นางสาวณิชาภา ตรีชยศรี ั

น ักวิชาการสาธารณสุขชํานาญการพิเศษ
สําน ักงานป้องก ันควบคุมโรคที่ ๔ จ ังหว ัดสระบุร ี
 การพ ัฒนาทีม SRRT
เพือ ่ ารเป็นทีม CDCU
่ เตรียมพร้อมสูก

ทําไม
D ltt
จาก SRRT สู่ SAT & JIT
CDCU
 หล ักสูตร 20 ชว่ ั โมงที่
กรมควบคุมโรคร ับรองประกอบด้วย
วิชา ระยะเวลา
(ชว่ ั โมง)
1.หล ักระบาด 2
2.การเฝ้าระว ังทางระบาดวิทยา 3
3.สถิตแิ ละการวิเคราะห์ขอ ้ งต้น
้ มูลเบือ 4.5
4.การสอบสวนทางระบาดวิทยา 6
5.การเก็บต ัวอย่าง 2
6.พ.ร.บ. โรคติดต่อ พ.ศ.2558 1.5
7การเขียนรายงานการสอบสวนโรค 1
รวม 20
 ทําไมต้องมี
พระราชบ ัญญ ัติโรคติดต่อ 2558
 อนุบ ัญญ ัติทม
ี่ ผ ้ ังค ับแล้ว
ี ลใชบ
ลํา ชอ ื่ อนุบ ัญญ ัติ ว ันทีม ี ลใช ้
่ ผ
ด ับ บ ังค ับ
1 ระเบียบกระทรวงสาธารณสุขว่าด้วย 26 พฤษภาคม
คุณสมบ ัติ หล ักเกณฑ์ และวิธก ี ารได้มาซงึ่ 2559
กรรมการผูท ้ รงคุณวุฒใิ นคณะกรรมการ
โรคติดต่อแห่งชาติ พ.ศ. 2559
2 ประกาศคณะกรรมการโรคติดต่อแห่งชาติ 26 พฤษภาคม
เรือ
่ ง หล ักเกณฑ์ วิธก
ี าร และเงือ
่ นไขการ 2559
แต่งตงั้ วาระการดํารงตําแหน่งและการพ้น
จากตําแหน่งของกรรมการโรคติดต่อจ ังหว ัด
และกรรมการโรคติดต่อกรุงเทพมหานคร
พ.ศ. 2559
3 ประกาศคณะกรรมการโรคติดต่อแห่งชาติ 26 พฤษภาคม
เรือ
่ ง หล ักเกณฑ์การจ ัดตงหน่
ั้ วยปฏิบ ัติการ 2559
ควบคุมโรคติดต่อ พ.ศ. 2559
 อนุบ ัญญ ัติทม
ี่ ผ ้ ังค ับแล้ว
ี ลใชบ
ลํา ชอื่ อนุบ ัญญ ัติ ว ันทีม่ ผี ลใช ้
ด ับ บ ังค ับ
4 ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรือ ื่ และ
่ ง ชอ 4 มิถน ุ ายน
อาการสําค ัญของโรคติดต่ออ ันตราย พ.ศ. 2559
2559
5 ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรือ ่ ง ชอ ื่ และ 4 มิถน
ุ ายน
อาการสําค ัญของโรคติดต่อทีต
่ อ
้ งเฝ้าระว ัง 2559
พ.ศ. 2559
6 ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรือ ่ ง ด่าน 4 มิถน
ุ ายน
ควบคุมโรคติดต่อระหว่างประเทศ พ.ศ. 2559
2559
 อนุบ ัญญ ัติทม
ี่ ผ ้ ังค ับแล้ว
ี ลใชบ
ลํา ชอ ื่ อนุบ ัญญ ัติ ว ันทีม ี ลใช ้
่ ผ
ด ับ บ ังค ับ
7 ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรือ ่ ง แต่งตงั้ 6 มกราคม
เจ้าพน ักงานควบคุมโรคติดต่อตาม 2560
พระราชบ ัญญ ัติโรคติดต่อ พ.ศ. 2558

8 ประกาศกรมควบคุมโรค เรือ ่ ง หล ักสูตรการ 8 กุมภาพ ันธ์

ฝึ กอบรมสําหร ับผูท้ จ
ี่ ะได้ร ับการแต่งตงให้ั้ 2560
เป็นเจ้าหน้าทีใ่ นหน่วยปฏิบ ัติการควบคุม
โรคติดต่อ พ.ศ. 2560
9 ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรือ ่ ง แต่งตงั้ 25 เมษายน
เจ้าพน ักงานควบคุมโรคติดต่อตาม 2560
พระราชบ ัญญ ัติ โรคติดต่อ พ.ศ. 2558
(ฉบ ับที่ 2 ) พ.ศ. 2560
 อนุบ ัญญ ัติทม
ี่ ผ ้ ังค ับแล้ว
ี ลใชบ
ลํา ชอ ื่ อนุบ ัญญ ัติ ว ันทีม ี ลใช ้
่ ผ
ด ับ บ ังค ับ
10 ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรือ ่ ง การสร้าง 22 ธ ันวาคม
เสริมภูมค ิ ม
ุ ้ ก ันโรคไข้เหลือง พ.ศ. 2560 2560
11 ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรือ ่ ง ท้องที่ 22 ธ ันวาคม
หรือเมืองท่านอกราชอาณาจ ักรทีเ่ ป็นเขต 2560
ติดโรคไข้เหลือง พ.ศ. 2560
12 ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรือ ่ ง 22 ธ ันวาคม
หล ักเกณฑ์และวิธก ี ารแจ้งในกรณีทม ี่ ี 2560
โรคติดต่ออ ันตราย โรคติดต่อทีต ่ อ ้ งเฝ้าระว ัง
หรือโรคระบาดเกิดขึน ้ พ.ศ. 2560
13 ประกาศคณะกรรมการโรคติดต่อแห่งชาติ 22 ธ ันวาคม
เรือ
่ ง การเพิม
่ เติมผูแ
้ ทนจากหน่วยงานของร ัฐ 2560
ในคณะทํางานประจําชอ ่ งทางเข้าออก
พ.ศ. 2560
 อนุบ ัญญ ัติทม
ี่ ผ ้ ังค ับแล้ว
ี ลใชบ
ลํา ชอ ื่ อนุบ ัญญ ัติ ว ันทีม ี ลใช ้
่ ผ
ด ับ บ ังค ับ
14 ประกาศกรมควบคุมโรค เรือ ่ ง หล ักเกณฑ์ 28 ธ ันวาคม
วิธก ี าร และเงือ
่ นไขการเข้าไปในพาหนะ 2560
อาคาร หรือสถานทีใ่ ดของเจ้าพน ักงาน
ควบคุมโรคติดต่อ พ.ศ. 2560
15 ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรือ ่ ง 25 มกราคม
หล ักเกณฑ์ วิธก
ี าร และเงือ่ นไขในการ 2561
ดําเนินการหรือออกคําสง่ ั ของเจ้าพน ักงาน
ควบคุมโรคติดต่อพ.ศ. 2560
16 ชอื่ และอาการสําค ัญของโรคติดต่ออ ันตราย ๗ กุมภาพ ันธ์
(ฉบ ับที2
่ ) 2561
 (1) ประเภทของโรคติดต่อ
พระราชบ ัญญ ัติโรคติดต่อ
พระราชบ ัญญ ัติโรคติดต่อ พ.ศ. 2558
พ.ศ. 2523

