Семинарын даалгавар-3.

1. Параметр ба түүврийн статистикийн ялгаа нь юу вэ?

Параметр нь эх олонлогийн мэдээлэл дээр үндэслэн тооцдог бол түүврийн статистик нь
түүвэр олонлогийн мэдээлэл дээр үндэслэн тооцдог гэдгээрээ ялгаатай. Жишээ нь:
Байрны 8%-н зээлд хамрагдсан нийт иргэдийн зээлийн дундаж хэмжээг тооцлоо гэвэл энэ
параметр болно. Харин байрны 8%-н зээлд хамрагдсан 40-45 насны иргэдийн зээлийн
дунджийг тооцно гэвэл түүврийн статистик болно.
2.
a) Эх олонлогийг тодорхойл- Кола хэрэглэдэг бүх хүмүүс
b) Хувьсагчийг тодорхойл- Амтлаад таалагдсан ундааны дугаарыг сонгох байдлаар 1
эсвэл 2
c) Түүвэр олонлогийг тодорхойл- Кола хэрэглэдэг 1000 хүн
d) Параметр ба статистикийг тодорхойл- хийжүүлсэн ундаа хэрэглэдэг хүмүүсээс нийт
кола хэрэглэгчдийн тоог олвол энэ нь параметр харин 30-40 насны кола хэрэглэгч
хүмүүсийн тоо гэвэл статистик болно.
3. Дараах тохиолдлуудад түүвэрлэлтийн ямар аргыг ашигласан байна вэ?
a) Онгоцны буудал дээр нэгэн эмэгтэй онгоцны буудлын үйлчилгээг үнэлүүлэхийг хүсч
зорчигчдод асуулгын хуудас тарааж өгч байв. Тэрээр гар дүүрэн ачаа тээштэй яарч
яваа зорчигчдоос асуусангүй, харин оронд нь хүлээлгийн танхимд сууж байгаа
зорчигчдоос асуулгаа авчээ.- Зорилтот түүвэр
b) Багш оюутнуудынхаа гэрийн даалгавраа хийсэн эсэх талаар мэдээлэл цуглуулах гэж
санамсаргүйгээр 2-р эгнээг сонгож, тэдгээр эгнээнд байгаа бүх оюутнуудын гэрийн
даалгаврыг шалгах болов.- Серийн түүвэр
c) Багш оюутнуудынхаа гэрийн даалгавраа хийсэн эсэхийг мэдэх гэж түүвэрлэн шалгах
болов. Түүвэрт сайн дураараа шалгуулах хүсэлтэй оюутнуудыг хамруулсан.-
Тохиолдлын түүвэр
d) Электрон барааны сүлжээ дэлгүүрийн маркетингийн менежер үйлчлүүлэгчдийнхээ
насны талаарх мэдээлэл олж авахыг хүсчээ. Тэгээд 2 долоо хоногийн турш салбар
дэлгүүр бүрдээ 100 үйлчлүүлэгчийг санамсаргүйгээр сонгон асуулгын хуудас
бөглүүлжээ.- Мужилсан түүвэр
e) Нийтийн номын сангийн номын санч уг номын сангаар үйлчлүүлэгчдийн хэдэн хувь
нь хүүхдүүд байгааг тодорхойлохыг хүсчээ. Тэрээр номыг нь авч үзсэн хүн том хүн
үү эсвэл хүүхэд эсэхийг тэмдэглэдэг хуудастай ба энэ тоо мэдээгээ ном авсан 4 дэх
үйлчлүүлэгч бүрт хөтөлдөг.- Системчилсэн түүвэр
f) Сонгуульд нэр дэвшигчдийн хооронд өрнөсөн хэлэлцүүлэг нь сонгогчдын санаа
бодолд хэрхэн нөлөөлөхийг улс төрийн нэгэн нам мэдэхийг хүсчээ. Хэлэлцүүлгийн
дараа өдөр, тус намын судалгааны ажилтан санамсаргүйгээр сонгосон 1200 утасны
дугаар луу залгаж хэнд саналаа өгөх гэж байгаа болоод нэр дэвшигчдийн талаарх
үзэл бодлыг нь уг хэлэлцүүлэг өөрчилсөн эсэхийг лавлав.- Энгийн санамсаргүй
түүвэр
4.
a. Хоёр дэлгүүр 2 удаа давхацна. Сонгогдох дэлгүүрүүд:
11- Сэлбэ /10/
65- Нарлаг /14/
86- Сэлбэ /10/
62- Дэнж /11/
06- Билэг /05/
10- Онон /09/
12- Дэнж /11/
77- Саяг /01/
04- Улаан залаат /03/
b. 7, 25, 33, 49 гэсэн санамсаргүй тоонууд сонгогдсон ба харгалзах дэлгүүр:
 7- Анар
 25- Жаргалант
 33- Алтлаг
 49- Гэрэл гэсэн 4 дэлгүүр сонгогдсон.
c. Системт түүврийн аргаар 8 дэлгүүр сонгоход n=3 гарсан ба эхний дэлгүүрээс эхлэн
алхамыг тоолсон.
00-Цагаан соёо
03-Улаан залаат
06-Анар
09-Онон
12-Сондор
15-Бадмаараг
18-Мөрөн
21-Амтлаг гэсэн 8 дэлгүүр сонгогдсон.
5.
a. Дэс дараалласан цуваа:
13 17 20 23 27 33 33 33 33 40 40 43 47 47 63 70 80 83 87 87 87 90
b. 1 3 7
2 0 3 7
3 3 3 3 3
4 0 0 3 7 7
6 3
7 0
8 0 3 7 7 7
9 0
c. Дээрх хоёр аргын мөчир навчин диаграммын арга илүү их мэдээлэл өгч байна.
Авсан онооноос гадна оюутны дийлэнх нь хэдэн оноо авсан мөн хэдэн оюутны
оноо ижил байна гэх мэт мэдээллийг цэгцтэйгээр харж болж байна.
6. 50 74 74 76 81 82 89 92
7.
a.

