KİRİŞ KOLON BİRLEŞİMİ

Rijit Rijit Mafsallı Mafsallı Rijit

ÇELİK YAPILAR

6
ÇERÇEVE OLUŞTURMA
STABİLİTE Çelik yapıların kolon kiriş birleşimleri;
tek katlı yada çok katlı çerçevelerin üst katlarında mafsallı yada rijit,
çok katlı çerçevelerin ara katlarında mafsallı, yarı rijit ya da rijit
yapılır.

Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD

Kiriş Kolon Birleşimi Kiriş Kolon Birleşimi

Tek Katlı Çerçeve
Çelik yapıda kolon kiriş birleşimlerinin tamamen rijit ya da tamamen mafsallı yapılması Tek katlı çelik yapıda basit çerçeveler birlikte çalışacak şekilde
bir idealdir. Ancak tek katlı ve tek açıklıklı çerçevelerde tam olarak uygulanabilir. yan yana getirilerek çok gözlü çerçeveler oluşturulur.

Yapısal çelik ısıya duyarlı bir malzemedir.

Tek katlı çok gözlü çerçevelerde kiriş-kolon birleşimi mafsallı da yapılsa kiriş uçlarında bir Açıkta bırakılan çelik kirişlerin başka yapı
miktar dönme engellenir yada rijit yapılsa kirişle kolon arasındaki dönme tamamen önlenemez. elemanlarıyla birleştirilmesinde mesnetlerinden
Bu tür birleşimlere yarı rijit birleşim denir. biri kiriş açıklığı doğrultusunda serbestçe hareket
edebileceği şekilde kayıcı mafsallı düzenlenir.

Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD

KİRİŞ KOLON BİRLEŞİMİ KİRİŞ KOLON BİRLEŞİMİ

Tek Katlı Çerçeve Tek Katlı Çerçeve
Tek katlı yada çok katlı çerçevelerin üst katlarında rijit mesnetli
Kayıcı mesnet, kirişin geçtiği açıklığa ve taşıdığı bir çerçevede kolon-kiriş başlıkları sürekli yapılmalıdır.
yüke bağlı olarak; yüzeysel, çizgisel yada rulolu
mesnet şeklinde yapılır.

Çizgisel L<25m, V<30t

Yüzeysel L<15m, V<12t.

Kirişin kolon başlığına bağlanması durumunda, kolon başlık hizalarındaki gövde

Rulolu L>25m, V>30t
levhaları buruşmaya karşı berkitme levhalarıyla güçlendirilmelidir.
5
Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD

1
 KİRİŞ KOLON BİRLEŞİMİ KİRİŞ KOLON BİRLEŞİMİ
Tek Katlı Çerçeve Çok Katlı Çerçeve
Çok katlı çerçevelerin kolon-kiriş
birleşimlerinde kolon sürekli yapılmalıdır.

Çok katlı yapılarda kirişin kolona sadece gövdeden bağlanmasıyla

mafsallı, gövde ve başlıktan bağlanmasıyla rijit, gövde ve başlıklardan
biri ile bağlanmasıyla yarı rijit birleşim yapılır.

Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD

KİRİŞ KOLON BİRLEŞİMİ KİRİŞ KOLON BİRLEŞİMİ

Çok Katlı Çerçeve Çok Katlı Çerçeve

Mafsallı kolon-kiriş birleşimi

Çelik kolon kiriş birleşimlerinde sadece kesme kuvvetlerinin

aktarılması (mafsal) kiriş gövdesinden yapılacak birleşim ile
gerçekleştirilir.
Burada tamamen mafsallı birleşim bir idealdir.

Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD

KİRİŞ KOLON BİRLEŞİMİ KİRİŞ KOLON BİRLEŞİMİ

Çok Katlı Çerçeve Çok Katlı Çerçeve

Rijit kolon-kiriş birleşimi

Bulonlu birleşim Kaynaklı birleşim

Yarı rijit kolon-kiriş birleşimi

Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD

2
 KİRİŞ KOLON BİRLEŞİMİ KİRİŞ KOLON BİRLEŞİMİ
Çok Katlı Çerçeve Çok Katlı Çerçeve

Kirişin kolon başlığına bağlanması durumunda kolon

Kolon başlığına kiriş birleşimi gövdesi kiriş başlığı seviyesinde berkitme levhaları ile
güçlendirilmelidir.
Kolon gövdesine kiriş birleşimi

Rijit kolon-kiriş birleşimi

Kolon kiriş birleşimlerinin depreme karşı tasarımı için

Çelik kolon kiriş birleşimlerinde kesme yapılan araştırma sonuçlarına göre; esnek olması istenen
kuvvetleri ile birlikte moment aktarılması (rijit) birleşim yerlerine berkitme levhalarının eklenmesiyle enerji
için kiriş gövdesi ile başlıkları birleştirilmelidir. yutulması azalırken yük düzeyi artar.

Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD

KİRİŞ KOLON BİRLEŞİMİ KİRİŞ KOLON BİRLEŞİMİ

Çok Katlı Çerçeve Çok Katlı Çerçeve

Rijit kolon-kiriş birleşimi

Rijit kolon-kiriş birleşimi

Sürekli kolon-sürekli kiriş

Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD

KİRİŞ KOLON BİRLEŞİMİ ÇERÇEVE DÜZENLEMESİ

Dikdörtgen planlı tasarımda çerçeveler tek doğrultuda tasarlanır.

Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD

3
 ÇERÇEVE DÜZENLEMESİ ÇERÇEVE DÜZENLEMESİ

Dikdörtgen modülde tek doğrultulu olarak tasarlanan çerçeveler

yapının kısa ya da uzun kenarı doğrultusunda düzenlenebilir.

Yapı modülü kareye yakınsa yapının iki

doğrultusunda da çerçeveler oluşturulur.
Kısa kenar doğrultusunda düzenlenmiş çerçeveler
hem düşey hem yatay yüklere karşı koyarak yükleri
yapının eni doğrultusunda iç çerçevelere dağıtır.

Yapı uzun kenarı doğrultusunda düzenlenmiş çerçeve

sistemlerinde düşey yükler çerçevelerle yatay yükler
çerçevelere dik kiriş ya da döşeme plağı ile alınır.

Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD

TAŞIYICI DUVARLAR TAŞIYICI DUVARLAR

Taşıyıcı duvarların çerçeve sisteme eklenmesi salınımı sınırlandırdığı için

Salt çerçeve sistemler yatay yükler altında bu elemanlara stabilite elemanları yada rijitleştirme elemanları denir.
katlar arası büyük yatay öteleme yapar.

Rijit çerçevelerde katlar arası yer değiştirme her

kata etkiyen kesme kuvvetine bağlıdır.

Taşıyıcı duvarların yer değiştirme özelliği düşey bir konsol kiriş gibidir,
yatay yer değiştirme alt katlarda az, üst katlarda fazladır.

Çerçevelerde rijitliği sağlamanın yanında rijitliği

Taşıyıcı duvarların çerçeve sisteme eklenmesi ile;
taşıyıcı duvarlar çerçevelerin katlar arası yer değiştirmesini,
çerçeve sistem üst katlarda taşıyıcı duvarların yatay yer değiştirmesini
frenleyeceği için, yatay salınım sınırlandırılır.
21
Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD
artırmak için de stabilite elemanları kullanılır.
Tasarımda bu elemanların istenmediği durumlarda kolon
boyutları büyütülür ve mesnetler rijit olacak şekilde düzenlenir.
Çelik yapılarda rijit birleşimli çerçeveler yatay yüklerin karşılanmasında düşey
stabilite elemanı olarak kullanılır ve yapı içindeki yeri buna göre düzenlenir.
22
Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD

TAŞIYICI DUVARLAR
TAŞIYICI DUVARLAR
Betonarme Perde
Perdeler, planda uzun kenarının kalınlığına oranı en az 7 olan betonarme taşıyıcı duvarlardır.
Perde kalınlığı, kat yüksekliğinin 1/20inden ve 20 cm den az olmamalıdır.
lw ≥ 7bw
bw ≥ 20cm
bw ≥ Hw/20 cm

Yatay yükleri alacak şekilde tasarlanan taşıyıcı duvarlar;

*betonarme perde, Sık kolon+yüksek kiriş
*çelik çaprazlı çerçeve ya da Betonarme perde donatıları düzdür ve
*çelik kolonların sık sıralanıp yüksek kirişlerle bağlanmasıyla, duvarın tek yada iki yüzünde, yatay ve
oluşturulur. düşey ızgara şeklinde düzenlenir.

