İsim: No: Salon: 19 Kasım 2012

İmza:

ELEKTRİK MAKİNALARI I – ARASINAV - Çözümler boşluklarda verilmelidir – Süre 70 Dakikadır

ÖÇ1-(1) <10p>Yandaki nüvede ortalama manyetik yolu 0.36m, kesit kare ve

0.01m2, her bir bobin (N) 100 sarım, manyetik malzemenin rölatif permeabilitesi
1000 olup, doyma ve kaçak akılar ihmal edilecektir. a-b uçları arasındaki
endüktansı belirleyiniz. Bulgularınızı adım adım sebep sonuç dayanakları ile
gösteriniz.

Bobinlerde üretilen MMK’lar birbirine zıttır. Böyle bir durumda nüveden akı akmaz. L=(N∙ϕ)/i olduğundan a-b
uçlarındaki endüktans SIFIR olur.

ÖÇ2-(2) <2x12p>Bir transformatör 20 Hz de çalıştırıldığında toplam demir kaybı 4W olup, Histerezis ve Fuko
kayıpları birbirine eşit olarak ölçülmüştür. Frekans 3 katına çıkartılırsa, Fuko ve Histerezis kayıpları ne olur
(hesaplayınız)?

[ ] [ ]

[ ] [ ]

ÖÇ3,6-(3) <10p>Sinüsoidal gerilimle beslenmiş yıldız-yıldız bağlı bir üç fazlı transformatörün primer ve
sekonderindeki yıldız noktaları topraklanmıştır. Trafo boşta çalışmakta olup, histerezis kaybı bulunmuyor ve
trafo nüvesi kısmen doymuş çalışmaktadır. Primerin yıldız noktasından akım akar mı? Nasıl? Neden?

Transformatör boşta çalışıyor ve sinüsoidal gerilimle uyarılmış. Faraday Yasası gereği sinüs (kosinüs) formunda bir
manyetik akı üretmek zorundadır. Bunu kısmen doymuş bir nüvede başarabilmek için temel bileşen ve tek
harmonikleri içeren bir mıknatıslanma akımı çekilmelidir. Mıknatıslanma akımında 3. harmonik baskındır. 3 Fazlı
sistemde temel bileşen akımları sıfır yaparak primer yıldızından akmaz. Fakat her üç fazda da 3k. harmoniklerin fazı
aynı olacağından primer yıldız noktasından ya da ∑ akımı akar (3 ve 3ün katı olan
harmonik akımlar) .
ÖÇ4, 8-(4) <10p> Primer (birincil) nominal gerilimi 1000 V, nominal akımı 12 A, primere indirgenmiş kısa devre
direnci 1.25 Ω ve kısa devre reaktansı 5.2 Ω olan tek fazlı bir trafonun bağıl kısa devre gerilimini bulunuz?
(Frekans 50 Hz tir)

√ √

ÖÇ2,4-(5) <26p> Nominal değerleri 250 kVA, 34.5kV/400 V, 50 Hz olan üç fazlı bir trafonun boşta kayıp gücü 700
W, kısa devre kayıp gücü 4050 W’tır. 0.75 güç katsayısında en büyük verimi bulunuz?

Transformatörün bakır kayıpları yük ile değişir fakat demir kayıplar değişmez.

Yapan yük için verim maksimum olur. Bunu sağlayan α yüklenme oranı bulunmalıdır.

Maksimum verim 0.416 yüklenme oranında gerçekleşir (Bu yükte bakır kaybı demir kaybına eşit olur)

ÖÇ4,7-(6) <2x10p> 34.5 kV hattında bulunan 20A/5A lik akım trafosu ile 4,2 A ve 34,5 kV/0.1 kV luk gerilim
trafosu ile 102.5 V ölçülüyor. Sırasıyla gerçek değerleri bulunuz.

Akım trafosunun sekonderinden 4.2A akarken primerinden gfeçen gerçek akım:

Gerilim trafosunun sekonderinde 102.5V oluştuğunda, primer gerilimi: