren- te al cambio, el adolescente se encuentre en una verdadera tarea de in- tegracién, Continuidad y persistencia: Se define por la dimensién temporal de re- conocerse a través de los cambios. La adolescencia supone ruptura 44 La OR ENTACION VOCACIONAL COMO PROCESO temporal y Ia emergencia de nuevas formas de conducta y de pensa- mento Ne encantramos, desde el punto de vista del desrollo del pensamiento, con fa eclosién del pensamienco formal y la correlativa capacidad de abstraccién y, desde el punto de vista dinémico, con una cocxistencia contradictoria de un pensamiento derivado de impulsos, en relacién al proceso primario, y un pensamiento con capacidad ins- tumental de adaptacibn a las nuevas realidades y con capacidad de an- ticipacién, de elaboracién y teorizai Mismidad: Es un sentimiento muy ligado a los anteriores, parte de re- ‘conocerse a sf mismo en el tiempo y en el espacio y se proyecta a la ne~ cesidad de ser reconocido por los demas, En expresion de Fernandez Moujén La lucha por la nueva identidad se extiende a la lucha por una nuc~ va familia nuevas instituciones y nueva sociedad. (Y muds adelante) El rechazo de la mismidad staca el otto reconocimiento que el ado- Ly el de las nucvas ideologias que sur- lescente tiene, el generacior gen de la cultura." Esta necesidad de reconocimiento por parte de los demas es la que de- sempefia un papel esencial en el ultimo periodo adolescente, el perio- do en que consulta, Necesidad de ser reconocido por el grupo de pa- res, por el grupo familiar, por los otros grupos que forman parte de Ia cestruesura social En el primer caso, el grupo de pares sirve temporariamente para afian- zar Ia identidad, para luego desdibujarse y dar forma a una nueva re- lacién, En cuanto al grupo familiar y los adultos significativos, siem- pre estén de alguna manera presentes come figuras de identificacién, La eleccién puede incluir los valores del grupo familiar 0 resultar to- talmente reactiva frente a ese mismo grupo, pero siempre, p esti incluida. Las primeras identificaciones 1s, ha fantaseado ser lectricista a la manera de “alguien”, mas tarde ser "empleado” 0 “pro- fesional” o “comerciante” a la manera de pap, finalmente “pediatra como “aquel médico joven q en el consultorio y estaba apren- diendo del médico de la fav rofesor” al modo de “su profesor de historia” que “de pronto lo ayudé a reinterpretar los hechos”. Es, por otra parte, el depositario de las aspiraciones familiares. Pero no siempre Ia familia puede ser buen continence de las aspiraciones y buis- quedas de los chicos. negativamente, la fa ‘Avtta R, Lortz Boneith = 45 by + 1Tanog 224078 VHDNY -enduzoo :s9[euororpes) ou seiaume> ap 21198 Eun ap UpIDE=ID F] OPED -onoid ey ugioezteinsnput ap osso0:d [> 4 peprfa|duwio eusstur was soprBuojord spus 254 epes sorpmis ‘souomezipersodss sey ap A sofeqen soj ap peprfa|duroo e] sod ‘suodu voupioduiaiuos peparos vy ‘sepefyard aiuowearepr ueqrs +89 & se20d utia suotodo se] sofeuoIsIpen sapepaysos se] U> seaaUaTyY, ‘soroadse soundje us p1punap ayy “upIs9p 2p oaupauodss osssoud p> [YIP spur aDeY feID0s peprfojduros eur eT wesoiouaisod seazea se] 9p x89] [> uo perynoyip 2] & A peparos e] ap upIseqosdesop tj v “pep [Aju t] © soNpuoD of ose>EIy OXn> A saroysarsod svaxE se] UD 02 1x9 [2 & peploy9y 2] e 2anpua> 0} upPreztfess epiqgap Ano ‘onpraIp -u un 9p epia ¥] ap opojiad opeuruusoiap um us adans anb waren eun ‘ows asiny -S\avpy woo sousspuarus e| rapmyoas veer ap souelqry opuenc “pep 9p! ¥| ap ugIae.OgEID ¥] UD vpezreus sourezpensia ‘souse]jouesop aiuswuouaiue owo> ‘anb eases ‘eyo eed assesedaad & viuse> wun 118 -a]p 59 anb “erpus9s2]ope P| ud erusturepuny eANjoAd ease vaso 9p UO! -enypeat 2] sezy]n2e3sq0 n 19991048) pond soxNpe so] ‘suDUIAIUEPIAT sonnpe So] a11Ua zyuauvaznpsxe “eyseBaie of, oe S03]Npe so] si1ua sazapjj ens 0 s3039t] $0] #eOsng UenISD09U OU A S>1USDS9IOpe 3d odurea Jo us sauswypersodso “ey>uaoss]ope x] a1qos pm | sora(o anb wuowsBay e] $9 aueuoduty owuDwaja O10 13 ‘pepmusdu ej ap euesduros upiquies eprpapd xy rurwsaiop ‘soxnpe s0] 3p opuntu [9p zora1d ugisia vso A saxped soy o> vouauodss sys ugpeps ey wursduar £ majduso> spur eysnu ea[npe eprs y ¥ UID yod anb eso> “eqez}ioise> | anb esueasip e] opipiad ey ‘s3pepuensns ssuorsesyrpow opuyns ey ofty azped u9I> ba) | ‘SpwIAPY “sopeMXaS { sapEIDOS seuLaD so} ‘soonyjod seura|qoad soj 21qos tiajdusos syws uppewzoyUT eUN Uag}ar soorKyp Soy KOH -vunxoide pun jpuapt sns op s9pmaiso1A se] Uo 394 anb ous onb so2ynpe sowuanssjope souo;sepsy se] U2 o1gure> [pp osadse un ap om wana ep anb e] Uo upfnopy zapupUsD tod epRITA ‘Oma OOD WNOIDWDOA NOFDVENIHO 7 + 9F so] vapeogiufis Anw eiouew ap uaknyur ‘uproooye ve] uo weurunns aonb ‘serreioduioa soon seyanut ‘souo}sesynusp! 2p ontyjtu0> 2159 Ug, [euoreanps ‘sey, -uryy [eos orxo1wo> jap seaneayIUBis sesnBy woo sauo!>esyRUDp! ap s98en © ‘Soye sorea ap opojiad un up 2pduima ae cooupouodse orzo0ud py Upis09]9 op oonpusersis esaaoud 19 K oaupiuodse osaz0ud 13 ‘Up}ouDsap ¥] & 0 OLreNsIoAIUN Ose>eY Pe sorsondxs siuDu -e30899 uepanb anb aqusureeniqye tes UsdeY of 0 ‘1Z9]9 uspond ou sootp sonsonu ‘ssusenatipuczss 0 poupauodio erifeo1 26 Ot 0189 OPO2 1S ‘ouorseysn un ep18aq> esouze> e] too z999]qe159 ap pepiriqnsod ef £ pepry ~e2u ¥] 9p EpeurwH2sIp tae e] ‘sopmande sne ap ugreadooe 4 oaust -Pouoo jp ‘sepanbsnq sns ap salustsruosu 9 ssius!asu0> soanou! so] 2p _up!sroyrTEp ef ‘saszia1U ‘soasnfl sns ap ouD!UIDoUODax [> suodNg niBaj9 9 suedw anb soxorguo> so] saajosax A sez0gepp epond anb u> epipour Bj U9 epesZo] ‘feuorseI0q pepnusp! tun ua UadieAt0D £ eytON We EAyeppr UesBo] anb s2uo!seoynUapr ap onunuoD UN 9p aIUEaInS “33 [9 owo aBuns [euo!se204 pepnuspr yj anb uo eansadsiad eso us sy : “aisnfe ap sousstue> “Ow! so] ud seseoesy urs a1B9]9 29pod esed afertpuaidea: opides un pai “pe £ offan{ uo opor yprenug yeuowrs0n up129pp e] OWOD sopestoUep “Ung sauo}st>ap ze>11dx9 ap tren 9s opens opaaey 2iqIs0d 59 coodurey, «j30uIny ap soprass sms v9 uptsoadxo uestusnous sopmisiois sedno ‘sauo!eDq USP! 9 s97e19L -ge souo1se[>1 se] 9p ‘pepntisps ap o1us!unuds [op offossesap [> u0> ugpepusiur ns & sarusosajope pizedns ¢ of jap upisejapouiss e] se1edos 210419 ou “worqooef sp uptandaa Ug pone upisoop e 2yqied wsoey rpnsas spur euosiod peprsopt ef 9p somod “#850 sepesio] souorsinbpe syne eiopepna ths Ws dingy uuoureuins sof tod oonoad a erques [> anb sop i} ojos spur upe eaonous os auapsope fe -nde ajysous 3a #95 $3 9 noumajope epee me oroot ssiped 30] 2p sami ey eujemnea: stassyope of pp orgs Ta cién, fisica nucleas, especial disefio industrial, discfio te ambiente, etc. Se abre nota- blemente el espectro de posibilidades aun antes de que el pais esté en condiciones de absorber a los nuevos profesionales, con todas las conse- cuencias que ello imporea, hasta el abandono del pafs por muchos espe- cialistas. Frente a estas nuevas pos to. Los estudiantes rara vex pueden llegar a mencionar mis de 10 carreras. Sin embargo, la tiltima e: la Guta del Estudiante,” pre- parada por la Direccién de Orientacién al Estudiante de la UBA, men- ciona més de 270 posibilidades ocupacionales. Frente al acelerado proceso de cambio socioeconémico que plantea una modificacién en cl proceso de di i6n de los bienes de produc: cién y de consumo y una asimetria ligada a las profesiones vinculadas a la produccién y al servicio, el cambio de las pautas culturales no es igualmence répido. Mientras en las generacioncs adultas la carrera si- gue siendo simbolo de status y permanece Ia idea de que solo median te un tfeulo universitario o superior es posible abritse camino en esta 2: 2p pong pens enved signed x 2202] PP onplnpuL an ua sepnpord ey cSpeunsoysuen 9p o1un(uo> wo.) , ,oomnbysdenu of U2 “02I5y oF -se ns ud ‘onustureoduroo ns u2 ‘onplarpur un us asionpord uapand anb ssuopeunogsuen se] ap oxtmn(uoa, fe upiqure spnye osso0xd ‘ugr> Iyap as0 Ug "upLezUaL0 2p osz204d Bp UOIDIUYDp ¥] UD o12704d WIR] cede] oknppur opnuse owstar fo wg, opeurLInssp uy un e tsoMptIOD anb sauoiseiodo n soie 9p auss v1, oad 10d Speen 12 pug ‘ourus sauorndane sesioalp opeztjnn ay oszzcud ap 32} et en Taqeoopseonpe rodeo © 04 yO sopp 2p alesed :soyerodse sovuswiour ua ‘onsuipessuo® “ezieat 35 092 "Yow rend avy a upd nea uo Wa. H0> DEN 214 yimno-coupisyonxuo> fo Yoo Up!e wo sopepenay eedond ns s329js13¥s 9p UY P UO? eWIOUDINE UOISIDap 2p peplordro ns UD>tp! Tout & yeuo}pesoa pepnusp! ns uas0qeje seaueanstos soy anb 59 oanal “go ocho “onuaqurparepss ap seansyzeie> uoo rordgjooted eusisise ‘2p PUNO} run jeuo;20200 upirqUes40 ap osero.d sod OpUDNUT “UOIS -paad seun3pe soe sueriodun sa ‘seuiSpd seaso op eanoodsiod e] ug ‘oonpuraasts os2201d je apnye ugioruysp & “1 + ppp uo sesosSoid A seso13ut ‘ey ered asreredaid t ‘ugioednoo wun 3 “Sppe ruotzod eundje e epnde 98 ab aod osspond fg, 39 anb euye lopood, vyBeponsig ns 9 S942 10d vprBos9s wat> EUiN WO> OprON>e Les ett Bd san megane “osy e] 40d epe|nusioy “TPUOITeIOA UPIDEUDHO ap feFYO UOIDTUYap ET uproeiua}0 ep oso001d sOoIsyd SO1d39NO9 JEUOINBDOA OC] Bp eZa]esNIeU eT IL omnydes (0530088 OOD WNOIDVDDA NOIOWANO 7 + 0$ “9961 ‘sony souong ‘soprey ouoransanus opSoyonsd L >uSryoory ps0f 498i “ez £007 “sry sousng ‘eqepng ‘sox1y soung 9p pEpiexDarun, vf 2p jeuODeD “2A UP}DEDUEHO ap upP20N1q ¥] 10d eperedasg ‘CONE smmIpmI Pp LIND “zo "ZOGI AOR MON ‘sus 29 doqum, Yor soapy ur diy Fuamoes “sono & uoqoy “asinysiaeyy “12 "EL61-6 ‘soity souang eqppng upturd #7 oueicy ‘o1sei26 ‘uplnoyy pUyUing ‘a2 “do “wupy ‘wosqore[ yp do “omeng ‘upfnoyy z2puptiog 12 odo -uory Broquus 1 “CoRR “emo UINbeof -pa MoUEsmHEpE map Aappurenig s%04 “P26 ‘Soany souang “UpIA eAOMNY Proce pp cons & ones sopuogy “owseig, uplnoyy tapuraiog Fy xp do yg WOON “et 2p edo pra wompra ZI +19 do up "Sioquiasy 6961 “AV sousng "wog ‘pa re2l9o ppunus o£ (oun) fost yup uosseorf ot 19 do fsaepouon 1 dory oparpoyog 'g IL61 ‘SHY sousng ‘rary 15 gue Cpr] emeey nga St 261 ‘Sony souang “sping 0 Lpnuaanl puprouoyy $61 “Sony sound ‘sppieg “sepeonde por & eiojotsd ap esnionaig joure00" oppor “ayol “onioy"y 961 ‘Pupeny ‘dteny Yowenjead Zpra27 ap myBqern “preaogy sadng ¢ 1S61 980K MON “SII IEA eIguin|ar 27040) powormndrog, y roqeutey e (ED0A, U9!DEUDEC) 9P IPAIRD Ypeuer2070a uprreauaLe 2p oxszoud fz “sono & BUEIC] “UOSUDStY “1 seayesBonqiq seisuss9j9y OpoeDVUI 9 oonupUTpostsd onbosUD Uo eonpuisisis euotse20n UPI 2p sojemourepuny setups & sos -sn991 ‘soporput soy srvzifeue ‘soatam Bs 5 te momento del desarrollo de la especialidad, en continua elaboracién, Por todo esto la palabra proceso es clave en orientacién.* Orientacién es “reconocimiento de ciertas marcas para guiatse en la Propia conducta’, y orientar “informar a una persona de lo que igno- Fay quiere saber, del estado de un asunto para que sepa como condu- cirse en él” El término tiene una primitiva connotacién geogréfica: “colocar una cosa en posicién determinada respecto de los puntos cardinales En un sentido analégico, cuando el sujeto se encuentra en una re- gién ~ahora psicolégica~ desconocida, sin saber si sus acciones lo acercan o alejan del fin, la orientacién posibilitard el reconacimien. to de aquellos indices que le permiten guiarse y conducird, muchas veces, a la reestructuracién de una re: turada o confusa. En muchas obras sobre la especialidad, ef concepto de vecacién y de lo vocacional se consideran explicativos, sin més, de ta eleccién dle care. ‘ay trabajo. Estoy de acuerdo con Bohoslavsky en el sentido de que el concepto de vocacin mas que explicativo, debe ser explicado. La palabra vocacién proviene del latin —vocatio-onis-y signi do. Tiene su cortespondencia con el infinitivo I sustantivo vox —vo2. Su erimologia alude al doble significado con que puede ser empleada la palabra: como un llamado de algo o alguien que esté fuera del sujero 0 como una inclinacién que eman iad interno-externa desestruc- ino “vocare" y con el a dela propia Persona, como una voz interior que impulsa hacia determinada acti- vidad, En lengua corriente “se lo identifica como inclinacién, aun estado, profesién 0 carrera”.* El Diccionario de Psicologia, de Larousse, predisposicién define vocacién como: tuna aficién imperiosa a una actividad, profesional o artistica en Persona que posee las aptitudes requeridas (...] La vocacidn es el re- sultado de causas profundas, a menudo inconscientes, que empu- jan literalmente al sujeto a elegir determinada actividad con prefe- rencia a otra [..] En general, la persona se desarrolla cuando puede satisfacer su vocacién.” Como vemos, tiene el término mitiples connotaciones: religiosas, loséficas, psicolégicas, etc. En su significacign més primitiva, ese lla. mado es providencial y mueve al que lo escucha a clegir una actividad © a asumir un estado. Tal como lo destaca Ariel Bianchi, corresponde 52 + La OMENTACION WOCACIONAL COMO PADEESO ncepcidn del mundo y de la vida de cardcter 1 ntemente feligiose, El ‘i acién fue desvancciendo el trasfondo religioso. El proceso de s onde o del término que, progresivamente, fue usado sin referitse al Deel pnt devia polo, debemos descr el deen feo con que la expresi6n popular ha renida y ascurecido el concepto, fFosa imaginaro como un Tamado ajeno al individuo y 9s ecm eins, que irtumpe de pronto, que solo necesita ser aceptado para carmpliey cuya naturalera es fonata, Como lo afirma Nua Canada Sila voeachon fuera innata no tendefa sencido orientat. Descartada Ia magia, al ver pueda rescatarseriqueza en el antiguo concept. ‘ em algunas concepcionesflos6ficas un resabio de idegger e pol mado de la exstencia, perdida entre las co- ser si misma.” De una manera dis Encontramos mitiva idea de Ilamad y convocacién. En. len contribuir a que la vida se realice a sf misma... Al ser feles ala eo ae ida. y por eso vocacién, somos, segiin Ortega, ficles a nuestra pr la vocacién designa mismidad y autenticidad de cada ser Personalmente entiendo que la vecacion de un individuo s¢ va forma do de manera similar a Wt identidad, En el seno familiar van surgien do identificaciones que. al principio, son meras imitaciones y que, po co a poco, se van asimilando como identidad. E identidad esté intimamente imbricada con el pro: sonalidad total En la compleja causalidad de las series complementarias destacadas por Freud, los facrores congenitos y herein sevsan - pare snfanley. a5 vets ambos conflayen en na dispose que itera wxia con los factores actuales y desencadenantes, provocando d 7 dos efectos también relacionados con la disposicién. Es en este comple- jo intercambio de causalidad miltiple y convergente como la voeacién circunstancias externas se configura através de experiencia interna ycitcunstancias externas auc de alguna mancrs conser, irigen via determina lec cen una transformacién constante de motivos ; tes, en definitiva siempre ligados a ln bisqueda de realizacign de la propia identidad vocacional Observamos clinicamente, en las chive cacién, distintos procesos Feparatorios: reparaci6n auténtiea, manfaca, cisitudes de este desarrollo de la vo- Ansceia R, Lover BONE + $3 5 -minog z401'y YHONY souotsua) ap upioonpas aydurys our -09 sea1jdxo uapand 9s ou saurzipeuosied A sefajdiso> syux seionpuo se] txoueur gnb op vpeyse ‘oro{ns yp ered erourensodun soXeus u23stA9) anb se] owso> winzidoad [op souoIsuny se] ¥ 210y>1 25 120d}]Y “O OpuEND, conodard X vareisadxo auodns ugieanow ¥] "feurBizo o>F9p ‘onsonu ap omunsip o8fe uo> soureuuosuo> sowspod ‘opinansns ‘opez 1001 195 apond ‘ousaius ofmogasqo un 30d oprqiyt! 