İKİ KADEMELİ REDÜKTÖR PROJESİ

ERTAN ÖZKAN
AYKUT DEMİR

Bülent Ecevit Üniversitesi

Mühendislik Fakültesi
Makina Mühendisliği Bölümü
Konstrüksiyon Anabilim Dalında
Bitirme Projesi Olarak Hazırlanmıştır

ZONGULDAK

Haziran 2015

1
KABUL:

Ertan ÖZKAN ve Aykut DEMİR tarafından hazırlanan "İki Kademeli Redüktör Projesi"
başlıklı bu çalışma jürimiz tarafından değerlendirilerek Konstrüksiyon Anabilim
Dalında Makine Mühendisliği Diploma Çalışması olarak kabul edilmiştir.
…….

Başkan:........................................
Yrd. Doç. Dr. Y. Aytaç ONUR

Üye :..........................................
Yrd. Doç. Dr. Gökhan BAYAR

Üye :...........................................
Yrd. Doç. Dr. Fatmagül KOLTUK
__________________________________________________________________

ONAY:
Yukarıdaki imzaların, adı geçen öğretim üyelerine ait olduğunu onaylarım.

Prof.Dr. Mehmet DİLMAÇ

Makine Mühendisliği Bölüm Başkanı

2
 ÖZET

Makina Mühendisliği Bitirme Projesi

İKİ KADEMELİ REDÜKTÖR PROJESİ

ERTAN ÖZKAN

AYKUT DEMİR

Bülent Ecevit Üniversitesi

Mühendislik Fakültesi

Makina Mühendisliği Bölümü

Öğrenci Danışmanı:

Yrd. Doç. Dr. Y. Aytaç ONUR

HAZİRAN 2015 SAYFA

Redüktörler güç aktarım sistemidir.Dönen millerde hareket yönünü değiştirmek ve dönüş

hızlarını değiştirmek amacıyla tasarlanmıştır.

3
 ÖZET (Devam Ediyor)

Yapılan bitirme projesinde, birinci kademesi düz dişlilerden; ikinci kademesi helisel
dişlilerden oluşan iki dişli çark mekanizması içeren bir redüktör tasarlanmıştır.

Anahtar Sözcükler: Dişli çark, deformasyon, dişli

4
 TEŞEKKÜR

Çalışmalarımız boyunca bizden desteğini esirgemeyen ve bizi yönlendiren danışman

hocamız Yrd. Doç. Dr. Yusuf Aytaç ONUR’a, teşekkür ederiz.

5
 İÇİNDEKİLER
Sayfa
KABUL VE ONAY 2
ÖZET 3
TEŞEKKÜR 5
İÇİNDEKİLER 6

BÖLÜM 1 GİRİŞ 9

BÖLÜM 2 DİŞLİ KUTUSUNA AİT GENEL BÜYÜKLÜKLER 10

2.1 KADEMELERİN ÇEVRİM ORANLARI 10

2.2 MİLLERİN DEVİR SAYILARININ HESABI 10
2.2.1 Ara Milin Hızı 10
2.2.2 Çıkış Milinin Hızı 11
2.3 ÇARKLARIN DİŞ SAYILARI 11
2.4 İLETİLECEK DÖNDÜRME MOMENTLERİ 11

BÖLÜM 3 DİŞLİ ÇARKLARIN BOYUTLANDIRILMASI 13

3.1 BİRİNCİ KADEME DÜZ DİŞLİLER 13

3.2 İKİNCİ KADEME HELİSEL DİŞLİLER 16

BÖLÜM 4 DİŞ KUVVETLERİ VE YATAKLARDAKİ TEPKİLER 19

BÖLÜM 5 YATAKLARA GELEN KUVVETLER 20

5.1 GİRİŞ MİLİ 20

5.1.1 A ve B Yataklarına Gelen Kuvvetler ( x-y düzlemi ) 20
5.1.2 Oluşan Eğilme Momentleri (𝑀𝑒𝑦 ) ( x-y düzlemi ) 20

6
 İÇİNDEKİLER (DEVAM EDİYOR)
Sayfa
5.1.3 A ve B Yataklarına Gelen Kuvvetler ( x-z düzlemi ) 20
5.1.4 Oluşan Eğilme Momentleri (𝑀𝑒𝑧 ) ( x-z düzlemi ) 21
5.1.5 Bileşke Radyal Kuvvetler 22

5.2 ARA MİL 22

5.2.1 Ara Milde C ve D Yataklarına Gelen Kuvvetler ( x-y düzlemi ) 22
5.2.2 Oluşan Eğilme Momentleri ( 𝑀𝑒𝑦 ) ( x-y düzlemi ) 22
5.2.3 Ara Mil C ve D Yataklarına Gelen Kuvvetler ( x-z düzlemi ) 24
5.2.4 Oluşan Eğilme Momentleri ( 𝑀𝑒𝑧 ) ( x-y düzlemi ) 24
5.2.5 Bileşke Radyal Kuvvetler 25

5.3 ÇIKIŞ MİLİ 25

5.3.1 Çıkış Mili E ve F Yataklarına Gelen Kuvvetler ( x-y düzlemi ) 25
5.3.2 Oluşan Eğilme Momentleri ( 𝑀𝑒𝑦 ) ( x-y düzlemi ) 25

5.3.3 Çıkış Mili E ve F Yataklarına Gelen Kuvvetler ( x-z düzlemi ) 26

5.3.4 Oluşan Eğilme Momentleri ( 𝑀𝑒𝑧 ) ( x-z düzlemi ) 27
5.3.5 Bileşke Radyal Kuvvetler 27

BÖLÜM 6 MİLLERİN MUKAVEMET ve DEFORMASYON KONTROLLERİ 28

6.1 BİRİNCİ MİL (GİRİŞ MİLİ) İÇİN KONTROLLER 28

6.1.1 Giriş mili için sürekli mukavemet açısından kontrol 28
6.1.2 Giriş Mili Deformasyon Kontrolü 31
6.2 İKİNCİ MİL (ARA MİL) İÇİN KONTROLLER 32
6.2.1 Ara mil için sürekli mukavemet açısından kontrol 32
6.2.2 Ara Milin Deformasyon Kontrolü 34
6.3 ÇIKIŞ MİLİ İÇİN KONTROLLER 37
6.3.1 Üçüncü Mildeki Bileşke Eğilme Momenti Ve Burulma Momenti 37
6.3.2 Mil Çapının Hesabı 37

7
 İÇİNDEKİLER (DEVAM EDİYOR)
Sayfa
6.3.3 𝑧4 Kesitinin Sürekli Mukavemet Kontrolü 38
6.3.4 Deformasyon Kontrolü 39

BÖLÜM 7 YUVARLAMALI YATAKLARIN SEÇİMİ 42

7.1 GİRİŞ MİLİNİN YATAKLANMASI 42

7.2 ARA MİLİN YATAKLANMASI 42
7.2.1 C Yatağını Seçimi 42
7.2.2 D Yatağının Seçimi 43
7.3 ÇIKIŞ MİLİNİN YATAKLANMASI 43
7.3.1 E Yatağının Seçimi 43
7.3.2 F Yatağının Seçimi 44

BÖLÜM 8 KAMALARIN BOYUTLANDIRILMASI 45

8.1 z2 ÇARKINI BAĞLAYAN PARALEL YÜZLÜ GÖMME KAMA 45

8.2 z4 ÇARKINI BAĞLAYAN PARALEL YÜZLÜ GÖMME KAMA 46

BÖLÜM 9 ISINMA KONTROLÜ 47

KAYNAKLAR 48
EKLER DİZİNİ 49
ÖZGEÇMİŞ 55

8
 BÖLÜM 1

GİRİŞ
GİRİŞ

Mekanik gücün naklinde, mühendislik ve maliyet avantajlarını bir arada sunan dişli
çarklar, saat mekanizmaları gibi hassas cihazlardan, otomobil ve uçak-uzay teknolojisine
kadar geniş bir alanda kullanılmaktadır.

Dişli çarkların standartlara uygun olarak tasarımında mukavemet kontrolleri, maksimum

gerilme şartları göz önüne alınarak en kritik duruma göre yapılmaktadır. Dişlilerde bu
kontrollerden biri eğilmeden ötürü diş dibi kırılması açısından kontrol diğeri ise yüzey
ezilmesi açısından kontroldür. Millerin tasarımda ise kritik kesitlere bakılır. Genellikle bu
kesitler fatura kavşağı ve maksimum momentin oluştuğu kesitlerdir.

Daha sonra verilen parametreler [Giriş Gücü: P = 12 kW, giriş devri: ng = 1300 dev/dak
toplam çevrim oranı itop = 10, Kademe Sayısı = 2 (1. Kademe Düz Dişli 2. Kademe
Helisel Dişli )] için gerekli mukavemet hesapları yapılmış, düz ve helisel dişli çarkların
boyutları elde edilmiştir.
Mukavemet hesapları kullanılarak mil geometrileri tasarlanmıştır. Tasarlanan miller için
çapa göre ve belirlenen bir ömre göre uygun yataklar seçilmiştir. Son olarak dişli
kutusunun ısınma kontrolü yapılıp gerekli olan yağ miktarı hesaplanmıştır.

9
 BÖLÜM 2

DİŞLİ KUTUSUNA AİT GENEL BÜYÜKLÜKLER

2.1 KADEMELERİN ÇEVRİM ORANLARI

Giriş hızı n1=1300 dev/dak, it=10 olduğuna göre buradan çıkış hızı n3 bulunabilir.
it = ngiriş / nçıkış
10 = 1300 / n3
n3 = 130 dev/dak
1.Kademede Hız Düşüşü

i12 = 1,2√𝑖𝑡

i12 = 1,2√10
i12 = 3,8
2.Kademede Hız Düşüşü
i34 = it / i12
i34 = 10 / 3,8
i34 = 2,632

2.2 MİLLERİN DEVİR SAYILARININ HESABI

2.2.1 Ara Milin Hızı

n2 = n1 / i12
n2 = 1300 / 3,8
n2 = 342,1 dev/dak

10
2.2.2 Çıkış Milinin Hızı

n3 = n1 / i34
n3 = 1300 / 2,632
n3 = 129,997 dev/dak yaklaşık olarak 130 dev/dak alınabilir.

