İçindekiler

I)-TÜRKİYE’DE UYGULANAN İHALE SİSTEMİ ............................................................................................ 6

1.1 İHALE MEVZUATIMIZIN TARİHÇESİ .......................................................................................... 6
I.2. 2886 SAYILI DEVLET İHALE KANUNU ............................................................................................. 7
II)-4734 SAYILI KAMU İHALE KANUNU VE UYGULAMALARI .................................................................. 10
İHALE UYGULAMALARI .......................................................................................................................... 10
Genel Açıklamalar ve İlkeler .............................................................................................................. 10
1.1-Kanunun Amacı ve Kapsamı ........................................................................................................ 10
1.2. 2886 Sayılı Devlet İhale Kanunu ile 4734 ve 4735 sayılı Kanunların Temel Farklılıkları ............. 12
1.3.İstisnalar ...................................................................................................................................... 16
1.4. Tanımlar...................................................................................................................................... 18
1.5. Uygulama İlkeleri ........................................................................................................................ 18
“Yüklenmeye girişilmesi .................................................................................................................... 23
Ertesi yıla geçen yüklenme ................................................................................................................ 23
Gelecek yıllara yaygın yüklenmeler ................................................................................................... 24
1.6. - İhtiyaç Planlaması ve Bütçeleme .............................................................................................. 32
Yüklenmeye girişilmesi ...................................................................................................................... 32
Madde 26 .......................................................................................................................................... 32
Ertesi yıla geçen yüklenme ................................................................................................................ 32
Madde 27 .......................................................................................................................................... 32
Gelecek yıllara yaygın yüklenmeler ................................................................................................... 33
Madde 28 .......................................................................................................................................... 33
Gelecek yıllara yaygın hizmet yüklenmeleri ...................................................................................... 35
Madde 67 .......................................................................................................................................... 35
İhaleye Hazırlık İşlemleri........................................................................................................................ 35
2.1. İhtiyacın Tanımlanması-Teknik Dokümanın Hazırlanması .......................................................... 35
2.2. Yaklaşık Maliyetin Tespitine İlişkin İlkeler .................................................................................. 37
2.2.1. Yaklaşık Maliyet Nedir? ........................................................................................................... 37
2.2.2. Yaklaşık Maliyetin Hesaplanması............................................................................................. 37
2.2.3. Yaklaşık Maliyetin Belirleyici Olduğu Hususlar ........................................................................ 38
2.3. Eşik Değer ................................................................................................................................... 38
Alım Usulünün Belirlenmesi (İstisna kapsamında alım, Kanun kapsamında alım) ............................ 39
3.1. İstisna Kapsamında Alım ............................................................................................................. 39
3.2. Kanun Kapsamında Alım ............................................................................................................. 42
 3.2.1. İhale Yoluyla Alım .................................................................................................................... 42
3.2.1.1 İhale Usulleri .......................................................................................................................... 43
Açık ihale: .......................................................................................................................................... 43
Belli istekliler arasında ihale .............................................................................................................. 43
Pazarlık usulü ..................................................................................................................................... 45
Doğrudan temin ................................................................................................................................ 55
3.2.2.1. Doğrudan Temin Usulünün Uygulanabileceği Haller............................................................ 59
İDARİ ŞARTNAME VE SÖZLEŞME TASARISI HAZIRLANIRKEN KARAR VERİLECEK TEMEL HUSUSLAR ..... 66
Teklif Türünün Belirlenmesi .................................................................................................................. 67
Teklif Geçerlilik Süresi ........................................................................................................................... 69
Yeterlik Kriterleri (Genel ilkeler) ............................................................................................................ 69
3.1. Ekonomik ve Mali-Mesleki ve Teknik Yeterlik ............................................................................ 69
3.2. İhale Dışı Bırakılmayı Gerektiren Haller ve Sonuçları ................................................................. 75
İhalenin Kısmi Teklife Açık Olup Olmaması ....................................................................................... 78
Fiyat Farkı .......................................................................................................................................... 79
Avans (5018 sayılı Kanun madde 35)................................................................................................. 79
Cezalar : ............................................................................................................................................. 79
Yerli İstekli veya Yerli Malı Lehine Fiyat Avantajı .............................................................................. 80
Ekonomik Açıdan En Avantajlı Teklif Esasının Belirlenmesi: ............................................................. 81
Aşırı Düşük Teklif Sorgulaması........................................................................................................... 83
Alt Yükleniciye Açık Olup Olmama .................................................................................................... 84
4- İHALE ÖNCESİ YAPILACAK İŞLEMLER ................................................................................................. 86
4.1. İhale Dokümanının EKAP Üzerinden Oluşturulması ................................................................... 86
4.2. İhale Onayının Alınması .............................................................................................................. 88
4.3. İhale İlan Süreleri ve Kuralları ile Ön İlan.................................................................................... 88
4.4. İhale Komisyonunun Oluşturulması, Görev ve Sorumlulukları................................................... 90
4.5. Doküman Satılması-Alınması (e-imza ile EKAP’tan indirilmesi).................................................. 92
4.6. Dokümanda Değişiklik Yapılması (Zeyilname) ............................................................................ 93
4.7. Doküman Hakkında Açıklama İstenilmesi ve Açıklama Yapılması .............................................. 94
5- İHALEYE KATILAMAYACAK OLANLAR, YASAK FİİL VE DAVRANIŞLAR, İSTEKLİLERİN CEZA
SORUMLULUĞU ..................................................................................................................................... 95
5.1. İhaleye Katılamayacak Olanlar ................................................................................................... 95
5.2. Yasak Fiil ve Davranışlar ............................................................................................................. 98
5.3. Yasaklama ................................................................................................................................... 99

2
 5.4. İsteklilerin Ceza Sorumluluğu ................................................................................................... 100
6- TEKLİFLERİN HAZIRLANMASI VE İDAREYE SUNULMASI ................................................................... 101
6.1. Teklif Zarfı ve Teklif Mektuplarının Hazırlanması ve Sunulması ............................................... 101
6.1.1 Teklif Zarfının Hazırlanması .................................................................................................... 101
6.1.2- Teklif Mektuplarının Hazırlanması ........................................................................................ 102
6.1.3- Teklif Mektuplarının Sunulması............................................................................................. 103
6.2- Teminatlar ................................................................................................................................ 103
6.2.1-Teminat Olarak Kabul Edilecek Değerler................................................................................ 104
6.2.2- Teminat Mektupları............................................................................................................... 105
6.3-Belgelerin Sunuluş Şekli ............................................................................................................ 106
7. TEKLİFLERİN ALINMASI VE AÇILMASI .............................................................................................. 110
8. TEKLİFLERİN KAPALI OTURUMDA DEĞERLENDİRİLMESİ ................................................................. 112
8.1- Bilgi Eksikliğinin Tamamlatılması ve Aritmetik Hata Kontrolü ................................................. 113
8.2- Yeterlik Değerlendirmesi .......................................................................................................... 116
8.3. Aşırı Düşük Teklif Değerlendirmesi........................................................................................... 117
9 -İhalenin Karara Bağlanması ve Onaylanması .................................................................................. 118
9.1. Bütün Tekliflerin Reddedilmesi ................................................................................................ 118
9.2. İhalenin Yapılması..................................................................................................................... 120
9.2.1. Ekonomik açıdan En Avantajlı Teklif Esasları ......................................................................... 120
9.2.2. Fiyat Dışı Unsurlar ile Yerli İstekliler Lehine Avantajın Değerlendirilmesi ............................. 121
9.2.3. Tekliflerin Eşit Çıkması Durumu............................................................................................. 123
9.2.4. Geçerli Bütün Tekliflerin Yaklaşık Maliyetin Üzerinde Olması .............................................. 124
9.2.5. İhalenin Karara Bağlanması ................................................................................................... 125
9.3. Yasaklılık Teyidi ......................................................................................................................... 126
9.4. İhale Kararının Onaylanması..................................................................................................... 126
9.5. Kesinleşen İhale Kararının İsteklilere Bildirimi ......................................................................... 127
10- Sözleşmeye Davet ve sözleşmenin İmzalanması ........................................................................... 128
10.1 Sözleşmeye Davet.................................................................................................................... 128
10.2. Sözleşme Yapılmasında İsteklinin Sorumluluğu ..................................................................... 129
10.3. Sözleşme Yapılmasında İdarenin Sorumluluğu....................................................................... 130
10.4. Sözleşmenin İmzalanması....................................................................................................... 130
10.5. İhale Sonuç Bildirimi ............................................................................................................... 131
ŞİKAYET VE İTİRAZEN ŞİKAYET SÜRECİ................................................................................................. 132
Genel Bilgiler ................................................................................................................................... 132

3
 Tanımlar........................................................................................................................................... 133
Başvuru Yolları ................................................................................................................................. 133
Başvuru Ehliyeti ............................................................................................................................... 134
Başvuru Süreleri .............................................................................................................................. 134
Başvurunun Şekil Unsurları ............................................................................................................. 135
Başvuruların Yapılacağı Yerler ......................................................................................................... 136
İdarece Yapılacak İşlemler ............................................................................................................... 136
KİK’e İtirazen Şikayet Başvurusu...................................................................................................... 138
Kurul Kararlarının Uygulanması ve Yargısal İnceleme ..................................................................... 139
KAMU İHALE KANUNU......................................................................................................................... 140

4
 KAMU İHALE MEVZUATI

DENETÇİ YARDIMCILARI İÇİN

EĞİTİM DERS NOTU

5
I)-TÜRKİYE’DE UYGULANAN İHALE SİSTEMİ
1.1 İHALE MEVZUATIMIZIN TARİHÇESİ
İmparatorluk döneminde;

- Önemi nedeniyle, 150 yılı aşkın süredir kamu ihaleleri için hep özel yasalar
çıkarılmıştır. Bilinen ilk özel düzenleme 1857 tarihinde çıkarılan Nizamname’dir.

- Bu Nizamname, 1914 ve 1919 yıllarında değişikliğe uğrayarak kullanılmaya devam

etmiştir.

- Cumhuriyet döneminde;

*1925 yılında, 661 sayılı “Müzayede, Münakasa ve İhalat Kanunu”,

*1934 yılında, 2490 sayılı “Artırma, Eksiltme ve İhale Kanunu”,

* 1984 yılında, 2886 sayılı “Devlet İhale Kanunu” yürürlüğe konulmuştur.

- Günümüz gelişmelerine uyumlu hale getirilmesi amacıyla, dok sanlı yılların

ortalarından itibaren 2886 sayılı Kanun’da değişiklik çalışmaları başlatılmıştır.

- 1999 Aralık ayında Türkiye’ye AB Adaylık Statüsü tanınmasıyla, daha önce

başlatılmış olan değişiklik çalışmaları, tamamen farklı bir anlayışla hızlandırılmıştır.

- Yeni ihale sisteminin hazırlanmasında, AB Direktifleri ve UNCITRAL (Birleşmiş

Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu) Model kanunları esas alınmıştır.

- Bu çerçevede hazırlanan 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ile 4735 sayılı Kamu İhale
Sözleşmeleri Kanunu 01.01.2003 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Özellikle 12.06.2002/4761, 30.07.2003/4964 ve 20.11.2008/5812, 25.06.2009/5917,

10.09.2014/6552, 07.04.2015/6353 tarih/sayılı kanunlarla, 4734 ve 4735 sayılı kanunlarda
önemli değişiklikler yapılmıştır.

4734 ve 4735 sayılı Kanunlarla, daha önce uygulanmakta olan ihale sistemlerinden
tamamen farklı bir ihale sistemi kurulmuştur. 4734 sayılı Kanun bütçeden harcama yapılmasını
gerektiren iş ve alımların kanunu olarak çıkarıldığı için 2886 sayılı Kanunun tam bir alternatifi
sıfatıyla onu yürürlükten kaldırmamıştır. Söz konusu Kanunun 4734 sayılı Kanuna aykırı

6
olmayan hükümleri yürürlükte olup bu nedenle kısaca irdelenmeye değer olduğu
değerlendirilmektedir.

I.2. 2886 SAYILI DEVLET İHALE KANUNU

1 Ocak 1984 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Halen yürürlükte olup, 4734 sayılı Kamu
İhale Kanununun 68 inci maddesi uyarınca, anılan Kanuna aykırı olan hükümleri
uygulanmamaktadır. Yürürlüğe girdiği dönemin çağdaş ihale uygulamalarına uyum amacıyla
çıkarılmış bir kanundur.

Genel bütçeli idareler, katma bütçeli idareler, belediyeler ve özel idareler bu Kanunun
kapsamındadır. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu ile genel ve katma bütçe
tanımları kaldırılmış olup, bu idarelerin yeni karşılığı kabaca merkezi yönetim kapsamındaki
idareler ve özel bütçeli idareler olarak kabul edilmelidir. Bu Kanuna tabi idareler açısından,
gelir getirici nitelikte olan işler ile trampa ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi işlerinin
ihalelerine ilişkin hükümleri hala yürürlüktedir.

Kanundaki ihale usulleri 35 inci maddesine göre;

a) Kapalı teklif usulü (Md 36-43),

b) Belli istekliler arasında kapalı teklif usulü (Md:44),

c) Açık teklif usulü (Md:45-49),

d) Pazarlık usulü (Md:50-51)

e) Yarışma usulü (Md:52),

Olarak belirlenmiştir. Söz konusu ihale usulleri, bu Kanuna tabi idarelerin mülkiyetine
sahip oldukları veya tahsis suretiyle hüküm ve tasarruf altında tuttukları gayrimenkullerin
değerlendirilmesinde (satış, kiraya verme, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi)
uygulanmakta olup, Kanunda özellikle taşınmazların değerlendirilmesinde uygulanacak
usullere ilişkin farklı maddelerde düzenlemeler bulunmaktadır.

Kanunun 72-76 ncı maddelerinde bulunan hükümler hazine taşınmazları, Devletin

hüküm ve tasarrufu altındaki yerler ile vakıf taşınmazlarının değerlendirilmesine ilişkin özel
hükümler getirmekte olup bu çerçevede ikincil mevzuat çıkarılması öngörülmüştür. Bunlardan
günümüzde en çok kullanılanı; “Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik”dir. Bu

7
Yönetmelik kapsamına girmeyen, özellikle yerel yönetimlerin mülkiyetinde bulunan
taşınmazların değerlendirilmesine ilişkin olarak 2886 sayılı Kanunun diğer hükümlerinin
uygulanması gerekmektedir.

Diğer taraftan 5393 sayılı Belediye Kanunu ile 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi
Kanununda 2886 sayılı Kanundaki ihale usullerine atıf yapmak suretiyle taşınmazların
değerlendirilmesine ilişkin kimi düzenlemeler de bulunmaktadır. Bu çerçevede arsa karşılığı
inşaat, kat karşılığı inşaat, hasılat paylaşımı gibi anılan Kanunlar ve diğer kanunlarda taşınmaz
değerlendirme yöntemleri ihdas edilmiş olup, bu işlemlerin gerçekleştirilmesine yönelik olarak
yine 2886 sayılı Kanuna veya 2886 sayılı Kanundaki ihale usullerine atıf yapılarak söz konusu
uygulamalar düzenlenmiştir. Dolayısıyla, 2886 sayılı Kanunun özellikle ihale usullerini
düzenleyen hükümlerinin bilinmesi, denetim kapsamındaki idarelerin taşınır ve taşınmaz
mallarını değerlendirmesine ilişkin iş ve işlemlerinin denetimi açısından önem arz etmektedir.

Ayrıca; 2886 sayılı Kanuna tabi olsun veya olmasın Sayıştay denetimine tabi
kuruluşların kamu-özel işbirliğine yönelik olarak uyguladıkları, kanun/bakanlar kurulu kararı
düzeyinde başka düzenlemeler de bulunmakta olup bunlardan en çok karşılaşılabilecek olanlar
aşağıda sıralanmıştır:

- 4/12/1984 tarih ve 3096 sayılı Türkiye Elektrik Kurumu Dışındaki Kuruluşların

Elektrik Üretimi, İletimi, Dağıtımı ve Ticareti ile Görevlendirilmesi Hakkında Kanun

- 28/5/1988 tarih ve 3465 sayılı Karayolları Genel Müdürlüğü Dışındaki Kuruluşların

Erişme Kontrollü Karayolu (Otoyol) yapımı, Bakımı ve İşletilmesi ile Görevlendirilmesi
Hakkında Kanun

- 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet Devret Modeli Çerçevesinde

Gerçekleştirilmesi Hakkında Kanun

- 96/8269 sayılı Elektrik Enerjisi Üretim Tesislerinin Kurulması Hakkında Bakanlar

Kurulu Kararı

- 21/4/2005 tarihli ve 5335 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde

Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun

- 406 sayılı Telgraf ve Telefon Kanunu ile 2813 sayılı Telsiz Kanunu

8
 - 24/11/1994 tarih ve 4046 Sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun

- 6428 sayılı Sağlık Bakanlığınca Kamu Özel İş Birliği Modeli ile Tesis Yaptırılması,
Yenilenmesi ve Hizmet Alınması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde
Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun

- 351 sayılı Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu Kanunu ve 652 sayılı Millî
Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname

9
II)-4734 SAYILI KAMU İHALE KANUNU VE UYGULAMALARI

İHALE UYGULAMALARI
Genel Açıklamalar ve İlkeler
1.1-Kanunun Amacı ve Kapsamı

4734 sayılı Kamu İhale Kanununun amacı 1 inci maddede, kapsamı da 2 nci maddede
belirtilmiştir.
“Madde 1- Bu Kanunun amacı, kamu hukukuna tâbi olan veya kamunun denetimi
altında bulunan veyahut kamu kaynağı kullanan kamu kurum ve kuruluşlarının yapacakları
ihalelerde uygulanacak esas ve usulleri belirlemektir.”
Bu maddeye göre bir idarenin Kanuna tabi olması için;
- Kamu hukukuna tabi olması,
- Kamunun denetimi altında bulunması,
- Kamu kaynağı kullanması,
Şartlarından birinin olması yeterlidir. Bu madde “kapsam” başlıklı aşağıdaki 2 nci
madde ile birlikte değerlendirildiğinde şu sonuca ulaşılır:
Kapsam maddesinde sayılmayan ancak yukarıdaki şartlardan en az birini sağlayan bir
idarenin kurulması durumunda bu idare de Kanuna tabi olacaktır.
“Kapsam
Madde 2- Aşağıda belirtilen idarelerin kullanımında bulunan her türlü kaynaktan
karşılanan mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihaleleri bu Kanun hükümlerine göre
yürütülür:

a) Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile özel bütçeli idareler, il özel idareleri
ve belediyeler ile bunlara bağlı; döner sermayeli kuruluşlar, birlikler (meslekî kuruluş şeklinde
faaliyet gösterenler ile bunların üst kuruluşları hariç), tüzel kişiler.

b) Kamu iktisadi kuruluşları ile iktisadi devlet teşekküllerinden oluşan kamu iktisadi
teşebbüsleri.

c) Sosyal güvenlik kuruluşları, fonlar, özel kanunlarla kurulmuş ve kendilerine kamu

görevi verilmiş tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar (meslekî kuruluşlar ve vakıf yüksek öğretim
kurumları hariç) ile bağımsız bütçeli kuruluşlar.

10
 d) (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilenlerin doğrudan veya dolaylı olarak birlikte ya
da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip bulundukları her çeşit kuruluş, müessese,
birlik, işletme ve şirketler.

e) 4603 sayılı Kanun kapsamındaki bankalar ile bu bankaların doğrudan veya dolaylı
olarak birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip bulundukları şirketlerin
yapım ihaleleri.

Ancak, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu ve bu Fonun hisselerine kısmen ya da

tamamen sahip olduğu bankalar, 4603 sayılı Kanun kapsamındaki bankalar ve bu bankaların
doğrudan veya dolaylı olarak birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip
bulundukları şirketler ((e) bendinde belirtilen yapım ihaleleri hariç) 4603 sayılı Kanun
kapsamındaki bankaların 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa tabi gayrimenkul yatırım
ortaklıkları ile enerji, su, ulaştırma ve telekomünikasyon sektörlerinde faaliyet gösteren
teşebbüs, işletme ve şirketler bu Kanun kapsamı dışındadır.”

Kapsam maddesindeki hükümlere bakıldığında görüleceği üzere,

- Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları,
- Köy tüzel kişilikleri,
- Vakıf Yükseköğretim Kurumları,
- Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu ve bu Fonun Hisselerine Sahip Olduğu Bankalar,
- Enerji, Su, Ulaştırma ve Telekomünikasyon Sektöründe Faaliyet Gösteren
Teşebbüs, işletme ve Şirketler (Özel yasal düzenleme yapılıncaya kadar, İstisnalara ilişkin 3/g
kapsamında bağlılığı devam etmektedir)
Kanunun 1 nci maddesindeki şartlardan en az birini taşımalarına rağmen kapsam
dışındadır.
Konu bakımından durum incelendiğinde ise, kanuna tabi idarelerin her türlü kaynaktan
karşılanan;
- Mal alımı,
- Hizmet alımı,
- Yapım işi,
İhalelerinin kapsamda olduğu görülmektedir. Burada “her türlü kaynak” ibaresinin ne
anlama geldiğinin anlaşılması, konu itibarıyla Kanuna tabi ihalelerin netleştirilmesi için

11
elzemdir. Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki; Kanundaki her türlü kaynak” ibaresi 5018 sayılı
Kanunda geçen aynı ibareden kapsam itibarıyla farklıdır. Kanundaki “her türlü kaynak”
ibaresinin içeriğini anlamak için 2 nci maddenin Kanun gerekçesine bakmak gereklidir. Bu
maddenin gerekçesinde;
“Kamu kurum ve kuruluşlarının ihale işlemlerinde ayrı mevzuata tâbi olması, kamuda
farklı usul ve esasların uygulanmasına neden olmaktadır. Aynı idare tarafından çeşitli
kaynaklardan finanse edilen işlerin ihalelerinde de ayrı mevzuatın bulunması uygulamada
karmaşayı artırmaktadır. Bu nedenle, idarelerin kullanımında bulunan her türlü kaynaktan
yapacakları harcamalara ilişkin mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalelerinde
uygulama birliğini sağlamak amacıyla genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler,
özel idare ve belediyelerin yanı sıra;
- Bu idarelere bağlı döner sermayeli kuruluşlar, birlikler, tüzel kişiler,
-Enerji, su, ulaştırma ve telekomünikasyon sektörlerinde faaliyet gösterenler dahil,
kamu iktisadi kuruluşları ile iktisadi devlet teşekküllerinden oluşan bütün kamu iktisadi
teşebbüsleri,
-Sosyal güvenlik kuruluşları, fonlar, özel kanunlarla kurulmuş ve kendilerine kamu
görevi verilmiş tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar (mesleki kuruluşlar hariç) ile bağımsız bütçeli
kuruluşlar,
-Yukarıda belirtilen daire, idare, kuruluş ve teşebbüslerin sermayesinin yarısından
fazlasına sahip bulundukları her çeşit kuruluş, müessese, birlik, işletme ve şirketler, Kanun
kapsamına alınmıştır.
Ancak, 4603 sayılı Kanun kapsamındaki bankalar bu Kanun kapsamı dışında
tutulmuştur…”
Açıklaması bulunmaktadır. Buna göre bütçeden harcama yapılmasına ilişkin ihaleler
Kanun kapsamında olup, sonucunda parasal olarak gider yapılmayacak işlerin ihalesi Kanun
kapsamında olmayacaktır. Dolayısıyla Kanunda bahsi geçen kaynak parasal kaynaktır.
Kanuna tabi idareler ve işler ile kapsamda olmayan işler hakkında geniş açıklamalar
Kamu İhale Genel Tebliğinde bulunmaktadır.

