07.02.

2021 Radyasyon Güvenl ğ Tüzüğü - Türk Med kal Radyoteknoloj Derneğ | TMRT-Der - Radyoloj Tekn ker , Radyoloj Tekn kerler , Radyoloj …

Radyasyon Güvenl ğ Tüzüğü

RADYASYON GÜVENLİĞİ TÜZÜĞÜ

Bakanlar Kurulu Kararının Tar h : 24/7/1985, No : 85/9727

Dayandığı Kanunun Tar h : 9/7/1982, No : 2690

Yayımlandığı R. Gazeten n Tar h : 7/9/1985, No : 18861

Yayımlandığı Düsturun Tert b : 5, C ld : 25, S. 1000

BİRİNCİ KISIM

Genel Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM

Kapsam, Ter mler ve Kısaltmalar

Kapsam

Madde 1 – İyonlaştırıcı radyasyon kaynaklarını bulunduran, kullanan, mal, thal ve hraç eden, alan, satan, taşıyan ve
depolayan, resm özel kurum ve kuruluşlar ve gerçek k ş lerce uyulması gereken kurallar bu Tüzükte göster lm şt r.

Özgül akt v tes gram başına 0.002 m krocur e (k logram başına 74 k lo Becquerel) den daha az olan radyoakt f maddeler bu
Tüzüğün kapsamı dışındadır.

Ter mler ve kısaltmalar

Madde 2 – Bu Tüzükte geçen ter mler n ve kısaltmaların anlamları aşağıda bel rt lm şt r :

A – İyonlaştırıcı radyosyonlar, maddesel ortamdan geçerken onunla etk leşerek yon ç ftler oluşturab len X ışını, gamma ışını
g b elektromanyet k ışınlarla, k net k enerj ler olan yüklü parçacıklar, ağır yonlar ve serbest nötronlar g b tanec k karakterl
ışınımlardır.

Ses dalgalarıyla, elektromanyet k spektrumun morötes ve daha büyük dalga boylu bölges , bu tanımın kapsamı dışındadır.

Bu Tüzükte yonlaştırıcı radyasyon ter m yer ne radyasyon sözcüğü kullanılmıştır.

B – Radyoakt v te b r mler , Cur e (C ) ve Becquerel (Bq) d r:

1 – 1 Cur e, san yede 3,7×10 üzer on parçalanma veren radyoakt f madde m ktarıdır.

2 – 1 Becquerel, san yede b r parçalanma veren radyoakt fmadde m ktarıdır.

1 Becquerel, 2,7×10**(-11)Cur ed r.

C – Rem (rem), radyasyon korunmasında kullanılan b yoloj k eşdeğer doz b r m olup, soğurulan dozla kal te faktörünün
çarpımına eş tt r.

www.tmrtder.org.tr/radyasyon-guvenl g -tuzugu.htm?pr nt=pr nt 1/7

07.02.2021 Radyasyon Güvenl ğ Tüzüğü - Türk Med kal Radyoteknoloj Derneğ | TMRT-Der - Radyoloj Tekn ker , Radyoloj Tekn kerler , Radyoloj …

Rad (rad), soğurulan doz b r m olup, 1 gram madde ç nde 100 ergl k enerj soğurulması meydana get ren herhang b r
radyasyon dozudur.

D – Radyasyon kaynağı, yonlaştırıcı radyasyon yayınlayan radyoakt f maddelerle radyasyon yayınlayıcı veya üret c aygıtlardır.

E – Radyoakt f maddeler, b r veya b rden çok yonlaştırıcı radyasyon yayınlayarak çek rdekler kend l ğ nden bozunmaya
uğrayan b r zotopu, alaşım, karışım, çözelt veya b leş k olarak çeren maddelerd r.

F – Radyasyon yayıcı aygıtlar, b r veya b rkaç tür yonlaştırıcı radyasyonu, bel rl güvenl k önlemler çer s nde ve denet m
altında yaymak amacıyla yapılmış olan ve radyoakt f madde çeren aygıtlardır.

