BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ

1) İNFEKTİVİTE
Etkenin sağlam kişiye ulaşabilme ve dokulara yerleşip üreyebilme özelliğine denir.

2)

Bir enfeksiyon hastalığının «Mesleki Bulaşıcı Hastalık» olabilmesi için;

1. Görülen işin gereği olmalı,
2. İş yerinin özel koşulların etkisiyle oluşmalı,
3. Enfeksiyonun laboratuvar bulguları ile kanıtlanmalı.

3)

HASTALIK KAYNKALARI

 Hasta/enfekte bireyler
 Su ve gıdalar
 Atıklar, biyolojik atıklar

4)

Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği’ne göre Tünel, yeraltı maden
işleri, killi, nemli toprakta ve pirinç tarlalarında çalışmalarda Ankilostomiasis ve Necatoriasis görülen
hastalıklardır.

5)

Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği’ne göre Tünel, yeraltı maden
işleri, killi, nemli toprakta ve pirinç tarlalarında çalışmalarda Ankilostomiasis ve Necatoriasis görülen
hastalıklardır.
Hayvan bakıcılığı, hayvan ürünleri ile ilgili işler, hayvan hastaneleri, veteriner klinikleri, kasap, sakatat işleri, süt
ve süt ürünleri işleme tesislerinde ise Bruselloz, Tetanoz, Şarbon, Salmonelloz, Kuduz, Tüberküloz görülebilir.

6)

Hayvan bakıcılığı, hayvan ürünleri ile ilgili işler, hayvan hastaneleri, veteriner klinikleri, kasap, sakatat işleri, süt
ve süt ürünleri işleme tesislerinde görülen biyolojik hastalıklar Brucella, Tetanos, Şarbon, Salmonella, Kuduz,
Tüberkülozdur.

7)

Hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar

Brucella, Tetanos, Şarbon, Salmonella, Kuduz, Tüberküloz vb.

8)

Tropik hastalıklar

1
- Malarya, - Amobiasis, - Sarı humma, - Veba, - Rekürrent ateş, - Dank, - Leishmanioz, - Frambosie
- Lepra, - Lekeli humma, - Riketsiöz.

9)

Sağlık kuruluşları ve laboratuvarlar çalışmaları

- Viral hepatit,
- Tüberküloz

10)

 Kuduz sadece temas ile bulaşır.

 Laboratuvarda yeme içme yapılmaz.

11)

 Dokumacılar ( keçi yünü, yün ya da post işleyiciler), kasaplar, veterinerler, tarım çalışanları : Antraks
(Şarbon)
 Rubella Sağlık bakımı çalışanlarında görülür.
 Hastane çalışanlarında HIV, Hepatit B - C, Rubella ve Tüberküloz gibi mesleki biyolojik riskler
sıkça rastlanır.

12)

Virüslerle meydana gelen

 Herpes simpleks
 Hepatit B,C
 HIV
 İnfluenza
 Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak
 Su çiçeği
 Sitomegalovirus

13)

Bakterilerle meydana gelen

 Tüberküloz
 Salmonella enfeksiyonu
 Menengokok enfeksiyonu
 Şigella enfeksiyonu
 Difteri
 Bordetella enfeksiyonu

2
14)

Leptospiroz (Weil Hastalığı) Özellikle şu meslek gruplarında görülür :

 Tarım işçileri, pirinç, tahıl, şeker pancarı ve sebze yetiştirenler,
 Hayvancılık ve balıkçılıkla uğraşanlar
 İnşaat işçileri
 Kanalizasyonlarda çalışanlar
 Maden işçileri
 Laboratuvar çalışanları

15)

Erizipeloid, esas olarak mesleki nedenle görülen bir bulaşıcı hastalıktır. Enfeksiyon etkeni olan
Erysipelothrix rhusiopathiae, doğada bozulan nitrojenöz ortamda yaygın olarak bulunan, gram-
pozitif, hareketsiz bir mikroorganizmadır. "Rosenbach erizipeloidi" de denilen bu enfeksiyonun en çok
görüldüğü meslek grupları; kasaplar, mandıra çalışanları, demiryolu ve karayolu işçileri ve konserve
endüstrisinde çalışanlardır.