1.2. 2886 Sayılı Devlet İhale Kanunu ile 4734 ve 4735 sayılı Kanunların Temel
Farklılıkları
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu arasındaki
farklılıklardan en önemlileri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:

12
 Konu 2886 s. Kanun 4734 s. Kanun

a-Genel bütçeye dahil a- Genel bütçe

Kapsamdaki idareler
daireler kapsamındaki kamu
b-Katma bütçeli idareler idareleri ile özel bütçeli
c-İl özel idareleri ve idareler, il özel idareleri
belediyeler ve belediyeler ile bunlara
bağlı; döner sermayeli
kuruluşlar, birlikler
(meslekî kuruluş şeklinde
faaliyet gösterenler ile
bunların üst kuruluşları
hariç), tüzel kişiler.

b) Kamu iktisadi
kuruluşları ile iktisadi
devlet teşekküllerinden
oluşan kamu iktisadi
teşebbüsleri.

c) Sosyal güvenlik
kuruluşları, fonlar, özel
kanunlarla kurulmuş ve
kendilerine kamu görevi
verilmiş tüzel kişiliğe
sahip kuruluşlar (meslekî
kuruluşlar ve vakıf
yüksek öğretim kurumları
hariç) ile bağımsız bütçeli
kuruluşlar.

d) (a), (b) ve (c)

bentlerinde belirtilenlerin

13
 doğrudan veya dolaylı
olarak birlikte ya da ayrı
ayrı sermayesinin
yarısından fazlasına sahip
bulundukları her çeşit
kuruluş, müessese, birlik,
işletme ve şirketler.

e) 4603 sayılı Kanun

kapsamındaki bankalar
ile bu bankaların
doğrudan veya dolaylı
olarak birlikte ya da ayrı
ayrı sermayesinin
yarısından fazlasına sahip
bulundukları şirketlerin
yapım ihaleleri

Alım, satım,hizmet, Mal alımı, hizmet alımı,

Kapsamdaki işler
yapım, kira,trampa, yapım işi
mülkiyetin gayri ayni
tesisi, taşıma işleri
En az üç kişi En az 5 ve tek sayıda kişi
İhale komisyonu
(Bir maliye memuru, (İşin uzmanı iki üye,
yapım işlerinde en az bir bütün değerlendirmeleri
uzman üye, yapım yapacak tek komisyon)
işlerinde yeterlik
komisyonu adı altında ayrı
bir komisyon)
Her ihalede tahmini bedel İlan edilmeksizin sadece
Tahmin edilen
tespiti yapılması, ihalenin idare tarafından bilinen
bedel/yaklaşık maliyet
tahmini bedel üzerinden bir yaklaşık maliyet
yüzde (%) indirim tespiti yapılması,ihalenin
istekliler tarafından

14
 teklifleri arasından piyasa rayiçlerine uygun
yapılması fiyatlara göre teklif edilen
gerçekçi bedeller
üzerinden yapılması

katılabilme Kanuni ikamet sahibi İhaleye katılım için

İhaleye
olma yanında şartnamede gerekli şartlar ve yeterlik
şartları
belirtilen diğer şartları koşulları belirlenmiştir.
karşılayanların ihaleye
katılımı
Şartnamede belirtilmesi Şartnamede belirtilmesi
Şartname
zorunlu hususlar zorunlu hususlar
belirlenmemiştir. belirlenmiştir.

İhale tarihinden en az on Yaklaşık maliyete göre;

İhale ilanı
gün önce yapılan, -İhalenin ve işin
-Günlük gazetede ilan, yapılacağı yerde ilan,
-Diğer şehirlerde ilan, -Kamu İhale Bülteninde
-Resmi Gazetede ilan ilan

-Kapalı teklif -Açık

İhale/alım usulleri
-Belli istekliler arasında -Belli istekliler arasında
kapalı teklif -Pazarlık
-Açık teklif -Yarışma
-Pazarlık -Doğrudan temin
-Emanet usulü -İstisna kapsamında alım
-Yarışma
-Kamu kurumlarında alım
Eksiltmelerde tahmini Ekonomik açıdan en
İhale verme kriteri
bedeli aşmamak üzere avantajlı teklif
uygun -En düşük fiyat
görülen/artırmalarda -Fiyat dışı unsurların
tahmin edilen bedelden fiyatla birlikte
düşük olmamak üzere değerlendirilmesi

15
 ihale komisyonunca sonucunda en avantajlı
uygun görülen bedel bedel

Yukarıdaki farklılıklar temel farklılıklar olup, bunların dışında da yasak fiil ve

davranışlar, yasaklama, teminat, tekliflerin değerlendirilmesi gibi konular başta olmak üzere
2886 sayılı Kanunla kurulmuş olan sistemin geliştirilmesine yönelik olarak çok sayıda
düzenlemenin 4734 sayılı Kanunla getirildiği görülmektedir.

1.3.İstisnalar:
4734 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi istisnaları düzenlemiştir. Söz konusu maddede
istisnalar bentler halinde sayıldıktan sonra, bu bentlerde sayılan alımların ceza ve ihalelerden
yasaklama hükümleri hariç Kanuna tabi olmadığı hükme bağlanmıştır. Bu istisnalar, Kanuna
tabi idarelere Kanun hükümlerini uygulamadan, maddede bentler halinde sayılan ihtiyaçlarını
karşılama imkanı vermektedir.
Kanunun ceza ve ihalelerden yasaklama hükümlerine tabi olmamanın önemli iki
sonucu vardır:
i-İstisna kapsamında yapılan alımda 4734 sayılı Kanunda belirtilen yasak fiil veya
davranışta bulunulması halinde Kanundaki cezalar uygulanır.
ii- 4734 Kanunda belirtilen yasak fiil ve davranışlar nedeniyle ihalelere katılmaktan
yasaklı olanlar istisna kapsamında yapılan alımlara katılamaz. Doktrinde 4735 sayılı Kanun
uyarınca yasaklanmış olanların da istisna kapsamında yapılan alımlara katılıp katılamayacağı
konusunda faklı düşünceler bulunmaktadır. Bu konudaki fikir ayrılığı istisna kapsamında
yapılacak alımlara ilişkin ikincil mevzuattaki kimi farklı hükümlerden kaynaklanmaktadır.
Yeri gelmişken istisna kapsamında yapılacak alımlara ilişkin uygulamaya bakmakta
yarar bulunmaktadır.
Kanunun Geçici 4 üncü maddesi, istisna kapsamındaki bazı alımlara ilişkin ikincil
mevzuatın çıkarılmasına ilişkin hükümler içermektedir
Geçen zaman içinde 3 üncü maddede sayılan istisnalardan hangilerinin daha sık
kullanıldığına bakıldığında; (a), (b), (e), (f), (g) ve (i) bentlerinde sayılanların sıklıkla
başvurulan uygulamalar olduğu görülmektedir. Bunlardan (a) bendine ilişkin olan uygulamalar
için Geçici 4 üncü maddede herhangi bir ikincil mevzuat çıkarılması öngörülmemiş olup
diğerleri ile ilgili ikincil mevzuatı hangi idarelerin nasıl çıkaracağı ise açık bir şekilde hükme

16
bağlanmıştır. Söz konusu düzenlemeler çıkarılmış olup, Kamu İhale Kurumunun (KİK) resmi
internet sitesindeki “mevzuat” sekmesinden bunlara ulaşılabilir.
Uygulamada sıkça kullanıldığını belirttiğimiz bu istisnalar aşağıdadır:
a) Kanun kapsamına giren kuruluşlarca, kuruluş amacı veya mevzuatı gereği işlemek,
değerlendirmek, iyileştirmek veya satmak üzere doğrudan üreticilerden veya ortaklarından
yapılan tarım veya hayvancılıkla ilgili ürün alımları ile 6831 sayılı Orman Kanunu gereğince
orman köyleri kalkındırma kooperatiflerinden ve köylülerden yapılacak hizmet alımları,
b) (Değişik: 20/11/2008-5812/1 md.) Savunma, güvenlik veya istihbarat alanları ile
ilişkili olduğuna veya gizlilik içinde yürütülmesi gerektiğine ilgili bakanlık tarafından karar
verilen veya mevzuatı uyarınca sözleşmenin yürütülmesi sırasında özel güvenlik tedbirleri
alınması gereken veya devlet güvenliğine ilişkin temel menfaatlerin korunmasını gerektiren
hallerle ilgili olan mal ve hizmet alımları ile yapım işleri,
e) Bu Kanun kapsamına giren kuruluşların; Adalet Bakanlığına bağlı ceza infaz
kurumları, tutukevleri işyurtları kurumları, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumuna
bağlı huzurevleri ve yetiştirme yurtları, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı üretim yapan okullar ve
merkezler, Tarım ve Köyişleri Bakanlığına bağlı enstitü ve üretme istasyonları ile
Başbakanlık Basımevi İşletmesi tarafından bizzat üretilen mal ve hizmetler için anılan
kuruluşlardan, Devlet Malzeme Ofisi Ana Statüsünde yer alan mal ve hizmetler için Devlet
Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğünden, yük, yolcu veya liman hizmetleri için Türkiye
Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğünden, akaryakıt ve taşıt için
Tasfiye İşleri Döner Sermaye İşletmeleri Genel Müdürlüğünden yapacakları alımlar (Ek İbare:
20/11/2008-5812/1 md.) ile araştırma-geliştirme faaliyetleri kapsamında Türkiye Bilimsel ve
Teknolojik Araştırma Kurumundan yapacakları mal, hizmet ve danışmanlık hizmet alımları, et
ve et ürünleri için Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğünden, ray üstünde çeken ve çekilen
araçlarda kullanılan monoblok tekerlek ve tekerlek takımları için Makine ve Kimya Endüstrisi
Kurumu Genel Müdürlüğünden yapacakları alımlar,
f) (Değişik: 20/11/2008-5812/1 md.) Ulusal araştırma-geliştirme kurumlarının
yürüttüğü ve desteklediği araştırma-geliştirme projeleri için gerekli olan mal ve hizmet alımları
ile finansmanının tamamı Kanun kapsamındaki bir idare tarafından karşılanarak elde edilen
sonuçların bu idare tarafından sadece kendi faaliyetlerinin yürütülmesinde faydalanıldığı
haller hariç, her türlü araştırma ve geliştirme hizmeti alımları,
g) 2 nci maddenin birinci fıkrasının (b) ve (d) bentlerinde sayılan kuruluşların, ticarî
ve sınaî faaliyetleri çerçevesinde; doğrudan mal ve hizmet üretimine veya ana faaliyetlerine
yönelik ihtiyaçlarının temini için yapacakları, Hazine garantisi veya doğrudan bütçenin

17
transfer tertibinden aktarma yapmak suretiyle finanse edilenler dışındaki yaklaşık maliyeti ve
sözleşme bedeli ikitrilyon üçyüzmilyar Türk Lirasını (Sekizmilyondokuzyüzseksenbinyüzyirmi
Türk Lirasını)* aşmayan mal veya hizmet alımları,
i) (Ek: 14/7/2004-5226/21 md.) 21.7.1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat
Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki taşınır ve taşınmaz kültür varlıklarının rölöve,
restorasyon, restitüsyon ve konservasyon projeleri, sokak sağlıklaştırma, çevre düzenleme
projeleri ve bunların uygulamaları ile değerlendirme, muhafaza, nakil işleri ve kazı
çalışmalarına ilişkin mal ve hizmet alımları.

İstisna kapsamında yapılacak alımlara ilişkin ayrıntılı açıklamalar Kamu İhale Genel
Tebliğinde yer almaktadır.

1.4. Tanımlar
Kanunun 4 üncü maddesinde yer alan tanımlar Kanunun anlaşılması ve uygulanması
bakımından kritik öneme sahiptir. Tanımlar özümsenmeden Kanun hükümlerinin doğru
yorumlanmasının neredeyse imkansız olduğunu söylemek abartı olarak kabul edilmemelidir.

1.5. Uygulama İlkeleri

İhtiyaçların karşılanmasına ilişkin olarak idarelerin uyması gereken ilkeler ve kurallar
Kanunun 5, 62 ve Ek 8 inci maddelerinde belirlenmiştir. Kanunun 5 inci maddesinde temel
ilkeler, 62 nci maddesinde idarelerce ihtiyaçların planlanması ve karşılanması sürecinde
idarelerce yapılması gereken işlemler belirlenmiş, Ek 8 inci maddesinde de özel bir ihtiyaç
konusu olan personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında uyulması gereken kurallara yer
verilmiştir.
İhtiyaçların karşılanmasında temel ilkelerin nasıl gözetileceği hususunda
söylenebilecek en doğru şeyin, alım sürecinde Kanunun ve alımla ilgili diğer mevzuatın
uygulama hükümlerine uygun iş ve işlemlerde bulunmak olmalıdır. Zira bu temel ilkelere nasıl
uyulacağı veya hangi durumlarda uyulmamış sayılacağına ilişkin bir hüküm Kanunda yoktur.
Hatta, Kanunun uygulama hükümlerinden öte, Kamu İhale Kurumu tarafından çıkarılan ikincil
mevzuatın da bu ilkeler ve kurallara uyumla ilgili ayrıntıları düzenlediği dikkate alındığında
idarelerce Kanun ve ikincil mevzuatın uygulama hükümlerine hareket edilmesi yoluyla bu
ilkelere uygun iş ve işlemde bulunmuş sayılacağı söylenmelidir.

18
 Uygulama ilkelerine uygun davranma; hem ihtiyaçların karşılanmasında Kanunun
istediği doğru ve optimum alım sürecinin yürütülmesi hem de idari ve şahsi sorumluluk
risklerinin bertaraf edilmesi için zorunludur. Hem Kanunun 60 ıncı maddesi, hem 5018 sayılı
Kanunun 71 inci ve diğer ilgili maddeleri, hem de ilgisine göre 657 sayılı Kanunun 13 ve ilgili
diğer maddelerindeki sorumluluk hükümleri dikkate alındığında idare görevlilerinin iş ve
işlemleri gerçekleştirirken bu uygulama ilkelerine neden uymaları gerektiği daha açık olarak
görülecektir.
Uygulama ilkeleri maddeler itibarıyla aşağıya alınmıştır:
Temel ilkeler
Madde 5- İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit
muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve
zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.
Açıklama:
Maddenin bu ilk fıkrasındaki ilkeler çağdaş kamu alımlarının bütün dünyada geçerli
olan ilkeleridir. Bu ilkelerin nasıl gerçekleştirileceğine ilişkin uygulama maddelerine
bakıldığında aşağıdaki sonuçlara ulaşılacaktır:
Saydamlık: 13, 16, 24, 26, 27, 28,29,36,41, 47, 55 ve 56 ncı maddeler bu ilkeye
ilişkindir.
Rekabet: 10,11,12,13, 24, 26, 27 ve 28 inci maddeler bu ilkeye ilişkindir.
Eşit Muamele: 36 ve 37 nci maddeler bu ilkeye ilişkindir.
Güvenirlik:55, 56 ve 57 nci maddeler bu ilkeye ilişkindir.
Gizlilik:9,61 ve 62 nci maddenin (d) bendi bu ilkeye ilişkindir.
Kamuoyu Denetimi:13, 24,26, 47 ve 56 ncı maddeler bu ilkeye ilişkindir.
İhtiyaçların Zamanında Karşılanması: 62 nci maddenin (a) ve (b) bentleri bu ilkeye
ilişkindir.
İhtiyaçların uygun şartlarla karşılanması ve kaynakların verimli kullanılması: 12, 38
ve 40 ıncı maddeler bu ilkeye ilişkindir.

Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı
ve yapım işleri birarada ihale edilemez.
Açıklama:
Mahiyetleri itibarıyla birbirinden farklı nitelik arz ettiği için mal alımı, hizmet alımı
ve yapım işinin bir arada ihale edilmemesi gerekmektedir. Aralarında doğal bağlantı bulunan
işlerin bir arada ihale edilmesi ise işin gereğidir. Bu hükmün uygulanmasında piyasa koşullarına

19
bakılarak uygulama yapılmasının daha doğru olacağı söylenebilir. Piyasada mal tedarikçisi
tarafından karşılanan bir ihtiyacın hizmet alımı içerisine dahil edilerek, hizmet sunucusundan
alınması rasyonel bir işlem değildir ve hizmet sunucusu söz konusu malı satın alıp üzerine
ayrıca yüklenici karı ekleyerek teklif bedelini oluşturacağı için kaynakların verimli kullanılması
ilkesine de aykırı olacaktır. Diğer taraftan Kanunun 10 uncu maddesine göre ihaleye
katılanlardan benzer iş deneyimi istenmesi gerektiği dikkate alındığında; farklı işleri bir arada
ihale etmeye kalkıldığında yapılacak benzer iş belirlemesinin, benzer olmayan işleri daha önce
bir arada yapan piyasa aktörü sayısı az olacağından rekabeti de engelleyecektir.
Ancak bazı ihalelerde piyasa koşulları mal, hizmet ve yapım işinin ikisinin veya her
üçünün bir arada ihale edilmesini zorunlu kılabilmektedir. Burada piyasanın satış geleneğine
bakılması, piyasada farklı tedarik kaynaklarından temin edilmesi mutat hale gelmiş alım ve
işleri bir arada ihale etmemeye özen gösterilmesi gereklidir.
Uygulamada mal alımlarına montaj hizmetinin dahil edilmesi, araç bakım-onarım
hizmetine yedek parça alımlarının dahil edilmesi, yemek hazırlama ve dağıtım hizmetine gıda
malzemesinin de dahil edilmesi, temizlik hizmetine temizlik malzemesinin dahil edilmesi,
hizmet binası yapımına güvenlik sisteminin de dahil edilmesinde olduğu gibi mal, hizmet ve
yapım işlerinin birleştirilerek alınması piyasa ekonomisinin kuralları gereğidir.

Eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işleri
kısımlara bölünemez.
Açıklama:
Bu ilke AB Kamu Alımları Direktiflerine uyum adına Kanuna koyulmuş bir ilkedir.
Kanunun 8 inci maddesi Kanun kapsamındaki ihalelerde geçerli olan eşik değerleri
belirlemiştir. Kanunun 63 üncü maddesi ile birlikte değerlendirildiğinde önemi daha iyi
görülebilir. Eşik değerler Kanun kapsamında yapılacak ihalelerin yabancı isteklilere kapatılıp
kapatılmaması, ilanların yayım yeri ve süresinde esas alınmanın yanında uygulama
yönetmeliklerindeki yeterlik koşularının belirlenmesinde de esas alınmıştır.
Kanunun 13 üncü maddesine bakıldığında eşik değerin altında ve üzerinde yaklaşık
maliyetli işlerin ihale ilanları için farklı süre ve şekiller öngörüldüğü görülecektir. Aynı şekilde;
ihale uygulama yönetmeliklerinin iş deneyimi veya mali yeterlik koşullarına ilişkin hükümlere
bakıldığında, yaklaşık maliyeti eşik değerin altında olup olmamasına göre yeterlik koşullarının
farklılaştığı görülecektir.

20
 Bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale
usulü temel usullerdir. Diğer ihale usulleri Kanunda belirtilen özel hallerde kullanılabilir.
Açıklama:
Planlı ve mutat şekilde yürütülecek ihaleler açısından teorik olarak maddenin 1 inci
fıkrasındaki ilkelerin hepsinin en optimum seviyede sağlanacağı ihale usulleri açık ve belli
istekliler arasında ihale usulleridir. Bu iki türün de ortak özelliği, 13 üncü maddeye göre ilan
edilerek gerçekleştirilmeleridir. Ancak bazen mutat olmayan alımlar için durumun şartlarına
uygun olarak bu usullerin dışında Kanunda sayılan ihale yöntemlerinin uygulanması
gerekebilir. Bu durumda Kanunda belirtilen diğer ihale usulü olan pazarlık ihalesinin uygun
şekillerinden biri kullanılır.

Ödeneği bulunmayan hiçbir iş için ihaleye çıkılamaz.

Açıklama:
Bu ilke ihtiyaçların karşılanması sürecinin uzamasının engellenmesini, yatırımların
mümkün olan en kısa sürede ekonomiye kazandırılmasını amaçlamaktadır. Ödeneğin
bulunmasından anlaşılması gereken, asgari olarak iş için hesaplanan yaklaşık maliyetin KDV
dahil tutarı kadar ödeneğin bulunmasıdır.

(Değişik altıncı fıkra: 30/7/2003-4964/4 md.) İlgili mevzuatı gereğince Çevresel Etki
Değerlendirme (ÇED) raporu gerekli olan işlerde ihaleye çıkılabilmesi için ÇED olumlu
belgesinin alınmış olması zorunludur. Ancak, doğal afetlere bağlı olarak acilen ihale edilecek
yapım işlerinde ÇED raporu aranmaz.
Açıklama:
Kamu alımlarının çevreye olan olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi açısından 5872
sayılı Çevre Kanunu ve ilgili “Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği” hükümlerine uygun
hareket edilmesi gerektiği belirtilmektedir.

