ESTETİK (SANAT FELSEFESİ)

Estetik sözcüğü yunanca “aisthesis” kelimesinden

gelir ve “duyum, duyularla algılanabilen, duyu bilimi”
gibi anlamlar içerir.

Duyguya indirgenebilen bağımsız bilgi dalına estetik

denir. Estetik “güzel” üzerine düşünme, onun ne
olduğunu açıklamadır.

Estetiğin ana konusu “güzel” ve “güzellik” tir.

 ESTETİK (SANAT FELSEFESİ)

 Estetigin felsefi bir disiplin olmasini saglayan

18. yüzyil düsünürlerinden Baumgarten’dir.
 ESTETİK (SANAT FELSEFESİ)

 Duyguya indirgenebilen bağımsız bilgi dalına

estetik denir. Estetik “güzel” üzerine
düşünme, onun ne olduğunu açıklamadır.
 Estetik-Sanat Felsefesi Ayrımı

 Estetik, doğada ve sanatta güzeli konu edinir.

 Sanat felsefesi, yalnızca sanata ve sanattaki

güzelliğe yönelir.
 Estetik-Sanat Felsefesi Ayrımı

 İnsanda hoş duygular uyandıran, güneşin

batışı, kıyıya vuran dalgalar estetiğin konusu
olabildiği halde sanat felsefesinin konusuna
girmez.
 Nelere Sanat Eseri Diyebiliriz?
 Sanatçı, sanat eserini yaratan kişidir; kendi
alanına göre bazı maddeler kullanır; onlara
biçim verir.
Bu etkinlik sonucu bir ürün ortaya
çıkar. Bu ürün beğeni taşıyorsa, sanat
eseri olma özelliği kazanır.
 Sanat Felsefesinin Temel Kavramları

 Güzellik-Estetik Duygu-Estetik beğeni-

Estetik yargı-Estetik haz-Sanat- Sanat eseri-
Sanatçı vb.
 Estetiğin Temel Soruları

 Güzellik nedir?
 Güzel olarak nitelediğimiz şeyi güzel yapan
faktörler nelerdir?
 Güzellik, onu algılayan özneden bağımsız
bir değer midir?
 Sanat nedir?
 Sanat eseri nasıl oluşmuştur?
 Sanat Kuramları

 Taklit Olarak Sanat

 Yaratma Olarak Sanat

 Oyun Olarak Sanat

 a.Taklit Olarak Sanat
 Temsilcileri: Platon,Aristoteles,Seneca
 Bu anlayışa göre doğanın mükemmelliği ve
güzelliği vardır. Sanatçı da doğada var olan
bu güzelliği eserinde taklit eder.

 Taklit, gerçeğine ne kadar yakınsa sanat

eseri de o kadar güzeldir.

 Sanat, tabiatı taklitten başka bir şey

değildir.”Seneca
 Yaratma Olarak Sanat
 Temsilcisi: Croce, Oscar Wilde

 Bu kurama göre sanat eseri, doğa ürünlerinden

fazla bir şeydir. Sanatçı, hayal gücünü ve yaratıcı
yanını kullanarak doğadan aldığı izlenimleri ayıklar,
birleştirir ve bir anlatıma dönüştürür. Bu anlatımın
sanat eseri olması için de özgün ve tek olması
gerekir.

 “Sanat, taklidin bittiği yerde başlar.”Oscar Wilde

 Oyun Olarak Sanat
 Temsilcisi : Schiller

 Bu yaklaşım, sanat ile oyun arasındaki

benzerlikten dolayı bir bağ kurar.

 “İnsan oynadığı sürece insandır.”

F. Schiller
 Oyun Olarak Sanat

 Buna göre oyun da sanat da hayal gücüne

dayanır; fayda gütmeyip, bizzat kendileri
için yapılan etkinliklerdir.

 İnsan oyun oynarken de, sanatla uğraşırken de

kendisini meşgul eden problemlerden uzaktır,
adeta kendisini unutur ve mutlak bir özgürlük
içinde var olur.
 GÜZELLİK PROBLEMİ

 Güzellik nedir? sorusu ilk defa Platon tarafından

sorulmuştur.

 Arapçada ‘Hüsn’ (hem iyiyi hem güzeli ifade eder.),

Grekçede ‘Kalos’ sözcüğüne karşılık gelir.
 GÜZELLİK PROBLEMİ
 Platon’ a göre güzellik bir ideadır. Duyular
dünyasındaki varlıklar güzel ideasından
pay aldıkları oranda güzeldir.