2.3 ÇARKLARIN DİŞ SAYILARI

Öncelikle döndürülen çarkların diş sayıları seçilecek (z1 ve z2), bunlara bağlı olarak z2 ve z3
hesaplanacaktır.Orta hızlarda z1 14-20 arası tavsiye edilir.(Çok yüksek hızlarda z>20
seçilir.)

z1 = 16 için z2 = i12 . z1
z2 = 3,8 . 16
z2 = 60,8 bulunur ve 61 olarak alınır.
z3 = 17 için z4 = i32 . z3
z4 = 2,632 . 17
z4 = 44,74 bulunur ve 45 olarak alınır.
z2 / z1 ve z4 / z3 oranlarının tam sayı olmaması gerekir.

2.4 İLETİLECEK DÖNDÜRME MOMENTLERİ

1.Kademe (düz) ƞ12 = 0.98, 2.kademe (helisel) ƞ34 = 0.98, rulmanlı yataklar için ƞy = 0.97
alındı.(Çizelge 2.1)
Çizelge 2.1 Dişli çarklarda verim

Düz ve helisel dişli alın çarklarında 𝜂 = 0,97 − 0,99

Konik dişlilerde 𝜂 = 0,96 − 0,98
Sonsuz vida mek. (otoblokajlı) 𝜂 = 0,25 − 0,40
Sonsuz vida mek. (otoblokajsız) 𝜂 = 0,60 − 0,80

Ƞtoplam = Ƞ12 . Ƞ34 . Ƞy

Ƞtoplam = 0,98 . 0,98 . 0,97
Ƞtoplam = 0,93

11
Giriş milinde (1) Md1 = 9550 . P / n1 = 9550 . 12 /1300 = 88,15 Nm
Ara milinde (2) Md2 = 9550 . P . Ƞ12 / n2 = 9550 . 12 . 0,98 / 342.1 = 328,28 Nm
Çıkış milinde (3) Md3 = 9550 . P . Ƞtop / n3 = 9550 . 12 . 0,93 / 130 = 820 Nm

12
 BÖLÜM 3

DİŞLİ ÇARKLARIN BOYUTLANDIRILMASI

3.1 BİRİNCİ KADEME DÜZ DİŞLİLER

Diş sayıları z1 = 16, z2 = 61 olarak belirlenmişti.

Diş genişliği (b) : Standartlaştırılmamıştır.İki taraftan yataklanmış rijit millerde çalışan
dişlilerin geniş olması üstünlük sağlar.Ömür artar.Ancak tek taraftan ve ya iyi
yataklanmamış millerde çalışan dişlilerin geniş olması, zaten deformasyonlardan ötürü diş
genişliği boyunca yük düzgün dağılmayacağından , gereksiz ve sakıncalıdır.Çarkın
mukavemeti büyük ölçüde genişliğe bağlıdır.Malzeme sertleştikçe çark daraltılabilir.Bu
aşamada modül belli olmadığından genişlik sayısı ψ seçilecektir.
Genişlik sayısı : ψ = b / m = 20 alındı ( Hassas işlenmiş ve iki taraftan yataklanmış
Çizelge 3.1) (Eğer ψd = b / d1 tanımı kullanılacaksa bu tanıma uygun olan modül
bağıntısında ψd 1 ile 1,3 arası alınabilir.)

Çizelge 3.1 Yüzey işçiliğine ve milin yataklanma durumuna göre genişlik sayılarının
seçimi

Yüzey Kalitesi ve Yataklama Durumu Ψm Ψd

İşlenmemiş Döküm Dişlilerde (Kalite 12) 4–5 0,23 – 0,28
İşlenmiş Dişlilerde (Kalite 9 – 7) 7–9 0,4 – 0,5
Hassas İşlenmiş Dişlilerde (Kalite 6 – 4) 14 – 16 0,7 – 0,9
Hassas İşlenmiş ve İki Taraftan Yataklanmış Dişlilerde 18 – 23 1 – 1,3
Hassas İşlenmiş ve İki Taraftan Yataklanmış Helisel 20 – 40 1,1 – 2
Dişlilerde

Dinamik Yük Faktörü (Kd) : Kd = 1,15 alındı (Çevre hızı v = π . n1 . d1 / 60 ≤ 12 m/s

tahmin edildi, hassas işçilik Çizelge 3.2)

13
 Çizelge 3.2 İşçilik kalitesi ve çevre hızına göre 𝐾𝑑 dinamik yük faktörü

Çevre hızı (m/sn) 2 4 12 20 40 60 80

Hassas işçilik 1 1 1,1 1,15 1,2 1,25 1,5

Normal işçilik 1 1,1 1,25 1,3 - - -

Kaba işçilik 1,5 2,0 - - - - -

Form Faktörü : Kf = 3,85 (z1 = 16 için Çizelge 3.3)

Çizelge 3.3 Diş sayısına göre 𝐾𝑓 form faktörü

z 13 14 15 16 28 20 35 40 50 70 100 ∞

𝐾𝑓 3,5 3,33 3,23 3,15 3,0 2,95 2,51 2,45 2,37 2,28 2,21 2,20

Malzeme : Her iki çark için 28Mn6 ıslah çeliği seçildi. Kopma mukavemeti σk = 700
N/mm2, Brinell Sertliği Hb = 2230 N/mm2 Diş kavramada iken yüklendiğinden zorlanma
dinamiktir.Bu nedenle σem için tam değişken mukavemet değeri σD esas alınacaktır.

Elastisite katsayısı E1 = E2 = E = 2,1x105 N/mm2

σem = σD / Kç , σD ≈ 0,55 . σK
σem = 0,55 . 700 / 1,5 = 257 N/mm2
Dış yüzeyin taşıyabileceği maksimum basınç : pmax ≤ pem = 0,25 . Hb = 558 N/mm2
Yük emniyet faktörü (darbe faktörü) : S = 1,25 (Elektrik motoru, az darbeli, Çizelge
3.4)
Çizelge 3.4 Çalışma emniyet (darbe) faktörü (S)

İş makinası Elektrik Motoru Türbin, çok silindirli motor

Düzgün 1,0 1,25
Az darbeli 1,25 1,5
Darbeli 1,75 2

İletilecek momenti : Md1 = 88,15 Nm

Kavrama oranı : ɛ = 1,25 alındı. (Normal mekanizma.)

14
 3 2 . 𝑆 . 𝑀𝑑1 . 𝐾𝑑 . 𝐾𝑓
Diş Kökü Mukavemetine Göre Modül : m = √ = 2,11 mm
𝑧1 . ψ . ɛ . σ𝑒𝑚

3 2 . 𝑆 . 𝑀𝑑1 . 𝐾𝑑 . 𝐸
Diş Yüzey Ezilmesine Göre Modül : m = √ 𝑧 = 3,35 mm
1
2 . ψ . ɛ . 𝑃𝑒𝑚 2

Standart Modül : 3,5 mm ( Çizelge 3.5)

Çizelge 3.5 : Standart modül değerleri

0,3 den 1,0 a kadar 0,1 atlayarak

1,0 dan 4,0 a kadar 0,25 atlayarak
4,0 dan 7,0 a kadar 0,5 atlayarak
7,0 dan 16 ya kadar 1,0 atlayarak
16 dan 24 e kadar 2,0 atlayarak
24 ten 45 e kadar 3,0 atlayarak
45 ten 75 e kadar 5,0 atlayarak

Çarkların mukavemet kontrolu :

m = d1 / z1
3,5 = d1 / 16
d1 = 56 mm
Fç = 2 . S . Md1 / d1
Fç = 2 . 1,25 . 88,15 / 56 = 3935 N
𝐹ç
σmax = Kd . Kf . 𝑚 .ɛ .b ≤ σem b = ψ . m = 20 . 3,5 = 70 mm2
3935
σmax = 1,15 . 3,85 . 3,5 . = 12,84 N / mm2
1,25 . 70

σmax ≤ σem

Yüzey ezilmesi açısından kontrol :

𝐾 . 𝐹ç 𝑖12 +1
Hertz bağıntısına göre pmax = Km . Kf . Ke . √ 𝑏𝑑. 𝑑 .
𝑛 𝑖12

2 . 𝐸1 . 𝐸2
Km = √0,35 . Aynı Malzemeden ise Km = √0,15 . 𝐸
𝐸1 +𝐸2

Km = 271 √𝑁/𝑚𝑚2

15
Kα = 1 / sinα . cosα α = 20°
Kα = 1,76

Ke = 1 / √ɛ = 0,89
Buradan pmax = 512 N/mm2 bulunur. Pmax ˂ Pem olduğundan güvenlidir.

Formül Döndüren Dişli Döndürülen Dişli

(z1 ) ( z2 )
Diş sayısı z 16 adet 61 adet
Modül m 3,5 mm 3,5 mm
Adım t = π. m 10,99 mm 10,99 mm
Diş genişliği b = Ѱm . m 70 mm 70 mm
Yuvarlanma dairesi çapı d = m. z 56 mm 213,5 mm
Baş dairesi çapı db = d + 2. m 63 mm 220,5 mm
Taban dairesi çapı dta = d − 2,5. m 47,25 mm 204,75 mm
Mil eksenleri arası a = (d1 + d2 )⁄2 a = 134 mm
uzaklık

3.2 İKİNCİ KADEME HELİSEL DİŞLİLER

Diş eğim açısı β = 18° (10 – 20 arası)

Teorik eşdeğer diş sayıları zn1 = z3 / cos3 β zn2 = z4 / cos3 β
zn1 = 19,76 = 20 diş
zn2 = 52,31 = 54 diş
Form Faktörü Kfn = 3,18 (Çizelge 3.3)
Dinamik Yük Sayısı Kd = 1 (v ˂ 4 m/s)
Genişlik Sayısı ψm = b / mn (Çizelge 3.1)
ψm = 21 alındı. (Hassas işlenmiş çift taraftan yataklanmış dişli)
ψd = 1,2
2.Mildeki döndürme momenti Md2 = 328,28 Nm
Profil kavrama oranı αn = 20° ɛ = 1,6
Malzeme 21NiCrMa2 CrNi’li sementasyon çeliği
σk = 1200 N/mm2 Hb = 2170 N/mm2
σd = 0,55 . σk = 660 N/mm2
σem = 388 N/mm2 pem = 583 N/mm2

