Στον μεγάλο πατριώτη πατέρα μου

και στην ανιδιοτελή μητέρα μου που με ανέθρεψαν

Στη σύζυγό μου Müşerref που πάντα με στηρίζει
Με ευγνωμοσύνη…

Στον αγαπητό μου γιό Baybars και στις μελλοντικές Τουρκικές γενιές…

ΟΙ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

(ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ)
Με Ερωτήσεις-Απαντήσεις

Σ.τ.Μ.: Έχουν διατηρηθεί οι τουρκικές ονομασίες που χρησιμοποιούνται στο πρωτότυπο

για τους γεωγραφικούς σχηματισμούς και τα νησιά επειδή αυτές αποτελούν ουσιαστικό
στοιχείο του νοήματος του κειμένου και της ιδεολογίας του συγγραφέα. Η ελληνική
ονομασία τους αναγράφεται μέσα σε αγκύλες «[]». Στα περιεχόμενα, οι εντός αγκύλων
αριθμοί σελίδων είναι αυτοί που αντιστοιχούν στο πρωτότυπο κείμενο. Όλα τα κείμενα
εντός αγκύλων «[]» είναι Σημειώσεις του Μεταφραστή (Σ.τ.Μ.)

1
ΑΝΩΤΑΤΟ ΙΔΡΥΜΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΑΤΑΤΟΥΡΚ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
IV/A-2-3.1. Σειρά-Αριθμός: 13

ΟΙ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

(ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ)
Με Ερωτήσεις-Απαντήσεις

CİHAT YAYCI
[TZIXAT ΓΙΑΪΤΖΙ]

[Λογότυπο Ιδρύματος Τουρκικής Ιστορίας]

ΑΓΚΥΡΑ, 2020

2
Yaycı, Cihat, 1966-
Οι απαιτήσεις της Ελλάδας: Τα προβλήματα του Αιγαίου: Με Ερωτήσεις-
Απαντήσεις/Cihat Yaycı- Άγκυρα: Ίδρυμα Τουρκικής Ιστορίας, 2020

xxx, 190 σελίδες: εικόνες (έγχρωμες), πορτραίτα, σχέδια, χάρτες (έγχρωμοι), γραφικά,
πίνακες, 24 εκατοστά (Εκδόσεις Ιδρύματος Τουρκικής Ιστορίας; IV/A-2-3.1 Σειρά-
Αριθμός: 13)

ISBN 978-975-17-4465-4

1. Τα Νησιά του Αιγαίου (Τουρκία και Ελλάδα) - Νομική Κατάσταση. 2. Τουρκία-

Εξωτερικές Σχέσεις – Ελλάδα. 3.Ελλάδα-Εξωτερικές Σχέσεις-Τουρκία Ι.Ε.α ΙΙ. Σειρά

327.5610495

Έχει τυπωθεί σε 25.000 αντίτυπα βάσει της από 29.01.2020 και υπ’ αριθμ. 792/17
απόφασης του Ανώτατου Ιδρύματος Πολιτισμού, Γλώσσας και Ιστορίας Ατατούρκ.

ISBN: 978-975-17-4465-4

Επιμελητές: Καθ. Δρ. Neşe ÖZDEN

Καθ. Δρ. Necdet HAYTA

Τα έσοδα από τα πνευματικά δικαιώματα έχουν δωρηθεί στη Διοίκηση Ναυτικού

Μουσείου

Εκτύπωση: Τυπογραφείο Neyir

Matbaacılar Sitesi [Οικισμός Τυπογράφων] 1341 Cd. No: 62 İvedik-
Yenimahalle/Άγκυρα
Τηλ: 0312 395 53 00 • Φαξ: 0312 395 84 20

3
 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ [XVII]
ΣΥΝΤΟΜΕΥΣΕΙΣ [XXV]
ΧΑΡΤΕΣ [XXVII]
ΣΧΗΜΑΤΑ [XXXI]
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ [XXXI]
ΠΙΝΑΚΕΣ [XXXII]

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1. Ποια Είναι Η Σημασία του Αιγαίου Πελάγους Για Την Τουρκία; [Σελ 1]
2. Πότε Άρχισαν Τα Βασικά Προβλήματα Στο Αιγαίο και Ποια Είναι; [Σελ 1]
3. Μπορεί να Ειπωθεί Ότι Τα Προβλήματα Του Αιγαίου Εισήλθαν Στην
Επικαιρότητα Των Ελληνοτουρκικών Σχέσεων Μετά το 1974; [Σελ 3]
4. Ποια Είναι Η Αιτία Των Κρίσεων των Ετών 1976-1987 και 1996; [Σελ 3]
5. Τι Είναι Η «Μεγάλη Ιδέα;» [Σελ 5]
6. Ποια Είναι Η Βασική Πηγή Των Προβλημάτων Του Αιγαίου; [Σελ 10]

ΠΡΩΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΩΝ ΝΗΣΩΝ, ΝΗΣΙΔΩΝ ΚΑΙ ΒΡΑΧΟΝΗΣΙΔΩΝ
Η ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΤΩΝ ΟΠΟΙΩΝ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΤΕΙ
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕ ΣΥΝΘΗΚΕΣ
1. Ποιο Είναι το Νομικό Καθεστώς των Νήσων, Νησίδων και Βραχονησίδων η
Κυριαρχία των Οποίων Δεν Έχει Μεταβιβαστεί στην Ελλάδα Με Συνθήκες
(ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ) και Οι Απόψεις των Πλευρών; [Σελ 13]
2. Ιστορικά τα Νησιά του Αιγαίου Έχουν Περάσει Από Την Ελληνική Κυριαρχία
Στην Τουρκική Κυριαρχία; [Σελ 14]
3. Ποια Νησιά Δόθηκαν Πρώτα στην Ελλάδα και Πότε; [Σελ 18]
4. Ποιες Είναι Οι Κύριες Συνθήκες Σχετικά Με Την Παράδοση Των Νησιών Του
Αιγαίου Στην Ελλάδα Κατόπιν Πιέσεων Εκ Μέρους Των Μεγάλων Δυνάμεων;
[Σελ 19]

4
5. Ποια Άρθρα της Συνθήκης της Λωζάνης του 1923 και της Συνθήκης των
Παρισίων του 1947 Καθορίζουν το Σημερινό Οριστικό Νομικό Καθεστώς των
Νησιών του Αιγαίου; [Σελ 21]
6. Ποια Είναι τα Νησιά Που Έχουν Δοθεί στην Ελλάδα με τη Συνθήκη των
Παρισίων του 1947; [Σελ 24]
7. Υπάρχουν Νησιά, Νησίδες και Βραχονησίδες Που Δεν Έχουν Μεταβιβαστεί στην
Ελλάδα; Αυτά Δεν Έχουν Ιδιοκτήτη; [Σελ 25]
8. Ποια Άρθρα Ποιών Συνθηκών Αποτελούν Συνιστούν τη Νομική Βάση Σχετικά
τα Νησιά, Νησίδες και Βραχονησίδες των Οποίων Η Κυριαρχία Δεν Έχει
Μεταβιβαστεί στην Ελλάδα; [Σελ 25]
9. Τι Σημαίνει το 16ο Άρθρο της Συνθήκης της Λωζάνης; [Σελ 25]
10. Το 16ο Άρθρο της Συνθήκης της Λωζάνης Μπορεί Να Αποτελέσει Νομική Βάση
Για Τη Μεταβίβαση Και Άλλων Νήσων Πλέον Αυτών Που Έχουν Μεταβιβαστεί
με τα Άρθρα 12 και 15; [Σελ 27]
11. Τι Σημαίνει η Διατύπωση του 16ου Άρθρου της Συνθήκης της Λωζάνης «Σχετικά
Με Τα Νησιά Που Έχουν Μεταβιβαστεί Με Τα Άρθρα 12 και 15 της Τύχης
Τούτων Κανονισθείσης ή Κανονισθησομένης Μεταξύ των Ενδιαφερομένων»;
[Σελ 28]
12. Εντάσσονται στο Πλαίσιο του Άρθρου 16 της Συνθήκης της Λωζάνης οι Νησίδες
και οι Βραχονησίδες; [Σελ 28]
13. Είναι Σωστή Η Ερμηνεία του Άρθρου 16 της Συνθήκης της Λωζάνης «Ως Πλήρης
Παραίτηση»; [Σελ 29]
14. Ενάντια σε Ποια Διάταξη Της Συνθήκης των Σεβρών που Καταβαλλόταν
Προσπάθεια να Επιβληθεί Εισήχθη Με Μεγάλες Προσπάθειες το Άρθρο 16 της
Συνθήκης της Λωζάνης; [Σελ 30]
15. Το Άρθρο 16 Βάσει της Ιδιότητάς του Είναι Κατάλληλο Για Πλήρη Παραίτηση;
[Σελ 31]
16. Η Ερμηνεία του Άρθρου 16 Ως Πλήρης Παραίτηση, Είναι Σύμφωνη Με Τον
Κανόνα Που Προβλέπει την Πραγματοποίηση της Μεταβίβασης της Χώρας Με
Ρητή Δήλωση; [Σελ 31]
17. Τι Διατάσσει Από Άποψη Τυπική και Ουσιαστική το 16ο Άρθρο της Συνθήκης
της Λωζάνης; [Σελ 32]

5
18. Το 16ο Άρθρο της Συνθήκης της Λωζάνης Eίναι Sχετικό Mε Τη Μεταβίβαση
Κυριαρχίας Σε Όλα Τα Σχετικά Εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας; Υπάρχει
Κάποια Απόφαση Διαιτητικού Δικαστηρίου Που Να Στηρίζει Τις Θέσεις Της
Τουρκίας; [Σελ. 32]
19. Ποια Είναι Η Ερμηνεία Του Διαιτητικού Δικαστηρίου Στο Άρθρο 16 της
Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης; [Σελ. 34]
20. Ποια είναι η Επίδραση της Ερμηνείας του Άρθρου 16 Εκ Μέρους Του
Διαιτητικού Δικαστηρίου Επί Των Θέσεων των Πλευρών Στη Διαφωνία
Κυριαρχικών Δικαιωμάτων στο Αιγαίο; [Σελ. 35]
21. Ποια Είναι η Επίδραση στις Τουρκικές Θέσεις του Καθεστώτος του Εδάφους
Ακαθόριστης Κυριαρχίας; [Σελ. 36]
22. Υπάρχει Κάποιο Θαλάσσιο Σύνορο Το Οποίο Δίδει Κυριαρχικά Δικαιώματα
Στην Ελλάδα Επί Των Νήσων Που Δεν Έχουν Μεταβιβαστεί Με Συνθήκες;
[Σελ.38]
23. Ποιά Είναι η Κατάσταση στη Νήσο Meis [Μεγίστη] και Στα Νησιά και τις
Νησίδες Πέριξ Αυτής Που Έχουν Δοθεί Από την Ιταλία Στην Ελλάδα Με Το
Άρθρο 14 της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων του 1947; [Σελ. 40]
24. Έχει Πραγματοποιηθεί Με Την Ιταλία Μία Συμφωνία Θαλασσίων Συνόρων
Μεταξύ της Νήσου Meis [Μεγίστη] και της Ανατολίας [Μικρά Ασία]; [Σελ. 41]
25. Έχει Πραγματοποιηθεί Κάποια Συμφωνία Θαλασσίων Συνόρων Και Για Τις
Υπόλοιπες Θαλάσσιες Περιοχές Μεταξύ Της Τουρκίας και της Ιταλίας; [Σελ. 42]
26. Πώς Δόθηκε η Νήσος Μεγίστη Στην Ελλάδα Με Τη Συμφωνία Ειρήνης Των
Παρισίων του 1947; [Σελ. 43]
27. Ποια Στοιχεία Πρέπει να Προσεχθούν Στο Κείμενο του 14ου Άρθρου της
Συμφωνία Ειρήνης Των Παρισίων του 1947 Που Αναφέρεται Στην Εκχώρηση
της Νήσου Μεγίστης στην Ελλάδα; [Σελ. 44]
28. Ποια Νησιά Έχουν Μεταβιβαστεί στην Ελλάδα Με Τη Συμφωνία Ειρήνης Των
Παρισίων του 1947; [Σελ. 46]
29. Δεν Έχει Αντιληφθεί Η Ελλάδα Ότι Στη Συμφωνία Ειρήνης Των Παρισίων του
1947 Δεν Έχει Πραγματοποιηθεί Αναφορά στη Σύμβαση της 4ης Ιανουαρίου
1932; [Σελ. 48]

6
30. Συμπερασματικά, Στη Συμφωνία Ειρήνης Των Παρισίων του 1947 Έχουν
Μεταβιβαστεί Μαζί Με Τη Νήσο Meis [Μεγίστη] και η Νήσοι Kara Ada [Ρω]
και Fener Adası [Στρογγύλη]; [Σελ. 48]
31. Πότε Έγιναν Αντιληπτές οι ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ Για Πρώτη Φορά και Πότε
Πραγματοποιήθηκαν Οι Πρώτες Κρατικές Ενέργειες Και Από Ποιόν; [Σελ. 51]
32. Η Τουρκική Δημοκρατία Έχει Κάνει Χρήση της Δικαστικής Εξουσίας Όσον
Αφορά τις ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ; [Σελ. 54]
33. Πότε Ήρθε Επί Της Ουσίας Στην Επικαιρότητα Το Πρόβλημα των
ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ; [Σελ. 55]
34. Πώς Εξελίχθηκε η Κρίση των Kardak [Ιμίων]; [Σελ. 57]
35. Έχει Προβεί Σε Δήλωση Ο Τότε Πρόεδρος Της Δημοκρατίας Σχετικά Με την
Ύπαρξη των ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ; [Σελ. 60]
36. Ποιο Δημόσιο Έγγραφο Διαθέτει το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών Σχετικά
με την Ύπαρξη των ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ και τη Νομική τους Βάση; [Σελ. 60]
37. Έχει Προβληθεί Επαρκώς Στην Κοινή Γνώμη το Ζήτημα των ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ;
[Σελ. 61]
38. Στο Πλαίσιο Όλων Αυτών Των Ζητημάτων, Πως Μπορεί Να Παρουσιαστεί
Περιληπτικά Η Νομική Θέση των ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ Σύμφωνα Με Τα
Συμφέροντα της Τουρκίας; [Σελ. 62]
39. Σε Περίπτωση Παραπομπής του Ζητήματος των ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ στο Διεθνές
Δικαστήριο, Μπορεί Η Μη Ύπαρξη Κρατικών Ενεργειών Εκ Μέρους Μας Κατά
Την Περίοδο 1923-1996 Να Γίνει Αιτία Ώστε Να Εκδοθεί Απόφαση Εναντίον
Μας; [Σελ. 64]
40. Οι ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ Είναι Απλώς Ένα Πρόβλημα Μικρών Νησίδων Είτε
Βραχονησίδων; [Σελ. 67]
41. Τι Ευαισθησία Επιδεικνύουν Διάφορα Κράτη Σε Βραχονησίδες Που Είναι Πολύ
Μικρότερες των ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ και Δεν Αποτελούν Ούτε Νησίδες; [Σελ. 69]
42. Υπάρχουν Ξένες Ακαδημαϊκές Εκδόσεις Που Εμφανίζουν Διάφορα Νησιά Ως
Αμφισβητούμενα; [Σελ. 72]
43. Υπάρχουν Εγχώριες είτε Ξένες Εκδόσεις Που Απεικονίζουν τις ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ;
[Σελ. 74]
44. Έχουν Πραγματοποιηθεί Δηλώσεις Σχετικά Με Τις ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ Από
Ανώτερους Αξιωματούχους; [Σελ. 82]

7
45. Έχουν Ανακοινωθεί Επίσημα Από το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών της
Τουρκικής Δημοκρατίας Οι Ονομασίες των ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ Και/Είτε Έχει
Εκδοθεί Χάρτης Που Απεικονίζει τις ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ; [Σελ. 83]
46. Ποια Είναι η Στάση της Τουρκίας Σχετικά Με Τα Σύνορα του Αιγαίου και της
Μεσογείου; [Σελ. 84]

ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΝΟΤΗΤΑ
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ
1. Τι Είναι Τα Χωρικά Ύδατα Σύμφωνα Με Το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας;
[Σελ.87]
2. Ποιό Είναι το Νομικό Καθεστώς των Χωρικών Υδάτων; [Σελ. 88]
3. Πως Υπολογίζεται το Εύρος των Χωρικών Υδάτων; [Σελ. 88]
4. Ποια Είναι Η Πρακτική της Τουρκίας Όσον Αφορά τα Χωρικά Ύδατα; [Σελ. 89]
5. Τι Είναι Εν Συντομία Το Πρόβλημα των Χωρικών Υδάτων; [Σελ. 91]
6. Στα Πόσα Μίλια Είχε Ορίσει Η Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης Το Όριο Των
Χωρικών Υδάτων Στο Αιγαίο; [Σελ. 93]
7. Πότε και Με Ποιο Τρόπο Επεκτάθηκε Στα 6 Μίλια Το Όριο των Χωρικών
Υδάτων Που Ήταν 3 Μίλια Στη Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης; [Σελ. 93]
8. Πως Διασάλευσε Η Ελλάδα την Τάξη Που Καθιερώθηκε Στη Λωζάνη το 1923
Μεταξύ της Τουρκίας Και Της Ελλάδας; [Σελ. 95]
9. Πότε Εισήλθαν Τα Ζητήματα Του Αιγαίου Στην Επικαιρότητα των
Τουρκοελληνικών Σχέσεων; [Σελ. 96]
10. Ποια Είναι Η Αναλογία του Διαμοιρασμού των Χωρικών Υδάτων και των
Περιοχών Ανοικτής Θάλασσας Στο Αιγαίο Πέλαγος Σύμφωνα Με Τις Επί Του
Παρόντος Ισχύουσες Εφαρμογές Του Εύρους των 6 Μιλίων; [Σελ. 97]
11. Ποια Περιοχή Έχει Ιδιαίτερη Σημασία Από Την Άποψη της Οριοθέτησης της
Υφαλοκρηπίδας Στο Αιγαίο Πέλαγος Σύμφωνα Με Τις Επί Του Παρόντος
Ισχύουσες Εφαρμογές Του Εύρους των 6 Μιλίων; [Σελ. 98]
12. Σε Περίπτωση Που Επεκτείνει η Ελλάδα Τα Χωρικά της Ύδατα στα 12 Μίλια Σε
Ποιο Ποσοστό Θα Μειωθούν Οι Περιοχές Ανοικτής Θάλασσας Στο Αιγαίο
Πέλαγος και Τι Επίδραση Θα Έχει Αυτό; [Σελ. 99]
13. Σε Περίπτωση Που Επεκτείνει η Ελλάδα Τα Χωρικά της Ύδατα στα 12 Μίλια
Ποιες Θα Είναι οι Επιδράσεις στην Τουρκική Αλιεία, τον Τουρισμό, τον Εναέριο

8
 Χώρο, την Υφαλοκρηπίδα και τα Δικαιώματα Αποκλειστικής Οικονομικής
Ζώνης και τον Διαμοιρασμό Αυτών; [Σελ. 102]
14. Ποια Θα Είναι Η Επίδραση της Αύξησης των Χωρικών Υδάτων Της Ελλάδας
Ακόμη Και Κατά 1 Μίλι; [Σελ. 103]
15. Έχει Η Ελλάδα Απόλυτο Νομικό Δικαίωμα Για Την Επέκταση Των Χωρικών Της
Υδάτων Στο Αιγαίο Στα 12 Μίλια; [Σελ. 105]
16. Σε Περίπτωση Παραπομπής Σε Διεθνή Διαιτησία Του Θέματος της Επέκτασης
Των Χωρικών Υδάτων Χωρίς Συμφωνία Με Την Ελλάδα Μπορεί Να
Αναγνωριστεί Αυτόματα Το Εύρος Των 12 Μιλίων Στα Χωρικά Ύδατα Των
Ελληνικών Νησιών; [Σελ. 106]
17. Έχει Δυσμενή Νομική Επίδραση Στη Θέση Της Τουρκίας Το Γεγονός Ότι Αυτή
Δεν Είναι Μέρος της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της
Θάλασσας του 1982 Η Οποία Αναγνωρίζει Το Δικαίωμα Επέκτασης Των
Χωρικών Υδάτων Στα 12 Μίλια; [Σελ. 110]
18. Πότε Και Πως Επέδειξε Η Τουρκία Την Αποφασιστικότητά Της Ότι Δεν
Πρόκειται Να Αποδεχθεί Τις Απαιτήσεις Της Ελλάδας Για Επέκταση Των
Χωρικών της Υδάτων Πέραν Των 6 Μιλίων; [Σελ. 112]
19. Έχουν Ακόμη Και Έλληνες Ακαδημαϊκοί Διατυπώσει Τη Διαπίστωση Ότι Η
Επέκταση Των Χωρικών Υδάτων Της Ελλάδας Πέραν Των 6 Μιλίων Θα
Αδικήσει την Τουρκία και Εξέφρασαν Το Δίκαιο Των Τουρκικών Θέσεων;
[Σελ.114 ]
20. Υπάρχουν Αναφορές Κατά Το Τελευταίο Διάστημα Των Ελλήνων Ιθυνόντων
Σχετικά Με Την Επέκταση Των Χωρικών Υδάτων Της Ελλάδας Πέραν Των 6
Μιλίων; [Σελ. 116]
21. Υπάρχουν Προσπάθειες Της Ελλάδας Για Τη Διαμόρφωση Συμμαχιών Κατά Της
Τουρκίας Στο Ζήτημα Του Διαμοιρασμού Των Θαλασσίων Περιοχών Με
Προεξάρχουσα Την Επέκταση Πέραν Των 6 Μιλίων Προκειμένου Να Τα
Επιλύσει Προς Όφελός Της Αγνοώντας Τα Δικαιώματα Της Τουρκίας; [Σελ.118]
22. Λαμβάνοντας Υπόψη Και Τις Αναφορές Κατά Το Τελευταίο Διάστημα Των
Ελλήνων Ιθυνόντων Τι Μπορεί Να Προταθεί Στην Ελλάδα Στο Ζήτημα Των
Ορίων των Χωρικών Υδάτων; [Σελ. 121]

9
 ΤΡΙΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ
ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΝ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΣΕ ΜΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ
1. Ποια Είναι Τα Νησιά Που Βρίσκονται Σε Μη Στρατιωτικό Καθεστώς (ΝΜΣΚ);
[Σελ. 123]
2. Πότε Και Υπό Ποιες Συνθήκες Έχει Επιβληθεί Ο Όρος «Του Μη Στρατιωτικού
Καθεστώτος» Στα Εν Λόγω Νησιά; [Σελ. 125]
3. Ποιο Είναι Το Νομικό Πλαίσιο Και Η Βάση Των ΝΜΣΚ Στο Πλαίσιο Του
Διεθνούς Δικαίου; [Σελ. 126]
4. Ποιος Είναι Ο Ορισμός Και Οι Αρχές Του Μη Στρατιωτικού Καθεστώτος Των
Νησιών Του Αιγαίου; [Σελ. 129]
5. [Οι Όροι] «Μη Στρατιωτικό Καθεστώς» Και «Αποστρατιωτικοποίηση»
Εκφράζουν Τις Ίδιες Έννοιες; [Σελ. 130]
6. Τηρείται Από Την Ελλάδα Το Καθεστώς των ΝΜΣΚ; [Σελ. 131]
7. Ποιες Είναι Οι Απόψεις Της Ελλάδας Σχετικά Με Το Μη Στρατιωτικό Καθεστώς
Των Νησιών; [Σελ. 132]
8. Ποια Είναι η Άποψη Της Τουρκίας Ενάντια Στις Απόψεις της Ελλάδας Σχετικά
Με Το Μη Στρατιωτικό Καθεστώς Των Νησιών; [Σελ. 132]
9. Με Ποιες Άλλες Μεθόδους Παραβιάζει Η Ελλάδα Το Καθεστώς Των ΝΜΣΚ;
[Σελ. 132]
10. Υπάρχουν Στον Κόσμο Άλλα Νησιά Και Περιοχές Παρόμοιου Καθεστώτος Με
Αυτό Των ΝΜΣΚ του Αιγαίου; [Σελ. 133]
11. Η Κατάσταση Αυτή Στην Οποία Η Ελλάδα Έχει Παραβιάσει Το Μη Στρατιωτικό
Καθεστώς Τον Νησιών Ακυρώνει Τον Όρο Μεταβίβασης Της Κυριαρχίας Που
Αναφέρεται στις Συνθήκες Ειρήνης της Λωζάνης του 1923 και Των Παρισίων
του 1947; [Σελ. 134]

ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΥΦΑΛΟΚΡΗΠΙΔΑΣ
1. Τι Είναι Η Υφαλοκρηπίδα; [Σελ. 137]
2. Πως Πραγματοποιείται Η Οριοθέτηση Της Υφαλοκρηπίδας; [Σελ. 138]
3. Ποιες Είναι Οι Εξουσίες Των Κρατών Επί Της Υφαλοκρηπίδας; [Σελ. 138]
4. Ποια Είναι Η Πρακτική Της Υφαλοκρηπίδας Στην Τουρκία; [Σελ. 138]

10
5. Ποια Είναι Η Διαδικασία Της Εμφάνισης Και Της Εξέλιξης Της Διαφωνίας Της
Υφαλοκρηπίδας; [Σελ. 139]
6. Πως Πρέπει Να Είναι Η Υφαλοκρηπίδα Σύμφωνα Με Την Ελλάδα; [Σελ. 143]
7. Πως Πρέπει Να Είναι Η Υφαλοκρηπίδα Σύμφωνα Με Την Τουρκία; [Σελ. 144]
8. Ποιες Είναι Οι Απόψεις της Τουρκίας Σχετικά Με Το Πρόβλημα Της
Υφαλοκρηπίδας [Σελ. 146]
9. Έχουν Ακόμη Και Έλληνες Ακαδημαϊκοί Αναφερθεί Στην Ορθότητα Των
Τουρκικών Απόψεων Σχετικά Με Την Υφαλοκρηπίδα; [Σελ. 148]

ΠΕΜΠΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΠΤΗΣΕΩΝ
1. Πώς Έχουν Καθοριστεί Τα Όρια Και Οι Ευθύνες της Περιοχής Πληροφοριών
Πτήσεων (FIR-Flight Information Region); [Σελ. 151]
2. Ποιες Είναι Οι Αρμοδιότητες Και Οι Ευθύνες Που Μπορούν Να Ασκηθούν Εντός
Της Περιοχής Που Προσδιορίζεται Με Το FIR; Συνιστούν Αρμοδιότητα
Κυριαρχίας; [Σελ. 153]
3. Ποιο Είναι Το Πρόβλημα Των Ορίων Του FIR Και Πως Έχει Προκύψει;
[Σελ.153]
4. Πως Εκμεταλλεύεται Η Ελλάδα Την Αρμοδιότητα του FIR; [Σελ.155]
5. Τι Κρύβεται Κάτω Από Την Εκμετάλλευση της Αρμοδιότητας του FIR Εκ
Μέρους Της Ελλάδας; [Σελ. 156]
6. Ποιο Είναι Το Τελευταίο Παράδειγμα Της Εκμετάλλευσης Της Αρμοδιότητας
Του FIR Εκ Μέρους Της Ελλάδας Στο Πλαίσιο Του Στόχου της Μεγάλης Ιδέας;
[Σελ. 156]
7. Ποια Είναι Η Στάση Της Τουρκίας Ενάντια Στην Εκμετάλλευση Της
Αρμοδιότητας Του FIR Εκ Μέρους Της Ελλάδας; [Σελ. 159]
8. Υπάρχουν Αεροδιάδρομοι Οι Οποίοι Παρότι Διέρχονται Από Τον Εναέριο Χώρο
Της Τουρκίας η Υπηρεσίες Ελέγχου Εναέριας Κυκλοφορίας Αυτών Παρέχονται
Από Την Ελλάδα; [Σελ. 159]

11
 ΕΚΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΕΝΑΕΡΙΟΥ ΧΩΡΟΥ ΤΩΝ 10 ΜΙΛΙΩΝ
1. Τι Είναι Ο Εθνικός Εναέριος Χώρος; [Σελ. 163]
2. Πόσα Μίλια Ισχυρίζεται Η Ελλάδα Ότι Είναι Ο Εθνικός Εναέριος Χώρος Της;
[Σελ. 164]
3. Από Που Εκπορεύεται το Πρόβλημα της Ελληνικής Πρακτικής «Του Εναέριου
Χώρου Των 10 Μιλίων»; [Σελ. 165]
4. Ποιες Αντιφάσεις Προκαλεί Στην Πράξη Η Εφαρμογή «Του Εναέριου Χώρου
Των 10 Μιλίων» Εκ Μέρους Της Ελλάδας; [Σελ. 166]
5. Ποια Είναι Η Στάση Της Τουρκίας Ενάντια Στην Εφαρμογή «Του Εναέριου
Χώρου Των 10 Μιλίων» Εκ Μέρους Της Ελλάδας; [Σελ. 167]

ΕΒΔΟΜΗ ΕΝΟΤΗΤΑ
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΣΩΣΗΣ
1. Τι Είναι Η Υπηρεσία Έρευνας Και Διάσωσης (ΕΔ); [Σελ. 169]
2. Τί Είναι Η Περιοχή Ευθύνης Έρευνας Και Διάσωσης; [Σελ. 169]
3. Ποιο Είναι Το Πρόβλημα Της Περιοχής Ευθύνης Έρευνας Και Διάσωσης Στο
Αιγαίο; [Σελ. 170]
4. Ποια Είναι Η Στάση Της Τουρκίας Στο Θέμα Της Περιοχής Ευθύνης Έρευνας
Και Διάσωσης Στο Αιγαίο; [Σελ. 174]
5. Πως Εκτιμάται Ότι Πρέπει Να Είναι Η Τουρκική Περιοχή Ευθύνης Έρευνας Και
Διάσωσης; [Σελ. 176]

ΠΗΓΕΣ [Σελ. 179]

12
 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 1
Στο βιβλίο «Οι Απαιτήσεις Της Ελλάδας (Τα Προβλήματα Του Αιγαίου) Με
Ερωτήσεις-Απαντήσεις» του Αξιότιμου Δρ. Αντιναύαρχου Cihat YAYCI εξετάζονται τα
αναφερόμενα στη βιβλιογραφία ως «Προβλήματα Του Αιγαίου» τα οποία όμως επί της
ουσίας δεν είναι παρά οι κατά παράβαση του δικαίου απαιτήσεις της Ελλάδας οι οποίες
αποτελούν έκφραση των επεκτατικών και αναθεωρητικών πολιτικών που ακολουθεί εις
βάρος της Τουρκίας από την ημέρα που έχει ιδρυθεί.
Οι παράνομες απαιτήσεις της Ελλάδας που αποσκοπούν στην ανατροπή της
γεωπολιτικής ισορροπίας στο Αιγαίο, έχουν στενή σχέση με την ιστορική της ιδεολογία
που ορίζεται ως «Μεγάλη Ιδέα».
Η Τουρκία, ενάντια στην Ελλάδα ούτε έχει ηττηθεί σε πόλεμο, ούτε έχει
υποχρεωθεί να καθίσει δια της βίας στο τραπέζι της ειρήνης προκειμένου να
παραχωρήσει εδαφικό είτε θαλάσσιο χώρο. Εξάλλου, η Τουρκία δεν έχει για να δώσει
ούτε ένα εκατοστό εδάφους και ούτε ένα μίλι θάλασσας προκειμένου να διασαλεύσει το
υφιστάμενο καθεστώς υπέρ της Ελλάδας.
Επί της ουσίας, το κύριο ζήτημα στο Αιγαίο είναι η κυριαρχία. Η δε επίλυση
αυτού του ζητήματος έχει άμεση σχέση με τις Νήσους, Νησίδες και Βραχονησίδες η
Κυριαρχία των Οποίων Δεν Έχει Μεταβιβαστεί στην Ελλάδα Με Συνθήκες
(ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ).
Η επίλυση των υπόλοιπων προβληματικών πεδίων Ελληνικής προέλευσης μπορεί
να γίνει εφικτή αποκλειστικά και μόνο με την αποσαφήνιση του ζητήματος των
ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ.
Πιστεύω ότι το βιβλίο με τον τίτλο «Οι Απαιτήσεις Της Ελλάδας (Τα
Προβλήματα Του Αιγαίου) Με Ερωτήσεις-Απαντήσεις» που συντάχθηκε στο πλαίσιο
αυτής της βασικής αρχής θα αποτελέσει ένα βιβλίο αναφοράς για τα Αιτήματα της
Ελλάδας στο Αιγαίο και την νομική αντίκρουση αυτών το οποίο είναι εφοδιασμένο με
οπτικό υλικό και χάρτες και μπορεί να γίνει κατανοητό από τους πάντες.
Τον ευχαριστώ για αυτή την πολύτιμη εργασία του.
Με σεβασμό
Καθ. Δρ. Çağrı ERHAN
Πρύτανης Πανεπιστημίου Altınbaş
İstanbul [Κων/πολη], 2019

13
 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 2
To Αιγαίο Πέλαγος είτε με την τουρκική του ονομασία Adalar Denizi [Θάλασσα
των Νήσων] δεν εκπίπτει ποτέ από την επικαιρότητά μας. Οι πρόγονοί μας συναντήθηκαν
με τα νησιά του Αιγαίου την εποχή του ιδρυτή του στόλου μας, του Çaka Bey [Τσακά
Μπέη]. Ο Çaka Bey, αφού κατέλαβε στα 1080 την Urla [Βουρλά] και την Foça [Φώκαια]
κατέκτησε την Midilli [Μυτιλήνη] και την Sakız [Χίος]. Νίκησε τον Βυζαντινό στόλο
που ήρθε να σώσει τα νησιά. Με αυτές τις κατακτήσεις και τη νίκη στη θάλασσα
εμφανίστηκε στο προσκήνιο της ιστορίας Τουρκική παρουσία στο Αιγαίο. Παρότι μετά
τον θάνατό του εξαφανίστηκε ο εμιράτο που είχε δημιουργήσει, είχε δημιουργηθεί η
πρώτη εγκατάσταση Τούρκων στην περιοχή. Αργότερα τα εμιράτα Menteşe [Μεντεσέ],
Aydin [Αϊντίν], Saruhan [Σαρουχάν] και Karesi [Καρέσι] που κυριάρχησαν στην περιοχή
υπήρξαν εκπρόσωποι της Τουρκικής ναυτιλίας. Στην εποχή του Πορθητή, η κατάκτηση
των νησιών του Αιγαίου που ξεκίνησε με την κατάκτηση της Ταşoz [Θάσου] και της
Limni [Λήμνου] το 1456 συνεχίστηκε επί 205 χρόνια μέχρι την κατάληψη και της İstendil
(Tinos) [Τήνου] το 1715.
Όταν η Ιταλία αποπειράθηκε το 1911 την κατάληψη της Λιβύης, νεαροί
αξιωματικοί όπως οι Enver Paşa, Eşref Kuşçubaşı, Mustafa Kemal Atatürk μεταβήκαν
στη Λιβύη και οργάνωσαν το λαό. Η Ιταλία που ήρθε σε δύσκολη θέση κατέλαβε τη Ρόδο
και τα υπόλοιπα 12 νησιά. Στις 18 Οκτωβρίου 1912 υπεγράφη η Συνθήκη του Ουσί και
έγινε δεκτή η Ιταλική κυριαρχία στη Λιβύη. Η Ιταλία, σύμφωνα με τη Συνθήκη θα
εκκένωνε τα νησιά. Όμως με την η συνέχιση του Βαλκανικού Πολέμου και κατόπιν την
έναρξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου δεν έγινε δυνατό να παρθούν πίσω τα νησιά.
Και με τη Συνθήκη της Λωζάνης έγινε δεκτή η Ιταλική κυριαρχία επί των νησιών.
Ο Υπουργός Εσωτερικών Σουκρού Καγιά, το 1936 κατάφερε να αποκτήσει η
Τουρκία εκατοντάδες νησίδες και βραχονησίδες στο Αιγαίο. Όμως μετά τον Σουκρού
Καγιά δεν αξιοποιήσαμε την κληρονομιά που μας άφησε και δεν κατοχυρώθηκαν πλήρως
οι εκτάσεις της κυριαρχίας μας στο Αιγαίο. Η Ελλάδα, σε κάθε ευκαιρία που βρήκε έκανε
βήματα κατά παράβαση της Συνθήκης της Λωζάνης και δυστυχώς δεν έγινε δυνατό να
εκδηλωθεί μία ικανοποιητική αντίδραση σε αυτά τα βήματά της. Η Κρίση του Kardak
[Ιμίων] του 1996 αποτέλεσε μία σημαντική καμπή στην Τουρκική Ιστορία. Μετά από την
ημερομηνία αυτή η Τουρκία ανέλαβε ένα μεγάλο αγώνα για την υπεράσπιση των
δικαιωμάτων της στο Αιγαίο Πέλαγος και θεωρητικά αλλά και έμπρακτα στο πεδίο και
να εμποδίσει τα άδικα ωφελήματα της Ελλάδας.

14
 Ο Δρ. Αντιναύαρχος Cihat Yaycı που ασχολήθηκε με τα ζητήματά μας και
καταβάλλοντας φαιά ουσία έχει πραγματοποιήσει πολλές ακαδημαϊκές εκδόσεις
προκειμένου να υπερασπιστεί τα δικαιώματα της Τουρκίας, στο τελευταίο του έργο με
τίτλο «Οι Απαιτήσεις Της Ελλάδας (Τα Προβλήματα Του Αιγαίου) Με Ερωτήσεις-
Απαντήσεις» επεξηγεί τα ζητήματα στο Αιγαίο και εξετάζοντας ιστορικά και νομικά με
επιστημονικό τρόπο τα δικαιώματα της Τουρκίας και τις άδικες απαιτήσεις της Ελλάδας
τα παρουσιάζει με μία γλώσσα την οποία μπορεί να καταλάβουν οι πάντες. Επίσης εξηγεί
τι είναι και τι σημαίνουν σήμερα διάφοροι όροι όπως «ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ, χωρικά ύδατα,
υφαλοκρηπίδα, όριο FIR, περιοχή ευθύνης έρευνας και διάσωσης» τους οποίους ακούμε
πολύ συχνά όμως δεν γνωρίζουμε πολλά για αυτούς. Το έργο αυτό του Δρ. Αντιναύαρχου
Cihat Yaycı θα αποτελέσει ένα σημαντικό βιβλίο αναφοράς για τα προβλήματα του
Αιγαίου.
Erhan AFYONCU
İstanbul [Κων/πολη], 2019

15
 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 3
Άλλο ένα διαφωτιστικό έργο από τον Επιτελάρχη του Πολεμικού Ναυτικού Δρ.
Cihat Yaycı.
Όπως και στις προηγούμενες έτσι και σε αυτή την εργασία του, η πέννα, η καρδιά,
ο νους και η επιστημονική γνώση του Δρ. Yaycı τρέφουν η μία την άλλη και γίνονται
χαρμάνι αποκαλύπτοντας ένα έργο που εστιάζοντας στο πρόβλημα το εξετάζει από κάθε
πλευρά και διαθέτει τέτοια σαφήνεια ώστε να μην αφήνει οποιαδήποτε γκρίζα περιοχή
στο μυαλό.
Με αυτή την εργασία, όλοι οι υπότιτλοι των Προβλημάτων του Αιγαίου που επί
χρόνια ήταν γνωστά ως απλοί υπέρτιτλοι αποκαλύπτονται με ερωτήσεις. Οι ερωτήσεις
είναι τόσο αναλυτικές ώστε ακόμη και τα πρόσωπα που δεν γνωρίζουν καθόλου τα
θέματα, που έχουν παραμείνει τελείως ανενημέρωτα για όσα έχουν συμβεί μέχρι σήμερα
εξασφαλίζεται ότι θα ενημερωθούν με συμπυκνωμένη γνώση και με ρέουσα περιγραφή
και παρουσιάζονται όλες οι αλήθειες.
Η εργασία αυτή δεν αρκείται στην αριθμημένη παράθεση των πληροφοριών.
Ταυτόχρονα, προκειμένου να μετατραπεί η γνώση σε συνείδηση γίνεται πολύ
επιτυχημένη χρήση και της συστηματικής των ερωτήσεων και των αρχών της
επεξήγησης.
Το έργο αυτό σχετικά με την προστασία των δικαιωμάτων μας στο Αιγαίο για τα
οποία επί χρόνια συζητάμε, για τα οποία παραπονούμαστε και πονούν την καρδιά και τον
νού μας με την απουσία τους, φέρει τη ίδια ευαισθησία όπως στον στρατηγικό, νομικό,
ηθικό, πολιτικό, οικονομικό και γεωπολιτικό αγώνα μας στην Ανατολική Μεσόγειο και
χαράσσει ένα επιστημονικό πλαίσιο.
Η Ελλάδα, με την προστασία και την ενθάρρυνση των παγκόσμιων κέντρων
συμφερόντων πρόβαλε επί χρόνια παράνομους και άδικους ισχυρισμούς στα προβλήματα
του Αιγαίου και πάντα διατήρησε την αδιάλλακτη στάση της. Η δε Τουρκία, ενάντια σε
αυτή την στάση στέκει, όπως με την αποφασιστικότητα που έχει επιδείξει στην
Ανατολική Μεσόγειο, στην θέση της επίλυσης και των προβλημάτων του Αιγαίου
σύμφωνα με το δίκαιο και την δικαιοσύνη.
Όλα τα προβλήματα που υπάρχουν στο Αιγαίο με την Ελλάδα, δηλαδή, το
πρόβλημα των Νήσων, Νησίδων και Βραχονησίδων η Κυριαρχία των Οποίων Δεν Έχει
Μεταβιβαστεί στην Ελλάδα Με Συνθήκες (ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ), τα Χωρικά Ύδατα, η
υφαλοκρηπίδα, ο εξοπλισμός των νησιών, η περιοχή πληροφοριών πτήσεων, ο εναέριος

16
χώρος, δεν μπορούν να γίνουν κατανοητά χωρίς να είναι γνωστό πολύ καλά το
περιεχόμενό τους, χωρίς να γίνει κατανοητό ικανοποιητικά το νομικό τους βάθος και
χωρίς να τεθούν ξεκάθαρα υπόψη οι γεωστρατηγικοί τους λόγοι και δεν μπορεί να
καθοριστεί μία ικανοποιητική στρατηγική διαχείρισης έναντι των προβλημάτων.
Δεν πρέπει να λησμονείται ότι τα κοινωνικά φαινόμενα είναι πολυπαραγοντικά
και με πολλαπλές αλληλεπιδράσεις. Στη σωστή ανάλυση ενός κοινωνικού φαινόμενου
ενόσω δεν έχουν αναδειχθεί επαρκώς όλοι οι παράγοντες και οι αλληλεπιδράσεις αυτών
των παραγόντων δεν είναι δυνατό να γίνει κατανοητό, να επεξηγηθεί και καταστεί
διαχειρίσιμο το φαινόμενο αυτό. Υπό το φως αυτής της αλήθειας, ο πολύτιμο έργο του
Δρ. Cihat Yaycı προσφέρει μία σημαντική συμβολή, δείχνει τον δρόμο για το μέλλον
μας, χαράσσει ένα ορθό πλαίσιο στρατηγικής διαχείρισης.

Καθ. Δρ. Yaşar HACISALİHOĞLU

Πρύτανης Πανεπιστημίου İstanbul Yeni Yüzyıl
İstanbul [Κων/πολη], 2019

17
 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 4
Το βιβλίο αυτό που φέρει τον τίτλο «Οι Απαιτήσεις Της Ελλάδας (Τα
Προβλήματα Του Αιγαίου) Με Ερωτήσεις-Απαντήσεις» επεξηγεί με ερωτήσεις-
απαντήσεις τις άδικες απαιτήσεις της Ελλάδας που αποσκοπούν στην ανατροπή της
γεωπολιτικής ισορροπίας στο Αιγαίο στο πλαίσιο των αναθεωρητικών πολιτικών που
ακολουθεί εις βάρος της Τουρκίας από το παρελθόν μέχρι σήμερα, αρχίζοντας από τις
Νήσους, Νησίδες και Βραχονησίδες η Κυριαρχία των Οποίων Δεν Έχει Μεταβιβαστεί
στην Ελλάδα Με Συνθήκες (ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ).
Η κύρια πηγή των Ελληνικών απαιτήσεων, είναι η παράδοση στην Ελλάδα των
Νησιών του Αιγαίου τα οποίαν έμειναν επί 400 χρόνια υπό Τουρκική κυριαρχία -κάτι
που επήλθε ως αποτέλεσμα των πόλεμων που χάθηκαν στα τελευταία 10 χρόνια της
Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και των πιέσεων και της υποστήριξης των μεγάλων
δυνάμεων- και η με αυτό τον τρόπο συρρίκνωση των περιοχών ανοικτής θάλασσας και η
απομάκρυνση της Χερσονήσου της Ανατολίας [Μικρά Ασία] από το Αιγαίο.
Το βασικό ζήτημα στο Αιγαίο είναι η κυριαρχία. Η δε λύση αυτού του ζητήματος
είναι άμεσα συνδεδεμένη με τις ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ.
Ακόμη και εάν εξεταστεί μόνο από την άποψη των χωρικών υδάτων, η
πραγματοποίηση οριοθέτησης περιοχών χωρίς τον καθορισμό της κυριαρχίας των
ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ τα οποία κατέχουν χωρικά ύδατα ίσα με την μισή έκταση της Θράκης
μπορεί να προκαλέσει απώλειες που είναι αδύνατο να αναπληρωθούν. Διότι τα
προβλήματα συνδέονται μεταξύ τους και η απόφαση που θα ληφθεί για το ένα θα
επηρεάσει και τα υπόλοιπα.
Το βιβλίο που συντάχθηκε από τον Δρ. Αντιναύαρχο Cihat YAYCI με τίτλο «Οι
Απαιτήσεις Της Ελλάδας (Τα Προβλήματα Του Αιγαίου) Με Ερωτήσεις-Απαντήσεις»,
είναι ιδιαίτερα πολύτιμο επειδή περιέχει τα επιχειρήματα για την αντίκρουση των άδικων
και αβάσιμων αιτημάτων της Ελλάδας στο Αιγαίο και μπορεί να γίνει άνετα κατανοητό
από τον καθένα.
Τον ευχαριστώ για την πολύτιμη αυτή εργασία του.
Με τιμή
Καθ. Δρ. Sertaç Hami BAŞEREN
Μέλος Διδακτικού Προσωπικού του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων
της Σχολής Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Αγκύρας
Άγκυρα, 2019

18
 ΣΥΝΤΟΜΕΥΣΕΙΣ
ΕΕ : Ευρωπαϊκή Ένωση
ΗΠΑ : Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής
ACC : Κέντρο Ελέγχου Περιοχής
ΣΑΘ : Σύμβαση για την Ανοικτή Θάλασσα
ΕΔ : Έρευνα και Διάσωση
Βλ. : Βλέπε
COSPAS-SARSAT : International Satellite System for Search and Rescue
ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ : Νήσοι, Νησίδες και Βραχονησίδες η Κυριαρχία των
Οποίων Δεν Έχει Μεταβιβαστεί στην Ελλάδα Με Συνθήκες
ΝΜΣΚ : Νησιά Μη Στρατιωτικού Καθεστώτος
AOZ : Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη
O.H.E. : Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών
ΔΔΘ : Διάσκεψη Για Το Δίκαιο Της Θάλασσας υπό την αιγίδα του Ο.Η.Ε.
UNCLOS : Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας
ESRI : Environmental Systems Research Institute
FIR : Flight Information Region
ΕΔΝΚ : «Eλληνική Διοίκηση Νοτίου Κύπρου» -Κυπριακή Δημοκρατία
ICAO : International Civil Aviation Organization
IMO : International Maritime Organization
ΣΓΑΠΖ : Σύμβαση Γενεύης Για Την Αιγιαλίτιδα Και Παρακείμενη Ζώνη
ΣΕΛ : Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης
Αρθ. : Άρθρο
ΝΑΤΟ : North Atlantic Treaty Organization
ΜΤΑ : Ινστιτούτο Μελέτης και Έρευνας Μεταλλευμάτων
PICAO : Provisional International Civil Aviation Organization
PCIJ : Permanent Court of International Justice
Rec. : Αρχεία
Ρ.Ο. : Ρωσική Ομοσπονδία
ΕΤ : Εφημερίδα της Κυβερνήσεως
σελ. : Σελίδα
SAR : Search and Rescue
SOLAS : Safety of Life at Sea

19
ΕΣΣΔ : Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών
T. : Σειρά
TPAO : Ανώνυμη Εταιρεία Πετρελαίων Τουρκίας
ΔΔ : Διεθνές Δικαστήριο
ff. : και επόμενες [Συντομογραφία]
Vol. : Volume [Τόμος]

ΧΑΡΤΕΣ
Χάρτης 1-1 Η Οθωμανική Κυριαρχία Στο Αιγαίο
Χάρτης 1-2 Χάρτης Που Απεικονίζει Την Αναθεωρητική Πολιτική Της Ελλάδας
Χάρτης 1-3 Χάρτης Που Απεικονίζει Τη Μεγάλη Ιδέα
Χάρτης 1-4 Χάρτης Που Απεικονίζει Τη Μεγάλη Ιδέα
Χάρτης 1-5 Χάρτης Που Απεικονίζει Τη Μεγάλη Ιδέα
Χάρτης 1-6 Χάρτης Που Απεικονίζει Το Σημείο Που Έχει Επιτευχθεί
Σε Σχέση Με Τη Μεγάλη Ιδέα
Χάρτης 2-1 Χάρτης Που Απεικονίζει Τη Διαδικασία Της Κυριαρχίας Στο Αιγαίο
Χάρτης 2-2 Χάρτης Που Απεικονίζει Την Οθωμανική Κυριαρχία Στο Αιγαίο
Χάρτης 2-3 Χάρτης Που Απεικονίζει Το Αιγαίο Ως Οθωμανική Εσωτερική
Θάλασσα
Χάρτης 2-4 Τα Νησιά Που Δόθηκαν Στην Ελλάδα Με Την Ίδρυσή Της
Χάρτης 2-5 Χάρτης Του Αιγαίου
Χάρτης 2-6 Το Καθεστώς Των Νησιών Του Αιγαίου Με Την Συνθήκη Ειρήνης της
Λωζάνης του 1923
Χάρτης 2-7 Τα Νησιά Που Δόθηκαν Στην Ελλάδα Με Τη Συνθήκη Ειρήνης των
Παρισίων του 1947
Χάρτης 2-8 Χάρτης Που Απεικονίζει τις Νήσους, Νησίδες και Βραχονησίδες η
Κυριαρχία των Οποίων Δεν Έχει Μεταβιβαστεί στην Ελλάδα Με
Συνθήκες
Χάρτης 2-9 Χάρτης Που Απεικονίζει Τις Νήσους Menteşe [Δωδεκάνησα]
Χάρτης 2-10 Χάρτης Που Απεικονίζει τις Νήσους [Ρω] και Fener Adası [Στρογγύλη]
Χάρτης 2-11 Χάρτης Που Απεικονίζει Τις Νήσους Menteşe [Δωδεκάνησα]
Χάρτης 2-12 Χάρτης Που Απεικονίζει τις Νήσους [Ρω] και Fener Adası [Στρογγύλη]
Χάρτης 2-13 Χάρτης Που Απεικονίζει τις Νήσους [Ρω] και Fener Adası [Στρογγύλη]

20
Χάρτης 2-14 Χάρτης Που Απεικονίζει τις Νήσους [Ρω], Fener Adası [Στρογγύλη] και
Dragonera [Δραγονέρα]
Χάρτης 2-15 Χάρτης Που Απεικονίζει την Νήσο Μεγίστη και το Ακρωτήριο San
Stephano [Αγίου Στεφάνου]
Χάρτης 2-16 Χάρτης Που Έχει Χαραχθεί Από Το Environmental Systems Research
Institute (ESRI) (ΗΠΑ)

Χάρτης 2-17 Χάρτης Που Απεικονίζει Τις Νήσους Kardak [Ίμια]

Χάρτης 2-18 Δίκη Petra Branca, Δίκη Ερυθραίας-Υεμένης, Δίκης της Νήσου Palm,
Δίκη Νικαράγουας-Κολομβίας
Χάρτης 2-19 Τα Χωρικά Ύδατα των ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ Αποτελούν Μία Έκταση Σχεδόν
Όσο Το Μισό Της Επιφάνειας Της Περιοχής Της Θράκης [Ανατολική
Θράκη]
Χάρτης 2-20 Χάρτης Που Απεικονίζει Τα Χωρικά Ύδατα των ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ
Χάρτης 2-21 Χάρτης Που Απεικονίζει Τις Διεκδικήσεις Των Χωρών Της Περιοχής Στη
Θάλασσα Της Νότιας Κίνας
Χάρτης 2-22 Χάρτης Που Απεικονίζει Τις Νήσους Spratly
Χάρτης 2-23 Γαλλικός Γεωπολιτικός Άτλαντας
Χάρτης 2-24 Χάρτης Που Απεικονίζει τις ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ
Χάρτης 2-25 Χάρτης Που Απεικονίζει τις ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ
Χάρτης 2-26 Χάρτης Που Απεικονίζει τις ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ
Χάρτης 2-27 Χάρτης Που Απεικονίζει τις ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ
Χάρτης 2-28 Χάρτης Που Απεικονίζει τις ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ
Χάρτης 2-29 Χάρτης Που Απεικονίζει τις ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ
Χάρτης 2-30 Χάρτης Που Απεικονίζει τις ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ
Χάρτης 2-31 Χάρτης Που Απεικονίζει τα Όρια Αιγαίου-Μεσογείου Που Έχει Δηλώσει
Η Τουρκία
Χάρτης 3-1 Ιστορικό Των Χωρικών Υδάτων
Χάρτης 3-2 Χάρτης Που Απεικονίζει Το Υφιστάμενο Καθεστώς Στο Αιγαίο
Χάρτης 3-3 Η Ελλάδα Στις 17 Σεπτεμβρίου 1936 Επέκτεινε «Μονομερώς» τα Χωρικά
Της Ύδατα Στα 6 Μίλια.

21
Χάρτης 3-4 Χάρτης Που Απεικονίζει Την Έκταση Ανοικτής Θάλασσας Σύμφωνα Με
Την Εφαρμογή Των 6 Μιλίων
Χάρτης 3-5 Χάρτης Που Απεικονίζει Την Έκταση Ανοικτής Θάλασσας Σύμφωνα Με
Την Εφαρμογή Των 6 Μιλίων
Χάρτης 3-6 Χάρτης Που Απεικονίζει Την Έκταση Ανοικτής Θάλασσας Σύμφωνα Με
Την Εφαρμογή Των 12 Μιλίων
Χάρτης 3-7 Χάρτης Που Δείχνει Ότι Σε Περίπτωση Επέκτασης Των Χωρικών
Υδάτων Στα 12 Μίλια Το Αιγαίο Πέλαγος Θα Μετατραπεί Σε Ελληνική
Εσωτερική Θάλασσα.
Χάρτης 3-8 Χάρτης Μέσης Γραμμής Σύμφωνα Με Τις Ηπειρωτικές Ακτές
Χάρτης 3-9 Χάρτης Που Απεικονίζει Την Έκταση Ανοικτής Θάλασσας Στο Αιγαίο
Σύμφωνα Με Τα 6 Μίλια
Χάρτης 3-10 Χάρτης Που Απεικονίζει Την Μείωση Στην Έκταση Ανοικτής Θάλασσας
Στο Αιγαίο Σύμφωνα Με Την Επέκταση Κατά 1 Μίλιο
Χάρτης 3-11 Χάρτης Που Απεικονίζει Τις Περιοχές Αδειοδοτήσεων της Ελλάδας και
της ΕΔΝΚ [Κύπρος] Επί Του Υποτιθέμενου Χάρτη Της Σεβίλλης
Χάρτης 3-12 Χάρτης Που Απεικονίζει Την Πολιτική Της Ελλάδας Για Σταδιακή
Επέκταση Των Χωρικών Της Υδάτων Στο Αιγαίο Και Τη Μεσόγειο
Ξεκινώντας Από Την Αδριατική
Χάρτης 3-13 Χάρτης Που Απεικονίζει Τα Χωρικά Ύδατα Στο Αιγαίο Σύμφωνα Με Τα
3 Μίλια
Χάρτης 4-1 Τα Νησιά Μη Στρατιωτικού Καθεστώτος Στα Ανατολικά Του Αιγαίου
Χάρτης 4-2 Τα Νησιά Μη Στρατιωτικού Καθεστώτος
Χάρτης 4-3 Svalbard (Νορβηγία)
Χάρτης 4-4 Και στις Νήσους Svalbard και Aaland εφαρμόζεται το Μη Στρατιωτικό
Καθεστώς. Μόνο (η Φινλανδία) Μπορεί Να Πραγματοποιεί Στρατιωτικές
Πτήσεις Πάνω Από Τα Aaland
Χάρτης 4-5 Και στις Νήσους Svalbard και Aaland εφαρμόζεται το Μη Στρατιωτικό
Καθεστώς. Μόνο (η Φινλανδία) Μπορεί Να Πραγματοποιεί Στρατιωτικές
Πτήσεις Πάνω Από Τα Aaland
Χάρτης 5-1 Η Ελληνική Θέση, Συγκριτικοί Χάρτες Που Απεικονίζουν Τις Θέσεις Της
Ελλάδας Και Της Τουρκίας Στην Οριοθέτηση Της Υφαλοκρηπίδας του
Αιγαίου

22
Χάρτης 5-2 Η Τουρκική Θέση, Συγκριτικοί Χάρτες Που Απεικονίζουν Τις Θέσεις Της
Ελλάδας Και Της Τουρκίας Στην Οριοθέτηση Της Υφαλοκρηπίδας του
Αιγαίου
Χάρτης 5-3 Χάρτης Που Απεικονίζει Την Τουρκική Υφαλοκρηπίδα Στο Αιγαίο
Χάρτης 6-1 Χάρτης Που Απεικονίζει Τις Περιοχές Πληροφοριών Πτήσης
Χάρτης 6-2 Το Όριο FIR İstanbul [Κων/πολης]-Αθηνών
Χάρτης 6-3 Χάρτης Που Απεικονίζει Τη Διαφορά Στο Όριο Του FIR Μεταξύ Του
Χάρτη Εναέριου Χώρου Που Τυπώθηκε Πρόσφατα Από Την Ελλάδα Και
Του Χάρτη Των ΗΠΑ Που Χρησιμοποιείται Επί Του Παρόντος
Χάρτης 6-4 Χάρτης Που Απεικονίζει Τις Γραμμές UL-609/G-18 και UL-995/R-19
Χάρτης 7-1 Χάρτης Που Απεικονίζει Τους Ισχυρισμούς Ότι Το Όριο Του Ελληνικού
Εναέριου Χώρου Εκτείνεται Κατά 4 Μίλια Πέραν Των Χωρικών Της
Υδάτων
Χάρτης 8-1 Η Περιοχή Ευθύνης Έρευνας Και Διάσωσης Την Οποία Ισχυρίζεται Η
Ελλάδα
Χάρτης 8-2 Η Περιοχή Ευθύνης Έρευνας Και Διάσωσης Της Τουρκίας
Χάρτης 8-3 Οι Περιοχές Ευθύνης Έρευνας Και Διάσωσης Της Τουρκίας Και Ελλάδας
Που Συμπίπτουν
Χάρτης 8-4 Η Περιοχές Ευθύνης Έρευνας Και Διάσωσης Της Τουρκίας Που Είναι
Επιθυμητές

ΣΧΗΜΑΤΑ
Σχήμα 1-1 Το Πρόβλημα των Νήσων, Νησίδων και Βραχονησίδων η Κυριαρχία
των Οποίων Δεν Έχει Μεταβιβαστεί στην Ελλάδα Με Συνθήκες
(ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ)
Σχήμα 2-1 Η Κυριαρχία Των Νησιών Σύμφωνα Με Τη Συνθήκη Ειρήνης Της
Λωζάνης του 1923
Σχήμα 3-1 Τα Νομικά Όρια Των Περιοχών Θαλάσσιας Δικαιοδοσίας και Εναέριου
Χώρου
Σχήμα 3-2 Η Κατανομή Των Χωρικών Υδάτων Σύμφωνα Με Τα 6 Μίλια
Σχήμα 3-3 Η Αναλογία Των Περιοχών Ανοικτής Θάλασσας Στην Περίπτωση Της
Επέκτασης Των Χωρικών Υδάτων Της Ελλάδας Στα 12 Μίλια
Σχήμα 4-1 Η Υφαλοκρηπίδα

23
Σχήμα 5-1 Σχεδιάγραμμα Που Απεικονίζει Τον Διεθνή Εναέριο Χώρο Σύμφωνα Με
Τη Σύμβαση Του Σικάγου Του 1944 Και Τη Σύμβαση Των Ηνωμένων
Εθνών Για Το Δίκαιο Της Θάλασσας Του 1982
Σχήμα 5-2 Η Κατά Παράβαση Του Διεθνούς Δικαίου Πρακτική Της Ελλάδας Με
Τον Εναέριο Χώρο Των 10 Μιλίων Πέραν Των Χωρικών Της Υδάτων
Που Είναι 6 Μίλια
Σχήμα 5-3 Δεν Υπάρχει Παραβίαση Εναέριου Χώρου
Σχήμα 5-4 Υπάρχει Παραβίαση Εναέριου Χώρου

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
Φωτογραφία 1-1 Ο Πρώτος Μεγάλος Τούρκος Ναυτικός Çaka Bey
Φωτογραφία 1-2 Şükrü Kaya, Υπουργός Εσωτερικών 1936
Φωτογραφία 1-3 Το M/V Figen Akat
Φωτογραφία 1-4 Η Νήσος Kardak [Ίμια]
Φωτογραφία 1-5 Max Huber
Φωτογραφία 1-6 Κινέζοι Στρατιώτες Που Φυλάνε Σκοπιά Με Τα Πόδια Μέσα Στο
Νερό
Φωτογραφία 1-7 Οι Νήσοι Spratly
Φωτογραφία 1-8 Οι Νήσοι Spratly
Φωτογραφία 1-9 Η Νήσος Kardak [Ίμια]
Φωτογραφία 1-10 Το Βιβλίο Oı Γκρίζες Περιοχές Στο Αιγαίο Τα Τουρκικα Νησιά
Που (Δεν) Ξεχάστηκαν
Φωτογραφία 2-1 Ο Υπουργός Εξωτερικών Της Ελλάδας Νίκος ΚΟΤΖΙΑΣ
Μπροστά Στον Χάρτη Της Σεβίλλης
Φωτογραφία 2-2 Ο Υπουργός Εξωτερικών Της Ελλάδας Νίκος ΚΟΤΖΙΑΣ και ο
Πρωθυπουργός της Ελλάδας Αλέξης ΤΣΙΠΡΑΣ

ΠΙΝΑΚΕΣ
Πίνακας 1-1 Πίνακας Που Απεικονίζει Τα Νησιά Μη Στρατιωτικού Καθεστώτος
Πίνακας 1-2 Πίνακας Που Απεικονίζει Την Κατάσταση Των Παραβιάσεων Στα
Νησιά Μη Στρατιωτικού Καθεστώτος

24
 ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΕΛΑΓΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΤΟΥΡΚΙΑ;
Το Αιγαίο Πέλαγος που αποκαλείται από τους Τούρκους «Η Θάλασσα Των
Νήσων» αποτελεί μετά από τα Στενά του Βοσπόρου και των Δαρδανελλίων ένα
σημαντικό θαλάσσιο πέρασμα μεταξύ της Μαύρης Θάλασσας και της Μεσογείου.
Συνδέει την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας και την περιοχή του Μαρμαρά που είναι η
σημαντικότερη βιομηχανική περιοχή της Τουρκίας και με τις υπόλοιπες ακτές της
Τουρκίας με τη Μεσόγειο.
Περίπου το 90% του εξωτερικού εμπορίου της Τουρκίας πραγματοποιείται δια
θαλάσσης. Το Αιγαίο Πέλαγος είναι μία θάλασσα από την οποία διέρχεται περίπου το
75% του θαλάσσιου εμπορίου προς τα τουρκικά λιμάνια του Αιγαίου, του Μαρμαρά και
της Μαύρης Θάλασσας.
Η αυξημένη ζήτηση για πετρέλαιο η οποία επήλθε με την αλλαγή του τρόπου
ζωής στην Τουρκία καλύπτεται σε μεγάλο βαθμό με εισαγωγές. Προκειμένου να
λειτουργεί η οικονομία είναι απαραίτητο αυτή τη ροή που έρχεται από το εξωτερικό να
συνεχίζεται απρόσκοπτα και ομαλά.
Το 75% του πετρελαίου που χρειάζεται η Τουρκία μεταφέρεται μέσω του Αιγαίου
Πελάγους. Κάθε ημέρα περίπου 200 πλοία πραγματοποιούν είσοδο προς και έξοδο από
την Τουρκία μέσω του Αιγαίου Πελάγους.
Το Αιγαίο Πέλαγος για την Τουρκία δεν είναι μόνο μία πολύ σημαντική θαλάσσια
οδός αλλά ταυτόχρονα είναι πολύ σημαντικό και για τις εναέριες μεταφορές καθώς και
για εθνικούς, στρατιωτικούς, πολιτικούς, οικονομικούς, γεωγραφικούς, γεωπολιτικούς
και στρατηγικούς λόγους. Η σημασία του Αιγαίου Πελάγους αυξάνεται και λόγω των
φυσικών του πόρων όπως οι δυνατότητες που προσφέρει στην αλιεία και ο πλούτος των
υδρογονανθράκων που υπάρχουν κάτω από τον θαλάσσιο πυθμένα.