G – Radyasyon üret c aygıtlar, elektr ksel, elektron k manyet k veya elektromekan k yöntemlerden b r yle yüklü parçacık veya
ağır yonları hızlandırarak bel rl güvenl k önlemler

çer s nde ve denet m altında yonlaştırıcı radyasyon üretmek üzere yapılmış röntgen mak naları, betatron, l neer akseleratör,
s klotron ve nötron jeneratörü g b aygıtlardır.

H – Özgül akt v te b r radyoakt f madden n 1 gramlık kütles n n Cur e veya 1 k logramlık kütles n n Becquerel c ns nden fade
ed len akt v te yoğunluğudur.

İ – Denet ml alanlar, radyasyon güvenl ğ bakımından g r ş ve çıkışların özel denet me ve çer s ndek çalışmaların özel
kurallara bağlı olduğu alanlardır.

J – Radyasyon alanları, ç nde çalışan k ş ler n yonlaştırıcı radyasyonlara maruz kaldığı alanlardır. Bunlar maruz kalınan
ışınlama düzey ne göre,

1. Yıllık ışınlamaların doz eşdeğer sınırlarının onda üçünü geçeb leceğ “çalışma durumu A alanları.”

2 – Yıllık ışınlamaların doz eşdeğer sınırlarınınonda üçünün aşılmasının h ç beklenmed ğ ” çalışma durumu B alanları” olmak
üzere k ye ayrılır.

K – Radyasyon görevl s , sürekl olarak denet ml alanlarda veya radyosyon kaynaklarıyla çalışan k ş d r.

Denet ml alanlarda veya radyasyon kaynaklarıyla geç c olarak veya ara sıra çalışan k ş ler radyosyon görevl s sayılmazlar.

L – Radyasyon kazası, stenmeyen b r olay sonucu, radyasyon korunması standandartlarıyla bel rlenen sınırların çok üzer nde
radyasyon dozu alınması veya radyoakt f bulaşma meydana gelmes d r.

M – Radyoakt f yağışlar, nükleer patlamaların atmosfere yaydığı radyoakt f maddeler n çeş tl b ç mlerde yeryüzüne nmes d r.

N – Kurum, Türk ye Atom Enerj s Kurumu anlamına gel r.

Tüzükte kullanılan d ğer ter mler n anlamları, Nükleer Tanımlar Yönetmel ğ nde bel rt l r.

İKİNCİ BÖLÜM

Görevler ve Yetk ler

H zmetler n yürütülmes

Madde 3 – Radyasyon güvenl ğ ne l şk n h zmetler, Radyasyon Sağlığı ve Güvenl ğ da res nce yürütülür.

Görevler ve yetk ler

Madde 4 – Radyasyon Sağlığı ve Güvenl ğ Da res n n görevler şunlardır:

www.tmrtder.org.tr/radyasyon-guvenl g -tuzugu.htm?pr nt=pr nt 2/7

07.02.2021 Radyasyon Güvenl ğ Tüzüğü - Türk Med kal Radyoteknoloj Derneğ | TMRT-Der - Radyoloj Tekn ker , Radyoloj Tekn kerler , Radyoloj …

A – Radyasyon güvenl ğ ne l şk n lke, mevzuat, standart ve tedb rler bel rlemek üzere çalışmalar yapmak ve bunların
uygulanmalarını sağlamak,

B – Radyasyon kaynaklarına ve bu kaynakları bulunduran, kullanan, mal, thal ve hraç eden, alan, satan, taşıyan ve depolayan
resm , özel kurum ve kuruluşlara ve gerçek k ş lere l sans vermek, l sans koşullarına aykırı durumlarda l sanslarını geç c veya
sürekl olarak ptal etmek, gerek rse, aygıt ve tes s n kapatılmasına karar vermek ve yasal kovuşturmaya geç lmes ç n lg l
makamlara duyuruda bulunmak,

