Ἐπίσκοπος Μαγνησίας

Χρυσόστομος Νασλίμης (1910 – 1973)

Ἀκατάβλητος Ἀγωνιστὴς
Πίστεως καὶ Ὑπομονῆς

Τόμος Β΄
† ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΓΑΡΔΙΚΙΟΥ ΚΛΗΜΕΝΤΟΣ

ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ
ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΝΑΣΛΙΜΗΣ
(1910 – 1973)
ΑΚΑΤΑΒΛΗΤΟΣ ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ
ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΥΠΟΜΟΝΗΣ

ΤΟΜΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ

ΑΘΗΝΑ 2020
Φωτογραφία ἐξωφύλλου:
Σεβασμ. Ἐπίσκοπος Μαγνησίας Χρυσόστομος.

Ἠλεκτρονικὴ σελιδοποίηση:
Ἱερὰ Μονὴ Ἁγίων Κυπριανοῦ καὶ Ἰουστίνης
Φυλῆς Ἀττικῆς.

Α΄ Ἔκδοση: 2020

© Ἐπίσκοπος Γαρδικίου Κλήμης.

Ἔκδοση «Γενικοῦ Ταμείου Ἐκκλησίας
Γνησίων Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν Ἑλλάδος».
Κάνιγγος 32 (γ΄ ὄροφος), 106 82 Ἀθήνα
Τηλ.: 2103828280
Fax: 2103847365
e-mail: ecclesiagoc@gmail.com
 Ἀφιέρωσις
Στοὺς ἁγίους Ἀρχιερεῖς τῆς Ἐκκλησίας μας, ὅπως καὶ τῆς
Ρωσικῆς Διασπορᾶς, οἱ ὁποῖοι ἀγωνίσθηκαν ὅπως ἠδυνήθησαν
καὶ συνέβαλαν καθοριστικῶς στὴν ἐγκαθίδρυσιν, ὀργάνωσιν
καὶ συνέχισιν τῆς Ἱεραρχίας μας τῶν Γνησίων Ὀρθοδόξων Χρι-
στιανῶν Ἑλλάδος, πρὸς διαφύλαξιν τῆς ἱερᾶς Παρακαταθήκης
ἕως ἐσχάτης ἀναπνοῆς, τὸ παρὸν ἔργον ἀφιεροῦται!
Ὁ πονήσας
† Ἐ.Γ.Κ.
Ὁ Σεβασμ. Ἐπίσκοπος Μαγνησίας Χρυσόστομος
(Ἅγια Θεοφάνεια στὸν Πειραιᾶ ἔτους 1965).
 Περιεχόμενα
Συντομογραφίες12
Εἰσαγωγὴ13
Εὐχαριστίες20
ΙΕ. Ἡ δύσκολη καὶ ἔνδοξη περίοδος ἕως τῆς Κοιμήσεως
  τοῦ Πρώην Φλωρίνης Χρυσοστόμου 23
ΙΕ.1. Γιὰ τὸ Μυστήριο τῆς ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως 23
ΙΕ.2. Δεινοπαθήματα Ὀρθοδόξων ἀπὸ Λατίνους 30
ΙΕ.3. Φροντίδα γιὰ ὀργανωμένη Φιλανθρωπία 32
ΙΕ.4. Μαρτυρίες γιὰ τὸν φοβερὸ διωγμὸ τοῦ 1951 34
ΙΕ.5. Παγῖδες τοῦ Πονηροῦ κατὰ τοῦ ἐναρέτου Ἀγωνιστοῦ 42
ΙΕ.6. Ἐπικοινωνία μὲ τὸν Μεγάλο Ἐξόριστο 43
ΙΕ.7. Ἀναφορὰ σὲ παράλληλες ἐποχὲς διωγμοῦ τῶν Ὀρθοδόξων 46
ΙΕ.8. Ἐπιμέλεια ἐκδόσεως ἔργου
  τοῦ Ἁγίου πρώην Φλωρίνης Χρυσοστόμου 49
ΙΕ.9. Προβληματισμοὶ καὶ ἀντιξοότητες ἐκκλησιαστικῆς
  καὶ προσωπικῆς φύσεως 56
ΙΕ.10. Δύο ἐπιστολὲς πρὸς τὸν Ἅγιο πρώην Φλωρίνης
  γιὰ τὸ θέμα τῆς διαδοχῆς 61
ΙΕ.11. Οἱ καταστρεπτικοὶ σεισμοὶ στὸν Βόλο τοῦ 1955 64
ΙΕ.12. Παρατηρήσεις γιὰ τὴν ποιμαντικὴ διακονία 66
ΙΕ.13. Κοίμηση τοῦ Ἁγίου πρώην Φλωρίνης Χρυσοστόμου 68
ΙΣΤ. Ἡ προσπάθεια γιὰ ἐξεύρεση ἐκκλησιαστικῆς καλύψεως 74
ΙΣΤ.1. Ἡ προσωρινὴ μορφὴ διοικήσεως τοῦ ἱ. Ἀγῶνος 74
ΙΣΤ.2. Προσπάθεια προσεταιρισμοῦ τοῦ Κορυτσᾶς Εὐλογίου 76
ΙΣΤ.3. Κρούσεις πρὸς τὴν Ἀμερικὴ
  καὶ ἐλπίδα βοηθείας ἀπὸ Σέρβους 79
ΙΣΤ.4. Κατεύθυνση πρὸς τὸ Πατριαρχεῖο Ἱεροσολύμων 85
ΙΣΤ.5. Ὑπεράσπιση τῆς μνήμης τοῦ Δημητριάδος Γερμανοῦ 92
ΙΣΤ.6. Καθορισμὸς πορείας πολυμετώπου Ἀγῶνος 97
ΙΣΤ.7. Ἄρθρο περὶ τῆς χειροτονίας τοῦ Ἀποστόλου Παύλου 104
ΙΣΤ.8. Τὸ Β΄ Πανελλήνιο Ἱερατικὸ Συνέδριο τοῦ 1957 105
ΙΣΤ.9. Συμβολὴ στὴν ἀπόδειξη ὅτι ἡ Ἁγία Αἰκατερίνη
  δὲν ταυτίζεται μὲ τὴν ἐθνικὴ φιλόσοφο Ὑπατία 113
ΙΣΤ.10. Σημαντικὲς καὶ ἐλπιδοφόρες προσπάθειες καὶ ἐπαφὲς 117
ΙΣΤ.11. Ἑρμηνεία δυσνοήτου χωρίου τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης 123
10 Ἐπίσκοπος Μαγνησίας Χρυσόστομος Νασλίμης