198 apand oanour un ‘aouraje 0100 £ o8e] ap key $0] :reeA Uapand oanous tn 2p UpPeNP A pepisusau 2] “ezopras> 4 vaisuedo so ugisaiord ey “ered ugpenp “218 x] e reSop] “~exed pepisioarum wp ua sesoxur :souy sasouayn exed sorp oui ud urur9ysuen 98 anb souy & UeAaT] SOU soanoUr so] 2p PLOAeUT eT -senmnsip seiaie9 & a18u1p uapand soanow! sousstuy so} ‘[eUo!De0A OU! -smureurp ofajdusoo jo ug “esouse> von bun esed woreDOA 2p JeIQey SoU -apod ony “seasy seito ap epuwiosip ‘peprfeos t| 2p eauy un sod sopean, ou Sou12U9s SOU SsepeUTLUaIEp seaxy O seIB4IED 21908 2822} UID FT -qerpos A jeuosiad aisnfe s0four un pronourod wopeiuaie ugIz2e ¢] ea <0} 38 0289 1g “Peps1908 Fp sontt sousdj10 so] ap ‘oduioia owstur je e:uar>uoo seufoa uepand anb 2p uy e omary [p a1qos soisaXoid { souorsayas sms Up saxEy]NsUOD 50} B Ie> -nosa sourazestso29u ‘opt|dusns sopod ezey “osuatuNID21E|Is9 [BP [> IS Jos onsanu ‘eanoodsiad iso apsoqq “Sstopesusts0 owro> wares elasonu emis ered pepteas ¥3s9 ap eiDus|2U09 seUIO1 oLesI29u E95 Z9A TEL, ‘enorsty ajqnadasat ey ap A vzayesnaeu e] ap $043] ‘se € a1uoypaqo [eos of ap o11u9p epespenous penzoqy vun ‘anes £ ep -euorpipuco persaqy tun eueuiny ] Sy °S9 0] oDodurR? 1:R2}> 2p peIs9q “pty “tanjosge 59 ou ‘s1quioy [op UprsUDUNP reHMIId ¥3s9 ‘pEI9q!| F] ‘ugino9pe ap ¥Ionpuod x| 2p peuaqt| 2p sopes3 soy sod asseunfosd ouy80j soared jersuatsedxe pepilayduo> tise apsaq “a1 ugpenys wf 4 pepreuosiad epes 2p eimons 50 ¥ oD UN}DefaI Ns “EARIUYDP UD sar0peA 50} ‘soUOIDExdse se] “95 -aianut so] wo up!>e[>1 ns ‘odn omunsip op sopeptsaaou se] “a1 ns ‘uepaoe anb ssiuaiasuosut so}!agur soy A saruarasuon saz012ey 30} *pepifojduioa ns erouaptaa epor uo uafins ‘gnbiod s03s9 ap o1uotusioa: -eps9 je souroypap sou anb soj raeq “epanbsng vj ap prdued [9 40d sou -senumasd so jtuo12e20n p!oranow! ¥] sod sourErUNdoxg ,"UoIDe!ID -ul ap cotSojootsd jaar |p ua aruesado peprfesneo ey $9 u ‘eianpuo> ¥] ap pnbuod [> s9 Vo!EAnOU ET ‘ort yuo> 1p $9 ‘aqustosuosu; 9 22u9!25u0> 52 [uODeAROW Up!>eMIS e| sod OUIE pp somouraya (0820084 O10 TWHOWIOA NOVOVINIO 1 «#5: ‘Bow! ojos un sod ou opeuyuniaiap 296 & spusn eianptt09 ¥ 9p o% -ssonbyenonoigjoned pepma vam m.ou ayer dor eivoe ae -ugroo9j9 | ap spa 22 & soinigues soidord s0} ap uotounse & omuaturesuayts “apis odn +1 puyio] upyundno 4)» mute outs orjecs p ooeeone 2P seuo|seanow se] ueuropo:d opuend -aifoj> osmpur pid “wt 2 Upt299]9 ¥] sopes3 sosio4ip ud sot noessqo anb seUeIDY>p ssuOID -tanow se 2p orsropard un aszep apan uproeaeanioine op & sees PYPP s9prpisozou saveurerun{uoo uallins ‘ssfeuorsea0a souceanous 1 9P sisnpue jo ug -peprusies k eouapuadsper tuommodod enna ~aidumo ns anb senuoius ‘upisuai ej ap jemoe oruouane un aeoydun spend jen> of ‘sapepyqisod sns 2p uprovapes v] eomnq “up 7389 Ou ono{ns [> offouesap ap upraeAnoU!t} uy ‘vtyued jo musume sed ate & wanpetuin ts aotseoon coro IL EuEAPYEp £9 Up!oeanoW OpUEn: “pupyfeD! esd F CotIgen eames Strom mid eyonnop 2p uppeanous{ eanyep Upoeaou an usmundio op < upoeainome ap uprreujonoine apeerepmeee ace aueéode eys222u jevojoe204 os3001d Jp oUlg> vk SouRgnaeiap via “OEE UpHEUEHO ap sepeusof'seIauted re] © vUBUE EliaNU lg tleuorseo0n upiseARoW, ; euosrad upmenqeausoane e] uo> sope -roun ‘sontsuoous 9 snsmanugnsonnou!eoonad peprie cae pewise souopeoynuopr ap ondure spur eurezoured une Opes Fisq "019/qo opis ey anb ap sofareur 0 50} -motap ‘yep s0] sod “upyomedas “uptoonnsutonscbepite onions, Peolidns ‘seureppay ‘axe ‘sped spand anb opezteussiut oralgo [op ou! “*P3! 9 oprurt jap uorodassed e] ouro>, ayvoulfersed ojos Suapuonus spond « fouors ugwoidxe oxdusis 9 ou eianre> eum 189py “onsoond PP Pepieios e] urstdso'ou ‘oSrequia ug -sajeuorseron ssuoeAnour Sexo. sopuonua vied eoustiadxa tas uo pap tor prog as poe 29%! 9p up!204 ey ood oxdz>u0 289 2p seruaparayue A URIs oe, “SW 2p sorndaotn my =p ans ow fs upromedar ap odor rl p Paurape anb upioeur UUTIGNS 2p pepss2>2u e1e|> wun “soue!ao9/> ‘ J2)U] ‘s9peDuDasise souo|sqjoud se] u> s3UoK ‘opeuep owisiu or!qo un 9p eoyosuerat o ealsinduen Nada podria ser mas evidente que el hecho de que nuestras tend 0s pepianoy sombpen> :worsafosar ‘EIOAE], SF[ODHN ap UpIodUDsap e] UOISeJOId ap UgID -ruyep ouros exdopy ‘opesyiiep> 495 opond uois2yord owsnu ourusp 1A exasre2 0 upisojord 9p UpID99}> ¥] UD UaAnguF nb sousD UL sex0I2e} $0] 2p £ osan0ad Jap ¥91298 sajemdoau09 ssuo|sioaud U2 opruarap 24 2V 1 Ho K upIsejoad ‘e}ouepunpot ‘watsoox9 Uo> seutfied seis> ua opnadas 24 oY “[e202 Peparuosiad zy ap upisemmonns> e] A jeuosiod euonsty x] s2 ersueodur spur ou: mb i oe ssnpUaTeW UD OpeI>UI> ‘epeu o sosayod ‘osaruo8 {oe Bop papod “elses 0 ‘oupaews of “ojo foo FOpEUo}> sosayaiut ‘eonywarew prande vung ‘orpowosd je so1adns -usSyjaruy woo wonof up, “upp29pe 214223}!p ¥ s0I9{ns sop & UFIEAR] ‘sopuatqure sopepruniiodo s2jen8i ‘sopmnde seurstus se] ‘s9saz03 -uy souistus so] ‘pept[euosiod e] 2p ofays $9 [euo!De20A UpTSIZEP FT i Teron outs apy rou mony er Biap ted pene -ytp & pepreuosiod ap sopunyosd seusojqoad eorjdurz anb sopruysp 525 Sinur ap tauome r] » rPeasodan ewe dap SveauEVOR TOD seno sx] tep 2 tpmande 4 sprout anus Up!>r|at ap aanedyrusis copeid un so upwio> sys 0] s1uawexouS8 anbuny -peplfeion uo epeut -01 395 anb ou: seisa ap vun eped sfas Jap soure]Pas SO] ap 4 peios peprpeuosiod e] ap uo1sury $9 ugros9p9 e] anb > eprpour ey] uy, ‘Sopruyap s2sa120 9p BDUsNY “—P se1aaid souorpeaynuap! 9 s2jeuoisajosd sous8pus ap ety PI 2 $3] 4 aod ‘opeotjdust paso anb ua seazsse> 0 sopepranise sod sjazauy un: ingip pe tied prande euang Anu 'opdwols 0g weses9s
    seoip p ud sSUOIIGNY sony woo se2ryp & SOnIy> UD S9TEIIOS SOSDIaTU SOU 7 : 1 siuawpesua8 vos ~roypad “ouoresuisdusos so19p189 ap 9s -s9 prande aasixa ow anb sej vied sopepranse sod sproaur opeaatsy “4 -speusoqut awuawepensope sopeuolsayord souaSyrat EU EEERAEREE, ‘0889084 OOD WNOIWDOK NORMINIHO 11 + 95 “pede> woo ‘oatup2our 0] od opessioiut oyseepnw un “ojdualo 40g ‘seayjodso sapnande A sass anus uppeprou euang © ‘asuep opand yruoise 0a easia ap onuind P 9ps9p visi sopmnde { sossioauy anus upioe[ax Bf uo ‘usUpeUlg, ‘ezapeameu eunsIp 2p seaonu souopenns avue ypensope upionjes eun seMuoots 9p ‘rou ~agoud saayotas ap jexous pepioeded ry ‘sruure ‘apydxs wau 9 arduioys ‘erouaSyzsue ap sauoriuyop sojdnypey sey ‘[exousd ug “eiouasoy ¢| ap epiapuadsp ‘Js ‘pep 110d esq “Peplye1suaiod ewisiur B 20d sopep som “Pod ‘anuaiquse [> sod epeyjoszesop o epiqnyur s9e spend anb popy, Rtowered wisn woo 3280 rains > anb ereuLsye 2g “oy9 “eorUFDOUL ‘feqion ‘eaoenieqe ceoyjoodso onueno “eious8ija1ut 0 fesau’ ove ‘pnande x] u> treuu > Ply sauawen!snpsx> ugiadsouo> epor ezepar UpTUYsp eis ‘e2a1389p 0 O1u>!wIDOUOD ousI> ‘oqUsTURUENUD Und “Pe wos sumbpe wed onprarpur un ap pepiqey ty ap seonyuics Ouros seperaprsuio> seojsio12ee> ap o1un{uod 0 ugiaIpuod ef ‘91s “Al CMEUOHDOIP Jop uo!sIUYap x] opuaindis yprasdy 10d opuanuy es3qeuea sajdnypu seno 9P wp!ousaraaut v] 10d epreoydeo os anb gGo¢ un dep -sopmnde 571 3 worouenzoaut eos ¥] sod sande uss epanb 2408p O19 [9 ‘o]05 Js 10d anursadout 2 0 word oxep 2359 9p osod Ta “wpsayord ¥ A vraise> v] us oyadurasap 9 exed soonsouod soxep so] 2p oun 4 upisi29p 3p s0194 un admansuo-) “eotaptuodIsd UgioIpou! ns e aaisnppur > feurpmande of © fe101 os220:4 yo opuesBavuy ‘oanepps seB, {en asmep aqep yesBo0u eBorens> eu u> onb opustie ‘omuswifeuosiog “oouaptuto2isd of ap s0peA pon ‘oantafgo owes Teuorwoon pepruspy by 2p uproeioqep &| ua 4 peauaumpuny ossnoo9 ow! ~09 wasiaainu9 €] UD sopenuad ‘seuatbar sompossesop 80T *z2myd 298 agp v4 anne Bs 1p, 123 oxsn{ Jo exed a1quioy oxsnf jo sesiuODUa ap UOIS ~uorard epruniod e © ope ‘snueutusioiep auowerep eae sofersadse Sop -nay ‘vonaspraontsd vaea2 vy ¥ aiqetiea opis ex euo!>e20n uoIsI-9p ¥] uD sopnande se] 9p oad [3 “upmapp e] ua jaded un upiqures ucuadusasap sopminde se] sapmndw ber cursado un plan de estudios (medio o superior) aprobado por las instituciones de educacién, El mismo autor distingue profesién de oficio de la siguiente mane- 12: Oficio: cualquier actividad social vinculada a alguno de los as. ectos ya sefalados, pero para lo cual no se requiere el cumplimien.- to de la exigencia demandada por la profesién.”" Orientacion vocacional y psicohigiene Considero el proceso de orientacién vocacional como de cardcter emi- Rentemente preventivo. Es preventivo en la medida en que una mad. ra eleccién vocacional previene contra el efecto deteriorante del fraca, so. No es facil aislar el fracaso voc: ional de Ja situacién vital coral Segiin mi experiencia, toda consulta por fracaso universitario debe sev entendida en una totalidad.* Considerar que ef fracaso en la eleccién depende, exclusivamente, de aptitudes insuficientes o intereses no concordantes con la carrera ele. sida, es demasiado simplista, Tal vez el incerrogante que debamos for. ha fallado en su aucopercepcién, en su percepcién del mundo 0 de las profesiones? Tet ed El cardcter preventivo es de particular importancia para la orientacién vocacional. Si tenemos en cuenta la evolucién histériea del concepto de higiene mental, podemos observar que, hist6ricamente, se van ampliando sus objetivos de tal manera, que en los desarrollos mds recientes ya no se habla mds de la enfermedad o su profilaxis, sino de ta promocién del desarrollo pleno del individuo y la comunidad, El énfasis de la higiene mental se eraslada ast de la enfermedad a la salud y, con ello, a la atencién de la vida cotidiana de los seres hu, manos.” Entiendo la psicohigiene como toda accién que “acuia sobre el nivel Psicolégico de los fendmenos humanos, con métodos y técnicas pro- cedentes del campo de la psicologia y Ia psicologta social”. Es un cam. o especifica del psicdlogo clinico y abre una enorme pecspectiva da a la intervencién en los procesos psicoldgicos que afectan la Personalidad individual y las relaciones entre los seres humanos en condiciones que no implican enfermedad. El mismo Bleger agrupa los 60+ La omenTACION VOCACIONAL COMO PROCISO [ieiebiiiieeeeiieai Soe EEE e Eee et Eee distintos tipos de situacién en las que el psicdlogo puede intervenir, desde el angulo de la psicohigiene, mencionando aquellos problemas que crean ansiedad en momentos 0 periodos mds espe- sexualidad, orientacién profesional, eleccién de El establecimiento de un vineulo satisfactorio con la carrera y la pro- fesidn es una posibilidad constante de creacién, goz0 y realizacién per- sonal Los conceptos descritos 0 analizados no agotan por cierto la compleja natutaleza de lo vocacional. Los he destacado entre otros porque todo aquel que se interese por el tema debe responder a estos conceptos y, de hecho, lo hace. La respuesta a qué entendemos por vocacién, mo tivos, inrgreses, aptitudes, etc., configura el encuadee tedrico en que Referencias bibliograficas 1. Sapiens. Encicdopedin harada de la oguaesellan, (3 tormos, 8 edi) Editorial Sopana Argentina, Buenos Ae, 1958 2. Dizsionoio de eas de apo Formation pskoterapia, din py polcadeama, de Aveslin Debutrenberg, Anne: Ateas Sociedad de ao- Sean, 1974 3. Sapiens pt f 4: Germain, Jost. “Consdercioner acre del ofienacién profesional” ‘ta de! Seminario eronmeriana de Orienactn Profesional Madi 198, 5. Sapiens pt 6: Sapiens op at 8: Plato, Hens Leon Kapa, Pcalga Kapelus,Baens ies 1964 Orient profesional. Canes tn es Discos Pablicacign N° 8. Poyecto DINEMS-PNUD-UNESCO ARG73/001, Mi nisterio de Cultura y Educacién, Buenos Aires, 1977. To. Farater Mora, Jre.Dinonariade Pla ed). Sudameican, Bu nos Aires, 1958 11. Boholevaky, Rodolfo, Ovienacion vcaionl La eae clinie (2 eli cory sument) Nueva Vsin, Buco Aires, 1974 ‘Wender Leonardo, "Pecoanlve del vcacién" on Revie de pic tn edad or ln AscincinPricoaalcies Argentina, Busnos Ni, cnee junio 1965, Tomo XXILN 12, ‘Anictus R, Lorez Bont! +61 £9 «atiog 23407 y vONY ‘0961 9 "TON sirpuaudy 92 sopeaignd wotary oprayde> 21s ue sopeouses9p 40242940. -ypnbe ap oduoo |> uemisnsis2 “upIsejazs22u! ns UD “oped pesos : jorssd eastaasau9 By anus [pp [ata exons e] a4qos Sop!o9|qerse s1uoureraaxd SOxEp 9p UP! “Sto anurans ou oemeon vpn ap esate 4] “epiqzouco jay 21420425 Woranjosos wUN eIed [ersUDS> UgIDIPUOD “os TLSEs pon uo tuna ootagnnd ou un nse ap ey & eu013 “eid ugfouaasoiur eso ap e1isa20 ea]NsUOD onb avueipnase jg “oHojg>isd PP peprreosiad vidoud 2] s9 o1usturisozepse jp exed ode oyuoun {3p uespadust 9 aruouypensuana anb soyn>psgo so] sopinate/2#9 [BA en “euorse20 upisIDap eldord ns aruinse epond operust0 |> “> -aajqeaso 296 anb sejnouta ugroejos x] uo ‘anb ered sosugp! soniBgjooisd sosinoo1 29s0d anb oajuapa un #9 Jopenuaii0 oBoygaisd yo “ose> 2359 “eoluppi ugruanzs1ut rns ap ueiis200u ~son0 so] o- ono Jp A ‘for, 29 zena2e aqap anb ryBo] -ooisd ¥] ap ootuaga Un s9 "eussTu) F] ap soiuesFoaU! So] 2p oun anb "ua aptsor upI9e[p) vaso op sejnoiased 0 osyoadso o7 “seuosiad spur 0 sop astu ao0jqeiso 2¢ anb sejnonned sjopuy ap ug!ze]21 eun ow1o> ,Ha89Iq e opuaindis ‘oqisu0> | “ea/Bgjoorsd eastassua epor our -varmmiado auswuyersusss eordojoatsd exsyaaniua tun s9 upioeuauo ap vsanUD FT “oo!urpUIpodtsd snbojUuS ‘uo> feuorse20A upf2euDIZ0 ¥] Ua pepaxesd ap osu9> 2 59 wisiADUD EY Jeuoje.0n up}seqWe!I0 Ue €1S1A94IUO CT osve20a axniguerponed K upirousofis ‘Pasiaauus uosap osseid [p Ua ssgroewuouo ef ap se>{uD9) sapues® se] son Vos .sosunoa K seorusay se ap oysodoid y AL oinydey (0530084 OOD TWNOKWDOA NOWINBIO 7 « 29 19 do prof ‘s389}q -€2 ‘9961 “sony souang ‘sopimg youornsinus opbepanyed € suapSiyonny “ps0 ‘398916 “20 6861 ‘orso8e-o1un! ‘sony: S0U9NG '6 aN LA OUy Hoy “lezapuaidy -,ugruisaand | seReasr94run feuoI>e> "08 UpPpmuiO U2 epEprAjo s99K e USHUNy LUN, “epBUy ‘yPUOG Z>dgT "IZ “2961 ‘sary souong “eq “2png Puumpunces spans ny uo ouorrws06 Ugtommuciue ¥7 “SSIOOIN "MPA, “OE ‘S961 ‘SHY sowong -Teuo}re20, upIDEIUDTIC) ap omuats HY SOU 2p PEpIsionUr, YouopreD—, wpreouaLIC ap smunuckey -eurdoq, srpmusof soxrutiy 107 2p S2Y “U9 | JeUO!OA UpIDEAID'IO | 9p os9201d Jp UD Pupminde up}oesojds ey, aoypsd eplIN “oxlg £ oxpag “UpIR], sean TEYY “G] 317 do “wur}y "wospid “IL 10 9p onupurersedaqy ‘594 UN Jouorera, uproemuasic) ep sounnuatey sopretol s4 10 ap os2ooud [> uo pepipeuosiod 1 "HEY “SEIT A eBay ‘nouog dT “EL El campo dindmico de la entrevista los comprende a ambos y al vineulo establecido entre ellos. Se configura eécnicamente 4 partir del entrevistada y su repertorio de conductas, en el gu, ahora y conmigo de la entrevieta En Ia encrevista, entrevistado y entrevistador se interrelacionan en un contexto dado ~consultorio, escuela, universidad-, también inflayen- nante, Estén siempre presentes las fuerzas del ambiente y ficado la entrevista de orientacién vocacional como operativa, Porque, en la medida en que el objetivo central del proceso de orien. taci6n es la eleccién de carrera, aqueélla no pretende ctrar a un sujeto {que presenta una psicopatologta determinada que abarca los aspectos totales de su personalidad y Ia situacién total, sino busca al decir de Ulloa aprovechar Ia situacién de entrevista con el fin de lograr el mayor grado de eficacia en la resolucién de una deter tica, en un tiempo limitado# inada si in eri La “accién critica” es definida, por el mismo Ulloa como “una situa 8 jp UO Up>TI2Ndz0IU! Fy 2p PEPIP ~unjoud bus ououine jenpes8 un ap eopr x ap odipsed aaueasqo ex ‘seuatuaatos eeu oj cuusstojopr [> tod oprrstununs fet2) “tt anb > epypous wo pepipurgord enunstP 2P “uo uen2) any astep uapond seas}aaniu> ap osao0id jap oauawow s9tnl Jruorstvon upizeruouo uo ou opiesory “epunyord seman -ut t] & ofoyas Jo apsop uea anb peprpungosd ap sajoaru sorussy Saspmye orrrsudavue enmaiue [ap 01820409 NEW ,WOreOYS £ sourureig “ugrousasoiu! ef 9p pepipunyord op opesd je ouens ug evsondoxd eornpenpontsdanboyuo > wo> 2He.94 -02 soupuws 9 ‘ores onsen ao} pp onsoruruente i Se] 2p ‘TOpeastAs13U9 [> -otiodxa | 2p “upipr2yunusoo 2p pepryepow se ap sopes!sa \staaniua Jap peplyeuosiad ey ap ‘ugroeMns ¢| 9p apuodap ‘owy? 1z ec pete ie Sppuoe mpm spe uspand 9 "eypyp anusuerdos. ov » sepyun seprpa s9pepyepow 395 uw2p2r "Pa Ugpeisdioimy ‘rworurpeyas“o[ajey “OwOW YpED UD ‘up 2 Fs pur seastaaniua ap upiaeMns Bj ap OB wuod & e10ye nbe Ty ZOUIOD? romany 259 09 01994 -ord ordoad ns ap ugirejnouts v| 4 osmny ordord ns op uororuyap [ s9 anb aiuaosaope Jap Poussin 2p ovund [> smwHo 28 opuen> [eu ar iecaiees ap eaiasisd uals esereyy Up UDAZ=U! EU) -0}9290A UGIDEIUTTIO 9p uato UD Opeat ‘easondxa sayur a2af ap ordaouo> jp 10d upiey per us pasa sexaudsouuy pnb fg gserordiaut on) -1]9p swusWPEI0 oF -sdso sen sns ap nunrgp “ows qos ofeypuonds 2p pepgraisod un 4 ayepmso pp eed yea eppusyedse tun eoyrulls sean -2nup 9p osooud fq [euopr20n pyre w 2p o¥> > U2 SopIPA 2 -uouneonsed wos toRojooid meatus 2p onsgdord » Sopp 3 sor -deoven son sopoy, rf # apuode uo upiquin aianuo> eloyp ppp woeugy «| 9p sid anb & upyeorte um 9 Sugary 2p A oxrro> ap wiory ugiomids=1u epor anb,, 7a8a}g ego EUISIU ns uD eploNaIy _JOpeasIAaNIUD [PP PEP. orsyouag pp auduiais -apur eun ap sBionnp oy ou & opersane fp om y>Ung Pp oxduats s9 uppeaidiaut e ap vs 9p yewtwepory 2ypus Un C7} 1 nous » sour anb e9pepoysue snjor epond opeaiatius [2 an red sapeprumasodo seno sep & wea 95 4s upiquita Yuan> UD opudt ce ‘OSI04 OFOD TWHOIBYDOA NOROWINEHO WT + 99 2) ‘soureoi9 anb pepatsue ap ouous [> 10d A opuaiajosor soureaso anb pepoisue 2p cauous j> 10d sein soussqap sow ‘esaidioiut exeg soqq eunyy ‘sszeuoysionstp o asridumnas “SH Ypua UoroeorUNWOD B] anb 294 epe> aruoaioaUt sruDIuDAUOD ‘oUsy [p eperOqe|D ¥ Je89q] wjspod anb ‘opesed 21d esouew [es 9p yaso opeasia2sius Jo opueno aeiemusioy spond up! sHasdiowuy eun onb 2epsooes 4 euosiad odurgn [a 1e12ds91 o1ses900u 59 off beg “opesaanius je 1p ¥25 uorsuarduso> es9 ap sorep so] seated 02 anb w9 o1uswour ja ua ssiesordxe agap “upysuaduso9 ey ap se3qe] Fd ue uo}ponpes ¥] "s29p $9 ‘Jeq32A uorouDAID UF FT -Teqaoa vue) U2 ou anbune ‘sidwors opusturaioiut pasa onb aszeuuye eyspod ‘oruaits “D2iu0De =P suEIIOD UpLDeDerde Eu opuD;eY yIBD OBoI9DISd J ‘ea “Stxanuo ap upisemys e] uo ‘onb us epipous e] wig gudaiovuT opuync? gear pnb ug? zowgn? grea <2idioy: gr)? eayuoaisauy opupn? ssopeisisanus [op souoDUIASIUL Putor Jo U9 ooenponvur ou ‘Ip a1q08 eaneroidaovuy upaenua.uOD ap o7 ~221yS9 opruoaueut p> 4 0203 ap ordaou0> fe ausas9j03 Te ‘oured eII0 30 Bonpuoo esa 23q0s sesoxpa1109 seiouanypur se] ap upIa>e ap sours}e2aU! so] s9puadUuD taed wos ‘eionpuos vy} ap vorupuip upisuasduios wun vied on wun ‘sueiedur ojmjdeo un aénansucd seot04 souotouny se] ap o1pn 7 HL, uptsasdxe ns ouedwer *zoueniodust ns £ anboyua 9189 9p woi9 =plourmrside uproesogeye odew tun ap peprssoou Bp, ,1uH01g 3019944 eAeigns uoiq Antu owoo ‘eomsap s1ueasodusy sq “upiaoaf9 2] uo ~o1p 4 odzadns ‘of- seusasis soy 2p pepirriea vy 9p" elouanyut x] s>0u0> “2p epusresd ou ,o4, [> ud siseup 2is9 ‘sauRisqo ON «-,04 Jap ¥/FO{0> 8d, | epyya sruurfrousurepuny owros 1pusiuis o1upurearoi9 $9 se3104 seuorouy $e] 9p up!zvance A jeprus uproenyeAs F] e oBzox0 anb osod fp soapradepe soursiuesaur sns ua sestoeyy ou maruniad 9] anb mzzanf Epeuluaep (2 smUDyUD aqop anb se1ouaGx9 sey ap pepyED { onuow awupy aisn{eas 9p peproedes eun owos eprpuau> peprormyd epee =tus2r9P (q$,s0131Y 40> 2p 21q4] ¥23p, “soxIGUOD 50] 10d opis2}i0101 Ou c2104 oxuayureuorouny oxi9!9 un e xpuiayos UprouNy ¥] ap peprpEn> Zyue ~ouorm wong eum (2 :oues200U F295 “zaunpeW 409 s1S9]9 sOpod ex seaisuayop ssuo‘nuny S21 9p o9jduia jh “pepyeos wy ap ugDMardiauy ‘upiseurUTEDSIp “Up! sored &| 2p opencope opsroiolo un afixo anb oruarueauace “Pepin: FL 9p sore{qo sonanu ¥ onustusmatane 1 wade wens wen Orro aspecto que se debe tener en cuenta en la enteevis idn vocacional es que, dado que pertenece al campo de la salud y de 1a psicohigiene, no tiene, por consiguiente, como finalidad espectfica, la remocién de enfermedades o sincomas. El valor terapéutico, en sentido amplio, de este tipo de proceso se vin- ‘cula con la resolucién de aquellos conflictos que im, también con el esclarecimiento de los motivos, fantasias y proyectos fu- turos, con la correccién de imgenes distorsionadas de la realidad inter- nna y/o externa y Ia activacién y fortalecimiento de las funciones yoicas. de orienta- a. elegit, como Momentos de la entrevista de orientacién Creo importante, desde un punto de vista eminentemente didictico, distinguir momentos en la enteevista. En esta di \ciénn de momentos “ quien entiende la entrevista como un pro- La preentrevisea =La apertura ~Acontecer propiamente dicho El cierre La posentrevista La preentrevista Es el momento previo a las entrevistas: va desde el pedido de consulta apertura, Ya en la precntrevista comienza el interjuego de expecta s, fantasfas del entrevistador y el entrevistado. Se trata de evaluar todos los datos que cenemos, las emociones que nos despiertan, los in terrogantes que nos plantea el entrevistado. ;Cudl es la forma de vin- -querimiento? :Pide directamente la consulta 0 Jo hace por intermedi de otto? En el caso de la orientacién vocacio- rnal, puede solicitar la consulta un padre, menos frecuentemente un profesor. La calidad emocional de este momento previo permite hacer Predicciones y formular una estrategia de acercamiento que se ha de confirmar o rectificat. (68 + LA OMENTACION VOCACIONAL COMO PROCESO. La apertura de fa entrevista Es particularmente significativa para el establecimiento de la com cacién. Es el momento en que se encuentran el entrevistado y el entre- vistador. En la medida en que toda entrevista es una situacién a observar y vivenci to del entrevistado. La aper muchas veces defini Bohoslavsky establece un paralelo relaciona con el orientador, represent forma en que afron La ape informaci6n de et cacional. Este primer contacto, de caracte cial para evaluar el manejo de la ansiedad frente a sitwaciones nuevas. Deberemos evaluat la calidad de le normal ansiedad de abordaje, ade- cuada expresin de Ri especiales, es ese- cen general, muy ligado a los objetivos especi! identidad vocacional, eleccién de carrera, proyecto futuro, En un sentido no experimental, sino ligado a fa esencial actitud de in vestigacién comprensiva de conduct tecer cuando entre entrevistador, con te a prueba su comprensién de las distintas conductas del adolescente. El estudiante confronta con el psicélogo sus fantasias, sus temores, sus buisquedas y esta interacci6n le permitira corroborar @ corregir su au topercepcién, mAgenes vocacionales, excétera, Anti R.Lo%e2 BoM! + 69 Le manog 7207 ¥ vHONY rend -troxe sourenisaoau anb soy X epeu u3>1p sou ou yxepos anb soy “OBE uaoip sou anb sorep sojjanbe asreiapisuo> upsagap sistpue A uo}seaaid -rauut x] ug “oaneyruSis 0} pos ap ‘2[qysod penaxes spur of ‘0281994 [> siueuodur awuauienonsed s9 onso exeg “Jeuoreur j> ezoqu]> 95 PI] WI easinanuasog -eursooau vos opuen> lagioeatiap ef opuen|irey ‘ea]nsue> v] ¥ woreAsq of onb soan -ou! sorapepi9A so] ‘opens}Ao1U9 [9 Uo ‘sorustpsu0D uesey 26 anb nalqo oto Fspuds oso201d Jp ‘S0SeD soIs9 ty eidesoiooisd ap pnapyjos eum uaignaus anb ord ‘ugpeuauo x] 59 oxeyfiuma optped ofn> ‘seajnsuco ¥ soulnsise [eUO|>EDOA UD!DeIUDIZO B] ap ONqUIR [> UT osayiueur Pp ¥oo'sp!suto> ou ey]nsuaD 2p aiuode] oanour osapepias j2 anb ud souorsemys seypanbe ug suptooauop & rypnmios 2p a1u20n) oassow jap uprreryayy “y OH -npdriaionsd ug yeauinp voupyuess 402 easy 0 e393362 BP HPID2IT “E “YAN *] U2 CRG] Ue opemersut ‘uNUIOD oDI5Fg opt |p s0ayo pupryqisod wloppuy “ovo1mnposnut opi un op sgndsap 0 soipnas> 9p oye sound j2 u> aonpord as pis ap vj ap axeniee [> ‘Sose> so] ap rjodeur e] Uy “easy > EpeI 9p ELIOUSUEN UgIreIOs0d ‘run asiep apand ‘sauntuoo seyoisnponur seuaweur oye zou -uud |p uo uouom anb sopenfnoey o sopeprsioarun seunde ug 'q fovessuodo1 un a1udttt -sxuos 338 apand sose9 soxs> ug “sorpms 2p oye oujne -ad [a ua urijnstios anb saruerpnass uo eiousnoay uoD Ep ag *t pesney sonnel 7p oa 9 MP“ [ep ounzips ye ayuansoyj spus UpIoenais e] sy Puaue? ap Mose “TL couroa uvsoxdxo 2¢ osanaid Jop 912319 9p s9jennqey| S>pepHEpoU se] use! ap sopeplepoyy FEE eee 812014 OHO> WNOIDYDEANOIDVANIYO V7 + OL ‘oan of » openoape jesoduiar a1pensud [P 9puodsor [PUOISEIOA UpI2e 12140 9p oso20xd Jpp az191 Ja “eIuayiadxa ensanu Ug “oustus oss>01d PP 2u91 [2 4 wasiaasiua epeo ap a1909 Jp anua smBunsip on1esa.0u sq ‘oiuatusisoze|as2 ap osszoad Jo aauvae anb epipour t opeisiaanua jap onuap diusuie2upuodss opurzifeas Pat 95 stsoTu}s Ts9 ‘stusureatssiBolg “opipunjuod ensonuer 2s ayuass2]ope J2 opens opor 24qos “vorseoign yj aup12ey ‘sisoaujs ap opout e ‘anb ‘[euy woruaAlosUt tun uarq © jeurusso ofoyar un fran sas apand uo‘eN 1 9p “=n 9g "1p up opuesado ues soaus}us}>9xe/259 soy anb 4 “opepanb ed ap “wop aideo opersjaasaua jp ‘estaanus eun e199 fe anb jeauotuepuny sq aus91>, sePevaape "eazea ns ap pepraneiado v| opus sod 4 ‘opeuoisioasip preas9 Jor ns ‘tonnpdersiooysd easiaanua kun A TeUOIDeD0A UgIaeaaTO 2p e “saanua un snus visusi3yip ¥] sauaUrerep ausIApe OU oBoIgDI5d |2 1g ‘ejoeaya &] UeprenBeaqes soa “algo soso o1adsos J> 4 sosa20id soquie ap soatsolqo $0] ord ‘soiqe -2uu! sepmaiqnuts dep “oannpdesyoatsd osa20d un Yoo seisuaiayip sms 4 uorrenusuo 9p eisiasaua ef ap pepry!oadso x] einFyu0> o1s9 opoy “swusueaneoyruais usiayaaau1 ou oxIyuo> jap praudew 4 pep “HP ¥] opens a1q1S0d s9 ojos uors29j= ¥ anb ap uoHD>!atI09 vf UD Op “Husurepuny ofeproge ap pout un aisp sq ‘orsaXoud 2 ua sepeoydutt yewo uepand sepesed serauarisdys sey anb ua ojnSuy fe apsop adnjouy 2s oprsed fy “oxepowut 2 0M omany un wavy ‘Sauasaad 2 2psop ‘281yp 96 seanoadsosd auaujersuass sa UpIRIUaHE ap MsIAdNUD eT ‘ommany > 5G _we ours ‘opesed ja ojos s> ou opeztfemioe o7] 9 ‘ox]mpE opuNUI Jo uo ‘Peptiiqisod owtos visuse9 e] uo ‘peprsroatum vy ue founany oraXoid > us ued as sisqyup jo “Peuorse20n up!reIUD!I0 P| 9p oo1y}20d50 ose> [> Uy ‘seistaanue ap oso201d [pp uy © orpatu ‘ozuaTUt -09 ssowiosiuesus sou anb us edvia ey unas upiquiiea £ orsins Jo und 88 sostoatp uyi9s so1uaSioure, 307] Dia ‘oaneusoyut adh ap soi913103 souoD sns ‘souorsayord sey ap 4 ofeqray jop opunut jap uaSeu fs ‘sapninde sns ‘sosorain sns ‘saueypnaso j2 owsius ys 9p suo onb 1 gnb jq geRepur andy? Las intervenciones del entrevistador en orientacién vocacional Me propongo fandamentar mis puntos de vista sobre las mii sibilidades de intervei con enfoque dinémico. Comparto fa clarificacién de Leonard Small, en el sentido de que existe una tendencia definida a confundir enfoques 0 tcorla, con té- kes po- in del entrevistador en orientacién vocacional Cuando en el curso de sus estudios cualquier profesional descubre que la conducta humana le resulta més clara a la luz, digamos, de la teoria psicoanalitica, ello no significa que dicho profesional ya de atenerse... solo a las técnicas terapéuticas psicoanaliticas. Si bien esto es compartido por distintas corrientes, no es posible olv dar, sin embargo, que existe una imagen desvalorizada de las po nes denominadas eclécticas. Lo cierto es que, en el caso de la orienta: cién vocacior I, se impone un sinniimero de intervenciones con el ‘objeto de ayudar a resolver, en un tiempo adecuado a la earea, Ia elec- cin vocacional No obstante, en Ia selecei6n de téenicas es necesaria, por cierto, una actitud coherence con la teoria que fundamenta cada enfoque: trario es presumiblemente un manejo cécnico en la oscuridad, Propo- ne Fiorini la necesidad de evaluar I coherencia interna a partir de de- terminado criterio consistente en el andlisis de la convergencia o divergencia entre ob- jetivos, estrategia de cambio y mensajes y metamensajes compren- didos en una serie de parémetros: encuadte, tipo de vinculo que se ticnde a instalar, universo del discurso, sentido asignado a las sepa- raciones, control de la telacién y definicién de la misma..." Mi propésiro es revisar, entre las técnicas ¢ intervenciones posibles, provenientes de distintos enfoques, aquellas que son compatibles con la orientacién vocacional ral como la venimos expresando, Actividad del entrevistader: Si bien el campo psicolégico de la entrevis- tes configurado por el entrevistado, el rol del entrevistador en orien- tacién vocacional debe ser considerado como esenci Ja medida en que su participacién asume distintos aspectos: informar, 72 LA OWENTACIEN VOCACIONAL COMO PROCEEO asesorar, sugerit, sefialar, interpretar. Se distingue, en este sentido, de la pasividad y neutralidad adscritas al analista tradicional. La actividad del orientador se manifiesta de manera flexible desde la primera entrevista. Asume el cardcter de entrevista no directiva y de- vuelve constantemente al entrevistado su propia capacidad de deci: sién, de manera que rome conciencia de que es él y no el entrevistador el centro de las decisiones. Asume distintas modalidades. La actividad jesta tanto en las entrevistas de esclarecimiento, cuanto en las, psicodiagnésticas o de informacién. En las entrevistas de esclateci miento, el entrevistador no solo refleja el sentimiento, sefala, interpre- ra cuando cs necesario, sino también sugiere, confirma, rectifica. Mas adelante me referité en forma expresa a reflejo, sefalamiento ¢ inter- preracién, por su importancia. En cuanto a la rectificacién y confirma- cin, este tipo de intervenciones forma parte de la actividad del tador y facilita las funciones yoicas relacionadas con la adaptacién, discriminacién, sentido de la realidad. Expresa Fiori La rectificacién permite poner de relieve los escotomas del discurso, las limitaciones del campo de la conciencia y el papel de la defensa, Por cierto que interesa sobremanera evaluar la respuesta del entrevista do alla; y mas adelante La confirmacién de una manera de verse o comprenderse contei- buye a consolidar en él una confianza en sus propios recursos yoicos. Crea, en definitiva, el clima propio de una relacién basada ‘en la confianza radical de las posibilidades del sujeto de asumir su propia realidad. En el enfoque psicodindmico en orientacién esto es esenci hace al niicleo del proceso: la decisién personal ‘Tampoco descarto la interrogacién como técnica en la entrevista ope- rativa de orientacién vocacional. Considero que lo que transforma una entrevista en un cuestionario o entrevista pautada no es el hecho de in- terrogar sino ef modo de interrogar. El interrogante significa una esen- cial actitud de exploracién e investigacién que permite al entrevistado cexplorar ¢ investigar en sus propios contenidos internos y descubrir nuevas significaciones en ellos. Por otra parte, permite establecer con claridad aquellas pruebas de rea lidad importantes en orientacién vocacional. Coincido con Fiorini en porque Awotta R, Lopez Bonet + 73 Sh + NOR 74091 1H YHIDEEY “erodo se-] sopeasinanua Jap vsuapep bun owlO> UpIDETIIN ns UB 0729p 2] ue arsistuen vydozored ng “pepi|iq?sy €2321> 19D) aqap ome ea “eq "eayea ¥] 9p s0peny!28j UN $9 auPENdUD f2 ‘opipusru> jsy “os9D03d [> ep 25 ooseu ono ap onuap *,os01d ou, Jo apua8duro> aspendus [a “paureyjns -uo> epes ap uapuadap anb sajqzizea st] sod opernSyuo> eos strana x1 9p odureo jo anb opurniiqisod ‘s1uerpnase e usooyo 9s aonb sojnuy2 -59 $0] jse ueuuZosun ag “wislaaniUD ¥] 9p ordord ourstureulp Jp auaTed aaoey ered sojgenses reio1> exrumsoytun supensue > “UpEqUTe JSy “PEP -onbos ns “spioqsap ns ‘orina ns 194 eayqisod oys un ap seqp30 Se] 2p ugresieu ef ‘saua3puit ud ezesoxdxo o] 1g “ootua9a sepan0id |p U0 494 anb uauan anb soueasuoo se] tod wpromewus wistaonius e] 9p offan{ 21q “a jo aszep epond anb ap or9{qo |p o> ‘savueIsteD-uD s2]qu IEA se1291> ap ug}eunoysuren vj ud 22815U09 s4pensus qq “ooyjoads> axpenous ja 59 (feuo!se00a ugioeiusli6 ‘odn oiunsip ap seidessio2Ied ‘oonspuseip -ooisd) seaiSojooisd seanen sesiantp se] © Eztsa zee anb Oo v4pynoue 2p souoryouado se] U2 UpIqUIED easoyIUEW 9s JOperstAasIUD Jap EAB ET JEUOIIEION PLP. -nuspt x] 9p uorsesogepe vf © uasngzsnu6s onb seoredianue seyseuey 9p visuaB euro ¥] seruoosojope so] e anmuniad oasg ‘219 “eons ‘TeDos epusisise ‘eufstpaus ‘uoSutp 2s anb vr] & ugysajord ap odn [> ‘osaidur pseznewesp sowsjog ‘sodni3 soy ua seo1zpuresp seotuaya seno 4 urd fe[d ajon, [2 aiuawaiuanaay sourezy|iin ‘uprovarrmucoap ¥| © OEMS UY copeidaze uotg s9 4 9pusnisip ostoulny, [p woruos 0 watsaie seyynsas