ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑ
ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1ν
Η πξαγκάησζε ηνπ νπζηαζηηθνχ κε ην δηθνλνκηθφ πνηληθφ δίθαην: Η πξαγκάησζε ηνπ νπζηαζηηθνχ

πνηληθνχ δηθαίνπ ζηελ πνηληθή δίθε θαη κέζσ απηήο ζπληζηά ηελ βαζηθή εηδνπνηφ δηαθνξά ηεο
πνηληθήο δηθνλνκίαο έλαληη νπνηαζδήπνηε άιιεο => ην πνηληθφ δηθνλνκηθφ δίθαην είλαη πεξηζζφηεξν
πνηληθφ παξά δηθνλνκηθφ.
1. Ζ παζνινγία ηεο πξαγκάησζεο ηνπ δηθαίνπ. Γηαθνξέο θαη πξνζβνιέο: ΢ηηο νπζηψδεηο ηδηφηεηεο
ηνπ ζεηηθνχ δηθαίνπ αλήθεη ε θαηά ην δπλαηφ επξχηεξε ζεκειίσζε ηεο ηζρχνο ηνπ ζηελ εθνχζηα
εθαξκνγή ηνπ απφ ηνπο θνηλσλνχο (είηε γηαηί πείζνληαη είηε γηαηί απιψο εθθνβίδνληαη απφ ηελ
θξαηηθή δχλακε) = ε πξαγκάησζε ηνπ νπζηαζηηθνχ δηθαίνπ γίλεηαη απηφκαηα. ΢ε θάπνηεο
πεξηπηψζεηο, φκσο, αλαθχπηνπλ θαη εκπφδηα = παζνινγία ηεο πξαγκάησζεο ηνπ δηθαίνπ =>
παξαβάζεηο (=πξνζβνιέο ηνπ δηθαίνπ εθ κέξνπο ησλ θνηλσλψλ). Δλφςεη ησλ πξνζβνιψλ απηψλ
θηλεηνπνηείηαη ε δηθαηνδνηηθή ιεηηνπξγία ηεο Πνιηηείαο, ε νπνία απνβιέπεη ζηελ επηβνιή θπξψζεσλ.
2. Οη πνηληθέο θπξψζεηο θαη νη πνηληθνί θαλφλεο: Σν πνηληθφ δηθνλνκηθφ δίθαην πξαγκαηψλεη

απνθιεηζηηθά δεπηεξεχνληεο ή θπξσηηθνχο θαλφλεο, δει. ξπζκίδεη ηα ζρεηηθά κε ηελ επηβνιή ή κε
ησλ πνηληθψλ θπξψζεσλ (αθνχ ινγηθά πξνυπνζέηεη ηε κε πξαγκάησζε ησλ λνκηθψλ θαλφλσλ).
3. Nullum crimen nulla poena sine processu: Η πξαγκάησζε θάπνησλ θπξσηηθψλ θαλφλσλ είλαη
δπλαηφ λα ιάβεη ρψξα θαη απηφκαηα = αξλεηηθέο λνκηθέο θπξψζεηο (π.ρ. αθπξφηεηα ησλ
δηθαηνπξαμηψλ θαη ησλ λνκηθψλ πξάμεσλ γεληθφηεξα, ε απηνδίθαηε έθπησζε απφ δηθαηψκαηα θιπ).
Αληίζεηα, ε ζεηηθή θχξσζε ηεο πνηλήο απνθιείεηαη λα επέιζεη κφλε ηεο > ε ηηκψξεζε ησλ
εγθιεκάησλ κπνξεί λα γίλεηαη απνθιεηζηηθά απφ νξηζκέλα θξαηηθά φξγαλα, ηνπο δηθαζηέο
{βεβαηψλνπλ ηελ ηέιεζε ηνπ εγθιήκαηνο θαη ηελ ελνρή ηνπ δξάζηε + θαζνξίδνπλ ην είδνο θαη ην
χςνο ηεο πνηλήο} θαη κφλν θαηά ηελ νξγαλσκέλε θαη πεηζαξρεκέλε κνξθή ηεο δίθεο ≠ απηνδηθία =>
κνλνπψιεζε ηεο πνηληθήο ιεηηνπξγίαο απφ ηελ Πνιηηεία (σζηφζν, ζπρλά εκθαλίδνληαη νμχηαηεο
αληηζέζεηο: δχλακε θαη δίθαην, αζθάιεηα θαη ειεπζεξία, θξάηνο θαη άηνκν).
4. Τν δπζδηάθξηην κεηαμχ νπζηαζηηθνχ θαη δηθνλνκηθνχ δηθαίνπ σο πξψηε ζνβαξή έθθξαζε ηεο
ζέζεο φηη ην πνηληθφ δηθνλνκηθφ δίθαην είλαη πεξηζζφηεξν πνηληθφ: Οη πξνυπνζέζεηο ηεο πνηληθήο
δίθεο εκθαλίδνληαη λα είλαη θαηά θάπνην ηξφπν θαη πξνυπνζέζεηο ηνπ εγθιήκαηνο, δει. ηεο
ηηκψξεζεο θάπνηνπ γηα κηα αμηφπνηλε ζπκπεξηθνξά ηνπ· αλ ιείπεη θάπνηα, ηφηε πθίζηαηαη λνκηθή
αδπλακία (=αλεπίηξεπηε ε ηηκψξεζε). Γηα παξάδεηγκα, ε κε ζπκπιήξσζε ηνπ 8νπ έηνπο ηεο ειηθίαο
ζπληζηά νπζηαζηηθφ ιφγν απνθιεηζκνχ ηεο πνηληθήο επζχλεο ή δηθνλνκηθφ θψιπκα ηεο πνηληθήο
δίσμεο; Απφ ηελ απάληεζε ζην εξψηεκα απηφ θαίλεηαη λα εμαξηάηαη ην θαηά πφζν ζα ηζρχζνπλ
ζρεηηθά κε ηελ έγθιεζε, ηελ παξαγξαθή, ην δεδηθαζκέλν, νη επηκέξνπο απαγνξεχζεηο ηεο αλαινγίαο
θαη ηεο αλαδξνκηθήο εθαξκνγήο ηνπ απζηεξφηεξνπ λφκνπ. Αιιά θαη πέξαλ απηψλ, είλαη ελδερφκελν
λα πξνθχςνπλ πξαθηηθέο ζπλέπεηεο ζε ζρέζε κε ηα παξαθάησ ζέκαηα > α) σο πξνο ηελ απφδεημε
ησλ νπζηαζηηθψλ πξνυπνζέζεσλ ηνπ πνηληθνχ θνιαζκνχ επηθξαηεί ε ζεκειηψδεο αξρή in dubio
pro reo, ελψ δελ ηζρχεη ην ίδην ζε ζρέζε κε ηηο δηθνλνκηθέο πξνυπνζέζεηο / β) ελψ ε εζθαικέλε
εθαξκνγή ή εξκελεία νπζηαζηηθήο πνηληθήο δηάηαμεο απνηειεί ζε θάζε πεξίπησζε ιφγν αλαίξεζεο
(ΚΠΔ 484 §1 ζη. β’, 510 § 1 ζη. α’), δελ ηζρχεη ην ίδην γηα ηηο δηθνλνκηθέο παξαβάζεηο / γ) αλ
δηαπηζησζεί έιιεηςε θάπνηνπ νπζηαζηηθνχ φξνπ ηνπ αμηνπνίλνπ, ηφηε πξέπεη λα εθδνζεί αζσσηηθή
απφθαζε ή απαιιαθηηθφ βνχιεπκα. Αληίζεηα, αλ δε ζπληξέρεη θάπνηα δηαδηθαζηηθή πξνυπφζεζε,
ην δηθαζηήξην απέρεη απφ ηελ πεξαηηέξσ εθδίθαζε· επνκέλσο, ε απφθαζε πνπ αθνξά ζε θάπνηα
δηθνλνκηθή έιιεηςε δελ είλαη πάληα ηθαλή λα πεξηβιεζεί ηελ ηζρχ ηνπ δεδηθαζκέλνπ. Ωο πξνο ην
ηειεπηαίν δήηεκα, πξνβιέπνληαη νη αλακθηζβήηεηα νπζηαζηηθέο πνηληθέο απνθάζεηο (=αζσσηηθέο θαη
ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 1

θαηαδηθαζηηθέο), αιιά θαη εθείλεο κε ηηο νπνίεο παχεη νξηζηηθά ε πνηληθή δίσμε αθελφο θαη εθείλεο νη
νπνίεο ηελ θεξχζζνπλ απαξάδεθηε (=ηππηθή/δηθνλνκηθή απφθαζε).
Δλφςεη ησλ παξαπάλσ, ε αλεχξεζε ελφο θξηηεξίνπ γηα ηε δηάθξηζε αλάκεζα ζηηο πξνυπνζέζεηο ηεο
πνηληθήο δίθεο θαη ζηνπο νπζηαζηηθνχο φξνπο ηνπ αμηνπνίλνπ απαζρφιεζε έληνλα ηελ επηζηήκε.
Καηά ηελ νξζφηεξε άπνςε, ε ιχζε ηνπ πξνβιήκαηνο δίλεηαη κε ηελ απάληεζε ζην εξψηεκα: ‘Θα
εμεξηάην ε επηβνιή ή κε ηεο πνηλήο απφ ην εάλ ζπληξέρεη εθάζηνηε ε ζπγθεθξηκέλε,
ακθηζβεηνχκελε σο πξνο ηε θχζε ηεο, πξνυπφζεζε, αθφκε θη αλ ππνζέηακε φηη ε πνηλή επηβάιιεηαη
ρσξίο δίθε; Αλ ε απάληεζε είλαη ζεηηθή, ηφηε ε ελ ιφγσ πξνυπφζεζε έρεη νπζηαζηηθφ ραξαθηήξα· αλ,
αληίζεηα, ε απάληεζε είλαη αξλεηηθή, ηφηε έρεη ραξαθηήξα δηθνλνκηθφ. Απφ απηή ηε ζθνπηά, ε
παξαγξαθή, ε ακλεζηία θαη ε έγθιεζε απνδεηθλχεηαη πσο αλήθνπλ ζην νπζηαζηηθφ πνηληθφ δίθαην ≠
ην δεδηθαζκέλν, ε δηθαηνδνζία θαη ε αξκνδηφηεηα ησλ δηθαζηεξίσλ. Με βάζε ηελ άπνςε απηή
γίλεηαη δπλαηή, εμάιινπ, θαη ε ζαθήο δηάθξηζε ησλ εμσηεξηθψλ φξσλ ηνπ αμηνπνίλνπ (=αλήθνπλ ζην
νπζηαζηηθφ πνηληθφ δίθαην) απφ ηηο πξνυπνζέζεηο ηεο πνηληθήο δίθεο (=πξνυπνζέζεηο έθδνζεο
νπζηαζηηθήο απφθαζεο γηα ηελ θξηλφκελε ππφζεζε).
5. Ζ ‘δηπιή ιεηηνπξγία’ ηεο πνηληθήο δίθεο θαη ε πξαθηηθή ηεο ζεκαζία: Καη κφλε ε άζθεζε ηεο
πνηληθήο δίσμεο θαηά ζπγθεθξηκέλνπ αηφκνπ θαη νη πξάμεηο θξαηηθνχ θαηαλαγθαζκνχ πνπ
ζπλάπηνληαη κε απηή, ζεκαίλνπλ πάληα κεγαιχηεξε ή κηθξφηεξε πξνζβνιή ησλ έλλνκσλ αγαζψλ ηνπ
ελ ιφγσ αηφκνπ => θινληζκφο ηεο θνηλσληθήο ππφζηαζεο θαη ηεο πνηληθήο ζέζεο ηνπ
θαηεγνξνπκέλνπ. Έηζη, ηα κέηξα δηθνλνκηθνχ θαηαλαγθαζκνχ επηηεινχλ κηα δηπιή ιεηηνπξγία-
αθελφο κελ δηθνλνκηθή θαη αθεηέξνπ νπζηαζηηθή-‘πξνπνηληθή’ (=εθθξάδεηαη έλα είδνο άκεζεο,
πξνθαηαξθηηθήο απνδνθηκαζίαο). Ωζηφζν, είλαη ζσζηφ νη δηθνλνκηθέο πξάμεηο λα απαιιαγνχλ απφ
θάζε πξνηηκσξεηηθφ θνξηίν. Δπνκέλσο, ζπλάγνληαη ηα εμήο ζπκπεξάζκαηα (ηα νπνία, πάλησο, δε
γίλνληαη δεθηά απφ ηελ θξαηνχζα γλψκε) > α) νη επηκέξνπο απαγνξεχζεηο ηεο αλαινγίαο θαη ηεο
αλαδξνκηθήο εθαξκνγήο πξέπεη λα ηζρχζνπλ θαη ζην πνηληθφ δηθνλνκηθφ δίθαην / β) ε εξκελεία
ησλ πνηληθψλ δηθνλνκηθψλ λφκσλ ζα πξέπεη λα πξνζαλαηνιηζηεί ην αμίσκα in dubio pro libertate,
γηα λα εμαζθαιίδεηαη ε επηεηθέζηεξε κεηαρείξηζε ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ.
Πάλσ αθξηβψο ζηνλ (πξν)πνηληθφ ραξαθηήξα ηνπ πνηληθνχ δηθαίνπ ζεκειηψλεηαη θαη ε ηζρχο δχν
επηκέξνπο αξρψλ πνπ δηέπνπλ ηηο πξάμεηο δηθνλνκηθνχ θαηαλαγθαζκνχ > i] αξρή ηεο
αλαινγηθφηεηαο, ε νπνία αλαιχεηαη πεξαηηέξσ ζηηο αξρέο ηηο πξνζθνξφηεηαο (=ζεκηηά είλαη κφλν ηα
πεξηνξηζηηθά κέηξα πνπ είλαη θαηάιιεια γηα ηελ επίηεπμε ηνπ επηδησθφκελνπ απφ απηά ζθνπνχ), ηεο
αλαγθαηφηεηαο (=ζεκηηά είλαη ηα πεξηνξηζηηθά κέηξα είηε πνπ κπνξνχλ κφλν απηά λα νδεγήζνπλ ζηνλ
επηδησθφκελν ζθνπφ είηε πνπ είλαη ηα επηφηεξα), ηεο αλαινγηθφηεηαο ππφ ζηελή έλλνηα (=ζεκηηά
είλαη ηα πεξηνξηζηηθά κέηξα, ησλ νπνίσλ ε βαξχηεηα βξίζθεηαη ζε κηα παξαδεθηή αλαινγία κε ηε
ζπνπδαηφηεηα ηνπ επηδησθφκελνπ ζθνπνχ) // ii] αξρή ηνπ πξνζήθνληνο βαζκνχ ππνλνίαο ή δχλακεο
ησλ ελδείμεσλ (=φζν βαξχηεξν είλαη ην κέηξν ηνπ θαηαλαγθαζκνχ θαη φζν πην θνληά θέξλεη ε
δηαδηθαζηηθή πξάμε ην ελδερφκελν ηεο θαηαδίθεο, ηφζν εληνλφηεξνο πξέπεη λα είλαη ν βαζκφο
ππνλνίαο γηα ηελ ηέιεζε ηνπ εγθιήκαηνο, ν νπνίνο πξνυπνηίζεηαη γηα ηελ επηβνιή ηνπ
θαηαλαγθαζκνχ).
6. Ζ έξεπλα ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ ζηελ πνηληθή δίθε: Απαξαίηεηε είλαη ε
πξνζαξκνγή ηεο πνηληθήο κεηαρείξηζεο (=εμαηνκίθεπζε ηεο πνηλήο) ζηελ ηδηνζπζηαζία ηεο
πξνζσπηθφηεηαο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ δξάζηε, ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ε εηδηθή πξφιεςε ησλ
εγθιεκάησλ. Γηα λα γίλεη απηφ απαηηείηαη (απηεπάγγειηε) έξεπλα, ε νπνία πξέπεη λα δηεμάγεηαη ζην
πιαίζην ησλ δηαγλσζηηθψλ θάζεσλ ηεο πνηληθήο δίθεο (‘πξνδηθαζία’ + ‘δηαδηθαζία επ’ αθξναηεξίσ’).
Δπεηδή, φκσο, εθείλν ην νπνίν ελδηαθέξεη ελφςεη εμαηνκίθεπζεο ηεο πνηληθήο κεηαρείξηζεο είλαη ε
πξνζσπηθφηεηα ηνπ δξάζηε (=ηνπ απνδεδεηγκέλα ελφρνπ θαη φρη ηνπ θαηά ηεθκήξην αζψνπ
θαηεγνξνπκέλνπ), νξζφηεξε είλαη ε εμήο παξαδνρή > λα ρσξίδεηαη ε δίθε ζε δχν ρξνληθά

δηαθεθξηκέλεο θάζεηο α) ζ’ απηήλ πνπ δηαγηγλψζθεηαη ε ελνρή θαη β) ζ’ εθείλε θαηά ηελ νπνία
επηκεηξάηαη ε πνηλή.
7. ‘Γίθαην εθηέιεζεο ηεο πνηλήο’ θαη ‘ζσθξνληζηηθφ δίθαην’: Σν πξψην απνηειεί ηκήκα ηνπ
πνηληθνχ δηθνλνκηθνχ δηθαίνπ θαη αζρνιείηαη κε ηελ πξαγκάησζε θαη ηε γεληθή επνπηεία ηεο
ηήξεζεο φζσλ επηηάζζνληαη απφ ηελ απφθαζε. Αληίζεηα, ην δεχηεξν αζρνιείηαη κε ηελ επίηεπμε ησλ
ζηφρσλ ηεο πνηληθήο κεηαρείξηζεο ηνπ εγθιεκαηία κέζσ ηεο εθηέιεζεο ησλ απνθάζεσλ θαη ζην
πιαίζηφ ηεο (=αθνξά ζηνλ ηξφπν εθηέιεζεο, δει. ζηελ έθηηζε, ηεο πνηλήο).
Η δηθαληθή κνξθή (=ε αιεζηλή θαη δίθαηε δίθε)
1. Ο θπζηθφο πνηληθφο δηθαζηήο σο ζηνηρείν ηεο δηθαληθήο κνξθήο: Η θξίζε ησλ πνηληθψλ
ππνζέζεσλ πξέπεη λα αλαηίζεηαη ζε δηθαζηήξηα πνπ πξνβιέπνληαη θαη ζπληίζεληαη εηδηθά θαη
πξνζεθφλησο γηα ηελ εθδίθαζή ηνπο => ηαθηηθά πνηληθά δηθαζηήξηα (΢96 §1). Δπηπιένλ, είλαη
απαξαίηεηε ε χπαξμε θπζηθνχ πνηληθνχ δηθαζηή (΢8 §1), ν νπνίνο πξέπεη λα είλαη πξνζσπηθά,
ιεηηνπξγηθά θαη εζσηεξηθά (=ακεξφιεπηνο θαη απξνθαηάιεπηνο) αλεμάξηεηνο (΢87 §1).
2. Ζ θεθαιαηψδεο αμία ησλ δηθνλνκηθψλ ηχπσλ σο ζπζηαηηθψλ ηεο δηθαληθήο κνξθήο: Η

αιεζηλή δηθαζηηθή δξάζε νθείιεη λα είλαη έιινγα δεζκεπκέλε => ηππηθφηεηα. Ωζηφζν, ε ηειεπηαία
επηβξαδχλεη ηελ πξφνδν ηεο δηαδηθαζίαο θαη θάπνηε δπζρεξαίλεη ζεκαληηθά ηελ αλαθάιπςε θαη
θαηαδίθε ησλ ελφρσλ. Άξα –αθνχ κάιηζηα πξνθξίλεηαη θαη ε ‘αξρή ηεο επηηάρπλζεο- γηαηί είλαη
απαξαίηεηε ε ηήξεζε ηχπσλ; Δθφζνλ ν θαηεγνξνχκελνο ηεθκαίξεηαη αζψνο θη εθφζνλ απνζηνιή ηεο
δίθεο είλαη ε αλεχξεζε ηεο αιήζεηαο, ε δίθε νθείιεη λα ζηξέθεηαη ζηελ πξνζηαζία ηνπ πξψηνπ,
εμαζθαιίδνληαο ζ’ απηφλ φια ηα αλαγθαία κέζα πνπ ρξεηάδεηαη γηα λα απνζείζεη ηελ ελδερνκέλσο
άδηθε θαηεγνξία (=>πξνζηαηεπηηθφο ξφινο ησλ ηχπσλ). ΢εκεηψλεηαη φηη ε ζπνπδαηφηεξε εθδήισζε
ηεο ηππηθφηεηαο ζην πνηληθφ δηθνλνκηθφ δίθαην είλαη ε εμήο > ε πνηληθή δίθε ιακβάλεη ην ζρήκα κηαο
δηαξζξσκέλεο δηαδηθαζίαο, κηαο πξνθαζνξηζκέλεο αιιεινπρίαο πξάμεσλ, φπνπ είλαη αλεπίηξεπην λα
ελεξγεζνχλ νη πξνβιεπφκελεο σο επφκελεο, αλ δελ έρνπλ ζπληειεζηεί νη πξνεγνχκελεο (=φξνη ηεο
πξνφδνπ ηεο δηαδηθαζίαο).
3. Ζ πξνζηαζία ηνπ αηφκνπ σο ζθνπφο ηνπ πνηληθνχ δηθνλνκηθνχ δηθαίνπ: Σν αλ ζα ηειέζνπκε ή

φρη αμηφπνηλε πξάμε εμαξηάηαη απφ εκάο· φκσο, ην αλ ζα βξεζνχκε ζην εδψιην ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ
δελ εμαξηάηαη απφ εκάο- π.ρ. ιφγσ ζχγρπζεο ηαπηφηεηαο, ςεπδνχο θαηακήλπζεο, πιάλεο ησλ
δησθηηθψλ νξγάλσλ θιπ. Σν αίηεκα, ινηπφλ, ηεο δηαζθάιηζεο ηνπ αηφκνπ έρεη κηα αμία θαζνιηθφηεξε
κε βάζε ηηο αθφινπζεο δχν ζθέςεηο > α) ελψ ν θίλδπλνο πνπ πθίζηαηαη ν θαζέλαο καο ‘αλά πάζα
ζηηγκή’ λα πέζεη ζχκα θάπνηαο εγθιεκαηηθήο πξάμεο δχζθνια κπνξεί λα εμνπδεηεξσζεί απφ ηελ
έλλνκε ηάμε, νη πξνζηαηεπηηθνί ηχπνη είλαη ηθαλνί λα θαηαζηήζνπλ γηα φινπο αθίλδπλε ηελ πνηληθή
ιεηηνπξγία ηεο πνιηηείαο / β) απέλαληη ζηνλ πξναλαθεξζέληα θίλδπλν γηα ‘φινπο’ απφ ην έγθιεκα
βαξχλεη νπζησδψο ε αλάγθε πξνζηαζίαο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ, ελδερνκέλσο αζψνπ,
θαηεγνξνπκέλνπ. Έηζη, ε αλάγθε πξνζηαζίαο ηνπ αηφκνπ απνηειεί φξην ηεο πνηληθήο θαηαζηνιήο, ην
νπνίν δε κπνξνχλ λα ππεξβνχλ νχηε ν λνκνζέηεο, νχηε ν εθαξκνζηήο νχηε θαη ν εξκελεπηήο ηνπ
δηθαίνπ.
4. Ζ αξρή ηεο δηθαζηηθήο αθξφαζεο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ απφ κέξνπο ησλ θνξέσλ ηεο πνηληθήο
δηθαηνδνζίαο (Σ20 §1): Η ζπγθεθξηκέλε δηάηαμε εγγπάηαη ην δηθαίσκα πνπ έρεη θάζε πνιίηεο
(=θαηεγνξνχκελνο, πνιηηηθψο ελάγσλ, αζηηθψο ππεχζπλνο ≠ εηζαγγειέαο, ζπλήγνξνο) λα κελ

εθδίδεηαη νπνηαδήπνηε δηθαζηηθή απφθαζε πνπ ζίγεη θαηά ηξφπν άκεζν ηα ζπκθέξνληά ηνπ, εθφζνλ
δελ ηνπ δφζεθε πξνεγνπκέλσο ε επρέξεηα λα εθθξάζεη ηηο απφςεηο ηνπ θαη λα αθνπζζεί. Μάιηζηα, ην
δηθαζηήξην νθείιεη θαη λα ιάβεη φλησο ππφςε ηα ιερζέληα θαη –φπνπ ρξεηάδεηαη- λα απνθαλζεί
αηηηνινγεκέλα επ’ απηψλ.
5. Ζ αξρή ηεο δίθαηεο δίθεο (=fair trial- άξζξν 6 ΔΣΓΑ): Τπνδηαηξείηαη επηπιένλ α) ζηελ ηζφηεηα
ησλ φπισλ αλάκεζα ζηνλ θαηεγνξνχκελν θαη ηνλ εθπξφζσπν ηεο θαηεγνξνχζαο αξρήο / β) ζηελ
ππνρξέσζε εηδηθήο θαη εκπεξηζηαησκέλεο αηηηνιφγεζεο ησλ δηθαζηηθψλ απνθάζεσλ (=ν
θαηεγνξνχκελνο ηεθκαίξεηαη αζψνο κέρξη ηε λφκηκε –κε ηήξεζε φισλ ησλ πξνζηαηεπηηθψλ ηχπσλ-
απφδεημε ηεο ελνρήο ηνπ) / γ) ζηα δηθαηψκαηα ηνπ θαηεγνξνχκελνπ ζηε ζησπή θαη ζηε κε
απηνελνρνπνίεζή ηνπ. Σν αμίσκα απηφ έρεη πξαθηηθή αμία θαη ζε ζρέζε κε ηνλ ηξφπν δηεμαγσγήο
ηεο δίθεο, ηε ζηάζε θαη ην ήζνο ησλ δηθαζηψλ (βι. ακεξνιεςία + επηθξάηεζε νπδέηεξνπ
ςπρνινγηθνχ θιίκαηνο θαηά ηελ θξίζε ηεο ππφζεζεο). ‘Φχιαθαο’ ηεο ζσζηήο εθαξκνγήο ηνπ άξζξνπ
6 ηεο Δ΢ΓΑ είλαη ην Δπξσπατθφ Γηθαζηήξην γηα ηα Γηθαηψκαηα ηνπ Αλζξψπνπ (ΔΓΓΑ). Σέινο,
ζεκεηψλεηαη φηη φζν ζνβαξφηεξν είλαη ην πξνθείκελν έγθιεκα, ηφζν πην επηβεβιεκέλε γίλεηαη ε
εμαζθάιηζε ηεο δίθαηεο δίθεο.
6. ‘Δθαξκνζκέλν Σπληαγκαηηθφ Γίθαην’: Η πνηληθή δίθε είλαη ην πεδίν ζην νπνίν θξίλεηαη ε
απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο πξνζηαζίαο ζεηξάο ζεκειησδψλ δηθαησκάησλ πνπ θαηνρπξψλνληαη απφ ην
΢χληαγκα. Οη πξνζβνιέο ησλ παξαπάλσ δηθαησκάησλ ζα αληηκεησπηζηνχλ κε ηε ρξήζε ησλ έλδηθσλ
κέζσλ, βνεζεκάησλ θαη θπξψζεσλ πνπ δηαηίζεληαη απφ ηελ έλλνκε ηάμε {έζραην θαηαθχγην -> ε
ππνβνιή αηνκηθήο πξνζθπγήο ζην ΔΓΓΑ).
Η εκπέδσζε ηεο εηξεληθήο έλλνκεο ηάμεο
Δθηφο απφ ηελ θαηαπνιέκεζε ηνπ εγθιήκαηνο θαη ηε δηαζθάιηζε ησλ αηνκηθψλ ειεπζεξηψλ ησλ
πνιηηψλ, ε πνηληθή δίθε επεξεάδεηαη θαη απφ ηελ θνηλσληθή εηξήλε -> νπνηαδήπνηε αδηθαηνιφγεηε
παξάηαζε ηεο δίθεο ζπληζηά απαξάδεθηε θαη ηερλεηή ζπληήξεζε ηεο θνηλσληθήο αλαηαξαρήο. ΢ηελ
‘ππεξεζία’ ηεο αμίαο ηεο θνηλσληθήο εηξήλεο ηίζεληαη νη βνεζεηηθνί ηχπνη ηνπ δεδηθαζκέλνπ- π.ρ.
πξνζεζκίεο/δηαηππψζεηο ηεο άζθεζεο ησλ έλδηθσλ κέζσλ, ηεο αίηεζεο αθχξσζεο θιπ. Τπάξρνπλ θαη
εμαηξεηηθέο πεξηπηψζεηο, φπνπ ε δηθαζηηθή πιάλε απνδεηθλχεηαη ηφζν βαξηά, ψζηε ε θνηλσληθή
εηξήλε λα γίλεηαη αλήκπνξε λα απνθαηαζηαζεί => ελδερνκέλσο επαλάιεςε ηεο δηαδηθαζίαο.
Σα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο πνηληθήο δηθνλνκηθήο ζθέςεο
Α] Γηαιεθηηθφο ραξαθηήξαο. Αλαγθαία είλαη ε άξζε ηεο ζπρλήο αληίζεζεο/ζχγθξνπζεο αλάκεζα

ζηηο ηξεηο βαζηθέο αμίεο πνπ πξέπεη λα δηαζθαιίδνληαη ζηελ πνηληθή δίθε, δει. ζηελ πξαγκάησζε ηνπ
νπζηαζηηθνχ πνηληθνχ δηθαίνπ, ζηελ ειεπζεξία ηνπ αηφκνπ θαη ζηελ θνηλσληθή εηξήλε.
Β] Γπλακηθφο ραξαθηήξαο. Οη δηθνλνκηθέο πξάμεηο πνπ ζπλαπαξηίδνπλ ηελ πνηληθή δίθε,

ζπγθξνηνχλ κηα αιιεινπρία πνπ θηλείηαη γηα λα επηηεπρζεί ε έθδνζε θαη ε εθηέιεζε κηα ακεηάθιεηεο
απφθαζεο, ε νπνία ηεξκαηίδεη ηελ εθάζηνηε ππφ θξίζε ππφζεζε. Σελ θπξηφηεξε πξαθηηθή εθδήισζε
ηνπ γεγνλφηνο απηνχ ζπληζηά ην φηη ε εθηίκεζε ηεο ζπκπεξηθνξάο ησλ θνηλσλψλ εμειίζζεηαη
δπλακηθά, ελφςεη ηεο επφκελεο θάζεο ηεο δηαδηθαζίαο.

Γ] Υπνζεηηθφο ραξαθηήξαο. Σν αληηθείκελν ηεο πνηληθήο δίθεο έγθεηηαη ζηελ ππφζεζε φηη θάπνηνο
ηέιεζε έλα έγθιεκα ππφ νξηζκέλεο ζπλζήθεο· ε ζπγθεθξηκέλε ππφζεζε κπνξεί λα επηβεβαησζεί ή λα
δηαςεπζζεί, θαη κάιηζηα είηε ελ κέξεη είηε εμ νινθιήξνπ => νη δηάθνξεο δηθνλνκηθέο πξάμεηο πξέπεη
λα δηελεξγνχληαη κε πεξίζθεςε. Ο ππνζεηηθφο ραξαθηήξαο ζπληεξείηαη θαη φπνπ αθφκε ε ελνρή ηνπ
θαηεγνξνπκέλνπ εκθαλίδεηαη σο βέβαηε (ηδίσο ζηα γλήζηα απηφθσξα εγθιήκαηα) -> ν ηειεπηαίνο
πξέπεη λα ζεσξείηαη απιά χπνπηνο {αλ εζεσξείην αζψνο κε ηελ θπξηνιεμία ηνπ φξνπ, ηφηε ζα ήηαλ
αλεπίηξεπηε ε επηβνιή ζε βάξνο ηνπ κέηξνπ δηθνλνκηθνχ θαηαλαγθαζκνχ- π.ρ. ζχιιεςε, πξνζσξηλή
θξάηεζε θιπ}, εθφζνλ ε ελνρή ηνπ δελ έρεη απαγγειζεί κε ακεηάθιεηε θαηαδηθαζηηθή απφθαζε ελφο
ηαθηηθνχ πνηληθνχ δηθαζηεξίνπ.
Η ειιεληθή πνηληθή δηθνλνκηθή λνκνζεζία
Γελ πεξηιακβάλεηαη ζηελ πεξίιεςε.
ΜΔΡΟ΢ ΠΡΩΣΟ
ΣΑ ΘΔΜΔΛΙΩΓΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΑ ΣΗ΢ ΠΟΙΝΙΚΗ΢ ΓΙΚΗ΢ ΚΑΙ ΟΙ ΓΙΚΟΝΟΜΙΚΔ΢
‘ΑΡΥΔ΢’
Πνηληθή δίθε είλαη κηα καθξά αιιεινπρία πξάμεσλ πνπ αξρίδεη απφ ηελ θίλεζε ηεο πνηληθήο δίσμεο
θαη ηειεηψλεη κε ηελ έθδνζε θαη ηελ εθηέιεζε κηαο ακεηάθιεηεο δηθαζηηθήο απφθαζεο. Ωο ‘αξρέο’ ή
‘αμηψκαηα’ ηεο πνηληθήο δίθεο ραξαθηεξίδνληαη νη γεληθφηεξεο ζεκαζίαο πξνηάζεηο πνπ δηεθδηθνχλ
ηελ επίιπζε ησλ βαζηθψλ δηθνλνκηθψλ πξνβιεκάησλ.
Η δίσμε ηνπ εγθιήκαηνο
Η. Πνηνο δηψθεη ην έγθιεκα; 1. Ιδησηηθή δίσμε εγθιεκάησλ: ΢ε παιαηφηεξεο επνρέο, ήηαλ βαζηθά
ππφζεζε ηνπ παζφληνο απφ ην έγθιεκα, θαζψο θαη ηεο νηθνγέλεηάο ηνπ -> ην έγθιεκα απνηεινχζε
έλα είδνο ηδησηηθήο δηαθνξάο κεηαμχ ηνπ δξάζηε θαη ηνπ ζχκαηνο. // 2. Λατθή δίσμε εγθιεκάησλ:
Καηά ην ζχζηεκα απηφ, ην έγθιεκα θέξεηαη ζε δίθε θαηφπηλ αηηήζεσο νπνηνπδήπνηε πνιίηε =>
αληίιεςε πεξί ηεο θνηλσληθήο απαμίαο ηεο εγθιεκαηηθήο δξάζεο. // 3. Κξαηηθή δίσμε εγθιεκάησλ:
Δίλαη ην ζχζηεκα πνπ επηθξαηεί ζήκεξα θαη ζπγρξφλσο ην κφλν πνπ αληαπνθξίλεηαη ζηηο θξαηνχζεο
αληηιήςεηο, δει. φηη ε πνηλή επηβάιιεηαη σο απηνλφεηε θαη αλαγθαία αληίδξαζε ζην έγθιεκα, ράξηλ
πξνζηαζίαο ηεο θνηλσλίαο θαη σο εθδήισζε ηδηαίηεξεο απνδνθηκαζίαο ηνπ δξάζηε απφ ηελ έλλνκε
ηάμε. Έηζη, απνηξέπεηαη ν ελδερφκελνο εθθπιηζκφο ηεο ζε έλα φξγαλν ηδησηηθήο δηακάρεο θαη
αληεθδίθεζεο.
ΗΗ. Πνηνο έρεη ηελ πξσηνβνπιία ηεο πνηληθήο δίσμεο; Η θίλεζε ηεο πνηληθήο δίσμεο αλαηίζεηαη ζε
θξαηηθά φξγαλα, ηα νπνία δηψθνπλ ην έγθιεκα –θαηά θαλφλα- απηεπάγγειηα (=παξά ηε ζέιεζε ηνπ
παζφληνο απφ ην έγθιεκα). Ωζηφζν, ηξεηο θαηεγνξίεο εγθιεκάησλ (=έρνπλ κεγάιε νκνηφηεηα κε
θνηλέο πξάμεηο πνπ είλαη πνηληθά αδηάθνξεο ή κε εγθιήκαηα, ζηα νπνία ε ζπλαίλεζε ηνπ παζφληνο
απνθιείεη ηνλ άδηθν ραξαθηήξα ηεο πξάμεο) δηψθνληαη θαη' έγθιεζε > α) αμηφπνηλεο πξάμεηο, νη
νπνίεο έρνπλ ζρεηηθά κηθξή βαξχηεηα- π.ρ. εγθιήκαηα θαηά ηεο ηηκήο θιπ / β) πξάμεηο πνπ
ηεινχληαη κέζα ζην πιαίζην άμησλ πξνζηαζίαο ζηελψλ πξνζσπηθψλ ζρέζεσλ κεηαμχ δξάζηε θαη
παζφληα- π.ρ. θινπή κεηαμχ ζπγγελψλ (=πθαίξεζε) / γ) πεξηπηψζεηο ζχγθξνπζεο αλάκεζα ζην
ππαξθηφ πνιηηεηαθφ-θνηλσληθφ ζπκθέξνλ γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηνπ εγθιήκαηνο θαη ζε άμηα

αλαγλψξηζεο ζπκθέξνληα ηνπ παζφληνο- π.ρ. εγθιήκαηα θαηά ηεο γελεηήζηαο ειεπζεξίαο.
Έγθιεζε κπνξεί λα ππνβιεζεί θαη απφ δεκφζηα αξρή (εθφζνλ θέξεη ηελ ηδηφηεηα ηνπ παζφληνο)·
κεξηθέο θνξέο, σζηφζν, ε πνηληθή δίσμε θαίλεηαη λα εμαξηάηαη απφ ζρεηηθή 'αίηεζε', ε νπνία
αλάγεηαη ζε ιφγνπο γεληθφηεξεο θξαηηθήο ή δηνηθεηηθήο πνιηηηθήο πνπ επεξεάδνπλ ην ζθφπηκν ή κε
ηεο πνηληθήο δίσμεο. Γηαθνξεηηθή είλαη, ηέινο, ε απαηηνχκελε θάπνηε (΢10) 'άδεηα' ηεο αξρήο γηα ηε
δίσμε θάπνησλ εγθιεκάησλ κε ηε δεκηνπξγία ηεο πνηληθήο δίθεο.
ΗΗΗ. Σε ηίλνο θξαηηθνχ νξγάλνπ ηα ρέξηα ζα πξέπεη λα αλαηεζεί ε δίσμε ησλ εγθιεκάησλ; Καηά
ην εμεηαζηηθφ ζχζηεκα, ην πνηληθφ δηθαζηήξην είλαη επηθνξηηζκέλν κε ην ζχλνιν ηεο πνηληθήο
θξαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο, απφ ηελ θίλεζε ηεο πνηληθήο δίσμεο κέρξη θαη ηελ νξηζηηθή θξίζε ηεο
ππφζεζεο. Αληίζεηα, ζην θαηεγνξεηηθφ ζχζηεκα, ηα ιεηηνπξγήκαηα αθελφο ηεο άζθεζεο ηεο
πνηληθήο δίσμεο θαη αθεηέξνπ ηεο εθδίθαζεο ηεο πνηληθήο ππφζεζεο απνρσξίδνληαη ην εικα απφ ην
άιιν θαη αλαηίζεληαη ζε μερσξηζηφ ην θαζέλα θξαηηθφ φξγαλν (ηελ εηζαγγειηθή αξρή θαη ην πνηληθφ
δηθαζηήξην αληίζηνηρα). Πιένλ επηθξαηεί απφιπηα ην δεχηεξν δηφηη εκθαλίδεη ηα εμήο πιενλεθηήκαηα
> α) θαηαξγείηαη ην άηνπν λα θξίλεη ν δηθαζηήο ηα έξγα ηνπ, αθνχ πηα ν ηειεπηαίνο θξίλεη ηελ
θαηεγνξία ηνπ εηζαγγειέα / β) ν θαηεγνξνχκελνο κεηαβάιιεηαη ζε ππνθείκελν ηεο πνηληθήο δίθεο,
αθνχ απνθηά δηθαηψκαηα απέλαληη ζηελ θαηεγνξία, ηα νπνία ν δηθαζηήο νθείιεη λα ηθαλνπνηήζεη
/ γ) ν ζπλήγνξνο ππεξάζπηζεο πξνάγεηαη ζε ζεκαληηθφ παξάγνληα ηεο πνηληθήο δίθεο ιφγσ ηεο
χπαξμεο ηνπ θαηήγνξνπ-εηζαγγειέα. Καη ζην πιαίζην, πάλησο, ηνπ θαηεγνξεηηθνχ ζπζηήκαηνο, ε
κεηά ηελ θίλεζε ηεο πνηληθήο δίσμεο εμέιημε ηεο δηαδηθαζίαο κπνξεί λα θέξεη εμεηαζηηθά
ραξαθηεξηζηηθά, θαζψο δηαλνίγνληαη δχν δπλαηφηεηεο > είηε ε δηεξεχλεζε/εμέηαζε ηεο ππφζεζεο
κέλεη ζηα ρέξηα ηνπ εηζαγγειέα θαη ησλ ζπλεγφξσλ, ελψ ην πιηθφ πνπ ζπλάγεηαη απφ απηή ηίζεηαη
ππφ ηελ εθηίκεζε ηνπ δηθαζηή πνπ ιεηηνπξγεί σο παζεηηθφο θξηηήο ησλ ππνβαιινκέλσλ / είηε ν
δηθαζηήο δελ πεξηνξίδεηαη ζηα φζα ηνπ θέξλνπλ θαη ηνπ ιέλε νη άιινη, αιιά εξεπλά πξνο θάζε
θαηεχζπλζε κε δηθή ηνπ επζχλε θαη πξσηνβνπιία ηα δεδνκέλα ηεο ππφζεζεο, θέξνληαο ην βάξνο ηεο
απφδεημεο γηα ηελ θαηαδίθε => ν δηθαζηήο βαξχλεηαη κε ην δηαγλσζηηθφ θαζήθνλ εμηρλίαζεο ηεο
ππφζεζεο.
IV. 'Σθνπηκφηεηα' ή 'λνκηκφηεηα' ηεο θαηεγνξίαο; Ο εηζαγγειέαο δελ έρεη ηε δηαθξηηηθή επρέξεηα
λα εθηηκά θάζε θνξά ειεχζεξα θαηά πφζν είλαη ή δελ είλαη ζθφπηκε ε άζθεζε ηεο πνηληθήο δίσμεο. Η
ηειεπηαία είλαη θαηά θαλφλα ππνρξεσηηθή γηα ηνλ εηζαγγειέα, εθφζνλ θαηά ηελ εθηίκεζή ηνπ ε
θαηαγγειία γηα ηέιεζε ελφο εγθιήκαηνο ηνπιάρηζηνλ δελ είλαη λνκηθά ή/θαη νπζηαζηηθά πξνθαλψο
αβάζηκε => πξέπεη λα πθίζηαηαη έζησ κηα δπλεηηθά βάζηκε ππφλνηα ηέιεζεο εγθιήκαηνο. Μνλάρα
σο πξνο ηελ ηθαλφηεηα πξνο θαηαινγηζκφ δε ρξεηάδεηαη λα πθίζηαηαη θάπνηα -έζησ- ππφλνηα, αιιά
αληίζεηα ε ππνρξέσζε πξνο δίσμε παξακέλεη αθφκε θη φηαλ είλαη βέβαην φηη απηή δε ζπληξέρεη. Η
πνηληθή δίσμε είλαη επηβεβιεκέλε αθφκα θη ελαληίνλ ελφο εγθιεκαηία πνπ είλαη βέβαην πσο είλαη
αθαηαιφγηζηνο (π.ρ. ελφο παξάθξνλα). ΢ηε ινγηθή ηεο 'αξρήο ηεο λνκηκφηεηαο' αληαπνθξίλεηαη
θαιχηεξα κηα παξαιιαγή, θαηά ηελ νπνία πξέπεη λα ζπληξέρεη θαη θάηη παξαπάλσ: ήηνη λα πξνθχπηεη
ζεηηθά -χζηεξα απφ εηδηθή εηζαγγειηθή έξεπλα (=πξνθαηαξηηθή εμέηαζε)- φηη ππάξρνπλ φλησο
ελδείμεηο επαξθείο γηα ηελ θίλεζε ηεο πνηληθήο δίσμεο. Όκσο, ε ιχζε απηή νδεγεί ελίνηε ζε
αλεπηεηθή απνηειέζκαηα, ιφγσ ηνπ φηη ε ελφριεζε πνπ θέξεηαη ζηνλ θαηεγνξνχκελν απφ ηε δίσμε
κπνξεί λα ππεξβαίλεη ην θνηλσληθφ φθεινο απφ ηελ ηηκψξεζή ηνπ· γη' απηφ θαζηεξψλνληαη εμαηξέζεηο
ππέξ ηεο 'αξρήο ηεο ζθνπηκφηεηαο', πξνθεηκέλνπ λα ππεξεηείηαη ηαπηφρξνλα θαη ε 'αξρή ηεο
αλαινγηθφηεηαο'.

'Αληηδηθία' ζηελ πνηληθή δίθε;
Η 'άζθεζε' ηεο πνηληθήο δίσμεο πεξηιακβάλεη ηφζν ηελ θίλεζε ηεο (-> άπαμ θαη θηλεζεί δελ
αλαθαιείηαη) φζν θαη ηελ εθπξνζψπεζε ηεο θαηεγνξίαο ζηε δηάξθεηα ηεο δίθεο. Σν ηειεπηαίν κπνξεί
λα ζεκαίλεη ηελ ππνρξέσζε ηνπ εηζαγγειέα: α) λα δεηάεη κέρξη ηέινπο ηελ θήξπμε ηεο ελνρήο θαη
ηελ ηηκψξεζε ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ, εκκέλνληαο ζηελ αξρηθή ηνπ ππφλνηα (αλ ίζρπε ην
ζπγθεθξηκέλν, ν εηζαγγειέαο ζα εξρφηαλ ζε αληηδηθία πξνο ηνλ θαηεγνξνχκελν θαη ζα είρε αλάγθε
ηελ 'αξρή ηεο ηζφηεηαο ησλ φπισλ') ή β) λα ζπκβάιεη ζηελ αλαδήηεζε ηεο αιήζεηαο, ειέγρνληαο ηελ
αξρηθή ηνπ ππφλνηα θαη δεηψληαο ηελ θήξπμε ηεο ελνρήο κφλν αλ ηελ επηβεβαηψζεη. Έηζη, ε δξάζε
ηνπ εηζαγγειέα ζηελ πνηληθή δίθε πξέπεη λα πξνζιακβάλεη κηα παξάιιειε θνξά πξνο ηε ζηάζε ηνπ
δηθαζηή. Απηφ έρεη ηηο εμήο ζπλέπεηεο > i] ζηε θχζε ηνπ εηζαγγειηθνχ έξγνπ -> ν εηζαγγειέαο
ιεηηνπξγεί σο έλα ακεξφιεπην φξγαλν ηεο Γηθαηνζχλεο πνπ βνεζάεη ην δηθαζηή ζηε δηάγλσζε ηεο
αιήζεηαο θαη ζηελ απνλνκή ηνπ δηθαίνπ. / ii] ζηε ζέζε ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ -> ν θαηεγνξνχκελνο
ζπκκεηέρεη ζηε δίθε ελεξγεηηθά (=δηθαίσκα απηνπξφζσπεο πξνζηαζίαο· αθξφαζεο· λα έρεη
ζπλήγνξν· γλψζεο ησλ ζηνηρείσλ ηεο ππφζεζεο) θαη παζεηηθά (=δηθαίσκα ζηελ ειεχζεξε θαη
αλεπεξέαζηε βνχιεζε· ζησπήο θιπ) σο ππνθείκελν. Γελ παχεη, πάλησο, λα είλαη θαη αληηθείκελν ηεο
πνηληθήο δίθεο, άιινηε σο αληηθείκελν δηαδηθαζηηθνχ θαηαλαγθαζκνχ (π.ρ. ζχιιεςε, πξνζσξηλή
θξάηεζε, ζσκαηηθή έξεπλα) θαη άιινηε σο κέζν απφδεημεο (π.ρ. ιήςε δαθηπιηθψλ απνηππσκάησλ,
DNA). Σν πεξηερφκελν ησλ δηθαησκάησλ ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ δηαπιάζεηαη δηαθνξεηηθά αλάινγα κε
ην αλ ν εηζαγγειέαο είλαη αληίδηθφο ηνπ (=> ν θαηεγνξνχκελνο γίλεηαη έλα 'κέξνο'-'δηάδηθνο' ζηελ
πνηληθή δίθε) ή ιεηηνπξγεί σο ακεξφιεπην φξγαλν ηεο Γηθαηνζχλεο (=> ν θαηεγνξνχκελνο δε
δηθαηνχηαη λα παξεκβάιεη πξνζθφκκαηα ζηελ απνθάιπςε ηεο αιήζεηαο). Απηά έρνπλ αμία ηδίσο ζε
ζρέζε κε ην δήηεκα ηνπ δηθαηψκαηνο άξλεζεο ηεο θαηεγνξίαο. Δηδηθφηεξα, πξέπεη λα ζεσξεζεί φηη
επηηξέπεηαη ε (αλαιεζήο) απιή άξλεζε (=ην απιφ 'φρη' ζηελ θαηεγνξία), θαζψο ζπληζηά έλα είδνο
πξνέθηαζεο ηνπ δηθαηψκαηνο ζησπήο. Αληίζεηα, ε ζεκειησκέλε (αλαιεζήο) άξλεζε (ζηεξίδεηαη ζε
ςεπδή πεξηζηαηηθά πνπ ππνηίζεηαη φηη θαηαδεηθλχνπλ ηελ αζσφηεηα ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ) ζπληζηά
κηα αδηθαηνιφγεηε θαη επηθίλδπλε ζεηηθή παξαπιάλεζε ησλ θνξέσλ ηεο πνηληθήο ιεηηνπξγίαο =>
απαγνξεπκέλε. Πνιχ πεξηζζφηεξν, βέβαηα, απαγνξεχεηαη εθείλε ε ςεπδήο άξλεζε, ηεο νπνίαο ε
ζεκειίσζε ελέρεη ηέιεζε κηαο πεξαηηέξσ αμηφπνηλεο πξάμεο- π.ρ. ςεπδήο θαηακήλπζε άιινπ
πξνζψπνπ σο ηνπ δήζελ δξάζηε, ε ζπθνθαληηθή δπζθήκεζε, ε πιαζηνγξαθία. / iii] ζηε ζέζε ηνπ
ζπλεγφξνπ ππεξάζπηζεο -> ν ζπλήγνξνο ππεξάζπηζεο πεξηέξρεηαη ζηε ζέζε ελφο εθπξνζψπνπ ή,
γεληθφηεξα, ελφο απινχ παξαζηάηε ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ (απνθηά έλα είδνο απηνλνκίαο απέλαληη
ζηνλ ηειεπηαίν). Δηδηθφηεξα, ν ζπλήγνξνο είλαη θαη απηφο απηνηειέο φξγαλν ηεο Γηθαηνζχλεο, αθνχ
κπνξεί λα ελεξγήζεη θαη πέξα απφ ηε βνχιεζε ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ ή ελαληίνλ ηεο. ΢ην πιαίζην απηφ
βαξχλεηαη κε έλα ηδηαίηεξν 'θαζήθνλ αιήζεηαο', αθνχ δελ ηνπ επηηξέπεηαη λα ιέεη ςέκαηα,
δηαθεξχζζνληαο ηελ αζσφηεηα ηνπ ελφρνπ θαηεγνξνπκέλνπ, λνζεχνληαο ην απνδεηθηηθφ πιηθφ ή
ζπζθνηίδνληαο ηα πξαγκαηηθά πεξηζηαηηθά· αληηζέησο, ππνρξενχηαη λα πξνζβάιεη ηηο ακθηβνιίεο πνπ
αλαθχπηνπλ ζε φθεινο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ θαη λα θσηίδεη επλντθά ηελ πεξίπησζή ηνπ. Σν θαζήθνλ,
σζηφζν, ηεο αιήζεηαο βξίζθεη ηα φξηα ηνπ ζηα θαζήθνληα ζησπήο/ερεκχζεηαο (=δελ δηθαηνχηαη λα
απνθαιχςεη ηε γλσζηή ζ' απηφλ ελνρή ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ) θαη ζπλεγνξίαο (=δηθαίσκα λα δξάζεη
κνλφπιεπξα πξνο φθεινο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ). ΢ε θάζε πεξίπησζε, ν ζπλήγνξνο είλαη ν
νπζηαζηηθφο 'θξνπξφο' θαη εγγπεηήο ηεο 'δηθαηφηεηαο' ηεο πνηληθήο δίθεο, αθνχ δηελεξγεί ηνλ
απαξαίηεην έιεγρν πξνο φιεο ηηο θαηεπζχλζεηο ηεο ηήξεζεο ησλ δηθνλνκηθψλ ηχπσλ πνπ έρνπλ ηεζεί
πξνο φθεινο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ, αιιά θαη ηεο ακεξνιεςίαο ηνπ δηθαζηή.