ΙΣΤ.12. Σημαντικὴ ἐπιστολὴ πρὸς Νεοημερολογίτη ἐπίσκοπο 125

ΙΣΤ.13. Ἐνέργειες τοῦ Ἀλεξανδρείας Χριστοφόρου
  ὑπὲρ τοῦ Πατρίου 127
ΙΣΤ.14. Προτάσεις σοβαρὲς γιὰ κατὰ Θεὸν λύση 129
ΙΣΤ.15. Τὸ Β΄ Πανελλαδικὸ Συνέδριο τῶν Γνησίων Ὀρθοδόξων 135
ΙΣΤ.16. Συντονισμὸς ἐνεργειῶν πρὸς τρεῖς κύριες κατευθύνσεις 140
ΙΣΤ.17. Τὸ ἔκτακτο Γ΄ Πανελλήνιο Ἱερατικὸ Συνέδριο 147
ΙΣΤ.18. Ἡ Εἰσήγηση γιὰ τὴν μέλλουσα Πανορθόδοξη Σύνοδο 150
ΙΣΤ.19. Ἐπιστολὴ πρὸς τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη
  καὶ συνάντηση μὲ Φαναριῶτες 157
ΙΣΤ.20. Μία διωκτικὴ δικαστικὴ δοκιμασία 160
ΙΣΤ.21. Τὸ Συνέδριο στὴν Θεσσαλονίκη τοῦ 1960 163
ΙΣΤ.22. Μέριμνα γιὰ τὴν διασφάλιση τῆς Μονῆς Ζωοδόχου Πηγῆς 165
ΙΣΤ.23. Εὐλογίες καὶ δοκιμασίες τοῦ Ποιμένος
    καὶ Πνευματικοῦ Πατρὸς 167
ΙΖ. Ἀπόκτηση ἀρχιερωσύνης καὶ σύσταση Ἱερᾶς Συνόδου 178
ΙΖ.1. Ἡ χειροτονία τοῦ Ἐπισκόπου Ταλαντίου Ἀκακίου
   στὸ Ντητρόϊτ τῶν Η.Π.Α. 179
ΙΖ.2. Ἡ ἔλευση τοῦ νεοχειροτονηθέντος Ἀρχιερέως στὴν Ἑλλάδα 186
ΙΖ.3. Ὁ νεοχειροτονηθεὶς Ἐπίσκοπος διώκεται 190
ΙΖ.4. Ἀντιπροσωπία Γνησίων Ὀρθοδόξων
   στὴν Α΄ Πανορθόδοξη Διάσκεψη τῆς Ρόδου 196
ΙΖ.5. Περὶ τῆς Ρωσικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Διασπορᾶς 208
ΙΖ.6. Ἀντίθεση στὶς Οἰκουμενιστικὲς ἐξελίξεις 215
ΙΖ.7. Χειροτονίες Ἐπισκόπων τὸ 1962
  καὶ ἀνάδειξη τοῦ Μαγνησίας Χρυσοστόμου 218
ΙΖ.8. Ἡ διαμορφωθεῖσα κατάσταση ἀμέσως μετὰ τὶς χειροτονίες 235
ΙΖ.9. Γιὰ τὸ ἀνεπίτρεπτο τοῦ γάμου τῶν Ἱερωμένων
  μετὰ τὴν χειροτονία τους 248
ΙΖ.10. Ἐπίθεση κατὰ τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Λεοντίου
  καὶ ἀπολογία αὐτοῦ 252
ΙΗ. Ἡ ἀρχιερατικὴ διακονία καὶ δράση
  τοῦ Ἐπισκόπου Μαγνησίας Χρυσοστόμου 260
ΙΗ.1. Ἔναρξη ἀρχιερατικῆς διακονίας 260
ΙΗ.2. Τὰ Ἅγια Θεοφάνεια τοῦ 1963 264
ΙΗ.3. Σημαντικὸ ἄρθρο γιὰ τὸ φρικτὸ ἔγκλημα
  τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Σχίσματος 266
ΙΗ.4. Ἐνδιαφέρον γιὰ τὴν φιλανθρωπία
Περιεχόμενα
 11

  καὶ τὴν ἐνίσχυση τοῦ ἱεροῦ Ἀγῶνος 273

ΙΗ.5. Ἡ Κυριακὴ τῆς Ὀρθοδοξίας τοῦ 1963 277
ΙΗ.6. Ἐντατικὸ λειτουργικὸ καὶ ἁγιαστικὸ ἔργο 285
ΙΗ.7. Σημαντικὰ Ὑπομνήματα πρὸς πολιτικοὺς
  καὶ ἐκκλησιαστικοὺς ἄρχοντες 293
ΙΗ.8. Ποιμαντική, συγγραφικὴ καὶ φιλομόναχη δραστηριότητα 298
ΙΗ.9. Κοίμηση τοῦ Προεδρεύντος Ταλαντίου Ἀκακίου
καὶ ἐσπευσμένη ἐκλογὴ νέου Ἀρχιεπισκόπου 308
ΙΘ. Ἀγώνας γιὰ διασφάλιση τοῦ μέλλοντος
στὴν διοίκηση τῆς Ἐκκλησίας μας 323
ΙΘ.1. Ἐσωτερικοὶ τριγμοὶ στὴν ἔναρξη τῆς νέας περιόδου 323
ΙΘ.2. Σημαντικὲς διεργασίες καὶ ἐνέργειες 331
ΙΘ.3. Συνέχιση προσπαθειῶν γιὰ ἐξεύρεση λύσεως 345
ΙΘ.4. Ἀλληλογραφία μὲ τὸν Ἀστορίας Πέτρο καὶ ἕτερα πρόσωπα 359
ΙΘ.5. Ἀπόπειρα συντάξεως καὶ ἐγκρίσεως Κανονισμοῦ Διοικήσεως 370
ΙΘ.6. Συνοδικὲς παρεμβάσεις ἔναντι πολιτειακῶν
καὶ ἐκκλησιαστικῶν παραγόντων 389
Κ. Ὕστατη ὑπὲρ Πίστεως προσπάθεια 403
Κ.1. Ἐξακολούθηση Μαρτυρίας Πίστεως 403
Κ.2. Ἕνα κείμενο γιὰ σοβαρὸ κοινωνικὸ πρόβλημα 416
Κ.3. Τὰ ἱερὰ Ἐγκαίνια στὴν Μονὴ Ὑπαπαντῆς τοῦ Χριστοῦ 419
Κ.4. Συμφωνίες τῆς Ἱ. Συνόδου μὲ τὶς διοικήσεις τῶν λαϊκῶν 425
Κ.5. Τελευταῖες δραστηριότητες 439
Κ.6. Κύκνειον Ἆσμα: «Πνευματικὴ Διαθήκη» 445
Κ.7. Τὸ πλῆγμα τῆς ἀσθενείας 480
ΚΑ. Χρόνια ἀσθένεια καὶ κοίμηση 483
ΚΑ.1. Ἡ ἀσθένεια ὡς δοκιμασία ὑπομονῆς 483
ΚΑ.2. Πρῶτος χρόνος τῆς ἀσθένειας 485
ΚΑ.3. Πλησμονὴ ὑπομονῆς καὶ παρηγορίας 502
ΚΑ.4. Ἐπίμοχθη συνέχεια 516
ΚΑ.5. Ἀντίδραση στὴν ἐπιθετικότητα τῶν Καινοτόμων 535
ΚΑ.6. Ἱερὰ Μονὴ Ἁγίου Κυπριανοῦ Φυλῆς 539
ΚΑ.7. Ἐσωτερικὴ διάσταση στὸ Πάτριο 542
ΚΑ.8. Ἐπίσκεψη ἀντιπροσωπίας στὴν Ἀμερικὴ 552
ΚΑ.9. Ἀποκατάσταση Ματθαιϊκῶν καὶ νέα δεινὰ 554
ΚΑ.10. Ἡ μακαρία Κοίμηση τοῦ Μαγνησίας Χρυσοστόμου 582
ΚΑ.11. Τὰ μετὰ τὴν Κοίμηση τοῦ ἀειμνήστου Ἱεράρχου 594
12 Ἐπίσκοπος Μαγνησίας Χρυσόστομος Νασλίμης