2. ΠΟΤΕ ΑΡΧΙΣΑΝ ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ ΚΑΙ

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΑ;
Ο καθορισμός εκ μέρους της Ελλάδας το 1931 του εναέριου χώρου της
φαινομενικά για λόγους πολιτικής αεροπορίας και εναέριας αστυνόμευσης στα 10 μίλια
με τρόπο που δεν έχει αντίστοιχο στον κόσμο ώστε να καλύψει άλλα επτά μίλια πέραν
των χωρικών υδάτων των 3 μιλίων αποτέλεσε την αρχή των προβλημάτων στο Αιγαίο.

25
 Οι παρακάτω ενέργειες της Ελλάδας αποτελούν κατηγορίες προβλημάτων στο
Αιγαίο:
• Το 1936 επέκτεινε τα χωρικά της ύδατα στα 6 μίλια,
• Το 1952 προέβη σε απόπειρες χρήσης της Περιοχής Ενημέρωσης Πτήσεων (FIR)
ως περιοχή κυριαρχίας
• Μετά το 1960 εξόπλισε τα Νησιά Μη Στρατιωτικού Καθεστώτος στο Αιγαίο
• Το πρόβλημα της υφαλοκρηπίδας που έφερε στην επικαιρότητα κατά τα έτη 1973
και 1987 και αγνοεί τελείως τα συμφέροντα της Τουρκίας
• Η επιθυμία της να συνταυτίσει την περιοχή έρευνας και διάσωση που δήλωσε
στον IMO το 1987 με το FIR
• Το πρόβλημα των Νήσων, Νησίδων και Βραχονησίδων η Κυριαρχία των Οποίων
Δεν Έχει Μεταβιβαστεί στην Ελλάδα Με Συνθήκες (ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ) ήρθε στην
επικαιρότητα το 1996 αρχής γενομένης με τις διαφωνίες για την κυριαρχία των
Βραχονησίδων Kardak [Ίμια]
• Η Ελλάδα σε πλήρη συμφωνία προσπαθεί να συνδέσει το Αιγαίο και τη Μεσόγειο
και να προκαλέσει ανεπίλυτες καταστάσεις. Εκ μέρους του Έλληνα
Πρωθυπουργού και του Υπουργού Αμύνης στις 01 Οκτωβρίου 2019 κατά την
διάρκεια των εορτασμών της δήθεν ανεξαρτησίας της ΕΔΝΚ [Κυπριακή
Δημοκρατία] αναφέρθηκε ότι «Από την Θράκη έως την Κύπρο όλη η περιοχή
θεωρείται μία περιοχή». Εκ των παλαιών πρωθυπουργών ο Καραμανλής είχε
αναφέρει ότι «Η Ελλάδα αντιμετωπίζει πολυδιάστατες απειλές που
εκτείνονται από τον Έβρο στο Αιγαίο και την Κύπρο».1

3. ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΠΩΘΕΙ ΟΤΙ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΕΙΣΗΛΘΑΝ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ
ΜΕΤΑ ΤΟ 1974;
Στην πραγματικότητα τα προβλήματα του Αιγαίου αναφέρθηκαν το 1936 από τον
Υπουργό Εσωτερικών της εποχής Şükrü Kaya και υλοποιήθηκαν κρατικές πράξεις2

1
https://www.sky.gr, 28 Οκτωβρίου 2019
2
Κρατικές πράξεις: Είναι οι πράξεις μέσω των οποίων το κράτος δείχνει, δηλώνει
έμπρακτα την παρουσία του ή μπορεί να αναφερθεί σε αυτές.

26
[Σ.τ.Μ.: state practice] σε πάνω από 800 νησιά.3 Το γεγονός δε ότι μετά από αυτό το
ζήτημα δεν επανήλθε στην επικαιρότητα οφείλεται στην έλλειψη συνειδητοποίησης στο
θέμα αυτό εκ μέρους μας. Εκτιμάται ότι οι μελλοντικές γενεές δεν πρόκειται να ανεχθούν
μία συμπεριφορά της Τουρκίας με παρόμοια έλλειψη συνειδητοποίησης.

Χάρτης 1-1
Η Οθωμανική Κυριαρχία Στο Αιγαίο
4. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΑΙΤΙΑ ΤΩΝ ΚΡΙΣΕΩΝ ΤΩΝ ΕΤΩΝ 1976-1987 ΚΑΙ
1996;
Οι κρίσεις που προέκυψαν τα έτη 1976-1987 και 1996 πηγάζουν καθαρά από τις
απόπειρες της Ελλάδας να ανατρέψει εις βάρος της Τουρκίας την ισορροπία της
Λωζάνης, να μετατρέψει το Αιγαίο σε Ελληνική λίμνη και να οικειοποιηθεί τα νησιά που
δεν της έχουν μεταβιβαστεί με συνθήκες. Συνεπώς ο μοναδικός υπαίτιος όλων αυτών των
κρίσεων είναι η Ελλάδα. Δεν είναι δυνατόν να διανοηθεί κανείς το αντίθετο.

3
Nizamettin Nazif Tepedelenlioğlu, Ordu ve Politika [Στρατός και Πολιτική], Bedir
Yayınları [Εκδόσεις Bedir], İstanbul [Κων/πολη] 1967. σελ. 371-377

27
 Η Ελλάδα είναι ένα τελείως αναθεωρητικό κράτος και είναι ένα κράτος με μία
πολύ σπάνια νοοτροπία που μέχρι σήμερα χωρίς να πολεμήσει είτε ακόμη και εάν έχει
ηττηθεί στο πόλεμο διεύρυνε τα εδάφη της στο πλαίσιο του στόχου της «Μεγάλης Ιδέας».
Η παρακάτω απεικόνιση συνοψίζει αυτή την κατάσταση.

Χάρτης 1-2
Χάρτης Που Απεικονίζει Την Αναθεωρητική Πολιτική Της Ελλάδας
Η Ελλάδα προκειμένου να επιτύχει αυτό το ιδανικό της εκμεταλλεύεται και
διαστρεβλώνει το διεθνές δίκαιο. Και έχει αναγάγει σε συνήθεια την χρήση ως
προσωπείο του διεθνούς δικαίου που εκμεταλλεύεται και διαστρεβλώνει. Η
εκμετάλλευση και η διαστρέβλωση αυτή ενοχλεί ακόμη και Έλληνες ειδικούς και τους
εξαναγκάζει να δηλώσουν ότι «Η Ελλάδα, ως χώρα η οποία επικαλείται διαρκώς το
διεθνές δίκαιο, δεν πρέπει να ξεχνά ότι με επιλεκτικές μεθόδους καθιστά άκυρο το
διεθνές δίκαιο».4

4
Άρθρο που δημοσιεύτηκε στις 11 Νοεμβρίου 2018 στην Εφημερίδα Καθημερινή με την
υπογραφή του Χρήστου Ροζάκη

28
 5. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η «ΜΕΓΑΛΗ ΙΔΕΑ»;
Η “Megali İdea” είτε “Megalo İdea” η οποία στην τουρκική σημαίνει «Μεγάλη
Ιδέα» είναι το όνομα της ιδέας για την ίδρυση εκ νέου μίας μεγάλης αυτοκρατορίας και
εμφανίστηκε μετά από την απώλεια εκ μέρους του Βυζάντίου της İstanbul την οποία
ονόμαζαν “Konstantinopolis”.
Το γεγονός ότι ο Τουρκικός Απελευθερωτικός Πόλεμος του 1919-1922 έληξε με
την ήττα των Ελλήνων έδωσε ένα μεγάλο πλήγμα σε αυτή την ιδέα.
Το πρόσωπο που εργάστηκε περισσότερο για την Μεγάλη Ιδέα και δημοσίευσε
τον πρώτο χάρτη της Μεγάλης Ιδέας ήταν ο φημισμένος ποιητής και εθνικός ήρωας της
Ελληνικής Ιστορίας, ο Ρήγας Φεραίος (1757-1798). Ο Φεραίος σχεδίασε τον πρώτο
χάρτη κατά τη διάρκεια της παραμονής του το 1791 στο Βουκουρέστι και αργότερα το
1796 εκτύπωσε αυτό τον χάρτη στη Βιέννη και τον διαμοίρασε σε όλα τα εδάφη όπου
ομιλούνταν η Ελληνική γλώσσα.5
Σε αυτό τον χάρτη, μεγάλο μέρος των Βαλκανίων, πάνω από το μισό της
Ανατολίας [Μικράς Ασίας], τα νησιά του Αιγαίου και η Κρήτη, η Κύπρος, η Θράκη και
η İstanbul [Κων/πολη] απεικονίζονται ως ελληνικά εδάφη.
Η Μεγάλη Ιδέα εν συντομία είναι η ιδεολογία που αποσκοπεί στην επαναφορά
της Ελλάδας στη λαμπρότερη περίοδο του Βυζαντίου.

Χάρτης 1-3
Χάρτης Που Απεικονίζει Τη Μεγάλη Ιδέα

5
https://www.analizportal.com/megali-idea-megalo-idea-nedir/

29
 Χάρτης 1-4
Χάρτης Που Απεικονίζει Τη Μεγάλη Ιδέα

Τα δε άρθρα της είναι όπως παρακάτω:6

1. Η Ελλάδα θα ανακηρύξει την ανεξαρτησία της
2. Η Δυτική Θράκη και η Θεσσαλονίκη θα παρθεί από τους Τούρκους πάση θυσία
3. Τα Νησιά του Αιγαίου θα δοθούν στην Ελλάδα
4. Το σύνολο των 12 νησιών θα δοθεί στην Ελλάδα
5. Η Δυτική Ανατολία [Μικρά Ασία] θα δοθεί στην Ελλάδα
6. Θα ιδρυθεί το Ποντιακό Ρωμαΐικο Κράτος
7. Η Κύπρος θα δοθεί ολόκληρη στους Ρωμιούς
8. Η Κρήτη, η Ίμβρος και η Bozcaada [Τένεδος] θα δοθούν στην Ελλάδα
9. Τελικά, θα παρθεί η İstanbul [Κων/πολη] από τους Τούρκους, θα ιδρυθεί ξανά η
Βυζαντινή Αυτοκρατορία και θα πραγματοποιηθεί η «Μεγάλη Ιδέα».

6
https://www.tarihiolaylar.com/tarihi-olaylar/megalo-idea-1400

30
 Χάρτης 1-5
Χάρτης Που Απεικονίζει Τη Μεγάλη Ιδέα

Χάρτης 1-6
Χάρτης Που Απεικονίζει Το Σημείο Που Έχει Επιτευχθεί
Σε Σχέση Με Τη Μεγάλη Ιδέα

Περιληπτικά, πρώτα θα επιτευχθεί η ανεξαρτησία της Ελλάδας, κατόπιν θα

καταληφθούν τα Νησιά του Αιγαίου, η Δυτική Ανατολία [Μικρά Ασία], η περιοχή της
Μαύρης Θάλασσας, η Ρόδος, η Κρήτη, η Bozcaada [Τένεδος], η Κύπρος, η Ήπειρος, η
Μακεδονία, η Δυτική και η Ανατολική Θράκη και τελικά η İstanbul που αποκαλείται
Κωνσταντινούπολη θα μετατραπεί στην πρωτεύουσα της Ελληνικής Αυτοκρατορίας.

31
 6. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΒΑΣΙΚΗ ΠΗΓΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ
ΑΙΓΑΙΟΥ;
Η βάση των προβλημάτων αυτών είναι η γεωπολιτική ανισορροπία που έχει
διαμορφωθεί στο Αιγαίο με τις πολιτικές της Ελλάδας στο πλαίσιο της Μεγάλης Ιδέας.
Η δε κύρια πηγή της ανισορροπίας είναι η παράδοση στην Ελλάδα των Νησιών του
Αιγαίου τα οποίαν έμειναν επί 400 χρόνια υπό Τουρκική κυριαρχία -κάτι που επήλθε ως
αποτέλεσμα των πόλεμων που χάθηκαν στα τελευταία 10 χρόνια της Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας και των πιέσεων και της υποστήριξης των μεγάλων δυνάμεων- και η με
αυτό τον τρόπο συρρίκνωση των περιοχών ανοικτής θάλασσας και η απομάκρυνση της
Χερσονήσου της Ανατολίας [Μικρά Ασία] από το Αιγαίο.
Μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας υπάρχουν θέματα διαμάχης στο Αιγαίο
και μεταξύ των θεμάτων αυτών, «τα νησιά των οποίων η κυριαρχία δεν έχει
μεταβιβαστεί» και «οι προσπάθειες επέκτασης των χωρικών υδάτων της Ελλάδας»
αποτελούν τα θεμελιώδη προβλήματα.
Το ζήτημα του καθορισμού της κυριαρχίας των νησιών που χαρακτηρίζονται ως
ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ έχει πρωτεύουσα σημασία και προτεραιότητα επειδή έχει άμεση
επίδραση στην επίλυση των υπόλοιπων προβλημάτων.
Ουσιαστικά, η επίλυση των υπόλοιπων προβλημάτων μπορεί να γίνει εφικτή μόνο
με την επίλυση του προβλήματος του καθορισμού της κυριαρχίας των νησιών που
χαρακτηρίζονται ως ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ.
Ακόμη και εάν εξεταστεί μόνο από την άποψη των χωρικών υδάτων, η
πραγματοποίηση οριοθέτησης περιοχών χωρίς τον καθορισμό της κυριαρχίας των
ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ τα οποία κατέχουν χωρικά ύδατα ίσα με την μισή έκταση της Θράκης
μπορεί να προκαλέσει απώλειες που είναι αδύνατο να αναπληρωθούν. Διότι στο Αιγαίο
τα προβλήματα συνδέονται μεταξύ τους και η απόφαση που θα ληφθεί για το ένα θα
επηρεάσει και τα υπόλοιπα.
Ουσιαστικά το βασικό πρόβλημα στο Αιγαίο είναι οι ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ. Όσο δεν
επιλύεται αυτό το πρόβλημα της κυριαρχίας δεν είναι δυνατό να επιλυθεί κανένα
πρόβλημα. Για τον λόγο αυτό, πρέπει να εξεταστεί αρχικά και περιεκτικά αυτό το
πρόβλημα.
Στις επόμενες ενότητες του βιβλίου θα προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε με την
μορφή ερωτήσεων-απαντήσεων, αρχίζοντας από τις ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ, τα αναθεωρητικά
αιτήματα της Ελλάδας τα οποία έχει καθιερωθεί να αναφέρονται στη βιβλιογραφία ως

32
«Τα Προβλήματα Του Αιγαίου» και αποσκοπούν στην ανατροπή της ισορροπίας της
Λωζάνης του 1923.

Σχήμα 1-1
Το Πρόβλημα των Νήσων, Νησίδων και Βραχονησίδων η Κυριαρχία των Οποίων Δεν
Έχει Μεταβιβαστεί στην Ελλάδα Με Συνθήκες (ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ)

33
 ΠΡΩΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΩΝ ΝΗΣΩΝ, ΝΗΣΙΔΩΝ ΚΑΙ ΒΡΑΧΟΝΗΣΙΔΩΝ ΤΩΝ
ΟΠΟΙΩΝ Η ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΤΕΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕ
ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1. ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΩΝ ΝΗΣΩΝ, ΝΗΣΙΔΩΝ ΚΑΙ

ΒΡΑΧΟΝΗΣΙΔΩΝ Η ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΤΩΝ ΟΠΟΙΩΝ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΤΕΙ
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕ ΣΥΝΘΗΚΕΣ (ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ) ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ
ΠΛΕΥΡΩΝ;
Η Οθωμανική Αυτοκρατορία, σύμφωνα με τους κανόνες Διεθνούς Δικαίου της
εποχής απέκτησε το σύνολο των νήσων, νησίδων και βραχονησίδων που βρίσκονται στο
Αιγαίο7 και αργότερα εξαναγκάστηκε να μεταβιβάσει κάποια συγκεκριμένα από αυτά.
Όταν φτάνουμε στη Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης8, το σύνολο των νήσων, νησίδων
και βραχονησίδων που βρίσκονται στο Αιγαίο Πέλαγος, εκτός από όσα είχε
μεταβιβάσει η Οθωμανική Αυτοκρατορία, είναι υπό την κυριαρχία της Τουρκικής
Δημοκρατίας υπό την ιδιότητα της διαδόχου Εκείνης. Η Τουρκία δηλώνει ότι, εκτός
από τις νήσους και νησίδες που μεταβίβασε με τη Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης,
διατηρεί την κυριαρχία της επί περίπου 150 νήσων, νησίδων και βραχονησίδων,
συμπεριλαμβανομένων και των Kardak [Ίμια], σε διάφορες περιοχές του Αιγαίου
Πελάγους οι οποίες της μεταβιβάστηκαν από την Οθωμανική Αυτοκρατορία.9
Σε αντίθεση, η Ελλάδα ισχυρίζεται ότι όλες οι νήσοι, νησίδες και
βραχονησίδες που δεν έχουν δοθεί ξεκάθαρα στην Τουρκία μέσω των σχετικών

7
Παρατηρείται ότι σε αυτό το ζήτημα η Ελλάδα είναι σε μία σιωπηρή συμφωνία με την
Τουρκία
8
Για το κείμενο της Συνθήκης της Λωζάνης βλ. LNTS vol. 28, p. 11; t. Ill, c. V,
Τυπογραφείο Necmi İstikbal Matbaası Έκδοση του 1931 της Διεύθυνσης Συλλογών της
Πρωθυπουργίας, İstanbul [Κων/πολη]; Meray, S. L, Lozan Barış Konferansı Tutanaklar
Belgeler [Η Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης, Πρακτικά Έγγραφα], tk. II, c. 2, Άγκυρα,
1973, σελ.l κ.ε.
9
Συνεντεύξεις σε Εφημερίδες του Προέδρου της Δημοκρατίας Αξιότιμου Σουλεϊμάν
Ντεμιρέλ, Συνέντευξη του Προέδρου της Δημοκρατίας Αξιότιμου Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ
στην εφημερίδα Turkish Daily News, 13 Μαρτίου 1999, σελ. 1088.

34
άρθρων της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης έχουν μεταβιβαστεί στην Ελλάδα και
στην Ιταλία, από δεν την Ιταλία έχουν μεταβιβαστεί σε εκείνη. Επίσης η Ελλάδα
ισχυρίζεται ότι η Σύμβαση της 4ης Ιανουαρίου 193210 και το έγγραφο με ημερομηνία
28 Δεκεμβρίου 1932 το οποίο αξιολογεί ως προσάρτημα της Συνθήκης αυτής, έχει
χαραχθεί ένα σύνορο σύμφωνο με την ερμηνεία της Συνθήκης Ειρήνης της
Λωζάνης.11 Τέλος η Ελλάδα, επισημαίνει την στάση που επέδειξε η Τουρκία μετά από
την υπογραφή αυτών των συμφωνιών.
Μέσα σε αυτό το γενικό πλαίσιο, θα επεξηγηθούν παρακάτω με ερωτήσεις-
απαντήσεις το ιστορικό παρελθόν του προβλήματος και οι συνθήκες που σχετίζονται με
την νομική διαδικασία.

2. ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΕΧΟΥΝ ΠΕΡΑΣΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ;
Τα Νησιά του Αιγαίου ιστορικά με κανένα τρόπο δεν έχουν περάσει από την
Ελληνική κυριαρχία στην Τουρκική κυριαρχία. Συνεπώς η απάντηση αυτής της
ερώτησης είναι ρητά το «όχι».
Εξετάζοντας την ιστορική διαδικασία12 και τις διεθνείς συνθήκες σχετικά με το
Αιγαίο Πέλαγος και τα και τα Νησιά του Αιγαίου αποκαλύπτονται οι εξής αλήθειες.

10
“4 Ocak 1932 tarihli Anadolu Sahilleri ile Meis Adası Arasındaki Ada ve Adacıkların
ve Bodrum Körfezi Karşısındaki Ada’nın Cihedi Aidiyeti Hakkındaki Sözleşme”
[Σύμβαση της 4ης Ιανουαρίου 1932 Για Τον Καθορισμό Της Πλευράς Στην Οποία
Ανήκουν Τα Νησιά και Οι Νησίδες Μεταξύ των Ακτών της Ανατολίας [Μικρά Ασία] και
της Νήσου Meis [Μεγίστη] καθώς και της Νήσου Έναντι του Κόλπου του Bodrum
[Αλικαρνασσού]], για το κείμενο βλ. RG, 25 Ιανουαρίου 1933, Σελ. 2313.
11
Sertaç Hami Başeren, Ege Sorunları [Τα Προβλήματα του Αιγαίου] (Türk Deniz
Araştırmaları Vakfı [Τουρκικό Ίδρυμα Θαλάσσιων Ερευνών] Αριθμ. Έκδοσης:15).
İstanbul [Κων/πολη]: Εκδόσεις TÜDAV Yayınları, 2003, σελ. 51
12
İsmail Hami Danişmend, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi IV. [Χρονολόγιο
Οθωμανικής Ιστορίας με Επεξήγηση IV ], İstanbul [Κων/πολη], 1972, σελ. 47-51, İsmail
Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi [Οθωμανική Ιστορία], 1V/I, Άγκυρα 1988, σελ. 398-
399

35
 Δέκα χρόνια μετά από την είσοδο των Τούρκων στην Ανατολία το 1071, το 1081
συγκρότησαν τον πρώτο στόλο στις ακτές του Αιγαίου υπό τη διοίκηση του Çaka Bey
και με τη Νίκη των Νήσων Koyun [Οινούσσες] το 1090 ξεκίνησαν τη διαδικασία της
κυριαρχίας στο Αιγαίο Πελάγος.
Το Αιγαίο, ύστερα από ένα αγώνα που διήρκεσε περίπου 600 χρόνια ενάντια στη
Βενετία, τη Γένοβα και τους Ιππότες του Αγίου Ιωάννη μετατράπηκε σε μία εσωτερική
Τουρκική θάλασσα. Από το 1718 δεν απέμεινε έδαφος χωρίς κυριαρχία στο Αιγαίο.
Κατά τη διαδικασία της κατάκτησης κανένα από τα Νησιά του Αιγαίου δεν
πάρθηκε από την Ελλάδα.
Ο αγώνας της κυριαρχίας επί τους Αιγαίου ολοκληρώθηκε με την υποταγή στην
Οθωμανική κυριαρχία και της Κρήτης το 1669 εκτός από την Νήσο İstendil [Τήνος].
Η δε Νήσος İstendil [Τήνος] που καταλήφθηκε το 1715, τέθηκε υπό Οθωμανική
κυριαρχία με τη Συνθήκη του Πασάροβιτς που συνήφθη με τη Βενετία στις 21 Ιουλίου
1718.13 Βάσει της εν λόγω συμφωνίας η Νήσος Çuha [Κύθηρα] δόθηκε στους Ενετούς η
δε İstendil πέρασε στην Τουρκική κυριαρχία και έτσι το Αιγαίο μετατράπηκε σε
Οθωμανική εσωτερική θάλασσα.
Η κυριαρχία του Οθωμανικού Κράτους επί του Αιγαίου Πελάγους διήρκεσε
αδιάκοπα μέχρι τις 24 Απριλίου 1830 οπότε εμφανίστηκε στην ιστορία η Ελλάδα ως
ανεξάρτητο κράτος.14

13
İsmail Hami Danişmend, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi IV. [Χρονολόγιο
Οθωμανικής Ιστορίας με Επεξήγηση IV ], İstanbul [Κων/πολη], 1972, σελ. 12, İsmail
Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi [Οθωμανική Ιστορία], 1V/I, Άγκυρα 1988, σελ. 145-
146
14
Πριν από το 1830 η πολιτική διοίκηση επί των Νησιών του Αιγαίου ήταν διαρκώς
παρούσα με όλα τα στοιχεία της. Όταν εξετασθεί από την άποψη της κυβέρνησης και της
κυριαρχίας η οποία αποτελεί ένα από τα τρία στοιχεία του σύγχρονου κράτους, η
παρουσία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στα Νησιά του Αιγαίου είχε τα ίδια
χαρακτηριστικά με την ηπειρωτική χώρα. Από την υπαγωγή των νησιών στην
Οθωμανική κυριαρχία η διοικητική οργάνωση, η οικονομική δομή και το φορολογικό
σύστημα του Οθωμανικού Κράτους εφαρμόστηκαν πλήρως στα Νησιά του Αιγαίου.

36
 Φωτογραφία 1-1 Χάρτης 2-1
Ο Πρώτος Μεγάλος Χάρτης Που Απεικονίζει
Τούρκος Ναυτικός Çaka Bey Τη Διαδικασία Της Κυριαρχίας Στο Αιγαίο

Χάρτης 2-2
Χάρτης Που Απεικονίζει Την Οθωμανική Κυριαρχία Στο Αιγαίο

37
 Η κυριαρχία αυτή είναι τελείως συμβατή και αδιαφιλονίκητη σύμφωνα με τους
νομικούς κανόνες της εποχής κατά την οποία εγκαθιδρύθηκε.15 Με άλλα λόγια, με την
υπαγωγή της Νήσου İstendil [Τήνος] στην Οθωμανική κυριαρχία όλες οι νήσοι, νησίδες
και βραχονησίδες του Αιγαίου υπήχθησαν στο καθεστώς των χωρών υπό την κυριαρχία
της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας16 και δεν απέμεινε καμία νήσος, νησίδα και
βραχονησίδα στο Αιγαίο η οποία θα μπορούσε να υπαχθεί στο καθεστώς των εδαφών
άνευ κυρίου.17

Χάρτης 2-3
Χάρτης Που Απεικονίζει Το Αιγαίο Ως Οθωμανική Εσωτερική Θάλασσα

15
Sertaç Hami Başeren- Ali Kurumahmut, Ege’de Egemenliği Devredilmemiş Adalar [Ta
Νησιά Μη Μεταβιβασμένης Κυριαρχίας Στο Αιγαίο], Stratejik Araştırma ve Etüdler
Milli Komitesi Yayınları [Εκδόσεις Εθνικής Επιτροπής Στρατηγικών Ερευνών και
Μελετών], Araştırma Proje Dizisi [Σειρά Ερευνητικών Εργασιών] 1/2003, Άγκυρα 2003,
σελ. 10
16
Res In Possesione (Έδαφος Υπό Κυριαρχία)
17
Res Nullius (Έδαφος Άνευ Κυρίου)

38
 Αφετέρου, ο αγώνας κυριαρχία στο Αιγαίο Πέλαγος διήρκεσε από το 1090 έως
το 1830 δηλαδή επί 740 χρόνια μεταξύ Οθωμανών-Γενουατών-Ενετών και των Ιπποτών
του Αγίου Ιωάννη και δεν υπήρξε ποτέ Ελληνική ή Ρωμαίικη κυριαρχία.18

3. ΠΟΙΑ ΝΗΣΙΑ ΔΟΘΗΚΑΝ ΠΡΩΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ;

Με την επίτευξη στις 24 Απριλίου 1830 της ανεξαρτησίας εκ μέρους της Ελλάδας
της δόθηκαν από την Οθωμανική Αυτοκρατορία οι Νήσοι Eğriboz [Εύβοια], Kuzey
Sporat [Βόρειες Σποράδες] και Κiklat [Κυκλάδες].

Χάρτης 2-4
Τα Νησιά Που Δόθηκαν Στην Ελλάδα Με Την Ίδρυσή Της

18
Sertaç Hami Başeren- Ali Kurumahmut, Ege’de Egemenliği Devredilmemiş Adalar [Ta
Νησιά Μη Μεταβιβασμένης Κυριαρχίας Στο Αιγαίο], Stratejik Araştırma ve Etüdler
Milli Komitesi Yayınları [Εκδόσεις Εθνικής Επιτροπής Στρατηγικών Ερευνών και
Μελετών], Araştırma Proje Dizisi [Σειρά Ερευνητικών Εργασιών] 1/2003, Άγκυρα 2003,
σελ. 9

39
 4. ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΚΥΡΙΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ
ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΝ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΤΟΠΙΝ
ΠΙΕΣΕΩΝ ΕΚ ΜΕΡΟΥΣ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ;
Οι Συνθήκες είναι οι παρακάτω με χρονολογική σειρά:
Η Συνθήκη Ειρήνης του Ουσί στις 18 Οκτωβρίου 1912
Η Συνθήκη του Λονδίνου στις 17/30 Μαΐου 1913
Η Συνθήκη των Αθηνών στις 1/14 Νοεμβρίου 1913
Η Απόφαση των Έξι Μεγάλων Δυνάμεων που κοινοποιήθηκε στις 13
Φεβρουαρίου 1914 στην Ελληνική Κυβέρνηση και στις 14 Φεβρουαρίου 1914 στην
Οθωμανική Αυτοκρατορία. Όμως το Οθωμανικό Κράτος δεν αποδέχτηκε τα άρθρα
σχετικά με την μεταβίβαση των νησιών που αναφέρονται σε όλες αυτές τις συνθήκες.
Η Ιταλία κατά τη διάρκεια του Πολέμου της Τριπολίτιδας το 1911
[Ιταλοτουρκικός Πόλεμος 1911-12] κατέλαβε τις Νήσους Menteşe [Δωδεκάνησα]. Στη
Συνθήκη του Ουσί προβλεπόταν να επιστραφούν τα νησιά στην Οθωμανική
Αυτοκρατορία όμως με την έναρξη του Βαλκανικού Πολέμου η μεταβίβαση αυτή δεν
πραγματοποιήθηκε. Κατόπιν, όταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία ηττήθηκε στον Πρώτο
Παγκόσμιο Πόλεμο τα νησιά παρέμειναν εκ των πραγμάτων στην Ιταλία. Ουσιαστικά τα
νησιά δεν μεταβιβάστηκαν νομικά στην Ιταλία μέχρι τη Συνθήκη της Λωζάνης το 1923.
Συνεπώς παρότι εκτός από τα νησιά που δόθηκαν στην Ελλάδα μετά τις 24
Απριλίου 1830 κάποια από τα Νησιά του Αιγαίου καταλήφθηκαν στη διάρκεια του
πολέμου της Τριπολίτιδας19 και τους Βαλκανικούς Πολέμους20 από την Ιταλία και την

19
Η Ιταλία, στον Πόλεμο της Τριπολίτιδας το 1912 με σκοπό να εξαναγκάσει το
Οθωμανικό Κράτος σε συνθηκολόγηση και να επιτύχει τον στόχο του πολέμου το
συντομότερο κατέλαβε στην περιοχή των Νήσων Menteşe [Δωδεκάνησα] συνολικά 16
νησιά συμπεριλαμβανόμενης της Ρόδου. Βάσει του 2ου άρθρου της Συνθήκης Ειρήνης
του Ουσύ στις 18 Οκτωβρίου 1912 η Ιταλία έπρεπε να παύσει την κατοχή και να
επιστρέψει τα νησιά στο Οθωμανικό Κράτος. Ως αποτέλεσμα των πολιτικών και
στρατιωτικών εξελίξεων που προκλήθηκαν εξαιτίας του Βαλκανικού Πολέμου και
κατόπιν της έναρξης του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου, συνεχίστηκε η έμπρακτη παρουσία
της Ιταλίας στα νησιά.
20
Σαν αποτέλεσμα των Βαλκανικών Πολέμων αποφασίστηκε από τις Έξι Μεγάλες
Δυνάμεις να παραχωρηθούν στην Ελλάδα τα νησιά «Taşoz [Θάσος], Semadirek

40
Ελλάδα, η Οθωμανική Αυτοκρατορία διατήρησε21 τα κυριαρχικά της δικαιώματα επί των
νήσων αυτών από νομική και πολιτική άποψη μέχρι τις 24 Ιουλίου 1923 οπότε και
υπεγράφη η Συνθήκη της Λωζάνης.22 Το νομικό καθεστώς των Νησιών του Αιγαίου
έλαβε την οριστική του μορφή με τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων που υπεγράφη στις
10 Φεβρουαρίου 1947 μετά το τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου.

Χάρτης 2-5
Χάρτης Του Αιγαίου

[Σαμοθράκης], Limni [Λήμνος], Bozbaba [Άγιος Ευστράτιος], Midilli [Λέσβος], İpsara

[Ψαρά], Sakız [Χίος], Sisam [Σάμος] και Ahikerya [Ικαρία]» όμως αυτή η απόφαση δεν
έγινε δεκτή από το Οθωμανικό Κράτος.
21
Ali Kurumahmut, Ege’de Temel Sorun Egemenliği Tartışmalı Adalar [Το Βασικό
Πρόβλημα Στο Αιγαίο, Τα Νησιά Αμφισβητούμενης Κυριαρχίας], Türk Tarih Kurumu
Yayınları [Εκδόσεις Τουρκικού Ιδρύματος Ιστορίας], İstanbul [Κων/πολη] 1998,σ.11-46
22
Παρά τις δύο αυτές κατοχές οι Οθωμανοί δεν αποδέχθηκαν ποτέ αυτές τις κατοχές και
δεν διέκοψαν τις σχέσεις τους με τα νησιά.

41
 5. ΠΟΙΑ ΑΡΘΡΑ ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΗΣ ΤΟΥ 1923 ΚΑΙ ΤΗΣ
ΣΥΝΘΗΚΗΣ ΤΩΝ ΠΑΡΙΣΙΩΝ ΤΟΥ 1947 ΚΑΘΟΡΙΖΟΥΝ ΤΟ ΣΗΜΕΡΙΝΟ
ΟΡΙΣΤΙΚΟ ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΝ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ;

TAŞOZ [ΘΑΣΟΣ], SEMADİREK [ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ], LİMNİ [ΛΗΜΝΟΣ], BOZBABA

[ΤΕΝΕΔΟΣ], MİDİLLİ [ΛΕΣΒΟΣ], İPSARA [ΨΑΡΑ], SAKIZ [ΧΙΟΣ], AHİKERYA
[ΙΚΑΡΙΑ], SİSAM [ΣΑΜΟΣ]

BATNOS [ΠΑΤΜΟΣ], LİPSO [ΛΕΙΨΟΙ], İLERYOZ [ΛΕΡΟΣ], KELEMEZ

[ΚΑΛΥΜΝΟΣ], İSTANKÖY [ΚΩΣ], İSTANBULYA [ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑ], SÖMBEKİ
[ΣΥΜΗ], İNCİRLİ [ΝΙΣΥΡΟΣ], İLEKİ [ΤΗΛΟΣ], HERKE [ΧΑΛΚΗ], RODOS
[ΡΟΔΟΣ], KERPE [ΚΑΡΠΑΘΟΣ], ÇOBAN [ΚΑΣΟΣ], MEİS [ΜΕΓΙΣΤΗ]

Σχήμα 2-1
Η Κυριαρχία Των Νησιών Σύμφωνα Με Τη Συνθήκη Ειρήνης Της Λωζάνης του 1923

42
 Χάρτης 2-6
Το Καθεστώς Των Νησιών Του Αιγαίου
Σύμφωνα Με Την Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης του 1923

43
 Το σημερινό καθεστώς των Νησιών του Αιγαίου καθορίζεται από τα άρθρα 623,
1224, 1525 και 1626 της Συνθήκης της Λωζάνης27 και το 14ο άρθρο28 της Συνθήκης Ειρήνης
των Παρισίων.29

23
«Εκτός αντιθέτων διατάξεων της παρούσης Συνθήκης, τα θαλάσσια όρια
περιλαμβάνουσι τας νήσους και νησίδια τας κειμένας εις απόστασιν μικροτέραν των
τριών μιλλίων από της ακτής».
24
Στο άρθρο 12 της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης αναφέρεται ότι: «Η ληφθείσα
απόφασις τη 13η Φεβρουαρίου 1914 υπό της Συνδιασκέψεως του Λονδίνου εις εκτέλεσιν
των άρθρων 5 της Συνθήκης του Λονδίνου της 17/30 Μαΐου 1913, και 15 της Συνθήκης
των Αθηνών της 1/14 Νοεμβρίου 1913, η κοινοποιηθείσα εις την Ελληνικήν Κυβέρνησιν
τη 13 Φεβρουαρίου 1914 και αφορώσα εις την κυριαρχίαν της Ελλάδος επί των νήσων
της Ανατολικής Μεσογείου, εκτός της İmroz (Imbros) [Ίμβρου] και Bozcaada [Τενέδου]
και των Νήσως Tavşan (Iles aux’ Lapins) [Λαγουσών νήσων (Μαυρυών)], ιδία των
νήσων Limni (Lemnos) [Λήμνου], Semadirek (Semendirek, Samothrace) [Σαμοθράκης],
Midilli (Mitilene) [Μυτιλήνης], Sakız (Chio) [Χίου], Sisam (Samos) [Σάμου] και Νikarya
(Nicaria) [Ικαρίας], επικυρούνται, υπό την επιφύλαξιν των διατάξεων της παρούσης
Συνθήκης των συναφών προς τας υπό την κυριαρχίαν της Ιταλίας διατελούσας νήσους,
περί ων διαλαμβάνει το άρθρον 15. Εκτός αντιθέτου διατάξεως της παρούσης Συνθήκης,
αι νήσοι, αι κείμεναι εις μικροτέραν απόστασιν των τριών μιλλίων της ασιατικής ακτής,
παραμένουσιν υπό την τουρκικήν κυριαρχίαν»
25
Στο άρθρο 15 της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης: Η Τουρκία παραιτείται υπέρ της
Ιταλίας παντός δικαιώματος και τίτλου επί των κάτωθι απαριθμουμένων νήσων, τουτέστι
της Stampalia (Astropolia) [Αστυπάλαιας], Rodos (Rhodes, Rhodes) [Ρόδου], Kalki
(Calki, Khalki) [Χάλκης], Skarpanto (Scarpanto) [Καρπάθου], Kazos (Casos, Casso)
[Κάσσου], Piscopis (Tilos) [Τήλου], Miziros (Misiros, Nisyros) [Νισύρου], Kalimnos
(Kalymnos) [Καλύμνου], Leros [Λέρου], Patmos [Πάτμου], Lipsos (Lipso) [Λειψούς],
Sömbeki (Symi) [Σύμης] και İstanköy (Cos, Kos) [Κω], των κατεχομένων νυν υπό της
Ιταλίας και των νησίδων των εξ’ αυτών εξαρτωμένων, ως και της νήσου Meis
(Castellorizo) [Καστελλορίζου].
26
Άρθρο 16: Η Τουρκία δήλοι ότι παραιτείται παντός τίτλου και δικαιώματος πάσης
φύσεως επί των εδαφών ή εν σχέσει προς τα εδάφη άτινα κείνται πέραν των
προβλεπομένων υπό της παρούσης Συνθήκης ορίων, ως και επί των νήσων, εκτός εκείνων

44
ων η κυριαρχία έχει αναγνωρισθή αυτή δια της παρούσης Συνθήκης, της τύχης των
εδαφών και των νήσων τούτων κανονισθείσης ή κανονισθησομένης μεταξύ των
ενδιαφερομένων. Αι διατάξεις του παρόντος άρθρου δεν θίγουσι τας συνομολογηθείσας
ή συνομολογηθησομένας ιδιαιτέρας συμφωνίας μεταξύ της Τουρκίας και των ομόρων
χωρών λόγω της γειτνιάσεως αυτών.
27
Ερμηνεία του 16ου Άρθρου της Συνθήκης της Λωζάνης:
* Αρχικά, το 16ο Άρθρο που είναι μία συμπληρωματική διάταξη δεν μπορεί να
εφαρμοστεί στο Αιγαίο. Το ζήτημα της κυριαρχίας στο Αιγαίο έχει ρυθμιστεί με τις
ειδικές διατάξεις των άρθρων 12 και 15. Εφόσον υπάρχουν ειδικές διατάξεις που
ρυθμίζουν ένα θέμα δεν μπορεί να προσφεύγουμε σε γενικές ρυθμίσεις. Το Άρθρο 16, σε
αντίθεση με την κατάσταση στο Αιγαίο, μπορεί να εφαρμοστεί σε περιοχές όπως η
Ερυθρά Θάλασσα όπου οι σχέσεις κυριαρχίας δεν υπόκεινται σε κάποιες ειδικές
ρυθμίσεις.
* Κατά δεύτερο λόγο, η διάταξη αυτή δεν σημαίνει παραίτηση από τα κυριαρχικά
δικαιώματα επί όλων των νήσων, νησίδων και βραχονησίδων τα οποία κείνται πέραν των
τριών μιλίων από τις ακτές. Στο Αιγαίο αυτό το άρθρο μπορεί να υποδεικνύει μόνο τα
νησιά των οποίων η κυριαρχία μεταβιβάστηκε με τα άρθρα 12 και 15. Εξάλλου, στο
πλαίσιο του άρθρου 16 εμπίπτουν μόνο τα νησιά, οι δε νησίδες και βραχονησίδες
παραμένουν εκτός.
* Τέλος, εάν υπάρχουν νησιά των οποίων η κυριαρχία θα αποτελέσει αντικείμενο
ρύθμισης αργότερα τότε η Τουρκία θα είναι μεταξύ των σχετικών μερών. Διότι η Τουρκία
δεν έχει μεταβιβάσει αυτά τα νησιά σε κανένα κράτος και δεν μπορεί να υπάρξει νήσος
άνευ κυρίου.
28
1. «Η Ιταλία εκχωρεί εις την Ελλάδα εν πλήρει κυριαρχία τας νήσους της
Δωδεκανήσου τας κατωτέρω απαριθμουμένας, ήτοι: Stampalia (Astropalia)
[Αστυπάλαιαν], Rhodes (Rhodos) [Ρόδον], Calki (Kharki) [Χάλκην], Scarpanto
[Κάρπαθον], Cassos (Casso) [Κάσον], Piscopis (Τilos) [Τήλον], Μisiros (Nisiros)
[Νίσυρον], Calimnos (Kalymnos) [Κάλυμνον], Leros [Λέρον], Patmos [Πάτμον], Lipsos
(Lipso) [Λειψών], Simi (Symi) [Σύμην], Cos (Kos) [Κω] και Casterllorizo
[Καστελλόριζον], ως και τας παρακειμένας νησίδας»
2. Τα νησιά αυτά θα αποστρατιωτικοποιηθούν και θα παραμείνουν έτσι.

45
 Με το 12ο άρθρο της Λωζάνης τα Νησιά Taşoz [Θάσος], Semadirek
[Σαμοθράκη], Limni [Λήμνος], Bozbaba [Άγιος Ευστράτιος], Midilli [Λέσβος], İpsara
[Ψαρά], Sakız [Χίος], Sisam [Σάμος] και Ahikerya [Ικαρία] δόθηκαν στην Ελλάδα και
με το 15ο άρθρο οι Νήσοι Menteşe [Δωδεκάνησα] και η Νήσος Meis [Μεγίστη] δόθηκαν
στην Ιταλία.

6. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΔΟΘΕΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕ

ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΩΝ ΠΑΡΙΣΙΩΝ ΤΟΥ 1947;
Με το 14ο Άρθρο της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων του 1947 οι Νήσοι
Menteşe [Δωδεκάνησα] και η Νήσος Meis [Μεγίστη] αποσπάστηκαν από την Ιταλία και
μεταβιβάστηκαν στην Ελλάδα.

3. Οι τρόποι και οι όροι της μεταβίβασης των νησιών αυτών στην Ελλάδα θα
καθοριστούν με συνθήκη μεταξύ της Ελλάδας και της Κυβέρνησης του Ηνωμένου
Βασιλείου και εντός 90 ημερών από την θέση σε ισχύ της Συνθήκης αυτής θα
πραγματοποιηθούν οι αναγκαίες ρυθμίσεις για την αποχώρηση των ξένων
στρατευμάτων.
29
Ali Kurumahmut- Sertaç Hami Başeren, The Twilight Zones In The Aegean (Un)
Forgotten Turkish Islands, Ege’de Gri Bölgeler Unutul(may)an Türk Adaları, Türk Tarih
Kurumu [Τουρκικό Ίδρυμα Ιστορίας]-Άγκυρα 2004, σελ. 64, Ali Kurumahmut, Ege’de
Temel Sorun Egemenliği Tartışmalı Adalar [Το Βασικό Πρόβλημα Στο Αιγαίο, Τα Νησιά
Αμφισβητούμενης Κυριαρχίας], Türk Tarih Kurumu Yayınları [Εκδόσεις Τουρκικού
Ιδρύματος Ιστορίας], İstanbul [Κων/πολη] 1998, Sertaç Hami Başeren, Ege Sorunları [Τα
Προβλήματα του Αιγαίου] (Türk Deniz Araştırmaları Vakfı [Τουρκικό Ίδρυμα
Θαλάσσιων Ερευνών] Έκδοση No. 25). Άγκυρα, 2006, σελ. 52-62.

46
 Χάρτης 2-7
Τα Νησιά Που Δόθηκαν Στην Ελλάδα
Με Τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων του 1947

47
 7. ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΝΗΣΙΑ, ΝΗΣΙΔΕΣ ΚΑΙ ΒΡΑΧΟΝΗΣΙΔΕΣ ΠΟΥ ΔΕΝ
ΕΧΟΥΝ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΤΕΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ; ΕΑΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΥΤΑ ΕΙΝΑΙ
ΑΝΕΥ ΚΥΡΙΟΥ;
Τα νησιά που έχουν μεταβιβαστεί στην Ελλάδα είναι εκείνα που έχουν καθοριστεί
με τις Συνθήκες. Όλα τα υπόλοιπα νησιά, νησίδες και βραχονησίδες έχουν μεταβιβαστεί
από την Οθωμανική κυριαρχία στην Τουρκική Δημοκρατία. Δεν υπάρχουν νησιά,
νησίδες και βραχονησίδες άνευ κυρίου.

8. ΠΟΙΑ ΑΡΘΡΑ ΠΟΙΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΣΥΝΙΣΤΟΥΝ ΤΗ

ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΤΑ ΝΗΣΙΑ, ΝΗΣΙΔΕΣ ΚΑΙ ΒΡΑΧΟΝΗΣΙΔΕΣ ΤΩΝ
ΟΠΟΙΩΝ Η ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΤΕΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ;
Τα άρθρα 6, 12, 15 και 16 της Συνθήκης της Λωζάνης και το άρθρο 14 της
Συνθήκης των Παρισίων συνιστούν τη νομική βάση. Όμως το 16ο άρθρο της Συνθήκης
της Λωζάνης έχει ιδιαίτερη σημασία στο ζήτημα της μεταβίβασης της κυριαρχίας.

9. ΤΙ ΛΕΕΙ ΤΟ 16Ο ΑΡΘΡΟ ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΗΣ;

Περιληπτικά λέει ότι «Η Τουρκία με το Άρθρο 16 δεν παραιτείται από τα
δικαιώματά της επί όλων των νησιών».
Διότι το 16ο άρθρο της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης περιλαμβάνει την
πρόταση: «Η Τουρκία, … δηλοί ότι παραιτείται παντός τίτλου και δικαιώματος πάσης
φύσεως επί των όλων των λοιπών νήσων, εκτός εκείνων ων η κυριαρχία έχει
αναγνωρισθή αυτή δια της παρούσης Συνθήκης, … της τύχης των εδαφών και των νήσων
τούτων κανονισθείσης ή κανονισθησομένης μεταξύ των ενδιαφερομένων». Η διάταξη
αυτή, δεν σημαίνει ότι η Τουρκία έχει παραιτηθεί από τα κυριαρχικά της δικαιώματα επί
όλων των νήσων, νησίδων και βραχονησίδων που βρίσκονται πέραν των 3 μιλίων από τις
ακτές της. Οι εκτιμήσεις που πραγματοποιούνται από διαφορετικές οπτικές γωνίες
καταλήγουν πάντα σε αυτό το συμπέρασμα.
Ουσιαστικά το ίδιο το γράμμα του άρθρου συνιστά εμπόδιο στην αξιολόγηση της
διάταξης ως πλήρη παραίτηση. Και η τελευταία φράση του 16/1 δείχνει ότι η Τουρκία
δεν έχει παραιτηθεί από τα κυριαρχικά της δικαιώματα επί όλων των νήσων, νησίδων
και βραχονησίδων που βρίσκονται πέραν των 3 μιλίων από τις ακτές της.

48
 Χάρτης 2-8
Χάρτης Που Απεικονίζει τις Νήσους, Νησίδες και Βραχονησίδες
η Κυριαρχία των Οποίων Δεν Έχει Μεταβιβαστεί στην Ελλάδα Με Συνθήκες

49
 10. ΤΟ 16Ο ΑΡΘΡΟ ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΗΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ
ΑΠΟΤΕΛΕΣΕΙ ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΝΗΣΩΝ
ΠΛΕΟΝ ΑΥΤΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΤΕΙ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 12 ΚΑΙ 15;
Τα νησιά για τα οποία η Τουρκία έχει παραιτηθεί από κάθε τίτλο και δικαίωμα
στο 16ο άρθρο30 είναι τα νησιά που έχουν μεταβιβαστεί με τα άρθρα 1231 και 1532 και

30
Άρθρο 16: Η Τουρκία δήλοι ότι παραιτείται παντός τίτλου και δικαιώματος πάσης
φύσεως επί των εδαφών ή εν σχέσει προς τα εδάφη άτινα κείνται πέραν των
προβλεπομένων υπό της παρούσης Συνθήκης ορίων, ως και επί των νήσων, εκτός εκείνων
ων η κυριαρχία έχει αναγνωρισθή αυτή δια της παρούσης Συνθήκης, της τύχης των
εδαφών και των νήσων τούτων κανονισθείσης ή κανονισθησομένης μεταξύ των
ενδιαφερομένων. Αι διατάξεις του παρόντος άρθρου δεν θίγουσι τας συνομολογηθείσας
ή συνομολογηθησομένας ιδιαιτέρας συμφωνίας μεταξύ της Τουρκίας και των ομόρων
χωρών λόγω της γειτνιάσεως αυτών.
31
Στο άρθρο 12 της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης περιλάμβάνεται η διάταξη ότι: «Η
ληφθείσα απόφασις τη 13η Φεβρουαρίου 1914 υπό της Συνδιασκέψεως του Λονδίνου εις
εκτέλεσιν των άρθρων 5 της Συνθήκης του Λονδίνου της 17/30 Μαΐου 1913, και 15 της
Συνθήκης των Αθηνών της 1/14 Νοεμβρίου 1913, η κοινοποιηθείσα εις την Ελληνικήν
Κυβέρνησιν τη 13 Φεβρουαρίου 1914 και αφορώσα εις την κυριαρχίαν της Ελλάδος επί
των νήσων της Ανατολικής Μεσογείου, εκτός της İmroz (Imbros) [Ίμβρου] και Bozcaada
[Τενέδου] και των Νήσως Tavşan (Iles aux’ Lapins) [Λαγουσών νήσων (Μαυρυών)], ιδία
των νήσων Limni (Lemnos) [Λήμνου], Semadirek (Semendirek, Samothrace)
[Σαμοθράκης], Midilli (Mitilene) [Μυτιλήνης], Sakız (Chio) [Χίου], Sisam (Samos)
[Σάμου] και Νikarya (Nicaria) [Ικαρίας], επικυρούνται, υπό την επιφύλαξιν των
διατάξεων της παρούσης Συνθήκης των συναφών προς τας υπό την κυριαρχίαν της
Ιταλίας διατελούσας νήσους, περί ων διαλαμβάνει το άρθρον 15. Εκτός αντιθέτου
διατάξεως της παρούσης Συνθήκης, αι νήσοι, αι κείμεναι εις μικροτέραν απόστασιν των
τριών μιλλίων της ασιατικής ακτής, παραμένουσιν υπό την τουρκικήν κυριαρχίαν»
32
Στο άρθρο 15 της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης αναφέρεται ότι: «Η Τουρκία
παραιτείται υπέρ της Ιταλίας παντός δικαιώματος και τίτλου επί των κάτωθι
απαριθμουμένων νήσων, τουτέστι της Stampalia (Astropolia) [Αστυπάλαιας], Rodos
(Rhodes, Rhodes) [Ρόδου], Kalki (Calki, Khalki) [Χάλκης], Skarpanto (Scarpanto)
[Καρπάθου], Kazos (Casos, Casso) [Κάσσου], Piscopis (Tilos) [Τήλου], Miziros

50
όπως αναφέρθηκε και παραπάνω έχει αποφασιστεί ότι η τύχη «… των νησιών», «… έχει
κανονιστεί» είτε «… θα κανονιστεί» «από τους ενδιαφερόμενους». Τα νησιά των οποίων
η τύχη κανονίστηκε είτε θα κανονιστεί από τους ενδιαφερόμενους είναι τα νησιά που
μεταβιβάστηκαν από την Τουρκία. Τα νησιά των οποίων η κυριαρχία μεταβιβάστηκε από
την Τουρκία αναφέρονται στο 12ο και στο 15ο άρθρο: είναι προφανές ότι το Άρθρο 16
δεν μπορεί να προσθέσει νέα σε αυτά33 (Το Άρθρο 16 έχει εφαρμογή σε περιοχές όπως η
Ερυθρά Θάλασσα όπου οι σχέσεις κυριαρχίας δεν αποτελούν αντικείμενο ειδικής
ρύθμισης και η Τουρκία είναι πάντοτε σχετική πλευρά).

11. ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ Η ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΤΟΥ 16ΟΥ ΑΡΘΡΟΥ ΤΗΣ

ΣΥΝΘΗΚΗΣ ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΗΣ «ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ
ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΤΕΙ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 12 ΚΑΙ 15 ΤΗΣ ΤΥΧΗΣ ΤΟΥΤΩΝ
ΚΑΝΟΝΙΣΘΕΙΣΗΣ Η ΚΑΝΟΝΙΣΘΗΣΟΜΕΝΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΩΝ»;
Η διατύπωση «Σχετικά με τα νησιά που μεταβιβάστηκαν με τά άρθρα 12 και 15
της τύχης τούτων κανονισθείσης ή κανονισθησομένης μεταξύ των ενδιαφερομένων»
αναφέρεται στα Μνημόνια Κατανόησης Tittoni-Βενιζέλου και Bonin-Βενιζέλου.
Το Άρθρο 16 της Συνθήκης της Λωζάνης, αποσκοπεί στην διακοπή της σχέσης
της Τουρκίας με τα νησιά που βρισκόταν υπό de facto Ιταλική κυριαρχία τα οποία επί
της ουσίας είχαν καταστεί πρόβλημα μεταξύ της Ιταλίας και της Ελλάδας με την έναρξη
των διαπραγματεύσεων της Διάσκεψης.34 Η φράση του κειμένου «κανονισθείσης» έχει

(Misiros, Nisyros) [Νισύρου], Kalimnos (Kalymnos) [Καλύμνου], Leros [Λέρου],

Patmos [Πάτμου], Lipsos (Lipso) [Λειψούς], Sömbeki (Symi) [Σύμης] και İstanköy (Cos,
Kos) [Κω], των κατεχομένων νυν υπό της Ιταλίας και των νησίδων των εξ’ αυτών
εξαρτωμένων, ως και της νήσου Meis (Casterllorizo) [Καστελλορίζου]».
33
Sertaç Hami Başeren, Ege Sorunları [Τα Προβλήματα του Αιγαίου] (Türk Deniz
Araştırmaları Vakfı [Τουρκικό Ίδρυμα Θαλάσσιων Ερευνών] Έκδοση No. 25). Άγκυρα,
2006, σελ. 52-62.
34
Για την εμφάνιση του προβλήματος της Δωδεκανήσου τη μετατροπή του σε
Ιταλοελληνικό Πρόβλημα και την επίδραση αυτού στις Συνθήκες των Σεβρών και της
Λωζάνης βλ. Sevin Toluner, To Κυπριακό Πρόβλημα και το Διεθνες Δίκαιο, İstanbul
[Κων/πολη] 1977, σελ. 22-23, 26

51
προστεθεί προκειμένου να παραπέμψει στα Μνημόνια Κατανόησης Tittoni-Βενιζέλου
και του Μνημονίου Κατανόησης Bonin-Βενιζέλου που υπεγράφη στις 10 Αυγούστου
1920 και προέβλεπαν την μεταβίβαση κάποιων νησιών από την Ιταλία στην Ελλάδα τα
οποία ήταν υπό Ιταλική κατοχή πριν από τη Λωζάνη και βρισκόταν στην περιοχή των
Νήσων Menteşe [Δωδεκάνησα] και ανάμεσα σε αυτά δεν συγκαταλεγόταν η Ρόδος.

12. ΕΝΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 16 ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ

ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΗΣ ΟΙ ΝΗΣΙΔΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΒΡΑΧΟΝΗΣΙΔΕΣ;
Στο πλαίσιο του Άρθρου 16 της Συνθήκης της Λωζάνης εντάσσονται μόνο τα
νησιά. Με το Άρθρο 16 της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης «Η Τουρκία … παραιτήθηκε
παντός τίτλου και δικαιώματος επί των νήσων». Εντούτοις προστατεύονται τα
κυριαρχικά δικαιώματα επί των νησίδων και βραχονησίδων. Ενώ στο Άρθρο 16
αναφέρονται μόνο νησιά, στις διατάξεις του Άρθρου 6/235 και του Άρθρου 15 αναφέρεται
διαδοχικά σε «νησίδες» και «εξαρτώμενες νησίδες». Αυτή δεν είναι μία κατάσταση που
έχει προκύψει τυχαία. Το γεγονός ότι έχουν χρησιμοποιηθεί διαφορετικοί όροι σε
διαφορετικές διατάξεις καταδεικνύει ότι τα συμβαλλόμενα κράτη έχοντας υπόψη τη
διαφορά μεταξύ των διαφορετικών γεωγραφικών σχηματισμών έχουν προβεί σε
διαφορετικές επιλογές στις διαφορετικές διατάξεις.
Το Διεθνές Δίκαιο προβλέπει διαφορές μεταξύ των διαφορετικών γεωγραφικών
σχηματισμών όπως νήσοι, νησίδες και βραχονησίδες όσον αφορά τις θαλάσσιες εκτάσεις

35
Άρθρο 6: «Όσον αφορά εις τα καθοριζόμενα υπό του ρου ποταμού και ουχί υπό των
οχθών αυτού σύνορα, οι όροι “ρους” (Cours) ή “αύλαξ” (Chenal) ων γίνεται χρήσις εν τη
παρούση Συνθήκη, σημαίνουσι δια μεν τους μη πλωτούς ποταμούς την μέσην γραμμήν
αυτών ή του κυρίου αυτών βραχίονος, δια δε τους πλωτούς ποταμούς την μέσην γραμμήν
της κυρίας αύλακος ναυσιπλοίας. Εν τούτοις, εναπόκειται εις την Επιτροπήν να καθορίση
ειδικότερον, εάν η συνοριακή γραμμή θα ακολουθήση, εις τας ενδεχομένας αυτής
μετατοπίσεις, τον ούτω προσδιορισθέντα ρουν ή την “αύλακα, ή εάν θα καθορισθή
οριστικώς εκ της θέσεως του ρου ή της αύλακος κατά την έναρξιν της ισχύος της
παρούσης Συνθήκης. Εκτός αντιθέτων διατάξεων της παρούσης Συνθήκης, τα θαλάσσια
όρια περιλαμβάνουσι τας νήσους και νησίδια τας κειμένας εις απόστασιν μικροτέραν των
τριών μιλλίων από της ακτής.”

52
που πρόκειται να αποκτήσουν αυτές. Παρόλα αυτά, το αντικείμενο του Άρθρου 16 δεν
είναι αυτό, είναι τα κυριαρχικά δικαιώματα επί των νησιών.

13. ΕΙΝΑΙ ΣΩΣΤΗ Η ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 16 ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ

ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΗΣ «ΩΣ ΠΛΗΡΗΣ ΠΑΡΑΙΤΗΣΗ»;
Η ερμηνεία του Άρθρου 16 «ως πλήρης παραίτηση» είναι ενάντια στον κανόνα
που προβλέπει ότι οι συνθήκες πρέπει να ερμηνεύονται ως σύνολο και με τρόπο ώστε οι
διατάξεις τους να έχουν νόημα. Όπως είναι γνωστό, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο οι οι
συνθήκες πρέπει να ερμηνεύονται ως σύνολο και με τρόπο ώστε οι διατάξεις τους να
έχουν νόημα. Εάν το 16ο άρθρο αφαιρούσε από την Τουρκική κυριαρχία όλα τα νησιά
πέραν των τριών μιλίων από τις ακτές της Ανατολίας [Μικρά Ασία] εκτός των Gökçeada
[Ίμβρος], Bozcaada [Τένεδος] και τις Νήσους Tavşan [Μαυριά/Λαγούσες] εκτός από το
πρώτο τμήμα της πρώτης πρότασής του δεν θα χρειαζόταν να περιληφθούν στο κείμενο
της Συνθήκης το 12ο και το 15ο άρθρο. Αυτή η κατάσταση εκτός του ότι θα συνιστούσε
μία ερμηνεία αντίθετη προς το γράμμα και το πνεύμα της Συνθήκης Ειρήνης της
Λωζάνης θα ήταν και μία ερμηνεία που υπερβαίνει τη βούληση των πλευρών. Μία τέτοια
ερμηνεία είναι αντίθετη στον παραπάνω κανόνα ερμηνείας του διεθνούς δικαίου.

14. ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΕ ΠΟΙΑ ΔΙΑΤΑΞΗ ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ ΤΩΝ ΣΕΒΡΩΝ

ΠΟΥ ΚΑΤΑΒΑΛΛΟΤΑΝ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΝΑ ΕΠΙΒΛΗΘΕΙ ΕΙΣΗΧΘΗ ΜΕ
ΜΕΓΑΛΕΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΤΟ ΆΡΘΡΟ 16 ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΗΣ;
Η ερμηνεία του Άρθρου 16 ως πλήρης παραίτηση αντιβαίνει στις συνθήκες κάτω
από τις οποίες συνήφθη η Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης.
Εφόσον οι διεθνείς συνθήκες είναι νομικοί κανόνες που ρυθμίζουν συγκεκριμένες
κοινωνικές σχέσεις είναι πολύ φυσικό οι συνθήκες μέσα στις οποίες βρίσκονται τα
νομικά υποκείμενα των οποίων τις σχέσεις ρυθμίζουν αυτές να επηρεάζουν την ερμηνεία
των διατάξεων της συνθήκης. 36 «Συνεπώς μερικές φορές και οι συνθήκες κάτω από τις
οποίες πραγματοποιήθηκε μία συνθήκη μπορεί να αποτελούν τα δεδομένα τα οποία
πρέπει να μελετηθούν προκειμένου να διασαφηνιστεί κάποια διάταξη της συνθήκης».37

36
Hüseyin Pazarcı, Μαθήματα Διεθνούς Δικαίου, K.I.B. 6, Άγκυρα 1997, σελ. 188
37
Hüseyin Pazarcı, Μαθήματα …, K.I.B. όπ. π. σελ. 188

53
 Ο Τουρκικός Εθνικός Αγώνας υπό την ηγεσία του Μουσταφά Κεμάλ Πασά
έφθασε στη Λωζάνη έχοντας απορρίψει τη Συνθήκη των Σεβρών. Στο Άρθρο 132 της
Συνθήκης των Σεβρών υπήρχε μία γενική διάταξη με την οποία η Τουρκία
παραιτούνταν από τα δικαιώματά της επί των νησιών. Σύμφωνα με αυτή η Τουρκία
«… δηλοί ότι παραιτείται υπέρ των Προεχουσών Συμμάχων Δυνάμεων όλων των
δικαιωμάτων και τίτλων, ούς θα ηδύνατο δι’ οιονδήποτε λόγον να επικαλεσθή δια πάν ή
εν σχέσει προς παν έδαφος κείμενον έξω της Ευρώπης και μη περιεχόμενον υπό άλλην
κυριαρχίαν δυνάμει της παρούσης Συνθήκης.
… υποχρεούται να αναγνωρίσει και να αποδεχθή τας ληφθείσας ή ληφθησομένας
αποφάσεις υπό των Προεχουσών Συμμάχων Δυνάμεων, εκ συμφώνου, εάν υπάρχει
περίπτωσις, μετά τρίτων Δυνάμεων, προς διακανονισμόν των συνεπειών της
προηγούμενης διατάξεως…».
Σε αυτή την διάταξη σε αντίθεση με το Άρθρο 16 της Συνθήκης Ειρήνης της
Λωζάνης αναγράφονται οι χώρες υπέρ των οποίων παραιτείται η Τουρκία από τα
κυριαρχικά της δικαιώματα επί των εδαφών της.
Επίσης η Τουρκία, δηλώνοντας στη δεύτερη παράγραφο, προκειμένου να
ρυθμίσει τα αποτελέσματα της διάταξης που τίθεται από τις Συμμαχικές Δυνάμεις στην
πρώτη παράγραφο ότι «υποχρεούται να αναγνωρίσει και να αποδεχθή τας ληφθείσας
ή ληφθησομένας αποφάσεις» έχει δώσει, κατά κάποιο τρόπο, λευκή επιταγή. Οι
Σύμμαχοι, τον Ιούνιο του 1923 στη Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης πρότειναν ένα
περιεκτικό προσχέδιο συνθήκης38 και παρότι πρότειναν να περιληφθεί μία παρόμοια
διάταξη και στη Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης αυτό απορρίφθηκε από την
Τουρκία.
Πέραν και τούτου, στην 1η παράγραφο του 84ου άρθρου της Συνθήκης των
Σεβρών η Τουρκία παραιτήθηκε «…υπέρ της Ελλάδος πάντων των δικαιωμάτων και
τίτλων αυτής επί των εδαφών της παλαιάς Οθωμανικής Αυτοκρατορίας των
κειμένων εν Ευρώπη πέραν των δια της παρούσης Συνθήκης οριζομένων συνόρων
της Τουρκίας».

38
Meray, Seha, L, (Μτφ.). Lozan Barış Konferansı, Tutanaklar Belgeler [Η Συνθήκη
Ειρήνης της Λωζάνης, Πρακτικά Έγγραφα], Σειρά I, Tόμος 1, Κ.2 Άγκυρα 1970, σελ. 53
κ.ε.

54
 Δεν μπορεί να γίνει δεκτό ότι η Τουρκία, η οποία απέρριψε τη Συνθήκη των
Σεβρών και πολέμησε γι’ αυτό το σκοπό, έχει διατηρήσει στη Συνθήκη της Λωζάνης -
που δεν είχε τα τρία στοιχεία της Συνθήκης αυτής [των Σεβρών] τα οποία αναφέρθηκαν
παραπάνω- το αποτέλεσμα που είχε επιφέρει η Συνθήκη των Σεβρών και ότι έχει συντάξει
το 16ο Άρθρο αυτής της Συνθήκης [της Λωζάνης] ως μία γενική διάταξη παραίτησης
υπέρ της Ελλάδας.

15. ΤΟ ΑΡΘΡΟ 16 ΒΑΣΕΙ ΤΗΣ ΙΔΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟ

ΓΙΑ ΠΛΗΡΗΣ ΠΑΡΑΙΤΗΣΗ;
Το Άρθρο 16 δεν είναι κατάλληλο βάσει της ιδιότητάς του για πλήρη παραίτηση.
Διότι πρέπει να καθοριστεί καλά η σχέση μεταξύ της διάταξης του 16ου άρθρου και του
12ου και 15ου άρθρου. Το 16ο άρθρο, ουσιαστικά είναι μία συμπληρωματική διάταξη των
ρυθμίσεων σχετικά με τα χερσαία και θαλάσσια εδάφη των οποίων το καθεστώς έχει
καθοριστεί πρωτύτερα στο 12ο και 15ο άρθρο. Συνεπώς δεν μπορεί να τροποποιήσει, να
εξαφανίσει τις διατάξεις των άρθρων 12 και 15 μπορεί μόνο να τις συμπληρώσει
επεξηγώντας τες.

16. Η ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 16 ΩΣ ΠΛΗΡΗΣ ΠΑΡΑΙΤΗΣΗ, ΕΙΝΑΙ

ΣΥΜΦΩΝΗ ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΝΟΝΑ ΠΟΥ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ ΤΗΝ
ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΜΕ ΡΗΤΗ
ΔΗΛΩΣΗ;
Τα νησιά για τα οποία η Τουρκία έχει παραιτηθεί παντός δικαιώματος και τίτλου
αποτελούνται από τα νησιά που δόθηκαν στην Ιταλία με ονομαστική αναφορά καθώς και
τα νησιά τα οποία ήταν στις 13 Φεβρουαρίου 1914 υπό Ελληνική κατοχή και δόθηκαν
στην Ελλάδα με ονομαστική αναφορά. Στα νησιά που απομένουν εκτός αυτών έχει
αναγνωριστεί η Τουρκική κυριαρχία. Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο είναι υποχρεωτική η
ξεκάθαρη (ονομαστική) αναφορά στα νησιά που δίνονται στην Ιταλία, διότι αυτό
αποτελεί παραίτηση της Τουρκίας από τα κυριαρχικά της δικαιώματα, είναι μεταβίβαση
κυριαρχικών δικαιωμάτων. Δεν υπάρχει δε υποχρέωση ξεκάθαρης αναφοράς στα
Τουρκικά νησιά. Διότι αυτά είναι νησιά που ήδη ανήκουν στην Τουρκία, δεν τίθεται θέμα
μεταβίβασης κυριαρχίας.
Συμπερασματικά, η ερμηνεία του άρθρου 16 ως πλήρης παραίτηση αντιβαίνει
στον κανόνα που προβλέπει την μεταβίβαση της χώρας με ρητή δήλωση.

55
 17. ΤΙ ΔΙΑΤΑΣΣΕΙ ΑΠΟ ΑΠΟΨΗ ΤΥΠΙΚΗ ΚΑΙ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ ΤΟ 16Ο
ΑΡΘΡΟ ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΗΣ;
Πρώτα από όλα, το Άρθρο 16 που είναι μία συμπληρωματική διάταξη δεν μπορεί
να εφαρμοστεί στο Αιγαίο. Το ζήτημα της κυριαρχίας στο Αιγαίο έχει ρυθμιστεί με τι
ειδικές διατάξεις των Άρθρων 12 και 15. Εφόσον υπάρχουν ειδικές διατάξεις που
ρυθμίζουν ένα ζήτημα δεν προσφεύγουμε στις γενικές ρυθμίσεις. Το Άρθρο 16 αντί για
το Αιγαίο μπορεί να εφαρμοστεί σε περιοχές όπως η Ερυθρά Θάλασσα όπου οι σχέσεις
κυριαρχίας δεν αποτελούν το αντικείμενο κάποιας ειδικής ρύθμισης.
Δεύτερον, η διάταξη δεν σημαίνει ότι έχει παραιτηθεί από τα κυριαρχικά
δικαιώματα επί όλων των νήσων, νησίδων και βραχονησίδων που παραμένουν εκτός των
τριών μιλίων από τις ακτές. Στο Αιγαίο αυτό το άρθρο μπορεί να δείξει μόνο τα νησιά
των οποίων η κυριαρχία έχει μεταβιβαστεί με τα άρθρα 12 και 15.
Εξάλλου, στο πλαίσιο του 16ου άρθρου εμπίπτουν μόνο τα νησιά. Οι νησίδες και
οι βραχονησίδες εξαιρούνται.
Τέλος, εάν υπάρχουν νησιά των οποίων η κυριαρχία θα αποτελέσει το αντικείμενο
ρύθμισης αργότερα τότε και η Τουρκία θα συμπεριληφθεί μέσα στις σχετικές πλευρές.
Διότι η Τουρκία δεν έχει μεταβιβάσει αυτά τα νησιά σε κανένα κράτος και δεν μπορεί να
υπάρξει νησί άνευ κυρίου.

18. ΤΟ 16Ο ΑΡΘΡΟ ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΗΣ ΕΙΝΑΙ ΣΧΕΤΙΚΟ

ΜΕ ΤΗ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΕΔΑΦΗ ΤΗΣ
ΟΘΩΜΑΝΙΚΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ; ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΠΟΙΑ ΑΠΟΦΑΣΗ
ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΠΟΥ ΝΑ ΣΤΗΡΙΖΕΙ ΤΙΣ ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ
ΤΟΥΡΚΙΑΣ;
Η απόφαση του Διαιτητικού Δικαστηρίου σχετικά με την διαφωνία κυριαρχίας
μεταξύ Ερυθραίας και Υεμένης επί κάποιων Νησιών της Ερυθράς Θάλασσας που ήταν
παλαιό Οθωμανικό έδαφος39 έχει ερμηνεύσει και κάποια άρθρα της Συνθήκης Ειρήνης
της Λωζάνης τα οποία είναι απευθείας σχετικά με τη διαφωνία της κυριαρχίας το Αιγαίο.

39
Sertaç Hami Başeren, Ege Sorunları [Τα Προβλήματα του Αιγαίου] (Türk Deniz
Araştırmaları Vakfı [Τουρκικό Ίδρυμα Θαλάσσιων Ερευνών] Έκδοση No. 25). Άγκυρα,
2006, σελ. 58-59

56
Για τον λόγο αυτό αναφερόμαστε σε ξεχωριστό υπότιτλο στην Απόφαση αυτή που έχει
σημασία όσον αφορά το θέμα μας.40
Η διαφωνία Ερυθραίας-Υεμένης
Η Ερυθραία και η Υεμένη είχαν διαφωνήσει επί της κυριαρχίας κάποιων νήσων,
νησίδων και βραχονησίδων στην Ερυθρά Θάλασσα οι οποίες ήταν παλαιά Οθωμανικά
εδάφη. Μετά από μία μικρή ένοπλη σύγκρουση, τον Δεκέμβριο του 1995 οι δυνάμεις της
Ερυθραίας κατέλαβαν την Νήσο Great Hanish και οι δυνάμεις της Υεμένης την Νήσο
Zukar. Μία διαφωνία που είχε παρασύρει τα δύο κράτη μέχρι την ένοπλη σύγκρουση
τελικά υποβλήθηκε στο Διαιτητικό Δικαστήριο προκειμένου να επιλυθεί.
Οι ισχυρισμοί των πλευρών που βασιζόταν στα ιστορικά δικαιώματα επί των
νησιών είναι πλήρως συνδεδεμένα με το Άρθρο 16 της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης.
Και το μεγαλύτερο τμήμα στη δικαστική απόφαση καταλαμβάνουν αυτοί οι ισχυρισμοί
των πλευρών περί ιστορικών δικαιωμάτων. Οι σχετικές ερμηνείες και διαπιστώσεις του
Δικαστηρίου σε αυτό το πλαίσιο σχετικά με το Άρθρο 16 της Συνθήκης Ειρήνης της
Λωζάνης έχουν παίξει ζωτικό ρόλο στην Απόφαση και πρόκειται να έχουν
ενδιαφέρουσες συνέπειες εάν εφαρμοστούν στην διαφωνία κυριαρχίας στο Αιγαίο.
Σύμφωνα με την Ερυθραία, το Άρθρο 16 της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης
περιλαμβάνει την ρητή παραίτηση της Τουρκίας από όλα τα δικαιώματα και τις εξουσίες
επί των παλαιών Οθωμανικών εδαφών και νήσων με τον όρο το μέλλον αυτών να
καθοριστεί από τις σχετικές πλευρές. Η Ερυθραία, επειδή το Άρθρο 16 δεν μεταβιβάζει
τα νησιά σε ένα συγκεκριμένο κράτος και επειδή δεν καθορίζει κάποια συγκεκριμένη

40
Για μελέτες σχετικά με την Απόφαση βλ. Reisman, W. Michael, “Case Report on the
1998 Eritrea/Yemen Award (Phase I)” AHL vol. 93, 1999, σελ. 668-682, Antunes, Nuno
Sérgio M., “The Eritrea/Yemen Arbitration: First Stage-The Law of Title to Territory
Reaverred”, ICLQ vol. 48, 1999, σελ. 362-386. Akipek, Şebnem, Eritre Yemen Hakem
Kararı Işığında Kızıldeniz Adalarının Aidiyeti Sorunu [Το Πρόβλημα της Κυριαρχίας των
Νήσων της Ερυθράς Θάλασσας Υπό Το Φως Της Απόφασης Του Διαιτητικού Δικαστηρίου
Ερυθραίας-Υεμένης], Πανεπιστήμιο Αγκύρας HFD, Τόμος 49, 2000, σελ. 1-30.
Kwiatkowska, Barbara, “The Significance of the Eritrea/Yemen Arbitration For the
Aegean Insular Formations”, in Problems of Regional Seas 2001, Proceedings of the
International Symposium on the Problems of Regional Seas (ed. by) Öztürk, B. and
Algan, N. İstanbul 2001, σελ. 206-237.

57
μέθοδο για την μεταβίβαση της κυριαρχίας των νησιών, ισχυρίστηκε ότι η απόκτηση της
οριστικής κυριαρχίας αυτών έχει αφεθεί στους γενικούς κανόνες του διεθνούς δικαίου
σχετικά με την κατάκτηση, την ενεργό κατοχή και την θέση τους εντός των χωρικών
υδάτων.41 Η Ερυθραία, σχετικά με τα Νησιά Hanish-Zukar ισχυρίστηκε ότι από το 1923
οπότε παραιτήθηκε η Τουρκία από τα δικαιώματά της επί των νησιών αυτών η Ιταλία
απέκτησε κυριαρχία μέσω της ενεργού κατοχής και ότι η ίδια λόγω του ότι διαδέχθηκε
την Ιταλία είναι κυρίαρχη. Τα Ιταλικά δικαιώματα αρχικά πέρασαν στην Αιθιοπία και
μετά την ανεξαρτησία αυτή μεταβιβάστηκαν στην Ερυθραία.
Η Υεμένη, βάσισε τα αιτήματά της σε πρωταρχικά, ιστορικά είτε παραδοσιακά
Υεμενικά δικαιώματα που προέρχονται από τον 16ο Αιώνα42 και προέβαλε δικαιώματα
επί των νησιών βάσει της θεωρίας της επιστροφής. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, όταν η
Υεμένη εντάχθηκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία αναγνωρίστηκαν τα δικαιώματα
αυτά και μετά από την κατάρρευση της Αυτοκρατορίας το 1923 με την παραίτηση της
Τουρκία τα νησιά επέστρεψαν στους πραγματικούς κατόχους τους, στην Υεμένη. Η
Υεμένη, υιοθέτησε την άποψη ότι το Άρθρο 16 δεν καθιστούσε τα νησιά έδαφος άνευ
κυρίου (terra nullius) αλλά έδαφος ακαθόριστης κυριαρχίας. Η Υεμένη, επίσης,
ισχυρίστηκε ότι σε κάθε περίπτωση η επίδραση του Άρθρου 16 έχει λήξει εξαιτίας των
πράξεων των κρατών που δεν έχουν προβάλλει ενστάσεις σχετικά με την κυριαρχία της
Υεμένης επί των νησιών είτε εξαιτίας [των πράξεων] μεταξύ της ιδίας και τρίτων κρατών
που έχουν αναγνωρίσει (αυτή την κυριαρχία).43

41
Η απόφαση του Διεθνούς Διαιτητικού Δικαστηρίου στο πρώτο στάδιο της εκδίκασης,
Territorial Sovereignty and Scope of the Dispute, Eritrea/Yemen, 9 Οκτωβρίου 1998,
Παράγραφος 19; για το κείμενο βλ. http://www.pca-cpa.org/ER-YEAwardTOC.htm. Στις
παραπομπές εφεξής προκειμένου να αναφερθεί η απόφαση πρώτου σταδίου του
Διαιτητικού Δικαστηρίου σχετικά με την εδαφική κυριαρχία δεν θα αναφέρεται το τίτλος
της απόφασης και θα αναγράφεται η συντομογραφία «παρα.».
42
Παρα. 31
43
Παρα. 34

58
 19. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ
ΣΤΟ AΡΘΡΟ 16 ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΗΣ;
Σύμφωνα με την παράγραφο 16544 της απόφασης του Διαιτητικού Δικαστηρίου,
η Τουρκία δεσμεύτηκε με την Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης το 1923 και έχει
παραιτηθεί από τα Νησιά της Ερυθράς Θάλασσας επί των οποίων ασκούσε κυριαρχία
μέχρι τότε. Τα νησιά αυτά από τα οποία παραιτήθηκε η Τουρκία δεν μετατράπηκαν σε
έδαφος άνευ κυρίου (res nullius) το οποίο επιτρέπει την απόκτηση δικαιωμάτων βάσει
της κτητικής παραγραφής (acquisitive prescription) από οποιοδήποτε κράτος
συμπεριλαμβανόμενων των υψηλών συμβαλλόμενων μερών που έχουν υπογράψει τη
Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης. Τα κυριαρχικά δικαιώματα επ’ αυτών αφέθηκαν “pro
tempore” ακαθόριστα. Το ακαθόριστο του καθεστώτος μπορεί να επιλυθεί σε ένα
μελλοντικό στάδιο «από τα σχετικά μέρη» τα οποία θα περιλαμβάνουν τους παρόντες
είτε τους μελλοντικούς κατόχους αιτημάτων. Η κατάσταση αυτή, έχει αποκλείσει την
πιθανότητα να μπορέσει η μία πλευρά να επιλύσει το ζήτημα μονομερώς μέσω της οδού
της κτητικής παραγραφής/χρησικτησίας (acquisitive prescription).
Η αρνητική αυτή ανάλυση που πραγματοποιήθηκε στην 165η παράγραφο της
Απόφασης δεν απαντάει στο ερώτημα του ποιος έχει κυριαρχικά δικαιώματα επί των
νήσων που αποτελούν το αντικείμενο της διαφωνίας αλλά κυρίως στο ποιος δεν είναι

44
To πρωτότυπο κείμενο της Παρα.165 είναι ως εξής: “the correct analysis of Article 16
is in the Tribunal’s View, the Following: in 1923 Turkey renounced title to those islands
over which it had sovereignty until then. They did not become res nullius that is to say,
open to acquisitive prescription by any state, including any of the High Contracting
Parties (Including Italy). Nor did they automatically revert (insofar as they had ever
belonged) to the Imam. Sovereign title over them remained indeterminate Pro Tempore.
Great Britain certainly regarded as likely that some undefined islands which ‘Pertained
tο the Yemen’ were covered by Article 16. Ιndeterminacy could be resolved by ‘The
Parties Concerned’ at some stage in the future which must mean by present (or future)
claimants inter se. This phrase is incompatible with the possibility that a single party could
unilaterally resolve the matter by means of acquisitive prescription.”

59
δικαιούχος και δεν μπορεί να μεταβιβάσει δικαιώματα στους διαδόχους του.45 Με το 16ο
Άρθρο της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης έχει δημιουργηθεί νομικά ένα αντικειμενικά
ακαθόριστο καθεστώς μέχρι τη λήψη μίας νέας απόφασης από τα σχετικά μέρη. Όπως
δείχνουν τα πολυάριθμα έγγραφα που υποβλήθηκαν στο Δικαστήριο από τα μέρη, η
νομική κατάσταση έχει γενικά αναγνωριστεί. Σύμφωνα με το Δικαστήριο, το καθεστώς
αυτό που δημιουργήθηκε με το Άρθρο 16 έχει επικυρωθεί και προκάλεσε την απόρριψη
των ισχυρισμών και των δύο μερών.
Όταν εξεταστεί από την πλευρά της Υεμένης, το καθεστώς αυτό έχει προκαλέσει
μία νέα κατάσταση που εμποδίζει την επαναφορά των ιστορικών δικαιωμάτων της
Υεμένης. Η νέα αυτή κατάσταση, έχει αποτελέσει εμπόδιο και στην εφαρμογή της αρχής
«όπως τα κατέχετε» (uti possidetis juris). Όταν εξεταστεί από την άποψη των ισχυρισμών
της Ερυθραίας, το καθεστώς που δημιουργήθηκε με το Άρθρο 16 δεν είναι έδαφος άνευ
κυρίου (res nullius). Για τον λόγο αυτό το εν λόγω καθεστώς (Άρθρο 16) αποτελεί
σοβαρό εμπόδιο για την απόκτηση αυτών των εδαφών εκ μέρους της Ιταλίας μέσω της
χρησικτησίας.

20. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 16 ΕΚ

ΜΕΡΟΥΣ ΤΟΥ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΕΠΙ ΤΩΝ ΘΕΣΕΩΝ ΤΩΝ
ΠΛΕΥΡΩΝ ΣΤΗ ΔΙΑΦΩΝΙΑ ΚΥΡΙΑΡΧΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ;
Όπως θυμόμαστε, οι ισχυρισμοί των μερών στην διαφωνία κυριαρχίας στο Αιγαίο
βασίζονται πάνω σε διαφορετικές ερμηνείες του 16ου Άρθρου της Συνθήκης Ειρήνης της
Λωζάνης. Η Ελλάδα, ισχυρίζεται ότι το Άρθρο 16 είναι μία διάταξη γενικής παραίτησης
για τα νησιά που μένουν πέραν των τριών μιλίων από τις ακτές της Ανατολίας [Μικρά
Ασία] (Άρθρο 6/τέλος και 12/τέλος) και για τον λόγο αυτό αναγράφονται περιοριστικά
τα νησιά που έχουν δοθεί στην Ιταλία και στην Τουρκία, η δε Τουρκία ισχυρίζεται ότι το
Άρθρο 16 δεν είναι μία διάταξη παραίτησης και ότι η αρχή των τριών μιλίων δεν παύει
τα δικαιώματά της επί των νησιών που βρίσκονται εκτός της απόστασης αυτής και ότι
για τον λόγο αυτό τα νησιά που δόθηκαν στην Ιταλία και στην Ελλάδα αναφέρονται
περιοριστικά στο 12ο και στο 15ο άρθρο.

45
Reisman, W. Michael, “The Government of the State of Eritrea and the Government of
the Republic of Yemen” International Decisions (ed. by) Oxman, H. B„ AJIL, vol. 93,
1999, σελ. 671

60
 Ενώπιον της ερμηνείας του 16ου άρθρου εκ μέρους του Διαιτητικού Δικαστηρίου,
εν συντομία και τα δύο κράτη δεν θα μπορέσουν να πουν ότι τα Νησιά του Αιγαίου έχουν
μεταβιβαστεί σε αυτά συνολικά είτε ότι διατηρούνται επ’ αυτών τα δικαιώματά τους που
έχουν μεταβιβαστεί μέσω διαδοχής. Εντούτοις, η κυριαρχία που προβλέπουν τα μέρη
προς αμφότερα και περιορίζεται στα Άρθρα 12 και 15 θα αποτελέσει τη βάση και για τα
δύο μέρη.

21. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΙΣ ΤΟΥΡΚΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ

ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ ΑΚΑΘΟΡΙΣΤΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ;
Εάν το Άρθρο 16 της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης εφαρμοστεί στο Αιγαίο
έτσι όπως ερμηνεύτηκε στην Απόφαση Ερυθραίας-Υεμένης, η Τουρκία δεν θα μπορέσει
να ισχυριστεί ότι λόγω της διαδοχής της από την Οθωμανική Αυτοκρατορία έχει
δικαιώματα επί των νήσων, νησίδων και βραχονησίδων των οποίων η κυριαρχία δεν έχει
μεταβιβαστεί σε αυτή τη θάλασσα. Επίσης, σύμφωνα με την ερμηνεία του Δικαστηρίου
επειδή με τον όρο «νήσος» εννοούνται και οι νησίδες και βραχονησίδες 46 δεν θα είναι
δυνατή η διατήρηση των δικαιωμάτων της Τουρκίας επί των νησίδων και βραχονησίδων
επωφελούμενη από το γεγονός ότι στο Άρθρο 16 περιλαμβάνεται μόνο ο όρος «νήσος».
Σε αυτή την περίπτωση μία ερώτηση αποκτά πολύ μεγάλη σημασία. Σύμφωνα με
την ερμηνεία του Διαρκούς Διαιτητικού Δικαστηρίου ποια είναι αυτά τα σχετικά μέρη τα
οποία θα καθορίσουν σε ποιόν ανήκει η κυριαρχία των νησιών αυτών η οποία έχει αφεθεί
προσωρινά ακαθόριστη; Στην απόφαση του Διαιτητικού Δικαστηρίου υπάρχει η
απάντηση και αυτής της ερώτησης. Σύμφωνα με το 158η παράγραφο της Απόφασης «τα
σχετικά μέρη… είναι το σύνολο των μερών που έχουν νομικές απαιτήσεις είτε πολιτικά
συμφέροντα επί των νήσων ανεξάρτητα από το εάν αυτές είναι υψηλά συμβαλλόμενα
μέρη της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης είτε όχι». Σύμφωνα δε με την 165η παράγραφο
της Απόφασης, τα σχετικά μέρη σημαίνει «όσοι προβάλλουν (είτε θα προβάλλουν)
δικαιώματα επί του παρόντος (είτε στο μέλλον)». Συνεπώς, μεταξύ των πλευρών που θα
καθορίσουν το μέλλον των νησιών που μπορούν να περιληφθούν στο καθεστώς του
εδάφους ακαθόριστης κυριαρχίας είναι αναμφίβολα και η Τουρκική Δημοκρατία.
Και οι εξελίξεις κατά τη Συνδιάσκεψη Ειρήνης της Λωζάνης υποδεικνύουν αυτό
το συμπέρασμα.

46
Παρα. 158

61
 Στο Άρθρο 132 της Συνθήκης των Σεβρών η οποία δεν τέθηκε ποτέ σε ισχύ
υπήρχε μία διάταξη με την οποία η Τουρκία παραιτούνταν από τα δικαιώματά της επί
των νησιών υπέρ των συμμάχων. Σύμφωνα με αυτή, η Τουρκία:
«… Έξω των ορίων της, ως ταύτα καθορίζονται υπό της παρούσης Συνθήκης, η
Τουρκία δηλοί ότι παραιτείται υπέρ των Προεχουσών Συμμάχων Δυνάμεων όλων των
δικαιωμάτων και τίτλων, ούς θα ηδύνατο δι’ οιονδήποτε λόγον να επικαλεσθή δια παν ή
εν σχέσει προς παν έδαφος κείμενον έξω της Ευρώπης και μη περιεχόμενον υπό άλλην
κυριαρχίζαν δυνάμει της παρούσης Συνθήκης.
«…υποχρεούται να αναγνωρίσει και να αποδεχθή τας ληφθείσας ή ληφθησομένας
αποφάσεις υπό των Προεχουσών Συμμάχων Δυνάμεων, εκ συμφώνου, εάν υπάρχει
περίπτωσις, μετά τρίτων Δυνάμεων, προς διακανονισμόν των συνεπειών της
προηγούμενης διατάξεως».47
Εάν είχε τεθεί σε ισχύ η Συνθήκη των Σεβρών επειδή η Τουρκία είχε παραιτηθεί
υπέρ των συμμάχων μπορεί να μην συγκαταλεγόταν μεταξύ των σχετικών μερών. Η
Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης δεν περιλαμβάνει μία ρητή είτε έμμεση διάταξη που
αναφέρει ότι η Τουρκία παραιτείται από τα κυριαρχικά της δικαιώματα ως χώρα υπέρ
των συμμαχικών δυνάμεων. Ενώπιον αυτής της διαφοράς είναι αναγκαίο να θεωρηθεί ότι
και η Τουρκία είναι μεταξύ των σχετικών μερών.
Το καθεστώς των εδαφών ακαθόριστης κυριαρχίας που έχει δημιουργηθεί με το
Άρθρο 16 το οποίο αποτέλεσε το αντικείμενο της διάταξης της παραγράφου 165 της
Απόφασης Ερυθραίας-Υεμένης του Διαιτητικού Δικαστηρίου, φανερώνει ότι οι νήσοι,
νησίδες και βραχονησίδες που αποτελούν το αντικείμενο της διαφωνίας δεν ανήκουν
στην Ελλάδα.
Εάν το Άρθρο 16 της Συνθήκης της Λωζάνης εφαρμοστεί στην Ελλάδα θα φανεί
ότι η θεωρία της Ελλάδας ότι «Στη Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης τα νησιά που δόθηκαν

47
Η Συνθήκη Ειρήνης των Σεβρών συντάχθηκε σε τρείς γλώσσες, στην Γαλλική, την
Αγγλική και την Ιταλική. Για το πρωτότυπο κείμενο που δόθηκε στο Οθωμανικό Κράτος
βλ. BOA, Muahedename [Συνθήκη] Αριθμ. 336, επίσης για το κείμενο των άρθρων στην
Τουρκική βλ. Meray, S. και Olcay, O., Osmanlı İmparatorluğunun Çöküş Belgeleri
(Mondros Bırakışması, Sevr Antlaşması İlgili Belgeler) [Τα Έγγραφα της Κατάρρευσης
της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (Η Συνθήκη Ανακωχής του Μούδρου, Η Συνθήκη των
Σεβρών Σχετικά Έγγραφα)], Άγκυρα 1977, σελ. 483.

62
στην Ιταλία και στην Τουρκία αναγράφονται περιοριστικά, ότι η κατάσταση αυτή είναι
κατ’ εξαίρεση και ότι τα νησιά του Αιγαίου δόθηκαν εν συνόλω [en bloc] στην Ελλάδα».
Επίσης δεν είναι δυνατό η Ελλάδα να αποκτήσει τις χώρες από τις οποίες έχει παραιτηθεί
η Τουρκία και μέσω της οδού της κατοχής (ορθότερα κτητικής
παραγραφής/χρησικτησίας). Σύμφωνα με την ερμηνεία του Διαιτητικού Δικαστηρίου,
αυτό εμποδίζεται από το καθεστώς των εδαφών ακαθόριστης κυριαρχίας που έχει
δημιουργηθεί με το Άρθρο 16 της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης. Εάν η κατάσταση
στο Αιγαίο Πέλαγος αξιολογηθεί υπό το φως της ερμηνείας που δόθηκε στο 16 ο Άρθρο
της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης, προκύπτει το εξής συμπέρασμα: Εάν στο Αιγαίο
Πέλαγος υπάρχουν νησιά που εμπίπτουν στο πλαίσιο του Άρθρου 16, η Ελλάδα δεν είναι
δυνατόν να καθιερώσει κυριαρχία επ’ αυτών με μονομερείς ενέργειες και πρακτικές. Εάν
η Τουρκία και η Ελλάδα ζητούσαν από αυτό το Διαιτητικό Δικαστήριο (Ερυθραία-
Υεμένη) να πραγματοποιήσει μία αξιολόγηση στο Αιγαίο περιορισμένη στο Άρθρο 16
της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης θα έπρεπε να αποφασίσει ότι οι νήσοι, νησίδες και
βραχονησίδες που αποτελούν το αντικείμενο της διαφωνίας υπάγονται στο καθεστώς του
εδάφους ακαθόριστης κυριαρχίας προκειμένου να καθοριστούν οι τύχες τους στο μέλλον
και για τον λόγο αυτό, επειδή δεν μπορούν να αποκτηθούν μονομερώς εκ μέρους της
Ελλάδας ότι δεν υφίσταται Ελληνική κυριαρχία επ’ αυτών.
Στην περίπτωση αυτή, στην ερώτηση του ποια είναι τα μέρη που θα καθορίσουν
το μέλλον των νησιών προβάλλει η απάντηση που δόθηκε στην Απόφαση του
Διαιτητικού Δικαστηρίου και δείχνει ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να εγκαθιδρύσει κυριαρχία
επ’ αυτών των νησιών χωρίς την συγκατάθεση της Τουρκίας.

22. ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΠΟΙΟ ΘΑΛΑΣΣΙΟ ΣΥΝΟΡΟ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΔΙΝΕΙ

ΚΥΡΙΑΡΧΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΕΠΙ ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΝ ΠΟΥ ΔΕΝ
ΈΧΟΥΝ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΤΕΙ ΜΕ ΣΥΝΘΗΚΕΣ;
Η Ελλάδα η οποία από την ίδρυσή της διευρύνθηκε διαρκώς πάνω στα
Οθωμανικά εδάφη όταν δεν κατάφερε να βρει κάποια βάση για την πολιτική της αυτή
στη Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης εισήλθε σε μάταιες αναζητήσεις. Προσπαθεί να
εμφανίσει το από 28 Δεκεμβρίου 1932 Πρακτικό Συνάντησης Τεχνικών ως μία διεθνή
συνθήκη που χαράσσει ένα δήθεν Τουρκοελληνικό θαλάσσιο σύνορο το οποίο της δίνει
κυριαρχικά δικαιώματα πάνω σε Τουρκικά νησιά στο Αιγαίο. Δεν υπάρχει στις θάλασσες

63
πολιτική συνοριακή γραμμή η οποία θα δώσει στην Ελλάδα κυριαρχικά δικαιώματα επί
των νησιών που δεν έχουν μεταβιβαστεί με συνθήκες.
Κατά τη διάρκεια της Συνδιάσκεψης Ειρήνης των Παρισίων του 1947 η Ελλάδα
[δήλωσε] ότι το σύνορο μεταξύ της Τουρκίας και της Ιταλίας στην περιοχή των
Νήσων Menteşe [Δωδεκάνησα] και Meis [Μεγίστη] έχει καθοριστεί με την
Ιταλοτουρκική Συμφωνία της 4ης Ιανουαρίου 1932 και το Πρωτόκολλο της 28ης
Δεκεμβρίου 1932 και για τον λόγο αυτό ζήτησε την αναφορά των εγγράφων αυτών
στο σχετικό άρθρο του Προσχεδίου της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων του 1947.
Η Πολιτική και Εδαφική Επιτροπή που επεξεργαζόταν το θέμα αυτό αποδέχθηκε
την πρόταση της Ελλάδας και το ζήτημα αυτό προστέθηκε στο 12ο άρθρο του
Προσχεδίου της Συνθήκης. Εντούτοις, το αίτημα αυτό της Ελλάδας δεν έγινε δεκτό
κατόπιν της αποδοχής των επιχειρημάτων της Τουρκίας σχετικά με την ακυρότητα του
εν λόγω κειμένου.
Η Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ) δήλωσε ότι
επιφυλάσσεται του δικαιώματός της να επαναφέρει το ζήτημα στην ημερήσια διάταξη
αφού αξιολογηθεί από νομική άποψη η αναφορά στα Ιταλοτουρκικά έγγραφα του 1932
που περιλαμβανόταν στις τροποποιητικές προτάσεις που υπέβαλε η Ελλάδα.
Η ΕΣΣΔ, σε ένα έγγραφο που διένειμε στις 7 Οκτωβρίου, υπενθυμίζοντας ότι
η ρύθμιση της 28ης Δεκεμβρίου 1932 δεν υποβλήθηκε προς επικύρωση στην
Κοινωνία των Εθνών και αναμφίβολα δεν δημοσιεύτηκε επέστησε την προσοχή της
Επιτροπής στην νομική εικόνα των αναφορών που πραγματοποιούνταν σε αυτή τη
ρύθμιση και δήλωσε ότι επιφυλάσσεται το δικαιώματός της να επαναφέρει το ζήτημα.
Το θέμα συζητήθηκε στη Συνδιάσκεψη και αποφασίστηκε να αφαιρεθεί η αναφορά
στο έγγραφο της 28ης Δεκεμβρίου 1932 και στην Ιταλοτουρκική Συμφωνία της 4ης
Ιανουαρίου 1932.48
Η Ελλάδα και πάλι κατά τη διαβούλευση της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων
επί του ζητήματος του καθορισμού των συνόρων των Νήσων Menteşe [Δωδεκάνησα]
που επρόκειτο να μεταβιβαστούν σε εκείνη με αυτή τη Συνθήκη, ζήτησε να
πραγματοποιηθεί αναφορά στην Ιταλοτουρκική Συμφωνία της 4ης Ιανουαρίου 1932 και

48
Sertaç Hami Başeren, Ege Sorunları [Τα Προβλήματα του Αιγαίου] (Türk Deniz
Araştırmaları Vakfı [Τουρκικό Ίδρυμα Θαλάσσιων Ερευνών] Έκδοση No. 25. Άγκυρα,
2006, σελ. 62.

64
στο από 28 Δεκεμβρίου 1932 έγγραφο. Η πρόταση αυτή, παρότι έγινε αποδεκτή από τη
Νομική Επιτροπή και την Υποεπιτροπή Εμπειρογνωμόνων Ναυτιλίας απορρίφθηκε από
την Συνδιάσκεψη.49
Η Ιταλία, με τη Ρηματική Διακοίνωση της 8η Ιανουαρίου 1937 ζήτησε από
την Τουρκική Κυβέρνηση να της γνωστοποιηθεί εάν αυτή έχει χρησιμοποιήσει την
οριστική μέθοδο για την έγκριση του περιεχομένου του Ιταλοτουρκικού πρακτικού
της 28ης Δεκεμβρίου 1932 το οποίο χαράσσει επακριβώς το σύνορο μεταξύ των δύο
κρατών.50
Αργότερα δε η Ελλάδα, μετά από τη μεταβίβαση διά της Συνθήκης Ειρήνης
των Παρισίων στην ίδια των νησιών τα οποία είχε δώσει η Τουρκία στην Ιταλία με
την Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης, με γραπτές και προφορικές ενέργειές της προς
το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε ότι είναι έτοιμη για την ανταλλαγή
επιστολών προκειμένου να τεθεί σε ισχύ και με την Ελλάδα το έγγραφο της 28ης
Δεκεμβρίου 1932 που συντάχθηκε μεταξύ της Τουρκίας και της Ιταλίας.51
Το γεγονός ότι οι ενέργειες αυτές αφέθηκαν επίμονα αναπάντητες από την
Τουρκία δείχνει ότι η σταθερή της θέση έναντι του εγγράφου της 28ης Δεκεμβρίου 1932
είναι αρνητική, ότι δεν έχει την βούληση να δεσμευτεί με αυτό το έγγραφο όπως μία
διεθνή συνθήκη και ότι βλέπει το κείμενο απλά ως μία τεχνική πράξη.52

49
Sertaç Hami Başeren, Ege Sorunları [Τα Προβλήματα του Αιγαίου] (Türk Deniz
Araştırmaları Vakfı [Τουρκικό Ίδρυμα Θαλάσσιων Ερευνών] Έκδοση No. 25. Άγκυρα,
2006, σελ. 63.
50
Sertaç Hami Başeren, Ege Sorunları [Τα Προβλήματα του Αιγαίου] (Türk Deniz
Araştırmaları Vakfı [Τουρκικό Ίδρυμα Θαλάσσιων Ερευνών] Έκδοση No. 25. Άγκυρα,
2006, σελ. 65.
51
Sertaç Hami Başeren, Ege Sorunları [Τα Προβλήματα του Αιγαίου] (Türk Deniz
Araştırmaları Vakfı [Τουρκικό Ίδρυμα Θαλάσσιων Ερευνών] Έκδοση No. 25. Άγκυρα,
2006, σελ. 65.
52
Sertaç Hami Başeren-Ali Kurumahmut, Ege’de Egemenliği Devredilmemiş Adalar [Ta
Νησιά Μη Μεταβιβασμένης Κυριαρχίας Στο Αιγαίο], Stratejik Araştırma ve Etüdler Milli
Komitesi Yayınları [Εκδόσεις Εθνικής Επιτροπής Στρατηγικών Ερευνών και Μελετών],
Araştırma Proje Dizisi [Σειρά Ερευνητικών Εργασιών] 1/2003, Άγκυρα 2003, σελ. 59-60

65
 (ΠΑΡΟΤΙ Η ΝΗΣΟΣ MEİS [ΜΕΓΙΣΤΗ] ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ
ΜΕΣΟΓΕΙΟ EKTIMΗΣΑΜΕ OTI ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ 23-30 ΘΑ ΕΙΝΑΙ
ΧΡΗΣΙΜΟ ΝΑ ΑΝΑΦΕΡΘΕΙ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ ΚΑΙ ΤΟ
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ MEİS [ΜΕΓΙΣΤΗ]).

23. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΝΗΣΟ MEİS [ΜΕΓΙΣΤΗ] ΚΑΙ ΣΤΑ
ΝΗΣΙΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΝΗΣΙΔΕΣ ΠΕΡΙΞ ΑΥΤΗΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΔΟΘΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ
ΙΤΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 14 ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ ΤΩΝ
ΠΑΡΙΣΙΩΝ ΤΟΥ 1947;
Με το 15ο Άρθρο της Συνθήκης της Λωζάνης οι Νήσοι Menteşe [Δωδεκάνησα]
και οι εξαρτώμενες από αυτά νησίδες καθώς και η Νήσος Meis [Μεγίστη]
μεταβιβάστηκαν στην Ιταλία.

Χάρτης 2-9
Χάρτης Που Απεικονίζει Τις Νήσους Menteşe [Δωδεκάνησα]

66
 Σύμφωνα με το 3ο άρθρο53 της Σύμβασης της 4ης Ιανουαρίου 1932 η οποία
συντάχθηκε βάσει του 16ου άρθρου της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης, οι Νήσοι Kara
Ada (Νήσος Rho [Ρώ] είτε St.Georges] και η Νήσος Fener [Στρογγύλη] μεταβιβάστηκαν
στην Ιταλία με ονομαστική αναφορά.54

Χάρτης 2-10
Χάρτης Που Απεικονίζει τις Νήσους [Ρω] και Fener Adası [Στρογγύλη]

53
Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ 4ΗΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1932
Η διάταξη του 3ου Άρθρου: «… αναγνωρίζει την κυριαρχία της Ιταλίας επί των νησίδων
και των βραχονησίδων των κειμένων εντός της περιοχής της οριζομένης υπό της
περιμέτρου του κύκλου ο οποίος θα έχει ως κέντρο τον θόλο της εκκλησίας της πόλεως
του Καστελορίζου και ως ακτίνα την απόσταση μεταξύ του κέντρου τούτου και του
ακρωτηρίου του Αγίου Στεφάνου» και «εκτός των νησίδων τούτων, των κειμένων εντός
της ανωτέρω αναφερομένης περιμέτρου, οι νησίδες Rho [Ρω] δηλαδή Kara Ada,
Dragonera [Δραγονέρα], Ross [Ρω(ς)] και İpsili δηλαδή Fener [Υψηλή (Στρογγυλή)] θα
ανήκουν επίσης στην Ιταλία…»
54
Ali Kurumahmut- Sertaç Hami Başeren, The Twilight Zones In The Aegean (Un)
Forgotten Turkish Islands, Ege’de Gri Bölgeler Unutul(may)an Türk Adaları, Türk Tarih
Kurumu [Τουρκικό Ίδρυμα Ιστορίας]-Άγκυρα 2004, σελ. 57-73

67
 24. ΕΧΕΙ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ ΜΙΑ ΣΥΜΦΩΝΙΑ
ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ MEİS [ΜΕΓΙΣΤΗ] ΚΑΙ ΤΗΣ
ΑΝΑΤΟΛΙΑΣ [ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ];
Ναι, έχει πραγματοποιηθεί με τη Συμφωνία της 4ης Ιανουαρίου 1932. Το 3ο άρθρο
της Συμφωνίας της 4ης Ιανουαρίου 1932 καθορίζει ότι η Τουρκία «… αναγνωρίζει την
κυριαρχία της Ιταλίας επί των νησίδων και των βραχονησίδων των κειμένων εντός της
περιοχής της οριζομένης υπό της περιμέτρου του κύκλου ο οποίος θα έχει ως κέντρο τον
θόλο της εκκλησίας της πόλεως του Καστελορίζου και ως ακτίνα την απόσταση μεταξύ
του κέντρου τούτου και του ακρωτηρίου του Αγίου Στεφάνου» και «εκτός των νησίδων
τούτων, των κειμένων εντός της ανωτέρω αναφερομένης περιμέτρου, οι νησίδες Rho
[Ρω] δηλαδή Kara Ada, Dragonera [Δραγονέρα], Ross [Ρω(ς)] και İpsili δηλαδή Fener
[Υψηλή (Στρογγυλή)] θα ανήκουν επίσης στην Ιταλία…». Η εν λόγω συμφωνία
επικυρώθηκε σύμφωνα με το εσωτερικό δικαιο και των δύο χωρών και μετά την
ανταλλαγή των κυρωτικών εγγράφων στις 25 Απριλίου 1933 τέθηκε σε ισχύ στις 10
Μαΐου 1933. Η Συμφωνία ταυτόχρονα επικυρώθηκε και στην Κοινωνία των Εθνών. Έτσι
το πρόβλημα της κυριότητας των νησίδων και βραχονησίδων γύρω από τη Νήσο Meis
[Μεγίστη] επιλύθηκε νομικά εκείνη την περίοδο.

25. ΕΧΕΙ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΕΙ ΚΑΠΟΙΑ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ

ΣΥΝΟΡΩΝ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΜΕΤΑΞΥ
ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΙΤΑΛΙΑΣ;
Οι δύο πλευρές, με μία ανταλλαγή επιστολών μεταξύ τους στις 4 Ιανουαρίου 1932
οπότε υπέγραψαν τη Συμφωνία αποδέχθηκαν την πραγματοποίηση μίας συνεδρίασης
Τούρκων και Ιταλών τεχνικών για το υπόλοιπο τμήμα του Τουρκοϊταλικού θαλάσσιου
συνόρου.55
Στις 28 Δεκεμβρίου 1932 οι εν λόγω τεχνικοί συνεδρίασαν και συνέταξαν ένα
πρακτικό μεταξύ τους. Όμως, το έγγραφο αυτό που φέρει την ημερομηνία 28

55
Sertaç Hami Başeren- Ali Kurumahmut, Ege’de Egemenliği Devredilmemiş Adalar [Ta
Νησιά Μη Μεταβιβασμένης Κυριαρχίας Στο Αιγαίο], Stratejik Araştırma ve Etüdler
Milli Komitesi Yayınları [Εκδόσεις Εθνικής Επιτροπής Στρατηγικών Ερευνών και
Μελετών], Araştırma Proje Dizisi [Σειρά Ερευνητικών Εργασιών] 1/2003, Άγκυρα 2003,
σελ. 51

68
Δεκεμβρίου 1932 επειδή δεν πέρασε από την διαδικασία επικύρωσης του εσωτερικού
δικαίου, δεν επικυρώθηκε στη Γραμματεία της Κοινωνίας των Εθνών και δεν
δημοσιεύθηκε δεν έχει αποκτήσει νομική αξία.56
Όμως η Ελλάδα, προσπαθεί να παρουσιάσει αυτό το πρακτικό που δεν έχει
αποκτήσει νομική αξία ωσάν να έχει αποκτήσει ισχύ και έτσι να υποστηρίξει την θεωρία
της ότι δεν υπάρχουν ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ στο Νότιο Αιγαίο.

26. ΠΩΣ ΔΟΘΗΚΕ Η ΝΗΣΟΣ MEİS [ΜΕΓΙΣΤΗ] ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕ ΤΗ

ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΕΙΡΗΝΗΣ ΤΩΝ ΠΑΡΙΣΙΩΝ ΤΟΥ 1947;
Με το 15ο άρθρο της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης μόνο η Νήσος Meis
[Μεγίστη] μεταβιβάστηκε στην Ιταλία. Ενώ με τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων του
1947 στην οποία δεν συμμετείχε η Τουρκία επιδιώχθηκε η μεταβίβαση στην Ελλάδα της
Meis [Μεγίστης] και των παρακείμενων σε αυτή νησίδων.
Στην 1η παράγραφο του 14ου άρθρου της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων που
υπεγράφη στις 10 Φεβρουαρίου 1947 αναφέρεται περιληπτικά ότι «Τα 13 νησιά και η
νήσος Meis [Μεγίστη] που εκχωρήθηκαν στην Ιταλία με το 15ο άρθρο της Συνθήκης
Ειρήνης της Λωζάνης, μαζί με τις παρακείμενες νησίδες αυτών, με τον όρο να είναι και
να παραμείνουν σε μη στρατιωτικό καθεστώς» αφαιρούνται από την Ιταλία και
εκχωρούνται στην Ελλάδα».

56
Στην πραγματικότητα το έγγραφο που έχει συνταχθεί στις 28 Δεκεμβρίου 1932 είναι
το πρακτικό μίας συνεδρίασης. Προκειμένου να δοθεί στο πρακτικό της συνεδρίασης η
ιδιότητα της νόμιμα ισχύουσας συμφωνίας πραγματοποιήθηκε εκατέρωθεν
αλληλογραφία μεταξύ του Τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών και της Ιταλικής
Πρεσβείας στην Άγκυρα στις ημερομηνίες 04 Ιανουαρίου 1933 και 08 Ιανουαρίου 1937
όμως δεν υπήρξε κάποιο αποτέλεσμα και από την αλληλογραφία αυτή που αποτελείται
από συνολικά εννέα επιστολές.

69
 Χάρτης 2-11
Χάρτης Που Απεικονίζει Τις Νήσους Menteşe [Δωδεκάνησα]

Χάρτης 2-12
Χάρτης Που Απεικονίζει τις Νήσους [Ρω] και Fener Adası [Στρογγύλη]

70
 27. ΠΟΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΘΟΥΝ ΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ
14ΟΥ ΑΡΘΡΟΥ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΕΙΡΗΝΗΣ ΤΩΝ ΠΑΡΙΣΙΩΝ ΤΟΥ 1947 ΠΟΥ
ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΚΧΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ;
Σε αυτό το κείμενο υπάρχουν δύο στοιχεία τα οποία πρέπει να προσεχθούν.
Το πρώτο στοιχείο είναι ότι μεταξύ των εδαφών που έχουν δοθεί στην Ιταλία με
το 15ο άρθρο της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης δεν περιλαμβάνονται οι εξαρτώμενες
νησίδες της Νήσου Meis [Μεγίστη]. Όμως, σύμφωνα με την 1η παράγραφο του 14ου
άρθρου της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων οι παρακείμενες στη Meis [Μεγίστη]
νησίδες μεταβιβάστηκαν από την Ιταλία στην Ελλάδα.
Εντούτοις, στη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων που μεταβίβασε στην Ελλάδα τις
υπό Ιταλική κυριαρχία παρακείμενες νησίδες δεν πραγματοποιήθηκε αναφορά στη
Συμφωνία της 4ης Ιανουαρίου 1932. Η κατάσταση αυτή δείχνει ότι ο διαμοιρασμός της
προαναφερόμενης συμφωνίας δεν έγινε δεκτός ως μέτρο του κριτηρίου των
«παρακείμενων νησίδων» που βρίσκεται στο 14ο άρθρο της Συνθήκης.
Και το δεύτερο στοιχείo το οποίο πρέπει να προσεχθεί είναι ότι ενώ το 15ο Άρθρο
της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης δίνει στην Ιταλία τις εξαρτώμενες νησίδες των 13
νησιών που απαριθμούνται εκτός της Meis [Μεγίστη], σύμφωνα με την 1η παράγραφο
του 14ου Άρθρου της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων, μεταβιβάστηκαν στην Ελλάδα οι
παρακείμενες νησίδες στα αναγραφόμενα στο άρθρο 14 νησιά, συμπεριλαμβανόμενης
της Meis [Μεγίστη]. Όπως γίνεται φανερό, και οι ορισμοί που χρησιμοποιούν οι δύο
συνθήκες είναι διαφορετικοί.
Αφετέρου, δεν είναι σαφές ποιες είναι οι εξαρτώμενες/παρακείμενες νησίδες της
Νήσου Meis [Μεγίστη] και των 13 νησιών που σύμφωνα με την πρώτη παράγραφο του
14ου άρθρου της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων του 1947 αφαιρέθηκαν από την Ιταλία
και μεταβιβάστηκαν στην Ελλάδα.
Στην πραγματικότητα, βάσει του 16ου Άρθρου της Συνθήκης Ειρήνης της
Λωζάνης κατά τη μεταβίβαση αυτή των νησιών έπρεπε να ζητηθεί η σύμφωνη γνώμη της
Τουρκίας57 (όπως στο παράδειγμα της Κύπρου).

57
Sertaç Hami Başeren, Ege Sorunları [Τα Προβλήματα του Αιγαίου] (Türk Deniz
Araştırmaları Vakfı [Τουρκικό Ίδρυμα Θαλάσσιων Ερευνών] Έκδοση No. 25. Άγκυρα,
2006, σελ. 58

71
 Χάρτης 2-13
Χάρτης Που Απεικονίζει τις Νήσους [Ρω] και Fener Adası [Στρογγύλη]

Χάρτης 2-14
Χάρτης Που Απεικονίζει τις Νήσους [Ρω],
Fener Adası [Στρογγύλη] και Dragonera [Δραγονέρα]

72
 28. ΠΟΙΑ ΝΗΣΙA EΧΟΥΝ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΤΕΊ ΣΤΗΝ ΕΛΛAΔΑ ΜΕ ΤΗ
ΣΥΜΦΩΝIΑ ΕΙΡΗΝΗΣ ΤΩΝ ΠΑΡΙΣΙΩΝ ΤΟΥ 1947;
Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο. κανένα κράτος δεν μπορεί να μεταβιβάσει σε
άλλον περισσότερα δικαιώματα από αυτά που κατέχει.58
Για τον λόγο αυτό, Ελληνική κυριαρχία μπορεί να υπάρξει μόνο επί των 14
νησιών που μεταβιβάστηκαν με ονομαστική αναφορά από την Τουρκία στην Ιταλία με
τη Συμφωνία της 4ης Ιανουαρίου 1932 (με τον όρο να έχουν αναφερθεί) και με τη
Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης και κατόπιν από την Ιταλία στην Ελλάδα με τη Συνθήκη
Ειρήνης των Παρισίων του 1947 καθώς και των εξαρτώμενων/παρακείμενων σε αυτά
νησίδων.
Ωστόσο, ενώ δεν υπάρχει κάποια διάταξη στη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων
για 4 τις νήσους συμπεριλαμβανόμενων των Kara Ada [Ρω] και Fener Adası [Στρογγύλη]
οι οποίες βρίσκονται στα ανοιχτά της Νήσου Meis [Μεγίστη] και κείνται εκτός του
κύκλου που αναφέρεται στη Συμφωνία της 4ης Ιανουαρίου 1932 αλλά μεταβιβάστηκαν
με ονομαστική αναφορά στην Ιταλία, επιπλέον σε αυτή τη Συνθήκη δεν
πραγματοποιείται και κάποια αναφορά στη Συμφωνία της 4ης Ιανουαρίου 1932.
Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να μιλήσουμε για νησίδες οι οποίες παρότι
μεταβιβάστηκαν από την Τουρκία στην Ιταλία αυτές δεν μεταβιβάστηκαν από την Ιταλία
στην Ελλάδα.59 Εάν γίνει δεκτό ότι όλες αυτές οι νησίδες παραλήφθηκαν από την Ιταλία
με την Συνθήκη των Παρισίων του 1947 τότε θα πρόκειται για νησίδες στις οποίες έχει
τερματιστεί η κυριαρχία της Ιταλίας όμως δεν έχουν δοθεί υπό την κυριαρχία
οποιουδήποτε άλλου κράτους.

29. ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΑΝΤΙΛΗΦΘΕΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΟΤΙ ΣΤΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ

ΕΙΡΗΝΗΣ ΤΩΝ ΠΑΡΙΣΙΩΝ ΤΟΥ 1947 ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΕΙ
ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΗΣ 4ΗΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1932;
Και η Ελλάδα αντιλήφθηκε αυτή την έλλειψη και στη διάρκεια των συζητήσεων
της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων το 1947 ζήτησε επίμονα να γίνει αναφορά στο 14ο

58
Nemo Plus Juris Transfere Potest Quam İpse Habet
59
Οι παρακείμενες νησίδες μπορούν να είναι το πολύ οι νησίδες που αναφέρονται στον
κύκλο που αναφέρεται στη Συμφωνία της 4ης Ιανουαρίου 1932

73
άρθρο της Συνθήκης στη Συμφωνία της 4ης Ιανουαρίου 1932 και στη Συμφωνία της 28ης
Δεκεμβρίου 1932 η οποία δεν έχει νομική ισχύ.60
Όμως η ΕΣΣΔ, αναφέροντας ότι η Τουρκία δεν ήταν στο τραπέζι των
διαπραγματεύσεων και ότι το Πρωτόκολλο της 28ης Δεκεμβρίου 1932 δεν έχει αποκτήσει
νομική ισχύ απέρριψε αυτά τα αιτήματα και έτσι στη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων
του 1947 δεν πραγματοποιήθηκε αναφορά ούτε στη Συμφωνία της 4ης Ιανουαρίου 1932
ούτε και στο Πρωτόκολλο της 28ης Δεκεμβρίου 1932
Στην πραγματικότητα το έγγραφο που έχει συνταχθεί στις 28 Δεκεμβρίου 1932
είναι το πρακτικό μίας συνεδρίασης. Προκειμένου να δοθεί στο πρακτικό της
συνεδρίασης η ιδιότητα της νόμιμα ισχύουσας συμφωνίας πραγματοποιήθηκε
εκατέρωθεν αλληλογραφία μεταξύ του Τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών και της
Ιταλικής Πρεσβείας στην Άγκυρα στις ημερομηνίες 04 Ιανουαρίου 1933 και 08
Ιανουαρίου 1937 όμως δεν υπήρξε κάποιο αποτέλεσμα και από την αλληλογραφία αυτή
που αποτελείται από συνολικά εννέα επιστολές. Για τους λόγους αυτούς, το Πρακτικό
Συνεδρίασης του 1932 είναι ένα έγγραφο που δεν έχει αποκτήσει τον χαρακτήρα της
διεθνούς συνθήκης και δεν έχει νομική ισχύ. Επίσης, μετά από τη Συνθήκη Ειρήνης των
Παρισίων του 1947 η Ελλάδα μέχρι το 1962 απέστειλε επανειλημμένα ερωτηματικές
ρηματικές διακοινώσεις προς το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών για την επιβεβαίωση
της επικύρωσης του περιεχομένου αυτού του πρακτικού. Και αυτό δείχνει ξεκάθαρα την
αμφιβολία της Ελλάδας.

30. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ, ΣΤΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΕΙΡΗΝΗΣ ΤΩΝ ΠΑΡΙΣΙΩΝ

ΤΟΥ 1947 ΕΧΟΥΝ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΤΕΙ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΗ ΝΗΣΟ MEİS [ΜΕΓΙΣΤΗ]
ΚΑΙ Η ΝΗΣΟΙ KARA ADA [ΡΩ] ΚΑΙ FENER ADASI [ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ];
Το πρόβλημα των νήσων, νησίδων και βραχονησίδων γύρω από τη Νήσο Meis
[Μεγίστη] μπορεί να παρουσιαστεί σε μία σειρά από άρθρα όπως παρακάτω:

60
Μετά από την υπογραφή της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων του 1947, η Ελλάδα η
οποία υπέθεσε ότι η κυριαρχία των νησιών αυτών μπορεί να αμφισβητηθεί στο μέλλον
απέστειλε επανειλημμένα μέχρι το 1962 ερωτηματικές ρηματικές διακοινώσεις προς το
Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών για την επιβεβαίωση της επικύρωσης του
περιεχομένου αυτού του πρακτικού όμως αυτές αφέθηκαν αναπάντητες.

74
1. Με το 15ο άρθρο της Συνθήκης της Λωζάνης οι Νήσοι Menteşe [Δωδεκάνησα]
και οι εξαρτώμενες από αυτά νησίδες καθώς και η Νήσος Meis [Μεγίστη]
μεταβιβάστηκαν στην Ιταλία.
2. Και η Νήσος Kara Ada (Νήσος Rho είτε St.Georges) [Νήσος Ρω] καθώς και η
Νήσος Fener [Στρογγύλη] δόθηκαν βάσει του 3ου άρθρου της Συμφωνίας της 4ης
Ιανουαρίου 1932 στην Ιταλία με ονομαστική αναφορά.
3. Με το 15ο άρθρο της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης μόνο η Νήσος Meis
[Μεγίστη] μεταβιβάστηκε στην Ιταλία. Όμως με την Συνθήκη Ειρήνης των
Παρισίων του 1947 στην οποία η Τουρκία δεν ήταν παρούσα στην τράπεζα των
διαπραγματεύσεων, επιδιώχθηκε η μεταβίβαση στην Ελλάδα της Νήσου Meis
[Μεγίστη] μαζί με τις παρακείμενες αυτής νησίδες.
4. Ενώ το 15ο άρθρο της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης έδινε στην Ιταλία τις
εξαρτώμενες στα άλλα 13 νησιά νησίδες εκτός από την Νήσο Meis [Μεγίστη],
σύμφωνα με την πρώτη παράγραφο του 14ου άρθρου της Συνθήκης Ειρήνης των
Παρισίων μεταβιβάστηκαν στην Ελλάδα οι «Παρακείμενες Νησίδες» των 14
νησιών που αναγράφονται στο άρθρο, συμπεριλαμβανόμενης και της Νήσου
Meis [Μεγίστη]. Όπως παρατηρείται, οι όροι που χρησιμοποιούν οι δύο Συνθήκες
είναι διαφορετικοί.
5. Αφετέρου, δεν είναι σαφές και ποιες είναι οι εξαρτώμενες/παρακείμενες νησίδες
της Νήσου Meis [Μεγίστης] και των 13 νησιών που μεταβιβάστηκαν σύμφωνα
με την 1η παράγραφο του 14ου άρθρου της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων του
1947.
6. Στην πραγματικότητα, βάσει του 16ου άρθρου της Συνθήκης της Λωζάνης κατά
την μεταβίβαση αυτών των νησιών θα έπρεπε να ληφθεί η έγκριση της Τουρκίας
(όπως στο παράδειγμα της Κύπρου).
7. Η Νήσος Kara Ada [Ρω] και η Νήσος Fener [Στρογγύλη] οι οποίες
μεταβιβάστηκαν στην Ιταλία βάσει του 3ου άρθρου της Συμφωνίας του
Ιανουαρίου 1932 δεν απαριθμούνται μεταξύ των νησιών που έχουν μεταβιβαστεί
με ονομαστική αναφορά από την Ιταλία στην Ελλάδα βάσει της πρώτης
παραγράφου του 14ου άρθρου της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων του 1947.
8. Σε αυτή την περίπτωση, πρέπει να μιλήσουμε για νησίδες που ενώ
μεταβιβάστηκαν από την Τουρκία στην Ιταλία αυτές δεν μεταβιβάστηκαν από
την Ιταλία στην Ελλάδα.

75
9. Όμως είναι γεγονός ότι το σύνολο αυτών των νησιών έχουν αφαιρεθεί από την
Ιταλία με τη Συνθήκη των Παρισίων του 1947. Τότε, θα είναι πιο ορθή η
προσέγγιση να μιλήσουμε για την παρουσία νησίδων επί των οποίων έχει
τερματισθεί η Ιταλική κυριαρχία όμως δεν έχουν δοθεί στην κυριαρχία
οποιουδήποτε άλλου κράτους.
10. Στη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων του 1947 δεν πραγματοποιήθηκε αναφορά
ούτε στη Συμφωνία της 4ης Ιανουαρίου 1932 ούτε και στο Πρωτόκολλο της 28ης
Δεκεμβρίου 1932.
11. Διότι το έγγραφο που συντάχθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 1932 στην πραγματικότητα
είναι ένα πρακτικό συνεδρίασης το οποίο δεν απέκτησε την ιδιότητα διεθνούς
συνθήκης και είναι νομικά άκυρο.
12. Σε αυτή την περίπτωση, χωρίς να γίνει αναφορά στη Συμφωνία της 4ης Ιανουαρίου
1932 δεν μπορεί να φανερωθεί ποιες είναι οι παρακείμενες νησίδες και σε αυτή
την περίπτωση η συνθήκη που θα ισχύει θα είναι η Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης
και το σχετικό 15ο άρθρο αυτής. Σύμφωνα δε με το 15ο άρθρο μόνο η Νήσος Meis
έχει μεταβιβαστεί στην Ιταλία.
13. Νομικά δεν είναι δυνατόν να γίνει μεταβίβαση στην Ελλάδα με τη Συνθήκη
Ειρήνης των Παρισίων χωρίς την έγκριση της Τουρκίας. Σύμφωνα με το διεθνές
δίκαιο, κανένα κράτος δεν μπορεί να δώσει σε κάποιον άλλο περισσότερα από
όσα του ανήκουν «Nemo Plus Juris Transfere Potest Quain Ipse Habet».
14. Εάν η Ιταλική κυριαρχία επί των εν λόγω νήσων εκτός της Νήσου Meis [Μεγίστη]
έχει τερματιστεί με τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων του 1947 τότε αυτά πρέπει
να έχουν περάσει στην Τουρκική Δημοκρατία που είναι ο διάδοχος του αρχικού
τους κατόχου του Οθωμανικού Κράτους.
15. Σε αυτή την περίπτωση, συνεχίζεται η κυριαρχία της Τουρκίας επί των λοιπών
νήσων, νησίδων και βραχονησίδων στην περιοχή, εκτός της Νήσου Μεγίστης. Οι
Νήσοι Kara Ada [Ρω] και Fener [Στρογγύλη] οι οποίες μεταβιβάστηκαν με
ονομαστική αναφορά στην Ιταλία βάσει του 3ου άρθρου της Συμφωνίας του
Ιανουαρίου 1932 δεν έχουν αναφερθεί μεταξύ των νησιών που αποσπάστηκαν
από την Ιταλία και μεταβιβάστηκαν με ονομαστική αναφορά στην Ελλάδα βάσει
της 1ης παραγράφου του 14ου άρθρου της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων του
1947.

76
16. Επίσης, χωρίς αναφορά στη Συμφωνία της 4ης Ιανουαρίου 1932 δεν είναι φανερό
ποιες είναι οι παρακείμενες νησίδες και σε αυτή την περίπτωση η ισχύουσα
συνθήκη θα είναι η Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης και το σχετικό 15ο άρθρο
αυτής. Σύμφωνα δε με το 15ο άρθρο μόνο η Νήσος Meis έχει μεταβιβαστεί στην
Ιταλία.
17. Συνεπώς, δεν είναι νομικά εφικτό η Ιταλία να μεταβιβάσει με τη Συνθήκη Ειρήνης
των Παρισίων του 1947 στην Ελλάδα περισσότερα από όσα κατέχει χωρίς την
έγκριση της Τουρκίας. Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο κανένα κράτος δεν μπορεί
να μεταβιβάσει σε άλλον περισσότερα δικαιώματα από αυτά τα οποία κατέχει
«nemo plus juris transfere potest quam ipse habet».
18. Σε αυτή την περίπτωση, πρέπει να μιλήσουμε για νησίδες που ενώ
μεταβιβάστηκαν από την Τουρκία στην Ιταλία αυτές δεν μεταβιβάστηκαν από
την Ιταλία στην Ελλάδα.
19. Αφετέρου, με την Τουρκοϊταλική Συμφωνία της 4ης Ιανουαρίου 1932 η κυριαρχία
των Νήσων Kara Ada [Ρω] και Fener [Στρογγύλη] μεταβιβάστηκε στην Ιταλία.
Με την θέση σε ισχύ της Συμφωνίας στις 10 Μαΐου 1933 ολοκληρώθηκε το
ουσιαστικό στοιχείο της μεταβίβασης χώρας το οποίο είναι η συνθήκη της
μεταβίβασης. Όμως η Ιταλία ως χώρα που παρέλαβε, επειδή δεν εγκαθίδρυσε
ποτέ έμπρακτα κυριαρχία επί των μεταβιβασθέντων εδαφών που είναι οι Νήσοι
Kara Ada [Ρω] και Fener [Στρογγύλη] η πράξη της μεταβίβασης αν και
αμφισβητήσιμη δεν έχει ολοκληρωθεί πλήρως.
20. Συνεπώς, επειδή η Ιταλική κυριαρχία επί των Νήσων Kara Ada [Ρω] και Fener
[Στρογγύλη] έχει τερματισθεί με τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων του 1947 και
επειδή αυτά τα νησιά δεν έχουν μεταβιβαστεί από την Ιταλία στην Ελλάδα,
εκτιμάται ότι η κυριαρχία τους έχει περάσει στην Τουρκική Δημοκρατία που είναι
ο διάδοχος του αρχικού τους κατόχου του Οθωμανικού Κράτους και στο πλαίσιο
αυτό , συνεχίζεται η κυριαρχία της Τουρκίας επί των λοιπών νήσων, νησίδων και
βραχονησίδων στην περιοχή, εκτός της Νήσου Μεγίστης.
21. Διότι, το γεγονός ότι στο πρόσφατο παρελθόν σε ένα χάρτη που δημοσιεύθηκε
βάσει των δεδομένων που έχουν παρασχεθεί από το Ινστιτούτο Ερευνών
Περιβαλλοντικών Συστημάτων (Environmental Systems Research Institute -
ESRI) των ΗΠΑ και το Παγκόσμιο Σύστημα Γεωγραφικών Πληροφοριών
(Global GIS Data) η Νήσος Fener [Στρογγύλη] απεικονίζεται ότι ανήκει στην

77
 Τουρκία δείχνει ότι σε αυτό το ζήτημα υπάρχει μία αντίφαση εκ μέρους της
Ελλάδας.
22. Στην παρούσα κατάσταση, είναι δυνατόν να λεχθεί ότι οι Νήσοι Kara Ada [Ρω]
και Fener [Στρογγύλη] μπορεί να ανήκουν στην Ιταλία όμως σε καμία περίπτωση
δεν ανήκουν στην Ελλάδα.

Χάρτης 2-15
Χάρτης Που Απεικονίζει την Νήσο Μεγίστη
και το Ακρωτήριο San Stephano [Αγίου Στεφάνου]

Με το 3ο άρθρο της Συμφωνίας της 4ης Ιανουαρίου 1932 η Τουρκία «… αναγνωρίζει

την κυριαρχία της Ιταλίας επί των Psoradia [Ψωραδιά], Polyphados [Πολυφάδος],
St.Georges [Άγιος Γεώργιος], Psomi [Ψωμί], Cutsumbora (Kutsumboras)
[Κουτσουμπόρα] (Κουτούμπας) (Βραχονησίδες) και των νησίδων Mavro Poinaki
(Mavro Poinchi) [Μάυρο Ποϊνάκι], Mavro Poiniz (Mavro Poini) [Μαύρο Ποϊνί] των
κειμένων εντός της περιοχής της οριζομένης υπό της περιμέτρου του κύκλου ο
οποίος θα έχει ως κέντρο τον θόλο της εκκλησίας της πόλεως του Καστελορίζου και
ως ακτίνα την απόσταση μεταξύ του κέντρου τούτου και του ακρωτηρίου του Αγίου
Στεφάνου (Pointe du Vent)»

78
 Χάρτης 2-16
Χάρτης του Environmental Systems Research Institute (ESRI) (ΗΠΑ)

Τώρα μπορούμε να επιστρέψουμε στο γενικό πρόβλημα των ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ.

31. ΠΟΤΕ ΕΓΙΝΑΝ ΑΝΤΙΛΗΠΤΕΣ ΟΙ ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ
ΦΟΡΑ ΚΑΙ ΠΟΤΕ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΚΡΑΤΙΚΕΣ
ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΚΑΙ ΑΠΟ ΠΟΙΟΝ;
Είναι γνωστό ότι τον Ιούλιο του 1936 ο Şükrü Kaya, Υπουργός Εσωτερικών της
εποχής εκείνης προέβη σε ενέργειες όπως η ανάρτηση σημαίας, τη τοποθέτηση
πινακίδων από ψευδάργυρο όπου αναγραφόταν το όνομά τους και η ανέγερση φορητών
φάρων επί περίπου 800 νήσων, νησίδων και βραχονησίδων.61

Φωτογραφία 1-2
Şükrü Kaya, Υπουργός Εσωτερικών 1936

61
N. Nazif Tepedelenlioğlu, Ordu ve Politika [Στρατός και Πολιτική], Εκδόσεις Bedir
Yayınları, İstanbul [Κων/πολη] 1967.

79
 32. Η ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΧΕΙ ΚΑΝΕΙ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ
ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΙΣ ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ;
Ως μία άλλη κρατική πράξη μπορεί να αναφερθεί η επέμβαση στις 03 Απριλίου
1984 σε ένα πλοίο με το όνομα «Ευδοκία» που ψάρευε περίπου 1 μίλι νοτιότερα των
Νησίδων Kardak [Ίμια] και η μεταφορά του στο Bodrum [Αλικαρνασσός] και η άσκηση
αγωγής στο Πρωτοδικείο Bodrum [Αλικαρνασσού] κατά των τεσσάρων προσώπων που
επέβαιναν σε αυτό ενός Ελληνικής καταγωγής Αμερικανού υπηκόου και τριών Ελλήνων
υπηκόων με την κατηγορία της παράβασης του Υπ΄ Αριθμ. 1380 Νόμου Περί Προϊόντων
των Υδάτων διά του ψαρέματος εντός των χωρικών μας υδάτων.62 Το αποτέλεσμα της
δίκης ήταν η έκδοση απόφασης για την κατάσχεση των αλιευμάτων που είχαν αλιευθεί
στα χωρικά μας ύδατα με ανοικτή την οδό της έφεσης. Δεν ασκήθηκε έφεση κατά της
απόφασης και αυτή κατέστη οριστική.
Η διπλωματική στάση μας που μπορεί να χαρακτηριστεί ως κρατική πράξη είναι
το γεγονός ότι δεν έχουμε απαντήσει στα αιτήματα και τα ερωτήματα της Ιταλίας το 1937
και της Ελλάδας το 1950 και το 1953 για την επικύρωση του περιεχομένου του
Τουρκοιταλικού πρακτικού της 28ης Δεκεμβρίου 1932.63

62
Στις στις 03 Απριλίου 1984 πραγματοποιήθηκε επέμβαση στην περιοχή των
Βραχονησίδων Kardak [Ίμια] σε ένα πλοίο με το όνομα «Ευδοκία» που ψάρευε περίπου
1 μίλι νοτιότερα των βραχονησίδων και αυτό μεταφέρθηκε στο Bodrum [Αλικαρνασσός]
όπου ασκήθηκε αγωγή στο Πρωτοδικείο Bodrum [Αλικαρνασσού] κατά των τεσσάρων
προσώπων που επέβαιναν σε αυτό ενός Ελληνικής καταγωγής Αμερικανού υπηκόου και
τριών Ελλήνων υπηκόων με την κατηγορία της παράβασης του Υπ΄ Αριθμ. 1380 Νόμου
Περί Προϊόντων των Υδάτων διά του ψαρέματος εντός των χωρικών μας υδάτων. Το
αποτέλεσμα της δίκης ήταν η έκδοση απόφασης για την κατάσχεση των αλιευμάτων που
είχαν αλιευθεί στα χωρικά μας ύδατα με ανοικτή την οδό της έφεσης. Η από 04 Απριλίου
1984 και με Αριθμό Κύριας 1984/58 και Αριθμό Απόφασης 1984/47 Απόφαση του
Πρωτοδικείου Bodrum [Αλικαρνασσού]. Το συμβάν αναφέρθηκε στις 04 Απριλίου 1984
στις εφημερίδες Yeni Asır και Tercüman. Δεν ασκήθηκε έφεση κατά της απόφασης και
αυτή κατέστη οριστική.
63
Sertaç Hami Başeren, Ege Sorunları [Τα Προβλήματα του Αιγαίου] (Türk Deniz
Araştırmaları Vakfı [Τουρκικό Ίδρυμα Θαλάσσιων Ερευνών] Έκδοση No. 25). Άγκυρα,
2006, σελ. 65.

80
 33. ΠΟΤΕ HΡΘΕ ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΤΟ
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΩΝ ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ;
Το πρόβλημα των ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ άρχισε με την εμφάνιση δημοσιευμάτων στον
Ελληνικό τύπο από τον Νοέμβριο του 1995 για την έναρξη ενός προγράμματος
κατοίκησης 11 μικρών και ακατοίκητων νησίδων στην περιοχή των Νησιών του
Ανατολικού Αιγαίου και κοντά στις ακτές της Ανατολίας [Μικρά Ασία] και βγήκε στην
επιφάνεια όταν το Τουρκικό εμπορικό πλοίο Figen Akat προσάραξε στις 25 Δεκεμβρίου
1995 στις Νήσους Kardak [Ίμια].

Φωτογραφία 1-3
Το M/V Figen Akat

34. ΠΩΣ ΕΞΕΛΙΧΘΗΚΕ Η ΚΡΙΣΗ ΤΩΝ KARDAK [ΙΜΙΩΝ];

Τα Νησιά που αποκαλούνται από τους Έλληνες «Ίμια», σύμφωνα με τα αρχεία
της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της διαδόχου αυτής Τουρκικής Δημοκρατίας
φέρουν το όνομα Kardak. Οι Νήσοι Kardak που αποτελούνται από δύο μικρές
βραχονησίδες που βρίσκονται σε απόσταση 325 μέτρων μεταξύ τους, βάσει της
γεωγραφικής τους θέσης βρίσκονται στα νοτιοανατολικά του Αιγαίου Πελάγους στην
περιοχή των Νήσων Menteşe [Δωδεκάνησα]. Η Ανατολική Kardak βρίσκεται στη θέση
37°03’03” Β; 27°09’04” Α και η Δυτική Kardak στη θέση 37°02’55” Β; 27°08’47” Α.
Από τα δύο νησιά τα οποία είναι τόσο μικρά που δεν είναι κατάλληλα για κατοίκηση το
ανατολικό έχει επιφάνεια 19.730 μ2 και το δυτικό 16.680 μ2. Η δε απόστασή τους από
τις Τουρκικές ακτές είναι αντίστοιχα 3,6 και 3,9 ναυτικά μίλια.

81
 Χάρτης 2-17
Χάρτης Που Απεικονίζει Τις Νήσους Kardak [Ίμια]
Τα γεγονότα που εξελίχθηκαν με την προσάραξη στις 25 Δεκεμβρίου 1995 στις
Νήσους Kardak ενός τουρκικού εμπορικού πλοίου με το όνομα Figen Akat έχουν
προσθέσει και ένα ζήτημα κυριαρχίας στα προβλήματα του Αιγαίου μεταξύ της Τουρκίας
και Ελλάδας. Στο Figen Akat που προσάραξε στις Νήσους Kardak έφτασε πρώτο το
σκάφος της Ελληνικής Ακτοφυλακής και πρότεινε βοήθεια στο πλοίο και επίσης του
ανέφερε ότι βρισκόταν στα ελληνικά ύδατα. Σε απάντηση, ο καπετάνιος του πλοίου
αρνήθηκε την βοήθεια, δήλωσε ότι βρισκόταν στα τουρκικά χωρικά ύδατα και ζήτησε
βοήθεια από την τουρκική ακτοφυλακή. Η σωστική εταιρεία Ömür Kurtarma άρχισε τις
σωστικές εργασίες του Figen Akat και κατά την διάρκεια της σωστικής επιχείρησης στο
πλαίσιο των εμπορικών σχέσεων, επωφελήθηκε από τις υπηρεσίες ενός Ελληνικού
σωστικού σκάφους που σήκωσε την τουρκική σημαία. Στο μεταξύ η Ελλάδα στις 26
Δεκεμβρίου 1995 επέδωσε ρηματική διακοίνωση στην Τουρκία αναφέροντας ότι το
Figen Akat ήταν εντός των Ελληνικών χωρικών υδάτων και ζήτησε την παύση της
διαδικασίας διάσωσης. Η Τουρκία με ρηματική διακοίνωση που επέδωσε την ίδια
ημέρα απέρριψε τους ισχυρισμούς. Ενώ συνεχιζόταν οι εργασίες διάσωσης στο πλοίο,
Ελληνικά καταδρομικά πλεύρισαν στο πλοίο και σταμάτησαν τη διαδικασία διάσωσης
και ένα Ελληνικό ρυμουλκό προσπάθησε να αποκολλήσει το πλοίο από το σημείο όπου
είχε προσαράξει. Το Figen Akat αργότερα ρυμουλκήθηκε στον λιμένα του Gümüşlük.
Η κρίση άρχισε να διαμορφώνεται ένα μήνα μετά στις 20 Ιανουαρίου 1996 όταν
το γεγονός παρουσιάστηκε στο περιοδικό «Γράμμα». Ο Δήμαρχος της Νήσου Καλύμνου,

82
στις 26 Ιανουαρίου παίρνοντας μαζί του τους εικονολήπτες του Ελληνικού τηλεοπτικού
καναλιού Αντέννα μαζί με τον παπά του νησιού και κάποιες οικογένειες πήγε στις
Νήσους Kardak και έστησε την Ελληνική σημαία. Μετά από την δημοσίευση στην
τηλεόραση των εικόνων της τοποθέτησης της Ελληνικής σημαίας στο νησί, αυτή τη φορά
δύο δημοσιογράφοι της εφημερίδας Hürriyet μεταβήκανε με ελικόπτερο στις Νήσους
Kardak και κατεβάζοντας τη σημαία που είχανε βάλει οι Έλληνες σήκωσαν εκεί την
Τουρκική σημαία. Μετά από τη δημοσίευση των σχετικών εικόνων στην Τουρκική
τηλεόραση, η Ελληνική Κυβέρνηση στις 28 Ιανουαρίου αποβίβασε στρατό στη μεγάλη
Νήσο Kardak που βρίσκεται στα ανατολικά και έστησαν και στα δύο νησιά την Ελληνική
σημαία. Την ίδια ημέρα, ο Πρέσβης της Τουρκίας στην Αθήνα κλήθηκε στο Ελληνικό
Υπουργείο Εξωτερικών και προειδοποιήθηκε ότι τα νησιά ανήκουν στην Ελλάδα και
πρόκειται να ανοιχθεί πυρ σε όσους πλησιάσουν. Ενάντια σε αυτό, στις 31 Ιανουαρίου η
Τουρκία αποβίβασε στρατιώτες στην Νήσο Μικρή Kardak επί της οποίας είχε στηθεί η
Ελληνική σημαία αλλά δεν υπήρχαν στρατιώτες. Μονάδες των Τουρκικών και
Ελληνικών ενόπλων δυνάμεων μεταβήκανε στην περιοχή και τα δύο κράτη έφτασαν στο
χείλος της ένοπλης σύγκρουσης.
Ύστερα από την ανταλλαγή ρηματικών διακοινώσεων64 μεταξύ του Τουρκικού
Υπουργείου Εξωτερικών και την Ελληνική Πρεσβεία στην Άγκυρα έγινε αντιληπτό ότι
και τα δύο κράτη χωρίς να το γνωρίζουν εκατέρωθεν θεωρούσαν αυτά τα νησιά που τώρα
αποτελούσαν αντικείμενο διαφωνίας μέσα σε ένα νομικό καθεστώς σύμφωνο με τις δικές
τους απόψεις65 και με το πρόβλημα των Νήσων Kardak η διαφωνία για την κυριαρχία
στο Αιγαίο έγινε επίσημη. Στο τέλος, με την φιλική παρέμβαση των Ηνωμένων
Πολιτειών της Αμερικής (Η.Π.Α.) οι δύο πλευρές συμφώνησαν προφορικά να

64
Για τις ρηματικές διακοινώσεις της Τουρκίας στις 29 Ιανουαρίου 1996 και της Ελλάδας
στις 16 Φεβρουαρίου 1996 βλ. αντίστοιχα Ali Kurumahmut, Ege’de Temel Sorun
Egemenliği Tartışmalı Adalar [Το Βασικό Πρόβλημα Στο Αιγαίο,Τα Νησιά
Αμφισβητούμενης Κυριαρχίας],Türk Tarih Kurumu Yayınları [Εκδόσεις Τουρκικού
Ιδρύματος Ιστορίας], İstanbul [Κων/πολη] 1998, σελ.20 και 21
65
Hüseyin Pazarcı, (Μτφ. από τη Γαλλική Göçer, M.), “Ege Denizindeki Bazı Adacık ve
Kayalıkların Statüsü Hakkında Türk Yunan Uyuşmazlığı” [Η Τουρκοελληνική Διαφωνία
Σχετικά Με το Καθεστών Κάποιων Νησίδων και Βραχονησίδων Στο Αιγαίο Πέλαγος],
Περιοδικό Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Kocaeli, Έτος 2, 1988-1999, σελ. 2, 632

83
επιστρέψουν στο “status quo ante” και απέσυραν τις δυνάμεις που είχαν αποβιβάσει στα
Νησιά. Ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών της εποχής ο Πάγκαλος το ερμήνευσε αυτό
ως επιστροφή στο προηγούμενο καθεστώς κατά το οποίο η Ελλάδα έκανε πλήρη και
ανεμπόδιστη χρήση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων επί των Ιμίων. 66 Όμως σύμφωνα
με την άποψη της Τουρκίας, η επιστροφή στο παλαιό καθεστώς αντιπροσώπευε μόνο μία
επιστροφή στην προηγούμενη κατάσταση όσον αφορά τις στρατιωτικές υποχρεώσεις και
η Τουρκική κυριαρχία που βασίζεται σε διεθνείς συνθήκες δεν επηρεάζεται από αυτό το
γεγονός.67
[Σ.τ.Μ.: Φωτογραφία 1-4 στο φόντο του κειμένου: Η Νήσος Kardak [Ίμια]]

35. ΕΧΕΙ ΠΡΟΒΕΙ ΣΕ ΔΗΛΩΣΗ Ο ΤΟΤΕ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ

ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΑΡΞΗ ΤΩΝ ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ;
Σχετικά με τις ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Σουλεϊμάν
Ντεμιρέλ, δήλωσε ότι επειδή η Τουρκία είναι διάδοχος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας
937 νήσοι, νησίδες και βραχονησίδες στο Αιγαίο Πέλαγος ανήκουν στην Τουρκία.68

36. ΠΟΙΟ ΔΗΜΟΣΙΟ EΓΓΡΑΦΟ ΔΙΑΘΕΤΕΙ ΤΟ ΤΟΥΡΚΙΚΟ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ YΠΑΡΞΗ ΤΩΝ
ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ ΚΑΙ ΤΗ ΝΟΜΙΚΗ ΤΟΥΣ ΒΑΣΗ;
Η από 29 Ιανουαρίου 1996 ρηματική διακοίνωση69 που επέδωσε το Υπουργείο
Εξωτερικών μας κατά τη διάρκεια της Κρίσης των Kardak [Ιμίων] συνοψίζει με μεγάλη
σαφήνεια τις νομικές μας βάσεις.

66
Economides, C. P. (Μετάφραση από τη Γαλλική: Göçer, M.), “Tartışma: Türkiye ile
Yunanistan Arasındaki İhtilaflı Adalar Ege Denizi’ndeki İmia Adaları: Kuvvetle
Yaratılan Bir Uyuşmazlık” [Συζήτηση: Τα Αμφισβητούμενα Νησιά Μεταξύ Τουρκίας
και Ελλάδας, Οι Νήσοι Ίμια στο Αιγαίο: Μία Διαφωνία Προκληθείσα Δια Της Βίας]
Kocaeli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi [Περιοδικό Νομικής Σχολής Παν/μίου
Kocaeli], Έτος 2, 1998/1999, Υποσημείωση 6, σελ. 604.
67
Hüseyin Pazarcı, … Το Καθεστώς των Νησίδων και Βραχονησίδων… (op.cit) σελ. 633
68
http://www.mfa.gr/www.mfa.gr/en-US/Policy/Geographic+Regions/South-
Eastern+Europe/Turkey/Relationships+-+Potentials/
69
http://www.turkishgreek.org/29-ocak-1996-Tarihli-Tuerk-Notas

84
 Στην από 29 Ιανουαρίου 1993 Ρηματική Διακοίνωση αναφέρεται
περιληπτικά ότι:
Αφού διευκρινίζεται ότι η Συμφωνία της 4ης Ιανουαρίου 1932 δεν έχει σχέση με
τις Νήσους Kardak [Ίμια] και ότι το πρακτικό συνεδρίασης της 28ης Δεκεμβρίου 1932
δεν έχει ολοκληρωθεί νομικά, αναφέρεται ότι το γεγονός ότι η Ελλάδα προέβη σε
διαβήματα προς την Άγκυρα το 1950 και το 1953 προκειμένου να τεθούν σε ισχύ τα
προαναφερόμενα έγγραφα και μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας δείχνει ότι και η
Ελλάδα έχει δισταγμούς σχετικά με την ισχύ των εγγράφων αυτών.
Επισημαίνεται ότι μετά από εκείνη την ημερομηνία δεν έχει συναφθεί κάποια
συνθήκη στο θέμα αυτό μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας. Σε αυτή την περίπτωση,
υποδεικνύεται ότι σχετικά με το καθεστώς των Νήσων Menteşe [Δωδεκάνησα] μπορεί
να γίνει αναφορά μόνο στη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων του 1947 και ότι στο 14/1
άρθρο της Συνθήκης αυτής αναφέρονται ονομαστικά τα 14 νησιά που μεταβιβάζονται
από την Ιταλία στην Ελλάδα και επίσης ότι αναφέρεται ο όρος «παρακείμενες νησίδες».
Τονίζεται ότι ένας βράχος που βρίσκεται 5,5 ναυτικά μίλια μακριά στο
πλησιέστερο Ελληνικό νησί δεν είναι ούτε παρακείμενος ούτε και νησίδα. Με αυτή την
αφορμή υπενθυμίζεται ότι τα νησιά που μεταβιβάστηκαν στην Ελλάδα υπάγονται στο
πλαίσιο του άρθρου 14/2 της Συνθήκης σε αποστρατιωτικοποιημένο καθεστώς.
Επιπρόσθετα σχετικά με το θέμα αυτό, αναφέρθηκε ότι η κατάσταση των μικρών νησιών
και των βραχονησίδων στο Αιγαίο γενικά εμπεριέχει ασάφεια, επίσης ότι ο όρος
«παρακείμενες νησίδες» που υπάρχει στη Συνθήκη είναι αόριστος και για τον λόγο αυτό
η κυριαρχία αυτών πρέπει να καθοριστεί μέσω συμφωνίας. Γνωστοποιήθηκε επίσης ότι
οι προσπάθειες της Ελλάδας να εξασφαλίσει την κατοίκηση κάποιων μικρών νησιών και
νησίδων με τεχνητό και εντυπωσιακό τρόπο δεν πρόκειται να έχει οποιοδήποτε νομικό
αποτέλεσμα.
Διευκρινίστηκε ότι η Τουρκική πλευρά είναι έτοιμη για συνομιλίες με την Ελλάδα
προκειμένου να καθοριστεί η κυριαρχία των μικρών νησιών, νησίδων και βραχονησίδων
στο Ανατολικό Αιγαίο και ότι μετά από αυτό μπορούν να καθοριστούν τα σύνορα των
χωρικών υδάτων. Διατυπώθηκε η άποψη ότι εν τω μεταξύ οι πλευρές πρέπει να απέχουν
από οποιαδήποτε μονομερή ενέργεια που μπορεί να προκαλέσει ένταση και ζητήθηκε να
αποσυρθούν χωρίς καθυστέρηση οι Ελληνικές δυνάμεις που είχαν λάβει θέσεις στις
Νήσους Kardak [Ίμια] και με τον ίδιο τρόπο να αποσυρθούν και όλα τα σύμβολα που
προσπαθούν να αποδείξουν ότι υπάρχει Ελληνική κυριαρχία επί των Νησιών.

85
 37. ΕΧΕΙ ΠΡΟΒΛΗΘΕΙ ΕΠΑΡΚΩΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ ΤΟ
ΖΗΤΗΜΑ ΤΩΝ ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ;
Είναι σαφές ότι οι ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ έχουν προβληθεί με το παραπάνω ως
διαφωνία κυριαρχίας στην εσωτερική και εξωτερική κοινή γνώμη μέσω εκατοντάδων
βιβλίων70, άρθρων και ειδήσεων σε εφημερίδες71 που έχουν γραφτεί εκατέρωθεν,

70
Angelos M.Syrigos, The Status of the Aegean Sea Acoording to International Law,
Sakkoulas/Bruylant, Greece, 2000, «Η Τουρκία μπορεί να δεχθεί να παραιτηθεί υπέρ της
Ελλάδας από όλους τους ισχυρισμούς της σχετικά με τις νήσους, νησίδες και
βραχονησίδες στο Αιγαίο». Haralambos Athanasopulos, Greece, Turkey and Aegean Sea:
A Case Study in International Law, 2001. «Σύμφωνα με την Ελλάδα, οι Συνθήκη Ειρήνης
της Λωζάνης του 1923 και η Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων του 1947 δεν εμπεριέχουν
κανένα κενό και έλλειψη σχετικά με τον διαμοιρασμό της κυριαρχίας επίο των νησιών
του Βορειοανατολικού και Νοτιοανατολικού Αιγαίου Πελάγους. Οι διατάξεις που
ρυθμίζουν αυτά τα ζητήματα είναι πλήρεις. Σε αυτή την περιοχή δεν υπάρχουν νησιά
απροσδιόριστης κυριαρχίας.» Bilal N. Şimşir, Ege Sorunu, Belgeler/Aegean Question,
Documents, C. II (1913-1914), B. 2, Άγκυρα 1989, σελ. 392-393. Ali Kurumahmut-
Sertaç Hami Başeren, The Twilight Zones In The Aegean (Un) Forgotten Turkish Islands,
Ege’de Gri Bölgeler Unutul(may)an Türk Adaları, Türk Tarih Kurumu [Τουρκικό
Ίδρυμα Ιστορίας]-Άγκυρα 2004, σελ. 47-73.
71
Το Βήμα, «Στο Ζήτημα του Αιγαίου η Λύση Αναζητείται στο Παρελθόν», 01
Φεβρουαρίου 2010. Ποντίκι, “Το Καθεστώς των Γκρίζων Περιοχών», 11 Φεβρουαρίου
2010. Milliyet. “Kayalıklarda İnat Düğünü” [Γάμος Για Το Γινάτι Στις Βραχονησίδες],
Τάκης Μπερμπεράκης, 16 Μαΐου 1999. Milliyet, “Μετά το Kardak η Plati”, Barçın
Yinanç, 15 Mαΐου 1999. Cumhuriyet, “Οι Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις Ανακοίνωσαν
Την Έκθεση Για Το Νησί: Η Keçi (Platia [Πλατιά]) Είναι Δικό Μας Νησί» 16 Mαΐου
1999

86
ανταλλαγών ρηματικών διακοινώσεων και με αναφορές στις επίσημες ιστοσελίδες των
Υπουργείων Εξωτερικών.7273
Ουσιαστικά, στο ημερολόγιο του 2009 που εξέδωσε σε 10 γλώσσες η Γενική
Διεύθυνση Τύπου Εκδόσεων και Ενημέρωσης της Πρωθυπουργίας «οι ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ
υπάρχουν ως ένα πρόβλημα».74

72
«Το άρθρο 12 της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης περιορίζει την Τουρκική κυριαρχία,
εκτός των Νήσων Gökçeada [Ίμβρος], Bozcaada [Τένεδος] και Tavşan
[Μαυριά/Λαγούσες], μόνο στα νησιά που είναι εντός των τριών μιλίων από τις ακτές της
Ασίας. Εκτός από αυτά τα νησιά στο Αιγαίο δεν υπάρχει κανένα νησί υπό την κυριαρχία
της Τουρκίας στο Αιγαίο, η Ελλάδα ερμηνεύει την διάταξη του 12ου άρθρου ως μία
ρύθμιση που καθορίζει με ονομαστική αναφορά τα νησιά υπό Τουρκική κυριαρχία. Η
Τουρκία, βάσει του 16ου άρθρου της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης δεν κατέχει κανένα
άλλο νησί εκτός από αυτά που αναφέρονται στο 12ο άρθρο.» htpp://www.mfa.gr./policy/
grayzone/claims/10.12.2005.
73
Από αυτή την άποψη, είναι άξια προσοχής η συνέντευξη τύπου στην οποία «σύμφωνα
με τον Πρωθυπουργό εκείνης της περιόδου τον Σημίτη, η Ελλάδα αποδέχεται τις
Βραχονησίδες Kardak [Ίμια] ως πρόβλημα και ότι πρέπει να πραγματοποιηθεί προσφυγή
γι’ αυτό στο Διεθνές Δικαστήριο» και το γεγονός ότι στην ιστοσελίδα του Ελληνικού
Υπουργείο Εξωτερικών το πρόβλημα των ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ αναφέρεται ως “Grey
Zones”.
74
Η αναφορά στο στο ημερολόγιο του 2009 που εξέδωσε σε 10 γλώσσες η Γενική
Διεύθυνση Τύπου Εκδόσεων και Ενημέρωσης της Πρωθυπουργίας είναι ως εξής: «Ένα
από τα σημαντικότερα θέματα που απασχολούν τις Ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι και
τα Προβλήματα του Αιγαίου. Αυτά είναι το εύρος των χωρικών υδάτων, η οριοθέτηση
της υφαλοκρηπίδας, ο καθορισμός των περιοχών έρευνας και διάσωσης στη θάλασσα, τα
προβλήματα σχετικά με τον εναέριο χώρο, ο εξοπλισμός των Νησιών του Αιγαίου κατά
παράβαση των διατάξεων των διεθνών συνθηκών, η απουσία μίας συμφωνίας η οποία θα
καθορίζει τις νήσους, νησίδες και βραχονησίδες που δεν έχουν δοθεί στην Ελλάδα με
διεθνείς συνθήκες και τα θαλάσσια σύνορα». Για τον λόγο αυτό, ακόμη και μόνο αυτή η
έκδοση θεωρείται ότι επαρκεί για τη επαρκή γνωστοποίηση στην εσωτερική και
εξωτερική κοινή γνώμη του προβλήματος των ΝΒΒΚΟΔΕΜΕΣ.

87
 38. ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΟΛΩΝ ΑΥΤΩΝ ΤΩΝ ΖΗΤΗΜΑΤΩΝ, ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ
ΝΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΕΙ ΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΑ Η ΝΟΜΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ
ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ;
Στο πλαίσιο των άρθρων 6,12,15 και 16 της Συνθήκης της Λωζάνης και του 14ου
άρθρου της Συνθήκης των Παρισίων του 1947 είναι δυνατό να συνοψίσουμε τις νομικές
αρχές των απόψεων της Τουρκίας σχετικά με τις ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ σε τρία σημεία.75
Όλες οι νήσοι, νησίδες και βραχονησίδες οι οποίες προ της Συνθήκης της
Λωζάνης ήταν υπό Οθωμανική κυριαρχία και δεν υπήρξαν αντικείμενο μεταβίβασης
στην Λωζάνης, έχουν μεταφερθεί από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στην κυριαρχία της
Τουρκικής Δημοκρατίας.
Η Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης επικυρώνει την Τουρκική κυριαρχία επί των
νήσων που κείνται εντός των τριών μιλίων από τις ακτές της Ανατολίας [Μικράς Ασίας]
ενώ δεν τερματίζει τα κυριαρχικά δικαιώματά της ως διαδόχου των Οθωμανών76 επί των
νήσων, νησίδων και βραχονησίδων που κείνται πέραν των τριών μιλίων.77

75
Sertaç Hami Başeren- Ali Kurumahmut, Ege’de Egemenliği Devredilmemiş Adalar [Ta
Νησιά Μη Μεταβιβασμένης Κυριαρχίας Στο Αιγαίο], Stratejik Araştırma ve Etüdler
Milli Komitesi Yayınları [Εκδόσεις Εθνικής Επιτροπής Στρατηγικών Ερευνών και
Μελετών], Araştırma Proje Dizisi [Σειρά Ερευνητικών Εργασιών] 1/2003, Άγκυρα 2003,
σελ. 103
76
Σύμφωνα με την απόφαση του Διαρκούς Διαιτητικού Δικαστηρίου στην Δίκη
Ερυθραίας-Υεμένης, με το Άρθρο 16 έχει δημιουργηθεί νομικά ένα αντικειμενικά
ακαθόριστο καθεστώς μέχρι τη λήψη μίας νέας απόφασης από τα σχετικά μέρη. Όταν η
απόφαση αυτή ληφθεί υπόψη στο πλαίσιο της διαφωνίας του Αιγαίου, αυτή καθιστά
αστήρικτους τους ισχυρισμούς της Ελλάδας ότι το Άρθρο 16 είναι μία διάταξη γενικής
παραίτησης για τα νησιά που κείνται πέραν των τριών μιλίων από τις ακτές της
Ανατολίας [Μικράς Ασίας] και για τον λόγο αυτό τα νησιά που δόθηκαν στην Ιταλία και
στην Τουρκία απαριθμούνται με περιοριστικό τρόπο.» Sertaç Hami Başeren, Ege
Sorunları [Τα Προβλήματα του Αιγαίου] (Türk Deniz Araştırmaları Vakfı [Τουρκικό
Ίδρυμα Θαλάσσιων Ερευνών] Έκδοση No. 25). Άγκυρα, 2006, σελ. 71-72.
77
Ali Kurumahmut, Ege’de Temel Sorun Egemenliği Tartışmalı Adalar [Το Βασικό
Πρόβλημα Στο Αιγαίο,Τα Νησιά Αμφισβητούμενης Κυριαρχίας],Türk Tarih Kurumu
Yayınları [Εκδόσεις Τουρκικού Ιδρύματος Ιστορίας], İstanbul [Κων/πολη] 1998, σελ.82

88
 Εκτός των νησιών και των εξαρτώμενων από αυτά νήσων, νησίδων και
βραχονησίδων που έχουν μεταβιβαστεί με ονομαστική αναφορά βάσει της Συνθήκης
Ειρήνης της Λωζάνης, όλοι οι υπόλοιποι γεωγραφικοί σχηματισμοί έχουν μεταβιβαστεί
στην Τουρκική Δημοκρατία.

39. ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΠΑΡΑΠΟΜΠΗΣ ΤΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ

ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ, ΜΠΟΡΕΙ Η ΜΗ ΎΠΑΡΞΗ
ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ ΕΚ ΜΕΡΟΥΣ ΜΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 1923-1996
ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΑΙΤΙΑ ΩΣΤΕ ΝΑ ΕΚΔΟΘΕΙ ΑΠΟΦΑΣΗ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΜΑΣ;
Παρότι υπάρχουν αμφιβολίες εάν τα διαιτητικά δικαστήρια και το Διεθνές
Δικαστήριο τηρούν την νομολογία, ακόμη και εάν θεωρηθεί ότι τα παραδείγματα που
αναφέρουμε όσον αφορά τις κρατικές πράξεις μας κατά τη σχετική χρονική περίοδο δεν
είναι επαρκή, το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει προβεί σε διάφορες κρατικές πράξεις δεν
σημαίνει την επικύρωση της Ελληνικής κυριαρχίας πάνω σε γεωγραφικούς
σχηματισμούς.

«Την εποχή που είχε συναφθεί η Συνθήκη δεν υπήρχε οποιαδήποτε αμφιβολία για την
κυριαρχία του Οθωμανικού Κράτους επί των νησιών τα οποία κείνται εντός των τριών
μιλίων από την Ασιατική ακτή. Με άλλα λόγια, αυτά τα νησιά υπαγόταν ήδη στην
κυριαρχία της Τουρκίας. Τότε, η τελευταία πρόταση του 12ου άρθρου της Συνθήκης της
Λωζάνης απλά επικυρώνει την Τουρκική κυριαρχία επί των εν λόγω νησιών. Εκκινώντας
από αυτή την αφετηρία, η εξαγωγή του συμπεράσματος ότι, εκτός από τα νησιά των
οποίων η κυριαρχία έχει μεταβιβαστεί με ονομαστική αναφορά στο 12ο άρθρο είτε με
Αποδοχή της Απόφασης των Έξι Μεγάλων Δυνάμεων, τα νησιά που κείνται πέραν των
τριών μιλίων από τις ακτές της Ανατολίας [Μικρά Ασία] και των οποίων η κυριαρχία δεν
έχει μεταβιβαστεί μέσω συνθήκης έχουν αφαιρεθεί από την κυριαρχία της Τουρκίας, θα
είναι ενάντια στο γράμμα και στο πνεύμα της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης και
ενάντια στους κανόνες του διεθνούς δικαίου για την ερμηνεία των συνθηκών και την
μεταβίβαση χώρας με ρητή δήλωση της σχετικής βούλησης» Sertaç Hami Başeren- Ali
Kurumahmut, Ege’de Egemenliği Devredilmemiş Adalar [Ta Νησιά Μη
Μεταβιβασμένης Κυριαρχίας Στο Αιγαίο], Stratejik Araştırma ve Etüdler Milli Komitesi
Yayınları [Εκδόσεις Εθνικής Επιτροπής Στρατηγικών Ερευνών και Μελετών], Araştırma
Proje Dizisi [Σειρά Ερευνητικών Εργασιών] 1/2003, Άγκυρα 2003, σελ. 34

89
 Διότι, υπάρχουν πολλές αποφάσεις των διεθνών δικαστηρίων, όπως οι αποφάσεις
Petra Branca78, Ερυθραίας-Υεμένης79, της Νήσου Palm80 κ.ά. οι οποίες δεν θεωρούν ως
επαρκή αποδεικτικά στοιχεία τις κρατικές πράξεις και υποστηρίζουν τις θέσεις μας.81

78
Το Δικαστήριο, στην απόφαση της Νήσου Palm στις Φιλιππίνες όπου αντίδικοι ήταν
οι Η.Π.Α. και η Ολλανδία χρησιμοποίησε την ερμηνεία του Max Huber ότι: «Η μη
άσκηση επί πολλών ετών κρατικών πράξεων από ένα κράτος επί εδάφους το οποίο μέσω
Συνθηκών είναι φανερό ότι ανήκει σε εκείνο το κράτος, δεν δείχνει ότι το έδαφος αυτό
δεν ανήκει σε αυτό το κράτος». Η ερμηνεία αυτή του Δικαστηρίου και η προσέγγισή του
στην κατεύθυνση της αναζήτησης μία συμφωνίας που έχει συναφθεί εκ των προτέρων
προκειμένου να καθοριστεί η κυριαρχία έχουν χαρακτήρα ευθέως υποστηρικτικό της
θέσης της Τουρκίας για τις ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ. Όμως ένα από τα αξιοσημείωτα στοιχεία
στην απόφαση είναι και ότι το δικαστήριο θεώρησε ως υποστηρικτική απόδειξη την
πραγματοποίηση επίσημης επίσκεψης στο νησί αντιπροσωπειών της Μαλαισίας με την
άδεια της Σιγκαπούρης.
79
Το Δικαστήριο, σχετικά με αυτό το ζήτημα ανέφερε ότι η ορθή ερμηνεία του 16ου
άρθρου της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης θα είναι ως εξής: «Η Τουρκία έχει
παραιτηθεί από τα κυριαρχικά της δικαιώματα σχετικά με τα νησιά (τα νησιά που
αποτελούν το αντικείμενο της δίκης). Τα νησιά αυτά δεν απέκτησαν το καθεστώς
εδάφους άνευ κυρίου συνεπώς κατέστησαν ανοικτά στη δυνατότητα να αποκτηθεί εκ
μέρους οποιουδήποτε κράτους συμπεριλαμβανόμενων και των αντιδίκων κρατών
(συμπεριλαμβανόμενης και της Ιταλίας) μέσω της χρησικτησίας και επιπλέον δεν έχουν
επιστρέψει αυτόματα και στον Ιμάμη της Υεμένης. Το κυριαρχικό δικαίωμα επί των
νησιών αυτών έχει αφεθεί προσωρινά ακαθόριστο. Η ασάφεια αυτή είναι δυνατό να
επιλυθεί από τις σχετικές πλευρές στο μέλλον. Σε αυτή την απόφαση, αντιτίθεται στην
πιθανότητα ότι μία πλευρά μπορεί μονομερώς να επιλύσει το πρόβλημα μέσω της
χρησικτησίας. Συνεπώς, δεν είναι δυνατόν όπως ισχυρίζεται η Ερυθραία να έχει
αποκτήσει αυτά τα εδάφη η Ιταλία μέσω της χρησικτησίας. Συμπερασματικά, αυτά τα
νησιά της Ερυθράς Θάλασσας δεν υπήχθησαν ποτέ στην κυριαρχία της Ιταλίας, συνεπώς
δεν περιήλθαν μέσω διαδοχής στην κυριαρχία της Αιθιοπίας είτε της Ερυθραίας.»
80
Η Νήσος Palm, είναι στις Φιλιππίνες στην περιοχή που είναι μεταξύ του Mindanao και
του βορειότερου νησιού. Όταν το 1923 οι Η.Π.Α. και η Ολλανδία προέβαλαν δικαιώματα

90
 Στη δίκη της Νήσου Palm στις Φιλιππίνες όπου αντίδικοι ήταν οι Η.Π.Α. και η
Ολλανδία, είναι γεγονός ότι ο δικαστής Max Huber προέβη στην εκτίμηση ότι: «Η μη
άσκηση επί πολλών ετών κρατικών πράξεων από ένα κράτος επί εδάφους το οποίο μέσω
Συνθηκών είναι φανερό ότι ανήκει σε εκείνο το κράτος, δεν δείχνει ότι το έδαφος αυτό
δεν ανήκει σε αυτό το κράτος».82

Φωτογραφία 1-5
Max Huber

επί της νήσου αποδέχθηκαν την λύση του διαμεσολαβητή (arbitrator). Σύμφωνα με την
απόφαση του δικαστηρίου:
1. Δεν υπάρχει στο διεθνές δίκαιο κυριαρχία βάσει της συνέχειας της ξηράς (contiguity)
2. Η κυριαρχία μέσω ανακάλυψης (discovery) είναι μία αναπτυσσόμενη κυριαρχία
3. Εάν μία κυριαρχία άρχεται ως συνέχεια κάποιας άλλης κυριαρχίας είτε ως εφαρμογή
της πραγματικής κυριαρχίας και ο ανακαλύψας δεν αντισταθεί σε αυτή, ο ισχυρισμός της
κυρίαρχης πλευράς που ασκεί εξουσία είναι ισχυρότερος «από την κυριαρχία που
αποτελείται μόνο από την ανακάλυψη».
81
Υπάρχουν στην βιβλιογραφία πολλές άλλες αποφάσεις σχετικά με την ορθότητα των
θέσεων της Τουρκίας και το γεγονός ότι οι κρατικές πράξεις δεν επαρκούν από μόνες
τους για την εγκαθίδρυση της κυριαρχίας. Βλ. σχετικά τις αποφάσεις: «Της Δίκης των
Νήσων Ligitan και Sipadan μεταξύ της Ινδονησίας και της Μαλαισίας το 2002», «Της
Εδαφικής και Θαλάσσιας Διαφωνίας Μεταξύ της Νικαράγουας και της Ονδούρας στην
Θάλασσα της Καραϊβικής το 2007» , «Της Δίκης Σχετικά Με Την Νήσο «Του Ερπετού»
[Serpent] μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρουμανίας το 2009».
82
Sertaç Hami Başeren, Ege Sorunları [Τα Προβλήματα του Αιγαίου] (Türk Deniz
Araştırmaları Vakfı [Τουρκικό Ίδρυμα Θαλάσσιων Ερευνών] Έκδοση No. 25). Άγκυρα,
2006, σελ. 67.

91
 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΔΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ

Χάρτης 2-18
Δίκη Petra Branca, Δίκη Ερυθραίας-Υεμένης,
Δίκης της Νήσου Palm, Δίκη Νικαράγουας-Κολομβίας

40. ΟΙ ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ ΕΙΝΑΙ ΑΠΛΩΣ ΕΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΜΙΚΡΩΝ

ΝΗΣΙΔΩΝ ΕΙΤΕ ΒΡΑΧΟΝΗΣΙΔΩΝ;
Φυσικά και δεν είναι. Εάν ληφθεί υπόψη ότι το σύνολο των χωρικών υδάτων της
Τουρκίας στο Αιγαίο αντιστοιχεί στο 7,55% του Αιγαίου Πελάγους, τα δε χωρικά ύδατα
μόνο των ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ αντιστοιχούν στο 5,5% αυτού, ότι τα χωρικά ύδατα των
ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ αποτελούν μία έκταση ίση σχεδόν με το ήμισυ της περιοχής της Θράκης
[Ανατολική Θράκη] η κατάσταση θα γίνει καλύτερα αντιληπτή.
Με άλλα λόγια, οι ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ θα αποτελέσουν τον βασικό παράγοντα για
τον καθορισμό των θαλάσσιων περιοχών δικαιοδοσίας στο Αιγαίο Πέλαγος στο οποίο
αναφέρεται ότι υπάρχουν πλούσιες ενεργειακές πηγές. Συνεπώς, δεν είναι δυνατόν να δει
κανείς αυτούς τους γεωγραφικούς σχηματισμούς οι περισσότεροι των οποίων αποτελούν
ένα αρκετά μεγάλο νησί ως ένα πρόβλημα κάποιων βράχων.

92
 Χάρτης 2-19
Τα Χωρικά Ύδατα των ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ Αποτελούν Μία Έκταση Σχεδόν Όσο Το
Μισό Της Επιφάνειας Της Περιοχής Της Θράκης [Σ.τ.Μ.: Ανατολική Θράκη]

Χάρτης 2-20
Χάρτης Που Απεικονίζει Τα Χωρικά Ύδατα των ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ

93
 41. ΤΙ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ ΕΠΙΔΕΙΚΝΥΟΥΝ ΔΙΑΦΟΡΑ ΚΡΑΤΗ ΣΕ
ΒΡΑΧΟΝΗΣΙΔΕΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΜΙΚΡΟΤΕΡΕΣ ΤΩΝ ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ
ΚΑΙ ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΟΥΤΕ ΝΗΣΙΔΕΣ;
Οι λίγες φωτογραφίες παρακάτω είναι ένα δείγμα της ευαισθησίας που
επιδεικνύουν οι χώρες της περιοχής στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας σε πολύ πιο μικρά
από τις ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ βράχια τα οποία δεν είναι ούτε καν νησίδες.

Χάρτης 2-21
Χάρτης Που Απεικονίζει Τις Διεκδικήσεις Των Χωρών Της Περιοχής Στη Θάλασσα
Της Νότιας Κίνας

94
 Χάρτης 2-22
Χάρτης Που Απεικονίζει Τις Νήσους Spratly
Στην παρακάτω φωτογραφία και στο πλαίσιο του ανταγωνισμού μεταξύ της
Κίνας, του Βιετνάμ, της Μαλαισίας, της Ταϊβάν και των Φιλιππινών για την επικράτηση
επί των αμφισβητούμενης κυριαρχίας βραχονησίδων της περιοχής των Νήσων Spratly,
βλέπετε τους στρατιώτες που φυλάνε σκοπιά επάνω από το συνοριακό λίθο που έχει
τοποθετηθεί στους υφάλους χιλιάδες μίλια μακριά από τις ηπειρωτικές χώρες.

Φωτογραφία 1-6
Κινέζοι Στρατιώτες Που Φυλάνε Σκοπιά Με Τα Πόδια Μέσα Στο Νερό

95
 Στην δε παρακάτω φωτογραφία βλέπετε ότι έχουν κατασκευαστεί βάσεις πάνω
στους υφάλους μέσα στη θάλασσα.

Φωτογραφία 1-7
Οι Νήσοι Spratly
Στην πραγματικότητα, οι φωτογραφίες αυτές δείχνουν πόσο έχει
συνειδητοποιηθεί από τα κράτη το γεγονός ότι αυτοί οι μικροί γεωγραφικοί σχηματισμοί
που ομοιάζουν με βράχους και βραχάκια επηρεάζουν τα ζωτικά συμφέροντα των χωρών
στις θάλασσες όπως τα χωρικά ύδατα και οι αποκλειστικές οικονομικές ζώνες.