16)

Histoplazmoz:
Kuş ve kanatlı hayvan atıklarıyla enfekte olmuş topraktan bulaşabilir. Her iki hastalık da çiftçiler, kümes
hayvancılığı işlerinde ve eski çiftlik binası çalışanlarında görülür. Korunmak için tavuk kümesleri gibi kontamine
ortamlarda çalışmaların fazla etkilenimi azaltılmalıdır

17)

ILO’nun revize edilen meslek hastalıkları listesine göre meslek hastalıklarından,

biyolojik ajanlar ve enfeksiyöz veya parazitik hastalıklar aşağıdaki gibi sıralanmaktadır
1. Bruselloz
2. Hepatit virüsleri
3. Edinilmiş Bağışıklık Eksikliği Sendromu (AIDS)
4. Tetanoz
5. Tüberküloz
6. Bakteriyel veya fungal kirleticilerle bağlantılı toksik veya enflamatuar sendromlar
7. Antraks (şarbon)
8. Leptospiroz
9. Doğrudan bağlantısı bilimsel olarak gösterilmiş veya ulusal düzenlemeler ve uygulamalara uygun yöntemlerle
belirlenmiş, iş etkinliklerinden kaynaklanan bu biyolojik ajanlara maruz kalma ile çalışanın hastalığı arasında bağ
kurulan, işyerindeki yukarıda sözü edilmeyen diğer biyolojik ajanlara bağlı hastalıklardır

18)

Uluslararası Bildirimi Zorunlu Hastalıklar

1. AIDS 2. Çiçek 3. İnfluenza 4. Epidemik tifüs 5. Kolera 6. Sarı humma 7. Borelyoz
8. Veba 9. Paralitikpalio

3
19)

Biyolojik ajanların olduğu bir laboratuvarda çalışma icra edilirken; Özelerin kullanılmadan önce soğutulması
gerekir.

20)

Sterilizasyon: Bakteri sporları dâhil her türlü mikrobiyal yaşamın fiziksel, kimyasal, mekanik metotlar veya
radyasyon yoluyla tamamen yok edilmesini veya bu mikroorganizmaların seviyesinin en az % 99,9999 oranında

21)

Tıbbi atıkları tıbbi atık geçici depolarından/konteynerlerinden alarak tıbbi atık işleme tesisine taşımak
belediyelerin yükümlülüklerindendir.

22)

Enfeksiyon zinciri, mikroorganizmanın enfeksiyon oluşturabilmesi için geçmesi gereken aşamalar

olup bu aşamalar şunlardır:
1. Enfeksiyon etkeni
2. Enfeksiyon kaynağı
3. Çıkış kapısı
4. Bulaşma yolu
5. Giriş kapısı
6. Uygun kişi (konakçı)

23)

Şarbon, Brucella, tüberküloz ve Salmonella mesleki bulaşıcı hastalıklardandır. Silikoz ise, mesleki solunum
sistemi hastalığı olup silika tozlarının solunması sonucunda oluşur.

24)

Tıbbi atıkların toplanmasında; yırtılmaya, delinmeye, patlamaya ve taşımaya dayanıklı, orta yoğunluklu polietilen
hammaddeden sızdırmaz, çift taban dikişli ve körüksüz olarak üretilen, çift kat kalınlığı 100 mikron olan, en az 10
kilogram kaldırma kapasiteli, üzerinde görülebilecek büyüklükte ve her iki yüzünde siyah renkli “Uluslararası
Biyotehlike” amblemi ile “DİKKAT! TIBBİ ATIK” ibaresini taşıyan kırmızı renkli plastik torbalar kullanılır.

25)

Kesici ve delici özelliği olan atıklar diğer tıbbi atıklardan ayrı olarak delinmeye, yırtılmaya, kırılmaya ve patlamaya
dayanıklı, su geçirmez ve sızdırmaz, açılması ve karıştırılması mümkün olmayan, üzerinde siyah renkli
“Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile siyah harflerle yazılmış “DİKKAT! KESİCİ ve DELİCİ TIBBİ ATIK” ibaresi
taşıyan plastik veya aynı özelliklere sahip lamine kartondan yapılmış kutu veya konteynerler içinde toplanır. Bu
biriktirme kapları, en fazla ¾ oranında doldurulur, ağızları kapatılır ve tıbbi atık torbalarına konur. Kesici-delici
atık kapları dolduktan sonra kesinlikle sıkıştırılamaz, açılamaz, boşaltılamaz ve geri kazanılamaz.

4
26)

Günlük 50 kilogramdan az tıbbi atık üreten sağlık kuruluşları istedikleri takdirde tıbbi atık geçici deposu tesis
edebilirler.

27)

Tıbbi atık geçici deponun temizliği ve dezenfeksiyonu uygun dezenfektan kullanılarak yapılır. Depoda ızgaralı
drenaj sistemi ve su musluğu bulunmaz.