23 24
Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD

4
 TAŞIYICI DUVARLAR
TAŞIYICI DUVARLAR
Çaprazlı Çerçeve
Kolonlar arasının düşey çaprazlama ile rijitleştirildiği sistemde kolonların üst ve alt
başlık, çaprazlamaların diyagonal olarak düzenlendiği düşey bir kafes kiriş oluşturulur.

John Hancock Building Sears Tower

Çelik yapılarda çelik çubuklarla oluşturulan duvarlar; çelik çerçeve arasının

çaprazlanması yada çelik çubukların sık düzenlenmesiyle oluşturulur. Düşey kafesi oluşturan çubuklar yükleri sadece çekme ve basınç kuvvetleri ile zemine ilettikleri için
kafes alt ve üst başlıklarını oluşturan kolon en-kesitleri rijit çerçeve en-kesitlerinden küçük olur.
25 26
Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD

TAŞIYICI DUVARLAR TAŞIYICI DUVARLAR

Çaprazlı Çerçeve Merkezi Çaprazlı Çerçeve
Çelik yapıda çerçeveye çaprazların eklenmesiyle oluşturulan çaprazlı çerçevelerle Merkezi çaprazlı çerçeveler, 2007 ABYBH Yönetmelikte
kolon ve kirişlerdeki eğilme önlenerek rijit çerçeve davranışı iyileştirilmiş olur. “Süneklik Düzeyi Normal Çelik Çaprazlı Perdeler” olarak tanımlanır.
Düğüm noktalarına merkezi olarak birleştirilen çaprazlı perdelerin rijit çerçevelerle
Burada, yatay kuvvetler kolonlar tarafından değil, örgü elemanları tarafından yutulur.
birlikte kullanımı rüzgar gibi yatay yüklere karşı uygun bir dayanım ve rijitlik gösterir.
Elastik davranışının düşük olması nedeniyle deprem bölgelerinde yeterli olmayabilir.

Merkezi çaprazlar; diyagonal, V yada K şeklinde yapılır.

Yanal yüklere karşı düşey kafes kiriş çalışması gösteren merkezi çaprazlı perdelerde yatay
yükler, kolon ve çapraz elemanların eksenel çekme yada basınca çalışmasıyla karşılanır.
Merkezi çaprazlı perdeyi oluşturan kolonlar ve kirişler de eksenel kuvvete çalışır.
Çaprazların kolon kiriş birleşimleri mafsallı yada rijit yapılabilir.
Çaprazlı çerçeveler, merkezi ve dış merkezi çaprazlamalı olarak iki şekilde düzenlenir.
27 28
Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD

TAŞIYICI DUVARLAR TAŞIYICI DUVARLAR

Merkezi Çaprazlı Çerçeve Merkezi Çaprazlı Çerçeve
Merkezi çaprazlı perde kolonları rüzgar yönünde çekme, rüzgar altı Diyagonal ve X çaprazlarında, çelik
yönünde basınca çalışan başlıklar olarak devirme momentini karşılar. çubuklar kolon-kiriş birleşim
X çapraz
Diyagonaller, eğim doğrultusuna bağlı olarak çekme ya noktalarına bağlanır. Diyagonal çapraz

da basınca çalışır ve yatay kesme kuvvetini karşılar.

Yatay yük her iki yönden de gelebileceği için diyagonaller
hem çekmeye hem de basınca çalışabilir. Bu nedenle en
elverişsiz durum olan basınca göre tasarlanmalıdır.

Diyagonal çaprazlarda, birbiri ardına gelen yatay

kuvvetler sadece çekme çaprazlamaları ile karşılanır,
basınç çaprazları ihmal edilir. X çaprazlarında yada
Çaprazların sadece çekmeye çalışmak üzere hesaplanması durumunda, çapraz örgü aynı katın diğer çaprazlarında da durum aynıdır.
çubuklarının narinlik oranı 250’yi, basınç kuvveti de alacak şekilde hesaplanan örgü X yada diyagonal merkezi çaprazlı
çubuklarının narinlik oranı 100’ü ) 4.0 Es /σa sınır değerini aşmamalıdır. elemanlarda düşey yükler ihmal edilir.
29 30
Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD

5
 TAŞIYICI DUVARLAR TAŞIYICI DUVARLAR
Merkezi Çaprazlı Çerçeve Merkezi Çaprazlı Çerçeve
Örgü çubuklarının kolonlara bağlandığı çaprazlı perdelerde, bağlantı kolon
kesitinin başlığına yapılmalıdır. Kolon gövdesine bağlantı yapılmamalıdır.

Genellikle çapraz elemanlarının birleşimi düşük eğilme rijitliği olan levhalarla

yapıldığı için bu levhalar berkitilerek eğilme dayanımları artırılmalıdır.

31 32
Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD

TAŞIYICI DUVARLAR TAŞIYICI DUVARLAR

Merkezi Çaprazlı Çerçeve Merkezi Çaprazlı Çerçeve
V yada ters V çaprazlarda, çapraz elemanlar hem
basınç hem de çekmeye çalışacak şekilde tasarlanır.
K çaprazlarında diyagonaller kolon orta noktasında birleştirilir.
Basınca çalıştırılan çapraz elemanlarda Ters V çapraz V çapraz
narinliğin sınırlandırılması önemlidir. Diyagonallerin kolon orta noktasında birleştirildiği K çaprazları
düktil bir davranış gösteremez çünkü akma mekanizmasında
kolonun da katılımını gerektirir.

K çaprazlar, yanal yükler altında kolonun da katılımını

gerektirdiği için deprem bölgelerinde tavsiye edilmez.

K çapraz

Sadece eksenel basınca çalışan K çaprazlı sistemin düktilitesi zayıftır.

V yada  şeklindeki çaprazlar kiriş ortasında, kiriş sürekliliğini
bozmadan birleştirilirken bağlanan kirişe bir düşey destek oluşturulur.
K çaprazlı çerçeveler, deprem yükleri altında hasarı yıkılmadan
Burada kirişler, ortalarından mesnetlenen diyagonal elemanın etkisi ihmal edilerek sönümleyemeyen bir sistemdir.
sadece düşey yüklere göre tasarlanır. Ancak çaprazların kirişe bağlandığı noktadaki
düşey yükler çapraz tasarımında dikkate alınmalıdır.
33 34
Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD

TAŞIYICI DUVARLAR TAŞIYICI DUVARLAR

Merkezi Çaprazlı Çerçeve Merkezi Çaprazlı Çerçeve
Merkezi çaprazlı sistemlerde düktil elemanlar çekmeye çalışan çaprazlardır, çünkü
basınç çaprazlarındaki enerji dağılımı, burkulma nedeniyle elemanları çabuk bozar.
Çapraz elemanların davranışı narinlik oranına bağlıdır.

Narinlik oranı küçük olan çaprazlar büyük

olanlardan daha fazla enerji yutar.
Narinliğin artırılması yutulan enerjiyi azaltır.
Genellikle narinlik oranı büyük çapraz elemanların basınç dayanımları,
narinlik oranı küçük elamanlardan daha hızlı bozulma gösterir.
35 36
Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD

6
 TAŞIYICI DUVARLAR TAŞIYICI DUVARLAR
Merkezi Çaprazlı Çerçeve Merkezi Çaprazlı Çerçeve

Genellikle hadde mamulü en-kesitler, büyük yanal

Çaprazların davranışı en-kesit şekline de bağlıdır.
En-kesit şekli, çapraz elemanının yanal burulmalı
burkulmasını ve bölgesel burkulmayı ve bunların
sonucunda basınç dayanımını etkiler.
yer değiştirmelerde bölgesel burkulma gösterir.
En güçlüden en zayıfa bu en-kesitler:
tüpler, geniş başlıklı I, T, çift U profiller ve çift köşebentler olarak sıralanabilir.
Her iki eksen etrafında simetrik en-kesitler burkulma oluşturmaması bakımından daha uygundur.
T ve çift köşebentle oluşturulan en-kesitler simetri eksenlerine dik doğrultuda burkulur.

37 38
Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD

TAŞIYICI DUVARLAR TAŞIYICI DUVARLAR

Merkezi Çaprazlı Çerçeve Dışmerkezi Çaprazlı Çerçeve
Süneklik Düzeyi Yüksek Çelik Çaprazlı Perde olarak tanımlanan dışmerkezi çaprazlı
sistem, merkezi çaprazlı çerçevenin rijitlik ve dayanımıyla rijit çerçevelerin elastik
olmayan davranışı ve enerji dağıtma özelliklerini birleştiren bir sistemdir.

