Çelik Yapılar Dersi

Çekme Çubuğu Uygulamaları

Örnek.9

P=40t. , M20 Kaba Bulon , Malzeme St.37 , EY yüklemesi için

şekildeki çekme çubuğunun ve ekinin tahkiki yapılacaktır.

Çözüm Metodu: Önce çekme çubuğunda gerilme tahkiki için faydalı

enkesit alanı bulunacak ve çekme gerilmesi tahkiki yapılacak, ardından
ekin gerekli 3 şartı sağlayıp sağlamadığı tahkik edilecektir.

Faydalı enkesitin belirlenmesi için

Fn çizilen muhtemel yırtılma çizgileri
P yandaki şekilden görüldüğü gibidir.
Bu kesitlerin arasında minimum
değeri veren enkesit faydalı enkesit
olarak seçilir. Burada dikkat edilmesi
Pç
Pk gereken husus, kayma gerilmesine
maruz kesitler ile normal gerilmeye
Fn maruz kesitlerin emniyet gerilmeleri
a) Faydalı Enkesit Pk arasındaki fark nedeniyle, toplam
Pç
enkesitin belirlenmesinde kayma
b) Yırtılma çizgileri gerilmesi taşıyan enkesitlerin payı,
emniyet gerilmelerinin oranı kadar
azaltılır.

Faydalı Enkesit Alanı: Fn = 2 x (19,2 – 2 x 2,1 x 1,0) = 30cm²

Çubukta gerilme tahkiki:  = 40 / 30 = 1,333 t/cm² < 1,44

Ekte enkesit tahkiki:
Fn=2x(12,3 – 2x2,1x0,8) + (1,5x0,9 – 2,1x1,5) + ( 20x0,8 - 2x2,1x0,8)
= 40,87cm² > 30
Ağırlık merkezi tahkiki:

80 10 15 90

10

57,4

63 22,6
10
x x
8

Köşebentlerin ağırlık merkezine ait değerler profil tablosundan alınmıştır.

Ana çubukta ağırlık merkezinin x-x eksenine mesafesi: 2,82+0,8=3,62cm
Ek levhalarının ağırlık merkezi:

(20 x 0,8) x 0,4 + (2 x 12,3) x 4,06 + (9 x 1,5) x 6,3

Xg=
(20 x 0,8) + (2 x 12,3) + (9 x 1,5)

Xg = 3,54cm  Fark: 3,62 – 3,54 = 0,08cm uygun.

Birleşim elemanlarının aktardıkları kuvvetin tahkiki:

Birleşim elemanları çekme çubuğunun taşıyabileceği maksimum
yüke göre tahkik edilir. Yatay eksene sahip bulonlarda tesir sayısı 4
olduğu için, bir adet dört tesirli bulonun iki adet çift tesirli bulona
denk olduğu kabulü ile birleşimde 6+6=12 adet çift tesirli bulon için
tahkik yapılacaktır.
Çubuğun taşıyabileceği maksimum kuvvet: 30 x 1,44 = 43,2 ton
Global olarak bir adet Bulonun aktarabileceği kuvvet:
Makaslama gerilmesine göre:
N = 1,12 x (2 x  x 2,0² / 4) = 7,04 ton
Ezilme gerilmesine göre:
N = 2,4 x (2,0 x 1,0) = 4,80 ton
12 Adet bulonun aktarabileceği kuvvet: 12 x 4,80 = 57,60 ton >43,2
Birleşim elemanlarının payına düşen kuvvetlerin tahkiki:
Lev.90.15: 43,2t x (9cm x 1,5cm / 54,1cm²) = 10,78 ton
Lev.200.8: 43,2t x (20cm x 0,8cm / 54,1cm²) = 12,78 ton
L80.80.8: 43,2t x (2 x 12,3cm² / 54,1cm²) = 19,64 ton
Bulonların tahkiki:
Lev.90.15  3 adet çift tesirli bulonla bağlı;

Ns = 7,04t > 10,78 / 3 = 3,59t

Nl = 2,8 x 2,0 x 1,5 = 8,40t > 3,59t

Lev.200.8  6 adet tek tesirli bulonla bağlı;

Ns = 1,12 x ( x 2,0² / 4) = 3,52t > 12,78 / 6 = 2,13t

Nl = 2,8 x 2,0 x 0,8 = 4,48t > 2,13t

L80.80.8  6 adet tek tesirli bulonla bağlı;

