ΠΑΠΑΜΙΧΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ-ΦΑΝΟΥΡΙΟΣ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΠΕ04.04

ΧΗΜΕΙΑ Β' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2.3
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΥΣΗ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ
ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

• 'Ολες οι ασκήσεις που περιέχουν εκφράσεις περιεκτικότητας λύνονται εύκολα και απλά
με την απλή μέθοδο των τριών. Τα βήματα που ακολουθούμε για να λύσουμε μια
άσκηση με την απλή μέθοδο των τριών είναι τα εξής:
π.χ. 3 τετράδια κοστίζουν 4 ευρώ. Πόσα ευρώ κοστίζουν 25 τετράδια;

- Κατάταξη: βάζω τα ποσά του ίδιου είδους το ένα κάτω από το άλλο.

π.χ. τα 3 τετράδια κοστίζουν 4 ευρώ

τα 25 τετράδια κοστίζουν x; ευρώ

- Λύση: δημιουργώ μια εξίσωση, πολλαπλασιάζοντας τα τέσσερα ποσά που διαθέτω χιαστί
μεταξύ τους ανά δύο.
Στο πρώτο μέλος της εξίσωσης τοποθετώ το ένα “πακέτο” των 2 χιαστί ποσών, και στο
δεύτερο το άλλο.
Εδώ στο παράδειγμά μας, θα έχουμε λοιπόν: 3·x = 25· 4

Στη συνέχεια, αφού ψάχνουμε να βρούμε το άγνωστο ποσό x, πρέπει να λύσουμε και ως
προς το x, δηλαδή να αφήσουμε το x μόνο του στο ένα μέλος της ισότητας. Στο παράδειγμά
μας πρέπει να πάμε τον παράγοντα 3 στο άλλο μέλος, αυτό το κάνουμε είτε διαιρώντας και τα
δυο μέλη της εξίσωσης με τον παράγοντα που πολλαπλασιάζεται με το x (εδώ είναι το 3), είτε
περνώντας κατευθείαν τον παράγοντα που πολλαπλασιάζεται με το x ως παρονομαστή στο
κλάσμα που δημιουργούμε με το γινόμενο των παραγόντων του άλλου μέλους. Οι δυο τρόποι
οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα. Στο παραδειγμά μας έχουμε: x = 25· 4
3
Εν συνεχεία κάνουμε τις πράξεις και βρίσκουμε τον άγνωστο x .

1. Περιεκτικότητα διαλύματος στα εκατό βάρος προς βάρος (% w/w):

εκφράζει: τη μάζα σε g της διαλυμένης ουσίας που περιέχεται σε μάζα 100 g του διαλύματος.

Για παράδειγμα, διάλυμα ζάχαρης 4 % κ.β. σημαίνει ότι:

4 g ζάχαρης περιέχεται σε 100 g του διαλύματος. Η μάζα του νερού (διαλύτη) που περιέχεται
στα 100 g του διαλύματος θα είναι 100 g – 4 g = 96 g.

2. Περιεκτικότητα διαλύματος στα εκατό βάρος προς όγκο (% w/v):

εκφράζει: τη μάζα της διαλυμένης ουσίας σε g που περιέχεται 100 mL διαλύματος.

π.χ. διάλυμα ζάχαρης 5 % w/v σημαίνει ότι:

5 g ζάχαρης περιέχεται σε 100 mL διαλύματος.

ΠΡΟΣΟΧΗ!

Δεν μπορούμε να αφαιρέσουμε το 1 g από τα 100 mL για να βρούμε την ποσότητα του νερού
γιατί οι μονάδες των παραπάνω ποσοτήτων δεν είναι όμοιες!

• Οι δύο παραπάνω εκφράσεις περιεκτικότητας χρησιμοποιούνται κυρίως όταν η

διαλυμένη ουσία είναι στερεή ή υγρή.

3. Περιεκτικότητα διαλύματος στα εκατό όγκο προς όγκο (% v/v)

εκφράζει: τον όγκο της διαλυμένης ουσίας σε mL που περιέχεται σε 100 mL διαλύματος.

Για παράδειγμα, υδατικό διάλυμα αιθανόλης 10% v/v σημαίνει ότι:

10 mL αιθανόλης περιέχεται σε 100 mL διαλύματος.
Ο όγκος του νερού (διαλύτη) που περιέχεται στα 100 mL του διαλύματος προφανώς θα είναι
100 mL – 10mL= 90 mL.

Αυτή η έκφραση περιεκτικότητας (vol) χρησιμοποιείται στα διαλύματα αλκοόλης σε νερό

(ποτά) και στα διαλύματα αερίων σε αέριο, όπως οξυγόνου ή διοξειδίου του άνθρακα στον
αέρα.

• Αραίωση ενός διαλύματος είναι η ελάττωση της περιεκτικότητάς του. Η αραίωση

πραγματοποιείται με προσθήκη καθαρού διαλύτη στο διάλυμα ή εξάτμιση της
διαλυμένης ουσίας.

• Συμπύκνωση ενός διαλύματος είναι η αύξηση της περιεκτικότητάς του. Η

συμπύκνωση γίνεται με την αφαίρεση ποσότητας διαλύτη από το διάλυμα ή την
προσθήκη διαλυμένης ουσίας στο διάλυμα.

• Θα συναντήσουμε τις εξής κατηγορίες ασκήσεων:

Ασκήσεις που δίνεται ζητείται η περιεκτικότητα του διαλύματος ή μας δίνεται η
περιεκτικότητα και μας ζητείται η ποσότητα κάποιου από τα συστατικά του ή του ίδιου του
διαλύματος.

Για να προσδιορίσουμε :
- την περιεκτικότητα διαλύματος % w/w, πρέπει να ξέρουμε τη μάζα της διαλυμένης ουσίας
και τη μάζα του διαλύματος που την περιέχει.

- την περιεκτικότητα διαλύματος % w/v, πρέπει να ξέρουμε τη μάζα της διαλυμένης ουσίας
και τoν όγκο του διαλύματος που την περιέχει.

- την περιεκτικότητα διαλύματος % v/v, πρέπει να ξέρουμε τoν όγκο της διαλυμένης ουσίας
και τoν όγκο του διαλύματος που την περιέχει.
 • Τις ποσότητες αυτές τις προσδιορίζουμε:

i) άμεσα από την εκφώνηση του προβλήματος

ii) έμμεσα από την περιεκτικότητα

iii) μας δίνουν την ποσότητα του διαλύτη και της διαλυμένης ουσίας και προσδιορίζουμε την
ποσότητα του διαλύματος από τη σχέση: μάζα διαλύματος = μάζα διαλύτη + μάζα διαλυμένης
ουσίας.

iv) μας δίνουν την πυκνότητα και τον όγκο του διαλύματος και προσδιορίζουμε τη μάζα από
τη σχέση d = m
V