16
Diş kökü kırılmasına göre modül
3 2 . 𝑆 . 𝑀𝑑1 . 𝐾𝑑 . 𝐾𝑓
m= √ = 3,54 mm
𝑧1 . ψ . ɛ . σ𝑒𝑚

Diş yüzeyi ezilmesine göre modül

3 2 . 𝑆 . 𝑀𝑑1 . 𝐾𝑑 . 𝐸
m = √𝑧 = 3.89 mm
1
2 . ψ . ɛ . 𝑃𝑒𝑚 2

Standart modül 4 mm alınacak (Çizelge 3.5)

Alın modülü ma = 4,20 mm
Mukavemet ve ezilme kontrolü :
Diş genişliği b = ψm / mn = 84 mm
ma = d3 / z3 buradan d3 = 71,4 mm
Fç = 2 . S . Md3 / d3 = 11494 N
𝐹ç
σmax = Kd . Kf . 𝑚 .ɛ .b
11494
σmax = 1 . 3,18 . 4 . = 79,98 N/mm2
1,6 . 71,4

Yüzey Ezilmesi Açısından (Hertz) Kontrol :

𝐾 . 𝐹ç 𝑖34 +1
pmax = Km . Kα . Kβ . √ 𝑏𝑑. . 𝑖
𝑑3 34

Malzeme katsayısı

Km = 270 √𝑁/𝑚𝑚2
Yuvarlanma noktası katsayısı
1
Kα = √𝑐𝑜𝑠2 . = 1,6 sabittir.
α . 𝑡𝑎𝑛α𝑎

Diş uzunluk katsayısı

1 1
Kɛ = √ ɛ = √1,6 = 0,76

Diş Eğim Katsayısı

Kβ = √𝑐𝑜𝑠β𝑛 = 1

1 . 11494 2,632+1
Pmax = 270 . 1,6 . 0,76 . √84 . . = 554,8 N/mm2
71,14 2,632

Pmax < Pem olduğundan dolayı güvenlidir.

17
 Formül Döndüren Dişli Döndürülen Dişli
(𝑧3 ) ( 𝑧4 )
Diş sayısı 𝑧 17 adet 45 adet
Normal modül 𝑚𝑛 4 mm 4 mm
Alın modülü 𝑚𝑎 4,20 mm 4,20 mm
Diş genişliği 𝑏 = Ѱ𝑚 . 𝑚𝑛 84 mm 84 mm
Yuvarlanma dairesi çapı 𝑑 = 𝑚𝑎 . 𝑧 71,4 mm 189 mm
Baş dairesi çapı 𝑑𝑏 = 𝑑 + 2. 𝑚𝑛 79,4 mm 197 mm
Taban dairesi çapı 𝑑𝑡𝑎 = 𝑑 − 2,5. 𝑚𝑛 61,4 179 mm
Mil eksenleri arası uzaklık 𝑎 = (𝑑3 + 𝑑4 )⁄2 𝑎 = 130,2 mm

18
 BÖLÜM 4

DİŞ KUVVETLERİ VE YATAKLARDAKİ TEPKİLER

Fz : Diş Kuvvetleri
Fr : Radyal Kuvvetler
Fa: Eksenel Kuvvetler
Fn : Normal Kuvvetler
Fç : Çevre Kuvvetler (Teğetsel)
Bu kuvvetler çark numaraları ile belirtilecektir.
Çarkların birbirine uyguladığı çevre (Teğetsel kuvvetler);
Fç21 = -Fç12 = 2 . S . Md1 / d1 = 2 . 1,25 . 88150 / 56 = 3935 N
Fç43 = -Fç34 = 2 . S . Md3 / d3 = 2 . 1,25 . 820000 / 63 = 11494 N
Fr12 = -Fr21 = Fç12 . tan α = 3935 . tan 20 = 1432 N
Fr34 = -Fr43 = Fç43 . tan α / cos β = 11494 . tan 20 / cos 18 = 4398,76 N
Fa43 = -Fa34 = Fç43 . tan β = 11494 . tan 18 = 3734,62 N

x
𝑧1 𝑧4

y
𝐹ç21 𝐹𝑎34
B E 𝐹ç34 F
𝑛1 𝑛3
𝐹𝑟21 𝐹𝑟34

𝐹𝑟12 𝐹𝑟43
𝐹𝑎43 𝐹ç43
𝐹ç12

𝑧2 𝑧3
C 𝑛2 D

19
 BÖLÜM 5

YATAKLARA GELEN KUVVETLER

5.1 GİRİŞ MİLİ

5.1.1 A ve B Yataklarına Gelen Kuvvetler ( x-y düzlemi )

Yataklar arası mesafe 100 mm alındı.

(x-y) düzleminde sadece radyal kuvvet vardır.

+⤸𝚺𝑀𝑎 =0 𝐹𝐵𝑦 . 100 − 𝐹𝑟21 . 50 = 0 => 𝐹𝐵𝑦 = 716 𝑁

+⬆𝚺𝐹𝑦 = 0 𝐹𝑟21 = 𝐹𝐴𝑦 + 𝐹𝐵𝑦 => 𝐹𝐴𝑦 = 1432 − 716 = 716 𝑁

5.1.2 Oluşan Eğilme Momentleri (𝑴𝒆𝒚 ) ( x-y düzlemi )

 x =0 mm için 𝑀𝑒𝑦1 = 0
 x=50 mm için 𝑀𝑒𝑦3 = −35800 𝑁𝑚𝑚 𝑜𝑙𝑢𝑟.
 X=100 mm için 𝑀𝑒𝑦2 = 0

5.1.3 A ve B Yataklarına Gelen Kuvvetler ( x-z düzlemi )

+⤸𝚺𝑀𝐴 =0 𝐹𝐵𝑧 . 100 − 𝐹ç21 . 50 = 0 => 𝐹𝐵𝑧 = 1967,5 𝑁

+⬆𝚺𝐹𝑦 = 0 𝐹ç21 = 𝐹𝐴𝑧 + 𝐹𝐵𝑧 => 𝐹𝐴𝑧 = 1967,5 𝑁

20
5.1.4 Oluşan Eğilme Momentleri (𝑴𝒆𝒛 ) ( x-z düzlemi )

x=0 mm için 𝑀𝑒𝑧1 = 0,

x=100 mm için 𝑀𝑒𝑧2 = 0
X=00 mm için 𝑀𝑒𝑧3 = −98375 𝑁𝑚𝑚
Bulunan kuvvet ve eğilme momentleri için diyagramları çizersek;

𝐹𝐴𝑧 𝐹𝐵𝑧

A B
𝐹ç21

50 𝑚𝑚 50 𝑚𝑚

Kesme Kuv. Diy .

1967,5 N

1967,5 𝑁

Moment Diy .

−98375 𝑁𝑚𝑚

21
5.1.5 Bileşke Radyal Kuvvetler

A yatağına gelen bileşke kuvvet;

𝐹𝐴𝑟 = √𝐹𝐴𝑦 2 + 𝐹𝐴𝑧 2=√7162 + 1967,52 𝐹𝐴𝑟 = 2093,7 𝑁

B yatağına gelen bileşke kuvvet;

𝐹𝐵𝑟 = √𝐹𝐵𝑦 2 + 𝐹𝐵𝑧 2=√7162 + 1967,52 𝐹𝐵𝑟 = 2093,7 𝑁

5.2 ARA MİL

5.2.1 Ara Milde C ve D Yataklarına Gelen Kuvvetler ( x-y düzlemi )

Yataklar arası mesafe 220 mm alındı. Düz dişli ile C yatağı arasındaki mesafe 𝑥1 = 50
mm;
helisel dişli ile D yatağı arasındaki mesafe 𝑥2 = 50 mm olarak belirlendi.

+⤸𝚺𝑀𝐶 =0 𝐹𝑟12 . 50 + 𝐹𝑎43 . 𝑟3 + 𝐹𝑟43 . (120 + 50) − 𝐹𝐷𝑦 . (220) = 0

(1432𝑥50) + (3734,62𝑥35,7) + (4398,76𝑥170) = 𝐹𝐷𝑦 . (220) => 𝐹𝐷𝑦 = 4330,5 N

+⬆𝚺𝐹𝑦 = 0 𝐹𝐶𝑦 − 𝐹𝑟12 − 𝐹𝑟43 + 𝐹𝐷𝑦 = 0

𝐹𝐶𝑦 = 1432 + 4398,76 − 4330,5 => 𝐹𝐶𝑦 = 1500,24 𝑁

5.2.2 Oluşan Eğilme Momentleri ( 𝑴𝒆𝒚 ) ( x-y düzlemi )

𝑥 = 0 𝑚𝑚 için 𝑀𝑒𝑦1 = 0

𝑥 = 50 𝑚𝑚 için 𝑀𝑒𝑦2 = 𝐹𝐶𝑦 . 501500,24𝑥50 = 75012 𝑁𝑚𝑚

22
𝑥 = 290 𝑚𝑚 için 𝑀𝑒𝑦3,1 = 𝐹𝐶𝑦 . 1700 − 𝐹𝑟12 . 120 = 83200,8 𝑁𝑚𝑚

𝑥 = 290 𝑚𝑚 için 𝑀𝑒𝑦3,2 = 𝐹𝐶𝑦 . 170 − 𝐹𝑟12 . (120) + 𝐹𝑎43 . 35,7 = 216526,7 𝑁𝑚𝑚

𝑥 = 380 𝑚𝑚 için 𝑀𝑒𝑦4 = 0

Bulunan kuvvet ve eğilme momentleri için diyagramları çizersek ;

𝐹𝑟43
𝐹𝑟12
𝐹𝑎43

𝑧2 𝑧3
C D
𝐹𝐶𝑦 𝐹𝐷𝑦

50 mm 120 mm 50 mm

Kesme Kuv. Diy .