İdarelerce uyulması gereken diğer kurallar

Madde 62- Bu Kanun kapsamındaki idarelerce mal veya hizmet alımları ile yapım
işleri için ihaleye çıkılmadan önce aşağıda belirtilen hususlara uyulması zorunludur:
a) Yatırım projelerinin plânlanan sürede tamamlanarak ekonomiye kazandırılabilmesi
amacıyla, birden fazla yılı kapsayan işlerde ihaleye çıkılabilmesi için, işin süresine uygun
olarak yıllar itibariyle ödeneğin bütçelerinde bulunmasını sağlamak üzere programlamanın
yapılmış olması zorunludur. İlk yıl için öngörülen ödenek, (Ek ibare: 24/11/2016-6761/6 md.)

21
yılı merkezî yönetim bütçe kanununda belirlenen stratejik öneme sahip yatırımlar veya projeler
hariç olmak üzere, proje maliyetinin % 10’undan az olamaz ve başlangıçta daha sonraki yıllar
için programlanmış olan ödenek dilimleri sonraki yıllarda azaltılamaz.
Açıklama:
Bu bent birden çok yıla yüklenme gerektiren yatırım işlerinin ödenek planlamasının
nasıl yapılması gerektiğini belirlemektedir. Bentte geçen “yatırım” ibaresi her ne kadar yapım
işini çağrıştırsa da yatırım niteliğinde mal ve hizmet alımı da olabileceği dikkatlerden
kaçmamalıdır. Bentteki, ilk yıl ödeneğinin proje maliyetinin % 10’undan az olamayacağı ve
başlangıçta daha sonraki yıllar için programlanmış ödenek dilimlerinin sonradan
azaltılamayacağına ilişkin zorunluluk, yıllık ödeneklerin artırılmasına engel değildir. Bendin
amacının yatırımların planlanan zamanda tamamlanması için ödenek sorununu bertaraf etmek
olduğu söylenmelidir.

b) Öngörülen ödeneklerin kullanılmasına imkan verecek süre dikkate alınarak,

idarelerce ihalelerin zamanında yapılması, birden fazla yılı kapsayan ve yatırım niteliği olan
işlerde (doğal afetler nedeniyle yapılması gerekenler hariç) ise yılın ilk dokuz ayında ihalenin
sonuçlandırılması esastır. (Ek ibare: 30/7/2003-4964/38 md.) Ancak ertesi malî yılda
gerçekleştirilecek süreklilik arz eden mal ve hizmet alımları için bir önceki malî yıl sona
ermeden ihaleye çıkılabilir.
Açıklama:
Bent hükümlerine bakıldığında ihalenin zamanlaması ile ilgili hükümler içerdiği
görülecektir. Buna göre;
-Öngörülen ödeneğin kullanılmasına imkan verecek süre dikkate alınarak ihalelerin
zamanında yapılması gerekir.
- Birden fazla yılı kapsayan yapım işlerinde yılın ilk dokuz ayında ihalenin
sonuçlandırılması esastır (İstisnası; -Doğal afetler nedeniyle ivedi olarak yapılması gereken
ihaleler).
- Ertesi mali yılda gerçekleştirilecek süreklilik arz eden mal ve hizmet alımları için bir
önceki mali yıl sona ermeden ihaleye çıkılabilir. Süreklilik arz eden alımlardan anlaşılması
gereken; idarenin birden fazla yılı içeren belli bir dönem boyunca aralıksız olarak ihtiyaç
duyduğu mal veya hizmete ilişkin alımdır. Burada ihtiyacın kesintisiz olmasından her gün
ihtiyaç duyulması değil, her gün veya belli periyotlarla yıl içinde ihtiyaç duyulma olasılığının
yüksek olması anlaşılmalıdır. Örneğin, temizlik, güvenlik, personel taşıma hizmet alımları veya
akaryakıt alımı gibi alımlar bu kapsamda değerlendirilebilir.

22
 - İdareler, ertesi yıla geçen veya gelecek yıllara yaygın yüklenmelerini tabi oldukları
mali mevzuat ile diğer mevzuat hükümlerini esas alarak gerçekleştirir. Birden fazla yılı
kapsayan işlerde ihaleye çıkılabilmesi için, işin süresine uygun olarak yıllar itibarıyla öngörülen
ödeneğin bütçelerinde bulunmasını sağlamak üzere programlamanın yapılmış olması
zorunludur.
Burada ödenek planlamasına ilişkin olarak 5018 sayılı kamu Mali Yönetimi ve Kontrol
Kanununun 26, 27 ve 28 inci maddelerini zikretmek gereklidir.
Söz konusu maddeler aşağıdadır:

“Yüklenmeye girişilmesi
Madde 26- Yüklenme, usulüne uygun olarak düzenlenmiş sözleşme esaslarına veya
kanun hükmüne dayanılarak iş yaptırılması, mal veya hizmet alınması karşılığında geleceğe
yönelik bir ödeme yükümlülüğüne girilmesidir. Bütçede yeterli ödeneği bulunmayan işler için
yüklenmeye girişilemez. Yüklenme süresi malî yılla sınırlıdır. Harcama yetkilileri, tahsis edilen
ödenekler dahilinde yüklenmeye girebilirler. Yüklenmeye girişilen tutara ait ödenekler saklı
tutulur; başka iş yaptırılması, mal veya hizmet alınması için kullanılamaz.

Ertesi yıla geçen yüklenme

Madde 27- Niteliğinden dolayı malî yılla sınırlı tutulamayan ve sürekliliği bulunan
aşağıdaki iş ve hizmetler için; her iş itibarıyla, bütçelerinde öngörülen ödeneklerin yüzde
ellisini, izleyen yılın Haziran ayını geçmemek ve yüklenme süresi on iki ayı aşmamak üzere,
ilgili üst yöneticinin onayıyla ertesi yıla geçen yüklenmelere girişilebilir:
a) Türk Silahlı Kuvvetlerinin yapım, onarım, etüt ve proje işleri, araştırma-geliştirme
projeleri, giyecek ve yiyecek alımları, makine-teçhizat, silah-mühimmat-teçhizat alımlarıyla
bunların bakım, onarım ve imalat işleri.
b) Yiyecek, yakacak, akaryakıt ve madeni yağ ihtiyaçları.
c) Temini ve korunması güç olan ilaç, aşı, serum ve tıbbi sarf malzemeleri.
d) Süreli yayın alımı, taşıma, koruma ve güvenlik, temizlik ve yemek hizmetleri.(1)
e) (Değişik: 22/12/2005-5436/10 md.) Taşıtların malî sorumluluk sigortası ile yurt
dışından tedariki yapılan silah, silah-teçhizat ve mühimmat sevkinin her türlü riske karşı
sigortalanması amacıyla yaptırılan nakliyat sigortası.

23
 f) (Değişik: 22/12/2005-5436/10 md.) Makine-teçhizat, yol ve otoyol, bilgisayar ve
haberleşme sistemlerinin bakım işleri; her türlü onarım işleri ile elektronik bilgi erişim
hizmetleri.
g) (Ek: 25/4/2007-5628/1 md.; Değişik: 3/10/2016-KHK-676/32 md.) Emniyet Genel
Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığının yapım, onarım,
etüt ve proje işleri, araştırma-geliştirme projeleri, yiyecek ve giyecek alımları makine-teçhizat
ile silah, mühimmat ve teçhizat alımlarıyla bunların bakım, onarım ve imalat işleri.
h) (Ek: 24/7/2008-5793/32 md.) Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığının etüt ve proje
işleri, araştırma-geliştirme projeleri, makine, silah-mühimmat, teçhizat ve sistem alımlarıyla
bunların bakım, onarım ve imalat işleri.
ı) (Ek: 4/4/2015-6645/77 md.) Türkiye İş Kurumu tarafından yürütülen aktif işgücü
hizmetleri kapsamında kurs ve programlar,
(Ek ikinci fıkra: 22/12/2005-5436/10 md.) Ancak (d) bendinde sayılan işler için
bütçelerinde ödeneklerin yüzde ellisinin aşılmayacağı hükmü Millî Eğitim Bakanlığı için
aranmaz.

Gelecek yıllara yaygın yüklenmeler

Madde 28- Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri, bir malî yıl içinde
tamamlanması mümkün olmayan yatırım projeleri için gelecek yıllara yaygın yüklenmeye
girişebilir
Türk Silahlı Kuvvetleri Stratejik Hedef Planında yer alan projeler için 2.7.1992 tarihli
ve 3833 sayılı Kanun çerçevesinde gelecek yıllara yaygın yüklenmelere girişmeye, Milli
Savunma Bakanlığı yetkilidir.
(Ek fıkra: 3/10/2016-KHK-676/33 md.) Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel
Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığının bir mali yıl içinde tamamlanması mümkün
olmayan asayiş ve güvenlik hizmetlerine yönelik alımları için gelecek yıllara yaygın
yüklenmelere girişmeye İçişleri Bakanlığı yetkilidir.
Dışişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığının uygun görüşünü almak kaydıyla, yabancı
ülkelerde dış temsilcilik binası veya arsa satın alınması, bina yaptırılması veya kiralanması için
gelecek yıllara yaygın yüklenmelere girişebilir.
(Ek dördüncü fıkra: 22/12/2005-5436/10 md.; Değişik: 25/4/2007-5628/2 md.) Yılı
bütçesinde ödeneği bulunması ve merkezî yönetim kapsamındaki idareler için Maliye
Bakanlığının uygun görüşünün alınması kaydıyla; satın alma suretiyle edinilmesi ekonomik

24
olmayan her türlü makine-teçhizat, cihazlar ve taşıtlar ile hava ambulansı ve yangınla
mücadele amacıyla hava ve deniz araçlarının kiralanması veya finansal kiralama suretiyle
temini; afet ve acil durumlar için kurulan lojistik depoların işletilmesiyle ilgili hizmetleri,
yemek (beşinci fıkra kapsamındaki yemek hizmetleri hariç) ve personel taşıma hizmetleri,
16/6/2005 tarihli ve 5369 sayılı Kanuna göre sağlanan sabit ve ankesörlü telefon hizmetleri ile
acil yardım çağrıları hizmetleri, internet erişim hizmetleri, deniz haberleşmesi ve seyir
güvenliği haberleşme hizmetleri, 5/11/2008 tarihli ve 5809 sayılı Elektronik Haberleşme
Kanunu kapsamındaki elektronik haberleşme hizmetleri, elektrik ve doğalgaz alımları, harita,
plan, proje, etüt ve müşavirlik hizmetleri, 17/2/2011 tarihli ve 6114 sayılı Kanuna göre yapılan
sınav işlemleri ile sınırlı olmak üzere basım, dağıtım, nakil, kamera kaydı ve izlenmesi ile sınav
güvenliği ve gizliliği kapsamındaki alımlar, ulusal araştırma geliştirme kurumlarının süreli ve
süresiz yayın alımları, orman ağaçlandırma ve amenajman işleri, kit karşılığı cihaz, ilaç, tıbbi
cihaz, aşı ve anti-serum alımı için; süresi üç yılı geçmemek, finansal kiralama suretiyle temin
edileceklerde ise dört yıl olmak üzere üst yöneticinin onayıyla gelecek yıllara yaygın
yüklenmeye girişilebilir. (Ek cümle: 20/8/2016-6745/57 md.) Bu fıkrada sayılanlar dışında,
birden fazla yıla yaygın olması zorunluluğu bulunan veya ekonomik olan diğer mal ve hizmet
alımlarını, yüklenme süresi 3 yılı geçmemek üzere belirlemeye ve bu fıkrada belirlenen süreleri
beş katına kadar artırmaya Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulu yetkilidir.
(Ek fıkra: 10/9/2014-6552/14 md.) Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin,
4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e)
bendi kapsamında olan işlerden sürekli nitelikte olanlara ilişkin hizmet alımlarında, yüklenme
süresi üç yıl olup, işin niteliğinden veya süresinden kaynaklanan zorunlu hâllerde bu süre
gerekçesi gösterilmek şartıyla üst yöneticinin onayıyla kısaltılabilir.
Hükümleri bulunmaktadır. Bu hükümler 4734 sayılı Kanunun 5 ve söz konusu 62/b
maddesi ile birlikte değerlendirildiğinde 5018 sayılı Kanuna tabi idareler açısından hangi işlerin
gelecek yıla geçecek şekilde, hangi işlerin yıllara yaygın olarak gerçekleştirileceği, bu arada
hangi işlerin azami kaç yıla yaygın olabileceği, hangi işlerin ise kaç yıla yaygın olarak
yapılmasının zorunlu olduğu görülmektedir.
Bütün bu hükümlere (4734 s.K Md 62/a-b ile 5018 s. K. Md. 26-28) bakıldığında;
4734 sayılı Kanunun bir ödenek kanunu olmadığı, sadece ihalelerin hangi sürelerle ve şartlarla
yapılabileceğine ilişkin olarak idarelere yetki tanıyan hükümler içerdiği, ödenek planlaması
konusunda esas referans alınacak kanunun 5018 sayılı Kanun olduğu sonucuna ulaşılmaktadır.
Diğer taraftan gelecek yıllara yaygın yüklenme ile ilgili olarak belediyeler için 5393
sayılı Belediye Kanununun 67 nci maddesinde özel hüküm olduğunu da belirtmek gerekir. Söz

25
konusu madde belediyeler açısından hizmet alımlarına ilişkin olarak bu husustaki özel hüküm
olup, belediyeler hizmet alımlarına ilişkin olarak bu hükme tabidirler. Söz konusu madde
aşağıdadır:
“Gelecek yıllara yaygın hizmet yüklenmeleri
Madde 67- Belediyede belediye meclisinin, belediyeye bağlı kuruluşlarda yetkili
organın kararı ile park, bahçe, sera, refüj, kaldırım ve havuz bakımı ve tamiri; araç kiralama,
kontrollük, temizlik, güvenlik ve yemek hizmetleri; makine-teçhizat bakım ve onarım işleri;
bilgisayar sistem ve santralleri ile elektronik bilgi erişim hizmetleri; sağlıkla ilgili destek
hizmetleri; fuar, panayır ve sergi hizmetleri; baraj, arıtma ve katı atık tesislerine ilişkin
hizmetler; kanal bakım ve temizleme, alt yapı ve asfalt yapım ve onarımı, trafik sinyalizasyon
ve aydınlatma bakımı, sayaç okuma ve sayaç sökme-takma işleri ile ilgili hizmetler; toplu
ulaşım ve taşıma hizmetleri; sosyal tesislerin işletilmesi ile ilgili işler, süresi ilk mahallî idareler
genel seçimlerini izleyen altıncı ayın sonunu geçmemek üzere ihale yoluyla üçüncü şahıslara
gördürülebilir.”
Söz konusu madde Belediyelerin maddede sayılan hizmetleri bir sonraki mahalli
idareler genel seçimlerinden sonraki altıncı ayın sonuna kadar alma hakkı vermekte olup,
burada sayılmayan hizmetler açısından 5018 sayılı Kanunun 27 ve 28 inci maddelerine tabi
olduklarını söylemek gerekir.

c) (Değişik: 18/4/2007-5625/5 md.) Yapım işlerinde arsa temin edilmeden, mülkiyet,

kamulaştırma ve gerekli hallerde imar işlemleri tamamlanmadan ve uygulama projeleri
yapılmadan ihaleye çıkılamaz. İhale konusu yapım işinin özgün nitelikte ve karmaşık olması
nedeniyle teknik ve malî özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenemediği durumlarda ön veya
kesin proje üzerinden ihaleye çıkılabilir. Uygulama projesi bulunan yapım işlerinde anahtar
teslimi götürü bedel teklif alınmak suretiyle ihale yapılması zorunludur. Ancak, doğal afetler
nedeniyle uygulama projesi yapılması için yeterli süre bulunmayan yapım işlerinde ön veya
kesin proje üzerinden, her türlü onarım işleri ile işin yapımı sırasında belli aşamalarda arazi
ve zemin etütleri gerekmesi veya uygulamada imar ve güzergâh değişikliklerinin muhtemel
olması nedenleriyle ihaleden önce uygulama projesi yapılamayan, bina işleri hariç, yapım
işlerinde ise kesin proje üzerinden ihaleye çıkılabilir. Bu işlerin uygulama projesi yapılabilen
kısımlar için anahtar teslimi götürü bedel, uygulama projesi yapılamayan kısımlarda ise her
bir kalem iş için birim fiyat teklif almak suretiyle ihale yapılabilir. Arsa temini, mülkiyet ve
kamulaştırma işlemlerinin tamamlanması şartı, baraj ve büyük sulama, içmesuyu isale hattı,

26
enerji nakil hattı, trafo, trafo merkezleri, şalt tesisleri, kaptajlar, su depoları, karayolu, liman
ve havaalanı, demiryolu, petrol ve doğalgaz boru hattı projelerinde aranmaz.
Açıklama:
Bu bent yapım işi ihalelerine ilişkin hangi hazırlıkların yapılması gerektiğini
belirtmektedir. Madde aşağıdaki tablo ile şematize edilebilir:

HAZIRLIKLAR İSTİSNALARI

1) Arsa temini, Baraj ve büyük sulama, içme suyu isale hattı,

Enerji nakil hattı, trafo, trafo merkezleri, şalt tesisleri,

2) Mülkiyet,

Kaptajlar, su depoları,
3) Kamulaştırma,
Karayolu, liman ve havaalanı, demiryolu,

Petrol ve doğalgaz boru hattı projeleri

4)Uygulama İşin özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve

projeleri, malî özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenemez olması
işler

Doğal afetler nedeniyle uygulama projesi yapılması için yeterli

süre bulunmayan işler

Her türlü onarım işleri

Bina İşleri Hariç, İşin yapımı sırasında belli aşamalarda arazi

ve zemin etütleri gereken işler

Bina İşleri Hariç, Uygulamada imar ve güzergâh

değişikliklerinin muhtemel olması nedenleriyle ihaleden önce
uygulama projesi yapılamayan işlerde

ÖN PROJE / KESİN PROJE UYGULANABİLECEK

5) İmar işlemleri (İSTİSNASI YOK)

27
 Konuyla yakın ilgisi bakımından bu bentten kaynaklı olarak idare tarafından karar
verilecek teklif alma usulleri olan anahtar teslimi götürü bedel ile teklif birim fiyat arasındaki
uygulama farklarını da irdelemek faydalı olacaktır. Bentte karma tekliften de bahsedilmekle
birlikte karma teklif; anahtar teslimi götürü bedel teklif ile birim fiyat teklifin bir arada alındığı
bir teklif alma türü olduğundan kendi başına özel bir tür olmadığını da belirtmek gerekir.
Anahtar teslimi götürü bedel ile teklif birim fiyat arasındaki uygulama farkları aşağıdaki tabloda
gösterilmiştir.

YAPIM İŞLERİNDE TEKLİF TÜRLERİ ARASINDAKİ UYGULAMA FARKLARI

ANAHTAR TESLİMİ GÖTÜRÜ BEDEL TEKLİF İHALE BİRİM FİYAT TEKLİF İHALE

İHALE AŞAMASI

İhale dokümanında uygulama projesinin yer alması İhale dokümanında ön veya kesin projenin yer
zorunludur alması zorunludur

METRAJ CETVELİ ihale dokümanında yer almaz. Herbir imalat kaleminin miktarlarını tek tek gösteren
(İmalatların miktarları, istekliler tarafından proje METRAJ CETVELİ ihale dokümanında yer alır.
üzerinden hesaplanmaya çalışılacaktır.)

İhalede GÖTÜRÜ BEDEL TEKLİF mektubu ile teklifler verilir.

İhalede BİRİM FİYAT TEKLİF mektubu ile teklifler verilir

Teklif mektubunda sadece tek bir Götürü teklif BİRİM FİYAT TEKLİF mektubu ekinde BİRİM FİYAT
rakamı yer alır; Ekinde ayrıntılı fiyatları gösteren CETVELİ yer alır. Cetvelde ayrıntılı olarak, herbir
BİRİM FİYAT CETVELİ olmaz. imalat kalemleri için idarece metraj listelerinde
gösterilen miktarlar ve ayrıntılı teklif birim fiyatlar
yer alır.

Sözleşme taslağında, ödemelere esas olacak Sözleşme taslağında PURSANTAJ ORANLARI CETVELİ
İLERLEME YÜZDELERİ (PURSANTAJ ORANLARI) yer almaz (çünkü ödemeler fiili imalat miktarları
CETVELİ yer alır üzerinden yapılacaktır)

28
 Sözleşme ANAHTAR TESLİM GÖTÜRÜ BEDEL şeklinde Sözleşme BİRİM FİYAT şeklinde düzenlenir
düzenlenir.

İHALEDEN SONRA SÖZLEŞME UYGULAMA AŞAMASI

Aylık yapılacak hakediş ödemeleri, sözleşmedeki Aylık yapılacak hakediş ödemelerinde, birim fiyat
pursantaj oranları üzerinden hesaplanır teklif cetvelindeki, teklif birim fiyatlar ile, imalatların
fiili ölçüm miktarlarının çarpımı esas alınır

d) (Değişik: 30/7/2003-4964/38 md.) İdarelerce bütçesinin programlanmasında,

ihalede ise isteklilerce verilen tekliflerin karşılaştırılmasında kullanılmak üzere tespit edilen
yaklaşık maliyet isteklilere duyurulmaz.

e) (Değişik: 20/11/2008-5812/24 md.; Değişik: 10/9/2014-6552/10 md.) İdarelerin bu

Kanunda tanımlanan hizmetlerden personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında aşağıda
belirtilen hususlara uyması zorunludur:

1) İdarelerce kanun, tüzük ve yönetmeliklere göre istihdam edilen personelin yeterli

nitelik veya sayıda olmaması hâlinde personel çalıştırılmasına dayalı yardımcı işlere ilişkin
hizmetler için ihaleye çıkılabilir. Bu kapsamda ihaleye çıkılabilecek yardımcı işlere ilişkin
hizmet türlerini; idarelerin teşkilat, görev ve yetkilerine ilişkin mevzuatı, yerleşik yargı
içtihatları ile 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun 2 nci maddesinin yedinci fıkrası
dikkate alınmak suretiyle idareler itibarıyla ayrı ayrı veya birlikte belirlemeye işçi, işveren ve
kamu görevlileri konfederasyonları, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Hazine
Müsteşarlığı ve Devlet Personel Başkanlığının görüşü ve Maliye Bakanlığının teklifi üzerine
Bakanlar Kurulu yetkilidir. 3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanununun 67 nci maddesi
ile diğer kanunların hizmet alımına ilişkin özel hükümleri saklıdır.