 Aristoteles’e güzel, evrendeki düzen ve

uyumdur. Matematiksel olarak ölçülü,
orantılı ve düzenli olandır.
 GÜZELLİK PROBLEMİ

 Plotinos’a göre güzellik, Tanrı’nın bir ışık gibi

evrendeki varlıklarda yansımasıdır.

 Hegel’ e göre güzellik, Mutlak Ruh’un

(Geist, Tanrı) duyularda somutlaşmasıdır.
 GÜZELLİK PROBLEMİ

 Gazaliye göre güzel, sevilen şeydir.

 Kant’ a göre güzellik, çıkarsız olarak hoşa

gidendir.
 SANAT ESERİ
 Sanatçının oluşturduğu, ona kendinden
duygu,form ve güzellik kattığı, estetik
değerlendirmelerin konusu olan
ürünlerdir.
 Sanat eseri özne ile nesne arsındaki ilişkiden
doğar.
 Bu ilişkinin üç ögesi vardır:
 Estetik özne, estetik nesne ve estetik yargıdır.
 SANAT ESERİNİN ÖGELERİ
 Estetik Özne: Sanat eserini alımlayan,
ondan zevk ve heyecan duyan varlıktır.
(Sanatçı ,kişi, insan)
 Estetik Nesne: Estetik öznenin yani
sanatçının yönelmiş olduğu nesneye
estetik nesne denir. Bu doğa, insan
portresi, ve ya hayatın bir kesiti olabilir.
 Estetik yargı: Estetik öznenin estetik nesne
hakkında nitelendirmeleri (güzel, çirkin, hoş
vb.).Ya da sanat eseri hakkında getirilen
eleştiriler (olumlu ya da olumsuz.)
 Sanat Eserinin Özellikleri
 -İnsanın yaratıcı ürünüdür.Yani doğal nesnelerden
farklıdır.Ihlara Vadisine sanat eseri diyemeyiz.

 -Kişiseldir,sanatçının iç dünyasını yansıtır.

 -Kişiye estetik haz ve heyecan verir;siyasi,ahlaki ve

pratik amaçlar taşımaz.

 Sanat eseri kendisine yönelen özne için bir değer

taşır.
 Sanat Eserinin Özellikleri
 -Tek ve biriciktir, tekrarı yoktur yani özgündür.
Mehmet Akif olmasaydı “İstiklal Marşı “, Shakspeare
olmasaydı “Macbeth” olmazdı.

 -Sanat eseri kalıcıdır.Bir yiyecekten alınan haz kısa

süreli iken Picasso'nun eserleri halen kişilerde etki
bırakmaktadır.

 -Sanat eserine yönelik değerlendirmeler

öznel ifadelerdir.
Ortak Estetik Yargıların Olup Olmadığı
Problemi

 Sanat eseri güzellik değerini kendisinde

mi taşır; yoksa güzellik, kişinin nesneye
yüklediği bir şey mıdır? Bu konuda iki
mütenakız (birbirine zıt) görüş vardır:
 Ortak Estetik Yargıların Olup
Olmadığı Problemi

 1) Ortak Estetik yargıların varlığını

reddedenler

 2) Ortak Estetik yargıların varlığını kabul

edenler
 Ortak Estetik Yargıların Varlığını
Reddedenler
 Temsilcisi Croce ‘dir.
 Bu anlayışa göre herkesin kendisine göre bir
beğenisi vardır ve tüm insanlarda beğeninin ölçüsü
olabilecek bir kural yoktur.

 Biri pop müziğini bir başkası halk müziğini, kimi

lacivert rengi kimi de pembe rengi
beğenebilmektedir.

 Yani “zevkler ve renkler tartışılmaz” anlayışı söz

konusudur.
Ortak Estetik Yargıların Varlığını Kabul
Edenler

 Temsilcileri: Platon ve Kant’tır.

 Bu anlayışa göre güzellik, bireyin kişisel deneyim,

alışkanlıklarından bağımsız olarak vardır. Örneğin;
Selimiye Camisi, dünyada hiçbir insan kalmasa da
dahil güzellik değerini taşıyacaktır.
Ortak Estetik Yargıların Varlığını Kabul
Edenler
 Platon’ a göre bir güzel ideası vardır
ve idealar kendinden güzeldir.

Asıl güzellik,hiçbir zaman değişmeyen

gerçeklik olan güzel ideasıdır ve akıl
sahibi her varlık için güzel ideası
ortaktır. Çünkü o akılla kavranır.
 Ortak Estetik Yargıların Varlığını
Kabul Edenler
 Kant’a göre güzellik, nesnenin taşıdığı bir
değerdir

 Ona göre güzel beğenisi çıkarsız bir hazdır

ve insanlar çıkar gözetmeden bir nesneye
yöneldiğinde aynı güzelliği görecektir.