28)

Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ne göre sterilizasyon Verilerin en az beş yıl süre ile muhafaza edilmesi ve
talep edildiğinde Bakanlığın incelemesine açık tutulması zorunludur.

29)

TIBBİ ATIK ÜRETİCİLERİ

1. Üniversite hastaneleri ve klinikleri
2. Genel maksatlı hastaneler ve klinikleri
3. Doğum hastaneleri ve klinikleri
4. Askeri hastaneler ve klinikleri
5. Toplum sağlığı merkezleri, aile sağlığı merkezleri, dispanserler ve benzeri birinci basamak sağlık
kuruluşları
6. Diğer sağlık merkezleri, tıp merkezleri
7. Ayakta teşhis ve tedavi hizmeti veren merkezler
8. Diyaliz merkezleri
9. Morglar ve otopsi merkezleri
10. Tıbbi ve biyomedikal laboratuvarlar
11. Biyoteknoloji laboratuvarları ve enstitüleri
12. Mikrobiyoloji laboratuvarları
13. Tıbbi araştırma merkezleri
14. Kan bankaları ve transfüzyon merkezleri
15. Acil yardım ve ilk yardım merkezleri
16. Ambulans hizmetleri
17. Rehabilitasyon merkezleri
18. Fizik tedavi merkezleri
19. Sağlık hizmeti verilen diğer sağlık kuruluşları (doktor muayenehaneleri, diş ve ağız sağlığı
muayenehaneleri ve benzerleri)
20. Bakımevleri ve huzurevleri
21. Hayvan hastaneleri
22. Hayvanlar üzerinde araştırma ve deneyler yapan kuruluşlar
23. Veteriner kontrol ve araştırma enstitüleri
24. Veteriner poliklinikleri ve muayenehaneleri
25. Hayvanat bahçeleri
26. Akupunktur merkezleri
27. Evde yapılan tedavi ve hemşire hizmetleri
28. Güzellik, kulak delme ve dövme merkezleri
29. Eczaneler
30. Bu listede yer almayan ancak faaliyetleri sonucu tıbbi atık oluşumuna neden olan kişi, kurum ve
kuruluşlar

5
30)

Biyolojik etkenler: Herhangi bir enfeksiyona, alerjiye veya zehirlenmeye neden olabilen, genetik olarak
değiştirilmiş olanlar da dâhil mikroorganizmaları, hücre kültürlerini ve insan endoparazitleri

31)

Hücre kültürü: Çok hücreli organizmalardan türetilmiş hücrelerin in–vitro olarak geliştirilmesi

32)

Mikroorganizma: Genetik materyali replikasyon veya aktarma yeteneğinde olan hücresel veya hücresel yapıda
olmayan mikrobiyolojik varlık

33)

Grup 1 biyolojik etkenler: İnsanda hastalığa yol açma ihtimali bulunmayan biyolojik etkenler.
Grup 2 biyolojik etkenler: İnsanda hastalığa neden olabilen, çalışanlara zarar verebilecek, ancak topluma yayılma
olasılığı olmayan, genellikle etkili korunma veya tedavi imkânı bulunan biyolojik etkenler.
Grup 3 biyolojik etkenler: İnsanda ağır hastalıklara neden olan, çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan, topluma
yayılma riski bulunabilen ancak genellikle etkili korunma veya tedavi imkânı olan biyolojik etkenler.
Grup 4 biyolojik etkenler: İnsanda ağır hastalıklara neden olan, çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan, topluma
yayılma riski yüksek olan ancak etkili korunma ve tedavi yöntemi bulunmayan biyolojik etkenler.
lan ancak etkili korunma ve tedavi yöntemi bulunmayan biyolojik etkenler.
DOĞRU CEVAP C

34)

Birden fazla grupta yer alan biyolojik etkenlere maruziyetin söz konusu olduğu işlerde risk değerlendirmesi, zararlı
biyolojik etkenlerin tümünün oluşturduğu tehlike dikkate alınarak yapılır.

35)

Aşağıda sayılan hususlar dikkate alınarak risk değerlendirmesi yapılır:

a) İnsan sağlığına zararlı olan veya olabilecek biyolojik etkenlerin sınıflandırılması.
b) Yetkili makamların, çalışanların sağlığını korumak için biyolojik etkenlerin denetim altına alınması hakkındaki
önerileri.
c) Çalışanların yaptıkları işler sonucunda ortaya çıkabilecek hastalıklarla ilgili bilgiler.
ç) Çalışanların yaptıkları işler sonucunda ortaya çıkabilecek alerjik veya toksik etkiler.
d) Yaptıkları işle doğrudan bağlantılı olarak çalışanların yakalandığı hastalıklar ile ilgili bilgiler.