แบ่งเป็ น 4 ประเภท ได ้แก่

แบ่งเป็ น 3 ประเภท ได ้แก่ 1.โรคติดต่อ
• โรคติดต่อ 2.โรคติดต่อทีต ่ อ
้ งเฝ้าระว ัง
• โรคติดต่อต้องแจ้ง 3.โรคติดต่ออ ันตราย
ความ 4.โรคระบาด
• โรคติดต่ออ ันตราย

มิถน
4
ุ ายน
(มาตรา 4)
2559

เพือ
่ ให้สอดคล้องก ับสถานการณ์ของโรคติดต่อในปัจจุบ ัน
 (2) คณะกรรมการ / คณะทํางาน
พระราชบ ัญญ ัติโรคติดต่อ พระราชบ ัญญ ัติโรคติดต่อ
พ.ศ. 2523 พ.ศ. 2558

• คณะกรรมการโรคติดต่อ
แห่งชาติ (ม.11)
• คณะกรรมการด้าน
วิชาการ (ม.16)
--ไม่ม-ี - • คณะกรรมการโรคติดต่อ
จ ังหว ัด (ม.20)
• คณะกรรมการโรคติดต่อ
กรุงเทพมหานคร (ม.26)
• คณะทํางานประจําชอ ่ ง
ทางเข้าออก (ม.23)

เพือ
่ ให้การกําหนดนโยบาย แผนปฏิบ ัติการ หรือแนวทางการปฏิบ ัติ
้
ในการเฝ้าระว ัง ป้องก ันและควบคุมโรคติดต่อเป็นระบบยิง่ ขึน
 (3) กลไกการเฝ้าระว ังโรคติดต่อ
พระราชบ ัญญ ัติโรคติดต่อ พระราชบ ัญญ ัติโรคติดต่อ
พ.ศ. 2523 พ.ศ. 2558
เจ้าบ้าน / สถานพยาบาล /
เจ้าบ้าน / สถานพยาบาล / สถานที่ สถานทีช ั ตร / สถานประกอบการ
่ นสู
ั ตร
ชนสู
แจ้งเจ้าพน ักงานควบคุมโรคติดต่อ

แจ้งพน ักงานเจ้าหน้าที่ / เจ้า

พน ักงานสาธารณสุข แจ้งคณะกรรมการโรคติดต่อจ ังหว ัด
/ กทม.
แจ้งให้กรมควบคุมโรคทราบท ันที

มาตรา.31 และมาตรา32

เพือ ิ ธิภาพยิง่ ขึน

่ ให้การเฝ้าระว ัง ป้องก ัน และควบคุมโรคติดต่อมีประสท ้
และท ันต่อสถานการณ์ของโรค
 (4) การประกาศโรคระบาด
พระราชบ ัญญ ัติโรคติดต่อ พระราชบ ัญญ ัติโรคติดต่อ
พ.ศ. 2523 พ.ศ. 2558

ให้อธิบดีมอ
ี า
ํ นาจประกาศชอ ื่
อาการสําค ัญ และสถานทีท ่ ม
ี่ ี
การระบาดเกิดขึน ้ และมีอํานาจ
ประกาศยกเลิก เมือ ่
--ไมมี-- สภาวะการณ์ของโรคสงบลง
(มาตรา9)

เพือ
่ ให้การเฝ้าระว ัง ป้องก ัน ควบคุม และการสอบสวนโรค
มีความรวดเร็ว ท ันสถานการณ์ และเป็นระบบ
 (5) เขตติดโรค
พระราชบ ัญญ ัติโรคติดต่อ พระราชบ ัญญ ัติโรคติดต่อ
พ.ศ. 2523 พ.ศ. 2558
ให้ร ัฐมนตรีมอ
ี ํานาจ
ประกาศให้ทอ ้ งทีห่ รือ
ให้ร ัฐมนตรีมอ
ี ํานาจ เมืองใดนอก
ประกาศให้ทอ ้ งทีห่ รือเมือง ราชอาณาจ ักรเป็นเขต
ใดนอกราชอาณาจ ักรเป็น ติดโรคติดต่ออ ันตราย
เขตติดโรคติดต่ออ ันตราย หรือเขตโรคระบาด
(มาตรา๘)

เพือ
่ ให้การเฝ้าระว ัง ป้องก ัน ควบคุม และการสอบสวนโรค
มีความรวดเร็ว ท ันสถานการณ์ และเป็นระบบ
 (6) หน่วยปฏิบ ัติการควบคุมโรคติดต่อ
พระราชบ ัญญ ัติโรคติดต่อ พระราชบ ัญญ ัติโรคติดต่อ
พ.ศ. 2523 พ.ศ. 2558

อย่างน้อยอําเภอ /
เขตละหนึง่ หน่วย
--ไมม-ี
(มาตรา36)

เพือ
่ ให้การเฝ้าระว ัง ป้องก ัน ควบคุม และการสอบสวนโรค
มีความรวดเร็ว ท ันสถานการณ์ และเป็นระบบ
(7) หน่วยงานกลางในการเฝ้าระว ังป้องก ัน
หรือควบคุมโรคติดต่อ