Sistemin dışmerkezi olarak adlandırılması,

* kirişin kolona,
* kirişin çapraz
elemana birleşimlerinde özellikle dış merkezilik uygulanmasındandır.
Bu sistemin etkili olması için çapraz elemanların kolon-kiriş birleşim noktasına yada
iki çapraz elemanın bir kiriş üzerindeki ortak birleşim noktasına göre dış merkezlik,
çaprazlı çerçeve kolonları arasındaki açıklığın 1/5’i ile 1/10’u arasında seçilir .
39 40
Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD

TAŞIYICI DUVARLAR TAŞIYICI DUVARLAR

Dışmerkezi Çaprazlı Çerçeve Dışmerkezi Çaprazlı Çerçeve

Dışmerkezi çaprazlı çerçeveler, çaprazlamada en az bir bağlantı kiriş parçası Bağlantı kiriş parçasında deformayon, merkezi çaprazlı çerçevelerden daha fazladır
olması kaydıyla çeşitli şekillerde yapılabilir. Amaç, deprem sırasında oluşabilecek ancak bu kiriş parçasının oldukça kısa olması nedeniyle yer değiştirmeler az olur.
büyük yükler altında çapraz elemanların burkulmamasıdır. Bu da bağlantı Bağlantı kirişi
parçasının akmaya (deforme olmasına) göre tasarımıyla gerçekleştirilir. Bağlantı kirişi

Dışmerkezi kiriş, çapraz elemanların büyük kuvvetler almasını sınırlayarak burkulmalarını

önler. Bağlantı kirişi denilen dış merkeziliğin oluşturulduğu kiriş parçası deforme olduğunda,
diğer eğilme elemanlarında plastik mafsallar, basınç elemanlarında burkulma oluşmaz.
Böylece sistem, büyük deformasyonlarda bile stabilitesini korur.
Rüzgar ve küçük depremlerde tüm davranış elastik olduğu ve
plastik mafsallar oluşmadığı için gerekli rijitlik sağlanır.
41
Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD
Bağlantı kiriş parçasında plastik mafsallar yada kesme akması oluşması, uzunluğunun
bir fonksiyonudur. Yüksekliğinin iki katından uzun olan bağlantı parçalarında plastik
mafsallar oluşurken kısa olan parçalar kesmede akma eğilimindedir.
Bunlar kısa yada uzun bağlantı parçaları olarak tanımlanır.
Kısa bağlantıda dönme az olurken uzun bağlantıda daha büyük dönme oluşur.
42
Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD

7
 TAŞIYICI DUVARLAR TAŞIYICI DUVARLAR
Dışmerkezi Çaprazlı Çerçeve Dışmerkezi Çaprazlı Çerçeve

Dışmerkezi çaprazlı çerçevelerin elastik rijitliği merkezi çaprazlı çerçevelerle aynıdır.

Dışmerkezi çaprazlı çerçeveler rijit çerçevelerden daha hafif, merkezi çaprazlı

çerçevelerden daha düktildir. Bağlantı parçasındaki küçük hasar yapının göçmesini
önler çünkü yapı düşey yük taşıma kapasitesini ve rijitliğini kaybetmez.

43 44
Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD

TAŞIYICI DUVARLAR TAŞIYICI DUVARLAR

Dışmerkezi Çaprazlı Çerçeve Dışmerkezi Çaprazlı Çerçeve
Bağlantı kiriş parçalarının gövdesi çaprazların birleştiği noktalarda çift taraflı berkitilmelidir.
Ara berkitmeler, 600mm den küçük kirişler için tek taraflı yapılabilir.
Yüksek kiriş gövdeleri her iki taraftan da berkitilmelidir.
Berkitme levhaları arası kiriş yüksekliğinden fazla yapılmamalıdır.

