LOJİK DEVRELER

BOOLE CEBRİ

Elektrik-Elektronik Mühendisliği
Dr. Öğr. Ü.
Murathan ALPAY

1
 BOOLE CEBRİ
Kümeler teorisinden gelir:
Z={A,B} kümesinin alt kümelerinden oluşan S={(ϕ),(A),(B),(AB)}
kümesi; kümeler teorisinin kesişim, birleşim ve tümleyen işlemleriyle bir
Boole cebri oluşturur. S kümesinin elemanları için birleşim, kesişim ve
tümleyen işlemlerine ilişkin tanım tabloları, ‘1’ ve ‘0’ birim elemanları ve
A,B kümeleri alınarak:

' ya da  ( ) ( A) ( B) ( A, B )  ( ) ( A) ( B ) ( A, B )
( ) ( A, B ) ( ) ( ) ( A) ( B) ( A, B ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
( A) ( B) ( A) ( A) ( A) ( A, B ) ( A, B ) ( A) ( ) ( A) ( ) ( A)
( B) ( A) ( B) ( B) ( A, B ) ( B) ( A, B ) ( B) ( ) ( ) ( B) ( B)
( A, B ) ( ) ( A, B ) ( A, B ) ( A, B ) ( A, B ) ( A, B ) ( A, B ) ( ) ( A) ( B ) ( A, B )
TÜMLEYEN BİRLEŞİM KESİŞİM

2
 BOOLE CEBRİ
M = (S,R,A) üçlüsü ile verilen matematiksel bir sistem:

S: Sonlu sayıda elemandan oluşan küme (Kullanılacak olan İkili Boole cebrinde bu
elemanlar ‘0’ ve ‘1’ dir.) (S={0,1})

R: ‘Toplama’  ‘Birleşim’ anlamında (Aritmetik anlamda değil!!!)

‘Çarpma’  ‘Kesişim’ anlamında olan 2 adet ikili işlem ve
‘Tümleyen’ şeklinde tanımlanan 1 adet birli işlemden oluşan kümedir.

A: S’in elemanlarıyla R’deki işlemlere ilişkin aksiyomlar kümesi

DERSTE KOLAYLIK OLMASI İÇİN:

˄ ya da ∩ kesişim simgeleri yerine çarpma (.) simgesi ya da hiçbir şey
˅ ya da U birleşim simgeleri yerine toplama (+) simgesi kullanılacaktır

3
 BOOLE CEBRİ
Boole Cebri Aksiyomları
A1) Yer değiştirme (Commutative) aksiyomu:
a,b ϵ S için a+b = b+a
a.b = b.a

A2) Dağılma (Distributive) aksiyomu:

a,b,c ϵ S için a.(b+c) = a.b+a.c
a+(b.c) = (a+b).(a+c)

A3) Birim eleman aksiyomu:

a ϵ S için
a+0=0+a=a
a.1=1.a=a

A4) Tümleyen elemanı aksiyomu:

a+a’=a’+a=1
a.a’=a’.a=0
4
 BOOLE CEBRİ
Boole Cebri Teoremleri
T1) Dualite:
+ yerine . ,
. yerine + ,
1 yerine 0 ,
0 yerine 1 koyularak geçerli olan ve dual denen ikinci bir teorem bulunur

T2) Tümleyen elemanı tektir.

T3) a ϵ S için
a+1=1+a=1
a.0=0.a=0

T4) 0’=1 ve 1’=0

T5) Eşdeğer kuvvet (idempotent) teoremi:

a+a=a
a.a=a

T6) (a’)’=a

5
 BOOLE CEBRİ
Boole Cebri Teoremleri
T7) Yutma Teoremi:
a,b ϵ S için

a+a.b=a
a.(a+b)=a

T8)
a,b ϵ S için

a+a’.b=a+b
a.(a’+b)=a.b

T9) a,b ϵ S için

a.b+a.b’ = a
(a+b).(a+b’)=a

6
 BOOLE CEBRİ
Boole Cebri Teoremleri
T10) Gruplandırılabilirlik (associative) teoremi:
a,b,c ϵ S için

a+b+c = a+(b+c) = (a+b)+c

a.b.c = a.(b.c) = (a.b).c

T11) DE MORGAN teoremi:

a,b ϵ S için

(a+b)’ = a’.b’
(a.b)’ = (a’+b’)

T12) CONSENSUS (Fikir Birliği) teoremi:

a,b,c,x,E1,E2 ϵ S için

a.b+a’.c+bc  a.b+a’.c ya da x.E1+x’.E2  x.E1+x’.E2+E1.E2

7
 BOOLE CEBRİ
ÖRNEKLER
1) Consensus teoremini ispatlayınız:
ab  a ' c  bc  ab  a ' c

ab  a ' c  bc ( a  a ')
 ab  a ' c  abc  a ' bc
 ab  abc  a ' c  a ' bc
 ab (1  c )  a ' c (1  b )

8
 BOOLE CEBRİ
ÖRNEKLER
2) Z  A ' BC  AB ' C  ABC ' ABC
lojik ifadesini Boole cebriyle sadeleştiriniz?
Z  A ' BC  ABC  AB ' C  ABC '
 ( A ' A) BC  AB ' C  ABC '
 BC  AB ' C  ABC '
 BC  ABC ' AB ' C
 BC  ABC ' AB ' C
 BC  ABC ' BAB  AB ' C
 BC  ABC ' AB  AB ' C
 BC  AB (C ' 1)  AB ' C
 BC  AB  AB ' C
 BC  AB  AB ' C  AAC
 BC  AB  AB ' C  AC
 BC  AB  AC ( B ' 1)
 BC  AB  AC 9
 BOOLE CEBRİ
ÖRNEKLER
3) f ( x, y , z )  ( x  y ) z  x '
lojik ifadesini Boole cebriyle indirgeyiniz?
f  xz  yz  x '
 xz  x ' yz
 xz  x ' z  yz
 x ' z ( x  1  y )
 x ' z

10
 BOOLE CEBRİ
ÖRNEKLER
4) F ( A, B , C )  A ' B ' C  A ' BC  AB ' C  ABC  ABC '
lojik ifadesini Boole cebriyle indirgeyiniz?
F  B ( A ' C  AC  AC ')  B '( A ' C  AC )

 B ( A ' C  A)  B ' C
 A ' BC  AB  B ' C
 A ' BC  B ' C  AB
 A ' BC  B ' C  A ' C  AB
 A ' C ( B  1)  B ' C  AB
 A ' C  B ' C  AB
 A ' C  B ' C  AB  AC
 A ' C  AC  B ' C  AB
 C  B ' C  AB
 C  AB 11