พระราชบ ัญญ ัติโรคติดต่อ พระราชบ ัญญ ัติโรคติดต่อ

พ.ศ. 2523 พ.ศ. 2558

ให้กรมควบคุมโรคเป็น
หน่วยงานกลาง
ในการเฝ้าระว ัง ป้องก ัน หรือ
--ไมม-ี ควบคุมโรคติดต่อ และเป็น
สําน ักงานเลขานุการ ของ
คณะกรรมการโรคติดต่อ
แห่งชาติ /กรรมการวิชาการ

(มาตรา 19)

ั
่ ให้การประสานงานการทํางานของทุกภาคสว่ นมีความชดเจน
เพือ
เป็นระบบ และสอดคล้องก ับกฎอนาม ัยระหว่างประเทศ
 ่ นบุคคล
(8) การเปิ ดเผยข้อมูลสว
พระราชบ ัญญ ัติ พระราชบ ัญญ ัติ
โรคติดต่อ พ.ศ. 2523 โรคติดต่อ พ.ศ. 2558
เปิ ดเผยเท่าทีจ
่ า
ํ เป็น เพือ
่
ประโยชน์ ในการป้องก ันและ
ควบคุมโรคติดต่อ ตาม
--ไมม-ี หล ักเกณฑ์ วิธก ี าร และ
เงือ่ นไขทีค
่ ณะกรรมการ
โรคติดต่อแห่งชาติกา ํ หนด
(มาตรา10)

การเปิ ดเผยข้อมูลสว่ นบุคคลต้องเป็นไปเท่าทีจ

่ า
ํ เป็น
เฉพาะเพือ
่ การคุม
้ ครองป้องก ันสุขภาพอนาม ัยของสาธารณชน
 ่ นบุคคล
(8) การเปิ ดเผยข้อมูลสว

การเปิ ดเผยข้อมูลสว่ นบุคคลต้องเป็นไปเท่าทีจ

่ า
ํ เป็น
เฉพาะเพือ
่ การคุม
้ ครองป้องก ันสุขภาพอนาม ัยของสาธารณชน
 ี หาย
(9) การชดเชยความเสย

พระราชบ ัญญ ัติโรคติดต่อ พระราชบ ัญญ ัติโรคติดต่อ

พ.ศ. 2523 พ.ศ. 2558

ชดเชยความเสย ี หายที่
เกิดขึน้ จากการเฝ้า
ระว ัง ป้องก ัน หรือ
--ไมม-ี ควบคุมโรคติดต่อตาม
ความจําเป็น
(มาตรา 48)

ี หายจากการเฝ้าระว ัง ป้องก ัน หรือควบคุมโรคติดต่อ

กรณีเกิดความเสย
ให้ทางราชการชดเชยความเสย ี หายทีเ่ กิดขึน
้ ตามความจําเป็น
(10) ด่านควบคุมโรคติดต่อระหว่างประเทศ
พระราชบ ัญญ ัติโรคติดต่อ พระราชบ ัญญ ัติโรคติดต่อ
พ.ศ. 2523 พ.ศ. 2558

ให้ร ัฐมนตรีเป็นผูม
้ อ
ี ํานาจ
ให้ชอ่ งทางและด่านตรวจ ่ งทางเข้าออกใด
ประกาศ ให้ชอ
คนเข้าเมือง ตาม เป็นด่านควบคุมโรคติดต่อ
พระราชบ ัญญ ัติคนเข้า ระหว่างประเทศหรือยกเลิกด่าน
เมืองพ.ศ. 2522 ควบคุมโรคติดต่อ
เป็นด่านควบคุมโรคติดต่อ ระหว่างประเทศ
ระหว่างประเทศ (มาตรา 6 (2))

เพือ
่ ให้ร ัฐมนตรีโดยคําแนะนําของคณะกรรมการโรคติดต่อ
แห่งชาติเป็นผูพ
้ จ
ิ ารณาตามความเหมาะสม
 ่ งทางเข้าออก
(11) คณะทํางานประจําชอ
พระราชบ ัญญ ัติโรคติดต่อ พระราชบ ัญญ ัติโรคติดต่อ
พ.ศ. 2523 พ.ศ. 2558
ให้มคี ณะทํางานประจํา
ชอ่ งทางเข้าออก
ทุกชอ ่ งทางเข้าออกทีม
่ ี
--ไมมี-- ด่านควบคุมโรคติดต่อ
ระหว่างระหว่างประเทศ

(มาตรา 23 และ 24)

เพือ ั
่ ให้การประสานงานการทํางานของทุกภาคสว่ นมีความชดเจน เป็นระบบ
และสอดคล้องก ับกฎอนาม ัยระหว่างประเทศ
 (12) ผูบ ้ ฎหมาย
้ ังค ับใชก
พระราชบ ัญญ ัติโรคติดต่อ พระราชบ ัญญ ัติโรคติดต่อ
พ.ศ. 2523 พ.ศ. 2558

เจ้าพน ักงาน
เจ้าพน ักงาน ควบคุมโรคติดต่อ
สาธารณสุข
(มาตรา 45 และ 47)

เพือ ื่ ตําแหน่งของเจ้าหน้าทีผ
่ ให้ชอ ่ บ ้ ฎหมายสอดคล้องก ับอํานาจ
ู ้ ังค ับใชก
หน้าทีต
่ ามทีก่ ฎหมายบ ัญญ ัติไว้
 (13) เครือ
่ งแบบ เครือ
่ งหมาย บ ัตรประจําต ัว

พระราชบ ัญญ ัติโรคติดต่อ พระราชบ ัญญ ัติโรคติดต่อ

พ.ศ. 2523 พ.ศ. 2558

ให้มเี ครือ
่ งแบบ
เครือ
่ งหมาย
และบ ัตรประจําต ัว
--ไมม-ี สําหร ับเจ้าพน ักงาน
ควบคุมโรคติดต่อเพือ ่
แสดงต ัวขณะปฏิบ ัติหน้าที่
(มาตรา 46)