ou ap 91g Anus opuepin> ‘sarus2ss]0PE ‘yoo ersuotiodxa 1 ug * 2Ip!o9p 2p 19pod jp adnuysap opnusws e anb nsnBure 8] ajqessodos a2ey 4 seansadsiod augnosep e sepnde soared _npurureg uaiq Anu esosdxo ‘owsizoumg |g, “‘OxpeAdy] spur pour lun ap upisens ns sex9pisuo> © ‘S1uerpnso ose onsonu uD ‘ora(ns |e repnde vised owstotuny jo asn sopersyaonus > anb tpiqures aiqysod Sy yewo!2v>0n 02 -tspudeapoored ap sop ap uptomponap o suonys ap vistazszua % K oornbys “denuy ionpre> op eanalgo ugreusieyuy v] Ua> a13NDO OWL OF YIP auaturidosd uprooasofiar 2p Pastazisua &] 9p ‘OmUstUrDaze ps9 2p SeaSIA “anus se] ap stuinasuen [9 uo eaupiuodss uorseunojuy eIs9 snSunstp foiquimsosy “suwuonaiue 9s91dx9 0] oWwlod “pepyjeas e| 9p OpBUes oiseidepe v1 woo sepeuorseyas seatod souo!oUny Se] ioey oumrodo oauawour |p to W9rDEUIZyUED © UpH>EDypID4 B| Nb opusnug “sono seuayuan ered 0 sorep 9p upisioasip eseyp wun 3591 ede optens oruonisnoasepos9 op seistaoinua sey arueanp FeUNIO}UE ONS Ea anal [0539084 OFD WHOIO¥ION NOOMINIHO 1+ FL ‘ugpeiuapIo £ orusturesos>se ‘pour a1s9 ap s2 uproeunsoyur e7 “peplfeos ¥] Uo sopsooe sajetiosiad sou -oysnppuoa asnaroney ‘soaueSonovu! s1qe 59 pepifeuy ns anb snbe se5e1 -s9p 131n} “suede opmayde> un uadarow sosindax somunasip sns 4 [euoID +8204 uo!oewssoyU! B| ‘ofeqean aauasasd fo rq “exfnsUOD v| ap vony £9098 seypnw ‘upewz9ju; ap avuSipuadspur epanbsng ep re2sns uo udiq syur ours ‘9519984 aqap anb es00 ‘sorep snfursuen uD owe ou “D2sIs -o> up!seuso}uF vf saUEIMp Zoperus!s0 jap peplanioe ey “souotsajoud se] 9p 4 ofeqen jap opunu je ussoyos 95 ‘feiusurepuny zeny un ued “R90 ugIoeULLOJUY ap sossnaI { seoqUDPA Se] "TPUOIDEDOA UOIDIUDIIO Usp Peuopednae uproeunojur x] oo asmeruauisjdisoo waisa00u sorsa7ut Op “Unt [9 23905 eanto{qo woIDEWOFU EASY “eI>UDIIUOD ap eILIO> F| 4-0 wpe anb us eprpous vf s> oana{qo orusfunsaIe}a59 21s9 ap oIILUI| [I Pepifea: F] 2p sorueuorsioasip seyseuey uo> eped| ugisu23 ¥] ap o1m Ie [p asie20a0xd opand ‘uproeqimseu: v] ap opeoituts f2 sxtio2so]ope tun ¥ squaureasna(qo seaijdxo je ‘opnuos owsiw: fp wa “Teuo1OU!D U9IsN> -todaa ap soanudoo sazour9 1Baii09 ered osed round un aknapsuos ‘08 ~tequia urs toxep jo gacadooe aruoury!oytp epeciiojensap js op ua8ew eun o> osod sorsadns {5 un vod o1sins un ‘o|duisfa so4 ‘o2ep Jo WOD aruap DULOD ou Js ap UafeuN run sud orDIns J> opuEND 2e]IUHISE 3p [YIP $9 p}pewsojur eisg 039 ‘sasaroiur sms “erouaSipaaut o peni2ofauur pepioede> 9p Jastu fs s9 [pmo sauerpmaso je seunopu ‘ojdutaf> 20g “pemiD2/aru1 or -ustunparepso un o17esa20U s@ anb ud [euOIDEDOA ugIZEILDHIO uD suo! emus £e}4 “oantuoo omuarurtoazepse un Ouro opiispuae!pooisd [2 ae2 “Teuy fe as1ep 2pond ‘oanewsosu zaiopse> ap peplanse ej e oxueEND Ug ‘IDUsIDUOD ap eUIOD ef ‘sour “2a |p apsep ‘urnijiqisod ‘oonsouBeyp ossoe:d jp veay!24y onb oduon oussiur fe ‘onb sovresoau sorusquejeuas $0] wo> s1UDAr9Iu apond 2oper -stasnud [J "eI0> osa20xd Jap seqonad ap eyoeq BUN ap UDIDeATNN e] seredas ou e apuan jeuorzr20a ossispuTvspoztsd |9 aUEINP PEpIAnoe eT] ‘eusiaouiue e] ap epraned ou ugioenas F 9p onaiuos jo u2 ardurars oasy “919 ‘ugiooo vy e anuoy ey 2y P| 9p prapoe e] “eraaad seyos9 eJ0 sy e] ‘(opurzipersiio opi ueYy OW -92 ‘s9peuorse20a sepanbsng se] ap gnbuod ja) ugieanow ef :sono an 2 “wos seSepur uogap 2s anb soprusiuon sspuri3 so] ‘upIDEUDIIO Ug . Sa[EIOIU! Se] UD oJ08 ou senor 2p ers0id [2 opos 2p spre voninoos un afmasuo> ea ~oresojdxo ugioeiaidiaqut rq -,piumodiuwo ou & sojiayy ssuoiseztpesou “330d ypeuos ou "eouptnbra ou prapoe wn erodes un apap ‘ssnjusuen apand upmems epes ap sos!oaid soqjerap stpad [> u2, onb ciones de encuadee, fundamentales en orientaci6n vocacional, se refi ren a la explicitacién del rol que deben desempefiar el estudiante y el sicblogo, la duracidn y frecuencia de las entrevistas, ya sean éstas de esclarecimiento, psicodiagnéstico o informacién, y los horarios de en- cuentro, En el caso de Ia orientacién vocacional, suclo trabajar con un encuadre temporal operative adaptado a la tarca. Se proyecta un ni mero aproximado de entrevistas, entre 12 y 15. Acostumbro decir al estudiante que esto permitiré respetar su tiempo personal de trabajo y elaboracién En este perfodo, presupongo, podré llegar a una concli- sién, He probado el trabajo con un encuadre temporal lo. En las primeras experiencias de trabajo en el DOV, ex Departamento de Osientacién Vocacional de Ia UBA, verbalisdbamos que cl proceso ter~ minarfa cuando pudieran elegit. Las dificultades patentizadas en la ta- rea fueron la emergencia de ansiedades de tipo rerapéutico y un alae gamiento del proceso de eleccién, resultado de la dificultad de elaborar la terminacién del proceso, simulténeamente con su elaboracién de los duelos adolescentes y las exigencias mismas de una cleccidn en la que, de hecho, se renuncia a todo lo no elegido. Esta renuncia es muchas veees dificil, de alli que nuestros chicos hablan de se ras al mismo tiempo, o bien una después de o Trabajé también con tiempo estrictamente limitado. En este caso, la estimaci6n del tiempo se realizaba al término de la primera o bien se- gunda entrevista diagnéstica. La evolucién de los distintos procesos, vinculada con la claridad de imagenes profesionales y Ia cantidad de informacién consultada, unida 2 otras variables, el manejo del tiempo y la capacidad de decisi6n de cada estudiante, me mostraron que el tiempo estrictamente limitado no respetaba suficientemente lo inter- no, Por supuesto que el limite funcionaba como un regulador, en al- gunos casos acelei proceso, A partir de la doble experiencia, surgié la idea de un tiempo relativa- mente flexible, que hasta el momento es el encuadre temporal operati- ‘v0 que considero més apropiado. En algunos casos, hemos debido adaptar el encuadre temporal y la fre- cucncia de entrevistas a sinuaciones especiales. Por ejemplo, estudiantes que durante sus vacaciones de invierno pueden realizar intensivamente un. proceso, pero viven alejados de centros con personal especializado, Una expresién de este tipo de experiencias lo constituye el trabajo Orientacién vocacional en grupos de estructura participativa, en cuya elaboracién inter- vine y que expuse como relatora, representando al DOV de la UBA, en las V Jomadas de Psicologfa del Uruguay. varias carre 78 + LA ORENTACION VOCACIONAL COMO PROCESO El proceso, con caracteristicas propias, se ofrecia a los estudiantes del interior del pais durante las vacaciones. Otras situaciones especiales, por ejemplo, permanencia limitada de un equipo de psicélogos en una institucién educativa para realizar Ia orientacién vocacional de estu os afios, exigen un encuadre temporal adaptado los abjerivos de la tarea que se quiere realizar. He tratado de presentar algunas ineervenciones del enteevistador en orientacién vocacional destacando la modalidad de su participacisn. Brammer y Shostrom" se refieren a distintos niveles de operatividad en las intervenciones del psicdlogo, bajo el cubro de continuum inter: pretative. El continuum abarca las intervenciones que van desde el te flejo del sentimiento a la interpretacién propiamente dicha, Mencionan el relejo, la clarificacién, la reflesién, la confionsaci6n y la interpretacién propiamente dicha, El rérmino continuum alude a diferentes niveles de profundidad, pero ser4 necesario fener presente que las distintas m dalidades de intervencién no son propias exclusivamente de determ nados momentos del proceso de entrevistas. Aunque pueda afirmarse {que intervenciones de menor profundidad, como el reflejo del senti- miento, pueden prepatar intervenciones posteriores més profiundas, cada una de las distintas modalidades de intervencién pueden scr uti- Tizadas en distintos momentos del proceso y ¢s la experiencia del psi- cdlogo la que permitira decidir en orient St seen aa eeeeeaeaC Teco Ee oportno, sin embargo, ceniendo present nivel de profundidad ales, que pueden ser las uti- ‘earacterizar las intervenciones fundament lizadas en orientacién vocacional con enfoque psicodinémico. Refiejo La técnica del reflejo, de origen rogeriano, suele ser eficaz en distintos momentos del proceso de enttevistas en orientacién vocacional. En la técnica del reflejo, segiin Carl Rogers, el psicélogo intenta expre- sar con palabras nuevas no tanto el contenido, sino las actitudes csen- ciales y la emocién predominante. Se dirige a la rafz emocional de Ia conducta. Puede definirse el reflejo como una intervencién esclarece- dora del significado emocional consciente de la conducta, tal como se expresa a través de la comunicacién La técnica creada por Rogers propone: ‘Actus R Lore? Bowttu #77 6L «mano 2407 'y VON ‘seasyaauaus sexoumnid lua Jp 49s apps [eUEIDeDOA UO!>eIUDLIO UA “ea[NsUOD Bp TOY B] EPO ‘ap sonserzodunt sput sorsadse so] squinsos ouodosd ag pousnssy olzyfiny ‘ouewns y a yf e a a “east -snus eun 9p 0822} 0] ® opeisisanua ap seionpuoD seaunstp U9 Soper -sogrueur sopmanze & soauaquszuas 9p sisaruys cun sq corsa ofeyfry cP[ezyeas 9p 0 “esp soy -tpow op «,pindy ,, vf uo aszexSo ur ap sojqidasns sonuour3]> |p > Key 18 2p viuon 9p 9s anb oxs{ns je apnussad ap uy J2 VoD UpPETU -nuso> e] 2p opuof |> seurUIN U9 aasisuoD ‘seaspFEasend sourUsI9 UI sseaquyed svaanu uo> ojopuysasdxs ‘pype spus 21 wis sauetpnaso [9 40d aruotrsaUD!osI09 sopes “ode sopetroweus so] o> afesuaur un eioge[> JOpessiAsNUD [y “sopEquIA. ow A safeqioa se1onpuod sns uoo ausurensy{dxe ensonus oprrs}sasua 2 anb of sesaxdxo uo arstsuos upiousnsoiur ej ‘oniparucer olsyfas 72 uz jeuturias £ opeuins ‘oxerpausut ofayat anus endur sugisusiduzon vy ap fins easy A peprpurrou ap ugiaesuss ey a1usts o1a{ns 2 ‘siuauNfeUODIPUOSU! ‘eadave o] opersiaanua [> anb ua eprpour e| tg “ora{ns [2 uo UpIEIOTEA vided ef ap sen} jo aug “seppuayadxa & svapr ap uyrreayuEP ej e 2D -nptloo somuarurauas so] ap Up!seayRE|D eT “oproytzep uEY 2s sovUrDTUL -huas so opuens oruarwesuad jap sopiuauos soy 31 o[qIS0d p35 9} -9G “soiuatunuss sordoad soj u> reyuod ¥ JeyDsuD uD 2pIsar “esI2A1p s> ofayou fap vipeaye wy] ‘somustwnuDs soj o oruartuesuad pp seiSapatd ap bien 2s ony “22122you apand onb up ofadss un ap opour je emay “pep. sijeuosiad eidoid ns ap auied owo> seapr 9 soruatustiuas sms arwnse Ep (0880044 OOD TWNOIOVDOK NORMAND ¥1 + BL -2nd o1a{ns j2 anb 2onpuod ofayar jap waruo92 ey -ousstus Js op ausede 08 owos somusiumuss sns ap ejqey a1uerpnase 2 ‘5209 y “s1080y tied sonumioduur spur sosinao1 so] 9p oun so onus} U2s [op ofayar fq ‘o1qure> Je 214234 sootsyq soparus so] s30uU90 auodns 9p ap pepioede> erdosd 2] us r2ueyuos jenpesd a12inb PE opesstaaniua [gq “uptstoiduio> ap sojoaiu sonanu uedode 28 is ~My 2189 9308 “Jo!NS1UT UoIstA ‘upysIA-U! euN OWOD “eIDUaLIadxe Eid -oad »] ap ox1uop sopeayru8)s sosanu ap upiodooiad owon 1y8is1 Jo =pusnus 2g susuresupiuodss uaBins js 9p upisuarduios 4 s4Sssup ‘ora{ns [9 0d opessidxo of ap Fire syut ay apand ou oBojgorsd jp ‘ofayas jap peptpuryoid x x o1uens ug, -ed ap upioou ey & ss0pupruode ‘sx2Inb anb oj seosnq A surumse opand anb [p susfloy wred s2 ‘sonosou anus wre o2ed ue viqeyed ‘,22u91P, TH O1uape aise esaidso gruayp, exqeped ewsrur ey -ezueyuO> ¥] UoD onb eouasaytpur ej woo spur ejnoula 25 ferod ugIstuUiod e] anb senuoTU ‘eapisod asuauspeuotonpuoout pnajise eun ua eiidsut 9s pepiansou1p ou tis9 saiopinfios sn & s1a80y eieg *aduat [> Uo epenuisn, videmoossd ap ordaouos pp woo vpeinouta ‘poprarssaurp ou ¥] $9 BAe UOIIOU ENO) episedeo esa s20tafo e erouopus ef upiquie auDty “oUCIoysizes opour ap sewajqoid sns soajosau ap & owssn Js © seuapuosduso> op “easoyru -eur 0 square] ‘pepioede> x] aus oueumy J96 J> onb Uo r2uryfved ef 59 SBaep soUO!DOU se] 9p TUN, seo ap vorUDy EIsD UanBUNsIp X uEMIDU ~*ptiny onb s2jesnua seadzouos sounde ap aased ourizados onbojua [g -reurunas 2g 9p upypepa e] anb ap ,>1uay, jop sued sod oruanustsouosa JA“ alumnse epand 0] o19fns yo anb wed oapised 0] £ oaneBou of sesejoe 4 ss0uadas ‘seadoae easng 2g “p ‘eanndooo1 ausuianu9u ~1u19 ‘oBop9o18d Jap prance e] erourodui exusurepury ep 2g -¢ p> “9p € pseB5I] 1g “o1d!ouyd Jo apsop epermonsis> yaso worseMs ey -Z epnde sod susta sruerpmso [| sosed un @unsip sour -9pod jeuo}se50n exjnsua> vy & euerflos voquspa vy ap upIseDy|de ep Uy ate> 9p wosnq uD eaerpoUN eionpueD ¥f ap soeuo!rou soopes sey EAT “7 uppeadepe zounpew e] ee4| onprarpur jop uoLo2npuoD e1 “1 Se trata de reformular el relato de manera de poner en evidencia lo més significativo del material y ayudar a percibir lo esencial, cargado cionalmente, de lo accesorio. fi eniiahiiaii Puede formularse a modo de recapitulaciones o restimenes. Suelo uti- lizar el recurso ome cierre ds los temas tratados, sobre todo en prime fas entrevistas 0 en algin perfodo en que la ansiedad predominance es ls confurin, Mis adelante, «sta clarificaioncs' modo de noon van surgiendo incernamente en el estudiante sin que se haga necesa recurs aellas. Ain mds, un recurso sistemético a la reean sumario puede generar la estercotipia y dismin anular, el valor esclarecedor de la intervencion. Los errores del refleje, Porter se ha referido a los errores del reflejo dlis- tinguiendo: 1. La estereosipia: la utilizacién reiterada de las mismas expresion Ud. cree, Ud. siente etoétera manespecsionss 2. Reflejar slo el contenido, sin captar ef aspecto calidad emocional para recrearl. a 3: Modifcar el significado, por ageegat 0 quitarclementos esenci- 4, Lenguaje: Utilizacién de un lenguaje demasiado cécnico, no comprensible 0 no adecuado al sujeto. le tiene mayor Limites de la stenica regeriana en orientacién vocacional. Las p des de Ia técnica rogeriana en orientacién vocacional son multiples. Sin embargo, no puede considerarse, a mi juicio, el nico aporte. En. fiendo que el hecho de no tener en cuenta los aspectos inconscientes de la conducta, deja caer un pesado/telén sobre uno de los aspectos fundamentales de la actividad psiquica, limitando la comprensién de los motives profundos siempre presentes en la rafz misma de la con. ducta de eleccién, Senatamiento En términos generales, un sefialamiento consiste en la verbalizaci lamando la atencién sobre componentes sig- a; muestra relaciones peculiares, subraya 80 + La OmENTACION YOCACIONAL COMO PROCESO los eslabones de una secuencia de hechos, sugiere sentimientos ¢ ideas relacionados con el material ya aportado a fin de llegar a cuestiones mas profundas, etc. El sefala constituye el trabajo previo a la interpretacién. La respuesta a los sefialamientos revela la capacidad de insight det entrevistado, sus recursos yoicos, el papel de los mecanis mos de defensa, etc-* Por el nivel intermedio de profundidad a que lle- gael sefialamiento, cs el modo de intervencidn mds frecuente en orien- tacién vocacional. Interpretacion En sentido amplio podemos definir!a, una hipétesis sobre las relaciones 0 si sentido estticto es hacer “consciente lo inconsciente”. Implica la verba andlisis de las defensasy las re- thos contenidos, como también ndas de la conducta fencias a reconocer como propios sis de las motivaciones més pro! nen que cl terapeuta debe predecinel efecto de su interpretacién [...] El des- cubrimiento de los impulsos instintivos sin un riguroso juicio pre- es hacer un mal uso de la prictica psicoanalitica, La psicotera- en el caso de que tenga que descubrir, debe forcalecer al mismo tiempo que descubre.” Resulta de importancia radical preparar la interpretacién. En la mAs ri- gurosa concepcién analitica, una interpretacién solo puede formular- se cuando el entrevistado est en condiciones de captatla y de manejar angustia adicional que puede desencadenar 1a interpretacién. Son diversos los autores que postulan la-validez de la interpretacién como recurso de particular excepeidn para la toma de énsighten las Hamadas psicoterapias breves. En nuestro medio, se refieren ampliamente a la incerpretacién Fiorini y Kesselman, entre otros.”