Ἐπίλογος601
Πηγὲς καὶ Βοηθήματα 615
Πίνακας Ὀνομάτων καὶ Θεμάτων 623

Συντομογραφίες
ἄ.χ.: ἄνευ χρονολογίας (ἐκδόσεως, γιὰ ἔντυπο).
ΑΒ: «Ἁγιορειτικὴ Βιβλιοθήκη» (περιοδικὸ ὁμωνύμων θρησκευτι­κῶν
ἐκδόσεων Σωτ. Σχοινᾶ στὸν Βόλο).
ἀρ.φ.: ἀριθμὸς φύλλου (περιοδικοῦ ἤ ἐφημερίδος).
Ἀρχ/πος: Ἀρχιεπίσκοπος.
Ἀρχιμ.: Ἀρχιμανδρίτης.
Βλ.: βλέπε.
Γ.Ο.Χ.: Γνήσιοι Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί.
ἑ. : καὶ ἑξῆς.
ἔκδ.: ἔκδοση.
ΔΣ: Διοικητικὸ Συμβούλιο.
ν.ἡ.: νέου ἡμερολογίου.
π.: πατέρας (γιὰ Κληρικούς).
π.Χρ.Ν.: πατέρας Χρυσόστομος Νασλίμης.
π.ἡ.: παλαιοῦ (ἤ πατρίου) ἡμερολογίου.
ΠΘΕΟΚ: Πανελλήνιος Θρησκευτικὴ καὶ Ἐθνικὴ Ὀρθόδοξος
Κοινωνία.
PG: Ἑλληνικὴ Πατρολογία τοῦ Migne.
ΡΟΕΔ: Ρωσικὴ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Διασπορᾶς.
σ.: συγγραφέας.
Σεβ.: Σεβασμιώτατος (προσφώνηση Ἀρχιερέως).
σελ.: σελίδα ἤ σελίδες.
σ.σ.: σύνολο σελίδων.
στλ.: στήλη.
Τόμος Α΄ παρόντος ἔργου: Ἐπισκόπου Γαρδικίου Κλήμεντος, Ἐπί-
σκοπος Μαγνησίας Χρυσόστομος Νασλίμης (1910-1973) - Ἀκατάβλη-
τος Ἀγωνιστὴς Πίστεως καὶ Ὑπομονῆς, Ἀθήνα 2019, σ.σ. 500.
ΦΕΚ: Φῦλλο Ἐφημερίδος τῆς Κυβερνήσεως.
ΦΟ: Ἡ Φωνὴ τῆς Ὀρθοδοξίας (ἐπίσημο δελτίο τῆς Ἐκκλησίας
Γ.Ο.Χ. Ἑλλάδος).
 Εἰσαγωγὴ

Μ ΕΤΑ τὴν ἔκδοση τοῦ Τόμου Α΄ τοῦ παρόντος ἔργου πρὸ

ἔτους καὶ τὴν εὐμενῆ ὑποδοχή του στὸν χῶρο μας καὶ εὐρύ-
τερα, βρισκόμαστε στὴν εὐχάριστη θέση νὰ ὁλοκληρώνουμε τὸ
μνημειῶδες ἔργο μας, μὲ τὸν παρόντα Τόμο Β΄. Ἐκφράζουμε
γιὰ τὴν δωρεὰ αὐτὴ τὴν εὐχαριστία μας στὸν Θεὸ τῶν ὅλων,
διότι ἕνα κυριολεκτικὸ ὅραμα ζωῆς ἐκπληρώνεται.
Ἡ βιογράφηση τοῦ σχεδὸν πλήρως ἀγνώστου μέχρι τώρα
Μακαριστοῦ Ἀρχιερέως Μαγνησίας Χρυσοστόμου Νασλίμη
(† 1973) ἦταν ἔργο μακροχρόνιο καὶ δύσκολο. Καὶ δὲν θὰ ἐπι-
τελεῖτο, ἄν δὲν συνέτρεχαν ἀρκετοὶ παράγοντες, οἱ ὁποῖοι μὲ
τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ μᾶς ἔδωσαν τὰ ἀπαραίτητα ἐναύσματα,
τὸ ἀναγκαῖο δυσεύρετο ὑλικό, τὴν φιλάδελφη βοήθεια, τὴν φι-
λάνθρωπη κατανόηση καὶ συμπαράσταση καὶ τὴν συγκινητικὴ
ἐνίσχυση καὶ κάλυψη.
Ἐκτὸς τῆς προσωπικῆς ἐπισταμένης ἐρεύνης γιὰ ἐξεύρεση
ὑλικοῦ, μᾶς χαρίσθηκε σχεδὸν μέχρι τελευταίας στιγμῆς σπου-
δαῖο καὶ ἀνεκτιμήτου ἀξίας ἀρχειακὸ ὑλικό, βάσει τοῦ ὁποίου
ἤμασταν σὲ θέση νὰ σχηματίσουμε τὴν ὅσο τὸ δυνατὸν καλύτε-
ρη, πληρέστερη καὶ ἀντικειμενικότερη γνώση τοῦ Βιογραφου-
μένου μας, ἀλλὰ καὶ τοῦ ὅλου πλαισίου τῆς ἐποχῆς καὶ ἰδίως
τῶν πραγμάτων τῆς Ἐκκλησίας μας, ποὺ ἔζησε καὶ ἔδρασε.
Τὰ ὅσα γράψαμε στὴν Εἰσαγωγὴ τοῦ Τόμου Α΄ ὡς πρὸς τὴν
αἰτία γιὰ τὴν ἐνασχόλησή μας αὐτὴ καὶ τὸν τρόπο ἐργασίας μας
στὴν ἐκπόνηση τοῦ ὅλου ἐγχειρήματος, ὅπως καὶ τὰ σχετικὰ
μὲ τὶς προτροπές μας στὸν ἀγαπητὸ ἀναγνώστη γιὰ τὸν τρόπο
μελέτης καὶ ἀντιμετωπίσεως τῶν γραφομένων, ἰσχύουν καὶ γιὰ
τὸν παρόντα Τόμο Β΄ καὶ δὲν θὰ ἐπαναλάβουμε κάτι ἐπ’ αὐτῶν.
Μόνον, κάνουμε ταπεινὰ ἔκκληση γιὰ προσεκτικὴ καὶ πλήρη
μελέτη, στὴν σειρὰ ἐκθέσεως τοῦ ὑλικοῦ, καὶ ὄχι πρόχειρη, βεβι-
ασμένη καὶ ἀποσπασματική, ἡ ὁποία νὰ περιλαμβάνει ὁπωσδή-
ποτε καὶ τὶς ὑποσημειώσεις, καὶ μάλιστα τὶς ἐκτενεῖς. Καὶ τοῦτο,
διότι σὲ αὐτὲς δὲν παρέχεται μόνον ἡ γνωστοποίηση τῶν πηγῶν,
14 Ἐπίσκοπος Μαγνησίας Χρυσόστομος Νασλίμης