6
36)

İşveren, işyerinde biyolojik etkenlere maruziyet riskinin azaltılması için aşağıdaki önlemleri alır:
a) Yapılan risk değerlendirmesi sonucunda, çalışanların sağlık ve güvenliği için risk olduğu ortaya çıkarsa,
çalışanların maruziyetini önler.
b) Bunun teknik olarak mümkün olmadığı hallerde, yapılan iş ve risk değerlendirmesi dikkate alınarak, sağlık ve
güvenlik yönünden yeterli korumayı sağlayacak şekilde, çalışanların maruziyet düzeyinin en aza indirilmesi için
özellikle aşağıdaki önlemleri alır:
1) Maruz kalan veya kalabilecek çalışan sayısı, mümkün olan en az sayıda tutulur.
2) Çalışma prosesleri ve teknik kontrol önlemleri, biyolojik etkenlerin ortama yayılmasını önleyecek veya ortamda
en az düzeyde bulunmasını sağlayacak şekilde düzenlenir.
3) Öncelikle toplu koruma önlemleri alınır veya maruziyetin başka yollarla önlenemediği durumlarda kişisel
korunma yöntemleri uygulanır.
4) Hijyen önlemleri, biyolojik etkenlerin çalışma yerlerinden kazara dışarıya taşınması veya sızmasının önlenmesi
veya azaltılmasını sağlamaya uygun olur.
5) Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliğinde yer alan ilgili diğer uyarı işaretleri de kullanılır.
6) Biyolojik etkenleri içeren kazaların önlenmesine yönelik plan hazırlanır.
7) Gerektiğinde, kullanılan biyolojik etkenlerin muhafaza edildikleri ortam dışında bulunup bulunmadığının
belirlenmesi için uygun ölçümler yapılır.
8) Atıkların, gerektiğinde uygun işlemlerden geçirildikten sonra çalışanlar tarafından güvenli bir biçimde
toplanması, depolanması ve işyerinden uzaklaştırılması, güvenli ve özel kapların kullanılması da dâhil uygun
yöntemlerle yapılır.
9) Biyolojik etkenlerin işyeri içinde güvenli bir şekilde kullanılması ve taşınması için gerekli düzenlemeler yapılır.

37)

Risk değerlendirmesi sonuçları, çalışanların sağlığı ve güvenliği yönünden risk bulunduğunu ortaya koyuyorsa,
Bakanlıkça istenmesi halinde, işveren gerekli bilgileri çalışma ve iş kurumu il müdürlüğüne verir.

38)

Risk değerlendirmesi sonuçları, çalışanların sağlığı ve güvenliği yönünden risk bulunduğunu ortaya koyuyorsa,
Bakanlıkça istenmesi halinde, işveren aşağıdaki konularda gerekli bilgileri çalışma ve iş kurumu il müdürlüğüne
verir:
a) Risk değerlendirmesinin sonuçları.
b) Çalışanların biyolojik etkenlere maruz kaldığı veya kalma ihtimali bulunan işler.
c) Maruz kalan çalışan sayısı.
ç) İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmeti sunan iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personelinin adı,
soyadı, unvanı ve bu konudaki yeterliliği.
d) Çalışma şekli ve yöntemleri de dâhil olmak üzere alınan koruyucu ve önleyici tedbirler.
e) Çalışanların, grup 3 veya grup 4’te biyolojik etkenlere ait fiziksel korumalarının ortadan kalkması sonucu
oluşacak maruziyetten korunması için yapılan acil eylem planı

39)

İşveren, biyolojik etkenin ortama yayılmasına ve insanda ciddi enfeksiyona veya hastalığa sebep olabilecek
herhangi bir kaza veya olayı derhal Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına ve Sağlık Bakanlığına bildirir.