1500,24 N
68,26 N

4330,5 N

216530,134 Nmm_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _Moment

_ _ _ _ _ _ _Diy
_ _ ._ _ _ _ _ _ _ _ _

83204,2 Nmm_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

75013 Nmm_ _ _ _ _ _ _ _ _ _

23
 5.2.3 Ara Mil C ve D Yataklarına Gelen Kuvvetler ( x-z düzlemi )

+⤸𝚺𝑀𝐶 =0 𝐹ç12 . (50) + 𝐹ç43 . (170) + 𝐹𝐷𝑧 . (220) =0

3935,5𝑥(50) − 11494𝑥(170) + 𝐹𝐷𝑧 (220) = 0 => 𝐹𝐷𝑧 = 7987,41 𝑁

+⬆𝚺𝐹𝑦 = 0 𝐹𝐶𝑧 − 𝐹Ç12 + 𝐹Ç43 − 𝐹𝐷𝑧 = 0 => 𝐹𝐶𝑧 = 428,41 𝑁

5.2.4 Oluşan Eğilme Momentleri ( 𝑴𝒆𝒛 ) ( x-y düzlemi )

𝑥 = 0 𝑚𝑚 için 𝑀𝑒𝑧,1 = 0

𝑥 = 90 𝑚𝑚 için 𝑀𝑒𝑧,2 = 𝐹𝐶𝑧 . 50 = 428,41𝑥50 = 21420,5 𝑁𝑚𝑚

𝑥 = 290 𝑚𝑚 için 𝑀𝑒𝑧,3 = −𝐹C𝑧 . 170 + 𝐹ç12 . 120 = 399370,3 𝑁𝑚𝑚

𝑥 = 380 𝑚𝑚 için 𝑀𝑒𝑧,4 = 0

Bulunan kuvvet ve eğilme momentleri için diyagramları çizersek ;

x 𝐹𝐷𝑧
𝐹ç12

y 𝑧3
𝑧2
C D
𝐹𝐶𝑧 𝐹Ç43
50 mm 120 mm 50 mm

7987,41 N
Kesme Kuv. Diy .
428,41 N

-3506,59
N

24
 Moment Diy .

21420,5 Nmm_ _ _ _ _

-399370,3 Nmm

5.2.5 Bileşke Radyal Kuvvetler

𝐹𝐶𝑟 = √𝐹𝐶𝑦 2 + 𝐹𝐶𝑧 2 =1560,21 N 𝐹𝐷𝑟 = √𝐹𝐷𝑦 2 + 𝐹𝐷𝑧 2=9085,81 N

5.3 ÇIKIŞ MİLİ

5.3.1 Çıkış Mili E ve F Yataklarına Gelen Kuvvetler ( x-y düzlemi )

Yataklar arası mesafe 100 mm alındı 𝑟4 = 94,5 𝑚𝑚

+⤸𝚺𝑀𝐸 =0 −𝐹𝑟34 . (50) + 𝐹𝑎34 . (94,5) + 𝐹𝐹𝑦 . (100) = 0 => 𝐹𝐹𝑦 = 1329,84 𝑁

+⬆𝚺𝐹𝑦 = 0 −𝐹𝐸𝑦 + 𝐹𝑟34 − 𝐹𝐹𝑦 = 0 => 𝐹𝐸𝑦 = 5728,6 𝑁

5.3.2 Oluşan Eğilme Momentleri ( 𝑴𝒆𝒚 ) ( x-y düzlemi )

𝑥 = 0 𝑚𝑚 için 𝑀𝑒𝑦,1 = 0

25
𝑥 = 90 𝑚𝑚 için 𝑀𝑒𝑦,2 = 𝐹𝐸𝑦 . 50 = −286430𝑁𝑚𝑚

𝑥 = 50 𝑚𝑚 için 𝑀𝑒𝑦,3 = 𝐹𝐸𝑦 . 50 − 𝐹𝑎34 . (94,5) = 66491,59 𝑁𝑚𝑚

𝑥 = 180 𝑚𝑚 için 𝑀𝑒𝑦,4 = 0

Bulunan kuvvet ve eğilme momentleri için diyagramları çizersek;

x 𝐹𝐸𝑦

𝑧4
y
𝐹𝑎34
EA F
𝐹𝑟34 𝐹𝐹𝑦
50 𝑚𝑚 50 𝑚𝑚

Kesme Kuv.
Diy .
-1329,84 N

−5728,6 𝑁

Moment Diy .
66491,59 Nmm

−286430 𝑁𝑚𝑚

5.3.3 Çıkış Mili E ve F Yataklarına Gelen Kuvvetler ( x-z düzlemi )

+⤸𝚺𝑀𝐸 =0 𝐹ç34 . (50) − +𝐹𝐹𝑧 . (100) = 0 => 𝐹𝐹𝑧 = 5747𝑁

+⬆𝚺𝐹𝑦 = 0 𝐹𝐹𝑧 + 𝐹𝐸𝑧 − 𝐹ç34 = 0 => 𝐹𝐸𝑧 = 5747 𝑁

26
 5.3.4 Oluşan Eğilme Momentleri ( 𝑴𝒆𝒛 ) ( x-z düzlemi )

𝑥 = 0 𝑚𝑚 için 𝑀𝑒𝑧,1 = 0

𝑥 = 50 𝑚𝑚 için 𝑀𝑒𝑧,2 = 𝐹𝐸𝑧 . 50 = 287350 𝑁𝑚𝑚

𝑥 = 180 𝑚𝑚 için 𝑀𝑒𝑧,3=0

Bulunan kuvvet ve eğilme momentleri için diyagramları çizersek;

𝐹ç34
𝑥
𝑧4
𝑧
E F
𝐹𝐸𝑧 𝐹𝐹𝑧
50 𝑚𝑚 50 𝑚𝑚

5747 𝑁 Kesme Kuv. Diy .

5747 N

Moment Diy .
287350 Nmm

5.3.5 Bileşke Radyal Kuvvetler

E ve F yatağına gelen bileşke radyal kuvvetler:

𝐹𝐸𝑟 = √𝐹𝐸𝑦 2 + 𝐹𝐸𝑧 2 =8114,485 N 𝐹𝐹𝑟 = √𝐹𝐹𝑦 2 + 𝐹𝐹𝑧 2=5898,85 N

27
 BÖLÜM 6

MİLLERİN MUKAVEMET ve DEFORMASYON KONTROLLERİ

6.1 BİRİNCİ MİL (GİRİŞ MİLİ) İÇİN KONTROLLER

6.1.1 Giriş mili için sürekli mukavemet açısından kontrol

Giriş mili z1 çarkı ile birlikte tek parça olarak imal edilecektir.
Malzem 28Mn6 (çark içinde seçildi), yüzeyler taşlanmış, akma sınırı σak=440 N/mm2 ,
τAK=220 N/mm2 ,σED=385 N/mm2
-Bileşke Moment Diyagramı ;

Her x noktasında MEbil=√𝑀𝑦2 + 𝑀𝑧2

-Max Eğilme Momenti;

Meğmax=√(−35800)2 + (−98375)2 =104686,58 Nmm (çark merkezinde)

-Max Burulma Momenti
Mbmax=S.Md1=1,25.88150=110187,5 Nmm
-2. Kritik nokta çentik etkisinden dolayı A yatağı yanındaki fatura kavşağı kesitidir.
Buradaki eğilme momenti ;

Mell=√(1432.50)2 + (3935.50)2 =209373 Nmm

-Mil çapı için ön hesap
τem= τAK/Smil=22 N/mm2 alındı
sadece burulmanın olduğu giriş kısmı için;

3 16.𝑀𝑏𝑚𝑎𝑥 3 16.110187,5
d≥ √ =√ = 29,44=30 mm
𝜋.𝜏𝑒𝑚 𝜋.22

yatakların oturacagı kısımlar kolaylık olması için 5mm katlarında seçildi ve 35 mm uygun
görüldü.

 Sadece burulmanın bulunduğu milin giriş kısmı için çap olarak 30 mm seçildi.
 Yatakların oturacağı kısımlar 35 mm seçildi.
 Mil üzerinde bulunan dişlinin taban dairesi çapı 𝑑1 = 47,25 𝑚𝑚 olarak
hesaplanmıştı.

28
 I Kesiti
A B

x 30 mm
35 mm 47,25 mm 35 mm
y

Belirlenen ölçülere göre mil şeklimiz :

-I kesitinin(fatura kavşağı) sürekli mukavemet kontrolü; Kesit burulma ve dinamik

eğilmeye zorlanır.
A=π.352/4=962 mm2
Kesit eğilme direnç momenti= we=π.d3/32=4209 mm3
Burulma direnç momenti=wb=π.d3/16=8418,49 mm3
Statik burulma gerilmesi=τb=Mbmax/wb=13 N/mm2
Dinamik eğilme gerilmesi= 𝜎𝑒~=Mell/we=209373/4209=49 N/mm2

Statik eşdeğer gerilme= 𝜎𝑒ş−= √𝜎 2 + 3𝜏 2 =√3τ=16 N/mm2

Dinamik eşdeğer gerilme= 𝜎𝑒ş~= √ 𝜎𝑒~2 + 3𝜏~2= 𝜎𝑒~=49 N/mm2

Ortalama gerilme σm= 𝜎𝑒ş−=16 N/mm2

Üst gerilme σü=σm+ 𝜎𝑒~=16+49=65 N/mm2

-Kesitin emniyetle taşıyabileceği gerilmenin (σem) bulunması;
σü≤σem olmalıdır.
Tam değişken mukavemet değeri σD ≈0,55.σK= 385 N/mm2
Çap büyüklüğü faktörü kb=1,5.𝑑−0,157 =1,5.35−0,157=0,858

29
Yüzey pürüzlülüğü faktörü ky=0,935 (Çizelge 6.1)
Çizelge 6.1 Yüzey Düzgünlük Katsayısı

𝜎𝑘 ( 𝑁⁄𝑚𝑚2 ) 300 400 500 600 700 800 900

Çok İnce Parlatılmış 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0
Parlatılmış 1,0 0,99 0,985 0,98 0,975 0,972 0,97
Taşlanmış 0,97 0,96 0,95 0,94 0,935 0,937 0,93
İnce Talaş Alınmış 0,93 0,92 0,91 0,90 0,89 0,885 0,88
Kaba Talaş Alınmış 0,91 0,90 0,88 0,86 0,84 0,82 0,78
Tufallı 0,80 0,76 0,67 0,61 0,56 0,51 0,43

Çentik faktörü kç = q(kT-1)+1

Çentik hassasiyeti q=0,81 mm(σk ve r=2 mm için Çizelge 6.2)