Φωτογραφία 1-8
Οι Νήσοι Spratly
Παρά την ευαισθησία που επιδεικνύουν άλλα κράτη αποκαλώντας ακόμη και τα
βράχια ως νησιά, το γεγονός ότι η Τουρκική κοινή γνώμη αποκαλεί ως βράχια τις Νήσους
Kardak [Ίμια] των 40 στρεμμάτων, δείχνει το μέγεθος της έλλειψης συνειδητοποίησης
που αντιμετωπίζουμε.

96
 Φωτογραφία 1-9
Η Νήσος Kardak [Ίμια]
42. ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΞΕΝΕΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΟΥ
ΕΜΦΑΝΙΖΟΥΝ ΔΙΑΦΟΡΑ ΝΗΣΙΑ ΩΣ ΑΜΦΙΣΒΗΤΟΥΜΕΝΑ;
Υπάρχουν και παράδειγμα αυτού είναι ο Γεωπολιτικός Θαλάσσιος Άτλαντας που
δημοσιεύθηκε το 2008 από τους Γάλλους και δείχνει ως αμφισβητούμενα την Νήσο
Gavdos [Γαύδος] και τις Νήσους Kardak [Ίμια].83
Αυτό δείχνει ότι μετά από το γεγονός των Kardak το 1996 ακόμη και η αναφορά
έστω για μία φορά ότι η Gavdos είναι αμφισβητούμενη έχει προκαλέσει αντανακλάσεις
στο διεθνές στερέωμα.

Χάρτης 2-23
Γαλλικός Γεωπολιτικός Άτλαντας

83
Ο Άτλαντας «Atlas Géopolitique des Espaces Maritimes, Frontières, Energie, Peche
et Environnement» που εκδόθηκε το 2008 από την Editions Technip

97
 43. ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΕΓΧΩΡΙΕΣ ΕΙΤΕ ΞΕΝΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΟΥ
ΑΠΕΙΚΟΝΙΖΟΥΝ ΤΙΣ ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ;
Ναι, έχουν δημοσιευθεί χάρτες στην Τουρκία όπως και στην Ελλάδα, την Ιταλία
και σε πολλές άλλες χώρες (όπως στα βιβλία και στα άρθρα εντός των οποίων
αναφέρονται οι ονομασίες των ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ84) και παρατίθενται μερικά
παραδείγματα παρακάτω.

Φωτογραφία 1-10
Το Βιβλίο Oı Γκρίζες Περιοχές Στο Αιγαίο
Τα Τουρκικα Νησιά Που (Δεν) Ξεχάστηκαν

84
http://www.turkishgreek.org/yayinlar/makaleler/makaleler-litem/124-aegean-sea-
disputed-areas

98
 Χάρτης 2-24
Χάρτης Που Απεικονίζει τις ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ

99
 Χάρτης 2-25
Χάρτης Που Απεικονίζει τις ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ

100
 Χάρτης 2-26
Χάρτης Που Απεικονίζει τις ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ

Χάρτης 2-27

101
Χάρτης Που Απεικονίζει τις ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ

Χάρτης 2-28
Χάρτης Που Απεικονίζει τις ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ

Χάρτης 2-29

102
 Χάρτης Που Απεικονίζει τις ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ

Χάρτης 2-30
Χάρτης Που Απεικονίζει τις ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ

Επίσης, στην ιστοσελίδα του Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών ανάμεσα

στη σημεία τριβής μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδα αναφέρονται και οι «Γκρίζες
Περιοχές».85

85
http://www.mfa.gr/www.mfa.gr/en-US/Policy/Geographic+Regions/South-
Eastern+Europe/Turkey/Relationships+-+Potentials/ 2. Points of Friction Ever Since
1973, Turkey has contested the sovereign rights of Greece and sought revision of the legal
status of the Aegean. More specifically, besides the issue of the delimitation of the
continental shelf, which is the only legal difference between the two countries, Turkey
also contests Greek Air Space, her right to extend her territorial waters, Greek jurisdiction
over the Athens FIR, and Greece’s sovereignty over a number of islands, islets and atolls
in the Eastern Aegean, invoking the theory of grey zones. Finally, Turkey is also seeking
the general demilitarisation of the islands of the Eastern Aegean. Grey Zones: From the
early nineties Turkish officials began to develop the novel theory of grey zones. This

103
theory of reinterpreting international agreements challenges Greek Sovereignty over a
number of islands, islets and atolls in the Aegean. More specifically, Turkey maintains
that Greek sovereignty extends only to those islands of the Aegean that are mentioned by
name in the texts of the agreements under which these islands were ceded to Greece.
However, the international legal framework which settled the issues of sovereignty in the
region after the World Wars (1923 Treaty Of Lausanne And 1947 Paris Peace Treaty) is
conclusive and crystal clear. More specifically, Article 12 of the 1923 Lausanne Treaty
provides for the following: the decision taken on the 13th February, 1914, by the
conference of London, in virtue of Articles 5 of the Treaty of London of the 17th 30th
May, 1913, and Article 15 of the Treaty of Athens of the 1st 14th November, 1913, which
decision was communicated to the Greek Government on the 13th February, 1914,
regarding the sovereignty of Greece over the islands of the Eastern Mediterranean, other
than the islands of Imvros, Tenedos and Rabbit islands, particularly the islands of Limnos,
Samothrace, Mytilene, Chios, Samos and Ikaria is confirmed, subject to the provisions of
the present treaty respecting the islands placed under the sovereignty of Italy which form
the subject of Article 15. except where a provision to the contrary is contained in the
present Treaty, the islands situated at less than three miles from the Asiatic coast remain
under Turkeys sovereignty. According to Article 15 of the Treaty of Lausanne, Turkey
renounces in favour of Italy all rights and title over the following islands: Stampalia
(Astrapalia), Rhodes (Rhodos), Calki, Karpathos, Kassos, Tilos, Nisyros, Kalymnos,
Leros, Patmos, Lipsos, Symi and Kos, which are now occupied by Italy, and the islets
dependent Thereon, and also over the island of Kastellorizo. Furthermore, Article 14 of
the Paris Peace Treaty (10.12.1947) provides that: Italy hereby cedes to Greece in full
sovereignty the Dodecanese islands indicated hereafter, namely Astropalia, Rhodes,
Calki, Karpathos, Kassos, Tilos, Nisyros, Kalymnos, Leros, Patmos, Lipsos, Symi, Kos
and Kastellorizo, as well as the adjacent islets. Despite the clear and incontestable nature
of this international legal framework which settled the issues of Greek sovereignty in the
Aegean, Turkey continues to challenge it, consistently invoking the grey zones theory.
Apparently in line with this theory, Turkish coastal vessels continually violate Greek
territorial waters, remaining at length in very close proximity to the islets of Imia. The
captains of these Turkish vessels consistently refuse to obey the instructions of the Greek
coastguard and to withdraw from the area, which they persist in calling Turkish territory.

104
 Στο πλαίσιο αυτό η Ελλάδα αναρτώντας στην ιστοσελίδα τις επίσημες θέσεις της
σχετικά με τις ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ έχει αποδεχθεί την ύπαρξη των ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ.

44. ΕΧΟΥΝ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΕΙ ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ

ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ ΠΡΟΣ ΑΝΩΤΕΡΟΥΣ ΑΞΙΩΜΑΤΟΥΧΟΥΣ;
Το ζήτημα των ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ έχει τεθεί μέσω δηλώσεων των εκπροσώπων του
κράτους μας στο ανώτερο επίπεδο και έχει δηλωθεί ότι οι ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ ανήκουν στην
Τουρκία. Σε αυτό το πλαίσιο έχει δηλωθεί:
-Από τον 9ο Πρόεδρο της Δημοκρατίας Süleyman DEMİREL86 στις 13 Μαρτίου
1999 ότι «152 νήσοι, νησίδες και βραχονησίδες στο Αιγαίο δεν έχουν μεταβιβασθεί
στην Ελλάδα…»,
-Από τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας κ. İsmet YILMAZ87 στις 26 Μαρτίου 2015
ότι «Εκτός από όσα έχουν μεταβιβαστεί με συνθήκες, η κυριαρχία των νήσων,
νησίδων και βραχονησίδων έχει μεταβιβασθεί από την Οθωμανική Αυτοκρατορία
στην Τουρκική Δημοκρατία. Οι ΝΒΒΚΟΔΕΜΕΣ είναι υπό Τουρκική κυριαρχία.»,
-Από τον Υπουργό Ευρωπαϊκής Ένωσης Ömer ÇELİK88 στις 26 Απριλίου 2017
ότι «Η Νήσος Eşek [Αγαθονήσι] ανήκει στην Τουρκία. Είναι τουρκική γη.»,
-Από τον Υπουργό Εξωτερικών Mevlüt ÇAVUŞOĞLU89 στις 15 Αυγούστου
2017 «Δηλώσαμε ότι δεν πρόκειται να αποδεχθούμε πιθανά τετελεσμένα γεγονότα
εκ μέρους της Ελλάδας σε αμφισβητούμενου καθεστώτος γεωγραφικούς
σχηματισμούς και εάν γίνει τέτοια απόπειρα αυτή δεν θα έχει νομικό αποτέλεσμα.»,

86
Turkish Daily News, 13 Μαρτίου 1999, «Συνέντευξη του Προέδρου της Δημοκρατίας
Αξιότιμου Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ».
87
www.milliyet.com 26 Μαρτίου 2015, Είδηση με τίτλο “Ο Υπουργός Yılmaz: Οι
ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ Είναι Στην Κυριαρχία Της Τουρκίας».
88
www.sabah.com.tr, 26 Απριλίου 2017, Είδηση με τίτλο “Ο Υπουργός Ευρωπαϊκής
Ένωσης Ömer ÇELİK στο Ahaber. Τελευταία Δήλωση”
89
www.sputniknews.com, 15 Aυγούστου 2017, «Ανακοίνωση από τον Υπουργό
Εξωτερικών Çavuşoğlu Για Τα Νησιά Του Αιγαίου».

105
 -Από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Recep Tayyip ERDOĞAN90 στις 13
Φεβρουαρίου 2018: «Να μην νομίζουν ότι διαφεύγουν της προσοχής μας οι
καιροσκοπικές απόπειρες για έρευνες φυσικού αερίου στα ανοιχτά της Κύπρου ή
σχετικά με τις βραχονησίδες στο Αιγαίο. Προειδοποιούμε από εδώ όσους ξεπερνούν
τα όριά τους στην Κύπρο και στο Αιγαίο ώστε να μην κάνουν λάθος
υπολογισμούς…»
Επίσης, το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών στις 18 Απριλίου 2011 ανέφερε
σχετικά με τις ΝΒΒΚΟΔΕΜΕΣ στην επίσημη ιστοσελίδα του την δήλωση «Του
Προέδρου της Τουρκικής Δημοκρατίας Süleyman Demirel ότι 937 νήσοι, νησίδες
και βραχονησίδες στο Αιγαίο Πέλαγος ανήκουν στην Τουρκία επειδή η Τουρκία
είναι διάδοχος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας».91

45. EΧΟΥΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΘΕΙ ΕΠΙΣΗΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΤΟΥΡΚΙΚΟ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΟΙ
ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ ΤΩΝ ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ ΚΑΙ/ΕΙΤΕ EΧΕΙ ΕΚΔΟΘΕΙ ΧΑΡΤΗΣ ΠΟΥ
ΑΠΕΙΚΟΝΙΖΕΙ ΤΙΣ ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ;
Όχι, όπως όμως αναφέρθηκε παραπάνω η ρηματική διακοίνωση που επέδωσε το
Υπουργείο Εξωτερικών προς την Ελλάδα στις 29 Ιανουαρίου 1996 συνοψίζει πολύ
καθαρά τις νομικές μας βάσεις και αναφέρει ρητά την ύπαρξη των ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ.
Στην από 29 Ιανουαρίου 1996 ρηματική διακοίνωση, αναφέρεται
περιληπτικά ότι:
• Η Συμφωνία της 4ης Ιανουαρίου 1932 δεν έχει σχέση με τις Νήσους
Kardak [Ίμια],

90
www.sabah.com.tr, 13 Φεβρουαρίου 2018, Είδηση με τίτλο: «Προειδοποίηση από τον
Πρόεδρο της Δημοκρατίας Ερντογάν προς την Ελλάδα»

91
http://www.mfa.gr/www.mfa.gr/en-US/Policy/Geographic+Regions/South-
Eastern+Europe/Turkey/Relationships+-+Potentials/, 18 Απριλίου 2011. “The question
of the Imia islands. Turkish Allegations On “Grey zones” In the Aegean Sea”, “The
Turkish President, Mr. Demirel, Claimed That 937 Islets and Rocks In the Aegean Belong
To Turkey, As a Successor State Of The Ottoman Empire.”

106
• Το δε πρακτικό της 28ης Δεκεμβρίου 1932 δεν έχει ολοκληρωθεί από
νομική άποψη,
• Το γεγονός ότι πραγματοποιήθηκαν ενέργειες εκ μέρους της Ελλάδας το
1950 και το 1953 προκειμένου να αποκτήσουν ισχύ τα προαναφερόμενα
έγγραφα και μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας δείχνει ότι και η
Ελλάδα έχει δισταγμούς όσον αφορά την ισχύ των εγγράφων αυτών,
• Μετά από εκείνη την ημερομηνία δεν έχει συναφθεί κάποια συνθήκη στο
θέμα αυτό μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας.
• Σε αυτή την περίπτωση, ότι σχετικά με το καθεστώς των Νήσων Menteşe
[Δωδεκάνησα] μπορεί να γίνει αναφορά μόνο στη Συνθήκη Ειρήνης των
Παρισίων του 1947
• Στο 14/1 άρθρο της Συνθήκης αναφέρονται ονομαστικά τα 14 νησιά που
μεταβιβάζονται από την Ιταλία στην Ελλάδα
• Επίσης υπογραμμίστηκε ότι αναφέρεται ο όρος «παρακείμενες νησίδες».
Τονίζεται ότι βράχος που βρίσκεται 5,5 ναυτικά μίλια μακριά στο
πλησιέστερο Ελληνικό νησί δεν είναι ούτε παρακείμενος ούτε και νησίδα.
• Με αυτή την αφορμή υπενθυμίζεται ότι τα νησιά που μεταβιβάστηκαν
στην Ελλάδα υπάγονται στο πλαίσιο του άρθρου 14/2 της Συνθήκης σε
αποστρατιωτικοποιημένο καθεστώς.
• Η κατάσταση των μικρών νησιών και των βραχονησίδων στο Αιγαίο
γενικά εμπεριέχει ασάφεια,
• Επίσης ο όρος «παρακείμενες νησίδες» που υπάρχει στη Συνθήκη είναι
αόριστος και για τον λόγο αυτό η κυριαρχία αυτών πρέπει να καθοριστεί
μέσω συμφωνίας.
• Οι προσπάθειες της Ελλάδας να εξασφαλίσει την κατοίκηση κάποιων
μικρών νησιών και νησίδων με τεχνητό και εντυπωσιακό τρόπο δεν
πρόκειται να έχει οποιοδήποτε νομικό αποτέλεσμα.
• Η Τουρκική πλευρά είναι έτοιμη για συνομιλίες με την Ελλάδα
προκειμένου να καθοριστεί η κυριαρχία των μικρών νησιών, νησίδων και
βραχονησίδων στο Ανατολικό Αιγαίο
• Μετά από αυτό μπορούν να καθοριστούν τα σύνορα των χωρικών υδάτων.

107
 46. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΣΥΝΟΡΑ
ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ;
Η στάση της Τουρκίας σχετικά με το όριο Αιγαίου και Μεσογείου είναι όπως έχει
δηλώσει στις 3 Δεκεμβρίου 2010 στον Παγκόσμιο Υδρογραφικό Οργανισμό (IHO) ότι
πρέπει «Να χαραχτεί περνώντας από τα νότια άκρα των νήσων Büyük Çuha [Κύθηρα],
Küçük Çuha [Αντικύθηρα], Girit [Κρήτη], Kaşot [Κάσος], Kerpe [Κάρπαθος], Rodos
[Ρόδος] τα οποία βλέπουν προς τη Μεσόγειο καταλήγοντας στο Ακρωτήριο Akyar.

Χάρτης 2-31
Χάρτης Που Απεικονίζει τα Όρια Αιγαίου-Μεσογείου
Που Έχει Δηλώσει Η Τουρκία

108
 ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΝΟΤΗΤΑ
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ
1. ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΤΙ ΕΙΝΑΙ
ΤΑ ΧΩΡΙΚΑ ΥΔΑΤΑ;
Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, η θάλασσα χωρίζεται σε τμήματα έκαστο των
οποίων υπάγεται σε διαφορετικό νομικό καθεστώς:
-Το τμήμα της θάλασσας που υπάγεται στην κυριαρχία του κράτους
-Το τμήμα του ανοιχτού πελάγους
Για το τμήμα που υπάγεται στην κυριαρχία του κράτους υπάρχουν δύο χωριστά
νομικά καθεστώτα:
-Τα εσωτερικά ύδατα
-Τα χωρικά ύδατα
Ενώ στα εσωτερικά ύδατα, το κράτος ασκεί όλες τις αρμοδιότητες που έχει και
στην χερσαία χώρα, στα χωρικά ύδατα μερικές από τις αρμοδιότητες του κράτους έχουν
περιοριστεί από κάποιες απόψεις.
Τα εσωτερικά ύδατα τελειώνουν εκεί που αρχίζει το εσωτερικό σύνορο των
χωρικών υδάτων. Δηλαδή το τμήμα της θάλασσας που βρίσκεται μεταξύ του εσωτερικού
συνόρου των χωρικών υδάτων και της χερσαίας χώρας είναι τα εσωτερικά ύδατα.

Σχήμα 3-1
Τα Νομικά Όρια Των Περιοχών Θαλάσσιας Δικαιοδοσίας και Εναέριου Χώρου

109
 2. ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ;
Η θαλάσσια χώρα του παράκτιου κράτους, είναι υπό την κυριαρχία του κράτους.
Όμως το κυριαρχικό δικαίωμα σε αυτές τις υδάτινες εκτάσεις έχει υποβληθεί σε
περιορισμούς υπέρ της ελευθερίας των θαλάσσιων μεταφορών.
Η κυριαρχία των παράκτιων κρατών επί των χωρικών τους υδάτων υπόκειται σε
περιορισμούς από δύο απόψεις:
- Τα πλοία ξένων κρατών έχουν το δικαίωμα της αβλαβούς διέλευσης από τα
χωρικά του ύδατα.
- Κάποιοι περιορισμοί που επιβάλλονται στη δικαστική του εξουσία στα
χωρικά ύδατα.
Το παράκτιο κράτος, έχει την εξουσία να λάβει τα απαραίτητα μέτρα προκειμένου
να εμποδίσει την μη αβλαβή διέλευση και να εφαρμόσει την ισχύουσα νομική του τάξη
στα χωρικά ύδατα. Συνεπώς μπορεί να λάβει όλα τα μέτρα που προβλέπονται από τη
νομική του τάξη. Και τα πλοία που διέρχονται πρέπει να συμπεριφέρονται σύμφωνα με
αυτές τις ρυθμίσεις του κράτους.
Μία από τις εξουσίες που μπορεί να χρησιμοποιήσει το παράκτιο κράτος είναι η
εξουσία της αναβολής της αβλαβούς διέλευσης. Στα καθορισμένα τμήματα των χωρικών
υδάτων μπορεί να εφαρμοστεί προσωρινή αναβολή χωρίς διάκριση μεταξύ των
αλλοδαπών πλοίων. Η απόφαση αναβολής μπορεί να εφαρμοστεί αφού ανακοινωθεί με
τον κατάλληλο τρόπο.
Η εξουσία της αναβολής που έχει γίνει δεκτή με αυτούς τους όρους, δεν
εφαρμόζεται στα στενά που έχουν κάποιες ιδιαιτερότητες. Το δικαίωμα αβλαβούς
διέλευσης από τα στενά αυτού του είδους δεν μπορεί να αναβληθεί όμως το δικαίωμα
αβλαβούς διέλευσης από τα χωρικά ύδατα μπορεί να αναβληθεί.

3. ΠΩΣ ΥΠΟΛΟΓΙΖΕΤΑΙ ΤΟ ΕΥΡΟΣ ΤΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ;

Οι πρώτοι καθορισμοί το ζήτημα του εύρους των χωρικών υδάτων,
προσδιορίστηκαν σύμφωνα με το εύρος στο οποίο μπορεί να ασκεί κυριαρχία το κράτος
από την ξηρά προς τη θάλασσα. Στον 18ο αιώνα αυτή η απόσταση, δηλαδή η απόσταση
στην οποία μπορεί να ασκηθεί κυριαρχία από την ξηρά προς τη θάλασσα ήταν το
αποκαλούμενο βεληνεκές του κανονιού στα τρία ναυτικά μίλια. Από τις αρχές δε του
20ου αιώνα, το εύρος των 3 ναυτικών μιλίων στα χωρικά ύδατα είχε ευρεία αποδοχή.

110
 Αυτό συνεχίστηκε για πολλά χρόνια όμως επειδή αυξήθηκαν οι
πλουτοπαραγωγικές πηγές στις θάλασσες και η δυνατότητα της εκμετάλλευσης αυτών
δεν έγινε δυνατή η γενίκευση του κανόνα αυτού και στη δεκαετία του 1950
παρατηρήθηκε αυξημένη τάση για τον καθορισμό του εύρους των χωρικών υδάτων
μεταξύ των 6 και 12 μιλίων. Όταν φτάνουμε στην 3η Συνδιάσκεψη του Δικαίου της
Θάλασσας το 1982 τα κράτη είχαν την τάση να καθορίσουν το εύρος των χωρικών
υδάτων στα 12 μίλια και στη Σύμβαση διατυπώθηκε ότι τα κράτη μπορούν να
καθορίσουν ως μέγιστο εύρος των χωρικών τους υδάτων τα 12 μίλια. Σύμφωνα με το 3ο
άρθρο της Σύμβασης UNCLOS του 1982 «Κάθε κράτος έχει το δικαίωμα να καθορίσει
το εύρος των χωρικών του υδάτων. Το εύρος αυτό δεν υπερβαίνει τα δώδεκα ναυτικά
μίλια, μετρούμενα από γραμμές βάσεως καθοριζόμενες σύμφωνα με την παρούσα
σύμβαση.» Δηλαδή, έχουν το δικαίωμα να καθορίσουν τα χωρικά τους ύδατα μέχρι ένα
όριο που δεν υπερβαίνει τα 12 ναυτικά μίλια. Κατά κανόνα τα κράτη καθορίζουν το εύρος
των χωρικών τους υδάτων με μία ρύθμιση του εσωτερικού τους δικαίου όμως αυτό το
δικαίωμα καθορισμού που αναγνωρίζεται στο παράκτιο κράτος μπορεί να περιοριστεί
για γεωγραφικούς και νομικούς λόγους. Η αποδοχή από την UNCLOS 1982 του
δικαιώματος καθορισμού των χωρικών υδάτων μέχρι τα 12 μίλια δεν σημαίνει ότι η
χρήση αυτού του δικαιώματος είναι αποκλειστικά εντός των κυριαρχικών δικαιωμάτων
του παράκτιου κράτους.
Όπως έχει διαπιστώσει το Διεθνές Δικαστήριο στην Αλιευτική Δίκη του 1951
μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Νορβηγίας και στην Αλιευτική Δίκη του 1974
μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ισλανδίας, η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών
έχει μία διεθνή πλευρά. Δεν μπορεί να υπάγεται αποκλειστικά στην βούληση του
παράκτιου κράτους όπως αυτή αποτυπώνεται στο εσωτερικό του δίκαιο. Παρότι αυτή η
πράξη είναι μονομερής, η ισχύς αυτής της οριοθέτησης από την άποψη των τριών κρατών
ενδιαφέρει και το διεθνές δίκαιο.
Στη σημερινή πρακτική, το εύρος των χωρικών υδάτων των κρατών ποικίλλει
μεταξύ των τριών και των 12 ναυτικών μιλίων. Τα ναυτικά κράτη προτιμούν τα 3 ναυτικά
μίλια. Παραδείγματος χάριν, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, η Ολλανδία, η
Αγγλία, η Γερμανία και η Γαλλία εφαρμόζουν την αρχή των 3 μιλίων. Ενώ η Βουλγαρία,
η Ρουμανία, η Ελλάδα και το Ισραήλ εφαρμόζουν τα 6 μίλια.

111
 4. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΑ
ΧΩΡΙΚΑ ΥΔΑΤΑ;
Η πρακτική της Τουρκίας όσον αφορά τα χωρικά ύδατα ήταν τα 3 ναυτικά μίλια
παράλληλα με την γενική πρακτικών των κρατών πριν από τη Σύμβαση του 1958 για την
Αιγιαλίτιδα και Παρακείμενη Ζώνη (ΣΑΠΖ). Το μόνο έγγραφο που μπορεί να ληφθεί ως
σημείο αναφοράς σε αυτό το ζήτημα είναι η Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης.
Παρότι στο κείμενο της σύμβασης δεν υπάρχει κάποια διάταξη που αναφέρεται
απευθείας στο εύρος των χωρικών υδάτων:
«Εκτός αντιθέτων διατάξεων της παρούσης Συνθήκης, τα θαλάσσια όρια
περιλαμβάνουσι τας νήσους και νησίδια τας κειμένας εις απόστασιν μικροτέραν των
τριών μιλλίων από της ακτής.» (Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης Άρθρο 6)
«Εκτός αντιθέτου διατάξεως της παρούσης Συνθήκης, αι νήσοι, αι κείμεναι εις
μικροτέραν απόστασιν των τριών μιλλίων της ασιατικής ακτής, παραμένουσιν υπό την
τουρκικήν κυριαρχίαν.» (Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης Άρθρο 12)
Το εύρος των Τουρκικών χωρικών υδάτων έχει καθοριστεί με τον από 15 Μαΐου
1964 και υπ’ αριθμ. 476 Νόμο Περί Χωρικών Υδάτων. Σύμφωνα με αυτό τον νόμο, το
εύρος των Τουρκικών χωρικών υδάτων είναι τα 6 μίλια. Όμως, το εύρος των Τουρκικών
χωρικών υδάτων έναντι κρατών των οποίων το εύρος των χωρικών υδάτων είναι πέραν
των 6 μιλίων είναι ίσο με το εύρος που έχει αποδεχτεί εκείνο το κράτος. Επίσης, εάν η
απόσταση της χερσαίας χώρας της Τουρκίας προς τη χερσαία χώρα του γειτονικού
κράτους είναι μικρότερη από το σύνολο του αθροίσματος των χωρικών υδάτων των δύο
κρατών, η μέση γραμμή μεταξύ των χερσαίων χωρών των δύο κρατών συνιστά το
εξωτερικό σύνορο των Τουρκικών χωρικών υδάτων. Με αυτό τον νόμο άρχισε να
εφαρμόζεται το εύρος των χωρικών υδάτων ως 6 ναυτικά μίλια στο Αιγαίο και 12 ναυτικά
μίλια στην Μαύρη Θάλασσα και στη Μεσόγειο. Στην δε Μεσόγειο είναι χρήσιμο να
υπενθυμίσουμε ότι μέχρι το Ακρωτήριο Kemer της Αττάλειας, μέχρι το γεωγραφικό
πλάτος που διέρχεται από το Ακρωτήριο Kemer εφαρμόζονται χωρικά ύδατα 6 μιλίων
και ανατολικά της γραμμής αυτής εφαρμόζονται χωρικά ύδατα 12 μιλίων.

112
 Χάρτης 3-1
Ιστορικό Των Χωρικών Υδάτων
Όμως επειδή η αρχή της αμοιβαιότητας αναγνωρίζει το δικαίωμα της
πρωτοβουλίας στις άλλες χώρες για την επέκταση των χωρικών υδάτων στις άλλες χώρες
και εξαιτίας των προβλημάτων που αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει στο Αιγαίο, ο υπ’
αριθμ. 475 Νόμος Περί Χωρικών Υδάτων τέθηκε εκτός ισχύος στις 20 Μαΐου 1982 με
το 6ο άρθρο του υπ’ αριθμ. 2674 Νέου Νόμου Περί Χωρικών Υδάτων (Εφημερίδα της
Κυβερνήσεως [Resmi Gazete] 29 Μαΐου 1982, 17708). Το εύρος των χωρικών υδάτων
έχει καθοριστεί στα 6 μίλια. Δόθηκε το δικαίωμα στο Υπουργικό Συμβούλιο να ορίσει
εύρος άνω των 6 ναυτικών μιλίων για συγκεκριμένες θάλασσες, με τον όρο να ληφθούν
υπόψη όλα τα χαρακτηριστικά και οι καταστάσεις σχετικά με τις θάλασσες αυτές και να
πραγματοποιηθεί σύμφωνα με την αρχή της ευθυδικίας.
(Άρθρο 1) Επιπλέον ο νόμος ορίζει ότι τα χωρικά ύδατα με τα κράτη των οποίων
οι ακτές είναι παρακείμενες είτε αντικείμενες θα οριοθετούνται μέσω συνθήκης και ότι
η συνθήκη αυτή θα λαμβάνει υπόψη όλα τα χαρακτηριστικά και τις καταστάσεις της
περιοχής και θα συνταχθεί σύμφωνα με την αρχή της ευθυδικίας (Άρθρο 2)
Μετά από τον νόμο αυτό αποφασίστηκε να συνεχιστεί η υφιστάμενη κατάσταση
στη Μαύρη Θάλασσα και στη Μεσόγειο (29 Μαΐου 1982, Αριθμ. Απόφασης Υπουργικού
Συμβουλίου: 8/4742).

113
 5. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΝ ΣΥΝΤΟΜΙΑ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ;
Μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας υπάρχουν διαμάχες και μεταξύ αυτών «τα
νησιά των οποίων η κυριαρχία δεν έχει μεταβιβαστεί» και «οι προσπάθειες επέκτασης
των χωρικών υδάτων της Ελλάδας» είναι τα βασικά προβλήματα.
Η Ελλάδα, αναφέρεται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 1982 που δέχεται
ότι το ανώτερο όριο των χωρικών υδάτων μπορεί να είναι τα 12 μίλια και θέλει να
επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια. Η δε Τουρκία, τονίζει ότι δεν είναι
συμβαλλόμενο μέρος αυτής της σύμβασης, υπογραμμίζει ότι ο Αιγαίο Πέλαγος είναι μία
ημίκλειστη θάλασσα και ότι η χάραξη των συνόρων στο Αιγαίο πρέπει να
πραγματοποιηθεί σύμφωνα με την αρχή της ευθυδικίας.
Το πρόβλημα της επέκτασης των χωρικών υδάτων δεν αφορά μόνο την Τουρκία
αλλά κάθε κράτος το οποίο χρησιμοποιεί την ανοικτή θάλασσα του Αιγαίου ως μία
διεθνή θαλάσσια οδό.
Προκειμένου να γίνει αντιληπτό καλύτερο το πρόβλημα των χωρικών υδάτων που
είναι το βασικό πρόβλημα μετά από τις ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ καθώς και τις Ελληνικές
απαιτήσεις θα είναι χρήσιμο να υπενθυμίσουμε το ιστορικό του προβλήματος των
χωρικών υδάτων αρχής γενομένης από την Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης.

Χάρτης 3-2
Χάρτης Που Απεικονίζει Το
Υφιστάμενο Καθεστώς Στο Αιγαίο

114
 6. ΣΤΑ ΠΟΣΑ ΜΙΛΙΑ ΕΙΧΕ ΟΡΙΣΕΙ Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΕΙΡΗΝΗΣ ΤΗΣ
ΛΩΖΑΝΝΗΣ ΤΟ ΟΡΙΟ ΤΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ;
Παρότι δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη διάταξη στη Συνθήκη Ειρήνης της
Λωζάνης σχετικά με το εύρος των χωρικών υδάτων, από τη δεύτερη παράγραφο του 6ου
άρθρου και την τελευταία πρόταση του 12ου άρθρου όπως και από τις πρακτικές και τη
στάση των συμβαλλόμενων κρατών κατά τη διάρκεια της Συνδιάσκεψης είναι γνωστό
ότι κινήθηκαν με την αντίληψη ότι τα χωρικά ύδατα έχουν εύρος τριών μιλίων.
Στη βάση αυτή, το 72% του Αιγαίου Πελάγους υπαγόταν στο καθεστώς της
ελεύθερης διέλευσης και της ανοιχτής θάλασσας.

7. ΠΟΤΕ ΚΑΙ ΜΕ ΠΟΙΟ ΤΡΟΠΟ ΕΠΕΚΤΑΘΗΚΕ ΣΤΑ 6 ΜΙΛΙΑ ΤΟ

ΟΡΙΟ ΤΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΠΟΥ ΗΤΑΝ 3 ΜΙΛΙΑ ΣΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ
ΕΙΡΗΝΗΣ ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΗΣ;
Η Ελλάδα στις 17 Σεπτεμβρίου 193692 επέκτεινε «μονομερώς» τα χωρικά της
ύδατα στα 6 μίλια.
Η Τουρκία, λόγω της πολιτικής συγκυρίας εκείνης της περιόδου απέφυγε να
προβάλει ένσταση στην διασάλευση της ισορροπίας της Λωζάνης μέσω της επέκτασης
των χωρικών υδάτων εκ μέρους της Ελλάδας.
Έτσι η Ελλάδα, με μία μονομερή ενέργεια έθεσε υπό την κυριαρχία της το 25%
περίπου των περιοχών ανοικτής θάλασσας του Αιγαίου.
Η δε Τουρκία, με τον υπ’ αριθμ. 476 Νόμο Περί Χωρικών Υδάτων που
θεσμοθέτησε το 1964 καθόρισε τα χωρικά της ύδατα στο Αιγαίο Πέλαγος στα 6 μίλια και
έτσι δυστυχώς κατά κάποιο τρόπο επικύρωσε αυτή την τόσο σοβαρή Ελληνική πράξη.

92
Διαφορετικές ρυθμίσεις μεταξύ των ετών 1931-1936 αναφερόταν σε χωρικά ύδατα των
τριών μιλίων. Με τον Υπ’ Αριθμ. 230/1936 Νόμο «το εύρος των χωρικών υδάτων
καθορίζεται ότι…. είναι 6 ναυτικά μίλια από την ακτή».

115
 Χάρτης 3-3
Η Ελλάδα Στις 17
Σεπτεμβρίου 1936
Επέκτεινε «Μονομερώς»
τα Χωρικά Της Ύδατα Στα
6 Μίλια.

8. ΠΩΣ ΔΙΑΣΑΛΕΥΣΕ Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΗΝ ΤΑΞΗ ΠΟΥ ΚΑΘΙΕΡΩΘΗΚΕ

ΣΤΗ ΛΩΖΑΝΝΗ ΤΟ 1923 ΜΕΤΑΞΥ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ;
Παρότι στη Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης όπου πραγματοποιήθηκαν ρυμίσεις
σχετικά με το καθεστώς των χωρών και στο πλαίσιο των δυνατοτήτων της επιχής
καταβλήθηκε προσπάθεια να επιτευχθεί μία εν μέρει ισορροπία μέσω της διαμόρφωσης
περιοχής ανοικτής θάλασσας σε ποσοστό 71% διά του καθεστώτος των χωρικών υδάτων
των τριών μιλίων προκειμένου να μην αποκοπεί η Ανατολία [Μικρά Ασία] από το Αιγαίο,
το ποσοστό αυτό με την μονομερη επέκταση των χωρικών υδάτων εκ μέρους της
Ελλάδας έπεσε αρχικά στο 49,8%. κατόπιν με την επέκταση των χωρικών υδάτων εκ
μέρους της Τουρκίας στο 48,8% και οι ρυθμίσεις αυτές έγιναν αιτία να μειωθούν ακόμη
περισσότερο οι περιοχές ανοικτής θάλασσας.
-Η ισορροπία μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας εγκαθιδρύθηκε με τη
Συνθήκη της Λωζάνης. Η ισορροπία της Λωζάνης βασίζεται:

116
 -Στην αποδοχή του Έβρου ως συνόρου των δύο κρατών στην περιοχή της Θράκης
και στην περιοχή της Edirne [Αδριανούπολη] των ορίων του Κάραγατς,
-Στο Αιγαίο Πέλαγος στην παράδοση των νησιών Gökçeada [Ίμβρος] και
Bozcaada [Τένεδος] στην Τουρκία και στην παράδοση των κύριων Νησιών του
Βορειοανατολικού Αιγαίου στην Ελλάδα με αποστρατιωτικοποιημένο καθεστώς,
-Στον καθορισμό εκατέρωθεν των τριών μιλίων στα χωρικά ύδατα και στον
εναέριο χώρο στο Αιγαίο Πέλαγος και στον προσδιορισμό του Αιγαίου σε μεγάλο βαθμό
ως ανοικτή θάλασσα,
-Στην αλλαγή μέσω της πληθυσμιακής ανταλλαγής των εγκαταστημένων στις δύο
χώρες κατοίκων Τουρκικής και Ρωμαίικης καταγωγής εκτός από τους Τούρκους της
Δυτικής Θράκης και τους Ρωμιούς της İstanbul [Κων/πολης],
-Στην αναγνώριση του μειονοτικού καθεστώτος στους Τούρκους της Δυτικής
Θράκης και στους Ρωμιούς της İstanbul [Κων/πολης].
Η Τουρκία και η Ελλάδα, στο πλαίσιο της ισορροπίας της Λωζάνης πρέπει να
επωφελούνται με ίσους όρους από το Αιγαίο Πέλαγος και ιδιαίτερα από τις ανοικτές
θάλασσες στους τομείς της οικονομίας, του εμπορίου, της ναυτιλίας και της ασφάλειας.
Και στη βάση των προβλημάτων μεταξύ αυτών των δύο κρατών βρίσκεται η παραβίαση
εκ μέρους της Ελλάδας των στοιχείων της ισορροπίας της Λωζάνης σχετικά με αυτή την
περιοχή. Διότι η Ελλάδα διατάραξε αυτή την ισορροπία επεκτείνοντας το 1936 τα χωρικά
της ύδατα στα 6 μίλια και από το 1964 αρχίζοντας να εξοπλίζει τα νησιά.
Η Ελλάδα επεκτείνοντας τα χωρικά της ύδατα στα 6 μίλια υφάρπαξε εντάσσοντας
στη δική της κυριαρχία με ένα ολοφάνερα τετελεσμένο γεγονός τις εκτάσεις της ανοιχτής
θάλασσας που είχαν οριστεί μέσω της Λωζάνης για την κοινή χρήση των μερών.93
Ουσιαστικά το σημείο που έχουμε φτάσει απαιτεί ακόμη και εάν δεν γίνει
επιστροφή στη Λωζάνη να διατηρηθεί τουλάχιστον το υφιστάμενο καθεστώς. Σε
αντίθετη περίπτωση, η ανατροπή αυτή που άρχισε από το Αιγαίο μπορεί να δημιουργήσει
το υπόβαθρο για την επανεξέταση και τη συνολική αμφισβήτηση της Λωζάνης η οποία
αποτελεί το θεμέλιο της ίδρυσης της Τουρκικής Δημοκρατίας.

93
Διαφορετικές ρυθμίσεις μεταξύ των ετών 1931-1936 αναφερόταν σε χωρικά ύδατα των
τριών μιλίων. Με τον Υπ’ Αριθμ. 230/1936 Νόμο «το εύρος των χωρικών υδάτων
καθορίζεται ότι…. είναι 6 ναυτικά μίλια από την ακτή».

117
 Η Τουρκία πια δεν είναι η Τουρκία της δεκαετίας του 1930. Είναι ηγέτης στην
περιοχή της και μία δυνατή χώρα από κάθε άποψη.
Η Τουρκία που έζησε το 1923, το 1936 και το 1964 τρείς φορές αρνητικές
εξελίξεις εις βάρος της στο ζήτημα των χωρικών υδάτων δεν έχει την ανοχή να υποστεί
και 4η αρνητική εξέλιξη.

9. ΠΟΤΕ ΕΙΣΗΛΘΑΝ ΤΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΤΗΝ

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΟΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ;
Τα ζητήματα του Αιγαίου στην πραγματικότητα τέθηκαν στην επικαιρότητα από
τον Şükrü Kaya, Υπουργό Εσωτερικών της εποχής και εκτελέστηκαν κρατικές πράξεις
σε πάνω από 800 νησιά. Το γεγονός δε ότι το ζήτημα αυτό δεν προβλήθηκε ξανά
οφείλεται στην έλλειψη συνειδητοποίησης που είχαμε στο θέμα αυτό. Εκτιμάται ότι οι
δεν είναι δυνατόν να γίνει ανεκτή όσον αφορά τις μελλοντικές γενεές η συμπεριφορά της
Τουρκίας και πάλι με την ίδια έλλειψη συνειδητοποίησης. Οι δε κρίσεις που συνέβησαν
τα έτη 1976-1987 και 1996 πηγάζουν αποκλειστικά από τις προσπάθειες της Ελλάδας να
ανατρέψει την ισορροπία της Λωζάνης εις βάρος της Τουρκίας, να μετατρέψει το Αιγαίο
σε Ελληνική λίμνη και να οικειοποιηθεί νησιά τα οποία δεν της έχουν μεταβιβαστεί με
συνθήκες. Συνεπώς ο μοναδικός υπεύθυνος όλων αυτών των κρίσεων που συμβαίνουν
είναι η Ελλάδα. Δεν είναι δυνατόν να σκεφτεί κανείς το αντίθετο.

10. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΜΟΙΡΑΣΜΟΥ ΤΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ

ΥΔΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΑΝΟΙΚΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ
ΠΕΛΑΓΟΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΙΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ ΙΣΧΥΟΥΣΕΣ
ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΟΥ ΕΥΡΟΥΣ ΤΩΝ 6 ΜΙΛΙΩΝ;
Σύμφωνα με τις εφαρμογές των χωρικών υδάτων εύρους 6 μιλίων που ισχύουν
επί του παρόντος περίπου το 7,4% του Αιγαίου καλύπτεται από τα Τουρκικά χωρικά
ύδατα, το 39,2% από τα Ελληνικά και το 5% από τα χωρικά ύδατα των νησιών των
οποίων η κυριαρχία δεν έχει μεταβιβαστεί. Οι δε περιοχές ανοικτής θάλασσας του
Αιγαίου αποτελούν το 48,4%.

118
 Σχήμα 3-2
Η Κατανομή Των Χωρικών Υδάτων Σύμφωνα Με Τα 6 Μίλια

11. ΠΟΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΧΕΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΟΨΗ

ΤΗΣ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΥΦΑΛΟΚΡΗΠΙΔΑΣ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ ΠΕΛΑΓΟΣ
ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΙΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ ΙΣΧΥΟΥΣΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΟΥ
ΕΥΡΟΥΣ ΤΩΝ 6 ΜΙΛΙΩΝ;
Για την Τουρκία, από την άποψη της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας έχει
σημασία η ανατολική πλευρά του 25ου μεσημβρινού. Η περιοχή αυτή αποτελεί το 25%
όλων των θαλάσσιων περιοχών του Αιγαίου Πελάγους και το 52% των περιοχών
ανοικτής θάλασσας.

119
 Χάρτης 3-4
Χάρτης Που Απεικονίζει Την Περιοχή της Ανοικτής Θάλασσας
Σύμφωνα Με Την Εφαρμογή Των 6 Μιλίων

12. ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΠΟΥ ΕΠΕΚΤΕΙΝΕΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΑ ΧΩΡΙΚΑ ΤΗΣ

ΥΔΑΤΑ ΣΤΑ 12 ΜΙΛΙΑ ΣΕ ΠΟΙΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΘΑ ΜΕΙΩΘΟΥΝ ΟΙ ΠΕΡΙΟΧΕΣ
ΑΝΟΙΚΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ ΠΕΛΑΓΟΣ ΚΑΙ ΤΙ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΘΑ
ΕΧΕΙ ΑΥΤΟ;
Η Ελλάδα η οποία ανατρέποντας την ισορροπία της Λωζάνης το 1936 επέκτεινε
το εύρος των χωρικών της υδάτων στα 6 μίλια τώρα θέλει να τα επεκτείνει στα 12 μίλια94
και να μετατρέψει το Αιγαίο σε μία Ελληνική λίμνη.

94
Η Ελλάδα, μετά την εκ μέρους της κύρωση στις 31 Μαΐου 1995 της Σύμβασης
UNCLOS του 1982 εξέδωσε τον υπ’ αριθμ. 2321/1995 Νόμο. Στο 2ο άρθρο του Νόμου

120
 Εάν η Ελλάδα βρει τις κατάλληλες συνθήκες και επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα
στα 12 μίλια, χωρίς να ληφθούν υπόψη οι ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ, το ποσοστό των εκτάσεων
ανοικτής θάλασσας του Αιγαίου θα μειωθεί περίπου στο 20% και το ποσοστό της
έκτασης των χωρικών υδάτων της Τουρκίας θα αυξηθεί στο 8,7% της δε Ελλάδας στο
62%.
Με αυτό τον τρόπο στο Ανατολικό Αιγαίο που είναι σημαντικό για τον
διαμοιρασμό της υφαλοκρηπίδας, τα Τουρκικά χωρικά ύδατα θα αυξηθούν κατά 17%, τα
Ελληνικά χωρικά ύδατα κατά 60% οι δε περιοχές ανοικτής θάλασσας θα μειωθούν κατά
64% και θα πέσουν στο 9%.

Σχήμα 3-3
Η Αναλογία Των Περιοχών Ανοικτής Θάλασσας Στην Περίπτωση
Της Επέκτασης Των Χωρικών Υδάτων Της Ελλάδας Στα 12 Μίλια

αυτού αναφέρεται ότι: «Η Ελλάδα έχει το αναφαίρετο δικαίωμα κατ’ εφαρμογή του
άρθρου 3 της κυρούμενης Συμβάσεως να επεκτείνει σε οποιονδήποτε χρόνο το εύρος της
χωρικής θάλασσας μέχρι αποστάσεως 12 ν.μ. Για την εφαρμογή στην εσωτερική έννομη
τάξη της διατάξεως αυτής και την εφαρμογή ή εκτέλεση των λοιπών διατάξεων που
αφορούν την αιγιαλίτιδα ζώνη […] εκδίδονται σχετικά προεδρικά διατάγματα μετά από
πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου».

121
 Χάρτης 3-5 Χάρτης 3-6
Χάρτης Που Απεικονίζει Χάρτης Που Απεικονίζει
Την Περιοχή της Ανοικτής Θάλασσας Την Περιοχή της Ανοικτής Θάλασσας
Με Την Εφαρμογή Των 6 Μιλίων Με Την Εφαρμογή Των 12 Μιλίων

Χάρτης 3-7
Χάρτης Που Δείχνει Ότι Σε
Περίπτωση Επέκτασης Των
Χωρικών Υδάτων
Στα 12 Μίλια Το Αιγαίο Πέλαγος
Θα Μετατραπεί Σε Ελληνική
Εσωτερική Θάλασσα.

122
 Έτσι, σε δύο διαφορετικές περιοχές του Αιγαίου, εκτός από δύο περιοχές
ανοικτής θάλασσας που περικλείονται από Ελληνικά χωρικά ύδατα, το Αιγαίο Πέλαγος
θα μετατραπεί σε μία εσωτερική Ελληνική θάλασσα.

13. ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΠΟΥ ΕΠΕΚΤΕΙΝΕΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΑ ΧΩΡΙΚΑ ΤΗΣ

ΥΔΑΤΑ ΣΤΑ 12 ΜΙΛΙΑ ΠΟΙΕΣ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΚΗ
ΑΛΙΕΙΑ, ΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΕΝΑΕΡΙΟ ΧΩΡΟ, ΤΗΝ ΥΦΑΛΟΚΡΗΠΙΔΑ
ΚΑΙ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΖΩΝΗΣ ΚΑΙ
ΤΟΝ ΔΙΑΜΟΙΡΑΣΜΟ ΑΥΤΩΝ;
Σε αυτή την περίπτωση, η χωρική ενότητα της Τουρκίας θα διασπαστεί, περίπου
το 90% της υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης του Αιγαίου θα
ανήκει στην Ελλάδα και οι οικονομικές δραστηριότητες της Τουρκίας σε σχέση με το
Αιγαίο όπως η εξόρυξη και διαχείριση των φυσικών πόρων95, η αλιεία, ο τουρισμός και
η επιστημονική έρευνα θα περιοριστούν σε πολύ μεγάλο βαθμό.
Σε περίπτωση επέκτασης των χωρικών υδάτων στο Αιγαίο, εκτός όλων αυτών θα
προκύψουν και τα παρακάτω όσον αφορά την άμυνα:
-Θα μειωθεί το στρατηγικό βάθος της άμυνάς μας,
-Η αύξηση των περιοχών διέλευσης και αβλαβούς διέλευσης θα περιορίσει την
μυστικότητα και την ελευθερία κινήσεων του Πολεμικού Ναυτικού και πρώτιστα των
υποβρυχίων,
-Η δυνατότητα και η ικανότητα εκπαίδευσης των μονάδων μας εν καιρώ ειρήνης
θα υποστεί μεγάλο πλήγμα εξαιτίας της μείωσης των περιοχών ανοικτής θάλασσας.
Δεν πρέπει να λησμονείται ότι εάν για ένα εμπορικό πλοίο ο στόχος είναι να
φτάσει σε λιμάνι, για το πολεμικό πλοίο εν καιρώ ειρήνης είναι να έχει πρόσβαση σε
περιοχές ανοικτής θάλασσας όπου θα μπορεί να εκτελέσει ελεύθερα όλες τις
δραστηριότητές του (εκπαίδευση, βολές, χρήση εναέριων μέσων κ.ά.).
Εν ολίγοις, με την επέκταση εκ μέρους της Ελλάδας των χωρικών της υδάτων στα
12 μίλια οι περιοχές ανοικτής θάλασσας θα μειωθούν στο 20% και θα τακτοποιήσει προς
όφελός της όλα τα ζητήματα με πρώτιστα την υφαλοκρηπίδα, την αποκλειστική

95
Στα δημοσιεύματα του Ελληνικού τύπου αναφέρεται ότι [οι φυσικοί πόροι αυτοί] είναι
πολύ πλούσιοι.

123
οικονομική ζώνη και τον εναέριο χώρο και θα εγκαθιδρύσει απόλυτη κυριαρχία στο
Αιγαίο.

Χάρτης 3-8
Χάρτης Μέσης Γραμμής Σύμφωνα Με Τις Ηπειρωτικές Ακτές

14. ΠΟΙΑ ΘΑ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ

ΥΔΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑ 1 ΜΙΛΙ;
Στην πραγματικότητα, ακόμη και η αύξηση μόνο κατά ένα μίλι σε σχέση με το
καθεστώς των 6 μιλίων θα προκαλέσει την μείωση των περιοχών ανοικτής θάλασσας στο
Αιγαίο κατά 12%, στο δε Ανατολικό Αιγαίο ενώ τα Τουρκικά χωρικά ύδατα θα αυξηθούν
κατά 5,2% τα Ελληνικά χωρικά ύδατα θα αυξηθούν κατά 13% και αφετέρου οι περιοχές
ανοικτής θάλασσας που αποτελούν το 25% ολόκληρου του Αιγαίου θα μειωθούν κατά
14% και θα πέσουν στο 21,55%.

124
 Χάρτης 3-9
Χάρτης Που Απεικονίζει Την Περιοχή
της Ανοικτής Θάλασσας Στο Αιγαίο
Σύμφωνα Με Τα 6 Μίλια
Χάρτης 3-10
Χάρτης Που Απεικονίζει Την Μείωση
Στην Περιοχή της Ανοικτής Θάλασσας
Στο Αιγαίο Σύμφωνα Με Την Επέκταση
Κατά 1 Μίλι

15. ΕΧΕΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΑΠΟΛΥΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ

ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ ΤΗΣ ΥΔΑΤΩΝ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ ΣΤΑ 12 ΜΙΛΙΑ;
Εάν εξεταστεί νομικά το ζήτημα, ενώ το 3ο άρθρο της UNCLOS96 δίνει το
δικαίωμα στις χώρες να καθορίσουν εύρος χωρικών υδάτων μέχρι τα 12 μίλια, δεν
καθορίζει υποχρεωτικά το εύρος των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια και η διάταξη,

96
Το 3ο άρθρο της UNCLOS 1982 αναφέρει ότι: «Κάθε κράτος έχει το δικαίωμα να
καθορίσει το εύρος της χωρικής του θάλασσας. Το εύρος αυτό δεν υπερβαίνει τα δώδεκα
ναυτικά μίλια, μετρούμενα από γραμμές βάσεως καθοριζόμενες σύμφωνα με την
παρούσα σύμβαση.»

125
εμπεριέχει και την ύπαρξη των περιπτώσεων όπου τα χωρικά ύδατα πρέπει να είναι
μικρότερα των 12 μιλίων.97
Αφετέρου η UNCLOS του 1982 με το 123ο άρθρο98 της ορίζει ότι οι γενικοί
κανόνες δεν πρόκειται να εφαρμοστούν και στο Αιγαίο Πέλαγος το οποίο είναι σε
καθεστώς ημίκλειστης θάλασσας.
Το δε 300ο άρθρο99 της ορίζει ότι «Τα κράτη μέρη εκπληρώνουν με καλή πίστη
τις υποχρεώσεις που αναλαμβάνονται με την παρούσα σύμβαση και θα ασκούν τα
δικαιώματα, τη δικαιοδοσία και τις ελευθερίες που αναγνωρίζονται από τη παρούσα
σύμβαση κατά τρόπο που δεν αποτελεί κατάχρηση δικαιώματος» και αποτελεί εμπόδιο
στην μονομερή επέκταση των χωρικών υδάτων εκ μέρους της Ελλάδας.
Σε αυτή τη νομική αντιπαράθεση, το πρόβλημα στην πραγματικότητα πηγάζει
από την διεκδίκηση και την πολιτική της Ελλάδας για μονομερή και παράνομη επέκταση

97
Παρότι το παράκτιο κράτος έχει την εξουσία να προσδιορίσει το εύρος των δικών του
χωρικών υδάτων η χρήση αυτής της εξουσίας δεν είναι αποκλειστικά εντός των
κυριαρχικών δικαιωμάτων του σχετικού κράτους και οι μονομερείς πράξεις του
παράκτιου κράτους μαζί με τη στάση των άλλων κρατών έναντι των ενεργειών αυτών
παράγουν νομικές συνέπειες μόνο έναντι των κρατών αυτών. Εντούτοις, προκειμένου η
πράξη του παράκτιου κράτους σχετικά με το εύρος των χωρικών του υδάτων να
αποκτήσει ισχύ έναντι ενός άλλου κράτους απαιτείται να μην προβάλει αντίρρηση και να
αναγνωρίσει αυτή την πράξη το σχετικό κράτος. Το δικαίωμα της εκτίμησης αυτό του
οποίου θα κάνει χρήση το παράκτιο κράτος κατά τον καθορισμό του εύρους των χωρικών
του υδάτων δεν είναι ένα απόλυτο δικαίωμα εκτίμησης. Όπως έχει αποδείξει το Διεθνές
Δικαστήριο στη δίκη των αλιευτικών ζωνών μεταξύ Νορβηγίας και Αγγλίας είναι
αδύνατο να επιβληθεί ένας κανόνας εθιμικού δικαίου σε ένα κράτος που έχει αντιταχθεί
διαρκώς σε αυτόν Βλ. H. Pazarcı, … Των Τουρκοελληνικών Προβλημάτων… σελ. 114
98
UNCLOS 1982 Άρθρο 123: «Τα κράτη που συνορεύουν με κλειστή ή ημίκλειστη
θάλασσα πρέπει να συνεργάζονται μεταξύ τους στην άσκηση των δικαιωμάτων τους και
την εκτέλεση των καθηκόντων τους σύμφωνα με την παρούσα σύμβαση.»
99
UNCLOS 1982 Άρθρο 300: «Τα κράτη μέρη εκπληρώνουν με καλή πίστη τις
υποχρεώσεις που αναλαμβάνονται με την παρούσα σύμβαση και θα ασκούν τα
δικαιώματα, τη δικαιοδοσία και τις ελευθερίες που αναγνωρίζονται από τη παρούσα
σύμβαση κατά τρόπο που δεν αποτελεί κατάχρηση δικαιώματος.»

126
των χωρικών της υδάτων. Η επίδραση της επέκτασης των χωρικών υδάτων πέραν των 6
μιλίων θα είναι η πλήρης απομόνωση της Τουρκίας από το Αιγαίο και τις παγκόσμιες
θαλάσσιες εκτάσεις. Η Τουρκία θα περιέλθει σε κατάσταση ασφυξίας.

16. ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΠΑΡΑΠΟΜΠΗΣ ΣΕ ΔΙΕΘΝΗ ΔΙΑΙΤΗΣΙΑ ΤΟΥ

ΘΕΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΠΕΚΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΧΩΡΙΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑ
ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΤΕΙ ΑΥΤΟΜΑΤΑ ΤΟ ΕΥΡΟΣ
ΤΩΝ 12 ΜΙΛΙΩΝ ΣΤΑ ΧΩΡΙΚΑ ΥΔΑΤΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΝΗΣΙΩΝ;
Η Ελλάδα ισχυρίζεται ότι το εύρος των 12 ναυτικών μιλίων είναι γενικός κανόνας
του εθιμικού δικαίου, ότι η εφαρμογή αυτού του γενικού κανόνα δεν εξαρτάται από τον
κλειστό είτε ημίκλειστο χαρακτήρα της θάλασσας, ότι το εάν το Αιγαίο Πέλαγος
αποτελεί κλειστή είτε ημίκλειστη θάλασσα δεν έχει κάποια σχέση με το εύρος των
Ελληνικών χωρικών υδάτων, εν ολίγοις ότι σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο έχει δικαίωμα
να επεκτείνει μονομερώς τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια, προσπαθεί να αλλάξει το
“status quo” και ζητεί στις περιοχές όπου αλληλοκαλύπτονται τα χωρικά ύδατα των δύο
χωρών η οριοθέτηση να γίνει με την εφαρμογή της αρχής της ίσης απόστασης/μέσης
γραμμής.
Σε αντίθεση η Τουρκία δηλώνει ότι:
-Δεν υπάρχει ένας μοναδικός γενικός κανόνας για το εύρος των χωρικών υδάτων,
-Τα 12 μίλια δεν είναι ένα απόλυτο εύρος χωρικών υδάτων το οποίο μπορεί να
εφαρμοστεί σε κάθε περίπτωση αλλά η μεγαλύτερη απόσταση στην οποία τα κράτη
μπορούν να επεκτείνουν τα χωρικά τους ύδατα,
-Οι κανόνες γενικού περιεχομένου δεν μπορούν να εφαρμοστούν σε κλειστές και
ημίκλειστες θάλασσες όπως το Αιγαίο λόγω των χαρακτηριστικών αυτών,
-Οι θαλάσσιες ζώνες ευθύνης συμπεριλαμβανομένων και των χωρικών υδάτων
που μπορούν να έχουν τα νησιά εξαρτώνται από προϋποθέσεις όπως η γεωγραφική τους
θέση και εάν έχουν ανεξάρτητη οικονομική ζωή,
-Επειδή ο καθορισμός του εύρους των χωρικών υδάτων έχει μία διεθνή πλευρά η
Ελλάδα δεν μπορεί να επεκτείνει μονομερώς τα χωρικά της ύδατα και
προσπαθεί να διατηρήσει το υφιστάμενο status quo που βασίζεται στα χωρικά
ύδατα με εύρος 6 ναυτικών μιλίων.