Αληηδηθία ηνπ πνιηηηθψο ελάγνληα;
Η ζπκκεηνρή ηνπ παζφληνο -σο ππνθεηκέλνπ- ζηελ πνηληθή δίθε ζπλίζηαηαη ζηελ αλαγλψξηζε ζ'
απηφλ λα εγείξεη ηε ιεγφκελε 'πνιηηηθή αγσγή'· ζπληζηά, ηφηε, ζηελ πξαγκαηηθφηεηα έλαλ
κνλφπιεπξν δξψληα ηδηψηε-θαηήγνξν, ν νπνίνο ελδηαθέξεηαη (επηθνπξνχκελνο απφ ην ζπλήγνξφ ηνπ)
γηα λα θεξπρζεί έλνρνο ν θαηεγνξνχκελνο.
1. Δπηρεηξήκαηα ππέξ ηεο απνδνρήο ηεο πνιηηηθήο αγσγήο: α) ν πνηληθφο δηθαζηήο δηαζέηεη κηα
πεξηζζφηεξν νινθιεξσκέλε εηθφλα ηεο ππφζεζεο θαη κπνξεί λα εθηηκήζεη θαιχηεξα ηηο
πξνυπνζέζεηο θαη ηελ έθηαζε ηεο απνδεκίσζεο (-> απνθαηάζηαζε πιηθψλ θαη εζηθψλ δεκηψλ πνπ
ππέζηε ην ζχκα) / β) ε πνηληθή δηαδηθαζία είλαη ηαρχηεξε θαη νηθνλνκηθφηεξε / γ) ε εθθαζάξηζε
ζηελ ίδηα ηε δίθε θαη ηνπ ζέκαηνο ηεο απνδεκίσζεο απνθιείεη ην ελδερφκελν λα εθδνζνχλ
αληηθαηηθέο απνθάζεηο / δ) πξνζηαηεχεη ην ζχκα απφ ηελ πηζαλφηεηα λα αζσσζεί ν δξάζηεο
ρσξίο ηε δηθή ηνπ παξνπζία / ε) ζπκβάιιεη ζηελ πιεξέζηεξε δηάγλσζε ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ
δξάζηε ελφςεη εμαηνκίθεπζεο ηεο πνηληθήο ηνπ κεηαρείξηζεο, ράξε ζηε δηεπθξίληζε ηφζν ησλ
ςπρνινγηθψλ ζπλζεθψλ ππφ ηηο νπνίεο ηειέζηεθε ε πξάμε, φζν θαη ησλ απνηειεζκάησλ ηεο =>
αθξηβνδίθαηε εθηίκεζε ηνπ βαζκνχ ηεο επζχλεο ηνπ.
2. Αληηξξήζεηο: α) ε εκθάληζε ηνπ ζχκαηνο είλαη ηθαλή λα ζπζθνηίζεη ηελ πξνζσπηθή ηνπ ζρέζε
κε ην δξάζηε / β) ε έθδνζε αληηθαηηθψλ πνηληθψλ θαη αζηηθψλ απνθάζεσλ δελ απνθεχγεηαη, αθνχ
ηζρχεη ε 'αξρή ηεο αλεμαξηεζίαο' ηεο πνιηηηθήο απφ ηε 'δεκφζηα' αγσγή / γ) ην πνηληθφ
δεδηθαζκέλν δελ δεζκεχεη ην πνιηηηθφ δηθαζηήξην / δ) κε ηελ ελεξγφ ζπκκεηνρή ηνπ αδηθεζέληνο
δίλεηαη ε εληχπσζε ζην δξάζηε φηη θαη ε ίδηα ε πνηλή ηίζεηαη ζηελ ππεξεζία ηεο ηδησηηθήο
εθδίθεζεο ηνπ αληηπάινπ ηνπ / ε) δηαθηλδπλεχεηαη φρη κφλν ε πνηληθή ιεηηνπξγία ηεο Πνιηηείαο,
αιιά θαη ε ίδηα ε απνλνκή ηεο δηθαηνζχλεο, αθνχ παξαβιάπηεηαη ε ηζφηεηα κεηαμχ ελάγνληνο θαη
ελαγφκελνπ.
3. Ο κηθηφο ραξαθηήξαο ηεο πνιηηηθήο αγσγήο: Μφλε ε αλάγθε απνδεκίσζεο ή ρξεκαηηθήο

ηθαλνπνίεζεο ηνπ αδηθεζέληνο δελ επηβάιιεη ηελ εηζδνρή ηνπ πνιηηηθψο ελάγνληα σο ππνθεηκέλνπ
ζηελ πνηληθή δίθε. Δμάιινπ, ε ιεγφκελε πνιηηηθή αγσγή έρεη κηθηφ ραξαθηήξα, αθνχ είλαη ζπλάκα
θαη πνηληθή -> πξάγκαηη, ν πνιηηηθψο ελάγσλ δελ επηδηψθεη απιά θαη κφλν ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ
αζηηθήο θχζεσο αμηψζεψλ ηνπ, αιιά θπξίσο ηελ θαηαδίθε ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ. Σν ηειεπηαίν
ζπκβαίλεη γηαηί φλησο δελ ππάξρεη άιινο ηξφπνο νπζηαζηηθήο απνθαηάζηαζεο ηεο 'ηδεαηήο ή
πλεπκαηηθήο πξνζβνιήο' {=ελδερφκελε εζηθή δηαζηξνθή ηνπ, αιιά πξνπάλησλ ε νδχλε πνπ
αηζζάλεηαη ιφγσ ηεο εγθιεκαηηθήο αδηθίαο. (κάιηζηα, ε νδχλε απηή απνηειεί ζεηηθή έθθξαζε ηνπ
πεξί δηθαίνπ αηζζήκαηνο, πνπ θακία ρξεκαηηθή θαηαβνιή δε κπνξεί λα απαιχλεη)}, ηελ νπνία
πθίζηαηαη ην ζχκα ηνπ εγθιήκαηνο.
4. Πνηνο λνκηκνπνηείηαη σο πνιηηηθψο ελάγσλ; α) νη δεκησζέληεο (πιηθά ή εζηθά) απφ ην

έγθιεκα, νη νπνίνη είλαη ηαπηφρξνλα θαη παζφληεο απφ απηφ (=θνξείο ηνπ έλλνκνπ αγαζνχ πνπ
πξνζηαηεχεηαη απφ ηελ νηθεία πνηληθή δηάηαμε) / β) ηα πξφζσπα πνπ δεκηψλνληαη κελ 'άκεζα'
(πιηθά ή εζηθά) απφ ηελ εγθιεκαηηθή πξάμε, θαιππηφκελα θαη απηά ζε θάπνην κέηξν απφ ηνλ
πξνζηαηεπηηθφ ζθνπφ ηνπ παξαβηαδφκελνπ πνηληθνχ λφκνπ, πιελ φκσο δε θέξνπλ ηελ ηδηφηεηα ηνπ
παζφληνο- π.ρ. εθείλνο ζε βάξνο ηνπ νπνίνπ γίλεηαη ε ρξήζε ελφο πιαζηνχ εγγξάθνπ (ΠΚ 216) ή
ηειείηαη κηα ςεπδνξθία. Άξα, δηθαίσκα ζπκκεηνρήο ζηελ πνηληθή δίθε κε ηελ ηδηφηεηα ηνπ πνιηηηθψο
ελάγνληα πθίζηαηαη κφλνλ εθφζνλ ππάξρεη θάπνηα πξνζσπηθή επαθή ηνπ δεκησζέληνο κε ηελ επίδηθε

εγθιεκαηηθή πξάμε· δηφηη κφλν ηφηε κπνξεί λα ππνζηεξηρζεί φηη ην θαηαςεθηδφκελν ρξεκαηηθφ πνζφ
εθθξάδεη ηελ απφιπηε απνθαηάζηαζε ηεο εγθιεκαηηθήο αδηθίαο. ΢εκεηψλεηαη φηη παξάζηαζε
πνιηηηθήο αγσγήο δελ είλαη θαηά βάζε λνεηή επί εγθιεκάησλ πνπ πιήηηνπλ ππεξαηνκηθά έλλνκα
αγαζά + είλαη αλαγθαία ε πξνζθφιιεζε-αλαθνξά ηεο πνιηηηθήο αγσγήο ζηε ζπγθεθξηκέλε ππφ
θαηεγνξία εγθιεκαηηθή πξάμε (=ε φπνηα δεκία πνπ επηθαιείηαη ν πνιηηηθψο ελάγσλ πξέπεη λα
πξνέξρεηαη απφ απηήλ- ΚΠΓ 63). Έλα άιιν δήηεκα είλαη πφηε ππνρξενχηαη ην πνηληθφ δηθαζηήξην λα
απνθαζίζεη γηα ηε ζπλδξνκή ή κε ησλ πξνυπνζέζεσλ ηεο λνκηκνπνίεζεο ηνπ πνιηηηθψο ελάγνληα ->
πξηλ απφ ηελ έλαξμε ηεο απνδεηθηηθήο δηαδηθαζία. Άιισζηε, ε ζπκκεηνρή ηνπ πνιηηηθψο ελάγνληα
ζηελ πνηληθή δίθε δελ επηηξέπεηαη λα εθηείλεηαη θαη ζην ζέκα ηεο επηβιεηέαο ζηνλ θαηεγνξνχκελν
πνηλήο· ππνθαηάζηαην, ινηπφλ, ηεο αλαθνξάο ζηελ πνηλή ζπληζηά -θαηά θάπνην ηξφπν- ην ρξεκαηηθφ
αίηεκα ηνπ πνιηηηθψο ελάγνληα. Σν ζχκα, αθφκε θη αλ "πήξε φ,ηη δήηεζε", είλαη ζε θάζε πεξίπησζε
ειεχζεξν θαη ππνρξεσκέλν (βι. θαζήθνλ καξηπξίαο) λα θαηαζέζεη φζα δηαπξάρζεθαλ ζε βάξνο ηνπ
απφ ηνλ θαηεγνξνχκελν -> ΟΜΩ΢, ε παξάζηαζε πνιηηηθήο αγσγήο ππ' απηέο ηηο ζπλζήθεο ζπληζηά
ππεξβνιή. ΢ε αληηζηνηρία κε ηνλ κηθηφ ραξαθηήξα ηεο πνιηηηθήο αγσγήο, πξνηείλεηαη έλαο
ζπλδπαζκφο ηεο ηηκψξεζεο θαη ηεο ρξεκαηηθήο απνδεκίσζεο ζε κία εληαία κνξθή "κηθηήο θχξσζεο
θαηά ηνπ εγθιήκαηνο" (=ηηκσξεηηθή εθδνρή ηεο απνδεκίσζεο).
Πξνδηθαζία (=αλάθξηζε)
Παξεκβάιιεηαη αλάκεζα ζηελ θίλεζε ηεο πνηληθήο δίσμεο θαη ζηελ νξηζηηθή εθδίθαζε ηεο ππφζεζεο
γηα ηνπο εμήο ιφγνπο > α) ε θίλεζε ηεο πνηληθήο δίθεο είλαη ζπρλά αδχλαην λα ζπλεπάγεηαη ηελ
άκεζε εθδίθαζε ηεο ππφζεζεο, αθνχ ν εληνπηζκφο ηνπ δξάζηε δελ έρεη αθφκε ζπληειεζηεί / β)
είλαη αλαγθαίν λα πξνεγεζεί ζπιινγή, δηαινγή, ηαμηλφκεζε θαη δηαζθάιηζε ησλ απνδείμεσλ ->
πξνεηνηκαζία ηνπ απνδεηθηηθνχ πιηθνχ. Η ηδηνξξπζκία ηεο πνηληθήο πξνδηθαζία ζπλίζηαηαη ζην φηη
απνηειεί κηα ζνβαξή δηαδηθαζία γηα ηνλ θαηεγνξνχκελν πνπ θινλίδεη ηελ ςπρηθή ηνπ ηζνξξνπία θαη
ηελ θνηλσληθή ηνπ ππφζηαζε· γη' απηφ πξέπεη λα ππνβάιιεηαη ζ' απηή κφλν φηαλ απφ ηνλ
πξνδηθαζηηθφ έιεγρν ηεο θαηεγνξίαο έρεη ζπλαρζεί ε χπαξμε νπσζδήπνηε αμηφινγσλ ελδείμεσλ,
ηθαλψλ λα εμειηρζνχλ ζε δηθαληθή πεπνίζεζε σο πξνο ηελ ελνρή ηνπ. Δμάιινπ, ε πνηληθή πξνδηθαζία
κπνξεί θαη πξέπεη λα απνηειεί θάζε νπζηαζηηθήο δηθαζηηθήο θξίζεο θαη ζπρλά ηελ ηειηθή θάζε ηεο
φιεο δηαδηθαζίαο. Καη' εμαίξεζε, ε πξνδηθαζία κπνξεί λα ιείςεη/λα απνθνπεί (=>άκεζε εηζαγσγή
ζην αθξναηήξην θαη εθδίθαζε ηεο ππφζεζεο), φηαλ α) νη ελδείμεηο πεξί ηεο ελνρήο ηνπ
θαηεγνξνπκέλνπ είλαη εμαξρήο ηφζν ηζρπξέο, ψζηε λα αγγίδνπλ ηα φξηα κηαο νηνλεί βεβαηφηεηαο
(ζηελ νπζία κφλν ζηα απηφθσξα εγθιήκαηα, αιιά φρη ζηα απηφθσξα θαθνπξγήκαηα) / β) πξφθεηηαη
γηα ειαθξφηεξα εγθιήκαηα (θπξίσο πηαίζκαηα), ζε ζρέζε κε ηα νπνία ε παξαπνκπή ζην
αθξναηήξην, ελφςεη θαη ηεο κηθξήο βαξχηεηαο ησλ πξνβιεπφκελσλ θπξψζεσλ, δε κπνξεί λα
ζεσξεζεί φηη επηθέξεη αμηφινγν θινληζκφ ηεο θνηλσληθήο ππφζηαζεο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ.
Πνηνο ν θνξέαο ηεο πνηληθήο πξνδηθαζίαο θαη πνηνο ν θξηηήο ησλ πνξηζκάησλ ηεο;
1. Τα δηάθνξα ζπζηήκαηα (ζει. 99-103): Γελ πεξηιακβάλνληαη ζηελ πεξίιεςε.
2. Δηδηθφηεξα γηα ηνλ θνξέα ηεο αλάθξηζεο: Μηα πξψηε ιχζε έγθεηηαη ζηελ αλάζεζε ηεο
αλάθξηζεο ζηνλ εηζαγγειέα, ν νπνίνο επηιακβάλεηαη απηνπξνζψπσο ή κέζσ ησλ νξγάλσλ πνπ
ππάγνληαη ζ' απηφλ, δει. θπξίσο αζηπλνκηθψλ, αιιά θαη δηνηθεηηθψλ ή δηθαζηηθψλ (π.ρ.
πηαηζκαηνδίθεο). Σν κεηνλέθηεκα ηεο ιχζεο απηήο είλαη φηη δεκηνπξγεί έλα είδνο ςπρνινγηθήο

πξνθαηάιεςεο ηνπ εηζαγγειέα ζε βάξνο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ (αθνχ ηνλ θαηεγνξεί θαη ηαπηφρξνλα
ειέγρεη αλαθξηηηθά ηε δηθή ηνπ θαηεγνξία). Δλφςεη ησλ αλσηέξσ, δηακνξθψζεθε έλαο άιινο ηξφπνο
ιχζεο ηνπ πξνβιήκαηνο, δει. ε αλάζεζε ηνπ ππφ ζπδήηεζε ειέγρνπ ζε έλαλ εηδηθφ δηθαζηή ->
ηαθηηθφο αλαθξηηήο, ν νπνίνο εηζθέξεη -σο νπζηψδεο κνλνκειέο θαη αλεμάξηεην φξγαλν πνπ έρεη
"ηδίαλ, απζέθαζηνλ, εθ ηνπ λφκνπ απνξξένπζαλ δηθαηνδνζίαλ"- ηα ερέγγπα ηεο πξνζσπηθήο θαη
ιεηηνπξγηθήο δηθαζηηθήο ηνπ αλεμαξηεζίαο.
3. Ζ 'πξναλάθξηζε': Ο ελ ιφγσ φξνο πήξε κηα εηδηθφηεξε ζεκαζία δειψλνληαο απνθιεηζηηθά ηηο
'πξνεηζαγσγηθέο εξγαζίεο ησλ επί ηεο αλαθξίζεσο ππαιιήισλ'. Τπφ ηελ έλλνηα απηή κπνξνχζε λα
παξαγγειζεί ζε φιεο ηηο πνηληθέο ππνζέζεηο, έρνληαο πξνθαηαξθηηθφ/πξνζσξηλφ ραξαθηήξα.
Απνζηνιή ηεο ήηαλ εηδηθφηεξα ε δηαπίζησζε ηνπ βαζκνχ ηεο απνδεηθηηθήο δπζρέξεηαο ησλ εθάζηνηε
ππνζέζεσλ, πξνθεηκέλνπ λα παξαπεκθζνχλ ζηε ζπλέρεηα νη πεξηπινθφηεξεο απφ απηέο ζηνλ ηαθηηθφ
αλαθξηηή. Καη ν ηζρχσλ ΚΠΓ (άξζξν 245 §1) θαζηεξψλεη ην ζεζκφ ηεο πξναλάθξηζεο, ζηελ νπνία
δηνρεηεχνληαη πιένλ θαη απνδεηθηηθά δχζθνιεο ππνζέζεηο (πξνερφλησο ηα πιεκκειήκαηα).
4. 'Πξνθαηαξθηηθή εμέηαζε' θαη 'αζηπλνκηθή πξναλάθξηζε': Πξφθεηηαη γηα δχν ηδηφξξπζκεο

κνξθέο πξνεηζαγσγηθήο δηεξεχλεζεο ησλ πνηληθψλ ππνζέζεσλ. α) Ο ζεζκφο ηεο πξνθαηαξθηηθήο
εμέηαζεο ζπλίζηαηαη ζηνλ πξνεγνχκελν ηεο πνηληθήο δίσμεο έιεγρν ησλ πιεξνθνξηψλ ζρεηηθά κε
ηελ ηέιεζε θάπνηαο αμηφπνηλεο πξάμεο πνπ δηελεξγείηαη απφ ηνλ εηζαγγειέα, είηε απηνπξνζψπσο είηε
(κεηά απφ εληνιή ηνπ) απφ ηνπο πθηζηακέλνπο ηνπ αζηπλνκηθνχο, αλαθξηηηθνχο ππαιιήινπο. ΢θνπφο
ηεο είλαη λα δηαπηζησζεί θαηά πφζνλ νη πθηζηάκελεο ππφλνηεο εκθαλίδνπλ ην πνζνζηφ εθείλν
βαζηκφηεηαο, ελφςεη ηνπ νπνίνπ ε θίλεζε ηεο πνηληθήο δίσμεο απνβαίλεη επηβεβιεκέλε (=ν ιφγνο ηεο
έγθεηηαη ζηελ απνθπγή άζθνπσλ πνηληθψλ δηψμεσλ). Γηαθέξεη απφ ηελ πξναλάθξηζε θαηά ην φηη δε
ζπληζηά ηκήκα ηεο πνηληθήο δίθεο, αιιά πξνεγείηαη ηεο ηειεπηαίαο. / β) Αζηπλνκηθή πξναλάθξηζε,
αληίζεηα, είλαη ε άκεζε επέκβαζε ησλ αζηπλνκηθψλ ηδίσο νξγάλσλ ζε εγθιήκαηα πνπ
θαηαιακβάλνληαη επ' απηνθψξσ ή ζε άιιεο θαηεπείγνπζεο πεξηπηψζεηο, πξηλ αθφκα δνζεί ε ζρεηηθή
εηζαγγειηθή παξαγγειία (->ην ζχλνιν ησλ ππφ ζπδήηεζε αζηπλνκηθψλ-αλαθξηηηθψλ πξάμεσλ ηειεί
ππφ ηελ αίξεζε ηεο έγθξηζήο ηνπο απφ ηνλ εηζαγγειέα). Δμνκνηψλεηαη πξνο ηε γλήζηα πξναλάθξηζε,
θαη δε ηφζν ζε ζρέζε κε ηηο δπλαηφηεηεο δξάζεο ησλ θνξέσλ ηεο, φζν θαη θαηά ην φηη εθείλνο
ελαληίνλ ηνπ νπνίνπ ζηξέθεηαη θέξεη ηελ ηδηφηεηα ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ θαη ζσξαθίδεηαη έηζη κε ηα
αλάινγα δηθαηψκαηα.
5. Πξφζθαηεο ηάζεηο: Γηαηππψλεηαη ε άπνςε φηη ε ζηελ νπζία απιή επαλάιεςε ησλ απηψλ
αλαθξηηηθψλ πξάμεσλ θαη απφ ηνλ ηαθηηθφ αλαθξηηή απνηειεί έλαλ απφ ηνπο θχξηνπο παξάγνληεο
άηνπεο επηβξάδπλζεο ηεο πνηληθήο δηαδηθαζίαο => δελ εμαζθαιίδεηαη ε επηηαγή ηεο δηεθπεξαίσζεο
ησλ πνηληθψλ δηθψλ κέζα ζε 'εχινγν' ρξφλν.
6. Ζ θξίζε επί ηεο αλάθξηζεο (ην δηθαζηηθφ ζπκβνχιην): Πεξαηηέξσ αλαθχπηεη ην δήηεκα αλ ζα
είλαη απηφο πνπ δηελέξγεζε ηελ αλάθξηζε ή θάπνηνο άιινο εθείλνο πνπ ζα επηθνξηηζηεί κε ην έξγν
ηεο αμηνπνίεζεο ησλ πνξηζκάησλ ηεο, απνθαζίδνληαο γηα ην θαηά πφζν ν θαηεγνξνχκελνο πξέπεη ε
φρη λα παξαπεκθζεί ζην αθξναηήξην. Δδψ αλνίγνληαη νη εμήο δπλαηφηεηεο > α) αλάζεζε ηεο θξίζεο
επί ηεο αλάθξηζεο ζην ίδην εθείλν πξφζσπν, ην νπνίν ηελ δηελήξγεζε -> ην απνηέιεζκα κηαο
ηέηνηαο ιχζεο ζα είλαη ε αλάζεζε ζηνλ εηζαγγειέα ηνπ ειέγρνπ ηεο αζθεζείζαο απφ ηνλ ίδην
θαηεγνξίαο // β) αλάιεςε ηεο θξίζεο επί ησλ πνξηζκάησλ ηεο αλάθξηζεο απφ κηα μερσξηζηή
δηθαηνδνηηθή αξρή, δει. έλα ελδηάκεζν δηθαζηήξην. Πξφθεηηαη γηα ην "δηθαζηηθφ ζπκβνχιην", ην
νπνίν είλαη έλα πνιπκειέο δηθαζηήξην απνηεινχκελν απφ ηαθηηθνχο δηθαζηέο, πνπ θχξην έξγν ηνπ
έρεη ηελ εθηίκεζε (ζε κία κε δεκφζηα δηάζθεςε) ηεο απνδεηθηηθήο θαη λνκηθήο αμίαο ηνπ πιηθνχ πνπ
έρεη ζπιιερζεί απφ ηελ αλάθξηζε θαη θαηαρσξεζεί ζηα έγγξαθά ηεο, πξνθεηκέλνπ λα παξαπέκςεη κελ

ζην αθξναηήξην εθείλνπο ηνπο θαηεγνξνπκέλνπο, ζε βάξνο ησλ νπνίσλ πθίζηαληαη απνρξψζεο
ελδείμεηο ελνρήο, λα απαιιάμεη δε ηνπο ππφινηπνπο. Έηζη, ηα ηξία βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ηξφπνπ
ιεηηνπξγίαο ηνπ δηθαζηηθνχ ζπκβνπιίνπ είλαη > i] ε έιιεηςε δεκνζηφηεηαο / ii] ε θξίζε θαη'
νπζηψδε ιφγν κφλν επί ηε βάζεη εγγξάθσλ / iii] ε εμάξθεηα κηαο νπσζδήπνηε ηζρπξήο
πηζαλνιφγεζεο σο πξνο ηελ επδνθίκεζε ηεο θαηεγνξίαο ζην αθξναηήξην γηα ηελ παξαπνκπή.
Ωζηφζν, ππάξρεη ην εμήο κεηνλέθηεκα: ην ιεγφκελν 'παξαπεκπηηθφ' βνχιεπκα πνπ ζα εθδνζεί, κπνξεί
λα επεξεάζεη ην ακεξφιεπην ηεο ηειηθήο θξίζεο, θινλίδνληαο ηε ζέζε ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ· απφ ηελ
άιιε, φκσο, παξέρεη ηα αλαγθαία ερέγγπα φηη ν θαηεγνξνχκελνο δε ζα ππνβιεζεί άδηθα θαη αλαίηηα
ζηε δνθηκαζία ηνπ αθξναηεξίνπ. Δπηβάιιεηαη ε ζέζπηζε απνθιεηζκνχ ηνπ δηθαζηή πνπ έιαβε κέξνο
ζην δηθαζηηθφ ζπκβνχιην απφ ηε ζπκκεηνρή ζηε ζπλέρεηα θαη ζηελ εθδίθαζε ηεο ππφζεζεο ζην
αθξναηήξην· αλαιφγσο, πξέπεη λα εκπνδίδεηαη ε ζπκκεηνρή ηνπ αλαθξηηή ζηε ζχλζεζε ηφζν ηνπ
ζπκβνπιίνπ φζν θαη ηνπ θαζεαπηφ δηθαζηεξίνπ. ΢εκεηψλεηαη φηη ν εηζαγγειέαο επηηξέπεηαη λα
απνθαζίδεη κφλν γηα ηελ παξαπνκπή ηεο ππφζεζεο ζην αθξναηήξην, φρη φκσο θαη γηα ηελ απαιιαγή
ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ => άπαμ θαη αζθήζεη πνηληθή δίσμε, απηή ζα ηεζεί ππφ ηνλ έιεγρν ηεο
δηθαζηηθήο αξρήο.
Πψο πξέπεη λα ζπληίζεληαη ηα πνηληθά δηθαζηήξηα;
1. Μνλνκειή ή πνιπκειή; Πξνζφληα ηνπ κνλνκεινχο πνηληθνχ δηθαζηεξίνπ θξίλεηαη φηη ζπληζηνχλ
α) ε ηαρχηεηα ηεο δηαδηθαζίαο ελψπηφλ ηνπ / β) ε εμνηθνλφκεζε δεκφζηνπ ρξήκαηνο / γ) ε ηφλσζε
ηνπ αηζζήκαηνο επζχλεο ηνπ ελφο δηθαζηή. Αληηζηξεθφκελα ηα παξαπάλσ απνηεινχλ
κεηνλεθηήκαηα ηνπ πνιπκεινχο δηθαζηεξίνπ. ΢εκαληηθφηεξε, πάλησο, θαίλεηαη ε ππνηηζέκελε
κεηνλεμία ηνπ πνιπκεινχο ζε ζρέζε κε ην βαζκφ ηνπ αηζζήκαηνο επζχλεο -> αθξηβψο επεηδή θαζέλα
απφ ηα κέιε ηνπ πνιπκεινχο δηθαζηεξίνπ δε βαξχλεηαη κε ην ζχλνιν ηεο επζχλεο γηα ηελ θξίζε ηνπ
επί ηεο ππφζεζεο, αηζζάλεηαη πεξηζζφηεξν ειεχζεξν λα εθθξάζεη ηε γλψκε ηνπ. Άξα, βαξχλνπλ
πεξηζζφηεξν ηα πιενλεθηήκαηα ηνπ πνιπκεινχο δηθαζηεξίνπ, ην νπνίν θαη εθδηθάδεη ηηο ζνβαξφηεξεο
θαηά ην πεξηερφκελν θαη ηηο ελδερφκελεο ζπλέπεηέο ηνπο ππνζέζεηο ≠ ππνζέζεηο αλειίθσλ.
2. Ταθηηθνί (λνκηθνί) ή ιατθνί (έλνξθνη) πνηληθνί δηθαζηέο; Δίλαη επηβεβιεκέλε ε ζχκπξαμε θαη
ιατθψλ δηθαζηψλ ζηελ εθδίθαζε ησλ θαθνπξγεκάησλ γηα ηνπο εμήο ιφγνπο > α) εμαζθαιίδνπλ
επαξθή δηάγλσζε ησλ πξαγκαηηθψλ πεξηζηαηηθψλ ηεο εθάζηνηε ππφζεζεο -> νη νξίδνληεο ησλ
δηαθνξεηηθήο πξνέιεπζεο θαη απαζρφιεζεο ελφξθσλ, ιακβαλνκέλσλ ζην ζχλνιφ ηνπο, είλαη πνηθίινη
θαη επξείο ≠ ν ηαθηηθφο δηθαζηήο έρεη ηελ ηάζε λα γεληθεχεη / β) νη έλνξθνη είλαη ηθαλνί λα
εθηηκήζνπλ ηη (δελ) κπνξεί λα θάλεη ν κέζνο θνηλσληθφο άλζξσπνο, ηνλ νπνίν θαη
αληηπξνζσπεχνπλ (εθηίκεζε αλ είλαη θαηαινγηζηφο ή φρη) + είλαη ηα ελδεδεηγκέλα πξφζσπα λα
ρεηξηζηνχλ ην ΠΚ 31 §2, παξέρνληαο έηζη πξνζηαζία απφ άδηθνπο πνηληθνχο λφκνπο / γ) ε πνηλή
πεξηέρεη έλα θνηλσληθνεζηθφ πάζνο, ην νπνίν εθθξάδεηαη ζην δηάινγν πνπ αλνίγεη ε έλλνκε ηάμε
κε ην δξάζηε. Δθπξφζσπνη, φκσο, ηεο έλλνκεο ηάμεο δελ πξέπεη λα είλαη κφλν πξφζσπα πνπ έρνπλ
σο επάγγεικα ηελ ηηκψξεζε (=>θαξηζατθφο ραξαθηήξαο)· γη’ απηφ πξέπεη λα πεξηβάιινληαη θαη κε
κία δηαπίζηεπζε εθ κέξνπο ηνπ ιατθνχ θξνλήκαηνο, αιιηψο ε πνηλή κέλεη αδηθαίσηε.
Απφ ηελ άιιε, ν ζεζκφο ησλ ελφξθσλ εκθαλίδεη θαη κεηνλεθηήκαηα, αθνχ νη ιατθνί πνηληθνί δηθαζηέο
i] ζηεξνχληαη ηερληθψλ λνκηθψλ γλψζεσλ => αδπλακία ππαγσγήο ησλ πξαγκαηηθψλ πεξηζηαηηθψλ
ζηηο έλλνηεο ηνπ πνηληθνχ λφκνπ / ii] είλαη ζπλήζσο επεπεξέαζηνη => άζηαηεο θαη απξφβιεπηεο
εηπκεγνξίεο. Απηφ ήηαλ ν θχξηνο ιφγνο ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο λνκνζεηηθήο-δηθαζηηθήο
‘πιεκκειεηνπνίεζεο’ ησλ αλεθφλησλ ζηε δηθαηνδνζία ησλ ελφξθσλ θαθνπξγεκάησλ, ψζηε λα

δηαζθαιίδεηαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο πνηληθήο θαηαζηνιήο / iii] αδπλαηνχλ λα αηηηνινγήζνπλ

επαξθψο ηηο απνθάζεηο ηνπο.
Γη’ απηφ ε νξζή ιχζε βξίζθεηαη ζηε ζπλεξγαζία ηαθηηθψλ θαη ιατθψλ δηθαζηεξίσλ θαηά ηελ
εθδίθαζε ησλ θαθνπξγεκάησλ. Με ην ζχζηεκα απηφ αθελφο κελ αιιεινεμνπδεηεξψλνληαη ηα
κεηνλεθηήκαηα, αθεηέξνπ δε ελαξκνλίδνληαη ηα πιενλεθηήκαηα ησλ ηαθηηθψλ-λνκηθψλ δηθαζηψλ απφ
ηε κία κεξηά θαη ησλ ελφξθσλ-ιατθψλ δηθαζηψλ απφ ηελ άιιε.
3. Δηδηθνί πνηληθνί δηθαζηέο; Σα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ‘εηδηθνχ’ πνηληθνχ δηθαζηή είλαη α) νη

εμεηδηθεπκέλεο γλψζεηο θαη β) ε κφληκε-απνθιεηζηηθή απαζρφιεζε κε ηελ απνλνκή ηεο πνηληθήο
δηθαηνζχλεο. Όζα, ινηπφλ, εθηέζεθαλ παξαπάλσ πξνο δηθαηνιφγεζε ηνπ ζεζκνχ ησλ ελφξθσλ
νδεγνχλ θαη ζηελ άξλεζε ηεο εμεηδίθεπζεο ησλ πνηληθψλ δηθαζηψλ σο γεληθήο κεζφδνπ επάλδξσζεο
ησλ πνηληθψλ δηθαζηεξίσλ· έλα αθφκε κεηνλέθηεκα είλαη ε ζθιήξπλζε θαη ε επαγγεικαηηθή
δηαζηξνθή, πνπ ζπλάπηεηαη κε ην κφληκν θαη απνθιεηζηηθφ ραξαθηήξα ηεο απαζρφιεζήο ηνπ κε ηα
εγθιήκαηα θαη ηηο πνηλέο. ΢σζηφ είλαη, επνκέλσο, ην ζχζηεκα ηεο ελφηεηαο ή ηαπηφηεηαο ησλ
ηαθηηθψλ-λνκηθψλ θνξέσλ ηεο πνιηηηθήο θαη ηεο πνηληθήο δηθαηνζχλεο, κε ελαιιαγή ζηελ ππεξεζία
ηνπ θαζελφο απφ ηνπο δχν θιάδνπο.
Έγγξαθν ή πξνθνξηθφηεηα;
Η πνηληθή δίθε κπνξεί ελ γέλεη λα ραξαθηεξηζηεί σο έλα γεγνλφο επηθνηλσλίαο κεηαμχ πεξηζζφηεξσλ
παξαγφλησλ -> ησλ ‘δηθαζηηθψλ’ πξνζψπσλ (δηθαζηέο, εηζαγγειέαο, αλαθξηηήο, πξναλαθξηηηθνί
ππάιιεινη, γξακκαηέαο), ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ, ηνπ πνιηηηθψο ελάγνληα, ησλ ζπλεγφξσλ, ησλ
πξνζσπηθψλ απνδεηθηηθψλ κέζσλ (κάξηπξεο, πξαγκαηνγλψκνλεο).
Οη πξάμεηο επηθνηλσλίαο ησλ παξαπάλσ πξνζψπσλ πξέπεη λα δηαηππψλνληαη εγγξάθσο· απηφ
ζπκβαίλεη φηαλ ε επηθνηλσλία γίλεηαη κεηαμχ απφλησλ ή φηαλ φζα αλαθνηλψλνληαη ζήκεξα
πξνθνξηθά, ζα πξέπεη ζην κέιινλ λα ηεζνχλ ππφςε θάπνηνπ άιινπ παξάγνληα ηεο δίθεο, πξάγκα πνπ
κφλν ππφ ηε κνξθή εγγξάθνπ κπνξεί λα ζπληειεζηεί κε αζθάιεηα. Γηα ηνλ ηειεπηαίν απηφ ιφγν είλαη
απαξαίηεηε ε θαηαρψξεζε ζε έγγξαθν θαη ηνπ πεξηερνκέλνπ ή απνηειέζκαηνο πξάμεσλ, πνπ απφ ηε
θχζε ηνπο δελ έγθεηληαη ζε θάπνηα πξνζσπηθή επηθνηλσλία (π.ρ. έξεπλα, απηνςία). ΢ην ίδην
απνηέιεζκα σζεί θαη ε ζθνπηκφηεηα πνπ έγθεηηαη ζηελ θαηνρχξσζε ησλ δηθαησκάησλ πξνζψπσλ, ζε
βάξνο ησλ νπνίσλ ιακβάλνληαη κέηξα δηθνλνκηθνχ θαηαλαγθαζκνχ (π.ρ. ζχιιεςε, θαηάζρεζε), κε
ηελ πηζηνπνίεζε ηεο ηήξεζεο ησλ ζρεηηθψλ πξνζηαηεπηηθψλ ηχπσλ. Τπάξρεη θαη ε ‘αξρή ηεο
πξνθνξηθήο επαλάιεςεο’, ζχκθσλα κε ηελ νπνία ην πεξηερφκελν ησλ εγγξάθσλ πξέπεη λα
αλαπηχζζεηαη θαη πξνθνξηθά ελψπηνλ ησλ θνξέσλ ηεο δηθαζηηθήο θξίζεο.
Έηζη, ηζρχεη ε ‘αξρή ηνπ εγγξάθνπ’, ε θξίζε επί ηεο νπνίαο βαζίδεηαη απνθιεηζηηθά θαη κφλν ζην
πεξηερφκελν ησλ εγγξάθσλ (εθζέζεσλ, πξαθηηθψλ θιπ), ζην νπνίν έρεη θαηαρσξεζεί ην απνδεηθηηθφ
θαη ινηπφ ελδηαθέξνλ πιηθφ. Αληίζεηα, ηζρχεη ε ‘αξρή ηεο πξνθνξηθφηεηαο’ νζάθηο ε δηθαζηηθή θξίζε
επηηξέπεηαη λα βαζηζηεί κφλν ζε φζα ζπδεηήζεθαλ πξνθνξηθά, φρη δε θαη ζην πεξηερφκελν ησλ
εγγξάθσλ, ην νπνίν δελ αλαγλψζηεθε ζε επήθνν ησλ κεηερφλησλ ζηε δίθε.
Καζέλα απφ ηα δχν ζπζηήκαηα έρεη πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα. Πιενλέθηεκα ηνπ
‘εγγξάθνπ’ είλαη θαη’ αξρήλ ε λεθάιηα εθηίκεζε ησλ θαηαρσξεκέλσλ ζηνηρείσλ = ζεκέιην ηεο
δηθαληθήο θξίζεο ≠ ν πξνθνξηθφο ιφγνο ππφθεηηαη ζε παξαλνήζεηο θαη εζθαικέλεο εθηηκήζεηο. Απφ
ηελ άιιε, ζηα κεηνλεθηήκαηα ηνπ εγγξάθνπ ζπγθαηαιέγνληαη ηα εμήο > α) είλαη δηαθνξεηηθή ε
επίδξαζε ηνπ ‘λεθξνχ’ γξάκκαηνο απφ ηελ εληχπσζε πνπ αθήλεη ε δσληαλή παξνπζία ελφο
νκηινχληνο πξνζψπνπ (=> ε πξνζσπηθή επηθνηλσλία θαη ε είζνδνο ζε κία ζρέζε ιφγνπ-αληηιφγνπ
κπνξνχλ λα δηαθσηίζνπλ πιήξσο ηελ ππφζεζε) / β) ράξε ζηελ αξρή ηεο πξνθνξηθφηεηαο είλαη

δπλαηή ε απνθπγή δπζάξεζησλ γηα ηνλ θαηεγνξνχκελν αηθληδηαζκψλ, νη νπνίνη ζπληεινχληαη φηαλ
εηζάγνληαη ζηε δίθε άγλσζηα ζ’ απηφλ επηβαξπληηθά έγγξαθα.
Δλφςεη ησλ παξαπάλσ, ε ‘πξνθνξηθφηεηα’ απνηειεί απαξαίηεην ηχπν γηα ηελ νξηζηηθή θξίζε ησλ
πνηληθψλ ππνζέζεσλ ζηελ θχξηα δηαδηθαζία. Η θξίζε απηή κπνξεί λα ζηεξίδεηαη κφλν ζε φζα
αθνχζηεθαλ ζε πξνθνξηθή ζπδήηεζε ηεο ππφζεζεο ‘επ’ αθξναηεξίσ’ => ην πεξηερφκελν ησλ θάζε
είδνπο εγγξάθσλ δε κπνξεί λα ρξεζηκεχζεη ζηε ζεκειίσζε ηεο νξηζηηθήο πνηληθήο θξίζεο, παξά κφλν
εθφζνλ πήξε θη απηφ πξνθνξηθφ ραξαθηήξα (=‘πξνθνξηθνπνηήζεθε’). Αληίζεηα, ε πξνδηθαζία είλαη
θαηά θαλφλα έγγξαθε, κε ηελ έλλνηα φηη ε θξίζε ζρεηηθά κε ηελ παξαπνκπή ή κε ηνπ
θαηεγνξνπκέλνπ ζην αθξναηήξην κπνξεί λα βαζηζηεί κφλν ζην πεξηερφκελν ησλ εγγξάθσλ πνπ
ζπληάρζεθαλ ή –γεληθφηεξα- πξνέθπςαλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο αλάθξηζεο.
Πνηα είλαη ε επηξξνή ηνπ πιηθνχ ηεο πξνδηθαζίαο ζηελ θχξηα δηαδηθαζία; Η ‘αξρή ηεο
ακεζφηεηαο’
΢ην ζεκείν απηφ δηαλνίγνληαη δχν δπλαηφηεηεο > α) Θα κπνξνχζε λα ππνηεζεί φηη ζηελ θχξηα
δηαδηθαζία επηηξέπεηαη πάληνηε (ή θαη επηβάιιεηαη) ε ρξεζηκνπνίεζε (χζηεξα απφ
‘πξνθνξηθνπνίεζε’=αλάγλσζε) φισλ ησλ εγγξάθσλ ηεο πξνδηθαζίαο. Αλ έηζη είρε ην πξάγκα, ηφηε
ε αλάθξηζε ζα αζθνχζε φρη κφλν ην απνηέιεζκά ηεο (=παξαπνκπή ζην αθξναηήξην), αιιά επηπιένλ
θαη ηα επηκέξνπο απνδεηθηηθά ζηνηρεία πνπ ζπγθνκίζηεθαλ ζηε δηάξθεηά ηεο (ηδίσο καξηπξηθέο
θαηαζέζεηο, απνινγία ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ) ηζρπξφηαηε επηξξνή ζηελ ηειηθή έθβαζε ηεο ππφζεζεο.
// β) Ωζηφζν, επεηδή νη ζπλζήθεο ππφ ηηο νπνίεο ζπγθεληξψλνληαη ηα ελ ιφγσ ζηνηρεία θαηά ηελ
πξνδηθαζία απέρνπλ απφ ην λα είλαη αδηάβιεηεο, ηζρχεη ε αξρή ηεο ακεζφηεηαο. ΢χκθσλα κε απηή,
ε επηξξνή ηεο πξνδηθαζίαο ζηελ θχξηα δηαδηθαζία πθίζηαηαη νπζηαζηηθή κείσζε κε ηελ έλλνηα φηη ηα
ζηνηρεία ηεο πξψηεο δε κπνξνχλ θαηά βάζε λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα λα ζεκειησζεί πάλσ ηνπο ε
νξηζηηθή δηθαζηηθή θξίζε.
1. Ζ ‘αξρή ηεο άκεζεο πξνζσπηθήο επαθήο’ ηνπ δηθαζηή: Μφλν εθείλα ηα απνδεηθηηθά ζηνηρεία
επηηξέπεηαη λα ρξεζηκεχζνπλ ζηνλ θξίλνληα πξνο ζεκειίσζε ηεο απφθαζήο ηνπ, κε ηα νπνία ήιζε ζε
άκεζε πξνζσπηθή επηθνηλσλία, ησλ νπνίσλ έρεη άκεζε πξνζσπηθή αληίιεςε. Με ηνλ ηξφπν απηφ
απνθιείεηαη ε άληιεζε ζηνηρείσλ πξνο ζηήξημε ηεο δηθαζηηθήο (θαηαδηθαζηηθήο) θξίζεο απφ ηελ
αλάγλσζε ησλ πξνδηθαζηηθψλ θαηαζέζεσλ ησλ καξηχξσλ ή ηεο έγγξαθεο απνινγίαο ηνπ
θαηεγνξνπκέλνπ, ηνπιάρηζηνλ εθεί φπνπ είλαη δπλαηή ε άκεζε αθξφαζε ησλ ίδησλ πξνζψπσλ ζην
αθξναηήξην. Όζα, επνκέλσο, θαηαηίζεληαη ζηελ πξνδηθαζία επηηξέπεηαη λα ρξεζηκνπνηεζνχλ κφλν
επηθνπξηθά.
2. Ζ ‘αξρή ηνπ εγγχηεξνπ απνδεηθηηθνχ κέζνπ’: Αλήθεη απνθιεηζηηθά ζην δίθαην ηεο απφδεημεο
ζηελ πνηληθή δίθε > ηα απνδεηθηηθά κέζα είλαη δπλαηφ είηε λα απνδεηθλχνπλ επζέσο , είηε λα
παξεληίζεληαη αλάκεζα ζηα πξσηφηππα ζηνηρεία/απνδείμεηο θαη ην δηθάδνλ δηθαζηήξην, ππφ κνξθή
έκκεζσλ απιψο απνδείμεσλ (π.ρ. ηα ιεγφκελα ‘εμ αθνήο καξηχξσλ’). Γεληθά, ην ακεζφηεξν θαη
εγγχηεξν απνδεηθηηθφ κέζν πξνεγείηαη ηνπ εκκεζφηεξνπ θαη απψηεξνπ, ρσξίο –φκσο- θαη λα ην
απνθιείεη ζε θάζε πεξίπησζε. Βέβαηα, ε ελ ιφγσ αξρή, απφιπηα εθαξκνδφκελε, θξίλεηαη φηη, ρσξίο
λα ππάξρεη απνρξψλ ιφγνο, πξνζθξνχεη ζην αμίσκα ηεο ειεχζεξεο εθηίκεζεο ησλ απνδείμεσλ απφ ην
δηθαζηή· φκσο, είλαη θαηεμνρήλ απνρξψλ ιφγνο γηα ηελ εηζαγσγή εμαίξεζεο απφ ην αμίσκα ηεο
ειεχζεξεο εθηίκεζεο ησλ απνδείμεσλ ε αλάγθε πξνζηαζίαο ησλ αηνκηθψλ ειεπζεξηψλ ηνπ
θαηεγνξνπκέλνπ κε ηελ ηήξεζε ηεο αξρήο ηεο ακεζφηεηαο. Κη αθφκε, πξαθηηθά ζεκαληηθφηεξν είλαη
φηη ν δηθαζηήο έρεη επί ηε βάζεη ηνπ ζεκειηψδνπο δηαγλσζηηθνχ θαζήθνληνο πνπ ηνλ βαξχλεη (κε ην

νπνίν ζπλαξηάηαη θαη ε αξρή ηεο ακεζφηεηαο), ππνρξέσζε λα αληαπνθξηζεί ζε θάζε πεξίπησζε ζην
αίηεκα ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ γηα θιήηεπζε θαη εμέηαζε ζην αθξναηήξην ηνπ ‘πιεξνθνξηνδφηε’,
εθφζνλ απηή δελ είλαη απνδεδεηγκέλα αλέθηθηε -> ε αδηθαηνιφγεηε απφξξηςε ηνπ αηηήκαηνο απηνχ
πξέπεη λα ζπλεπάγεηαη απφιπηε αθπξφηεηα ηεο δηαδηθαζίαο. Η αξρή ηεο ακεζφηεηαο έρεη βξεη κηα
απμεκέλνπ ηππηθνχ θχξνπο θαηνρχξσζε ζηε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 6 §3 εδ. ζη’ ηεο Δ΢ΓΑ > ν
θαηεγνξνχκελνο δηθαηνχηαη λα εμεηαζηεί ή λα δεηήζεη λα εμεηαζηνχλ νη κάξηπξεο θαηεγνξίαο· απφ
ηελ άιιε πιεπξά –θαη εθφζνλ δελ παξεκπνδίδεηαη ε δηάγλσζε ηεο αιήζεηαο- δελ πξέπεη λα
παξαιείπεηαη θαη ε θαηά ην δπλαηφ ιήςε κέηξσλ πξνζηαζίαο ησλ πιεξνθνξηνδνηψλ πνπ εηζθέξνπλ
ηελ άκεζε γλψζε ηνπο γηα ηα δεδνκέλα κηαο εγθιεκαηηθήο ππφζεζεο.
Όξνη απνδνηηθήο ιεηηνπξγίαο ηεο πξνθνξηθφηεηαο θαη ηεο ακεζφηεηαο. Η δηάξθεηα ηεο
πνηληθήο δίθεο ζην ρξφλν
Η πξνθνξηθφηεηα θαη ε ακεζφηεηα αζθνχλ ηελ επεξγεηηθή ηνπο επίδξαζε ζηελ πνηληθή δίθε, κφλν
εθφζνλ πιεξνχληαη θάπνηεο πξνυπνζέζεηο. Δηδηθφηεξα,
1. Η ‘αξρή ηεο ζπλερνχο παξνπζίαο’: Αθνξά ηφζν ηνλ θαηεγνξνχκελν θαη ηνπο ζπλεγφξνπο ηνπ
(πξνθεηκέλνπ λα ιεηηνπξγεί απνδνηηθά ε πξνθνξηθφηεηα), φζν θαη ηνπο δηθαζηέο (=‘αξρή ηεο
ελφηεηαο ηεο εθδίθαζεο’),ψζηε λα δηαζθαιίδεηαη νπζηαζηηθά ε ακεζφηεηα). Πξνθαλψο, ε ζπλερήο
παξνπζία απνηειεί αλακθηζβήηεην θαη αλαθαίξεην, κάιηζηα δε θαη ζπληαγκαηηθά θαηνρπξσκέλν
δηθαίσκα. Γεδνκέλνπ φηη ν θαηεγνξνχκελνο κπνξεί λα αξλεζεί ηελ απνινγία ηνπ θαη φηη ε θαζήισζή
ηνπ ζην εδψιην ζπληζηά κηα ζνβαξή δνθηκαζία, ζα κπνξνχζε λα ππνζηεξηρζεί φηη –κε ηελ
πξνυπφζεζε ηνπιάρηζηνλ φηη είλαη εμαζθαιηζκέλε ε εθηέιεζε ηεο πνηλήο πνπ ηπρφλ ζα επηβιεζεί-
πξέπεη λα έρεη κφλν δηθαίσκα, φρη δε θαη θαζήθνλ παξνπζίαο ηνπ ζην αθξναηήξην· σζηφζν, ζηηο
ζνβαξφηεξεο πνηληθέο ππνζέζεηο, φια ζρεδφλ ηα δίθαηα εηζάγνπλ ππνρξέσζε ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ λα
παξίζηαηαη απηνπξφζσπα ζηε δίθε. Απφ ηελ άιιε, ε αλαγθαία ζπλερήο παξνπζία ησλ δηθαζηψλ
θαηαιχεηαη κε ηελ –έζησ θαη βξαρπρξφληα- πξνζσξηλή απνρψξεζε θάπνηνπ απφ απηνχο, θαη ηελ
(αθφκε θαη νιηγφιεπηε) αληηθαηάζηαζή ηνπ κε άιινλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δίθεο => ηα ζχγρξνλα
δίθαηα θξνληίδνπλ ψζηε λα ζπκπαξεδξεχνπλ επζχο εμαξρήο αλαπιεξσκαηηθνί δηθαζηέο, νη νπνίνη –αλ
ρξεηαζηεί λα αληηθαηαζηήζνπλ ηνπο ηαθηηθνχο- ζα έρνπλ έηζη θη απηνί άκεζε αληίιεςε φζσλ
δηακείθζεθαλ ζηε δηάξθεηα ηεο δίθεο. Σέινο, ε παξνπζία δελ πξέπεη λα λνείηαη απιά θαη κφλν κε ηε
θπζηθή, αιιά θαη κε ηελ πλεπκαηηθή ηεο έλλνηα· άξα, ν χπλνο, ε άγλνηα ηεο ειιεληθήο γιψζζαο, ε
θψθσζε θιπ είλαη δπλαηφ λα επηθέξνπλ ηελ απφιπηε αθπξφηεηα ηεο εθδνζείζαο απφθαζεο ιφγσ
‘θαθήο ζχλζεζεο’ ηνπ δηθαζηεξίνπ.
2. Η ‘αξρή ηεο ζπγθεληξσηηθήο δηαδηθαζίαο’ θαη ε ‘αξρή ηεο επηηάρπλζεο’: Η αξρή ηεο
ακεζφηεηαο βξίζθεη ηελ πιήξε έθθξαζή ηεο, φηαλ ε θχξηα δηαδηθαζία πξνρσξεί ‘ζπγθεληξσηηθά’,
αδηάιεηπηα, ρσξίο δηαθνπέο (πέξαλ ησλ αλαγθαίσλ γηα λα δηεθπεξαησζεί θάπνηα απαξαίηεηε
ελέξγεηα) κέρξη ηελ έθδνζε ηεο απφθαζεο· ζε αληίζεηε πεξίπησζε, πιήηηεηαη θαίξηα ε
πξνθνξηθφηεηα ζην κέηξν πνπ απηά πνπ αθνχζηεθαλ θαιχπηνληαη απφ ηε ιεζκνζχλε. Αθφκα θαη
εθεί, επνκέλσο, πνπ ε δηαθνπή είλαη αλαπφθεπθηε, ε παξάηαζή ηεο πέξα απφ έλα νξηζκέλν φξην
νθείιεη λα ηελ ηξέςεη απφ ‘δηαθνπή’ ζε ‘αλαβνιή’ ηεο δίθεο, κε απνηέιεζκα ηελ εμαξρήο επαλάιεςε
θαηά ηε λέα δηθάζηκν φισλ ησλ πξάμεσλ ηεο δηαδηθαζίαο ζην αθξναηήξην, ζαλ νη ήδε γελφκελεο λα
κελ είραλ γίλεη πνηέ. Ωζηφζν, ππάξρνπλ θαη νη πνηληθέο δίθεο ‘κακνχζ’, ησλ νπνίσλ ε δηάξθεηα δελ
πεξηνξίδεηαη ζε κηα δηθάζηκν, αιιά απιψλεηαη ζην ρξφλν, ιφγσ ηεο πνιππινθφηεηάο ηνπο.
Απφ ηελ άιιε, ε αξρή ηεο επηηάρπλζεο δηεθδηθεί ηζρχ θαη ζηα ζηάδηα ηεο πξνδηθαζίαο, ηεο
πξνθαηαξθηηθήο δηαδηθαζίαο γηα ην αθξναηήξην (ζχληνκνο πξνζδηνξηζκφο ηεο δηθαζίκνπ), θαζψο θαη
ζ’ εθείλν ησλ ελδίθσλ κέζσλ, θαη δελ έρεη θακία ζρέζε κε ηελ πξνθνξηθφηεηα θαη ηελ ακεζφηεηα,

ελψ ζηεξείηαη θαη εληαίαο δηθαηνιφγεζεο. Η ζπγθεθξηκέλε αξρή απνζθνπεί αθελφο κελ ζηελ
πξνζηαζία ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ, αθεηέξνπ δε ζηελ εμππεξέηεζε ηεο γεληθήο πξφιεςεο κε ηελ
ηαρχηεξε δπλαηή δηθαζηηθή θάζαξζε ηεο θνηλσληθήο αλαηαξαρήο πνπ πξνμελήζεθε κε ην έγθιεκα.
΢νβαξή ππέξβαζε ησλ εχινγσλ νξίσλ κπνξεί λα νδεγήζεη ζε απφιπηε αθπξφηεηα ηεο δηαδηθαζίαο.
3. Γηαθνπή θαη αλαβνιή ηεο δίθεο: Κνηλφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο δηαθνπήο θαη ηεο αλαβνιήο ηεο δίθεο
είλαη ην φηη ε πνηληθή δηαδηθαζία ζηακαηάεη γηα θάπνηνλ –πεξηζζφηεξν ή ιηγφηεξν- ρξφλν.
Γηαθνξεηηθή, φκσο, είλαη ε ζπλέρεηα ζηηο δχν πεξηπηψζεηο > α) κε ην ηέινο ηεο δηαθνπήο (ΚΠΔ
349), ε ππφζεζε επαλέξρεηαη γηα ζπλέρηζε ηεο ίδηαο επ’ αθξναηεξίσ δίθεο κπξνζηά ζην ίδην
δηθαζηήξην, κε ηελ ίδηα ζχλζεζε πνπ ηελ είρε αξρίζεη, απφ ην ζεκείν αθξηβψο πνπ είρε δηαθνπεί / β)
κεηά ηελ αλαβνιή, αξρίδεη λέα επ’ αθξναηεξίσ δίθε απφ ηελ αξρή κπξνζηά ζε δηαθνξεηηθή ζχλζεζε
ηνπ πεξί νπ πξφθεηηαη δηθαζηεξίνπ.
Γεκνζηφηεηα ή κπζηηθφηεηα;
1. ‘Λατθή δεκνζηφηεηα’ θαη ‘δεκνζηφηεηα ησλ κεξψλ’· ‘εζσηεξηθή’ θαη ‘εμσηεξηθή’

κπζηηθφηεηα: ΢χκθσλα κε ηελ πξψηε έλλνηα, δεκνζηφηεηα ζεκαίλεη ηελ παξνρή ηεο δπλαηφηεηαο ζε
θάζε πνιίηε λα παξαθνινπζήζεη απφ θνληά ηελ εμέιημε ηεο δηαδηθαζίαο -> ην ‘θνηλφ’ ανξίζησο
κπαίλεη ζην ρψξν ηεο εθδίθαζεο αδηαθξίησο θαη αθσιχησο. Γελ αξθεί ηδίσο κφλε ε παξνπζία ελφο
ζπλφινπ απφ εγθαζέηνπο (=ad hoc επηιεγκέλα πξφζσπα)· απαξαίηεην είλαη, αληίζεηα, ην άλνηγκα ησλ
ζπξψλ ηνπ δηθαζηεξίνπ ζηνλ νπνηνδήπνηε πνιίηε θαη κφλν ζ’ απηφλ. Λφγσ δεηεκάησλ
ρσξεηηθφηεηαο ηεο αίζνπζαο, δε ζπληζηά πξνζβνιή ηεο δεκνζηφηεηαο > α) ν εθ ησλ πξνηέξσλ
θαζνξηζκφο ηνπ αξηζκνχ ησλ εηζαθηέσλ πξνζψπσλ / β) ε έθδνζε θαη αδηάθξηηε δηαλνκή
νξηζκέλνπ αξηζκνχ εηζηηεξίσλ, κε ηα νπνία θαη κφλν επηηξέπεηαη ε είζνδνο / γ) ν έιεγρνο ησλ
εηζεξρνκέλσλ αηφκσλ απφ ηνπο αζηπλνκηθνχο ππαιιήινπο. Λατθή δεκνζηφηεηα ζην ζηάδην ηεο
πξνδηθαζίαο είλαη αλέθηθηε => επηθξαηεί ‘ιατθή κπζηηθφηεηα’ θαηά ηελ αλάθξηζε· πνιιέο θνξέο ε
κπζηηθφηεηα ηεο αλάθξηζεο απνθηά ηνλ επαπμεκέλν ραξαθηήξα ηνπ απνξξήηνπ ηεο αλάθξηζεο
(=απαγφξεπζε απνθάιπςεο ησλ φζσλ πξνέθπςαλ επί ηε απεηιή πνηλήο). Ωζηφζν, θαη ε κπζηηθφηεηα
ηεο αλάθξηζεο βξίζθεη ην φξηφ ηεο εθεί φπνπ αξρίδεη λα πξνζβάιεη ηα ζεκειηψδε δηθαηψκαηα ηεο
ππεξάζπηζεο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ· γη’ απηφλ ε αλάθξηζε πξέπεη –ηνπιάρηζηνλ απφ ηε ζηηγκή πνπ
θαιείηαη λα απνινγεζεί- λα είλαη θαλεξή (=πξνζηηφ ησλ εγγξάθσλ ηεο πξνδηθαζίαο). Γελ είλαη
απαξαίηεην ε δεκνζηφηεηα λα ζπλάπηεηαη κε ηελ πξνθνξηθφηεηα. Αλππνρψξεηα αλαγθαία, βέβαηα,
είλαη ε ‘ιατθή δεκνζηφηεηα’ ζηελ θχξηα δηαδηθαζία θαη, κάιηζηα, θαηά ηε ζπδήηεζε ηεο ππφζεζεο
ελψπηνλ αθξναηεξίνπ => αθελφο εκπεδψλεηαη ην αίζζεκα επζχλεο ησλ δηθαζηηθψλ ππαιιήισλ θαη
αθεηέξνπ απμάλεηαη ε εκπηζηνζχλε ησλ θνηλσλψλ φηη πξνζηαηεχνληαη νη αηνκηθέο ειεπζεξίεο ηνπο
θαη φηη εμαζθαιίδεηαη ε ηηκψξεζε ησλ εγθιεκάησλ. Πάλησο, θαη ε δεκνζηφηεηα έρεη ηα φξηά ηεο,
αθνχ ε ζπδήηεζε κπνξεί λα δηεμαρζεί θαη ‘θεθιεηζκέλσλ ησλ ζπξψλ’ -> νπσζδήπνηε, ν απνθιεηζκφο
απηφο ηεο δεκνζηφηεηαο πξέπεη λα απνηειέζεη ην αληηθείκελν δεκφζηαο ζπδήηεζεο, απφ ηελ νπνία λα
πξνθχπηεη φηη είλαη φλησο επηβεβιεκέλνο. Έλα κεηνλέθηεκα ηεο ‘ιατθήο δεκνζηφηεηαο’ είλαη ε
ςπρηθή θαη εζηθή δνθηκαζία ζηελ νπνία εθηίζεηαη εμαηηίαο ηεο ν θαηεγνξνχκελνο.
‘Γεκνζηφηεηα ησλ κεξψλ’, απφ ηελ άιιε, ζεκαίλεη φηη παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα ηνπιάρηζηνλ ζηνπο
δηαδίθνπο (θαη ζηνπο ζπλεγφξνπο ηνπο), πξνπαληφο δε ζηνλ θαηεγνξνχκελν, λα ελεκεξσζνχλ πιήξσο
επί ηεο πνξείαο ηεο δίθεο.