Çizelge 6.2 Çelik ve Alüminyum alaşımları için ‘q’ çentik hassasiyeti katsayısı

r (mm) 0,5 1 1,5 2 2,5 3,0 3,5 4,0

140 0,88 0,91 0,92 0,94 0,95 0,955 0,96 0,96
Çelikler 105 0,80 0,85 0,88 0,90 0,91 0,915 0,92 0,92
𝜎𝑘
70 0,67 0,76 0,79 0,81 0,83 0,84 0,85 0,86
(𝑑𝑎𝑁⁄𝑚𝑚2)
42 0,56 0,64 0,68 0,72 0,74 0,76 0,77 0,78
Alüminyum Alaşımları 0,40 0,55 0,64 0,70 0,75 0,77 0,80 0,83

Teorik gerilme faktörü kT = D/d=47,25/35 = 1,35 ve r/d=2/35=0,06 için kT=2,35

(Çizelge 6.3)
kç=0,81(2,35-1)+1=2,094
σŞD=σD.kb.ky/kç=385.0,858.0,935/2,094=147,97 N/mm2

30
 Çizelge 6.3 Teorik gerilme faktörü

ÇEKME
𝑟⁄𝑑 0,05 0,10 0,15 0,20 0,25 0,3
𝐷⁄𝑑
1,0 1,3 1,24 1,17 1,15 1,14 1,1
1,0 1,4 1,34 1,26 1,22 1,20 1,1
1,0 1,7 1,46 1,37 1,32 1,27 1,2
1,1 1,8 1,56 1,44 1,37 1,32 1,2
1,2 2,1 1,69 1,53 1,44 1,38 1,3
2 2,5 2,00 1,78 1,64 1,54 1,4
6 - - - - - -

Kesitte oluşan üst gerilme : 𝜎ü = ortalama gerilme + din. eşdeğer gerilme

~
𝜎ü = 𝜎𝑚 + 𝜎𝑒ş = 16 N/𝑚𝑚2 + 15,32N/𝑚𝑚2 = 65 𝑀𝑃𝑎

𝜎ü < 𝜎𝑒𝑚 (𝜎Ş𝐷 ) = 65 < 147,97 𝑀𝑃

olduğundan kesit mukavemet açısından emniyetlidir.

6.1.2 Giriş Mili Deformasyon Kontrolü

-Eğilme Açısından;
(x-y) düzleminde fr21 den ötürü ortadaki sehim
yr=δy= fr21.L3/(48.E.I)=1432.1003/(48.2,1.105.201289)=0,000706 mm
I=π.dor4/65=π.454/64=201289 mm4
(x-z) düzleminde fç21 kuvvetinin orta noktada yarattığı sehim
Zç=δz= fç21.L3/(48.E.I)=3935.1003/(48.2,1.105.201289)=0,00194 mm

Bileşke sehim = δmax = √𝛿𝑦2 + 𝛿𝑧2 = 0,00206

′
𝛿𝑚𝑎𝑥 /L =0,0000206 ,
′
𝛿𝑚𝑎𝑥 /L ˂ (1/3000) olduğu için emniyetlidir.
-Burulma deformasyonu açısından kontrol;
Milin 1000 mm boyu için φem=(1/4)° = 0,00436 rad olarak kabul edilir.
φmax=Mbmax.L/(G.Ip) ≤ φem olmalıdır.(Kayma modülü G=8,1.104 N/mm2)
(Ip = π.d4/32 = π.454/32 = 402578 mm4, Mbmax = 110187,5 Nmm )

31
φmax = 110187,5 . 100/(8,1.104.402578) = 0,00034 rad
φem 1000 mm’de 0,00436 rad ise 100 mm’de 0,000436 rad’ dır.
φmax ˂ φem olduğundan emniyetlidir.

6.2 İKİNCİ MİL (ARA MİL) İÇİN KONTROLLER

6.2.1 Ara mil için sürekli mukavemet açısından kontrol;

-Bileşke Moment Diyagramı;

Her x noktasında MEbil=√𝑀𝑦2 + 𝑀𝑧2 , ara mil z3 çarkı ile tek parça halinde imal edilecek
olup, C ve D ‘de yataklanmaktadır. z2 dişlisi mile kamalanacaktır.
z2 ‘nin kamalandığı kesitte bileşke moment;

Me2 = √(1500,24 . 50)2 + (428,41 . 50)2 = 78011 Nmm

z3 kesitinde bileşke moment;

Me3 = √(4330,50 . 50)2 + (7987,41 . 50)2 = 454291 Nmm

Me3 en büyük eğilme momenti olup mil döndüğü için dinamiktir. İki çark arasında burulma
momenti vardır.
Mbmax = S.Md2 =1,25 . 328280 = 410350 Nmm
En tehlikeli kesitler kama yuvası ve max momentin olduğu III kesitidir.
Malzeme 21NiCiMo2, CrNi ‘ li sementasyon çeliği( z3 ile birlikte)
σk = 1200 N/mm2 , σD = 0,55. σk = 660 N/mm2 , σem = σAK/S = 240 N/mm2 alındı.
τem = 40 N/mm2
Milin en ince yerinde d çapı (C kesitinde sadece eğilme olduğu düşünülerek);

3 32.𝑀𝑒𝑙 3 32 .78011
dc ≥ √ 𝜋.𝜎 =√ = 14,9 mm , I kesitinde eğilme, burulma ve kama yuvası olduğu
𝑒𝑚 𝜋.240
için bu sayı doğru olmaz. Ön hesap gerekir.

3 16.𝑀𝑏𝑚𝑎𝑥 3 16 . 410350
d1 ≥ √ =√ = 37,4 mm olması gerekir. Konstrüksiyon gereği bu kısımda
𝜋.𝜏𝑒𝑚 𝜋.40
mil çapı 45 mm, D yatağı çapı 50 mm uygun görüldü. z3 = 61,4 mm

32
 Belirlenen ölçülere göre mil şeklimiz ;

I Kesiti D
c

x
45 mm 61,4 mm 50 mm
y

-Kama yuvasının bulunduğu I(z2) kesitinin sürekli mukavemet açısından kontrolü.

Kesit alanı A = π.452/4 = 1590 mm2
Kesit eğilme direnç momenti we = π.d3/32 = π.453/32 = 8946 mm3
Kesit Burulma direnç momenti =wb = π.d3/16 = 17892 mm3
Dinamik eğilme momenti Mel = 78011 Nmm , ayrıca statik burulma ve z3 teki eksenel
kuvvetten dolayı (Fa43) çeki gerilmesi bulunmaktadır
Statik burulma gerilmesi = τb = Mbmax/wb = 410350/17892 = 23 N/mm2
Statik çeki gerilmesi = σç = Fa43/A = 3734,62 / 1590 = 2,4 N/mm2 (ihmal edilebilir fakat biz
dikkate alacağız.)
Dinamik eğilme gerilmesi = 𝜎𝑒~ = Mell/we = 78011/8946 = 8,72 N/mm2

Statik eşdeğer gerilme= 𝜎𝑒ş−= √𝜎 2 + 3𝜏 2 = √2,42 + (3.23)2 = 40 N/mm2

Dinamik eşdeğer gerilme= 𝜎𝑒ş~= √ 𝜎𝑒~2 + 3𝜏~2= 𝜎𝑒~=49 N/mm2

Ortalama gerilme σm = 𝜎𝑒ş− = 40 N/mm2

Üst gerilme σü=σm+ 𝜎𝑒~= 40+8,72 = 48,72 N/mm2

-Kesitin emniyetle taşıyabileceği gerilmenin (σem) bulunması;

σü≤σem olmalıdır.
Tam değişken mukavemet değeri σD ≈0,55.σK= 385 N/mm2
Çap büyüklüğü faktörü kb=1,5.𝑑−0,157 =1,5.45−0,157=0,83
Yüzey pürüzlülüğü faktörü ky=0,92 ( σk = 1200 N/mm2 )
d = 45 için bk = 14 Tablo (5.1)

33
Kama boyu L = 66 mm düşünüldü. (dişli göbek genişliği 70 mm idi)
L/bk = 66/14 = 4,7 ve bk/d = 14/45 = 0,3 için kT = 1,2 (Tablo 5.4)

EĞİLME BURULMA
𝐿⁄𝑏 𝑏⁄𝑑 𝐾𝑡 𝐿⁄𝑏 𝑏⁄𝑑 𝐾𝑡 𝑟⁄𝑑 𝐾𝑡
0,1115 2,067 0,1 1,32 0,02 2,64
0,239 2,027 0,2 1,322
1,0 0,364 2,060 2,0 0,3 1,320 0,04 2,25
0,485 2,18 0,4 1,410
0,6 - 0,5 1,672 0,06 2,16
0,1 1,43 0,1 1,160
0,2 1,44 0,2 1,176 0,08 2,10
1,5 0,3 1,52 2,5 0,3 1,300
0,4 1,648 0,4 1,280 0,1 2,04
0,5 1,91 0,5 1,235

Tablo 5.4 Kama kanallı millerde eğilme ve burulma durumu için

𝐾𝑡 teorik gerilme yığılması faktörü
r = 2 mm ( yuva kenarı keskinliği ) ve σk = 120 daN/mm2 için çentik hassasiyeti q = 0,93
(Tablo 5.2)
kç = 0,93(1,2–1)+1 = 1,2
σŞD=σD.kb.ky/kç=660.0,83.0,92/1,2 = 420 N/mm2
Kesitte oluşan üst gerilme : 𝜎ü = ortalama gerilme + din. eşdeğer gerilme
~
𝜎ü = 𝜎𝑚 + 𝜎𝑒ş = 40 N/𝑚𝑚2 + 8,72 N/𝑚𝑚2 = 48,72 𝑀𝑃𝑎

𝜎ü < 𝜎𝑒𝑚 (𝜎Ş𝐷 ) = 48,72 < 420 𝑀𝑃

olduğundan kesit mukavemet açısından emniyetlidir.

6.2.2 Ara Milin Deformasyon Kontrolü

Max. deformasyon emniyet sınırlarını aşmamalıdır.