C – Radyasyon kaynaklarının Ülkeye g r ş, çıkış, trans t geç ş ve taşınmalarına z n vermek,

D – Bu Tüzük kapsamına g ren şler , radyasyon alanlarını, radyasyon güvenl ğ bakımından sınıflandırmak ve denetlemek,

E – Radyasyon kaynaklarıyla çalışanları ve toplumu, radyasyon tehl keler nden korumak amacıyla, gerekl tedb rler almak,
alınmasını sağlamak,

F – Çevren n radyoakt f artıklarla ve radyoakt f yağışlarla k rlenmes n engellemek amacıyla gerekl tedb rler almak, alınmasını
sağlamak,

G – Radyasyon kazası hal nde, alınması gerekl tedb rler bel rlemek ve uygulanmasını sağlamak,

H – Radyasyon güvenl ğ ç n lg l bakanlık ve kuruluşlarlarla şb rl ğ yapmak,

İ – Radyasyon güvenl ğ konusunda araştırma, eğ t m ve yayınlar yapmak ve bu konularda, lg l kuruluşlarla ortak çalışmalarda
bulunmak.

İKİNCİ KISIM

Temel Standartlar, L sans, İz n, Denet m

BİRİNCİ BÖLÜM

Temel Standartlar

Radyasyon güvenl ğ temel standartları

Madde 5 – Radyasyon güvenl ğ ne l şk n lke ve tedb rler aşağıda bel rt len radyasyon korunması temel standartlarına göre
düzenlen r:

A – Görev gereğ , radyasyon kaynaklarıyla çalışan veya radyasyona maruz kalan k ş ler n, ç ve dış radyasyon kaynaklarından
bütün vücutlarının alacağı yıllık doz 5 rem geçmeyecekt r.

B – Radyasyon görevl s sayılmayan k ş ler n ve toplumdak d ğer k ş ler n maruz kalacakları ç ve dış radyasyonun dozları
toplamı, bütün vücut ç n,yılda 0,5 rem geçmeyecekt r.

Yaş sınırlaması

Madde 6 – 18 yaşından küçükler, bu Tüzük kapsamına g ren şlerde çalıştırılamazlar.

İKİNCİ BÖLÜM

L sans

L sansa bağlı şler

www.tmrtder.org.tr/radyasyon-guvenl g -tuzugu.htm?pr nt=pr nt 3/7

07.02.2021 Radyasyon Güvenl ğ Tüzüğü - Türk Med kal Radyoteknoloj Derneğ | TMRT-Der - Radyoloj Tekn ker , Radyoloj Tekn kerler , Radyoloj …

Madde 7 – Bu Tüzük kapsamına g ren radyasyon kaynaklarının bulundurulması, kullanılması, mal, thal ve hraç ed lmes ,
alınması, satılması, taşınması, depolanması ve radyasyon kaynaklarıyla çalışılab lmes , Kurumca ver lecek l sansa bağlıdır.

Bu şler, d ğer bakanlık ve kuruluşlardan da z n, ruhsat veya belge alınmasını gerekt r yorsa, bunların ver lmes , Kurumca l sans
ver lmes ön koşuluna bağlıdır.

L sans türler

Madde 8 – L sans türler , aşağıda göster lm şt r:

A – Radyasyon kaynaklarını bulunduran, kullanan, mal, thal ve hraç eden, alan, satan, taşıyan ve depolayan k ş lere ver len
l sanslar,

B – Radyasyon kaynaklarına ver len l sanslar,

1 – Tıpta kullanılan radyasyon kaynaklarına ver len l sanslar,

2 – Sına veya başka amaçlarla kullanılan radyasyon kaynaklarına ver len l sanslar,

C – Radyasyon kaynaklarının kullanıldığı,depolandığı, mal ed ld ğ , radyoakt f artıkların zararsız hale get r ld ğ ve benzer
yerlere ver len l sanslar.