127
 Σχετικά με την οριοθέτηση η Τουρκία αντιτίθεται στην εφαρμογή της αρχής της
ίσης απόστασης και ζητεί αυτή να πραγματοποιηθεί σύμφωνα με την αρχή της ευθυδικίας
λαμβάνοντας υπόψη τις ειδικές περιστάσεις.
Η Ελλάδα δεν μπορεί να φέρει το ζήτημα ενώπιον των διεθνών δικαστηρίων
χωρίς τη σύμφωνη γνώμη της Τουρκίας. Όμως ακόμη και εάν το φέρει δεν είναι δυνατόν
το δικαστήριο να αναγνωρίσει αυτόματα το εύρος των 12 ναυτικών μιλίων και ακόμη και
εάν το αναγνωρίσει να το αποδεχτεί αυτό η Τουρκία. Δεν υπάρχει καμία λογική στην
προσπάθεια που καταβάλλεται ώστε αυτό να γίνει αντιληπτό από την Τουρκία σαν μία
υποχρέωση. Η Τουρκία δεν είναι στριμωγμένη στη γωνία.
Η εγκυρότητα της επέκτασης των χωρικών υδάτων της Ελλάδας μπορεί να
επιτευχθεί μόνο με την αναγνώριση αυτών των χωρικών υδάτων που έχουν επεκταθεί εκ
μέρους της Τουρκίας, δηλαδή εξαρτάται από την έγκρισή της. Σε αυτό το ζήτημα οι
αποφάσεις που έχουν ληφθεί εκ μέρους του Διεθνούς Δικαστηρίου στη Δίκη Αλιείας
Αγγλίας-Νορβηγίας του 1951 και στην Δίκη Αλιείας Αγγλίας-Ισλανδίας του 1974
επικυρώνουν αυτό το γεγονός.100

100
Η σύμβαση UNCLOS 1982 εμπεριέχει στο Άρθρο 3 την εξής διάταξη: «Κάθε κράτος
έχει το δικαίωμα να καθορίσει το εύρος της χωρικής του θάλασσας. Το εύρος αυτό δεν
υπερβαίνει τα δώδεκα ναυτικά μίλια, μετρούμενα από γραμμές βάσεως καθοριζόμενες
σύμφωνα με την παρούσα σύμβαση.» Παρότι το παράκτιο κράτος έχει την εξουσία να
προσδιορίσει το εύρος των δικών του χωρικών υδάτων η χρήση αυτής της εξουσίας δεν
είναι αποκλειστικά εντός των κυριαρχικών δικαιωμάτων του σχετικού κράτους και οι
μονομερείς πράξεις του παράκτιου κράτους μαζί με τη στάση των άλλων κρατών έναντι
των ενεργειών αυτών παράγουν νομικές συνέπειες μόνο έναντι των κρατών αυτών.
Εντούτοις, προκειμένου η πράξη του παράκτιου κράτους σχετικά με το εύρος των
χωρικών του υδάτων να αποκτήσει ισχύ έναντι ενός άλλου κράτους απαιτείται να μην
προβάλει αντίρρηση και να αναγνωρίσει αυτή την πράξη το σχετικό κράτος. Το δικαίωμα
της εκτίμησης αυτό του οποίου θα κάνει χρήση το παράκτιο κράτος κατά τον καθορισμό
του εύρους των χωρικών του υδάτων δεν είναι ένα απόλυτο δικαίωμα εκτίμησης. Όπως
έχει αποδείξει το Διεθνές Δικαστήριο στη δίκη των αλιευτικών ζωνών μεταξύ Νορβηγίας
και Αγγλίας είναι αδύνατο να επιβληθεί ένας κανόνας εθιμικού δικαίου σε ένα κράτος
που έχει αντιταχθεί διαρκώς σε αυτόν Βλ. H. Pazarcı, … Των Τουρκοελληνικών
Προβλημάτων… σελ. 114

128
 Αφετέρου, το Αιγαίο Πέλαγος βάσει των γεωγραφικών του χαρακτηριστικών δεν
είναι μία θάλασσα στην οποία μπορούν να εφαρμοστούν οι γενικές αρχές της UNCLOS
1982 που υπεγράφη τον Δεκέμβριο του 1982 στην Τζαμάϊκα. Σε αυτό το πλαίσιο, το
Αιγαίο Πέλαγος υπάγεται στο καθεστώς της ημίκλειστης θάλασσας όπως περιγράφεται
στο Άρθρο 122 της UNCLOS: «Για τους σκοπούς της παρούσας σύμβασης «κλειστή ή
ημίκλειστη θάλασσα» σημαίνει κόλπο, λεκάνη ή θάλασσα που περιβάλλεται από δύο ή
περισσότερα κράτη και που συνδέεται με άλλη θάλασσα ή με τον ωκεανό με στενό
δίαυλο, ή που αποτελείται καθ' ολοκληρίαν ή κυρίως από τις χωρικές θάλασσες ή τις
αποκλειστικές ζώνες δύο ή περισσοτέρων παράκτιων κρατών.»
Η δεύτερη παράγραφος του 70ου άρθρου της ίδιας Σύμβασης αναφέρει ότι τα
παράκτια κράτη κλειστών είτε ημίκλειστων θαλασσών συγκαταλέγονται μεταξύ των
γεωγραφικώς μειονεκτούντων κρατών. Το δε 123ο άρθρο της Σύμβασης με την διάταξη
«Τα κράτη που συνορεύουν με κλειστή ή ημίκλειστη θάλασσα πρέπει να συνεργάζονται
μεταξύ τους στην άσκηση των δικαιωμάτων τους και την εκτέλεση των καθηκόντων τους
σύμφωνα με την παρούσα σύμβαση.» αποδέχεται ότι σε μία ημίκλειστη θάλασσα ισχύουν
ειδικές περιστάσεις.
Ενώ το 3ο άρθρο της Σύμβασης UNCLOS του 1982 αναγνωρίζει στα κράτη το
δικαίωμα να επεκτείνουν τα χωρικά τους ύδατα μέχρι τα 12 μίλια, το 123ο άρθρο της
ορίζει ότι οι γενικοί κανόνες δεν μπορούν να εφαρμοστούν και στο Αιγαίο Πέλαγος το
οποίο είναι στο καθεστώς της ημίκλειστης θάλασσας και με το άρθρο 300 που ορίζει ότι
«Τα κράτη μέρη εκπληρώνουν με καλή πίστη τις υποχρεώσεις που αναλαμβάνονται με
την παρούσα σύμβαση και θα ασκούν τα δικαιώματα, τη δικαιοδοσία και τις ελευθερίες
που αναγνωρίζονται από τη παρούσα σύμβαση κατά τρόπο που δεν αποτελεί κατάχρηση
δικαιώματος.» εγκαθιδρύει ένα μηχανισμό ελέγχου βάσει της αρχής της ευθυδικίας και
της μη εκμετάλλευσης της καλής πίστης εμποδίζοντας την επέκταση του εύρους των
Ελληνικών χωρικών υδάτων με τρόπο που θα προκαλέσει τον αποκλεισμό της Τουρκίας
από το Αιγαίο και την υφαρπαγή της υφαλοκρηπίδας στην οποία είναι δικαιούχος.
Αφετέρου, παρότι η Τουρκία δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος της Σύμβασης
UNCLOS έχοντας δηλώσει κατά την διάρκεια των προπαρασκευαστικών εργασιών της
Σύμβασης τις αντιρρήσεις της σχετικά με το Αιγαίο Πέλαγος, ότι η εφαρμογή του εύρους
των χωρικών υδάτων πέραν των 6 μιλίων δεν είναι σύμφωνο με την ευθυδικία, ότι για
μία τόσο ιδιαίτερη θάλασσα θα πρέπει να αναζητηθεί λύση σύμφωνα με μία διαφορετική
αρχή, διατηρεί από την άποψη του διεθνούς δικαίου τη θέση του «επίμονου αντιρρησία»

129
(persistent objector). Συνεπώς οι ισχυρισμοί περί εφαρμογής στην Τουρκία των σχετικών
με το θέμα αυτό διατάξεων της UNCLOS 1982 στις οποίες η ίδια προέβαλε αντιρρήσεις
από την αρχή, δεν συνάδουν με το διεθνές δίκαιο.
Περιληπτικά, ενώ το 3ο άρθρο της UNCLOS101 δίνει το δικαίωμα στις χώρες να
καθορίσουν εύρος χωρικών υδάτων μέχρι τα 12 μίλια, δεν καθορίζει υποχρεωτικά το
εύρος των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια και η διάταξη, εμπεριέχει και την ύπαρξη των
περιπτώσεων όπου τα χωρικά ύδατα πρέπει να είναι μικρότερα των 12 μιλίων.102
Αφετέρου η UNCLOS του 1982 με το 123ο άρθρο103 της ορίζει ότι οι γενικοί
κανόνες δεν πρόκειται να εφαρμοστούν και στο Αιγαίο Πέλαγος το οποίο είναι σε
καθεστώς ημίκλειστης θάλασσας.

101
Το 3ο άρθρο της UNCLOS 1982 αναφέρει ότι: «Κάθε κράτος έχει το δικαίωμα να
καθορίσει το εύρος της χωρικής του θάλασσας. Το εύρος αυτό δεν υπερβαίνει τα δώδεκα
ναυτικά μίλια, μετρούμενα από γραμμές βάσεως καθοριζόμενες σύμφωνα με την
παρούσα σύμβαση.»
102
Παρότι το παράκτιο κράτος έχει την εξουσία να προσδιορίσει το εύρος των δικών του
χωρικών υδάτων η χρήση αυτής της εξουσίας δεν είναι αποκλειστικά εντός των
κυριαρχικών δικαιωμάτων του σχετικού κράτους και οι μονομερείς πράξεις του
παράκτιου κράτους μαζί με τη στάση των άλλων κρατών έναντι των ενεργειών αυτών
παράγουν νομικές συνέπειες μόνο έναντι των κρατών αυτών. Εντούτοις, προκειμένου η
πράξη του παράκτιου κράτους σχετικά με το εύρος των χωρικών του υδάτων να
αποκτήσει ισχύ έναντι ενός άλλου κράτους απαιτείται να μην προβάλει αντίρρηση και να
αναγνωρίσει αυτή την πράξη το σχετικό κράτος. Το δικαίωμα της εκτίμησης αυτό του
οποίου θα κάνει χρήση το παράκτιο κράτος κατά τον καθορισμό του εύρους των χωρικών
του υδάτων δεν είναι ένα απόλυτο δικαίωμα εκτίμησης. Όπως έχει αποδείξει το Διεθνές
Δικαστήριο στη δίκη των αλιευτικών ζωνών μεταξύ Νορβηγίας και Αγγλίας είναι
αδύνατο να επιβληθεί ένας κανόνας εθιμικού δικαίου σε ένα κράτος που έχει αντιταχθεί
διαρκώς σε αυτόν Βλ. H. Pazarcı, … Των Τουρκοελληνικών Προβλημάτων… σελ. 114
103
UNCLOS 1982 Άρθρο 123: «Τα κράτη που συνορεύουν με κλειστή ή ημίκλειστη
θάλασσα πρέπει να συνεργάζονται μεταξύ τους στην άσκηση των δικαιωμάτων τους και
την εκτέλεση των καθηκόντων τους σύμφωνα με την παρούσα σύμβαση.»

130
 Το δε 300ο άρθρο104 της ορίζει ότι «Τα κράτη μέρη εκπληρώνουν με καλή πίστη
τις υποχρεώσεις που αναλαμβάνονται με την παρούσα σύμβαση και θα ασκούν τα
δικαιώματα, τη δικαιοδοσία και τις ελευθερίες που αναγνωρίζονται από τη παρούσα
σύμβαση κατά τρόπο που δεν αποτελεί κατάχρηση δικαιώματος» και αποτελεί εμπόδιο
στην μονομερή επέκταση των χωρικών υδάτων εκ μέρους της Ελλάδας.
Το γεγονός δε ότι το Αιγαίο Πέλαγος είναι ημίκλειστη θάλασσα είναι σαφές. Διότι
θα είναι χρήσιμο να υπενθυμίσουμε εδώ ότι σαν αποτέλεσμα των προτάσεων που
κατέθεσε η Τουρκία στην 3η Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών Για Το Δίκαιο της
Θάλασσας αναφέρονται ρητά στο 122ο και στο 123ο άρθρο οι ημίκλειστες θάλασσες και
ότι οι συμφωνίες σε αυτές πρέπει να πραγματοποιηθούν με τρόπο που θα σέβεται τα
αμοιβαία δικαιώματα.
Εξάλλου, τα χωρικά ύδατα δεν μπορούν να επεκταθούν μονομερώς σε μία
θάλασσα όπου υπάρχουν δύο παράκτια κράτη. Σε αυτό αποτελούν νομικό στήριγμα και
οι αποφάσεις που έχουν ληφθεί εκ μέρους του Διεθνούς Δικαστηρίου στη Δίκη της
Αλιείας Αγγλίας-Νορβηγίας του 1951 και στην Δίκη της Αλιείας Αγγλίας-Ισλανδίας του
1974.
Στο πλαίσιο των ζητημάτων που έχουν αναφερθεί παραπάνω, είναι σαφές ότι η
εφαρμογή των γενικών διατάξεων της UNCLOS στο Αιγαίο Πέλαγος εις βάρος της
Τουρκίας θα είναι μία άδικη εφαρμογή που βασίζεται στην «γεωγραφική αδικία». Σε
αυτή τη νομική αντιπαράθεση, το πρόβλημα στην πραγματικότητα πηγάζει από την
διεκδίκηση και την πολιτική της Ελλάδας για μονομερή και παράνομη επέκταση των
χωρικών της υδάτων.

17. ΕΧΕΙ ΔΥΣΜΕΝΗ ΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΗ ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΟΤΙ ΑΥΤΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΤΩΝ
ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΕΘΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΤΟΥ 1982 Η ΟΠΟΙΑ
ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΕΠΕΚΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΣΤΑ
12 ΜΙΛΙΑ;

104
UNCLOS 1982 Άρθρο 300: «Τα κράτη μέρη εκπληρώνουν με καλή πίστη τις
υποχρεώσεις που αναλαμβάνονται με την παρούσα σύμβαση και θα ασκούν τα
δικαιώματα, τη δικαιοδοσία και τις ελευθερίες που αναγνωρίζονται από τη παρούσα
σύμβαση κατά τρόπο που δεν αποτελεί κατάχρηση δικαιώματος.»

131
 Η Τουρκία δεν έχει υπογράψει την UNCLOS. Και ενώ αυτό αποτελεί ένα σοβαρό
εμπόδιο για την Ελλάδα, αποτελεί ένα πλεονέκτημα για την Τουρκία.
Πρωτίστως, η Σύμβαση του 1982, όπως έχει αναφερθεί παραπάνω, δεν
προσδιορίζει την επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια ως ένα δικαίωμα.
Αφετέρου, το γεγονός ότι η Τουρκία δεν είναι μέλος της UNCLOS 1982 και είναι στη
θέση του επίμονου αντιρρησία δείχνει ότι οι διατάξεις της σύμβασης που είναι εις βάρος
της δεν πρόκειται να την δεσμεύσουν.
Αφετέρου, σύμφωνα με τις διατάξεις που προβλέπονται στη Σύμβαση του 1958
για την Αιγιαλίτιδα και Παρακείμενη Ζώνη (Άρθρο 12/1)105 και την UNCLOS 1982
(Άρθρο 15)106 και οι οποίες σήμερα θεωρούνται ότι έχουν αξία εθιμικού δικαίου, η
οριοθέτηση των χωρικών υδάτων θα πραγματοποιηθεί με συμφωνία εάν οι πλευρές
συμφωνήσουν. Εάν δεν υπάρξει συμφωνία και εάν «τα ιστορικά δικαιώματα είτε άλλες

105
Article 12
1. Where the coasts of two States are opposite or adjacent to each other, neither of the
two States is entitled, failing agreement between them to the contrary, to extend its
territorial sea beyond the median line every point of which is equidistant from the nearest
points on the baselines from which the breadth of the territorial seas of each of the two
States is measured. The provisions of this paragraph shall not apply, however, where it is
necessary by reason of historic title or other special circumstances to delimit the territorial
seas of the two States in a way which is at variance with this provision.
2. The line of delimitation between the territorial seas of two States lying opposite to each
other or adjacent to each other shall be marked on large-scale charts officially recognized
by the coastal States
106
Άρθρο 15- Στην περίπτωση που οι ακτές δύο κρατών κείνται έναντι αλλήλων ή
συνορεύουν, κανένα από τα δύο κράτη δεν δικαιούται, ελλείψει αντιθέτου συμφωνίας
μεταξύ τους, να εκτείνει την χωρική του θάλασσα πέραν της μέσης γραμμής της οποίας
όλα τα σημεία βρίσκονται σε ίση απόσταση από τα εγγύτερα σημεία των γραμμών
βάσεως από τις οποίες μετράται το εύρος της χωρικής θάλασσας καθενός από τα δύο
κράτη. Η παραπάνω διάταξη δεν εφαρμόζεται όμως όπου λόγω ιστορικού τίτλου ή άλλων
ειδικών περιστάσεων παρίσταται ανάγκη να οριοθετηθούν οι χωρικές θάλασσες των δύο
κρατών κατά διαφορετικό τρόπο.

132
ειδικές περιστάσεις δεν απαιτούν κάποια άλλη οριοθέτηση», αυτή θα πραγματοποιηθεί
βάσει της αρχής της ίσης απόστασης.
Εάν δεν υπάρχει συμφωνία, δεν υπάρχει κάποιος γενικός κανόνας που
αναγνωρίζει υπεροχή μεταξύ των μεθόδων της ίσης απόστασης και των μεθόδων που
απαιτούν οι ειδικές περιστάσεις. Με άλλα λόγια, σε αντίθεση με όσα ισχυρίζονται κάποια
κράτη, σήμερα σε γενικές γραμμές απορρίπτεται η άποψη ότι η μέθοδος της ίσης
απόστασης στην οριοθέτηση αποτελεί τον κανόνα και οι μέθοδοι που απαιτούν οι ειδικές
περιστάσεις την παρέκκλιση από τον κανόνα. Δεν υπάρχει δε κάποιος γενικός ορισμός
όσον αφορά το περιεχόμενο της έννοιας των ειδικών περιστάσεων. Όμως, η Επιτροπή
Διεθνούς Δικαίου στην έκθεσή της σχετικά με το δίκαιο της θάλασσας δίνει μερικά
παραδείγματα σχετικά με το τι περιλαμβάνει η έννοια αυτή. Αυτά είναι το ασυνήθιστο
σχήμα της ακτής, η ύπαρξη νησιών και η παρουσία [θαλασσίων] οδών. Συνεπώς,
ανάλογα με την κάθε συγκεκριμένη περίσταση, υπάρχει η δυνατότητα του εντοπισμού
της ύπαρξης διαφορετικών ειδικών περιστάσεων.
Είτε το Άρθρο 15 της Σύμβασης Για το Δίκαιο της Θάλασσας UNCLOS 1982,
είτε το διεθνές εθιμικό δίκαιο φαίνεται να έχουν υιοθετήσει με κεκαλυμμένο τρόπο την
άποψη ότι σε περίπτωση ύπαρξης ειδικών περιστάσεων κατά την οριοθέτηση να
αναγνωρίζεται στα νησιά μικρότερη επήρεια από την ηπειρωτική χώρα είτε να μην
αναγνωρίζεται καθόλου επήρεια.
Με βάση το Άρθρο 15 της Σύμβασης Για το Δίκαιο της Θάλασσας UNCLOS
1982, και το σχετικό εθιμικό δίκαιο, μπορεί να θεωρηθεί ότι λαμβάνοντας υπόψη ως
ειδικές περιστάσεις «την ακαταλληλότητα για κατοίκηση», «ότι κείται στη λάθος πλευρά
της μέσης γραμμής σε σχέση με τις ηπειρωτικές χώρες», τότε τα χωρικά ύδατα των
νησιών, νησίδων και βραχονησίδων που φέρουν αυτά τα χαρακτηριστικά στο Αιγαίο
Πέλαγος θα είναι μικρότερα είτε δεν θα υπάρχουν καθόλου.

18. ΠΟΤΕ ΚΑΙ ΠΩΣ ΕΠΕΔΕΙΞΕ Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΤΗΝ

ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΟΤΙ ΔΕΝ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΝΑ ΑΠΟΔΕΧΘΕΙ ΤΙΣ
ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΓΙΑ ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ ΤΗΣ
ΥΔΑΤΩΝ ΠΕΡΑΝ ΤΩΝ 6 ΜΙΛΙΩΝ;

133
 Όπως είναι γνωστό, η Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση (ΜΤΕ) ανακοίνωσε
στις 08 Ιουνίου 1995107 στην παγκόσμια κοινή γνώμη την αποφασιστικότητά της για την
προάσπιση των ζωτικών δικαίων και συμφερόντων της Τουρκίας στην περίπτωση της
επέκτασης των χωρικών υδάτων εκ μέρους της Ελλάδας όπως παρακάτω.108
«Οι ισορροπίες στο Αιγαίο που αποτελεί κοινή θάλασσα μεταξύ της Τουρκίας
και της Ελλάδας έχουν εγκαθιδρυθεί με την Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης της 23ης
Ιουλίου 1923. Εκείνη την εποχή τα χωρικά ύδατα και των δύο χωρών είχαν
καθοριστεί στα 3 μίλια. Σε αυτή την περίπτωση, οι περιοχές ανοικτής θάλασσας
εκτός των περιοχών εθνικής κυριαρχίας αποτελούσαν το εβδομήντα τοις εκατό του
Αιγαίου.
Η Ελλάδα, επεκτείνοντας στις 8 Οκτωβρίου 1936 τα χωρικά της ύδατα στα
6 μίλια έθεσε υπό την κυριαρχία της το 43,68% του Αιγαίου δηλαδή περίπου το μισό.
Όμως, τα Τουρκικά χωρικά ύδατα που επεκτάθηκαν το 1964 στα 6 μίλια καλύπτουν
περίπου το 7% του Αιγαίου. Το μισό Αιγαίο επί του παρόντος είναι στο καθεστώς
της περιοχής ανοικτής θάλασσας.
Η Ελλάδα τελευταία επωφελούμενη από ορισμένες διατάξεις της Σύμβασης
Για Το Δίκαιο Της Θάλασσας οι οποίες επί της ουσίας έχουν καθοριστεί για τις
ανοικτές θάλασσες και τους ωκεανούς, προβάλλει την επιθυμία της να επεκτείνει τα
χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια. Εάν πραγματοποιηθεί αυτή η κατάσταση η Ελλάδα
θα έχει θέσει υπό την κυριαρχία της περίπου το 72% του Αιγαίου.
Δεν είναι ουδέποτε δυνατόν να αποδεχτεί η Τουρκία μία τέτοια κατάσταση
κατά την οποία η Τουρκία που αποτελεί μία χερσόνησο θα έχει πρόσβαση στις

107
Η Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση αποδέχθηκε ομόφωνα στις 08 Ιουνίου 1995 την
παρακάτω ανακοίνωση ότι σε περίπτωση επέκτασης των χωρικών υδάτων της Ελλάδας:
«… σε μία τέτοια περίπτωση, αποφασίζει να δώσει όλες τις εξουσίες στην Κυβέρνηση
της Τουρκικής Δημοκρατίας, συμπεριλαμβανόμενων και αυτών που θα κριθούν
απαραίτητες από στρατιωτική άποψη, προκειμένου αυτή να προστατέψει και να
υπερασπιστεί τα ζωτικά συμφέροντα της Τουρκίας και να ανακοινωθεί αυτή η
κατάσταση στην Ελληνική και την παγκόσμια κοινή γνώμη με φιλικά αισθήματα.»
108
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας της περιόδου εκείνης έθεσε την υπογραφή του κάτω
από την πρόταση εισήχθη ενώπιον της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης.

134
θάλασσες και τους ωκεανούς του κόσμου περνώντας μέσα από τα Ελληνικά χωρικά
ύδατα. Η Τουρκία, έχει ζωτικά συμφέροντα στο Αιγαίο.
Η Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση, παρότι ελπίζει ότι η Ελληνική
Κυβέρνηση δεν θα λάβει την απόφαση να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στο
Αιγαίο πέραν των 6 μιλίων με τρόπο που θα ανατρέπει την ισορροπία που έχει
καθιερωθεί με την Λωζάνη, σε μία τέτοια περίπτωση, αποφασίζει να δώσει όλες τις
εξουσίες στην Κυβέρνηση της Τουρκικής Δημοκρατίας, συμπεριλαμβανόμενων και
αυτών που θα κριθούν απαραίτητες από στρατιωτική άποψη, προκειμένου αυτή να
προστατέψει και να υπερασπιστεί τα ζωτικά συμφέροντα της Τουρκίας και να
ανακοινωθεί αυτή η κατάσταση στην Ελληνική και την παγκόσμια κοινή γνώμη με
φιλικά αισθήματα.»
Είναι σαφές ότι αυτό δεν συνιστά «casus belli» ούτε και κήρυξη πολέμου στο
πλαίσιο του 92ου Άρθρου του Συντάγματος. Όμως έχει ανακοινώσει εκ των προτέρων
στη διεθνή κοινή γνώμη ότι θα λάβει όλα τα μέτρα προκειμένου να προστατεύσει τα
δικαιώματα και τα συμφέροντά της που πηγάζουν από το διεθνές δίκαιο.
Ασφαλώς και είναι ζωτικής σημασίας η διατήρηση της αποφασιστικότητάς μας
για την μη αποδοχή μιας τέτοιας κατάστασης η οποία μπορεί να προκαλέσει απώλειες
που δεν μπορούν να αποζημιωθούν και να γίνουν αποδεκτές από στρατιωτική,
οικονομική, πολιτική, νομική άποψη.
Σε αυτή την περίοδο κατά την οποία η Τουρκία ισχυροποιείται διαρκώς από
πολιτική, στρατιωτική και οικονομική άποψη δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή και να
ασκηθεί μία τέτοια επιβολή στην Τουρκία η οποία νομικά έχει δίκιο.
Η Τουρκία δεν έχει οποιαδήποτε εδαφική κλπ. απαίτηση από την Ελλάδα
όμως η Ελλάδα έχει διαρκώς κάποια απαίτηση από την Τουρκία.
Στην πραγματικότητα από την άποψη της Τουρκίας δεν υπάρχει κάποιο
πρόβλημα χωρικών υδάτων. Η Τουρκία δεν ενοχλείται από την παρούσα κατάσταση.
Μία αλλαγή στην επιφάνεια που καλύπτουν τα χωρικά ύδατα, σε μία στενή θάλασσα
όπως το Αιγαίο σημαίνει την υπαγωγή των ανοιχτών θαλασσών στην Ελληνική
κυριαρχία και την υφαρπαγή των δικαιωμάτων μας επί της υφαλοκρηπίδας. Ακόμη
σημαντικότερο είναι η ανατροπή εις βάρος μας της ισορροπίας της Λωζάνης με την δική
μας σύμφωνη γνώμη. Είναι δε βέβαιο ότι αυτό θα ανοίξει την θύρα και στην ανατροπή
των υπόλοιπων ισορροπιών. Αυτό είναι «το Κουτί της Πανδώρας».

135
 Στη σημερινή κατάσταση όπου το ποσοστό της ανοιχτής θάλασσας στο Αιγαίο
διατηρείται σχεδόν στο υψηλότερο ποσοστό μετά τη Συνθήκη της Λωζάνης, το
πρόβλημα των χωρικών υδάτων στο Αιγαίο ουσιαστικά πρέπει να γίνει αντιληπτό ως
πρόβλημα της Ελλάδας.
Το σημείο στο οποίο έχουμε φτάσει σαν αποτέλεσμα της πάγιας αναθεωρητικής
πολιτικής της Ελλάδας και των προσπαθειών της που εκφράζονται ανοιχτά την τελευταία
περίοδο από το 2017 για την «σταδιακή επέκταση των χωρικών της υδάτων»
αποκαλύφθηκε τον Οκτώβριο του 2018 μετά από τις δηλώσεις που έγιναν ύστερα από
την παραίτηση του Υπουργού Εξωτερικών της Ελλάδας, ότι δηλαδή στην Αδριατική
Θάλασσα και στο Ιόνιο Πέλαγος έχουν φτάσει στο τελευταίο στάδιο στο δε Αιγαίο
Πέλαγος προκειμένου να μετρήσουν τις αντιδράσεις της Τουρκίας εργάζονται για την
επέκταση στην ηπειρωτική χώρα.109
Παρότι λόγω της αποφασιστικής στάσης του κράτους μας και της εσωτερικής
πολιτικής διαμάχης η Ελλάδα μοιάζει να έχει κάνει ένα βήμα πίσω, είναι σαφές ότι το
ζήτημα σύντομα θα έρθει και πάλι στην επικαιρότητα.

19. ΕΧΟΥΝ ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΙ ΔΙΑΤΥΠΩΣΕΙ

ΤΗ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ ΟΤΙ Η ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΤΗΣ
ΕΛΛΑΔΑΣ ΠΕΡΑΝ ΤΩΝ 6 ΜΙΛΙΩΝ ΘΑ ΑΔΙΚΗΣΕΙ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ ΚΑΙ
ΕΞΕΦΡΑΣΑΝ ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΘΕΣΕΩΝ;
Ναι. Είναι άξιο προσοχής το ότι η άδικη κατάσταση στην οποία θα περιπέσει η
Τουρκία στην περίπτωση της επέκτασης των χωρικών υδάτων, το γεγονός ότι θα
επηρεαστούν τα δικαιώματα τρίτων μερών από την εξαφάνιση των διαύλων της ανοιχτής
θάλασσας και ότι σε αυτό το πλαίσιο οι ισχυρισμοί και οι απαιτήσεις της Ελλάδα
αντιβαίνουν προς το διεθνές δίκαιο έχει αναφερθεί σε άρθρα που έχουν συνταχθεί από
Έλληνες ακαδημαϊκούς αυτοπροσώπως.

109
Άρθρο του Καθηγητή Αλέξη Ηρακλείδη που έχει δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα της
εφημερίδας Εφημερίδα Των Συντακτών στις 24 Οκτωβρίου 2018, Άρθρο του Χρήστου
Ροζάκη που έχει δημοσιευθεί στην Εφημερίδα Καθημερινή στις 11 Νοεμβρίου 2018.

136
 -Στην περίπτωση επέκτασης των χωρικών υδάτων, τα κράτη που χρησιμοποιούν
το Αιγαίο θα υποχρεωθούν να εφαρμόζουν τον κανόνα της αβλαβούς διέλευσης και τις
συνέπειες αυτού.110 111
-Η Τουρκία θα χάσει την δυνατότητα εξόδου στην ανοιχτή θάλασσα.
Προκειμένου να πραγματοποιήσει διέλευση από την Μεσόγειο στη Μαύρη Θάλασσα θα
χρειαστεί να πλεύσει στα Ελληνικά χωρικά ύδατα.112
-Η Σύμβαση Για Το Δίκαιο Της Θάλασσας και το εθιμικό δίκαιο που πηγάζει από
αυτή τη σύμβαση δεν φέρει οποιαδήποτε υποχρέωση για την εφαρμογή του εύρους των
12 μιλίων στα χωρικά ύδατα.113
-Εάν τα χωρικά ύδατα επεκταθούν στα 12 μίλια, το Αιγαίο θα μετατραπεί σε μία
κλειστή Ελληνική θάλασσα.114
-Τα ελληνικά συμφέροντα καλύπτονται άνετα με τα υφιστάμενα 6 μίλια.115
-Η επέκταση των χωρικών υδάτων θα αποκλείσει τελείως την Τουρκία στην
περιοχή του Αιγαίου και θα επηρεάσει σημαντικά τα συμφέροντά της.116
-Κατόπιν εξέτασης του διεθνούς δικαίου και των διεθνών πρακτικών, σε
γεωγραφίες όπως το Αιγαίο όπου υπάρχουν ειδικές περιστάσεις προτείνεται αντί της

110
Άρθρο του Χρήστου Ροζάκη που έχει δημοσιευθεί στην Εφημερίδα Καθημερινή στις
11 Νοεμβρίου 2018
111
Με αυτή την φράση διευκρινίζεται ότι θα παύσει να υπάρχει η ελεύθερη διέλευση.
112
Άρθρο του Χρήστου Ροζάκη που έχει δημοσιευθεί στην Εφημερίδα Καθημερινή στις
11 Νοεμβρίου 2018
113
Άρθρο του Καθηγητή Αλέξη Ηρακλείδη που έχει δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα της
εφημερίδας Εφημερίδα Των Συντακτών στις 24 Οκτωβρίου 2018
114
Άρθρο του Καθηγητή Αλέξη Ηρακλείδη που έχει δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα της
εφημερίδας Εφημερίδα Των Συντακτών στις 24 Οκτωβρίου 2018
115
Άρθρο του Καθηγητή Αλέξη Ηρακλείδη που έχει δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα της
εφημερίδας Εφημερίδα Των Συντακτών στις 24 Οκτωβρίου 2018
116
Άρθρο του Καθηγητή Αλέξη Ηρακλείδη που έχει δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα της
εφημερίδας Εφημερίδα Των Συντακτών στις 24 Οκτωβρίου 2018

137
μονομερούς επέκτασης των χωρικών υδάτων η επίτευξη συμφωνίας μεταξύ των δύο
χωρών είτε η προσφυγή σε δικαστική αρχή.117
-Μία μονομερής επέκταση που θα βλάψει τα συμφέροντα της γειτονικής χώρας
είτε των άλλων χωρών θα αντιβαίνει προς την αρχή της συνεργασίας που προβλέπεται
από την Σύμβαση Για Το Δίκαιο Της Θάλασσας και στις γενικές αρχές του Καταστατικού
Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών σχετικά με την ειρήνη, την ασφάλεια και τις φιλικές
σχέσεις.118
-Κάθε επέκταση πέραν των 6 μιλίων πρέπει να πραγματοποιηθεί με την έγκριση
της Τουρκίας και με τρόπο ώστε να μην κλείσει το Αιγαίο στην Τουρκική ναυτιλία και
στη διεθνή ναυτιλία.119
-Η επέκταση δεν πρέπει να κλείσει το Αιγαίο στην Τουρκική και διεθνή
ναυτιλία.120
-Η επέκταση των χωρικών υδάτων δεν θα είναι επιβλαβής μόνο για την Τουρκία
αλλά και για την διεθνή ναυτιλία.121
-Σε περίπτωση επέκτασης των χωρικών υδάτων το πρόβλημα της υφαλοκρηπίδας
θα επιλυθεί ολοκληρωτικά εις βάρος της Τουρκίας.122

20. ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΚΑΤΑ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΕΚ

ΜΕΡΟΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΙΘΥΝΟΝΤΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΕΚΤΑΣΗ
ΤΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΠΕΡΑΝ ΤΩΝ 6 ΜΙΛΙΩΝ;

117
Άρθρο του Καθηγητή Αλέξη Ηρακλείδη που έχει δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα της
εφημερίδας Εφημερίδα Των Συντακτών στις 24 Οκτωβρίου 2018
118
Άρθρο του Καθηγητή Αλέξη Ηρακλείδη που έχει δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα της
εφημερίδας Εφημερίδα Των Συντακτών στις 24 Οκτωβρίου 2018
119
Άρθρο του Καθηγητή Αλέξη Ηρακλείδη που έχει δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα της
εφημερίδας Εφημερίδα Των Συντακτών στις 24 Οκτωβρίου 2018
120
Άρθρο του Καθηγητή Αλέξη Ηρακλείδη που έχει δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα της
εφημερίδας Εφημερίδα Των Συντακτών στις 24 Οκτωβρίου 2018
121
Άρθρο του Καθηγητή Αλέξη Ηρακλείδη που έχει δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα της
εφημερίδας Εφημερίδα Των Συντακτών στις 24 Οκτωβρίου 2018
122
Άρθρο του Καθηγητή Αλέξη Ηρακλείδη που έχει δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα της
εφημερίδας Εφημερίδα Των Συντακτών στις 24 Οκτωβρίου 2018

138
 Το σημείο στο οποίο έχουμε φτάσει σαν αποτέλεσμα της πάγιας αναθεωρητικής
πολιτικής της Ελλάδας και των προσπαθειών της που εκφράζονται ανοιχτά την τελευταία
περίοδο από το 2017 για την «σταδιακή επέκταση των χωρικών της υδάτων»
αποκαλύφθηκε τον Οκτώβριο του 2018 μετά από τις δηλώσεις που έγιναν ύστερα από
την παραίτηση του Υπουργού Εξωτερικών της Ελλάδας, ότι δηλαδή στην Αδριατική
Θάλασσα και στο Ιόνιο Πέλαγος έχουν φτάσει στο τελευταίο στάδιο στο δε Αιγαίο
Πέλαγος προκειμένου να μετρήσουν τις αντιδράσεις της Τουρκίας εργάζονται για την
επέκταση στην ηπειρωτική χώρα. Στις 27 Δεκεμβρίου 2017 ο Υπουργός Εξωτερικών της
Ελλάδας Νίκος ΚΟΤΖΙΑΣ στην Κρατική Τηλεόραση ΕΡΤ προέβη στις εξής δηλώσεις
σύμφωνα με ανοιχτές πηγές123:
α) Η Ελλάδα θα επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα σιγά-σιγά από τα 6 στα 12 μίλια.
β) Αυτό είναι ένα δικαίωμα που τους έχει δοθεί από τις διεθνείς συνθήκες και δεν
πρόκειται να το κάνουν αντικείμενο συζήτησης με την Τουρκία.
γ) Η απόφαση του “casus belli” που έχει ληφθεί από την Τουρκία σχετικά με τα
χωρικά ύδατα είναι τελείως παράνομη.
δ) Θα αρχίσουν την επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια από το Ιόνιο
Πέλαγος.
ε) Ο καθορισμός των χωρικών υδάτων είναι σημαντικός για την επίλυση του
προβλήματος της υφαλοκρηπίδας και την ανακήρυξη της αποκλειστικής
οικονομικής ζώνης.
Εξάλλου, έχει νόημα το γεγονός ότι ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών έκανε την
εν λόγω δήλωση ενώπιον του χάρτη που αποτελεί το πιο επικίνδυνο σενάριο για την
Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο που είναι ο δήθεν χάρτης της Σεβίλλης που
αντικατοπτρίζει τη θεωρία «της πραγματοποίησης συμφωνίας οριοθέτησης εκ μέρους της
Ελλάδας με την ΕΔΝΚ [Κυπριακή Δημοκρατία], την Αίγυπτο και την Λιβύη με βάση την
μέση γραμμή στον άξονα Girit [Κρήτης], Çoban (Kerpe) [Κάρπαθος], Kaşot [Κάσος],
Rodos [Ρόδος], Meis [Μεγίστη] και του χάρτη που αφήνει στην Τουρκία χωρικά ύδατα
μόνο τριών μιλίων.

123
www.pronews.gr

139
 Φωτογραφία 2-1
Ο Υπουργός Εξωτερικών Της Ελλάδας Νίκος ΚΟΤΖΙΑΣ
Μπροστά Στον Χάρτη Της Σεβίλλης
Επίσης, στην είδηση με τίτλο «12 Μίλια στην Αδριατική και στην Κρήτη Με Την
Υποστήριξη του Ισραήλ» και ημερομηνία 27 Δεκεμβρίου 2017 αναφέρεται ότι: «Πριν
κινηθεί επίσημα στο ζήτημα της τμηματικής επέκτασης των Ελληνικών χωρικών υδάτων
είτε στις θαλάσσιες περιοχές που διαμοιράζονται με την Ιταλία και την Αλβανία είτε
(αργότερα) στη Νότια Κρήτη εργάζονται προκειμένου να εξασφαλιστεί η πλήρης
υποστήριξη των Η.Π.Α. και του Ισραήλ, τα Προεδρικά Διατάγματα για την επέκταση
των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια είναι έτοιμα όμως εξαιτίας του προβλήματος των
θαλασσίων συνόρων με την Τουρκία τα χωρικά ύδατα δεν θα επεκταθούν παντού στα 12
μίλια».
Ο Αξιότιμος Πρόεδρος της Δημοκρατίας Ρετζέπ Ταγγίπ ΕΡΝΤΟΓΑΝ, στις 7-8
Δεκεμβρίου 2017 πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στην Ελλάδα και είχε επίσημες
επαφές με τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο και τον
Έλληνα Πρωθυπουργό Αλέξη ΤΣΙΠΡΑ.
Στο πλαίσιο αυτό και κατόπιν της αναφοράς από τον Αξιότιμο Πρόεδρο της
Δημοκρατίας Ρετζέπ Ταγγίπ ΕΡΝΤΟΓΑΝ «της επικαιροποίησης της Συνθήκης Ειρήνης
της Λωζάνης» ο Πρόεδρος και ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας δήλωσαν ότι:
α) Η Συνθήκη της Λωζάνης προσδιορίζει τις διμερείς σχέσεις και τα σύνορα, είναι
μία συνθήκη που δεν αφήνει κανένα κενό όσον αφορά τις διμερείς σχέσεις και δεν έχει
αμφισβητούμενες περιοχές, ότι δεν πιστεύουν πως αυτή είναι μία συνθήκη που πρέπει να
συζητηθεί και να επαναξεταστεί.

140
 β) Ότι δεν μπορεί να γίνει λόγος για την επικαιροποίηση της Συνθήκης της
Λωζάνης.
Ο Υπουργός Αμύνης της Ελλάδας Πάνος ΚΑΜΜΕΝΟΣ στην ομιλία που
πραγματοποίησε στις 01 Ιουλίου 2018 στο συνέδριο του κόμματός του δήλωσε ότι:
α. Οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις παρά την κρίση συνεχίζουν να επενδύουν
και να εκσυγχρονίζουν τον οπλισμό τους.
β. Έτσι η Ελλάδα είναι έτοιμη να προχωρήσει στον καθορισμό ΑΟΖ με την
Αλβανία, την Αίγυπτο, την Ιταλία και την ΕΔΝΚ [Κυπριακή Δημοκρατία].
γ. Ότι δεν είναι έτοιμοι μόνο για την ΑΟΖ αλλά και για την επέκταση των
χωρικών υδάτων στα 12 μίλια, και πως με αυτό τον τρόπο η Ελλάδα θα μεγαλώσει και
επειδή θα λάβει μερίδιο από τον υποβρύχιο πλούτο θα ξεκινήσει μία νέα εποχή.

21. ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΓΙΑ ΤΗ

ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΥΜΜΑΧΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΣΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΟΥ
ΔΙΑΜΟΙΡΑΣΜΟΥ ΤΩΝ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΜΕ ΠΡΟΕΞΑΡΧΟΥΣΑ
ΤΗΝ ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΠΕΡΑΝ ΤΩΝ 6 ΜΙΛΙΩΝ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΟΥ ΝΑ ΤΑ ΕΠΙΛΥΣΕΙ
ΠΡΟΣ ΟΦΕΛΟΣ ΤΗΣ ΑΓΝΟΩΝΤΑΣ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ;
Ναι, υπάρχουν. Παρατηρείται ξεκάθαρα ότι ιδιαίτερα το δίδυμο Ελλάδα-
ΕΔΝΚ [Κυπριακή Δημοκρατία] κατά την περίοδο που διανύουμε προσπαθεί να
δημιουργήσει μία συμμαχία ενάντια στην Τουρκία εντάσσοντας στα έργα για το
Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο την Ε.Ε., τις Η.Π.Α., τη Γαλλία, το Ισραήλ, την
Αίγυπτο και την Ιορδανία καθώς και τρίτα μέρη και απομονώνοντας την Τουρκία
στην περιοχή να υλοποιήσει τους δικούς της ισχυρισμούς περί κυριαρχίας και με αυτό
τον τρόπο να εξουδετερώσει την Τουρκία και στη Μέση Ανατολή και στην
Ανατολική Μεσόγειο.
Είναι γνωστές οι προσπάθειες της Ελλάδας που προσπαθεί εδώ και πολύ καιρό
να φορτώσει σε τρίτα μέρη με προεξάρχουσα την Ε.Ε. τα προβλήματα που αντιμετωπίζει
στις σχέσεις της με την Τουρκία να αυξήσει μέσω της Κρήτης την παρουσία και την
δραστηριότητα των Η.Π.Α. στην περιοχή. Από αυτή την άποψη είναι αξιοσημείωτο ότι
παρότι η Ελληνική εταιρεία πετρελαίων έλαβε άδειες διαχείρισης στη Ισραηλινή ΑΟΖ
έχουν ενταχθεί ως μέτοχοι Αμερικανικές εταιρείας στις περιοχές αδειοδοτήσεων δυτικά
της Κρήτης.

141
 Χάρτης 3-11
Χάρτης Που Απεικονίζει Τις Περιοχές Αδειοδοτήσεων της Ελλάδας
και της ΕΔΝΚ [Κύπρου] Επί Του Υποτιθέμενου Χάρτη Της Σεβίλλης

Εάν εξεταστούν συνολικά οι εξελίξεις που έχουν συμβεί μέχρι σήμερα, οι

ειδήσεις της τελευταίας περιόδου καθώς και οι ανακοινώσεις που έχουν πραγματοποιηθεί
γίνεται αντιληπτό ότι η Ελλάδα μέσα στην επόμενη περίοδο εντάσσοντας στα έργα του
Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου εκτός από την Ε.Ε. τις Η.Π.Α. και το Ισραήλ
αποσκοπεί στο να ενισχύσει το χέρι της έναντι της Τουρκίας.
Παρατηρείται ότι η Ελλάδα η οποία είναι ζήτημα χρόνου να εξασφαλίσει την
πολιτική στήριξη που αναζητεί στην επέκταση των χωρικών υδάτων, θα προχωρήσει
στην τμηματική επέκταση των χωρικών της υδάτων αρχίζοντας από την Αδριατική και
συνεχίζοντας στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο και πως στην περίπτωση αντίρρησης εκ
μέρους της Τουρκίας στην επέκταση των χωρικών υδάτων στο Αιγαίο Πέλαγος
υπολογίζει στην Ε.Ε., στις Η.Π.Α. και στο Ισραήλ.
Παρότι λόγω της αποφασιστικής στάσης του κράτους μας και της εσωτερικής
πολιτικής διαμάχης η Ελλάδα μοιάζει να έχει κάνει ένα βήμα πίσω, είναι σαφές ότι το
ζήτημα σύντομα θα έρθει και πάλι στην επικαιρότητα.

142
 Χάρτης 3-12
Χάρτης Που Απεικονίζει Την Πολιτική Της Ελλάδας Για Σταδιακή Επέκταση Των
Χωρικών Της Υδάτων Στο Αιγαίο Και Τη Μεσόγειο Ξεκινώντας Από Την Αδριατική

Φωτογραφία 2-2
«Δεν αλλάξαμε στρατηγική αλλά τακτική»
Ο Υπουργός Εξωτερικών Της Ελλάδας Νίκος ΚΟΤΖΙΑΣ
και ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας Αλέξης ΤΣΙΠΡΑΣ

143
 22. ΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΣ ΥΠΟΨΗ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΚΑΤΑ ΤΟ
ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΙΘΥΝΟΝΤΩΝ ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ
ΠΡΟΤΑΘΕΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΩΝ ΟΡΙΩΝ ΤΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ
ΥΔΑΤΩΝ;
Εάν πρόκειται να πραγματοποιηθεί κάποια αλλαγή στο εύρος των χωρικών
υδάτων στο Αιγαίο Πέλαγος, τότε με αναφορά τη φράση του Έλληνα Προέδρου της
Δημοκρατίας κατά την επίσκεψη του Αξιότιμου Προέδρου της Δημοκρατίας Ρετζέπ
Ταγγίπ ΕΡΝΤΟΓΑΝ το 2018 ότι «Η Συνθήκη της Λωζάνης καθορίζει τις διμερείς σχέσεις
και τα σύνορα, και δεν πιστεύουν ότι αυτή είναι μία συνθήκη που πρέπει να συζητηθεί και
να επανεξεταστεί» θα είναι ορθό να προταθεί η επιστροφή στο «WW»* εντός του
πλαισίου της Συνθήκης της Λωζάνης και η εφαρμογή και για τις δύο χώρες του
εύρους των 3 μιλίων στο Αιγαίο.

Χάρτης 3-13
Χάρτης Που Απεικονίζει Τα Χωρικά Ύδατα
Στο Αιγαίο Σύμφωνα Με Τα 3 Μίλια
*[Σ.τ.Μ.: Ακατανόητος όρος]

144
 ΤΡΙΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ
Η ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ Ο ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΝ
ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΣΕ ΜΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ
1.ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΣΕ ΜΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ
ΚΑΘΕΣΤΩΣ (ΝΜΣΚ);
Τα Νησιά Μη Στρατιωτικού Καθεστώτος
Α/Α Τουρκική Ονομασία Ονομασία Στη Συνθήκη
1 Taşoz Tasos [Θάσος]
2 Bozbaba Aya Evstratios [Άγιος Ευστράτιος]
3 İpsara Psara [Ψαρά]
4 Semadirek Semothrace [Σαμοθράκη]
5 Limni Lemnos [Λήμνος]
6 Midilli Mityelene [Λέσβος]
7 Sakız Chios [Χίος]
8 Ahikerya Nicaria [Ικαρία]
9 Sisam Samos [Σάμος]
10 İstanbulya Stampalia [Αστυπάλαια]
11 Rodos Rhodes [Ρόδος]
12 Herke Calki [Χάλκη]
13 Kerpe Scarpanto [Κάρπαθος]
14 Çoban Cassos [Κάσος]
15 İleki Piscopis (Tilos) [Τήλος]
16 İncirli Misiros (Nisyros) [Νίσυρος]
17 Kelemez Calimnos [Κάλυμνος]
18 İleryöz Leros [Λέρος]
19 Batnoz Patmos [Πάτμος]
20 Lipso Lipsos [Λειψοί]
21 Sömbeki Simi [Σύμη]
22 İstanköy Cos [Κως]
23 Meis Castellorizo [Μεγίστη]
Πίνακας 1-1
Πίνακας Που Απεικονίζει Τα Νησιά Μη Στρατιωτικού Καθεστώτος

145
 Χάρτης 4-1
Τα Νησιά Μη Στρατιωτικού Καθεστώτος Στα Ανατολικά Του Αιγαίου

2. ΠΟΤΕ ΚΑΙ ΥΠΟ ΠΟΙΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΧΕΙ ΕΠΙΒΛΗΘΕΙ Ο ΟΡΟΣ

«ΤΟΥ ΜΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ» ΣΤΑ ΕΝ ΛΟΓΩ ΝΗΣΙΑ;
Με την Συνθήκη της Λωζάνης του 1923 και την Συνθήκη των Παρισίων του 1947
τα Νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, τα Δωδεκάνησα και η Μεγίστη μεταβιβάστηκαν στην
Ελλάδα με τον όρο να μην στρατιωτικοποιηθούν.
Οι διεθνείς συνθήκες χωρίζουν αυτά τα νησιά σε τρείς κατηγορίες.
1. Τα Ελληνικά νησιά Limni [Λήμνος] και Semadirek [Σαμοθράκης] και τα
Τουρκικά Νησιά İmroz [Ίμβρος] και Bozcaada [Τένεδος]. Αυτές οι Νήσοι Boğazönü
[«Νήσοι Έμπροσθεν των Στενών»] μαζί με τα Στενά αποστρατιωτικοποιήθηκαν με το 4ο
άρθρο της Συνθήκης Των Στενών Της Λωζάνης.

146
 2. Τα Ελληνικά νησιά Midilli [Λέσβος], Sakız [Χίος], Sisam [Σάμος] και Nikarya
[Ικαρία]. Αυτά είναι νησιά στα οποία βάσει του 13ου άρθρου της Συνθήκης Ειρήνης της
Λωζάνης μπορούν να βρίσκονται μόνο δυνάμεις αστυνομίας και χωροφυλακής και στα
οποία απαγορεύεται η κατασκευή ναυτικών βάσεων και οχυρώσεων.
3. Τα Δωδεκάνησα. Αυτά τα νησιά τα οποία στην πραγματικότητα είναι 14 είναι
νησιά που με τη Συνθήκη των Παρισίων του 1947 μεταβιβάστηκαν από την Ιταλία στην
Ελλάδα και σύμφωνα με το 14ο άρθρο της ίδιας συνθήκης πάνω σε αυτά μπορούν να
υπάρχουν μόνο δυνάμεις για την τήρηση της τάξεως.

Χάρτης 4-2
Τα Νησιά Μη Στρατιωτικού Καθεστώτος

147
 3. ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ Η ΒΑΣΗ ΤΩΝ ΝΜΣΚ ΣΤΟ
ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΔΙΚΑΙΟΥ;
Το μη στρατιωτικό καθεστώς των Νησιών του Αιγαίου που βρίσκονται υπό
Ελληνική κυριαρχία έχει καθοριστεί με την Απόφαση Των Έξι Μεγάλων Δυνάμεων της
13ης Φεβρουαρίου 1914, τη Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης της 23ης Ιουλίου 1923124 και
τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων του 1947.
Στην Πρεσβευτική Συνδιάσκεψη με κοινή απόφαση των Έξι Μεγάλων Κρατών
(Γερμανία, Αυστροουγγαρία, Ιταλία, Ρωσία, Γαλλία, Αγγλία) τα νησιά Gökçeada
[Ίμβρος], Bozcaada [Τένεδος] και Meis [Μεγίστη] επιστράφηκαν στην Τουρκία και τα
άλλα νησιά που στις 13 Φεβρουαρίου 1914 ήταν υπό Ελληνική κατοχή,125 δόθηκαν στην
Ελλάδα με τον όρο η Ελληνική Κυβέρνηση να παρέχει επαρκείς εγγυήσεις σε αυτούς
και στην Τουρκία ότι δεν θα τα οχυρώσει και δεν θα τα χρησιμοποιήσει για
ναυτικούς είτε στρατιωτικούς σκοπούς εκτός από τα μέτρα που επρόκειτο να ληφθούν
για να εμποδιστεί το λαθρεμπόριο μεταξύ της Οθωμανικής χώρας και των νησιών.
Κατόπιν, η Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης που υπεγράφη το 1923 αποσαφήνισε
το νομικό καθεστώς των Νησιών του Αιγαίου που βρισκόταν υπό Ιταλική και Ελληνική
κατοχή. Σε αυτό το πλαίσιο:
α. Οι Νήσοι Menteşe [Δωδεκάνησα] τα οποία είχε θέσει υπό την κατοχή της η
Ιταλία κατά την διάρκεια του Πολέμου της Τριπολίτιδας με το 15ο Άρθρο της Συνθήκης
Ειρήνης της Λωζάνης δόθηκαν στους Ιταλούς.
β. Με το 12ο Άρθρο της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης επικυρώθηκε η απόφαση
την Έξι Μεγάλων Δυνάμεων.

124
Η Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης της 24ης Ιουλίου 1923 υπεγράφη μεταξύ της
Τουρκίας και της Αγγλίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Ελλάδας, της Ρουμανίας και του
Σερβικού-Κροατικού-Σλοβενικού κράτους.
125
Το 1912, στη διάρκεια του 1ου Βαλκανικού Πολέμου η Ελλάδα κατέλαβε τα
ευρισκόμενα υπό Οθωμανική κυριαρχία νησιά Bozcaada [Τένεδος], Limni [Λήμνος],
Taşoz [Θάσος], Gökçeada [Ίμβρος], Bozbaba (Evstratios) [Τένεδος], Semadirek
[Σαμοθράκη], İpsara (Psara) [Ψαρά], Ahikerya (İkana) [Ικαρία], Sakız [Χίος] και Midilli
[Λέσβος] και το 1913 κατά τη διάρκεια του 2ου Βαλκανικού Πολέμου την Νήσο Sisam
[Σάμος]. Έτσι ένα τμήμα των νησιών που ήταν υπό Οθωμανική κυριαρχία τέθηκε υπό
Ιταλική και ένα τμήμα υπό Ελληνική κατοχή.

148
 γ. Με το 13ο Άρθρο της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης στα νησιά Midilli, Sakız,
Sisam και Ahikerya (Νήσοι Saruhan [Νησιά Ανατολικού Αιγαίου]) το μη στρατιωτικό
καθεστώς των νησιών ρυθμίστηκε εκ νέου ως εξής: «Αι ελληνικαι στρατιωτικαί
δυνάμεις εν ταις ειρημέναις νήσοις θα περιορισθώσι εις τον συνήθη αριθμόν των δια
την στρατιωτικήν υπηρεσίαν καλουμένων, οίτινες δύνανται να εκγυμνάζωνται επί
τόπου, ως και εις δύναμιν χωροφυλακής και αστυνομίας ανάλογον προς την εφ’
ολοκλήρου του ελληνικού εδάφους υπάρχουσαν τοιαύτην.»
δ. Με το 3ο, 4ο και 6ο άρθρο της προσαρτημένης στη Συνθήκη Ειρήνης της
Λωζάνης Σύμβασης Των Στενών ρυθμίζεται το μη στρατιωτικό καθεστώς των Νήσων
Limni [Λήμνος] και Semadirek [Σαμοθράκη] (Νήσοι Boğazönü [«Νήσοι Έμπροσθεν των
Στενών»]).126 Επίσης με τη προσαρτημένη στη Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης
Σύμβαση Των Στενών είχε προβλεφθεί για τα νησιά Bozcaada [Τένεδος], Gökçeada
[Ίμβρος] και Tavşan [Λαγούσσες/Μαυριά] που παρέμειναν υπό Τουρκική κυριαρχία
ένα αποστρατιωτικοποιημένο καθεστώς όμως με τη Σύμβαση του Μοντρέ το 1936
δόθηκε τέλος σε αυτή την κατάσταση.
Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Συνθήκη των Παρισίων της 10ης
Φεβρουαρίου 1947 έφερε νέες ρυθμίσεις στο καθεστώς των Νήσων Menteşe
[Δωδεκάνησα]. Βάσει του 14ου άρθρου της συνθήκης αυτής στην οποία η Τουρκία δεν
είναι συμβαλλόμενο μέρος, τα Νησιά που είχαν δοθεί στην Ιταλία βάσει του 15ου άρθρου
της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης μεταβιβάστηκαν στην Ελλάδα υπό τον όρο του
αφοπλισμού τους. Στην 4η παράγραφο του 13ου Παραρτήματος της Συνθήκης Ειρήνης
των Παρισίων127 το μη στρατιωτικό καθεστώς έχει περιγραφεί ως εξής: «Εν τη παρούση

126
Μη στρατιωτικό καθεστώς είχε προβλεφθεί από την Σύμβαση της Λωζάνης Για Τα
Στενά και για τα νησιά Bozcaada [Τένεδος], Gökçeada [Ίμβρος] και Tavşan
[Λαγούσσες/Μαυριά] που παρέμειναν υπό Τουρκική κυριαρχία όμως με τη Σύμβαση
του Μοντρέ το 1936 δόθηκε τέλος σε αυτή την κατάσταση.
127
Treaty of Peace with Italy” signed at Paris, February 10,1947, paragraph “D” of Annex
XIII of the Treaty Section V - Greece (special clauses) definition of the terms
“Demilitarisation” and “Demilitarised” (See Articles 11,14, 49 and Article 3 of Annex V)
for the purpose of the present Treaty, the terms “Demilitarisation” and “Demilitarised”
Shall be deemed to prohibit, in the territory and territorial waters concerned, all naval,
military and military air installations, fortications and their armaments, artificial military,

149
Συνθήκη οι όροι «αποστρατιωτικοποίησις» και «αποστρατιωτικοποιημένο» θα
θεωρώνται ως απαγορεύοντες επί του εν λόγω εδάφους και των συναφών χωρικών
υδάτων, πάσαν ναυτικήν, στρατιωτικήν ή πολεμικής αεροπορίας εγκατάστασιν,
οχύρωσιν και των σχετικών οπλισμών αυτών, τεχνητά, στρατιωτικά, ναυτικά και
αεροπορικά εμπόδια. Την χρησιμοποίησιν βάσεων υπό στρατιωτικών, ναυτικών ή της
πολεμικής αεροπορίας μονάδων ή την μόνιμον ή προσωρινής στάθμευσιν των αυτών
μονάδων. Την στρατιωτικήν εκπαίδευσιν πάσης μορφής και την κατασκευήν πολεμικού
υλικού. Η απαγόρευσις αυτή δεν αφορά το προσωπικόν εσωτερικής ασφαλείας
περιωρισμένου αριθμού δια την εκπλήρωσιν καθηκόντων εσωτερικού χαρακτήρος και
εφωδιασμένον με όπλα άτινα δύναται να φέρωνται και να χειρίζωνται υφ’ ενός ατόμου
ως και την αναγκαιούσαν στρατιωτικήν εκπαίδευσιν τοιούτου προσωπικού.» και με το
14ο άρθρο ρυμίστηκε ότι τα νησιά Stampalia (Astropalia) [Αστυπάλαια], Rhodes
(Rhodes) [Ρόδος], Calki (Kharki) [Χάλκη], Scarpanto [Κάρπαθος], Cassos (Casso)
[Κάσος], Piscopis (Tilos) [Τήλος], Misiros (Nisiros) [Νίσυρος], Calimnos (Kalymnos)
[Κάλυμνος], Leros [Λέρος], Patmos [Πάτμος], Lipsos (Lipso) [Λειψοί], Simi (Symi)
[Σύμη], Cos (Kos) [Κως] και Castellorizo [Μεγίστη] των οποίων η κυριαρχία
μεταβιβάζεται από την Ιταλία στην Ελλάδα καθώς και οι παρακείμενες νησίδες αυτών
θα αποστρατιωτικοποιηθούν και θα παραμείνουν ως τέτοια.128

naval and air obstacles; the basing or the permanent or temporary stationing of military,
naval and military air units; military training in any form; and the production of war
material. This does not prohibit internal security' of personnel restricted in number to
meeting tasks of an internal character and equipped with weapons which can be carried
and operated by one person, and the necessary military training of such personnel.
128
“Treaty of Peace with Italy” signed at Paris, February 10, 1947, Article 14
“1.Italy hereby cedes to Greece in full sovereignty the Dodecanese Islands indicated
hereafter, namely Stampalia (Astropalia), Rhodes (Rhodos), Calki (Kharki), Scaıpanto,
Cassos (Casso), Piscopis (Tilos), Misiros (Nisiros), Calimnos (Kalymnos), Leros,
Patmos, Lipsos (Lipso), Simi (Symi), Cos (Kos) and Castellorizo, as well as the adjacent
islets.
2.These islands shall be and shall remain demilitarised.
3.The procedure and the technical conditions governing the transfer of these islands to
Greece will be determined by agreement between the government of the United Kingdom

150
 Η διαδικασία που περιγράφηκε παραπάνω, συνιστά το νομικό πλαίσιο και την
βάση των «Νησιών του Αιγαίου Υπό Μη Στρατιωτικό Καθεστώς» όσον αφορά το διεθνές
δίκαιο.
4. ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΜΗ
ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΝ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ;
Η υπαγωγή των νησιών σε μη στρατιωτικό καθεστώς θεμελιώνεται στην
εγγύτητα αυτών των νησιών προς την Τουρκία και συνεπώς η σημασία που έχουν
από την άποψη της ασφάλειας της Τουρκίας. Η ασφάλεια της Τουρκίας αποτελεί τη
βάση.
Η Ελληνική κυριαρχία επί των νησιών και οι ανησυχίες ασφαλείας της
Τουρκίας εξισορροπήθηκαν μόνο με την υπαγωγή των νησιών υπό μη στρατιωτικό
καθεστώς.
Όταν εξεταστούν τα πρακτικά και τα έγγραφα της Συνδιάσκεψης της Σύμβασης
Ειρήνης της Λωζάνης του 1923 διαπιστώνεται ότι «Κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης
της Υποεπιτροπής Εμπειρογνωμόνων στις 29 Νοεμβρίου 1922 διατυπώθηκε εκ
μέρους της Τουρκικής αντιπροσωπίας μία επιφύλαξη στο 13ο άρθρο129 όπου
αναφέρεται ότι σχετικά με το μη στρατιωτικό καθεστώς των νησιών το βασικό
στοιχείο είναι η ασφάλεια της Τουρκίας και ότι σε αυτά τα νησιά δεν θα υπάρχει
κανένα αεροπλάνο είτε υδροπλάνο καθώς και καμία εγκατάσταση χρήσιμη για την
αεροπορία».
Και πάλι κατά τη διάρκεια της Συνδιάσκεψης της Λωζάνης, συμπεριλήφθηκαν
στο κείμενο της συνθήκης εκ μέρους του Λόρδου CURZON ρητές διατάξεις ότι τα
νησιά θα αποστρατιωτικοποιηθούν με τρόπο ώστε αυτά να μην μπορούν να

and Greece and arrangements shall be made for the withdrawal of foreign troops not later
than 90 days from the coming into force of the present Treaty.”
129
Hüseyin, PAZARCI, Doğu Ege Adalarının Askerden Arındırılmış Statüsü [Το
Αποστρατιωτικοποιημένο Καθεστώς Των Νησιών του Ανατολικού Αιγαίου], Ankara
Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları [Εκδόσεις Σχολής Πολιτικών
Επιστημών του Πανεπιστημίου της Αγκύρας]:550, Άγκυρα 1986, σελ. 12-16 «Κατά τη
διάρκεια της συνεδρίασης της 29ης Νοεμβρίου 1922 διατυπώθηκε επιφύλαξη στο 13ο
άρθρο της Συνθήκης της Λωζάνης»

151
χρησιμοποιηθούν ως στρατιωτικές, ναυτικές και αεροπορικές βάσεις για επιθέσεις
κατά της Τουρκίας.130
Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, στην 4η παράγραφο του 13ου
Παραρτήματος της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων131 στην οποία η Τουρκία δεν ήταν
συμβαλλόμενο μέρος, το μη στρατιωτικό καθεστώς έχει περιγραφεί ως εξής: «Εν τη
παρούση Συνθήκη οι όροι «αποστρατιωτικοποίησις» και «αποστρατιωτικοποιημένο» θα
θεωρώνται ως απαγορεύοντες επί του εν λόγω εδάφους και των συναφών χωρικών
υδάτων, πάσαν ναυτικήν, στρατιωτικήν ή πολεμικής αεροπορίας εγκατάστασιν,
οχύρωσιν και των σχετικών οπλισμών αυτών, τεχνητά, στρατιωτικά, ναυτικά και
αεροπορικά εμπόδια. Την χρησιμοποίησιν βάσεων υπό στρατιωτικών, ναυτικών ή της
πολεμικής αεροπορίας μονάδων ή την μόνιμον ή προσωρινής στάθμευσιν των αυτών
μονάδων. Την στρατιωτικήν εκπαίδευσιν πάσης μορφής και την κατασκευήν πολεμικού
υλικού. Η απαγόρευσις αυτή δεν αφορά το προσωπικόν εσωτερικής ασφαλείας
περιωρισμένου αριθμού δια την εκπλήρωσιν καθηκόντων εσωτερικού χαρακτήρος
και εφωδιασμένον με όπλα άτινα δύναται να φέρωνται και να χειρίζωνται υφ’ ενός
ατόμου ως και την αναγκαιούσαν στρατιωτικήν εκπαίδευσιν τοιούτου
προσωπικού.»
Αυτό το μη στρατιωτικό καθεστώς, απαγορεύει ρητά την εγκατάσταση επ’
αυτών οχυρώσεων/εγκαταστάσεων/βάσεων σχετικά με το Στρατό Ξηράς, το Ναυτικό και

130
Seha L. Meray (Μτφ.). Lozan Barış Konferansı, Tutanaklar Belgeler [Η Συνθήκη
Ειρήνης της Λωζάνης, Πρακτικά Έγγραφα], Σειρά I, Tόμος 1, Κ.2 Άγκυρα 1970.
131
Treaty of Peace with Italy” signed at Paris, February 10,1947, paragraph “D” of Annex
XIII of the Treaty Section V - Greece (special clauses) definition of the terms
“Demilitarisation” and “Demilitarised” (See Articles 11,14, 49 and Article 3 of Annex V)
for the purpose of the present Treaty, the terms “Demilitarisation” and “Demilitarised”
Shall be deemed to prohibit, in the territory and territorial waters concerned, all naval,
military and military air installations, fortications and their armaments, artificial military,
naval and air obstacles; the basing or the permanent or temporary stationing of military,
naval and military air units; military training in any form; and the production of war
material. This does not prohibit internal security of personnel restricted in number to
meeting tasks of an internal character and equipped with weapons which can be carried
and operated by one person, and the necessary military training of such personnel.