2) İdarelerin teşkilat, görev ve yetkilerine ilişkin mevzuatı ile 4857 sayılı Kanunun 2
nci maddesinin yedinci fıkrası esas alınmak suretiyle, idareye ait bir işyerinde yürütülen asıl
işin bir bölümünde idarenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde
hizmet alımı ihalesine çıkılabilir.

29
 3) Danışmanlık hizmet alım ihalelerinde istihdam edilen personelin yeterli nitelik veya
sayıda olmaması şartı aranmaz.
Açıklama:
(e) bendi4734 sayılı Kanunun son yıllarda en çok tartışılan hükümlerini içeren benttir
denebilir. Zira personel çalıştırılmasına yönelik ihaleler son yıllarda kamuoyunda çok yer
bulmuş ve nihayet 696 sayılı KHK ile bu alımların neredeyse tamamı kaldırılmıştır. Bentteki
hükümlerin Ek 8 inci madde hükümleri ile birlikte değerlendirilmesinin, konunun tam olarak
anlaşılması için gerekli olduğu düşünülmektedir. Anılan Ek 8 inci maddede;
“Uygun görüş alınması ve görevlilerin sorumlulukları
EK MADDE 8 - (Ek: 10/9/2014-6552/11 md.) 62 nci maddenin birinci fıkrasının (e)
bendi kapsamında personel çalıştırılmasına dayalı hizmetler (danışmanlık hizmet alımları
hariç) için ihaleye çıkılmadan önce;

a) 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli
(I), (II) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan idareler ile bunlara bağlı döner sermayeli
kuruluşların, Maliye Bakanlığından,

b) 8/6/1984 tarihli ve 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun

Hükmünde Kararname uyarınca yayımlanan Genel Yatırım ve Finansman Programı Kararı
çerçevesinde, 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye tabi kamu iktisadi teşebbüsleri ve
bağlı ortaklıklarının Hazine Müsteşarlığından, 24/11/1994 tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme
Uygulamaları Hakkında Kanun çerçevesinde özelleştirme programında bulunanlardan
sermayesinin %50’sinden fazlası kamuya ait işletmeci kuruluşların ise Özelleştirme İdaresi
Başkanlığından,

uygun görüş alması zorunludur.

Uygun görüş alınmadan bu hizmetler için ihaleye çıkılamaz. 62 nci maddenin birinci
fıkrasının (e) bendinin (1) numaralı alt bendinde yer alan hizmet alımlarında niteliği gereği
sözleşme süresi altı ayı aşmayan işlerde uygun görüş şartı aranmaz.

62 nci maddenin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca yapılan personel çalıştırılmasına
dayalı hizmet alımı ihaleleri çerçevesinde çalıştırılan personel, ihale ve sözleşme konusu iş
dışında başka bir işte çalıştırılamaz ve görevlendirilemez. Bu kapsamda, personel

30
çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalesine çıkılmaması gerektiği hâlde ihaleye çıkılması,
uygun görüş alınması gereken hâllerde alınmadan ihaleye çıkılması, ihale kapsamında
çalıştırılan personelin sözleşme konusu işler dışında çalıştırılması, 4857 sayılı Kanunun 2 nci
maddesinin yedinci fıkrası hükmüne aykırılık teşkil edecek şekilde işlem ve eylemler yapılması
nedeniyle idare aleyhine zarar ortaya çıkması hâlinde, oluşan bu zararlar, bu zarara neden
olduğu tespit edilenlere rücu edilmek suretiyle tahsil edilir. Ayrıca, bu kişiler hakkında
uygulanacak ceza ve disiplin hükümleri saklı kalmak üzere, bu kişilere her türlü aylık, ödenek,
zam, tazminat dâhil yapılan bir aylık net ödemelerin beş katı tutarında idari para cezası
uygulanır. 4857 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında öngörülen itiraz veya diğer
kanun yollarına başvurmayan kişilere ise her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dâhil yapılan
bir aylık net ödemelerin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Çalışma ve Sosyal Güvenlik

Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığının görüşü ve Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar
Kurulu tarafından yürürlüğe konulan yönetmelikle düzenlenir.”
Hükmü bulunmaktadır. Bu madde hükümleri; Md 62/e’ye göre ihale yapılması ve
hizmet alınmasında hangi uygun görüşlerin alınması gerektiği ile sözleşmenin uygulanmasında
dikkat edilmesi gereken hususları düzenlemiş olmaktadır.

f) İhale dokümanı hazırlanmadan ilân yapılamaz. İlân sürelerinin hesaplanmasında

ilânın yayımlandığı gün dikkate alınır, ihale günü veya son başvuru günü dikkate alınmaz. 13
üncü maddede belirtilen ilân sürelerine uyulmak üzere, ilân yapılmasına kadar geçecek süre
de gözönüne alınarak ilân yapılacak yerlere yeterli süre öncesinde ilân metinlerinin
gönderilmesi zorunludur.
g) İhale için tespit olunan tarih tatil gününe rastlamışsa ihale, tekrar ilâna gerek
kalmaksızın tatili takip eden ilk iş gününde aynı yer ve saatte yapılır ve bu saate kadar verilen
teklifler kabul edilir. İhale saati çalışma saati dikkate alınarak tespit edilir. İlândan sonra
çalışma saati değişse de ihale ilân edilen saatte yapılır.
h) (Değişik: 20/11/2008-5812/24 md.) İş deneyimi bulunmayan mühendis veya
mimarların, aldıkları lisans eğitimine uygun yapım işi ihalelerine başvurularında, toplam
süresi onbeş yılı geçmemek kaydıyla mezuniyetlerinden sonra geçen her yıl,
yüzyirmiikibinüçyüzseksenyedi Yeni Türk Lirası (İkiyüzonaltıbinaltıyüzseksenbir Türk Lirası)*
olarak hesaplanmak üzere 10 uncu madde kapsamındaki benzer iş deneyimi olarak dikkate
alınır. Bu süre iş deneyimi bulunan mimar ve mühendisler için uygulanmaz. Bu bent

31
kapsamında elde edilen deneyim mühendis ve mimarın beş yıldır en az % 51 hissesine sahip
olduğu tüzel kişiler tarafından da kullanılabilir.
ı) (Ek: 30/7/2003-4964/38 md.) Bu Kanunun 21 ve 22 nci maddelerindeki parasal
limitler dahilinde yapılacak harcamaların yıllık toplamı, idarelerin bütçelerine bu amaçla
konulacak ödeneklerin %10'unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadıkça aşamaz.

1.6. - İhtiyaç Planlaması ve Bütçeleme

İhtiyaçların karşılanması süreci alım mevzuatı ile mali mevzuatın bir arada
uygulandığı bir süreçtir. İdareler tabi oldukları mali mevzuatın hükümlerini ve özellikle
kısıtlarını dikkate alarak hareket ederler. Zira alım karşılığında gider yapılacaktır. Bu giderin
hangi koşullarda yapılabileceği ise mali mevzuatın konusudur. Kanunun 62 nci maddesinin (a)
, (b) ve (d) bentleri planlama ve bütçeleme ile ilgilidir ve bir arada değerlendirilmeleri gerekir.
Ödenek tutarının asgari miktarının hesabında yaklaşık maliyetin esas alınması gerektiğini
belirten (d) bendi ile yıllara yaygın işlerin yıllık ödenek planlamasının yapılmasını öngören (a)
bendi, 5018 sayılı Kanun kapsamındaki idareler bakımından anılan Kanunun yıllara yaygın
taahhüde girişilmesine ilişkin hükümleri ile, bu Kanuna tabi olmayanlar için ise kendi bütçe
mevzuatı hükümleri ile bir arada değerlendirilmelidir.
5018 sayılı Kanunun bütçeleme ile ilgili hükümleri:

Yüklenmeye girişilmesi
Madde 26- Yüklenme, usulüne uygun olarak düzenlenmiş sözleşme esaslarına
veya kanun hükmüne dayanılarak iş yaptırılması, mal veya hizmet alınması karşılığında
geleceğe yönelik bir ödeme yükümlülüğüne girilmesidir. Bütçede yeterli ödeneği bulunmayan
işler için yüklenmeye girişilemez. Yüklenme süresi malî yılla sınırlıdır. Harcama yetkilileri,
tahsis edilen ödenekler dahilinde yüklenmeye girebilirler. Yüklenmeye girişilen tutara ait
ödenekler saklı tutulur; başka iş yaptırılması, mal veya hizmet alınması için kullanılamaz.

Ertesi yıla geçen yüklenme

Madde 27- Niteliğinden dolayı malî yılla sınırlı tutulamayan ve sürekliliği bulunan
aşağıdaki iş ve hizmetler için; her iş itibarıyla, bütçelerinde öngörülen ödeneklerin yüzde
ellisini, izleyen yılın Haziran ayını geçmemek ve yüklenme süresi on iki ayı aşmamak üzere,
ilgili üst yöneticinin onayıyla ertesi yıla geçen yüklenmelere girişilebilir:

32
 a) Türk Silahlı Kuvvetlerinin yapım, onarım, etüt ve proje işleri, araştırma-geliştirme
projeleri, giyecek ve yiyecek alımları, makine-teçhizat, silah-mühimmat-teçhizat alımlarıyla
bunların bakım, onarım ve imalat işleri.
b) Yiyecek, yakacak, akaryakıt ve madeni yağ ihtiyaçları.
c) Temini ve korunması güç olan ilaç, aşı, serum ve tıbbi sarf malzemeleri.
d) Süreli yayın alımı, taşıma, koruma ve güvenlik, temizlik ve yemek hizmetleri.(1)
e) (Değişik: 22/12/2005-5436/10 md.) Taşıtların malî sorumluluk sigortası ile yurt
dışından tedariki yapılan silah, silah-teçhizat ve mühimmat sevkinin her türlü riske karşı
sigortalanması amacıyla yaptırılan nakliyat sigortası.
f) (Değişik: 22/12/2005-5436/10 md.) Makine-teçhizat, yol ve otoyol, bilgisayar ve
haberleşme sistemlerinin bakım işleri; her türlü onarım işleri ile elektronik bilgi erişim
hizmetleri.
g) (Ek: 25/4/2007-5628/1 md.; Değişik: 3/10/2016-KHK-676/32 md.) Emniyet Genel
Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığının yapım, onarım,
etüt ve proje işleri, araştırma-geliştirme projeleri, yiyecek ve giyecek alımları makine-teçhizat
ile silah, mühimmat ve teçhizat alımlarıyla bunların bakım, onarım ve imalat işleri.
h) (Ek: 24/7/2008-5793/32 md.) Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığının etüt ve proje
işleri, araştırma-geliştirme projeleri, makine, silah-mühimmat, teçhizat ve sistem alımlarıyla
bunların bakım, onarım ve imalat işleri.
ı) (Ek: 4/4/2015-6645/77 md.) Türkiye İş Kurumu tarafından yürütülen aktif işgücü
hizmetleri kapsamında kurs ve programlar,
(Ek ikinci fıkra: 22/12/2005-5436/10 md.) Ancak (d) bendinde sayılan işler için
bütçelerinde ödeneklerin yüzde ellisinin aşılmayacağı hükmü Millî Eğitim Bakanlığı için
aranmaz.

Gelecek yıllara yaygın yüklenmeler

Madde 28- Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri, bir malî yıl içinde
tamamlanması mümkün olmayan yatırım projeleri için gelecek yıllara yaygın yüklenmeye
girişebilir
Türk Silahlı Kuvvetleri Stratejik Hedef Planında yer alan projeler için 2.7.1992 tarihli
ve 3833 sayılı Kanun çerçevesinde gelecek yıllara yaygın yüklenmelere girişmeye, Milli
Savunma Bakanlığı yetkilidir.

33
 (Ek fıkra: 3/10/2016-KHK-676/33 md.) Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel
Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığının bir mali yıl içinde tamamlanması mümkün
olmayan asayiş ve güvenlik hizmetlerine yönelik alımları için gelecek yıllara yaygın
yüklenmelere girişmeye İçişleri Bakanlığı yetkilidir.
Dışişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığının uygun görüşünü almak kaydıyla, yabancı
ülkelerde dış temsilcilik binası veya arsa satın alınması, bina yaptırılması veya kiralanması için
gelecek yıllara yaygın yüklenmelere girişebilir.
(Ek dördüncü fıkra: 22/12/2005-5436/10 md.; Değişik: 25/4/2007-5628/2 md.) Yılı
bütçesinde ödeneği bulunması ve merkezî yönetim kapsamındaki idareler için Maliye
Bakanlığının uygun görüşünün alınması kaydıyla; satın alma suretiyle edinilmesi ekonomik
olmayan her türlü makine-teçhizat, cihazlar ve taşıtlar ile hava ambulansı ve yangınla
mücadele amacıyla hava ve deniz araçlarının kiralanması veya finansal kiralama suretiyle
temini; afet ve acil durumlar için kurulan lojistik depoların işletilmesiyle ilgili hizmetleri,
yemek (beşinci fıkra kapsamındaki yemek hizmetleri hariç) ve personel taşıma hizmetleri,
16/6/2005 tarihli ve 5369 sayılı Kanuna göre sağlanan sabit ve ankesörlü telefon hizmetleri ile
acil yardım çağrıları hizmetleri, internet erişim hizmetleri, deniz haberleşmesi ve seyir
güvenliği haberleşme hizmetleri, 5/11/2008 tarihli ve 5809 sayılı Elektronik Haberleşme
Kanunu kapsamındaki elektronik haberleşme hizmetleri, elektrik ve doğalgaz alımları, harita,
plan, proje, etüt ve müşavirlik hizmetleri, 17/2/2011 tarihli ve 6114 sayılı Kanuna göre yapılan
sınav işlemleri ile sınırlı olmak üzere basım, dağıtım, nakil, kamera kaydı ve izlenmesi ile sınav
güvenliği ve gizliliği kapsamındaki alımlar, ulusal araştırma geliştirme kurumlarının süreli ve
süresiz yayın alımları, orman ağaçlandırma ve amenajman işleri, kit karşılığı cihaz, ilaç, tıbbi
cihaz, aşı ve anti-serum alımı için; süresi üç yılı geçmemek, finansal kiralama suretiyle temin
edileceklerde ise dört yıl olmak üzere üst yöneticinin onayıyla gelecek yıllara yaygın
yüklenmeye girişilebilir. (Ek cümle: 20/8/2016-6745/57 md.) Bu fıkrada sayılanlar dışında,
birden fazla yıla yaygın olması zorunluluğu bulunan veya ekonomik olan diğer mal ve hizmet
alımlarını, yüklenme süresi 3 yılı geçmemek üzere belirlemeye ve bu fıkrada belirlenen süreleri
beş katına kadar artırmaya Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulu yetkilidir.
(Ek fıkra: 10/9/2014-6552/14 md.) Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin,
4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e)
bendi kapsamında olan işlerden sürekli nitelikte olanlara ilişkin hizmet alımlarında, yüklenme
süresi üç yıl olup, işin niteliğinden veya süresinden kaynaklanan zorunlu hâllerde bu süre
gerekçesi gösterilmek şartıyla üst yöneticinin onayıyla kısaltılabilir.

34
 Diğer taraftan belediyelerin yıllara yaygın hizmet taahhüdüne girişmelerine ilişkin
olarak 5393 sayılı Belediye Kanununda özel hüküm bulunmaktadır. Anılan Kanunun 67 nci
maddesi aşağıdaki gibidir.

Gelecek yıllara yaygın hizmet yüklenmeleri

Madde 67- Belediyede belediye meclisinin, belediyeye bağlı kuruluşlarda yetkili
organın kararı ile park, bahçe, sera, refüj, kaldırım ve havuz bakımı ve tamiri; araç kiralama,
kontrollük, temizlik, güvenlik ve yemek hizmetleri; makine-teçhizat bakım ve onarım işleri;
bilgisayar sistem ve santralleri ile elektronik bilgi erişim hizmetleri; sağlıkla ilgili destek
hizmetleri; fuar, panayır ve sergi hizmetleri; baraj, arıtma ve katı atık tesislerine ilişkin
hizmetler; kanal bakım ve temizleme, alt yapı ve asfalt yapım ve onarımı, trafik sinyalizasyon
ve aydınlatma bakımı, sayaç okuma ve sayaç sökme-takma işleri ile ilgili hizmetler; toplu
ulaşım ve taşıma hizmetleri; sosyal tesislerin işletilmesi ile ilgili işler, süresi ilk mahallî idareler
genel seçimlerini izleyen altıncı ayın sonunu geçmemek üzere ihale yoluyla üçüncü şahıslara
gördürülebilir.
Belediyeler 5018 sayılı Kanuna tabi olmakla birlikte, 5393 sayılı Kanunun 67 nci
maddesi, maddede sayılan hizmet alımları için özel hüküm olduğundan bu alımlarda bu madde
hükümleri uygulanacaktır. Bu maddede sayılmayan işler açısından ise 5018 sayılı Kanunun
yukarıya alınan hükümlerine tabi olacaklardır.
Diğer idareler ise 4734 sayılı Kanunun 62/b bendinde verilen hakları, tabi oldukları
mali mevzuatın izin verdiği ölçüde kullanacaklardır.

İhaleye Hazırlık İşlemleri

2.1. İhtiyacın Tanımlanması-Teknik Dokümanın Hazırlanması:
Alım süreci esasen ihtiyacın tanımlanması ile başlar. Zira ne alınacağı/yaptırılacağı
bilinmeden ve bütün yönleriyle tanımlanmadan sürecin başlatılması alımın başarısız olmasına
neden olacaktır. Çünkü, ihalenin koşulları da (katılım ve yeterlik koşulları, ilan süresi ve çeşidi
vs.), ihale sonucunda belirlenen yükleniciden beklenen edim de ihtiyacı nasıl ve hangi netlikte
belirlediğimize göre kesinleşecektir.
Kanunda teknik doküman olarak teknik şartnamelere ve projelere atıf yapılmaktadır.
Teknik şartname ile ilgili düzenlemeler Kanunun 12 nci maddesinde yer almakta olup madde
metni aşağıdadır:

35
 Şartnameler
Madde 12- İhale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin her türlü
özelliğini belirten idari ve teknik şartnamelerin idarelerce hazırlanması esastır. Ancak, mal
veya hizmet alımları ile yapım işlerinin özelliği nedeniyle idarelerce hazırlanmasının mümkün
olmadığının ihale yetkilisi tarafından onaylanması kaydıyla, teknik şartnameler bu Kanun
hükümlerine göre hazırlattırılabilir.

İhale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin teknik kriterlerine ihale
dokümanının bir parçası olan teknik şartnamelerde yer verilir. Belirlenecek teknik kriterler,
verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olacak, rekabeti engelleyici hususlar
içermeyecek ve bütün istekliler için fırsat eşitliği sağlayacaktır.

Teknik şartnamelerde, varsa ulusal ve/veya uluslararası teknik standartlara

uygunluğu sağlamaya yönelik düzenlemeler de yapılır. Bu şartnamelerde teknik özelliklere ve
tanımlamalara yer verilir. Belli bir marka, model, patent, menşei, kaynak veya ürün
belirtilemez ve belirli bir marka veya modele yönelik özellik ve tanımlamalara yer
verilmeyecektir.

Ancak, ulusal ve/veya uluslararası teknik standartların bulunmaması veya teknik

özelliklerin belirlenmesinin mümkün olmaması hallerinde "veya dengi" ifadesine yer verilmek
şartıyla marka veya model belirtilebilir.

Madde metninden de anlaşılacağı üzere ihalelerde teknik şartname hazırlanması

zorunludur. Teknik şartnameler ihtiyacı yeterli düzeyde tanımlamalı, verimliliği ve
fonksiyonelliği sağlamalı, rekabeti ve fırsat eşitliğini engellememelidir. Bu kapsamda belli bir
ürün veya hizmetin işaret edilmesi bile maddeye aykırılık oluşturacaktır. Maddede ulusal
ve/veya uluslararası teknik standartlara uygunluğun gözetilmesinin istenmesi de alımlarda belli
bir kalitenin altına düşülmemesi amacına yönelik olarak değerlendirilebilir.
Sonuç olarak teknik şartnamelerin ihtiyacı teknik olarak iyi tanımlaması, ihtiyaç
bakımından fazla veya gereksiz koşullar içermemesi, verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya
yönelik olması en önemli hususlar olarak öne çıkmaktadır.

Bu kapsamda teknik şartname hazırlayanlar;

36
 1-Kendilerini alınacak malı kullanacak, hizmetten faydalanacak, gerçekleştirilen
yapım işini (eseri) kullanacak olanların yerine koymalı ve ihale konusu işten nelerin
beklendiğini iyi anlamalıdırlar.
2-Piyasada ihtiyaca cevap verebilecek alternatifleri araştırmalı ve muhtemel
ürün/hizmet/eser envanterini oluşturmalıdırlar.
3- Bulunan alternatiflerden hangisinin/hangilerinin ihtiyacı karşılama açısından daha
uygun olduğunu belirlemelidirler.
4-Kendilerini kontrol teşkilatı ve muayene ve kabul komisyonu üyelerinin yerine
koymalı ve koydukları teknik kriterlerin objektif ve ölçülebilir olmasına dikkat etmelidirler.
•

2.2. Yaklaşık Maliyetin Tespitine İlişkin İlkeler

2.2.1. Yaklaşık Maliyet Nedir?
Yaklaşık maliyet; idarelerce mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi
yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak
üzere belirlenen ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilen tutardır. Yaklaşık
maliyete ihale ve ön yeterlik ilânlarında yer verilmez, isteklilere veya ihale süreci ile resmî
ilişkisi olmayan diğer kişilere açıklanmaz. Kanunun 36 ncı maddesinde yaklaşık maliyetin
isteklilerin teklif zarflarının açıldığı ilk oturumda teklif fiyatları ile birlikte açıklanacağı hükme
bağlanmıştır. Bu hususa ilişkin ayrıntılı düzenleme ise Kamu İhale Genel Tebliğinin 16.2.4-
16.2.7 maddelerinde yapılmıştır.