Ns = 1,12 x ( x 2,0² / 4) = 3,52t > 19,64 / 6 = 3,27t

Nl = 2,8 x 2,0 x 0,8 = 4,48t > 3,27t

Örnek.10

Malzeme St.37, Yükleme EY, M18 Uygun Bulon için çekme

çubuğunun ve ekin tahkiki yapılacaktır.
Çözüm Metodu önceki örnek ile aynı şekilde uygulanacaktır.
1- Çubukta yapılan tahkikler:
Faydalı enkesit alanı:(NPU120 için F=24cm²)
Fn = 24cm² - (2 x 0,75 x 1,8 + 2 x 1,05 x 1,8) = 17,52cm²
Gerilme tahkiki:

ç = 25t / 17,52cm² = 1,427 t/cm² < 1,44

2- Ekte yapılan tahkikler:
2.1 Enkesit alanlarının tahkiki:
Lev.360.65.12  Fn = 2 x [(6,5 x 1,2) - (2 x 1,2 x 1,8)] = 6,96cm²
Lev.360.120.7  Fn = 2 x [(12 x 0,7) - (2 x 0,7 x 1,8)] = 11,76cm²

 Fn = 11,76 + 6,96 = 18,72cm² > 17,52cm² uygun

2.2 Ağırlık merkezi tahkiki:
Xg = [(12x0,7x(-0,35))+(12x0,7x1,1)+2x(6,5x1,2x3,25)] / 32,4
= 57 / 32,4 = 1,76cm

Xg = 1,84 – 1,76 = 0,08cm uygun

2.3 Ek elemanlarının tahkiki:
Kuvvet paylaşımı:
Lev.360.65.12: 25t x 6,96cm² / 17,52cm² = 9,93t
Lev.360.120.7: 25t x 11,76cm² / 17,32cm² = 16,78t
Başlık levhası bulonları: 4 adet tek tesirli

Ns = 1,4 x x 1,8² / 4 = 3,56t

Nl = 2,8 x 1,8 x 1,05 = 5,29t
 9,93 / 3,56 = 2,79 adet < 4 yeterli
Gövde levhası bulonları: 4 adet çift tesirli

Ns = 1,4 x x 1,8² / 2 = 7,12t

Nl = 2,8 x 1,8 x 0,75 = 3,78t
 16,78 / 3,78 = 4,43 adet > 4 yetersiz, gövde levhasına 1 adet
ilave bulon konulması gerekmektedir.
Örnek.11

Malzeme St.37, EIY yüklemesi için yukarıdaki çekme çubuğunda ve ekinde

gerekli tahkiklerin yapılması ve kaynak boyları ile ek levhası boyutlarının
belirlenmesi istenmektedir.
Çözüm metodu: Önce çekme çubuğunda gerilme tahkiki yapılacak
ardından da lamalı ekte gereken üç şartın sağlanıp sağlanmadığı tahkik
edilecektir.
Çekme çubuğunda gerilme tahkiki:

ç = 20t / (2 x 6,91cm²) = 1,447 t/cm² < 1,65

Ekin tahkiki:
Kaynak dikişlerinin tahkiki:
Çubuğun taşıyabileceği maksimum çekme kuvveti:
Pmax = 2 x 6,91 x 1,65 = 22,803t
Gerekli kaynak boyu şartı:
0,4 x 1 + 0,5 x 2 = (22,803 / 2) / 0,9 …………… (1)
ağırlık merkezi şartı:
4,3x0,4x1=1,7x0,5x2 …………………………………. (2)
Yukarıdaki iki denklemden: 1 = 8,97cm, 2 = 18,12cm olarak
bulunur (2a krater payı hariç). Seçilen boylar: 1 = 10cm, 2 =
19,8cm (2a krater payı dahil). Bu durumda ek lamasının
boyutları: 400.120.15 olur.
Ek lamasının enkesitinin tahkiki:
Flama = 12x1,5= 18cm² > Fçubuk = 13,82cm²
Ek lamasında ağırlık merkezi tahkiki:
Xglama = 60mm , Xgçubuk = 45+17=62mm (lamanın alt ucundan
geçen eksene göre). Fark = 62 – 60 = 2mm uygun.