เพือ่ ให้การปฏิบ ัติหน้าทีข

่ องเจ้าพน ักงานควบคุมโรคติดต่อเป็นไปอย่าง
สะดวกและคล่องต ัว และเพือ ่ ให้ประชาชนเชอื่ มน
่ ั ว่า ผูน
้ นเป
ั้ ็ นเจ้าหน้าทีข
่ อง
ร ัฐซงึ่ มีอํานาจหน้าทีต
่ ามกฎหมายจริง
 (14) บทกําหนดโทษ
พระราชบ ัญญ ัติ พระราชบ ัญญ ัติ
โรคติดต่อ พ.ศ. 2523 โรคติดต่อ พ.ศ. 2558

ตํา่ สุด - ปร ับไม่เกิน

ตํา
่ สุด– ปร ับไม่เกิน
2,000 บาท 10,000 บาท
สูงสุด - จําคุกไม่เกิน 1 ปี
หรือปร ับไม่เกิน
สูงสุด-จําคุกไม่เกิน
50,000 บาท 2 ปี หรือปร ับไม่เกิน
500,000 บาท
(มาตรา 49-56)

เพือ
่ ให้เหมาะสมก ับสถานการณ์ในปัจจุบ ัน
 (15) อํานาจในการเปรียบเทียบบรรดา
ความผิดตามพระราชบ ัญญ ัติน ้ี
พระราชบ ัญญ ัติโรคติดต่อ พระราชบ ัญญ ัติโรคติดต่อ
พ.ศ. 2523 พ.ศ. 2558

กรณีโทษปร ับสถานเดียวหรือ
โทษจําคุก ไม่เกินหนึง่ ปี ให้
้ งึ่ อธิบดีอบหมายมี
อธิบดีหรือผูซ
อํานาจเปรียบเทียบได้ ตาม
ไมมี หล ักเกณฑ์ทค ี่ ณะกรรมการ
โรคติดต่อแห่งชาติกา ํ หนด
(มาตรา 57)

เพือ ้ ฎหมายเป็นไปอย่างรวดเร็ ว คล่องต ัว และมี

่ ให้การบ ังค ับใชก
ประสท ิ ธิภาพ เหมาะสมก ับสถานการณ์ปจ ั จุบ ัน
สงิ่ ที่ SRRT ต้องรูก
้ อ
่ นเป็น CDCU

1. CDCU คืออะไร
2. สมาชกิ ประกอบด้วยใครบ้าง
3. คุณสมบ ัติของสมาชกิ CDCU
4. โรคอะไรบ้างที่ CDCU ต้องปฏิบ ัติการ
5. บทลงโทษ
 1.หน่วยปฏิบ ัติการควบคุมโรคติดต่อ
(Communicable Disease Control Unit: CDCU)

- เป็นกลไกสําค ัญในการทํางานตาม พ.ร.บ.โรคติดต่อ

- ให้หน่วยปฏิบ ัติการควบคุมโรคติดต่อย ังคงปฏิบ ัติงาน
เฝ้าระว ัง-ป้องก ัน-ควบคุมโรคอย่างครอบคลุมในทุก
โรคและภ ัยเชน ่ เดิม
ทุกจ ังหว ัด
1.จ ัดตงหน่
ั้ วยปฏิบ ัติการควบคุมโรคติดต่ออย่าง
น้อยอําเภอละ 1 หน่วย
2.พ ัฒนาสมรรถนะเจ้าหน้าทีห ่ น่วยปฏิบ ัติการ
ควบคุมโรคติดต่ออย่างต่อเนือ ่ ง
3.บูรณาการการทํางานก ับภาคสว ่ นต่างๆ
 2.หน่วยปฏิบ ัติการ
ควบคุมโรคติดต่อ
ประกอบด ้วย
เจ้าพน ักงานควบคุม เจ้าหน้าทีท่ างการแพทย์
โรคติดต่อ และการสาธารณสุข
อย่างน ้อยจํานวน 1 คน อย่างน ้อยจํานวน 2 คน

และอาจแต่งตงเจ้
ั้ าหน้าทีข ่ องหน่วยงานอืน ่ ทีเ่ กีย
่ วข้อง หรือหน่วยงาน
ภาคเอกชน
ตามจํานวนทีผ
่ วู้ า
่ ราชการจ ังหว ัดหรือผูว้ า่ ราชการกรุงเทพมหานคร
เห็นสมควรเป็นหน่วยปฏิบ ัติการควบคุมโรคติดต่อ

ประกาศคณะกรรมการโรคติดต่อแห่งชาติ เรือ ่ ง หล ักเกณฑ์การ

จ ัดตงหน่
ั้ วยปฏิบ ัติการควบคุมโรคติดต่อ พ.ศ. 2559
้ ังค ับตงแต่
ประกาศนีใ้ ห้ใชบ ั้ ว ันที่ 26 พฤษภาคม 2559
 เจ้าพน ักงาน
ควบคุมโรคติดต่อ

เจ้าพน ักงานควบคุมโรค
เจ้าพน ักงานควบคุมโรค โดยคุณสมบ ัติ
โดยตําแหน่ง

ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรือ ่ ง แต่งตงเจ้

ั้ าพน ักงานควบคุม
โรคติดต่อ ตามพระราชบ ัญญ ัติโรคติดต่อ พ.ศ. 2558
้ ังค ับตงแต่
ประกาศนีใ้ ห้ใชบ ั้ ว ันที่ 6 มกราคม 2560
 เจ้าพน ักงาน
ควบคุมโรคติดต่อ

เจ้าพน ักงานควบคุมโรค
เจ้าพน ักงานควบคุมโรค โดยคุณสมบ ัติ
โดยตําแหน่ง

ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรือ ่ ง แต่งตงเจ้

ั้ าพน ักงานควบคุม
โรคติดต่อ ตามพระราชบ ัญญ ัติโรคติดต่อ พ.ศ. 2558
้ ังค ับตงแต่
ประกาศนีใ้ ห้ใชบ ั้ ว ันที่ 6 มกราคม 2560
Communicable Disease Control Unit: CDCU
3 คุณสมบ ัติ
โรคติดต่ออ ันตรายและโรคทีต
่ อ
้ งเฝ้าระว ัง

