ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ Α’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (800-479 π.Χ.)
Η Σπάρτη (σελ.48 -49)
 Αρχαϊκή εποχή : Ιδρύεται στη Λακωνική με κέντρο τη Σπάρτη ένα ισχυρό
κράτος.
 8ος και 7ος αιώνας (αρχές Αρχαϊκής εποχής) : Οι Σπαρτιάτες
καταλαμβάνουν την γειτονική Μεσσηνία και κάνουν τους Μεσσήνιους
είλωτες (δούλους).
 Η Σπάρτη μετά τους πολέμους εναντίον του Άργους (ισχυρός αντίπαλός της)
«κλείστηκε» στον εαυτό της, σταμάτησε το εμπόριο και μετατράπηκε σε ένα
απέραντο στρατόπεδο.

Πιθανότατα η γέννηση της οπλιτικής φάλαγγας στην Σπάρτη και

1.Μελετήστε τις πηγές (εικονιστική και γραπτή)
Τι συμπεράσματα βγάζετε για τη Σπάρτη;
Η Σπάρτη ήταν μια «κλειστή» πόλη, με
πολύ καλά οργανωμένο στρατό(οπλιτική
φάλαγγα) γιατί οι Σπαρτιάτες είχαν
πολλούς εχθρούς λόγω των επεκτατικών
πολέμων που έκαναν. Επίσης, βρίσκονταν
συνεχώς σε πολεμική ετοιμότητα γιατί
φοβόντουσαν μια ενδεχόμενη εξέγερση
των ειλώτων (δούλων).
αλλού να συνέπεσε ή να προήλθε από την καθιέρωση του Όπλου
(κυκλική Ασπίς διαμέτρου περίπου 90 εκ.) ως αμυντικού
εξοπλισμού. Το Όπλον (απ' όπου προκύπτει ο όρος Οπλίτης)
επέτρεπε την διάταξη των ανδρών σε πυκνό σχηματισμό
(συνασπισμό), ώστε να παρουσιάζεται στον εχθρό ένα τείχος από
ασπίδες, ενώ οι οπλίτες διατηρούσαν την ευχέρεια βάδισης και
χρήσης του δόρατος. [...] Με το Όπλον [...] οι Οπλίτες μπορούσαν
συνασπισμένοι σε φάλαγγα να προχωρούν, να στρέφουν, να
αλλάζουν διάταξη και να πολεμούν με σημαντικά μεγαλύτερη
ευχέρεια.
Η Σπαρτιατική φάλαγγα, σε αντίθεση με άλλες οπλιτικές φάλαγγες
Η σπαρτιατική φάλαγγα
στην Ελλάδα δεν ήταν μόνο ένας στρατιωτικός σχηματισμός. Ως
τέτοιος χρησιμοποιήθηκε κατά τους επεκτατικούς πολέμους στην
Λακωνία και την Μεσσηνία [...] και αλλού.
Περαιτέρω, όμως, η Σπαρτιατική Φάλαγγα αποτελούσε και μια
αστυνομική δύναμη πίσω στην Λακεδαίμονα. Οι Σπαρτιάτες Όμοιοι
επιτηρούσαν διαρκώς πολυπληθέστερους πληθυσμούς Ειλώτων
στην Λακωνία και την Μεσσηνία οι οποίοι δούλευαν τους κλήρους
γης και κατασκεύαζαν τα όποια βιοτεχνικά προϊόντα είχε ανάγκη η
Πόλη. Ο διαρκής φόβος μιας γενικευμένης εξέγερσης των
Ειλώτων [...] οδήγησε τους Σπαρτιάτες σε διαρκή εκγύμναση και
πολεμική ετοιμότητα. Επί πλέον, ποτέ στην ιστορία της Πόλης δεν
εξεστράτευσε μακριά από την Λακεδαίμονα το σύνολο της
Σπαρτιατικής φάλαγγας. Πάντοτε ένα τμήμα της έμενε πίσω, ως
αστυνομική δύναμη, ενώ για τον ίδιο λόγο απαγορευόταν να
εκστρατεύσουν ταυτόχρονα εκτός συνόρων και οι δύο βασιλείς.
Πηγή: http://www.phorum.gr/viewtopic.php?f=51&t=129204
 ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ Α’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

2.Οι Κοινωνικές τάξεις

Οι Σπαρτιάτες Οι Περίοικοι Οι Είλωτες

 Μοιράστηκαν τη γη
 Ασχολήθηκαν με τα
πολιτικά και τις
πολεμικές τέχνες
 Είχαν πλήρη
δικαιώματα
 Κατοικούσαν σε
οικισμούς γύρω από
τη Σπάρτη
 Ασχολήθηκαν με το
εμπόριο
 Δεν είχαν πολιτικά
δικαιώματα.
 Ήταν παλιοί κάτοικοι που
έγιναν δούλοι
 Καλλιεργούσαν την γη
των Σπαρτιατών που
ήταν οι ιδιοκτήτες και
πλήρωναν φόρο σε
αυτούς
 Οι Σπαρτιάτες
φοβόντουσαν μια
ενδεχόμενη εξέγερση των
ειλωτών