γιὰ τὸ ἀξιόπιστο τῶν γραφομένων, ἀλλὰ συνήθως περιέχονται

σημαντικὰ στοιχεῖα πληροφοριακά, συμπληρωματικά, ἐπεξηγη-
ματικά, ὅπως καὶ ἀξιολογικά, τὰ ὁποῖα φωτίζουν πολύπλευρα τὸ
κύριο μέρος τοῦ κειμένου, ἡ δὲ ἀγνόησή τους στερεῖ τὸν ἀναγνώ-
στη ἀπὸ οὐσιῶδες μέρος τοῦ ὑλικοῦ τοῦ ὅλου ἔργου.
Προσπαθήσαμε νὰ ἀποτυπώσουμε τὴν ἐξιστόρηση καὶ τὰ
συμπεράσματά μας, βάσει τῶν σοβαρῶν καὶ ἀξιοπίστων στοι-
χείων ποὺ ἐτέθησαν στὴν διάθεσή μας, ὅσο τὸ δυνατὸν πιὸ ἀμε-
ρόληπτα, ἀναλυτικά, συνθετικὰ καὶ διακριτικά.
Ἡ παρουσίαση τῆς δράσεως, τῶν ἔργων καὶ γραπτῶν, τῶν
ἀγώνων καὶ περιπετειῶν τοῦ Βιογραφουμένου μας Ἀρχιερέως
Χρυσοστόμου τῆς Μαγνησίας, μᾶς ἔδωσε τὴν δυνατότητα νὰ
εἰσδύσουμε καὶ στὰ συμβάντα τῆς καθοριστικῆς μεταπολε-
μικῆς ἐποχῆς στὰ πράγματα τῆς Μαρτυρικῆς Ἐκκλησίας μας
τῶν Γνησίων Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν Ἑλλάδος, ὅπως καὶ σὲ
εὐρύτερα ἐκκλησιαστικὰ καὶ πολιτικὰ γεγονότα. Ἡ ἐνασχόλη-
σις αὐτὴ μᾶς ὁδήγησε στὴν γιὰ πρώτη φορὰ ἐκτενῆ ἐξιστόρη-
ση, καὶ μάλιστα κάποτε ἐν λεπτομερείᾳ, ὅσων συνέβησαν στὸν
χῶρο μας κατὰ τὴν πάρα πολὺ κρίσιμη πρώτη 25ετία τοῦ δευ-
τέρου μισοῦ τοῦ παρελθόντος Κ΄ αἰῶνος (1950-1975).
Καὶ συγκεκριμένα, τῆς περιόδου ἀρχικῶς μέχρι τῆς Κοιμή-
σεως τοῦ Πρωθιεράρχου καὶ Ἡγέτου ἡμῶν Ἁγίου πρώην Φλω-
ρίνης Χρυσοστόμου († 1955), ὥστε νὰ φωτίζονται ἀρκούντως
οὐσιώδεις πτυχὲς τῶν τελευταίων ἐτῶν τῆς ἱερᾶς διακονίας του.
Κατόπιν, γίνεται ἀναλυτικὴ ἀναφορὰ στὴν ἀπὸ κάθε ἄποψη
πάρα πολὺ σημαντικὴ πενταετία τῆς πορείας μας χωρὶς Ἀρχι-
ερέα (1955-1960), ὅταν καταβάλαμε πολλὲς καὶ συνεχεῖς προ-
σπάθειες γιὰ τὴν ἐπίλυση τοῦ θέματός μας. Δίδεται ἰδιαίτερη
ἔμφαση στὴν παρουσίαση τῆς περιόδου αὐτῆς, διότι ἡ μὴ καλὴ
γνώση της καθιστᾶ σχεδὸν ἀδύνατη τὴν κατανόηση τῆς συνε-
χείας ἐντὸς τῶν ὀρθῶν πλαισίων της.
Ἡ ἐνασχόληση μὲ τὸ πάρα πολὺ σημαντικὸ θέμα τῆς ἀποκτή-
σεως Ἀποστολικῆς Διαδοχῆς τῆς Ἐκκλησίας μας, ἐν συνεχείᾳ,
κατὰ τὴν ἑπόμενη διετία (1960-1962) εἶναι κατανοητὸν ἀκόμη
καὶ στὸν πλέον ἀδαῆ ὅτι ἀξίζει μεγίστης προσοχῆς, ἄν θέλουμε
νὰ εἴμαστε δίκαιοι καὶ ἀληθεῖς. Πρόκειται γιὰ ζήτημα θεμελι-
Εἰσαγωγὴ
 15