L sans başvurusu

Madde 9 – Bu Tüzük hükümler uyarınca l sans alması gereken k ş ve kuruluşlar, aşağıdak b lg ve belgeler ekled kler b r
d lekçeyle Kuruma başvururlar:

A – Yapacakları ş ç n yeterl b lg ler bulunduğunu kanıtlayan resm belge,

B – Kurumca ver len ve başvuran tarafından doldurulan l sans başvuru formu.

Bunlar dışında, l sans türüne göre aranacak d ğer özel koşullar ve stenecek belgeler, yönetmel kte göster l r.

Başvurunun değerlend r lmes

Madde 10 – D lekçeye eklenen belgeler yeterl görülürse,Kurumca görevlend r len uzmanlarca, yer nde nceleme yapılarak b r
rapor düzenlen r. Bu rapor, Radyasyon Sağlığı ve Güvenl ğ Da res nce değerlend r l r. Koşulların sağlandığı kanısına varılırsa,
Kurum Başkanlığınca onaylanan l sans belges başvurana ver l r. Eks kl kler varsa, bunlar başvurana b ld r l r; l sans ver lmes
bunların tamamlanması koşuluna bağlıdır.

L sans süres ve şartları

Madde 11 – L sans, türler n n gerekt rd ğ özel tedb rler n yanı sıra, aşağıdak genel şartlarla ver l r:

A – L sans, 5 yıl ç n geçerl d r. Süren n b t m nde, 12 nc madde hükümler ne göre yen leneb l r.

B – L sansın özel koşullarında, Kurumun yazılı zn yle değ ş kl k yapılab l r.

C – L sans devred lemez.

D – 8 nc madden n ve C bentler ne göre ver len ve kullanılmayacak olan l sansların sah pler , ptal ç n kuruma başvurmak
zorundadırlar.

Radyasyon kaynaklarını kullananların şten ayrılmaları ve yerler ne alınanlar, bunları çalıştıranlarca Kuruma b ld r l r.

www.tmrtder.org.tr/radyasyon-guvenl g -tuzugu.htm?pr nt=pr nt 4/7

07.02.2021 Radyasyon Güvenl ğ Tüzüğü - Türk Med kal Radyoteknoloj Derneğ | TMRT-Der - Radyoloj Tekn ker , Radyoloj Tekn kerler , Radyoloj …

L sansın yen lenmes

Madde 12 – L sansların yen lenmes ç n, süres n n b t m nden 6 ay önce, Kuruma b r d lekçeyle başvurulması gerek r. Başvuru
d lekçes ne eklenecek belgeler yönetmel kte göster l r.

L sansın ptal

Madde 13 – Kurum uzmanlarınca yapılan denet mler sırasında, l sans koşullarına veya radyasyon güvenl ğ mevzuatına
uyulmadığı bel rlen rse, b r rapor düzenlen r. Bu rapor, Radyasyon Sağlığı ve Güvenl ğ Da res nce değerlend r l r. Raporda
bel rlenen hususlar yer nde görülürse, eks kl kler n ve sakıncaların g der lmes ç n b r süre bel rlenerek l sansın geç c olarak
ptal ne karar ver l r. Kurum Başkanlığınca onaylanan karar lg l ye b ld r l r. Ver len süre ç nde öngörülen hususların
g der lmes hal nde, ptal kararı kaldırılır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

İz n

İzne bağlı şler

Madde 14 – Radyasyon kaynaklarının taşınması, trans t geç ş , Ülkeye g r ş ve çıkışı, Kurumun yazılı zn ne bağlıdır. Bu Tüzük
hükümler uyarınca l sans ver lm ş olması z n alma yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.