-Eğilme Açısından;
(x-y) düzleminde Ma43 = Fa43.da3/2 (eksenel kuvvetten doğan moment) kuvvetinden doğan
momentin bir x noktasında (0≤ x ≤ a) meydana getirdiği deformasyon
𝑀 𝑋𝑎
ya = δa = 6𝐸𝐼𝐿 (𝑥 2 + 3𝑎2 − 6𝑎𝐿 + 2𝐿2 )

34
 𝐹𝑟 .𝑏.𝑥
Radyal kuvvetin oluşturduğu deformasyon (0 ≤ x ≤ a için ) yr = δr = (𝐿2 − 𝑥 2 − 𝑏 2 )
6.𝐸.𝐼.𝐿

x ˃ a ‘da x yerine (L-x) , b yerine a konulacaktır.

Max deformasyon III kesitinde olacağından (bkz. Diyagramlar) bütün kuvvetlerin bu
noktada oluşturacağı deformasyonlar toplanacaktır. Rayleigh-Ritz yöntemi kullanılacaktır.
Fr43 ün III kesitinde yaptığı sehim (x = a = 170 mm)
𝐹𝑟43 . 𝑏. 𝑥 2 4398.50.170
𝛿𝑟43 = . (𝐿 − 𝑥 2 − 𝑏 2 ) = (2202 − 1702 − 502 )
6. 𝐸. 𝐼. 𝐿 6.2,1. 105 . 555497.220
I = π.dor4/64 = π.584/64 = 555497 mm4
E = 2,1.105 N/mm2

𝛿𝑟43 = 0,0041 mm

𝐹𝑎43 ün III kesitinde oluşturduğu sehim 𝛿𝑎 ise ;

𝑀𝑎43 .𝑥 3734,62.35,7.170
𝛿𝑎 = (𝑥 2 + 3𝑎2 − 6. 𝑎. 𝐿 + 2𝐿2 ) = (1702 + 3(170)2 −
6.𝐸.𝐼.𝐿 6.2,1.105 .555497.220
6.170.220 + 2(2200)2

𝛿𝑎 = 0,00177 𝑚𝑚
𝐹𝑟12 nin III kesitinde oluşturduğu sehim 𝛿𝑟12 ise ; x ˃ a olup x yerine (L-x), b yerine a
yazılacaktır.
𝐹𝑟12 . 𝑎. (𝐿 − 𝑥) 2
𝛿𝑟12 = . [𝐿 − (𝐿 − 𝑥)2 − 𝑎2 ]
6. 𝐸. 𝐼. 𝐿
1432.50.50
= (2202 − 502 − 502 ) = 0,0010 𝑚𝑚
6.2,1. 105 . 55497.220

III kesiti için x-y düzleminde maximum sehim;

𝑦𝑚𝑎𝑥 = 𝛿𝑦 = 𝛿𝑟43 + 𝛿𝑎 + 𝛿𝑟12 = 0,0041 − 0,00177 + 0,0010 = 0,0033 𝑚𝑚

(x-z) düzleminde ;
𝐹ç43 ün III kesitinde oluşturduğu sehim 𝛿ç43 ise ;

35
 𝐹ç43 . 𝑏. 𝑥 2 11494.50.170
𝛿ç43 = (𝐿 − 𝑥 2 − 𝑏 2 ) = (2202 − 1702 − 502 )
6. 𝐸. 𝐼. 𝐿 6.2,1. 105 . 55494.220
= 0,011 𝑚𝑚
𝐹ç12 nin III kesitinde oluşturduğu sehim 𝛿ç12 ise ;

−𝐹ç12 . 𝑎. (𝐿 − 𝑥) 2
𝛿ç12 = . [𝐿 − (𝐿 − 𝑥)2 − 𝑎2 ]
6. 𝐸. 𝐼. 𝐿
−3935.50.50
= 5
(2202 . 502 . 502 ) = −0,0028 𝑚𝑚
6.2,1. 10 . 55497.220
III kesiti için x-z düzleminde maximum sehim;

𝑧𝑚a𝑥 = 𝛿𝑧 = 𝛿ç43 + 𝛿ç12 = 0,0011 + (−0,0028) = 0,0082 𝑚𝑚

III kesiti için bileşke sehim 𝛿𝑚𝑎𝑥 ise ;

𝛿𝑚𝑎𝑥 = √𝛿𝑦 2 + 𝛿𝑧 2 = √0,00332 + 0,00822 = 0,0088 𝑚𝑚

𝛿𝑚𝑎𝑥 0,0088 1
= = 0,00004 <
𝐿 220 3000

olduğu için ara mil eğilme deformasyonu açısından emniyetlidir.

Burulma Kontrolü

Emniyet için 𝜑𝑚𝑎𝑥 ≤ 𝜑𝑒𝑚 olmalıdır. Burulma iki çark arasında olduğundan L = 100 mm
alınacaktır.( Ip = 2I )

𝑀𝑏,𝑚𝑎𝑥 . 𝐿 410350.100
𝜑𝑚𝑎𝑥 = = = 0,00041 𝑟𝑎𝑑
𝐺. 𝐼𝑝 8,1. 104 . 1110994

Milin 1000 mm boyu için 𝜑𝑒𝑚 = 0,00436 𝑟𝑎𝑑 ise 100 mm için 𝜑𝑒𝑚 = 0,000436 𝑟𝑎𝑑
olur.
𝜑𝑚𝑎𝑥 = 4,1𝑥10−4 < 𝜑𝑒𝑚 = 4,4𝑥10−4 𝑟𝑎𝑑

36
olduğu için burulma deformasyonu açısından emniyetlidir.

6.3 ÇIKIŞ MİLİ İÇİN KONTROLLER

6.3.1 Üçüncü Mildeki (Çıkış Mili) Bileşke Eğilme Momenti Ve Burulma Momenti

𝑀𝑒 = 𝑀𝑒,𝑚𝑎𝑥 = √𝑀𝑒𝑦,3 2 + 𝑀𝑒𝑧,3 2 = √66491,592 + 2873502 = 294942,6 𝑁/𝑚𝑚2

Çarktan sonra her kesitte çıkışa kadar burulma momenti vardır.

𝑀𝑏,𝑚𝑎𝑥 = 𝑆. 𝑀𝑑2 = 1.25𝑥820000 = 1025000 𝑁𝑚𝑚

6.3.2 Mil Çapının Hesabı

Fe70 malzemesi seçildi. σAK = 620 N/mm2 , 𝜏𝐴𝑘 = 260 𝑁/𝑚𝑚2 ,σD =370 N/mm2 (cetvel
11)

𝜏𝑒𝑚 = 𝜏𝐴𝑘 ⁄𝑆𝑚𝑖𝑙 = 260⁄? ? = 30 𝑀𝑃𝑎

3 16.𝑀𝑏,𝑚𝑎𝑥 3 16𝑥1025000
𝑑≥√ =√ = 55,9 𝑚𝑚, mil çapı 60 mm seçildi.
𝜋.𝜏𝑒𝑚 𝜋.30

O halde Sadece burulmanın bulunduğu milin giriş kısmı için çap olarak 60 mm seçildi.
Yatakların oturacağı kısımlar 65 mm seçildi.
Mil üzerinde bulunan dişlinin taban dairesi çapı 𝑑4 = 85 𝑚𝑚 olarak hesaplanmıştı

Belirlenen ölçülere göre mil şeklimiz :

37
 𝑧4
E F

65 mm 85 mm 65 mm 60 mm
y

6.3.3 𝒛𝟒 Kesitinin Sürekli Mukavemet Kontrolü

Kesit alanı A=π.852/4= 5675 mm2

Kesit eğilme direnç momenti = we= π.853/32=60292 mm3
Burulma direnç momenti = wb = π.d3/16 = 120583 mm3
Statik burulma gerilmesi=τb=Mbmax/wb=1025000/120583 = 8,50 N/mm2
Statik çeki gerilmesi = σç = Fa43/A = 3734,62 / 5675 = 0,66 N/mm2
Dinamik eğilme gerilmesi= 𝜎𝑒~=Mell/we=294942,6/60292 = 4,89 N/mm2

Statik eşdeğer gerilme= 𝜎𝑒ş−= √𝜎 2 + 3𝜏 2 =√3τ=14,74 N/mm2

Dinamik eşdeğer gerilme = 𝜎𝑒ş~= √ 𝜎𝑒~2 + 3𝜏~2 = 𝜎𝑒~= 4,89 N/mm2

Ortalama gerilme σm = 𝜎𝑒ş− = 14,74 N/mm2

Üst gerilme σü = σm+ 𝜎𝑒~ = 14,74+4,89 = 19,63N/mm2

emniyet gerilmesini bulunması:

𝜎𝐴𝑘 . 𝐾𝑏 . 𝐾𝑦
𝜎𝑒𝑚 =
𝐾ç

σü≤σem olmalıdır.
Tam değişken mukavemet değeri σD ≈0,55.σK= 370 N/mm2
Çap büyüklüğü faktörü kb=1,5.𝑑−0,157 =1,5.85−0,157=0,75
38
Yüzey pürüzlülüğü faktörü ky=0,94 ( σk = 690 N/mm2 )
d = 85 için bk = 25 (cetvel 1,3)
Kama boyu L = 80 mm düşünüldü. (dişli göbek genişliği 84 mm idi)
L/bk = 3,2 ve bk/d = 0,29için kT = 1,22 (cetvel 1,5)
r = 2 mm ( yuva kenarı keskinliği ) ve σk = 69 daN/mm2 için çentik hassasiyeti q = 0,81
(cetvel 1,7)
kç = 0,81(1,22–1)+1 = 1,18
σŞD=σD.kb.ky/kç=370.0,75.0,94/1,18 = 221 N/mm2
𝜎ü < 𝜎𝑒𝑚 (𝜎Ş𝐷 ) = 19,63 < 221 𝑀𝑃

olduğu için emniyetlidir

6.3.4 Deformasyon Kontrolü

Deformasyon kontrolleri için eğilme ve burulma açısından deformasyon kontrolleri

yapılacak. Oluşan maximum deformasyonlar emniyet sınırlarını aşmamalıdır.

Eğilme Kontrolü

Emniyet için (𝛿𝑚𝑎𝑥 ⁄𝐿) < (1⁄3000) olmalıdır.