2. Έκκεζε δεκνζηφηεηα, πνιηηηθή δεκνζηφηεηα θαη ‘publicity’: ΢πλήζσο, ηα αθξναηήξηα ησλ

πνηληθψλ δηθαζηεξίσλ δελ πξνζειθχνπλ κεγάιν αξηζκφ αηφκσλ. Απφ απηή ηελ άπνςε, πην ζπνπδαία
θαίλεηαη λα είλαη ε ‘έκκεζε ιατθή δεκνζηφηεηα’, ε νπνία επηηπγράλεηαη κε ηελ παξνπζία ζηελ
αίζνπζα ηνπ πνηληθνχ δηθαζηεξίνπ ησλ αληηπξνζψπσλ ησλ ΜΜΔ => κε ηε δεκνζηνγξαθηθή θάιπςε
θαζίζηαηαη δπλαηφο ν έιεγρνο απφ ηελ θνηλή γλψκε. ΢εκεηψλεηαη φηη ε ιατθή δεκνζηφηεηα έρεη θαη
έλαλ δηθαληθφ ή (αθξηβέζηεξα) δηθαζηεξηαθφ ραξαθηήξα > ν θαηεγνξνχκελνο είλαη ππνρξεσκέλνο λα
αλερζεί απνθιεηζηηθά θαη κφλν ηε δεκνζηφηεηα κέζα ζην δηθαζηήξην γηα φ,ηη ζπκβαίλεη ζ’ απηφ.
Ωζηφζν, ην ‘δηθαζηηθφ ξεπνξηάδ’ δηαζπά ηα φξηα ηεο αίζνπζαο ηνπ δηθαζηεξίνπ θαη απνηειεί
εθδήισζε ηεο ιεγφκελεο πνιηηηθήο δεκνζηφηεηαο (=έγθεηηαη ζην δηθαίσκα πνπ έρεη θάζε πνιίηεο λα
ηεξείηαη ελήκεξνο σο πξνο ηα βαζηθά ηνπιάρηζηνλ δεδνκέλα πνπ αθνξνχλ ηα θνηλά).
Δίλαη πξνθαλέο φηη ππάξρνπλ νξηζκέλα φξηα, κέρξη ηα νπνία επηηξέπεηαη λα θηάζεη ε
δεκνζηνγξαθηθή θάιπςε ησλ πνηληθψλ ππνζέζεσλ, ρσξίο λα εκπιαθεί ζηε ξχζκηζε ησλ ΑΚ 57 επ.,
ΠΚ 361 επ. θαη ΢9Α. Τπφ ηελ θαίξηα πξνυπφζεζε φηη ε ππφ θξίζε ππφζεζε αμίδεη πξαγκαηηθά λα
πξνβιεζεί, ην ζρεηηθφ κε απηή δεκνζίεπκα είλαη αλεπίιεπην εθφζνλ α) ζηε κελ πξνδηθαζία
πεξηνξίδεηαη ζηελ αζρνιίαζηε πεξηγξαθή ησλ δηαδηθαζηηθψλ θάζεσλ / β) ζην δε αθξναηήξην
εμαληιείηαη ζηε κεηάδνζε φζσλ ιακβάλνπλ ρψξα εθεί απφ ηε ζθνπηά ηνπ νπνηνπδήπνηε αθξναηή
πνπ παξαθνινπζεί ηε δηαδηθαζία. ΢ε θάζε πεξίπησζε, είλαη απαξαίηεην λα πιεξνχληαη θαη νη εμήο
πξνυπνζέζεηο πξνζσπηθήο θαη εζηθήο-δενληνινγηθήο θχζεο -> i] ζρνιηαζηηθή αθξίβεηα θαη
λεθαιηφηεηα ζηε κεηάδνζε ησλ δηαδξακαηηδνκέλσλ ΙΙ ii] λνκηθή παηδεία ηνπ γξάθνληνο ή
νκηινχληνο ΙΙ iii] απνθπγή ηεο ιήςεο νπνηαζδήπνηε ζέζεο πξηλ ηελ ηειηθή θξίζε.
3. Κάπνηα ζπκπεξάζκαηα: Η δεκνζηφηεηα ππφ ζεηηθή έλλνηα, ήηνη ην δηθαίσκα ηνπ θνηλνχ ζε
πιεξνθφξεζε επί ησλ ζπκβαηλφλησλ ζηε δίθε θαη, αληίζηνηρα, ην δηθαίσκα ησλ ΜΜΔ γηα κεηάδνζε
ησλ παξαπάλσ, δελ έρεη πξάγκαηη ζρέζε κε ηελ αξρή ηεο δεκνζηφηεηαο stricto sensu, αιιά κε ην
δηθαίσκα ζπκκεηνρήο ζηελ θνηλσληθή θαη πνιηηηθή δσή ηεο ρψξαο (΢5 §1). Η δεκνζηφηεηα, ινηπφλ,
απηή είλαη απηνλφεην φηη δε κπνξεί λα μεπεξλάεη ηα εγγελή φξηα ησλ ζηγνκέλσλ δηθαησκάησλ θαη
ειεπζεξηψλ. Παξά ηα ζνβαξά κεηνλεθηήκαηα, εληνχηνηο πξέπεη λα επηηξέπεηαη ε ηειενπηηθή
κεηάδνζε ησλ πνιηηηθψλ δηθψλ (θαηεμνρήλ ησλ δηθψλ ηνπ Δηδηθνχ Γηθαζηεξίνπ), αθνχ ε έθβαζή
ηνπο ελδηαθέξεη άκεζα θάζε πνιίηε σο ζπκκεηέρνληα ζηελ θνηλσληθή θαη πνιηηηθή δσή ηεο ρψξαο =>
εμαζθαιίδεηαη ε δπλαηφηεηα άζθεζεο δεκφζηνπ ειέγρνπ.
Πνηνο έρεη ηελ ‘θπξηαξρία’ ζηελ πνηληθή δίθε;
1. Οη δχν πηπρέο ηεο ‘θπξηαξρίαο’: ΢ηελ πνιηηηθή δίθε ηζρχεη ε ‘αξρή ηεο θπξηαξρίαο ησλ κεξψλ’
πνπ ζεκαίλεη φηη νη δηάδηθνη α) φρη κφλν δεκηνπξγνχλ ηελ έλλνκε ζρέζε ηεο δίθεο, αιιά ξπζκίδνπλ
θηφιαο ηελ παξαπέξα εμέιημή ηεο, θξνληίδνληαο γηα ηε ζπλέρεηα ησλ δηαδηθαζηηθψλ θάζεσλ.
Ωζηφζν, ε αξρή απηή δελ αλαγλσξίδεηαη ζην Δπξσπατθφ πνηληθφ δίθαην, αθνχ νιφθιεξε ε δηεμαγσγή
ηεο πνηληθήο δίθεο έρεη αλαηεζεί ζε δεκφζηνπο θνξείο (ηνλ εηζαγγειέα, ηνλ αλαθξηηή, ην ζπκβνχιην,
ηνλ δηεπζχλνληα ηε ζπδήηεζε, ην δηθαζηήξην) = αξρή ηεο δεκφζηαο επηκέιεηαο. // β) έρνπλ ηελ
εμνπζία λα δηαζέηνπλ ηελ πνιηηηθή δίθε, ζπκθσλψληαο γηα ηελ παχζε ηεο. ΟΜΩ΢, θάηη ηέηνην δελ
ηζρχεη ζηελ πνηληθή δίθε, θαζψο νχηε ν εηζαγγειέαο δε δηθαηνχηαη λα δηαζέηεη ηελ πνηληθή δίθε, ε
νπνία –κφιηο αζθεζεί- ‘μεθεχγεη απφ ηα ρέξηα ηνπ’.
2. Ζ ‘άλνδνο’ ηνπ ζεζκνχ ησλ ‘δηθνλνκηθψλ δηαπξαγκαηεχζεσλ’ (=plea bargaining): ΢χκθσλα

κε ην ζεζκφ απηφ, αλ ν θαηεγνξνχκελνο νκνινγήζεη απαξρήο κπξνζηά ζην δηθαζηήξην ηελ ελνρή
ηνπ, ε δηαδηθαζία ζηακαηάεη θαη ν δηθαζηήο ηνλ θεξχζζεη ακέζσο έλνρν, ηνπ επηβάιιεη δε ζηε

ζπλέρεηα ηελ αξκφδνπζα πνηλή. Η κεζφδεπζε απηή, αλ θαη ζπκβάιιεη ζηελ εμνηθνλφκεζε ρξφλνπ,
εγθπκνλεί θαη ζνβαξνχο θηλδχλνπο γηα ηνλ θαηεγνξνχκελν. Δηδηθφηεξα, πξνθαιεί ζεκαληηθή
ππνβάζκηζε ηεο ηδέαο ηεο πνηληθήο δίθεο θαη ζπγθεθξηκέλα α) ηεο ζπληαγκαηηθά επηβεβιεκέλεο
ππνρξέσζεο γηα θνιαζκφ ηνπ εγθιήκαηνο χζηεξα απφ δίθαηε δίθε / β) ηεο αξρήο ηεο
αλαινγηθφηεηαο ηνπ πνηληθνχ θνιαζκνχ / γ) ηεο αξρήο ηεο ηζφηεηαο / δ) ηνπ ηεθκεξίνπ ηεο
αζσφηεηαο / ε) ησλ αξρψλ ηεο δεκνζηφηεηαο / ζη) ηεο πξνθνξηθφηεηαο θαη ηεο ακεζφηεηαο.
3. Ζ επηκέιεηα ηνπ δηεπζχλνληνο ηε ζπδήηεζε: Σα επεηξσηηθά επξσπατθά δηθαζηήξηα ηάζζνληαη

ππέξ ηεο αληίιεςεο φηη απηή αλήθεη ζηνλ πξφεδξν ηνπ δηθαζηεξίνπ, ν νπνίνο εμεηάδεη ηνπο κάξηπξεο,
θαιεί ζε απνινγία ηνλ θαηεγνξνχκελν θαη πξνζδηνξίδεη ηελ ηάμε ηεο δηαδηθαζίαο. ΢ηελ Δπηζηήκε,
απηή ε δηεχζπλζε ηεο ζπδήηεζεο δηαθξίλεηαη ζε α) ηππηθή, ε νπνία πεξηιακβάλεη φιεο ηηο ελέξγεηεο
ηνπ πξνέδξνπ πνπ ξπζκίδνπλ ηελ εμσηεξηθή δηάηαμε θαη πξφνδν ηεο δηαδηθαζίαο- π.ρ. εθθψλεζε ηεο
ππφζεζεο, θήξπμε ηεο ιήμεο ηεο απνδεηθηηθήο δηαδηθαζίαο θιπ. Οη ελέξγεηεο απηέο, επεηδή δε ζίγνπλ
ηελ νπζία ηεο δηαδηθαζηηθήο πνξείαο ηεο ππφζεζεο, αλαηίζεληαη ζηνλ δηεπζχλνληα ηε ζπδήηεζε θαη’
απνθιεηζηηθφηεηα θαη δε κπνξνχλ λα ππνβιεζνχλ ζηνλ έιεγρν ηνπ δηθαζηηθνχ collegium. // β)
νπζηαζηηθή, ε νπνία θαιχπηεη ζέκαηα πνπ κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ην πεξηερφκελν ηεο κέιινπζαο λα
εθδνζεί απφθαζεο- π.ρ. ν ηξφπνο εμέηαζεο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ, ε αθαίξεζε ηνπ ιφγνπ ζε θάπνηνλ
θιπ. Όια απηά ηα κέηξα πξέπεη λα ππφθεηληαη ζηνλ έιεγρν ηνπ δηθαζηεξίνπ, ζην νπνίν κπνξνχλ λα
πξνζθχγνπλ νη ελδηαθεξφκελνη.
΢ε θάζε πεξίπησζε, ν δηεπζχλσλ ηε ζπδήηεζε πξέπεη λα ηεξεί ηε κεγαιχηεξε δπλαηή απφζηαζε απφ
ηελ ππφζεζε, θαη λα θαηαβάιεη πξνζπάζεηα λα κεηαρεηξίδεηαη θαηά ηνλ απαζή θαη ςχρξαηκν ηξφπν
πνπ επηβάιιεηαη (ΚΠΓ 332) φζνπο κεηέρνπλ ζηε δίθε. Φπζηθά, απηφο πνπ βαξχλεηαη κε ην
δηαγλσζηηθφ θαζήθνλ πξέπεη λα έρεη θαη ηελ εμνπζία/επζχλε λα θάλεη φ,ηη ρξεηάδεηαη γηα ηελ
εθπιήξσζή ηνπ.
Πνην είλαη ην αληηθείκελν ηεο πνηληθήο δίθεο;
1. Ζ έλλνηα ηνπ αληηθεηκέλνπ: ΢ην πνηληθφ δίθαην, αλαηίζεηαη ζην πνηληθφ δηθαζηήξην ε δηεξεχλεζε
θαη ν έιεγρνο ηεο ππφζεζεο φηη ζπγθεθξηκέλν πξφζσπν έγηλε αμηφπνηλν ζχκθσλα κε θάπνηνλ πνηληθφ
λφκν. Σν πεξηερφκελν, δει. ηεο θαηεγνξίαο (=ηεο εηζαγγειηθήο παξαγγειίαο) θαη ηεο -ζχκθσλα κε
ηελ εμέιημή ηεο- παξαπνκπήο ζην αθξναηήξην, δεζκεχεη/πεξηνξίδεη ηνλ πνηληθφ δηθαζηή· σζηφζν, ν
εξεπλεηηθφο ραξαθηήξαο ηεο εληνιήο πνπ ηνπ δίλεηαη ζε ζπλδπαζκφ κε ην δεκφζην ζπκθέξνλ γηα ηελ
εθπιήξσζή ηεο, ζπλεπάγεηαη ηε δηεχξπλζε ησλ νξίσλ ηεο δξάζεο ηνπ. Δπνκέλσο, αληηθείκελν ηεο
πνηληθήο δίθεο νλνκάδεηαη νηηδήπνηε θαιχπηεηαη απφ ην ελ ιφγσ δηαγλσζηηθφ θαζήθνλ, απηφ δει.
πνπ έρεη θαζήθνλ λα ςάμεη θαη λα βξεη ν πνηληθφο δηθαζηήο. Δίλαη θαλεξφ φηη ηα δηθαηψκαηα ηεο
ππεξάζπηζεο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ ζα εμεηίζελην ζε θίλδπλν, αλ ν ηειεπηαίνο –κνινλφηη δηψρζεθε γηα
ηελ πξάμε Α, έβιεπε μαθληθά ηνλ εαπηφ ηνπ λα δηψθεηαη θαη λα δηθάδεηαη γηα ηε Β· αλαιφγσο,
ππνζθάπηεηαη θαη ην θξάηνο ηνπ θαηεγνξεηηθνχ ζπζηήκαηνο, εθφζνλ επηηξέπεηαη ζηνλ αλαθξηηή ή
ζην δηθαζηή λα πξνζδηνξίδεη ην αληηθείκελν κε ην νπνίν ζα αζρνιεζεί. Δδψ είλαη αλαγθαίνο έλαο
πεξαηηέξσ πεξηνξηζκφο πνπ κπνξεί λα ζπληειεζηεί πξνο πεξηζζφηεξεο θαηεπζχλζεηο > α) είλαη
δπλαηφ λα αθνξά απνθιεηζηηθά ην πξφζσπν εθείλνπ, ελαληίνλ ηνπ νπνίνπ ζηξέθεηαη ε πνηληθή
δίσμε -> νζάθηο επηηξέπεηαη ζηελ αλάθξηζε θαη ζην δηθαζηήξην λα αζρνιεζνχλ κφλν κε ηε δξάζε
ηνπ απφ ηελ αξρή ζπγθεθξηκέλνπ θαηεγνξνπκέλνπ, ηφηε ε πνηληθή δίθε δηεμάγεηαη in personam // β)
ελδερνκέλσο ε πνηληθή δίσμε λα αζθείηαη in rem, δει. ε δίθε θαη ε δίσμε λα αθνξνχλ ζε
ζπγθεθξηκέλν έγθιεκα, ρσξίο λα ππάξρεη πεξηνξηζκφο σο πξνο ηα πξφζσπα (=> κπνξεί λα αιιάμεη ην
πξφζσπν ηνπ αξρηθνχ θαηεγνξνπκέλνπ ή ε δίσμε λα επεθηαζεί θαη ζηνπο ζπκκεηφρνπο θιπ).

Παξαηεξείηαη, βέβαηα, φηη κφλν ε πξνδηθαζία κπνξεί λα θηλεζεί in rem· αληίζεηα, φηαλ ε ππφζεζε
εηζαρζεί ζην αθξναηήξην, ε εθδίθαζε πξνρσξά in personam.
2. Ζ πξαθηηθή ζεκαζία ηνπ αληηθεηκέλνπ: α) Εθθξεκνδηθία > Άπαμ θαη αξρίζεη ε πνηληθή δίθε
αλαθχπηεη δηθνλνκηθφ θψιπκα γηα ηε δεκηνπξγία θαη δεχηεξεο δίθεο σο πξνο ην ίδην αληηθείκελν.
Αλαιπηηθφηεξα, δελ επηηξέπεηαη λα γίλνληαη γηα ην ίδην αληηθείκελν ηαπηφρξνλα δχν (ή πεξηζζφηεξεο)
δίθεο απφ δχν δηαθνξεηηθά πνηληθά δηθαζηήξηα ή θαη απφ δχν δηαθνξεηηθέο ζπλζέζεηο ηνπ ίδηνπ
δηθαζηεξίνπ, ζην νπνίν έρνπλ ζρεκαηηζηεί δχν δηαθνξεηηθέο δηθνγξαθίεο γηα ηελ ίδηα ππφζεζε.
β) Τν δεδηθαζκέλν > Οπνηαδήπνηε πξάμε ελφο ζπγθεθξηκέλνπ πξνζψπνπ έρεη εθδηθαζηεί
ακεηάθιεηα, θαιχπηεηαη απφ ηελ ηζρχ ηνπ δεδηθαζκέλνπ θαη δε κπνξεί λα ππνβιεζεί ζε κία
δηθαζηηθή θξίζε (βι. θαη ην φηη ε ακεηάθιεηε θξίζε κηαο πξάμεο αζθεί δεζκεπηηθή επηξξνή ζε κηα
άιιε πνηληθή δίθε). Σα φξηα ηνπ δεδηθαζκέλνπ ζπκπίπηνπλ κε απηά ηνπ αληηθεηκέλνπ ηεο πνηληθήο
δίθεο.
γ) Η επηηξεπφκελε ηξνπνπνίεζε (=βειηίσζε) ηεο θαηεγνξίαο, ψζηε λα αληαπνθξίλεηαη ζηελ
αιεζηλή κνξθή ησλ πξαγκάησλ > Δίλαη θαηαξρήλ ε ιεγφκελε ‘πνζνηηθή δηφξζσζε’- π.ρ. ε
κεηαβνιή ζην νπνίν αλαθέξεηαη ε θαηεγνξία (βι. επηηξέπεηαη ε εθδίθαζε κηαο θινπήο 300€,
κνινλφηη ε δίσμε αθνξνχζε κφλν ζε 100€). Απηφ ζεσξείηαη θαη σο έθθξαζε ηεο ‘αξρήο ηνπ
αδηαίξεηνπ ηεο πνηληθήο δίθεο’ (=ην πνηληθφ δηθαζηήξην πξέπεη λα απνθαζίζεη νξηζηηθά θαη αδηαίξεηα
γηα ηελ ππφ θξίζε ππφζεζε ζην ζχλνιφ ηεο) -> ε ratio ηνπ αδηαίξεηνπ (βι. πξαθηηθή ζεκαζία θαη
ελφςεη ηνπ πξνζδηνξηζκνχ ησλ νξίσλ ηνπ δεδηθαζκέλνπ) έγθεηηαη ζην φηη ηφζν ε πνιηηεία φζν θαη ν
θαηεγνξνχκελνο έρνπλ ζπκθέξνλ λα δηεθπεξαηψλνληαη νη πνηληθέο δίθεο ‘δηα κηάο’. ΢εκεηψλεηαη,
ηέινο, φηη ε ελαζρφιεζε κε δεηήκαηα πνπ βξίζθνληαη έμσ απφ ην αληηθείκελν ηεο πνηληθήο δίθεο θαη
νη αληίζηνηρεο πξνζζήθεο ή κεηαβνιέο ηνπ, ζπληζηνχλ απαγνξεπκέλε κεηαβνιή ηεο θαηεγνξίαο·
αλαιφγσο, νη ζεκαληηθέο κεηαβνιέο πνπ επηρεηξνχληαη γηα πξψηε θνξά ζην αθξναηήξην πξέπεη λα
είλαη θαηαξρήλ αλεπίηξεπηεο.
3. Σπζηήκαηα νξηνζέηεζεο ηεο πνηληθήο res: Σα φξηα ηνπ αληηθεηκέλνπ ηεο πνηληθήο δίθεο
θπκαίλνληαη αλάινγα κε ηελ πηνζέηεζε ελφο απφ ηα παξαθάησ ζπζηήκαηα >
α) θαηά ην πξψην, ην αληηθείκελν ηεο δίθεο ζπκπίπηεη κε ηε ζπγθεθξηκέλε εγθιεκαηηθή πξάμε, ε
νπνία αλαθέξεηαη ζηελ εηζαγγειηθή δίσμε, θαη κάιηζηα αθξηβψο κε ηνλ λνκηθφ ραξαθηεξηζκφ πνπ
ηεο πξνζέδσζε ε ηειεπηαία. ΢ρεηηθά εξσηάηαη αλ ε ίδηα ζπκπεξηθνξά παξήγαγε πεξηζζφηεξα
αμηφπνηλα απνηειέζκαηα, ζα γίλεη δεθηφ έλα αληηθείκελν πνηληθήο δίθεο απνβιέπνληαο ζηε
ζπκπεξηθνξά ή πιείνλα απνβιέπνληαο ζην απνηέιεζκα; Οξζφηεξν θαίλεηαη λα πεξηιεθζνχλ θαη απηά
ζην αληηθείκελν ηεο πνηληθήο δίθεο, εθφζνλ ήηαλ δηαγλψζηκα θαηά ηελ άζθεζε ηνπ δηαγλσζηηθνχ
θαζήθνληνο ηνπ δηθαζηή.
β) θαηά ην δεχηεξν ζχζηεκα, ην δηθαζηήξην δελ έρεη λα αζρνιεζεί κφλν κε ην δησθφκελν έγθιεκα,
αιιά θαη κε ην ηζηνξηθφ γεγνλφο, ζην πιαίζην ηνπ νπνίνπ εληάζζεηαη ην ηειεπηαίν θαη ην νπνίν
(γεγνλφο) είλαη ελδερφκελν λα πεξηιακβάλεη θη άιια, πεξηζζφηεξα ηνπ ελφο, εγθιήκαηα. Η ιχζε απηή
θαιχπηεη ζε θάζε πεξίπησζε φια ηα ηπρφλ θαη’ ηδέαλ ζπξξένληα εγθιήκαηα.
‘Σππηθή’ ή ‘νπζηαζηηθή’ αιήζεηα;
Σν δήηεκα απηφ αθνξά ην πιηθφ ηεο πνηληθήο δίθεο, δει. ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ απνδεηθηηθψλ
ζηνηρείσλ ζηα νπνία ν δηθαζηήο κπνξεί λα ζηεξίμεη ηελ απφθαζή ηνπ. Ιζρχεη ε ‘αξρή ηεο αλαδήηεζεο
ηεο νπζηαζηηθήο αιήζεηαο’ -> ν πνηληθφο δηθαζηήο κπνξεί, ινηπφλ, αιιά θαη νθείιεη λα αλαδεηήζεη
απηνηειψο θαη αδέζκεπηα φζα ζηνηρεία θξίλεη πσο νδεγνχλ ζηελ νπζηαζηηθή αιήζεηα, κάιηζηα δε
είλαη θαη ππνρξεσκέλνο –φηαλ θαη φπσο ρξεηάδεηαη- λα ην θάλεη. Η αξρή ηεο αλαδήηεζεο ηεο

νπζηαζηηθήο αιήζεηαο παίξλεη θαη ηε κνξθή ηεο απαγφξεπζεο λα απνζηεξείηαη ν δηθάδσλ απφ ηα in
concreto αλαγθαία θαη πξφζθνξα απνδεηθηηθά κέζα.
Πνηληθή δίθε κε απνπζία ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ;
1. Τν θαζήθνλ εκθάληζεο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ: α) Έρεη νπζηψδε απνδεηθηηθή αμία πξνπάλησλ

γηα ηελ εθηίκεζε ηεο πξνζσπηθφηεηάο ηνπ (ΠΚ 79), αιιά θαη ηεο ίδηαο ηεο ελνρήο ηνπ. / β)
Εμαζθαιίδεη ηελ εθηέιεζε ηεο θαηαδηθαζηηθήο απφθαζεο πνπ ηπρφλ ζα εθδνζεί.
΢ην ζεκείν απηφ εξσηάηαη ‘ηη πξέπεη λα πξάμεη ην δηθαζηήξην ζε πεξίπησζε πνπ ν θαηεγνξνχκελνο
δελ εκθαληζηεί ζην αθξναηήξην θαηά ηελ νξηζζείζα εκέξα θαη ψξα, κνινλφηη θιεηεχζεθε λφκηκα
ελψπηφλ ηνπ’; ΢ηα ζνβαξφηεξα ηνπιάρηζηνλ εγθιήκαηα, ε πξφνδνο ηεο δίθεο ζην αθξναηήξην
απνθιείεηαη ηειείσο, εθφζνλ απνπζηάδεη ν θαηεγνξνχκελνο· ην δηθαζηήξην πεξηκέλεη ηελ εκθάληζή
ηνπ, ελψ είηε αλαζηέιιεηαη ε πνηληθή δίσμε είηε αλαβάιιεηαη απιψο ε δίθε. Απηφ δε άζρεηα κε ην
ιφγν ηεο απνπζίαο, δει. κε ην αλ ν θαηεγνξνχκελνο είλαη απιψο ‘απψλ’ ή ‘θπγάο’ (ζηελ ηειεπηαία
απηή πεξίπησζε ζα πξέπεη λα θαηαβιεζεί θάζε πξνζπάζεηα, ψζηε λα εμαζθαιηζηεί ε παξνπζία ηνπ
θπγφδηθνπ- π.ρ. βίαηε πξνζαγσγή, ζχιιεςε, πξνζσξηλή θξάηεζε). Ωο πξνο ηηο απνδείμεηο, απηέο
ζπληεξνχληαη φζν είλαη δπλαηφ κε ηελ πξφνδν ηεο πξνδηθαζίαο, ε νπνία θαζφινπ δελ αλαθφπηεηαη
εμαηηίαο ηεο απνπζίαο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ.
2. Πξναηξεηηθή ε παξνπζία ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ; Ο θαηεγνξνχκελνο δε κπνξεί –αλάινγα κε ηελ

επηζπκία ηνπ- λα κελ εκθαλίδεηαη ζην πνηληθφ δηθαζηήξην, φπνπ έρεη λφκηκα θιεηεπζεί γηα λα
δηθαζηεί. Σν -φλησο ζπζηαηηθφ ηεο δίθαηεο δίθεο- δηθαίσκα ππεξάζπηζεο θαη αθξφαζεο ηνπ
θαηεγνξνπκέλνπ θαζφινπ δελ πεξηιακβάλεη θαη ην δηθαίσκά ηνπ λα εθπξνζσπεζεί απφ πιεξεμνχζην
δηθεγφξν αλ δελ επηζπκεί (!) λα εκθαληζηεί απηνπξνζψπσο. Δθείλν, πάλησο, πνπ είλαη ζσζηφ λα
δηαηεξεζεί είλαη ην εμήο > φπνηνο δηθάδεηαη εξήκελ, έρεη πξάγκαηη δηθαίσκα λα δηνξίζεη δηθεγφξν γηα
λα ηνλ εθπξνζσπήζεη· θαλείο δελ πξέπεη λα δηθάδεηαη ‘αλήθνπζηνο’. Καηά ηα ινηπά, φκσο, πξέπεη λα
ηζρχεη ην παξαθάησ -> Αλ ν θαηεγνξνχκελνο γηα θαθνχξγεκα δελ εκθαληζηεί ηελ εκέξα ηεο δίθεο
ζην δηθαζηήξην –θαίηνη έρεη θιεηεπζεί λφκηκα- γηαηί δελ επηζπκεί, θαη ζηέιλεη δηθεγφξν, ηφηε ην
δηθαζηήξην ζα πξέπεη λα αλαζηείιεη ηε δηαδηθαζία, λα δηαηάμεη ηελ θαηάπησζε ηεο ηπρφλ
εγγπνδνζίαο πνπ ηνπ έρεη επηβιεζεί θαη ηε ζχιιεςε, θαζψο θαη πξνζσξηλή ηνπ θξάηεζε (ΚΠΓ 435
§1 γ’).
ΚΔΦΑΛΑΙΟ 20φ
‘Ννκηθνί θαλφλεο απφδεημεο’ ή ειεχζεξε εθηίκεζε απφ ην δηθαζηή (‘εζηθή απφδεημε’);
Η αλαδήηεζε ηεο νπζηαζηηθήο αιήζεηαο απφ ηνλ πνηληθφ δηθαζηή πξαγκαηνπνηείηαη κε ηελ εχξεζε θαη
εθηίκεζε ησλ απνδεηθηηθψλ ζηνηρείσλ (=απνδείμεσλ).
1. ‘Ννκηθέο απνδείμεηο’: ΢χκθσλα κε κηα παιαηφηεξε άπνςε, ε θαηαδίθε ήηαλ δπλαηή θαη
επηβεβιεκέλε, κφλν εθφζνλ ζπλέηξεραλ νη απνδεηθηηθέο πξνυπνζέζεηο (indicia indubitata) πνπ
έηαζζε γηα ην ζθνπφ απηφ ν λφκνο. Σέηνηνπ είδνπο ‘λφκηκεο’ απνδείμεηο ήηαλ π.ρ. ε νκνινγία ηνπ
θαηεγνξνπκέλνπ, ε θαηάζεζε δχν αλεπίιεπησλ (=ελάξεησλ) καξηχξσλ θιπ. Σα αλεπαξθή indicia
απεθιείεην λα νδεγήζνπλ θαζαπηά ζηελ θαηαδίθε ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ, πιελ φκσο κπνξνχζαλ λα
πξνθαιέζνπλ ην βαζαληζκφ ηνπ, πξνθεηκέλνπ λα απνζπαζηεί ε νκνινγία ηνπ.

2. ‘Ζζηθή απφδεημε’: Με ηνλ φξν απηφ ελλννχληαη δχν επηκέξνπο αξρέο πνπ δηέπνπλ ηελ πνηληθή
απφδεημε > α) Τν απεξηφξηζην ησλ απνδεηθηηθψλ κέζσλ -> γηα ην ζρεκαηηζκφ ηεο δηθαληθήο
πεπνίζεζεο ηνπ δηθαζηή κπνξεί λα ρξεζηκεχζεη νηηδήπνηε. // β) Τελ ειεχζεξε εθηίκεζε ησλ
απνδεηθηηθψλ κέζσλ απφ ην δηθαζηή (=ζχκθσλα κε ηηο επηηαγέο ηεο ζπλείδεζήο ηνπ θαη φρη θαηά
ηηο ππαγνξεχζεηο θάπνηνπ λνκηθνχ θαλφλα) -> έηζη, αθφκε θη αλ έρεη νκνινγήζεη ν θαηεγνξνχκελνο,
είλαη θαζ’ φια δπλαηφ λα αζσσζεί. Δίλαη αιήζεηα φηη ν ζρεκαηηζκφο ηεο δηθαληθήο πεπνίζεζεο
απνηειεί ζπρλά πξντφλ θαη ηνπ ζπλαηζζήκαηνο ηνπ δηθαζηή· πξάγκαηη, πνιιέο θνξέο ε αληηθεηκεληθή
αιήζεηα θαιχπηεηαη απφ έλα ζχλλεθν ακθηβνιηψλ, πνπ δε κπνξνχλ απφ κφλεο ηνπο λα δηαπεξάζνπλ ε
παξαηήξεζε, ε ινγηθή θαη ε εκπεηξία {πάλησο, ιφγσ ηνπ in dubio pro reo, δελ είλαη απαξαίηεηνο ν
ζρεκαηηζκφο δηθαληθήο πεπνίζεζεο}. Φπζηθά, ζσζηφ ζα ήηαλ ε δηθαζηηθή θξίζε λα δηακνξθψλεηαη
πάληνηε απξφζσπα. Δλφςεη ησλ αληηξξήζεσλ απηψλ, ζα κπνξνχζε λα πξνηαζεί ν απνθιεηζκφο ηεο
πνηληθήο θαηαδίθεο, εθφζνλ δε γίλεη δπλαηφ λα παξακεξηζηεί θαη ε ηειεπηαία αθφκα αληηθεηκεληθά
πθηζηάκελε ακθηβνιία, κε βάζε ηνπο θαλφλεο ηεο ινγηθήο θαη ηεο εκπεηξίαο => απηφ, εληνχηνηο, ζα
νδεγνχζε ζηελ θαηάιπζε ηεο πνηληθήο δηθαηνζχλεο. Άξα, ην δίθαην είλαη ππνρξεσκέλν λα
αλαγλσξίζεη ηε ζεκαζία θαη ηεο ππνθεηκεληθήο ππέξβαζεο ηεο ακθηβνιίαο, δει. ηεο ππνθεηκεληθήο
πεπνίζεζεο ηνπ δηθαζηή γηα ηελ ελνρή ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ, ρσξίο ακθηβνιίεο.
3. ‘Μνληέιν πεπνίζεζεο’ θαη ‘κνληέιν απφδεημεο’: Η ελδφκπρε πεπνίζεζε θαζαπηήλ δελ έρεη
ζρέζε κε ηελ απφδεημε. Αληηζέησο, ε απφδεημε (σο νξηζηηθή δείμε νξηζκέλεο δηακφξθσζεο ησλ
πξαγκάησλ) είλαη κηα κεηαβαηηθή, εμσζηξεθήο-επηθνηλσληαθή έλλνηα· γη’ απηφ ην απνδεηθλπφκελν
πξέπεη λα είλαη κεηαδφζηκν (=λα κπνξεί λα ην δεη ν άιινο), πξάγκα πνπ κπνξεί λα επηηεπρζεί κφλν κε
ηελ έιινγε αηηηνιφγεζε (=κε ηέηνην ηξφπν ψζηε ν δηθαζηήο, πνπ ζα ειέγμεη ηελ απφθαζε, λα κπνξεί
λα θαηαλνήζεη ηε ζπιινγηζηηθή πνξεία πνπ νδήγεζε ζηε ιήςε ηεο) ηεο απνδεηθλπφκελεο παξαδνρήο.
Άξα, ρσξίο αηηηνινγία ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ΓΔΝ ππάξρεη απφδεημε. Παξαηεξείηαη, δει. φηη ηα
ζηνηρεησδψο απαξαίηεηα ζπζηαηηθά ηεο αιεζηλήο θαη πιήξνπο αηηηνινγίαο κηαο πνηληθήο θαηαδίθεο
είλαη > α) ε κλεία πξαγκαηηθψλ πεξηζηαηηθψλ πνπ απνδείρηεθαλ ζε βάξνο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ
θαη αληηζηνηρνχλ ζηελ πεξηγξαθή ηεο νηθείαο εγθιεκαηηθήο πξάμεο απφ ην λφκν / β) ε αλαιπηηθή
θαη θαηά πεξηερφκελν αλαθνξά ησλ απνδεηθηηθψλ κέζσλ, απφ ηα νπνία πξνέθπςαλ ηα παξαπάλσ
πξαγκαηηθά πεξηζηαηηθά. Καηά ηε λνκνινγία, δε ζεκειηψλεηαη ιφγνο αλαίξεζεο απφ ηε κε
παξάζεζε ζηελ αηηηνιφγεζε ζπγθεθξηκέλσλ θαηά ην πεξηερφκελφ ηνπο απνδεηθηηθψλ κέζσλ πνπ
ζηεξίδνπλ ηελ θαηαδίθε· αξθεί ε ‘θαη’ είδνο’ αλαθνξά ηνπο. / γ) ε εμήγεζε ηεο ζπιινγηζηηθήο
πνξείαο, κε βάζε ηελ νπνία θαηέιεμε ην δηθαζηήξην ζε θαηαδηθαζηηθή απφθαζε / δ) φπνπ ε
ππαγσγή ησλ πξαγκαηηθψλ πεξηζηαηηθψλ ππφ ηνλ νηθείν θαλφλα ηνπ νπζηαζηηθνχ πνηληθνχ
δηθαίνπ ππφθεηηαη ζε ακθηζβήηεζε, είλαη επηπιένλ απαξαίηεηε ε αλαθνξά ησλ λνκηθψλ ιφγσλ ηεο
ππαγσγήο, δει. ηεο επηινγήο ηεο ζπγθεθξηκέλεο θαη φρη ηεο αληίζεηεο ιχζεο.
Οη απνδεηθηηθέο απαγνξεχζεηο
1. Όξηα ζηελ αλαδήηεζε ηεο αιήζεηαο: Δξσηάηαη ‘αλ κπνξεί ν δηθαζηήο λα αλαδεηεί –ζην πιαίζην
ηνπ ζπζηήκαηνο ηεο εζηθήο απφδεημεο- νπνηαδήπνηε απνδεηθηηθά ζηνηρεία κε νπνηνλδήπνηε ηξφπν· ε
απάληεζε είλαη αξλεηηθή, αθνχ ε ειεπζεξία (θαη ππνρξέσζε) ηνπ ζηελ αλαδήηεζε ησλ απνδείμεσλ
έρεη νξηζκέλα φξηα. Έηζη, ε απφζπαζε ηεο νκνινγίαο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ κε βαζαληζηήξηα
απαγνξεχεηαη -> πξάγκαηη, θη φηαλ αθφκα ν θαηεγνξνχκελνο ιεηηνπξγεί σο απνδεηθηηθφ κέζν, φληαο
θαηά ηελ αλαθνξά απηή αληηθείκελν ηεο πνηληθήο δίθεο, δελ παχεη λα είλαη πξνερφλησο ππνθείκελφ
ηεο, δει. πξφζσπν θαη φρη πξάγκα πξνζηηφ ζε θάζε είδνπο ρεηξηζκνχο. Με άιια ιφγηα, δελ είλαη

επηηξεπηή ε πξνζβνιή ηεο αλζξψπηλεο αμηνπξέπεηάο ηνπ, εθφζνλ ηνπιάρηζηνλ ν ίδηνο έρεη θξνληίζεη
λα κελ ηελ ππνβαζκίζεη· γη’ απηφ κπνξεί λα επηδησρζεί κφλν ε γλήζηα πξνζσπηθή ηνπ θαηάζεζε. Πε
Πεξηνξηζκνί ζηελ ειεχζεξε αλαδήηεζε απνδεηθηηθψλ ζηνηρείσλ ζπλάγνληαη απφ ηελ αλάγθε
πξνζηαζίαο θαη άιισλ ζεκειησδψλ δηθαησκάησλ > α) ε έξεπλα ζε θαηνηθία ή ε ζσκαηηθή έξεπλα
επηηξέπνληαη κφλν θάησ απφ ζπγθεθξηκέλεο ζπλζήθεο θαη ππφ νξηζκέλεο πξνυπνζέζεηο (ΚΠΔ 253-
258) / β) μέλεο επηζηνιέο δελ επηηξέπεηαη θαηαξρήλ λα αλνίγνληαη θαη λα δηαβάδνληαη, αθφκε θη αλ
ην πεξηερφκελφ ηνπο ζα ήηαλ ρξήζηκν ζηελ απνθάιπςε ελφο εγθιήκαηνο / γ) ε θξπθή
καγλεηνθψλεζε ή βηληενζθφπεζε ζπλνκηιηψλ, θαζψο θαη νη ηειεθσληθέο ππνθινπέο πξνζβάιινπλ
ζπληαγκαηηθά θαηνρπξσκέλα δηθαηψκαηα / δ) ν εμαλαγθαζκφο θάπνηνπ λα θαηαζέζεη επί
θαηεγνξίαο ζε βάξνο ζηελνχ ζπγγελνχο ηνπ ζπλήζσο δίλεη ηελ επρέξεηα άξλεζεο ηεο καξηπξίαο /
ε) ΠΚ 371 θαη ΚΠΔ 212.
2. Ζ απαγφξεπζε ηεο απνδεηθηηθήο αμηνπνίεζεο: Σα παξαπάλσ αθνξνχλ ζε εμαηξέζεηο απφ ηελ

αξρή ηεο αλαδήηεζεο ηεο νπζηαζηηθήο αιήζεηαο. Σν δήηεκα αλ ππάξρνπλ ή φρη αιεζηλέο εμαηξέζεηο
απφ ηελ αξρή ηεο ‘εζηθήο απφδεημεο’ πξνθχπηεη, σζηφζν, απφ ηε ζηηγκή πνπ νη πξναλαθεξζέληεο
πεξηνξηζκνί ζα παξαβηαζηνχλ, δει. εθφζνλ γίλνπλ πξνζηηά ζην δηθαζηή απνδεηθηηθά κέζα πνπ
απνθηήζεθαλ θαηά παξάβαζε ησλ παξαπάλσ απαγνξεχζεσλ. ΢ε θάζε πεξίπησζε, ε απαγφξεπζε ηεο
αμηνπνίεζεο παξάλνκσλ απνδεηθηηθψλ κέζσλ αμηψλεη απφ ην δηθαζηή λα αγλνήζεη ελδερνκέλσο
βαξηά ελνρνπνηεηηθά γηα ηνλ θαηεγνξνχκελν ζηνηρεία θαη λα ζηεξίμεη ηελ θξίζε ηνπ κφλν ζηα
(ελδερνκέλσο αλεπαξθή) ππφινηπα, θηάλνληαο έηζη αθφκα θαη ζηελ αζψσζή ηνπ.
3. Κάπνηεο βαζηθέο πξνηάζεηο γηα ηελ νξζή αληηκεηψπηζε ηνπ δεηήκαηνο: α) Παξάλνκε θηήζε
ηνπ απνδεηθηηθνχ κέζνπ δε ζεκαίλεη νπσζδήπνηε θαη απαγφξεπζε ηεο απνδεηθηηθήο ηνπ
αμηνπνίεζεο· ε ηειεπηαία είλαη κηα δηθνλνκηθή έλλνκε ζπλέπεηα πνπ δελ ηελ έρνπλ θαη’ αλάγθε νη
παξαβάζεηο θαλφλσλ άιισλ (κε δηθνλνκηθψλ) θιάδσλ ηνπ δηθαίνπ. Έηζη, νχηε θαλ ησλ κε
δηθνλνκηθή παξάβαζε απνθηεζέλησλ κέζσλ απαγνξεχεηαη ζε θάζε πεξίπησζε ε απνδεηθηηθή
αμηνπνίεζε. / β) Απαγφξεπζε ηεο απνδεηθηηθήο αμηνπνίεζεο ππάξρεη, βέβαηα, φπνπ απηφ
πξνβιέπεηαη ξεηά απφ ην λφκν, αιιά θαη φπνπ πξνθχπηεη ζαθψο απφ ην λφεκα ηεο ζρεηηθήο
δηάηαμεο (π.ρ. ην δηθαίσκα ζησπήο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ ζπλαξηάηαη κε ηελ απαγφξεπζε ηεο
απνδεηθηηθήο αμηνπνίεζεο ηεο ζηγήο ηνπ ζε βάξνο ηνπ). / γ) Απαγφξεπζε ηεο απνδεηθηηθήο
αμηνπνίεζεο ηνπ παξάλνκα απνθηεζέληνο απνδεηθηηθνχ κέζνπ κπνξεί θαηαξρήλ λα γίλεη δεθηφ φηη
ππάξρεη φπνπ ε παξαλνκία ζα έβξηζθε κε ηελ αμηνπνίεζε ηελ δηθνλνκηθή ζπλέρηζή ηεο (κε ηελ
έλλνηα φηη ε ίδηα ε αμηνπνίεζε ζα ζπληζηνχζε πεξαηηέξσ πξνζβνιή ηνπ ηξσζέληνο κε ηελ παξάλνκε
θηήζε ελλφκνπ αγαζνχ)- π.ρ. ε ζε βάξνο ελφο θαηεγνξνπκέλνπ ιήςε ππφςε ηεο απνζπαζζείζαο κε
βία πξνδηθαζηηθήο ‘νκνινγίαο’ ηνπ απνηειεί ζπλέρηζε ηεο αδηθίαο πνπ ηνπ έγηλε. / δ) Είλαη δεδνκέλν
φηη ε αλεχξεζε ηεο νπζηαζηηθήο αιήζεηαο θαη ν θνιαζκφο ησλ εγθιεκάησλ ζπληζηνχλ αμίεο πνπ
πξέπεη λα δηαζθαιίδνληαη ζπληαγκαηηθά => δε κπνξνχλ λα παξακεξηζηνχλ, παξά κφλν γηα ράξε
ελφο ππέξηεξνπ αγαζνχ. Πξέπεη, ινηπφλ, λα γίλεηαη ζηάζκηζε ηεο απαμίαο πνπ έρνπλ ε ελ ιφγσ
παξαλνκία θαη ε βέβαηε ή δπλαηή ηξψζε ηεο πνηληθήο ιεηηνπξγίαο ηεο πνιηηείαο· ζηε ζηάζκηζε απηή
αζθεί επηξξνή θαη ε βαξχηεηα ηνπ πεξί νπ πξφθεηηαη εγθιήκαηνο. ΢εκεηψλεηαη φηη ην έλλνκν αγαζφ
πνπ πιήηηεη ε παξαλνκία, γηα λα κπνξεί λα θαηηζρχζεη ηεο δήηεζεο ηεο νπζηαζηηθήο αιήζεηαο, πξέπεη
λα έρεη θη απηφ ζπληαγκαηηθφ θχξνο θαη αλαγλψξηζε σο ζεκειηψδεο δηθαίσκα. / ε) Αλ πξνζβάιιεηαη
ζπγρξφλσο θαη ε αλζξψπηλε αμηνπξέπεηα (βι. βαζαληζηήξηα), ε απαγφξεπζε πξέπεη λα εθηείλεηαη
θαη ζηηο έκκεζα θηεζείζεο κέζσ απηήο απνδείμεηο. / ζη) Τα παξάλνκα απνδεηθηηθά κέζα είλαη
πάληνηε αμηνπνηήζηκα ζην κέηξν πνπ ρξεζηκεχνπλ ζηελ πξφιεςε εγθιεκάησλ. / δ) Πνηέ δελ
πξέπεη λα απαγνξεχεηαη ε αμηνπνίεζε παξάλνκα απνθηεζέληνο απνδεηθηηθνχ κέζνπ ζε φθεινο ηνπ
θαηεγνξνπκέλνπ. / ε) Η απαγφξεπζε ηεο απνδεηθηηθήο αμηνπνίεζεο πξέπεη λα νδεγεί ζε

αθπξφηεηα ηεο απφθαζεο πνπ εθδφζεθε θαηά παξάβαζή ηεο (βι. θαη ΚΠΔ 171 §1 δ’ ζε ζπλδ. κε
ΚΠΔ 510 §1Α’).
Γηαθαίλεηαη φηη ε ζεκαηηθή πνπ καο απαζρνιεί εδψ απνηειεί ζπλάξηεζε ηνπ βαζκνχ αηηηνιφγεζεο
ησλ δηθαζηηθψλ απνθάζεσλ -> κφλν αλ νη ηειεπηαίεο αηηηνινγνχληαη νπζηαζηηθά θαη εηιηθξηλά κπνξεί
λα ειεγρζεί ε ηπρφλ αμηνπνίεζε απαγνξεπκέλσλ απνδεηθηηθψλ κέζσλ.
Κάπνηεο εμαηξέζεηο πθίζηαληαη, φκσο, θαη σο πξνο ηελ ειεχζεξε εθηίκεζε ησλ απνδεηθηηθψλ κέζσλ.
Απηέο πξνθχπηνπλ είηε απφ λνκηθνχο θαλφλεο πνπ αθνξνχλ ζηελ απνδεηθηηθή αμία δεκνζίσλ
εγγξάθσλ (ζπκβνιαίσλ, εθζέζεσλ) ή δηθαζηηθψλ απνθάζεσλ, είηε απφ δηδάγκαηα ή πνξίζκαηα ηεο
επηζηήκεο ή ηεο ηερληθήο πνπ δελ επηδέρνληαη ακθηζβήηεζε.
In dubio pro reo θαη ‘ηεθκήξην αζσφηεηαο’
Δξσηάηαη ηη πξέπεη λα γίλεη αλ ην δηθαζηήξην δε κπφξεζε λα ζρεκαηίζεη δηθαληθή πεπνίζεζε νχηε γηα
ηελ ελνρή, αιιά νχηε θαη γηα ηελ αζσφηεηα ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ. Η κνλαδηθή ιχζε ηνπ
ζπγθεθξηκέλνπ δεηήκαηνο είλαη ε θαηάξγεζε ησλ ‘λνκηθψλ απνδείμεσλ’ θαη αλαγλψξηζε ηεο αξρήο
‘ελ ακθηβνιία ππέξ ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ’. Αλαγθαία θαη επαξθήο πξνυπφζεζε, ινηπφλ, γηα ηελ
θήξπμε ηεο ελνρήο είλαη ν θαη’ ειεχζεξε ‘εζηθή’ εθηίκεζε ζρεκαηηζκφο έιινγεο δηθαληθήο
πεπνίζεζεο γηα ηελ πιήξσζε ησλ φξσλ ηνπ εγθιήκαηνο απφ κέξνπο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ. Καη’
αθξηβνινγία, ην ηεθκήξην ηεο αζσφηεηαο ηζρχεη, ζε πξψηε θάζε, κέρξη ην ζρεκαηηζκφ δηθαληθήο
πεπνίζεζεο σο πξνο ηελ ελνρή, νπφηε θαη θαηαιχεηαη· αλ ηέηνηα πεπνίζεζε δε δηακνξθσζεί, ιφγσ
ηεο χπαξμεο ακθηβνιηψλ, ν θαηεγνξνχκελνο πξέπεη λα αζσσζεί.
Ο θαλφλαο in dubio pro reo αλήθεη ζην νπζηαζηηθφ πνηληθφ δίθαην θαη ε παξάβαζή ηνπ ζεκειηψλεη
ηνλ αληίζηνηρν ιφγν αλαίξεζεο (ΚΠΓ 510 §1 Δ’, 484 §1 β’) => ε απφδεημε ηεο ελνρήο πξέπεη λα
ειέγρεηαη αλαηξεηηθά.
Η αξρή in dubio pro reo, πάλησο, δε ζπκπίπηεη ελλνηνινγηθά κε ην ηεθκήξην αζσφηεηαο ηνπ
θαηεγνξνπκέλνπ. Σν ηειεπηαίν έρεη επξχηεξν πεξηερφκελν, αθνχ δελ αλαθέξεηαη κφλν ζηε θάζε ηεο
νξηζηηθήο θξίζεο θαη απφθαζεο επί ηεο εθάζηνηε πνηληθήο ππφζεζεο, αιιά επεξεάδεη θαη ηε
δηακφξθσζε νιφθιεξεο ηεο πνηληθήο δίθεο.
1. Πεξηζζφηεξα γηα ην ηεθκήξην αζσφηεηαο: Έρεη απμεκέλν ηππηθφ θχξνο, αθνχ θαηνρπξψλεηαη
απφ ην άξζξν 6 §2 ηεο Δ΢ΓΑ, θαη –άξα- πξέπεη λα γίλεηαη ζεβαζηφ απφ φια ηα θξαηηθά φξγαλα (φρη
κφλν απφ ηα δηθαζηηθά πξφζσπα). Σν ηεθκήξην, κάιηζηα, αλαπηχζζεη θαη ηξηηελέξγεηα ζηνλ ηδησηηθφ
ρψξν- βι. ΢25 §1. Καη’ νξζή θξίζε, απφ ην ηεθκήξην αζσφηεηαο ζπλάγεηαη ππνρξέσζε ηεο πνιηηείαο
(θαη εηδηθφηεξα ηνπ εζληθνχ λνκνζέηε) γηα ηε ιήςε ζεηηθψλ κέηξσλ απνηξνπήο ελδερφκελσλ αηφπσλ
πνπ ζρεηίδνληαη κε απηφ. Δίλαη θαλεξφ φηη αληηθείκελν απφδεημεο ζηελ πνηληθή δίθε απνηειεί θαηά
βάζε κφλν ε ελνρή ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ, ζην κέηξν πνπ ε αζσφηεηά ηνπ ηεθκαίξεηαη κέρξηο
απνδείμεσο ηνπ ελαληίνπ => είλαη ιάζνο λα εγείξνληαη σο πξνο ηελ αηηηνιφγεζε ηεο αζσσηηθήο
απφθαζεο νη ίδηεο αμηψζεηο φπσο θαη γηα ηελ θαηαδίθε {ζεσξεηηθά είλαη θάπνηε λνεηή ε αηηηνιφγεζε
ηεο αζψσζεο θαη κε κφλε ηελ θαζαξά αξλεηηθή πξφηαζε/δηαπίζησζε φηη δελ απνδείρηεθαλ
πξαγκαηηθά πεξηζηαηηθά ηθαλά λα ππαρζνχλ ππφ ηνλ νηθείν θαλφλα ηνπ νπζηαζηηθνχ πνηληθνχ
δηθαίνπ}. Σέινο, ην ηεθκήξην ηεο αζσφηεηαο είλαη θαηαξρήλ αζπκβίβαζην πξνο επηκέξνπο ηπρφλ
αλαγλσξηδφκελα απφ ηηο ζεηηθέο λνκνζεζίεο ηεθκήξηα ελνρήο -> απνιχησο απαξάδεθηε είλαη ε
απνζηέξεζε ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ απφ θάζε δπλαηφηεηα ππεξάζπηζήο ηνπ εμαηηίαο ηεο ιεηηνπξγίαο
ελφο ηέηνηνπ ηεθκεξίνπ ελνρήο.