? jén debe cubrir un amplio espectro y no quedar ligada a rencial en la técnica psicoanalitica. La interpretacién puede ser de con- tenido, de resistencia, de penetracién o repeticién, segtin Menninger.* Mediante la interpretacién, el entrevistador puede expli evidentes, rescatar Avotta R. Lovee Bonus + 81 £9 - mmo 2407 WON 16 sewuofur swnsss spand ‘sono oo esuiaid anb uain3ye voruad-o2 unt ‘a1glAnY WOUPIY 2p 2129p [e “Sg “opusun>0 ea anb oy ‘sexasdrayut o 2] -eyos upiouny owoD auaN sopeUtps00> [y “saiopeupsodD 4 sosquiarUt 2p cvordsoos afeztpuaide un 9p tren 26 ‘uapuaide soqj> OIF ON “et -osiad vidoad ns asqos afezipusade un uezifeat ua3rj2 sextatus ‘onb op “ows [ei ap ‘sorj> s1ue 2uge 98 anb opunut pp { sor2{qo owlo> sesaaze2 st] tuo ‘seropeutpioe> £0] © Jopeurpsog> J9 Wo ueTFOUIA a5 ‘Js 2nuD sou -o1pepas sepeuussoiap U2 wesUD savUeIPMs so] ‘EPI29p 9p voxe3 P2I| -ea1 9s anb odwols owss{ur [ ‘feuo!>eI0A UpIDeIUEII0 ap sodns3 so] Uy ered 2] 2p tetany eX oaususso}9x80d yaezypea1 as anb o| 2p odes J2a1u0>8 o] oper anb onsand eee oe eia eee oca ‘oansodsosd opnuss un us ep os od -wap [ep Uolsuounp e] oanesado odns8 un us anb sestuarus ‘eatsaro2 pepiepou eun as9!nbpe oonngdesai arpensua pp oups upiquira eoesop foonmnpdeisa odnu® { oatresado odni3 annua yeiuauepuny euar25Ip P| as1123]01 Je *BoI[A| “uoLonjos edoad x] 2esaUOSUD op souOHDIpUO> s2I0/ -aus 3 Ofe90]09 e>1 1 aisq “odnud un ap ‘Boxe soureysp -od ‘0 ‘onpiatput saqposs4 ap ouss band ap wren 36 OU “uasde offe ‘1129p #9 ‘orusnustiqnossp UD opreussoysirena & Ofs2A}0593 ap peprreuy e] woo [p u2 aszedode ¥ 4 ofnayisqo Jp ausUIEIE> rez10B9I> Wuap! © vapusdosd ‘up!seayde ap sopous sns ures exambsopen> ua seaneiado seotusp) sexonpuos se] & odnaf yo anb opusmnais ‘o1apisuor) 189]9 uepiduni anb so121yv09 soy 2p be] ‘oiuaurpemuana i feuo!seo0A UpIaD9]> e] $9 Iaajosar aqap 25 anb 22 -21 ¥] ‘aatrmiado odniS ap b} $9 0241210 anb Up!>>npuoD ap PEpIEPOUS ET ‘Puommansuy ofeqes jp exed ayqeze|durzasay eo1uspy leuo}9e00A ugisequelio ue jednaB ©3100. UZ edna wasjaannus © Jenpialpur eisiaznus ap sourr|qey “sorquionu ap osoumu ye unSog vonsouseip ys A ugronjoasp ap. upioewaoyur 9p st ‘eauaqunso3e [259 9p 8 wasiaanua w9Wg— aug Fe (0s20004 OOD WNCIOWDON NODWINTIO V1 « 26 ap 21812 9 vA ‘soaniafqo soj © asopupnoope -our seaunsip 3 ipeaene ou suns oumse euojesos uponuoue us esnonua sprees “spuo}oupasa1 asdssnwi sapepy “i{ soanetqo 2p seidessioatsd se| own soyerouaisise sosas0id soto tr, “souopuaaioau! se] ap eund “eww ered oF8oqanid ws ueyrus eynbsea9f wun ‘orudusow [2 peets -2) S9pepifepow 32] sepos ‘eure eyjdure vaso uo anb zeDeI50p “ouaULEU “gy oursssou sy ofojpond pp upi>edeo ap peproede> & wpuouadso ry 2° prance sp suo souorpeinquics sojdinjmar upiqures uostarod anb ssuojsuoaroy 2p onzodso oyduse un ap “earntuyjop us ‘even 35 soquie an “#9 eppaiqesss upizeorunttos eX xopensixanua Jap £ oprastaaiius fo Prptuctod | ausuauopina on nb sun, ssa soreness “wourpeuorsdooxe Anu 4 oss2osd Jap seasiaanitio SeUINAN se] UD asre;nUs pond seyoup aiuoureidosd souopessudiowus, seq anb 2204 anb ‘oss20id jop upisempews eun “ex9u98 ua “ey}se00u 3s ypnpe abe ugID ~eredaid op souorpipuoa se] uap 9s anb vied ‘onouq sauoureainep “223 “8 SL epensope odwan 2p eannodsiad wun ap onusp eozewus 2s fru -019"20n upIseruIIO ap oxeniuoD [9 an ua ¥pipoure] uo ‘auned emo 404 "mstAonUD P| ap owls Cana{qo [> unos ‘so1U3K “1p swuopooidiouyvolojond ean pond ‘uprelndionn esp og | BDH |p 4od ‘ofesuaus ousstus fa anb este UDW]ERIU2A9 anb sofnapasqo op uo!oW! ef A -BD0A UDP! FE] 3} elias "908 PEPBUSP! | 9p UPIeO42)> ] Yoo sopeuorDear so>ypadt Sop Binal UD opwiius> oanesado s212p2¢9 J9 BIUDND UD s1usUIDIUEISUOD senustur 10 ua UpDRaIdisnUE ¥| aIqK50d 5? “Peplisiny ap oufis oor unas us upsp H92p opow ns U9 “uproonssuoD E] uo ‘emnodes “> pp pono wo sunue seins ap aueede ond oon 9] 8919 oto ‘uproesaidio1u1¥| ap souo}sesun se] ap vrouamu0D erg -usa onb serouru: ‘opeqeae 4oqes owoa epeatss 1od ef ejzep exed o]qe2199 59 “9 “Hq Seu UoDeiaidionM yy ensey sisoodiy eunBuy “ord Per peice ini “Pf fseaqs edu sotuatuinadub weve encore “119 sono jap] ranpuon ns agpuondos nov opera s estrictamence necesario, enunciar todo aquello que permita el resta- blecimiento dela comunicacin, mostra lr telacionee enure wens tica abordada y la dindmica de funcionamiento del grapo, Para Kessel- ” es esta tiltima la tarea central del coordinador, Ser coordinador fica ajustarse a la tarea, de alli que la intervencién debers estar ajustada al tiempo y a los objetivos. No es és 1 de explicitar to- da una teoria de Ia técnica, deseo destacar sélo aqui que ayuden a visualizar nuestra forma de trabajo y grupo aplicables en oriencacién. Podrlamos destacar varios momentos en la intervencién, de acuerdo con el enfoque de Pichon Riviére y sus discipulos. 1° Se da algo. 2° Cualquier nuevo aporte modifi ci porte modifica y propotci o. No se justifica la intervencién del coordinador tes modifican lo anterior. tercer elemen los nuevos apor- j lo modifican, es necesario intetvenir ara avanzar o para esclarecer, cuando se cierra una espiral, para sintc- tizar. Un principio bisico, de Nitrel “regla de oro" de Ia técnica de grupos operativos, es respetar el emergente del grupo, trabajar sobre la informacién que el grupo aporta que es la que en ese momento puede elaborar. Es necesario regular el nivel de la a siedad: sin ansiedad no se aprende, cuando hay mucha ansiedad tam- Poco. Esto es partcularmente notable en os grupos de oriencacién vo, cacional, En ellos, la ansiedad frente al futuro y la nueva modalidad de trabajo que les ofrecemos, desconcicrta al cosnienso «los enudinea que. en general, primero atribuyen al orientador el rol que han inte- forizado del profesor tradicional, pideninformacién, inssten en que se les diga qué es lo que deberin elegir y Inego, cuando experimentan el placer de pentar y claborar, modiican susonctalmenee re sesinal Por todo esto, el grupo puede pasar por momentos de confusién, pe- ro no puede quedar en la confusién, Los adolescentes solo podrin ele- gir cuando vayan clarificando internamente sus motivos, corrigiendo la informacién distorsionada sobre el mundo interno y las carreras, cuando superen los momentos de confusién que se dan de hecho en casi todos los grupos. Se trata, para nosotros, de abrir problemas y perspectivas, pero también, de clarificar imdgenes. Tal como lo expresa Bleger una de las mayores virtudes del grupo operativo es la posibilidad que oftece de aprender a actuar, pensar y fantasear con libertad. (Y més adelante): Los integrantes del grupo no sdlo aprenden a pen: 04 + La OnIETACION VOCACIONAL COMO PROCESO do y a formular hipétesis en una rarea de equipo.™ distintos roles de tipo Funcio: we de la personalidad de En el grupo, se act alguna manera, con la estructura predom de los miembros. Roles eficaces para el grupo en el momen- cada w to oportuno. Considero necesario identi gados al mantenimiento del grupo. Facilitadores de ciador contribuyente, el que pide informacién w opi dor, el critic constructivo, etc. Los de mantenimiento del grupo: el gue estimula, con: > Sefialo los roles individuales cuando perjudican la tarea del grupo. Ca- da miembro puede actuar mis de un rol. Participo del concepto de la existencia de diversos liderazgos funcionales en cada grupo. cibo el grupo como un todo dindmico donde adquiere realidad tanto el todo como los integrantes del todo, de allf que las interven- ciones del cgordinador se dirijan al grupo en cuanto tal, salvo cuando es necesario identificar roles individuales perturbadores: agresi6n, do- minacién, etcétera ‘Trabajo con grupos de una hora y media de duracién, coincido mente con la afirmacién de Bleger: ar los roles faciitadores de la tareay los tarea como el it Se ha observado, sin lugar a dudas que (resulta mejor) en s de mas de una hora de duraci6n, porque es generalmente después de los 50 6 60 minutos cuando empieza el rendimiento éptimo." ‘Cuento con la presencia de un coordinador y un observador: La obser- vacién y el anilisis de los grupos abarca la tematica y la dindmica, y se distinguen una tarea manifiesta y otra latente, La manifesta es da tarea de elegin. La latente depende de la estructura, de la dindmica e historia particular de cada grupo. El observador, segiin el entrenamiento y las, circunstancias, podra actuar exclusivamente como observador 0 como observador participante. Desde el punto de vista de la conduceién, trato de integear los distin- tos aportes sobre dinémica y técnica de coordinacién de grupos, con particular referencia a los modelos técnicos citados: En el campo especifico de la investigacién en orientaci se han planteado distintos interrogantes sobre la orientacién en grupos ANotia R.Lorez Bonus - 86 Ug - manog 2300174 Vy e199) e] ‘ugpems 2p odn aise aknput as epenuasaid ronsynst> ej ug "uorsIoop BUN TeUIOS 2p soptpadusr u2a 2s saueajnsuoo &] o fp ‘osun{uc> omuarurfparejas9 un UES ‘onb opou: [ea op ‘seiprurey wonyusajqosd ey uo sepesiusa uyrsa s¥80p> Fs -ed sopesqnouip se] anb us souopsenuis ap a1dwats wien 2g “os200xd ap penrur uo zeyturey odn.@ ap seistranua oBuodeid o oxdase aausufeu to1sdoaxo oj0g os200id oxanu je enuesed, A ugisusidusoo ns stasead peaap bun ap pepss20au Y] 21q0s seopeip ered wo1q © OpIpIsp | 2p asreurzoyur ezed 59 ‘ussinouo> soxped ss opuendy “22uey]nsuO> [pp feuosiod ugssroap ej seprendeares ors v0 opuarsig ‘os2001d | sexyeuy fe eowqn 9s se1jurey es e3s9 ‘Soseo so] ap epsodeus &] Uy “openuaio [ap 2ued 10d ugleqoade eaaid ‘sasped sowrstus so] 2p 0 33 -usosa[ope Jap optpad e setrungy vastaaniu e] oxtjiqisod ‘uoraeausap wun ap tu orenuooe! un 9p pepisao9u UIs e791 95 UpIDEIUDHO ap os901d [P optend “sepensopeut seasnpuo> uanbyrpour sorsy anb $9994 se4p> cn eaif>eg aatiaBrouro uoisuaidwos v “suped soy © sepepisaoou sns ap oamue|d orp un ‘Yoperstaanua pp Uo opHaiqeise [euorsajoad o[n> -uya ja 10d opepnde junad 9j anb ,ezueye eun,, svusuntzadx> shs Woo ugIDe|22 U2 ryWoUOIe soAew 36380] ap Parmnjoa? ¥aTe 2] uo opeysduss aiusues2uss ‘srursnsuo> 2 anb © tio bf eo1udga 122249 Uo> 2onpuo> o8o[9oIsd p opuENd ‘212ed wi cepeatioizeseo saaue oxsressdo odn3 ap ¥] 52 epea| pps0d epenuasaid ranyuraqqord ef ua vouaprouy ns A awynues odna8 pep orurpUNp ey usuTEID Sp senpeAd a1uNed ‘oduion oussTUs Ty “e1203985 “shes ugponjosas eun s220!0ne} wed [eDUESS UoI>IpUOD ‘erDuEIDAaSIOd ap rpuesed uoo oopngdeioiooisd osaooid un restau sapod ered ‘ox “pogye upiqumea 59098 ¥ & ‘oowpuess azuese8 un e21s299u 91t422s9{0Pe onsonu ‘opesaidxe opts ey ood ‘on eIUDND U9 saa) S3UaTUAUOD $3 wonnpdesoa Uppusaraiar tun JepuoU 0091 o4res209u 2284 26 [EUOIDEDOA UpIZeIUSTIO ap Os9201d Jap OULUUPD Te opuens jeiousso eifovensa oxapisuos 398 ajans aiuansa[ope > A sosped so] woo seyyusey odnub op ersinosuy vioueazdo sodeur ns ered jenprarpur eouersut yy ‘opueuiquios ‘eau: aqop anb uproviuasio 2p opyduscs oz04d un ap sosed s0} 9p oun outos jedrud wisjasnus ef ‘sraweuy “orepisuo> Se EEE REEEel (0820084 OOD WNOIDDOA NOWINIWO 11 + 98 ~spusido ap sapmanoyip se] 0 opreassaatun ommonsf 2 eral a ua fopenie> sojonbe op euimreronnm uploruarie sp oder’ or odin bs euingunstp pieqaq "aei0u0> esuatiadys eun op upioesyyueld vf oO: -4>! 2 ‘upIoeIUOHO ap seureaiord so] anug ‘sojsensraatunoid sosiny 4 s1uouiyemuaa> o sour sorewad soy a2uemp sepertfeas ereyssoatim vopmusio 2p sejuslsodxo se] u9 ep as anb [> so sodna3 ap odn aq “tuBianoaun epi e| yA and oxqua pe UpmEdepe -togee# © sopesoqe vesuonous st anb Snussnjope ap sien sen -2uoi ue ‘onb so sodns8 soy 9p ugronanasuos ey eatiz"y anb 301989 OC) “ugmooesonn uo odnad fap ordord owssrureurp j> ea1}2¢5 peprsiaip ¥] uo pepiun wasq -souomendse 2p J2atU osioa1p 4 jeuoreanow osad oxunsip ‘serouotrodx> X sosara1Ut sosiaatp ‘pepyfeuosiad ap seimionass sevunsip soiquisit so] U3 sow ~PAI28qQ “PEpIousBowioy ays ou ors ups>>79 17 cuNMIo> eur -oxd un uouan souqu , loupe oe a “Ru snuo grimiunsip ‘seauy] sopuesd wy ‘sodnu soy ap upiompsuos e] ‘uraqey anb saioxey ap oaunitioo un uep 5 ‘sopepoaqes e189 seyD2}} ‘wonnpdesnooisd up!seAts 2p a8ix2 seyZojored ap ods 2189 ‘onuourenqg ‘feuoDeD0a UpPrEUDHO Peprigyed ewsius y| 9p ay j> souser ‘sose> sown sors Pepited &] 2p oppuss { ugiseisidiowur ‘ugreadepe op se>1ok sou “PUNY se] uo ssUOIDeGINaIOd st1I98 Uo>D soD/B9jordomtsd soxpend sono 4 seonpdomsd sepepypeuosiad sodnu8 ap up!onansuce e] ap uaknpxs 95 “SL Iplaipqns aiusiuosu09 $9 ‘sa10.eur sodnid ap wren 9s opuren> “feu v9 soso apond wrouinu fy at upton oy 'jqod 50 opuena osayond ‘ugioeungy ee onuena ug “pednid sequnpr © nance svuomues # souquiu cou ap sodeus aroun un snbsnge mb uppers op Marna ap ae a nb sung uproeuanoe op odume esp ods ap soporgu sonussip so wo spa 20 epes equon ss “21 uppeBpsoaul ey qenpraIpUt uproeatiorz0 e] x “an ode uo uoeatoue ef spr o nts e1 UoD sopeUOIDEID: 30, Bleger, José. Op. cit a. Orientacién vocacional en grupos. Serie: Experien- icaci6n de la Direccién de Orientacién Vocacional de 980, Referencias bibliogréficas vita y grupos. Coleccién Psicologia la UBA, Buenos Ai 1. Bleger, José. Temas de pricolagia, En Galerna, Nueva Visién, Buenos Ai 2 Fernando. La entrevirea opera Fac. de Fil. y Letras, UBA, 1963, 3: Malan, D-H. La pricoterapia breve. Centro Editor de América Latina, Bue- nos Aires, 1974 | Hector Juan. Terk ysdencas de psicoterapias Coleccién Psicologla Contemporinea, Nueva Visién, Buenos Aires, 1976, cha 149, OF. de Publicaciones, 5. Fiorini, Héctor Juan, Op. cis 6. Fi tor Juan. Op. cit 7. Bleger, José. Op. Cie 8, lavsky, Rodolfo. Orientaciém vocacional. La estrategia clinica. Colece Gi6n Psicologla Contemporinea, 2a ed., Nueva Visién Buenos Aires, 1974 2. Brammer, L. M. y Shostrom, E. 1. Psicologta terapéutica. Herrero Flos indo. Op. cit Edgardo H. Elementos de psicologla y pricopatologta pricoanalitca Galerna, Buenos Aires, 1971 Op. cit, 13. Ulloa, Fernando. Op. 14, Small, Leonard. Picotenapias breves, Psicoteca Mayor. Granica Eaton, Buenos Aires, 1972. 15, Fiorini, Héctor Juan. Op, eit . 16. Fi iéctor Juan. Op. cin. 17. Brammer, L. M. y Shostrom, E. Op. cit 18, Brammer, LM. y Shostrom, E. L. Op. ci 19, Rogers, Cal y Kinget, Marian. Picterapa y relaciones humanas. Torta y Prdetia de ta terapia no directive. Mfaguata, 20 vol, Madrid-Barcelona, 196), 20. Fiorini, Héctor Juan. Op. cie 21. Brammer, L. M. y Shostrom, E. L. Op. cit. 22. Bellak y Small. Psicoterapia breve y de emergencia. Pax, México, 1969, 23. Kesselman, Hernin, Pricotenapia breve. Ediciones Kargieman, Buenos Ai tes, 1970, 24. Menninger, Karl. Teoréa de la sdonica pricoanalitica. Pax, México, 1960. 25, Ulloa, Fernando, Seminario sobre coordinacitn de grupor, dictad on la Fae ‘ultad de Filosofia y Letras, carrera de Psicologia. Apuntes de clase, ato 196 26. Ulloa, Fernando, “E. Pichon Revitre y la Poicologha Social i quiat.prcol. América Latina, N° 13, 1967. 