2.2.2. Yaklaşık Maliyetin Hesaplanması

Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına ilişkin ayrıntılı hükümler ihale uygulama
yönetmeliklerinde bulunmaktadır. Uygulama yönetmeliklerindeki hükümlere bakıldığında;
öncelikle teknik şartnameden işin girdilerinin bulunması ve bunlara ilişkin miktar hesabı
(gerekli hallerde ve özellikle yapım işlerinde projelendirme ve metraj çıkarma) , sonrasında bu
girdilerle ilgili fiyat araştırması yapma ve nihayetinde her bir girdinin toplam maliyetlerini
bulduktan sonra bu toplam maliyetlerden hareketle yaklaşık maliyetin genel toplamına ulaşma
yolunun benimsendiği görülecektir.
Yaklaşık maliyetin hesabına ilişkin olarak;
-Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 7-10 uncu maddelerinde,
-Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 7-8 inci maddelerinde,

37
 -Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 8-11 inci maddelerinde,
Gerekli hükümler ve açıklamalar bulunmaktadır.

2.2.3. Yaklaşık Maliyetin Belirleyici Olduğu Hususlar

Kanun hükümlerine bakıldığında kimi hususların yaklaşık maliyetin tutarına bağlı
olarak belirlenmek suretiyle düzenlendiği görülmüş olup bunlar şunlardır:

 İlan süreleri ve kurallarının belirlenmesinde, (madde:13),

 Yabancı isteklilerin ihaleye girip girmeyeceklerinin tespitinde (madde: 63),

 Belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılacak yapım işlerinin belirlenmesinde
(Madde 20),

 Danışmanlık hizmetlerinin hizmet alımı yoluyla alınmasına ilişkin üst limitin

belirlenmesinde (Madde 48)

 Aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesinde (Madde 38),

 İsteklinin yeterliğinin belirlenmesi için gerekli belgelerin belirlenmesinde

(Uygulama Yönetmelikleri).

2.3. Eşik Değer

Kanunun 8 inci maddesinde belirlenmiş olup, idarenin bütçe türüne ve ihtiyacın mal
ve hizmet veya yapım işi olmasına göre farklılık göstermektedir.
Madde hükmü aşağıdadır:
“Eşik değerler
Madde 8- Bu Kanunun 13 ve 63 üncü maddelerinin uygulanmasında yaklaşık maliyet
dikkate alınarak kullanılacak eşik değerler aşağıda belirtilmiştir:

a) Genel bütçeye dahil daireler ve katma bütçeli idarelerin mal ve hizmet alımlarında
üçyüzmilyar Türk Lirası. (Birmilyonyetmişüçbinbeşyüzyirmibeş Türk Lirası)
b) Kanun kapsamındaki diğer idarelerin mal ve hizmet alımlarında beşyüzmilyar Türk
Lirası. (Birmilyonyediyüzseksendokuzbinikiyüzonüç Türk Lirası)

38
 c) Kanun kapsamındaki idarelerin yapım işlerinde onbirtrilyon Türk Lirası.
(Otuzdokuzmilyonüçyüzaltmışikibindokuzyüzyirmi Türk Lirası)”

Bu parasal limitler, belirli unsurlar esas alınarak hesaplanan bir değer olmayıp,
uluslararası düzenlemelere paralel olarak kanunla belirlenen parasal değerlerdir. Kanun’da
belirtilen eşik değerler temel eşik değerler olup, bu değerler ve Kanun’da geçen diğer parasal
limitler her yılın Ocak ayında Kamu İhale Kurumu tarafından, Kanun’un 67 nci maddesi hükmü
uyarınca güncellenmektedir.

İdarelerin tabi oldukları eşik değer ve parasal limitlerin belirlenmesinde; 5018 sayılı
Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun yürürlüğe girmesinden önceki bütçe statülerinin
göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Zira 4734 sayılı Kanun yürürlüğe girdiğinde 5018
sayılı Kanun henüz yürürlüğe girmemişti.

Alım Usulünün Belirlenmesi (İstisna kapsamında alım, Kanun kapsamında alım)

Kanunun 18 inci maddesinde ihale usulleri belirlenmiş olmakla birlikte, 3 üncü
maddede istisna olan alımlar ve 22 nci maddede doğrudan temin, 23 üncü maddede ise tasarım
yarışmaları düzenlenmiştir. Bunlar dikkate alındığında idareler açısından başlangıçta ikili bir
yol ayrımının söz konusu olduğu söylenmelidir.
a) Kanun kapsamında alım
b) İstisna kapsamında alım

3.1. İstisna Kapsamında Alım

İstisna kapsamında alım seçeneği; Kanunun 3 üncü maddesinde sayılan alımlarla
sınırlı olup bu alımlar Kanuna tabi olmamakla birlikte kuralsız da değildirler. Kanunun Geçici
4 üncü maddesi bazı istisnalarla ilgili olarak uygulanacak yönetmelik veya diğer esas ve
usullerin çıkarılmasını öngörmektedir. Madde hükmü aşağıdadır:

“İstisnalara ilişkin esas ve usuller

GEÇİCİ MADDE 4- a) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (b) bendine ilişkin esas ve

usuller ilgili kurumlar tarafından,

39
 b) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (d) bendine ilişkin esas ve usuller, Kamu İhale
Kurumunun uygun görüşü üzerine, Dışişleri, Millî Savunma, Maliye ve Bayındırlık ve İskân
Bakanlıkları tarafından,

c) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (f) bendi gereğince yapılacak mal ve hizmet

alımlarına ilişkin esas ve usuller, Kamu İhale Kurumunun uygun görüşü üzerine, ilgili
kurumlar tarafından,

İlgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınmak suretiyle Kanunun yürürlüğe gireceği

tarihe kadar hazırlanarak, Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulur.

Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (e) bendi gereğince (Ek ibare: 12/6/2002-4761/18

md.) yapılacak alımlarda uygulanacak esas ve usuller Kurum tarafından, Devlet Malzeme
Ofisinden yapılacak alımlara ilişkin esas ve usuller ise gerekli görülmesi halinde Maliye
Bakanlığı tarafından belirlenebilir.

(Ek: 12/6/2002-4761/18 md.; Değişik: 30/7/2003-4964/40 md.) Bu Kanunun 3 üncü

maddesinin (g) bendi kapsamındaki mal ve hizmetler, ilgili kuruluşların talebi üzerine Kurum
tarafından belirlenir.

(Ek fıkra: 30/7/2003-4964/40 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (h) bendine ilişkin
esas ve usuller, Sağlık Bakanlığı ve Kurumun görüşleri alınarak Maliye Bakanlığı tarafından
hazırlanacak yönetmelikle belirlenir.

(Ek fıkra: 30/7/2003-4964/40 md.) Enerji, su, ulaştırma ve telekomünikasyon

sektöründe faaliyet gösteren teşebbüs, işletme ve şirketler, özel kanunları yürürlüğe girinceye
kadar bu Kanunun 3 üncü maddesinin (g) bendi hükmüne, bu bent kapsamında yer almayan
mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde ise Kanunun diğer hükümlerine tâbi olurlar. (Ek
cümle: 22/12/2005-5436/13 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (g) bendinde yer alan parasal
limit, Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketinin anılan bent kapsamındaki mal ve hizmet
alımları ile Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığının Türkiye karasuları ile uluslararası sular
dahilinde petrol ve doğalgaz arama, sondaj, üretim ve taşıma faaliyetleri ile ilgili olarak
yapılacak her türlü mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde uygulanmaz.

(Ek fıkra: 14/7/2004-5226/24 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (i) bendine ilişkin
esas ve usuller Maliye Bakanlığı, Kamu İhale Kurumu ve Bakanlık tarafından çıkarılacak bir
yönetmelikle belirlenir.
40
 (Ek fıkra: 3/3/2005-5312/26 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (j) bendine ilişkin
esas ve usûller, Maliye Bakanlığı, Kamu İhale Kurumu ve Denizcilik Müsteşarlığının görüşleri
alınarak Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.

(Ek fıkra: 27/12/2007-5726/24 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (l) bendine ilişkin
esas ve usuller Maliye Bakanlığı ve Kamu İhale Kurumunun görüşleri alınarak Adalet ve
İçişleri bakanlıklarınca müştereken çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

(Ek fıkra: 20/2/2008-5737/79 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (k) bendine ilişkin
usûl ve esaslar, Maliye Bakanlığı ve Kamu İhale Kurumunun görüşleri alınarak Vakıflar Genel
Müdürlüğü tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.

(Ek fıkra: 20/11/2008-5812/29 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (f) bendi

gereğince Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu tarafından uygulanacak usul ve
esaslar Maliye Bakanlığı ve Kurumun görüşleri alınarak Türkiye Bilimsel ve Teknolojik
Araştırma Kurumu tarafından; (n) bendine ilişkin esas ve usuller Maliye Bakanlığı ve Kurumun
görüşleri alınarak ilgili bakanlıklar tarafından hazırlanacak yönetmeliklerle belirlenir.

(Ek fıkra: 6/2/2014-6518/52 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (u) bendine ilişkin
usul ve esaslar, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından, Kurum ile diğer ilgili kurum
ve kuruluşların görüşleri alınarak belirlenir.”

Maddeye bakıldığında, 3 üncü maddede sayılan istisnaların bazıları için Geçici 4 üncü
maddede ikincil mevzuat çıkarılmasına ilişkin hüküm bulunmadığı görülecektir. Bu durum;
ikincil mevzuat çıkarılması öngörülmemiş istisnalarla ilgili olarak farklı fikir ve uygulamaların
ortaya çıkmasına neden olmuştur. Kimi otoriteler, her istisna için bir düzenleme yapılmasının
hukuk devleti olmanın bir gereği olduğunu söylemekte, kimileri de Kanunda ikincil mevzuat
çıkarmaya ilişkin hüküm bulunmayan hallerde idarelerin serbest olduğunu belirtmektedir.
Kanımızca serbest olsalar bile idare içinde uygulama birliği ve hesap verilebilirlik bakımından
bu serbestilerini disipline edecek bir iç düzenleme şeklinde de olsa, uygulayıcıların dikkate
alacakları bir mevzuatın olması işin doğası gereği zorunludur. Bu alımlarla ilgili olarak söz
konusu idarelerin Kanundan önce tabi oldukları mevzuatı uygulamaları mümkün olduğu gibi,
bu hususta yeni bir mevzuat çıkarmaları da mümkündür. Uygulamada idarelerin yeni bir
mevzuat düzenlemesi veya iç uygulama genelgesi yolunu izledikleri görülmektedir. Örneğin
3üncü maddenin (g) bendinde belirtilen alımlara ilişkin olarak ilgili idarelerin ya usul

41
esas/yönetmelik çıkardıkları ya da yönetim kurulu kararıyla bu alımlara ilişkin bir iç düzenleme
yaptıkları görülmektedir.

3.2. Kanun Kapsamında Alım

Kanun kapsamında alım seçeneği, Kanunda belirtilen şartlar çerçevesinde;

a) İhale,
b) Doğrudan temin,
c) Tasarım yarışması,

Seçeneklerinden birinin uygulanması suretiyle kullanılır.

3.2.1. İhale Yoluyla Alım

Kanunun 3 üncü maddesinde ihale; “Kanunda yazılı usul ve şartlarla mal veya hizmet
alımları ile yapım işlerinin istekliler arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını gösteren
ve ihale yetkilisinin onayını müteakip sözleşmenin imzalanması ile tamamlanan işlemler”
olarak tanımlanmıştır. Bu tanım ihale sürecinin sözleşmenin imzalanmasıyla sonuçlandığını
göstermekle birlikte ne zaman başladığının cevabını vermemektedir. Ancak “Kanunda yazılı
usul ve şartlarla” ibaresinden ihalenin teknik şartname hazırlığı ile başladığını söylemek
mümkündür. Zira ihaleye ilişkin usul ve şartlardan kronolojik olarak ilk sırada olan, 12 nci
maddede hükme bağlanan teknik şartnamedir. İhale süreci her ne kadar “İhaleler Yönelik İdari
Başvurular Hakkında Yönetmelik”te (Md 3/a); ihale süreci; “İhale yetkilisince ihale onayının
verildiği tarihten itibaren başlayan, sözleşmenin veya çerçeve anlaşmanın taraflarca imzalanıp
notere onaylattırılması ve tescili ile noter onayı ve tescili gerekmeyen hallerde ise sözleşmenin
veya çerçeve anlaşmanın taraflarca imzalanmasıyla tamamlanan süreç” olarak tanımlanmış
olsa da, görünürde karşımıza çıkan bu çelişkinin bir açıklaması vardır. Zira Kanunun 7 nci
maddesinde ihale onay belgesinin ekinde yaklaşık maliyet hesap cetvelinin bulunduğu kabul
edilmiştir. Yaklaşık maliyetin hesabı için de teknik şartnamenin hazır olması işin doğası gereği
zorunlu olduğundan sürecin teknik şartname ile başladığı hususu kesindir. Söz konusu
Yönetmelikteki tanımda sürecin ihale onayından başlatılmasının ise; onaydan önceki
aşamaların ancak ihale onayı ile hukuk aleminde var olacağına ilişkin haklı kabulden
kaynaklandığı düşünülmektedir. Diğer bir deyimle; ihale onayından önceki ihale hazırlık
çalışmaları ve ürünleri, ihale yetkilisi ihale onay belgesini imzalamazsa hukuki açıdan
sonuçsuzdur.

42
 Yukarıdaki bu teorik tartışma, Kanunun 58-60 ıncı maddeleri ve bu kapsamda 17 nci
maddesindeki hükümlerin hangi aşamalardaki fiil ve davranışlara ilişkin olduğunun tespiti
açısından önemlidir.

Sonuç olarak sürecin teknik şartname hazırlanması ile başladığı ve sözleşmenin

imzalanması ile sona erdiğinin kabulü gerekir.

3.2.1.1 İhale Usulleri

Kanunun 18 inci maddesi ihale usullerini belirlemiştir.

Açık ihale:
Kanunun 19 uncu maddesinde ; bütün isteklilerin teklif verebildiği usul olarak
tanımlanmış olup öncelikli ihale usulüdür. Kanunun 13 üncü maddesine göre ilan yapılan bir
ihale türüdür. Teklifler kapalı zarflar içinde hazırlanır. İhaleye katılım için istenen bütün
belgeler ile teklif mektubu ve geçici teminat tek zarfa konularak teklif verilir. 10’uncu maddeye
uygun olarak belirlenen ve ihale dokümanında belirtilen değerlendirme kriterlerine göre
yeterliği tespit edilenlerin teklifleri değerlendirmeye alınır.

Belli istekliler arasında ihale:

Kanunun 20 nci maddesinde; işin özelliğinin uzmanlık ve/veya ileri teknoloji
gerektirmesi nedeniyle açık ihale usulü-nün uygulanamadığı işlerin (mal/hizmet/yapım) ihalesi
ile yaklaşık maliyeti eşik değerin yarısını aşan her türlü yapım işi ihaleleri bu usule göre
yaptırılabileceği belirtilmektedir. Bu usul, yapılacak ön yeterlik değerlendirmesi sonucuna
göre, idare tarafından davet edilen isteklilerin teklif verebildiği bir usuldür.

İhale iki aşamalıdır:

a- Ön Yeterlik Aşaması,

b- İhale Aşaması.

- Ön yeterlik için başvuruda bulunanlara “aday” denmektedir.

- Bu yöntemin uygulanmasında, Ön Yeterlik Dokümanı ve İhale Dokümanı olmak

üzere, her iki aşama için ayrı doküman hazırlanır.

- Ön yeterlik için 13. maddeye uygun olarak ilan yapılmalıdır.

43
 - Ön yeterlik değerlendirmesi 10. maddeye uygun olarak yapılmalıdır.

- İstenmiş olan asgari yeterlik koşullarını sağlamayanlar yeterli kabul edilmez.

- Ön yeterlik ilanında ve dokümanında belirtilmek kaydıyla; yeterlikleri tespit

edilenler arasından dokümanda belirtilen sıralama kriterleri ile puanlama yöntemine göre
sıralanarak listeye alınan belli sayıda istekli (kısa liste) veya yeterli bulunan isteklilerin tamamı
teklif vermeye davet edilebilir.

- Ön yeterlik kriterlerini sağlayan adaylardan listeye alınacakların belirlenmesinde

adayların ekonomik ve mali yeterlikleri ile mesleki ve teknik yeterlikleri, ön yeterlik
dokümanında belirtilen kriterlere göre puanlanmak suretiyle en yüksek puandan başlanarak
liste oluşturulur. Uygulama yönetmeliklerinde özel puanlama kriterleri belirlenmiştir.

- Yeterliği belirlenen aday sayısının, beşten az olmaması kaydıyla, listeye alınarak

teklif vermeye davet edilecek aday sayısından daha az olması durumunda, yeterliği tespit edilen
tüm adaylar teklif vermeye davet edilir.

- Puanların eşit olması nedeniyle listeye alınacak aday sayısının öngörülen sayıyı
aşması halinde, eşit puana sahip adayların tamamı liste ye alınarak teklif vermeye davet edilir.

- İhaleye davet edilecek aday sayısının 5’den az olmaması gerekir.

- Teklif vermeye davet edilmeyenlere davet edilmeme gerekçeleri yazılı olarak

bildirilir.

- İhale aşamasına sadece ön yeterlik aşamasını geçen adaylar çağrılır.

- Hazırlanan teklifler 30 ve 31 inci maddeye uygun olarak idareye sunulur.

- İhaleye teklif veren istekli sayısı 3’ten az olmamalı.

- Teklif sayısı 3’ten az olursa ihale iptal edilir. İptalden önce gerekirse ihale
dokümanı gözden geçirilerek, teklif verme aşaması tekrarlanabilir.

- İhale dokümanında belirtilen değerlendirme kriterlerine göre ihale sonuçlandırılır.

44
 İhalenin iptal edilerek belli istekliler arasında ihale usulü ile yeniden ihaleye çıkılması
durumunda, ön yeterlik dokümanında yeterlikleri tespit edilenler arasından davet edilmesi
öngörülecek aday sayısı, iptal edilen ihalede öngörülen sayıdan az olamaz.

Pazarlık usulü:
Pazarlık usulü Kanunun 21 inci maddesinde düzenlenmiş olup bu usule başvurulacak
haller maddenin birinci fıkrasında aşağıdaki şekilde sayılmıştır:

1) Açık ihale ve belli istekliler arasında İhale usulleriyle yapılan ihalelerde teklif
çıkmaması,

2) Doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi veya ani ve
beklenmeyen veya idare tarafından önceden öngörülemeyen olaylar,

3) Savunma ve güvenlik ile ilgili özel durumlar,

4) İhalenin araştırma ve geliştirme sürecine ihtiyaç gösteren ve seri üretime konu

olmayan nitelikte olması,

5) İhale konusunun özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve mali

özelliklerinin yeterince belirlenememesi,

6) İdarelerin yaklaşık maliyeti 50 milyar liraya kadar (2017 yılı için 195.205-TL’ye)
olan mamul mal, malzeme veya hizmet alımları.

İhalelerin gerçekleştirilmesi süreci açısından pazarlık usulü ihaleyi bentler itibarıyla

ikiye ayırmak gerekir.

i- (b), (c) ve (f) bentleri: Bu bentlere göre yapılan ihaleler açık ihalenin ilansız hali
olarak kabul edilmelidir. Teklif mektubu ve geçici teminat ile diğer teklif belgeleri tek bir zarfa
konularak teklif verilecek ve yeterlik şartlarını taşıyan teklif sahiplerinin mali teklifleri
değerlendirilecektir. İsteklilerin teklif zarfı içinde verdikleri ilk tekliflerini aşmamak üzere
yazılı olarak son tekliflerini vermeleri istenecek verilen tekliflerden ekonomik açıdan en
avantajlı olan istekliye ihale verilecektir.

ii- (a), (d) ve (e) bentleri: Bu bentlere göre yapılan ihalelerde teknik şartname ve diğer
ihale dokümanı hazırlanmakla birlikte teknik şartname olgunlaştırılmamıştır. Bu nedenledir ki;
yeterlik koşullarını taşıyan isteklilerden önce teknik tekliflerini vermeleri istenir. Verilen teknik

45
teklifler üzerinde ihale komisyonu her bir istekli ile tek tek görüşür. Bu görüşmeler sonucunda
ihale komisyonu teknik şartnameyi olgunlaştırarak kesinleştirir. Böylece işin teknik şartları
netleştirilmiş ve ne için teklif isteneceği belirlenmiş olur. İkinci aşama; şartları netleştirilmiş
teknik şartnamedeki şartları taşıyan isteklilerden bedel içeren mali tekliflerini isteneceği ve
ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren istekliye ihalenin verildiği aşamadır. (b), (c) ve (f)
bentlerinde olduğu gibi, isteklilerin teklif zarfı içinde verdikleri ilk tekliflerini aşmamak üzere
yazılı olarak son tekliflerini vermeleri istenecek verilen tekliflerden ekonomik açıdan en
avantajlı olan istekliye ihale verilecektir.

Görüleceği üzere; bu bentlere göre yapılan ihaleler iki aşamalıdır ve bu aşamalar

uygulama yönetmeliklerinde ayrı süreçler olarak kurgulanmış ve bu bentlere göre yapılacak
ihaleler için ayrı tip idari şartname oluşturulmuştur.

Uygulamada idarelerin yanlış değerlendirme yapma potansiyelinin en yüksek olduğu

usul bu usuldür. Bu nedenle, söz konusu 6 halin ayrı ayrı irdelenmesinde fayda olduğu
değerlendirilmektedir.

1) Açık İhale Usulü veya Belli İstekliler Arasında İhale Usulü ile Yapılan İhale
Sonucunda Teklif Çıkmaması

Bu bendin uygulanabilmesi için, açık ihale usulü veya belli istekliler arasında ihale
usulü ile yapılan ihalelerde teklif çıkmaması nedeniyle ihalenin sonuçlandırılamamış olması
gerekmektedir. 4734 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinde teklif; “bu Kanuna göre yapılacak
ihalelerde isteklinin idareye sunduğu fiyat teklifi ile değerlendirmeye esas belge ve/veya
bilgiler” olarak tanımlanmıştır.

Açık ihale usulünde ihalenin sonuçlandırılabilmesi için herhangi bir asgari teklif sayısı
öngörülmemiştir. Yani ihaleye bir adet teklif verilmiş olsa dahi, ihale komisyonunun uygun
görmesi hâlinde ihale, bu teklif sahibi üzerine bırakılabilecektir. Bu durumda pazarlık usulünün
uygulanabilmesi için açık ihale usulünde hiç teklif çıkmaması gerekmektedir.