2. Τα φξηα ηζρχνο ηνπ αμηψκαηνο in dubio pro reo: Η αξρή απηή ηζρχεη σο πξνο φιεο ηηο ζεηηθέο
πξνυπνζέζεηο ηνπ πνηληθνχ θνιαζκνχ => φζεο ακθηβνιίεο αλάγνληαη ζην εξψηεκα αλ ν
θαηεγνξνχκελνο ηέιεζε ή φρη ηελ πξάμε πνπ ηνπ απνδίδεηαη θαη ζην αλ έρνπλ πιεξσζεί φια ηα
ζηνηρεία ηεο αληηθεηκεληθήο (εηδηθήο) θαη ππνθεηκεληθήο (δφινο ή ακέιεηα) ππφζηαζεο ηνπ
εγθιήκαηνο, πξέπεη λα νδεγνχλ ζε αζψσζή ηνπ. Ιζρχεη, φκσο, ην ίδην θαη ζε ζρέζε κε ηηο αξλεηηθέο
πξνυπνζέζεηο ηνπ πνηληθνχ θνιαζκνχ, ήηνη ηελ αλππαξμία ι.ά.α (π.ρ. άκπλα), ηνπ θαηαινγηζκνχ ζε
ελνρή ηνπ δξάζηε (π.ρ. ζπγγλσζηή πιάλε πεξί ην άδηθν) ή ιφγσλ εμάιεηςεο ηνπ αμηνπνίλνπ (π.ρ.
παξαγξαθή); Η ζέζε ηνπ πνηληθνχ δηθνλνκηθνχ δηθαίνπ είλαη φηη ν θαηεγνξνχκελνο δε θέξεη ην
βάξνο νπνηαζδήπνηε απφδεημεο, γηαηί (ζην κέηξν πνπ ηζρχεη ε αξρή δήηεζεο ηεο νπζηαζηηθήο
αιήζεηαο) ε πξνζαγσγή ησλ απνδείμεσλ είλαη έξγν ηνπ θνξέα ηεο εθάζηνηε ζε θίλεζε θάζεο ηεο
πνηληθήο δηαδηθαζίαο (βι. ηνπ εηζαγγειέα ζηελ πξνθαηαξθηηθή εμέηαζε θαη ηελ πξναλάθξηζε· ηνπ
ηαθηηθνχ αλαθξηηή ζηελ θχξηα αλάθξηζε· ηνπ δηθαζηεξίνπ θαηά ηε δηαδηθαζία ζην αθξναηήξην). Σν
ηεθκήξην αζσφηεηαο θαη ε αξρή in dubio pro reo, εμάιινπ, απνθιείνπλ λα απνβαίλεη ζε βάξνο ηνπ
θαηεγνξνπκέλνπ ε ακθηβνιία σο πξνο ηελ ελνρή ή ηελ αζσφηεηά ηνπ (=‘αληηθεηκεληθφ’ βάξνο). Οχηε
ν πνιηηηθψο ελάγσλ θέξεη ην βάξνο ηεο απφδεημεο, αθνχ πεξηνξίδεηαη ζην λα ππνζηεξίδεη απιψο ηελ
πνηληθή αμίσζε ηεο πνιηηείαο.
Άξα, δε κπνξεί λα γίλεη ιφγνο γηα βάξνο ηεο απφδεημεο κε νπνηαλδήπνηε έλλνηα ζηελ πνηληθή δίθε·
αλαιφγσο, δε κπνξεί λα γίλεη ιφγνο γηα βάξνο ηεο απφδεημεο πνπ θέξεη ν θαηεγνξνχκελνο σο πξνο ηηο
αξλεηηθέο πξνυπνζέζεηο ηνπ πνηληθνχ θνιαζκνχ ή ηελ χπαξμε ιφγνπ πνπ εμαιείθεη ην αμηφπνηλν (βι.
ηπρφλ ακθηβνιία ηνπ δηθαζηή σο πξνο απηέο νδεγεί ζε αζψσζε ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ). Παξνκνίσο,
φηαλ πθίζηαηαη ακθηβνιία σο πξνο ηε ζπλδξνκή ή κε ησλ φξσλ ελφο πξνλνκηνχρνπ εγθιήκαηνο, ν
δξάζηεο ζα πξέπεη λα θαηαδηθάδεηαη γη’ απηφ θαη φρη γηα ην βαξχηεξν βαζηθφ έγθιεκα· αληίζεηα,
ζηελ πεξίπησζε ελφο δηαθεθξηκέλνπ εγθιήκαηνο, ζα πξέπεη λα θαηαδηθάδεηαη γηα ην ειαθξφηεξν
βαζηθφ έγθιεκα. Σέινο, ε ακθηβνιία σο πξνο ηε ζπλδξνκή ή κε κηαο ειαθξπληηθήο πεξίζηαζεο ζα
πξέπεη λα νδεγεί ζηελ επηεηθέζηεξε ηηκψξεζε ηνπ δξάζε ζαλ λα ήηαλ δεδνκέλε ε χπαξμή ηεο.
΢εκεηψλεηαη φηη ην θέληξν βάξνπο ηεο αλαδήηεζεο ηεο νπζηαζηηθήο αιήζεηαο (πνπ βαξχλεη ην
δηθαζηήξην) πέθηεη απφ ηα πξάγκαηα ζηελ δηάγλσζε ησλ φξσλ ηεο αληηθεηκεληθήο θαη ππνθεηκεληθήο
ππφζηαζεο ηνπ εγθιήκαηνο -> ε πιήξσζή ηνπο ελδεηθλχεη θαη ηνλ άδηθν ραξαθηήξα, αιιά θαη ηνλ
θαηαινγηζκφ ηεο πξάμεο ζε ελνρή ηνπ δξάζηε (θαηά θαλφλα αξθεί γηα ηελ θαηαδίθε ηνπ
θαηεγνξνπκέλνπ). ΢ηελ πξάμε, ην δηθαζηήξην πξνρσξεί ζε ιεπηνκεξεηαθή έξεπλα σο πξνο ηε
ζπλδξνκή ή κε ιφγσλ άξζεο ή εμάιεηςεο ηνπ αμηνπνίλνπ κφλν φηαλ ην ππαγνξεχεη ε ίδηα ε
δηακφξθσζε ησλ πξαγκάησλ· γη’ απηφ ν θαηεγνξνχκελνο θαη ε ππεξάζπηζή ηνπ θέξνπλ de facto ην
βάξνο ηεο επίθιεζεο θαη ηεο πξφθιεζεο ακθηβνιηψλ σο πξνο ηελ χπαξμε ι.ά.α., κε ηελ επηζήκαλζε
θαη’ εμαίξεζε ζπληξερφλησλ πεξηζηαηηθψλ πνπ –θαηά ηνπο ηζρπξηζκνχο ηνπο- ηνπο ζεκειηψλνπλ. Σα
παξαπάλσ έρνπλ ηδηαίηεξε ζεκαζία ελφςεη ηνπ θαζήθνληνο ηνπ δηθαζηεξίνπ λα αηηηνινγεί εηδηθά θαη
εκπεξηζηαησκέλα ηηο απνθάζεηο ηνπ. Η αηηηνινγία κηαο θαηαδηθαζηηθήο απφθαζεο νθείιεη λα
πεξηιακβάλεη ηα απνδεηρζέληα πξαγκαηηθά πεξηζηαηηθά πνπ ζεκειηψλνπλ ην έγθιεκα (=αληηζηνηρνχλ
ζηελ πεξηγξαθή ηεο αληηθεηκεληθήο θαη ππνθεηκεληθήο ηνπ ππφζηαζεο)· αληίζεηα, κηα εηδηθή
(αξλεηηθή!) αηηηνιφγεζε ηνπ φηη δε ζπληξέρνπλ νη πξνυπνζέζεηο ελφο ι.ά.α. δελ είλαη απαξαίηεηε,
εθηφο αλ θάπνηνο απφ ηνπο ιφγνπο απηνχο πξνηάζεθε κε πξνζαγσγή ζρεηηθψλ ζηνηρείσλ απφ ηνλ
θαηεγνξνχκελν ή πξνέθπςε κε άιιν ηξφπν απφ ηε δηαδηθαζία σο πηζαλφο. Έηζη, δηακνξθψζεθε απφ
ηε λνκνινγία ε έλλνηα ησλ (λνκηθά θαηαιπηηθψλ ηεο θαηεγνξίαο ή κεησηηθψλ ηεο πνηλήο) ‘απηνηειψλ
ηζρπξηζκψλ’ (π.ρ. γηα ζπλδξνκή άκπλαο ή πιάλεο πεξί ην άδηθν θιπ), ησλ νπνίσλ ε απφξξηςε –
εθφζνλ έρνπλ πξνβιεζεί ζαθψο θαη ζπγθεθξηκέλα- έρεη πάληνηε αλάγθε εηδηθήο θαη
εκπεξηζηαησκέλεο αηηηνινγίαο.
Κιείλνληαο, ηνλίδεηαη φηη ε αξρή in dubio pro reo θαιχπηεη θαη ηηο ακθηβνιίεο σο πξνο ηε ζπλδξνκή
ησλ ιεγφκελσλ ‘πξνυπνζέζεσλ ηεο πνηληθήο δίθεο’ (πεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ θσιπκάησλ, φπσο

π.ρ. ην δεδηθαζκέλν). Έηζη, αληηθείκελν ηεο πνηληθήο δίθεο κπνξεί λα είλαη κφλν φ,ηη έρεη απφ ην λφκν
–ρσξίο νπνηαδήπνηε ακθηβνιία- ππαρζεί ζηελ πνηληθή εμνπζία ηεο πνιηηείαο.
‘Μηα θη έμσ’ εθδίθαζε ή έλδηθα κέζα
1. Τα stricto sensu έλδηθα κέζα. Έθεζε θαη αλαίξεζε: Σν ελδερφκελν ηεο δηθαζηηθήο πιάλεο
ππαγνξεχεη ηε ρνξήγεζε ηνπιάρηζηνλ ζηνλ θαηεγνξνχκελν κηαο δπλαηφηεηαο πξνζθπγήο ζε έλα
αλψηεξν δηθαζηήξην => πξνζβνιή ηεο θαηαδίθεο ηνπ κε έλδηθα κέζα, ψζηε λα εμαζθαιηζηεί ε ζσζηή
δηθαζηηθή θξίζε. Βέβαηα, ε δηθαζηηθή πιάλε κπνξεί θαη λα σθειήζεη ηνλ θαηεγνξνχκελν, πνπ –
θαίηνη έλνρνο- αζσψλεηαη ή ηηκσξείηαη ειαθξφηεξα απφ φ,ηη ηνπ αμίδεη. Πάλησο, ε θαηαδίθε ηνπ
αζψνπ ελέρεη κεγαιχηεξε απαμία απφ ηελ αζψσζε ηνπ ελφρνπ· γη’ απηφ επηβάιιεηαη ε ρνξήγεζε ηνπ
‘δηθαηψκαηνο επαλεμέηαζεο’ κε άζθεζε έλδηθνπ κέζνπ κφλν ζηνλ θαηαδηθαζκέλν πξσηφδηθα
θαηεγνξνχκελν {ζην δηθφ καο δίθαην, ην πξναλαθεξζέλ δηθαίσκα ρνξεγείηαη θαη ζηνλ εηζαγγειέα
θαηά ησλ θαηαδηθαζηηθψλ απνθάζεσλ, αιιά κφλν ζηελ ελδηάκεζε δηαδηθαζία ησλ ζπκβνπιίσλ}.
Σν παξάπνλν/κνκθή θαηά ηεο πξνεγεηζείζαο απφθαζεο (ζην νπνίν έγθεηηαη ε νπζία ηνπ έλδηθνπ
κέζνπ) κπνξεί λα εκθαληζηεί σο > α) κηα γεληθή ακθηζβήηεζε ηεο πξσηφδηθεο θξίζεο => έθεζε. Η
ππφζεζε νδεγείηαη πξνο επαλεθδίθαζε ελψπηνλ ηνπ εθεηείνπ (=δεπηεξνβάζκην δηθαζηήξην). / β) κηα
αλαθνξά ζε κηα ζπγθεθξηκέλε λνκηθή παξάβαζε, δει. ζε κηα εζθαικέλε εθαξκνγή ηνπ
νπζηαζηηθνχ ή δηθνλνκηθνχ πνηληθνχ δηθαίνπ πνπ δηαπξάρζεθε ζε βάξνο ηνπ => αλαίξεζε. Αίηεκα
ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ ζε απηή ηελ πεξίπησζε είλαη ε αθχξσζε ηεο απφθαζεο πνπ ζηεξίρζεθε ζην ελ
ιφγσ ζθάικα θαη ε εθ λένπ εθδίθαζε ηεο ππφζεζεο απφ ην ίδην δηθαζηήξην. Η άζθεζε αλαίξεζεο
έρεη λφεκα κφλν θαηά ησλ πξσηνβάζκησλ απνθάζεσλ πνπ δελ ππφθεηληαη ζε έθεζε (=αλέθθιεηεο)
θαη θαηά ησλ απνθάζεσλ ησλ εθεηείσλ (ζηελ ηειεπηαία πεξίπησζε, ε θξίζε ηεο ππφζεζεο αλαηίζεηαη
ζηνλ Άξεην Πάγν, ν νπνίνο –ζε πεξίπησζε παξαδνρήο ηεο αλαίξεζεο- αθπξψλεη ηελ πξνζβαιιφκελε
απφθαζε θαη μαλαζηέιλεη ηελ ππφζεζε ζην δηθαζηήξην πνπ ηελ εμέδσζε γηα επαλεθδίθαζε). Όιεο νη
κε ππνθείκελεο ζε έθεζε νξηζηηθέο απνθάζεηο πξέπεη λα είλαη δεθηηθέο αλαίξεζεο, ράξηλ ηεο
ελφηεηαο ηνπ δηθαίνπ.
2. Τα απνηειέζκαηα ησλ ελδίθσλ κέζσλ: Η πξσηφδηθε απφθαζε δηαηεξεί πάληνηε ηελ ηζρχ ηεο ζε
φθεινο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ, θη αλ αθφκα ν ηειεπηαίνο ηελ εθεζίβαιε· απηφ ζπκβαίλεη δηφηη
απαγνξεχεηαη ε ρεηξνηέξεπζε (reformatio in peius) απφ ην έλδηθν κέζν ηεο ζέζεο ηνπ
θαηαδηθαζκέλνπ {αθνξά ηφζν ην χςνο ηεο επηβιεζείζαο πνηλήο φζν θαη ηνπο φξνπο έθηηζήο ηεο}.
α) Μεηαβηβαζηηθφ απνηέιεζκα > Δθείλν κφλν ην κέξνο ηεο πξσηνβάζκηαο απφθαζεο κεηαβηβάδεηαη
πξνο θξίζε ζηε δηαδηθαζία ηνπ έλδηθνπ κέζνπ, ην νπνίν πξνζβάιιεηαη κε ην ηειεπηαίν. Ο
θαηαδηθαζκέλνο, ινηπφλ, πξνζβάιιεη κφλν ηελ θαηαδίθε θαζεαπηή θαη ηελ ζηεξηγκέλε ζ’ απηή πνηλή
σο πςειή. Η ζέζε ηνπ κπνξεί λα ρεηξνηεξέςεη απνθιεηζηηθά φηαλ ε απφθαζε πξνζβιεζεί απφ ηνλ
εηζαγγειέα- π.ρ. κε απηνηειή έθεζε.
β) Αλαζηαιηηθφ απνηέιεζκα > i] Αλαζηέιιεηαη ζε θάζε πεξίπησζε κε ηελ άζθεζε ηνπ έλδηθνπ
κέζνπ (αιιά θαη φζν δηαξθεί ε πξνζεζκία άζθεζήο ηνπ) ην νξηζηηθφ θιείζηκν ηεο ππφζεζεο, δει. ε
επέιεπζε ηνπ πνηληθνχ δεδηθαζκέλνπ. / ii] Δελ αλαζηέιιεηαη, φκσο, θαη ε εθηέιεζε ηεο
πξνζβαιιφκελεο ή ππνθείκελεο αθφκα ζην έλδηθν κέζν θαηαδηθαζηηθήο απφθαζεο, ηνπιάρηζηνλ
ζε ζρέζε κε ηα βαξχηεξα εγθιήκαηα.
γ) Δπεθηαηηθφ απνηέιεζκα > Αθνξά θπξίσο ζηηο πεξηπηψζεηο ζπκκεηνρήο πεξηζζφηεξσλ πξνζψπσλ
ζην έγθιεκα. Έηζη, ζην κέηξν πνπ ηα πξνβαιιφκελα κε ην έλδηθν κέζν απφ θάπνηνλ απφ ηνπο
θαηαδηθαζζέληεο παξάπνλα/ιφγνη αθνξνχλ θαη ηνπο άιινπο, θξίλεηαη ζσζηφ θαη λα σθεινχλ ηνπο
άιινπο- αθφκα θαη εθείλνπο πνπ νη ίδηνη δελ άζθεζαλ ή δε κπνξνχζαλ λα αζθήζνπλ ην έλδηθν κέζν.

3. Πεξαηηέξσ δεηήκαηα: α) Δηνξζψζεηο απνθάζεσλ (ΚΠΔ 145) > Απφ ηε ιαζεκέλε δηθαζηηθή
θξίζε πξέπεη λα δηαζηέιινληαη νη παξαδξνκέο (γξαθηθέο, δηαηχπσζεο, ζπκπιήξσζεο) ή παξαιείςεηο
ζηελ απφθαζε. Απηέο κπνξνχλ λα δηνξζσζνχλ απφ ην δηθαζηήξην πνπ εμέδσζε ηελ απφθαζε,
ελδερνκέλσο θαη χζηεξα απφ αίηεζε θάπνηνπ απφ ηνπο δηαδίθνπο ή ηνπ εηζαγγειέα.
β) Τα ‘έλδηθα βνεζήκαηα’ > Γελ ζπληζηνχλ έλδηθν κέζν θαη νη αηηήζεηο επαλεθηίκεζεο απφ ηελ ίδηα
δηθαηνδνηηθή αξρή θάπνησλ δεδνκέλσλ πνπ ζπλεπάγνληαη έλλνκεο ζπλέπεηεο- ρσξίο ηζρπξηζκφ απφ
κέξνπο ηνπ αηηνχληνο γηα ιαζεκέλε θξίζε. Πάλησο, πην θνληά ζηελ έλλνηα ηνπ έλδηθνπ κέζνπ
βξίζθεηαη ε πξνζθπγή ζηνλ Δηζαγγειέα Δθεηψλ ηνπ ΚΠΓ 322, γηαηί κε απηή πξνζβάιιεηαη σο
εζθαικέλε ε απεπζείαο θιήζε ζην αθξναηήξην κπξνζηά ζε έλαλ αλψηεξν εηζαγγειέα.
γ) Η επαλάιεςε ηεο δηαδηθαζίαο σο έθηαθην έλδηθν κέζν > Αλ απνξξηθζνχλ ηα έλδηθα κέζα πνπ
αζθήζεθαλ ή πεξάζεη άπξαθηε ε πξνζεζκία άζθεζήο ηνπο, ε απφθαζε γίλεηαη πηα ακεηάθιεηε θαη δε
κπνξεί λα ππάξμεη λέα πνηληθή δίσμε θαη λέα δίθε. Ωζηφζν, κπνξεί λα εκθαληζηνχλ εθ ησλ πζηέξσλ
λέα γεγνλφηα ή απνδείμεηο πνπ λα θαζηζηνχλ ηελ ακεηάθιεηε απφθαζε πεπιαλεκέλε -> ζηελ
πεξίπησζε ηνπ άδηθα θαηαδηθαζκέλνπ, απηφο κπνξεί λα δεηήζεη ηελ επαλάιεςε ηεο δίθεο ηνπ, ηελ
αζψσζή ηνπ θαη (ελδερνκέλσο) απνδεκίσζε γηα ηελ ηαιαηπσξία πνπ ππέζηε. ΢χκθσλα κε ηα ΚΠΓ
525 επ. πξφθεηηαη γηα έθηαθην έλδηθν κέζν, κε ηελ έλλνηα φηη ζηξέθεηαη θαηά απφθαζεο πνπ έρεη
πεξηβιεζεί ηελ ηζρχ ηνπ δεδηθαζκέλνπ θαη ρσξίο ε άζθεζή ηνπ λα ππφθεηηαη ζε πξνζεζκία (δει.
αζθνχκελν φπνηε αλαθχςνπλ ηα έθηαθηα πεξηζηαηηθά θαη δεδνκέλα πνπ ην δηθαηνινγνχλ). Ση γίλεηαη,
φκσο, κε ηνλ έλνρν πνπ αζσψζεθε ακεηάθιεηα; Αλ π.ρ. βεβαησζεί φηη ν δηθαζηήο είρε δσξνδνθεζεί
απφ ηνλ θαηεγνξνχκελν ή θάπνηα έγγξαθα απνδεηρζνχλ πιαζηά (θαη κφλν ζε ηέηνηεο, θαηά βάζε,
πεξηπηψζεηο) αλαγλσξίδεηαη κηα πεξηνξηζκέλε δπλαηφηεηα επαλάιεςεο ηεο δηαδηθαζίαο ζε βάξνο ηνπ
αζσσζέληνο, εθφζνλ ην αμηφπνηλν δελ έρεη ήδε παξαγξαθεί.
4. Παξέθβαζε γηα ηηο ιεγφκελεο ‘αθπξφηεηεο’ θαη ηε ζρέζε ηνπο κε ηα έλδηθα κέζα: Όιεο νη
παξαβάζεηο ησλ δηθνλνκηθψλ επηηαγψλ θαη απαγνξεχζεσλ (π.ρ ΚΠΓ 223 §2) δελ είλαη ηφζν ζνβαξέο,
ψζηε λα ζπλεθέιθνληαη θαη’ αλάγθε θάπνηα θχξσζε, θαη εηδηθφηεξα ηελ αθπξφηεηα ηεο ζρεηηθήο
πξάμεο θαη εθείλσλ πνπ ζηεξίδνληαη πάλσ ηεο. Πέξα απφ ηηο επζέσο πξνβιεπφκελεο αθπξφηεηεο ζην
λφκν, δε κπνξνχλ λα αλαδεηεζνχλ θαη άιιεο εξκελεπηηθά, δει. κε βάζε εθηηκήζεηο θαζφζνλ αθνξά
ζηελ νπζηαζηηθή βαξχηεηα ηεο θάζε θνξά πξνθείκελεο παξάβαζεο.
Οη αθπξφηεηεο πξνβάιινληαη κε ηα έλδηθα κε ηα έλδηθα κέζα θαη ηδίσο κε ηελ αλαίξεζε, ζην κέηξν
πνπ νη ζρεηηθέο παξαβάζεηο βαξχλνπλ ηελ πξνζβαιιφκελε απφθαζε. Μπνξεί, φκσο, αθφκα θαη λα
πξνηαζνχλ είηε ζ’ εθείλνλ ηνλ θνξέα ηεο δηαδηθαζίαο πνπ ππέπεζε ζηελ παξάβαζε (κε ην αίηεκα ηεο
επαλάιεςεο ηεο ζρεηηθήο πξάμεο) είηε ζην δηθαηνδνηηθφ φξγαλν (δηθαζηήξην, ζπκβνχιην) πνπ ζα
θξίλεη ηελ ππφζεζε (κε ην αίηεκα θήξπμεο ηεο αθπξφηεηαο θαη αγλφεζεο ηεο ειαηησκαηηθήο πξάμεο
θαη φζσλ άιισλ ζηεξίρζεθαλ ζ’ απηήλ). Σέινο, γίλεηαη δηάθξηζε αλάκεζα ζε απφιπηεο
(=ιακβάλνληαη ππφςε θαη απηεπαγγέιησο απφ ην δηθαζηήξην) θαη ζρεηηθέο (=πξέπεη λα πξνηαζνχλ
φηαλ θαη φπσο νξίδεη ν λφκνο) αθπξφηεηεο.

ΜΔΡΟ΢ ΓΔΤΣΔΡΟ
΢ΣΟΙΥΔΙΑ ΣΗ΢ ΔΛΛΗΝΙΚΗ΢ ΠΟΙΝΙΚΗ΢ ΓΙΚΗ΢
΢χληνκε αλαθνξά ζηα ειιεληθά πνηληθά δηθαζηήξηα θαη ηηο αξκνδηφηεηέο ηνπο
1. Tα πνηληθά δηθαζηήξηα θαη ε θαζ’ χιελ αξκνδηφηεηά ηνπο: Η δηάθξηζε γίλεηαη ζχκθσλα κε ηνλ
ραξαθηεξηζκφ πνπ δίλεηαη ζηελ πξάμε πνπ απνηειεί ην εθάζηνηε αληηθείκελν ηεο πνηληθήο δίθεο απφ
ην εηζαγσγηθφ ηεο έγγξαθν (δει. ην παξαπεκπηηθφ βνχιεπκα ή ην εηζαγγειηθφ θιεηήξην ζέζπηζκα ζε
πεξίπησζε απεπζείαο εηζαγσγήο ηεο ππφζεζεο ζην αθξναηήξην). Η αξκνδηφηεηα ηνπ νηθείνπ
δηθαζηεξίνπ δηαηεξείηαη αθφκα θη φηαλ απφ ηε ζπδήηεζε ζην πνηληθφ αθξναηήξην πξνθχςεη φηη ην
έγθιεκα αλήθεη ζηελ αξκνδηφηεηα θαηψηεξνπ δηθαζηεξίνπ (ΚΠΓ 119).
Κιηκαθψλνληαη -αληίζηνηρα κε ηελ ηξηκεξή δηάθξηζε ησλ εγθιεκάησλ- ζε α) Καθνπξγηνδηθεία > Η
εθδίθαζε ιίγσλ ππνζέζεσλ (ΚΠΓ 111, θαη εηδηθά ηεο αλζξσπνθηνλίαο απφ πξφζεζε) γίλεηαη απφ ηα
Μηθηά Οξθσηά Γηθαζηήξηα (ΜΟΓ) πνπ ζπγθξνηνχληαη απφ 3 ηαθηηθνχο δηθαζηέο θαη 4 ελφξθνπο
{ζπκπξάηηνπλ ηφζν ζηελ θξίζε επί ηεο νπζίαο (=θήξπμε ηεο ελνρήο ή αζψσζε) φζν θαη ζηελ
επηκέηξεζε θαη θαηάγλσζε ηεο πνηλήο). Βι. θαη ΚΠΓ 110 (Μνλνκειέο Δθεηείν Καθνπξγεκάησλ),
377-398 (γηα ηελ επηινγή ησλ ελφξθσλ θαη ηνλ ηξφπν ζπγθξφηεζεο ηνπ ΜΟΓ). Οη εθέζεηο θαηά ησλ
απνθάζεσλ ηνπ Μνλνκεινχο Δθεηείνπ Καθνπξγεκάησλ εθδηθάδνληαη απφ ην Σξηκειέο Δθεηείν θαη
θαηά ησλ απνθάζεσλ ηνπ Σξηκεινχο Δθεηείνπ Καθνπξγεκάησλ απφ ην Πεληακειέο Δθεηείν + θαηά
ησλ απνθάζεσλ ηνπ ΜΟΓ απφ ην Μηθηφ Οξθσηφ Δθεηείν.
β) Πιεκκειεηνδηθεία > Σα Σξηκειή (ΚΠΓ 112 §1) έρνπλ γεληθή αξκνδηφηεηα γηα ηα πιεκκειήκαηα,
δει. ηα δηθάδνπλ φια, εθηφο απφ εθείλα πνπ ππάγνληαη κε εηδηθή πξφβιεςε ζηελ αξκνδηφηεηα άιινπ
δηθαζηεξίνπ. Πιένλ, φκσο, ε θχξηα αξκνδηφηεηά ηνπο πεξηνξίδεηαη ζηελ εθδίθαζε εθέζεσλ θαη’
απνθάζεσλ ηνπ Μνλνκεινχο Πιεκκειεηνδηθείνπ (ΚΠΓ 114). Οη εθέζεηο θαηά ησλ απνθάζεσλ ηνπ
Σξηκεινχο Πιεκκειεηνδηθείνπ εθδηθάδνληαη απφ ην Σξηκειέο Δθεηείν Πιεκκειεκάησλ.
γ) Πηαηζκαηνδηθεία (ΚΠΔ 115, κε εμαηξέζεηο γηα πξφζσπα εηδηθήο δσζηδηθίαο θαη γηα ηνπο
αλειίθνπο) > Δίλαη κνλνκειή δηθαζηήξηα, φπνπ ν έλαο δηθαζηήο είλαη εηξελνδίθεο/πηαηζκαηνδίθεο.
΢ηελ αξκνδηφηεηά ηνπο ππάγνληαη πιένλ θαη νη ππνζέζεηο πνπ αθνξνχλ ηελ θαθφβνπιή βιαζθεκία,
ηελ ειαθξά ζσκαηηθή βιάβε, ηελ απηνδηθία, ηελ ειαθξά θζνξά μέλεο ηδηνθηεζίαο θαη ηελ επαηηεία
(άξζξν 24 ηνπ λ. 4055/2012). Οη εθέζεηο θαηά ησλ απνθάζεσλ ηνπ Πηαηζκαηνδηθείνπ εθδηθάδνληαη
απφ ην Μνλνκειέο Πιεκκειεηνδηθείν.
Σέινο, εθηφο απφ ηα παξαπάλσ, ππάξρνπλ θαη δηθαζηήξηα κε εηδηθή αξκνδηφηεηα > i] Δηθαζηήξηα
αλειίθσλ (κνλνκειή, ηξηκειή, εθεηεία- ΚΠΔ 113) // ii] Σηξαηνδηθεία, λαπηνδηθεία, αεξνδηθεία //
iii] Εηδηθφ δηθαζηήξην γηα ηηο αμηφπνηλεο πξάμεηο ησλ Υπνπξγψλ θαη Υθππνπξγψλ.
2. Ο εηζαγγειέαο (ΚΠΓ 32): Αλήθεη ζηελ ππφ επξεία έλλνηα ζχλζεζε ηνπ δηθαζηεξίνπ, καδί κε ηνπο
δηθαζηέο θαη ηνλ γξακκαηέα. ΢ε θάζε πνηληθφ Γηθαζηήξην- πνπ είλαη ηαπηφρξνλα θαη πνιηηηθφ > θάζε
Πξσηνδηθείν είλαη ηαπηφρξνλα θαη Πιεκκειεηνδηθείν (ΚΠΓ 4 §1), θάζε πνιηηηθφ εθεηείν Δθεηείν
είλαη θαη πνηληθφ Δθεηείν. Ιζρχεη ε ελφηεηα πνιηηηθήο θαη πνηληθήο Γηθαηνζχλεο, κε ηελ έλλνηα φηη
απνλέκνληαη απφ ηα ίδηα πξφζσπα- είλαη εληαγκέλε θαη κηα αληίζηνηρε Δηζαγγειία
(Πιεκκειεηνδηθψλ, Δθεηψλ) σο απηνηειψο ιεηηνπξγνχζα αξρή/ππεξεζία, κε ηαπηηδφκελε θαζ’ χιελ
αξκνδηφηεηα πξνο εθείλε ηνπ εθάζηνηε Γηθαζηεξίνπ. Δηζαγγειία ππάξρεη θαη ζηνλ Άξεην Πάγν, κε
επηθεθαιήο ηνλ Δηζαγγειέα ηνπ Αξείνπ Πάγνπ, πνπ πξνΐζηαηαη νιφθιεξεο ηεο εηζαγγειηθήο
ηεξαξρίαο. Οη εηζαγγειείο είλαη πιένλ μεθάζαξα ηζφβηνη δηθαζηηθνί ιεηηνπξγνί, απνηεινχλ δε
‘δηθαζηηθή αξρή αλεμάξηεηε απφ ηα δηθαζηήξηα θαη ηελ εθηειεζηηθή εμνπζία’.

3. Ο Άξεηνο Πάγνο: Δίλαη ην αλψηαην Γηθαζηήξην ηεο πνιηηηθήο θαη πνηληθήο Γηθαηνζχλεο. Η
ζχλζεζε ηνπ θάζε Σκήκαηνο θαηά ηελ εθδίθαζε ησλ αλαηξέζεσλ θαη’ απνθάζεσλ είλαη πεληακειήο,
πξνεδξεχεη δε έλαο απφ ηνπο Αληηπξνέδξνπο ηνπ ΑΠ· νη αλαηξέζεηο θαηά βνπιεπκάησλ εθδηθάδνληαη
ελ ζπκβνπιίσ απφ ηξηκειή ζχλζεζε, φπσο θαη νη αηηήζεηο επαλάιεςεο ηεο δηαδηθαζίαο (ΚΠΓ 525
επ). Απνζηνιή ηνπ ΑΠ είλαη αθελφο ε δηαζθάιηζε ηεο ελφηεηαο ζηε ζσζηή εξκελεία θαη εθαξκνγή
ησλ πνηληθψλ λφκσλ (νπζηαζηηθψλ θαη δηθνλνκηθψλ) θαη αθεηέξνπ ν έιεγρνο ηεο δίθαηεο θξίζεο ηεο
εθάζηνηε ζπγθεθξηκέλεο ππφζεζεο. Ο ΑΠ δε δηθάδεη ηελ νπζία ηεο ηειεπηαίαο, ειέγρεη φκσο ηε
λνκηθή θαη ζπιινγηζηηθή νξζφηεηα ηεο θξίζεο ηεο απφ ην δηθαζηήξην ηεο νπζίαο.
4. Τα δηθαζηηθά ζπκβνχιηα: ΢ηα Πιεκκειεηνδηθεία, ζηα Δθεηεία θαη ζηνλ ΑΠ εθηεινχλ

δηθαηνδνηηθφ/δηθαζηηθφ έξγν θαη ηα Γηθαζηηθά ΢πκβνχιηα. Πξφθεηηαη γηα δηθαζηήξηα κε ηξηκειή
ζχλζεζε πνπ ιεηηνπξγνχλ ρσξίο δεκνζηφηεηα θαη πξνθνξηθφηεηα, ελψ ζηεξίδνπλ ηηο απνθάζεηο ηνπο
(=βνπιεχκαηα) θαηά βάζε ζηα έγγξαθα ηεο δηθνγξαθίαο. Η δηθαηνδνζία ηνπο αλαπηχζζεηαη ζην
ζηάδην ηεο πξνδηθαζίαο (ηδίσο ηεο θχξηαο αλάθξηζεο) θαη ηεο ελδηάκεζεο δηαδηθαζίαο, κε θνξχθσζε
ηελ θξίζε γηα ηελ παξαπνκπή ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ ζην αθξναηήξην ή θαη γηα ηελ νξηζηηθή απαιιαγή
ηνπ απφ ηελ θαηεγνξία. Σα ΢πκβνχιηα Δθεηψλ θξίλνπλ θπξίσο εθέζεηο θαηά ησλ βνπιεπκάησλ ηνπ
΢πκβνπιίνπ Πιεκκειεηνδηθψλ θαη ην ΢πκβνχιην ζηνλ Άξεην Πάγν αλαηξέζεηο θαηά ησλ
βνπιεπκάησλ ησλ ΢πκβνπιίσλ Δθεηψλ.
5. Ζ θαηά ηφπνλ αξκνδηφηεηα ησλ πνηληθψλ Γηθαζηεξίσλ (ΚΠΓ 122 §1): Γηα θάζε έγθιεκα πνπ
ηειείηαη κπνξεί λα είλαη θαηά ηφπν αξκφδηα πεξηζζφηεξα δηθαζηήξηα > ηα δηθαζηήξηα, ελ πξψηνηο,
ησλ ηφπσλ ηέιεζεο ηνπ εγθιήκαηνο {βι. ΠΚ 16- ηφπνο ηέιεζεο είλαη ηφζν εθείλνο ζηνλ νπνίν ν
ππαίηηνο δηέπξαμε ηελ αμηφπνηλε ελέξγεηα ή παξάιεηςε, φζν θαη εθείλνο ζηνλ νπνίν επήιζε ην
αμηφπνηλν απνηέιεζκα}, αιιά θαη ηα δηθαζηήξηα ηνπ ηφπνπ ηεο θαηνηθίαο (ή έζησ πξνζσξηλήο
δηακνλήο) ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ, φηαλ αξρίδεη ε πνηληθή δίσμε. Μεηαμχ, ινηπφλ, ησλ πιεηφλσλ
δηθαζηεξίσλ πνπ έρνπλ επηιεθζεί παξάιιεια, πξνηηκψληαη εθείλα ηνπ ηφπνπ φπνπ δηαπξάρζεθε ην
έγθιεκα (ΚΠΓ 125)· αλ δε ν ηφπνο απηφο είλαη άγλσζηνο πξνηηκψληαη νη αλαθξηηηθνί ππάιιεινη (θαη
θαη’ επέθηαζε ην δηθαζηήξην) πνπ πξψηνη θάιεζαλ ή δηέηαμαλ ηε ζχιιεςε ή ηε θπιάθηζε ηνπ
θαηεγνξνπκέλνπ. Μπνξεί, φκσο, ην ΢πκβνχιην ησλ Δθεηψλ ή ν ΑΠ λα αλαζέζνπλ ηελ αλάθξηζε θαη
ηελ απφθαζε ζε άιιν αξκφδην δηθαζηήξην (ΚΠΓ 132). ΢ηελ πεξίπησζε πνπ άιινο είλαη ν ηφπνο ηεο
εγθιεκαηηθήο ζπκπεξηθνξάο θαη άιινο ν ηφπνο ηνπ αμηφπνηλνπ απνηειέζκαηνο, πξέπεη λα πξνηηκάηαη
ην δηθαζηήξην ηνπ πξψηνπ.
6. Αξκνδηφηεηα θαη γηα ην ειαθξφηεξν ζπλαθέο έγθιεκα (ΚΠΓ 129): Καη’ εμαίξεζε, ζε
νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο ην θαζ’ χιελ θαη θαηά ηφπν αξκφδην γηα ηελ εθδίθαζε νξηζκέλνπ εγθιήκαηνο
δηθαζηήξην κπνξεί λα δηθάζεη θαη πξάμεηο γηα ηηο νπνίεο δελ είλαη αξκφδην, εθφζνλ απηέο είλαη
ειαθξφηεξεο απφ εθείλελ γηα ηελ νπνία είλαη αξκφδην θαη ε ζπλεθδίθαζή ηνπο δελ πξνθαιεί βιάβε.
Απηφ ζπκβαίλεη ζπλήζσο ζηα ιεγφκελα ζπλαθή εγθιήκαηα· ζπλάθεηα ππάξρεη θπξίσο ζηηο
πεξηπηψζεηο ηεο ζπξξνήο εγθιεκάησλ (=πεξηζζφηεξα εγθιήκαηα απφ ην ίδην πξφζσπν) θη φηαλ
πνιινί ‘κε ζπλαίηηνη’ εγθιεκαηνχλ ζηνλ ίδην ηφπν θαη ρξφλν (παξαπηνπξγία) + φηαλ πνιινί
εγθιεκαηνχλ ‘ελαληίνλ αιιήισλ’, ζπγρξφλσο ή ζε δηαθνξεηηθνχο ηφπνπο θαη ρξφλνπο + φηαλ θάπνηνη
πξάηηνπλ γηα λα δηεπθνιχλνπλ ή λα ζπγθαιχςνπλ ηα εγθιήκαηα άιισλ. Κάζε δηθαζηήξην δηθάδεη θαη
απηεπάγγειηα ηελ θαζ’ χιελ αξκνδηφηεηά ηνπ ζε θάζε ζηάζε ηεο δίθεο, θη αλ θξίλεη φηη είλαη
αλαξκφδην παξαπέκπεη ηελ ππφζεζε- βι. ΚΠΓ 120 §1-2· ε θαζ’ χιελ αλαξκνδηφηεηα ηνπ
δηθαζηεξίνπ ζπληζηά θαη ιφγν αλαίξεζεο (ΚΠΓ 510 §1 ζηνηρ. δ’). Αληίζεηα, ε αλαξκνδηφηεηα θαηά
ηφπν θαιχπηεηαη, εθφζνλ δελ πξνηαζεί ή δηαπηζησζεί κέρξη ηελ έλαξμε ηεο απνδεηθηηθήο
δηαδηθαζίαο· ζε πεξίπησζε, σζηφζν, απφξξηςεο ηεο ζρεηηθήο έλζηαζεο, απηή κπνξεί λα επαλαιεθζεί
(θαη πάιη κέρξη ηελ έλαξμε ηεο απνδεηθηηθήο δηαδηθαζίαο) κπξνζηά ζην Δθεηείν, νπφηε ηζρχεη ην

ΚΠΓ 126 §2. Αλ, πάλησο, νη ιφγνη πνπ ηε ζηεξίδνπλ πξνέθπςαλ ζηε δηάξθεηα ηεο απνδεηθηηθήο
δηαδηθαζίαο, κεηά ηελ έλαξμή ηεο, ε αλαξκνδηφηεηα πξνβάιιεηαη ηφηε παξαδεθηά θαη νθείιεη λα
αλαγλσξηζηεί απφ ην δηθαζηήξην. Η εθδίθαζε ηεο ππφζεζεο απφ θαηά ηφπν αλαξκφδην δηθαζηήξην,
θαίηνη ε αλαξκνδηφηεηα πξνβιήζεθε λφκηκα, νδεγεί θαη απηή ζε αλαίξεζε ιφγσ ππέξβαζεο εμνπζίαο
(ΚΠΓ 510 §1 ζηνηρ. ε’). Βι. θαη ΚΠΓ 136-137.
Η δεκηνπξγία ηεο πνηληθήο δίθεο
1. Noticia criminis: Η πνηληθή δίθε αξρίδεη κε ηελ θίλεζε ηεο πνηληθήο δίσμεο απφ ηνλ εηζαγγειέα (ή
ζηα πηαίζκαηα απφ ηνλ δεκφζην θαηήγνξν)- ΚΠΓ 27. Βαζηθή πξνυπφζεζε γηα ηελ θίλεζε ηεο
δηαδηθαζίαο είλαη ε πεξηέιεπζε ζε γλψζε ηνπ εηζαγγειέα ηεο ηέιεζεο ελφο εγθιήκαηνο· απηφ κπνξεί
λα ζπκβεί κε ηνπο εμήο ηξφπνπο >
2. Ηδησηηθή θαηαγγειία (κήλπζε, έγθιεζε) ή αλαγγειία (αλαθνξά): Σελ πξσηνβνπιία ηεο δίσμεο
ησλ εγθιεκάησλ έρεη θαηά θαλφλα ν εηζαγγειέαο· απφ ηελ άιιε, έγθιεζε κπνξεί λα θάλεη κφλν ν
άκεζα παζψλ απφ ηελ αμηφπνηλε πξάμε θαη κφλν κέζα ζηελ ηξίκελε πξνζεζκία απφ ηελ εκέξα πνπ
έιαβε γλψζε γηα ηελ πξάμε θαη γηα ην πξφζσπν πνπ ηελ ηέιεζε ή ηνπο ζπκκεηφρνπο. + ΚΠΓ 36, 50,
42 §1.
Γηα ηνλ ηξφπν ππνβνιήο ηεο κήλπζεο, βι. ΚΠΓ 42 §2. Μνινλφηη ν λφκνο δελ ην απαηηεί, ε παξαιαβή
ηεο κήλπζεο απφ ηνλ εηζαγγειέα ζπλνδεχεηαη θαη απφ ηελ φξθηζε ηνπ κελπηή (=θαιείηαη λα
βεβαηψζεη ην πεξηερφκελν ηεο κήλπζεο)
Με ηνλ ίδην ηξφπν γίλεηαη θαη ε ππνβνιή ηεο έγθιεζεο, ζχκθσλα κε ην ΚΠΓ 46. Δδψ, βέβαηα ζα
πξέπεη λα ζεκεησζνχλ ηα εμήο -> ΢ηα απηεπαγγέιησο δησθφκελα εγθιήκαηα, θη αλ αθφκα ε
ππνβιεζείζα ζηελ εηζαγγειία κήλπζε ή έγθιεζε είλαη θαζεαπηή παξάηππε, εληνχηνηο δελ παχεη λα
απνηειεί θη απηή ‘είδεζε’ γηα ηελ ηέιεζε ηεο αμηφπνηλεο πξάμεο, ε νπνία εμαξθεί γηα ηελ θίλεζε ηεο
πνηληθήο δίσμεο (ΚΠΓ 36). Αιιά θη αλ ε παξάηππε κήλπζε έγηλε ζε θάπνηνλ αλαθξηηηθφ ππάιιειν,
απηφο ππνρξενχηαη λα αλαθνηλψζεη (=‘αλαθνξά’) ην πεξηερφκελφ ηεο ζηνλ εηζαγγειέα (ΚΠΓ 37
§1,3). Αληίζεηα, ζηα εγθιήκαηα πνπ δηψθνληαη θαη’ έγθιεζε, ην παξάηππν (=‘αηαμία’) ηεο έγθιεζεο
ηζνχηαη κε έιιεηςή ηεο (ΚΠΓ 58), κε απνηέιεζκα λα απνβαίλεη ε πνηληθή δίσμε απαξάδεθηε (ΚΠΓ
310 §1 ζην ηέινο, 370 γ’).
Η έγθιεζε απνηειεί δηθαίσκα ηνπ παζφληνο, επί ηνπ νπνίνπ ν ηειεπηαίνο έρεη -θαηά ην λφκν-
επξχηαηε εμνπζία δηάζεζεο- βι. παξαίηεζε (ΚΠΓ 51) + αλάθιεζε αθφκα θαη κέρξη ην ηέινο ηεο θαη’
έθεζε δίθεο (ΚΠΓ 52-53, ΠΚ 120 §1,3. + ΚΠΓ 40 γηα ηελ ππνρξέσζε αλαγγειίαο (αλαθνξάο).
Τπάξρνπλ εγθιήκαηα πνπ –ζχκθσλα κε ην λφκν- δε κπνξνχλ λα δησρζνχλ εθφζνλ δελ πξνεγεζεί
ζρεηηθή αίηεζε απφ νξηζκέλε αξρή (ΚΠΓ 41). Η αίηεζε δελ ππφθεηηαη ζηελ πξνζεζκία ηεο έγθιεζεο
(ΠΚ 117). Γηαθνξεηηθή απφ ηελ αίηεζε είλαη ε αμηνχκελε ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο άδεηα γηα δίσμε
(ΚΠΓ 54-56), ε νπνία έπεηαη ηεο πεξηέιεπζεο ζε γλψζε ηνπ εηζαγγειέα κηαο αμηφπνηλεο πξάμεο
(noticia criminis).
Γηα ηελ αλαθνίλσζε απφ αλαθξηηηθφ ππάιιειν (=ππάγνληαη ζηε δηεχζπλζε θαη ηελ παξαγγειία ηνπ
εηζαγγειέα, ηνλ νπνίν βνεζνχλ ζην έξγν ηεο δίσμεο θαη ηεο ηηκψξεζεο ηνπ εγθιήκαηνο), βι. ΚΠΓ
37-39 {ζηε γλψζε ‘κε θάζε ηξφπν’ πεξηιακβάλεηαη απηή πνπ απνθηνχλ νη ελ ιφγσ ππάιιεινη θαηά
ηελ εθηέιεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο ή χζηεξα απφ ηελ ππνβνιή ελψπηφλ ηνπο κήλπζεο/έγθιεζεο απφ
ηνπο ηδηψηεο}, 33-34. Θα πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη νη γεληθνί πξναλαθξηηηθνί ππάιιεινη έρνπλ
θαηαξρήλ αξκνδηφηεηα θαη σο πξνο ηα εγθιήκαηα γηα ηα νπνία πξνβιέπνληαη εηδηθνί. ΢εκεηψλεηαη φηη
έλα ππέξηεξν ππεξεζηαθφ ζπκθέξνλ κπνξεί λα δηθαηνινγήζεη ηε κε αλαθνίλσζε ηεο (αμηφπνηλεο)
πξάμεο ζηνλ εηζαγγειέα.

Γηα ηηο αλαθνηλψζεηο απφ εθέηεο ζηελ νινκέιεηα ηνπ δηθαζηεξίνπ ηνπο, βι. ΚΠΓ 29. Γηα ηελ
παξέκβαζε ηνπ Τπνπξγνχ Γηθαηνζχλεο, βι. ΚΠΓ 30. Σέινο, γηα ηελ ίδηα γλψζε ηνπ εηζαγγειέα, βι.
ΚΠΓ 36 (εδψ ππάγνληαη π.ρ. πιεξνθνξίεο απφ ην δηάβαζκα εθεκεξίδσλ, ε παξαθνινχζεζε ηεο
ηειεφξαζεο, ηδησηηθέο ζπδεηήζεηο θιπ).
Γηα ηα απηφθσξα εγθιήκαηα, βι. ΚΠΓ 242, 275, 279, 417-426, 243 §2, 254 §1 β’
3. Ζ εηζαγγειηθή πξνθαηαξθηηθή εμέηαζε: Καζίζηαηαη ππνρξεσηηθή ε πξνθαηαξθηηθή εμέηαζε ζε

ζρέζε κε ηα θαθνπξγήκαηα θαη ηα πιεκκειήκαηα αξκνδηφηεηαο ηνπ Σξηκεινχο Πιεκκειεηνδηθείνπ.
Απαηηείηαη ππνρξεσηηθψο ε θιήηεπζε ηνπ ππφπηνπ θαη ε παξνρή ζ’ απηφλ ηεο δπλαηφηεηαο λα
αλαπηχμεη πιήξσο θαη αλεκπφδηζηα ηελ ππεξάζπηζή ηνπ- βι. θαη ΚΠΓ 31 §2,3. Μάιηζηα,
ζεζκνζεηείηαη ν έιεγρνο θαη ηεο νπζηαζηηθήο βαζηκφηεηαο ησλ θαηαγγειηψλ, ελψ γηα ηελ
ππνρξεσηηθή άζθεζε ζηε ζπλέρεηα ηεο πνηληθήο δίσμεο απαηηείηαη θαη ζεηηθή δηάγλσζε ηεο χπαξμεο
επαξθψλ ελδείμεσλ ελνρήο (=φηαλ είλαη ηνπιάρηζηνλ ηφζν ζνβαξέο, ψζηε λα είλαη επηβεβιεκέλε ε
δηθαζηηθή ηνπο εθηίκεζε θαη θξίζε) πνπ επηβάιινπλ ηελ θίλεζε ηεο πνηληθήο δηαδηθαζίαο
(=πξφζδνζε ζηνλ χπνπην ηεο ηδηφηεηαο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ + δηθαζηηθφο έιεγρνο ηεο θαηεγνξίαο).
Αλ θξηζεί φηη νη ελδείμεηο δελ είλαη επαξθείο > αλ πξφθεηηαη α) γηα κήλπζε ή αλαθνξά, ηζρχεη ην
ΚΠΓ 43 §2-4. // β) γηα ππνβιεζείζα έγθιεζε, εθαξκφδεηαη ην ΚΠΓ 47 §1-2 (+ ΚΠΓ 48).
΢εκεηψλεηαη φηη ε πξναλαθεξζείζα απφξξηςε απφ ηνλ εηζαγγειέα, είηε κε ηε κνξθή ηεο ζέζεο ζην
αξρείν είηε κε ηελ επίδνζε δηάηαμεο ζηνλ εγθαινχληα, δελ έρεη θαη’ αξρήλ νξηζηηθφ θαη ηειεησηηθφ
ραξαθηήξα (=νη ζρεηηθέο εηζαγγειηθέο πξάμεηο δελ πεξηβάιινληαη ηε δχλακε ηνπ δεδηθαζκέλνπ).
Δπνκέλσο, κπνξεί λα αλαζπξζεί ε ππφζεζε απφ ην αξρείν θαη λα θηλεζεί ε πνηληθή δίσμε γηα ηελ ίδηα
πξάμε χζηεξα απφ λέα θαηαγγειία (κήλπζε, αλαθνξά, έγθιεζε).
***Δλέξγεηα πξνθαηαξθηηθήο εμέηαζεο δε ρξεηάδεηαη θαηά ην ΚΠΓ 43 §1, εθφζνλ έρνπλ
ελεξγεζεί ‘πξναλαθξηηηθέο πξάμεηο θαηά ΚΠΓ 243 §2 (=αζηπλνκηθή πξναλάθξηζε)’.
Ο λφκνο αλαγλσξίδεη θαη θάπνηεο εμαηξέζεηο, ζηηο νπνίεο ε λνκηκφηεηα ππνρσξεί κπξνζηά ζηε
ζθνπηκφηεηα > i] Aλαβνιή θαη αλαζηνιή ηεο πνηληθήο δίσμεο πιεκκειήκαηνο ζπγθξηηηθά κηθξήο
ζεκαζίαο (βι. ΚΠΔ 44) ΙΙ ii] Απνρή απφ ηελ πνηληθή δίσμε (βι. ΚΠΔ 45, 45Α) > Η απνρή είλαη
νξηζηηθή, δει. δεκηνπξγείηαη κηα ηδηφξξπζκε πεξίπησζε νπζηαζηηθνχ πνηληθνχ δεδηθαζκέλνπ πνπ
παξάγεηαη απφ εηζαγγειηθή δηάηαμε! ΙΙ iii] Αλαβνιή ή αλαζηνιή ηεο δίσμεο πνιηηηθνχ εγθιήκαηνο
ή εγθιήκαηνο ‘απφ ηε δίσμε ηνπ νπνίνπ κπνξνχλ λα δηαηαξαρζνχλ νη δηεζλείο ζέζεηο ηνπ Κξάηνπο’
(βι. ΚΠΔ 30 §2) II iv] Αλαζηνιή ηεο δίσμεο πηαηζκάησλ, φηαλ ν θαηεγνξνχκελνο είλαη
ζηξαηεπκέλνο (ΚΠΔ 49 §2) II v] ΠΚ 344 (αλαθέξεηαη ζηηο πεξηπηψζεηο βηαζκνχ θαηά ΠΚ 336 §1-
2).
4. Οη ηξεηο ηξφπνη θίλεζεο ηεο πνηληθήο δίσμεο (ΚΠΓ 43 §1): α) Παξαγγειία πξναλάθξηζεο >
Γίλεηαη ζπλήζσο ζε πηαηζκαηνδίθε θαη απνηειεί ηξφπν αλάθξηζεο ησλ πιεκκειεκάησλ (ΚΠΓ 244-
245). / β) Παξαγγειία θχξηαο αλάθξηζεο (ΚΠΔ 246). / γ) Εηζαγσγή ηεο ππφζεζεο κε απεπζείαο
θιήζε ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ ζην αθξναηήξην > Δπηηξέπεηαη φηαλ έρνπκε λα θάλνπκε κε
πιεκκειήκαηα πνπ ππάγνληαη ζην Μνλνκειέο Πιεκκειεηνδηθείν, ζηα απηφθσξα πιεκκειήκαηα,
θαζψο θαη ζηα ινηπά πιεκκειήκαηα εθφζνλ έρεη πξνεγεζεί πξνθαηαξθηηθή εμέηαζε. Πξνυπφζεζε
είλαη λα ππάξρνπλ επαξθείο (=απνρξψζεο) ελδείμεηο πνπ ζηεξίδνπλ ηελ θαηεγνξία- ΚΠΓ 245 §2 ζε
ζπλδ. κε 313. ΢εκεηψλεηαη φηη κε ην λ. 4055/2012, ε πξνθαηαξθηηθή εμέηαζε έπαςε λα είλαη
ππνρξεσηηθή, παξά κφλν ζηα θαθνπξγήκαηα.
Οη έλλνκεο ζπλέπεηεο ηεο πνηληθήο δίσμεο αθνξνχλ ηα εμήο δεηήκαηα > i] Εθθξεκνδηθία. Η ππφζεζε
μεθεχγεη απφ ηα ρέξηα ηνπ Δηζαγγειέα, πνπ δε κπνξεί πηα λα ηελ απνζχξεη θαη λα ηελ ηεξκαηίζεη, ελψ
πεξηέξρεηαη ζηελ απνθιεηζηηθή δηθαηνδνζία ηνπ δηθαζηεξίνπ, πνπ κφλν απηφ ζα ηελ πεξαηψζεη
(=dominus litis). Απφ ηε ζηηγκή πνπ πθίζηαηαη εθθξεκνδηθία, λέα δίσμε γηα ηελ ίδηα πξάμε
απνθιείεηαη σο απαξάδεθηε ιφγσ ηνπ ne bis in idem. ΙΙ ii] Θεκαηηθφο πξνζδηνξηζκφο ηνπ

