1.

BIOHEMIJSKE KARAKTERISTIKE MALIGNIH TUMORA

Tumor ili novotvorina je patološka tvorba nastala kao posljedica prekomjernog umnožavanja
abnormalnih stanica, gdje rast novotvorine nadmašuje rast normalnih tkiva, a biološki nema
svrhe, nepravilan je i neorganizovan. Na razvoj maligne bolesti utiču brojni egzogeni faktori
(fizički, hemijski i biološki) i endogeni faktori (nasljedni poremećaji i oksidacijski stres). Svi ovi
faktori mogu uticati na genetičku nestabilnost, odnosno povećanu sklonost stvaranju mutacija,
koja je bitan preduslov za razvoj tumora. Možemo reći da novotvorevine nastaju kad se izgubi
normalna fiziološka regulacija kontrolnih mehanizama rasta stanica. Maligne novotvorine (ili
rak) karakteriše sposobnost prodiranja u susjedna normalna tkiva kao i metastaziranje u udaljena
tkiva. Tumori se uglavnom svrstavaju u kategorije KARCINOMA ako su porijeklom iz
ektodermalnog ili endodermalnog tkiva, ili kao SARKOMI ako su porijeklom iz mezodermalnog
tkiva.
Zloćudne novotvorine krvnih stanica, uključujući leukemije i limfome, su zapravo podvrsta
sarkoma jer potiču od stanica koje su mezenhimalnog porijekla, ali se smatraju entitetom
hematoloških neoplazmi. Maligni tumori imaju veliku brzinu rasta, slabo stvaraju čahuru
(kapsulu), invazivni su i daju metastaze. Oni mogu ali i ne moraju sličiti na tkivo iz kojeg potiču
– kako po strukturi tako i po funkcij, a imaju visok stepen anaplazije. Odnos jedra i citoplazme
može biti i 1:1, te pokazuju visok stepen pleomorfizma (raznolikost). Razvoj malignog tumora
ima 4 stadija: inicijacija, promocija, progresija i metastaziranje. . Inicijacija je ireverzibilan
proces, u kom od jedne zlocudne stanice nastane klon takvih stanica. Promocija je reverzibilan
proces i ovisi o djelovanju karcinogenih cimbenika , a progresija je ireverzibilan proces koga
karakterizira stvaranje primarnog tumora i genomske promjene.
Postoji TNM sistem kvalifikacije zloćudnih tumora, gdje slovo T označava veličinu primarnog
tumora, N status regionalnih limfnih čvorova, a M opisuje prisutnost udaljenih metastaza.