Ancak iki aşamada (ön yeterlik ve ihale aşaması) yapılan belli istekliler arasında ihale
usulünde asgari teklif sayıları öngörülmüş ve ihaleye (ikinci aşamaya) davet edilebilecek aday
sayısının beşten az olması veya yapılan davete rağmen ikinci aşamada teklif veren istekli
sayısının üçten az olması hâlinde bu ihale iptal edilecektir. Dolayısıyla, bu usulün uygulandığı

46
ihaleler, bahsedilen nedenlerden dolayı iptal edilmiş ise, 21 inci maddenin (a) bendi gereğince
pazarlık usulü ihaleye çıkılabilecektir.

Burada sorulması gereken soru; teklif çıkmayan ihalenin neden aynı usulle
tekrarlanmadığı olmalıdır. Bu soruya şu şekilde cevap verilebileceği kanaatineyiz:

İdare elbette ki aynı usulle ihaleyi tekrarlayabilir. Buna bir engel yoktur ve idarelerin
sıklıkla bu yolu kullandığı görülmektedir. Ancak eğer idare ihalesine teklif çıkmaması ile ilgili
olarak bir neden veya nedenler bulamamışsa aynı dokümanla ihaleyi tekrarlaması halinde
ihalesine yine teklif verilmemesi riski ile karşı karşıyadır. Zaten nedeni bulmuşsa bu nedeni
gidererek aynı usulle çıkması doğru bir uygulama olacaktır. Ancak teklif çıkmaması
durumunun idarece aşılamayacağına kanaat getirilmesi durumunda bu usul kullanılmalıdır. Zira
bir ihaleye teklif çıkmaması için ya piyasada olmayan bir şey ihale edilmekte veya isteklileri
teklif vermekten kaçındıran ancak idarenin fark edemediği bir ihale dokümanı probleminin
olması gerekmektedir. Aksi durumda idare ihalesini teklif verilebilecek hale getirir ve ihaleyi
de yapardı. Dolayısıyla, bu bende göre ihale yapılması durumu, neredeyse tamamiyle, ihale
dokümanındaki teklif vermeyi engelleyen hususların bulunduğunu idare tarafından anlaşıldığı
ancak ne olduğunun ve nasıl giderileceğinin bilinmediği durumlarda söz konusu olacaktır.
Aşağıda (a), (d) ve (e) bendinde ihale sürecinin nasıl işlediğine ilişkin açıklamalara
bakıldığında bu usulden ne beklendiği daha iyi anlaşılacaktır. Zira (a), (d) ve (e) bendine göre
yapılacak ihalelerin süreçlerinin aynı olduğu maddede hükme bağlanmıştır.

Her türlü mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde bu bendin kullanılabilmesi
mümkündür. Bu bendin uygulanabilmesi için, ayrıca ivedilik şartı aranmamakta, herhangi bir
parasal üst limit bulunmamaktadır. Ancak, bu bende göre ihaleye çıkılması halinde, Kanunun
13 üncü maddesindeki esaslara göre ilan yapılma mecburiyeti bulunmaktadır.

2) Ani ve Beklenmeyen veya İdare Tarafından Önceden Öngörülemeyen Olayların

Ortaya Çıkması Üzerine İhalenin İvedi Olarak Yapılmasının Zorunlu Olması

Uygulamada çok tartışılmakta olan bu bende göre işlerin ihalesinin yapılabilmesi için:

i) Doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı gibi bir tehlikenin ortaya
çıkması veya idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların vuku bulması,

ii) Yukarıdaki nedenlerden dolayı ihalenin ivedi (acil, acele) olarak yapılmasının
zorunlu olması,
47
 gerekmektedir. Dolayısıyla Kanun, iki şartın bir arada mevcut olmasını ve bu şartların
birbirleri arasında sebep-sonuç ilişkisinin bulunmasını şart koşmuştur.

Bentte, birbirinden iki farklı/bağımsız durumun “veya” bağlacı ile birbirinden

ayrıldığına dikkat etmek gerekir:

1-a) Doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı gibi bir tehlikenin ortaya
çıkması,

1-b) İdare tarafından önceden öngörülemeyen olayların vuku bulması.

Ancak her iki durum için de ihalenin pazarlık usulü ile yapılabilmesi için “ivedilik”
şartı aranacaktır. Dolayısıyla 1/a veya 1/b de belirtilen şartların tek başına gerçekleşmiş olması,
bu bende göre pazarlık ihalesine çıkılması için yeterli gerekçe olmayacaktır.

Kamu İhale Kurumu (KİK) kararlarına göre; bu bende dayanılarak yapılacak ihalenin
sözleşme süresinin ve/veya işin miktarının, acil ihtiyaç süresini/miktarını karşılamakla sınırlı
tutulması, fazlasına tekabül eden sürenin/miktarın ise açık ihale ile karşılanması gerekmektedir.
Dolayısıyla bu bentteki bütün şartlar birlikte gerçekleşmiş olsa bile, yapılacak olan alım
miktarının işin aciliyet durumu ile orantılı olması, aciliyet durumunun ortadan kalkacağı
muhtemel tarihten sonraki ihtiyaçların açık ihale usulü ile ayrıca karşılanması gerekmektedir.
Bu konuda aşağıda detaylı örnekler verilecektir.

Bu bendin uygulaması ile ilgili olarak KİK’e çok sayıda şikâyet başvurusu yapılmış
ve bu bende göre yapılan ihalelerin büyük bölümünün, bentteki şartları taşımadığı için iptaline
karar verilmiştir. Bu nedenle, bu bentteki şartların gerçekleştiğine ilişkin idare gerekçesinin
kabul edilebilir olması ve bu konudaki Kurul kararlarının dikkate alınmasında kamu görevlileri
açısından fayda bulunmakta olup, denetimlerde de bu hususların irdelenmesi gerektiği
değerlendirilmektedir.

(1/a) Doğal afetler salgın hastalıklar, can veya mal kaybı gibi bir durumun ortaya
çıkması durumu:

Önlenmesi insan eliyle mümkün olmayan, sel, fırtına, deprem, dolu gibi bir felaket
nedeniyle, örneğin bir kamu binasında meydana gelen ve ivedi olarak onarılması gereken
hasarlar için pazarlık usulü ile ihaleye çıkılabilecektir. Buna karşılık yukarıda bahsedildiğinin
tersine, bu hasarlar beklenmedik doğal afetler nedeniyle değil de, binanın uzun süredir veya

48
hatalı kullanılmasından dolayı ortaya çıkmış ise, (ortaya çıkan hasarın ivedi olarak giderilmesi
zorunlu olsa bile), ihalenin bu bende göre yapılması mümkün olamayacaktır. Çünkü bu tür
hasarlar, idareciler tarafından zamanında fark edilerek, gerekli önlemlerin önceden alınmasını
gerektirecek niteliktedir. İdareciler bu Kanunda yer alan ilkeler (yatırım programı, uygulama
projesi, vb.) çerçevesinde, bu tür hasarların ihalesini önceden planlayarak zamanında
çözümleme yolunu bulmak zorundadır.

Öte yandan bu hasarlar beklenmedik bir doğal afet nedeniyle ortaya çıkmış olsa da,
şayet ivedi olarak onarılması gerekmeyen nitelikte ise yine bu usulün kullanılması mümkün
olmayacaktır. Örneğin aşırı yağış ve sel nedeniyle kamu binasının bahçe duvarının sıvaları
dökülmüş ise, bu durum sunulan kamu hizmetinin aksamasına normal şartlarda yol açmaya-
cağından, hasarın giderilmesi de ivedi bir ihtiyaç olarak maddenin (b) bendine dayanılarak
pazarlık usulüyle yaptırılamayacaktır.

Yangın çıkması olayının doğal afet kapsamına girip girmediği konusunda tereddüt
olmakla birlikte, yangının kasten idare tarafından çıkartılmış olmayacağı (öngörülmez bir olay
olduğu) düşünüldüğünde, bu olayın önceden öngörülemeyen olaylar kapsamında
değerlendirilebileceği düşünülmektedir.

(1/b) Öngörülemeyen olayların vuku bulması durumu:

İdarelerin bu bende dayalı olarak ihaleye çıkabilmesi için, ihtiyaç doğmadan yeterli
bir süre önce gerekli hazırlıkları yapmalarını engelleyen bir durumun ortaya çıkması
gerekmektedir. Bu durum, madde metninde önceden öngörülemeyen olay olarak ifade
edilmiştir.

Öngörülmezlik kavramı, Kamu İhale Kurulu kararlarında şu şekilde açıklanmıştır:

“Öngörülmezlik kavramı, idari sözleşmelerin akdedilmesinden sonra ortaya çıkan

olağanüstü durumlar nedeniyle ve kamu hizmetlerinin devamlılığı ilkesine dayanılarak
oluşturulmuştur. Her ne kadar öngörülemezlik teorisi idari sözleşmeler için geliştirilmiş bir
kavram ise de, 4734 sayılı Kanun da yer verilen kavramların idare hukuku esasları içerisinde
yorumlanması/ uygulanması/ anlaşılması gerektiğinden ve benzer olaylarda aynı şekilde
uygulanması zorunlu olduğundan “öngörülemeyen olay” kavramı açıklığa kavuşturulmalıdır.
Kamu İhale mevzuatı ve 4734 sayılı Kanunun 21/b maddesi açısından “idarece öngörülemeyen
olay” içerisine, bir durumun girebilmesi için; Ortaya çıkan olay, ihale yapılmasını gerektiren

49
durumdan önce idare tarafından “öngörülemez” ve “anormal” nitelikte olmalıdır. Söz konusu
olay, idarenin iradesinden bağımsız olmalıdır.”

Yine bu bende göre pazarlık ihalesine çıkılabilmesinin şartlarından olan ivedilik

şartının, mantıklı ve makul bir şekilde gerekçelendirilmesi gerekmektedir. İhalenin yapılış
tarihi, sözleş-menin uygulama süresi, beklenilmeyen durumun ortaya çıkış zamanı, alımın
miktarı gibi hususlar, işin gerçekten ivedi olup olmadığı hususunda objektif ipuçları
verebilecektir. Örneğin öngörülemeyen durumun üzerinden çok uzun bir süre geçtikten sonra
pazarlık ihalesine çıkılması, işin gerçekten ivedi olduğu konusunda kuşku doğuracaktır. Buna
benzer şekilde, ivedi olduğu ileri sürülen ihtiyaç için çok uzun süreli bir alım yapılması da
makul görülmeyecektir.

Bu şekilde sıkça karşılaşılabilecek bir başka durum da, yeni çıkan bir mevzuat
düzenlemesi nedeniyle, idarelerin kısıtlı bir süre içinde bazı görevleri yerine getirmek
durumunda kalmalarıdır. Burada, yeni mevzuatın yürürlüğe girmesi öngörülemeyen durum,
mevzuatın tanıdığı sürenin kısıtlı olması ise ivedilik şartının gerçekleşmesini sağlamaktadır.
Dolayısıyla böyle bir mevzuat değişikliği, 21 inci maddenin (b) bendi çerçevesinde ihaleye
çıkılmasına imkân verebilecektir .

Benzer şekilde, idareleri ivedi olarak bir görevi yapmaya zorlayan bir başka etken ise,
idarelerin bağlı ya da ilgili oldukları üst makamlarca gönderilen yazılı talimatlar gereğince,
daha önce yapılma gereği söz konusu olmayan yeni bir görevin ivedi olarak yapılması
zorunluluğunun ortaya çıkmasıdır.

Bu bağlamda dikkat edilmesi gereken bir diğer husus da, bir ihtiyacın karşılanmasına
yönelik açık ihalenin, mümkün olduğu kadar yılın ilk aylarında gerçekleştirilmesi gereğidir.
Aksi halde yılın ilk aylarında açık ihale ile temin edilebileceği halde, açık ihalenin yılın son
aylarında yapılması ve bu ihalenin herhangi bir nedenle uzun sürmesi ya da iptal edilmesi
durumunda, yılsonu yaklaştığı ve ödeneğin yanacağı gerekçesiyle pazarlık ihalesine karar
verilmesi, Kamu İhale Kurumunca kabul edilmemektedir.

Öte yandan Kanunun 62 nci maddesinin (b) bendinde ertesi mali yılda
gerçekleştirilecek süreklilik arz eden mal ve hizmet alımları için; ihale ile ilgili ilan süresi ve
ihale sürecinin belirli bir zaman alacağı da dikkate alınarak, ertesi yılda gerçekleştirilecek bu
tür mal ve hizmet alımı ihalelerine bir önceki mali yıl sona ermeden ihaleye çıkılabilmesine
imkân tanınmıştır. Dolayısıyla kurumların bu tür mal/hizmet alımlarına ilişkin ihalelerini,

50
muhtemel gecikmeleri de dikkate alarak, bir önceki mali yıl sona ermeden açık ihale usulü ile
gerçekleştirme yoluna gitmeleri önem arz etmektedir.

Ancak süreklilik arz eden bu tür mal/hizmet alımlarında, açık ihale sürecinin uzadığı
ya da ihalenin iptal edildiği durumlarda idareler, işin aciliyetini gerekçe göstererek 21 inci
maddenin (b) bendi uyarınca pazarlık ihalesine yönelmekte ve 12 aylık ihtiyacın tamamı bu
bende göre ihale edilmektedir ki, KİK tarafından bu tür pazarlık ihaleleri, maddenin amacına
ve Kanunun 5 inci maddesindeki ilkelere uymadığı gerekçesiyle iptal edilmektedir. Bu nedenle,
açık ihale usulü ile yapılan ihalenin herhangi bir nedenle sonuçlandırılamaması ya da sürecinin
uzaması durumunda, hizmetin kesintiye uğratılmamasını teminen; mevcut açık ihale usulü ile
yapılan ihale sonuçlandırılıncaya veya açık ihale usulüyle yeni ihale yapılıncaya kadar geçecek
süre içindeki ihtiyaçların, 21 inci maddenin (b) bendi kullanılarak karşılanması mümkün
olmakla birlikte, bu ihalenin sözleşme süresinin de asıl ihale sonuçlandırılıncaya (veya
yenileninceye) kadar geçecek muhtemel süreyle sınırlı tutulması gerekmektedir. KİK
tarafından alınan kararların incelenmesinden, bu sürenin 2-3 ayı geçmemesi gerektiği sonucuna
varılmaktadır.

İlan yapılması zorunlu olmayıp, ilan yapılmadığı takdirde ihaleye en az üç isteklinin

davet edilmesi gerekmektedir. Öte yandan bu bendin kullanılabilmesi için parasal herhangi bir
limit bulunmamaktadır. Her türlü mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde bu bent
kullanılabilecektir.

3) Savunma ve Güvenlikle İlgili Özel Durumların Ortaya Çıkması Üzerine İhalenin

İvedi Olarak Yapılmasının Zorunlu Olması

Bu bent kapsamında ihalenin pazarlık usulü ile yapılabilmesi için (önceki bentte
olduğu gibi) iki şartın birlikte ortaya çıkmış olması ve iki şart arasında sebep-sonuç ilişkisi
bulunması gerekmektedir:

i) Savunma ve güvenlikle ilgili özel durumların ortaya çıkması,

ii) Bu nedenle ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması.

Kanunun “istisnalar” başlıklı 3. Maddesinin (b) bendi gereğince; “Savunma, güvenlik

veya istihbarat alanları ile ilişkili olduğuna … gerektiren hallerle ilgili olan mal ve hizmet
alımları ile yapım işleri”, bu Kanunun kapsamı dışında tutulduğu için, 21 inci maddenin (c)

51
bendinin, sayılan bu istisnai durumlar dışındaki diğer “savunma ve güvenlikle” ilgili durumlar
için geçerli olduğunu kabul etmek gerekecektir.

Sadece savunma ve güvenlikle ilgili kurumlar değil, bütün idareler şartların var olması
halinde ihalelerini bu bende göre yapabileceklerdir.

Savaş veya yüksek savaş ihtimali, ani ve beklenmedik terörist eylemler, düşman
güçlere karşı sınır içi ve sınır dışı ani operasyon yapılması, kritik önemi haiz kamu binalarının
güvenliğini sağlayan cihazların arızalanması gibi özel durumların ortaya çıkması ön şart olarak
belirlenmiştir. Aksi halde örneğin, kamu binalarının güvenliği için günümüzde sürekli yapılan
(mutat) özel güvenlik personeli istihdamı, güvenlik güçlerinin normal barış zamanlarında
yaptıkları tatbikat, hazırlık ve ihtiyat faaliyetleri çerçevesinde ihtiyaç duydukları mal ve hizmet
alımları ile yapım işleri gibi ihtiyaçlar bu usulün kapsamına girmemektedir. Bunun gibi, bir
savaş çıkması hâlinde, orduya ait bir binanın iç kısımlarının boya-badana işlerinin ivedi olarak
yaptırılması da zorunlu olmayacaktır. Ancak hava taarruzundan korunmak için, binanın dış
cephesinin kamuflaj amacıyla farklı bir renge boyanması gerekiyorsa, bu durum ivedi olarak
yapılması gereken bir iş olarak kabul edilebilecektir.

Kısacası, savunma ve güvenlikle ilgili; beklenen, planlı, mutat olayların bu kapsamda

değerlendirilmesi mümkün olmayıp, bu kapsamda ihaleye çıkan idarelerin, ihaleye çıkarken
savunma ve güvenlikle ilgili beklenmeyen, somut gerekçelerini ortaya koymaları
gerekmektedir.

İlan yapılması zorunlu olmayıp, ilan yapılmadığı takdirde ihaleye en az üç isteklinin

davet edilmesi gerekmektedir. Öte yandan bu bendin kullanılabilmesi için parasal herhangi bir
limit bulunmamaktadır. Her türlü mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde bu bendin
kullanılabilmesine imkân tanınmıştır.

4) İhalenin, Araştırma ve Geliştirme Sürecine İhtiyaç Gösteren ve Seri Üretime Konu

Olmayan Nitelikte Olması

Bu bende göre ihaleye çıkılabilmesi için de yine iki şartın birlikte gerçekleşmiş olması
öngörülmüştür:

i-İhtiyaç duyulan şey (mal, hizmet veya yapım işi) araştırma ve geliştirme (AR-GE)
sürecine ihtiyaç gösteren nitelikte olmalıdır: Yani henüz piyasada mevcut olmayacak ve üretim

52
şekli ve şartları da henüz bilinmeyecektir. Dolayısıyla sadece bu ihtiyaç için özel bir AR-GE
çalışmasının yapılması gerekecektir.

ii-İhtiyaç duyulan şey seri üretime konu olmamalıdır: Yapılan bu AR-GE çalışmaları
sonucunda ortaya çıkan ihale konusu ihtiyaç, sadece bu ihale için kullanılacak olup, bundan
sonra seri olarak üretilmeye gerek ve ihtiyaç olmayacaktır. Dolayısıyla bu iş için yapılacak AR-
GE çalışmaları da sadece bu iş için kullanılacaktır. Ancak idarenin bu geliştirilen şeyi sonradan
seri üretime konu etme hakkı saklıdır.

Örneğin; devlete ait bir hizmette kullanılacak olan ve başka bir yerde kullanılma
ihtimali bulunmayan bir cihaz veya donanım, ancak bir AR-GE faaliyeti sonucunda
üretilebilecek nitelikte olması hâlinde, bu bent kapsamında değerlendirilerek pazarlık usulüyle
yaptırılabilecektir.

Her türlü mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde bu bendin kullanılabilmesi
mümkündür. Bu bendin uygulanabilmesi için ivedilik veya öngörülemez durum şartı ve parasal
limit bulunmamaktadır. İlan yapılması zorunludur.

5) İhale Konusu Mal veya Hizmet Alımları ile Yapım İşlerinin Özgün Nitelikte ve
Karmaşık Olması Nedeniyle Teknik ve Malî Özelliklerinin Gerekli Olan Netlikte
Belirlenememesi

Bu bent için de, diğerlerinde olduğu gibi, birbiriyle sebep-sonuç ilişkisi olan iki şart
aranmaktadır:

1- İhale konusu şey özgün nitelikte ve karmaşık olacak,

2- İhale konusu şeyin teknik ve malî özellikleri yeterince belirlenememiş olacak.

Örneğin endüstriyel tesis, teleferik sistemi, arıtma tesisi gibi farklı teknoloji ve yapım
gerekliliğinin söz konusu olduğu işlerin ihale edilmesinde; idare hangi teknolojilerin mevcut
olduğuna ve bu teknolojilerden hangisinin kendisine daha uygun olduğuna ve/veya bu
teknolojilere göre işin teknik koşullarının ayrıntılı şekilde tespit edilmesine karar verecek
yeterlikte değilse bu bende göre ihale yapmak suretiyle ihtiyacını en uygun şekilde
karşılayabilir.

53
 Öte yandan bu bendin, Kanunun 12 nci maddesiyle birlikte değerlendirilmesinde fayda
bulunmaktadır. Söz konusu 12 nci maddede;

“İhale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin her türlü özelliğini belirten
idari ve teknik şartnamelerin idarelerce hazırlanması esastır. Ancak, mal veya hizmet alımları
ile yapım işlerinin özelliği nedeniyle idarelerce hazırlanmasının mümkün olmadığının ihale
yetkilisi tarafından onaylanması kaydıyla, teknik şartnameler bu Kanun hükümlerine göre
hazırlattırılabilir...” hükmü yer almış olup, ihtiyaç duyulan şeyin özellikleri nedeniyle teknik
şartnamelerin hazırlanamamasından bahsedilmiştir. Esasen bu hüküm ile 21 inci maddenin (e)
bendinde sayılan hüküm arasında büyük benzerlik bulunmaktadır. Her ikisinde de ihale konusu
şeyin kendine özgü bir yapısı olacak ve işin teknik şartnamesinde teknik ve mali özellikleri
yeterince açıklığa kavuşturulamamış olacaktır. Öyleyse, böyle bir durumda idarenin önüne iki
seçenek çıkmaktadır: Ya 12 nci maddenin birinci fıkrasına göre işin teknik şartnamesi, bu
Kanun hükümlerine (48 inci madde/ Danışmanlık ihalesi) göre ihaleye çıkılarak
hazırlattırılacak (ve ardından işin yaptırılması için normal yollardan ihaleye çıkılacak); ya da
21 inci maddenin (e) bendine dayanılarak, ihtiyaç duyulan şey pazarlık usulü ile karşılanacaktır.