• โรคติดตออันตราย หมายถึง โรคที่มีความรุนแรงสูง รวมทั้งไมมีวัคซีน

ปองกันโรคและไมมียารักษาเฉพาะที่มีประสิทธิภาพ

Department of Disease
46 Control, Ministry of
Public Health, Thailand
 โรคติดต่ออ ันตราย 13 โรค
(๑) กาฬโรค (Plague) แบ่งได้เป็น 3 ประเภท ด ังนี้
•กาฬโรคต่อมนํา้ เหลือง (Bubonic plague) มีอาการ
ไข้สูง หนาวสน่ ั เจ็ บคอ ปวดศรี ษะ ต่อมนํา้ เหลืองบริเวณ
ขาหนีบหรือร ักแร้โตและมีหนอง หรือม้ามโตและมีหนอง

•กาฬโรคชนิดโลหิตเป็นพิษ (Septicemic plague) มี

อาการของโลหิตเป็นพิษ ไข้สูง ปวดศรี ษะ อาเจียน คอ
หอยและทอนซล ิ อ ักเสบ อาจมีเยือ
่ หุม
้ สมองอ ักเสบ และ
จํา้ เลือดตามผิวหน ัง

•กาฬโรคปอด (Pneumonic plague) มีอาการไข้สูง

่ ั ไอ มีเ สมหะปนเลือ ด หอบ เมื่อ ถ่ า ยภาพ
หนาวส น
เอกซเรย์ทปี่ อดจะพบล ักษณะของปอดอ ักเสบ
Department of47Disease Control, Ministry of Public Health, Thailand
Form of Plague
โรคติดต่ออ ันตราย 13 โรค

(๑)กาฬโรค (Plague)
ื้ แบคทีเรียแกรมลบรูปแท่งชอ
จากเชอ ื่ Yersinia
pestis
• ร ังโรค คือ หม ัดหนู
• การติดต่อ:
้ื เข้าทาง
ั ประเภทหนูก ัด หรือหม ัดหนูก ัด เชอ
ถูกสตว์
บาดแผล
่ น โดยการหายใจเอาละอองเสมหะของผูป
คนสูค ้ ่ วย
กาฬโรคปอดเข้าไป
• ระยะฟักต ัว 1 – 6 ว ัน

Department of Disease
49 Control, Ministry of
Public Health, Thailand
 โรคติดต่ออ ันตราย 13 โรค

(๒) ไข้ทรพิษ (Smallpox)

ื้ Variola virus ใน Poxviridae

- เกิดจากเชอ
- Airborne and droplet transmission
- ระยะฟักต ัว 5 – 17 ว ัน
ู เฉียบพล ัน ปวดศรี ษะ ปวดข้อ ปวดกระดูก
- ไข้สง
ERADICATED but - ระยะออกผืน
่ ประมาณว ันที่ 3 หล ังมีไข้
- ภาวะแทรกซอ ้ น กล่องเสย
ี งบวม ปอดบวม
Virus kept in US สมองอ ักเสบ อ ัตราป่วยตายประมาณร้อยละ 30
& Russian Labs

Department 50
of Disease Control, Ministry of Public Health, Thailand
 โรคติดต่ออ ันตราย 13 โรค

(๒) ไข้ทรพิษ (Smallpox)

Department of Disease Control, Ministry of Public Health, Thailand 51

 โรคติดต่ออ ันตราย 13 โรค

(๒) ไข้ทรพิษ (Smallpox)

Department of Disease Control, Ministry of Public Health, Thailand 52

 โรคติดต่ออ ันตราย 13 โรค
(3) ไข้เลือดออกไครเมียนคองโก
(Crimean–Congo hemorrhagic fever : CCHF)
ไข้เฉียบพล ัน ปวดกล้ามเนือ ้ ปวดศรี ษะ เจ็บตา ใบหน้าแดง
และกล ัวแสง บางรายอาจพบอาการคลืน ่ ไส ้ อาเจียน ท้องร่วง
และปวดท้อง ต่อมาจะมีอารมณ์แปรปรวน สบสน ั และก้าวร้าว
จากนนอาจมี
ั้ อาการง่วง ซมึ เศร้า ห ัวใจเต้นเร็ว ต่อมนํา้ เหลือง
โต มีเลือดออกใต้ผวิ หน ังและเยือ่ บุตา่ ง ๆ และพบเลือดออก
จากสว ่ นต่าง ๆ ของร่างกาย เชน ่ เลือดออกในกระเพาะ
อาหาร มีเลือดปนในปัสสาวะ มีเลือดกําเดา และเลือดออก
จากเหงือก ในบางรายอาจ พบอาการของต ับอ ักเสบ อ ัตรา
ป่วยตายร้อยละ 30-40

53
Department of Disease Control, Ministry of Public Health, Thailand
 โรคติดต่ออ ันตราย 13 โรค
(3) ไข้เลือดออกไครเมียนคองโก (CCHF)
• เกิดจาก tick-borne virus (Nairovirus ),
the Bunyaviridae family
• ระยะฟักต ัว 1 – 7 ว ัน
• ติดต่อโดย
1. การถูกเห็บทีม ื้ ก ัด
่ เี ชอ
2. สมผั ัสเลือดหรือเนือ ้ เยือ ั ทม
่ ของสตว์ ื้
ี่ เี ชอ
3. สมผ ั ัสเลือดหรือเนือ ้ เยือ่ ของคนป่วย

Department of54Disease Control, Ministry of Public Health, Thailand

 โรคติดต่ออ ันตราย 13 โรค

(4) ไข้เวสต์ไนล์ (West Nile Fever)

• พบเชอ ื้ ครงแรกในปี
ั้ คศ. 1937 ที่ Uganda
ี
• พบการระบาดในทวีปแอฟริกา อเมริกา ยุโรป เอเชย
• อาการโดยทว่ ั ไปคือไข้ปวดศรี ษะ ปวดตามต ัว อาจมีผน
ื่ แดงที่
ผิวหน ัง
• ผูต
้ ด ื้ สว
ิ เชอ ่ นมากไม่มอ
ี าการ (80%)
• ผูป
้ ่ วยจํานวนน้อยกว่าร้อยละ 1 อาจมีอาการรุนแรง ถ้าอายุ
มากกว่า 50 อ ัตราป่วยตายจะสูงขึน ้ เป็น 3-15%

Department of55Disease Control, Ministry of Public Health, Thailand

 โรคติดต่ออ ันตราย 13 โรค

(4) ไข้เวสต์ไนล์ (West Nile Fever)