ώδους σημασίας καὶ ἡ ἄγνοια ἤ ἡ ἐθελοτυφλία κατόπιν τούτου

μποροῦμε νὰ ποῦμε ὅτι καθίστανται ἀνέντιμες καὶ κολάσιμες.
Τότε ἦταν ποὺ καὶ ὁ Βιογραφούμενός μας ἀναδείχθηκε στὴν
Ἀρχιερωσύνη, ὡς Ἐπίσκοπος Μαγνησίας, ἀπὸ τὸν ἡρωϊκὸ Ἀρχι-
επίσκοπο Χιλῆς καὶ Περοῦ Λεόντιο τῆς Ρωσικῆς Διασπορᾶς.
Ἡ ἔναρξη κατόπιν τῆς νέας περιόδου ἐκκλησιαστικῆς διακο-
νίας καὶ δράσεως τῆς Ἐκκλησίας μας, (1962-1963) ἀποκτᾶ ἰδι-
αίτερη αἴγλη καὶ σημασία ὡς πρὸς τὴν ἐξέλιξη τῶν πραγμάτων.
Μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ταλαντίου Ἀκακίου (Δεκ. 1963) ξέ­
σπασε μία πολὺ σοβαρὴ κρίση, ἐξ αἰτίας τῆς βεβιασμένης ἐκλο­
γῆς τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Αὐξεντίου, χωρὶς τὴν συμμετοχὴ τοῦ
Μαγνησίας Χρυσοστόμου, ὁ ὁποῖος εἶχε προτείνει ἕτερο τρόπο
ἀναδείξεως τοῦ Πρώτου, σύμφωνο μὲ τὰ ἀρχαιοπαράδοτα δε-
δομένα τῆς Ἐκκλησίας, ποὺ προσιδίαζε πλήρως στὴν κατάστα-
ση τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, ὁπότε κρινόταν αὐτὸ τοῦτο τὸ μέλλον
τῆς πορείας τῆς Ἐκκλησίας μας.
Τὴν ἑπομένη διετία (1964-1965) κατεβλήθη πάρα πολὺ ἔντο-
νος ἀγώνας, τῇ συμβολῇ τοῦ Βιογραφουμένου μας Ἀρχιερέως,
ὥστε νὰ ἐξασφαλισθοῦν τουλάχιστον οἱ βασικὲς ἀρχὲς ὁμαλῆς
καὶ ἀξιοκρατικῆς διοικήσεως στὴν Ἐκκλησία μας. Τὰ ἀποτελέ-
σματα δὲν ἦταν τὰ ἀναμενόμενα, ἀλλὰ καὶ ὅσα ὀλίγα φάνηκαν
νὰ ἐπιτυγχάνονται, ἐξανεμίσθηκαν στὴν πράξη ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ
ὑποτίθεται ὅτι ἐτάχθησαν στὴν ἡγεσία τοῦ ἱεροῦ ἡμῶν Ἀγῶνος.
Παράλληλα, ὁ χαρισματοῦχος Μαγνησίας Χρυσόστομος, ὁ
ξεχωριστὸς Καλὸς Ποιμήν, ἔπρεπε νὰ ἀνταποκριθεῖ σὲ πλῆθος
καθηκόντων, ἄν καὶ τέθηκε μᾶλλον σὲ περιορισμό. Κυρίως δὲ
ἀγωνίσθηκε νὰ διατηρήσει τὴν πολὺ εὔθραστη Ἐκκλησια-
στικὴ Ἑνότητα, σὲ ἐποχὴ ποὺ ἤδη διεφάνη ξεκάθαρα ὅτι ἡ
διασάλευσή της ἀπὸ ἀνθρώπους ποὺ δὲν ἐνεφοροῦντο ἀπὸ τὴν
αὐτὴ λεπτὴ καὶ εὐαίσθητη ἐκκλησιαστικὴ συνείδηση, ἐπρόκει-
το νὰ συμβεῖ μὲ τὴν μεγαλύτερη εὐκολία στὰ κατοπινὰ χρόνια.
Ἡ συμβολὴ γιὰ τὴν κατὰ Θεὸν πορεία τῶν ἐν Ἑλλάδι πραγ-
μάτων ἀπὸ μέρους τοῦ Εὐεργέτου μας Ρώσου Ἀρχιεπισκόπου
Λεοντίου (Φιλίπποβιτς), ὅπως καὶ τοῦ ἐξ Ἀμερικῆς Ἐπισκόπου
Ἀστορίας Πέτρου (Ἀστυφίδη), ἦταν ἀξιοπρόσεκτη καὶ συγκινη-
τική, γι’ αὐτὸ καὶ παρουσιάζεται ἐπίσης γιὰ πρώτη φορὰ ἐκτενῶς.
16 Ἐπίσκοπος Μαγνησίας Χρυσόστομος Νασλίμης

Ὁ δὲ νέος Προκαθήμενος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσικῆς Δια-

σπορᾶς Μητροπολίτης Φιλάρετος (1964-1985), ἦταν εὐμενῶς
διακείμενος στὴν ὑπόθεση τῆς Γνησίας Ὀρθοδοξίας καὶ αὐτὸς
ἦταν ἄλλωστε, ὁ μεγάλος ὄντως σύγχρονος Ἅγιος καὶ Πατέρας
τῆς Ἐκκλησίας, ὁ ὁποῖος μὲ τὴν περὶ αὐτὸν Ἱερὰ Σύνοδο προέ-
βη στὴν ἐπισημοποίηση τῆς ἀναγνωρίσεως τῆς Κανονικότητός
μας, ὥστε καμμία ἀντίρρηση νὰ μὴν ἐγείρεται γιὰ τὸ ἐπικυ-
ρωθὲν αὐτὸ ζήτημα.
Ἐν τούτοις, ὁ ἀδυσώπητος ἀγώνας τοῦ μαρτυρικοῦ Ἱεράρ-
χου Μαγνησίας Χρυσοστόμου τῆς ἐποχῆς ἐκείνης ὑπερέβαινε
τὶς ἀντοχές του. Ἡ ἀπαιτητικὴ διακονία του καὶ οἱ συνεχεῖς
ἀπογοητεύσεις καὶ πιέσεις ἀπὸ πολλὰ καὶ ποικίλα καὶ κυρί-
ως ἀπὸ τὴν ἀκαταστασία σὲ καίριους τομεῖς στὸν χῶρο μας,
ὥστε νὰ μὴν ἐξασφαλίζεται ἕνα μέλλον μὲ ἐλπίδες χρηστές, τὸν
ἔκαμψαν. Παρὰ τὴν ὑπερβολικὴ βία ποὺ ἀσκοῦσε στὸν ἑαυτό
του χάριν τοῦ κοινοῦ ἀγαθοῦ τῆς εἰρήνης καὶ προόδου στὴν
Ἐκκλησία μας καὶ τῆς καλῆς μαρτυρίας της πρὸς τὰ ἔξω, καθὼς
καὶ τῆς οὐσιαστικῆς οἰκοδομῆς καὶ καλλιεργείας τοῦ κατὰ Θεὸν
Ποιμνίου μας λόγῳ τε καὶ γραφίδι, ἡ ἐπισφαλὴς ὑγεία του τε-
λικὰ τὸν «πρόδωσε»...
Ἔπεσε μαχόμενος στὴν πρώτη γραμμὴ τοῦ Ἀγῶνος, ἀφοῦ
πρόλαβε νὰ μᾶς κληροδοτήσει καὶ τὴν θαυμάσια «Πνευματικὴ
Διαθήκη» του, ἡ ὁποία παρουσιάζεται καὶ ἀναλύεται τὸ κατὰ
δύναμιν. Ἡ βαριὰ ἀσθένεια, ἕνεκα συμφορήσεως καὶ παρα-
λύσεως ποὺ τὸν βρῆκε, τὸν ἀνάγκασε νὰ ἀποσυρθεῖ ἀπὸ τὴν
ἐνεργὸ δράση (1966). Σὲ ὥριμη καὶ δημιουργικὴ πνευματικὰ
ἡλικία, μόλις 56 ἐτῶν, ἔμεινε κατάκοιτος, ἐκινεῖτο μὲ ἀναπη-
ρικὸ ἁμαξίδιο, χωρὶς νὰ δύναται νὰ ἀσκήσει τὰ καθήκοντά του
ἀνεμπόδιστα, ἀλλὰ μὲ λογικὴ καὶ κρίση ἀνέπαφη, μὲ ἐπίγνωση
ἀδούλωτη, μὲ φρόνημα ὑπομονετικό, μὲ διάθεση ἀγωνιστικὴ
καὶ ἀκατάβλητη. Οἱ ἀγῶνες μιᾶς ζωῆς, γεμάτης ἐνέργεια καὶ
προσφορά, διεκόπησαν ἀπότομα. Μεταφέρθηκαν ὅμως σὲ ἄλλο
ἐπίπεδο, θείᾳ παραχωρήσει: σὲ αὐτὸ τῆς μαρτυρικῆς καρτερίας,
τῆς ἀφώνου διδασκαλίας, τῆς ἡσυχίου παραφυλακῆς καὶ νήψε-
ως, τῆς ὑπαρξιακῆς καὶ ἀνέκφραστης βιώσεως τοῦ Εὐαγγελι-
κοῦ Μυστηρίου τῆς Ἐκκλησίας.
Εἰσαγωγὴ
 17