G r ş ve çıkış z nler

Madde 15 – Radyasyon kaynaklarını thal ve hraç edecek olanlar, bunlara l şk n proforma faturaları ekled kler b r d lekçeyle
Kuruma başvurmak zorundadırlar. G r ş ve çıkış zn , Radyasyon Sağlığı ve Güvenl ğ Da res nce yapılacak nceleme
sonuçlarına göre ver l r.

Radyasyon güvenl ğ esaslarına aykırı b r durum görülürse, zn n ver lmes , bunun g der lmes ne bağlıdır.

Taşıma ve trans t geç ş zn

Madde 16 – Radyasyon kaynaklarını taşımak veya trans t geç rmek steyenler durumu Kuruma b ld rmekle yükümlüdürler. İz n,
Kurum uzmanlarınca, gerek rse, taşımanın başlayacağı yerde veya g r ş gümrüğünde yapılacak nceleme sonuçlarına göre ver l r.

Radyasyon güvenl ğ esaslarına aykırı b r durum görülürse, zn n ver lmes , bunun g der lmes ne bağlıdır.

Taşıma ve trans t geç ş zn n n koşulları

Madde 17 – Taşıma ve trans t geç ş zn , yönetmel ğ nde bel rlenecek özel koşulların yanı sıra, aşağıdak genel koşullarla ver l r:

A – Kurum uzmanlarınca b r yol bel rlenm şse, taşıma bu yol üzer nden yapılacaktır.

B – Araca, radyasyon tehl kes uyarı şaretler konulacaktır.

C – Taşıma veya geç ş sırasında meydana gelecek kazalar en hızlı haberleşme aracıyla Kuruma b ld r lecek ve Kurum
uzmanlarınca öngörülen önlemler derhal alınacaktır.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

www.tmrtder.org.tr/radyasyon-guvenl g -tuzugu.htm?pr nt=pr nt 5/7

07.02.2021 Radyasyon Güvenl ğ Tüzüğü - Türk Med kal Radyoteknoloj Derneğ | TMRT-Der - Radyoloj Tekn ker , Radyoloj Tekn kerler , Radyoloj …

Denet m

Denet me bağlı şler

Madde 18 – Çalışma alanları bakımından bu Tüzük kapsamınag ren resm , özel kurum ve kuruluşlar ve gerçek k ş ler, Kurumun
denet m ne bağlıdır.

Kurum uzmanları, bu amaçla lg l yer ve tes slere g rmek, gerekl gördükler belgeler stemek ve ncelemek yetk s ne
sah pt rler.

Denet m sırasında lg l ler, uzmanlara her türlü kolaylığı göstermekle yükümlüdürler.

Denet m esasları

Madde 19 – Denet m, haberl veya habers z olarak her zaman yapılab l r.

Denet m, radyasyon kaynaklarının bulundurulduğu yerler n f z ksel yönden ncelenmes n ve radyasyon düzeyler n n, radyoakt f
madde m ktarlarının (konsantrasyon) ölçülmes n , radyasyon kaynaklarının Ülkeye g r ş , çıkışı, taşınması ve trans t geç ş
sırasında Tüzük ve yönetmel kte öngörülen esaslara uyulup uyulmadığının ncelenmes n kapsar.

Denet m n ayrıntıları ve lg l ler n denet me l şk n yükümlülükler yönetmel kte göster l r.

ÜÇÜNCÜ KISIM

Çeş tl ve Son Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM

Çeş tl Hükümler

Kayıt tutma yükümlülüğü

Madde 20 – Çalışma alanları bakımından bu Tüzük kapsamına g ren resm , özel kurum ve kuruluşlar ve gerçek k ş ler
yönetmel ğ nde öngörülen esaslara uygun olarak kayıt tutmakla yükümlüdürler.

Radyasyon kaynaklarının kaybı ve çalınması

Madde 21 – Bu Tüzük kapsamına g ren radyasyon kaynaklarının kaybı ve çalınması hal nde, sorumlu ve görevl lerce derhal
gerekl tedb rler alınır ve durum en hızlı haberleşme aracıyla Kuruma b ld r l r.