• Mild Illness (WN Fever)
่ นใหญ่จะหายได้เอง
– สว
•Severe Illness (meningoencephalitis)
– มีอาการทางระบบประสาท
•Muscle Weakness or Paralysis
้ อ่อนแรง หรือเป็นอ ัมพาต
– อาจแสดงอาการด้วยกล้ามเนือ
หรือมีอาการคล้าย stroke

Department of Disease Control, Ministry of Public Health, Thailand 56

 โรคติดต่ออ ันตราย 13 โรค
(4) ไข้เวสต์ไนล์ (West Nile Fever)
- ยุงพาหะ ได้แก่ Culex .,
Aedes ., Anopheles .
- ระยะฟักต ัว 3 – 15 ว ัน
- ไม่ตด ่ น หรือ
ิ ต่อจากคนสูค
ั สค
จากสตว์ ู่ น
- คน และม้า
เป็น accidental host

Department of Disease Control, Ministry of Public Health, Thailand 57

 โรคติดต่ออ ันตราย 13 โรค

(5) ไข้เหลือง (Yellow fever) มีอาการไข้สง ู เฉียบพล ันเป็น

ระยะเวลา ๕ - ๗ ว ัน ปวดศรี ษะ ปวดหล ัง อ่อนเพลีย คลืน ่ ไส ้
อาเจียน อาจมีเลือดกําเดา เลือดออกในปาก และถ่ายเป็น
เลือด จะมีอาการต ัวเหลืองหรือตาเหลืองในระยะแรก อาจมี
อาการมากขึน ้ ในระยะต่อมา และอาจถึงขนเส
ั้ ี ชวี ต
ย ิ ได้
-ยุงลายเป็นพาหะ
-ระยะฟักต ัว 3 – 6 ว ัน
-Yellow fever vaccine is recommended for people
aged ≥9 months who are traveling to or living in
areas at risk for yellow fever virus transmission
in South America and Africa.

Department of58Disease Control, Ministry of Public Health, Thailand

อาการ แบ่งออกเป็น 2 ระยะ คือ

ระยะแรก (acute phase) จะมีอาการไข้ ปวด

กล้ามเนือ ้ ร่วมก ับปวดหล ัง ปวดศรี ษะ หนาวสน ่ ั เบือ
่ อาหาร
คลืน่ ไส ้ อาเจียน พบบ่อยว่าผูป ้ ่ วยจะมีไข้สง
ู ร่วมก ับชพ ี จร
เต้นชา้ ผิดปกติ หล ังจาก 3-4 ว ัน สว ่ นใหญ่จะมีอาการดีขน ึ้
อย่างไรก็ตาม 15% ของผูป ้ ่ วยจะเข้าสู่

ระยะสอง (toxic phase) ภายใน 24 ชว่ ั โมง จะมี

อาการไข้กล ับ ต ัวเหลือง ปวดท้อง อาเจียน มีเลือดออกจาก
ปาก จมูก ตา กระเพาะอาหาร ทําให้อาเจียน และถ่ายเป็น
เลือด จนถึงไตวาย มีโปรตีนในปัสสาวะ
(albuminuria) และปัสสาวะไม่ออก (anuria) ครึง่ หนึง่ ของ
ผูป ี ชวี ต
้ ่ วยระยะโลหิตเป็นพิษจะเสย ิ ภายใน 10-14 ว ัน ที่
เหลือจะหายเป็นปกติโดยอว ัยวะต่างๆ ไม่ถก ู ทําลาย
การติดต่อ การติดเชอ ้ื เกิดในคนและลิง โดยติดต่อจาก
่ น (horizontal transmission) และมียง
คนสูค ุ Aedes
และ Haem ogogus (พบในทวีปอเมริกาเท่านน) ั้ ซงึ่
สามารถปล่อยเชอ ื้ ผ่านไปย ังไข่ทจ ี่ ะกลายเป็นลูกยุงต่อไป
(Vertical transmission) ด ังนน ั้ ยุงจึงเป็นแหล่งร ังโรคที่
แท้จริงของไวร ัสไข้เหลือง

วิธป
ี ้ องก ันโรคทีส ํ ค ัญทีส
่ า ่ ด
ุ คือ
การฉีดว ัคซน ี

ยุงลาย (Aedes)
 โรคติดต่ออ ันตราย 13 โรค
(6) โรคไข้ลาสซา (Lassa fever)
- ไข้ ปวดศรี ษะ เจ็บคอ ไอ อาเจียน ท้องร่วง เจ็บ
หน้าอก และปวดบริเวณชอ ่ งท้อง มีอาการตาอ ักเสบ คอ
อ ักเสบและเป็นหนอง บางรายทีม ่ อ
ี าการรุนแรงจะมี
อาการเลือดออก ช็อก มีอาการบวมทีห ่ น้าและคอ จะมี
ปริมาณเกล็ดเลือดลดลงและการทํางานของเกล็ดเลือด
ผิดปกติ บางรายอาจมีอาการหูหนวกจากพยาธิสภาพที่
เสน ้ ประสาทสมองคูท ่ ี่ 8
ระยะฟักต ัวของโรค : 6 - 21 ว ัน
การแพร่ตด ิ ต่อโรค : เกิดจากการสูดละอองฝอย หรือ
ั ัสจากอุจจาระของหนูทต
การสมผ ี่ ด
ิ เชอื้ ตามพืน
้ ผิว
และติดต่อทางสารค ัดหลง่ ั จากคนสูค ่ น
Department of62Disease Control, Ministry of Public Health, Thailand
 โรคติดต่ออ ันตราย 13 โรค

(6) โรคไข้ลาสซา (Lassa fever)

- Reservoir : rodent (genus Mastomys)
- Transmit from rat by:
1. urine & droppings
2. direct contact
3. airborne transmission

63
Department of Disease Control, Ministry of Public Health, Thailand
 โรคติดต่ออ ันตราย 13 โรค
(6) โรคไข้ลาสซา (Lassa fever)
General population
80% - no symptoms
20% - severe disease, multiorgan and neurological
problems ie. Hearing loss
15-20% - patients hospitalized die
Pregnancy
95% - fetuses die
Risky women in 3rd trimester
Treatment successful with Ribavirin