Καὶ τοῦτο, ἕως τῆς ὁσιακῆς τελευτῆς του, τὸ Ἰούλιο τοῦ 1973,
ὅταν ἤδη εἶχαν συμβεῖ πολλὰ καὶ σοβαρὰ γεγονότα στὸν χῶρο
τῆς Γνησίας Ὀρθοδοξίας, τὰ ὁποῖα δὲν ἦταν δυνατὸν νὰ μὴν
παρουσιασθοῦν γιὰ πρώτη καὶ πάλι φορὰ μὲ πληρότητα καὶ
νὰ μὴν ἀξιολογηθοῦν δεόντως. Ἐκτὸς ἀπὸ θετικὰ ἐπιτεύγματα
εἴχαμε καὶ ἀρνητικὰ συμβάντα, τὰ ὁποῖα προκαθόρισαν τὴν ὄχι
καλὴ συνέχεια. Ὅλη ἡ κατοπινὴ ταλαιπωρία καὶ δεινὴ κρίση
στὸν χῶρο μας, ἔχει τὶς ἀπαρχές της σὲ ὅσα θλιβερὰ ἕως τρα-
γικὰ συνέβησαν ἀπὸ τὰ μέσα τοῦ ’60 καὶ τὶς ἀρχὲς τοῦ ’70. Καὶ
αὐτὸ ἐξάγεται βάσει τῶν στοιχείων ποὺ παρατίθενται.
Καθ’ ὅλη αὐτὴ τὴν περίοδο, ἐνῶ ἡ ἐπίσημη στάση τῶν Και-
νοτόμων Νεοημερολογιτῶν ἦταν σαφῶς ἐχθρικὴ καὶ διωκτικὴ
ἔναντι τῶν Γνησίων Ὀρθοδόξων, εἶναι ἰδιαίτερα σημαντικὸ
νὰ κατανοήσουμε, ὅπως ἐξάγεται ἀπὸ τὶς πηγές, ὅτι οἱ Γνήσι-
οι Ὀρθόδοξοι -παρὰ τὸ ὅτι ἦταν σὲ ἄμυνα καὶ ἠγωνίζοντο γιὰ
τὸ δίκαιο καὶ τὴν ἀλήθεια, δὲν ἐκτρέποντο, ἀλλὰ διεκρίνοντο
γιὰ τὴν εἰρηνικὴ ἕως καὶ ἑνωτική τους διάθεση, ἐντὸς βεβαίως
τῶν Κανονικῶν πλαισίων. Ἡ ἀντίθεσή τους στὴν ἔξαρση τοῦ
Οἰκουμενισμοῦ, καὶ μάλιστα ἐπὶ τῆς ἐποχῆς τοῦ Οἰκουμενιστοῦ
Πατριάρχου Ἀθηναγόρα, δὲν τοὺς ἐμπόδιζε νὰ ἀπευθύνουν
προτάσεις ὑπὲρ διορθώσεως τῆς Ἡμερολογιακῆς Μεταρρυθμί-
σεως καὶ ὅσων δεινῶν προέκυψαν ἐξ αὐτῆς, καὶ νὰ προσπα-
θοῦν νὰ ἐπηρεάσουν θετικὰ ἐπισήμους ἐκκλησιαστικοὺς καὶ
πολιτειακοὺς παράγοντες, ὥστε νὰ προκύψουν ἀγαθὰ ὑπὲρ
τῆς Ὀρθοδοξίας. Αὐτὰ τὰ ἐξαιρετικῆς σημασίας καὶ βαρύτητος
στοιχεῖα, ἄγνωστα ἐν πολλοῖς σὲ Νεοημερολογῖτες καὶ Παλαιο-
ημερολογῖτες, παρουσιάζονται μὲ σαφῆ τεκμηρίωση, ἐντὸς τῶν
πλαισίων τῆς ἐποχῆς τους, ὥστε νὰ ἐξαχθοῦν καὶ τὰ ἀνάλογα
συμπεράσματα, διότι ὑπάρχει μεγάλη παραπληροφόρηση καὶ
προκατάληψη σὲ ἀμφότερες τὶς πλευρές. Τοῦτο διήρκεσε μέχρι
καὶ τὶς ἀρχὲς τοῦ ’70, καὶ ἀποδεικνύει τὴν μεγάλη εὐθύνη τῶν
Καινοτόμων, οἱ ὁποῖοι παρέμεναν ἀνάλγητοι καὶ ἀσυγκίνητοι,
χωρὶς καμμία διάθεση παραδοχῆς τοῦ λάθους τους, προκειμέ-
νου νὰ ἐπέλθει κατὰ Θεὸν προσέγγιση.
Μόνον ἀπὸ τὶς ἀρχὲς τοῦ ’70 καὶ ἑξῆς, καὶ λόγῳ κυρίως
ὅσων προέκυψαν στὸν χῶρο τῆς Γνησίας Ὀρθοδοξίας ἀπὸ τὴν
18 Ἐπίσκοπος Μαγνησίας Χρυσόστομος Νασλίμης