Судалж буй Оюутны тоо Харьцангуй

 хичээлийн тоо давтамж
5 5 0,1
6 25 0,5
7 15 0,3
8 5 0,1
b. Оюутнуудын хэдэн хувь нь 5 хичээл судалдаг вэ? 10%
c. Оюутнуудын хэдэн хувь нь 6 эсвэл 7 хичээл судалдаг вэ? 80%
d. Оюутнуудын хэдэн хувь 7 хүртэл хичээл судалдаг вэ?
7 нь орвол 90% 7 хүртэлх бол 60%
8. 48 нэгж бүхий мэдээ өгөгдсөн.
k=7 R=6 d=1
Өрхиын ам бүлийн тоо: Харьцангуй давтамж:
2-3 0,35
4-5 0,46
6-7 0,15
8-9 0,04

Өрхийн ам бүлийн тоо

50

45

40

35

30

25

20

15

10

0
2-3 4-5 6-7 8-9

9.
a. Нэгэн дээд сургуулийн жил бүрийн элсэгчийн тоо, сүүлийн 5 жилээр- Шугаман
график
b. Нэгэн дээд сургуулийн оюутны зөвлөлийн үйл ажиллагааны жил бүрийн төсөв,
сүүлийн 5 жилээр- Шугаман график
c. Оюутнуудын сургууль руугаа явахад ашигладаг унааны хэрэгслүүд- Парето график
d. Сүүлийн сонгуульд 4 нэр дэвшигч тус бүрийн авсан саналуудын хувь- Дугуй график
e. Хотын сүүлийн 30 жилийн рекорд температурууд- Шугаман график
f. Хотод энэ жил бүртгэгдсэн гэмт хэргийн тоо, төрлөөр- Дугуй график
10.
Илчлэг болон тослог
350

300

250

200

150

100

50

0
2 4 6 8 10 12 14 16 18 20

a.

b. Хоорондын хамаарал ажиглагдаж байна. Илчлэг их байх тусмаа тосны хэмжээ ч

мөн адил их байна.