Department of Disease Control, Ministry of Public Health, Thailand 64

 โรคติดต่ออ ันตราย 13 โรค

(7) โรคติดเชอ ื้ ไวร ัสนิปาห์ (Nipah virus disease)

- เกิดจากเชอ ้ื Henipa virus ใน Paramyxovirus ชนิดใหม่
- พบครงแรกในปี
ั้ 1999 ทีม ่ าเลเชย ี (หลงผิดว่าเป็น JE)
- ทําให้เกิดอาการสมองอ ักเสบ (Encephalitis) และ
ปอดบวม (Pneumonia) หรือ อาจพบทงสมองอ ั้ ักเสบ และปอด
บวมได้ มีไข้สง ู ปวดศรี ษะ (สตว์ ั หลายชนิดติดเชอ ื้ ได้ สุกร สุนข
ุ
แมว ม้า)
- ระยะฟักต ัว 4 – 20 ว ัน
- ระบาดในประเทศมาเลเชย ี และสงิ คโปร์ ในปี 1999
และ ประเทศบ ังคลาเทศ และอินเดีย ในปี 2001, 2005 และ
2007
Department of65Disease Control, Ministry of Public Health, Thailand
 โรคติดต่ออ ันตราย 13 โรค

ื้ ไวร ัสนิปาห์ (Nipah virus disease)

(7) โรคติดเชอ
ั ร ังโรค
ค้างคาวกินผลไม้ เป็นสตว์
ค ้างคาวจะไม่มอ
ี าการ
ื้ อยูใ่ นปั สสาวะ และ ผลไม ้ทีค
เชอ ่ ้างคาวกิน
ั ทต
สุกร เป็นสตว์ ี่ ด ื้ โดยคนสามารถติดจากสุกร by
ิ เชอ
 Direct contact

 Contact with body fluids

 Aerosolization of respiratory or urinary secretions

Department of Disease Control, Ministry of Public Health, Thailand 66

 โรคติดต่ออ ันตราย 13 โรค
ื้ ไวร ัสนิปาห์ (Nipah virus disease)
(7) โรคติดเชอ
Person-to-person transmission
ี
– ไม่มรี ายงานในมาเลเชย
– มีรายงานใน Bangladesh and India
• Nosocomial infections

Bat-to-person transmission
ี
– ไม่มรี ายงานในมาเลเชย
– มีรายงานใน Bangladesh and India
• Contaminated fruit, unpasteurized date palm juice
Department of Disease Control, Ministry of Public Health, Thailand 67
 โรคติดต่ออ ันตราย 13 โรค
(8) โรคติดเชอ ้ื ไวร ัสมาร์บวร์ก (Marburg virus disease)
ไข้สง ู เฉียบพล ัน อ่อนเพลีย ปวดกล้ามเนือ ้ และปวดศรี ษะมาก
เจ็บคอ อาเจียน ท้องเสย ี และมีผน ื่ นูนแดงตามต ัว มีอาการ
เลือดออกง่ายซงึ่ ม ักเกิดร่วมก ับภาวะต ับถูกทําลาย ไตวาย มี
อาการทางระบบประสาทสว ่ นกลาง ช็อก อว ัยวะหลายระบบ
เสอื่ มหน้าที่ และอาจถึงขนเส ั้ ี ชวี ต
ย ิ ได้

(9) โรคติดเชอ ื้ ไวร ัสอีโบลา (Ebola virus disease) ไข้ ปวด

กล้ามเนือ ้ ปวดศรี ษะ อาเจียน ท้องเสย ี และมีผน ้ บางราย
ื่ ขึน
จะมีเลือดออกทงในอวั้ ัยวะภายในและภายนอก ในรายทีม ่ ี
อาการรุนแรงจะพบว่ามีต ับวายหรือไตวาย และอาจถึงขน ั้
ี ชวี ต
เสย ิ ได้
Department of68Disease Control, Ministry of Public Health, Thailand
 โรคติดต่ออ ันตราย 13 โรค
(10) โรคติดเชอ้ื ไวร ัสเฮนดรา (Hendra virus dis.)
ู ปวดศรี ษะ เจ็บคอวิงเวียน ซม
- ไข้สง ั
ึ และสบสน
หรืออาการคล้ายไข้หว ัดใหญ่ ปอดอ ักเสบ ในรายทีม ่ ี
อาการรุนแรงจะมีอาการระบบทางเดินหายใจล้มเหลว
สมองอ ักเสบ และอาจถึงขนเส ั้ ี ชวี ต
ย ิ ได้
- การติดต่อ direct contact with fluids from
infected horses
- ระยะฟักต ัว 9 – 16 ว ัน
- Henipa virus (same as nipah)

Department of69Disease Control, Ministry of Public Health, Thailand

 โรคติดต่ออ ันตราย 13 โรค

ื้ ไวร ัสเฮนดรา (Hendra virus

(10) โรคติดเชอ
disease)
- พบการระบาดของม ้าครัง้ แรกในทวีปออสเตรเลีย ในปี
ั สูตรม ้าป่ วย 2 รายและเสย
1994 และ ต่อมาคนชน ี ชวี ต
ิ 1 ราย
- พบเฉพาะในทวีปออสเตรเลีย
ื้ จากค ้างคาว แต่ยงั ไม่ทราบชอ
- ม ้า ติดเชอ ่ งทาง
- คนติดจากสารค ัดหลง่ ั จากม้าทีต
่ ด ื้ แต่ยงั ไม่พบ
ิ เชอ
่ น
รายงานคนติดจากค ้างคาว หรือ คนสูค

Department of Disease Control, Ministry of Public Health, Thailand 70

 โรคติดต่ออ ันตราย 13 โรค

(11) โรคซาร์ส (Severe Acute Respiratory

Syndrome - SARS) ไข ้สูง ปวดตามตัว ปวดศรี ษะ บางราย
อาจมีอาการของระบบทางเดินหายใจเล็กน ้อย อาจมีอาการถ่าย
เหลว อาการปอดอักเสบ และอาจถึงขัน ี ชวี ต
้ เสย ิ

(12) โรคทางเดินหายใจตะว ันออกกลาง หรือโรค

เมอร์ส (Middle East Respiratory Syndrome -
MERS) ไข ้ ไอ หอบ ในรายทีม่ อี าการรุนแรงมักมีอาการแสดง
ของโรคปอดอักเสบ ระบบทางเดินหายใจล ้มเหลว

