GERİLEME DÖNEMİ (DİPLOMASİ Y)
MAHMUT
Avrupa’nın Genel Durumu
Makyavelizm: Amaca ulaşmak için her yol
mübah
Fransa: 7 yıl savaşlarında İngiltere ve
Prusya’ya mağlup oldu. Sömürgelerini
kaybetti. Ülkesinde ihtilal yaşadı.
Fransa Osmanlı’ya ait Mısır’a saldırdı.
Avusturya: En çok Rusya ile işbirliği yaptı.
Balkanlara egemen olup Ege Denizine
ulaşmayı hedefledi.
Rusya: Çar I.Petro’nun amacı: Kırım’ı alıp
Karadeniz’e inmek. Sonra Karadeniz’den
daha sıcak deniz olan Akdeniz’e inmek
(Boğazları alma).
Orta Asya ve Kafkasya’ya yayılma
Panslavizm
Dakya Projesi: Rusya - Avusturya arasında
planlandı. Eflak ve Boğdan’ı alıp Dakya
adında ortak bir devlet kurmayı amaçlar.
Grek Projesi: Rus Prensi Potemkin
tarafından doğu sisteminin en büyük planı
olarak adlandırıldı.
İstanbul merkezli bir Rus devleti kurulacak.
Amaç: Bizans İmparatorluğunu tekrar
canlandırmak.
Siyasi Olaylar
Osmanlı-Venedik: Venedik’ten Mora alındı.
Osmanlı - İran: Rusya-Osmanlı
1724 - İstanbul Anlaşması ile İran’ı paylaştı.
Nadir Şah tepki gösterdi.
1732 - Ahmet Paşa Anlaşması
1746 - Kerden Anlaşması (II. Kasr-ı Şirin)
(Kasr-ı Şirindeki maddeler aynen geçerli)
Osmanlı - Avusturya - Rusya:
1711 - Demirbaş Şarl’ın, Poltova Savaşı
sonrasında Osmanlı topraklarına girmesi ve
onu takip eden Rusların da topraklarımıza
girmesi sonucu Rusya ile Prut Anlaşması
imzalandı (Baltacı Mehmet Paşa).
Bu anlaşma ile Osmanlı’ya Karlofça ve
İstanbul Anlaşmaları ile kaybettikleri yerleri
alma umudu doğdu. Azak kalesi Osmanlı’ya
geri verildi. Karadeniz tekrar Türk gölü oldu.
1715 - 1718 - Osmanlı - Avusturya ve
Rusya’ya karşı galip geldi. Belgrad
Anlaşması ile Belgrad tekrar Osmanlı’nın
oldu.
NOT: 1700 İstanbul Anlaşması İle Azak Kalesi RuslaraDönemi
1740 - Belgrad Anlaşması’na arabuluculuk
yapan Fransa’ya I.Mahmut tarafından
kapitülasyonlar daimi hale getirildi.
1768 - 1774 - Osmanlı Devleti ile Rusya
savaştı. Savaş sırasında Rusya 1770’te
Çeşme’de Osmanlı donanmasını yaktı.
1774 - Osmanlı ile Rusya arasında Küçük
Kaynarca anlaşması imzalandı.
-- Kırım bağımsız oldu. İlk defa tamamı Türk
ve Müslüman olan bir bölge elimizden çıktı.
-- Kırım halkı dini açıdan Osmanlı
padişahına yani halifeliğe bağlı kalacak.
-- Halifelik ilk defa siyasi bir güç olarak
kullanıldı. (Bir de ileride Uşi Anlaşması’nda)
-- Rusya İstanbul’da daimi elçi
bulunduracak.
-- Rusya balkan topraklarında istediği her
yerde konsolosluk açabilecek
-- Rusya’ya savaş tazminatı ödenecek. İlk
defa savaş tazminatı ödedik. Azak kalesi
tekrar Rusların eline geçti.
1774 - Küçük Kaynarca Anlaşması’nın
orijinal metninde olmayıp Rusya’nın
sonradan eklediği madde: Ortodoksların dini
lideri Rusya’dır.
1779 - Şahin Giray’ın Kırım hanı olmasını
Osmanlı “Aynalıkavak Tenkihnamesi” ile
onayladı.
1787 - 1792 - Osmanlı Kırım’ı geri alabilmek
için Rusya ve Avusturya ile savaşmıştır.
1791 - Fransız ihtilalinden etkilenen
Avusturya, Osmanlı ile Ziştovi Anlaşmasını
yaparak çekilmiştir.
1792 - Yaş anlaşması ile Kırım’ın Rusya’ya
ait olduğu kabul edildi.
1798 - Napolyon Mısır’a saldırdı. Osmanlı
Fransa’ya karşı ilk defa denge politikası
izleyerek İngiltere ve Rusya’dan yardım
istedi. İlk defa Ruslar bu olay sırasında
boğazlardan geçti. Cezzar Ahmet Paşa
Nizam-ı Cedit ordusu ile Akka önlerinde
Napolyon’u durdurdu. Fransa ile El-Ariş
ateşkes anlaşması ve 1802’de Paris
Anlaşması imzalandı. Böylece Fransa
Mısır’dan çıktı.