αληηθεηκέλνπ ηεο πνηληθήο δίθεο. Απηφο επηηπγράλεηαη κε ηελ πεξηγξαθή ηεο αμηφπνηλεο πξάμεο πνπ
πεξηέρεηαη ζηελ εηζαγγειηθή παξαγγειία γηα θχξηα αλάθξηζε ή πξναλάθξηζε (ΚΠΓ 246 §1) ή ζην
‘θιεηήξην ζέζπηζκα’ πνπ επηδίδεηαη ζηνλ θαηεγνξνχκελν (ΚΠΓ 321), φηαλ ε πνηληθή δίσμε θηλείηαη
κε ηελ απεπζείαο εηζαγσγή ηνπ ζην αθξναηήξην. Σν πεξηερφκελν ηεο πνηληθήο δίσμεο πξνθχπηεη θάζε
θνξά απφ ην ζπλδπαζκφ ηεο ππνβιεζείζαο θαηαγγειίαο κε ηα εγθιήκαηα πνπ κλεκνλεχνληαη ζηελ
παξαγγειία (=‘εηζαγγειηθφο ραξαθηεξηζκφο’)· φ,ηη κέλεη έμσ απφ ηνλ ραξαθηεξηζκφ απηφ δελ
απνηειεί αληηθείκελν ηεο πνηληθήο δίθεο. ΙΙ iii] Απφθηεζε ηεο ηδηφηεηαο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ (ΚΠΔ
72, 96-105). Η πνηληθή δίσμε, φκσο, κπνξεί λα αθνξά θαη ζε πξάμε (in rem), είηε γηαηί είλαη
άγλσζηνο ν δξάζηεο είηε γηαηί ν εηζαγγειέαο ζέιεη λα ππάξμεη θάπνηα ειαζηηθφηεηα σο πξνο ην πνηνο
ηειηθά ζα θαηεγνξεζεί. + ΚΠΓ 250 §1. Πάλησο, ε ανξηζηία γχξσ απφ ην πξφζσπν ηνπ
θαηεγνξνπκέλνπ κπνξεί λα δηαξθέζεη ην πνιχ κέρξη ην νπζηαζηηθφ ηέινο ηεο θχξηαο αλάθξηζεο ή ηεο
πξναλάθξηζεο. Αλ απφ απηέο δελ πξνέθπςε ε ηαπηφηεηα ηνπ δξάζηε, ηφηε ε δηθνγξαθία κπαίλεη ζην
αξρείν κε πξάμε ηνπ εηζαγγειέα, φπνπ θαη κέλεη κέρξηο φηνπ απνθαιπθζεί ν δξάζηεο (ΚΠΓ 245 §3
θαη 308 §5).
Η εμέιημε ηεο πνηληθήο δίθεο κέρξη ην ηέινο ηεο ππφ επξεία έλλνηα πξνδηθαζίαο
1. Ζ πνηληθή πξνδηθαζία (ην αλαθξηηηθφ ζηάδην): O ζθνπφο ηεο αλάθξηζεο (ΚΠΓ 239)
πεξηιακβάλεη θαηά ην λφκν δχν επηκέξνπο ζπζηαηηθά > α) ηνλ έιεγρν ηεο θαηεγνξίαο ζε βάξνο ηνπ
θαηεγνξνπκέλνπ θαη ηελ πηζαλνιφγεζε ηεο ελνρήο ηνπ / β) ηελ έγθαηξε θαηαγξαθή θαη
εμαζθάιηζε ηνπ απνδεηθηηθνχ πιηθνχ.
Γηα ηνλ ηξφπν θαη ην πεξηερφκελν ηεο αλάθξηζεο, βι. ΚΠΓ 240-241 {εηδηθά γηα ηελ έθζεζε, ηζρχνπλ
ηα ΚΠΓ 148-153}, 248 §2-3, 251. Γηα θάζε παξαγγειία πνπ θηάλεη ζε (πξν)αλαθξηηηθφ γξαθείν
αλνίγεηαη έλαο θάθεινο δηθνγξαθίαο (=‘έγγξαθν ηεο αλάθξηζεο’) κε αξρηθφ πεξηερφκελν ηελ
εηζαγγειηθή παξαγγειία, ηε κήλπζε-έγθιεζε-αλαθνξά πνπ ηελ πξνθάιεζε θαη ηα ηπρφλ
ζπλππνβιεζέληα έγγξαθα. Έξγν ηνπ αλαθξίλνληνο είλαη λα ζπλάμεη φια ηα πεξαηηέξσ δηαζέζηκα θαη
αλαγθαία απνδεηθηηθά ζηνηρεία, ψζηε λα ‘πινπηίζεη’ ηε δηθνγξαθία θαη λα ζπλερηζηεί ε δηαδηθαζία.
Βέβαηα, ην έξγν ηνπ αλαθξίλνληνο αλαιχεηαη θαηά βάζε ζηελ ελέξγεηα αλαθξηηηθψλ πξάμεσλ, φπσο ε
εμέηαζε καξηχξσλ, ε ελέξγεηα απηνςίαο, ε ζπιινγή πεηζηεξίσλ θαη ε ελεξγνπνίεζε ησλ
απνδεηθηηθψλ κέζσλ (βι. ΚΠΓ 178). Η δηθνγξαθία είλαη θιεηζηή γηα φινπο, δει. θαλείο δελ έρεη
πξφζβαζε ζε απηή νχηε δηθαηνχηαη λα δεηήζεη λα ηελ αλνίμεη, πξνθεηκέλνπ λα ιάβεη γλψζε ηνπ
πεξηερνκέλνπ ηεο. Αλαιφγσο, απνθιείεηαη ε δηελέξγεηα ησλ αλαθξηηηθψλ πξάμεσλ παξνπζία ηξίησλ
(ΚΠΓ 97).
1.1 Οη επηκέξνπο αλαθξηηηθέο πξάμεηο

α) Οη έξεπλεο (ΚΠΓ 253): Δίλαη ελέξγεηεο ησλ αλαθξηηηθψλ νξγάλσλ, ζπλδεφκελεο θαηά θαλφλα κε
κεηαθίλεζή ηνπο απφ ηνλ θαζαπηφ ρψξν εξγαζίαο ηνπο, πνπ θαηαηείλνπλ ζηελ αλεχξεζε πξαγκάησλ
ή ηρλψλ, πνπ έρνπλ απνδεηθηηθή αμία γηα ηε δηαιεχθαλζε θαη εθδίθαζε ηεο πεξί εο πξφθεηηαη
αμηφπνηλεο πξάμεο, ή αθφκε ζηελ αλεχξεζε θαη, ελδερνκέλσο, ζχιιεςε πξνζψπσλ ελερνκέλσλ ζηελ
ηέιεζε ηνπ εγθιήκαηνο ή ζρεηηδνκέλσλ κ’ απηήλ. Πιένλ δελ απνθιείεηαη ε δηελέξγεηα εξεπλψλ ζην
πιαίζην ηεο πξνθαηαξθηηθήο εμέηαζεο, εθφζνλ –βέβαηα- ηεξνχληαη νη λφκηκεο πξνυπνζέζεηο θαη
ηξφπνη ελέξγεηάο ηνπο. ΢ε ζρέζε κε ηηο έξεπλεο πνπ είλαη επαρζείο-βιαπηηθέο γηα ηα έλλνκα αγαζά θαη
ηηο ειεπζεξίεο θάπνηνπ ζπγθεθξηκέλνπ πξνζψπνπ, ζεκεηψλεηαη φηη επηηξέπνληαη κφλν αλ δηελεξγείηαη
αλάθξηζε γηα θάπνην ζνβαξφ νπσζδήπνηε έγθιεκα (θαθνχξγεκα ή πιεκκέιεκα) θαη εθφζνλ κφλν κε
απηέο (=πξνζθνξφηεηα) είλαη δπλαηφ ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε λα πξαγκαησζνχλ νη ζθνπνί ηεο
αλάθξηζεο (=αξρή ηεο αλαγθαηφηεηαο). Έλα δηαθνξεηηθφ κέηξν αμηνιφγεζεο θαη επηινγήο αλάκεζα

ζηηο πεξηζζφηεξεο εμίζνπ πξφζθνξεο ελέξγεηεο πνπ ηπρφλ δηαηίζεληαη ελφςεη πξαγκάησζεο ηνπ
ζθνπνχ ηεο αλάθξηζεο δίλεη ε ζθνπηκφηεηά ηνπο => α) ηαρχηεηα θαη επθνιία πξαγκάησζεο ησλ
αλαθξηηηθψλ ζηφρσλ / β) ηθαλνπνίεζε πνηθίισλ αηηεκάησλ πνπ ελδέρεηαη λα απνξξένπλ απφ ηηο
εθάζηνηε πεξηζηάζεηο ηνπ αλαθξηηηθνχ έξγνπ. Γη’ απηφ, ελψ ε αλαγθαηφηεηα ησλ αλαθξηηηθψλ
πξάμεσλ πξέπεη λα ππφθεηηαη ζε έιεγρν, ε ζθνπηκφηεηά ηνπο είλαη αλέιεγθηε (ΚΠΓ 248 §1).
 Καη’ νίθνλ έξεπλα > Η θαηνηθία είλαη θάζε ρψξνο, ζηεγαζκέλνο ή φρη, πνπ είλαη έηζη
πεξηθξαγκέλνο, ψζηε λα κελ είλαη πξνζηηφο ζηνλ θαζέλα, θαη ζηνλ νπνίν είηε δηακέλεη θάπνηνο
κφληκα ή πξνζσξηλά είηε αλαπηχζζεη ηε βηνηερληθή-επαγγεικαηηθή ηνπ δξαζηεξηφηεηα. Γηα ηελ
ελέξγεηα έξεπλαο ζε θαηνηθία ρξεηάδνληαη πάληα δχν αλαθξηηηθνί ππάιιεινη, δει. καδί κε εθείλνλ
πνπ ηελ ελεξγεί θαη ζπληάζζεη ηε ζρεηηθή ‘έθζεζε έξεπλαο ζε θαηνηθία’ (ΚΠΓ 258) πξέπεη λα
ζπκπξάμεη θη άιινο έλαο. + ΚΠΓ 253-255. ΢ηελ έθζεζε απηή, πνπ πξέπεη λα ζπληαρζεί ακέζσο κεηά
ην πέξαο ηεο έξεπλαο ζηνλ ηφπν πνπ έγηλε, θαηαρσξνχληαη αλαιπηηθά ηα επξήκαηα, ελψ γίλεηαη θαη
κλεία ηεο παξνπζίαο ηνπ ελνίθνπ ηεο θαηνηθίαο θαηά ηελ έξεπλα ή –ζε πεξίπησζε απνπζίαο ηνπ- ηνπ
πξνζθιεζέληνο θαηά ΚΠΓ 256 εδ. β’ γείηνλα· πξνζδηνξίδεηαη αθφκε ν ιφγνο (=αμηφπνηλε πξάμε) γηα
ηνλ νπνίν γίλεηαη έξεπλα, ψζηε λα κπνξεί θαη ν έλνηθνο λα ειέγμεη ηπρφλ εθηξνπή ηεο ζε άζρεηα
αληηθείκελα. Δλφςεη δε ηνπ φηη –θαηά ην ΚΠΓ 258 εδ. β’- ηα πξάγκαηα πνπ βξέζεθαλ θαηάζρνληαη, ε
έθζεζε έξεπλαο κπνξεί λα είλαη ηαπηφρξνλα θαη έθζεζε θαηάζρεζεο κε αλαιπηηθή αλαθνξά ησλ
θαηαζρεζέλησλ. Η κε ηήξεζε ησλ παξαπάλσ ππνρξεψζεσλ ζπλεπάγεηαη φηη απαγνξεχεηαη θαηαξρήλ
ε απνδεηθηηθή αμηνπνίεζε ησλ ζηνηρείσλ πνπ πξνέθπςαλ απφ ηελ παξάηππε έξεπλα.
 Σσκαηηθή έξεπλα > ΚΠΓ 257. Σν γεγνλφο, πάλησο, φηη ε ζσκαηηθή έξεπλα κπνξεί λα
ζίγεη αθφκε θαη ηελ αλζξψπηλε αμηνπξέπεηα (ΠΚ 137Α §3) επηβάιιεη ηελ ππνβνιή ηεο ζηνπο φξνπο
ηνπ ΚΠΓ 253. Η ζσκαηηθή έξεπλα ζε γπλαίθα γίλεηαη πάληνηε απφ γπλαίθα.
β) Ζ θαηάζρεζε (ΚΠΓ 260-268): ΢ην ΚΠΓ 258, ε θαηάζρεζε πξνβιέπεηαη σο αλαγθαία ζπλέρεηα
ηεο έξεπλαο, αθνχ ηα πξάγκαηα πνπ θαηάζρνληαη είλαη ηα ιεγφκελα ‘πεηζηήξηα ηνπ εγθιήκαηνο’. Σα
πεηζηήξηα θπιάζζνληαη ππφ ηνπο φξνπο ηνπ ΚΠΓ 266 (εθφζνλ δελ ππφθεηληαη ζε θζνξά, νπφηε
πσινχληαη ή θαηαζηξέθνληαη· ΚΠΓ 268 §2) φζν ρξεηάδνληαη γηα ηηο αλάγθεο ηεο πνηληθήο δίθεο θαη
απνδίδνληαη ζηνλ ηδηνθηήηε κε ηελ ηειεησηηθή απφθαζε (ΚΠΓ 373 θαη 310 §2), εθφζνλ δελ
δεκεπζνχλ (βι. ΠΚ 76).+ ΚΠΓ 280.
γ) ‘Αλαθξηηηθέο πξάμεηο επί εγθιεκαηηθψλ νξγαλψζεσλ (ΚΠΓ 253Α): ΢ε ζρέζε κε ηελ αλάθξηζε
ησλ εγθιεκαηηθψλ νξγαλψζεσλ (ΠΚ 187 §1-2, 187Α), ξπζκίδνληαη νη πξνυπνζέζεηο θαη ε δηαδηθαζία
γηα ηελ εθαξκνγή ηεο ιεγφκελεο ‘αλαθξηηηθήο δηείζδπζεο’ πνπ αγγίδεη ηα φξηα ηεο απαγνξεπκέλεο
θαη αμηφπνηλεο δξάζεο ηνπ agent provocateur (ΠΚ 46 §2), γηα ηελ άξζε ηνπ απνξξήηνπ, ηελ
θαηαγξαθή δξαζηεξηνηήησλ εθηφο θαηνηθίαο ‘κε ζπζθεπέο ήρνπ ή εηθφλαο’ θιπ. Έηζη, ηα ζηνηρεία
πνπ πξνέθπςαλ απφ ηηο εηδηθέο αλαθξηηηθέο πξάμεηο ηνπ ΚΠΓ 253Α δε κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ
γηα ηελ εμάξζξσζε άιιεο εγθιεκαηηθήο νξγάλσζεο απφ εθείλελ ζηελ νπνία αθνξνχζε ε έξεπλα,
ρσξίο εηδηθή απφθαζε ηνπ δηθαζηηθνχ ζπκβνπιίνπ (ΚΠΓ 253Α §4 εδ. β’).
δ) Ζ εμέηαζε καξηχξσλ (ΚΠΓ 223): Σν νπζηψδεο ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ κάξηπξα είλαη ην φηη
βξίζθεηαη ζε κηα αηνκηθή ηζηνξηθή ζρέζε κε ηα πξαγκαηηθά πεξηζηαηηθά πνπ ζπληζηνχλ ην ‘ζέκα’ ηεο
πνηληθήο δίθεο θαη, άξα, κπνξεί λα ηα θαηαζέζεη κε θάπνηα απζεληηθφηεηα => ν κάξηπξαο είλαη
αλαληηθαηάζηαηνο, αηνκηθά πξνζδηνξηζκέλνο θαη κνλαδηθφο, αθνχ κφλν απηφο κπνξεί λα εηζθέξεη
απηφ πνπ γλσξίδεη γηα ηελ αζθαιή δηάγλσζε ηεο αιήζεηαο. Έξγν, ινηπφλ, ηνπ κάξηπξα δελ είλαη ε
εθθνξά πξνζσπηθψλ θξίζεσλ· κφλν θξίζεηο πνπ ‘ζπλδένληαη αλαπφζπαζηα κε ηα γεγνλφηα πνπ
θαηαζέηεη’ επηηξέπεηαη λα δεηεζνχλ (=πνπ είλαη απαξαίηεηεο γηα ηε ζσζηή ζπλνιηθή απφδνζε ησλ
γεγνλφησλ). Απηφ ζπκβαίλεη ζε δχν θαηεγνξίεο πεξηπηψζεσλ i] θαηαζέζεηο ζηηο νπνίεο νη

εληππψζεηο ησλ αηζζήζεσλ κφλν ππφ ηε κνξθή κηαο εθηίκεζεο κπνξνχλ λα εθθξαζηνχλ- π.ρ. ‘ην
απηνθίλεην έηξερε γξήγνξα (60, 70 ρικ)’, ‘αθφκε ήηαλ κέξα’ θιπ ΙΙ ii] θαηαζέζεηο πνπ αθνξνχλ ζε
έλα ζχλνιν επηκέξνπο πεξηζηαηηθψλ, ησλ νπνίσλ ε λνεκαηηθά ζεκειησκέλε ελφηεηα κφλν κε ηελ
εθθνξά κηαο εθηηκεηήο θξίζεο κπνξεί λα ζπιιεθζεί- π.ρ. ‘ν Α ήηαλ ζπκσκέλνο-κεζπζκέλνο-
απεηιεηηθφο’.
Η πξψηε δνπιεηά ηνπ αλαθξηηή είλαη, αθνχ θαιέζεη γηα καξηπξηθή εμέηαζε ηνλ κελπηή ή
εγθαινχληα (πνπ ζρεδφλ πάληα δειψλνπλ φηη παξίζηαληαη κε ηελ ηδηφηεηα ηνπ πνιηηηθψο ελάγνληα),
λα εμεηάζεη ζηε ζπλέρεηα ηνπο πξνηεηλφκελνπο απφ απηνχο κάξηπξεο => ηθαλνί πξνο καξηπξία είλαη
νη πάληεο ≠ ΚΠΓ 210. Οη κάξηπξεο θιεηεχνληαη ζχκθσλα κε ηα ΚΠΓ 213 §1-2 (βι. θαη ΚΠΓ 209).
Σν θαζήθνλ καξηπξίαο πεξηιακβάλεη ηα εμήο επηκέξνπο θαζήθνληα ->
 Καζήθνλ πξνζέιεπζεο > Δμαηξνχληαη ηα πξφζσπα ησλ ΚΠΓ 215-216 πνπ εμεηάδνληαη ζηελ
θαηνηθία ηνπο.
 Καζήθνλ νξθνδνζίαο (ΚΠΔ 217, 218 §1, 219 §1) > Με ηελ νξθνδνζία ηνλψλεηαη ην
αίζζεκα επζχλεο ηνπ κάξηπξα, ελφςεη θαη ηεο πνηληθήο θχξσζεο ηνπ ΠΚ 224. Αλ δελ δνζεί ν φξθνο,
ε θαηάζεζε ηνπ κάξηπξα είλαη άθπξε ≠ ΚΠΓ 221 {πάλησο, ε πξαθηηθή παγίσζε ηελ ππνρξέσζε ηνπ
πνιηηηθψο ελάγνληα πνπ δειψλεη ηελ παξάζηαζή ηνπ κε ηελ θαηαηηζέκελε έγθιεζε ή κήλπζε, λα
βεβαηψλεη έλνξθα κπξνζηά ζηνλ εηζαγγειέα πνπ ηηο παξαιακβάλεη ην πεξηερφκελφ ηνπο. Έηζη θη
αιιηψο ε νξθνδνζία ησλ πξνζψπσλ ηνπ ΚΠΓ 221 δελ επηθέξεη θαηά ηνλ ΑΠ αθπξφηεηα, παξά ηα
ΚΠΓ 218 § εδ. β’ ζε ζπλδ. κε 219 §1.
 Καζήθνλ θαηάζεζεο > ΚΠΓ 222, 223 §4, 212 (γηα ην επαγγεικαηηθφ απφξξεην ησλ
καξηχξσλ -> δελ αίξεηαη αθφκε θη αλ εθείλνο πνπ εκπηζηεχηεθε ην απφξξεην απαιιάμεη ην δηθεγφξν,
γηαηξφ θιπ απφ ηελ ππνρξέσζε ηήξεζήο ηνπ. Βι. θαη ΚΠΓ 371 §4 ζε ζπλδ. κε ΠΚ 20 => ηα πεξί σλ
πξφθεηηαη πξφζσπα δε ζα ηηκσξεζνχλ, αθνχ ε πξάμε ηνπο ζπληζηά εθπιήξσζε θαζήθνληνο θαη δελ
είλαη άδηθε). + ΚΠΓ 224 -> Η απαίηεζε ηνπ λφκνπ γηα μεθαζάξηζκα ησλ πεγψλ ηεο γλψζεο ηνπ
κάξηπξα, ψζηε λα κπνξεί λα ειεγρζεί ε αμηνπηζηία (ε δηθή ηνπ θαη ε δηθή ηνπο) πξνζθξνχεη ζε
δπζρέξεηεο, αθνχ ππνρξεψλεη ηνπο αζηπλνκηθνχο κάξηπξεο λα απνθαιχπηνπλ ηνπο πιεξνθνξηνδφηεο
ηνπο (βι. αρξήζηεπζε ή έθζεζή ηνπο ζε θηλδχλνπο αληεθδίθεζεο). Γη’ απηφ ε δηάηαμε απηή δελ
ηεξείηαη ζηελ πξάμε- νχηε θαλ ζην αθξναηήξην θαη πνιχ ιηγφηεξν ζηελ πξνδηθαζία.
 Καζήθνλ αιήζεηαο > ΠΚ 224-225.
Ο κάξηπξαο πξέπεη λα αθήλεηαη λα εθζέζεη ειεχζεξα φζα γλσξίδεη γηα ην ζέκα ηεο απφδεημεο· ε
έθζεζε απηή γίλεηαη ‘απφ ζηήζνπο’ ρσξίο ν εμεηαδφκελνο λα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηήζεη ζεκεηψζεηο +
ΚΠΓ 223 (παξαπεηζηηθέο είλαη νη εξσηήζεηο πνπ παξαζχξνπλ ηνλ κάξηπξα αλεπίγλσζηα ζηελ
παξαδνρή πξαγκάησλ ‘βνιηθψλ’ γηα ηνλ εξσηψληα- π.ρ. νη δηθνξνχκελεο θαη εθείλεο πνπ ζέηνπλ σο
αλακθηζβήηεηε αθεηεξία γεγνλφηα πνπ δελ έρνπλ αθφκα απνδεηρζεί), 225-226. Η παξαβίαζε ησλ
δηαηάμεσλ απηψλ δε ζπλδέεηαη κε θπξψζεηο· φκσο, ζε αθξαίεο πεξηπηψζεηο πνπ απνβαίλνπλ ζε βάξνο
ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ, δελ απνθιείεηαη ε απφιπηε αθπξφηεηα θαηά ΚΠΓ 171 §1 δ’.
Η παξάβαζε ησλ παξαπάλσ θαζεθφλησλ απφ ηνλ κάξηπξα ζπλεπάγεηαη ζεκαληηθέο θπξψζεηο, βι.
ΚΠΓ 229 θαη ΠΚ 169, 224, 225 §1-2 εδ. β’· ζε θάζε πεξίπησζε, εθείλνο πνπ πξνζθαιεί λφκηκα ηνλ
κάξηπξα κπνξεί –αλ απηφο δελ εκθαληζηεί- λα εθδψζεη ελαληίνλ ηνπ έληαικα βίαηεο πξνζαγσγήο.
ε) Ζ δηελέξγεηα πξαγκαηνγλσκνζχλεο (ΚΠΓ 183): Δηδηθφηεξα, ην έξγν ηνπ πξαγκαηνγλψκνλα

κπνξεί –αλάινγα κε απηφ πνπ ζα ηνπ δεηεζεί (βι. ΚΠΓ 195 §1)- λα θέξεη κία απφ ηηο αθφινπζεο
κνξθέο > i] είηε εηζθέξεη ζηνλ δηθαζηή θαλφλεο, δει. αθεξεκέλα πνξίζκαηα ηεο επηζηήκεο ή ηεο
ηέρλεο πνπ αζθεί / ii] είηε πξνρσξάεη θαη ζηελ ππαγσγή θάπνησλ δεδνκέλσλ απφ πξηλ
πξαγκαηηθψλ πεξηζηαηηθψλ ή ζηνηρείσλ θάησ απφ ηνπο παξαπάλσ θαλφλεο / iii] είηε θαηαζέηεη
ηελ πξνζσπηθή ηνπ αληίιεςε γηα ζπγθεθξηκέλα γεγνλφηα ή ζηνηρεία, πνπ γίλεηαη δπλαηή κε ηελ
εθαξκνγή ηεο επηζηήκεο ή ηέρλεο ηελ νπνία εθπξνζσπεί. Μφλν απηή ε ηειεπηαία θέξεη θαη

ραξαθηήξα αιεζηλνχ απνδεηθηηθνχ κέζνπ (φπσο ηνλ ζέιεη ην ΚΠΓ 178 γ΄)· θαηά ηα ινηπά, ν
πξαγκαηνγλψκνλαο είλαη ζπλεπίθνπξνο (=βνεζφο) ηνπ δηθαζηή. Καζφζνλ αθνξά ηψξα ζηνλ ηξφπν
δηεμαγσγήο θαη ηνπο θνξείο ηεο πξαγκαηνγλσκνζχλεο πξνηείλνληαη ηα εμήο ζπζηήκαηα > έλαο θαη
κφλν εηδηθφο δηεμάγεη ηελ πξαγκαηνγλσκνζχλε / δχν ηζφηηκνη πξαγκαηνγλψκνλεο, απφ ηνπο
νπνίνπο ηνλ έλα δηνξίδεη ν αλαθξίλσλ ή ην δηθαζηήξην θαη ηνλ άιιν ν θαηεγνξνχκελνο (=θαη’
αληηδηθία πξαγκαηνγλσκνζχλε) / εηζάγεηαη ν ζεζκφο ηνπ ηερληθνχ ζπκβνχινπ, δει. ελφο
δηνξηδφκελνπ απφ ηνπο δηαδίθνπο (άιινο απφ ηνλ θαηεγνξνχκελν θαη άιινο απφ ηνλ πνιηηηθψο
ελάγνληα) ειεγθηή ηνπ έξγνπ ηνπ πξαγκαηνγλψκνλα (=ειεγρφκελε πξαγκαηνγλσκνζχλε) / νη
πξαγκαηνγλψκνλεο είλαη πεξηζζφηεξνη ηνπ ελφο θαη δηνξίδνληαη φινη απφ ηνλ αλαθξηηή ή ην
δηθαζηήξην (=δπαδηθή πξαγκαηνγλσκνζχλε) => αιιεινέιεγρνο / γίλεηαη πάληα ζε δεκφζην ίδξπκα
ή εξγαζηήξην, ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ε αμηνπηζηία ηεο (=ηδξπκαηηθή πξαγκαηνγλσκνζχλε), ΚΠΓ
184-190. Οη πξαγκαηνγλψκνλεο ππφθεηληαη ζε εμαίξεζε γηα ηνπο ίδηνπο ιφγνπο γηα ηνπο νπνίνπο
εμαηξνχληαη θαη νη δηθαζηέο (βι. ΚΠΓ 191-193 ζε ζπλδ. κε ΚΠΓ 15) + ΚΠΓ 204-207. Αλ δελ
αλαθνηλσζεί ν δηνξηζκφο ηνλ θαηεγνξνχκελν, ηφηε δεκηνπξγείηαη απφιπηε αθπξφηεηα θαηά ΚΠΓ 171
§1. Οη πξαγκαηνγλψκνλεο, πξηλ αλαιάβνπλ ην έξγν ηνπο, δίλνπλ ηνλ φξθν ηνπ ΚΠΓ 194. Γηα ην πψο
ηίζεληαη ηα δεηήκαηα ζε απηνχο, βι. ΚΠΓ 195. Σέινο, θαηαξηίδνπλ θαη παξαδίδνπλ γξαπηή θαη
αηηηνινγεκέλε ηε γλσκνδφηεζή ηνπο (ΚΠΓ 198) ζ’ εθείλνλ πνπ ηνπο δηφξηζε· ζ’ απηήλ απαληά ν
ηερληθφο ζχκβνπινο θαηά ΚΠΓ 208. Σπρφλ δηαθσλίεο κεηαμχ ησλ πξαγκαηνγλσκφλσλ επηιχνληαη
θαηά ΚΠΓ 197 + ΚΠΓ 199-200Α. Καζφζνλ αθνξά ζηελ απνδεηθηηθή εθηίκεζε ηεο έθζεζεο
πξαγκαηνγλσκνζχλεο, ζεκεηψλεηαη φηη θη απηή δηέπεηαη απφ ηελ αξρή ηεο ειεχζεξεο εθηίκεζεο ησλ
απνδείμεσλ (=ηεο ‘εζηθήο απφδεημεο’ θαηά ΚΠΓ 177 §1). Πξνθεηκέλνπ ην δηθαζηήξην λα κελ
αθνινπζήζεη ηε γλσκάηεπζε ησλ πξαγκαηνγλσκφλσλ, πξέπεη λα αηηηνινγεί ηελ αληίζεηε πεπνίζεζή
ηνπ, ζηεξηδφκελν ζε απνδεδεηγκέλα πξαγκαηηθά πεξηζηαηηθά, πνπ απνθιείνπλ εθείλα ηα νπνία νη
πξαγκαηνγλψκνλεο ζέηνπλ σο βάζε ηεο γλψκεο ηνπο.
ζη) Ζ απηνςία (ΚΠΓ 180-182): ΢’ απηήλ πεξηιακβάλνληαη ‘απεηθνλίζεηο’, φπσο ε ιήςε δαθηπιηθψλ
ή άιισλ απνηππσκάησλ θαη ‘πεηξάκαηα’, φπσο ε απεηθφληζε ηνπ εγθιήκαηνο. Καζεαπηφ απνδεηθηηθφ
(ΚΠΓ 178 β’) είλαη φρη ε εξεπλεηηθή απηνςία ή ε δηεξεχλεζε απηνςία, αιιά ην αληηθείκελν ηεο
απηνςίαο. Αληηθείκελν δε απηνςίαο κπνξεί λα ζπληζηνχλ αθφκε θαη έγγξαθα (ΚΠΓ 178 ζη’), ζην
κέηξν πνπ δελ απνδεηθλχνπλ κε ην πλεπκαηηθφ πεξηερφκελν πνπ είλαη απνηππσκέλν επάλσ ηνπο, αιιά
κε ηελ πιηθή χπαξμε θαη ηηο ηδηφηεηέο ηνπο (π.ρ. πιαζηφηεηα θάπνηνπ εγγξάθνπ).
1.1.1 Γηαθνξέο αλάκεζα ζηελ θχξηα αλάθξηζε θαη ηελ πξναλάθξηζε: Σηο παξαπάλσ πξάμεηο
ελεξγνχλ ηφζν ν ηαθηηθφο αλαθξηηήο φζν θαη ν αλαθξηηηθφο ππάιιειν πνπ δηεμάγεη ηελ πξναλάθξηζε·
έηζη, παξαηεξείηαη κηα ζε κεγάιε έθηαζε ηαπηφηεηα πεξηερνκέλνπ ησλ δχν δηαδηθαζηψλ. ΌΜΩ΢, νη
δηαθνξέο κεηαμχ ηνπο ζπλνςίδνληαη ζηα εμήο > α) Ο ηαθηηθφο αλαθξηηήο (=πξσηνδίθεο πνπ
νξίδεηαη γηα κηα δηεηία κε πξνεδξηθφ δηάηαγκα), ελεξγεί θαηά ηελ θξίζε ηνπ (ΚΠΔ 248) θαη κε
απφιπηε πξσηνβνπιία φ,ηη ρξεηάδεηαη γηα ηε δηεξεχλεζε ηεο ππφζεζεο· ηηο πξνηάζεηο ηνπ
εηζαγγειέα αλαθνξηθά κε ηελ ελέξγεηα αλαθξηηηθψλ πξάμεσλ ηηο παίξλεη ππφςε ηνπ κφλν αλ ην
θξίλεη ζθφπηκν (=ε αλάθξηζε είλαη αλαηεζεηκέλε ζηε ιεηηνπξγηθή αλεμαξηεζία ηνπ). ΢ηελ πξάμε, ε –
θαηά ΚΠΓ 35- εμνπζία ηνπ Δηζαγγειέα Δθεηψλ βξίζθεη ππνηππψδε έθθξαζε -> ε αλεμαξηεζία ηνπ
ηαθηηθνχ αλαθξηηή απέλαληη ζηνλ εηζαγγειέα θηάλεη κέρξη ηελ αλαγλψξηζε δηθαηψκαηφο ηνπ λα κελ
εθηειέζεη ηελ εηζαγγειηθή παξαγγειία γηα ηελ ελέξγεηα θχξηαο αλάθξηζεο + ΚΠΓ 247.
β) Αληίζεηα, ε ‘ζπλνπηηθή’ (ΚΠΔ 245 §1) πξναλάθξηζε, πνπ ελεξγείηαη απφ πηαηζκαηνδίθε,
έγθεηηαη ηδίσο ζηελ θιήζε θαη εμέηαζε ησλ καξηχξσλ, νη νπνίνη πξνηείλνληαη ζηε κήλπζε ή
έγθιεζε θαη, ζηε ζπλέρεηα ζηελ θιήζε πξνο απνινγία ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ θαη ηελ εμέηαζε ησλ
καξηχξσλ πνπ πξνηείλνληαη απφ απηφλ. Σηο αλαθξηηηθέο πξσηνβνπιίεο ζα πξέπεη λα ηηο πεξηκέλεη

θαλείο απφ ηνλ εηζαγγειέα, ζηα ρέξηα ηνπ νπνίνπ βξίζθεηαη ηππηθά θαη νπζηαζηηθά ε
πξναλαθξηλφκελε ππφζεζε (ΚΠΓ 33 §1, 34).
1.2 Ζ ιήςε ηεο απνινγίαο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ θαη νη ζρεηηδφκελεο κ’ απηήλ πξάμεηο
δηθνλνκηθνχ θαηαλαγθαζκνχ: Μφιηο ν αλαθξηηήο νινθιεξψζεη ην αλαθξηηηθφ ηνπ έξγν πξνο ηελ
πιεπξά ηεο ζπγθέληξσζεο ησλ ζηνηρείσλ πνπ ζεκειηψλνπλ ηελ θαηεγνξία, νθείιεη λα θαιέζεη ηνλ
θαηεγνξνχκελν ζε απνινγία (=audiatur et altera pars). Η θχξηα αλάθξηζε δε κπνξεί λα ζεσξεζεί
ηειεησκέλε αλ δελ απνινγεζεί ν θαηεγνξνχκελνο (ΚΠΓ 270 §1)· σο θαηεγνξνχκελνο λνείηαη εθείλνο
πνπ απέθηεζε απηή ηελ ηδηφηεηα θαηά ΚΠΓ 72 ζε ζπλδ. κε 250 §. Καη ε πξναλάθξηζε δε κπνξεί λα
πεξαησζεί πξηλ θιεηεπζεί ν θαηεγνξνχκελνο ζε απνινγία (πξηλ απφ ηνπιάρηζηνλ 48 ψξεο- ΚΠΓ 245
§1).
1.2.1 Κιήζε πξνο απνινγία θαη έληαικα ζχιιεςεο: Ο θαηεγνξνχκελνο θαιείηαη πξνο απνινγία κε
ηελ επίδνζε ζ’ απηφλ (ΚΠΓ 155 επ.) κηαο έγγξαθεο θιήζεο πνπ πεξηέρεη ηα ζηνηρεία πνπ νξίδεη ην
ΚΠΓ 271 §2· ε επίδνζε απηή γίλεηαη ηνπιάρηζηνλ 24 ψξεο πξηλ απφ ηελ εκέξα πνπ νξίδεηαη γηα ηελ
εκθάληζή ηνπ. Η θιήηεπζε κπνξεί λα γίλεη θαη κε ηελ έθδνζε εληάικαηνο ζχιιεςεο (ΚΠΓ 276 § 1-
2), κφλνλ φηαλ ν βαξπλφκελνο κε ζνβαξέο ελδείμεηο ελνρήο θαηεγνξνχκελνο έρεη εμαθαληζηεί απφ
ηνλ ηφπν ηεο θαηνηθίαο ηνπ ή φηαλ ν αλαθξηηήο πιεξνθνξείηαη φηη ν ηειεπηαίνο εηνηκάδεηαη λα
δηαθχγεη ζην εμσηεξηθφ. Βι. θαη ΚΠΓ 276 §3, 277-278. Σν έληαικα ζχιιεςεο πξέπεη λα πεξηέρεη
αιεζηλή, νπζηαζηηθή θαη εκπεξηζηαησκέλε αηηηνινγία θαηά ΚΠΓ 139, ελψ πξέπεη λα επηδίδεηαη θαηά
ηε ζηηγκή ηεο ζχιιεςεο. Σελ επίδνζε ηνπ εληάικαηνο ζηνλ εηζαγγειέα αθνινπζεί ε άκεζε
πξνζαγσγή ηνπ ζπιιεθζέληνο ζηνλ εηζαγγειέα θαη ζηε ζπλέρεηα ζηνλ αλαθξηηή (ΚΠΓ 279)· ε
αλαθεξφκελε πξνζεζκία απνηειεί απιψο ην απψηαην φξην, πέξα απφ ην νπνίν ε θαηαθξάηεζε (ΚΠΓ
281, 419) είλαη παξάλνκε θαη αμηφπνηλε (ΠΚ 326). Η πξνζαγσγή ζηνλ εηζαγγειέα ηνπ ζπιιεθζέληνο
επ’ απηνθψξσ (ΚΠΓ 275 §1-2) κπνξεί λα κελ είλαη αιεζηλά άκεζε (θαίηνη ηζρχεη ε πξνζεζκία ησλ
24 σξψλ), γηαηί ζην πιαίζην ηεο επηηαζζφκελεο ‘αζηπλνκηθήο πξναλάθξηζεο’ (ΚΠΓ 243 §2) πξέπεη
πξηλ απφ ηελ πξνζαγσγή λα ιεθζεί απφ ηνπο αζηπλνκηθνχο κηα πξψηε απνινγία ηνπ ζπιιεθζέληνο.
1.2.2 Ο θιεζείο ζε απνινγία θαηεγνξνχκελνο δελ εκθαλίδεηαη: Η πξναλάθξηζε κπνξεί λα

ηειεηψζεη θη αλ αθφκε ν θαηεγνξνχκελνο παξαθνχζεη ηελ θιήζε θαη δελ εκθαληζηεί ζηνλ
πξναλαθξηηή ≠ ζηελ θχξηα αλάθξηζε, ε εκθάληζε ηνπ θιεζέληνο θαηεγνξνπκέλνπ είλαη ππνρξεσηηθή
θαηά ΚΠΓ 270 §1 (βι. θαη ΚΠΓ 308 §1). ΢ηηο πεξηπηψζεηο πνπ –θαηά ηελ θξίζε ηνπ αλαθξηηή- ν
θαηεγνξνχκελνο δε βαξχλεηαη κε ελδείμεηο ελνρήο, εθδίδνληαη νη ‘ηππηθέο θιήζεηο’ θαηά ΚΠΓ 271 §2
-> ΌΜΩ΢, απηέο δελ επηδίδνληαη ζηνλ θαηεγνξνχκελν, αιιά παξακέλνπλ ζηε δηθνγξαθία. Σν
ηειεπηαίν δελ έρεη λνκηθφ ζηήξηγκα· άιισζηε, ε θιήζε απνηειεί δηθαίσκα ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ
πξνθεηκέλνπ λα έρεη ηε δπλαηφηεηα απφθξνπζεο ηεο θαηεγνξίαο. Έηζη, ε παξάιεηςε ηεο θιήζεο –αλ
δε ζεξαπεπηεί πξηλ ην ηέινο ηεο θχξηαο αλάθξηζεο- ζα κπνξνχζε λα ζπλεπάγεηαη απφιπηε αθπξφηεηα
ηεο ηειεπηαίαο θαηά ΚΠΓ 171 §1 δ’. ΢εκεηψλεηαη φηη αλ ν εηζαγγειέαο θαη έπεηηα ην ΢πκβνχιην
ζπκθψλεζαλ κε ηνλ αλαθξηηή θαη απαιιάμνπλ ηνλ θαηεγνξνχκελν, ην πξάγκα έρεη θαιψο· ζε
πεξίπησζε δηαθσλίαο ηνπο, φκσο, ν εηζαγγειέαο νθείιεη λα ζηείιεη ηε δηθνγξαθία πίζσ ζηνλ
αλαθξηηή γηα λα πάξεη ηελ απνινγία ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ, ελψ ην ίδην νθείιεη λα πξάμεη θαη ην
΢πκβνχιην, αλ ην παξέιεηςε ν εηζαγγειέαο. Αλ ην ΢πκβνχιην, ρσξίο λα ιεθζεί ε απνινγία ηνπ
θαηεγνξνπκέλνπ, εθδψζεη παξαπεκπηηθφ βνχιεπκα, ηφηε απηφ πάζρεη απφ ηελ αθπξφηεηα ηνπ ΚΠΓ
171 §1 δ’.
Αλαθνξηθά κε ην ΚΠΓ 270 §2, απείζεηα (βι. θαη ΚΠΓ 231 §2) ππάξρεη φηαλ ν θαηεγνξνχκελνο
απνπζηάδεη επίηεδεο, επεηδή ζέιεη –γηα νπνηνλδήπνηε ιφγν- λα απνθχγεη ηελ –θαηά ηα ινηπά εθηθηή-
πξνζέιεπζή ηνπ ζηνλ αλαθξηηή. Αλ ε κε εκθάληζε δελ νθείιεηαη ζε απείζεηα, ν αλαθξηηήο ζα
μαλαθαιέζεη ηνλ θαηεγνξνχκελν, αιιηψο ζα πξνζθχγεη ζε κέηξα θαηαλαγθαζκνχ > α) έληαικα

ζχιιεςεο / β) έληαικα βίαηεο πξνζαγσγήο. Δηδηθφηεξα, ν αλαθξηηήο νθείιεη πξψηα λα

γλσζηνπνηήζεη ζηνλ εηζαγγειέα ηελ απείζεηα ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ θαη λα δεηήζεη απφ απηφλ
γλσκνδφηεζε επί ηνπ αλ ε ελ ιφγσ ζπκπεξηθνξά έρεη θαη λφεκα πιήξσζεο ησλ πξνυπνζέζεσλ ηε
πξνζσξηλήο θξάηεζεο (ΚΠΓ 272, 276, 282 §3), ψζηε λα θαζίζηαηαη αλαγθαία ε έθδνζε εληάικαηνο
ζχιιεςήο ηνπ (θαη κε αληίζεηε γλψκε ηνπ εηζαγγειέα κπνξεί ν αλαθξηηήο λα εθδψζεη ην ηειεπηαίν,
αθνχ ν λφκνο δελ απαηηεί ζχκθσλε γλψκε ηνπ πξψηνπ). Μφλν αθνχ ν αλαθξηηήο απνθιείζεη ηελ
έθδνζε εληάικαηνο ζχιιεςεο, ζα εθδψζεη θαηά ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ έληαικα απιήο βίαηεο
πξνζαγσγήο. Με ηελ έθδνζε ησλ εληαικάησλ απηψλ ν αλαθξηηήο κπνξεί λα ζεσξήζεη ηειεησκέλε
ηελ αλάθξηζε θαη λα δηαβηβάζεη ηε δηθνγξαθία ζηνλ εηζαγγειέα (ΚΠΓ 308 §1)- βι. θαη ΚΠΓ 315 §2
(ζε ζρέζε κε ηελ ηχρε ηνπ εληάικαηνο ζηε ζπλέρεηα). Σειεησκέλε κπνξεί, ηέινο, λα ζεσξεζεί ε
αλάθξηζε θαη ρσξίο ηελ έθδνζε ηππηθήο θιήζεο, φηαλ αθελφο κελ ε κε εκθάληζε ηνπ θιεζέληνο
θαηεγνξνπκέλνπ δελ νθείιεηαη ζε απείζεηα, ελψ αθεηέξνπ –θαηά ηελ θξίζε ηνπ αλαθξηηή- δελ
ππάξρνπλ ελδείμεηο ελαληίνλ ηνπ.
1.2.3 Ο θαηεγνξνχκελνο κπξνζηά ζηνλ αλαθξηηή
Α] Τα ηππηθά: ΚΠΓ 273 §1. ΢ηελ αξρηθά δεισκέλε δηεχζπλζε γίλνληαη πηα εθεμήο έγθπξα φιεο νη
επηδφζεηο ησλ φπνησλ εγγξάθσλ ηεο πνηληθήο δηαδηθαζίαο, άζρεηα κε ην αλ ν θαηεγνξνχκελνο
εμαθνινπζεί λα θαηνηθεί/δηακέλεη πξάγκαηη ζε απηή (εθηφο αλ ν ηειεπηαίνο θάλεη εηδηθή έγγξαθε
δήισζε ζηνλ εηζαγγειέα πνπ άζθεζε ηελ πνηληθή δίσμε γηα αιιαγή ηεο θαηνηθίαο/δηακνλήο ηνπ).
Β] Δλεξγνπνίεζε ησλ δηθαησκάησλ ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ (ΚΠΓ 273 §2): i. Τν δηθαίσκα

παξάζηαζεο κε ζπλήγνξν (ΚΠΔ 100 §1-3, 96, 104) > ΢πλάγεηαη φηη θαη ζηελ πξναλάθξηζε είλαη
ππνρξεσηηθφο ν απηεπάγγειηνο δηνξηζκφο δηθεγφξνπ ππφ ηηο πξνυπνζέζεηο φηη ν θαηεγνξνχκελνο δε
δηαζέηεη ηα κέζα λα πιεξψζεη δηθεγφξν θαη φηη απηφ ελδείθλπηαη απφ ην ζπκθέξνλ ηεο δηθαηνζχλεο
(δει. ζηα θαθνπξγήκαηα θαη ζηα ζνβαξά πιεκκειήκαηα). // ii. Τν δηθαίσκα επηθνηλσλίαο ηνπ
θαηεγνξνπκέλνπ κε ην ζπλήγνξφ ηνπ (ηδίσο πξηλ απφ ηελ θαζαπηφ απνινγία)- βι. θαη ΚΠΔ 99, 100
§4 > ΢πκβάιιεη ζηελ πξνεηνηκαζία ηεο απνινγίαο ηνπ, ζηε δηακφξθσζε ησλ ππεξαζπηζηηθψλ ηνπ
ηζρπξηζκψλ θαη ζηε δηάηαμε ησλ κέζσλ ππεξάζπηζεο, ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη επλντθφηεξε δηθαζηηθή
θξίζε. Γελ έρεη, φκσο, ην δηθαίσκα ν θαηεγνξνχκελνο λα ζπλελλνείηαη κε ην ζπλήγνξφ ηνπ θαηά ηε
δηάξθεηα ηεο αλαθξηηηθήο απνινγίαο ηνπ (βι. θαη ΚΠΓ 366 §3 εδ. α’). // iii. Τν δηθαίσκα πξνζεζκίαο
(ΚΠΔ 102) > Μπνξεί λα δνζεί θαη παξάηαζε (ρσξίο πεξηνξηζκφ δηάξθεηαο) ηεο νξηδφκελεο
πξνζεζκίαο. Καη’ νξζή θξίζε, ε παξάηαζε ηεο πξνζεζκίαο απηήο δελ είλαη αθεκέλε ζηε δηαθξηηηθή
επρέξεηα ηνπ αλαθξίλνληνο, αιιά είλαη ππνρξεσηηθή φπνπ θαη ζην κέηξν πνπ ην επηβάιινπλ νη
αληηθεηκεληθέο αλάγθεο ηεο ππεξάζπηζεο. // iv. Τν δηθαίσκα ζηελ αλαθνίλσζε ησλ εγγξάθσλ ηεο
αλάθξηζεο (ΚΠΔ 101) > Αλ ν αλαθξηηήο δελ ηνπ αλαθνηλψζεη ην πεξηερφκελν ηνπ θαηεγνξεηεξίνπ,
νη ζρεηηθέο αλαθξηηηθέο πξάμεηο θαη ε ιήςε ηεο απνινγίαο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ πάζρνπλ απφ
απφιπηε αθπξφηεηα θαηά ΚΠΓ 171 §1 δ’.
Γ] Τν θαηεγνξεηήξην: Ο αλαθξίλσλ ππνρξενχηαη λα εθζέζεη ζηνλ θαηεγνξνχκελν κε πιεξφηεηα θαη

ζαθήλεηα ηελ πξάμε γηα ηελ νπνία θαηεγνξείηαη (ΚΠΓ 273 §). Κη ελψ ζηελ πξναλάθξηζε ε ‘έθζεζε’
απηή γίλεηαη ππνηππσδψο ή παξαιείπεηαη, ζην πιαίζην ηεο ηαθηηθήο αλάθξηζεο απνηειεί βαζηθφ
ζεζκφ (βι. ΚΠΓ 101 §1). ΢πγθεθξηκέλα, ν ηαθηηθφο αλαθξηηήο δηαηππψλεη γηα πξψηε θνξά
αλαιπηηθά θαη εμεηδηθεπκέλα ηελ θαηεγνξία ζε έλα γξαπηφ θείκελν πνπ θαηαρσξείηαη ζηελ έθζεζε
ηεο απνινγίαο θαη επί ηνπ νπνίνπ θαιεί ηνλ θαηεγνξνχκελν λα πάξεη ζέζε. Πάλσ ζ’ απηφ ην
θαηεγνξεηήξην απνθαίλεηαη αξγφηεξα ην ΢πκβνχιην, ην ηπρφλ δε παξαπεκπηηθφ βνχιεπκα (ή ην
θιεηήξην ζέζπηζκα) ην ελζσκαηψλεη –θαηά θαλφλα- απηνχζην ζην δηαηαθηηθφ ηνπ. Έηζη, κε απηφ
αζρνιείηαη θαη ην δηθαζηήξην ζηελ επ’ αθξναηεξίσ δηαδηθαζία, ζε πεξίπησζε δε θαηαδίθεο ηνπ

θαηεγνξνπκέλνπ, απηφ απνηειεί θαη πάιη ην δηαηαθηηθφ ηεο θαηαδηθαζηηθήο απφθαζεο. Καηά ηα
βνχιεζε ηνπ λνκνζέηε, θαηεγνξεηήξην πξέπεη λα ζπληάζζεηαη θαη φηαλ ελεξγείηαη πξναλάθξηζε απφ
ηνλ πηαηζκαηνδίθε ή ηνλ πξναλαθξίλνληα αζηπλνκηθφ (βι. θαη ΚΠΓ 273 §2).
Γ] Ζ θαζαπηφ απνινγία (ΚΠΓ 274): Ο αλαθξηηήο πξέπεη ηαπηφρξνλα λα ππνδεηθλχεη ζηνλ

θαηεγνξνχκελν φηη έρεη δηθαίσκα λα αξλεζεί λα απαληήζεη = δηθαίσκα ζησπήο ελ φισ ή ελ κέξεη
(ΚΠΓ 273 §2) -> δελ πξέπεη λα ιακβάλεηαη σο έλδεημε ελνρήο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ. Καζφζνλ αθνξά
ζηε ‘κεξηθή ζησπή’, αλ πξφθεηηαη γηα i. ξεηή άξλεζε ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ λα απαληήζεη ζε κηα
ζπγθεθξηκέλε επηκέξνπο εξψηεζε ηνπ αλαθξηηή, απαγνξεχεηαη ε απνδεηθηηθή αμηνιφγεζε ηεο
ζησπήο // ii. παξαζηψπεζε θάπνησλ (ελνρνπνηεηηθψλ) δεδνκέλσλ ζην πιαίζην ηεο ειεχζεξεο
έθζεζεο ηεο ππεξάζπηζεο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ, ηφηε ε ζησπή είλαη απνδεηθηηθά αμηνπνηήζηκε.
Πάλησο, ν θαλφλαο είλαη φηη ν θαηεγνξνχκελνο πξνρσξάεη ζηελ φζν γίλεηαη πην πιήξε έθζεζε ηεο
ππεξάζπηζήο ηνπ είηε πξνθνξηθά (ΚΠΓ 223 §2-3 θαη 5) είηε γξαπηά (=απνινγεηηθφ ζεκείσκα -> ν
αλαθξηηήο νθείιεη λα ηνπ απεπζχλεη ηηο αλαγθαίεο δηεπθξηληζηηθέο εξσηήζεηο, πνπ πξέπεη λα
θαηαρσξνχληαη ξεηά ζηελ έθζεζε απνινγίαο).
1.2.4 Τα κεηά ηελ απνινγία (ΚΠΓ 283): Μφιηο ηειεηψζεη ε απνινγία ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ κπξνζηά
ζηνλ αλαθξηηή, ν ηειεπηαίνο ‘παξαθαιεί’ ηνλ θαηεγνξνχκελν θαη ην ζπλήγνξφ ηνπ λα ‘πεξηκέλνπλ
γηα ιίγν’ έμσ ζην δηάδξνκν, ελψ ν ίδηνο παξαδίδεη ηε δηθνγξαθία ζηνλ εηζαγγειέα. Ύζηεξα απφ
θάπνηα ψξα, ν εηζαγγειέαο εηδνπνηεί ηνλ θαηεγνξνχκελν θαη ηνλ ζπλήγνξφ ηνπ λα έξζνπλ ζην
γξαθείν ηνπ, πξνθεηκέλνπ λα έρεη θη απηφο θάπνηα πξνζσπηθή αληίιεςε γηα ηελ ππφζεζε. ΢ηε
ζπλέρεηα, ν αλαθξηηήο θαη ν εηζαγγειέαο δηαζθέπηνληαη γηα ηελ ηχρε ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ > α) αλ ζα
αθεζεί ειεχζεξνο / β) αλ ζα ηνπ επηβιεζνχλ ‘πεξηνξηζηηθνί φξνη’ / γ) αλ ζα θξαηεζεί πξνζσξηλά.
Σειηθά, ν αλαθξηηήο αλαθνηλψλεη ηελ απφθαζε ζηνλ θαηεγνξνχκελν.
1.2.4.1 Ο ιφγνο θαη νη πξνυπνζέζεηο ηεο πξνζσξηλήο θξάηεζεο: Αθεηεξία ησλ ζρεηηθψλ
ζπιινγηζκψλ πξέπεη λα απνηειέζεη ην ηεθκήξην αζσφηεηαο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ => ε πξηλ απφ ηε
λφκηκε απφδεημε ηεο ελνρήο, κε ηελ έθδνζε κηαο νξηζηηθήο δηθαζηηθήο απφθαζεο, επηβαιιφκελε
θξάηεζε δελ επηηξέπεηαη λα έρεη ηηκσξεηηθφ ραξαθηήξα. Η δηθαηνιφγεζε ηεο πξνζσξηλήο θξάηεζεο
πξέπεη λα είλαη απνθιεηζηηθά θαη κφλν δηθνλνκηθή, δει. λα εμαληιείηαη ζηε δηαζθάιηζε ησλ ζθνπψλ
ηεο πνηληθήο δίθεο > α) ε απνηξνπή ηεο πηζαλήο θπγήο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ / β) ε απνθπγή ηεο
ελδερφκελεο ζπζθφηηζεο ηεο ππφζεζεο θαη παξεκπφδηζεο ηνπ αλαθξηηηθνχ έξγνπ απφ ηνλ
ειεχζεξα θηλνχκελν θαηεγνξνχκελν.
1.2.4.2 Ζ ζεκεξηλή ξχζκηζε ηνπ ζέκαηνο ( ΚΠΓ 282 επ): α) Η πξνζσξηλή θξάηεζε είλαη κέηξν
εμαηξεηηθφ θαη επηθνπξηθφ ζε ζρέζε κε ηνπο πεξηνξηζηηθνχο φξνπο ηεο §2 ηνπ ίδηνπ άξζξνπ
(=επηβάιιεηαη αληί γη’ απηνχο). / β) Σε εμαηξεηηθέο πεξηπηψζεηο (ππφ ηηο ίδηεο πξνυπνζέζεηο φπσο θαη
ζηα θαθνπξγήκαηα) κπνξεί λα επηβιεζεί πξνζσξηλή θξάηεζε θαη γηα ην πιεκκέιεκα ηεο
αλζξσπνθηνλίαο απφ ακέιεηα θαηά ζπξξνή (κε δηάξθεηα έσο 6 κήλεο, πνπ κπνξεί λα παξαηαζεί θαη
γηα άιινπο 3 κήλεο). Με ηελ θαηάξγεζε ηεο πξνζσξηλήο θξάηεζεο επί ησλ πιεκκειεκάησλ, δπλαηή
είλαη πηα κφλν ε επηβνιή πεξηνξηζηηθψλ φξσλ γηα ηα ΚΠΓ 417 επ (βι. θαη ΚΠΓ 419, 423 §3). / γ) Καη
γηα ηελ επηβνιή πξνζσξηλήο θξάηεζεο ηζρχεη ε γεληθή πξνυπφζεζε ηεο χπαξμεο ζνβαξψλ
ελδείμεσλ ελνρήο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ (πξέπεη λα είλαη ηζρπξφηεξεο απφ απηέο ησλ ΚΠΓ 313 θαη
310 §1) / δ) Οη εηδηθέο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ επηβνιή ηεο πξνζσξηλήο θξάηεζεο είλαη i] ν θίλδπλνο
θπγήο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ, ν νπνίνο πξέπεη λα είλαη ζηεξηγκέλνο ζε ζπγθεθξηκέλεο ελδείμεηο, θαη ii]
ν θίλδπλνο δηάπξαμεο απφ κέξνπο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ θη άιισλ εγθιεκάησλ (βι. θαη ΚΠΓ 282 §3).
Ο ΚΠΓ αλαγλσξίδεη ζηνλ πξνζσξηλά θξαηεζέληα θάπνηα δηθαηψκαηα, ε άζθεζε ησλ νπνίσλ κπνξεί
λα νδεγήζεη ζε αλάθηεζε ηεο ειεπζεξίαο ηνπ > ην δηθαίσκα πξνζθπγήο ζην ΢πκβνχιην

Πιεκκειεηνδηθψλ (ΚΠΓ 285) θαη ην δηθαίσκα αληηθαηάζηαζεο ηεο πξνζσξηλήο θξάηεζεο κε