Department of71Disease Control, Ministry of Public Health, Thailand

 ประกาศ
โรคที่ 13
้ ยาหลายขนานชนิดรุนแรงมาก
ว ัณโรคดือ
XDR-TB
7 กุมภาพ ันธ์ 2561
73
 ื้ M ycobacterium tuberculosis
เกิดจากเชอ

AFB stain;
acid-fast bacilli

Gram stain;
ghost bacilli

ระยะฟั กตัว
การติดเชอื้ ว ัณโรค (TB Infection)
เป็นโรคติดต่อจากคนสูค ่ นผ่านทางอากาศ
(Airborne transmission)
 ื้ และการป่วยเป็นว ัณโรค
การติดเชอ

Exposure to TB

Non-Infection TB infection
70% 30%
ป่วยใน 2 ปี แรก
5%
Latent infection Active TB
90% 10% ป่วยหล ังจากใน 2 ปี
5%

ไม่ได้ร ับการร ักษา ร ับการร ักษา

ี ชวี ต
เสย ิ ภายใน2 ปี
50% หาย 76
 กลุม ี่ งป่วยเป็นว ัณโรคมากกว่าประชากรทว่ ั ไป
่ เสย
1.ผูส ้ มผ ั ัส (Contact cases) ร่วมบ้าน ร่วมโรงเรียน
2 กลุม ่ เสย ี่ งจากภาวะทางคลินก ิ (clinical risk groups) เชน ่
้ ่ วย HIV Silicosis DM COPD ต ัดกระเพาะ ต ัดต่อลําไส ้ ไต
ผูป
วาย หญิงตงครรภ์ ั้
3.กลุม ่ เสย ี่ งในสถานทีเ่ ฉพาะ (institutional risk groups) เชน ่
เรือนจํา สถานสงเคราะห์ สถานพินจ ิ
4.กลุม ่ เสย ี่ งจากอาชพ ี ต่างๆ (occupational risk groups) เชน ่
ด้านสาธารณสุข คนงานเหมือง
5 กลุม ่ เสย ี่ งจากทีอ ่ ยูอ ั (residential risk groups) เชน
่ าศย ่
ชุมชนแออ ัด ศูนย์ผอ ู ้ พยพ
6. กลุม ่ เสย ี่ งด้วยล ักษณะทางประชากรและสภาพทางสงคม ั
เศรษฐกิจ (demographic and socioeconomic risk groups)
เชน ่ ประชากรข้ามชาติ ผูส ้ ง
ู อายุ นํา้ หน ักต ัวน้อยกว่าปกติ
 ยาร ักษาว ัณโรค
ยาร ักษาว ัณโรคแบ่งเป็น 2 กลุม
่
้ อ
• First line ทีใ่ ชบ ่ ย:
- Isoniazid, rifampicin, pyrazinamide,
ethambutol, streptomycin

้ อ
• Second line ทีใ่ ชบ ่ ย:
- กลุม ่ Ofloxacin,
่ Fluoroquinolones เชน
levofloxacin, moxifloxacin
- กลุม
่ ยาฉีด เชน่ Kanamycin, amikacin,
capreomycin
78
XDR-TB
80
 ื่ และอาการสําค ัญของโรคติดต่อทีต
ชอ ่ อ
้ งเฝ้าระว ัง

81
 ื่ และอาการสําค ัญของโรคติดต่อทีต
ชอ ่ อ
้ งเฝ้าระว ัง
 ื่ และอาการสําค ัญของโรคติดต่อทีต
ชอ ่ อ
้ งเฝ้าระว ัง
 ื่ และอาการสําค ัญของโรคติดต่อทีต
ชอ ่ อ
้ งเฝ้าระว ัง
 ื่ และอาการสําค ัญของโรคติดต่อทีต
ชอ ่ อ
้ งเฝ้าระว ัง
 ื่ และอาการสําค ัญของโรคติดต่อทีต
ชอ ่ อ
้ งเฝ้าระว ัง
 ื่ และอาการสําค ัญของโรคติดต่อทีต
ชอ ่ อ
้ งเฝ้าระว ัง
 ื่ และอาการสําค ัญของโรคติดต่อทีต
ชอ ่ อ
้ งเฝ้าระว ัง
 ื่ และอาการสําค ัญของโรคติดต่อทีต
ชอ ่ อ
้ งเฝ้าระว ัง
 ื่ และอาการสําค ัญของโรคติดต่อทีต
ชอ ่ อ
้ งเฝ้าระว ัง
 ื่ และอาการสําค ัญของโรคติดต่อทีต
ชอ ่ อ
้ งเฝ้าระว ัง
 ื่ และอาการสําค ัญของโรคติดต่อทีต
ชอ ่ อ
้ งเฝ้าระว ัง
 ื่ และอาการสําค ัญของโรคติดต่อทีต
ชอ ่ อ
้ งเฝ้าระว ัง
(ร่าง)ประกาศกระทรวงฯ เรือ
่ งหล ักเกณฑ์ วิธกี ารและเงือ
่ นไข
ในการดําเนินการหรือออกคําสง่ ั และการสอบสวนโรค

การสอบสวนโรค
การประกาศ
โรคติดต่อ
โรคระบาด ้ ทีโ่ รค
พืน
อ ันตราย
ระบาด

สอบสวน สอบสวน สอบสวน

ควบคุม ควบคุม ควบคุม
โรค โรค โรคท ันที
ภายใน ภายใน ทีท
่ ราบ
12 ชม. 48 ชม. ประกาศ

แนวทางการสอบสวนให้เป็นไปตามทีก
่ รมควบคุมโรคประกาศกําหนด

รายงานผลต่อคณะกรรมการ รายงานผลต่อกรมควบคุมโรค
โรคติดต่อจ ังหว ัด/กทม. (48 ชม.หล ังแล้วเสร็ จ)
 แม้นหว ังตงสงบ
ั้
จงเตรียมรบให้พร้อมสรรพ์
ั กล้ามาประจ ัน
ศตรู
จ ักอาจสูร้ ป
ิ ส
ู ลาย

พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยูห
่ ัวร ัชกาลที่ 6