Tıpkı maddenin (d) bendinde olduğu gibi, bu bendin uygulanabilmesi için ivedilik
veya öngörülemez durum şartı ve parasal limit bulunmamaktadır. İlan yapılması zorunludur.

6) İdarelerin Yaklaşık Maliyeti Belli Bir Tutara Kadar Olan Mamul Mal, Malzeme
veya Hizmet Alımları:

İdarelerin yaklaşık maliyeti, her yıl KİK tarafından belirlenen parasal limite kadar olan
mamul mal, malzeme veya hizmet alımlarının pazarlık usulü ile ihale edilebilmesi imkânı
getirilmiştir. Böylece yaklaşık maliyeti bentteki bu miktara kadar olan mal ve hizmet
alımlarının prosedürü kolaylaştırılmıştır. Buna karşılık, bu bende göre yapılacak ihalelerde de,
10 uncu maddeye uygun olarak belirlenen ve ihale dokümanında belirtilen değerlendirme
kriterlerine göre ihale sonuçlandırılacaktır.

Yaklaşık maliyeti bu bentte belirtilen limitin altında olsa dahi yapım işlerinin ihalesi
bu bende göre yapılamayacaktır.

Bu bende göre yapılacak ihaleler için ilan yapılması zorunlu olmayıp bu durum,
idarelerin takdirine bırakılmıştır. Ancak, ilan yapılmadığı takdirde ihaleye en az üç isteklinin
davet edilmesi gerekmektedir.

54
 Bent ile ilgili unutulmaması gereken bir başka husus da, bu Kanunun 62 inci
maddesine 4964 sayılı Kanunun 38 inci maddesi ile eklenen (ı) bendi gereğince, maddenin (f)
bendine göre (Kanunun 22/d maddesi uyarınca doğrudan teminle yapılacak alımlarla birlikte)
yapılacak alımların yıllık toplamı, Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadıkça idarelerin
bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin %10 unu aşamayacağıdır.

Doğrudan temin
4734 sayılı Kanunun ilk halinde bir ihale şekli olarak belirlenen doğrudan temin usulü,
4964 sayılı Kanun’la bir ihale usulü olmaktan çıkarılarak ve ilave bentler eklenerek, gerek
kapsam, gerekse uygulama usulü açısından yeniden düzenlenmiştir. Madde metni aşağıdadır.
“Doğrudan temin
Madde 22- (Değişik: 30/7/2003-4964/15 md.)
Aşağıda belirtilen hallerde ihtiyaçların ilân yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın
doğrudan temini usulüne başvurulabilir:
a) İhtiyacın sadece gerçek veya tüzel tek kişi tarafından karşılanabileceğinin tespit
edilmesi.
b) Sadece gerçek veya tüzel tek kişinin ihtiyaç ile ilgili özel bir hakka sahip olması.
c) Mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun
sağlanması için zorunlu olan mal ve hizmetlerin, asıl sözleşmeye dayalı olarak düzenlenecek
ve toplam süreleri üç yılı geçmeyecek sözleşmelerle ilk alım yapılan gerçek veya tüzel kişiden
alınması.
d) Büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan idarelerin onbeş milyar
(Ellisekizbinbeşyüzellibeş Türk Lirası)*, diğer idarelerin beşmilyar Türk Lirasını
(Ondokuzbinbeşyüzyedi Türk Lirasını) aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri
kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar.
e) İdarelerin ihtiyacına uygun taşınmaz mal alımı veya kiralanması.
f) (Değişik: 20/11/2008-5812/8 md.) Özelliğinden ve belli süre içinde kullanılma
zorunluluğundan dolayı stoklanması ekonomik olmayan veya acil durumlarda kullanılacak
olan ilaç, aşı, serum, anti-serum, kan ve kan ürünleri ile ortez, protez gibi uygulama esnasında
hastaya göre belirlenebilen ve hastaya özgü tıbbî sarf malzemeleri, test ve tetkik sarf
malzemeleri alımları.
g) Milletlerarası tahkim yoluyla çözülmesi öngörülen uyuşmazlıklarla ilgili davalarda,
Kanun kapsamındaki idareleri temsil ve savunmak üzere Türk veya yabancı uyruklu
avukatlardan ya da avukatlık ortaklıklarından yapılacak hizmet alımları.

55
 h) (Ek: 12/12/2003-5020/28 md.; Değişik: 20/11/2008-5812/8 md.) 8/1/1943 tarihli ve
4353 sayılı Kanunun 22 ve 36 ncı maddeleri uyarınca Türk veya yabancı uyruklu avukatlardan
hizmet alımları ile fikri ve sınai mülkiyet haklarının ulusal ve uluslararası kuruluşlar nezdinde
tescilini sağlamak için gerçekleştirilen hizmet alımları.
ı) (Ek: 15/5/2008-5763/35 md.) Türkiye İş Kurumunun, 25/6/2003 tarihli ve 4904
sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (b) ve (c) bentlerinde sayılan görevlerine ilişkin hizmet
alımları ile 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun 48 inci maddesinin
yedinci fıkrasında sayılan görevlerine ilişkin hizmet alımları,
i) (Ek: 20/11/2008-5812/8 md.; Değişik: 19/11/2013-6504/1 md.) Cumhurbaşkanının
halk tarafından seçilmesi, Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunların halkoyuna sunulması,
milletvekili genel ve ara seçimleri, mahalli idareler ile mahalle muhtarlıkları ve ihtiyar
heyetleri genel ve ara seçimi dönemlerinde Yüksek Seçim Kurulunun ihtiyacı için yapılacak
filigranlı oy pusulası kâğıdı ile filigranlı oy zarfı kâğıdı alımı, oy pusulası basımı, oy zarfı
yapımı hizmetleri ile bu seçimlere yönelik her türlü seçim malzemelerinin alımı ile yurt dışı
seçim harcamaları, il seçim kurulu başkanlıkları tarafından alınacak oy pusulası basım hizmeti
alımı.
Bu maddeye göre yapılacak alımlarda, ihale komisyonu kurma ve 10 uncu maddede
sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince
görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçlar
temin edilir.”
Yukarıdaki hükümler çerçevesinde konu değerlendirildiğinde aşağıdaki sonuçlara
ulaşılmaktadır:
4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinde belirtilen hallerde ihtiyaçların; Kanunun 18
inci maddesinde sayılan ihale usulleri için tespit edilen kurallara uyulmaksızın; ilan
yapılmadan, teminat alınmadan, ihale komisyonu kurma ve anılan Kanunun 10 uncu
maddesinde sayılan yeterlik kriterlerini arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince
görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak temin
edilmesi mümkün bulunmaktadır. Ancak; idarenin işin niteliğine göre söz konusu işlemleri
yapmasında da hukuki bir engel bulunmamaktadır. Örneğin, idare işin niteliğine göre gerekli
görüyorsa teminat alabilir, belirlediği yeterlik kriterlerini uygulayabilir veya satın almak
istediği bir bina için ilan verebilir.
Doğrudan temin uygulamasına ilişkin olarak Kamu İhale Kurumunca ayrıntılı
düzenlemeler yapılmamış idarelerce uygulanabilecek tip şartname, tip sözleşme, standart form
gibi hukuki metinler üretilmemiştir.İdareler, diğer ihale usulleri için öngörülmüş bulunan

56
şartname ve sözleşme içeriklerinden yararlanarak kendi tercihleri doğrultusunda uygun
metinler hazırlayıp uygulayabileceklerdir.
Doğrudan temin suretiyle yapılacak alımlarda belge düzeni bakımından uyulması
gereken kurallar konusunda Merkezi Yönetim Harcama Belgeleri Yönetmeliği (MYHBY)/
Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliği (MİHBY) hükümlerinin de gözetilmesi
gerekir. Bu Yönetmeliklere tabi bulunmayan idareler ise kendi harcama mevzuatlarının
öngördüğü belgeleri ödeme evrakına eklemek zorundadırlar.
Doğrudan temin uygulamasında onay belgesi düzenlenmesi zorunludur. Nitekim bu
zorunluluk Kamu İhale Genel Tebliğinde de;
“…..22 nci maddeye göre ihtiyaçların karşılanmasında onay belgesi düzenlenmesi,
onayı takiben ihale yetkilisince görevlendirilen kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat
araştırması yapılması ve buna ilişkin belgelerin dayanakları ile birlikte onay belgesine
eklenmesi zorunludur.” şeklinde ifade edilmiştir.
İhale usullerine göre yapılacak alımlarda uygulanmak üzere ihale uygulama
yönetmelikleri ekinde “ihale onay belgesi” standart formuna yer verilmişken, ne uygulama
yönetmeliklerinde ne de Kamu İhale Genel Tebliği ve MYHBY’ de doğrudan temin suretiyle
yapılacak alımlarda kullanılmak üzere üretilmiş “onay belgesi” standart formu
bulunmamaktadır. Doğrudan teminle yapılan alımlarda Yönetmelikte ifade edilen bilgileri
taşıyan bir belgenin kullanılması yeterli olmakta, ayrıca bir formata uygunluk şartı
aranmamaktadır. Bunu temin için uygulama yönetmelikleri ekinde yer alan İhale Onay Belgesi
(KİK001.0/M-H), (KİK001.1/Y) standart formundan yararlanılarak belge düzenlenmesi de
mümkündür.
Doğrudan temin uygulamasında yaklaşık maliyet hazırlanması zorunlu değildir.
Ancak idarenin takdiri doğrultusunda hazırlanabilir.
Doğrudan temin uygulamasında şartname ve/veya istisnai haller dışında sözleşme
düzenlenmesi zorunlu değildir. Doğrudan temin uygulamasında kural olarak şartname ve
sözleşme düzenlenmesi zorunlu olmayıp idarenin takdirindedir. Ancak belli nitelikli alımlarda
sözleşme düzenlenmesi zorunluluğu bulunmaktadır.
Konuya ilişkin olarak Kamu İhale Genel Tebliğinin 22 nci maddesinde;
“22.1.1.3. Bu madde kapsamında alımı yapılacak malın teslimi veya hizmetin ya da
yapım işinin belli bir süreyi gerektirmesi durumunda, alımın bir sözleşmeye bağlanması
zorunlu olup bir defada yapılacak alımlarda sözleşme yapılması idarelerin takdirindedir. Buna
karşılık, 22 nci maddenin (c) bendi kapsamında yapılan alımlarda ise madde metninde
belirtildiği üzere sözleşme yapılması zorunludur.” denilmektedir. Bu bağlamda örneğin; tek

57
seferde teslim tesellüm işlemi gerçekleştirilen ve bedeli ödenen alımlarda sözleşme
düzenlenmesi gerekmezken; teslimi belli bir süreyi gerektiren mal alımlarında, belli bir süreye
yayılan hizmet sunumlarında ve yapım işlerinde ise sözleşme düzenlenme zorunluluğu
bulunmaktadır. Belli bir ifa süresine ihtiyaç gösteren alımlarda sözleşme düzenlenme
zorunluluğu getirilmesinin nedeninin, sözleşmenin başta süresi olmak üzere genel kurallarını
ve bu süre içerisinde gerçekleşecek karşılıklı edimleri yazılı kural haline getirmek suretiyle
idare ile yüklenici arasındaki bu süreli ilişkiye ispat keyfiyeti kazandırmak olduğu
değerlendirilmektedir.
Şartname ve sözleşme düzenlenecek hallerde;
-Uygulama Yönetmelikleri ekinde yer alan Tip Sözleşme ve Tip Şartnamelerin
kullanılma zorunluluğu,
-4734 sayılı Kanunun 27 nci maddesinde düzenlenen idari şartnamede bulunması
zorunlu hususlara uyma zorunluluğu,
-4735 sayılı Kanunun 7 nci maddesinde düzenlenen sözleşmede bulunması zorunlu
hususlara uyma zorunluluğu,
Olmaksızın, işin niteliğine göre; sözleşmenin konusunu, bedelini, süresini, tarafların
hak ve yükümlülüklerini belirleyen amaca uygun bir sözleşme metni kullanılabilecektir.
Doğrudan teminde teminat alınması idarenin takdirindedir. İdare hiç teminat
almayabileceği gibi, geçici ve kesin teminatın her ikisini ya da sadece geçici veya sadece kesin
teminat da alabilecektir.
Doğrudan temin yönteminin kullanıldığı durumlarda Kanunun 10 uncu maddesinde
sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak idare isterse bu
yöntemle karşılanacak ihtiyacın özelliğinin elverdiği durumlarda kendi belirleyeceği yeterlik
kriterlerini uygulama imkanı da bulunmaktadır. Böylece belli bir yeterlik seviyesinin
üzerindeki piyasa aktörlerinden piyasa araştırması yapmak suretiyle ihtiyaç temini de idarenin
takdirindedir. Esasen piyasa araştırması sırasında piyasa araştırma komisyonunun araştırması
sırasında fiili bir yeterlik değerlendirmesi yaptığı ve herkesten fiyat sormadığı da bir realitedir.
Doğrudan teminde ihale komisyonu kurulması zorunlu değildir. Ancak bazı idarelerin
doğrudan teminde ihale komisyonu kurduğu ve bu komisyonun piyasa araştırması sonuçlarını
karara bağladığı da görülmüştür. Bu durumda 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu açısından ihale
komisyonu kararından kaynaklı olarak damga vergisi doğduğu hususuna dikkat etmek gerekir.
Zira aksi durumda damga vergisi doğmayacağı tabiidir.
Doğrudan temin uygulamasında piyasa fiyat araştırması yapacak kişilerin
görevlendirmesini ihale yetkilisinin veya yetki devrettiği kişinin bizzat yapması gereklidir.

58
İhale yetkilisi Kanunun 4 üncü maddesinde tanımlanmıştır. Görevlendirilen kişi veya kişilerin
temin sürecinden (piyasa fiyat araştırması, teslim veya kabul sürecinden sorumlu olması gibi)
doğrudan sorumlu olmaları, ihale komisyonu görevini ikame edecek şekilde bir görev ve yetkiyi
kullanmaları bu kişilerin yazılı olarak görevlendirilmesi gereğini ortaya koymaktadır.
Görevlendirme her bir alım için yapılabileceği gibi, yılın tamamını kapsayacak biçimde tek bir
seferde de yapılabilir.
Piyasa fiyat araştırmasında uyulması gereken yöntem ve esaslara ilişkin olarak 22 nci
maddenin son fıkrasında, maddenin farklı durumları düzenleyen bütün bentleri için geçerli
olmak üzere;
“....ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat
araştırması yapılarak ihtiyaçlar temin edilir” denilmektedir. Görüleceği üzere madde; piyasa
araştırması için belli bir yöntem yönlendirmesi yapmamıştır. Bu kapsamda, ihtiyaca ilişkin elde
edilen fiyatların ispat mükellefiyetini sağlayacak şekilde kaydedilmesinin yeterli olduğu
söylenmelidir.
Doğrudan temin ile ilgili olarak Kamu İhale Genel Tebliğinin 22 nci maddesinde geniş
açıklamalar ve belirlemeler yer almakta olup konunun anlaşılması için söz konusu hükümlerin
özümsenmesi gerektiği değerlendirilmektedir.
Maddenin fıkra ve bentlerine ilişkin açıklamalar aşağıdadır.

3.2.2.1. Doğrudan Temin Usulünün Uygulanabileceği Haller

Kanun’da doğrudan temin usulünün sadece aşağıdaki durumların varlığı hâlinde
kullanılabilmesi öngörülmüştür:

a) İhtiyacın sadece gerçek veya tüzel tek kişi tarafından karşılanabileceğinin

tespit edilmesi
Özellikle tekel niteliğinde üretilmekte veya satılmakta olan mal ve hizmetler, bu
fıkranın en bariz örneğidir. Bu tür durumlarda ihtiyacın giderilmesi açısından idarenin başka
alternatifi bulunmamaktadır. Ancak bu bentteki tek üreticilik veya satıcılık, kanunla verilmiş
özel bir haktan kaynaklanmamaktadır. Böyle bir kanuni sınırlama olmasa da piyasada bu
ihtiyacı karşılayabilecek tek bir kişi bulunmaktadır. (Kanunla korunan özel bir haktan
kaynaklanan tek satıcılık yetkisi, müteakip fıkrada açıklanmıştır.)Bu bendin uygulanması
açısından ölçeğin ne olacağı konusunda doktrinde tartışma olmakla birlikte Kamu İhale
Kurumunun genel kabulü ölçeğin Türkiye olarak alınması yönündedir. Ancak bazı ihtiyaçlar
açısından ölçeğin dünya olması da söz konusu olabilir. Örneğin Türkiye’den temini mümkün

59
olmayan bir ihtiyaç için farklı ülkelerde satıcıların olması durumunda bu ihtiyaç için ihale
yapılması gerektiği değerlendirilmektedir.
İhtiyacın sadece gerçek veya tüzel tek kişi tarafından karşılanabileceği hususunun
genel kabul görmüş bir belge ile tevsik edilmesinin mümkün olmadığı durumlarda ise, bu
tespitin ne şekilde yapıldığına dair bir tutanağın idare personeli tarafından düzenlenerek onay
belgesi ekine konulması da yeterli olabilecektir. Bu hususlar; Mal ve Hizmet Alım İhaleleri
Uygulama Yönetmelikleri ekinde yer alan Standart Form ⎯ KİK022.0/M veya Standart Form ⎯
KİK021.0/H, 4734 Sayılı Kanun’un 22nci Maddesinin (a)/(b)/(c) Bentleri Kapsamında Tek
Kaynaktan Temin Edilen Mallara/ Hizmetlere İlişkin Form’da yer alacak ve onay belgesine
eklenecektir.

b) Sadece gerçek veya tüzel tek kişinin ihtiyaç ile ilgili özel bir hakka sahip olması
4734 sayılı Kanun’un 22’nci maddesinin (b) bendi; sadece gerçek veya tüzel tek
kişinin ihtiyaç ile ilgili bilimsel, teknik, fikri veya sanatsal vb. nedenlerle hukuken özel bir
hakka sahip olmasını ifade etmektedir.
Bu nedenle, ihale konusu mal veya hizmet alımı; bilimsel, teknik, fikri veya sanatsal
vb. nedenlerle ve münhasır hakların korunması nedeniyle sadece belirli bir mal tedarikçisi veya
hizmet sunucusu tarafından gerçekleştirilebiliyorsa, ilan yapılmaksızın anılan madde hükmüne
göre doğrudan temin yoluyla ihtiyaçların karşılanması mümkün bulunmaktadır. Örneğin,
idarelerin diğer usullerle temini mümkün olmayan; bilimsel yayın, fikir ve sanat eseri, belirli
bir akademik kişiden eğitim vb. mal veya hizmet alımları bu bent kapsamında temin
edilebilecektir.
Benzer şekilde, günümüzde bazı mal ve hizmetler, özel bir kanun veya özel bir
düzenlemeyle sadece tek bir kişi tarafından üretilebilmekte veya satılabilmektedir. Örneğin:
- Bir ürün üzerindeki patent hakları, bu ürünü üreten kişiye tek üretici /satıcı hakkını
vermektedir.
- Yurt dışında üretilen bazı mal veya hizmetlerin Türkiye’de satışı için sadece tek bir
mümessile satış yetkisi verilmekte, örneğin özellikle bazı tıbbi cihazların servis yetkisi, bu
yetkili kişiler dışında bu mal ve hizmeti başkasının -kanuni yollardan- satması mümkün
olamamaktadır.
Bu bent kapsamında yapılacak alımlarda; Standart Form KİK022.0/M veya
Standart Form KİK021.0/H, 4734 Sayılı Kanun’un 22nci Maddesinin (a)/(b)/(c) Bentleri
Kapsamında Tek Kaynaktan Temin Edilen Mallara/ Hizmetlere İlişkin Form kullanılacaktır.