7
40)

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik’ine göre;

(1) İşverenler, çalışanların biyolojik etkenlerle çalışmaya bağlı sağlık veya güvenlik riskleriyle karşılaştıkları bütün
işlerde, aşağıdaki önlemleri alırlar:
a) Çalışanların, biyolojik etkenlerin bulaşma riskinin olduğu çalışma alanlarında yiyip içmeleri engellenir.
b) Çalışanlara uygun koruyucu giysi veya diğer uygun özel giysi sağlanır.
c) Çalışanlara, göz yıkama sıvıları ve/veya cilt antiseptikleri de dahil, uygun ve yeterli temizlik malzemeleri bulunan
yıkanma ve tuvalet imkanları sağlanır.
ç) Gerekli koruyucu donanım ve ekipman, belirlenmiş bir yerde uygun olarak muhafaza edilir. Her kullanımdan
sonra ve mümkünse kullanımdan önce kontrol edilip temizlenir. Koruyucu donanım ve ekipman, kullanımından
önce bozuksa tamir edilir veya değiştirilir.
d) İnsan ve hayvan kaynaklı numunelerin alınması, işlem yapılması ve incelenmesi yöntemleri belirlenir.
(2) Koruyucu giysiler de dahil, biyolojik etkenlerle kirlenmiş olabilecek iş giysileri ve koruyucu ekipman, çalışma
alanından ayrılmadan önce çıkarılır ve diğer giysilerden ayrı bir yerde muhafaza edilir. İşverence, kirlenmiş bu
giysilerin ve koruyucu ekipmanın dekontaminasyonu ve temizliği sağlanır, gerektiğinde imha edilir.
(3) alınan önlemlerin maliyeti çalışanlara yansıtılmaz.

41)

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik’ine göre;

(1) İşveren, işyerinde çalışanların ve/veya çalışan temsilcilerinin uygun ve yeterli eğitim almalarını sağlar ve
özellikle aşağıda belirtilen konularda gerekli bilgi ve talimatları verir:
a) Olası sağlık riskleri.
b) Maruziyeti önlemek için alınacak önlemler.
c) Hijyen gerekleri.
ç) Koruyucu donanım ve giysilerin kullanımı ve giyilmesi.
d) Herhangi bir olay anında ve/veya olayların önlenmesinde çalışanlarca yapılması gereken adımlar.
(2) Eğitim, biyolojik etkenlerle teması içeren çalışmalara başlanmadan önce verilir. Değişen ve ortaya çıkan yeni
risklere uygun olarak yenilenir. Gerektiğinde periyodik olarak tekrarlanır.

42)

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik’ine göre;

İşveren; biyolojik etkenlerle çalışma sırasında oluşan ciddi bir kaza veya olay durumunda veya grup 4 biyolojik
etkenlerle yapılan çalışmalarda, işyerinde asgari takip edilecek prosedürleri içeren yazılı talimatları sağlar ve
mümkün olduğu yerlerde uyarıları görünür şekilde asar.

43)

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik’ine göre;

Çalışanlar, biyolojik etkenlerin kullanımı sırasında meydana gelen herhangi bir kaza veya olayı, işyerinde görevli
iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi veya işveren veya işveren vekiline derhal bildirir.
İşverenler, biyolojik etkenlerin ortama yayılmasından doğan ve insanda ciddi enfeksiyona ve/veya hastalığa
neden olabilecek kaza veya olayı, çalışanlara ve/veya çalışan temsilcilerine derhal bildirir. İşverenler, kazanın
sebeplerini ve durumu düzeltmek için alınan önlemleri de en kısa zamanda çalışanlara ve/veya çalışan
temsilcilerine bildirir.

8
44)

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik’ine göre;

İşverenler, grup 3 ve/veya grup 4 biyolojik etkenlere maruz kalan çalışanların listesini, yapılan işin türünü,
mümkünse hangi biyolojik etkene maruz kaldıklarını ve maruziyetler, kazalar ve olaylarla ilgili kayıtları, uygun bir
şekilde tutar. Bu liste ve kayıtlar, maruziyet sona erdikten sonra en az on beş yıl saklanır

45)

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik’ine göre;

Aşağıda belirtilen enfeksiyonlara neden olabilecek biyolojik etkenlere maruziyet söz konusu olduğunda, bu liste,
bilinen son maruziyetten sonra en az kırk yıl boyunca saklanır:
a) Kalıcı veya gizli enfeksiyona neden olduğu bilinen biyolojik etkenlere maruziyet.
b) Eldeki bilgi ve verilere göre, seneler sonra hastalığın ortaya çıkmasına kadar teşhis edilemeyen enfeksiyonlara
sebep olan biyolojik etkenlere maruziyet.
c) Hastalığın gelişmesinden önce uzun kuluçka dönemi olan enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere
maruziyet.
ç) Tedaviye rağmen uzun süreler boyunca tekrarlayan hastalıklarla sonuçlanan biyolojik etkenlere maruziyet.
d) Uzun süreli ciddi hasar bırakabilen enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere maruziyet.