27. Kesselman, Herndn, Op. Cit 28. Bleger, José. Op. cit. 29. Bradford, LP. y otros. Dindmica del grupo de dsewin. Ediciones 3, Bue- nos Aires, s/f ANGELA R, Lovez Bonus + 89 88 - LA ORENTACION VOCACIONAL COMO FROCESO fiidedieecieeeS LCCC eee eee 16 - mnog ZMOT'Y VBDNY “1p 98 sonrreutzour somusumnsop soy anb opep ‘anb axseasep o1esa20u 59 ‘onsodse ousnyp aso ug “BANEULIOFUT UpIZEIUDUMDOp 9p safEHaTeUT SO] inbpe uopand anb pepyepour wunsip | £ sosin293 soszaAIp so] 2p ‘asta ap ound pp apsop jeuorsedns0 upyseu | seneou9 2jqisod sy “aawerpmse op feuossad worsiy x] 2p o8:e] 0] e opueziousuE A 98 ‘Jeuo|DEDOa pePAUSP! x] ap o]fouutsap [e sePEBH sopeuoIseord sou -of pun se] 9p ugHeUNIOy ¥] ap [9 $9 oWLO OoMUpUTP aUOUITEIIUDSS O59 -oad un u> susiasa1u1 anb ud epIpaus | UD ‘TeUOIIED0A Up!reEULOJUT | so[euaumoop sews0j sepeyea ap apea as A —upreuts0} “Uy ap soypaur— seoiflofepad seoqusg esn ‘snueipnaso [ap ~se22921p -ut 3 seisanrp- sopeuorsednse seisuatiadxs se] 1a0940aty & soantonp> A soqeuorsednao s3[03 so] 2p upisuaxduros x sepuny & opeunssp Uugioeonpa ey 9p 4 ofeqen Jap opunut fe op1i3y21 oprusiu0> un a2s0d euo}sedno0 upirewosur ey ‘ootnapusooisd o1ua1w1sou [pp Uos uae A ommusopard [ap ssiue ‘Jeuo!ses04 ugrseuoHO ef ap sozuaTUE yedn20 ug!aewULO;U ET o1a}dwoo asiesapis -twoo apand ugpeausno ap osspord ups -eunour ¢] ap rpuTuodun xj anb o1spistioD ‘uoeUOsU! annUsuEN ured sopeajduss “219 ‘sayouorsednoo soduse> ‘soarrewioju! soausuin> -op ‘soueyd ‘esause> 2p sejnd ‘pepisioarun ap sejnd :sestuaps A sosinso1 sommsip 80] & euozsedns0 uprrmnsofus e>119u98 eUsIO} Us EUNLOUDP 2g PeUILOJU E] Weszas0K" aMb seoquDpR A SosInI—s ap uo!rezin x se}duisauo> aqap [euo!deD0A Up!reUIHO ej 9 jeu opunus [> a1qos upIreusoyUT Y] v UDpIO UD seDUDTED ENsINU UII] ‘einyny ns ap ontsodosd e savusosajope 2p exjnsuco epos 9p sisHPUE eqUALIO Ua op erouersodunt © SPBIIUD9} SELIO Aoinydeg rigen a un sujeto, generalmente adolescence, la calidad de la informa- cidn debe acompafiarse de dererminadas caracterlsticas de impresion que la hagan agradable, y estar escritas en un lenguaje accesible y su- gerente para su receptor. He visto cémo severos documentos informa- vos, son hojeados con desgana por estudiantes que no se atreven a in. ternarse en ellos, Es posible también analizar las caracteristicas de esos recursos cuando deben utilizarse técnicas masivas de comunicacién s0- cial, para hacerlos accesibles a la extensa poblacién que los requi En este trabajo me propongo fundamentalmente subrayar el caricter asistencial del proceso de informacién, como una etapa en el proceso completo de orientacién, sin pretender agotat todos los aspectos de un tema tan rico. Es por ello que me detendré en los recursos informati- vos intimamente ligados al proceso directo, inforn persona y pequefios grupos, La informacién como proceso asistencial requiere tener en cuenta particularmente a quién se dirige. Se ne muchas veces imagenes dis icin persona a ade un adolescence que tie- sionadas sobre el trabajo, el presti- gio de las ocupaciones, que se mueve fundamentalmente con image- nes profesionales fantascadas y con prejuicios sobre el valor de las profesiones, ligados muchas veces a las valoraciones prejuiciosas de la misma sociedad. Me refiero al hecho de que las profesiones se valo- ran muchas veces en funcién de los niveles de ingreso, del prestigio social, del status, ctc., sin tener en cuenta, generalmente, la necesi- dad que el pais tiene de determinados profesionales y técnicos, su var loracién social, etc. La imagen muchas veces prejuiciada de nuestros adolescentes no es independiente de las valoraciones igualmence pre- juiciadas de la comunidad. Un estudio realizado en Rosario en 1968, sobre el prestigio de determinadas carreras, Hega a fa conclusién de que alumnos, padres y profesores tienen las mismas imagenes, muy ligadas, por otra parte, a concepros tradicionales y alejadas de las rea- les necesidades, En una escala de valoracién hasta 10, se otorga a me- dicina, 9 puntos y a enfermerfa universitaria, 2. Estos hechos deben visualizarse sobre el fondo de procesos deformados de distribucién de carreras y matricula. Pensemos, por ejemplo, en la mul de centros universitarios que forman, a pocos kilémetros de di cia, para las mismas carreras, sin un objetivo estudio de factil des: carreras de abogacfa en Rosario, Santa Fe y Parand, por ejemplo. He mencionado al azar una carrera de las denominadas tradiciona- les. Lo mismo ocurre si visualizamos algiin otro centro universitario y otras conocidas carreras. 82 + La oMIENTACION VOCACIONAL COMO PROEISO Pueden obedecer las fallas o ef déficit de informacién a factores inter- nos, caracterfsticas de la personalidad y etapa evolutiva de nuestro con- sultance. No es posible olvidar que se trata de procesos de ident cidn que habrin de culminar en una identidad vocacional, cuyas raices son emocionales. La tarea de informar, cuando aparecen importantes conflictos frente a la definicién de la identidad, es muy ardua, ya ndo el cestudiante llega a la consulta tiene 17 6 1 de informacién sobre el mundo ocupacional adulto y expresa con har ta frecuencia que no ha recibido ninguna ayuda de la escuela secunda ria que es, casi siempre, la matriz a la que refiere! sus intereses, Un es- tadiante afirmaba: “Creo que no me vaa iba mal en matemitica. Aunque no sé, porque temitica de rercero y me fue bien en cuarto. Debe ser por el profesor En mi experiencia, més que carecer de informacién su informacién tiene caracteristicas rales que necesita un trabajo de esclarecimiento a medida que se lo va poniendo en contacto con mayor informac Los conocimientos son parciales y confusos, en la mayor sos. Es frente a esta confusién cuando emergen distintas acticudes de~ fensivas que deberin scr claboradas, por ejemplo, el temor de infor- marse por las consecuencias de esa informaci6n, Una ado! de los integrante de un grupo de orientacién en una importante ci provincia de Buenos Aires, faltaba sistematica grupo informarivo hasta que. jente, expres6 que habla asistido a tuna reunién sobre carreras en la Universidad de La Plata. Cuando sus sorprendidos compafieros le recordaron que la carrera en que pensaba ella se dictaba en otra universidad y que alll mismo, en ls Institucién en que escaba realizando su proceso, habia informacién expres tex- tualmente: “Claro, pero si me 9 y me conventzo, tengo que ir- me y qué La expresién parece de una méxima in- genuidad, pero es real. Por diversos motivos, podemos encontrar estas defensas fobicas ‘Ouros estudiantes averiguan detallada y obsesivamente materias, hora- rios, etc., pero se desentienden del campo profesional. Pueden tam- ndicntes esperando toda la infor- istorsiones: realizan clasificaciones bién desarrollar accitudes muy dey macién del orientador, Hay otras de tipo totalmente afectivo, carreras exclusivas para mujeres, carreras cexclusivas para varones, etc. Es por ello que la tarea asistencial de in- atla, 2 » por un profesio- isién orientadora. formacién vocacional debe ser real nal especializado para cumplir st Antia R. Loree Bonet + 93, $6 «TNO ZMOT A VION wprop entussardas of aonb ajopup!orp ooueyg uo wio{re eun reHaniu9 ojans ,o7 -0} 2], exeq “010) #82 aereaes esDysinb soustnb uoo soperauy soj ¥ edng -insip anb opid 3] 4 020 bun sees © eA 95 e259y Ff ap oUsUIOW! OPEL -junisvep un uo anb eSuodns anb aaueyynsuos ye oSuodosd ‘ouowpeuty Jou 0 JEAAUL 21349 ELFepMp soEND & “ePFEAU! OU saIpND & “PepLAns -25 uGo epreNAUT soqeno Y? “seuossod seisa sepor e seAu! opond ou [end 2] © “ese ns ua e3s9y eUN etpear “pp anb eauodng, :oucdozd 3] up!> -enunuos y “wertdse gnb © ‘uaata apugp ‘vaory pnb opurieyoe a1uasasd se] onb ‘spndsap ‘X aiquiou un sjopupiued errurey, epe> 2onneq anb opid a oon“ seyfuuty uo sejadquily * seuosiod, ap view 29,1 0102, suo‘ednoe sexunsIp se| 2U9 soUO!seppr 1999|qRIE2 52 392eY Bq2P “PA ‘anb o7 “tuosiad run rauasordos eiafre epeo anb vauan> ap e8e}y -ugped =nn0 tun 9p auquou j9 or1:959 pasa ‘sera(se3 se] ap eum EpeD Ug, wuBIsU0> aauaindis e] Buodorg ‘s1quiou oorun un oUBisto9 vials ype Uy U9ID wedno tun ap aquiow ya emmy anb sey u> sera{zes sp ozews un ort12s>%q “eufisuoo ey 2p ugperdepe 2a2] u0> ,KfsAe]soyog tod sopesnsap sosed so} oB's auswenprarpyy sopednu8 & sojenprarpur sosazoad us ef -wopdus opong “ug}aeayjde ns us sovo1sebyrpour seunstp grusustisdey "VAIN ¥I 2p [PUOIDEDOA ugieu2HG ap orusureinedaq] x > UD UME BON] “2F] FI sod jeaUoUL -yiadxo s9139389 o9 oIpoU! ONSNU UD EPHMpONU! IY OY EHP ET reuopednag pepiesy 0-4 e109 £7 ‘ugiorussofug 2p vistaatiug my Kpruoprednag pepyyony - Q-y sexalse Se] jodwy seynonazed uarstaar “e!uauadxo run ua ‘nb uproeunzoyur | 2p ugieroqe)> 4 upistusten ‘opuos | ered upisezytan 9jqisod 9p statu 391 sop aedeaqns esoismb ‘ersusisyse ¥] A epepeuas eanssodsiod e] apsocy “(IIA “429 294) siuepppe spur eiuano Aop punoos sejanoso U9 seiouonadss stundje opezipeas 2H ‘ugriusie 3p orsjduso> osao0ad a us uprseut -20ju1 ¥] ap "Te1azed ood ‘[erou9s9 oroadse [> ‘Js O59 ‘e1uaN> Us opudTLr ‘senjest spond ‘sonepunsas soaustusss]qeiso so u> s1usue|nanzed Pp 2ps9p ‘ejanas9 e] anb o] oysnar $9 anb osspisuoy esmap09 anb se] 9p A rejpossaid pa ‘spjeuorssjord o> seasiaaniua ‘sepuopos sesows ‘sonneursosur sapeured 2S eee (0899084 ONOD TWNOIDYDOR NOIOVNAIO V1 + 16 sezmue$i0 ered epsorts0qu0> 2p pepredes ues9 vun vuepunoss ejan> $9 enssnu sous epsaqap ‘odulan owsru fy seVEN 9Iqisod so onb A 91 -wowemigey ueaen 95 ou anb seuiay Uog 7939 ‘orerusBuE UN op soqnD “IP $0] U9 “eansypraso uo o2radxa un ered ‘ronpussseus ue emieyous3y, un up eopywiaiew ef adnpoun 9s exsueW pnb ag? zeeun|disip seso a5eq owo> usuan souotsajord rid? Zososp]y un ‘ooppuoeUL un ‘oortNNb tun oy pnb? ‘upiquiea omg ¢'919 ‘ejosoy e] “eotwynb e] “eanyuioreus 1 $9 pnb? ssoqes ouuanpe jo exed saueusodun sq “sopouorsajosd souoBput 2P UpPreUIIO} s299:0KR spond sosajord Epes wMreUIse ns opsacq aejnanaed ezsueut ap sossyord epe> v £ upromansur ouso> efan> “$9 | © apuodsai09 vores FY “eDeDyS Jodew oD sntunse apond ejan> -52 2| anb upioeitatio x] ap oisadse [2 59 jeuolsedn20 ugroeutroyur eT 7 ‘asueljoazesop ap yagey ep “14 ns [ena e| 2 peuoisednoo pepypeos vy ¥ a2ueipmise fe vozo9" osodures “peptyeas ey © avuauiaUs_yNs eOI25" Ou aNb uD epipaus z] UD ‘onb eL>n> “$9 | 9p se1ouaie® se] ap FUN vasp $9 ‘oENUD [> 204 “uoroUNY eso opd -uin> peprros bj us anb zeapisuo> eoyruais ou jeuoredns0-;euoIreI0A uopeutsopur e 219yor 98 onb of ua o1Bapiatsd ap oniquuiy un sa ‘soar 50] Sopo1 Ua ‘oaneonpe osiqury j9 onb seunsyyexsipeas upIoeUNOyUI 2p ugisiwsuen ey] ered orfajianid ap sefnj un s9 eaneonps ugIonansut ey “epanos, PLE 9qe 9] aNb Upoury x] sauELIoduy Anu so eandadsiad eso apsoq “Oc de> 294) pediorunut & yersutaoad ‘feuoreu uspio Jp ua etess29u upreUIpI009 vy soxE21 anb jeuored 290 A eANKONPY [EUOREDEA UOHEIUSHO 9p ewarsig UN 9p UpI>eDID ¥ opidosg ‘soursurB10 soiunsip ap ugise:sdoo> | upiqurea vises -200U Sq “SOaUSLuMDOP op UproTIOGE]> F] EK UQHEUNOJU xp U9!99]09 91 F] © sopeszpap aruswsy|sads0 sowssiuedso utasixe anb ousesso9u $3 i 7 “oueuydrostpiau: odn 3p ofeqesr un a:smmbou as jen> 0] 10d up!seuszosut 2p sorpau so] sopon 3 sSuodsp ofojgosd [2 anb agisoduy aoe sosnser so) 2p pepores ry “eroigaie ‘opesinajar‘ferpes ‘fensiaoipne yersorew ‘soaus}pouisd sauioner ‘soaa}[oj ‘seyyessouows ‘sejnd ‘e218989 ug!>eIUDUE -noop © anbasoe as anb ‘soanenusoyuy sorsodunis 4 sojoued © eummouo> onb ‘sojeuorsajord ‘soureusiaatun soxueipmss ‘ssos%o1d Suproeun0} “tL ap souany seszoaip st] Uo O28 UO9 UD PBuIod as aruadsofope Jo anb souaitqysod anb 2qqysod s2 ‘epezoge|> 198 apand opueno esopeiua10 ue eunioysuEn 28 of08 uprseunoyU ey anb ap oysoy jo soureadare 1g sated a1uerpmiss [> anb ugioewiayut ej JeLoquye oup2 A swunzoju 1g? s9 upIoeUIoyt 9p Pose2 ef ap OOPNU FA 12 aplicaci6n de estd técnica resulta de exeraordinario valor diagndsti- co sobre la informacién que el estudiante posee, y permite una ripida visualizacin de los contenidos afectivos ligados con las diversas profe- siones. Entiendo que es el andlisiscotal de sus respuestas lo que verda- deramente constituye un sondeo de sus imagenes profesionales. Con esta conviccién, propongo, a modo de ejemplo, la aplicacién comple- ta de la eéenica a un muchacho de 17 aos, que cursa el Sto. afio de bachillerato comtin y que esté bastante desorientado. ga|qepususoss: ou pnb sog? PUP Ipay eyojorsouryy agsIOAyUn TpIOWAAFUT, esSojo0PO Layqupusuiose4 O14, Hany “LN. ‘oaquiguods oppuss ua ‘epeu anb spur ‘uouan enb of seauouine y > cat ‘ guendse pnb y? -es2us8 oj 10d persysodns o1od ‘saSoye ‘plogy arueaseg eptA vun UoUDE], “o1UsAWP0UCS UsUEN ab J2 ua oduo fp ua seuosiod sey op o sesasdwia se] ap orpxne py > queoipap as pnb y? gy, seprusiauiua saday A sozoumnu ‘seyioa1 uoo ore uos ug “smuesadun worpyant A jeBa ‘vortugH029 peprfeas vj woo oxseiuo> [9p opuss [9 Uo “JED vf uD 20d UA > aioata apugg? a ‘upiquie: opowgo owaea -uoote A rippurey so ap ours > UP opamuupe 395 ejspod onbsog, geiuesosovu gnb 10? sopeanoeig tprdoqy: yusouog oayjgnd sopeiuosy ug}ensturUpy purrctanas uggurde, D1yueed “LA ‘ofns 0] us oun epey > quendse pnb y? gy ‘upuso> up seso9 sepeiseuip. 40d ‘viupsip es09 eun aDey JeND EpED 2 queoipap as pnb y? gq SOpepia -nge sne woo opsonce ap en] s1usN2pEP UD 9414 OIqUIOTWD EPR > -yy eun 89 pept SS (OSTOR OMOD WHODY2OR NORWINIHO ¥1 + 86 guna spugg? soauenodury 2 savuesor “tur uapared our anb e asad ‘uprouare vj uewrey] our ou anbiog 9 giquiou 359 pnb sog? 1029, seotBgjoromou seiouer) seo18g]o08 seisust eyesB0955 einsuaunsdy of He nf ra, Dyer “A IANA s3pod w “ofeqen ne oanaaj9 s90ey y > quendse pnb y? so1uauipouo> sns soxorouco sovus e seo4ide ua teleqen “uesuon] ausey 9D? sope] sopos ug > UIA pu? g appuaid “wo2 2p s2joyp Arun wos an sodures ua 29a @ usnout 9s anbiog 9 zeproyduioa pnb s0g? eSojoorsg e)R0]01005 PPOs eBozoorsg vprayducos vnsueny “py Pzueyosua e] op euszey ej ‘ezueyasus ej offe rezofous v 2e85)] y grendse pnb y? sesoa) sns ap ronopad us eisond ey & Aw a gmeaipop as sonfloy sns uo { sejonor9 ‘ofeqen ap sorouqe® us upitg gions suo? # 2W OU anbIoy > gsenerBur pnb 10g? & s Medems ugineanps vy ap semua B80Fepadoois, vonadus vypuasny “yp © No me gusta porque hay que estar un poco siempre a disposi- ién de un enfermo, E Dénde viven? © En consultorios, hospirales, en vistas. BZA qué se dedican? ¢ Sededican a curar y ayudar, a veces, E E 2A qué aspican? A diferentes cosas, lupo e| epon seztpeos oxruuzod anbiod ‘sesoo sesi0 annuy “OguDsop 7g -uiey onb ‘eoisypp e] anb eanesodo spur operynsor ey our ugpeadepe es ‘eueuieult soroy son vasey anbes as anb OnpIIos UODENUBGOD 4 (4) & (0) sepuayaud se] & sesopnp se] seijrusey 2 adnsBe anb ouod -oad (+) ouBis jp wo seia{zey seood Anu opi@aja ey auernsuo> [> 1S ‘wioyord anb seuosiod 0 vypwasey P| ‘uo serreurSeury so3oy som waseq eDeS 9¢ ab spndsap A wisoy wUN ¥ Seu jraut anb offuodosd ‘osed aise opeurmzay, ey eped v a1quiou un ueBuod aonb oprd s9] suswyeuy 4 yp o ip ted ursyruis pnb aiqos souoppessose -osrod seiso v miaut anb 9u Se UE EESEEEEEEnnl (819016 HOD TWNOID¥ION HOSVINEO ¥1 + Z0L oP ld *,ctenta ouags? 2uacey 9nb? 40s 0199? “umuroo ap uouoR anb 0} tod setjrumey us sejedp8y ‘wuosiad eun waussaidor exoliea epe> anb “woo ap wep, 2084p 2] “(+) soy ap odnul jo ua sepeaiqn se] ap razed y (0) 4290409 ou © vasap 1s epnp parsn anb souorsayoid © suopednoo seypnbe exnpuy odnuB ss0392 j2 up s2eso|dx> esoiaiut 3] ou o urisn8 2] ou anb sejjanbe ysrnjour anb > uD (-) so] 9p |p on10 tuesoioqut a] anbiod 2: opnues unde uo anb ssuoied -n90 & sesore> seyjanbe yarnjou! anb [9 u> (+) so] ap Jp ou) “sodnal sa12 ‘v9 sejupiarp 59 3954 2qap anb o7 -uptsajoad tun ap arquiox fo om959 JAse sriahie2 se] ap eun epeo uo anb as98qQ, :osaidxo euBisuod e] sojeuorrpesn ou A sojeuoripeni seso1e> oAnjouy “ugi8ou x] ua sayuaasixe oueusiaatun < ioysadns sojaatu sows “SIP $0] ap so[euorsedno0-sojeuorseanpa se1i2jo se] eittan> uD opustuos Sepeuo!o9p9s auwreAard “us1> 9p r0papoafe ‘ses0{se1 ap o7eU UN 1 ~usserd ‘souopeyipow seungpe s2>ey ojans soduisia sown|n so1s> UT [PUoIDe>04 wO!DD9}9 29 “Bod b] vasey onuatuaa1epso [9 soanaiqo sns a12u9 papusr up!oeatoy 3p osspord [g wous:odsuuso x] 9p epypipd e} 10d ofanp [p “98> ou anb 0] 30d ofanp ig “sojaap zei0qeja us pexjnytp ns ap e|qey sou od “Sy vapor v sear esoysinb ‘sezeys01 [oyrp vajnsad 9] "easasqo 28 OW10) seiouieo 58359 a1qos up!oeUE “20JUL Ms zezIpunyoad vasaq -o1sUIp s9UaD eK sta ¥ ‘98H090U09 v UO. -nke 9] anb sexy seynbe © snusumruaizyard epnestaut e1s9y 2] y pep ~nqegead & snunssiazur sos sosoisyw1 sms 40> sepeByy spur s -sepejnouin seundrasip sesr0 A eojootsd e] © epep pmoyzdiuos erpures ap uptoouiuiousp ns us opes -21d82 vpanb eamaqut eonpuiaygoad ns ey]nso1 3p anb omaso 4 p>ytp oT “sausureanp won tap anb Je ofrepunsas pp erouaara ns esoiday wveudus expres ey ap 239 “wou Iq “ompeauo9 zanrtd a369 uo uodlins sofeuoroednvo seyseiUut} SEO, FL 2p Pano{qo waSeur Fy op ugisioxsip esp run esisonuy ‘arpioap 4 9s “eHQ}s9 aqap anb ¥ uo ssudso1d upIoeNNIS E] HEED Op ODsap ns esasd 29 onb sed 2] v unfma vaed osoiuodur s98 ap ejseauey ey “suUDuIEAn 21ge oprsoues ou 4 oxsea Ants pest ewesoued un ua assipunjuoD luis JeujuoNp 4 so9josa4 Jopod ered ‘10four seyanore A 400 op pepisa> -2U ns Uod asrejnours usdaued oaunfuos 389 271 dando seperSoauy aausuiorua:4oo y2s9 Ou TdT NTI -2P onb eyjpuEy ¥] sosAjHoD soausUtoW Jod upID99,9 ap eurtiourd un Sou9n “Oma EoyuDp | F sepep so1oUDUE seasondsas se] soWeZy eyFojorpneoudy 4 oo1u Mantiene lias profesionales”. De N organizarse distintas éreas. Un: las distintas &veas, acos fin el trabajo de los gru- esta manera puc ver organizadas weacidn geupal de ka eécnica R-O pe ~ Hacer un diagnéstico del funcionamiento del mundo jo y de las profesiones ~ Observar el modo de po frente al abordaje larse con las cagreras y ri de la informacién. particular que eada grupo ~ Orientar la bisqueda inforn En lo que al g = Favorece la toma de conci \esidn y co. c esclarecimiento, iva personal, En este sentido, comparto conclusiones Bertone de Dorfn.