(x-y) düzleminde ;

𝐹𝑟43 ten dolayı oluşan sehim 𝛿𝑟 ise ;

𝐹𝑟43 . 𝐿3 4398,76𝑥1003
𝛿𝑟 = = = 0,00017 𝑚𝑚
48. 𝐸. 𝐼 48.2,1. 105 . 2562392

𝐹𝑎34 ten dolayı oluşan sehim 𝛿𝑎 ise ;

39
 𝐹𝑎34 . 𝑟4
𝛿𝑎 = . (2𝑎2 − 3𝑎𝐿 + 𝐿2 )
3. 𝐸. 𝐼. 𝐿
3734,62.94,5
= [2(50)2 − 3.50.100 + 1002 ] = 0
3.2,1. 105 . 2562392.100

(x-y) düzleminde toplam Sehim;

𝛿𝑦 = 𝛿𝑟 + 𝛿𝑎 = 0,00017 + 0 = 0,00017 𝑚𝑚

(x-z) düzleminde ;

𝐹ç34 ten dolayı oluşan sehim 𝛿ç34 ise ;

𝐹ç34 . 𝐿3 11494. 1003

𝛿ç34 = = = 0,00045 𝑚𝑚
48. 𝐸. 𝐼 48.2,1. 105 . 2562392

Bu düzlemde sadece 𝐹ç34 kuvveti olduğu için bulunan değer aynı zaman da (x-z)
düzlemindeki toplam sehimdir . O halde Toplam Sehim 𝛿𝑧 = 0,00045 𝑚𝑚 dir.

𝑧4 kesitinde bileşke sehim 𝛿𝑚𝑎𝑥 = √𝛿𝑦 2 + 𝛿𝑧 2 = √0,000452 + 0,000452 = 0,0006 𝑚𝑚

𝛿𝑚𝑎𝑥 0,0006 1
= = 6𝑥10−6 < 3000 = 3,3𝑥10−4 olduğu için emniyetlidir.
𝐿 100

Burulma Kontrolü

Emniyet için 𝜑𝑚𝑎𝑥 ≤ 𝜑𝑒𝑚 olmalıdır.

𝑀𝑏,𝑚𝑎𝑥 . 𝐿 1025000.100
𝜑𝑚𝑎𝑥 = = = 2,47𝑥10−4 𝑟𝑎𝑑
𝐺. 𝐼𝑝 8,1𝑥104 𝑥5124784

Milin 1000 mm boyu için 𝜑𝑒𝑚 = 0,00436 𝑟𝑎𝑑 ise 100 mm için 𝜑𝑒𝑚 = 4,36𝑥10−4 𝑟𝑎𝑑
olur.
40
𝜑𝑚𝑎𝑥 = 2,47𝑥10−4 < 𝜑𝑒𝑚 = 4,36𝑥10−4 𝑟𝑎𝑑

olduğu için burulma deformasyonu açısından emniyetlidir.

41
 BÖLÜM 7

YUVARLAMALI YATAKLARIN SEÇİMİ

7.1 GİRİŞ MİLİNİN YATAKLANMASI

Eksenel yük yoktur.A ve B yatakları radyal yükü eşit paylaşacaktır.

Far = Fbr = 2093,7 N
Yatakların oturacağı çaplar 35 mm’dir.Aynı yataktan 2 adet kullanılacaktır.
Yatak tipi : Tek sıralı bilyalı derin yivli rulman.
Yatak büyüklüklerinin belirlenmesi : İstenen ömür Lh = 20000 iş saati, milin hızı n1 =
1300 dev/dak eşdeğer yük Far = 2093,7 N, gerekli yük emniyet derecesi C/F = 11.6 (n1 ve
istenen Lh için) (Rulman Tabloları)
C = 11,6 . 2093,7 = 24287 N
İç çapı d = 35 mm olan ve dinamik yük sayısı gerekli olandan (C) daha büyük (C = 25500)
6207 sayılı yatak seçildi.

7.2 ARA MİLİN YATAKLANMASI

Eksenel yük radyal yükü daha az olan yatağa taşınmalıdır.Fcr < Fdr olduğu için eksenel yük
C yatağına taşıtılacaktır.D yatağı sadece radyal yük alacaktır.

7.2.1 C Yatağını Seçimi

Yatak Tipi : Yükler cok büyük olmadığından her iki yönde de eksenel yük olabilir, tek
sıralı bilyalı rulman seçilecek.
Yatak büyüklüğünün belirlenmesi : Yatağın oturacağı mil çapı d = 45 mm , milin hızı n2
= 342,1 dev/dak, istenen ömür Lh = 20000 iş saati
Radyal yük Fcr = 1560,21 N ve eksenel yük Fa34 = 3734,62 N
𝐹𝑎 3734,62
= 1560,21 = 2,39 olup bütün e değerlerinden büyüktir.(Rulman Tabloları)
𝐹𝑟

x = 056 ve ilk tahmin olarak y = 1.8 alalım.

Eşdeğer yük F = x . Fr + y . Fa = 0,56 . 1560,11 + 1,8 . 3734,62 = 7596 N

42
n2 ve Lh değerleri için Cetvel 11.3’ten C/F = 8,07
C = 8,07 . 7596 = 61300 N
Bunu sağlayan rulman 45 mm için 6409 numaralı rulman (C=76100 N) seçilir.
Tahmini seçilen y = 1,8’in doğru olup olmadığının araştırılması : Seçilen 6409 seri
nolu rulmanın statik yük sayısı C0 = 45000 N’dur.
Fa / C0 = 3734,62 / 45000 = 0,083 olup buna karşılık gelen y = 1.56
Bu durumda yeni eşdeğer yük;
Fe = 0,56 . 1560,21 + 1,56 . 3734,62 = 6700 N bulunur.Seçilen 6409’den bir numara küçük
olan rulmanın C = 52700 N, yük emniyet derecesi C/F = 52700 / 6700 = 7,87 olup
gerekenden (8,07) küçük olduğundan kullanılmaz.Seçtiğimiz rulmanda ise (6409) C/F =
76100 / 6700 = 11,4 gerekenden büyük olduğu için ilk seçilen uygundur.

7.2.2 D Yatağının Seçimi

Yatak tipi : Tek sıra bilyalı, derin yivli rulman.

Radyal yük : Fdr = 9085,81 N
Eksenel yük : C yatağına taşıtıldığından eksenel yük yoktur.
Yatağın oturacağı çap(d) = 50 mm
İstenilen ömür : Lh = 20000 iş saati
n2 = 342,1 dev/dak
Eşdeğer yük F = Fdr = 9085,81 N
Gerekli yük emniyet derecesi n2 ve Lh için C / F = 8,07
C = 8,07 . 9085i81 = 73323 N olup bunu sağlayan yatak 6410 serisi rulmandır.(C = 87100
N)

7.3 ÇIKIŞ MİLİNİN YATAKLANMASI

7.3.1 E Yatağının Seçimi

Yatak tipi : Tek sıralı bilyalı, derin yivli rulman.

Yatak büyüklüğünün belirlenmesi : Her iki yatağında oturacağı çaplar d = 65 mm,
istenilen ömür Lh = 20000 iş saati, n3 = 130 dev/dak

43
Eşdeğer yük F = Fer = 8114,485 N (Eksenel yük F yatağında olduğu için eksenel yük
yoktur.)
n3 ve Lh değerine göre C / F = 5.38
C = 5,38 . 8114,485 = 43656 N , 6213 seri nolu rulman (C= 55900)

7.3.2 F Yatağının Seçimi

Ffr = 5898,85 , Fa34 = 3734,62 N

𝐹𝑎 3734,62
= 5898,85 = 0,63 bütün e değerlerinden büyük.
𝐹𝑟

x = 0,56 ve tahmini y = 1,6 alındı.

Fe = x . Fr + y . Fa = 0,56 . 5898,55 + 1,6 . 3734,62 = 9278 N
n3 ve Lh için C / F = 5,38
C = 5,38 . 9279 = 49921 bulunur.
6213 seri nolu rulman (C=55900 N)
Tahmini y’nin doğruluğu
C0 = 40500 N
𝐹𝑎 3734,62
= = 0,092 bu değere karşılık gelen y = 1,53
𝐶0 40500

Bu y değeri için Fe yeniden hesaplanır.

Fe = 0,56 . 5898,85 + 1,53 . 3734,62 = 9017 N
Seçilen rulmanın bi küçüğü için (6013) C = 30700 N
C / F = 30700 / 9017 = 3,41 olup gerekenden küçük olduğundan ilk seçilen rulman
uygundur.

44
 BÖLÜM 8

KAMALARIN BOYUTLANDIRILMASI

z2 ve z4 çarkları rkamalarla bağlanmıştır.Kama malzemesi olarak Fe 70 seçildi.Kamalar

karşı malzemelerden (mil ve dişli) daha sert olmadığı için ezilme kontrolleri sadece kama
açısından yapılacaktır.
σak = 450 N/mm2 , τak = 260 N/mm2 , σem ≈ pem = σak / Sç = 130 N/mm2 ,
τem = τak / Sk = 45 N/mm2

8.1 z2 ÇARKINI BAĞLAYAN PARALEL YÜZLÜ GÖMME KAMA

Mil çapı d = 45 mm için kama genişliği h = 9 mm, t1 = 5,5 mm , t2 = 3,8 mm (Çizelge 8.1)

Çap (d) Gömme kama ve Feder

bxh 𝑡1 𝑡2
6..8 8x10 1,1 0,6
8..10 3x3 1,7 1
10..12 4x4 2,4 1,3
12..17 5x5 2,9 1,8
17..22 6x6 3,5 2,1
22..30 8x7 4,1 2,4
30..38 10x8 4,7 2,8
38..44 12x8 4,9 2,6
44..50 14x9 5,5 2,9
50..58 16x10 6,2 3,2
58..65 18x11 6,8 3,5
65..75 20x12 7,4 3,9
75..85 22x14 8,5 4,8
85..95 25x14 8,7 4,6
95..110 28x16 9,9 5,4

Çizelge 8.1 Kama Standartları

Kamayı ezilmeye ve kesilmeye zorlayan kuvvet mil çevresindeki çevre kuvvetidir.
Fç = 2 . S . Md2 / d = 2 . 1,25 . 328,18 / 45 = 18,236 kN
𝐹ç
Kama boyunun belirlenmesi : Kesilmeye göre ; τ = 𝑏 . 𝑙 ≤ τem olmalıdır. τ = τem alınarak,
l ≥ Fç / (b . τem)
l ≥ 18236 / (14 . 45) = 28,94 mm b=70 mm göz önünde bulundurularak l = 40 mm alındı.