Çapraz elemanların kolonlara bağlandığı çaprazlı

Kirişin, düzlemine dik doğrultuda bağlanmasında
döşeme plağı yerine bağ kirişleri tercih edilmelidir.
Düğüm noktalarına dışmerkezi olarak birleştirilen çapraz elemanları
uçlarının genellikle mafsallı birleştirildiği kabul edilir. Fakat kolon kiriş
birleşimleri tam sürekliliği sağlayacak şekilde kaynaklı birleştirilir.
45
Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD
çerçevelerde bağlantı, kolon kesitinin başlığına
yapılmalı, kolon gövdesine bağlantı yapılmamalıdır.
Basınç kuvveti de alacak şekilde hesaplanan çapraz
elemanların narinlik oranı 100’den fazla olmamalıdır.
Çaprazlar dış merkezi bağlandığında kirişler eğilme de alır.
Yatay yük her iki yönden de gelebileceği için çapraz elemanlar hem çekmeye hem de
basınca çalışabilir. Bu nedenle en elverişsiz durum olan basınca göre tasarlanmalıdır.
46
Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD

TAŞIYICI DUVARLAR
Sık Kolonlu Perdeler TAŞIYICI DUVARLAR

Taşıyıcı duvarlar;
Açık sistemler: L,X,V,Y,T ve H şeklinde,
tek doğrusal biçimde ve bir mekanı tam
olarak kapamayan
Kapalı sistemler- Çekirdek: genellikle
kare, üçgen, dikdörtgen ve daire biçiminde
ve bir alanı çevreleyen
sistemler olarak sınıflandırılır.

Çelik kolonların 1.00-1.50m aralıkla sıralanıp

yüksek kirişlerle bağlanmasıyla delikli perde
görünümlü taşıyıcı duvarlar oluşturulur. Taşıyıcı duvarlar, yapının içinde ya da dışında,
simetrik yada asimetrik olarak düzenlenir.
Sık kolonlu duvarların yapı dış cephesinde düzenlenmesi Açık sistemler Kapalı sistemler
ile (tübüler sistem) çok yüksek yapılar yapılabilir.

47 48
Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD

8
 TAŞIYICI DUVARLAR DÜŞEY STABİLİTE

Çelik yapı stabilitesi düşey düzlemde;

 rijit çerçeve
 taşıyıcı duvar
sistemlerinden biri yada birkaçının birlikte
kullanılmasıyla sağlanır.

Çerçevelerde rijitliği sağlamanın yanında rijitliği

artırmak için de stabilite elemanları kullanılır.

Taşıyıcı duvarların kapalı bir kutu oluşturulacak şekilde düzenlenmesine çekirdek denir.
Açık taşıyıcı duvarlı sistemler İyi düzenlenmiş çekirdekli sistemlerde yapıya gelen yatay yükler çekirdekle zemine
aktarılırken diğer kolonlara sadece düşey yükler taşıtılır.
49 50
Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD

DÜŞEY STABİLİTE DÜŞEY STABİLİTE

Düzenleme Düzenleme
Rijit bir cisim olarak düşünülen kat döşemesinin yanlı doğr doğr doğr
kendi düzleminde hareketinin önlenmesi için ş u u u
kendine mafsallı mesnetlenmiş en az üç stabilite
(rijitleştirme) elemanı gerekir.

Stabilite elemanlarının kayma doğrultusuna dik yanlı doğr doğr doğr

eksenleri uzayda bir noktada kesişmemelidir.
Yani bunlar:
* birbirine paralel olmayan,
*en az iki doğrultuda ve
*en az üç farklı düzlemde
düzenlenmelidir.
Aksi halde yanal yükler döşemenin dönmesine,
dolayısıyla tüm yapının burulmasına neden olur.
Stabilite elemanlarının birbirine paralel çok yakın olması da
aralarındaki mesafenin burulmayı önleyemeyecek kadar küçük
kalmasına ve elemanın çekirdek gibi çalışarak ortaya bir dönme
merkezi çıkmasına neden olabilir.
ş u u u Stabilite elemanlarının olabildiğince
yapı kenarlarına yakın düzenlenmesi
yapı mukavemetini artırır.
yanlı yanlı yanlı
ş ş ş Tasarımında stabiliteyi sağlama yöntemi ve
taşıyıcı sistem içindeki düzeni çok önemlidir.
doğr
u Yapı içinde eksantrik olarak yerleştirilmiş bir
çekirdeğin, eğilme ve kesme yanında burulma
etkisini de karşılaması gerekir.

51 52
Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD

DÜŞEY STABİLİTE
Düzenleme

53
Prof. Dr. G. Arun YTÜ Mimarlık Bölümü TSBD