* A modo de ejemplo de los procesos gr mentos de nn renin con an grapes consigna, comienzan plantedndose cén sriunfa el criterio de uno de ellos, Hors fanciones de liderazgo. Previamente se posible clasificacién, de acuerdo « es expuestas por Lil cn RO, presento frag- to de 8 estudiantes. Ald bia escrito en ef pizart reas antes mencionadas, por cond: s decimos en que area Darfo: "Cada uno wi Aumando: “Cada Ta No, mejor como dice f Aecifcacn de etros por el rapa Cotes cyeay ee Horacio: “Heondmica Carls: “Tambien pede se la hican en econémicas icindo en Inversién de Mercados” (Todos fo miran desapr 104+ La onenTacion vocActonil COMO FROCKSO (aiineeloeiee eee Intercambio y esclarecimiento Dario: “Técni Luis: "Qué es” ranidad?” Elena: Horacio: "No sabemos" 1a: “Padélogo, Deb ser el al, a era fin que el grupo pone, se debe 4 factores tales, como el liderazgo cjercido por quien propone el nombre, 0 al consenso. De manera que ¢s im © considerar codos los nombres que se van proponiendo. grupo con el q ificamos, denomina de la siguiente manera (las palabras subrayadas corresponden a los nombres definitivos dados por el grupo): Ciencias aplicadas y tecnolégicas: Bocholandia, Verdes. Ciencias sociales y econémicas: Pulgarcito (porque el dedito cambian todas las cifras"). Labia. Dinamism Ciencias de la conducta: propusieron una divisién dicotémica, h manidades clasicas y modernas. Humanidades clisicas: Aristételes, Sdcrates Alas que denominaron humanidades modernas: Actualidad. Di mismo, en Pafales Ciencias basicas: Mentes hicidas, Unicas, Ciencias madres Ciencias de la salud: Curitas, Amor, Reparacién, Primord cidad, Sactificio, Bienestar. Docencia: Sacrificia, Feli ‘Ancaua R. Lovee Bont + 105 Lol - mNog ZMOT'Y YEON -neur1oyu so.uany sesraatp vo> orseU0> ud assoued & vAay o] anb 2ass -mussofis mpanbsng op youosiad o:zohead un opersineita [9 UO> opMULOL ‘O-Y ED!U92 e| ap UpTDEDN|de e 9p A serstnasus serouUad Se] ap spaeaa¥ epesso} eiause> op [eroruy usSeury e| ap oxred ‘orusuypeuossog sopeuorsayoud sousfgunt se] 2p o1uzqunsonby2u9 oa|sosfoad ye aoey anb of uo esorjea aiuawssen> -niied ejresopisuoo sod pepifepou es seauasasd us oprpuaaxo oy YW. _cusSeur) eun aeazppass © “epouessuy ewI|D UD “eAsq] os920% [> an pop sq "-sa10peunioy soaususspp~ ossooad Jap sausode so] £ ~perorut 2} eanmunad aGew! eun a1qos epewsioy ~opruasuo> ua euell onb— exons feuorzedns usSeunr tun o:npord owo> usuan ‘oss20%d [Pp uy |p sourranses ts { 1opewrozur-snverpmss uprDeyo2 Fy UD tA “ewoju uppuavu! eun e uapuedses £ seonyursists ‘sepeurexdoxd tuos 1openusto jo eusssid anb seaneusoyut sopeprunasodo sey anb #9 e1> suareyip e] “ormap oiseauoo [9 o> s1usUrE>HpUIDIsIse Ussns nb sel 2P ‘pow Je ugroeiuasasdsy wun opuasnnsuo> senaoe ‘eanmuyap UD “eMsO ‘ommny j2 ua upisajoud 2] ap Jaded & oonusou -or9 eutresourd ‘jeuossajoid UpDEUIEs ‘Uprsajord ¥| ap A soueuny sowadse ‘ugisajord x ap vsioaip & eipiouo> uaSeu ve] anrwsuEn ueamuzod anb ofeqen ap sorsand souunstp so] ap srstqpue 4 s2peuors -ayord sodusea o svarp ‘Teuors2yord so>eyanb [ap seotspq seazeD “feu -orseiado £ ontnd}sosop oadaauoa sages ¥ “[euo|sajoud epia op v0} ‘owiod ‘Jor fap seaned se] uadmpsuoo anb sayesouad se>tseq stop! seu -nje auqos Jeuorsayoid uaSew! run seaunjap & epnde A pranse eun repuny 9 29984 sousagap anb of ‘osaD0ud Jap vanonsuoD zy ey Ue soaie9 aiuerpmass |p anb ap soaneusiojut sorzode so] uo> epaoonbuu> ofany 4 ruerpnasa [2 ue op -uadnansuo> op! vy 2s OuL9 ENBuNDAE “eENpEAD “TeuoIsazoxd uosew 2 -atunid vy s»Sepur uo ‘s1uowesnputs ‘panssue> sopeiuaiie ppp Ear) FT sepewoiao2}os ou seno se] oD wstiaid a1uey|Nst0> 1p anb e] ue esau ey ap o1stiu0> ap sound so] se>eIsap suodoud 25 soqeuosiod sasaraiut so] wo> souoIseus -2opur seiso owssrinise vuoisejay ‘souoreauejod sep 21149 FauDIU] “S32 vjoassennxa 4 sauejonse senuatiodko sns e opuejade ‘sojqisod su se] sepor aiuerpnass [> Uo> opus!oa|qeIs9 ‘sesou2e> ap seavE 10d ep ‘upEUMLOxUL E] ap sISNEUE Jo Ue -1ojut vy sespenoua suodos ‘OssD0M OND WHODWDOA NOIOMINID VT + 901 -adxo 9p upizeiuesap 2p oionpoid owo> sepesapisuco saitielpmsa s0] uses anb sapeuoisajosd ssuoPevussasda: se] 9p, 21 “anueIpm “9 Jap ~season1put > se1oan1p— sppeuorsednze selautiadxs se] 12901 ones 4 sapeuowsajord & soanneonpa s3[0r so] ap upisuasduros rodeus ¥y sexo] & sepeunsep upase ~(up!seuLOju! Ua) opeztemadss ropes -Usuo Un 9p 0 1opeisinanuD owsstU! [ap oBiE> F olpeise owioD feuoIS -3}014 A eanvanpe uproewoyut v] u> openuas feuorsr208 o1ueIUes -osose ap edei2 seaneunsoyur seastaanus se] ‘sofour 0 “e3s1A983u9 ©] ‘2uoUseS sajraispy Bjmsod (s)eaneuo;UT (s)esstasnaua (s)e] exed anb soans(qo so] A ugiezaxzereo ej oureduso> PANEWOsUL EySIAV.NUD e] yeuonednso euresoued jap wzonbrs ty ssusurers:ou0s sessosqo yannuiad anb ofnqip uel un ‘ooo ood opuesnguon 1 sey “asp sede 3 seped ous: sod opuewior uzsi ag “odni® [a 10d epepniée 395 opand ‘essuon9 -ua anb souotmepas se] s209/qe389 yrogap wia(ier eum eBorBe anb etsosiod 7 “stiofres opuedoae upsnSos as ype ap snzed y “oonapquyqe uap10 ua tau wiownd ef 30d wzusru0> ag “esdaze9 vun ap aaquIOU [2 OD ¥ -9{sea eun ‘opuesd siuaureapepsy 398 spond anb ‘edna un 9p oxquiotus vpro e eBanug ,,souorsajoig Se] ap pUIWOG,, ‘sanaQy spoueyy 104 opeurwouap [2 52 Q-y P21UD92 e] Usd seyflojeur esuasaid onb ofnf uy ‘wosstpsaoid anb uo eisuanoas vj oBuayurur onxai pug “upIreurwoUdp F| 4 upipeqso8oie9 ¥] tied aitouresupiuodss sopsoord odnii je ome spurap So] 10d epeadaoe 59 ou anb ‘earsuayap pmanoe eun ud ‘,seops}louNY, souOUIaIUE au 1 “Opeas9s01 59 pepiyiqritatso ap odnsguosd odn9 ‘Soper ‘o1quIaW un ap uppdarxe os ‘eoseu x esed ayqesoaey so pepriqeiuouo 2p oanspuoud fy “tare vy uo> oflauosdu0s A uprsesoqets op fant [> UD opuvsoioad a vied “roryueuodiy s1uaur9aa] ex>npuo> euN UO> O-Y 9p ug)seoyde e] ap osed opunBas a1s9 ezuatusos odni8 [2 ouso> sou, umuaniog 2agmonnAsUOD ugism24) soa uoSigy ‘sovwayjus sexier) vas documentales y personales. Doy particular importancia a la visita a facultades y a las enteevistas con estudiantes y profesionales, Parte d proyecto informative debe realizarse fuera del ambito de la consulta Encuentro que Ia realizacién de estas indice y, al mismo tiempo, g¢ ticular importanci de informacién El momento de iniciacién de la buisqu en lo del proceso, depende fundam 108 que hablan de informacién y la s desde las primeras entrevistas de esclarecimiento, Ea la medida en que estén motivados para recibirla y buscarla, no hay inconvenience al 0. Orros parecen necesitar una mayor clatil Previa sobre sus intereses y aptitudes ances de encarar con buen éxita la busqueda per- sonal. Algunas manifiestan tal eemor a lo desconocido zan. La disponibilidad y el interés, fa el bloqueo, deben diagnosticar rcha del proceso. A |: tividades de busqueda sigue el didlogo con el entrevistador y Ia elabo- racién. No se trata solo de tecibir informacién sino de cémo buscarla y c6mo inter na imagen perso can contenido, con la que el adolescente pueda elaborar vocacional. Todas las activudes asu tarse desde la perspectiva del proceso to mina “faz conscructi cada estudiante. Hay al ue se pi ade interés o identidad mi criterio, interpre in la ponencia citada, se uestra cémo a través de preguntas directas y claras se va desenvol- viendo la imagen profesional que el estudiance trac. Vemos tambign cémo se va ampliando el panorama y completando las imagenes dife- reates. Hay un énfasis en los contenidos y en la transformacién en ex- periencia de esos contenidos. Peto no se interpretan actitudes, fanta- sias, ete. En esto dltimo, cal ver difiera con Cagnone. Fl proceso de informacién debe ser entendido como una experiencia de comunica- ‘cién que tiende al logeo de imagenes profesionales no distorsionadas y al mejor manejo de la realidad, Este proceso de informacién as{ enten- dido debe crear certezas, abrir interrogantes, favorecer conclusiones personales acordes con la realidad. Solo macién es asesoramiento y orientacién. estas condiciones la infor- 108 + La oHENTACCH VOCADONAL COMO POE El psicodiagnéstico vocacionat Acostumbro lisis de la primera y/o segunda entrevista. Esto no significa prescim del uso de las pruebas psicométricas y técnicas proyectivas como Fuen- tes de informacién que contribuyen a enriquecer el diagndstico y eb pronéstico. En torno al uso indo no se sabe hacer una entrevista se ppucstas. tests corresponden a una concepcién actu: ‘on los texts se sabe enseguida lo que pasa, hay hhace un cest”, “Le sirven”. O bien utilizarlos” ientadores pi sefialar factores histéricos en nuestro pais, Me refiero ala actuacién d “restistas”, formados en cu lados, sin los asi Hlamados universitario, ni preparaci6n integral en psict afirma Nuria Cortada: En algunos ambientes se habla de una rara especie de profes ima teststas. Con i que se le no, es un grave error pensar a pretar un test sin ser psicélogo. Un instrumento psicométrico es claborado en funcién de una teoria y, ademés, tiene una serie de cs racteristicas que deben conocerse para poder dar sentido a la inter- pretacién.” a ade- Esta aplicacién de pruebas psicoldgicas sin una formacidn te6 Cada fuente de descrédio,estéen la base dela difealtad que tienen muchos psicélogos para la utilizacién de sus instrumencos, Es, a mi juicio, importante que los psicélogos podamos comprender ué preconceptos estin actuando en nosotros mismos Al desealorzee el inetrumento se desvaloria la tarea. Aguel terreno que es hisricamente producto de Ia cracin ds ls pedloges los tests deja de tener ataciv, porque aparece desalriado pat el oto (cl psicoanalisea, por ejemplo) 0 porque su mal uso es fuente de crédito, Aveta R.Lortz Bonu + 199 LLL moog 24018 vONY. ecugnsano us ose> jap ep aso op ezapeaMaeU e] ‘sa102>8y Sop ap UPOURY Ua as1aD0]qRIse 2q>CL wrouanoos | ap oppuss Pp ua ‘odwreso 9p soinbig “] ere 9p Osan |p orseduso:> “up!oe -ussad 9p uspio Jp Husn9 U9 opuatuar eraVeq x] astEsyrUE|d F2q2C1 sajqisod sexonpuo> ap o1swnu sodeu [P uefoses anb seqanid opureynn ‘oansadoad s0pea ns ‘seatsoadoud seo -1uop2 se] ap ost Jp UD ‘A "RADEUTUNLSSIp EzaUYy o peparigzsuer ne A 91q -nisa 4 siuo}9yo2 opow! Un ap seompuoD se] sIpaus ap eqonsd eun ap peproedes o pepiprgrafuo> vy ‘npous spuaioad anb of apn epeuors9a}a5 ‘eqanad e] epipaur pnb ua 1s9p $9 ‘zapypa e] vavan> uo Joua) aaued -sodtuy s9 ‘seounpuiooisd seqanad uvajdure 95 opens peuot2e20n uo!> 22) e| ap eistuoBriord o1apepiaa [9 59 anb ‘opsiusio [op ugrsedion -aed vy urs uptanjos ej uasiode anb soorSpu sosinoa1 uos ON “OBopptp [2 soodsoany A eonpussjqosd e] ssDaz¥P89 9p uy e FopeaUsts0 fe X s1uENNS sofeuormisuen sono{qo,, 2p opoul ® “uaAns anb sosina4 uog “os 9 aereuo1sna|95 Upsaqep anb seatusp seungie opeuorouaKr ay -u0> eysueg vy 9p say — aeyyurey emmionanse e] op sisiTpue [> reg (o-a) perafqo ojrouy, — (aA) osang ap U9 — waBepjor SOURS ~ uosdipiyg ap s9peaa{qo sauorzeyas 9p 359], — (sournsisatun 4 souepunsos soauerpmss ered seuni9y sop sns ug) Aouoopy op pepyeuosiod ap oeuonsoncy — oanenpIsog — ‘any ¥] ofeq euosiag ‘euosiag “efaitg ‘SeOyEID seqanig — anua ‘pepreuosiad r] 9p eorupunp 4 eamonise ap oonsouSerp [> eed (sopeucrsajoag sasosanuyy ap oneuonsang ‘oneysog) LTO — (s9}euepesoa seisuaioyaid ap vpeosg) sepny — =$9S9191U 9p O9pUOs [> Beg (aovag ap s9peiousiayiq] sopmande ap 1891) IVC DSTA © STV. ~ Aowsuy 9p sourmog ~ COREE ee (0530084 OOD WNOIOWDON NOSVLNGIO 1 + OLL ose £0 upSos ‘ono seoypoade &sqenous8 sapmnde ap oonsguifrn p eg seoypadsa sopeprreuy uo> ‘seatsoidxs X se>ipay ‘sean ~ekoud ‘seounpwooyed seoya2 o7sin efoustsodx fur uo> opranae 2c] “ewoniod x ap s1uyup e>0% UpsseiUDLI0 ap osa90%d fe <.OtpIp aus -s¥dd poison uprenteu ap osboud jo upremmu pio yp anand PU spt UpDeWLEFU! FUN YsoNE UsDsed sopEatiatIO A a1UEIpRAFT, sseqanad se] e eppajos aiduas ‘onxo1 ows}us fap upisoadxa e210 UD ow UI 0] ax3n30 ou ‘Seqansd se] a1qos uo!reULIY vaso ox1edul0> U2Iq Ig seogjoid egpnad 2p romq tun 2p upton roo f29 © mayop! oxen voi tn 59 arod jeomtous upromisto 2p orsvoud p> ourusps wong w sea “ousour 2 pomp expo cody ood vourexo wis "sou 8] ap souwape[p Wiad soon % ‘sonneinuens sopezman soe ¥aaper & soups opens ng soaypuin sopensas ns ap ubeiaidisut {net sooed soon ok uspenide 2p eynsr onpupur un ap eueieoen uporioone anb uss orsajoid sosod ou sbiueypnise 0] ap satel votes “IPA 2p uorsoidys ej omedus sete tu sHo9se soup anb Sponges usar oa ane 224s oFeinb 1rd sippap amb oft» 9K, “,wprberusti0 ap 391 el aur onb v 082, “uerpmass > uo sauanao4y spur $9 up!DezTeapY $1, sblepenuouo soundje uo aarede seqonuad sp| ap uppreaisojearop 1 “fe2usd ug s1s01 soj ap uprsezipeapr 2 uoioesBiusp op ope|qey 14 "92m E] ap }DeOyD R] a1Gos UDANyJUl soana{go so} 3 ~roypadso e] & oupenoua jap pepusep t ¥] ‘08092186 79 -uny s9 3801 op “eo1uDpi ¥] B UgissypE e915 Pranee P| 2puop uo “astaantis Pun syuswpesuoutEp ents vy onb suoisasdxa ‘e359 UD zIS1A ap opuoid ag oRoporsd PP pipneiode «| uetpntiod & ro wsonpendsopmane sss spo “Fup 3] 3804 501 un uoD. sepeIDiMaad untamim Haceees ee E Se a totalmente inadectado utilizar un test de inteligencia en las pri- tanto mis cuando se ha podide captar ansiedad en eles. tudiante sobre ese aspecto de su personalidad, Se trataré fundamental- mente de no colocar al entrevis establecido rario puede del nivel de a istrumentos que no den posibi conductas fundamentales " conocen sin planificar defecto contrario consiste en u se analicen las conductas fund: Parcicularmente importance es, en mi experiencia, respetar lac cine a bterfaerpleaa con el marco Teferencal tried ae se uti liza, No es compatible con un concepto dindmi ersonalida: I toms de prucas ene fndamenorpeancton a pene isticas que muestren funciones aisladas sin ver estructura y d «a global de la personalidad. La Escala de preferencias voca Kuder, por ejemplo, puede estar al servicio de una concepeidn toral- mente actuarial de la orientacién, en la que a determinados intereses correipondan determinadas ocupaciones, taxativamente. entales, > de Incluyo el Kuder en casi todos los procesos, pero la incerpretacién de los puntajes, en un enfoque psicodindmico, debe realizars tir del puntaje, sino a partir del adolescence. En esta perspectiva instaurada descle quin elige seré necesatio com- prender y que el mismo adolescente comprenda qué significa para él tun alto interés, por ejemplo, en servicio social, Este interés por las ac- tividades de ayuda, ;surge vinculado con sus propias dificultades de Jacién social y sus vivencias de earencia?, zes més independiente?, cual crel po de sus morivaciones defctariss y de crecimiento? sto no se refiere solo a servicio social. una de las areas de Kuder que puede inchir intereses compensitorios. Deberemos dialogs: eon par- 112+ UA onteNACON VOCACIONAL COME PROCESO bra, considerar [a prueba como un dato esencialmente ativamente y desde el sujeto, go. en una cuantitativo que debe interpretarse ©! no desde el Concibo el psicodiagnéstico vocacional como un instrun ceso para el psicdlogo orientador y para el consultante. Deal particular importancia al modo como comunicar los hallazge nificativos del psicodiagnéstico vocacional al estudiante. Solo en esta dora, No comparto la posi 5» pee to del pro- que doy mis sig. comunicacién estaré su eficac cién de que las pruebas son instrumentos que sirven al psicélo; 10 no a quien consulta (“como una radiografia a un médico...”). Entrevista de sintesis diagndstica siones del psicodiagndstico Vista de devolucién o sintesis diagndstica, que tiene como objetiv ima de conciencia, por parte del adolescence, de sus aptitudes e intere- blend ros nucleares de ses, como también de los pu personal, a fin de que los pueda asumir y de que estos datos elabora~ izacién de su buisqueda vocacional 1 sustentada en nuestro medio por la mo dos contribuyan ‘Comparto ampliamente la posi M. L. Siquier de Ocampo" sobre la devotucién de informacién proceso psicodiagnéstico, tanto en lo que hace a la fundamencacién teérica cuanto a la técnica que se ha de emplear Considero que sus principales afirmaciones son aplicables a la orienta ibn vocacional con enfoque psicodinamico. Quisiera destacar las que a mi entender, tienen mayor vigencia en orientacién, Siguiendo la ley del cierre ~teoria de la Gestalt, es necesario trans tirel resultado de una comunicacién lograda. La comunicacién no se~ sino que adquirird las caracteristicas de didlogo, pro- pias en nuestro easo, de todo el proceso. “El examen psicolégico implica, por las depositaciones en el psicélogo de partes adapradas yenfermas.. un proceso que ataca sv identi, exigiendo una reconexién interna entre ciertos aspectos que el pacien: teen nuestro caso el consultante ~reconoce como suyes ~identidad manifiesta~ y otros que desconoce, pero que actian —identidad laten- te-. Esta ‘reestructuracién exige, para resolverse en el sentido de una integracién, que se le devuelva al examinado esa identidad latente que Antva R. Looe? Bows + 173 BESS eee reer e ee eeeeeee ‘oss000 ODD FWNOIDYOON NOIDYLNIEIO V1 + FLL SUL « manog 240114 vnoNy 2961 ‘soy souang “eappMg MRunpunoos mance A ue pruotseoen upoesuawe DT yjeaIN, Ife e “LLGI ‘001K “SW SEL orae208upsoauayo wy Lsrfoud py “en “wE4OS 3p FoI 6 do “siopy "suouBeS "2 9961 “VAN ‘AGG 1p ‘angnd “22 .N worreUDEG 2p seUND], 30 “95 peuorotcon upssenatio ua pasos msiauto 27 sassy suoude) 9 986 “SHY SOUDNE "TL ARIA OY Toy alemppuaddy 04 149 epBorens wun 5 leUoTIR0n ugtoeuI0 ET, "Y ‘s900N) spounyy “abt sony sou O > onuatureuossaiog 2p enewiuss soung [op SOY "Oey mer Sy rumen ugtosrunie us sousmusn todna so “Ie “apiog op sooner, L261 ‘sry souang “oupuady Joups onus poueredise pruoiesoa uprorauoug, sp "seats wstion ‘HLG1 “S2ary Foun “upIEIA aan wouye PiBsreute 7 poworre0n psreHUIC, “opfopoy “SAe|SoyOR -T “9961 “VEO_‘AOG PP “HIN ‘97 AN TeUORED0A UppETUENE ap seuia] S195 ‘Peuorzrs0n upssenuctio ua jesuotunDop uprrmusiofin BT “soywispy ‘OUOUBE) “| seoyps6oy Iq SeIsuaLE}oy ‘oonsouaeip pp aeuye panned sow epeziiin aig ‘olsesiu0> 2 10d ‘anb p1o1eq eun op uorseay an vy opuezey>a, uns ¥| s92redesap ou anb ef a]qisod sopoooad ostup jp sq -epesoqeye resaoou pos ‘seqonad se] augos ausodap as { eoiByur upronjotos ap ys “puny | rozarede onb asdwars 9 aod arpszap apand ou oad ‘epeunuia: -2p P21 un uD s99ey spond onb o] siuPIpniss fe seNsoW A sou SoU 9pand onb ‘seus onuumnnsur un s9 oo1Sojosisd usurex® [2 ‘sisaaujs uy jPUOIDEDOA UpIoRIUOLIO wo atuoureuerprio> vioqosse> as onsg “aru>uraiqt] axoqejao anb osopnp 50 ‘anb sj us seqonad ap a198 eum e ayauios of 9 Bioueu eundfe ap ssatoKs -npuoD se] ap preurzoyuT 9] a2 ou onb ausueraaid exe|se af 26 optren> ‘vgpadonuss Upranjossp v7 “ogo: ap £ orton 09 J2 Ua UDDdVOARy 98 LOFDMIOADP. Lg J outo> euoisuny ugronfoaap e7 pro) upray, jruosiod e] 2p sours soxsadse so] s1uauresioaid os Pon UOPEUDHO Uy “.soaneadepe asuisurfeIsuoiod 4 sssopazanb 119 80120 ‘sopiuuss & sopeciiojeassp somsadse so] ap spuope ‘auiues 9p owstuessur owo> ryzeU04 ~pponqoduia ap seyseauey oxuey 19 ‘peptyeas ap eqon “ STW edueg ap winbig 21 spruperoqejoo Ag epeyy fousmry wszeD) TY ‘edueag 2p saInbis reel ap dow Apsaesoyog “U1 261 re " ppueapontsd orzooud pa & soazssehoad soomiay IY SoUSHG "HOIIA EON “aDznpudogp v7 sovopesoaeion A rue “OUDAAY BHU) T “Py OdwHIO 9p BINBIS “OL ~igssod aonb soy pej Capitulo VI Los servicios de orientacion vocacional en el dmbito institucional”. A mode de introduccion Imente a de conciencia de paz de responder a las exigencias actuales, frente a mandas, s crecientes de: La instirucisn educativa tiene que enftentarse con tateas mis extensas que las de otros tie! evolucién de las los: cambios sociolégicos, desarrollos en psicologi necesidades « ances tecnoligicos, etcétera Todo esto provoca una modificacién importante en las funciones era- dicionalmente asignadas ai educador y a la escuela, acentuando las de orientacién, conduccién, organizacién de la tarea, elucidacién— segiin Ia expresién d ux —de Jos procesos que ocurren en el agué y aho- radel grupo clase. Al ampliarse de este modo el espectto de tareas, & xadas en equipo, por las complejas expec intervenir, sino también el psicédlogo, el pedagogo, el asistente social, cexeétera. Un lugar de privilegio corresponde en esta metamorfosis de Ia funcién docente ala orientacién educativa y vocacional. Hoy, la insticucién edu cativa debe ayudar en la evolucién y desarrollo de los intereses voca- cionales desde el ciclo primario y en la eleccién y ajuste de la propia cleccién en el ciclo secundario y univer mente desarrollado el nifio no tiene un conocimiento concreto de actividades profesionales, parte del significado de éstas le resultan in comprensibles. No solo ha dejado de observar el trabajo de sus padres, sino que sus ratos libres cranscurren al margen del mundo de la pro duccién La prolongacién de la escolaridad tiende a retras los primeros encuentras con ef mundo del trabajo. La orientacién es- mas "Conceptos de Ia aurora desar de la Universidad Nacional de lados en este cape N° 2, ron publicnos en la revista 75, ANGELA R, LOPE? BONE GEL + 1uNog 7401 a YHONY nplarpuy epanb oxdwe un so04J0 sou ag “uo!>euUojut op yednsd A jenpraspur ep: Shy esp apieaynow & expos end umes PPIEN- OL smolies :ojdusofo sod ‘soropeztA0u sosin291 sane ume apd epyyqeyuoo 9p ope’ opeqosd un usuan anb sejjanbe seajdw 2 Teh lossnpuepootsd ap soap» ayer ae anb oy Tedns8 vor -ijde ap searizeford 0 roruspucorsd sercusp, oonsoudeip pp vied 2197 : Burkid 204 & seonpureap seotuspa op sodni3 so} up upteur woo enuoruorepr 2p sda nani uo sosqun ZL eisey ap onymiodo edna yeuouinoop wgpeanopuy 2p usPrs09 “ep K epanbsng yj eed ‘odinbe Loaqorqan ‘og sdyiqa *worreussozut 2p seanoayansouotunos se saed‘ugf ap ria uo opezousll megsp [2 © ‘99 sdqprqq jo 0w0> sodna8 souanbod ua ofequn ap vpindes ‘epuopes vecayooted fo ous ‘sxsadnawannoes 9 nb 6 UD SHUN OE sosinzas £ senjuoa seourquios ugiquies sustusAUOS sq “os990ud Jap omuoWIoUL J2 X songs un ston sup rp x pon egmeine 2 9p ovo fo Ug edit ap smrrw9p1 se] ap eoUeADIP! | ireopms ofegen [> u> orersop “rez1]DN 9p ueY 25 nb son au cane uo eanvonpa up!onsasuy eped e seorun stons}iaiere2 sns woo sodnad soyanbad so] ¥ ‘o12:ou09 ayuvipnass eped & “UpHIPIUAEC 2p O1910429 2pr2p ‘apuaveaqiod s wnzedind eno 9 an 2p 04924 P7EINEP ptptunuiodo wis ug ‘sususoVoie ey e optayat ay ow eA ‘siuEZEE] cnonsed 198 aqap jeuopmnsu! uspio | U9 oleqen 9p eBojoporous &] 's0390X9 oo soprpusdu> ‘oustSojorD0s [ep ou1o> ‘owsiZojootsd jap o1uer aywerstpinbs ‘oaisuasdutos & sopezrpeqoys esta ‘ap ound un outoo piuasard 26 fermosooisd anboyua fp “eioueU Is9 2g] \ronafns ye uezyfeussoy anb sorquressoxu soy ap souots -sostp tos “919 ‘soap32}09 sopppeU 2p roronposdas ‘e208 ofedso ‘ormpoid s1quioy Jap oj389 je sOUISIHoJoID0s so] (aaUE[ape SELL A) {1 owsifoeord un 2p ueaje ~-pepuejed eo owarenp PP so ‘diy se] opuszeyoas ‘odnud jo & onprarpur jap e20xdp904 sis9upa ey 0 jp anb usual aiqos jeipos wyojoaied vy ap sausode soy etuan> up 19>) | ie see onboyus fp sequasard pe “se10Fy opPyid 4 corquiesuoiut [9p pepizesdiso3 B we vimano ey 08 ‘U9) euajg “odns8-onprarp (0510044 ONED WHOFVOON NOIOMLATEO V1 + BLL 4 sodni8 soj 40d 4 ta eanSiguoo as eotun & jenpyarput pepreuosiod ey aeinorued uo eapeonpo peprunuios x] o> 4 [exo peprumiuio> e] vos uo!oe|2: F]‘soied ap sodns3 so} ‘0089 odnad ja seyrusey odnu8 pp :219 uorejsa & erouauaiiad ap sodm8 soy op aned v X ua uezipas 2s [evo -®04 pephuspt ef 9 ueuny]na anb sauorseoynuspr sealsaons se] anb 2P aU>}>sU0D ‘uoreUDHO E} 2p jeIDosoDIsd UgIsuoUEP ¥ O29p!su0> aejnopred us eatreonpa wormansut epeo 2p 4 eaneonps ugiomansut ¥] 2p o2yjo0ds9 0] ‘ose> on -fenu uy ‘Peploysadsa ns eauan> ue opuora sofaait sns sopo> UD ep “"r9pisuoo 498 2q2p upronspisuy e] anb opusnud ‘ofeproge ap opout 2, chonued un » o12yar ow open ‘sepeztpn se2]uopi se] ap upioensape ean 4 ofepioge 2p opour senonaed un a8 jeuoranansuy oxqury fq feuoromnsuy onquip 13 aruaunryfjoedse qruorsafasd Ljpuotons 208 upromise 2p ressraars soy © & oyseatsiaq}un 4 OIpoUs S2foAKU $0] ¥ 2] “nonied eisueut 2p pre>}pap aur ‘oleqem 21s9 ap seanisjionsere> se] 10) soprzirersadso sountias X saiuige® ap ug “F229 PL 3p peprszoou x] ‘orpou onsonu ap seasyeizads9 09 onsedwoy ephuss eA wroua%im wiso s9ajosou eiuarU! os 2nb woo w/fojoporous v1 ap ousodosd e pepyunseun wustus x] “orqures ue fearasqo 95 ON “epPuopusur a1usurepesia! $9 £ astiasuo> 3M cred un Loy ausngo ‘feuorsros usuresyjsodsa 4 omduure feuorseanpo Pause Um UD ‘e[an2s9 e] ap eIopeatois0 Uo!suTy F] ap eouEodus! Py “eougpr feuosiad o> usiuan9 anb sopezrfersadsa son “U2 BP spat ¥ “sopesinory A sspepisioarun seansyp sey ue & enepuna “28 "eeearid epano%o wy u9 epeziuelio & epeode eos ¥jan2e9 ¥] ap eiop “siuoWe siwowiTeouas9 uprouny aso onb ap pepisaaau ¥] souretdony oy 2p opunut tard eommyd sauouruod upieonps w op ersusfixo ef anb souls {ueuHp soydpynes se] uo enupauo> 28 & sonmejt ap uyprel jap ouosuI, £01 2P upioeznmeSi0 v] uo> exuzyuo> upioeUalIo ¥ “opnuss 2189 Us] BP upindoored & uolpdooiadoane wip eum euuuod 2} anb ann JF 9p opeqese spu ton vpe> owuorutmouon un aed & Sopepianoe &sopeprpais 9p ~ensdse 96] &speaofsersuon roe jruorsazoud 1e8 Py sworege enwsad 9 anb onus 09 498 2qzp ‘soueyTUIRy sou01 Jan ran 2 campo para Y experimentaci6n de sola exigencia de coherencia con ef tuye nuestro eneuadre teéric, El diagnostico institucional ién educativa, como institucién cute de otras instituciones de tipo comercial, recreativo, Is mismos abjetivos. El orientador vocaci néstico de la instituciés Partir de minimo de @ el equipo orientador debe partir de un diag- para el adecuado encuadre de la earea, nstitucién supone tener en cuenta un Yormacién sobre la institucion, que i a. Fines y objetivos b. Organizac ea © Aspectos insteumentales:instalaciones y procedimientos con los ‘que se cuenta para curn Ubicacion geogestica Organizacién del espacio, it los objetivos, d © Organizacién de las actividades 8 Origen y formacién. Evolucién, historia, crecimiento, cambios, fluctuaciones. j. Discribucién de la informacién, k. Procesos personales, Todos estos aspectos actiian sobre las personas y la actividad que ellas soxsustsd soy anb 21 -ussoid sou anb sourep»puay, ous1U ap sopEsse so] > wasey A s9pPUOS rod sosavoxd sof ‘seuoszad se] a11u> seiai9u09 sau!zeppy se] 24q0S 2103 cisdas oedso [p oligo seaeasop exarsmb ‘ofueur 9u1 anb o> euLSNbs> [pp ansed eso ug “sisqpue 2369 opauss 19u21 2p efop ou ‘oSrequia UIs Sou[e Spur Soppatt 9p upisioap kun ¥ “oLZepUTIVs ortia!W!}>9IqEI8> “OUT asoaqun onouseniedop “peypnoey Eun ap ost [> uD owo2 ‘uapuodsoss -o0 anb ous ‘ugppmnsut | 9p sorquianw soy sod sopiSay> opis ue ou Sopepianse se] ueqjorresap 35 apuwop Sor>yIpe 50} © o1DyIp2 [> “S2UOISE=O seypnus uo ‘seantanpe ssuoromnsut se] 2p OFe> [p Ug “s2yePosontsd sou -orpeyar sepeunussaiop ap arsed opiSins ey jeroedsa uprpeztuedlo tpeu “juuorop eun owygo rear2eqo opresao9u sy -opndie ep uprovateDBiC) > ‘oouatunyste [2 0 orqureasayut Jp Uas2i0n8) onb souoramnsuy Seno uo> uisejar ty upiquie searasqo yreiz0dul] “052098 j!>9 ANU! O ED -uazinsuoo vdey apuop y][e 95199by 2q9p O1D1A2 [ap UDIDEPESU! E's -yipe somunsip U2 ueuo!suTy anb sapepisraarumn wy “e202 peprunwo> ay A so1uscop so} ‘fauerpnisd ug!re|qod x ap used sod solDiAL95 so] & od os anb aiuewodust sq woyfpsloed ugioe21g7) “P ossope [Pay un aay -ares nj ueayiqisodusy 0 unioH29p ou opted wee jnoeasqo souotorpuo> F289 onb s9 euDND Ua 9u91 o1LesaD—U 59 anb o} ‘Ssourages 0] ‘seursord s1usuia|qeou ssfesuoUmnsut sevo!aipucd uD ef -eqen 2s ‘seanranpo ssuorpminsu se] aruouraiuataygns eyaepor opesod -sosu rey 95 ou UpIDEIUSHLO ap sorDiasss & soaiSpBepadoated sorouiqes so] anb us sowesuaueounr] sasyed sono ua 4 syed onsonu uo “539 joedso oxpenou> fe uas2yps as anb so1zad Da SeySTPA"Pares ef WEIR “se s01sg “So[enpraypul seistaanua esed ‘souoisuaump seuanbad ap “59x -0q,, soundje & se1su212jU09 0 odnsB ap souotumas ‘sean2aj09 seqanad ap upioeande eed ees eun ‘or1us9: jeuosiad jap ouerpro> ofeqen [> ead oxguiy un ‘oanjase A eyreisioas ered eursyo wun ‘o2ruDp1 407931p yp tied ‘souoisuatnp septanpos ap e9s anbune ‘oypedsap un wo re2109 euisoo0u seis SOUOKMINSU! se] UD UPIEUaHLE ap o1IAIs Opel, ieipmasa ug!ze|god 2] A oot -9p1 pruosiad jp ‘oruarurt2aqqeis9 [ap sauo|suoUNP se] WO UOrDEI>I 19U99 anb upspuoy sors ‘eiouezodurt seynonued ap so sauarsixo sosim293 $0] nv] A uano as anb so} uo sossnaa1 & soUoIse| ied sopresaoau sapeyoieut epi8po ugioezTem 4 9p 204 98 anb ugisez vuoipo19 ‘sofela] ap wpI>eU 05 soy ap uotsosdunt ap pepyiqysed ‘oduian ons peayepadse seastasy opuadnjaur ‘soayprs8h ee EEERMEREET (8290814 OOD WNOIOWION NOIVINSEO ¥7 + Z2L sosinoas lJeuo}ne0a ooiaspudeiposisd jo wed peusieur zeoyjoodsa eases *19P wptonsola v] exed ouodsip 28 anb ap sousosa9ze sosin9aa so] sopo: 40d opup Faso ootiigjousay o peiuawnnsuy or sapmmouensssus sowsadsy sozionyso sowssiw so] 9p sesad ¥ uoifopewt 9s 0 souorsxjsnes sopes -thsa1 wanay]sozionys sozofou sop nb ap oupay jo wo> epedy oreo “foesujAU p49 epuaIDYOD ns9 onb repeYDs axseg “UorEDytTeD ne UD A sSopstaros $0} 2p peprepows ¥] uo upisio9p 2p souisiuedi0 4 sevosiod se, uouap anb epuezodus vp op uppesyrduiola ey uo asiepunge eyspog, soptpisioarun seapaadsar sns ap sojeuolsednoo A sajeuoysajod sean ~ewiaifs se] 21408 Up!oeUHIOyU HO2940 anb sodinbo x Uep souepundss sonuarunse|qeas> so] anb ugiodara: x] ‘oxpsod opniuss ua ‘21U2u!31q =tsue opeoypour ey epousisixa ns onb seep aquedodun o19pisu0s of9s ‘sour|d soase senpeas e ‘onsodoad Jp s9 ow ynbe preaipap au ony syed [> oper 2p sotorzadns soma» sopepszarun sj uo snes oqo sab ton eplnoos soiueipmass so] ¥ sopi8ip yeuorsn20e uprorusafies ap sauyd sounstp opejnusiog uey as ouorpeu oats ® “2761 ox199] ov > 9psaC] seius1puodsoiz09 soauowinsop so] & sojeuoisturw seIoueastt st] apsap ¥jdursuo> oj anb eureyfrueso un ua siuswestupuue aBsn2 epuens anb ‘swapurssud aaueuized soviadns wouersut » senuaiw ‘ommaquupoa}qzase un 9p sepepuioane se] zod opniuas spia3u) Un #9 pepre “@0U NS opuens upioeiu2H40 2p ojosauag. UN semIUeBI0 OUISHA O] #9 ONY “Teqo}8 pepoisos ensonu ‘eyduie S31 prpapos eno 21 uptonpa ap sassy pseasranpe moon BSW Se] 9p OseD j> UD erPypowu ezxzqua9 J2 nénatitton onb "ede eps woyeatue8s0 e] wo euoisepar aF eoinbspsol upizeziuetio easy “upton -Rs0 Fun ap oombrpssf eusesfiued0 j> up uednao anb uprotsod e] 3p Upyotiny ue ‘sen0 9p seionpuod se] a1qos aul ap seuosiod seundyt ap Pepuqised v] © ‘upistoap ap sapod jap uptonqunsip vy e “essuet bund “PF 9p ‘t9got 96 eombrpi9f uproectueBi0 ey ymbipiol upiraneedio, “q ae SePeUo!UDUE se} OULOD ssuo!seMIs seradns 9p uy & ugiomnsut v] ap soansasip soy e ses0sase OU A ‘s3peuos i ean od “uay 09 ayuauHEATSN|ox9 souOZe 10d OprA ou ‘ofeqen ns ap e>iusp1 pepyye> usip espod ‘ound 2189 us Pepurp ouan ow 1s Gopeiusu0 od: Sree 3

You might also like