πεξηνξηζηηθνχο φξνπο (ΚΠΓ 286 §2).
1.2.4.3 Γηάξθεηα πξνζσξηλήο θξάηεζεο θαη πεξηνξηζηηθψλ φξσλ: Πξέπεη λα είλαη ηφζε, φζν
ζπληξέρνπλ νη πξνυπνζέζεηο επηβνιήο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ζεζκψλ (ήηνη φζν απηφ είλαη αλαγθαίν) +
ΚΠΓ 286 §1. Σν ΢6 §4 εδ. α’ νξίδεη φηη ε πξνζσξηλή θξάηεζε δε κπνξεί λα ππεξβεί ην έλα έηνο ζηα
θαθνπξγήκαηα θαη ηνπο έμη κήλεο ζηα πιεκκειήκαηα + ΚΠΓ 287. Αλαθνξηθά κε ηε δηαηχπσζε ηνπ
ΚΠΓ 288 §2, πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη εθείλν πνπ ελδηαθέξεη δελ είλαη ε πνιππινθφηεηα ηεο
ππφζεζήο ηεο (=λνείηαη σο ην επξχηεξν ηζηνξηθφ γεγνλφο, ζην νπνίν εθηείλεηαη ην δηαγλσζηηθφ
θαζήθνλ ηνπ εηζαγγειέα), αιιά ε ηαπηφηεηά ηεο => ‘πνηέ δεχηεξε πξνζσξηλή θξάηεζε γηα ηελ ίδηα
ππφζεζε’!! Μέζα ζηα φξηα ηνπ ΚΠΓ 287 ε κε αξζείζα ή αληηθαηαζηαζείζα πξνζσξηλή θξάηεζε
δηαξθεί κέρξη ηελ (ζε πξψην βαζκφ) νξηζηηθή εθδίθαζε ηεο ππφζεζεο. Αλ ν θαηεγνξνχκελνο
θαηαδηθαζηεί, ρσξίο αλαζηαιηηθφ απνηέιεζκα ηεο έθεζήο ηνπ θαη παξακέλεη ζηε θπιαθή, παχεη ε
πξνζσξηλή θξάηεζε θαη αξρίδεη ε έθηηζε ηεο πνηλήο + ΚΠΓ 297-304 (γηα ηελ ηχρε ησλ ινηπψλ
πεξηνξηζηηθψλ φξσλ κεηά ηελ επηβνιή ηνπο).
1.3 Ζ ‘αζηπλνκηθή πξναλάθξηζε’ εηδηθφηεξα: Πξναλάθξηζε κε εηζαγγειηθή παξαγγειία είλαη ζηα

θαθνπξγήκαηα αδηαλφεηε· εληνχηνηο, κπνξεί λα ππάξμεη ε ιεγφκελε ‘αζηπλνκηθή πξναλάθξηζε’
(ΚΠΓ 243 §2). Γηα ηε δηελέξγεηά ηεο πξέπεη λα ζπληξέρνπλ νη ζρεηηθέο πξνυπνζέζεηο > απηφθσξν
έγθιεκα ή θαη άκεζνο θίλδπλνο (απψιεηαο ή δπζρέξαλζεο ηεο ζπγθέληξσζεο ησλ απνδεηθηηθψλ
ζηνηρείσλ) απφ ηελ αλαβνιή. Δθείλνο θαηά ηνπ νπνίνπ ζηξέθνληαη νη αζηπλνκηθέο ελέξγεηεο θέξεη
ηελ ηδηφηεηα ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ θαη, άξα, έρεη ηα δηθαηψκαηα ησλ ΚΠΓ 96-103 (βι. θαη ΚΠΓ 105
§1-2 -> ν εμεηάδσλ νθείιεη λα ελεκεξψζεη ηνλ εμεηαδφκελν γηα ηα δηθαηψκαηά ηνπ απφ ηα νπνία δε
ρσξεί θαηά θαλφλα έγθπξε παξαίηεζε ηνπ ηειεπηαίνπ θαη κάιηζηα ηνπ θξαηνχκελνπ).
Υαξαθηεξηζηηθφ ηεο αζηπλνκηθήο πξναλάθξηζεο είλαη ην φηη ζπληζηά έλα θνκκάηη ηεο πνηληθήο
πξνδηθαζίαο ππφ δηαιπηηθή αίξεζε. Μφιηο ζπγθεληξψζνπλ ηηο απνδείμεηο, νη αζηπλνκηθνί
πξναλαθξηηέο ππνβάιινπλ –ρσξίο ρξνλνηξηβή- ζηνλ εηζαγγειέα ηε δηθνγξαθία πνπ ζρεκάηηζαλ· καδί
κε απηή ζηέιλνπλ ζηελ πξάμε θαη έλα ζπλνδεπηηθφ ‘παξαπεκπηηθφ’ έγγξαθν (=‘αλαθνίλσζε’ θαηά
ΚΠΓ 37), ζην νπνίν εθηίζεληαη ηα πνξίζκαηα ηεο πξναλάθξηζεο θαη θαηαγξάθνληαη νη θαηά ηελ
θξίζε ηνπο ηειεζζείζεο αμηφπνηλεο πξάμεηο. Ο εηζαγγειέαο ηψξα πνπ ζα πάξεη ζηα ρέξηα ηνπ ηε
δηθνγξαθία ζα θάλεη έλα απφ ηα δχν > α) εθφζνλ πξνθχπηνπλ επαξθείο ελδείμεηο (ΚΠΔ 43 §1), ζα
θηλήζεη θαη επίζεκα ηελ πνηληθή δίσμε, ηδίσο κε ηελ παξαγγειία θχξηαο αλάθξηζεο / β) εθφζνλ
θξίλεη αηηηνινγεκέλα φηη δελ ππάξρνπλ επαξθείο ελδείμεηο, ζα βάιεη ηελ ππφζεζε ζην αξρείν
γλσζηνπνηψληαο ην πξάγκα θαη ζηνλ Εηζαγγειέα Εθεηψλ (ΚΠΔ 43 §2) => θαηάιπζε ηεο πνηληθήο
δηαδηθαζίαο θαη απαιιαγή ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ.
1.4 Ο πνιηηηθψο ελάγσλ ζηελ πνηληθή πξνδηθαζία: Μεηέρεη απαξρήο σο ππνθείκελφ ηεο,
αληηδηθψληαο πξνο ηνλ θαηεγνξνχκελν ελψ ζπκπίπηεη –θαηά θαλφλα- κε ηνλ κελπηή/εγθαινχληα
(=θαηαγγέιιεη ηελ αμηφπνηλε πξάμε θαη εκθαλίδεηαη σο ην ζχκα ηνπ εθδηθαδφκελνπ εγθιήκαηνο).
1.4.1 Πνηνο είλαη ν πνιηηηθψο ελάγσλ θαη ηη ξφιν δηαδξακαηίδεη (βι. ΚΠΓ 63): Δπηδηψθεη ηελ
απνθαηάζηαζε ηεο αδηθίαο πνπ ηνπ έγηλε κε ηελ θαηαδίθε ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ· άξα, έρεη κηθηφ
ραξαθηήξα, δει. είλαη θαη πνηληθφο. ΢ε απφδεημε θαη ηνπ πνηληθνχ ραξαθηήξα ηεο πνιηηηθήο αγσγήο
κπνξνχλ λα αλαθεξζνχλ ηα εμήο > α) ηα κηθξά πνζά πνπ αμηψλνληαη θαηά θαλφλα απφ ηνπο
πνιηηηθψο ελάγνληεο (βι. θαη ΚΠΔ 65 §2) / β) ηα ζεκαληηθά δηθαηψκαηα πνπ παξέρεη ν λφκνο ζηνλ
πνιηηηθψο ελάγνληα, ηα νπνία ηνλ θέξλνπλ πεξίπνπ ζε ηζνκνηξία κε ηνλ θαηεγνξνχκελν (βι. θαη
ΚΠΓ 96-97, 99) + έρεη ην δηθαίσκα λα ιακβάλεη γλψζε ησλ εγγξάθσλ ηεο αλάθξηζεο, θαη κάιηζηα
πξηλ ηνλ θαηεγνξνχκελν (αξθεί απιψο λα θιεζεί ζε απνινγία ν ηειεπηαίνο ή λα εθδνζεί ζε βάξνο ηνπ

έληαικα ζχιιεςεο ή βίαηεο πξνζαγσγήο). Μπνξεί αθφκε λα ππνβάιιεη πξνηάζεηο ή αηηήζεηο ζηνλ
αλαθξηηή θαη ζην δηθαζηηθφ ζπκβνχιην (ΚΠΓ 307), λα δεηάεη ηελ εμαίξεζε ησλ δηθαζηηθψλ
πξνζψπσλ (ΚΠΓ 16 §1), λα δηνξίδεη ηερληθφ ζχκβνπιν αλ δηαηαρζεί πξαγκαηνγλσκνζχλε θιπ. Δλ
γέλεη ν πνιηηηθψο ελάγσλ βξίζθεηαη ζε άκεζε επαθή κε ηελ εμεηαζηηθή-αλαθξηηηθή δξάζε ησλ
δεκφζησλ θνξέσλ ηεο πνηληθήο πξνδηθαζίαο, επσθειείηαη απφ απηή θαη ηελ θαζνδεγεί. / γ) ε
απινπνηεκέλε είζνδφο ηνπ ζηελ πνηληθή δίθε κε απνθνξχθσκα ην δηθαίσκα ηνπ ΚΠΔ 68 §2. Αιιά
θαη ζηελ πξνδηθαζία, ε ηδηφηεηα ηνπ πνιηηηθψο ελάγνληα πξνζιακβάλεηαη θαη πάιη εχθνια κε κηα
απιή δήισζε ηνπ ελδηαθεξνκέλνπ πνπ είηε πεξηέρεηαη ζην θείκελν ηεο θαηαηηζέκελεο απφ απηφλ
έγθιεζεο ή κήλπζεο, είηε γίλεηαη κε μερσξηζηφ έγγξαθν πνπ θαηαηίζεηαη ζηνλ εηζαγγειέα κέρξη
πέξαηνο ηεο αλάθξηζεο ή ζηνλ αλαθξηηή (ΚΠΓ 82-83). / δ) ΚΠΔ 84 -> ζηελ ελ ιφγσ δήισζε πξέπεη
λα πεξηέρνληαη ηα εμήο > ζπλνπηηθή έθζεζε ηεο ππφζεζεο, ιφγνη γηα ηνπο νπνίνπο ζηεξίδεηαη ην
δηθαίσκα ηε παξάζηαζεο (=φια ηα ζηνηρεία ηεο ελεξγεηηθήο λνκηκνπνίεζεο ηνπ πνιηηηθψο ελάγνληα
θαη παζεηηθήο λνκηκνπνίεζεο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ, ΚΠΓ 63-64), δηνξηζκφο αληηθιήηνπ +
απαξαίηεηε (επί πνηλή απαξαδέθηνπ) ε δηεπθξίληζε ηνπ είδνπο ηεο πξνβαιιφκελεο απαίηεζεο ≠ δε
ρξεηάδεηαη επαθξηβήο πξνζδηνξηζκφο ηνπ χςνπο ηνπ αηηνχκελνπ πνζνχ, βι. θαη ΚΠΓ 85-88. / ε) ε
αλαγλψξηζε ηεο δπλαηφηεηαο παξάζηαζεο πνιηηηθψο ελάγνληα, ν νπνίνο έρεη σο απνθιεηζηηθφ ηνπ
ζηφρν ηελ ππνζηήξημε ηεο ελνρήο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ. Απηφ ζπκβαίλεη i] φηαλ ε αζσσηηθή
απφθαζε εθεζηβάιιεηαη απφ ηνλ εηζαγγειέα (βι. θαη ΚΠΓ 500), ii] ζηε δίθε ρξεσθνπίαο, ζηελ
νπνία παξίζηαηαη σο πνιηηηθψο ελάγσλ ν ζχλδηθνο ηεο πηψρεπζεο, ρσξίο λα πξνβάιιεη
ζπγθεθξηκέλε απαίηεζε, iii] ζηελ πεξίπησζε ηνπ ΚΠΓ 64 §2, iv] επί παξαβάζεσο θνξνινγηθήο-
δαζκνινγηθήο-ηεισλεηαθήο δηάηαμεο. / ζη) αλ ν θαηεγνξνχκελνο, πξνθεηκέλνπ λα ‘μεθνξησζεί’
ηνλ πνιηηηθψο ελάγνληα, ηνπ πξνζθέξεη –πξηλ απφ ηελ έλαξμε ηεο δίθεο- ην πνζφ πνπ δεηάεη γηα
ρξεκαηηθή ηθαλνπνίεζε ιφγσ εζηθήο βιάβεο, ν ηειεπηαίνο δηθαηνχηαη λα απνπνηεζεί ηελ πξνζθνξά
θαη λα επηκείλεη ζηελ επηδίσμε ηεο θαηαδίθεο.
1.4.2 Πνηνο λνκηκνπνηείηαη λα παξαζηεί σο πνιηηηθψο ελάγσλ (βι. ΚΠΓ 63)

Α] Πνηληθέο δίθεο πνπ δελ αλέρνληαη πνιηηηθψο ελάγνληα: Δίλαη εθείλεο πνπ αθνξνχλ ζε
παξαβάζεηο πνηληθψλ λφκσλ, αληηθείκελν πξνζηαζίαο ησλ νπνίσλ είλαη απνθιεηζηηθά ην ζπκθέξνλ
ηεο πνιηηείαο ή θαη ηνπ θνηλσληθνχ ζπλφινπ, φρη δε έλλνκα αγαζά (θαη) ηνπ αηφκνπ- π.ρ. πνηληθέο
δίθεο εζράηεο πξνδνζίαο, αληίζηαζεο θαηά ηεο αξρήο, δσξνδνθίαο, θαηαζθεπήο απζαηξέησλ θιπ.
Β] Μφλν ν παζψλ εθ ηνπ εγθιήκαηνο (=ν θνξέαο ηνπ ελλφκνπ αγαζνχ πνπ πξνζηαηεχεηαη
απφ ηελ πνηληθή δηάηαμε, ε παξάβαζε ηεο νπνίαο απνηειεί ην αληηθείκελν ηεο πεξί εο πξφθεηηαη
πνηληθήο δίθεο) δηθαηνχηαη λα παξαζηεί σο πνιηηηθψο ελάγσλ; ΟΦΗ! Γίλεηαη δεθηφ φηη πνιηηηθή
αγσγή ρσξεί θαη ζε εγθιήκαηα φπσο ε ςεπδνξθία (απφ ην δηάδηθν, ζε βάξνο ηνπ νπνίνπ θαηέζεζε ν
ςεχδνξθνο), ε πιαζηνγξαθία, ε ςεπδήο βεβαίσζε/θαηακήλπζε θιπ. ΢ε φιεο απηέο ηηο πεξηπηψζεηο, νη
δηάδηθνη –θαίηνη δελ είλαη παζφληεο- είλαη θη απηνί αδηθεζέληεο απφ ην έγθιεκα.
Γ] Ζ αλάγθε πξνζσπηθήο δεκίαο: Γελ πξέπεη λα λνκηκνπνηνχληαη ελεξγεηηθά σο πνιηηηθψο
ελάγνληεο πξφζσπα κε παξάγσγα δηθαηψκαηα, δπλάκεη θάπνηαο έλλνκεο ζρέζεο πνπ ηα ζπλδέεη κε
ηνλ αξρηθφ δηθαηνχρν, φπσο π.ρ. νη δαλεηζηέο ηνπ πνπ ελεξγνχλ θαηά ΚπνιΓ 72, νη εθδνρείο ηε
αμίσζεο απνδεκίσζεο απφ ζχκβαζε εθρψξεζεο κε ηνλ αδηθεζέληα, νη δηθαηνχκελνη απνδεκίσζεο
θαηά ηα ΑΚ 928-929 εθ ηνπ φηη δηθαηνχληαλ παξνρή ππεξεζηψλ απφ ηνλ παζφληα θαη ηηο ζηεξήζεθαλ,
αζθαιηζηηθέο εηαηξίεο ή εγγπεηέο, νη θιεξνλφκνη ηνπ δηθαηνχκελνπ ζε παξάζηαζε πνιηηηθήο αγσγήο
(εληνχηνηο, ν ΑΠ αλαγλσξίδεη δηθαίσκα παξάζηαζεο πνιηηηθήο αγσγήο –θαηά ΑΚ 933- ζηνπο
θιεξνλφκνπο εθείλνπ πνπ δήισζε λφκηκα θαηά ηελ πξνδηθαζία φηη παξίζηαηαη γηα ρξεκαηηθή
ηθαλνπνίεζε ιφγσ εζηθήο βιάβεο).
Γ] Ζ ακεζφηεηα ηεο (πιηθήο ή εζηθήο δεκίαο): ΢εκαίλεη ηφζν φηη ε δεκία γίλεηαη ζε
δηθαηψκαηα ή ζπκθέξνληα ηνπ πξνζψπνπ πνπ πέθηεη ζηε ζθαίξα πξνζηαζίαο ηεο παξαβηαζζείζαο

πνηληθήο δηάηαμεο, φζν θαη φηη κεηαμχ ηνπ εγθιήκαηνο θαη ηνπ αδηθεζέληνο δελ πξέπεη λα κεζνιαβεί
άιιν θπζηθφ ή λνκηθφ πξφζσπν.
Δ] Ζ ζπνπδαηφηεξε θχξσζε ηεο έιιεηςεο λνκηκνπνίεζεο -> απφιπηε αθπξφηεηα ηεο
δηαδηθαζίαο ηνπ αθξναηεξίνπ (ΚΠΓ 171 §2): Με ηε δηαηχπσζε ‘παξέζηε παξάλνκα’ ελλνείηαη ε
έιιεηςε λνκηκνπνίεζεο θαη κφλν, δει. ε παξάζηαζε ρσξίο δηθαίσκα, φρη δε θαη ε χπαξμε ηππηθψλ
ειαηησκάησλ ζηε δήισζε παξάζηαζεο.
1.4.3 Ο αζηηθψο ππεχζπλνο (ΚΠΓ 89-95): Απνηειεί έλα αθφκε ππνθείκελν (=δηάδηθνο) ηεο πνηληθήο
δίθεο- βι. θαη ΚΠΓ 107, 367, 363 §1. Ο ζεζκφο δελ επηθξάηεζε ζηελ πνηληθή καο πξαθηηθή, παξά
κφλν ζε δχν θπξίσο πεξηπηψζεηο > α) φηαλ ν θαηεγνξνχκελνο είλαη ελ γέλεη δεκφζηνο ππάιιεινο (ή
ππάιιεινο ΝΠΓΓ) θαη ην έγθιεκα, γηα ην νπνίν θαηεγνξείηαη, θέξεηαη φηη δηαπξάρζεθε θαηά ηελ
άζθεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπ. Πιένλ, φκσο, ηζρχεη ην ΚΠΓ 64 §2. / β) ζηε ιαζξεκπνξία, αλ θαη
πιένλ ηζρχεη φηη ν θαηεγνξνχκελνο κπνξεί λα ζηείιε ην δηθεγφξν ηνπ λα ηνλ εθπξνζσπήζεη (βι.
ΚΠΓ 340 §2).
2. Απφ ην ηέινο ηεο αλάθξηζεο κέρξη ην ηέινο ηεο ελδηάκεζεο δηαδηθαζίαο (ηεο δηαδηθαζίαο ησλ
ζπκβνπιίσλ): α) Ο πξναλαθξηηήο > κφιηο θξίλεη φηη δελ έρεη ηίπνηα άιιν λα θάλεη, νθείιεη λα
θιείζεη ηε δηθνγξαθία θαη λα ηε δηαβηβάζεη ακέζσο (ΚΠΓ 308 §1) ζηνλ εηζαγγειέα. Σε δηαβίβαζε
απηή δε ζπλνδεχεη θαλελφο είδνπο πφξηζκα ηνπ ελεξγήζαληνο ηελ πξναλάθξηζε επί ησλ δεδνκέλσλ
πνπ πξνέθπςαλ απφ απηή (=πεξηνξίδεηαη ζηε δηεξεχλεζε ηεο ππφζεζεο θαη ζηε ζπιινγή ηνπ
απνδεηθηηθνχ πιηθνχ, ρσξίο λα εθθέξεη γλψκε επ’ απηψλ). / β) Ο ηαθηηθφο αλαθξηηήο > Ιζρχνπλ ηα
παξαπάλσ γηα ηε δηαβίβαζε κε ηε δηαθνξά φηη εθαξκφδεηαη ην ΚΠΓ 308 §4. Έηζη, πξέπεη λα θιεζνχλ
νη δηάδηθνη γηα λα ‘ππνγξάςνπλ ην πέξαο’ ηεο αλάθξηζεο (αλ δελ θιεζεί ν θαηεγνξνχκελνο =>
αθπξφηεηα θαηά ΚΠΓ 171 §1 δ’) θαη λα εμαληιήζνπλ ηηο δπλαηφηεηεο ππεξάζπηζεο ηεο ππφζεζήο
ηνπο, παίξλνληαο γλψζε ηεο νξηζηηθήο δηακφξθσζεο ηεο δηθνγξαθίαο.
2.1 Οη δπλαηφηεηεο ηνπ εηζαγγειέα
Α] Σε ζρέζε κε ηελ πξναλαθξηηηθή δηθνγξαθία (ΚΠΓ 245): Αλ ν εηζαγγειέαο θξίλεη φηη i.

ζπληξέρνπλ επαξθείο ελδείμεηο ελνρήο (βι. θαη ΚΠΔ 313) ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ, ηνλ παξαπέκπεη κε
απεπζείαο θιήζε (=θιεηήξην ζέζπηζκα, γηα ην νπνίν ζα δηθαζηεί ζην αθξναηήξην). // ii. ε ππφζεζε
έρεη αλάγθε απφ ζνβαξφηεξε δηεξεχλεζε, κπνξεί λα δηαηάμεη θχξηα αλάθξηζε θαη λα ζηείιεη ηελ
ππφζεζε ζηνλ ηαθηηθφ αλαθξηηή. // iii. δελ ππάξρνπλ επαξθείο ελδείμεηο ή ζπληξέρεη ιφγνο νξηζηηθήο
παχζεο ή απαξαδέθηνπ ηεο δίσμεο, ζα εηζαγάγεη κε απαιιαθηηθή πξφηαζή ηνπ ηελ ππφζεζε ζην
δηθαζηηθφ ζπκβνχιην. // iv. πξέπεη λα ελεξγεζνχλ ζπκπιεξσκαηηθέο αλαθξηηηθέο πξάμεηο, κπνξεί λα
μαλαζηείιεη ηελ ππφζεζε ζηνλ πξναλαθξηηή.
Β] Σε ζρέζε κε ηελ αλαθξηηηθή δηθνγξαθία (ΚΠΓ 308 §1,3): i. αλ θξίλεη φηη ε αλάθξηζε έρεη
αλάγθε απφ ζπκπιήξσζε, ζα μαλαζηείιεη ηε δηθνγξαθία ζηνλ αλαθξηηή, κλεκνλεχνληαο ηηο
ελέξγεηεο πνπ ζα πξέπεη αθφκα λα ζπληειεζηνχλ. // ii. αλ –επί θαηεγνξίαο γηα θαθνχξγεκα-
πξνέθπςαλ απνρξψζεο ελδείμεηο ελνρήο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ, ζα εηζαγάγεη ηελ ππφζεζε κε
παξαπεκπηηθή πξφηαζή ηνπ ζην Σπκβνχιην Πιεκκειεηνδηθψλ. Αλ ε θαηεγνξία αθνξνχζε
πιεκκέιεκα, κπνξεί λα ζηείιεη ηνλ θαηεγνξνχκελν απεπζείαο ζην αθξναηήξην, εθφζνλ ζπκθσλεί θαη
ν αλαθξηηήο ≠ ζα εηζαγάγεη πάιη ηελ ππφζεζε ζην ΢πκβνχιην, ην νπνίν θαη ζα απνθαζίζεη. // iii. ζε
ζρέζε κε κηα ζεηξά απφ θαθνπξγήκαηα (π.ρ. εκπξεζκφο, ιεζηεία, δηαθεθξηκέλε θινπή θιπ), ελ
πξψηνηο, ν εηζαγγειέαο πιεκκειεηνδηθψλ ππνβάιιεη ηε δηθνγξαθία πάληα ζηνλ Εηζαγγειέα
Εθεηψλ, ν νπνίνο –αλ θξίλεη φηη είλαη επαξθείο- κπνξεί (χζηεξα απφ ζχκθσλε γλψκε θαη ηνπ
Πξνέδξνπ ησλ Δθεηψλ) λα εηζαγάγεη ηελ ππφζεζε κε απεπζείαο θιήζε ζην αθξναηήξην ηνπ

Τξηκεινχο Εθεηείνπ Καθνπξγεκάησλ. // iv. αλ ζεσξεί φηη δελ ππάξρνπλ θαζφινπ ελδείμεηο ή φηη
απηέο δελ είλαη ζνβαξέο (βι. ΚΠΔ 310 §1), ζα εηζαγάγεη ηελ ππφζεζε κε απαιιαθηηθή πξφηαζή ηνπ
ζην Σπκβνχιην Πιεκκειεηνδηθψλ. // v. αλ δηαπηζηψζεη –εηδηθά επί ησλ θαθνπξγεκάησλ ηεο
αλζξσπνθηνλίαο κε πξφζεζε, ηεο ιεζηείαο, ηεο εθβίαζεο, ηεο θινπήο θαη ηνπ εκπξεζκνχ- φηη
ππάξρνπλ κελ θάπνηεο ελδείμεηο πνπ, σζηφζν, δελ είλαη επαξθείο γηα ηελ παξαπνκπή ηνπ
θαηεγνξνπκέλνπ ζην αθξναηήξην -> ζα πξνηείλεη ζην Σπκβνχιην ηελ πξνζσξηλή παχζε ηεο
πνηληθήο ηνπ δίσμεο (ΚΠΔ 311 ζε ζπλδ. κε 309). Η απαιιαγή ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ δελ θαιχπηεηαη
εδψ απφ δεδηθαζκέλν. // vi. αλ επηγελφκελα πεξηζηαηηθά (=επήιζαλ κεηά ηελ πξάμε ζηελ νπνία
αθνξά ε θαηεγνξία) εμαιείθνπλ ην αμηφπνηλν (αλεμάξηεηα απφ ην αλ ζπληξέρνπλ ή φρη πξάγκαηη νη
φξνη χπαξμήο ηνπ- π.ρ. ε παξαίηεζε απφ ην δηθαίσκα ηεο έγθιεζε ή ε αλάθιεζή ηεο, ε ρνξήγεζε
ακλεζηείαο, ε ζπκπιήξσζε ηεο παξαγξαθήο, ν ζάλαηνο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ), ν εηζαγγειέαο ζα
πξνηείλεη ζην Σπκβνχιην ηελ νξηζηηθή παχζε ηεο πνηληθήο δίσμεο (ΚΠΔ 310 §1 εδ. β’). // vii. ζε
πεξίπησζε έιιεηςεο κηαο ζεηηθήο (π.ρ. έγθιεζε) ή αξλεηηθήο (π.ρ. έιιεηςε δεδηθαζκέλνπ)
πξνυπφζεζεο ηεο πνηληθήο δίσμεο, ν εηζαγγειέαο ζα πξνηείλεη ζην Σπκβνχιην ηελ θήξπμε ηεο
πνηληθήο δίσμεο σο απαξάδεθηεο (ΚΠΔ 310 §1). // viii. κεηά ηελ ηαθηηθή αλάθξηζε, βι. ΚΠΔ 308
§5 (θαη ΚΠΔ 245 §3).
Γ] Ζ ‘δηαθάλεηα’ ηεο εηζαγγειηθήο δξάζεο (ΚΠΓ 308 §2): Με ηε ζπγθεθξηκέλε δηάηαμε

εηζάγνληαη νη εμήο ππνρξεψζεηο ηε εηζαγγειηθήο αξρήο > i. λα εηδνπνηήζεη ακέζσο γηα ηελ θαηάζεζε
ηεο πξφηαζεο θαη λα γλσζηνπνηήζεη ην πεξηερφκελφ ηεο ζην δηάδηθν πνπ ζα ην δεηήζεη κε ζρεηηθή
αίηεζε // ii. γηα δηαηήξεζε αληηγξάθνπ ηεο πξφηαζεο ζηνλ γξακκαηέα ηεο εηζαγγειίαο, θαη κεηά
ηελ ππνβνιή ηεο ζην Σπκβνχιην, κε δπλαηφηεηα γλψζεο ηεο απφ κέξνπο ησλ δηαδίθσλ, αθφκε θη αλ
δελ ην είραλ δεηήζεη πξηλ ηελ θαηάζεζή ηεο // iii. λα κε ζπεχζεη λα δηαβηβάζεη ηελ εηζαγγειηθή
πξφηαζε ζην δηθαζηηθφ Σπκβνχιην ακέζσο κεηά ηε γλσζηνπνίεζή ηεο ζηνπο δηαδίθνπο, αιιά λα
ηελ θξαηήζεη γηα έλα εχινγν ρξνληθφ δηάζηεκα (ψζηε λα ηνπο δνζεί ε επρέξεηα λα πάξνπλ ζέζε επί
ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο), ηδίσο κε ηε ζχληαμε θαη ππνβνιή ζρεηηθνχ ππνκλήκαηνο ζην δηθαζηηθφ
ζπκβνχιην.
2.2 Αλαθνξηθά κε ην δηθαζηηθφ ζπκβνχιην: Τπάξρεη ζε δχν βαζκνχο (ζπκβνχιην πιεκκειεηνδηθψλ

θαη ζπκβνχιην εθεηψλ), ελψ είλαη ελ γέλεη έλα ηξηκειέο δηθαζηήξην πνπ ιεηηνπξγεί θαηαξρήλ κπζηηθά
(+ ρσξίο πξνθνξηθφηεηα θαη ακεζφηεηα), απνθαίλεηαη δε κε βάζε ηα έγγξαθα ηεο δηθνγξαθίαο.
Η ζχλζεζή ηνπ απνηειείηαη απφ ηνλ Πξφεδξν θαη δχν πξσηνδίθεο > ν έλαο είλαη ζπλήζσο
πξνθαζνξηζκέλνο (αθνχ είλαη ην αξραηφηεξν κεηά ηνλ Πξφεδξν κέινο ηνπ δηθαζηεξίνπ ή ηνπ
ζρεηηθνχ ηκήκαηνο), ελψ ν άιινο είλαη εθείλνο πνπ εθάζηνηε ζα νξηζηεί απφ ηνλ Πξφεδξν σο
εηζεγεηήο ηεο ππφζεζεο. ΢ηα κεγάια πξσηνδηθεία, ηα κέιε ηνπ εθάζηνηε ζπκβνπιίνπ είλαη φια
αλαθξηηέο, πξνεδξεχεη δε ν πξφεδξνο ηνπ νηθείνπ ηκήκαηνο· απφ ηελ άιιε, ην ζπκβνχιην εθεηψλ
απαξηίδεηαη απφ ηνλ Πξφεδξν Δθεηψλ θαη δχν εθέηεο, εθ ησλ νπνίσλ ν έλαο εθηειεί ρξέε εηζεγεηή +
ΚΠΓ 16 §2. ΢ρεηηθά κε ηα δηθαηψκαηα απηνπξφζσπεο εκθάληζεο ησλ δηαδίθσλ, βι. ΚΠΓ 309 §2.
Μεηά ηελ ππνβνιή ηεο εηζαγγειηθήο πξφηαζεο, ε ππφζεζε εηζάγεηαη ζην ζπκβνχιην θαη ‘ρξεψλεηαη’
απφ ηνλ Πξφεδξν ζηνλ εηζεγεηή. Σελ εκέξα ηεο ζπδήηεζεο αθνχγεηαη πξψηα ν εηζαγγειέαο θαη -
κεηά ηελ απνρψξεζή ηνπ- παίξλεηαη (κε πιεηνςεθία) ε απφθαζε, πνπ βεβαηψλεηαη ζε πξφρεηξν
ζεκείσζε πάλσ ζηελ πξφηαζε ηνπ εηζαγγειέα, ρξνλνινγείηαη θαη ππνγξάθεηαη απφ ηνπο κεηαζρφληεο
ζηε ζπλδηάζθεςε. Έπεηηα, ην βνχιεπκα θαζαξνγξάθεηαη θαη ππνγξάθεηαη απφ ηνλ Πξφεδξν θαη ηνλ
γξακκαηέα, νπφηε θαη ζεσξείηαη φηη έρεη εθδνζεί (δελ δεκνζηεχεηαη) πξηλ ππνγξαθεί. Οη ίδηνη
δηθαζηέο κπνξνχλ λα μαλαδηαζθεθηνχλ ηελ ππφζεζε θαη λα θαηαιήμνπλ ζε δηαθνξεηηθή απφθαζε,
αηηηνινγψληαο ηε δηαθνξά.
Γηα ηελ ππνβνιή εγγξάθσλ ζην ΢πκβνχιην, βι. ΚΠΓ 309 εδ. γ’. ΢εκεηψλεηαη, βέβαηα, πσο –
πξνπάλησλ- φ,ηη επηβαξχλεη ηε ζέζε ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ ζα πξέπεη νπσζδήπνηε λα ηνπ

αλαθνηλψλεηαη, ψζηε λα ηνπ δνζεί ε δπλαηφηεηα λα ην αληηθξνχζεη· αιιηψο, παξάγεηαη απφιπηε

αθπξφηεηα θαηά ΚΠΓ 171 § εδ. δ’ => ε ‘άζθεζε νπζηψδνπο επηξξνήο’ ζα πξέπεη λα θξίλεηαη
αληηθεηκεληθά.
2.2.1 Τα είδε ησλ βνπιεπκάησλ: Αλάινγα κε ην αλ ζηέιλνπλ ή φρη ηνλ θαηεγνξνχκελν ζην
αθξναηήξην γηα λα δηθαζηεί, ηα βνπιεχκαηα δηαθξίλνληαη ζε παξαπεκπηηθά ή απαιιαθηηθά (=νη δχν
θαηεγνξίεο απηέο απνηεινχλ ηα ιεγφκελα νξηζηηθά βνπιεχκαηα). ΢ηα ηειεπηαία ππάγνληαη εηδηθφηεξα
α) ηα απαιιαθηηθά stricto sensu (=ηα απνθαηλφκελα φηη δελ πξέπεη λα απαγγειζεί θαηεγνξία- ΚΠΓ
310 §1 εδ. α’) / β) ηα παχνληα νξηζηηθά ηελ πνηληθή δίσμε (ΚΠΔ 310 §1 εδ. β’) / γ) ηα θεξχζζνληα
ηελ πνηληθή δίσμε απαξάδεθηε / δ) ηα παχνληα πξνζσξηλά ηελ πνηληθή δίσμε (ΚΠΔ 311)
+ ΚΠΔ 312 > ην βνχιεπκα πνπ δηαηάζζεη πεξαηηέξσ αλάθξηζε αλήθεη (καδί κε ηα βνπιεχκαηα πνπ
αθνξνχλ ζηα ζέκαηα ηνπ ΚΠΓ 307) ζηα παξεκπίπηνληα βνπιεχκαηα => ππάγνληαη ζηελ θαηεγνξία
ησλ ‘πξνπαξαζθεπαζηηθψλ απνθάζεσλ’ (βι. θαη ΚΠΓ 548).
2.3 Τα έλδηθα κέζα θαηά βνπιεπκάησλ (βι. ΚΠΓ 478 §1, 483): Αζθνχληαη κε ‘έθζεζε’, δει. φρη
κε ηελ θαηάζεζε θάπνηνπ δηθνγξάθνπ, αιιά κε ζρεηηθή δήισζε ηνπ αζθνχληνο ζηνλ γξακκαηέα ηνπ
δηθαζηεξίνπ πνπ εμέδσζε ην βνχιεπκα, γηα ην νπνίν ζπληάζζεηαη έθζεζε ππνγξαθφκελε απφ ηνπο
παξαπάλσ + ΚΠΓ 473 §1 (ε ελ ιφγσ πξνζεζκία αξρίδεη απφ ηελ επίδνζε ηνπ βνπιεχκαηνο ζην
δηάδηθν· γηα ηελ επίδνζε θξνληίδεη ν αξκφδηνο εηζαγγειέαο, βι. θαη ΚΠΓ 314), 474 §1, 465 §, 479.
Απφ ην ηέινο ηεο ππφ επξεία έλλνηα πξνδηθαζίαο κέρξη ην αθξναηήξην
1. Ζ πξνπαξαζθεπαζηηθή δηαδηθαζία ηεο θχξηαο δηαδηθαζίαο.
΢ηηο πεξηπηψζεηο πνπ γηα ηελ παξαπνκπή ζην αθξναηήξην απνθαζίδεη (θαη ε απφθαζε απηή έρεη
παξζεί) κφλνο ηνπ ν εηζαγγειέαο ή αθφκε θη φηαλ ρξεηάδεηαη ε ζχκθσλε γλψκε ηνπ Πξνέδξνπ
Δθεηψλ (θαη απηή έρεη δνζεί), ν εηζαγγειέαο (πιεκκειεηνδηθψλ ή εθεηψλ) πξέπεη λα πξνρσξήζεη ζηε
πξαγκάησζε απηήο ηεο απφθαζεο κε ηελ απεπζείαο θιήηεπζε ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ ζην αθξναηήξην
(αθνχ πξνζδηνξηζηεί ε δηθάζηκνο). ΢ηε ζπλέρεηα, νθείιεη λα πξνρσξήζεη ζηε ζχληαμε ηνπ
θαηεγνξεηεξίνπ (βι. θαη ΚΠΓ 343)· αθφκε, ζα επηιέμεη ηνπο κάξηπξεο θαη ηα έγγξαθα πνπ ζα
αλαγλσζηνχλ ζηε δίθε + ΚΠΓ 327 §1. ΢ε πεξίπησζε πνπ ζε βάξνο θάπνηνπ θαηεγνξνπκέλνπ έρεη
εθδνζεί ακεηάθιεην παξαπεκπηηθφ βνχιεπκα (=πνπ δελ ππφθεηηαη ζε έλδηθν κέζν, είηε γηαηί απαξρήο
δελ πξνβιεπφηαλ ηέηνην, είηε γηαηί ηα πξνβιεπφκελα αζθήζεθαλ θαη απνξξίθζεθαλ, είηε γηαηί δελ
αζθήζεθαλ κέζα ζηε λφκηκε πξνζεζκία), ν εηζαγγειέαο -αθνχ α) βεβαησζεί φηη ην βνχιεπκα κε ην
πεξηερφκελν ζ’ απηφ θαηεγνξεηήξην {αλ αζθήζεθε έθεζε πξέπεη λα επηδνζεί θαη ην απνξξηπηηθφ
βνχιεπκα ηνπ ΢πκβνπιίνπ Δθεηψλ} θαη β) πξνζδηνξίζεη ηε δηθάζηκν θαη ηνπο κάξηπξεο- πξέπεη λα
θιεηεχζεη ηνλ θαηεγνξνχκελν.
1.1 Ζ θιήηεπζε ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ ζην αθξναηήξην σο έλαξμε ηεο πξνπαξαζθεπαζηηθήο θαη
ηαπηφρξνλα ηεο θχξηαο δηαδηθαζίαο: ΚΠΓ 320. Η έλαξμε απηή έρεη εληειψο ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα
ηελ παξαγξαθή ησλ εγθιεκάησλ (βι. ΠΚ 113 §1) -> γηα λα ζηακαηήζεη δει. λα ηξέρεη ε πξνζεζκία
ηεο παξαγξαθήο θαη λα απνθεπρζεί ε ζπκπιήξσζή ηεο θαη κ’ απηήλ ε εμάιεηςε ηνπ αμηνπνίλνπ,
πξέπεη λα αξρίζεη ε θχξηα δηαδηθαζία κε ηελ θιήηεπζε ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ ζην αθξναηήξην.
Υξνληθά πξνεγνχκελεο δηθνλνκηθέο πξάμεηο, απφ ηελ θίλεζε ηεο πνηληθήο δίσμεο κέρξη θαη ηελ
έθδνζε ηνπ παξαπεκπηηθνχ βνπιεχκαηνο δελ είλαη αξθεηέο· παξά ηελ ελέξγεηά ηνπο, ε πξνζεζκία ηεο
παξαγξαθήο εμαθνινπζεί λα ηξέρεη πξνο ηε ζπκπιήξσζή ηεο.

1.2 Ζ θιήηεπζε ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ ζην αθξναηήξην εηδηθφηεξα.
Α] Κιεηήξην ζέζπηζκα θαη θιήζε πξνο εκθάληζε: Η θιήηεπζε γίλεηαη κε ηελ επίδνζε ζηνλ
θαηεγνξνχκελν ελφο θιεηεξίνπ εγγξάθνπ, πνπ δηαθέξεη αλάινγα κε ην αλ ε παξαπνκπή πνπ
απνθαζίζηεθε απφ δηθαζηηθφ ζπκβνχιην κε ηελ έθδνζε παξαπεκπηηθνχ βνπιεχκαηνο (=θιήζε πξνο
εκθάληζε) ή γίλεηαη απεπζείαο κε απφθαζε ηνπ αξκφδηνπ εηζαγγειέα (=θιεηήξην ζέζπηζκα- βι. ΚΠΓ
320 επ) + ΚΠΓ 321 §1-3. ΢εκεηψλνληαη ηα εμήο > i. Ο θαζνξηζκφο ηεο πξάμεο ζην θιεηήξην
ζέζπηζκα είλαη αθξηβήο, εθφζνλ ηα κλεκνλεπφκελα πξαγκαηηθά πεξηζηαηηθά νδεγνχλ ζε κηα
πιήξε ππαγσγή θάησ απφ ηελ νηθεία πνηληθή δηάηαμε (=ζε πξαγκάησζε φισλ αλεμαηξέησο ησλ
αληηθεηκεληθψλ θαη ππνθεηκεληθψλ ζπζηαηηθψλ ηεο πεξηγξαθήο απφ ην λφκν ηεο πεξί εο πξφθεηηαη
αμηφπνηλεο πξάμεο). // ii. Η αθπξφηεηα (βι. ΚΠΔ 171 §1 δ’) ηεο επίδνζεο ηεο θιήζεο ρσξίο λα έρεη
πξνεγεζεί έγθπξε επίδνζε ηνπ παξαπεκπηηθνχ βνπιεχκαηνο είλαη πξφδειε, φηαλ ν
θαηεγνξνχκελνο είρε δηθαίσκα λα αζθήζεη έλδηθν κέζν θαηά ηνπ ηειεπηαίνπ, ηνπ νπνίνπ (έλδηθνπ
κέζνπ) καηαηψζεθε έηζη ε άζθεζε (-> ε πξνζεζκία γηα ηελ άζθεζε ηνπ έλδηθνπ κέζνπ θαηά
βνπιεχκαηνο αξρίδεη απφ ηελ επίδνζή ηνπ).
Β] Ζ αθπξφηεηα ηνπ θιεηεξίνπ εγγξάθνπ (ΚΠΓ 321 §4): Ωο ξεηά απαγγειιφκελε απφ ην λφκν
(ΚΠΓ 170 §1), ε αθπξφηεηα απηή εκθαλίδεηαη σο ζρεηηθή, δει. σο ιακβαλφκελε ππφςε απφ ην
δηθαζηήξην κφλν χζηεξα απφ πξφηαζε ηνπ δηαδίθνπ πνπ έρεη ζπκθέξνλ λα ηελ επηθαιεζηεί ή ηνπ
εηζαγγειέα (ΚΠΓ 173 §1) + ΚΠΓ 174 §2 {=αλ ζέιεη ν θιεηεπφκελνο λα έρεη έλλνκεο ζπλέπεηεο θαη
λα κελ θαιπθζεί ε αθπξφηεηα ηεο θιήηεπζήο ηνπ πξέπεη λα ηελ πξνβάιεη επζχο ακέζσο, πξηλ αθφκε
αξρίζεη ε δίθε (πάλησο ε αθπξφηεηα δελ θαιχπηεηαη απφ ηελ ππνβνιή αηηήκαηνο αλαβνιήο ηεο δίθεο-
βι. ΚΠΓ 349-, κε ηελ εμαίξεζε ηνπ εθπξφζεζκνπ ηεο θιήηεπζεο πνπ θαιχπηεηαη ζε πεξίπησζε
αλαβνιήο, παξφληνο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ, ζε ξεηή δηθάζηκν), ή λα κελ εκθαληζηεί θαζφινπ ζην
αθξναηήξην, αγλνψληαο ηελ χπαξμή ηεο- βι. θαη ΚΠΓ 502 §4}, Ωζηφζν, ε αθπξφηεηα απηή κπνξεί λα
ιεθζεί θαη απηεπάγγειηα ππφςε απφ ην δηθαζηήξην (ΚΠΓ 174 §2 εδ. β’). Με ηελ έγθπξε επίδνζε ηνπ
ζσζηνχ θαηά πεξηερφκελν θιεηεξίνπ ζεζπίζκαηνο γίλεηαη ακεηάθιεηε ε παξαπνκπή ζην αθξναηήξην
θαη έηζη ν εηζαγγειέαο δε κπνξεί πηα (βι. ΚΠΓ 323) λα απνζχξεη ηελ ππφζεζε θαη λα παξαγγείιεη
θχξηα αλάθξηζε· επίζεο, δε κπνξνχλ πηα λα πξνβιεζνχλ αθφκε θαη νη απφιπηεο αθπξφηεηεο ηεο
πξνδηθαζίαο (ΚΠΓ 173 §2).
Γ) Ζ επίδνζε (ΚΠΓ 320): Γίλεηαη θαηά βάζε κε ηελ παξάδνζε ηνπ πεξί νπ πξφθεηηαη εγγξάθνπ ζηα
ρέξηα ηνπ απνδέθηε ηνπ ≠ θνηλνπνίεζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ -> γίλεηαη πξνθνξηθά ζηνλ παξφληα
δηάδηθν, κάξηπξα θιπ, ζπληαζζφκελεο έθζεζεο (βι. ΚΠΓ 154, 165).
 Δπίδνζε ζε πξφζσπα γλσζηήο δηακνλήο (ΚΠΓ 155) > Βι. θαη ΚΠΓ 159 (γηα ηελ επίδνζε
κε ην ηαρπδξνκείν) + ΚΠΓ 457 §2 θαη 273 §1 (γηα ηελ επίδνζε ζε γλσζηή δηακνλή ζηελ αιινδαπή).
΢ε πεξίπησζε ζπλεηδεηήο άξλεζεο παξαιαβήο ηνπ επηδηδφκελνπ εγγξάθνπ (=άξλεζε ππνγξαθήο ηνπ
απνδεηθηηθνχ ηεο επίδνζεο- ΚΠΓ 161 §1), ζεκειηψλεηαη πνηληθή επζχλε γηα απείζεηα (ΠΚ 169).
 Δπίδνζε ζε πξφζσπα άγλσζηεο δηακνλήο (ΚΠΓ 156) > Η επίδνζε ζηα νξηδφκελα
πξφζσπα γίλεηαη αλεμάξηεηα απφ ην αλ ζπλνηθνχλ κε ηνλ ελδηαθεξφκελν ή δελ έρνπλ κε απηφλ ζηα
πξάγκαηα ηελ παξακηθξή ζρέζε. Έηζη, εηζάγεηαη ε έλλνηα ηεο ιεγφκελεο πιαζκαηηθήο επίδνζεο.
Αλαθνξηθά κε ην ΚΠΓ 156 §2, ζηελ πξάμε ζεσξείηαη αξθεηφ λα πάεη ην φξγαλν ηεο επίδνζεο ζην
ζπίηη (ή ζην δηακέξηζκα) πνπ θέξεηαη σο θαηνηθία ηνπ ελδηαθεξνκέλνπ θαη λα δηαπηζηψζεη φηη νχηε
απηφο κέλεη εθεί νχηε θαλείο απφ ηνπο ηξηγχξσ γείηνλεο μέξεη πνχ κέλεη, θη αθφκε φηη ζην ίδην απηφ
ζπίηη δε κέλεη θαλείο απφ ηνπο αλαθεξφκελνπο ζην λφκν ζηελνχο ζπγγελείο, γηα λα αθνινπζήζεη
έγθπξα ε επίδνζε ζηνλ δήκαξρν ή θνηλνηάξρε ή ηεξέα. ΢σζηφ αληίζεηα, είλαη λα γίλνπλ ηα παξαθάησ
-> i. ε δηαπίζησζε φηη ν ελδηαθεξφκελνο είλαη άγλσζηεο δηακνλήο δε κπνξεί λα γίλεη κφλν κε ηελ

ππνβνιή θάπνησλ εξσηήζεσλ ζηνπο γείηνλεο, αιιά χζηεξα απφ νπζηαζηηθή έξεπλα // ii. νπζηαζηηθή
έξεπλα ρξεηάδεηαη θαη πξνθεηκέλνπ λα δηαπηζησζεί φηη δε βξέζεθε θαλείο απφ ηνπο νξηδφκελνπο
ζην λφκν ζπγγελείο. ΢’ απηή ηελ πεξίπησζε, σο ηφπνο θαηνηθίαο λνείηαη νιφθιεξε ε πεξηνρή ζηελ
νπνία εθηείλεηαη ν δήκνο ή ε θνηλφηεηα ηνπ ελ ιφγσ ζπηηηνχ // iii. ζε θάζε πεξίπησζε, εθφζνλ
ππάξρεη δηνξηζκέλνο αληίθιεηνο ηνπ ελδηαθεξφκελνπ, αληίγξαθν ηνπ εγγξάθνπ ζα πξέπεη λα
επηδίδεηαη θαη ζ’ απηφλ ≠ ε επίδνζε είλαη άθπξε.
Βι. θαη ΚΠΓ 558, 273 §1 εδ. α’ θαη γ’ -> εδψ έρνπκε λα θάλνπκε κε κηα ζε θάζε πεξίπησζε –έζησ
θαη πιαζκαηηθά- γλσζηή θαηνηθία, ε χπαξμε ηεο νπνίαο απνθιείεη ηελ εθαξκνγή ηνπ ΚΠΓ 156.
΢πρλά, ε δεισζείζα δηεχζπλζε είλαη ςεχηηθε.
Η ζχλλνκε θαη εκπξφζεζκε ελέξγεηα ηεο επίδνζεο απνδεηθλχεηαη απφ ην επηδνηήξην (ΚΠΓ 161-162),
ην νπνίν πξέπεη –επί πνηλή αθπξφηεηαο- λα αλαγξάθεη θαη ηνλ αξηζκφ ηνπ επηδηδφκελνπ θιεηεξίνπ
ζεζπίζκαηνο. Η θιήηεπζε ζην αθξναηήξην πξέπεη λα είλαη έγθαηξε, ψζηε ν θαηεγνξνχκελνο (θαη ν
πνιηηηθψο ελάγσλ- βι. ΚΠΓ 321 §3) λα έρεη ρξφλν λα πξνεηνηκαζηεί. ΢ρεηηθά νξίδεη ην ΚΠΓ 166 §1
(= ε επίδνζε ηνπ ζεζπίζκαηνο ή ηεο θιήζεο πξέπεη λα γίλεη ηνπιάρηζηνλ 15 θαζαξέο κέξεο πξηλ, δει.
ρσξίο λα ινγαξηάδεηαη νχηε ε κέξα ηεο επίδνζεο νχηε απηή ηεο δηθαζίκνπ ≠ ΚΠΓ 166 §3) + ΚΠΓ
168-169 §1. Γηα ηε γλσζηνπνίεζε θαη θιήηεπζε ησλ καξηχξσλ, βι. ΚΠΓ 326-327. Μάιηζηα, ε
αγλφεζε ηνπ δηθαηψκαηνο ηνπ ΚΠΓ 327 §2 απφ ηνλ εηζαγγειέα παξάγεη απφιπηε αθπξφηεηα (ΚΠΓ
171 §1 δ’).
2. Ζ πξνζθπγή θαηά ηνπ θιεηεξίνπ ζεζπίζκαηνο: ΚΠΓ 322- εθαξκφδεηαη ζε θάζε πεξίπησζε
απεπζείαο παξαπνκπήο ζην νξηδφκελν δηθαζηήξην, βι. θαη ΚΠΓ 308 §3. Με ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο
δηθαζίκνπ θαη ηελ έγθπξε θαη έγθαηξε επίδνζε ηνπ θιεηεξίνπ εγγξάθνπ θαη ηνπ θαηαιφγνπ ησλ
καξηχξσλ φια είλαη έηνηκα γηα ηελ έλαξμε ηεο θαζεαπηφ θχξηαο επ’ αθξναηεξίσ δηαδηθαζίαο + ΚΠΓ
324-325. Σν ζπγθεθξηκέλν δηθαίσκα δελ δίλεηαη ζηνλ παξαπεκπφκελν απεπζείαο ζην αθξναηήξην ηνπ
κνλνκεινχο πιεκκειεηνδηθείνπ νχηε θαη ζηνλ παξαπεκπφκελν απεπζείαο γηα θαθνχξγεκα ζην
αθξναηήξην ηνπ ηξηκεινχο εθεηείνπ θαθνπξγεκάησλ. Δηδηθφηεξα, πξέπεη λα ηνληζηνχλ ηα εμήο ->
Α] Ζ πξνζθπγή ηνπ ΚΠΓ 322 είλαη έλα ηδηφξξπζκν έλδηθν κέζν ηεο ηειεπηαίαο ζηηγκήο >
Απνηειεί πξνζβνιή κηαο απφθαζεο κπξνζηά ζε έλα αλψηεξν δηθαηνδνηηθφ φξγαλν· γη’ απηφ αζθείηαη
θαηά ΚΠΓ 474. ΢πλεπάγεηαη απνηειέζκαηα i. αλαζηαιηηθά (ΚΠΔ 322 §2). Αθνχ πξνζδηνξηζηεί ε
δηθάζηκνο, κεηνπζησζεί ην θαηεγνξεηήξην ζε θιεηήξην ζέζπηζκα θαη επηδνζεί ην ηειεπηαίν, ηφηε
κφλν αξρίδεη λα ηξέρεη ε πξνζεζκία ηεο πξνζθπγήο. Σν αλαζηαιηηθφ απνηέιεζκα ηνπ ππφ ζπδήηεζε
έλδηθνπ κέζνπ (πνπ έγθεηηαη ζηε κε δηεμαγσγή ηεο δίθεο θαηά ηελ νξηζκέλε δηθάζηκν) επέξρεηαη,
ινηπφλ, είηε φηαλ γίλεη δεθηφ, είηε –αλ δε γίλεη- απφ ηα πξάγκαηα κε ηελ εμάληιεζε ησλ
πξναλαθεξζέλησλ ρξνληθψλ πεξηζσξίσλ (8 εκέξεο πξηλ απφ ηε δίθε ε δηάηαμε δελ έρεη αθφκα
εθδνζεί θαη επηδνζεί). ΢ηελ ηειεπηαία απηή πεξίπησζε, ζα νξηζηεί λέα δηθάζηκνο θαη ζα
μαλαθιεηεπζεί ν θαηεγνξνχκελνο κε ηελ επίδνζε θιήζεο πξνο εκθάληζε· σο πξνο ηελ αμηφπνηλε
πξάμε, ε θιήζε απηή ζα αλαθέξεηαη ζην πξνεπηδνζέλ θιεηήξην ζέζπηζκα (SOS: κε ηελ επίδνζε
θιήζεο αληί λένπ ζεζπίζκαηνο αλαθφπηεηαη ξηδηθά ε άζθεζε λέαο πξνζθπγήο). // ii.
κεηαβηβαζηηθά. Σν αλψηεξν δηθαηνδνηηθφ φξγαλν, αλ δελ απνξξίςεη ηελ πξνζθπγή, κπνξεί λα
δηαηάμεη –πξναλάθξηζε ή ζπκπιήξσζε ηεο πξνεγεζείζαο πξναλάθξηζεο Ι –ηελ ελέξγεηα θχξηαο
αλάθξηζεο, νπφηε (κεηά ηελ νινθιήξσζή ηεο) ε ππφζεζε θξίλεηαη απφ ηνλ εηζαγγειέα
πιεκκειεηνδηθψλ θαη ηνλ αλαθξηηή (βι. ΚΠΓ 308 §3). ΢ε πεξίπησζε απεπζείαο παξαπνκπήο κε θνηλή
απφθαζε ησλ δχν ηειεπηαίσλ, δελ επηηξέπεηαη δεχηεξε πξνζθπγή θαηά ΚΠΓ 322. Μπνξεί αθφκα, αλ
είρε πξνεγεζεί θχξηα αλάθξηζε, λα δηαηάμεη ζπκπιεξσκαηηθή αλάθξηζε, κεηά ηελ νπνία ε ππφζεζε
πξέπεη λα εηζαρζεί ζην ΢πκβνχιην απφ ηνλ εηζαγγειέα πιεκκειεηνδηθψλ. Ι –ηελ ππνβνιή ηεο
ππφζεζεο ζην ΢πκβνχιην Πιεκκειεηνδηθψλ κε απαιιαθηηθή πξφηαζε, εθφζνλ δελ ππάξρνπλ
επαξθείο ελδείμεηο γηα ηελ παξαπνκπή ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ ζην αθξναηήξην (ΚΠΓ 245 §2). // iii.
επεθηαηηθά (ΚΠΔ 469 ζε ζπλδ. κε 245 §2 εδ. β’).