46)

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik’ine göre;

Aşağıda belirtilen enfeksiyonlara neden olabilecek biyolojik etkenlere maruziyet söz konusu olduğunda, bu liste,
bilinen son maruziyetten sonra en az kırk yıl boyunca saklanır:
a) Kalıcı veya gizli enfeksiyona neden olduğu bilinen biyolojik etkenlere maruziyet.
b) Eldeki bilgi ve verilere göre, seneler sonra hastalığın ortaya çıkmasına kadar teşhis edilemeyen enfeksiyonlara
sebep olan biyolojik etkenlere maruziyet.
c) Hastalığın gelişmesinden önce uzun kuluçka dönemi olan enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere
maruziyet.
ç) Tedaviye rağmen uzun süreler boyunca tekrarlayan hastalıklarla sonuçlanan biyolojik etkenlere maruziyet.
d) Uzun süreli ciddi hasar bırakabilen enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere maruziyet.

47)

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik’ine göre;

İşverenler, aşağıdaki biyolojik etkenlerin ilk kez kullanımında çalışma ve iş kurumu il müdürlüğüne ön bildirimde
bulunur:
a) Grup 2 biyolojik etkenler.
b) Grup 3 biyolojik etkenler.
c) Grup 4 biyolojik etkenler.

48)

Grup 4 biyolojik etkenlerle ilgili tanı hizmeti veren laboratuvarlar için, hizmetin içeriği hakkında başlangıçta
bildirimde bulunulur.

9
49)

İşverenler, Grup 2, Grup 3 ve Grup 4 biyolojik etkenler ilk kez kullanımında çalışma ve iş kurumu il
müdürlüğüne ön bildirimde bulunur.
Sözü edilen bildirim;
a) İşyerinin unvan ve adresini,
b) İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmeti sunan iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personelinin adı,
soyadı, unvanı ve bu konudaki yeterliliğini,
c) Risk değerlendirmesinin sonucunu,
ç) Biyolojik etken türlerini,
d) Öngörülen korunma ve önleme tedbirlerini içerir.

50)

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik’ine göre

İşyeri hekimi her bir çalışan için alınması gerekli koruyucu ve önleyici tedbirler ile ilgili olarak önerilerde bulunur.

51)

Tanı laboratuvarları dışında kalan, insan sağlığı ve veterinerlik hizmeti verilen işyerlerinde risk değerlendirmesi
yapılırken, aşağıdaki hususlara özellikle dikkat edilir:
a) Hasta insanlarda veya hayvanlarda ve onlardan alınan maddelerde ve örneklerde biyolojik etkenlerin varlığı
hakkındaki belirsizlikler.
b) Hasta insanlarda veya hayvanlarda ve onlardan alınan maddelerde ve örneklerde var olduğu bilinen veya var
olduğundan şüphe edilen biyolojik etkenlerin oluşturduğu tehlike.
c) İşin doğasından kaynaklanan riskler.

52)

İnsanda hastalığa yol açabilecek fakat asıl amaçları kültür veya onların konsantre halinde bulunmaları gibi
biyolojik etkenlerle çalışmak olmayan, biyolojik etkenleri içerip içermediği belirsiz olan maddelerle yapılan
laboratuvar çalışmalarında koruma düzeyi en az 2 olan önlemler uygulanır.

53)

Bakanlıkça daha alt düzeydeki koruma önlemlerinin yeterli olduğu belirtilmedikçe, gerekli olduğu bilinen ya da
şüphelenilen durumlarda koruma düzeyi 3 veya 4 olan önlemler uygulanır.

54)

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik’ine göre

Grup 2, grup 3 veya grup 4’te yer alan biyolojik etkenlerin kullanılması ile ilgili risk değerlendirmesine göre, bu
etkenlerin sanayide kullanılmasında alınması gereken önlemlerin neler olduğuna karar vermeye Aile, Çalışma ve
Sosyal Hizmetler Bakanlığı yetkilidir.
DOĞRU CEVAP C

10
55)

BİYOLOJİK ETKENLERE MARUZİYETİN OLABİLECEĞİ BAZI İŞLER LİSTESİ

1-Gıda üretilen fabrikalarda çalışma.
2-Tarımda çalışma.
3-Hayvanlarla ve/veya hayvan kaynaklı ürünlerle çalışma.
4-Sağlık hizmetlerinin verildiği yerlerde, karantina dahil morglarda çalışma.
5-Mikrobiyolojik teşhis laboratuvarları dışındaki klinik, veterinerlik ve teşhis laboratuvarlarındaki çalışma.
6-Atıkları yok eden fabrikalarda çalışma.
7-Kanalizasyon, arıtma tesislerindeki çalışma.