45
 𝐹ç 18236
Ezilme Kontrolü : P = = = 119,97 N/mm2 < Pem
𝑙 . 𝑡2 40 . 3,8

8.2 z4 Çarkını Çıkış Miline Bağlayan Kama : Paralel yüzlü gömme kama yapılacak.Mil
çapı d = 60 mm.Kama boyutları b = 18 mm, h = 11 mm, t1 = 7 mm, t2 = 4,4 mm
Fç = 2 . S . Md3 / d = 2 . 1,25 . 820 / 60 = 34,16 kN
Kama boyunun belirlenmesi : Kesilmeye göre ; l ≥ Fç / (b . τem)
l ≥ Fç / (b . τem) l ≥ 34160 / (18 . 45)
l ≥ 42,18 mm olmak zorundadır.Göbek çapı 84 mm olduğuna göre l = 63 mm
alınır.(Çizelge 8.1)
𝐹ç 34160
Ezilme Kontrolü : P = = = 123,23 N/mm2 < Pem
𝑙 . 𝑡2 63 . 4,4

46
 BÖLÜM 9

ISINMA KONTROLÜ

Isıl denge denklemi : Sürtünmelerden ortaya cıkan ısı ≤ Atılan ısı

860 . P (1 – ƞ) ≤ k . A . (t – t0)
Bu denge sağlanırsa kutu kendini soğutabilir.Ayrıca soğutma önlemi almaya gerek kalmaz.
P: İletilen güç
A: m2 olarak kutunun alt yüzü hariç (tabanın soğumaya katkıda bulunmadığı kabul edilir.)
toplam çevre yüzeyi, (soğutma amacıyla kaburgalar oluşturulursa ≈ 1,3.A alınır.)
t kutunun, t0 ortamın sıcaklığı (ºC)
860 . P (1 – ƞ) ≤ k . A . (t – t0)
860 . 𝑃 . (1− ƞ)
t= + t0 ≤ tem olmak zorundadır.
𝑘. 𝐴

tem izin verilebilecek sıcaklık olup 60 ºC ile 70 ºC arasındadır.

A ≈ 2 . Aön + 2 . Ayan + 2 . Aüst ≈ 4,5 . (d1 + d2 + d3 + d4) . l . 10-6
A ≈ 4,5 (63 + 220,5 + 79,4 + 197) . 220 . 10-6 = 0,5543 m2
K : ısı iletim katsayısı (kcal / (m2 . h . ºC))
860 . 12 . (1− 0,99)
t= + 20 = 66 ºC < 70 ºC olduğundan dolayı kendi soğutabilir.
28 . 0,5543

Yağlama, doldurma yöntemiyle olacaktır.Karterde bulunması gereken yağ miktarı ;

G = 5 . P (1 – ƞ)
G = 5. 12 . (1 – 0.99) = 4,2 litre

47
 KAYNAKLAR

1. Bozacı A. (2012) Makina elemanlarının projelendirilmesi ,Atilla Bozacı,Özgen Ü.

Çolak,
İlknur Koçaş, Çağlayan Kitap evi, Beyoğlu / İstanbul .

2. Bozacı A. (1995) Makina elemanlarının projelendirilmesi ,Atilla Bozacı, İlknur Kosif,

Özgen Ü. Çolak , Seç Yayın evi, Cağaloğlu /İstanbul

3. Babalık F. (2013) Makina elemanları ve konstrüksiyon örnekleri, Fatih C. Babalık,

Kadir
Çavdar, Dora yayın evi , Bursa

4. Akkurt M.(1999) Makine elemanları, Dişli çarklar ve diğer Güç iletim elemanları,
Mustafa Akkurt, Birsen Yayın evi, İstanbul,

5. Kutay MG (2006). Dişli Çarkların Üretimi ve Redüktörlerin Konstrüksiyonu. Dişli

Çarklar ve Redüktörleri, M. Güven Kutay. Birsen Yayınevi, İstanbul

6. Koç E (2007). Miller ve Akslar. Makine Elemanları Çözümlü Problemler 2. Baskı,

Erdem
Koç. Nobel Kitapevi, Adana.

7. Şahin H (2007).İki Kademeli Redüktör Tasarımı. Lisans Tezi, Namık Kemal

Üniversitesi
Çorlu Mühendislik Fakültesi, Çorlu.

8. Kurt C. (2011). Özel Redüktör Tasarımı .Yüksek Lisans Tezi ,Namık Kemal
Üniversitesi,
Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ .

48
 EKLER DİZİNİ

Ek I. Rulmanlara ait tablolar

Ek II. Redüktörün katı model çizimi

49
 EK I. RULMAN TABLOLARI

Kullandığımız rulmanlar için (sabit bilyalı) Rulman tablosu :

Bozacı A. (1995) Makina elemanlarının projelendirilmesi ,Atilla Bozacı, İlknur Kosif,

Özgen Ü. Çolak , Seç Yayın evi, Cağaloğlu /İstanbul

Kitabından sayfa 11/21 ve sayfa 11/22 olarak iki sayfa halinde alınmıştır.

EK I. (DEVAM EDİYOR)

Temel boyutlar Dinamik yük Statik yük Çalışma hızı

Rulman
(mm) sayısı (N) sayısı ( N ) (dev/dak)
Numarası
d D B C 𝑪𝟎 Gres yağı Sıvı yağ
47 7 4750 3200 13000 16000 61807
55 10 9560 6200 11000 14000 61907
62 9 12400 8150 10000 13000 16007
35 62 14 15900 10200 10000 13000 6007
72 17 25500 15300 9000 11000 6207
80 21 33200 19000 8500 10000 6307
100 25 55300 31000 7000 8500 6407
52 7 4940 3450 11000 14000 61808
62 12 13800 9300 10000 13000 61908
68 9 13300 9150 9500 12000 16008
40 68 15 16800 11600 9500 12000 6008
80 18 30700 19000 8500 10000 6208
90 23 41000 24000 7500 9000 6308
110 27 63700 36500 6700 8000 6408
58 7 6050 4300 9500 12000 61809
68 12 14000 9800 9000 11000 61909
75 10 15600 10800 9000 11000 16009
45 75 16 20800 14600 9000 11000 6009
85 19 33200 21600 7500 9000 6209
100 25 52700 31500 6700 8000 6309
120 29 76100 45000 6000 7000 6409
65 7 6240 4750 9000 11000 61810
72 12 14600 10400 8500 10000 61910
80 10 16300 11400 8500 10000 16010
50 80 16 21600 16000 8500 10000 6010
90 20 35100 23200 7000 8500 6210
110 27 61800 38000 6300 7500 6310
130 31 87100 52000 5300 6300 6410

50
 EK I. (DEVAM EDİYOR)

Temel boyutlar Dinamik yük Statik yük Çalışma hızı

Rulman
(mm) sayısı (N) sayısı ( N ) (dev/dak)
Numarası
d D B C 𝑪𝟎 Gres yağı Sıvı yağ
72 9 8320 6200 8500 10000 61811
80 13 15900 11400 8000 9500 61911
90 11 19500 14000 7500 9000 16011
55 90 18 28100 21200 7500 9000 6011
100 21 43600 29000 6300 7500 6211
120 29 71500 45000 5600 6700 6311
140 33 99500 62000 5000 6000 6411
78 10 8710 6700 7500 9000 61812
85 13 16500 12000 7500 9000 61912
95 11 19900 15000 6700 8000 16012
60 95 18 29600 23200 6700 8000 6012
110 22 47500 32500 6000 7000 6212
130 31 81900 52000 5000 6000 6312
150 35 108000 69500 4800 5000 6412
85 10 11700 9150 7000 8500 61813
90 13 17400 13400 6700 8000 61913
100 11 21200 16600 6300 7500 16013
65 100 18 30700 25000 6300 7500 6013
120 23 55900 40500 5300 6300 6213
140 33 92300 60000 4800 5600 6313
160 37 119000 78000 4500 5300 6413
90 10 12100 10000 6700 8000 61814
100 16 23800 18300 6300 7500 61914
110 13 28100 25000 6000 7000 16014
70 110 20 37700 31000 6000 7000 6014
125 24 60500 45000 5000 6000 6214
150 35 104000 68000 4500 5300 6314
180 42 143000 104000 3800 4500 6414
95 10 12500 10800 6300 7500 61815
105 16 24200 19300 6000 7000 61915
115 13 28600 27000 5600 6700 16015
75 115 20 39700 33500 5600 6700 6015
130 25 66300 49000 4800 5600 6215
160 37 114000 76500 4300 5000 6315
190 45 153000 114000 3600 4300 6415

51
 EK I.

Temel boyutlar Dinamik yük Statik yük Çalışma hızı

Rulman
(mm) sayısı (N) sayısı ( N ) (dev/dak)
Numarası
d D B C 𝑪𝟎 Gres yağı Sıvı yağ
100 10 12400 10800 6000 7000 61816
110 16 25100 20400 5600 6700 61916
125 14 33200 31500 5300 6300 16016
80 125 22 47500 40000 5300 6300 6016
140 26 70200 55000 4500 5300 6216
170 39 124000 86500 3800 4500 6316
200 48 163000 125000 3400 4000 6416

52
EK II. REDUKTORUN KATI MODEL ÇİZİMİ

53
EK II. (DEVAM EDİYOR)

54
ÖZGEÇMİŞ
Ertan ÖZKAN 1991'de Bursa’da doğdu; ilk ve orta öğrenimini aynı şehirde tamamladı;
Çelebi Mehmet Lisesi'nden mezun olduktan sonra 2011 yılında BEÜ Mühendislik
Fakültesi Makina Mühendisliği Bölümü'ne girdi; halen aynı bölümde son sınıf
öğrencisidir.

55
ÖZGEÇMİŞ
Aykut DEMİR 1992'de DÜZCE’da doğdu; ilk ve orta öğrenimini aynı şehirde tamamladı;
Arsal Anadolu Lisesi'nden mezun olduktan sonra 2010 yılında BEÜ Mühendislik Fakültesi
Makina Mühendisliği Bölümü'ne girdi; halen aynı bölümde son sınıf öğrencisidir.

56