4.

ENZIMI KAO TUMORSKI MARKERI

Enzimi bi sa teoretske strane mogli biti dobri tumorski markeri, kako za dijagnozu, tako i za
praćenje razvoja malignog oboljenja kod čovjeka, s obzirom da održavaju metaboličke promjene
u tumorima. Enzimi se u stanicama nalaze u visokim koncentracijama odakle prelaze u
cirkulaciju uslijed nekroze tumora. Povećanje aktivnosti enzima ili izoenzima u krvnom serumu
nije dovoljno
specifično i osjetljivo za identifikaciju tipa karcinoma, pa su zato enzimi nespecifični tumorski
markeri jer njihova povišena aktivnost može signalizirati prisustvo malignog procesa.

Enzimi koji se koriste najcesce kao tumorski markeri su : LAKTAT DEHIDROGENAZA,

ALKALNA FOSFATAZA, KISELA FOSFATAZA, KREATIN KINAZA , NEURON
SPECIFICNA ENOLAZA (NSE), KATEPSINI , te GAMA GLUTAMIL
TRANSFERAZA.

LAKTAT DEHIDROGENAZA – LD je enzim glikolotičkog puta koji katalizira reverzibilnu

okisidaciju laktata u piruvat , tako da je njeno povisenje rezultat ostecenja stanice. Povisenje
aktivnosti LD-a se nalaze u brojnim malignim stanjima karcinoma: jetre , non Hodgin-limfoma,
karcinoma dojke, pluca, zeluca, akutne leukemije. Nivoi aktivnosti LD-a u serumu je u koleraciji
s masom tumora , kod solidnih tumora i prognosticki je indikator progresa oboljenja.
Koncentracije laktata vece od gornje referente granice definiraju se kao hiperlaktetmija.
Povecana koncentracija laktata moze biti posljedica slabe perfuzije tkiva i oksigenacije , sepse ,
jace misicne aktivnosti. Izmjerene koncentracije laktata u vecoj mjeri zavise o preanalitickim
cimbenicima. Krv treba kapati izravno u ledeno hladnu 8%tnu otopinu perklorne kiselin eu
omjeru 1:1, odmah naglo protresti , centrifugirati i odvojiti supernant. Iz dobivenog supernantna
koncentracija laktata se moze mjeriti enzimskom metodom( UV-metoda s LD-om i ALT-OM ili
spektofotometrijska metoda s laktat oksidazom ili peroksidazom).

ALKALNA FOSFATAZA

Nalazi se u vecini tkiva , a najvise u kostima , jetri, placenti , a nesto manje u bubregu i tankom
crijevu. Povisenje vrijednosti alkalne fosfataze nalazimo kod primarnih oboljenja kostiju kao sto
je osteomalacija, te kod primarnih kostanih tumora ili metaszata dr. Tumora. Fizioloski porast
aktivnosti alkalne fosfataze nalazimo kod djece zbog kostane alkalne fosfazate. Mora se voditi
racuna da se povecana aktivnost alkalne fosfataze javlja pri svakoj stimulaciji osteoblasta, i to pri
normalnom ili patoloskom rastu, osteoporozi, Pagetovom oboljenju, poslije frakture kostiju,
limfoma, leukemiji.

KREATIN KINAZA -CK

Katalizira fosforilizaciju kreatinina s adenozin trofosfatom ATP. CK je dimer i sastoji se iz

M(misicne ) i B (mozdane) subjedinice. Ima tri izoenzima: CK1 (BB), CK2 (MB) , CK3 (MM).
Izoenzim CK1 nalazi se najvise u mozgu, prostati , plucima , uterusu, placenti i GI TRAKTU.
CK2 vezan je za srcani misic, a CK3 – skeletni misic. Povisen nivo CK1 nalazi se u karcinomu
malih stanica pluca i karcinomu prostate.

AMILAZA

Aktivnost amilaze je povecana kod pacijenata sa karcinomom pankreasa , a do povecanja ovog

enzima dolazi zbog opstrukcije u odvodnim kanalima pankreasa. Amilaza test je namijenjen za
kvantitativno odredivanje amilaze u humanom serumu, plazmi ili urinu. U zdravih osoba je
aktivnost amilaze u serumu i urinu mala , ali i mjerljiva, Amilaza se sintetizira u gusteraci i
paratoidnim zlijezdama,

NEURON SPECIFICNA ENOLAZA – NSE

Glikoliticki enzim , poznat i kao fosfo-piruvat hidrolaza. NSE je oblik enolaze u neuralnom tkivu
i u stanicama difuznog neuroendokrinog sistema. NSE se nalazi u tumorima koji su
neuroendokrinog porijekla: karcinom malih stanica pluca( SCLC), neuroblastom melanom,
feohromocitom, te pankreasni endokrini tumor. Buduci da se NSE nalazi u eritrocitima treba
izbjegavati hemolizirane uzorke seruma. Serum se treba odvojiti od ugruska unutar jednog sata
od uzimanja krvi, sto moze rezultirati povecanjem vrijednosti NSE. Najcesce se odreduje
pomocu ECLIA metode u serumu na analizatoru KOBAS. ECLIA
(ELEKTROHEMILUMINISCENTNI TEST ) je imunohemijski test koji se zasniva na sendvic
metodi s dva monoklonska protutijela i sluzi za kvantitativno odredivanje NSE u humanom
serumu. Metoda se sastoji od 2 inkubacije koje traju 18minuta. U prvoj inkubaciji , uzorak ,
monoklonsko antitijelo NSE vezano biotinom i drugo monoklonsko antitijelo specificno za NSE
OBILJEZENO RUTENIJEVIM KOMPLEKSOM stvaraju sendvuc kompleks. U drugoj
inkubaciji nakon dodavamja mikrocestica obiljezenim streptovidinom, vezu biotin i streptavidin
zbog cega se stvara i fiksira kompleks na cvrstoj fazi. Nakon te dvije inkubacije reakcijska
smjesa se aspirira u stanicu.gdje se mikrocestice magnetski vezu na povrsinu elektrode, a
nevezane cestice se ispiru i uklonaju pomocu PRO CELL/pro cell M. rezultati se odreduju
pomocu kalibracione krive.