56)

BİYOLOJİK ETKENLERE MARUZİYETİN OLABİLECEĞİ BAZI İŞLER LİSTESİ

1-Gıda üretilen fabrikalarda çalışma.
2-Tarımda çalışma.
3-Hayvanlarla ve/veya hayvan kaynaklı ürünlerle çalışma.
4-Sağlık hizmetlerinin verildiği yerlerde, karantina dahil morglarda çalışma.
5-Mikrobiyolojik teşhis laboratuvarları dışındaki klinik, veterinerlik ve teşhis laboratuvarlarındaki çalışma.
6-Atıkları yok eden fabrikalarda çalışma.
7-Kanalizasyon, arıtma tesislerindeki çalışma.

57)

BİYOLOJİK TEHLİKE İŞARETİ

( Sarı zemin üzerine siyah sembol)

58)

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik’ine göre

İnsanda yeni izole edilen ve henüz değerlendirilmemiş olan ve bu ekte yer almayan bütün virüslerin hastalığa
neden olmadığı kanıtlanmadıkça en az Grup 2’de sınıflandırılmış sayılacaktır.

11
59)

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik ekinde belirtilen

göstergelerde;

Bu listede ayrıca biyolojik etkenin alerjik veya toksik reaksiyonlara sebep olma ihtimalinin bulunduğunu, etkili
aşısının olduğunu veya maruz kalan çalışanların isim listesinin 15 yıldan daha fazla tutulmasının tavsiye edildiği
de gösterilmiştir.
Bu göstergeler aşağıdaki harflerle ifade edilir.
A: Olası alerjik etkileri olan.
D: Bu biyolojik etkene maruz kalan çalışanların listesinin bilinen son maruziyetten sonra 15 yıldan daha fazla
saklanması gereken.
T: Toksin üretimi olan.
V: Etkili aşısı bulunan.

60)

SINIFLANDIRILMIŞ MESLEKİ BİYOLOJİK ETKENLER LİSTESİ

VİRÜSLER BAKTERİLER PARAZİTLER MANTARLAR
Lassa Actinomyces Angiostrongylus Aspergillus
Junin Bartonella Ascaris Blastomycesdermatitidis
Sabia Bordetella Babesia Candida
Machupo Borrelia Brugia Cryptococcus
Crimean–Congo Brucella Capillaria Emmonsia
Ebola Campylabacter Clonorchis Fonsecaea
Marburg Chlamydia Cryptosporidium Histoplasma
Hepatitis C Clostridium Echinococcus Madurella
Hepatitis B Corynebacterium Fasciola Scedosporium
Hypr Legionella Hymenolepis Trichophyton
Herpesviridae Leprae Leishmania
Paramyxoviridae Tuberculosis Mansonella
Poxviridae Mycoplasma Schistosoma
Reoviridae Nocardia Taenia
Togaviridae Proteus Trypanosoma
Proteus
Rickettsia
Salmonella
Shigella
Streptococcus
Treponema
Vibrio
Yersinia

12
61)

BİYOLOJİK ETKENLER SINIFLANDIRMASI ( ÖNEMLİLERİ)

BAZI GRUP 2 ETKENLER BAZI GRUP 3 BAZI GRUP 4 ETKENLER
ETKENLER
Lejyonella Tüberküloz(verem) Lassa virüsü
Leptospiroz (Weil) Cüzzam Guanarito virüsü
Salmonella Brusella Junin virüsü
Orf Şarbon Sabia virüsü
Difteri Veba Machupo virüsü
Kaba Kulak (mumps) Hepatit B Kırım kongo
Kızamık (Measles) Ebola virüsü
Herpesvirusvaricella–zoster Marburg virüsü
(çocuklarda suçiçeği yetişkinlerde Variola virüsü
herpes zoster hastalığına neden olur) Kırım kongo
Ebola virüsü
Marburg virüsü
Latinceleri tarafımdan İSG SINAVLARINA HAZIRLIK PLATFORMU için
Türkçe ’ye çevrilmiştir.

62)

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik’ine göre

HEPA (High Efficiency Particulate Air) : Büyüklüğü 0,3 mikron olan aerosolları, maksimum 1,52 metre/dakika hava
akım hızında, minimum % 99,97 oranında tutabilen özellikte kuru tip değiştirilebilir filtre.
DOĞRU CEVAP D

63)
Grup 2, Grup 3 ve Grup 4 biyolojik etkenler:

İşlemin bir bölümü veya belirli bir işlemle ilgili risk değerlendirmesi sonucuna göre aşağıdaki farklı kategorilere
karşılık gelen koruma önlemleri bir arada seçilerek uygulanabilir.