3.Το πολίτευμα
Έργο του νομοθέτη ΛΥΚΟΥΡΓΟΥ

Πολίτευμα:
Βασιλεία

Γερουσία Απέλλα
5 Έφοροι Ήταν ένα συμβούλιο
Λαϊκή συνέλευση
Είχαν την ουσιαστική από 28 άτομα ηλικίας
άνω των 60 ετών και
στην οποία
εξουσία και ήταν
2 Βασιλιάδες κύριο έργο τους ήταν συμμετείχαν όλοι οι
υπεύθυνοι για την
Ήταν θρησκευτικοί να προετοιμάζουν τα Σπαρτιάτες που είχαν
άμυνα και τις
και στρατιωτικοί θέματα που θα συμπληρώσει το
εξωτερικές σχέσεις
αρχηγοί συζητούσαν και θα 30κοστό έτος της
του κράτους
ψήφιζαν στην Απέλλα ηλικίας τους.
4.Η αγωγή των νέων
 Τα παιδιά από την ηλικία των 7 ετών τα αναλάμβανε η
πόλη. Ζούσαν μαζί σε ομάδες (σε στρατόπεδα) και
σκληραγωγούνταν. Μάθαιναν να υπομένουν τις
κακουχίες και την σκληρή ζωή.
 Διδάσκονταν γραφή, ανάγνωση, μουσική και χορό καθώς
και πολεμικές τέχνες.
 Την ίδια αγωγή ακολουθούσαν και τα κορίτσια τα οποία
συμμετείχαν ελεύθερα σε όλες τις εκδηλώσεις της πόλης.
 ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ Α’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

5. Ποιος ήταν ο σκοπός της αγωγής των παιδιών και πώς συνδέεται με τον
χαρακτήρα του σπαρτιατικού κράτους;
Σκοπός της αγωγής αυτής, ήταν τα αγόρια να αποκτήσουν δυνατό σώμα και να
γίνουν καλοί και άξιοι πολεμιστές με ισχυρό χαρακτήρα και τα κορίτσια να
αποκτήσουν δυνατό πνεύμα και ηθικό χαρακτήρα ώστε στο μέλλον να γίνουν άξιες
μητέρες και να αναθρέψουν γενναία παλληκάρια. Το Σπαρτιατικό κράτος ζούσε υπο
το διαρκή φόβο μήπως εξεγερθούν οι δούλοι (οι παλιοί κάτοικοι). Έτσι έπρεπε κάθε
Σπαρτιάτης να είναι έτοιμος ανά πάσα στιγμή να υπερασπιστεί την πόλη του. Η
αγωγή των παιδιών συνδεόταν άμεσα με τον αυστηρό και στρατιωτικό χαρακτήρα
της Σπάρτης καθώς μέσα από αυτήν καλλιεργούσαν το ομαδικό πνεύμα και την
υποταγή στους νόμους, απαραίτητα στοιχεία για την συντήρηση μιας κοινωνίας
προσανατολισμένης στον πόλεμο.

Ο Νόμος της ξενηλασίας στην Σπάρτη

«... Και οι Λακεδαιμόνιοι όταν μάχονται ένας προς

ένα δεν υστερούν από κανένα, αλλά όταν πολεμούν
Λακωνισμός  Η ικανότητα ενός ατόμου ναόλοι μαζί υπερέχουν
εκφράζεται σύντομα, απ’ όλους και
περιεκτικά τουςμεάλλους
σοφό(έξυπνο) περιεχόμενο. Οι Σπαρτιάτεςανθρώπους. Είναι βέβαια
είχαν καθιερώσει αυτό ελεύθεροι,
τον λιτό καιαλλ’ όχι
απόλυτα. Γιατί έχουν τυρρανικό
σύντομο τρόπο έκφρασης που ήταν αποτέλεσμα του γενικότερου απλού και νόμο που τον
πειθαρχημένου τρόπου ζωής τους. φοβούνται πολύ περισσότερο απ’ ότι φοβούνται
εσένα οι υπήκοοί σου [...] Ο νόμος τους διατάζει
πάντα το ίδιο πράγμα: να μην υποχωρούν στη μάχη
όσος κι αν είναι ο εχθρός, αλλά να μένουν στη θέση
τους και ή να νικήσουν ή να πεθάνουν.»
Ηρόδοτος, βιβλίο 7οο
ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ Α’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