NOT: Osmanlı’nın Avusturya ve Rusya’ya karşı
son kez üstünlük sağladığı anlaşma: Belgrad
Gerileme verilmişti.Islahatları
Avrupa örnek alındı.17.yüzyıla göre daha
başarılı ve kalıcı oldu. Hukuk hariç her
alanda yapıldı (Lale devrinde askeri de
yok). Saray, ulema, asker karşı çıktı.
Islahatçılar: 31313
III.AHMET
1703 - Edirne Vakası ile tahta çıktı.
1718 - Pasarofça Anl / 1730 - Patrona Halil
İsyanına kadar geçen sürede (Lale Devri)
padişahlık yaptı.
Lale devri
Sadrazam: Nevşehirli Damat İbrahim Paşa
Şair: Nedim
Minyatürcü: Levni
Bu dönemde askeri ıslahat yoktur.
Lale devri kelimesini ilk kullanan Yahya
Kemal Beyatlı’dır.
Bunu bir eser (roman) ismi olarak kullanan
ise Ahmet Refik Altınay’dır.
Lale Devri Islahatları
-- İlk defa geçici elçilik açıldı.
Paris, Viyana, Varşova, Moskova
İlk geçici elçi: ?
-- Sefaretname = Seyahatname =
Havadisname = Takrir = Risale
-- Sait Efendi Avrupa’da “Turkuveri” akımını
başlattı (Türk gibi giyinme, yeme, içme).
-- Sosyal ve kültürel ıslahatlar bu dönemde
yoğunlaştı.
-- İbrahim müteferrika ve Sait Efendi
Avrupa’dan matbaayı getirdi (1727). (ilk
özel matbaa)
-- Matbaada basılan ilk eser Vani Mehmet
Efendiye ait Van Kulu Lügatı’dır.
-- Yenişehirli Abdullah Efendi matbaada dini
eserlerin basımını yasakladı.
-- Gerçek Davud Ağa’nın katkısıyla
tulumbacılar ocağı kuruldu (itfaiye).
-- İran’dan çiçek aşısı getirildi.
-- Bahçe mimarisi gelişti (III.Ahmet çeşmesi
yapıldı).
-- İstanbul’da çini imalathanesi açıldı.
Kumaş fabrikaları açıldı. Batı modası
ülkemizde yayıldı.
-- Devlet adamlarının portreleri yapıldı.
-- Tercüme heyetleri kuruldu. Doğu klasikleri
çevrildi.
-- Yalova’da kâğıt imalathanesi açıldı.
-- Versay Sarayı örnek alınarak Sadabat
Sarayı yapıldı.
I.
-- Batı tarzında ilk askeri ıslahatları yapan
devlet adamıdır.
-- Romte de Bonneval (Humbaracı Ahmet
Paşa) getirildi. Batıdan gelen ilk ıslahatçı.
-- Humbara ocağı batı tarzında ıslah edildi.
İlk kez.
-- Hendeshane (Kara subay okulu-
mühendis) açıldı.
III.MUSTAFA
-- Mühendishane-i Bahrı Hümayunu kurdu.
-- Baron de Tott Avrupa’dan getirildi.
-- Sürat topçuları ocağı kuruldu.
-- İç borçlanma (esham) kuralı getirildi.
Burada güncellenen bir bilgi vardı
I.ABDÜLHAMİT ?
-- Cülus bahşişini kaldırdı.
-- Ulufe alım satımını yasakladı.
-- İstihkâm okulu açıldı.
-- Bilim adamlarının kendi kıyafetleriyle ve
dilleriyle çalışmalarına izin verildi.
III.SELİM
-- Yaptığı tüm ıslahatlara Nizam-ı Cedit
denir.
-- Islahatlarında Fransa’yı örnek aldı.
-- Kabakçı Mustafa isyanı ile bu dönem
sona erdi.
-- Osmanlı’da radikal yönde ilk ıslahat
yapan padişah.
III. Selim Islahatları
-- Meşveret meclisi aktif hale getirildi.
-- Nizam-ı Cedit adıyla yeni bir ordu kuruldu.
-- İrad-ı Cedit adıyla yeni bir hazine kuruldu.
-- İlk defa kalıcı elçilik açıldı.
Londra- Yusuf Agah Efendi
-- Levent ve Selimiye kışlaları yapıldı.
-- Zahire nazırlığı kurularak karaborsanın
önüne geçildi.
-- Yerli malı teşvik edildi.
-- Devlet matbaası açıldı. Matbaayı amire
-- Şeyhülislamın yetkileri kısıtlandı.
-- Sarayın içindeki altın ve gümüşler eritildi.
NOT: Edirne vakası ile tahttan inen padişah:
II.Mustafa. Tahta çıkan: III.Ahmet