152
την Αεροπορία καθώς και κάθε είδους όπλου εκτός αυτών των δυνάμεων εσωτερικής
ασφαλείας και την κάθε είδους πτήση, διέλευση και προσωρινή/μόνιμη στάθμευση των
στρατιωτικών αεροπλάνων για διάφορους σκοπούς συμπεριλαμβανόμενων των
ασκήσεων και της εκπαίδευσης.
Το «μη στρατιωτικό καθεστώς» των νησιών περιλαμβάνει εκτός των χερσαίων
εδαφών και τα χωρικά τους ύδατα καθώς και τον εναέριο χώρο τους.

5. [ΟΙ ΟΡΟΙ] «ΜΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ» ΚΑΙ Η

«AΠΟΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ» ΕΚΦΡΑΖΟΥΝ ΤΙΣ ΙΔΙΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ;
Σχετικά με τον ορισμό των νησιών του Αιγαίου ως «αποστρατιωτικοποιημένα»
αντί ως «μη στρατιωτικά» εκτιμάται ότι:
-Είτε στη «Συνθήκη της Λωζάνης» είτε στη «Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων»
για την περιγραφή του καθεστώτος χρησιμοποιείται ο όρος «demilitarized» και ο όρος
«αποστρατιωτικοποιημένα» δεν καλύπτει την έννοια του όρου αυτού.
-Η χρήση του όρου «αποστρατιωτικοποιημένα», παραδείγματος χάριν προκαλεί
την εντύπωση ότι μονάδες που υπάγονται στο καθεστώς του πολεμικού πλοίου οι οποίες
δεν φέρουν όπλα και επισκέπτονται τα νησιά δεν παραβιάζουν το μη στρατιωτικό
καθεστώς και αυτό μπορεί να προκαλέσει παρόμοια εντύπωση και για τα στρατιωτικά
αεροσκάφη και τις υπερπτήσεις με την αιτιολογία ότι θα πραγματοποιηθεί πτήση χωρίς
οπλισμό,
-Τούτο μπορεί με αυτό τον τρόπο να μετατραπεί σε μία πρακτική ρουτίνας και να
οδηγήσει στην αμφισβήτηση της εγκυρότητας των διεθνών συνθηκών.

6. ΤΗΡΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΩΝ ΝΜΣΚ;

Όχι. Η Ελλάδα στρατιωτικοποιεί τα νησιά από τη δεκαετία του 1960. Γίνεται
αντιληπτό από ανοικτές πηγές ότι από τα 23 νησιά που υπάγονται σε μη στρατιωτικό
καθεστώς στα 16 (αυτά που αναγράφονται με κόκκινο χρώμα στον παρακάτω πίνακα)
έχει παραβιαστεί αυτό το καθεστώς.

153
 Α/Α Τουρκική Ονομασία Ονομασία Στη Συνθήκη
1 Taşoz Tasos [Θάσος]
2 Bozbaba Aya Evstratios [Άγιος Ευστράτιος]
3 İpsara Psara [Ψαρά]
4 Semadirek Semothrace [Σαμοθράκη]
5 Limni Lemnos [Λήμνος]
6 Midilli Mityelene [Λέσβος]
7 Sakız Chios [Χίος]
8 Ahikerya Nicaria [Ικαρία]
9 Sisam Samos [Σάμος]
10 İstanbulya Stampalia [Αστυπάλαια]
11 Rodos Rhodes [Ρόδος]
12 Herke Calki [Χάλκη]
13 Kerpe Scarpanto [Κάρπαθος]
14 Çoban Cassos [Κάσος]
15 İleki Piscopis (Tilos) [Τήλος]
16 İncirli Misiros (Nisyros) [Νίσυρος]
17 Kelemez Calimnos [Κάλυμνος]
18 İleryöz Leros [Λέρος]
19 Batnoz Patmos [Πάτμος]
20 Lipso Lipsos [Λειψοί]
21 Sömbeki Simi [Σύμη]
22 İstanköy Cos [Κως]
23 Meis Castellorizo [Μεγίστη]
Πίνακας 1-2
Πίνακας Που Απεικονίζει Την Κατάσταση Της Παραβίασης
Των Νησιών Μη Στρατιωτικού Καθεστώτος
Μετά από το 1960 άρχισε η διαφωνία μεταξύ των πλευρών σχετικά με την
κυριαρχία, τον έλεγχο και την ασφάλεια επί των νησιών του Αιγαίου Πελάγους. Η
Ελλάδα κατασκεύασε την πρώτη εγκατάσταση αεροδρομίου και λοιπών εγκαταστάσεων
που μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για στρατιωτικούς σκοπούς το 1952 στη Νήσο

154
Λέρο. Όμως θα είναι ορθό να γίνει δεκτό ότι τα Ελληνικά νησιά μετά το 1974
στρατιωτικοποιήθηκαν και εξοπλίστηκαν με επιταχυνόμενο ρυθμό.

7. ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΜΗ

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΝ;
Σύμφωνα με την Ελλάδα, οι συνθήκες σε σχέση με την εποχή κατά την οποία
συνήφθηκαν οι Συνθήκες έχουν αλλάξει ριζικά (rebus sic stantibus). (Επίσης, στη θέση
της Συνθήκης της Λωζάνης που αποστρατιωτικοποίησε τα Στενά, ήρθε η Συνθήκη του
Μοντρέ το 1936 και τα Στενά εξοπλίστηκαν ξανά. Η Σύμβαση της Λωζάνης για τα Στενά
έχει λήξει ολοκληρωτικά. Επειδή τα Στενά έχουν εξοπλιστεί, και τα νησιά που αποτελούν
τμήμα αυτού του συστήματος μπορούν να εξοπλιστούν και αυτά.

8. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΑΠΟΨΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΙΣ ΑΠΟΨΕΙΣ

ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΜΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΩΝ
ΝΗΣΙΩΝ;
Σύμφωνα όμως με την Τουρκία, δεν μπορεί να εξαχθεί το συμπέρασμα από το
Μοντρέ ότι οι Νήσοι Boğazönü [«Νήσοι Έμπροσθεν των Στενών»] μπορούν να
εξοπλιστούν και ακόμη και εάν εξαχθεί τέτοιο συμπέρασμα υπάρχει το 12ο άρθρο της
Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης. Το άρθρο αυτό επιβεβαιώνει ότι τα προαναφερόμενα
νησιά έχουν αφοπλιστεί το 1914. Η Ελλάδα ισχυρίζεται επίσης ότι η Τουρκία δεν είναι
συμβαλλόμενο μέρος της Συνθήκης των Παρισίων του 1947 και εξαιτίας αυτού δεν έχει
δικαιώματα και υποχρεώσεις εξ’ αυτού. Η δε Τουρκία, διευκρινίζει ότι παρότι δεν είναι
συμβαλλόμενο μέρος η Συνθήκη των Παρισίων έχει δημιουργήσει ένα «αντικειμενικό
καθεστώς» (επίσης βάσει και του 16ου άρθρου της Συνθήκης της Λωζάνης) και για τον
λόγο αυτό την αφορά και εκείνη.

9. ΜΕ ΠΟΙΕΣ ΑΛΛΕΣ ΜΕΘΟΔΟΥΣ ΠΑΡΑΒΙΑΖΕΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΟ

ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΩΝ ΝΜΣΚ;
Όπως έχει ήδη αναφερθεί παραπάνω, το μη στρατιωτικό καθεστώς των νησιών
περιλαμβάνει εκτός από το χερσαίο τμήμα αυτών και τα χωρικά τους ύδατα όπως και τον
εναέριο χώρο τους. Επίσης, κάθε είδους επίσκεψη των πολεμικών πλοίων σε λιμένες,
εκτός από καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, παραβιάζει το μη στρατιωτικό καθεστώς των
νησιών. Ιδιαίτερα την τελευταία περίοδο, παρατηρείται αύξηση στις παραβιάσεις του μη

155
στρατιωτικού καθεστώτος εκ μέρους της Ελλάδας και ξεχωρίζουν με πρώτη τη Ρόδο οι
επισκέψεις λιμένων εκ μέρους τρίτων χωρών.
Επιπλέον, μέσω των υπερπτήσεων που πραγματοποιούνται από τα στρατιωτικά
αεροπλάνα δια χρήσης των πολιτικών αεροδιαδρόμων και με πρόφαση τις Νατοϊκές
αποστολές παραβιάζεται το μη στρατιωτικό καθεστώς των νησιών στον εναέριο χώρο
[Καταπολέμησης της παράνομης μετανάστευσης (FRONTEX), Ασκήσεις του ΝΑΤΟ
(Ramstein Guard, Nexus Ace κλπ.)]

10. ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΑΛΛΑ ΝΗΣΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

ΠΑΡΟΜΟΙΟΥ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ ΜΕ ΑΥΤΟ ΤΩΝ ΝΜΣΚ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ;
Το μη στρατιωτικό καθεστώς δεν ανήκει αποκλειστικά στα Νησιά του Αιγαίου
και παρόμοιοι περιορισμοί όπως εγκατάσταση βάσεων, οχύρωση, επισκέψεις πολεμικών
πλοίων έχουν επιβληθεί μέσω συνθηκών και για τα Svalbard και Aaland.
Στο ένατο άρθρο της από 9 Φεβρουαρίου 1920 Συνθήκης του Svalbard
(Spitzbergen) έχει εγκαθιδρυθεί ένα καθεστώς παρόμοιο με αυτό του Αιγαίου και
απαγορεύεται η χρήση των νησιών για στρατιωτικούς σκοπούς, η ίδρυση ναυτικών
βάσεων και η οχύρωση αυτών. Μόνο η Φινλανδία μπορεί να πραγματοποιεί στρατιωτικές
υπερπτήσεις πάνω από τα Aaland.

156
 Χάρτης 4-5
Και στις Νήσους Aaland (Φινλανδία) και Svalbard Εφαρμόζεται το Μη Στρατιωτικό
Καθεστώς. Μόνο η Φινλανδία Μπορεί Να Πραγματοποιεί Στρατιωτικές Πτήσεις Πάνω
Από Τα Aaland

11. Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΥΤΗ ΣΤΗΝ ΟΠΟΙΑ Η ΕΛΛΑΔΑ ΕΧΕΙ

ΠΑΡΑΒΙΑΣΕΙ ΤΟ ΜΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΝ ΑΚΥΡΩΝΕΙ
ΤΟΝ ΟΡΟ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΣΤΙΣ
ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΙΡΗΝΗΣ ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΝΗΣ ΤΟΥ 1923 ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΑΡΙΣΙΩΝ ΤΟΥ
1947;
Κατά τη γνώμη μου ναι. Διότι αυτά τα νησιά έχουν μεταβιβαστεί στην Ελλάδα με
τον όρο να παραμείνουν σε μη στρατιωτικό καθεστώς. Εάν ο όρος αυτός δεν τηρηθεί
τότε και η μεταβίβαση της κυριαρχίας θα έχει γίνει αμφισβητήσιμη.
Σε αυτή τη διαδικασία, έχει σημασία να δηλωθεί με σαφήνεια στη διεθνή κοινή
γνώμη και στους συνομιλητές ότι εκτός της οχύρωσης που πραγματοποιείται στα μη
στρατιωτικού καθεστώτος νησιά και τα ξένα πολεμικά πλοία που επισκέπτονται τα νησιά
καθώς και οι υπερπτήσεις πάνω από τα νησιά αεροσκαφών στρατιωτικού χαρακτήρα
παραβιάζουν και αυτά το μη στρατιωτικό καθεστώς.

157
 ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΥΦΑΛΟΚΡΗΠΙΔΑΣ
1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΥΦΑΛΟΚΡΗΠΙΔΑ;
Εν συντομία, είναι η φυσική προέκταση της ηπειρωτικής χώρας του παράκτιου
κράτους κάτω από την θάλασσα. Η Υφαλοκρηπίδα εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1945
με τη Διακήρυξη του Τρούμαν και υιοθετήθηκε μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό
διάστημα. Μάλιστα έχει γίνει αποδεκτή ως κανόνας του εθιμικού δικαίου.
Το παράκτιο κράτος ασκεί τα δικαιώματά του επ’ αυτής έμπρακτα και ευθύς
εξαρχής «χωρίς να απαιτείται η διακήρυξη».
Κάθε κράτος που έχει ακτή στη θάλασσα, έχει υφαλοκρηπίδα. Εκτείνεται μέχρι
το εξωτερικό άκρο της φυσικής προέκτασης του ηπειρωτικού ανυψώματος. Εάν δεν
εκτείνεται μέχρι τα 200 μίλια συμπληρώνεται στα 200 μίλια. Εάν η ηπειρωτική
προέκταση έχει εύρος πέραν των 200 μιλίων τα δικαιώματα επί της υφαλοκρηπίδας δεν
είναι απεριόριστα, υπάρχει ο όρος να μην υπερβεί τα 350 μίλια είτε πέραν του βάθους
των 2.500 μέτρων να μην υπερβεί τα 100 μίλια.

Σχήμα 4-1
Η Υφαλοκρηπίδα

2. ΠΩΣ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΕΙΤΑΙ Η ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΗΣ

ΥΦΑΛΟΚΡΗΠΙΔΑΣ;
Όταν δούμε την Συνθήκη UNCLOS του 1982, στο ζήτημα της οριοθέτησης της
υφαλοκρηπίδας των κρατών με ακτικείμενες είτε παρακείμενες ακτές, όσον αφορά την

158
βασική της φιλοσοφία έχουν υιοθετηθεί τα ίδια στοιχεία με την οριοθέτηση των χωρικών
υδάτων.
Ο όριο μεταξύ των κρατών των οποίων οι χώρες χαράσσεται βάσει της γραμμής
που βρίσκεται σε ίση απόσταση στο πλησιέστερο σημείο της κύριας γραμμής των
χωρικών υδάτων του κάθε κράτους, δηλαδή βάσει της μέσης γραμμής.

3. ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΞΟΥΣΙΕΣ ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΕΠΙ ΤΗΣ

ΥΦΑΛΟΚΡΗΠΙΔΑΣ;
Η αιτία της ύπαρξης των εξουσιών του παράκτιου κράτους επί της
υφαλοκρηπίδας η οποία είναι μία φυσική προέκταση της ηπειρωτικής χώρας κάτω από
την θάλασσα, είναι το κυριαρχικό δικαίωμά του επί της ηπειρωτικής χώρας. Η γεώτρηση
επί της υφαλοκρηπίδας για οποιοδήποτε λόγο εξαρτάται από την άδεια του παράκτιου
κράτους. Επειδή έχει γίνει αποδεκτή η έννοια της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης, εάν
εντός μίας περιοχής εύρους 200 μιλίων πλέον της υφαλοκρηπίδας έχει κηρυχτεί
αποκλειστική οικονομική ζώνη από εκείνο το κράτος, μπορεί να κάνει χρήση και των
δικαιωμάτων της οικονομικής ζώνης.
Μία από τις ελευθερίες της ανοικτής θάλασσας από τις οποίες επωφελούνται τα
άλλα κράτη εντός της περιοχής της υφαλοκρηπίδας είναι το δικαίωμα εγκατάστασης
καλωδίων και αγωγών. Η εξουσία του παράκτιου κράτους για την έρευνα της
υφαλοκρηπίδας και την αξιοποίηση των φυσικών της πόρων υπάρχει εξαρτώμενη από το
δικαίωμα της λήψης εύλογων μέτρων για την αποτροπή, την μείωση και τον έλεγχο της
μόλυνσης που προκαλούν οι αγωγοί πετρελαίου. Το καλώδιο, το σχήμα και η
εγκατάσταση των σωλήνων που θα χρησιμοποιηθούν στον αγωγό καθορίζεται με την
άδεια του παράκτιου κράτους.

4. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΥΦΑΛΟΚΡΗΠΙΔΑΣ ΣΤΗΝ

ΤΟΥΡΚΙΑ;
Δεν υπάρχει κάποια ρητή διάταξη στους νόμους μας για τις διαστάσεις της
Τουρκικής υφαλοκρηπίδας.
Όμως, ο υπ΄αριθμ. 1702 Μεταρρυθμιστικός Νόμος Πετρελαίου, εκτός από τα
εσωτερικά ύδατα και τα χωρικά ύδατα από τα οποία η Τουρκία μπορεί να επωφεληθεί
για την εξόρυξη πετρελαίου σύμφωνα με τις διεθνείς συνθήκες είτε τους κανόνες του

159
εθιμικού δικαίου, εντάσσει στη χώρα της Τουρκίας και την υφαλοκρηπίδα που κείται
πέραν των χωρικών υδάτων.
Ο Νόμος 1702, δεν καθορίζει με σαφήνεια μέχρι που εκτείνονται τα όρια της
υφαλοκρηπίδας της Τουρκίας και δεν καθορίζει ακριβώς και το εύρος των δικαιωμάτων
της επί της υφαλοκρηπίδας.

5. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ

ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΦΩΝΙΑΣ ΤΗΣ ΥΦΑΛΟΚΡΗΠΙΔΑΣ;
Η Ελληνική κυβέρνηση άρχισε τις πρώτες πετρελαϊκές έρευνες στο Αιγαίο
Πέλαγος το 1961 με γεωφυσικές έρευνες. Μεταξύ των ετών 1968-1972 δόθηκαν άδειες
έρευνας και εκμετάλλευσης σε πολυεθνικές εταιρείες στο Βόρειο, Κεντρικό και Νότιο
Αιγαίο. Παρότι σε αυτή την περίοδο, πολλές διαφωνίες σχετικά με το Διεθνές Δίκαιο της
Θάλασσας δεν είχαν ακόμη αποσαφηνιστεί (unclear) και η 2η Σύμβαση των Ηνωμένων
Εθνών Για Το Διεθνές Δίκαιο Της Θάλασσας δεν είχε διασαφηνίσει το ζήτημα του
εύρους των χωρικών υδάτων, ύστερα από την Σύμβαση της Γενεύης Για Την
Υφαλοκρηπίδα το 1958 πολλά παράκτια κράτη είχαν προχωρήσει στον καθορισμό
«υφαλοκρηπίδας». Σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα, βασιζόμενη στη Σύμβαση της Γενεύης
Για Την Υφαλοκρηπίδα του 1958 της οποίας είχε γίνει μέρος το 1972, εξέδωσε -αν και
με αόριστες εκφράσεις- τον «Νόμο Περί Πετρελαίου Όπου Καθορίζεται η
Υφαλοκρηπίδα». Κατά την περίοδο αυτή η Ελλάδα ισχυριζόμενη ότι και τα νησιά
διαθέτουν Υφαλοκρηπίδα εξέδωσε σε αυτή την κατεύθυνση ρυθμίσεις του εσωτερικού
δικαίου και στο πλαίσιο αυτό, λόγω της ανάγκης που είχε προκύψει από την έκδοση
αδειών έρευνας και εκμετάλλευσης σε πολυεθνικές εταιρείες, εξέδωσε ένα Διάταγμα
(Decree-Law) για την έρευνα και εκμετάλλευση των υποθαλάσσιων πόρων. Σύμφωνα με
αυτό η Ελλάδα, στην οριοθέτηση της Υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου Πελάγους άρχισε να
ισχυρίζεται ότι να Ελληνικά νησιά που βρίσκονται επί της Τουρκικής Υφαλοκρηπίδας
πρέπει να ληφθούν ως βάση έναντι της ηπειρωτικής χώρας της Ανατολίας [Μικρά Ασία].
Το 1973, η εμφάνιση της πιθανότητας ύπαρξης εκμεταλλεύσιμων εκτεταμένων
κοιτασμάτων πετρελαίου στα ανοικτά της Νήσου Taşoz [Θάσος] σαν αποτέλεσμα των
ερευνών της Ελλάδας καθώς και η πετρελαϊκή κρίση που προέκυψε εκείνη την περίοδο
και οι τιμές του πετρελαίου που αυξήθηκαν εξαιτίας αυτής έστρεψαν την προσοχή των
δύο κρατών στα πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου και έκαναν ελκυστικές τις έρευνες στην
περιοχή. Αφετέρου, η Ελλάδα είχε αρχίσει να αναπτύσσει την εθνική της νομοθεσία και

160
έτσι ψήφισε τον Μεταλλευτικό Νόμο στις 5 Οκτωβρίου 1973 τον οποίο έθεσε σε ισχύ το
1974 και επίσης έθεσε σε ισχύ στις 12 Νοεμβρίου 1976 τον «Νόμο Περί Έρευνας και
Εκμετάλλευσης Υδρογονανθράκων» ο οποίος έθετε εκτός ισχύος τον Πετρελαϊκό Νόμο
του 1959 και διατηρούσε τις βασικές κατευθυντήριες γραμμές του Διατάγματος του
1969.
Η δε Τουρκία, σε απάντηση αυτών των εντεινόμενων δραστηριοτήτων της
Ελλάδας στην περιοχή, έδωσε στις 18 Οκτωβρίου 1973 στην Ανώνυμη Εταιρεία
Τουρκικών Πετρελαίων (TPAO) 27 άδειες ερευνών πετρελαίου σε περιοχές που
βρίσκονται εκτός των Τουρκικών Χωρικών Υδάτων και επί της Υφαλοκρηπίδας που
κείται στα ανατολικά της μέσης γραμμής που ορίστηκε στο Αιγαίο. Η Ελλάδα
διαμαρτυρήθηκε με ρηματική διακοίνωση στις 7 Φεβρουαρίου 1974 σε αυτή την πράξη
αδειοδότησης για έρευνες που περιελάμβαναν την περιοχή μεταξύ των χωρικών υδάτων
εύρους 6 μιλίων των νησιών Semadirek [Σαμοθράκη], Limni [Λήμνος], Midilli
[Μυτιλήνη], Sakız [Χίος], Bozbaba [Άγιος Ευστράτιος], Sisam [Σάμος], İpsara [Ψαρά]
και Antiipsara [Αντίψαρα] που βρίσκονται κοντά στις ακτές της Ανατολίας [Μικρά Ασία]
και της Θράκης και ανήκουν στην Ελλάδα και μάλιστα την περιοχή που καλύπτει την
πλευρά αυτών των νησιών που βλέπει προς την ηπειρωτική χώρα της Ελλάδας,
ισχυριζόμενη ότι οι περιοχές αυτές, βάσει της Σύμβασης της Γενεύης Για Την
Υφαλοκρηπίδα του 1958 εμπίπτουν εντός της Υφαλοκρηπίδας των νησιών δηλώνοντας
ότι επιφυλάσσεται των κυριαρχικών της δικαιωμάτων στις περιοχές αυτές και ότι η
Ελλάδα έχει κυριαρχικά δικαιώματα πάνω και κάτω από τον θαλάσσιο πυθμένα των
νησιών.
Στην από 27 Φεβρουαρίου 1974 απαντητική ρηματική διακοίνωση της Τουρκίας
προς την από 7 Φεβρουαρίου 1974 ρηματική διακοίνωση της Ελλάδας, αναφέρεται ότι
πριν από την έκδοση των αδειών έρευνας προς την TPAO εξετάστηκαν προσεκτικά οι
διεθνείς νομικοί κανόνες και οι νομικές συνθήκες και λήφθηκαν υπόψη η Σύμβαση της
Γενεύης Για Την Υφαλοκρηπίδα του 1958 και η Απόφαση του 1969 του Διεθνούς
Δικαστηρίου για το Πρόβλημα της Υφαλοκρηπίδας της Βόρειας Θάλασσας.
Μέσω αυτών των ανταλλαγών ρηματικών διακοινώσεων, οι πλευρές
ενημερώθηκαν εκατέρωθεν για την στάση αλλήλων. Περιληπτικά, ενάντια στη θέση της
Τουρκίας που προβλέπει την οριοθέτηση μεταξύ των ηπειρωτικών ακτών των δύο χωρών
βάσει της αρχής της «φυσικής προέκτασης» και στην αναγνώριση μόνο Χωρικών
Υδάτων στα νησιά που θα εμπίπτουν στα ανατολικά αυτής της γραμμής που θα οριστεί,

161
η Ελλάδα προτάσσει την οριοθέτηση βάσει της αρχής της «ίσης απόστασης» μεταξύ των
ανατολικότερων νησιών της και της ηπειρωτικής ακτής της Τουρκίας.
Αφετέρου η Τουρκία, προκειμένου να καταδείξει την αποφασιστικότητά της στο
Αιγαίο έβγαλε στις 29 Μαΐου 1974 το πλοίο TCG ÇANDARLI προκειμένου να διεξάγει
σεισμικές έρευνες στο Αιγαίο Πέλαγος και στις 02 Μαΐου 1974 έδωσε μία νέα άδεια
έρευνας πετρελαίου στην TPAO. Επίσης, η Τουρκία προκειμένου να δείξει ότι κινείται
στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου με την απαντητική ρηματική ανακοίνωση που
επέδωσε στην Ελλάδα στις 5 Ιουνίου 1974 γνωστοποίησε ότι είναι έτοιμη να
συμμετάσχει σε συνομιλίες σε ημερομηνία που θα καθοριστεί από την Ελλάδα
προκειμένου να βρεθεί λύση στο πρόβλημα της Υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου Πελάγους
στο πλαίσιο των διεθνών νομικών κανόνων.
Από τις αρχές του 1975 το ζήτημα επανήλθε στην επικαιρότητα. Η Ελλάδα, με
την ρηματική διακοίνωση που επέδωσε στις 27 Ιανουαρίου 1975 γνωστοποίησε ότι ήταν
υπέρ μίας οριοθέτησης μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας στο ζήτημα της
Υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου Πελάγους στο πλαίσιο των κανόνων του Διεθνούς Δικαίου.
Η Ελλάδα πρότεινε να μεταφερθούν στο Διεθνές Δικαστήριο οι διαφωνίες σχετικά με
«το δίκαιο που θα εφαρμοστεί» και «την ουσία του προβλήματος» και να συνταχθεί προς
τούτο μία «σύμβαση περί διαιτησίας» με την επιφύλαξη της μονομερούς προσφυγής στο
Δικαστήριο.
Με την από 6 Φεβρουαρίου 1975 ρηματική διακοίνωση η Τουρκία που βρήκε
θετική την προσέγγιση της Ελλάδας, αφού ανέφερε ότι η βασική μέθοδος για την επίλυση
των διεθνών διενέξεων είναι οι απευθείας ουσιαστικές «συνομιλίες» μεταξύ των
πλευρών, και ότι είναι της άποψης πως δεν υπάρχει άλλος δρόμος εκτός από την επίλυση
με ειρηνικούς τρόπους και με συνομιλίες των προβλημάτων μεταξύ της Τουρκίας και της
Ελλάδας και πως ελπίζει ότι και η Ελληνική Κυβέρνηση θα συμφωνήσει αρχικά σε
συνομιλίες προκειμένου να επιτευχθεί μία συμφωνία αμοιβαία αποδεκτή και σύμφωνη
προς «την ευθυδικία», διευκρίνισε ότι κατ’ αρχήν βλέπει θετικά την παραπομπή του
ζητήματος στο Διεθνές Δικαστήριο και συμφωνεί με την έναρξη διαπραγματεύσεων
υψηλού επιπέδου μεταξύ των δύο κρατών προκειμένου να καθοριστούν οι όροι της
μεταφορά του προβλήματος της οριοθέτησης της Υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου Πελάγους
στο Δικαστήριο.

162
 Οι Πρωθυπουργοί της Ελλάδας και της Τουρκίας που συναντήθηκαν στις 31
Μαΐου 1975 στις Βρυξέλλες στο πλαίσιο της Συνόδου του ΝΑΤΟ κατόπιν συνομιλιών
εξέδωσαν το «Ανακοινωθέν των Βρυξελλών» επί του οποίου συμφώνησαν.
Οι εκπρόσωποι της Τουρκίας και της Ελλάδας συναντήθηκαν εκ νέου στις 19-20
Ιουνίου 1976 στη Βέρνη και συνέχισαν τις συνομιλίες όμως δεν υπήρξε κάποιο
αποτέλεσμα από αυτές τις συνομιλίες. Ύστερα από κάποιο διάστημα μετά την αποτυχία
των συνομιλιών της Βέρνης η Τουρκία έστειλε μεταξύ 6-9 Αυγούστου 1976 το πλοίο
MTA Sismik I και πραγματοποίησε έρευνες στο Αιγαίο. Οι εξελίξεις αυτές προκάλεσαν
την βίαιη αντίδραση της Ελλάδας.
Η ένταση που κορυφώθηκε μετά από την έκδοση άδειας εκ μέρους της Τουρκίας
για την εκτέλεση ερευνών από το MTA Sismik I αρχής γενομένης από τις 6 Αυγούστου
1976 σύντομα έφτασε σε επικίνδυνα επίπεδα. Στο κλίμα αυτό όπου εντάθηκαν οι σχέσεις
μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας η Ελλάδα στις 10 Αυγούστου 1976 αφενός κάλεσε
σε έκτακτη σύσκεψη το Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε. με την αιτιολογία ότι
αντιμετώπιζε κίνδυνο η ειρήνη και η ασφάλεια και αφετέρου αυθημερόν προσέφυγε
μονομερώς στο Διεθνές Δικαστήριο για την επίλυση του νομικού προβλήματος της
Υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου Πελάγους.
Το Συμβούλιο Ασφαλείας, με την από 24 Αυγούστου 1976 και υπ’ αριθμ. 395
απόφασή του ζήτησε από την Τουρκία και την Ελλάδα να σεβαστούν τα διεθνή
δικαιώματα και τις υποχρεώσεις αλλήλων και να καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια
για την μείωση της υφιστάμενης έντασης.
Όταν σαν αποτέλεσμα της αποτυχίας ενώπιον του Συμβουλίου Ασφαλείας του
Ο.Η.Ε., της ήττας ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου και των έξωθεν πιέσεων που
προέκυψαν εν μέρει, η Ελλάδα πιέστηκε εκ νέου σε συνομιλίες και κατόπιν της
Συμφωνίας της Βέρνης που υπεγράφη στις 11 Νοεμβρίου 1976 άρχισε μία νέα περίοδος
στις σχέσεις μεταξύ των πλευρών. Με την Συμφωνία της Βέρνης και οι δύο πλευρές
ανέλαβαν να αποφύγουν κάθε είδους πρωτοβουλία και πράξη σχετικά με την
Υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου Πελάγους η οποία μπορεί να δυσχεραίνει τις
διαπραγματεύσεις.
Το Δικαστήριο, στις 19 Δεκεμβρίου 1978 στη δίκη αυτή για την οριοθέτηση της
Υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου Πελάγους που άνοιξε ύστερα από τη μονομερή προσφυγή
της Ελλάδας, τονίζοντας ότι και με το «Ανακοινωθέν των Βρυξελλών» δεν είχε γίνει
αποδεκτή η δικαστική του αρμοδιότητα έκρινε εαυτόν αναρμόδιο και τους ισχυρισμούς

163
της Αθήνας ανεπαρκείς και αναίτιους και τους απέρριψε με 12 θετικές ψήφους έναντι 2
αρνητικών ψήφων.
Η πύκνωση εκ μέρους της Ελλάδας ιδιαίτερα ύστερα από το 1982 των σεισμικών
ερευνών που πραγματοποιούσε στο Αιγαίο, επεκτείνοντάς τους και εκτός των χωρικών
της υδάτων και μάλιστα μετά το 1985 βασιζόμενη ανοιχτά στον ισχυρισμό ότι δεν ίσχυε
η Συμφωνία της Βέρνης, έφεραν το 1987 τα δύο κράτη στα πρόθυρα θερμής σύγκρουσης.
Όταν παρά τις προειδοποιήσεις της Τουρκίας η Ελλάδα συνέχισε την αρνητική της
στάση, η Τουρκία ενημέρωσε για την κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου στάση της
Ελλάδας αρχικά το Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε. και κατόπιν τα κράτη-μέλη του
ΝΑΤΟ και της ΕΟΚ.
Η απόφαση που έλαβε στις 25 Μαρτίου 1987 το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας
ότι «πρέπει να αντιμετωπιστούν τα τετελεσμένα γεγονότα στο Αιγαίο» υιοθετήθηκε από
το Υπουργικό Συμβούλιο και αποφασίστηκε ότι σε περίπτωση έναρξης ερευνών εκ
μέρους της Ελλάδας εκτός των χωρικών της υδάτων θα απαντήσει και η Τουρκία και το
πλοίο με την παλαιά ονομασία «Hora» και με την νέα ονομασία «Sismik I» αναχώρησε
από την Τούζλα προκειμένου να ανοιχτεί στο Αιγαίο.
Παράλληλα με την αύξηση της έντασης και τα δύο κράτη έθεσαν τις Ένοπλες
Δυνάμεις τους σε κατάσταση συναγερμού και η Ελληνική Κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι
εάν το Sismik I αρχίσει έρευνες στην Ελληνική Υφαλοκρηπίδα αυτό θα εμποδιστεί η δε
Τουρκική Κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι το Sismik I στις 28 Μαρτίου 1987 και ώρα 05:00
θα βρίσκεται στα διεθνή ύδατα του Αιγαίου και σε περίπτωση παρεμπόδισης της
δραστηριότητας του πλοίου θα δοθεί ισοδύναμη απάντηση.
Η ένταση αυτή που προκλήθηκε το 1987 εξαιτίας του προβλήματος της
Υφαλοκρηπίδας, αποκάλυψε αρκετά σημαντικά στοιχεία σχετικά με την κατεύθυνση των
σχέσεων των δύο κρατών. Μία από αυτές είναι ότι η προσέγγιση της Ελλάδας που
βασιζόταν στον ισχυρισμό ότι η Συμφωνία της Βέρνης δεν ήταν σε ισχύ έδωσε τη θέση
της, με την ανακοίνωση ότι και τα δύο κράτη δεν πρόκειται να πραγματοποιήσουν
έρευνες πετρελαίου εκτός των χωρικών τους υδάτων στις διαφιλονικούμενες περιοχές,
στην προσέγγιση ότι η Συμφωνία της Βέρνης είναι σε ισχύ.
Μετά από αυτό, η Ελλάδα άρχισε να λέει ότι στο Αιγαίο δεν υπάρχει άλλο
πρόβλημα προς συζήτηση με την Τουρκία εκτός της υφαλοκρηπίδας και πως το
πρόβλημα της υφαλοκρηπίδας μπορεί να επιλυθεί μόνο μέσω της δικαστικής οδού.

164
 Ο Έλληνας Πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης, μετά από τη Διακήρυξη του Ελσίνκι
είτε ότι το μοναδικό πρόβλημα μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας είναι το ζήτημα
της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας και ότι εάν αυτό δεν επιλυθεί μέχρι το 2004 θα
παραπεμφθεί στο Διεθνές Δικαστήριο.

6. ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Η ΥΦΑΛΟΚΡΗΠΙΔΑ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ

ΕΛΛΑΔΑ;
Τα Ελληνικά νησιά που εκτείνονται κατά μήκος της Τουρκικής ακτής είναι
αναπόσπαστο τμήμα της Ελληνικής επικράτειας. Σε όσα νησιά εξ’ αυτών σχηματίζουν
νησιωτική ομάδα ενώνονται τα πιο ακραία σημεία και το εσωτερικό της γραμμής αυτής
γίνεται δεκτό ως «ύδατα της νησιωτικής ομάδας». Έτσι, στα δυτικά των Ελληνικών
νησιών που βρίσκονται στις Τουρκικές ακτές δεν απομένει υφαλοκρηπίδα για την
Τουρκία.
Τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα και η υφαλοκρηπίδα αυτή ταξινομείται ισοδύναμα
με τα ηπειρωτικά εδάφη. Εάν δεν υπάρξει συμφωνία όσον αφορά την υφαλοκρηπίδα
πρέπει να εφαρμοστεί μεταξύ της Τουρκίας και των νησιών η αρχή της ίσης απόστασης.

7. ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Η ΥΦΑΛΟΚΡΗΠΙΔΑ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ

ΤΟΥΡΚΙΑ; Περιληπτικά η Τουρκία, στην πραγματικότητα μέχρι και σήμερα,
υπερασπίζεται σχετικά με τον διαμοιρασμό της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου τα
δικαιώματα που έχει σύμφωνα με την γεωμορφολογία του Αιγαίου και τις αποφάσεις των
διεθνών δικαστηρίων επί της υφαλοκρηπίδας λόγω της θέσης της στα ανατολικά του 25ου
μεσημβρινού.

165
 Χάρτης 5-3
Χάρτης Που Απεικονίζει την Τουρκική Υφαλοκρηπίδα Στο Αιγαίο

166
 8. ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
ΤΗΣ ΥΦΑΛΟΚΡΗΠΙΔΑΣ;
Η δε Τουρκία λέει ότι πρέπει να γίνει μία χάραξη βάσει της αρχής της ευθυδικίας.
Επίσης, στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας η φυσική προέκταση αποτελεί τη βάση.
Υπερασπίζεται τη χώρα της και υποστηρίζει ότι η ύπαρξη νησιών σε μία περιοχή
διαμορφώνει «ειδικές περιστάσεις» και ότι το Αιγαίο Πέλαγος είναι μία «ημίκλειστη»
θάλασσα. Προκειμένου να λυθεί το πρόβλημα της υφαλοκρηπίδας, σε αντίθεση με την
Ελλάδα η οποία έχει διαρκώς την τάση να φέρει το ζήτημα στα διεθνή φόρα, η Τουρκία
διαρκώς υποστηρίζει ότι την βάση πρέπει να αποτελούν οι απευθείας διαπραγματεύσεις
και η συνεννόηση.
Αφετέρου, όσον αφορά των ουσία της διαφωνίας της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου
Πελάγους, παρατηρείται ότι οι Τουρκικές θέσεις που ακολουθούνται μέχρι σήμερα
συγκεντρώνονται σε τρία σημεία. Σύμφωνα με αυτά, στην οριοθέτηση την βάση πρέπει
να αποτελεί η φυσική προέκταση, η οριοθέτηση πρέπει να πραγματοποιηθεί σύμφωνα με
την αρχή της ευθυδικίας και η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο Πέλαγος
πρέπει να πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο της ισορροπίας που έχει εγκαθιδρυθεί με τη
Συνθήκη της Λωζάνης.
Η Τουρκία με την θέση της αυτή, υποστηρίζει ότι η Συνθήκη Ειρήνης της
Λωζάνης έχει εγκαθιδρύσει μία «ισορροπία» μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας στο
Αιγαίο Πέλαγος και απαιτείται η ισότιμη χρήση του Αιγαίου Πελάγους από τα δύο κράτη
και ζητεί να τηρηθεί αυτή η ισορροπία και όσον αφορά την οριοθέτηση της
υφαλοκρηπίδας.
Δεν έχει υπάρξει κάποια αλλαγή στις Τουρκικές απόψεις που έχουν εκφραστεί
στην απαντητική ρηματική διακοίνωση που επέδωσε στις 15 Μαρτίου 1976 η Τουρκία
προς την από 19 Δεκεμβρίου 1975 ρηματική διακοίνωση της Ελλάδας, στις από 30
Σεπτεμβρίου και 18 Νοεμβρίου 1975 ρηματικές διακοινώσεις σχετικά με τις
διεξαγόμενες συνομιλίες μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας σχετικά με τις περιοχές της
υφαλοκρηπίδας καθώς και στις θέσεις που αναπτύχθηκαν εκ μέρους του επικεφαλής της
Τουρκικής αντιπροσωπείας στις συνεδριάσεις της Βέρνης.
Η Τουρκία, θέλει να επισημάνει ότι η οριοθέτηση των περιοχών της
υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου Πελάγους επηρεάζει απευθείας τα ζωτικά συμφέροντα και
των δύο χωρών. Για τον λόγο αυτό η Τουρκία πιστεύει ότι μία αμοιβαία αποδεκτή λύση
της οριοθέτησης των περιοχών της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο Πέλαγος είναι σημαντική

167
για την προστασία της ευαίσθητης ισορροπίας που έχει εγκαθιδρυθεί με τη Συνθήκη
Ειρήνης της Λωζάνης του 1923. Η άποψη αυτή έχει ανακοινωθεί από την Τουρκική
αντιπροσωπία στην κοινή γνώμη στις 19 Ιουνίου 1976 κατά τη διάρκεια των 2ων
Συνομιλιών της Βέρνης. Επίσης, οι απόψεις αυτές της Τουρκικής πλευράς
παρουσιάστηκαν και από τον Τύπο κατά τη διάρκεια των συνομιλιών περί
υφαλοκρηπίδας που πραγματοποιήθηκαν από τις τεχνικές αντιπροσωπείες των δύο
κρατών μεταξύ 1-4 Δεκεμβρίου 1978 στο Παρίσι.
Η Συμφωνία της Βέρνης είναι όπως παρακάτω.

ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΗΣ ΒΕΡΝΗΣ ΤΟΥ 1976 ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑΣ

(ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΜΕΘΟΔΟ ΠΟΥ ΘΑ ΕΦΑΡΜΟΣΤΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΦΑΛΟΚΡΗΠΙΔΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑΣ)
α) Και οι δύο πλευρές συμφώνησαν ότι προκειμένου η οριοθέτηση της μεταξύ
τους Υφαλοκρηπίδας να καταλήξει σε μία αμοιβαία αποδεκτή συμφωνία οι
διαπραγματεύσεις πρέπει να διεξαχθούν με ειλικρίνεια, ουσιαστικά και
καλοπροαίρετα.
β) Και οι δύο πλευρές συμφώνησαν ότι οι σχετικές διαπραγματεύσεις λόγω της
ιδιότητάς τους πρέπει να είναι οπωσδήποτε ΜΥΣΤΙΚΕΣ.
γ) Η κάθε πλευρά διατηρεί τις θέσεις της σχετικά με την οριοθέτηση της
Υφαλοκρηπίδας.
δ) Και οι δύο πλευρές, αναλαμβάνουν να μην χρησιμοποιήσουν σε καμία
περίπτωση εκτός του πλαισίου των διαπραγματεύσεων τα άρθρα του παρόντος
εγγράφου και τις προτάσεις που θα κατατεθούν κατά τη διάρκεια των
διαπραγματεύσεων από την μία είτε την άλλη πλευρά.
ε) Εάν δεν αποφασιστεί από κοινού το αντίθετο και οι δύο πλευρές συμφώνησαν
ότι δεν θα προβαίνουν σε δηλώσεις σχετικά με το θέμα των διαπραγματεύσεων
και δεν θα διαρρέουν πληροφορίες προς τον Τύπο.
ζ) Και οι δύο πλευρές αναλαμβάνουν να απόσχουν πάσης πρωτοβουλίας ή πράξης
σχετικά με την Υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου Πελάγους η οποία μπορεί να
δυσχεραίνει τις διαπραγματεύσεις.
η) Και οι δύο πλευρές αναλαμβάνουν να απόσχουν πάσης δυσφημιστικής προς
αλλήλους πρωτοβουλίας ή πράξης σχετικά με τις διμερείς σχέσεις.

168
 θ) Οι πλευρές συμφωνούν, προκειμένου να διαπιστώσουν κάποιες πρακτικές
αρχές και κριτήρια που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην οριοθέτηση της
Υφαλοκρηπίδας μεταξύ των δύο κρατών, να μελετήσουν τις πρακτικές των
κρατών και τους διεθνείς κανόνες στον τομέα αυτό.
ι) Προς τούτο, θα συγκροτηθεί μία Μικτή Επιτροπή αποτελούμενη από εθνικούς
αντιπροσώπους.
κ) Και οι δύο πλευρές, κατόπιν διαβούλευσης, συμφωνούν να ακολουθήσουν ένα
σταδιακό ρυθμό στις διαπραγματεύσεις τους.
Συντάχθηκε στις 11 Νοεμβρίου 1976 στη ΒΕΡΝΗ στη Γαλλική γλώσσα σε δύο
αντίγραφα.
ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΖΟΥΝΗΣ ALİ SUAT BİLGE
ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΤΗΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΙΑΣ ΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΙΑΣ
Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο είναι και η διαφύλαξη της ισορροπίας της
Λωζάνης. Στη Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης φυσικά δεν υπάρχει οποιαδήποτε διάταξη
σχετικά με την υφαλοκρηπίδα. Επίσης δεν υπάρχει και κάποια διάταξη σχετικά με τα
χωρικά ύδατα. Εντούτοις, την εποχή που υπεγράφη η Συνθήκη τα χωρικά ύδατα και των
δύο χωρών ήταν 3 μίλια. Βάσει αυτού έχει αφεθεί μία μεγάλη έκταση ανοικτής θάλασσας
στο Αιγαίο Πέλαγος.

9. ΕΧΟΥΝ ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΙ ΑΝΑΦΕΡΘΕΙ

ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΑΠΟΨΕΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ
ΥΦΑΛΟΚΡΗΠΙΔΑ;
Ναι. Παρακάτω αναφέρονται κάποια παραδείγματα.
- Οι περιοχές ευθύνης στις θάλασσες (αναφέρεται ως λειτουργικές θαλάσσιες
περιοχές [functional sea regions]) πρέπει να καθορίζονται από τα παράκτια
κράτη. Αυτό απαιτεί η UNCLOS. 132

132
Άρθρο του Χρήστου Ροζάκη στην Εφημερίδα Καθημερινή στις 11 Νοεμβρίου 2018

169
 - Ο μονομερής καθορισμός θα είναι ενάντια στο γράμμα και στο πνεύμα της
σύμβασης.133 Η συμφωνία μεταξύ των δύο πλευρών πρέπει να βασίζεται στο
διεθνές δίκαιο και να έχει ένα δίκαιο αποτέλεσμα.134
- Το ζήτημα αυτό έχει καθοριστεί από τη νομολογία των διεθνών
δικαστηρίων.135
- Ο καθορισμός ΑΟΖ/υφαλοκρηπίδας είναι ανεξάρτητος από τα χωρικά
ύδατα.136
- Δεν είναι δυνατόν τα όρια των Ελληνικών περιοχών ευθύνης στη θάλασσα να
βασιστούν στη μέση γραμμή έχοντας ως βάση τον Νόμο 4001 της Ελλάδας.
Για να γίνει αυτό πρέπει πρώτα να καταβληθεί καλοπροαίρετη προσπάθεια
συνεννόησης.137
- Δεν είναι σύμφωνη με το δίκαιο η ερμηνεία ότι ο Νόμος «παρέχει την εξουσία
να εφαρμοστεί η αρχή της μέσης γραμμής χωρίς να καταβληθεί προσπάθεια
εύρεσης ενός κοινού παρονομαστή με το αντικείμενο παράκτιο κράτος».138
- Η ερμηνεία που πρέπει να πραγματοποιηθεί σύμφωνα με τα άρθρα 74 και 83
της UNCLOS πρέπει να είναι ότι «Η Ελλάδα θα διαπραγματευθεί συμφωνία
οριοθέτησης και εάν αυτή δεν έχει αποτέλεσμα θα μπορέσει να εφαρμόσει
μονομερώς την αρχή της μέσης γραμμής».139
- Η οριοθέτηση ΑΟΖ/υφαλοκρηπίδας απαιτεί συμφωνία μεταξύ των δύο
πλευρών, δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί μονομερώς.140
- Τα κριτήρια για τον καθορισμό των ορίων ΑΟΖ/υφαλοκρηπίδας είναι τελείως
διαφορετικά.141

133
Άρθρο του Χρήστου Ροζάκη στην Εφημερίδα Καθημερινή στις 11 Νοεμβρίου 2018
134
Άρθρο του Χρήστου Ροζάκη στην Εφημερίδα Καθημερινή στις 11 Νοεμβρίου 2018
135
Άρθρο του Χρήστου Ροζάκη στην Εφημερίδα Καθημερινή στις 11 Νοεμβρίου 2018
136
Άρθρο του Χρήστου Ροζάκη στην Εφημερίδα Καθημερινή στις 11 Νοεμβρίου 2018
137
Άρθρο του Χρήστου Ροζάκη στην Εφημερίδα Καθημερινή στις 11 Νοεμβρίου 2018
138
Άρθρο του Χρήστου Ροζάκη στην Εφημερίδα Καθημερινή στις 11 Νοεμβρίου 2018
139
Άρθρο του Χρήστου Ροζάκη στην Εφημερίδα Καθημερινή στις 11 Νοεμβρίου 2018
140
Άρθρο του Χρήστου Ροζάκη στην Εφημερίδα Καθημερινή στις 11 Νοεμβρίου 2018
141
Μπορεί να έχει αναφερθεί στο πλαίσιο της επήρειας των νησιών.

170
 ΠΕΜΠΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΠΤΗΣΕΩΝ

1. ΠΩΣ ΈΧΟΥΝ ΚΑΘΟΡΙΣΤΕΙ ΤΑ ΟΡΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΥΘΥΝΕΣ ΤΗΣ

ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΠΤΗΣΕΩΝ (FIR-FLIGHT INFORMATION
REGION);
Οι εργασίες για τον καθορισμό των ορίων του FIR άρχισαν το 1946 από τον
Οργανισμό PİCAO (Provisional International Civil Aviation Organization) που ιδρύθηκε
προσωρινά μεταξύ 1944-1947. Στην 1η συνεδρίαση Μέσης Ανατολής που
πραγματοποιήθηκε στο Κάϊρο τον Οκτώβριο του 1946 με τη συμμετοχή και των χωρών
της Μέσης Ανατολής προτάθηκε να οριστεί μία ευρεία περιοχή ευθύνης FIR η οποία θα
περιλαμβάνει την Τουρκία και την Ελλάδα και να προταθεί αυτό στις Τουρκικές αρχές.
Παρότι το 1946 προτάθηκε στην Τουρκία ένα όριο FIR το οποίο θα περιελάμβανε και
τον Ελληνικό εναέριο χώρο με κέντρο του την Άγκυρα, η Τουρκία τότε δεν αποδέχτηκε
αυτή την πρόταση λόγω τεχνικών δυσκολιών.142

Χάρτης 6-1
Χάρτης Που Απεικονίζει Τις Περιοχές Πληροφοριών Πτήσης
www.ead.eucontrol.int

142
Ege’de Türk Yunan Askeri Sorunları ve NATO [Τα Ελληνοτουρκικά Στρατιωτικό
Προβλήματα στο Αιγαίο και το ΝΑΤΟ], Gün. Doğu Avr. Müttefik K.K.K.’lığı Yayınları
[Εκδόσεις Συμμαχικής Διοίκησης Νοτιοανατολικής Ευρώπης], 1995, σελ. 33

171
 Χάρτης 6-2
Το Όριο FIR İstanbul [Κων/πολης]-Αθηνών

Τα όρια FIR σχετικά με την Τουρκία, την Ελλάδα, την Κύπρο και τις
Μεσανατολικές χώρες καθορίστηκαν στη δεύτερη περιφερειακή συνεδρίαση Μέσης
Ανατολής του ICAO που πραγματοποιήθηκε στη Κωνσταντινούπολη το Νοέμβριο του
1950.143 Στη συνεδρίαση καθορίστηκαν τα όρια των FIR Κωνσταντινούπολης, Αθήνας,
Λευκωσίας, Βασόρας, Άντεν, Χαρτούμ και Καΐρου.
Η υπηρεσία FIR στο Αιγαίο δόθηκε στην ευθύνη της Ελλάδας το 1950 στη
συνεδρίαση που πραγματοποιήθηκε στη Κωνσταντινούπολη.
Το όριο FIR μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας καθορίστηκε σαν αποτέλεσμα
των περιφερειακών συνεδριάσεων των ετών 1950, 1952 και 1958 γενικά με ένα
αφηρημένο ορισμό που λέει ότι «Ακολουθεί το δυτικό όριο της Τουρκίας μεταξύ των
σημείων 35°55’Β-30°00’Α και 40°45’Β-26°10’Α». Όμως επειδή δεν υπάρχει δυτικό όριο
της Τουρκίας που έχει καθοριστεί μέσω συνθήκης το εν λόγω όριο δεν έχει λάβει την
τελική του μορφή και πρέπει να λάβει την οριστική του μορφή μέσω μίας συμφωνίας

143
ICAO Doc 7055, MID/2-RAC.

172
μεταξύ των δύο χωρών για τον καθορισμό του ορίου. Επί του παρόντος η χρήση του
γίνεται αποδεκτή μόνο για τεχνικούς λόγους.

2. ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΥΘΥΝΕΣ ΠΟΥ

ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΑΣΚΗΘΟΥΝ ΕΝΤΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΟΥ
ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΟ FIR; ΣΥΝΙΣΤΟΥΝ ΚΥΡΙΑΡΧΙΚΗ
ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ;
Εντός της περιοχής που ορίζεται με το FIR μόνο:
α. Οι Πληροφορίες πτήσεων (ΝΟΤΑΜ, πληροφορίες καιρικών συνθηκών,
πληροφορίες που επηρεάζουν την ασφάλεια των πτήσεων, κατάσταση αερολιμένων κλπ.)
β. Ο Συναγερμός (έναρξη υπηρεσιών έρευνας και διάσωσης)
γ. Η παροχή υπηρεσιών εναέριας κυκλοφορίας είναι υπό την ευθύνη του σχετικού
Κέντρου Ελέγχου Περιοχής (ACC). Δεν μπορεί να ασκηθεί άλλη αρμοδιότητα
αναφορικά με το FIR εκτός των προαναφερόμενων υπηρεσιών.
Επίσης το FIR δεν φέρει σε καμία περίπτωση την έννοια της «κυριαρχίας».

3. ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΩΝ ΟΡΙΩΝ ΤΟΥ FIR ΚΑΙ ΠΩΣ ΕΧΕΙ
ΠΡΟΚΥΨΕΙ;
Σε μία συνεδρίαση του ICAO (International Civil Aviation Organization-Διεθνής
Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας) το 1952 έγινε δεκτή η υπαγωγή της εναέριας
κυκλοφορίας που εμπίπτει στα δυτικά της οριογραμμής των Τουρκοελληνικών χωρικών
υδάτων στην αρμοδιότητα της περιοχής του FIR Αθηνών. Ανατολικά αυτού του ορίου δε
θα ισχύει το FIR İstanbul [Κων/πολης].
Κατά τον προσδιορισμό των ορίων των FIR İstanbul και Αθηνών η στάση της
διατήρησης στενών ορίων FIR εκ μέρους της Τουρκίας στις σχετικές διασκέψεις
υπαγορεύτηκε από την στάση των χωρών εκείνης της εποχής που έβλεπαν τις
παρεχόμενες υπηρεσίες FIR ως επιβάρυνση και απέφευγαν να παρέχουν υπηρεσίες FIR
εκτός των χωρών τους στις ανοικτές θάλασσες. Επειδή το FIR είναι ένα τεχνικό ζήτημα
σχετικό με τις υπηρεσίες εναέριας κυκλοφορίας αυτή είναι μία φυσιολογική κατάσταση.
Ουσιαστικά, η εν λόγω ρύθμιση του FIR που διαμορφώθηκε το 1952 στον τομέα
της πολιτικής αεροπορίας είχε εξισορροπηθεί με την είσοδο στο ΝΑΤΟ της Τουρκίας και
της Ελλάδας και πάλι το 1952 με την περιοχή ευθύνης διοίκησης και ελέγχου που
διερχόταν από το μέσον του Αιγαίου. Από τότε που καθορίστηκαν τα όρια του FIR μέχρι

173
το 1963 δεν υπήρξε πρόβλημα FIR μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας. Όμως τον
Φεβρουάριο του 1963 κατόπιν σχετικής παρέμβασης της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ η «περιοχή
ευθύνης διοίκησης και ελέγχου» μετατοπίστηκε μονομερώς πάνω στο όριο του FIR
İstanbul-Αθηνών και ανατράπηκε η ισορροπία που υπήρχε στην περιοχή.
Η γραμμή αυτή παρ’ όλα αυτά ουσιαστικά δεν δημιούργησε κάποιο πρόβλημα
μέχρι το 1974 όμως στις 4 Αυγούστου η Τουρκία εξέδωσε το ΝΟΤΑΜ 714 (Notice to
Airmen-Ειδοποίηση προς Αεροπόρους). Σύμφωνα με αυτή, κάθε αεροσκάφος που
κινείται προς την κατεύθυνση της Τουρκίας, θα γνωστοποιεί την κατάστασή του και το
σχέδιο πτήσης του προς τις Τουρκικές αρχές όταν φτάσει στη μέση γραμμή βορρά-νότου.
Σκοπός αυτού ήταν μέσα στην Κυπριακή κρίση να εξακριβώνουν καλύτερα τα Τουρκικά
ραντάρ τη διαφορά μεταξύ των αβλαβών αεροπλάνων και των πιθανά επιθετικών
αεροπλάνων. Έτσι η Τουρκία μετατόπισε έμπρακτα ο όριο του FIR προς τα δυτικά. Η
Ελλάδα το απέρριψε, ερμηνεύοντάς το ως το δυτικό όριο των Τουρκικών απαιτήσεων
περί υφαλοκρηπίδας και εξέδωσε στις 13 Σεπτεμβρίου 1974 το ΝΟΤΑΜ 1157.
Ανακοίνωσε ότι ο Ελληνικός εναέριος χώρος είχε καταστεί επικίνδυνος και ότι κλείνει
την εναέρια κυκλοφορία πάνω από το Αιγαίο Πέλαγος.
Στο πλαίσιο του σχεδίου που συνέταξε τον Ιούνιο του 1979 ο Ανώτατος
Διοικητής του NATO William Rogers, οι πλευρές ήραν τα ΝΟΤΑΜ το 1980. Έτσι το
Αιγαίο Πέλαγος άνοιξε εκ νέου στην εναέρια κυκλοφορία.
Όμως η Ελλάδα, στο πλαίσιο της «Μεγάλης Ιδέας» προσπαθεί να χρησιμοποιεί
και να παρουσιάζει το εν λόγω όριο ως περιοχή κυριαρχίας. Η Ελλάδα, στο πλαίσιο του
ισχυρισμού της ότι το όριο ευθύνης συνιστά περιοχή κυριαρχίας, συνεχίζει τις εν λόγω
μονομερείς συμπεριφορές της μέχρι και σήμερα.

4. ΠΩΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΕΤΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΗΝ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ FIR;

Η αρμοδιότητα του FIR πάνω από το Αιγαίο Πέλαγος καθορίστηκε κατά τη
διάρκεια μίας συνδιάσκεψης που διοργάνωσε ο ICAO το 1950 στην İstanbul [Κων/πολη]
και σύμφωνα με αυτή τη ρύθμιση, στη συνδιάσκεψη που πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι
το 1952 αποφασίστηκε ότι τα αεροσκάφη που πετούν πάνω από το Αιγαίο κατά τη
διάρκεια τις πτήσης θα παρέχουν πληροφορίες στην Αθήνα και θα δίδουν αυτές τις
πληροφορίες στην İstanbul μόνον αφού εισέλθουν στα Τουρκικά χωρικά ύδατα.
Εντούτοις, συνεχίζεται μεταξύ των δύο χωρών η διαφωνία σχετικά με την παροχή

174
σχεδίου πτήσης εκ μέρους των Τουρκικών πολεμικών αεροσκαφών που εισέρχονται
εντός της περιοχής FIR.
Παρότι το FIR είναι ένα τεχνικό ζήτημα που περιέχει ρυθμίσεις σχετικά με τις
πολιτικές πτήσεις, η Ελλάδα το θεωρεί και αυτό ως κυριαρχικό δικαίωμα και κατηγορεί
με παραβίαση του FIR τις στρατιωτικές πτήσεις που πραγματοποιούνται εντός του FIR
Αθηνών στον διεθνή εναέριο χώρο του Αιγαίου.
Ζητεί σχέδιο πτήσης από τα Τουρκικά πολεμικά αεροσκάφη που εισέρχονται στο
FIR Αθηνών, απαιτεί αλλαγές στην πτήση και στον χρόνο αυτής, προβάλλει διάφορα
εμπόδια στις εθνικές και ΝΑΤΟϊκές ασκήσεις στο Αιγαίο και παρενοχλεί τα Τουρκικά
στρατωτικά αεροσκάφη με αναχαιτήσεις.
Ωστόσο, σύμφωνα με το 3ο άρθρο της Σύμβασης του Σικάγου, οι διατάξεις της
σύμβασης και συνεπώς η ευθύνη του FIR μπορεί να εφαρμοστεί μόνο στα πολιτικά
αεροπλάνα και δεν θα εφαρμοστεί στα στρατιωτικά αεροπλάνα. Σύμφωνα με αυτό, τα
στρατιωτικά αεροπλάνα μπορούν να εκτελούν πτήσεις στον διεθνή εναέριο χώρο εκτός
των αεροδιαδρόμων που έχουν καθοριστεί για τα πολιτικά αεροπλάνα. Και η ασφάλεια
των πτήσεων κατά τη διάρκεια των στρατιωτικών πτήσεων στον διεθνή εναέριο χώρο
ανήκει στις χώρες στις οποίες ανήκουν τα στρατιωτικά αεροπλάνα που βρίσκονται σε
αυτό τον χώρο. Έτσι η Τουρκία υπερασπίζεται την ορθότητα των θέσεών της βασιζόμενη
στις εν λόγω διεθνείς συνθήκες και πρακτικές και συνεχίζει τις πτήσεις της.
Η Ελλάδα εκμεταλλευόμενη την αρμοδιότητα του FIR και σε άλλους τομείς,
οικειοποιείται τις υπηρεσίες έρευνας και διάσωσης και προσπαθεί διαρκώς ώστε να
προσδιοριστούν στη βάση του FIR οι περιοχές ευθύνης δραστηριοτήτων όπως Data Link,
COSPAS-SARSAT (Σύστημα Προειδοποίησης Έρευνας και Διάσωσης με Δορυφορική
Υποστήριξη), SAR, έλεγχος εναέριου χώρου και παρόμοιων δραστηριοτήτων.

5. ΤΙ ΚΡΥΒΕΤΑΙ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΗΣ

ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ FIR ΕΚ ΜΕΡΟΥΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ;
Στη βάση του προβλήματος βρίσκεται το γεγονός ότι η Ελλάδα επιθυμεί, στο
πλαίσιο του στόχου της Μεγάλης Ιδέας να εμφανίσει το FIR İstanbul/Αθηνών ως
Τουρκοελληνικό σύνορο και ανατολικό σύνορο της Ε.Ε.
Παρότι το όριο του FIR İstanbul/Αθηνών έχει οριστεί σε σχέση με το δυτικό
σύνορο της Τουρκίας, το δυτικό σύνορο της Τουρκίας δεν είναι σαφές. Το όριο του FIR
που περιγράφεται σε σχέση με το σύνορο που δεν έχει χαραχτεί μεταξύ της επικράτειας

175
των δύο κρατών στο Αιγαίο δεν αντιπροσωπεύει την πραγματική νομική κατάσταση και
είναι τελείως υποθετικό.
Το όριο του FIR İstanbul/Αθηνών ενώ σε μερικές περιοχές περνάει από την
ανοιχτή θάλασσα εκτός των χωρικών υδάτων των 6 ναυτικών μιλίων (στα νοτιοδυτικά
της Bozcaada [Τένεδος] 22 ναυτικά μίλια, στα νοτιοανατολικά της Marmaris
[Μαρμαρίδα] 18 ναυτικά μίλια), σε μερικές περιοχές περνάει από τα Τουρκικά χωρικά
ύδατα (στα βορειοδυτικά του Karaburun 2 μίλια). Όταν δούμε το θέμα από αυτή την
άποψη, η διέλευση ενός πολιτικού συνόρου από το ανοικτό πέλαγος είτε μέσα από τα
χωρικά ύδατα ενός εκ των σχετικών κρατών αντιβαίνει και στην ιδιότητα της έννοιας του
πολιτικού συνόρου. Εντούτοις η Ελλάδα, ιδιαίτερα όταν προσδιορίζει τα όρια των
[στρατιωτικών] ασκήσεων τα οποία βασίζει στο όριο του FIR προσπαθεί να παρουσιάζει
το όριο του FIR ως το δυτικό σύνορο της Τουρκίας και ως το ανατολικό σύνορο της Ε.Ε.

6. ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ

ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΤΗΣ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ FIR ΕΚ ΜΕΡΟΥΣ ΤΗΣ
ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΣΤΟΧΟΥ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΙΔΕΑΣ;
Η Ελλάδα με τον υπ’ αριθμ. 45 χάρτη που δημοσίευσε τον Αύγουστο του 2006
ανακοίνωσε μονομερώς ότι επαναπροσδιόρισε τις συντεταγμένες της περιοχής του FIR
προβαίνοντας σε μία ενέργεια που εκτός από παράνομη και αβάσιμη είναι και
προσβλητική προς την Τουρκία.
Με αυτή την ενέργειά της, όχι μόνο διατήρησε την παρούσα θέση της στο ζήτημα
του FIR αλλά ταυτόχρονα διεύρυνε την περιοχή του FIR, αποσκοπώντας να μετατοπίσει
την γραμμή FIR ΑΘΗΝΩΝ/İSTANBUL -η οποία ούτως η άλλως ακολουθεί περίπου τα
Τουρκικά χωρικά ύδατα- προς την Τουρκική ηπειρωτική χώρα στις περιοχές που αυτή
δεν ακολουθεί τα χωρικά ύδατα (στα νοτιοανατολικά της Marmaris [Μαρμαρίδας]). Στο
ζήτημα αυτό η Τουρκία χρησιμοποιεί τον Χάρτη των Η.Π.Α. του έτους 1988 (ONC, G-
3).
Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή εκ μέρους της Ελλάδας του ορίου του FIR στην
περιοχή στα νότια και νοτιοανατολικά του Marmaris [Μαρμαρίδα] παρότι εκ πρώτης
όψεως φαίνεται αθώος, στην πραγματικότητα βασίζεται στην ιδέα να διευρύνει υπέρ της
το FIR κερδίζοντας μία νέα περιοχή και όσο το δυνατόν να εγκλωβίσει την Τουρκία στην
Ανατολία [Μικρά Ασία].

176
 Η νέα αυτή πρακτική της Ελλάδας ενδέχεται να παρεμποδίσει τις στρατιωτικές
ασκήσεις στην περιοχή. Η Περιοχή Α-091 Muaddel II που βρίσκεται σε αυτή την περιοχή
και χρησιμοποιείται ως περιοχή ασκήσεων και εκπαίδευσης της Τουρκίας επηρεάζεται
από αυτή την παράνομη πρακτική της Ελλάδας. Η επίδραση συμβαίνει απλούστατα μέσω
της εν μέρει διχοτόμησης της περιοχής αυτής από το νεοχαραχθέν όριο FIR στον νέο
χάρτη της Ελλάδας. Για συγκεκριμένο τμήμα αυτής της περιοχής που έχει ενταχθεί εντός
του FIR της Αθήνας με αυτή την εν μέρει διχοτόμηση, η Ελλάδα ισχυρίζεται ότι τα
ΝΟΤΑΜ που εκδίδονται από την Τουρκία είναι άκυρα και ότι επειδή ένα μέρος της
περιοχής εμπίπτει μέσα στο FIR Αθηνών η ΝΟΤΑΜ πρέπει να εκδίδεται από εκείνη και
έτσι φέρνει σε δύσκολη θέση την Τουρκία στις ασκήσεις πυρών που πραγματοποιούνται
ιδιαίτερα με μονάδες του ΝΑΤΟ. Συμπεριφερόμενη με αυτό τον τρόπο και επειδή το
ΝΑΤΟ δεν θέλει να λάβει θέση στα προβλήματα του Αιγαίου τα οποία βρίσκονται σε μία
ευαίσθητη ισορροπία καταλήγουν να αποφασίζουν την ακύρωση των ασκήσεων και οι
άλλες χώρες του ΝΑΤΟ εξαιτίας αυτής της προβληματικής κατάστασης δεν
συμμετάσχουν με τα πλοία τους στις εκπαιδεύσεις. Αυτή η κατάσταση είναι προς το
συμφέρον της Ελλάδας που έτσι κι αλλιώς θέλει να εμποδίσει την πραγματοποίηση
ασκήσεων στο Αιγαίο και εμποδίζοντας τις άλλες χώρες να συμμετάσχουν στις ασκήσεις
το πρόβλημα μεταφέρεται στο επίπεδο του ΝΑΤΟ.

Χάρτης 6-3
Χάρτης Που Απεικονίζει Τη Διαφορά Στο Όριο Του FIR Μεταξύ Του Χάρτη Εναέριου
Χώρου Που Τυπώθηκε Πρόσφατα Από Την Ελλάδα Και Του Χάρτη Των ΗΠΑ Που
Χρησιμοποιείται Επί Του Παρόντος

177
 7. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗΝ
ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΗΣ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ FIR ΕΚ ΜΕΡΟΥΣ ΤΗΣ
ΕΛΛΑΔΑΣ;
Τα τουρκικά στρατιωτικά εναέρια οχήματα πάνω από τις ανοικτές θάλασσες
εκτελούν τις αποστολές τους κάνοντας χρήση του δικαιώματος πτήσης χωρίς υποβολή
πληροφοριών την οποία αναγνωρίζει το διεθνές δίκαιο εναέριου χώρου.
Η Τουρκία υποστηρίζει το δίκαιό της βασίζοντας τη θέση της σε διεθνείς
συνθήκες και πρακτικές και συνεχίζει τις πτήσεις της.

8. ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΕΡΟΔΙΑΔΡΟΜΟΙ ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΠΑΡΟΤΙ ΔΙΕΡΧΟΝΤΑΙ

ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΝΑΕΡΙΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΟΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΕΛΕΓΧΟΥ
ΕΝΑΕΡΙΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΑΥΤΩΝ ΠΑΡΕΧΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ;
Ναι, υπάρχουν αεροδιάδρομοι οι οποίοι παρότι διέρχονται από το εναέριο χώρο
της Τουρκίας οι υπηρεσίες ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας αυτών παρέχονται από την
Ελλάδα (UL-609/G-18 και UL-995/R-19).144
Ένα τμήμα περίπου 10 μιλίων του αεροδιάδρομου R-19 και ένα τμήμα περίπου
64 μιλίων του αεροδιάδρομου G-18 διέρχονται από τον Τουρκικό εναέριο χώρο.

144
Παρότι κατά την εξέταση του τρόπου με τον οποίο δημιουργήθηκαν αυτοί οι
αεροδιάδρομοι, δεν έγινε εφικτό να διαπιστωθεί κάποιο αρχείο για την ημερομηνία
δημιουργίας των προαναφερόμενων αεροδιαδρόμων είτε τι γνώμη εκφράστηκε σχετικά
με το θέμα από την Τουρκία (Υπουργεία Εξωτερικών και Μεταφορών), εντοπίστηκε ότι
υποβλήθηκε πρόταση στη διεθνή συνεδρίαση πολιτικής αεροπορίας που
πραγματοποιήθηκε μεταξύ 01-26 Φεβρουαρίου 1966 προκειμένου τα σχετικά τμήματα
των αεροδιαδρόμων επειδή η Τουρκία είναι πλησιέστερα προς αυτά και επειδή ο έλεγχος
της εναέριας κυκλοφορίας και οι υπηρεσίες έρευνας και διάσωσης θα πραγματοποιούνται
ευκολότερα αυτές να ελέγχονται από τις μονάδες πολιτικής αεροπορίας της χώρας μας
όμως η πρότασή μας δεν έγινε δεκτή.

178
 Χάρτης 6-4
Χάρτης Που Απεικονίζει Τους Αεροδιαδρόμους UL-609/G-18 και UL-995/R-19

Σε αυτούς τους αεροδιάδρομους τα εμπορικά και κρατικά αεροπλάνα διέρχονται

από τον Τουρκικό εναέριο χώρο χωρίς να υποβάλουν καμία πληροφορία και χωρίς να
πάρουν άδεια.
Παρεμβάσεις σχετικά με το πρόβλημα πραγματοποιούνται από το 1966.
Εκτιμάται ότι προκειμένου να βρεθεί μία μόνιμη λύση πρέπει να συνεχιστούν οι
προσπάθειες ώστε ο έλεγχος του αεροδιάδρομου G-18 να αναληφθεί από την Τουρκία
και ο αεροδιάδρομος R-19 να μετατοπιστεί εκτός του Τουρκικού εναέριου χώρου.

179
 ΕΚΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΕΝΑΕΡΙΟΥ ΧΩΡΟΥ ΤΩΝ 10 ΜΙΛΙΩΝ
1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΕΝΑΕΡΙΟΣ ΧΩΡΟΣ;
Σύμφωνα με διεθνείς συμφωνίες και έγγραφα όπως το Λεξικό Όρων και Ορισμών
του ΝΑΤΟ «ΑΑΡ-6», τη «Συμφωνία ICAO του Σικάγου» και «Τη Συνθήκη Των
Ηνωμένων Εθνών Για Το Δίκαιο Της Θάλασσας», ο εναέριος χώρος περιγράφεται ως:
«Ο εναέριος χώρος πάνω από τα χερσαία σύνορα και τα χωρικά ύδατα των κρατών/The
airspace above any NATO nation and its territorial waters”.

Σχήμα 5-1
Σχεδιάγραμμα Που Απεικονίζει Το Διεθνή Εναέριο Χώρο Σύμφωνα Με
Τη Σύμβαση Του Σικάγου Του 1944 και
Τη Σύμβαση Των Ηνωμένων Εθνών Για Το Δίκαιο Της Θάλασσας Του 1982

2. ΠΟΣΑ ΜΙΛΙΑ ΙΣΧΥΡΙΖΕΤΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΕΘΝΙΚΟΣ

ΕΝΑΕΡΙΟΣ ΧΩΡΟΣ ΤΗΣ;
Η Ελλάδα ισχυρίζεται ότι ενώ τα χωρικά της ύδατα είναι 6 μίλια ο εναέριος χώρος
της είναι 10 μίλια. Η Ελλάδα αποκαλεί τον εναέριο χώρο που ισχυρίζεται ότι έχει άλλοτε
ως «εναέριος χώρος 10 μιλίων (10 miles air space)» και άλλοτε ιδιαίτερα εναντίον της
Τουρκίας ως «εναέριος χώρος χωρικών υδάτων 10 μιλίων (territorial air space)»

180
 Η δε Τουρκία αναφέρεται στον εναέριο χώρο που ισχυρίζεται η Ελλάδα και τον
οποίο δεν αναγνωρίζει ως «δήθεν εναέριο χώρο των 10 μιλίων (so-called 10 miles
National air space)». Όπως θα γίνει αντιληπτό και από αυτή την περιγραφή είναι σαφές
ότι ο εναέριος χώρος ενός κράτους του οποίου τα χωρικά ύδατα έχουν εύρος 6 ναυτικών
μιλίων δεν μπορεί να είναι 10 ναυτικά μίλια.

Σχήμα 5-2
Η Κατά Παράβαση Του Διεθνούς Δικαίου Πρακτική Της Ελλάδας Με Τον Εναέριο
Χώρο Των 10 Μιλίων Πέραν Των Χωρικών Της Υδάτων Που Είναι 6 Μίλια

3. ΑΠΟ ΠΟΥ ΕΚΠΟΡΕΥΕΤΑΙ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ

ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ «ΤΟΥ ΕΝΑΕΡΙΟΥ ΧΩΡΟΥ ΤΩΝ 10 ΜΙΛΙΩΝ»;
Το πρόβλημα του εναέριου χώρου στο Αιγαίο πηγάζει από τον κατά παράβαση
του διεθνούς δικαίου ισχυρισμό της Ελλάδας ότι έχει εναέριο χώρο των 10 μιλίων καθ’
υπέρβαση των χωρικών της υδάτων που είναι 6 μίλια.
Το πρόβλημα, επί της ουσίας πηγάζει από το Ελληνικό Βασιλικό Διάταγμα του
1931 που επέκτεινε τα χωρικά της ύδατα στα 10 ναυτικά μίλια προκειμένου να
εξασφαλίσει τους «Σκοπούς Ρύθμισης Της Εναέριας Κυκλοφορίας και της
Αστυνόμευσης Αυτής» που αναφέρονται στον υπ’ αριθμ. 5017 Νόμο Περί Πολιτικής
Αεροπορίας. Αργότερα το 1936 η Ελλάδα καθόρισε το εύρος των χωρικών της υδάτων

181
στα 6 ναυτικά μίλια με τον όρο «της διαφύλαξης των διατάξεων του Διατάγματος του
1931».
Η Ελλάδα ισχυρίζεται βασιζόμενη σε αυτό το διάταγμα ότι τα χωρικά ύδατα που
είναι 6 ναυτικά μίλια, στα ζητήματα που σχετίζονται με «Την Πολιτική Αεροπορία και
Την Εναέρια Αστυνόμευση» επεκτείνονται μέχρι τα 10 ναυτικά μίλια.

Χάρτης 7-1
Χάρτης Που Απεικονίζει Τους Ισχυρισμούς Ότι Το Όριο Του Ελληνικού Εναέριου
Χώρου Εκτείνεται Κατά 4 Μίλια Πέραν Των Χωρικών Της Υδάτων

4. ΠΟΙΕΣ ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ

«ΤΟΥ ΕΝΑΕΡΙΟΥ ΧΩΡΟΥ ΤΩΝ 10 ΜΙΛΙΩΝ» ΕΚ ΜΕΡΟΥΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ;
Η παράξενη κατάσταση που προκαλείται από την πρακτική αυτή της Ελλάδας η
οποία δεν καμία άλλη αντίστοιχη στον κόσμο, μπορεί να απεικονιστεί με ένα παράδειγμα
όπως παρακάτω.

182
 Σχήμα 5-3
Δεν Υπάρχει Παραβίαση Εναέριου Χώρου

Μία φρεγάτα που πλέει εκτός των Ελληνικών χωρικών υδάτων δεν
πραγματοποιεί οποιαδήποτε παραβίαση.

Σχήμα 5-4
Υπάρχει Παραβίαση Εναέριου Χώρου

Εντούτοις, αυτό το πλοίο, την στιγμή που θα απογειώσει το ελικόπτερο που φέρει
προβάλλεται από την Ελλάδα ότι διαπράττεται παραβίαση του εναέριου χώρου.

183
 5. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗΝ
ΕΦΑΡΜΟΓΗ «ΤΟΥ ΕΝΑΕΡΙΟΥ ΧΩΡΟΥ ΤΩΝ 10 ΜΙΛΙΩΝ» ΕΚ ΜΕΡΟΥΣ ΤΗΣ
ΕΛΛΑΔΑΣ;
Η Τουρκία δεν αποδέχεται τον ισχυρισμό της Ελλάδας περί εναερίου χώρου
μεγαλύτερου από τα χωρικά της ύδατα κατά 4 ναυτικά μίλια. Δεν υπάρχει παγκοσμίως
άλλη παρόμοια στάση με αυτή της Ελλάδας η οποία είναι αντιβαίνει ξεκάθαρα προς το
διεθνές δίκαιο.
Πρώτιστα, όταν η Ελλάδα διακήρυξε διεθνώς το 1975 το Διάταγμά του 1931 που
είναι πράξη του εσωτερικού δικαίου, η Τουρκία αμέσως πρόβαλε ένσταση.
Η απόψεις της Τουρκίας περιληπτικά είναι όπως παρακάτω:
• Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, ο εθνικός εναέριος χώρος είναι ο εναέριος
χώρος πάνω από την ηπειρωτική χώρα και από τα χωρικά ύδατα.
• Ο εναέριος χώρος πέρα από αυτόν είναι διεθνής εναέριος χώρος και είναι
ανοικτός στη χρήση όλων των κρατών. Εδώ δεν μπορεί να προβληθεί
ισχυρισμός περί κυριαρχίας.
• Δεν αναγνωρίζεται η πρακτική της Ελλάδας του εναέριου χώρου των 10
μιλίων πέραν των χωρικών υδάτων των 6 μιλίων.
Ακόμη και οι Έλληνες ακαδημαϊκοί αναφέρουν ότι η πρακτική της Ελλάδας με
την εφαρμογή εναέριου χώρου 10 μιλίων πέραν των χωρικών της υδάτων αποτελεί μία
διεθνή ασυμφωνία.145
Τα προβλήματα σχετικά με τον εναέριο χώρο στο Αιγαίο Πέλαγος δεν
περιορίζονται στα ζητήματα που αναφέρθηκαν παραπάνω. Σε αυτά μπορούν να
προστεθούν τα προβλήματα σχετικά με τους αεροδιαδρόμους, η δημιουργία «Τερματικής
Περιοχής Ελέγχου» 3.000 τετραγωνικών μιλίων γύρω από την Νήσο Limni [Λήμνος], ο
ισχυρισμός ότι η Περιοχή FIR πρέπει να ταυτίζεται με την Περιοχή Έρευνας και
Διάσωσης.

145
Άρθρο του Χρήστου Ροζάκη που έχει δημοσιευθεί στην Εφημερίδα Καθημερινή στις
11 Νοεμβρίου 2018

184
 ΕΒΔΟΜΗ ΕΝΟΤΗΤΑ
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΣΩΣΗΣ

1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΣΩΣΗΣ (ΕΔ);

Η Έρευνα και Διάσωση είναι υπηρεσίες έρευνας και διάσωσης που
πραγματοποιούνται με χρήση κάθε είδους οχήματος, ειδικού εξοπλισμού είτε μονάδων
διάσωσης για την έρευνα και διάσωση κατόπιν ατυχημάτων σε εναέρια ή πλωτά μέσα
προσώπων που αντιμετωπίζουν κίνδυνο, αγνοούνται είτε έχουν υποστεί ατύχημα στην
ξηρά, τον αέρα, στην επιφάνεια της θάλασσας και υποβρυχίως. Ο κύριος σκοπός της
υπηρεσίας έρευνας και διάσωσης είναι η διάσωση της ανθρώπινης ζωής. Για τον λόγο
αυτό έχει προτεραιότητα. Προκειμένου να διασωθούν οι επιζώντες από τα θύματα του
ατυχήματος στην καλύτερη δυνατή κατάσταση και το συντομότερο δυνατό πρωτεύει η
κινητοποίηση των υφιστάμενων μέσων μέσα στο συντομότερο δυνατό χρόνο.
Η υπηρεσία Έρευνας και Διάσωσης, περιλαμβάνει μέσω της χρήσης δημοσίων
και ιδιωτικών πόρων που συμπεριλαμβάνουν συνεργαζόμενα εναέρια και πλωτά μέσα
καθώς και άλλα οχήματα την εκτέλεση των δραστηριοτήτων Έρευνας και Διάσωσης
συμπεριλαμβάνοντας την παρακολούθηση των μηνυμάτων κινδύνου, την επικοινωνία,
τον συντονισμό, την ιατρική συμβουλευτική και τις πρώτες βοήθειες.

2. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΥΘΥΝΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΣΩΣΗΣ;

Ο όρος της έρευνας και διάσωσης με την σημερινή του έννοια εμφανίστηκε
πρώτη φορά με τη Σύμβαση του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας
(International Civil Aviation Organization-ICAO) που υπεγράφη στις 7 Δεκεμβρίου 1944
στο Σικάγο.
Στη Σύμβαση Για Την Ασφάλεια της Ζωής Στη Θάλασσα (Safety of Life at Sea-
SOLAS) του 1974 υπάρχουν διατάξεις για την έρευνα και διάσωση. Στο τμήμα της
SOLAS με τίτλο Ασφάλεια της Ναυσιπλοΐας ανατίθεται στα κράτη που αποτελούν
συμβαλλόμενα μέρη της Σύμβασης το καθήκον και η ευθύνη της διεξαγωγής
επιχειρήσεων Έρευνας και Διάσωσης γύρω από τις ακτές τους. Σύμφωνα με αυτό, «Τα
συμβαλλόμενα κράτη είναι υποχρεωμένα να εποπτεύουν τις ακτές τους και να λαμβάνουν
τα απαραίτητα μέτρα για την διάσωση όσων κινδυνεύουν στη θάλασσα κατά μήκος των
ακτών τους». Η Σύμβαση αυτή της οποίας το κύριο αντικείμενο είναι η ασφάλεια της
ζωής στη θάλασσα αναθέτει ευθύνες σχετικά με την Έρευνα και Διάσωση και στα πλοία

185
που βρίσκονται εν πλω. Εντούτοις, οι διατάξεις της Σύμβασης σχετικά με την Έρευνα
και Διάσωση είναι μεμονωμένοι κανόνες και απέχουν από το να αποτελέσουν μία
συστηματική ρύθμιση.
Το πρώτο διεθνές σύστημα και οι αρχές που περιλαμβάνουν πλήρως τις υπηρεσίες
Έρευνας και Διάσωσης στη θάλασσα έχουν καθιερωθεί με τη Σύμβαση του Αμβούργου
Για Την Έρευνα Και Διάσωση Στη Θάλασσα. Ο Διεθνής Οργανισμός Ναυτιλίας
(Interational Maritime Organization-IMO) συγκάλεσε το 1979 μία συνδιάσκεψη στο
Αμβούργο και υπεγράφη η «Διεθνής Σύμβαση Για Την Έρευνα Και Την Διάσωση
Στη Θάλασσα» η οποία τέθηκε σε ισχύ το 1985. Και η Ελλάδα και η Τουρκία είναι
συμβαλλόμενα μέρη της Σύμβασης.

3. ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ

ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΣΩΣΗΣ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ;
Αυτό πηγάζει από το γεγονός ότι η Ελλάδα βασίζει την περιοχή έρευνας και
διάσωσης στο Αιγαίο στο όριο FIR παίρνοντας ως βάση τη Σύμβαση του Σικάγου του
1944.

Χάρτης 8-1
Η Περιοχή Ευθύνης Έρευνας Και Διάσωσης Την Οποία Ισχυρίζεται Η Ελλάδα

186
 Η δε Τουρκία, παίρνει ως βάση την περιοχή έρευνας και διάσωσης που δηλώθηκε
στον Διεθνή Οργανισμό Ναυτιλίας (IMO) το 1992 στο πλαίσιο της Σύμβασης του
Αμβούργου του 1979.

Χάρτης 8-2
Η Περιοχή Ευθύνης Έρευνας Και Διάσωσης Της Τουρκίας

H Σύμβαση του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας (International Civil

Aviation Organization-ICAO) που υπεγράφη το 1944 στο Σικάγο ρυθμίζει κυρίως την
παροχή υπηρεσιών εναέριας κυκλοφορίας για την εξασφάλιση της ασφάλειας των
πτήσεων. Σύμφωνα με τη Σύμβαση του ICAO, οι χώρες-μέλη σε πρώτο επίπεδο έχουν
εγγυηθεί την παροχή των υπηρεσιών εναέριας κυκλοφορίας.

187
 Παράλληλα σε αυτό, έχουν εμφανιστεί οι περιοχές υπηρεσιών εναέριας
κυκλοφορίας που καθορίζουν τα όρια της ευθύνης παροχής αυτής της υπηρεσίας καθώς
και οι περιοχές πληροφοριών πτήσεων (FIR-Flight Information Region) που είναι μια
από αυτές.
Ο ICAO έχει συστήσει στις χώρες-μέλη να παρέχουν μαζί με τις υπηρεσίες
εναέριας κυκλοφορίας εντός του FIR τους και τις υπηρεσίες Έρευνας και Διάσωσης (ΕΔ).
Η Ελλάδα, λαμβάνει ως βάση αυτή τη σύζευξη κατά τη ρύθμιση των δραστηριοτήτων
ΕΔ.
Η Ελλάδα έχει κυρώσει τη Σύμβαση του Αμβούργου το 1989. Όμως η Ελλάδα
φαίνεται ότι δεν έχει αποδεχτεί πλήρως δύο άρθρα αυτής της σύμβασης. Η Ελλάδα έχει
υπογράψει θέτοντας επιφυλάξεις στο πρόσθετο άρθρο 2.1.4 της Σύμβασης του
Αμβούργου του 1979 το οποίο περιέχει τη διάταξη ότι «η κάθε περιοχή έρευνας και
διάσωσης θα συσταθεί μεταξύ των σχετικών πλευρών μέσω συμφωνίας» και στο
πρόσθετο άρθρο 2.1.5 που περιέχει τη διάταξη ότι «εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ
των σχετικών πλευρών όσον αφορά τις οριστικές διαστάσεις της περιοχής έρευνας και
διάσωσης, οι πλευρές αυτές, θα καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια προκειμένου να
συμφωνήσουν στην αποδοχή των κατάλληλων ρυθμίσεων που θα εξασφαλίζουν την τον
ισότιμο και περιεκτικό συντονισμό των υπηρεσιών έρευνας και διάσωσης μέσα σε αυτή
την περιοχή».
Η Τουρκία αρνήθηκε τους Ελληνικούς ισχυρισμούς που προβλέπουν τη λήψη του
ορίου FIR ως βάση στον καθορισμό των περιοχών ευθύνης ΕΔ.
Η ταύτιση των περιοχών έρευνας και διάσωσης και των περιοχών FIR είναι μία
από τις επιθυμίες της Ελλάδας.
Παρότι η Τουρκία έχει ανακοινώσει πολλές φορές στα διεθνή φόρα ότι είναι
έτοιμη να διαπραγματευθεί τα όρια της έρευνας και διάσωσης, η Ελλάδα δεν βλέπει
θετικά αυτή την προσέγγιση της Τουρκίας και δεν επιθυμεί τον καθορισμό των ορίων
έρευνας και διάσωσης μέσω συμφωνίας.146
Επειδή Τουρκία, γνωστοποίησε το 1987 στο Διεθνή Οργανισμό Ναυτιλίας ότι η
ευθύνη έρευνας και διάσωσης στην περιοχή δυτικά της γραμμής του FIR Αθηνών στο
Αιγαίο ανήκει στην ίδια, η διαφωνία με την Ελλάδα στο θέμα αυτό συνεχίζεται.

146
Fuat Aksu, Τουρκοελληνικές Σχέσεις, SAEMK, Άγκυρα, 2001, σελ. 95

188
 Η Τουρκία και η Ελλάδα έχουν διαφωνήσει και στο ζήτημα των αρχών και στο
ζήτημα της απτής εφαρμογής όσον αφορά καθορισμό των περιοχών ΕΔ στις οποίες τα
κράτη είναι υπεύθυνα το καθένα ξεχωριστά στο πλαίσιο της Σύμβασης του Αμβούργου.
Ο καθορισμός της ευθύνης έρευνας και διάσωσης έχει μετατραπεί σε σημαντικό ζήτημα
στον καθορισμό του νομικού καθεστώτος του Αιγαίου.
Παρότι η Τουρκία έχει ανακοινώσει πολλές φορές στα διεθνή φόρα ότι είναι
έτοιμη να διαπραγματευθεί τα όρια της έρευνας και διάσωσης, η Ελλάδα δεν βλέπει
θετικά αυτή την προσέγγιση της Τουρκίας και δεν επιθυμεί τον καθορισμό των ορίων
έρευνας και διάσωσης μέσω συμφωνίας.

Χάρτης 8-3
Οι Περιοχές Ευθύνης Έρευνας Και Διάσωσης Της Τουρκίας
Και Της Ελλάδας Που Συμπίπτουν

189
 4. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΣΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ
ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΣΩΣΗΣ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ;
Η Τουρκία, προκειμένου να ανταποκριθεί στις διεθνείς υποχρεώσεις της και στο
πλαίσιο του δικού της εθνικού δικαίου που είναι σύμφωνο με τις διεθνείς προδιαγραφές,
διευκρινίζει ότι ρυθμίζει και συντονίζει της δραστηριότητες ΕΔ στην περιοχή που έχει
προσδιοριστεί με τις συντεταγμένες της στον Κανονισμό Έρευνας και Διάσωσης.
Η Τουρκία ισχυρίζεται ότι η Ελλάδα στη ρύθμιση των δραστηριοτήτων ΕΔ
βασίζεται στη Σύμβαση Πολιτικής Αεροπορίας του ICAO, ότι τα κράτη-μέλη του ICAO
εκτός από τις υπηρεσίες εναέριας κυκλοφορίας που παρέχουν εντός του FIR μαζί με
αυτές τις υπηρεσίες επιφορτίζονται με την παροχή και των εναέριων υπηρεσιών ΕΔ και
λόγω αυτού οι υπηρεσίες ΕΔ έχουν αρχίσει να εντάσσονται στο πλαίσιο έννοιας του FIR,
ότι επειδή η Τουρκία που έγινε μέλος στον ICAO το 1945 εντός των συνθηκών της
εποχής εκείνης απέφυγε να αναλάβει την ευθύνη της ΕΔ στο Αιγαίο η περιοχή στην οποία
παρέχει εναέριες υπηρεσίες ΕΔ περιορίζεται με το εξωτερικό τμήμα της περιοχής που
είναι γνωστή ως FIR Αθηνών.
Η Τουρκία επίσης υπενθυμίζει την αστοχία της ταυτοποίησης του FIR και της ΕΔ
και πως σύμφωνα με την υφιστάμενη Συνθήκη δεν είναι δυνατόν να υπάρξει τέτοιος
καθορισμός, ότι τα ζητήματα της θαλάσσιας ΕΔ και του FIR είναι δύο διαφορετικά
θέματα, ότι το ζήτημα της ΕΔ καλύπτει τα τρία πεδία της ξηράς, της θάλασσας και του
αέρα, ότι στο άρθρο 2.1.4 της Συνθήκης του Αμβούργου αναφέρεται ότι «η κάθε περιοχή
έρευνας και διάσωσης θα συσταθεί μεταξύ των σχετικών πλευρών μέσω συμφωνίας» και
στο άρθρο 2.1.5 «εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ των σχετικών πλευρών όσον
αφορά τις οριστικές διαστάσεις της περιοχής έρευνας και διάσωσης, οι πλευρές θα
επιδεικνύοντας καλή θέληση και προβαίνοντας στις ορθές ρυθμίσεις θα συντονίζουν τις
επιχειρήσεις ΕΔ».
Ισχυρίζεται ότι ο Συνθήκη του Σικάγου του 1944 που ρυθμίζει την παροχή
πληροφοριών FIR δεν καλύπτει τις ΕΔ που θα εκτελεστούν στη θάλασσα και το γεγονός
ότι η Ελλάδα έχει θέσει ρήτρα επιφύλαξης στη Συνθήκη του Αμβούργου δεν της δίνει τη
δυνατότητα να κινηθεί αντίθετα με τα δικαιώματα των κρατών που εφαρμόζουν αυτή τη
συνθήκη.
Λέει ότι οι περιοχές ΕΔ στο Αιγαίο δεν έχουν ακόμη οριστεί μεταξύ των δύο
παράκτιων χωρών, ότι δεν υπάρχουν συμφωνημένα σύνορα ΕΔ μεταξύ της Τουρκίας και

190
της Ελλάδας, ότι στο Αιγαίο υπάρχουν περιοχές ΕΔ τις οποίες έχουν κηρύξει μονομερώς
οι παράκτιες χώρες, ότι οι περιοχές αυτές ΕΔ αλληλοκαλύπτονται, ότι οι περιοχές που
έχει κηρύξει η Τουρκία είναι προσωρινές και έχουν κηρυχθεί σύμφωνα με τις ικανότητες
που έχει στην ΕΔ.
Αναφέρει ότι η Τουρκία, όπως στο παράδειγμα της Μαύρης Θάλασσας είναι
έτοιμη να καθορίσει με διμερείς και πολυμερείς διαπραγματεύσεις την περιοχή ΕΔ στο
Αιγαίο στο πλαίσιο του άρθρου 2.1.4 της Συνθήκης του Αμβούργου, ότι οι σχετικές
πρωτοβουλίες μέχρι σήμερα έχουν απορριφθεί από την Ελληνική πλευρά και παρότι έχει
ανακοινώσει πολλές φορές σε διεθνές επίπεδο ότι η υφιστάμενη διαφωνία μπορεί να
επιλυθεί μόνο μέσω διαπραγματεύσεων η Ελλάδα δεν συμφωνεί με τον καθορισμό των
ορίων της ΕΔ μέσω συμφωνίας.
Τονίζει ότι το πρόβλημα στο Αιγαίο πηγάζει από την διαστρέβλωση των
αληθειών εκ μέρους της Ελλάδας και την παρουσίαση εκ μέρους της των ορίων του FIR
ως όρια κυριαρχίας και πως επαναλαμβάνοντας την παράγραφο 2.1.7 της Σύμβασης οι
περιοχές ΕΔ δεν μπορούν να γίνουν δεκτές ως περιοχές κυριαρχίας.
Περιληπτικά, σύμφωνα με τη Συνθήκη του Αμβούργου του 1979 και την Συνθήκη
SOLAS του 1974 η Τουρκία κατέθεσε τις σκέψεις της αυτές στον Κανονισμό Έρευνας
και Διάσωσης που εξέδωσε το 1989. Η Τουρκία δηλώνει ότι στον εναέριο χώρο πάνω
από τις ανοιχτές θάλασσες η ευθύνη έρευνας και διάσωσης σύμφωνα με τους κανόνες
του διεθνούς οργανισμού πολιτικής προστασίας, η ευθύνη έρευνας και διάσωσης δεν
περιλαμβάνει τις δραστηριότητες έρευνας και διάσωσης στη θάλασσα. Επιπλέον,
διευκρινίζει ότι θα καθορίσει μέσω συμφωνιών με τα σχετικά κράτη τις περιοχές που θα
παρέχει υπηρεσίες έρευνας και διάσωσης εκτός των χωρικών της υδάτων και μέχρι να
συναφθεί συμφωνία γνωστοποίησε στον Διεθνή Οργανισμό Ναυτιλίας (ΙΜΟ) τις
συντεταγμένες των περιοχών ανοικτής θάλασσας στις οποίες μπορεί να παρέχει
υπηρεσίες έρευνας και διάσωσης.
Το 2004 εκ μέρους της Τουρκίας προστέθηκε στο 12ο παράρτημα του εγγράφου
του ICAO στο οποίο βασίζει την θέση της η Άγκυρα (στο ICAO Annex-12) η φράση «Οι
περιοχές ΕΔ πρέπει συμβατές με τις γραμμές FIR και στις ανοικτές θάλασσες με τις
περιοχές Έρευνας και Διάσωσης»

191
 5. ΠΩΣ ΕΚΤΙΜΑΤΑΙ ΌΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Η ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ
ΕΥΘΥΝΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΣΩΣΗΣ;
Εκτιμάται ότι η περιοχή έρευνας και διάσωσης της Τουρκίας πρέπει να συμπίπτει
με τα σύνορα της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης/υφαλοκρηπίδας που προβλέπει.
Διότι στην ΑΟΖ/υφαλοκρηπίδα τα κράτη πρέπει μέσα στις αρμοδιότητες και ευθύνες
τους να επωμιστούν και την ευθύνη της έρευνας και διάσωσης. Έτσι στη Μαύρη
Θάλασσα η Τουρκική Περιοχή Ευθύνης Έρευνας και Διάσωσης συμπίπτει με την ΑΟΖ.
Εκτιμάται ότι θα είναι απαραίτητο προκειμένου να τηρηθεί η συνέπεια να υπάρξει μία
αντίστοιχη εφαρμογή και στο Αιγαίο και την Μεσόγειο.

Χάρτης 8-4
Η Περιοχές Ευθύνης Έρευνας Και Διάσωσης Της Τουρκίας Που Είναι Επιθυμητές

192
 ΠΗΓΕΣ
ΕΓΓΡΑΦΑ ΑΡΧΕΙΟΥ
Η από 04 Απριλίου 1984 και υπ’ αριθμ. 1984/58Ε, 1984/47 S. Απόφαση του
Ποινικού Πρωτοβάθμιου Δικαστηρίου Bodrum [Αλικαρνασσού]
Η από 08 Ιουνίου 1995 απόφαση της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης
Treaty Of Peace With Italy Signed At Paris, February 10, (1947.)

ΕΠΙΣΗΜΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ
“4 Ocak 1932 tarihli Anadolu Sahilleri ile Meis Adası Arasındaki Ada ve
Adacıkların ve Bodrum Körfezi Karşısındaki Ada’nın Cihedi Aidiyeti Hakkındaki
Sözleşme” [Σύμβαση της 4ης Ιανουαρίου 1932 Για Τον Καθορισμό Της Πλευράς Στην
Οποία Ανήκουν Τα Νησιά και Οι Νησίδες Μεταξύ των Ακτών της Ανατολίας [Μικρά
Ασία] και της Νήσου Meis [Μεγίστη] καθώς και της Νήσου Έναντι του Κόλπου του
Bodrum [Αλικαρνασσού]], για το κείμενο βλ. RG, 25 Ιανουαρίου 1933, Σελ. 2313.
ALMANAC Türkiye 2009, Başbakanlık Basın-Yayın ve Enformasyon Genel
Müdürlüğü [Γενική Διεύθυνση Τύπου-Εκδόσεων και Ενημέρωσης της Πρωθυπουργίας],
Άγκυρα 2009.
Ege’de Türk Yunan Askeri Sorunları ve NATO [Τα Ελληνοτουρκικά Στρατιωτικό
Προβλήματα στο Αιγαίο και το ΝΑΤΟ], Gün. Doğu Avr. Müttefik K.K.K.’lığı Yayınları
[Εκδόσεις Συμμαχικής Διοίκησης Νοτιοανατολικής Ευρώπης], 1995.
ICAO Doc 7055, MID/2-RAC.
Reisman, W. Michael, “Case Report on the 1998 Eritrea/Yemen Award (Phase
I)” AHL vol. 93, 1999.
Reisman, W. Michael, “The Government of the State of Eritrea and the
Government of the Republic of Yemen” International Decisions (ed. by) Oxman, H. B„
AJIL, vol. 93, 1999.
ENTYΠΑ ΕΡΓΑ
Acer, Yücel, “Doğu Akdeniz’de Deniz Alanlarının Sınırlandırılması ve Türkiye”
[Η Οριοθέτησης των Θαλάσσιων Περιοχών Στην Ανατολική Μεσόγειο και η Τουρκία],
Uluslararası Hukuk ve Politika Dergisi [Περιοδικό Διεθνούς Δικαίου και Πολιτικής]
Τόμος 1 Αριθμ. 1, 2005.
Aksu, Fuat, Türk-Yunan İlişkileri, [Οι Ελληνοτουρκικές Σχέσεις] SAEMK,
Άγκυρα 2001.

193
 Akipek, Şebnem, Eritre Yemen Hakem Kararı Işığında Kızıldeniz Adalarının
Aidiyeti Sorunu [Το Πρόβλημα της Κυριαρχίας των Νήσων της Ερυθράς Θάλασσας Υπό
Το Φως Της Απόφασης Του Διαιτητικού Δικαστηρίου Ερυθραίας-Υεμένης], Πανεπιστήμιο
Αγκύρας HFD, Τόμος 49, 2000.
Antunes, Nuno Sérgio M., “The Eritrea/Yemen Arbitration: First Sta- ge-The
Law of Title to Territory Reaverred”, ICLQ vol. 48, 1999.
Athanasopulos, Haralambos, Greece, Turkey and Aegean Sea: A Case Study in
International Law, 2001.
Atlas Géopolitique des Espaces Maritimes, Frontières, Energie, Peche et
Environnement, 2008 Edition.
Başeren, Sertaç Hami, Ege Sorunları [Τα Προβλήματα του Αιγαίου] (Türk Deniz
Araştırmaları Vakfı [Τουρκικό Ίδρυμα Θαλάσσιων Ερευνών] Αριθμ. Έκδοσης: 15).
İstanbul [Κων/πολη]: Εκδόσεις TÜDAV Yayınları, 2003.
Başeren, Sertaç Hami-Kurumahmut, Ali, Ege’de Egemenliği Devredilmemiş
Adalar [Ta Νησιά Μη Μεταβιβασμένης Κυριαρχίας Στο Αιγαίο], Stratejik Araştırma ve
Etüdler Milli Komitesi Yayınları [Εκδόσεις Εθνικής Επιτροπής Στρατηγικών Ερευνών
και Μελετών], Araştırma Proje Dizisi [Σειρά Ερευνητικών Εργασιών] 1/2003, Άγκυρα
2003.
Başeren, Sertaç Hami-Kurumahmut, Ali, The Twilight Zones In The Aegean (Un)
Forgotten Turkish Islands, Ege’de Gri Bölgeler Unutul(may)an Türk Adaları, Türk Tarih
Kurumu [Τουρκικό Ίδρυμα Ιστορίας]-Άγκυρα 2004.
Baykal, Ferit Hakan, Deniz Hukuku Çalışmaları [Εργασίες στο Δίκαιο της
Θάλασσας], Εκδόσεις Alfa Basım Yayım , İstanbul [Κων/πολη] 1998.
Danişmend, İsmail Hami, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi IV. [Χρονολόγιο
Οθωμανικής Ιστορίας με Επεξήγηση IV ], İstanbul [Κων/πολη], 1972.
Economides, C. P. (Μετάφραση από τη Γαλλική: Göçer, M.), “Tartışma: Türkiye
ile Yunanistan Arasındaki İhtilaflı Adalar Ege Denizi’ndeki İmia Adaları: Kuvvetle
Yaratılan Bir Uyuşmazlık” [Συζήτηση: Τα Αμφισβητούμενα Νησιά Μεταξύ Τουρκίας και
Ελλάδας, Οι Νήσοι Ίμια στο Αιγαίο] Kocaeli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
[Περιοδικό Νομικής Σχολής Παν/μίου Kocaeli], Έτος 2, 1998/1999.
Hayta, Necdet, Ege Adaları Sorunu 1911’den Günümüze [Το Πρόβλημα των
Νησιών του Αιγαίου από το 1911 έως Σήμερα], 1η Έκδοση, Εκδ. Gazi Kitabevi, Άγκυρα
2006.

194
 Kuran, Selami, Uluslararası Deniz Hukuku [Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας], Εκδ.
Türkmen Kitabevi, İstanbul [Κων/πολη] 2009.
Kurumahmut, Ali, Ege’de Temel Sorun Egemenliği Tartışmalı Adalar [Το Βασικό
Πρόβλημα Στο Αιγαίο, Τα Νησιά Αμφισβητούμενης Κυριαρχίας], Türk Tarih Kurumu
Yayınları [Εκδόσεις Τουρκικού Ιδρύματος Ιστορίας], İstanbul [Κων/πολη] 1998.
Kurumahmut, Ali -Yaycı, Cihat, Deniz Subayları İçin Temel Deniz Hukuku Barış
ve Savaş Dönemi [Βασικό Δίκαιο της Θάλασσας Για Τους Αξιωματικούς Του Ναυτικού, Η
Περίοδος της Ειρήνης και του Πολέμου], Εκδ. Deniz Basımevi, İstanbul [Κων/πολη]
2011.
Kutluk, Deniz, Hazar-Kafkas Petrolleri, Türk Boğazları, Çevresel Tehdit [Τα
Πετρέλαια της Κασπίας και του Καυκάσου, Τα Τουρκικά Στενά, Περιφερειακή Απειλή],
Türk Deniz Araştırmaları Vakfı [Τουρκικό Ίδρυμα Θαλασσίων Ερευνών] Έκδοση
Νo.16., Εκδόσεις TÜDAV, Κωνσταντινούπολη 2003.
Kwiatkowska, Barbara, “The Significance of the Eritrea/Yemen Arbitration For
the Aegean Insular Formations”, in Problems of Regional Seas 2001, Proceedings of the
International Symposium on the Problems of Regional Seas (ed. by) Öztürk, B. and
Algan, N. Κωνσταντινούπολη 2001.
“Για το Κείμενο της Συνθήκης της Λωζάνης” βλ. LNTS vol. 28, σελ. 11; Σειρά
T. Ill, Τόμος. V, 11 Αυγούστου 1921- 19 Οκτωβρίου 1922, Έκδοση του Έτους 1931 της
Διεύθυνσης Συλλογών της Πρωθυπουργίας, Τυπογραφείο Necmi İstikbal Matbaası,
Κωνσταντινούπολη.
Meray, Seha, L, (Μτφ.). Lozan Barış Konferansı, Tutanaklar Belgeler [Η
Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης, Πρακτικά Έγγραφα], Σειρά II, Tόμος 2, Άγκυρα 1973.
Meray, Seha, L, (Μτφ.). Lozan Barış Konferansı, Tutanaklar Belgeler [Η
Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης, Πρακτικά Έγγραφα], Σειρά I, Tόμος 1, Κ.2 Άγκυρα 1970.
Meray, Seha,-Olcay, Osman, Osmanlı İmparatorluğunun Çöküş Belgeleri
(Mondros Bırakışması, Sevr Antlaşması İlgili Belgeler) [Τα Έγγραφα της Κατάρρευσης
της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Η Συνθήκη Ανακωχής του Μούδρου, Η Συνθήκη των
Σεβρών Σχετικά Έγγραφα], Άγκυρα 1977.
Özman, M, Aydoğan, Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi [Η Σύμβαση
των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας], Εκδόσεις Vedat Kitapçılık,
Κωνσταντινούπολη 1984.

195
 Özman, M, Aydoğan, Deniz Hukuku-I [Δίκαιο της Θάλασσας-Ι], Εκδόσεις Vedat
Kitapçılık, Άγκυρα 2006.
Pazarcı, Hüseyin, Uluslararası Hukuk Dersleri [Μαθήματα Διεθνούς Δικαίου], K.
I, B. 6, Άγκυρα 1997.
Pazarcı, Hüseyin, Uluslararası Hukuk [Διεθνές Δίκαιο], Εκδόσεις Beta Yayınları,
Άγκυρα 2003.
Pazarcı, Hüseyin, (Μτφ. από τη Γαλλική Göçer, M.), “Ege Denizindeki Bazı
Adacık ve Kayalıkların Statüsü Hakkında Türk Yunan Uyuşmazlığı” [Η Τουρκοελληνική
Διαφωνία Σχετικά Με το Καθεστών Κάποιων Νησίδων και Βραχονησίδων Στο Αιγαίο
Πέλαγος], Περιοδικό Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Kocaeli, Έτος 2, 1988-1999.
Pazarcı, Hüseyin, Doğu Ege Adalarının Askerden Arındırılmış Statüsü [Το
Αποστρατιωτικοποιημένο Καθεστώς Των Νησιών του Ανατολικού Αιγαίου], Ankara
Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları [Εκδόσεις Σχολής Πολιτικών
Επιστημών του Πανεπιστημίου της Αγκύρας]:550, Άγκυρα 1986.
Prescott, Victor-Schofield, Clive, H-Prescott, J.R. V. The Maritime Political
Boundaries of the World, Martinos Nijhoff Publishers, Netherlands 2005.
Slomanson, W.R., Fundamental Perspectives on International Law, fourth
edition, Thomas Jefferson School of Law, San Diego/California-USA 2003.
Syrigos, Angelos M., The Status of the Aegean Sea Acoording to International
Law, Sakkoulas/Bruylant, Greece, 2000.
Şimşir, Bilal N., Ege Sorunu, Belgeler/Aegean Question, Documents, C. Π (1913-
1914), B. 2, Άγκυρα 1989.
Tepedelenlioğlu, N. Nazif, Ordu ve Politika [Στρατός και Πολιτική], Εκδόσεις
Bedir Yayınları, Κωνσταντινούπολη 1967.
Toluner, Sevin, Kıbrıs Uyuşmazlığı ve Milletlerarası Hukuk [Το Κυπριακό
Πρόβλημα και το Διεθνές Δίκαιο], Κωνσταντινούπολη 1977.
Toluner, Sevin, Milletlerarası Hukuk Açısından Türkiye’nin Bazı Dış Politika
Sorunları [Κάποια Προβλήματα Εξωτερικής Πολιτικής της Τουρκίας Από Την Άποψη Του
Διεθνούς Δικαίου], Εκδόσεις Beta Basım Yayım, Κωνσταντινούπολη 2010.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi [Οθωμανική Ιστορία], 1V/I, Άγκυρα
1988.
Yaycı, Cihat, “Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanları Sınırlandırılmasında
Libya’nın Rolü ve Etkisi” [Ο Ρόλος και η Επίδραση της Λιβύης Στην Οριοθέτηση των

196
Θαλάσσιων Περιοχών Ευθύνης Στην Ανατολική Μεσόγειο], Güvenlik Stratejileri Dergisi
[Περιοδικό Στρατηγικών Ασφαλείας] , 7(14), 2011.
Yaycı, Cihat, “Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Paylaşılması Sorunu ve
Türkiye” [Το Πρόβλημα Του Διαμοιρασμού Των Θαλάσσιων Περιοχών Ευθύνης Στην
Ανατολική Μεσόγειο], Εκδόσεις Bilge Strateji, Τόμος 4, Αριθμός 6, Άνοιξη 2012.
Yaycı, Cihat, Εισήγηση με τίτλο “Doğu Akdeniz'de Gelişmeler ve Deniz Yetki
Alanlarımız” [Οι Εξελίξεις Στην Ανατολική Μεσόγειο Και Οι Θαλάσσιες Περιοχές
Ευθύνης Μας], 29 Μαΐου 2019, Workshop της Σχολής Πολιτικών Επιστημών του
Πανεπιστημίου της Αγκύρας με θέμα “Doğu Akdeniz’de Hukuk ve Siyaset” [Δίκαιο και
Πολιτική Στην Ανατολική Μεσόγειο].
Yaycı, Cihat, Sorular ve Cevaplar ile Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) Kavramı
[Η Έννοια της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) Με Ερωτήσεις-Απαντήσεις],
Κωνσταντινούπολη 2019.

ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ
Συνεντεύξεις σε Εφημερίδες του Προέδρου της Δημοκρατίας Αξιότιμου
Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, Συνέντευξη του Προέδρου της Δημοκρατίας Αξιότιμου Σουλεϊμάν
Ντεμιρέλ στην εφημερίδα Turkish Daily News, 13 Μαρτίου 1999.
Άρθρο του Καθηγητή Αλέξη Ηρακλείδη που έχει δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα
της εφημερίδας Εφημερίδα Των Συντακτών στις 24 Οκτωβρίου 2018
Άρθρο του Χρήστου Ροζάκη που έχει δημοσιευθεί στην Εφημερίδα Καθημερινή
στις 11 Νοεμβρίου 2018.
[Εφημερίδα] Milliyet. “Kayalıklarda İnat Düğünü” [Γάμος Για Το Γινάτι Στις
Βραχονησίδες], Τάκης Μπερμπεράκης, 16 Μαΐου 1999.
Ποντίκι, “Το Καθεστώς των Γκρίζων Περιοχών», 11 Φεβρουαρίου 2010.
Το Βήμα, «Στο Ζήτημα του Αιγαίου η Λύση Αναζητείται στο Παρελθόν», 01
Φεβρουαρίου 2010.
Turkish Daily News, “Η Συνέντευξη Που Παραχώρησε ο Πρόεδρος της
Δημοκρατίας Αξιότιμος κ. Σουλεϊμάν ΝΤΕΜΙΡΕΛ”, 13 Μαρτίου 1999.
Οι εφημερίδες Yeni Asır ve Tercüman, 04 Απριλίου1984

197
 ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
H Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982
htpp://www.un.org/depts/los/convention_agreements/texts/unclos/unclos_e.pdf
[Εφημερίδα] Cumhuriyet, “Οι Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις Ανακοίνωσαν Την
Έκθεση Για Το Νησί: Η Keçi (Platia [Πλατιά]) Είναι Δικό Μας Νησί» 16 Mαΐου 1999.
https://www.analizportal.com/megali-idea-megalo- idea-nedir/
http://www.mfa.gr/www.mfa.gr/en-US/Policy/Geographic+Regions/South-
Eastern+Europe/Turkey/Relationships+-+Potentials/, 18 Απριλίου 2011.
htpp://www.mfa.gr/policy/grayzone/claims/ 10.12.2005.
http://www.mfa.gr/www.mfa.gr/en-US/Policy/Geographic+Regions/South-
Eastern+Europe/Turkey/Relationships+-+Potentials/
https://www.tarihiolaylar.com/tarihi-olaylar/megalo-idea-1400
http://www.turkishgreek.org/29-ocak-1996-Tarihli-Tuerk-Notas
http://www.turkishgreek.org/yayinlar/makaleler/makaleler-litem/124-aegean-
sea-disputed-areas
[Εφημερίδα] Milliyet, “Μετά το Kardak η Plati”, Barçın Yinanç, 15 Mαΐου 1999.
www.milliyet.com, 26 Mαρτίου 2015, Είδηση με τίτλο “Ο Υπουργός Yılmaz: Οι
ΝΝΒΚΟΔΕΜΕΣ Είναι Στην Κυριαρχία Της Τουρκίας».
www.sabah.com.tr, 13 Φεβρουαρίου 2018, Είδηση με τίτλο: «Προειδοποίηση
από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Ερντογάν προς την Ελλάδα»
www.sabah.com.tr, 26 Απριλίου 2017, Είδηση με τίτλο “Ο Υπουργός
Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Ahaber Τελευταία Δήλωση”
www.sputniknews.com, 15 Aυγούστου 2017, «Ανακοίνωση από τον Υπουργό
Εξωτερικών Çavuşoğlu Για Τα Νησιά Του Αιγαίου».

198