γενομένη τότε μονομερῶς καὶ βεβιασμένως τακτοποίηση τῆς

ἀντικανότητος τῶν Ματθαιϊκῶν, ὡς πρὸς τὴν χειροτονία τους,
ἀπὸ τὴν Ρωσικὴ Διασπορά, παρατηρήθηκε μία ἀναγκαστικὴ
ἀνάλογη προσαρμογὴ στὴν ἐπίσημη δομὴ καὶ ὁμολογία τῆς
Κανονικῆς Ἐκκλησίας τῶν Γνησίων Ὀρθοδόξων ἐπὶ τὸ αὐστη-
ρότερον. Τότε ὅμως ἦταν ποὺ τὴν ταλάνιζαν δεινῶς ἐσωτερικὰ
προβλήματα, τὰ ὁποῖα ξέσπασαν ἀπὸ κακοδιαχείριση σὲ καίρι-
ους τομεῖς, ὥστε νὰ μὴν τῆς ἐπιτρέψουν νὰ λειτουργήσει κατὰ
τρόπο σύμφωνο μὲ τὴν παράδοση καὶ ἀποστολή της, γιὰ τὶς
ἑπόμενες τουλάχιστον δεκαετίες, ὅπως τὴν ὁραματίσθηκε ὁ
Ἅγιος πρώην Φλωρίνης Χρυσόστομος, ἤ καὶ ὁ Βιογραφούμε-
νός μας ἅγιος Μαγνησίας Χρυσόστομος Νασλίμης.
Τὸ μεγαλύτερο μέρος ὅσων παραθέτουμε, βεβαιώνουμε ὅτι
δὲν γνωρίζαμε ἐκ προοιμίου, ὥστε νὰ ἐπιλέξουμε αὐτὴν τὴν ἐνα-
σχόληση διότι εἴχαμε ἰδιαίτερους λόγους νὰ κάνουμε αὐτό. Τὰ
γνωρίσαμε στὴν πορεία, βάσει τοῦ ὑλικοῦ ποὺ μᾶς γνωστοποιή-
θηκε. Δὲν εἴχαμε προειλημμένα συμπεράσματα, τὰ ὁποῖα ἁπλῶς
θελήσαμε νὰ ἐπικυρώσουμε βάσει ἐπιλεκτικῶν στοιχείων. Τὰ
συμπεράσματά μας καὶ οἱ κρίσεις μας δὲν βασίζονται σὲ προσω-
πικές μας προτιμήσεις ἤ σὲ πρόχειρη συναισθηματικὴ φόρτιση
καὶ ὁποιαδήποτε ἄλλη ἰδιοτελῆ βλέψη. Ἐκθέτουμε καὶ ἀξιολο-
γοῦμε τὰ πράγματα, βάσει τῶν δεδομένων μας. Ἔχουμε ἐπίγνω-
ση τῆς σοβαρότητος τῆς ἐργασίας μας καὶ τῆς φοβερῆς εὐθύνης
μας ἔναντι Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων γιὰ τὴν παρουσίαση ἄνευ παρα-
ποιήσεων τῆς ἀληθείας καὶ μόνον αὐτῆς. Δὲν ἦταν στὴν πρόθεσή
μας νὰ ἀδικήσουμε κάποιους ἤ νὰ ἀμνηστεύσουμε ἄλλους. Σὲ
περίπτωση ποὺ μᾶς ὑποδειχθοῦν σημαντικὰ στοιχεῖα ἐπὶ γραφο-
μένων μας, τὰ ὁποῖα ἀλλάζουν σοβαρὰ τὰ συμπεράσματά μας,
εὐχαρίστως νὰ προβοῦμε σὲ διορθωτικὲς τακτοποιήσεις.
Βέβαια, εἶναι γνωστὸν ὅτι οὐδεὶς ἐκκλησιαστικὸς ἱστορικὸς
δύναται νὰ εἶναι κατὰ πάντα ἀντικειμενικὸς καὶ ἀπροσωπό-
ληπτος, διότι περιγράφει τὰ ἔργα καὶ τὶς δραστηριότητες προ-
σώπων, χωρὶς νὰ εἶναι καρδιογνώστης. Δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ
ἀπαρνηθεῖ ἐντελῶς τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό του, νὰ «ἀδειάσει» κυριο-
λεκτικῶς ὡς πρὸς τὶς ἀρχὲς καὶ τὴν συγκρότησή του, δηλαδὴ ὡς
πρὸς τὴν ὀπτική του, σχετικὰ μὲ τὴν κατανόηση, παρουσίαση καὶ
Εἰσαγωγὴ
 19

ἀξιολόγηση τῶν δεδομένων του. Ἐν τούτοις ὅμως, ὅσο πιὸ ἀπρο-

κατάλητος εἶναι, ὅσο πιὸ καλὸς γνώστης τοῦ ἀντικειμένου του,
τόσο περισσότερο προσπαθεῖ νὰ ἐξεύρει ἑρμηνευτικὲς κλεῖδες, οἱ
ὁποῖες τὸν βοηθοῦν νὰ ἀποσαφηνίσει συμπεριφορές, ἔχοντας βε-
βαίως ὑπ’ ὄψιν του καὶ τὰ ἀποτελέσματά τους.
Τὸ ὀγκῶδες αὐτὸ ἔργο ἦταν πάρα πολὺ ἐπίπονο καὶ ἀπαιτη-
τικὸ στὴν σύνταξή του, ἀλλὰ ἡ προσωπική μας ἔγνοια καὶ ἀγωνία
παρέμεινε ἀδιάπτωτη ἕως τῆς ὁλοκληρώσεώς του. Ἡ εὐνόητη
ἐκκλησιαστική, ἱστορική, ἐπιμορφωτική, ποιμαντική, πνευμα-
τικὴ καὶ ἐποικοδομητικὴ σημασία καὶ ἀξία του εἶναι πέραν καὶ
ἀπὸ προφανής, ὅπως θὰ διαπιστώσει ὁ προσεκτικὸς ἀναγνώστης.
Ἐλπίζουμε ὅτι τὸ εἰλικρινὲς καὶ γνήσιο ἐνδιαφέρον μας γιὰ
τὴν ἀλήθεια, ὁ ὑπερβολικὸς κόπος καὶ πόνος μας, θὰ ἐκτιμη-
θοῦν καὶ δὲν θὰ παρεξηγηθοῦν ἤ παρερμηνευθοῦν.
Ὅ,τι καλὸ προκύψει καὶ ἐξαχθεῖ, ἡ δόξα γι’ αὐτὸ θὰ ἀνήκει
στὸν Ἀρχηγὸ καὶ Τελειωτὴ Ἰησοῦ, στὴν Κεφαλὴ τοῦ Σώματος
τῆς Ἐκκλησίας. Ὅ,τι ἐλλιπὲς ἤ ἡμαρτημένο, ἄν ὑπάρχει τέτοιο
παρὰ τὴν θέλησή μας, θὰ ὀφείλεται στὴν δική μας ἀτέλεια καὶ
ἀνεπάρκεια.
Ἡ διάπυρη εὐχή μας εἶναι νὰ προσθέσουμε μέσῳ τοῦ δίτο-
μου ἔργου μας γιὰ τὴν ἐξέχουσα μορφὴ τοῦ Μακαριστοῦ Ἐπι-
σκόπου Μαγνησίας Χρυσοστόμου Νασλίμη, ἕνα μικρὸ ἔστω
λιθαράκι στὴν οἰκοδομὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῶν ψυχῶν ἐν ἀλη-
θείᾳ καὶ ἀγάπῃ. Εἴθε ὁ σκοπός μας, ὁ ἁγνὸς καὶ ἀνιδιοτελής, νὰ
στεφθεῖ μὲ ἐπιτυχία, ὁ δὲ Κύριος τοῦ ἔργου νὰ ἀποδεχθεῖ τὴν
προσφορά μας ὑπὲρ ἑνὸς ἀξίου δούλου Του ὅπως τὸ δίλεπτο
τῆς χήρας καὶ νὰ μᾶς κατατάξει μὲ τοὺς καλοὺς Οἰκονόμους τῆς
ποικίλης Χάριτος Αὐτοῦ, πρὸς δόξαν τοῦ ἁγίου Ὀνόματός Του!