Β] Ννκηθή θχζε > Απνηειεί εηδηθφ έλδηθν κέζν, επί ηνπ νπνίνπ απνθαίλεηαη ν ηεξαξρηθψο αλψηεξνο
ηνπ παξαπέκςαληνο εηζαγγειέαο, ζθνπεί δε ζηελ αλαηξνπή ηεο παξαπνκπήο ζην αθξναηήξην.
Απεπζείαο παξαπνκπή, θιήηεπζε θαη γλσζηνπνίεζε κέλνπλ θαηαξρήλ αθφκα δσληαλέο φηαλ ν
εηζαγγειέαο εθεηψλ δηαηάζζεη πξναλάθξηζε (ή ζπκπιήξσζή ηεο), αθνχ δηαηεξεί πάληνηε ην
δηθαίσκα απφξξηςεο εθ ησλ πζηέξσλ ηεο πξνζθπγήο. Όηαλ, φκσο, δηαηάζζεη ηελ εηζαγσγή ηεο
ππφζεζεο ζην ΢πκβνχιην, ην ηειεπηαίν θξίλεη επί ηεο ππφζεζεο (δει. ηεο θαηεγνξίαο),
επαλεξρφκελεο ζην ζηάδην ηεο πξνδηθαζίαο, θαη φρη επί ηεο πξνζθπγήο. Οξηζηηθή απνδνρή ηεο
πξνζθπγήο, αλαηξνπή ηεο απεπζείαο παξαπνκπήο θαη επάλνδνο ζην ζηάδην ηεο πξνδηθαζίαο
πθίζηαληαη θαη φηαλ ν εηζαγγειέαο εθεηψλ δηαηάζζεη θχξηα αλάθξηζε (ή ζπκπιήξσζή ηεο). Όπνπ
γίλεηαη επάλνδνο ζην ζηάδην ηεο πξνδηθαζίαο, εμαθνινπζεί λα ηξέρεη πξνο ηε ζπκπιήξσζή ηεο ε
πξνζεζκία ηεο παξαγξαθήο, ε νπνία αλαζηέιιεηαη ‘κφλν απφ ηεο θιεηεχζεσο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ
κεηά ην παξαπεκπηηθφ βνχιεπκα’ (βι. ΠΚ 113).
΢ην αθξναηήξην
1. Ο θαηεγνξνχκελνο είλαη απψλ: Βξηζθφκαζηε ζηελ αίζνπζα ηνπ δηθαζηεξίνπ ηελ εκέξα ηεο
δηθαζίκνπ. ΢ηελ είζνδν είλαη θνιιεκέλν ζηνλ ηνίρν ην έθζεκα ηεο δηθαζίκνπ κε ηνλ θαηάινγν ησλ
πξνο εθδίθαζε ππνζέζεσλ (βι. θαη ΚΠΓ 374). Αλ θάπνηνο δηάδηθνο ζέιεη λα αιιάμεη ηε ζεηξά ηνπ
πηλαθίνπ θαη λα ‘πξνηηκεζεί’ ε ππφζεζή ηνπ πξέπεη λα ππνβάιεη ηε ζρεηηθή αίηεζε πξηλ απφ ηελ
έλαξμε ηεο ζπλεδξίαζεο.
Α] Δθπξνζψπεζε απφ ζπλήγνξν; Ο θαηεγνξνχκελνο νθείιεη λα εκθαλίδεηαη απηνπξνζψπσο ζην

αθξναηήξην θαηά ηε ζπδήηεζε (ΚΠΓ 340 §1). Όκσο, θαηά ην ΚΠΓ 340 §2, δπλαηφο είλαη θαη ν
δηνξηζκφο ζπλεγφξνπ (βι. θαη ΚΠΓ 429 §).
Β] Αλαβνιή θαη δηαθνπή > Αλ ν θαηεγνξνχκελνο δε βξίζθεηαη απηνπξνζψπσο ελψπηνλ ηνπ

αθξναηεξίνπ ηνπ ηξηκεινχο πιεκκειεηνδηθείνπ νχηε θάπνηνο ζπλήγνξφο ηνπ εκθαλίδεηαη λα ηνλ
εθπξνζσπήζεη, ηφηε αθνινπζείηαη απφ ην δηθαζηήξην ε εμήο δηαδηθαζία -> i) ειέγρεη θαηά πφζν ν
θαηεγνξνχκελνο έρεη θιεηεπζεί λφκηκα θαηά ΚΠΔ 155 επ. θαη 166 επ. Αλ δελ ππάξρεη λφκηκε
θιήηεπζε, ε ππφζεζε απνζχξεηαη θαη νξίδεηαη λέα δηθάζηκνο. // ii) δηθάδεη ηπρφλ αίηεζε αλαβνιήο
ηεο δίθεο πνπ ππνβάιιεηαη απφ εθπξφζσπν ηνπ απφληνο θαηεγνξνπκέλνπ, αιιά θαη κε
νπνηνδήπνηε άιιν κέζν (π.ρ. ηειεγξάθεκα)- βι. ΚΠΓ 349. ΢πλνπηηθά, δχν είλαη θπξίσο ηα κέζα ζηα
νπνία πξνζθεχγεη ν λνκνζέηεο γηα λα αλαραηηίζεη ηελ θαζπζηέξεζε ζηελ απνλνκή ηεο πνηληθήο
δηθαηνζχλεο εμαηηίαο ησλ θαηαρξεζηηθψλ αλαβνιψλ => ν αξηζκεηηθφο πεξηνξηζκφο ησλ αλαβνιψλ
θαη ε ρξεζηκνπνίεζε ηεο δπλαηφηεηαο δηαθνπήο ησλ πνηληθψλ δηθψλ αληί ηεο αλαβνιήο (ΚΠΓ 349
§3, 375 §3). Σν αίηεκα ηεο αλαβνιήο κπνξεί λα ππνβιεζεί θαη απφ νπνηνδήπνηε πξφζσπν γηα
ινγαξηαζκφ ηνπ απφληνο θαηεγνξνπκέλνπ (ΚΠΓ 349 §2)· ην πξφζσπν απηφ γίλεηαη δηάδηθνο ζηελ
‘πεξί αλαβνιήο δίθε’*. Όκσο, ην φηη ν πνιηηηθψο ελάγσλ δελ έρεη εκθαληζηεί θαηά ηελ έλαξμε ηεο
απνδεηθηηθήο δηαδηθαζίαο δε δηθαηνινγεί αλαβνιή ηεο δίθεο (ΚΠΓ 68 §3)· ζηελ πξάμε, ε αλαβνιή ζε
πεξίπησζε αλππέξβιεηνπ θσιχκαηνο εκθάληζεο ηνπ πνιηηηθψο ελάγνληα νπζηψδνπο κάξηπξα
απνηειεί ηνλ θαλφλα.
* ΢ηελ πξαγκαηηθφηεηα, αηηψλ ζε θάζε πεξίπησζε είλαη ν θαηεγνξνχκελνο· γη’ απηφ θαη α) ε
ζησπεξή ή θαη αλαηηηνιφγεηε απφξξηςε ηνπ αηηήκαηνο ζπλεπάγεηαη ζρεηηθή αθπξφηεηα (ΚΠΓ 170
§2), β) ζε πεξίπησζε αλαβνιήο ζε ξεηή δηθάζηκν, ε πεξί αλαβνιήο απφθαζε επέρεη ζέζε θιήηεπζεο
ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ (ΚΠΓ 349 §2). ΢ην ζεκείν απηφ πξέπεη λα ηνληζηεί φηη ζηελ πνηληθή δίθε
πξνβιέπνληαη δχν είδε αλαβνιήο ηεο => ε αλαβνιή ιφγσ ζεκαληηθψλ αηηηψλ (ΚΠΓ 349- δεηείηαη θαη

δηαηάζζεηαη ζπλήζσο πξηλ αξρίζεη ε απνδεηθηηθή δηαδηθαζία) θαη ε αλαβνιή γηα θξείζζνλεο
απνδείμεηο (ΚΠΓ 352 §3, 355- δεηείηαη θαη δηαηάζζεηαη κεηά ηελ έλαξμε ηεο απνδεηθηηθήο
δηαδηθαζίαο, πξνθεηκέλνπ λα πιεξσζνχλ δηαπηζησζέληα θελά ζην δηαηηζέκελν απνδεηθηηθφ πιηθφ).
΢ηελ φπνηα αίηεζε αλαβνιήο, ην δηθαζηήξην νθείιεη λα απαληήζεη αηηηνινγεκέλα, απνθαηλφκελν
ζεηηθά ή αξλεηηθά, αθνχ αθνχζεη θαη ηνλ εηζαγγειέα ≠ ΚΠΓ 170 §2. Βι. θαη ΚΠΓ 139. // iii) ΚΠΔ
340 (= ‘σζεί παξψλ’). Με άιια ιφγηα, ην δηθαζηήξην, ρσξίο λα επεξεαζηεί αξλεηηθά απφ ηελ
απνπζία ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ, ζα πξνρσξήζεη εξήκελ ηνπ ζηελ αλαδήηεζε ηεο νπζηαζηηθήο
αιήζεηαο.
Γ] Ζ απνπζία ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ ζηα θαθνπξγήκαηα > Ο θαηεγνξνχκελνο γηα θαθνχξγεκα

θαηαξρήλ δε δηθάδεηαη εξήκελ. Αλ είλαη άγλσζηεο δηακνλήο θαη δελ παξνπζηαζηεί νχηε ζπιιεθζεί
κέζα ζε έλα κήλα απφ ηελ επίδνζε ηνπ παξαπεκπηηθνχ βνπιεχκαηνο (θαηά ηνπο φξνπο ΚΠΓ 156),
αλαζηέιιεηαη ε δηαδηθαζία κε δηάηαμε ηνπ εηζαγγειέα ησλ εθεηψλ κέρξηο φηνπ ζπιιεθζεί ή
εκθαληζηεί (ΚΠΓ 432 §1). Δθφζνλ θιεηεχζεθε θαλνληθά θαη δελ εκθαληζηεί, ην δηθαζηήξην –αλ
θξίλεη φηη δε ζπληξέρεη ιφγνο αλαβνιήο θαη φηη ν θαηεγνξνχκελνο δελ εκθαλίζηεθε απφ απείζεηα,
δηαηάζζεη ηελ θαηάπησζε ηεο ηπρφλ δνζείζαο εγγχεζεο (ΚΠΓ 302 §1), ηε ζχιιεςή ηνπ θαη αθφκε
ηελ αλαζηνιή ηεο δηαδηθαζίαο θαηά ΚΠΓ 432 §1.
Γ] Τη ζα γίλεη ζε πεξίπησζε εξήκελ θαηαδίθεο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ; Αλ παξά ηελ απνπζία ηνπ
αζσσζεί, ηφηε ηα πξάγκαηα έρνπλ θαιψο. Αλ, φκσο, ε απφθαζε είλαη θαηαδηθαζηηθή, ηφηε πξέπεη λα
ηνπ παξέρεηαη πεξαηηέξσ πξνζηαζία, ψζηε λα επαλέξρεηαη ε ππφζεζε πξνο θξίζε ζην πξσηνβάζκην
δηθαζηήξην.
 Ζ ηχρε ηεο εξήκελ θαηαδίθεο γηα θαθνχξγεκα -> Παξέρεηαη ζηνλ θαηαδηθαζζέληα ην
έλδηθν βνήζεκα ηεο αίηεζεο αθχξσζεο ηεο δηαδηθαζίαο, πνπ κπνξεί ππφ πξνυπνζέζεηο λα νδεγήζεη
ζηελ αθχξσζε ηεο εξήκελ απφθαζεο θαη ηελ επαλάιεςε ηεο δίθεο.
 Ζ ηχρε ηεο εξήκελ θαηαδίθεο γηα πιεκκέιεκα -> Ο λφκνο παξέρεη ζηνλ εξεκνδηθαζζέληα
έλα έλδηθν βνήζεκα κε ην νπνίν κπνξεί λα επηδηψμεη ηελ θαη’ αληηκσιία επαλεθδίθαζε ηεο ππφζεζήο
ηνπ. Σν έλδηθν απηφ βνήζεκα αζθείηαη ελψπηνλ ηνπ ίδηνπ δηθαζηεξίνπ πνπ εμέδσζε ηελ εξήκελ
απφθαζε· γη’ απηφ δε ζπληζηά έλδηθν κέζν. Μάιηζηα, εκθαλίδεηαη ππφ δχν κνξθέο > i) σο αίηεζε
αθχξσζεο ηεο δηαδηθαζίαο (ΚΠΔ 341). Με ηελ αίηεζε απηή ν θαηαδηθαζζείο εξήκελ γηα
πιεκκέιεκα ζε δίθε, ζηελ νπνία είρε θιεηεπζεί σο γλσζηήο δηακνλήο (ΚΠΓ 155), δεηάεη ηελ
αθχξσζε ηεο δηαδηθαζίαο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ελφζσ απηφο απνπζίαδε θαη ηελ επαλάιεςε ηεο
δίθεο κπξνζηά ζην ίδην δηθαζηήξην επί παξνπζία ηνπ. Έλα θαη ην απηφ έθηαθην θαη απξφβιεπην
πεξηζηαηηθφ κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη θαη σο θψιπκα εκθάληζεο θαη σο θψιπκα γλσζηνπνίεζεο- π.ρ.
βαξηά αξξψζηηα, θπζηθή θαηαζηξνθή. Αλαθνξηθά κε ηελ ηειεπηαία πξφηαζε ηνπ ΚΠΓ 341 § 2, βι.
θαη ΚΠΓ 435. // ii) σο αίηεζε αθχξσζεο ηεο απφθαζεο (ΚΠΔ 430). Υνξεγείηαη ζηνλ
θαηαδηθαζζέληα εξήκελ θαηεγνξνχκελν πνπ είρε θιεηεπζεί σο αγλψζηνπ δηακνλήο θαηά ΚΠΓ 156
θαη νδεγεί ζηελ επαλάθξηζε ηεο ππφζεζεο. Η ελ ιφγσ αίηεζε αθχξσζεο κπνξεί λα αζθεζεί θαη θαηά
απνθάζεσλ πνπ ππφθεηληαη ζε έθεζε (εθθιεηψλ)· ην κφλν πνπ αμηψλεη ν λφκνο είλαη λα κελ έρεη ήδε
αζθεζεί έλδηθν κέζν απφ ηα επηηξεπφκελα θαηά ηεο θαηαδηθαζηηθήο απφθαζεο. Η άζθεζε ηεο
αίηεζεο δελ ππφθεηηαη ζε πξνζεζκία, παξά κφλν ζε πεξίπησζε εθηέιεζεο ηεο θαηαδηθαζηηθήο
απφθαζεο, νπφηε πξέπεη λα ππνβιεζεί κέζα ζε 8 κέξεο απφ ηελ ηειεπηαία. Καζφζνλ αθνξά ζηνπο
νπζηαζηηθνχο ιφγνπο ηεο αθχξσζεο, απηή δεηείηαη επεηδή δελ ζπληξέρνπλ νη πξνυπνζέζεηο ηνπ ΚΠΓ
428 (δει. επεηδή ν αηηψλ είρε πξάγκαηη γλσζηή δηακνλή). Βι. θαη ΚΠΓ 431.

2. Ο θαηεγνξνχκελνο είλαη παξψλ.
2.1 Βαζηθέο αξρέο ηεο δίθεο ζην αθξναηήξην: α) Δεκνζηφηεηα > Ο θαζέλαο πξέπεη λα έρεη
πξφζβαζε ζηελ αίζνπζα ηνπ δηθαζηεξίνπ θαηά ΚΠΓ 329. Βι. θαη ΚΠΓ 330 (γηα ηελ θεθιεηζκέλσλ
ησλ ζπξψλ ζπδήηεζε). / β) Ακεζφηεηα > Δμππεξεηείηαη ε αλάγθε άκεζεο επαθήο θαη επηθνηλσλίαο
ηνπ δηθαζηεξίνπ κε ηα πξνζσπηθά απνδεηθηηθά κέζα ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ- βι. ΚΠΓ 357 §4, 365 §1,
366 §2. / γ) Πξνθνξηθφηεηα > Η δηαδηθαζία ζην αθξναηήξην γίλεηαη πξνθνξηθά, έρνληαο ραξαθηήξα
ζπδήηεζεο, ελψ πξνθνξηθά απαγγέιιεηαη θαη ε απφθαζε (βι. ΚΠΓ 331, 364). Γεληθφηεξα, νη
παξαπάλσ αξρέο εμππεξεηνχλ ηνλ αγψλα ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ ελψπηνλ ηνπ αθξναηεξίνπ- βι. ΚΠΓ
333 §2-3, 357 §3, 358, 369 §1 (+ ΚΠΓ 138 §4). Έηζη, παίξλεη ηε ζπγθεθξηκέλε ππεξαζπηζηηθή κνξθή
ηνπ ην ζεκειηψδεο δηθαίσκα ηεο δηθαζηηθήο αθξφαζεο (΢20 §1). Σα παξαπάλσ δηθαηψκαηα
αλαγλσξίδεη ν λφκνο θαη ζηνλ πνιηηηθψο ελάγνληα θαη ηνλ δηθφ ηνπ ζπλήγνξν· σζηφζν, ηα ΚΠΓ 170
§2 θαη 171 §1 δ’ ζπλδένληαη κφλν κε ην πξφζσπν ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ. Βι. θαη ΚΠΓ 332, 351 §1 β’,
371 §3. Γηα ηηο εμνπζίεο θαη ηηο ππνρξεψζεηο ηνπ δηεπζχλνληνο ηε ζπδήηεζε, ηε ιεγφκελε
‘αζηπλνκηθή εμνπζία’ ηνπ ζην αθξναηήξην θαη ην δηθαίσκα πξνζθπγήο ζε νιφθιεξν ην δηθαζηήξην,
βι. ΚΠΓ 333-337, 351, 357 §1.
2.2 Έλαξμε ηεο ζπλεδξίαζεο, έλαξμεο ηεο εθδίθαζεο ή ζπδήηεζεο, έλαξμε ηεο απνδεηθηηθήο
δηαδηθαζίαο: Η ζπλεδξίαζε ηνπ δηθαζηεξίνπ αξρίδεη κε ηελ είζνδν ησλ δηθαζηψλ (καδί κε ηνλ
εηζαγγειέα θαη ηνλ γξακκαηέα) ζηελ αίζνπζά ηνπ, θαζψο θαη κε ηελ θαηάιεςε ησλ ζέζεψλ ηνπο
επάλσ ζηελ έδξα- βι. θαη ΚΠΓ 116-117, 336. Η έλαξμε ηεο ζπλεδξίαζεο δε ζεκαίλεη θαη’ αλάγθε
θαη έλαξμε ηεο εθδίθαζεο ή ζπδήηεζεο· ε ηειεπηαία αξρίδεη ακέζσο κεηά ηελ εθθψλεζε ηνπ
νλφκαηνο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ απφ ηνλ δηεπζχλνληα ηε ζπδήηεζε θαη ηελ θαηάιεςε ησλ
πξνθαζνξηζκέλσλ ζέζεσλ απφ ηνλ θαηεγνξνχκελν (βι. ΚΠΓ 339). Η έλαξμε ηεο ζπδήηεζεο, ινηπφλ,
έρεη πξαθηηθή ζεκαζία ελφςεη ηνπ φηη ζπληζηά φξην, κέρξη ηνπ νπνίνπ θαη κφλν κπνξνχλ λα
ελεξγεζνχλ θάπνηεο δηθνλνκηθέο πξάμεηο ή λα αζθεζνχλ νξηζκέλα ζεκαληηθά δηθαηψκαηα ησλ
δηαδίθσλ, φπσο α) ε αθπξφηεηα ηεο θιήζεο ζην αθξναηήξην ή ηνπ θιεηήξηνπ ζεζπίζκαηνο, ε
αθπξφηεηα ηεο επίδνζεο θαη ην εθπξφζεζκφ ηεο (βι. ΚΠΓ 174 §2) κπνξνχλ λα πξνηαζνχλ κφλν
κέρξη ηελ έλαξμε ηεο ζπδήηεζεο / β) ε αίηεζε εμαίξεζεο δηθαζηηθνχ πξνζψπνπ ζηελ θχξηα
δηαδηθαζία ππνβάιιεηαη θαη’ αξρήλ (βι. ΚΠΓ 16 §2) πξηλ αξρίζεη ε ζπδήηεζε (θαη’ εμαίξεζε
κπνξεί λα δεηεζεί θαη ζηε δηάξθεηα ηεο ζπδήηεζεο, αλ ε ζπκπεξηθνξά θάπνηνπ δηθαζηηθνχ πξνζψπνπ
πξνζβάιιεη ην αμίσκα ηεο ‘δίθαηεο δίθεο’- βι. θαη ΚΠΓ 16 §3 εδ. γ’). Απφ ηελ έλαξμε ηεο
ζπδήηεζεο ή εθδίθαζεο πάιη δηαζηέιιεηαη ε αθνινπζνχζα νχησ θαινχκελε έλαξμε ηεο απνδεηθηηθήο
δηαδηθαζίαο, ε νπνία ζπκπίπηεη κε ηελ έλαξμε ηεο νπζηαζηηθήο εμέηαζεο ελφο νπνηνπδήπνηε
απνδεηθηηθνχ κέζνπ επί ηεο νπζίαο ηεο ππφζεζεο. Μέρξη ηφηε, ινηπφλ, θαη κφλν κπνξεί > -λα
δεισζεί ε παξάζηαζε ηεο πνιηηηθήο αγσγήο (βι. ΚΠΔ 68) Ι –ηελ ίδηα ζηηγκή, ακέζσο κεηά ηελ ελ
ιφγσ δήισζε θαη πξηλ ηελ έλαξμε ηεο απνδεηθηηθήο δηαδηθαζίαο, νθείιεη ην δηθαζηήξην λα
απνβάιεη εθείλνλ πνπ δήισζε παξάζηαζε πνιηηηθήο αγσγήο, ρσξίο λα λνκηκνπνηείηαη ζ’ απηήλ. Αλ
αξρίζεη ε δηαδηθαζία κε ηελ παξνπζία θαη ζπκκεηνρή ελφο κεηέπεηηα απνβιεζέληνο πνιηηηθψο
ελάγνληα, ζα ηε βαξαίλεη απαξρήο απφιπηε αθπξφηεηα. Ι –λα πξνηαζεί ε έλζηαζε γηα ηνπηθή
αλαξκνδηφηεηα ηνπ δηθαζηεξίνπ (ΚΠΔ 126 §1).
΢ε πεξίπησζε αλαβνιήο ηεο δίθεο πξηλ ηελ νπζηαζηηθή έλαξμε ηεο εθδίθαζεο ηεο ππφζεζεο ή πξηλ
απφ ηελ έλαξμε ηεο απνδεηθηηθήο δηαδηθαζίαο, ε ελάζθεζε ησλ παξαπάλσ δηθαησκάησλ κπνξεί λα
ρσξήζεη αθψιπηα ζηε λέα δηαδηθαζία (εθηφο αλ ζεξαπεπηεί ε αθπξφηεηα ηνπ ΚΠΓ 174 §2 κε ηε
ζσζηή ελέξγεηα ηεο λέαο θιήηεπζεο). Αληίζεηα, αλ ε δίθε αλαβιεζεί κεηά ηελ έλαξμε (ηεο εθδίθαζεο
θαη ηεο απνδεηθηηθήο δηαδηθαζίαο), ε ελάζθεζή ηνπο απνθιείεηαη θαηά ηε λέα δίθε- κε ηελ εμαίξεζε
ηνπ δηθαηψκαηνο παξάζηαζεο πνιηηηθήο αγσγήο (βι. θαη ΚΠΓ 68 §3).

2.3 Ζ ψξα ησλ βαζηθψλ ελζηάζεσλ. Τα πξνδηθαζηηθά δεηήκαηα: Η νινθιήξσζε ηεο έλαξμεο ηεο
ζπδήηεζεο ζεκαίλεη θαη ηελ ψξα γηα ηελ ππνβνιή απφ κέξνπο ηδίσο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ ελζηάζεσλ
πνπ έρνπλ σο αληηθείκελν ηελ παξεκπφδηζε ηεο πξνφδνπ ηεο δηαδηθαζίαο- π.ρ. έλζηαζε απαξαδέθηνπ
ιφγσ δεδηθαζκέλνπ (ΚΠΓ 57 §3) ή εθθξεκνδηθίαο, έλζηαζε απαξαδέθηνπ ιφγσ έιιεηςεο ηεο
απαηηνχκελεο έγθιεζεο ή αίηεζεο (ΚΠΓ 58) θιπ. ΢ηελ ππφ ζπδήηεζε θάζε ηεο δηαδηθαζίαο
πξνβάιινληαη ηδίσο θαη ηα αηηήκαηα γηα αλαζηνιή ή αλαβνιή ηεο δίθεο, πξνθεηκέλνπ λα πξνεγεζεί ε
έθδνζε απφθαζεο ζε άιιε δίθε πνπ έρεη σο αληηθείκελν πξνδηθαζηηθφ δήηεκα γηα ηελ πξνθείκελε
δίθε (ΚΠΓ 59-62). Δηδηθφηεξα, ε ππνρξεσηηθή αλαβνιή ηνπ ΚΠΓ 59 είλαη ζηελ νπζία αλαζηνιή
(φπσο θαη ζηελ πεξίπησζε ηνπ ΠΚ 366 §2)· πξαθηηθά, απηφ ζεκαίλεη αλαζηνιή ηεο παξαγξαθήο, θαη
κάιηζηα απεξηφξηζηε ρξνληθά (ΠΚ 113 §). Δλφςεη θαη ησλ ζπλεπεηψλ απηψλ, έρεη ηδηαίηεξε ζεκαζία
ν αθξηβήο πξνζδηνξηζκφο ηεο έλλνηαο ηεο ‘εμάξηεζεο’ ηεο κηαο πνηληθήο δίθεο απφ ηελ απφθαζε ζηελ
άιιε -> ζσζηφ είλαη λα δερηνχκε κηα ινγηθνλνκηθή εμάξηεζε θαη, άξα, πξνηεξαηφηεηα ηεο
πξνδηθάδνπζαο δηαδηθαζίαο έλαληη ηεο επίδηθεο (γη’ απηφ γίλεηαη πάληα ππνρξεσηηθή ε αλαζηνιή,
εθφζνλ αληηθείκελν ηεο πξνδηθαζηηθήο δίθεο απνηειεί έλα ζηνηρείν ηεο εηδηθήο ππφζηαζεο ηνπ
εγθιήκαηνο, ζην νπνίν αθνξά ε αλαζηειιφκελε). ΢ε ζρέζε κε ηα αζηηθήο θχζεο πξνδηθαζηηθά
δεηήκαηα, ε αλαβνιή ηεο ππφζεζεο απφθεηηαη ζηελ θξίζε ηνπ πνηληθνχ δηθαζηεξίνπ {βι. ΚΠΓ 60 §1
θαη 61}, ηνπ νπνίνπ ε ζρεηηθή απφθαζε είλαη δεθηηθή αλάθιεζεο. Μφλν ηφηε αλαζηέιιεηαη ε πνηληθή
δίσμε, φηαλ –ζχκθσλα κε ην λφκν (π.ρ. ΠΚ 355)- ρξεηάδεηαη λα πξνθιεζεί απφθαζε ηνπ πνιηηηθνχ
δηθαζηεξίνπ (ΚΠΓ 60 §2).
2.4 Μηα ηρλνγξάθεζε ηεο πνξείαο ηεο αθξνακαηηθήο δηαδηθαζίαο: Η ππφζεζε εθθσλείηαη (δει.
αλαθνηλψλεηαη ην φλνκα ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ) απφ ηνλ δηεπζχλνληα ηε ζπδήηεζε· ν θαηεγνξνχκελνο
απαληάεη ‘παξψλ’ θαη παίξλεη ηε ζέζε ηνπ ζην εδψιην, αλ δελ έρεη επηιέμεη λα εθπξνζσπεζεί απφ
ζπλήγνξν (νπφηε ν ηειεπηαίνο ζα δψζεη ζην δηθαζηήξην ηελ εμνπζηνδφηεζή ηνπ). Ο θαηεγνξνχκελνο
πξέπεη λα κείλεη ζηε ζέζε ηνπ κέρξη ην ηέινο ηεο δηαδηθαζίαο (αιιά βι. θαη ΚΠΓ 344). Μφιηο ν
θαηεγνξνχκελνο πάξεη ηε ζέζε ηνπ, δηνξίδεηαη ν ζπλήγνξνο (βι. ΚΠΓ 96 §1). + ΚΠΓ 340 §1
(πεξηιακβάλνληαη θαη ηα βαξχηεξα πιεκκειήκαηα, εθφζνλ ν θαηεγνξνχκελνο επηθαιείηαη
νηθνλνκηθή αδπλακία). Ο θαηεγνξνχκελνο έρεη δηθαίσκα λα απνθξνχζεη ηνλ ζπγθεθξηκέλν ζπλήγνξν
πνπ ηνπ δηνξίδεη ην δηθαζηήξην θαη αθφκε λα ππεξαζπίζεη κφλνο ηνπ ηνλ εαπηφ ηνπ –αξλνχκελνο ηελ
παξνπζία ζπλεγφξνπ. Αθνινπζείηαη ε ιήςε ηεο ηαπηφηεηαο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ (θαηά ΚΠΓ 342)
θαη κηα θαηαηφπηζή ηνπ ζε ζρέζε κε ηα δηθαηψκαηα πνπ ηνπ δίλεη ν λφκνο. Ύζηεξα απφ ηα παξαπάλσ,
έξρεηαη ε ψξα ηεο λνκηκνπνίεζεο ησλ ππφινηπσλ δηαδίθσλ (βι. ΚΠΓ 343- ηδίσο ηνπ πνιηηηθψο
ελάγνληα)· ε δήισζε παξάζηαζεο πνιηηηθήο αγσγήο γίλεηαη πξνθνξηθά (απφ ηνλ ίδην ηνλ πνιηηηθψο
ελάγνληα ή κε πιεξεμνχζην θαηά ΚΠΓ 83 §1) θαη αθνξά ζε αμίσζε ρξεκαηηθήο ηθαλνπνίεζεο ιφγσ
εζηθήο βιάβεο + ΚΠΓ 84. Ο πνιηηηθψο ελάγσλ δηνξίδεη ακέζσο θαη ην δηθφ ηνπ ζπλήγνξν πνιηηηθήο
αγσγήο· επζχο κεηά ν εηζαγγειέαο απαγγέιεη ηελ θαηεγνξία (ΚΠΓ 343). Καηφπηλ, ν δηεπζχλσλ ηε
ζπδήηεζε δεηάεη απφ ηνλ θαηεγνξνχκελν γεληθέο πιεξνθνξίεο γηα ηελ πξάμε γηα ηελ νπνία
θαηεγνξείηαη, ππελζπκίδνληάο ηνπ ηαπηφρξνλα φηη ζα απνινγεζεί αθνχ ηειεηψζεη ε απνδεηθηηθή
δηαδηθαζία. Δπίζεο, δηαβάδεη ηα νλφκαηα ησλ καξηχξσλ πνπ θιεηεχζεθαλ χζηεξα απφ αίηεζε ηνπ
θαηεγφξνπ θαηά ΚΠΓ 327 § 2-3. Γηαβάδνληαη αθφκε θαη ηα νλφκαηα ησλ καξηχξσλ πνπ –
ελδερνκέλσο- έρεη θιεηεχζεη/γλσζηνπνηήζεη ν πνιηηηθψο ελάγσλ (ΚΠΓ 326 §1) θαη επίζεο ν
εγρεηξηδφκελνο εθείλε ηε ζηηγκή απφ ην ζπλήγνξν ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ θαηάινγνο ησλ καξηχξσλ ηεο
ππεξάζπηζεο. Έπεηηα, θαιείηαη ν πξψηνο κάξηπξαο, νξθίδεηαη (θαηά ΚΠΓ 218) θαη αξρίδεη ε εμέηαζή
ηνπ (βι. ΚΠΓ 223-225, 357-359). Δπαθνινπζεί ε εμέηαζε ησλ ινηπψλ καξηχξσλ· φζν εμεηάδεηαη ν
θαζέλαο ηνπο, νη επφκελνη ζηε ζεηξά πξέπεη λα βξίζθνληαη έμσ απφ ηελ αίζνπζα ηνπ αθξναηεξίνπ
(ΚΠΓ 350). Μεηά ηελ εμάληιεζε ηνπ εηζαγγειηθνχ θαηαιφγνπ, εμεηάδνληαη νη κάξηπξεο πνπ
γλσζηνπνηήζεθαλ απφ ηνλ πνιηηηθψο ελάγνληα ≠ νη κάξηπξεο ππεξάζπηζεο εμεηάδνληαη ζπλήζσο
αξγφηεξα, κεηά ηελ αλάγλσζε ησλ εγγξάθσλ θαη πξηλ απφ ηελ απνινγία ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ. Βι.

θαη ΚΠΓ 211. Αθνχ εμεηαζηνχλ νη κάξηπξεο, δηαβάδνληαη νη εθζέζεηο ησλ πξαγκαηνγλσκφλσλ (ΚΠΓ
362). ΢ην ΚΠΓ 363 πξνβιέπεηαη ην ελδερφκελν ελέξγεηαο απηνςίαο έμσ απφ ηελ αίζνπζα ηνπ
δηθαζηεξίνπ· φκσο, απηνςία γίλεηαη θαη κέζα ζην δηθαζηήξην- θαη κάιηζηα ζε δηάθνξεο θάζεηο ηεο
δίθεο- ζε ζρέζε κε δηάθνξα αληηθείκελα πνπ επηδεηθλχνληαη ηφηε πάληνηε ζε φινπο ηνπο παξάγνληεο
ηεο δίθεο (βι. θαη ΚΠΓ 364 §1 εδ. β’- Αλ ιεθζεί ππφςε θαηά ηελ απφθαζε αληηθείκελν απηνςίαο
πνπ δελ επηδείρζεθε, παξάγεηαη απφιπηε αθπξφηεηα θαηά ΚΠΓ 171 §1 δ’ πνπ θαζηζηά ηελ απφθαζε
αλαηξεηέα, βι. ΚΠΓ 510 §1 ζηνηρ. Α’ θαη Γ’). Αθνινπζεί ε αλάγλσζε αθελφο κελ ησλ εγγξάθσλ ηα
νπνία είρε ζπκπεξηιάβεη ν εηζαγγειέαο ζην θάθειν ησλ ιεγφκελσλ ‘αλαγλσζηέσλ’, θαη αθεηέξνπ
εθείλσλ πνπ ππνβιήζεθαλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο απνδεηθηηθήο δηαδηθαζίαο ππφ ηνλ φξν φηη δελ
ακθηζβεηήζεθε ε γλεζηφηεηά ηνπο (π.ρ. κε επίθιεζε ηεο πιαζηφηεηαο). + ΚΠΓ 364-365. Μφιηο
γίλνπλ ηα παξαπάλσ, έξρεηαη ε ζεηξά ηεο απνινγίαο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ -> ν πξφεδξνο ηνλ θαιεί λα
απνινγεζεί γηα ηελ θαηεγνξία, απηφο δε έρεη δηθαίσκα λα αξλεζεί ηελ απνινγία ηνπ (βι. θαη ΚΠΓ
273 §2), νπφηε ε άξλεζή ηνπ αλαγξάθεηαη ζηα πξαθηηθά (ΚΠΓ 366 §3). Αλ, πάιη, ν θαηεγνξνχκελνο
πξνρσξήζεη ζε απνινγία, πξέπεη λα κε δηαθφπηεηαη (εθηφο αλ απνκαθξχλεηαη απφ ην ζέκα) θαη λα
κελ εκπνδίδεηαη ζηελ αθήγεζε πεξηζηαηηθψλ πνπ απνθξνχνπλ ηελ θαηεγνξία. Αθνχ ηειεηψζεη ε
ειεχζεξε απνινγία κπνξνχλ λα ππνβιεζνχλ εξσηήζεηο- βι. θαη ΚΠΓ 66 §1. Μεηά ην ηέινο ηεο
απνινγίαο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ, ν πξφεδξνο ξσηάεη ηνλ εηζαγγειέα θαη ηνπο δηαδίθνπο, αλ έρνπλ
αλάγθε απφ ζπκπιεξσκαηηθή εμέηαζε ή δηεπθξίληζε· ζηε θάζε απηή δίλεηαη θαη ε ηειεπηαία
επθαηξία λα πξνζθνκηζηεί θάπνην απνδεηθηηθφ κέζν (βι. θαη ΚΠΓ 333 §3). Όηαλ ζπληειεζηνχλ θαη
απηά, ν πξφεδξνο θεξχζζεη ηε ιήμε ηεο απνδεηθηηθήο δηαδηθαζίαο (ΚΠΓ 368). Αθνινπζεί ε θάζε
ησλ αγνξεχζεσλ (ΚΠΓ 369). Αλ δε δνζεί ν ιφγνο γηα αγφξεπζε ζηνλ εηζαγγειέα ή ηελ ππεξάζπηζε
ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ ή ζε πεξίπησζε πνπ δε κηιήζεη ν θαηεγνξνχκελνο ηειεπηαίνο, παξάγεηαη
απφιπηε αθπξφηεηα θαηά ΚΠΓ 32 §1, 4 θαη 171 §1 β’, δ’. Μεηά ηελ νινθιήξσζε ησλ αγνξεχζεσλ
ηειεηψλεη ε ζπδήηεζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο ππφζεζεο (βι. θαη ΚΠΓ 371 §1) θαη ππνιείπεηαη πηα ε
έθδνζε ηεο απφθαζεο ηνπ δηθαζηεξίνπ (ΚΠΓ 339 §2).
3. Ζ πνηληθή απφθαζε
3.1 Ζ εζσηεξηθή δηαδηθαζία ιήςεο ηεο απφθαζεο: Σν δηθαζηήξην ζρεκαηίδεη ηε δηθαληθή ηνπ
πεπνίζεζε γηα ηελ ελνρή ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ κε βάζε ηελ ειεχζεξε εθηίκεζε ησλ φζσλ
δηαδξακαηίζηεθαλ θαηά ηελ αθξνακαηηθή δηαδηθαζία. Η ειεπζεξία, πάλησο, ηεο δηθαζηηθήο
εθηίκεζεο ππφθεηηαη ζε δχν νπζηψδεηο δεζκεχζεηο > α) ε κία ζπλαξηάηαη κε ηελ ππνρξέσζε εηδηθήο
θαη εκπεξηζηαησκέλεο αηηηνινγίαο. Η απφθαζε ηνπ πνηληθνχ δηθαζηεξίνπ πξέπεη λα εδξάδεηαη ζε
ζπγθεθξηκέλεο κλεκνλεπφκελεο ζε απηή απνδείμεηο, πνπ πξνέθπςαλ απφ έιεγρν φισλ ησλ ζηνηρείσλ
πνπ εηζήρζεζαλ ζην αθξναηήξην· νθείιεη, αθφκε ην δηθαζηήξην λα εμεγήζεη ηελ επηινγή ηνπ
αλάκεζα ζ’ απηέο θαη λα θαηαιήμεη ζε κία ιχζε πνπ δελ πξνζθξνχεη ζε έιινγεο ακθηβνιίεο. // β) ε
δεχηεξε έγθεηηαη ζην φηη ν πνηληθφο δηθαζηή νθείιεη λα ζεβαζηεί κηα ζεηξά απφ απνδεηθηηθέο
απαγνξεχζεηο.
3.2 Οη απνδεηθηηθέο απαγνξεχζεηο: Απνδεηθηηθά κέζα, πνπ έρνπλ απνθηεζεί κε αμηφπνηλεο πξάμεηο
ή κέζσ απηψλ, δελ ιακβάλνληαη απηεπαγγέιησο ππφςε ζηελ πνηληθή δηαδηθαζία- βι. ΚΠΓ 177 §2.
Σπρφλ παξάβαζε ηεο πξναλαθεξζείζαο απαγφξεπζεο δεκηνπξγεί απφιπηε αθπξφηεηα θαηά ΚΠΓ 171
§ 1 δ’, ζην κέηξν πνπ κε ηε ιήςε ππφςε ηνπ ξεηά απνθιεηζκέλνπ απφ ηελ απνδεηθηηθή αμηνπνίεζε
κέζνπ πξνζβάιινληαη ηα δηθαηψκαηα ηεο ππεξάζπηζεο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ, αιιά θαη ππέξβαζε
εμνπζίαο, κε αληίζηνηρε ζεκειίσζε ησλ ζρεηηθψλ ιφγσλ αλαίξεζεο.

3.3 Ο ηξφπνο ιήςεο/θαηάξηηζεο ηεο απφθαζεο (ΚΠΓ 371): Όηαλ νη δηθαζηέο, κεηά ην ηέινο ηεο
ζπδήηεζεο ζην αθξναηήξην, απνζπξζνχλ γηα ηε κπζηηθή ηνπο δηάζθεςε –αθνχ ζπδεηήζνπλ ηελ
ππφζεζε- πξνρσξνχλ ζηελ ςεθνθνξία γηα ηελ ελνρή ή αζσφηεηα ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ θαη γηα ην
ραξαθηεξηζκφ ηεο πξάμεο. Η ςεθνθνξία αξρίδεη απφ ηνλ θαηψηεξν ζην βαζκφ δηθαζηή ή –επί
ηζνβάζκσλ- απφ ηνλ λεφηεξν θαη’ αξραηφηεηα· ηειεπηαίνο ςεθίδεη ν πξφεδξνο. Αλ ππάξμεη
δηρνγλσκία, επηθξαηεί ε γλψκε ηεο πιεηνςεθίαο. Αλ εθδειψζεθαλ πεξηζζφηεξεο απφ δχν γλψκεο, νη
δηθαζηέο πνπ ςήθηζαλ ππέξ ηεο δπζκελέζηεξεο γλψκεο γηα ηνλ θαηεγνξνχκελν ή ππέξ ηεο
βαξχηεξεο πνηλήο πξνζρσξνχλ ζηε γλψκε εθείλσλ πνπ ςήθηζαλ ππέξ ηεο ακέζσο επηφηεξεο, σζφηνπ
επηηεπρζεί ε πιεηνςεθία (ΚΠΓ 371 §2).
3.4 Τν πεξηερφκελν ηεο απφθαζεο εηδηθφηεξα: Σν δηθαζηήξην –πέξα απφ ηε βαζηθή δηάδεπμε
‘έλνρνο-αζψνο’, κπνξεί λα απνθαζίζεη ηα εμήο > α) λα παχζεη νξηζηηθά ηελ πνηληθή δίσμε, φηαλ έρεη
γίλεη παξαίηεζε απφ ην δηθαίσκα ηεο έγθιεζεο ή φηαλ έρεη γίλεη αλάθιεζή ηεο ή φηαλ έρεη
ακλεζηεπζεί ε πξάμε ή ζε πεξίπησζε παξαγξαθήο ηνπ αμηνπνίλνπ ηεο ή φηαλ ν θαηεγνξνχκελνο έρεη
πεζάλεη (ΚΠΓ 370 β’) // β) λα θεξχμεη ηελ πνηληθή δίσμε απαξάδεθηε ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ ππάξρεη
δεδηθαζκέλν (ΚΠΓ 57) ή φηαλ δελ ππάξρεη ε έγθιεζε, αίηεζε ή άδεηα (ΚΠΓ 41 θαη 55) πνπ
απαηηείηαη γηα ηε δίσμε (ΚΠΓ 370 γ’) // γ) λα αλαβάιεη ηε δίθε, εθφζνλ θξίλεη φηη ην απνδεηθηηθφ
πιηθφ πνπ είρε ζηε δηάζεζή ηνπ δελ αξθνχζε γηα ηελ νξζνδίθαηε απφθαλζε επί ηεο ππφζεζεο (ΚΠΓ
355). Σν δηθαζηήξην έρεη πεξηζψξηα, ελφςεη ησλ φζσλ πξνέθπςαλ απφ ηελ απνδεηθηηθή δηαδηθαζία λα
πξνζαξκφζεη πξνο ηα ηειεπηαία (=βειηηψζεη) ηελ εηθφλα ηεο πξάμεο πνπ ζα θαηαινγηζηεί ηειηθά ζε
ελνρή ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ, αιιάδνληαο –ελδερνκέλσο- θαη ηνλ λνκηθφ ραξαθηεξηζκφ ηεο (ππφ ηνλ
φξν φηη ε ‘βειηίσζε απηή δελ ζα εθηξαπεί ζε κεηαβνιή ηεο θαηεγνξίαο, ψζηε ε θαηαδίθε λα ρσξήζεη
εληέιεη γηα κηαλ άιιε πξάμε, γηα ηελ νπνία δελ έρεη απνινγεζεί -> αλεπίηξεπηε κεηαβνιή ππάξρεη
φηαλ ν θαηεγνξνχκελνο θαηαδηθάδεηαη γηα πξάμε νπζησδψο δηάθνξε θαηά ηα ζπγθξνηνχληα ηελ α.π.
ηεο πξαγκαηηθά πεξηζηαηηθά απφ εθείλε γηα ηελ νπνία εηζήρζε ζε δίθε. Δπεηδή ε ‘θφξκνπια’ απηή
είλαη θελή πεξηερνκέλνπ, ζεκείν ηεο ζρεηηθήο δήηεζεο πξέπεη λα είλαη ην θαηεγνξεηήξην πνπ
αληηκεηψπηζε πξνδηθαζηηθά θαη ην νπνίν αληηκεησπίδεη ζην αθξναηήξην ν θαηεγνξνχκελνο· εμάιινπ,
ην λα δηθάδεηαη θαλείο πξνδηθαζηηθά αλαπνιφγεηνο ζπλεπάγεηαη απφιπηε αθπξφηεηα θαηά ΚΠΓ 171
§1 δ’).
3.5 Ζ απαγγειία (δεκνζίεπζε) ηεο απφθαζεο: Οη απνθάζεηο ησλ πνηληθψλ δηθαζηεξίσλ

δεκνζηεχνληαη ζε δεκφζηα ζπλεδξίαζε απφ εθείλνλ πνπ δηεπζχλεη ηε ζπδήηεζε => ε δεκφζηα
απαγγειία ησλ πνηληθψλ απνθάζεσλ δελ πξέπεη λα πεξηνξίδεηαη ζην αλ ν θαηεγνξνχκελνο είλαη
έλνρνο ή αζψνο, αιιά νθείιεη λα πεξηιακβάλεη ηελ απφθαζε καδί κε ην δηαηαθηηθφ θαη ην
αηηηνινγηθφ ηεο.
3.6 ‘Σπδήηεζε’ θαη απφθαζε επί ηεο πνηλήο: Αθνχ θεξπρζεί έλνρνο ν θαηεγνξνχκελνο {πνιιέο
θνξέο, ηαπηφρξνλα κε ηελ απαγγειία ηεο ελνρήο, ην δηθαζηήξην απνθαίλεηαη θαη επί ηεο χπαξμεο
ειαθξπληηθψλ πεξηζηάζεσλ, ηηο νπνίεο αλαγλσξίδεη αθφκε θη αλ δελ ην δήηεζε ν θαηεγνξνχκελνο},
γίλεηαη ακέζσο θαηφπηλ ζπδήηεζε γηα ηελ πνηλή πνπ ζα πξέπεη λα επηβιεζεί θαη –ελδερνκέλσο- γηα ηα
κέηξα αζθαιείαο θαη γηα ηηο απαηηήζεηο ηνπ πνιηηηθψο ελάγνληνο (ΚΠΓ 371 §3 εδ. β’). Ο πξφεδξνο
ζηξέθεηαη ζηνλ εηζαγγειέα, ν νπνίνο πξνηείλεη ηελ πνηλή· έπεηηα, δίλεηαη ν ιφγνο ζηνλ ζπλήγνξν
ππεξάζπηζεο, πνπ –θαηά θαλφλα- πεξηνξίδεηαη ζην λα δεηήζεη ην ειάρηζην ηεο πξνβιεπφκελεο απφ ην
λφκν πνηλήο, επηθαινχκελνο θάπνηε θαη ηελ επηείθεηα ηνπ δηθαζηεξίνπ. Βαξχλνπζα ζεκαζία γηα ηνλ
θαηεγνξνχκελν (πνπ θαηαδηθάζηεθε ζε πνηλή κε κεηαηξέςηκε θαη κε ππνθείκελε ζε αλαζηνιή) θαη
ηελ ππεξάζπηζή ηνπ έρεη ε ρνξήγεζε αλαζηαιηηθνχ απνηειέζκαηνο ζηελ αζθεζεζφκελε έθεζε (ή
θαη αλαίξεζε).

Αλ ν θαηεγνξνχκελνο θαηαδηθάζηεθε γηα πεξηζζφηεξα εγθιήκαηα (ζπξξνή), κε ηελ απαγγειία ησλ

επηκέξνπο πνηλψλ, ν πξφεδξνο απνηείλεηαη πάιη ζηνλ εηζαγγειέα θαη ηνλ θαιεί λα πξνηείλεη επί ηεο
ζπλνιηθήο πνηλήο (ΠΚ 94). Έπεηηα, δίλεηαη μαλά ν ιφγνο ζηελ ππεξάζπηζε θαη αθνινπζεί ε έθδνζε
ηεο νξηζηηθήο απφθαζεο. Αθνινπζεί ε αθαίξεζε απφ ηελ πνηλή ηνπ ρξφλνπ ηεο ηπρφλ επηβιεζείζαο
πξνζσξηλήο θξάηεζεο (ΚΠΓ 371 §4 ζε ζπλδ. κε ΠΚ 87), έπεηηα κηα ππνηππψδεο ζπδήηεζε γηα ηηο
απαηηήζεηο ηεο πνιηηηθήο αγσγήο θαη ε έθδνζε ηεο ζρεηηθήο απφθαζεο. Σέινο, ην δηθαζηήξην
απνθαζίδεη γηα ηα έμνδα, ηελ απφδνζε ησλ θαηεζρεκέλσλ ή θαη παξαδνζέλησλ θαηά ηελ αλάθξηζε
πξαγκάησλ, θαζψο θαη ηελ απφδνζε ηεο επηβιεζείζαο εγγχεζεο (ΚΠΓ 373). Έηζη ηειεηψλεη ε
εθδίθαζε ηεο ππφζεζεο.
3.7 Γηφξζσζε θαη ζπκπιήξσζε ηεο απφθαζεο θαη ησλ πξαθηηθψλ: Η απφθαζε θαη φια φζα
γίλνληαη ζηε δηάξθεηα ηεο αθξνακαηηθήο δηαδηθαζίαο θαηαρσξίδνληαη ζε έλα έγγξαθν πνπ
ζπληάζζεηαη κε επζχλε ηνπ πξνέδξνπ θαη ηνπ γξακκαηέα θαη θέξεη ηνλ ηίηιν ‘Πξαθηηθά θαη
απφθαζε’ (ΚΠΓ 140-144). Σν ΚΠΓ 145 πεξηέρεη πξνβιέςεηο γηα ηελ πεξίπησζε ιαζψλ ή
παξαιείςεσλ πνπ ππήξραλ ζηελ απφθαζε ή ζηα πξαθηηθά θαη νθείινληαη ζε απιή παξαδξνκή.
Κξηηήξην θαη ζεκείν αλαθνξάο ηνπ ιάζνπο θαη παξάιεηςεο είλαη απηά πνπ πξάγκαηη ζπλέβεζαλ ζην
αθξναηήξην θαη πξάγκαηη απνθαζίζηεθαλ θαη απαγγέιζεθαλ ζ’ απηφ. Γηφξζσζε ή θαη ζπκπιήξσζε
ρσξνχλ απηεπάγγειηα ή χζηεξα απφ αίηεζε, απφ ην δηθαζηήξην πνπ εμέδσζε ηελ απφθαζε- ππφ ηνλ
φξν φηη ηα ιάζε ή νη παξαιείςεηο α) δε δεκηνπξγνχλ αθπξφηεηα (απηή ζα πξνβιεζεί ηφηε κε έλδηθν
κέζν θαηά ηεο απφθαζεο), ελψ β) ε άξζε ηνπο δε κεηαβάιιεη νπζηαζηηθά ηελ πεξί εο πξφθεηηαη
απφθαζε- βι. θαη ΚΠΓ 145 §3 εδ. α’.
Αιιαγέο πνπ επήιζαλ ζηνλ Κψδηθα Πνηληθήο Γηθνλνκίαο
N. 4139/2013 (άξζξν 102 §§ 5, 6, 7, 8, 9)
Άξζξν 102
§5. Σην άξζξν 248 ηνπ Κψδηθα Πνηληθήο Γηθνλνκίαο πξνζηίζεηαη παξάγξαθνο 5 σο εμήο:
«Αλ ν αλαθξηηήο έρεη εθδψζεη θαηά ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ έληαικα πξνζσξηλήο θξάηεζεο, νθείιεη λα
πεξαηψζεη ηελ θπξία αλάθξηζε κέζα ζε ηέζζεξηο κήλεο αθφηνπ ε δηθνγξαθία πεξηήιζε ζε απηφλ. Η
πξνζεζκία απηή ζε εμαηξεηηθέο πεξηπηψζεηο κπνξεί λα παξαηαζεί εθάπαμ γηα ζαξάληα αθφκε εκέξεο,
κε αηηηνινγεκέλν ζε θάζε πεξίπησζε βνχιεπκα ηνπ αξκφδηνπ δηθαζηηθνχ ζπκβνπιίνπ, ζην νπνίν ν
αλαθξηηήο απεπζχλεηαη πξηλ απφ ηε ζπκπιήξσζε ηεο σο άλσ πξνζεζκίαο. Αλ ν εηζαγγειέαο
παξαγγείιεη ή ην αξκφδην δηθαζηηθφ ζπκβνχιην δηαηάμεη ζπκπιεξσκαηηθή αλάθξηζε, ν αλαθξηηήο
νθείιεη λα ηελ πεξαηψζεη κέζα ζε ηξηάληα εκέξεο, αθφηνπ ε δηθνγξαθία πεξηήιζε ζε απηφλ».
§6. Σηελ παξάγξαθν 1 ηνπ άξζξνπ 308 ηνπ Κψδηθα Πνηληθήο Γηθνλνκίαο πξνζηίζεηαη εδάθην
πέκπην σο εμήο:
«Ο εηζαγγειέαο, εθφζνλ ζηε δηθνγξαθία πνπ ηνπ δηαβηβάζηεθε απφ ηνλ αλαθξηηή κεηά ην πέξαο ηεο
θχξηαο αλάθξηζεο ππάξρνπλ θαηεγνξνχκελνη θαηά ησλ νπνίσλ έρεη εθδνζεί έληαικα πξνζσξηλήο
θξάηεζεο, νθείιεη εληφο κελφο λα ππνβάιεη πξφηαζε ζην ζπκβνχιην, γηα λα παχζεη νξηζηηθά ή
πξνζσξηλά ε δίσμε ή γηα λα παξαπεκθζεί ν θαηεγνξνχκελνο ζην αθξναηήξην ή γηα λα κελ
απαγγειζεί θαηεγνξία ελαληίνλ ηνπ».
§7. Σην άξζξν 313 ηνπ Κψδηθα Πνηληθήο Γηθνλνκίαο πξνζηίζεηαη δεχηεξν εδάθην σο εμήο:
«Αλ θαηά ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ έρεη εθδνζεί έληαικα πξνζσξηλήο θξάηεζεο, ην ζρεηηθφ βνχιεπκα ηνπ