Kurum uzmanlarınca, yer nde yapılan nceleme sonucunda, radyasyon güvenl ğ açısından öngörülen yönergeler n gereğ , sözü
ed lenlerce, derhal yer ne get r l r. Bu konularda, gerek rse, lg l kuruluşların yardımı sten r, onlarla şb rl ğ yapılır.

Radyasyon kazaları

Madde 22 – B r radyasyon kazası hal nde, l sans ve z n koşulları gereğ nce alınması gerekl önlemler sorumlu ve görevl lerce
derhal alınır ve durum en hızlı haberleşme aracıyla Kuruma b ld r l r.

www.tmrtder.org.tr/radyasyon-guvenl g -tuzugu.htm?pr nt=pr nt 6/7

07.02.2021 Radyasyon Güvenl ğ Tüzüğü - Türk Med kal Radyoteknoloj Derneğ | TMRT-Der - Radyoloj Tekn ker , Radyoloj Tekn kerler , Radyoloj …

Kurum uzmanlarınca yer nde yapılan nceleme sonucunda, radyasyon güvenl ğ açısından öngörülen yönergeler n gereğ , sözü
ed lenlerce, derhal yer ne get r l r. Bu konularda, gerek rse, lg l kuruluşlarınyardımı sten r, onlarla şb rl ğ yapılır.

Radyoakt f yağışlar

Madde 23 – Radyoakt f yağışlara l şk n ölçüm, kayıt ve değerlend rmeler n sonuçları gerekt r rse, Kurum, lg l bakanlık ve
kuruluşlarla şb rl ğ yaparak toplumun ve çevren n korunması ç n gerekl önlemler n alınmasını sağlar.

Radyasyon tes sler plan ve projeler n n ncelenmes

Madde 24 – Radyasyon kaynaklarının kullanılması mal ed lmes , depolanması, radyoakt f artıkların zararsız hale get r lmes ve
benzer amaçlarla kurulacak tes sler ç n yapı yapacak olanlar, plan ve projeler n ekled kler b r d lekçeyle Kuruma başvurmak
zorundadırlar. Plan ve projeler radyasyon güvenl ğ yönünden uygun bulunursa, durum, bunların üzer nde bel rt l r. Uygun
bulunmazsa, yapılması gerekl değ ş kl kler ve alınması gerekl tedb rler b r raporla lg l ye b ld r l r. Yapı zn ver lmes
sırasında Kurumun plan ve projeler n radyasyon güvenl ğ yönünden uygun olduğu yolundak b ld r m aranır. Tes se, Kurumca
l sans ver lmes aşamasında, plan ve projeye veya rapora uyulup uyulmadığı ncelen r.

İKİNCİ BÖLÜM

Son Hükümler

Yönetmel kler

Madde 25 – Bu Tüzükte çıkarılması öngörülen yönetmel kler, Tüzüğün yayımından başlayarak 1 yıl ç nde yürürlüğe konur.

Geç c Madde – Bu Tüzüğün yürürlüğe g rmes nden önce ver lm ş olan l sanslar, ver l ş tar hler nden başlayarak 5 yıl süreyle
geçerl d r. Süres dolmuş olan l sansların yen lenmes ç n, Tüzüğün yürürlüğe g rd ğ tar hten başlayarak 2 yıl ç nde Kuruma
başvurulması gerek r.

Yürürlük

Madde 26 – 2690 sayılı Türk ye Atom Enerj s Kurumu Kanununun 4 ve 10 uncu maddeler ne dayanılarak hazırlanmış ve
Danıştayca ncelenm ş olan bu Tüzük hükümler Resm Gazete’de yayımı gününde yürürlüğe g rer.

Yürütme

Madde 27 – Bu Tüzük hükümler n Bakanlar Kurulu yürütür.

www.tmrtder.org.tr/radyasyon-guvenl g -tuzugu.htm?pr nt=pr nt 7/7