B– Koruma düzeyi
A– Alınacak Önlemler
2 3 4
1. Canlı organizmalar, prosesi çevreden Zorunlu Zorunlu Zorunlu
fiziksel olarak ayıran bir sistemde işleme
tabi tutulacaktır.
2. Kapalı sistemden çıkan ekzost gazlarının En az düzeyde Sızdırmaz Sızdırmaz
tahliyesi şu şekilde olacaktır. sızdırır
3. Numunelerin toplanması, kapalı bir En az düzeyde Sızdırmaz Sızdırmaz
sisteme materyallerin ilavesi ve bir başka sızdırır
kapalı sisteme canlı organizmanın transferi
işlemleri şu şekilde olacaktır.
4. Büyük miktardaki kültür sıvıları, canlı Geçerli yollarla Geçerli fiziksel ve Geçerli fiziksel ve
organizmalar için yandaki önlemler inaktive edilmeli kimyasal yolla kimyasal yolla
alınmadıkça kapalı sistemden inaktive edilmeli inaktive edilmeli
uzaklaştırılmayacaktır.
5. Sızdırmazlık sistemleri şöyle dizayn En az düzeyde Sızdırmaz Sızdırmaz
edilecektir. sızdırır

13
 6. Kapalı sistemler kontrollü alanlarda İsteğe bağlı İsteğe bağlı Zorunlu, ve bu
olacaktır. amaçla oluşturulmuş
a) Biyotehlike işareti yapıştırılacaktır. İsteğe bağlı Zorunlu Zorunlu
b) Bu alanlara yalnızca görevli olan İsteğe bağlı Zorunlu Zorunlu, hava
kişilerin girmesine izin verilecektir. sızdırmaz araç ile
c) Personel koruyucu giysi giyecektir. Zorunlu, Zorunlu Zorunlu
iş giysisi Giriş ve çıkışlarda
tümüyle
değiştirilecek
d) Personel için dekontaminasyon ve Zorunlu Zorunlu Zorunlu
yıkanma imkanları sağlanacaktır.
e) Personel kontrollü alandan ayrılmadan Gerekmez İsteğe bağlı Zorunlu
önce duş alacaktır.
f) Lavabo ve duşlardan gelen atık sıvılar Gerekmez İsteğe bağlı Zorunlu
toplanacak ve tahliyeden önce inaktive
edilecektir.
g) Kontrollü alan, ortam havasının İsteğe bağlı İsteğe bağlı Zorunlu
kirlenmesini minimize etmek için
yeterince havalandırılacaktır.
h) Kontrollü alanın atmosferi negatif hava Gerekmez İsteğe bağlı Zorunlu
basıncında tutulacaktır.
i) Kontrollü alana giren ve çıkan hava Gerekmez İsteğe bağlı Zorunlu
HEPA özellikli filtre ile filtre edilecektir.
j) Kontrollü alan kapalı sistemin tümünü Gerekmez İsteğe bağlı Zorunlu
(bütün müştemilatı ile birlikte) içine
alacak şekilde dizayn edilecektir.
k) Kontrollü alan buharla dezenfekte Gerekmez İsteğe bağlı Zorunlu
edilmesine uygun şekilde sızdırmaz
olacaktır.
l) Atık sıvılar son tahliyeden önce Geçerli yolla Geçerli fiziksel ve Geçerli fiziksel ve
işlemden geçirilecektir. inaktive edilmeli kimyasal yolla kimyasal yolla
inaktive edilmeli inaktive edilmeli

64)
KORUYUCU AŞI UYGULAMA KLAVUZU

Aşağıdaki hususlar, koruyucu aşılamanın uygulanmasında hesaba katılacaktır.

1- Biyolojik etkenlere maruz kalanlar, etkene karşı etkili bir aşı varsa aşılanacaktır.
2- Aşılama, ilgili mevzuat ve uygulamalara uygun yürütülecektir. Çalışanlar, aşılanmanın ve aşılanmamanın
sakıncaları ve yararları hakkında bilgilendirilecektir.
3- Aşılama bedeli çalışana yüklenmeyecektir.
4- İstendiğinde yetkililere gösterilmek üzere, ilgili her çalışan için bir aşılama belgesi düzenlenecektir.

14
65-

66-

15
67-

16
68-

17
69-

18