ζπκβνπιίνπ εθδίδεηαη ππνρξεσηηθά εληφο ηξηάληα εκεξψλ απφ ηελ ππνβνιή ζε απηφ ηεο πξφηαζεο
ηνπ εηζαγγειέα».
§8. Σην άξζξν 314 ηνπ Κψδηθα Πνηληθήο Γηθνλνκίαο πξνζηίζεηαη ηξίην εδάθην σο εμήο:
«΢ηηο ππνζέζεηο ζηηο νπνίεο ν θαηεγνξνχκελνο θξαηείηαη πξνζσξηλά, ν αξκφδηνο εηζαγγειέαο νξίδεη
ππνρξεσηηθά δηθάζηκν θαη’ απφιπηε πξνηεξαηφηεηα, ζε ρξφλν πνπ δελ απέρεη πεξηζζφηεξν απφ
ζαξάληα εκέξεο απφ ηε δηαβίβαζε ζε απηφλ ησλ εγγξάθσλ. Δθφζνλ αζθεζεί έθεζε, ε ππφζεζε
εηζάγεηαη θαη’ απφιπηε πξνηεξαηφηεηα ζην αξκφδην δεπηεξνβάζκην δηθαζηήξην θαη νξίδεηαη
δηθάζηκνο απφ ηνλ αξκφδην εηζαγγειέα ζε ρξφλν πνπ δελ απέρεη πεξηζζφηεξν απφ ζαξάληα εκέξεο
απφ ηε δηαβίβαζε ζε απηφλ ησλ εγγξάθσλ».
§9. Ζ παξάγξαθνο 2 ηνπ άξζξνπ 551 ηνπ Κψδηθα Πνηληθήο Γηθνλνκίαο, φπσο απηφ
αληηθαηαζηάζεθε κε ην άξζξν 35 ηνπ λ. 4055/2012, αληηθαζίζηαηαη σο εμήο:
«Αλ ζηηο θαηαδίθεο πνπ απαγγέιζεθαλ ε θαηά ηελ επφκελε παξάγξαθν πνηλή βάζεο επηβιήζεθε απφ
ην ηξηκειέο ή κνλνκειέο πιεκκειεηνδηθείν, αξκφδην γηα λα θαζνξίζεη ηε ζπλνιηθή πνηλή πνπ πξέπεη
λα εθηηζεί είλαη ην κνλνκειέο πιεκκειεηνδηθείν. Αλ νη θαηαδίθεο απαγγέιζεθαλ απφ ην
πηαηζκαηνδηθείν, αξκφδην γηα ηνλ θαζνξηζκφ ηεο ζπλνιηθήο πνηλήο είλαη ην δηθαζηήξην απηφ. ΢ε θάζε
άιιε πεξίπησζε αξκφδην γηα ηνλ θαζνξηζκφ ηεο ζπλνιηθήο πνηλήο είλαη ην Μνλνκειέο Δθεηείν».
Ν. 4198/2013
1. Ζ παξάγξαθνο 1 ηνπ άξζξνπ 226Α ηνπ Κψδηθα Πνηληθήο Γηθνλνκίαο αληηθαζίζηαηαη σο εμήο:
«1. Καηά ηελ εμέηαζε σο κάξηπξα ηνπ αλήιηθνπ ζχκαηνο ησλ πξάμεσλ πνπ αλαθέξνληαη ζηα άξζξα
323Α παξ. 4, 323Β εδάθην α΄, 324, 336, 337 παξάγξαθνη 3 θαη 4, 338, 339, 342, 343, 345, 346, 347,
348, 348Α, 349, 351, 351Α ηνπ Π.Κ., θαζψο θαη ζηα άξζξα 87 παξάγξαθνη 5 θαη 6 θαη 88 ηνπ λ.
3386/2005 δηνξίδεηαη θαη παξίζηαηαη, σο πξαγκαηνγλψκσλ, παηδνςπρνιφγνο ή παηδνςπρίαηξνο θαη
ζε πεξίπησζε έιιεηςήο ηνπο, ςπρνιφγνο ή ςπρίαηξνο, ρσξίο λα εθαξκφδνληαη θαηά ηα ινηπά νη
δηαηάμεηο ησλ άξζξσλ 204 έσο 208. Η εμέηαζε σο κάξηπξα ηνπ αλήιηθνπ ζχκαηνο δηελεξγείηαη ρσξίο
ππαίηηα θαζπζηέξεζε θαη ζε ρψξνπο εηδηθά ζρεδηαζκέλνπο θαη πξνζαξκνζκέλνπο γηα ην ζθνπφ απηφλ
θαη κε φζν ην δπλαηφλ πεξηνξηζκέλν αξηζκφ ζπλεληεχμεσλ.»
2. Μεηά ην άξζξν 226Α ηνπ Κψδηθα Πνηληθήο Γηθνλνκίαο πξνζηίζεηαη άξζξν 226Β πνπ έρεη σο
εμήο:
«Άξζξν 226Β Μάξηπξεο ζχκαηα εκπνξίαο αλζξψπσλ θαη ζσκαηεκπνξίαο
1. Καηά ηελ εμέηαζε σο κάξηπξα ηνπ ζχκαηνο ησλ πξάμεσλ πνπ αλαθέξνληαη ζηα άξζξα 323Α θαη
351 ηνπ Π.Κ., δηνξίδεηαη θαη παξίζηαηαη, σο πξαγκαηνγλψκσλ, ςπρνιφγνο ή ςπρίαηξνο, ρσξίο λα
εθαξκφδνληαη θαηά ηα ινηπά νη δηαηάμεηο ησλ άξζξσλ 204 έσο 208.
2. Ο ςπρνιφγνο ή ν ςπρίαηξνο πξνεηνηκάδεη ηνλ παζφληα γηα ηελ εμέηαζε, ζπλεξγαδφκελνο πξνο
ηνχην κε ηνπο πξναλαθξηηηθνχο ππαιιήινπο θαη κε ηνπο δηθαζηηθνχο ιεηηνπξγνχο. Γηα ην ζθνπφ
απηφλ ρξεζηκνπνηεί θαηάιιειεο δηαγλσζηηθέο κεζφδνπο, απνθαίλεηαη γηα ηελ αληηιεπηηθή ηθαλφηεηα
θαη ηελ ςπρηθή θαηάζηαζε ηνπ παζφληα θαη δηαηππψλεη ηηο δηαπηζηψζεηο ηνπ ζε γξαπηή έθζεζε πνπ
απνηειεί αλαπφζπαζην ζηνηρείν ηεο δηθνγξαθίαο. Καηά ηελ εμέηαζε παξίζηαηαη ν ςπρίαηξνο ή ν
ςπρνιφγνο θαη ν παζψλ κπνξεί λα ζπλνδεχεηαη απφ ηνλ λφκηκν εθπξφζσπφ ηνπ, εθηφο εάλ ν
αλαθξηηήο απαγνξεχζεη ηελ παξνπζία ηνπ πξνζψπνπ απηνχ κε αηηηνινγεκέλε απφθαζή ηνπ γηα
ζπνπδαίν ιφγν, ηδίσο ζε πεξίπησζε ζχγθξνπζεο ζπκθεξφλησλ ή αλάκεημεο ηνπ πξνζψπνπ απηνχ
ζηελ εξεπλψκελε πξάμε.
3. Η θαηάζεζε ηνπ παζφληα ζπληάζζεηαη εγγξάθσο θαη θαηαρσξίδεηαη θαη ζε ειεθηξνληθφ

νπηηθναθνπζηηθφ κέζν, φηαλ απηφ είλαη δπλαηφλ. Η ειεθηξνληθή πξνβνιή ηεο θαηάζεζεο ηνπ
παζφληα αληηθαζηζηά ηε θπζηθή παξνπζία ηνπ ζηα επφκελα ζηάδηα ηεο δηαδηθαζίαο.
4. Η γξαπηή θαηάζεζε ηνπ παζφληα αλαγηγλψζθεηαη πάληνηε ζην αθξναηήξην.
5. Μεηά ηελ εηζαγσγή ηεο ππφζεζεο πνπ αθνξά ζε πξάμεηο ηεο παξαγξάθνπ 1 ζην αθξναηήξην, ν
εηζαγγειέαο ή νη δηάδηθνη κπνξνχλ λα δεηήζνπλ απφ ηνλ πξφεδξν ηνπ δηθαζηεξίνπ ηελ εμέηαζε ηνπ
παζφληα, αλ δελ έρεη εμεηαζηεί ζηελ αλάθξηζε ή πξέπεη λα εμεηαζηεί ζπκπιεξσκαηηθά. Αλ ε αίηεζε
γίλεη δεθηή, ε εμέηαζε ηνπ παζφληα γίλεηαη κε βάζε εξσηήζεηο πνπ έρνπλ ηεζεί ζαθψο, ρσξίο ηελ
παξνπζία ησλ δηαδίθσλ, ζηνλ ηφπν φπνπ απηφο βξίζθεηαη απφ αλαθξηηηθφ ππάιιειν πνπ ηνλ δηνξίδεη
ν δηθαζηήο πνπ δηέηαμε ηελ εμέηαζε. Οη παξάγξαθνη 1 θαη 2 ηνπ παξφληνο άξζξνπ εθαξκφδνληαη θαη
ζηηο πεξηπηψζεηο απηέο.
6. Η δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 239 παξάγξαθνο 2 εθαξκφδεηαη αλάινγα θαη επί ελήιηθσλ ζπκάησλ ησλ
αλαθεξνκέλσλ ζηελ παξάγξαθν 1 πξάμεσλ. ΢ηελ πεξίπησζε απηή ε θνηλσληθή έξεπλα κπνξεί λα
δηεμαρζεί θαη απφ θνηλσληθνχο ιεηηνπξγνχο δήκσλ ή πεξηθεξεηψλ.»
3. Ο ηίηινο ηνπ άξζξνπ 253Α ηνπ Κψδηθα Πνηληθήο Γηθνλνκίαο αληηθαζίζηαηαη σο εμήο:
«Αλαθξηηηθέο πξάμεηο επί εγθιεκαηηθψλ νξγαλψζεσλ θαη εγθιεκάησλ εκπνξίαο αλζξψπσλ θαη
ζσκαηεκπνξίαο».
4. Οη παξάγξαθνη 1 θαη 2 ηνπ άξζξνπ 253Α ηνπ Κψδηθα Πνηληθήο Γηθνλνκίαο αληηθαζίζηαληαη
σο εμήο:
«1. Δηδηθά γηα ηηο αμηφπνηλεο πξάμεηο ησλ παξαγξάθσλ 1 θαη 2 ηνπ άξζξνπ 187 θαη γηα ηηο αμηφπνηλεο
πξάμεηο ησλ άξζξσλ 187Α, 323Α θαη 351 ηνπ Πνηληθνχ Κψδηθα, ε έξεπλα κπνξεί λα ζπκπεξηιάβεη
θαη ηε δηελέξγεηα:
α) αλαθξηηηθήο δηείζδπζεο, κε ηελ ηήξεζε ησλ εγγπήζεσλ θαη ηηο δηαδηθαζίεο ησλ επφκελσλ
παξαγξάθσλ θαη φπσο θαηά ηα ινηπά ε δηείζδπζε πξνβιέπεηαη ζηελ παξ. 1 ηνπ άξζξνπ 25Β ηνπ λ.
1729/1987 «Καηαπνιέκεζε ηεο δηάδνζεο ησλ λαξθσηηθψλ, πξνζηαζία ησλ λέσλ θαη άιιεο
δηαηάμεηο», φπσο ηζρχεη, θαη ζηελ παξ. 1 ηνπ άξζξνπ 5 ηνπ λ. 2713/1999 «Τπεξεζία Δζσηεξηθψλ
Τπνζέζεσλ ηεο Διιεληθήο Αζηπλνκίαο θαη άιιεο δηαηάμεηο», εθφζνλ ε αλαθξηηηθή δηείζδπζε
πεξηνξίδεηαη ζηηο πξάμεηο πνπ είλαη απνιχησο αλαγθαίεο γηα ηε δηαθξίβσζε
εγθιεκάησλ, ηελ ηέιεζε ησλ νπνίσλ ηα κέιε ηεο νξγάλσζεο είραλ πξναπνθαζίζεη,
β) ειεγρφκελσλ κεηαθνξψλ, κε ηελ ηήξεζε ησλ ίδησλ εγγπήζεσλ θαη δηαδηθαζίεο, φπσο θαηά ηα
ινηπά νη κεηαθνξέο απηέο πξνβιέπνληαη ζην άξζξν 38 ηνπ λ. 2145/ 1993 «Ρχζκηζε ζεκάησλ
εθηειέζεσλ πνηλψλ επηηαρχλζεσο θαη εθζπγρξνληζκνχ ησλ δηαδηθαζηψλ απνλνκήο ηεο δηθαηνζχλεο
θαη άιισλ ζεκάησλ», φπσο ηζρχεη, γ) άξζεο ηνπ απνξξήηνπ, κε ηελ ηήξεζε ησλ ίδησλ εγγπήζεσλ θαη
δηαδηθαζίεο, φπσο θαηά ηα ινηπά ε άξζε απηή πξνβιέπεηαη ζηα άξζξα 4 θαη 5 ηνπ λ. 2225/1994
«Γηα ηελ πξνζηαζία ηεο ειεπζεξίαο ηεο αληαπφθξηζεο θαη επηθνηλσλίαο θαη άιιεο δηαηάμεηο»,
δ) θαηαγξαθήο δξαζηεξηφηεηαο ή άιισλ γεγνλφησλ εθηφο θαηνηθίαο κε ζπζθεπέο ήρνπ ή εηθφλαο ή κε
άιια εηδηθά ηερληθά κέζα κε ηελ ηήξεζε ησλ ίδησλ εγγπήζεσλ θαη δηαδηθαζίεο, φπσο θαηά ηα ινηπά ε
θαηαγξαθή πξνβιέπεηαη ζηελ παξ. 4 ηνπ άξζξνπ 6 ηνπ παξαπάλσ λφκνπ 2713/1999 θαη
ε) ζπζρέηηζεο ή ζπλδπαζκνχ δεδνκέλσλ πξνζσπηθνχ ραξαθηήξα, κε ηελ ηήξεζε ησλ ίδησλ
εγγπήζεσλ θαη δηαδηθαζίεο θαη ππφ ηνπο νπζηαζηηθνχο φξνπο θαη πξνυπνζέζεηο ηνπ λ. 2472/1997
«Πξνζηαζία ηνπ αηφκνπ απφ ηελ επεμεξγαζία δεδνκέλσλ πξνζσπηθνχ ραξαθηήξα».
2. Οη αλαθξηηηθέο πξάμεηο ηεο πξνεγνχκελεο παξαγξάθνπ δηεμάγνληαη κφλν:
α) αλ πξνθχπηνπλ ζνβαξέο ελδείμεηο φηη έρεη ηειεζζεί αμηφπνηλε πξάμε ησλ παξαγξάθσλ 1 θαη 2 ηνπ
άξζξνπ 187 ή αμηφπνηλε πξάμε ησλ άξζξσλ 187A, 323A θαη 351 ηνπ Πνηληθνχ Κψδηθα,
β) αλ ε εμάξζξσζε ηεο εγθιεκαηηθήο νξγάλσζεο ή ε εμηρλίαζε ησλ ηξνκνθξαηηθψλ πξάμεσλ ηνπ
άξζξνπ 187Α ή ησλ πξάμεσλ ησλ άξζξσλ 323A θαη 351 ηνπ Πνηληθνχ Κψδηθα είλαη δηαθνξεηηθά
αδχλαηε ή ηδηαηηέξσο δπζρεξήο.»

Ν. 4205/2014
Α. Σην ηέινο ηνπ πξψηνπ εδαθίνπ ηεο παξαγξάθνπ 2 ηνπ άξζξνπ 282 ηνπ Κψδηθα Πνηληθήο
Γηθνλνκίαο πξνζηίζεηαη ε θξάζε «θαη ν θαη’ νίθνλ πεξηνξηζκφο κε ειεθηξνληθή επηηήξεζε».
Β. Σην άξζξν 282 ηνπ Κψδηθα Πνηληθήο Γηθνλνκίαο κεηά ηελ παξάγξαθν 2 πξνζηίζεηαη λέα
παξάγξαθνο κε αξηζκφ 3 σο εμήο, αλαξηζκνπκέλσλ ησλ ινηπψλ παξαγξάθσλ ζε 4, 5 θαη 6
αληηζηνίρσο:
«3. α) Καη’ νίθνλ πεξηνξηζκφο κε ειεθηξνληθή επηηήξεζε, φπσο απηφο νξίδεηαη ζην άξζξν 283Α,
επηβάιιεηαη κφλνλ εθφζνλ ζπληξέρνπλ νη πξνυπνζέζεηο ηεο παξαγξάθνπ 1 θαη θξίλεηαη
αηηηνινγεκέλα φηη νη άιινη πεξηνξηζηηθνί φξνη δελ επαξθνχλ γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζθνπψλ ηνπ
άξζξνπ 296, ππφ ηελ πξνυπφζεζε φηη ν θαηεγνξνχκελνο δηψθεηαη γηα θαθνχξγεκα, έρεη γλσζηή
δηακνλή ζηε ρψξα θαη:
αα) έρεη θάλεη πξνπαξαζθεπαζηηθέο ελέξγεηεο γηα λα δηεπθνιχλεη ηε θπγή ηνπ ή θαηά ην παξειζφλ
ππήξμε θπγφπνηλνο ή θπγφδηθνο ή θξίζεθε έλνρνο γηα απφδξαζε θξαηνπκέλνπ ή γηα παξαβίαζε
πεξηνξηζκψλ δηακνλήο θαη απφ ηελ ζπλδξνκή ελφο εθ ησλ παξαπάλσ ζηνηρείσλ πξνθχπηεη ζθνπφο
θπγήο ηνπ, ή
ββ) θξίλεηαη αηηηνινγεκέλα φηη αλ αθεζεί ειεχζεξνο είλαη πνιχ πηζαλφ, φπσο πξνθχπηεη απφ
πξνεγνχκελε ακεηάθιεηε θαηαδίθε ηνπ γηα νκνεηδή αμηφπνηλε πξάμε, λα δηαπξάμεη θαη άιια
εγθιήκαηα.
β) Δάλ ε απνδηδφκελε ζηνλ θαηεγνξνχκελν πξάμε απεηιείηαη ζην λφκν κε ηζφβηα θάζεηξμε ή
πξφζθαηξε θάζεηξμε κε αλψηαην φξην ηα είθνζη έηε ή εάλ ην έγθιεκα ηειέζζεθε θαη’ εμαθνινχζεζε
ή ππάξρεη κεγάινο αξηζκφο παζφλησλ απφ απηφ, κπνξεί λα δηαηαρζεί ν θαη’ νίθνλ πεξηνξηζκφο ηνπ κε
ειεθηξνληθή επηηήξεζε θαη φηαλ, κε βάζε ηα ζπγθεθξηκέλα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο πξάμεο θαη
ηελ ελ γέλεη πξνζσπηθφηεηα ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ, θξίλεηαη αηηηνινγεκέλα, φηη ην κέηξν απηφ παξέρεη
βάζηκα ηελ πξνζδνθία φηη ν ηειεπηαίνο δελ ζα δηαπξάμεη άιια εγθιήκαηα. Οη δηαηάμεηο ηεο παξνχζαο
παξαγξάθνπ δελ εθαξκφδνληαη ζε ππφδηθνπο γηα ηα θαθνπξγήκαηα ησλ άξζξσλ 22 θαη 23 ηνπ
λ. 4139/2013, ησλ άξζξσλ 134, 187, 187Α, 336, 338, 339 παξάγξαθνο 1, πεξηπηψζεηο α’ θαη β’, 342
παξάγξαθνη 1 θαη 2, 348Α παξάγξαθνο 4, 351Α παξάγξαθνο 1, πεξηπηψζεηο α’ θαη β’ θαη 3, 380
παξάγξαθνη 1 εδάθην δεχηεξν θαη 2 θαη 299 παξάγξαθνο 1.
γ) ΢ε εληειψο εμαηξεηηθέο πεξηπηψζεηο κπνξεί λα επηβιεζεί θαη’ νίθνλ πεξηνξηζκφο κε ειεθηξνληθή
επηηήξεζε ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ θαη γηα ην πιεκκέιεκα ηεο αλζξσπνθηνλίαο απφ ακέιεηα θαηά
ζπξξνή, αλ πξνθχπηεη ζθνπφο θπγήο ηνπ κε βάζε ηα θξηηήξηα πνπ αλαθέξνληαη ζηελ πεξίπησζε α’
θαη πιεξνχληαη νη ινηπέο πξνυπνζέζεηο ηνπ πξψηνπ εδαθίνπ. ΢ηελ πεξίπησζε απηή, ην αλψηαην φξην
δηάξθεηαο ηνπ πεξηνξηζηηθνχ φξνπ είλαη έμη κήλεο.
δ) Μφλν ε θαηά λφκν βαξχηεηα ηεο πξάμεο δελ αξθεί γηα ηελ επηβνιή ηνπ θαη’ νίθνλ πεξηνξηζκνχ κε
ειεθηξνληθή επηηήξεζε. Καη’ νίθνλ πεξηνξηζκφο κε ειεθηξνληθή επηηήξεζε δελ δηαηάζζεηαη ρσξίο λα
πξνεγεζεί ζρεηηθφ αίηεκα ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ. Μφλν ην γεγνλφο ηεο κε ππνβνιήο ηέηνηνπ
αηηήκαηνο απφ ηνλ ηειεπηαίν δελ ηνλ θαζηζηά δίρσο άιιν χπνπην θπγήο ή δηάπξαμεο λέσλ
εγθιεκάησλ θαη απηφ δελ αξθεί γηα ηελ επηβνιή ηεο πξνζσξηλήο θξάηεζεο.
ε) Δάλ ν θαηεγνξνχκελνο δελ ζπκκνξθψλεηαη κε ηηο ππνρξεψζεηο πνπ ηνπ επηβιήζεθαλ ζρεηηθά κε
ηνλ θαη’ νίθνλ πεξηνξηζκφ κε ειεθηξνληθή επηηήξεζε, είλαη δπλαηή ε αληηθαηάζηαζή ηνπο κε
πξνζσξηλή θξάηεζε θαηά ην άξζξν 298. ΢ε πεξίπησζε φκσο ηέιεζεο απφ ηνλ θαηεγνξνχκελν ηνπ
εγθιήκαηνο ηνπ άξζξνπ 173Α, ν θαη’ νίθνλ πεξηνξηζκφο κε ειεθηξνληθή επηηήξεζε αληηθαζίζηαηαη
κε πξνζσξηλή θξάηεζε.
ζη) Οη δηαηάμεηο ηεο παξνχζαο παξαγξάθνπ εθαξκφδνληαη θαη γηα αλήιηθν θαηεγνξνχκελν πνπ έρεη
ζπκπιεξψζεη ην δέθαην πέκπην έηνο ηεο ειηθίαο ηνπ, εθφζνλ ε πξάμε γηα ηελ νπνία θαηεγνξείηαη,

φηαλ ηειείηαη απφ ελήιηθν, απεηιείηαη ζην λφκν κε πνηλή θάζεηξμεο ηνπιάρηζηνλ δέθα εηψλ. ΢ηελ
πεξίπησζε απηή ν θαη’ νίθνλ πεξηνξηζκφο κε ειεθηξνληθή επηηήξεζε δελ κπνξεί λα ππεξβαίλεη ηνπο
έμη κήλεο θαη κπνξεί λα παξαηείλεηαη κφλν γηα ηξεηο κήλεο απφ ην δηθαζηήξην, ζηελ πεξίπησζε ηνπ
δεχηεξνπ εδαθίνπ ηεο παξαγξάθνπ 1 ηνπ άξζξνπ 291. Σν αίηεκα γηα θαη’ νίθνλ πεξηνξηζκφ κε
ειεθηξνληθή επηηήξεζε ππνβάιιεηαη ζσξεπηηθά απφ ηνλ αλήιηθν θαηεγνξνχκελν θαη απφ εθείλνλ
πνπ έρεη ηελ επηκέιεηά ηνπ. Δάλ ν αλήιηθνο δελ ζπκκνξθψλεηαη κε ηηο ππνρξεψζεηο πνπ ηνπ
επηβιήζεθαλ ζρεηηθά κε ηνλ θαη’ νίθνλ πεξηνξηζκφ κε ειεθηξνληθή επηηήξεζε ή ηειέζεη ην έγθιεκα
ηνπ άξζξνπ 173Α, είλαη δπλαηή ε αληηθαηάζηαζή ηνπ κε πξνζσξηλή θξάηεζε.»
Γ. Τν πξψην εδάθην ηεο παξαγξάθνπ 4 ηνπ άξζξνπ 282 ηνπ Κψδηθα Πνηληθήο Γηθνλνκίαο
αληηθαζίζηαηαη σο εμήο:
«Πξνζσξηλή θξάηεζε κπνξεί λα επηβιεζεί αληί: α) γηα θαη’ νίθνλ πεξηνξηζκφ κε ειεθηξνληθή
επηηήξεζε, φηαλ ην κέηξν απηφ δελ επαξθεί ή δελ κπνξεί λα επηβιεζεί ιφγσ έιιεηςεο γλσζηήο
δηακνλήο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ ζηε ρψξα ή ιφγσ κε ππνβνιήο απφ ηνλ ηειεπηαίν ζρεηηθνχ αηηήκαηνο
λα ππνβιεζεί ζε απηφ θαη β) γηα πεξηνξηζηηθνχο φξνπο – εάλ αηηηνινγεκέλα θξηζεί φηη ηα ππφ ζηνηρεία
α΄ θαη β΄ κέηξα δελ επαξθνχλ – εθφζνλ ζπληξέρνπλ νη πξνυπνζέζεηο ηεο πξψηεο παξαγξάθνπ ηνπ
άξζξνπ απηνχ, κφλνλ αλ ν θαηεγνξνχκελνο δηψθεηαη γηα θαθνχξγεκα θαη δελ έρεη γλσζηή δηακνλή
ζηε ρψξα ή έρεη θάλεη πξνπαξαζθεπαζηηθέο ελέξγεηεο γηα λα δηεπθνιχλεη ηε θπγή ηνπ ή θαηά ην
παξειζφλ ππήξμε θπγφπνηλνο ή θπγφδηθνο ή θξίζεθε έλνρνο γηα απφδξαζε θξαηνπκέλνπ ή γηα
παξαβίαζε πεξηνξηζκψλ δηακνλήο θαη απφ ηε ζπλδξνκή ησλ αλσηέξσ ζηνηρείσλ πξνθχπηεη ζθνπφο
θπγήο ηνπ ή θξίλεηαη αηηηνινγεκέλα φηη αλ αθεζεί ειεχζεξνο είλαη πνιχ πηζαλφλ, φπσο πξνθχπηεη απφ
πξνεγνχκελεο ακεηάθιεηεο θαηαδίθεο ηνπ γηα νκνεηδείο αμηφπνηλεο πξάμεηο, λα δηαπξάμεη θαη άιια
εγθιήκαηα.
Γ. Τν πξψην εδάθην ηεο παξαγξάθνπ 6 ηνπ άξζξνπ 282 ηνπ Κψδηθα Πνηληθήο Γηθνλνκίαο
«6. Η παξάγξαθνο 4 εθαξκφδεηαη θαη γηα αλήιηθν θαηεγνξνχκελν πνπ έρεη ζπκπιεξψζεη ην δέθαην
πέκπην έηνο ηεο ειηθίαο ηνπ, εθφζνλ ε πξάμε γηα ηελ νπνία θαηεγνξείηαη απεηιείηαη ζην λφκν κε
πνηλή θάζεηξμεο ηνπιάρηζηνλ δέθα εηψλ».
Δ. 1. Ο ηίηινο ηνπ άξζξνπ 283 ηνπ Κψδηθα Πνηληθήο Γηθνλνκίαο αληηθαζίζηαηαη κε ηνλ ηίηιν:
«Γηαδηθαζία κεηά ηελ απνινγία».
2. Τν πξψην εδάθην ηεο παξαγξάθνπ 1 ηνπ άξζξνπ 283 ηνπ Κψδηθα Πνηληθήο Γηθνλνκίαο
«1. ΢ηηο πεξηπηψζεηο πνπ αλαθέξνληαη ζην άξζξν 282 ν αλαθξηηήο, ακέζσο κεηά ηελ απνινγία ηνπ
θαηεγνξνπκέλνπ, κπνξεί λα ηνλ αθήζεη ειεχζεξν ή λα εθδψζεη δηάηαμε πνπ λα ηνπ ζέηεη
πεξηνξηζηηθνχο φξνπο ή, αλ ζπληξέρνπλ νη πξνυπνζέζεηο ηνπ πξνεγνχκελνπ άξζξνπ, λα εθδψζεη
δηάηαμε επηβνιήο θαη’ νίθνλ πεξηνξηζκνχ κε ειεθηξνληθή επηηήξεζε ή, αλ ηα αλσηέξσ κέηξα δελ
επαξθνχλ, λα εθδψζεη εηδηθά θαη εκπεξηζηαησκέλα αηηηνινγεκέλν έληαικα πξνζσξηλήο θξάηεζεο,
αθνχ πξνεγνπκέλσο θαη ζε θάζε πεξίπησζε ιάβεη ηε γξαπηή ζχκθσλε γλψκε ηνπ εηζαγγειέα.»
ΣΤ. Μεηά ην άξζξν 283 ηνπ Κψδηθα Πνηληθήο Γηθνλνκίαο πξνζηίζεηαη άξζξν 283Α σο εμήο:
«Άξζξν 283Α Καη’ νίθνλ πεξηνξηζκφο κε ειεθηξνληθή επηηήξεζε
1. Ωο «θαη’ νίθνλ πεξηνξηζκφο» λνείηαη ε επηβνιή ζηνλ θαηεγνξνχκελν ηεο ππνρξέσζεο λα κελ
εμέξρεηαη απφ ζπγθεθξηκέλν θαη εηδηθά νξηζκέλν ζηε δηάηαμε ηνπ αλαθξηηή θηίξην ή ζχκπιεγκα
θηηξίσλ, πνπ απνδεδεηγκέλα ζπληζηά ηνλ ηφπν δηακνλήο ή θαηνηθίαο ηνπ. Γηα ην ζθνπφ απηφλ ν
θαηεγνξνχκελνο επηηεξείηαη κε ηε ρξήζε πξφζθνξσλ ειεθηξνληθψλ κέζσλ. Ο θαηεγνξνχκελνο
ππνρξενχηαη λα κελ επεκβαίλεη ή επηδξά θαζ’ νηνλδήπνηε ηξφπν ζηα ειεθηξνληθά κέζα θαη ζηα

ζπλαθή κε ηελ επηηήξεζε δεδνκέλα πξνζσπηθνχ ραξαθηήξα. Αξκφδηα ππεξεζία παξαθνινπζεί θαη
θαηαγξάθεη κέζσ ζπζηήκαηνο γεσεληνπηζκνχ κφλν ηε γεσγξαθηθή ζέζε ηνπ θαηεγνξνχκελνπ θαη
ηεξεί ζρεηηθφ αξρείν.
2. Ωο πξνο ηε δηάξθεηα ηζρχνο ηνπ κέηξνπ ηνπ θαη’ νίθνλ πεξηνξηζκνχ κε ειεθηξνληθή επηηήξεζε θαη
ηε δηαδηθαζία άξζεο, εμαθνινχζεζεο ή παξάηαζήο ηεο εθαξκφδνληαη αλαιφγσο ηα νξηδφκελα ζηα
άξζξα 287 θαη 288 Κ.Π.Γ.
3. Σν θφζηνο ησλ ειεθηξνληθψλ κέζσλ επηηήξεζεο θέξεη ν θαηεγνξνχκελνο, ζχκθσλα κε ηα
νξηδφκελα ζηελ παξάγξαθν 4. Γηα ην ζθνπφ απηφλ κε ηε δηάηαμε ηνπ αλαθξηηή επηβάιιεηαη ε
ππνρξέσζε πξνθαηαβνιήο ησλ εμφδσλ επηηήξεζεο γηα ρξνληθφ δηάζηεκα πνπ δελ ππεξβαίλεη ηνπο έμη
κήλεο. ΢ε πεξίπησζε παξάηαζεο ηεο δηάξθεηαο ηνπ κέηξνπ θαηά ην άξζξν 287, επηβάιιεηαη κε ην
ζρεηηθφ βνχιεπκα ε πξνθαηαβνιή ησλ επηπιένλ εμφδσλ. Αλ γηα νπνηνλδήπνηε ιφγν αξζεί ή
αληηθαηαζηαζεί ην κέηξν πξηλ απφ ηε ζπκπιήξσζε ηνπ ρξνληθνχ δηαζηήκαηνο γηα ην νπνίν έρνπλ
πξνθαηαβιεζεί ηα έμνδα, ηφηε κε ηε ζρεηηθή απφθαζε, δηάηαμε ή βνχιεπκα δηαηάζζεηαη ε απφδνζε
ηεο δηαθνξάο ζε εθείλνλ πνπ ηα πξνθαηέβαιε. Αλ ν θαηεγνξνχκελνο αζσσζεί, θαηαδηθαζζεί ή παχζεη
ε ελαληίνλ ηνπ πνηληθή δίσμε, εθαξκφδεηαη σο πξνο ηε δηαθνξά αληίζηνηρα ην άξζξν 303.
4. ΢ε πεξίπησζε κε πξνθαηαβνιήο ησλ εμφδσλ εληφο ηεο ρνξεγεζείζαο απφ ηνλ αλαθξηηή
πξνζεζκίαο, ν ηειεπηαίνο, κεηά απφ πξφηαζε ηνπ εηζαγγειέα, επηβάιιεη πξνζσξηλή θξάηεζε, εθηφο
εάλ θξηζεί κε εηδηθή αηηηνινγία φηη ν θαηεγνξνχκελνο ζηεξείηαη ηελ νηθνλνκηθή δπλαηφηεηα λα ηα
θαηαβάιεη, νπφηε ηα έμνδα επηβάιινληαη ζην Γεκφζην.
5. Δθείλνο ζε βάξνο ηνπ νπνίνπ επηβιήζεθε ην κέηξν ηνπ θαη’ νίθνλ πεξηνξηζκνχ κε ειεθηξνληθή
επηηήξεζε θξαηείηαη κέρξη λα πξνθαηαβιεζνχλ ηα ζρεηηθά έμνδα πνπ ηνπ επηβιήζεθαλ. Αθνχ
θαηαβιεζνχλ απηά, νδεγείηαη ζην αξκφδην φξγαλν γηα ηελ πξνζαξκνγή ηνπ ηερληθνχ κέζνπ
επηηήξεζεο, καδί κε ηε ζρεηηθή δηάηαμε ηνπ αλαθξηηή. Δάλ ζηε δηθαζηηθή πεξηθέξεηα, ζηελ νπνία
επηβιήζεθε ην κέηξν, δελ είλαη απηφ δπλαηφλ, ν θαηεγνξνχκελνο νδεγείηαη ρσξίο αλαβνιή ζηελ
πιεζηέζηεξε δηθαζηηθή πεξηθέξεηα, ζηελ νπνία ιεηηνπξγεί αξκφδην φξγαλν. Αθνχ πξνζαξκνζζεί θαη
ελεξγνπνηεζεί ν ηερληθφο εμνπιηζκφο γηα ηελ ειεθηξνληθή επηηήξεζε, νδεγείηαη ζην πξνθαζνξηζκέλν
θηίξην ή ζχκπιεγκα θηηξίσλ θαη ζπληάζζεηαη έθζεζε, αληίγξαθν ηεο νπνίαο εληάζζεηαη ζηε
δηθνγξαθία. Η δηάξθεηα ηνπ θαη’ νίθνλ πεξηνξηζκνχ αξρίδεη απφ ηελ εκέξα έθδνζεο ηεο δηάηαμεο
επηβνιήο ηνπ.»
Ε. Σηελ παξάγξαθν 7 ηνπ άξζξνπ 497 ηνπ Κψδηθα Πνηληθήο Γηθνλνκίαο πξνζηίζεηαη εδάθην
ηειεπηαίν σο εμήο: «Δάλ ζηνλ θαηεγνξνχκελν επηβιεζεί ν πεξηνξηζηηθφο φξνο ηνπ θαη’ νίθνλ
πεξηνξηζκνχ κε ειεθηξνληθή επηηήξεζε, εθαξκφδνληαη αληίζηνηρα θαη ηα νξηδφκελα ζην άξζξν 283Α,
κε ηελ εμαίξεζε ηεο παξαγξάθνπ 2 ηνπ ελ ιφγσ άξζξνπ.»
Ν. 4236/2014
1. Ζ παξάγξαθνο 1 ηνπ άξζξνπ 233 ηνπ Κψδηθα Πνηληθήο Γηθνλνκίαο αληηθαζίζηαηαη σο εμήο:
«΢ε νπνηνδήπνηε ζηάδην ηεο πνηληθήο δηαδηθαζίαο, φηαλ πξφθεηηαη λα εμεηαζζεί χπνπηνο,
θαηεγνξνχκελνο, αζηηθψο ππεχζπλνο ή κάξηπξαο ν νπνίνο δελ νκηιεί ή δελ θαηαλνεί επαξθψο ηελ
ειιεληθή γιψζζα, ηνπ παξέρεηαη ρσξίο θαζπζηέξεζε δηεξκελεία. Δθφζνλ ηνχην είλαη αλαγθαίν,
δηαηίζεηαη δηεξκελεία γηα ηελ επηθνηλσλία κεηαμχ ησλ θαηεγνξνπκέλσλ θαη ησλ ζπλεγφξσλ ηνπο ζε
φια ηα ζηάδηα ηεο πνηληθήο δηαδηθαζίαο. Σν, θαηά ηα αλσηέξσ εδάθηα, δηθαίσκα ζε δηεξκελεία
πεξηιακβάλεη ηελ πξνζήθνπζα ζπλδξνκή ζε άηνκα κε πξφβιεκα αθνήο ή νκηιίαο. ΢ε θάζε ζηάδην ηεο
πνηληθήο δηαδηθαζίαο ν εμεηάδσλ εμαθξηβψλεη κε θάζε πξφζθνξν κέζν θαηά πφζνλ ν χπνπηνο ή ν
θαηεγνξνχκελνο νκηιεί θαη θαηαλνεί ηελ ειιεληθή γιψζζα θαη αλ ρξεηάδεηαη ηε ζπλδξνκή δηεξκελέα.
Ο χπνπηνο ή ν θαηεγνξνχκελνο έρεη δηθαίσκα λα αζθήζεη αληηξξήζεηο θαηά ηεο απφθαζεο κε ηελ
νπνία θξίζεθε φηη δελ είλαη αλαγθαία ε παξνρή δηεξκελείαο ή φηαλ ε πνηφηεηα ηεο δηεξκελείαο δελ

είλαη επαξθήο. Δπί ησλ αληηξξήζεσλ απνθαζίδεη θαηά ηελ πξνδηθαζία ν Δηζαγγειέαο, θαηά ηελ θχξηα
αλάθξηζε ην Γηθαζηηθφ ΢πκβνχιην θαη θαηά ηελ θχξηα δηαδηθαζία ην Γηθαζηήξην. Δθφζνλ απαηηείηαη,
κπνξεί λα γίλεηαη ρξήζε ηερλνινγίαο επηθνηλσληψλ, φπσο ε ηειεδηάζθεςε, ην ηειέθσλν ή ην
δηαδίθηπν, εθηφο αλ ε πξνζσπηθή παξνπζία ηνπ δηεξκελέα θξηζεί απφ ηνλ εμεηάδνληα απαξαίηεηε.»
2. Μεηά ηελ παξάγξαθν 2 ηνπ άξζξνπ 233 πξνζηίζεηαη παξάγξαθνο 3 σο εμήο:

«Με απφθαζε ηνπ Τπνπξγνχ Γηθαηνζχλεο, Γηαθάλεηαο θαη Αλζξσπίλσλ Γηθαησκάησλ, θαζνξίδνληαη
ηα πξνζφληα ησλ πξνζψπσλ πνπ κπνξνχλ λα πεξηιεθζνχλ ζηνλ πίλαθα δηεξκελέσλ.»
Τν άξζξν 236 ηνπ Κψδηθα Πνηληθήο Γηθνλνκίαο αληηθαζίζηαηαη σο εμήο:

«Ο δηεξκελέαο, πξηλ αλαιάβεη ηα θαζήθνληα ηνπ, νθείιεη λα νξθηζηεί, ζχκθσλα κε ην άξζξν 218
ελψπηνλ εθείλνπ πνπ ηνλ δηφξηζε, φηη ζα κεηαθξάζεη κε αθξίβεηα θαη πηζηφηεηα, ηεξψληαο πιήξε
ερεκχζεηα, φια φζα ζα εηπσζνχλ θαηά ηε ζπδήηεζε ή, αλ πξφθεηηαη γηα ηελ πεξίπησζε ηνπ άξζξνπ
237, ηα έγγξαθα.»
Αξζξν 4 Γηθαίσκα κεηάθξαζεο νπζησδψλ εγγξάθσλ (άξζξν 3 ηεο Οδεγίαο 2010/64/ΔΔ)
Μεηά ην άξζξν 236 ηνπ Κψδηθα Πνηληθήο Γηθνλνκίαο πξνζηίζεηαη άξζξν 236Α σο εμήο:
«1. ΢ηνπο ππφπηνπο ή ζηνπο θαηεγνξνχκελνπο πνπ δελ θαηαλννχλ ηε γιψζζα ηεο πνηληθήο
δηαδηθαζίαο παξέρεηαη εληφο εχινγνπ ρξνληθνχ δηαζηήκαηνο γξαπηή κεηάθξαζε φισλ ησλ νπζησδψλ
εγγξάθσλ ή ρσξίσλ εγγξάθσλ ηεο δηαδηθαζίαο. Σα νπζηψδε έγγξαθα πεξηιακβάλνπλ νπνηαδήπνηε
απφθαζε ζπλεπάγεηαη ηε ζηέξεζε ηεο ειεπζεξίαο ελφο πξνζψπνπ, νπνηνδήπνηε έγγξαθν απαγγειίαο
θαηεγνξίαο θαη νπνηαδήπνηε δηθαζηηθή απφθαζε ζρεηηθή κε ηελ θαηεγνξία. Οη θαηεγνξνχκελνη ή νη
ζπλήγνξνί ηνπο δχλαληαη λα ππνβάινπλ αηηηνινγεκέλν αίηεκα γηα ην ραξαθηεξηζκφ εγγξάθσλ ή
ρσξίσλ εγγξάθσλ σο νπζησδψλ. Οη χπνπηνη ή νη θαηεγνξνχκελνη δελ έρνπλ δηθαίσκα ζε κεηάθξαζε
ρσξίσλ νπζησδψλ εγγξάθσλ ηα νπνία δελ ζπκβάιινπλ ζηελ θαηαλφεζε εθ κέξνπο ηνπο ηνπ
πεξηερνκέλνπ ηεο ελαληίνλ ηνπο θαηεγνξίαο.
2. ΢ε εμαηξεηηθά επείγνπζεο πεξηπηψζεηο ε έγγξαθε κεηάθξαζε κπνξεί λα αληηθαηαζηαζεί απφ
πξνθνξηθή κεηάθξαζε ή πξνθνξηθή ζχλνςε ηνπ πεξηερνκέλνπ ησλ νπζησδψλ εγγξάθσλ.
3. Ο χπνπηνο ή ν θαηεγνξνχκελνο έρεη δηθαίσκα λα ππνβάιεη αληηξξήζεηο θαηά ηεο απφθαζεο κε ηελ
νπνία θξίλεηαη φηη δελ απαηηείηαη κεηάθξαζε εγγξάθσλ ή ρσξίσλ εγγξάθσλ ή φηαλ ε πνηφηεηα ηεο
δελ είλαη επαξθήο. ΢ηελ πεξίπησζε απηή εθαξκφδεηαη αλαιφγσο ην έθην εδάθην ηνπ άξζξνπ 233
παξάγξαθνο 1.
4. Ο χπνπηνο ή ν θαηεγνξνχκελνο έρεη δηθαίσκα λα παξαηηεζεί απφ ην δηθαίσκα κεηάθξαζεο
εγγξάθσλ ππφ ηελ πξνυπφζεζε φηη έρεη πξνεγνπκέλσο ζπκβνπιεπζεί ζπλήγνξν ή φηη έρεη κε άιινλ
ηξφπν ιάβεη πιήξε γλψζε ησλ ζπλεπεηψλ ηεο παξαίηεζεο. Η παξαίηεζε πξέπεη λα είλαη πξντφλ ηεο
ειεχζεξεο βνχιεζεο ηνπ πξνζψπνπ θαη λα κελ πεξηέρεη φξν ή αίξεζε.»
Γηαδηθαζία θαηαγξαθήο (άξζξν 7 ηεο Οδεγίαο 2010/64/ΔΔ)

«Γηα ηελ εμέηαζε ηνπ ππφπηνπ ή ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ ζε θάζε ζηάδην ηεο πνηληθήο δηαδηθαζίαο, φηαλ
απηή γίλεηαη κε ηε ζπλδξνκή δηεξκελέα ή φηαλ γίλεηαη πξνθνξηθή κεηάθξαζε ή ζχλνςε βαζηθψλ
εγγξάθσλ ή γηα ηελ παξαίηεζε ησλ αλσηέξσ απφ ην δηθαίσκα ηεο κεηάθξαζεο, ζπληάζζεηαη έθζεζε
ή γίλεηαη εηδηθή κλεία ζηελ έθζεζε πνπ ζπληάζζεηαη απφ ην αξκφδην θάζε θνξά φξγαλν.»
Έμνδα (άξζξν 4 ηεο Οδεγίαο 2010/64/ΔΔ)

Μεηά ην άξζξν 238Α ηνπ Κψδηθα Πνηληθήο Γηθνλνκίαο πξνζηίζεηαη άξζξν 238Β σο εμήο:
«Σα έμνδα δηεξκελείαο, θαζψο θαη ηα έμνδα ηεο κεηάθξαζεο ησλ απνθάζεσλ πνπ ζπλεπάγνληαη ηε
ζηέξεζε ηεο ειεπζεξίαο ελφο πξνζψπνπ, ησλ εγγξάθσλ απαγγειίαο θαηεγνξίαο θαη ησλ ζρεηηθψλ κε

ηελ θαηεγνξία δηθαζηηθψλ απνθάζεσλ, ηα νπνία πξνθχπηνπλ απφ ηελ εθαξκνγή ησλ άξζξσλ 233 επ.
θαη 236Α ηνπ ΚΠΓ, αλεμάξηεηα απφ ηελ έθβαζε ηεο δηαδηθαζίαο, βαξχλνπλ ην Γεκφζην. Καη
εμαίξεζε, ηα αλσηέξσ έμνδα κεηάθξαζεο βαξχλνπλ ηνλ χπνπην ή ηνλ θαηεγνξνχκελν, εθφζνλ απηφο
απνδεδεηγκέλα κπνξεί λα ηα θαηαβάιεη.»
Γηθαίσκα ελεκέξσζεο (άξζξα 3 θαη 4 ηεο Οδεγίαο 2012/13/ΔΔ)

«1. Ο χπνπηνο ή ν θαηεγνξνχκελνο ελεκεξψλεηαη ακέζσο φζνλ αθνξά ηνπιάρηζηνλ ζηα αθφινπζα
δηθαηψκαηα: α) ην δηθαίσκα παξάζηαζεο κε ζπλήγνξν, β) ην δηθαίσκα θαη ηηο πξνυπνζέζεηο παξνρήο
δσξεάλ λνκηθψλ ζπκβνπιψλ, γ) ην δηθαίσκα ελεκέξσζεο ζρεηηθά κε ηελ θαηεγνξία, δ) ην δηθαίσκα
δηεξκελείαο θαη κεηάθξαζεο θαη ε) ην δηθαίσκα ζησπήο.
2. Η ελεκέξσζε ζχκθσλα κε ηελ παξάγξαθν 1 παξέρεηαη ζε απιή θαη θαηαλνεηή γιψζζα,
πξνθνξηθψο ή εγγξάθσο, ιακβαλνκέλσλ ππφςε ησλ εηδηθψλ αλαγθψλ ησλ ππφπησλ ή
θαηεγνξνπκέλσλ πνπ είλαη επάισηα πξφζσπα.
3. ΢ηνλ χπνπην ηέιεζεο πξάμεο ή ζηνλ θαηεγνξνχκελν, ν νπνίνο ζπιιακβάλεηαη ή θξαηείηαη,
παξέρεηαη ακέζσο έγγξαθν ζην νπνίν θαηαγξάθνληαη ηα δηθαηψκαηα ηνπ θαη ηνπ επηηξέπεηαη λα ην
δηαηεξεί ζηελ θαηνρή ηνπ θαζ' φιε ηε δηάξθεηα ηεο ζηέξεζεο ηεο ειεπζεξίαο ηνπ. Σν έγγξαθν απηφ
πεξηιακβάλεη πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηα αθφινπζα δηθαηψκαηα: α) ην δηθαίσκα παξάζηαζεο κε
ζπλήγνξν, β) ην δηθαίσκα θαη ηηο πξνυπνζέζεηο παξνρήο δσξεάλ λνκηθψλ ζπκβνπιψλ, γ) ην δηθαίσκα
ελεκέξσζεο ζρεηηθά κε ηελ θαηεγνξία, δ) ην δηθαίσκα δηεξκελείαο θαη κεηάθξαζεο, ε) ην δηθαίσκα
ζησπήο, ζη) ην δηθαίσκα πξφζβαζεο ζην πιηθφ ηεο δηθνγξαθίαο, δ) ην δηθαίσκα ελεκέξσζεο ησλ
πξνμεληθψλ αξρψλ θαη ελφο επηπιένλ πξνζψπνπ, ε) ην δηθαίσκα ζε επείγνπζα ηαηξηθή πεξίζαιςε, ζ)
ηνλ αλψηαην αξηζκφ σξψλ ή εκεξψλ θαηά ηηο νπνίεο ν θαηεγνξνχκελνο δχλαηαη λα ζηεξεζεί ηεο
ειεπζεξίαο ηνπ πξνηνχ πξνζαρζεί ελψπηνλ δηθαζηηθήο αξρήο θαη η) πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηηο
δπλαηφηεηεο πξνζβνιήο ηνπ λφκηκνπ ραξαθηήξα ηεο ζχιιεςεο ή ηεο θξάηεζεο.
4. Σν σο άλσ έγγξαθν ζπληάζζεηαη ζε απιή θαη θαηαλνεηή γιψζζα. Όηαλ απηφ δελ είλαη δηαζέζηκν
ζηελ θαηάιιειε γιψζζα, ν χπνπηνο ή ν θαηεγνξνχκελνο ελεκεξψλεηαη γηα ηα δηθαηψκαηα ηνπ
πξνθνξηθά ζε γιψζζα πνπ θαηαλνεί. Σν ελ ιφγσ έγγξαθν πξέπεη ζηε ζπλέρεηα λα ρνξεγείηαη, ρσξίο
αδηθαηνιφγεηε θαζπζηέξεζε, ζε γιψζζα πνπ ν χπνπηνο ή ν θαηεγνξνχκελνο θαηαλνεί.»
Γηθαίσκα πξφζβαζεο ζην πιηθφ ηεο δηθνγξαθίαο (άξζξα 7 θαη 8 ηεο Οδεγίαο 2012/13/ΔΔ)
Σην άξζξν 101 ηνπ Κψδηθα Πνηληθήο Γηθνλνκίαο πξνζηίζεληαη παξάγξαθνη 3, 4 θαη 5 σο εμήο:
«3. Καηά παξέθθιηζε απφ ηηο παξαγξάθνπο 1 θαη 2, εθφζνλ δελ ζίγεηαη ην δηθαίσκα ζε δίθαηε δίθε,
νη αξκφδηεο αξρέο, θαηά ηελ αλάθξηζε, πξναλάθξηζε ή πξνθαηαξθηηθή εμέηαζε, δελ επηηξέπνπλ ηελ
πξφζβαζε ζε ηκήκα ηνπ πιηθνχ, αλ απηή ελδέρεηαη λα ζέζεη ζε ζνβαξφ θίλδπλν ηε δσή ή ηα
ζεκειηψδε δηθαηψκαηα άιινπ πξνζψπνπ ή αλ ηέηνηα άξλεζε είλαη απνιχησο απαξαίηεηε γηα ηελ
πξνζηαζία ζεκαληηθνχ δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο, φπσο ζηηο πεξηπηψζεηο θαηά ηηο νπνίεο ε πξφζβαζε
ζα κπνξνχζε λα ζέζεη ζε θίλδπλν ηε δηεμαγσγή έξεπλαο ή λα βιάςεη ζνβαξά ηελ εζληθή αζθάιεηα.
4. Γηα ηελ παξνρή πιεξνθνξηψλ ζηνλ θαηεγνξνχκελν, ζχκθσλα κε ηα παξαπάλσ, ζπληάζζεηαη
έθζεζε ή γίλεηαη εηδηθή κλεία ζηελ έθζεζε πνπ ζπληάζζεηαη αξκνδίσο.
5. Ο θαηεγνξνχκελνο ή ν ζπλήγνξνο ηνπ έρεη ην δηθαίσκα λα ππνβάιεη αληηξξήζεηο θαηά ηεο
ελδερφκελεο παξάιεηςεο ή άξλεζεο ηεο αξκφδηαο αξρήο λα παξάζρεη ηηο θαηά ηα αλσηέξσ
πιεξνθνξίεο. Η παξάγξαθνο 3 ηνπ άξζξνπ 236Α εθαξκφδεηαη αλαιφγσο.»

ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑ

Η πξαγκάησζε ηνπ νπζηαζηηθνχ κε ην δηθνλνκηθφ πνηληθφ δίθαην: Η πξαγκάησζε ηνπ νπζηαζηηθνχ

2. Οη πνηληθέο θπξψζεηο θαη νη πνηληθνί θαλφλεο: Σν πνηληθφ δηθνλνκηθφ δίθαην πξαγκαηψλεη

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 1

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 2

2. Ζ θεθαιαηψδεο αμία ησλ δηθνλνκηθψλ ηχπσλ σο ζπζηαηηθψλ ηεο δηθαληθήο κνξθήο: Η

3. Ζ πξνζηαζία ηνπ αηφκνπ σο ζθνπφο ηνπ πνηληθνχ δηθνλνκηθνχ δηθαίνπ: Σν αλ ζα ηειέζνπκε ή

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 3

Α] Γηαιεθηηθφο ραξαθηήξαο. Αλαγθαία είλαη ε άξζε ηεο ζπρλήο αληίζεζεο/ζχγθξνπζεο αλάκεζα

Β] Γπλακηθφο ραξαθηήξαο. Οη δηθνλνκηθέο πξάμεηο πνπ ζπλαπαξηίδνπλ ηελ πνηληθή δίθε,

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 4

Γελ πεξηιακβάλεηαη ζηελ πεξίιεςε.

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 5

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 6

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 7

3. Ο κηθηφο ραξαθηήξαο ηεο πνιηηηθήο αγσγήο: Μφλε ε αλάγθε απνδεκίσζεο ή ρξεκαηηθήο

4. Πνηνο λνκηκνπνηείηαη σο πνιηηηθψο ελάγσλ; α) νη δεκησζέληεο (πιηθά ή εζηθά) απφ ην

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 8

1. Τα δηάθνξα ζπζηήκαηα (ζει. 99-103): Γελ πεξηιακβάλνληαη ζηελ πεξίιεςε.

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 9

4. 'Πξνθαηαξθηηθή εμέηαζε' θαη 'αζηπλνκηθή πξναλάθξηζε': Πξφθεηηαη γηα δχν ηδηφξξπζκεο

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 10

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 11

δηαζθαιίδεηαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο πνηληθήο θαηαζηνιήο / iii] αδπλαηνχλ λα αηηηνινγήζνπλ

3. Δηδηθνί πνηληθνί δηθαζηέο; Σα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ‘εηδηθνχ’ πνηληθνχ δηθαζηή είλαη α) νη

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 12

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 13

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 14

1. ‘Λατθή δεκνζηφηεηα’ θαη ‘δεκνζηφηεηα ησλ κεξψλ’· ‘εζσηεξηθή’ θαη ‘εμσηεξηθή’

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 15

2. Έκκεζε δεκνζηφηεηα, πνιηηηθή δεκνζηφηεηα θαη ‘publicity’: ΢πλήζσο, ηα αθξναηήξηα ησλ

2. Ζ ‘άλνδνο’ ηνπ ζεζκνχ ησλ ‘δηθνλνκηθψλ δηαπξαγκαηεχζεσλ’ (=plea bargaining): ΢χκθσλα

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 16

3. Ζ επηκέιεηα ηνπ δηεπζχλνληνο ηε ζπδήηεζε: Σα επεηξσηηθά επξσπατθά δηθαζηήξηα ηάζζνληαη

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 17

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 18

1. Τν θαζήθνλ εκθάληζεο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ: α) Έρεη νπζηψδε απνδεηθηηθή αμία πξνπάλησλ

2. Πξναηξεηηθή ε παξνπζία ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ; Ο θαηεγνξνχκελνο δε κπνξεί –αλάινγα κε ηελ

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 19

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 20

2. Ζ απαγφξεπζε ηεο απνδεηθηηθήο αμηνπνίεζεο: Σα παξαπάλσ αθνξνχλ ζε εμαηξέζεηο απφ ηελ

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 21

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 22

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 23

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 24

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 25

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 26

4. Τα δηθαζηηθά ζπκβνχιηα: ΢ηα Πιεκκειεηνδηθεία, ζηα Δθεηεία θαη ζηνλ ΑΠ εθηεινχλ

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 27

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 28

3. Ζ εηζαγγειηθή πξνθαηαξθηηθή εμέηαζε: Καζίζηαηαη ππνρξεσηηθή ε πξνθαηαξθηηθή εμέηαζε ζε

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 29

1.1 Οη επηκέξνπο αλαθξηηηθέο πξάμεηο

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 30

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 31

ε) Ζ δηελέξγεηα πξαγκαηνγλσκνζχλεο (ΚΠΓ 183): Δηδηθφηεξα, ην έξγν ηνπ πξαγκαηνγλψκνλα

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 32

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 33

1.2.2 Ο θιεζείο ζε απνινγία θαηεγνξνχκελνο δελ εκθαλίδεηαη: Η πξναλάθξηζε κπνξεί λα

ΑΡΣΕΜΙ΢ ΣΡΙΚΗ ΢ελίδα 34

ζχιιεςεο / β) έληαικα βίαηεο πξνζαγσγήο. Δηδηθφηεξα, ν αλαθξηηήο νθείιεη πξψηα λα

1.2.3 Ο θαηεγνξνχκελνο κπξνζηά ζηνλ αλαθξηηή

Β] Δλεξγνπνίεζε ησλ δηθαησκάησλ ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ (ΚΠΓ 273 §2): i. Τν δηθαίσκα

Γ] Τν θαηεγνξεηήξην: Ο αλαθξίλσλ ππνρξενχηαη λα εθζέζεη ζηνλ θαηεγνξνχκελν κε πιεξφηεηα θαη