† Γ.Κλ.
Ὀκτώβριος 2020
 Εὐχαριστίες
Ἐκφράζουμε καὶ γραπτῶς τὶς θερμὲς εὐχαριστίες μας σὲ
ὅσους συνέβαλαν στὴν συλλογὴ τοῦ ἀρχειακοῦ ὑλικοῦ, τὸ
ὁποῖο μᾶς κοινοποίησαν, καὶ ἐν γένει σὲ ὅσους μᾶς βοήθησαν
ποικιλότροπα στὴν τελικὴ διαμόρφωση, ἔκδοση καὶ κυκλοφό-
ρηση τοῦ ἔργου μας αὐτοῦ.
Καὶ πρῶτα τὴν Ἱερὰ Σύνοδο τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας
μας, ὅπως καὶ τὴν διοίκηση τοῦ Γενικοῦ Ταμείου αὐτῆς, ὑπὸ
τὸν Μακαριώτατο Ἀρχιεπίσκοπό μας κ. Καλλίνικο, γιὰ τὴν ἔγ­
κριση καὶ ἀποδοχὴ τῆς ἐκδόσεως.
Τὸν ἀγαπητὸ Ἀδελφὸ καὶ Συλλειτουργὸ Σεβ. Μητροπολίτη
Δημητριάδος κ. Φώτιο, τὸν ἀγαπητὸ ἐν Χριστῷ συνεργὸ κ. Νι-
κόλαο Μάννη, ἐκπαιδευτικό, ἱεροψάλτη καὶ συγγραφέα, καὶ τὸν
ἀγαπητὸ κατὰ σάρκα ἀδελφὸ κ. Χρῆστο Παπαδόπουλο, φιλόλο-
γο καὶ ἱεροψάλτη, γιὰ τὸν ὑπομονετικὸ ἔλεγχο τῶν δοκιμίων τοῦ
παρόντος ἔργου ἀνὰ Κεφάλαιο καὶ γιὰ τὶς πολύτιμες ὑποδείξεις
τους καὶ διορθώσεις ἀβλεπτημάτων. Τοὺς δύο πρώτους μάλιστα
καὶ γιὰ τὴν κοινοποίηση σπουδαίου ἀρχειακοῦ ὑλικοῦ.
Τὸν γηραιὸ σεβαστὸ Πρωτοπρεσβύτερο π. Γεώργιο Κεπάπο-
γλου καὶ τὴν σεβαστὴ Ἡγουμένη Μαγδαληνὴ καὶ τὴν Ἀδελφό-
τητα τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ὑπαπαντῆς τοῦ Χριστοῦ Χορτοκοπίου
Ἐλευθερουπόλεως Παγγαίου, γιὰ τὴν γνωστοποίηση πολὺ ση-
μαντικοῦ ἀρχειακοῦ καὶ φωτογραφικοῦ ὑλικοῦ, ὅπως καὶ ἐντύ-
πων, φυλλαδίων καὶ βιβλίων. Τὸν π. Γεώργιο εἰδικῶς καὶ γιὰ τὶς
προφορικὲς διηγήσεις του, ἐφ’ ὅσον διετέλεσε ἀπὸ τὴν νεότητά
του Πνευματικὸ τέκνο τοῦ Βιογραφουμένου μας καὶ ἀργότερα,
ὡς Κληρικὸς πλέον, συνεργάτης του κατὰ τὴν δύσκολη περίοδο
τῆς ἀσθενείας του (1966-1973). Ἐπίσης, εὐχαριστίες καὶ στὸν
υἱὸ τοῦ π. Γεωργίου Ἰωάννη, γιὰ τὴν συμβολή του στὴν ἐξεύ-
ρεση καὶ γνωστοποίηση ἰδιαιτέρας σημασίας ἀρχειακοῦ ὑλικοῦ
χάρις στὴν ἐρευνητική του φροντίδα.
Τοὺς Ἁγιορεῖτες ἐκείνους Πατέρες καὶ Ἀδελφοὺς γιὰ τὴν
γνω­στο­ποίηση ὑλικοῦ ἔχοντος ἄμεση ἤ ἔμμεση σχέση μὲ τὸ
ἀντικείμενο τῆς συγγραφῆς μας.
Εὐχαριστίες
 21

Τὸν παλαίμαχο κ. Ἐπαμεινῶνδα Ἀθ. Πριμάλη γιὰ τὴν γνω-

στοποίηση καὶ παραχώρηση σπανίου ἀρχειακοῦ ὑλικοῦ, ὅπως
καὶ ἐντύπων καὶ φυλλαδίων, ἀλλὰ καὶ προφορικῶν διηγήσεων.
Τοὺς ἐκ Βόλου κ.κ. Χρῆστο Μπαρμπάτσιαλο, ὀδοντίατρο,
καὶ Σπυρίδωνα Χεικάρα, συντ. φιλόλογο, οἱ ὁποῖοι διετέλεσαν
Πνευματικὰ τέκνα τοῦ Βιογραφουμένου μας, γιὰ τὶς πολὺ ἐνδι-
αφέρουσες διηγήσεις καὶ μαρτυρίες τους.
Τέλος, τοὺς Κληρικούς, Μοναχοὺς καὶ Λαϊκοὺς ἀδελφούς,
οἱ ὁποῖοι μᾶς βοήθησαν καὶ διευκόλυναν στὴν συγγραφή, ἑτοι-
μασία καὶ ἔκδοση τοῦ ἔργου αὐτοῦ.
Σὲ ὅλους εὐχόμεθα εὐγνωμόνως τὴν θεία Ἀντιμισθία καὶ τὶς
ἅγιες Εὐχὲς τοῦ μακαριστοῦ Βιογραφουμένου μας Ἀρχιερέως!
 Ὁ Ἀρχιμ. Χρυσόστομος Νασλίμης ὁμιλῶν στοὺς πιστούς. Διακρίνε-
ται καὶ ὁ Ἀρχιμ. Ἐφραὶμ Καραγιάννης. Ἑορτὴ Ἁγίων Θεοφανείων στὸν
Βόλο ἔτους 1949 ἢ 1950.