60
 Her ne kadar açıkça ifade edilmese de, bu fıkraya göre yapılacak alımlarda, tek üretim
ve/veya satış hakkının belgelendirilmesi gerekecektir (Kanunla verilenlerde ise bunun
belgelendirilmesine ihtiyaç olmayacaktır.). Söz konusu belge bu hakkın alındığı kişi veya
kurumdan alınan tek satıcılık yetki belgesi, patent belgesi vs. olabilecektir.
Mevzuatın verdiği yetki çerçevesinde kamu kurum ve kuruluşlarınca veya kamu
kurum ve kuruluşlarının denetim ve gözetimi altında bir imtiyaz hakkı dâhilinde özel hukuk
tüzel kişilerince sunulan tekel niteliğindeki su, doğalgaz, resmi posta, resmi gazete gibi mal ve
hizmetlerin, bu nitelikleri devam ettiği sürece, 4734 sayılı Kanun’da yer alan ihale usulleri
uygulanmaksızın ait oldukları mevzuat çerçevesinde temin edilmesi mümkün bulunmaktadır.
Söz konusu mal ve hizmetlerin temini ile ilgili olarak daha önce tesis edilmiş abonelik
sözleşmeleri uyarınca yapılan alımlar, gerek bu mal ve hizmetleri sunan kurum ve kuruluşların
ve gerekse alımı yapan idarelerin kendi mevzuatları doğrultusunda abonelik sözleşmelerinin
uygulanması ile ilgili periyodik ödemeler niteliğinde değerlendirilmelidir.
Ancak her durumda;
- anılan mal veya hizmetlerin belirtilen niteliklerinin değişmesi,
- bu çerçevede; mevzuatın veya imtiyaz hakkının verdiği üretim ve sunum yetkisinin
kalkması,
- tekel niteliklerinin kalmaması,
gibi değişiklikler sonucu, ihale edilebilir nitelik kazanmaları hâlinde, 4734 sayılı
Kanun hükümlerine göre temin edilmelerinin zorunlu olacağı hususu açıktır.

c) Mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve

standardizasyonun sağlanması için zorunlu olan mal ve hizmetlerin, asıl sözleşmeye
dayalı olarak düzenlenecek ve toplam süreleri üç yılı geçmeyecek sözleşmelerle ilk alım
yapılan gerçek veya tüzel kişiden alınması
Bu fıkraya göre doğrudan temin usulünün uygulanabilmesi için; satın alınacak mal
veya hizmetin, mevcut kurulu sistemle uyumlu olması ve bu konuda bir standardizasyon
sağlanmasının zorunlu olması gerekmektedir. Böyle bir zorunluluk yoksa bu fıkra hükmü
işletilemeyecektir.
Doğrudan temin usulünün uygulanabileceği durumlardan birisini düzenleyen (c)
bendinin değişiklikten önceki hâlinde: “Mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle
uyumun ve standardizasyonun sağlanması için ilk alımı izleyen üç yıl içinde ihtiyaç duyulan
yedek parça, ek malzeme veya hizmetin ilk alım yapılanın dışında başka gerçek veya tüzel
kişiden temin edilememesi” gibi bir zorunluluk halinde bu usulün kullanılabileceği ifade

61
edilmişken, 4964 sayılı Kanunla yapılan değişiklik ile “Mevcut mal, ekipman, teknoloji veya
hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun sağlanması için zorunlu olan mal ve hizmetlerin, asıl
sözleşmeye dayalı olarak düzenlenecek ve toplam süreleri üç yılı geçmeyecek sözleşmelerle ilk
alım yapılan gerçek veya tüzel kişiden alınması” durumlarında doğrudan temin yönteminin
uygulanabilmesi imkanı öngörülmüş bulunmaktadır.
Doğrudan temin usulünde, genel olarak sözleşme yapıp yapmamakta idarelere
inisiyatif tanınmış olmasına rağmen, bu bendin uygulanması hâlinde idarelerin sözleşme yapma
mecburiyeti bulunmaktadır. Bentteki düzenlemeden, yapılacak sözleşmelerin (3) yıla kadar
yaygın (yıllara sari) olabilmesine açık bir izin verildiği anlamı çıkartılmamalıdır. Yıllara sari
sözleşme yapılabilmesi konusunda, idarelerin tabi olduğu diğer mevzuat hükümlerinde
kısıtlayıcı bir hüküm bulunduğu takdirde, kendi mevzuatındaki hükümler geçerli olacaktır.
Bu kapsamda yapılacak alımlarda;
i) Daha önce sözleşmeye bağlanmış asıl işin kapsam ve miktarının, idarenin ihtiyacını
karşılayacak şekilde tespit edilmesi;
ii) Toplam süreleri üç yılı geçmemek üzere asıl sözleşmeye dayalı olarak yapılacak
alımların ise, ihtiyaca ilişkin asıl sözleşmeye bağlanan mal ve hizmet alımıyla ilgili olarak
önceden öngörülmemekle birlikte ihtiyacın gereği olarak ortaya çıkmasına ve tamamlayıcı
nitelikte bir alım olmasına dikkat edilmesi,
iii)Temine konu olacak mal ve hizmet alımları arasında kabul edilebilir doğal bir
bağlantı bulunması,
Gerekmektedir.
İhtiyaçların 4734 sayılı Kanun’un 22’nci maddesinin (c) bendi kapsamında temini için,
alımı gerçekleştirilecek mal ve hizmetin, mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle
uyumun ve standardizasyonun sağlanması için ilk alım yapılan yükleniciden alım yapılmasının
zorunlu olduğunun tespiti hukuki değil teknik bir husustur. Bu nedenle olsa gerek, Kamu İhale
Genel Tebliğinin 22 nci maddesinde bu hususun idarelerin teknik birimlerince ya da ilgili
kuruluşlardan teknik yardım alınarak saptanması gerektiği hükme bağlanmıştır.
Bu bent kapsamında yapılacak alımlarda; Uygulama Yönetmeliklerinin ekindeki
standart formlar arasında bulunan Standart Form - KİK022.0/M veya Standart Form-
KİK021.0/H, 4734 Sayılı Kanun’un 22nci Maddesinin (a)/(b)/(c) Bentleri Kapsamında Tek
Kaynaktan Temin Edilen Mallara/ Hizmetlere İlişkin Formun düzenlenerek ihtiyaç konusunda
ilk alım yapılan yükleniciden başkasından alım yapılmasının mevcut mal veya teknoloji
açısından uyum ve standardizasyon sorunu oluşturacağının ispat edilmesi gerekmektedir.

62
 d) İdarelerin belli bir tutarı aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri
kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar
Bu bent idarelerin en çok kullandığı alım yöntemini düzenlemektedir. Bu bendin
madde gerekçesinde, belirtilen parasal tutarlara kadar özellikle kâğıt, kırtasiye, elektrik
malzemeleri gibi küçük ölçekli günlük ihtiyaçların karşılanması ile küçük bakım onarım
işlerinin yaptırılmasında kolaylık sağlamak üzere, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya
kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak temin yönteminin benimsendiği
belirtilmektedir.
Maddenin bu bendinde Büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan idarelerin
onbeş milyar ( 1.2.2017-31.1.2018 arası için Ellisekizbinbeşyüzellibeş Türk Lirası), diğer
idarelerin beşmilyar Türk Lirasını (1.2.2017-31.1.2018 arası için Ondokuzbinbeşyüzyedi Türk
Lirasını) aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama,
seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar, doğrudan temin usulüyle temin edilebilecek ihtiyaçlar arasında
sayılmış bulunmaktadır. Bentte tereddüt uyandırabilecek bir husus belki, ihaleyi yapacak olan
idarenin büyükşehir belediyesi sınırları dâhilinde bulunup bulunmadığı konusunda yaşanabilir
ki, böyle bir tereddüt ortaya çıktığı durumlarda, ihaleyi yapacak olan idarenin merkezinin
bulunduğu yer belirleyici olacaktır. Örneğin bir kurumun hem büyükşehir belediyesi sınırları
dâhilinde, hem de bu sınırların dışında olan birimleri bulunduğu takdirde, idare merkezinin
bulunduğu birim dikkate alınarak parasal limit belirlenecektir.
Öte yandan, herhangi bir parasal limite bağlı olmaksızın, temsil ağırlama faaliyetleri
kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar da doğrudan temin
kapsamına alınmıştır. Burada dikkat edilmesi gereken husus; temsil/ağırlama kapsamındaki her
harcamanın değil, konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin harcamaların bu kapsamda olacağıdır.
İşin niteliğine göre idareler bu bende göre yapacakları günlük ve küçük ölçekli alımlar
için genel bir onay belgesi düzenleyebilecekleri gibi, her bir alım için de onay belgesi
düzenleyebilirler. Ayrıca ilgili mevzuatı çerçevesinde düzenlenmesi gerekli olan harcama
belgeleri onay belgesine eklenir.
Bu bentte belirlenen parasal limitlere bağlı olarak yapılacak ihtiyaç teminlerinde,
piyasada yapılan fiyat araştırması sonucunda öngörülen parasal limitin aşılacağının tespit
edilmesi hâlinde, ihtiyacın, Kanun’un ilgili hükümlerine göre ihale yoluyla temin edilmesi
gerekmektedir.
Ayrıca, 4734 sayılı Kanunun 19 uncu maddesine göre açık ihale usulü ile temini
gereken ihtiyacın, Kanunun 22 nci maddesinin (d) bendi için öngörülen parasal sınırların altında
kalacak şekilde, adet bazında veya aynı ihale konusu içinde yer alabilecek nitelikteki mal ve

63
hizmet alımları ile yapım işlerinin, kalemlere veya gruplara bölünmek suretiyle aynı Kanunun
22 nci maddesinin (d) bendine göre temini, 4734 sayılı Kanunun temel ilkelerine aykırılık teşkil
ettiğinden, bu yönde uygulamaların sorumluluk doğuracağı hususuna dikkat edilmesi
gereklidir. (KİK Genel Tebliği Madde 22.5.1.2.)
Öte yandan, 4734 sayılı Kanun’un 62’ nci maddesinin (ı) bendinde yer alan “idarelerin
bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin” ifadesinden, bu bentte belirtilen % 10’luk
sınırlamaya 5018 sayılı Kanun’un 20’ nci maddesinde belirtilen ödeneklerin kullanılması ile
ilgili düzenlemeye tabi ödenekler konu olabilecektir. Buna karşılık orduevleri, askeri gazinolar
ve sosyal tesislere bütçeden ödenek aktarılmadığı sürece, Kanun’un 21’ inci maddesinin (f)
bendi ile 22’ nci maddesinin (d) bendi kapsamında yapacakları alımlar için % 10’luk
sınırlamaya tabi tutulmayacaklardır. Ancak bütçeden ödenek aktarılması hâlinde, aktarılan
ödeneklerin harcanması sırasında Kanun’un 21’ inci maddesinin (f) bendi ile 22’ nci
maddesinin (d) bendi kapsamında yapacakları alımlar % 10’luk sınırlamaya tabi olacaklardır.

e) İdarelerin ihtiyacına uygun taşınmaz malın alımı veya kiralanması

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda (madde 704), taşınmaz mal mülkiyetine konu
olan mallar şu şekilde sayılmıştır:
1. Arazi,
2. Tapu kütüğünde ayrı sayfaya yazılan bağımsız ve sürekli haklar,
3. Kat mülkiyeti kütüğüne kayıtlı bağımsız bölümler.
Taşınmaz mal alımı ve kiralanması, idarelerin diğer mal, hizmet ve yapım
ihtiyaçlarından çok farklı boyutları olan, bu nedenle de kendine has özellikleri olan
ihtiyaçlardır. İhtiyaç duyulan taşınmazın büyüklüğü, mimari plan ve özellikleri, mevkisin, imar
durumu, ulaşım imkanları, ortak kullanım alanları, vb. hususlar değerlendirmede dikkate
alınacak kriterlerden sadece bazıları olup, idarelerin bu şekildeki ihtiyaçlarının belli bir süre
içerisinde, normal ihale yollarıyla ve ilan edilerek karşılanması neredeyse imkansızdır. Bu
nedenle bu tür ihtiyaçların piyasada araştırma yapılarak, mevcut taşınmazlar içinden idare için
en uygununun seçilmesi şeklinde giderilmesi gerekecektir.
Yapılacak taşınmaz mal alımı ve kiralamalarında; alım veya kiralamaya ihtiyaç
duyulmasına ilişkin gerekçenin belirtilmesi, alınması veya kiralanması düşünülen taşınmazın
yeri ve sahip olması gereken özelliklerin belirlenmesi, alım veya kiralamaya ilişkin rayiçlerin
tespit edilmesi, bu konudaki bilgilerin alıma veya kiralamaya ilişkin onay belgesine eklenmesi,
ayrıca tabi olunan mevzuatının öngördüğü diğer zorunlulukların da yerine getirilmesi
gerekmektedir.

64
 f) Özelliğinden ve belli süre içinde kullanılma zorunluluğundan dolayı
stoklanması ekonomik olmayan veya acil durumlarda kullanılacak olan ilaç, aşı, serum,
anti-serum, kan ve kan ürünleri ile ortez, protez gibi uygulama esnasında hastaya göre
belirlenebilen ve has-taya özgü tıbbî sarf malzemeleri, test ve tetkik sarf malzemeleri
alımları.
Bu bent kapsamında yapılacak alımların şartları:
1-Bentte sayılan malzemelerden olacak:
a) Test ve tetkik sarf malzemeleri
b) İlaç, aşı, serum, anti-serum, kan ve kan ürünleri
c) Ortez, protez gibi hastaya göre belirlenebilen ve hastaya özgü tıbbî sarf malzemeleri,
2- a) Özelliğinden ve belli süre içinde kullanılma zorunluluğundan dolayı stoklanması
ekonomik olmayacak veya
b) Acil durumlarda kullanılacak.
İdareler, bu tür alımlarının acil bir durum sebebiyle gerçekleştirildiğine ve alım konusu
ihtiyacın stoklanmasının mümkün olmadığına ilişkin tevsik edici belgeleri harcama belgelerine
eklerler.
g) Milletlerarası tahkim yoluyla çözülmesi öngörülen uyuşmazlıklarla ilgili
davalarda, Kanun kapsamındaki idareleri temsil ve savunmak üzere Türk veya yabancı
uyruklu avukatlardan ya da avukatlık ortaklıklarından yapılacak hizmet alımları
4964 sayılı Kanun’un 15’inci maddesi ile 4734 sayılı Kanun’un 22’nci maddesine (g)
bendi olarak eklenen hüküm çerçevesinde, milletlerarası tahkim yoluyla çözülmesi öngörülen
uyuşmazlıklarla ilgili davalarda, Kanun kapsamındaki idareleri temsil etmek ve savunmak
üzere Türk veya yabancı uyruklu avukatlardan ya da avukatlık ortaklıklarından doğrudan temin
yoluyla hizmet alınması mümkün hâle gelmiştir. Ancak bu kapsamda yapılacak hizmet alımları
milletlerarası tahkim yoluyla çözülecek anlaşmazlıklara münhasır olduğundan,
anlaşmazlıkların milletlerarası tahkim dışındaki çözümü yollarında idarelerin Kanun’un genel
hükümlerine göre hareket etmeleri gerekmektedir.
h) 08/01/1943 tarihli ve 4353 sayılı Kanun’un 22 ve 36’ncı maddeleri uyarınca
Türk veya yabancı uyruklu avukatlardan hizmet alımları ile fikri ve sınai mülkiyet
haklarının ulusal ve uluslararası kuruluşlar nezdinde tescilini sağlamak için
gerçekleştirilen hizmet alımları
4353 sayılı Kanun’un ilgili maddeleri şunlardır:
“İdari Davalarda Temsil

65
 Madde 22 – (...) İhtisas gerektiren ve ihtiyaç duyulan hallerde; ilgili Bakanlığın teklifi
üzerine Bakanlar Kurulu kararıyla 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22’nci maddesinin (h)
bendi hükmüne göre serbest avukatlardan veya avukatlık ortaklıklarından hizmet satın
alınabilir.
Avukatlık hizmeti satın alınması
Madde 36 – (...) Milletlerarası yargı organlarında Devletin taraf olduğu davalar ile
millet-lerarası tahkim yoluyla çözümlenmesi öngörülen ve Hazine avukatlarınca takibine imkân
bulunamayan uyuşmazlıklarla ilgili davalarda da; Devleti ve genel bütçeli daireleri temsil
etmek ve savunmak üzere, Türk ve yabancı uyruklu avukatlardan ya da avukatlık
ortaklıklarından ilgili idarelerce 4734 sayılı Kanun’un 22’nci maddesinin (h) bendi hükmüne
göre hizmet satın alınabilir.”

ı) Türkiye İş Kurumunun, 25/06/2003 tarihli ve 4904 sayılı Kanun’un 3’üncü

maddesinin (b) ve (c) bentlerinde sayılan görevlerine ilişkin hizmet alımları ile 25/08/1999
tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun 48’inci maddesinin yedinci fıkrasında
sayılan görevlerine ilişkin hizmet alımları
Bu hizmet alımları sadece Türkiye İş Kurumunu ilgilendiren alımlardır.

i) Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi, Anayasa değişikliklerine ilişkin

kanunların halkoyuna sunulması, milletvekili genel ve ara seçimleri, mahalli idareler ile
mahalle muhtarlıkları ve ihtiyar heyetleri genel ve ara seçimi dönemlerinde Yüksek Seçim
Kurulunun ihtiyacı için yapılacak filigranlı oy pusulası kâğıdı ile filigranlı oy zarfı kâğıdı
alımı, oy pusulası basımı, oy zarfı yapımı hizmetleri ile bu seçimlere yönelik her türlü
seçim malzemelerinin alımı ile yurt dışı seçim harcamaları, il seçim kurulu başkanlıkları
tarafından alınacak oy pusulası basım hizmeti
Bu bentteki alımlar seçimlere ilişkin özellikli alımlara ilişkin olup bette sayılan alımlar
için doğrudan temin yetkisi kullanılabilecektir.

İDARİ ŞARTNAME VE SÖZLEŞME TASARISI HAZIRLANIRKEN

KARAR VERİLECEK TEMEL HUSUSLAR

66
 İstekliler tekliflerini idareler tarafından hazırlanan ihale dokümanını dikkate alarak
vereceklerdir. Dolayısıyla tekliflerin nasıl verileceği ve işin nasıl yapılacağı konusunda idarenin
ihale dokümanında yapacağı belirlemeler hayati önemi haizdir. İhale dokümanının
oluşturulmasına ilişkin olarak KİK tarafından ihale uygulama yönetmeliklerinin ekinde tip
şartnameler , tip sözleşmeler ve standart formlar üretilmiştir. Bu metinlerde, KİK tarafından
yazılmış değiştirilemez hükümler olduğu gibi, işin niteliğine göre idarelerin doldurması
gereken boşluklar bırakılmış ve bunların nasıl doldurulacağına ilişkin dipnotlar yazılmıştır.
Yapılacak satın almanın başarılı olabilmesi için idare tarafından doldurulması gereken
boşluklara ilişkin idare tercihlerinin doğru olması hayati bir öneme sahiptir. Bu alanlar aynı
zamanda sıklıkla hata yapılan alanlar olduğu için irdelenmesi gerektiği değerlendirilmiştir. Bu
çerçevede bunlardan en önemli olduğu düşünülenler aşağıda başlıklar halinde açıklanmıştır.

Teklif Türünün Belirlenmesi:

Teklif türü 4734 sayılı Kanunda irdelenmiş bir husus değildir. 4735 sayılı Kanunun 6
ncı maddesinde de dolaylı olarak belirtilmiş bir husustur. Anılan maddede;
“Sözleşme türleri
Madde 6- Kamu İhale Kanununa göre yapılan ihaleler sonucunda;
a) Yapım işlerinde; uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine
dayalı olarak, işin tamamı için isteklinin teklif ettiği toplam bedel üzerinden anahtar teslimi
götürü bedel sözleşme,
b) Mal veya hizmet alımı işlerinde, ayrıntılı özellikleri ve miktarı idarece
belirlenen işin tamamı için isteklinin teklif ettiği toplam bedel üzerinden götürü bedel sözleşme,
c) Yapım işlerinde; ön veya kesin projelere ve bunlara ilişkin mahal listeleri ile birim
fiyat tariflerine, mal veya hizmet alımı işlerinde ise işin ayrıntılı özelliklerine dayalı olarak;
idarece hazırlanmış cetvelde yer alan her bir iş kaleminin miktarı ile bu iş kalemleri için istekli
tarafından teklif edilen birim fiyatların çarpımı sonucu bulunan toplam bedel üzerinden birim
fiyat sözleşme,
d) (Ek: 1/6/2007-5680/3 md.; Değişik: 20/11/2008-5812/32 md.) Yapım işlerinde;
niteliği itibarıyla iş kalemlerinin bir kısmı için anahtar teslimi götürü bedel, bir kısmı için birim
fiyat teklifi alma yöntemleri birlikte uygulanmak suretiyle gerçekleştirilen ihaleler sonucunda
karma sözleşme,
e) (Ek: 20/11/2008-5812/32 md.) Çerçeve anlaşmaya dayalı olarak idare ile yüklenici
arasında imzalanan münferit sözleşme,

67
 Düzenlenir.
(Ek Fıkra: 1/6/2007-5680/3 md.) Çerçeve anlaşma ve münferit sözleşmede belirtilmesi
zorunlu olan hususları belirlemeye Kurum yetkilidir.”
Hükmü bulunmaktadır. Bu hükümlere göre;
i- Mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde birim fiyat teklif,
ii- Mal ve hizmet alımlarında götürü bedel teklif,
iii-Yapım işlerinde anahtar teslimi götürü bedel teklif,
iv- Yapım işlerinde karma teklif,
Olmak üzere dört tür teklif söz konusudur. Yapılacak ihalede bu teklif türlerinden
hangisinin tercih edilmesi gerektiği hususu, ihale öncesi karar verilmesi gereken önemli bir
husustur.
Bu konuda söylenmesi gereken;
-Alım miktarında değişme ihtimali olan mal ve hizmet alımlarında birim fiyat teklif,
-Alım miktarının kesin olduğu ve artma/azalma ihtimali olmayan mal ve hizmet
alımlarında götürü bedel teklif,
-4734 sayılı kanunun 62 nci maddesinin (c) bendine göre; uygulama projesi ile ihale
edilen yapım işlerinde anahtar teslimi götürü bedel teklif,
-4734 sayılı kanunun 62 nci maddesinin (c) bendine göre ön veya kesin proje
üzerinden ihale edilen yapım işlerinde birim fiyat teklif,
-4734 sayılı kanunun 62 nci maddesinin (c) bendine göre yapım işinin uygulama
projesi yapılabilen kısım/kısımları için anahtar teslimi, ön veya kesin proje yapılmış kısımlar
için birim fiyat teklif olmak üzere karma teklif,
Alınarak ihalenin yapılması gerektiğidir. Bu gereklilik yapım işleri açısından Kanunun
62 nci maddesinin (c) bendinden kaynaklı olmakla birlikte, mal ve hizmet alımları açısından
hangi teklif türünün benimsenmesi gerektiğine ilişkin bir kanuni gereklilik bulunmamaktadır.
Bu alımlarda idare alımın niteliğine bakarak teklif türünü belirlemelidir. Nitekim yapım
işlerinde, teklif türü belirlemesine ilişkin olarak Yapım İşleri haleleri Uygulama Yönetmeliği
ekindeki “Teklif Türünün Belirlenmesine İlişkin Form”un ihale onayı aşamasında idarelerce
doldurulması ve bu formda birim fiyat teklif alınmasının gerekçesinin belirtilmesi
gerekmektedir.

68
Teklif Geçerlilik Süresi
Teklif geçerlik süresi, 4734 sayılı Kanunun 32 nci maddesinde düzenlenen bir
husustur. Maddede;
“Tekliflerin geçerlilik süresi ihale dokümanında belirtilir. İdarece ihtiyaç duyulması
halinde bu süre, teklif ve sözleşme koşulları değiştirilmemek ve isteklinin kabulü kaydıyla, en
fazla ihale dokümanında belirtilen teklif geçerlilik süresi kadar uzatılabilir.”
Hükmü bulunmaktadır. Ancak bu sürenin ne kadar olacağına ilişkin bir düzenleme
olmayıp ihalenin alacağı tahmin edilen süre dikkate alınarak idarece belirleme yapılması
gereklidir. Aksi durumda ihale süreci bitmeden geçerlik süresi bitmiş tekliflerle karşılaşılması
ve teklif sahiplerinin (istekli) süre uzatma çağrısına olumsuz cevap vermesi nedeniyle avantajlı
tekliflerin kaçırılması riski ortaya çıkacaktır.

Yeterlik Kriterleri (Genel ilkeler)

3.1. Ekonomik ve Mali-Mesleki ve Teknik Yeterlik
İhaleye katılabilmek için istenen belgeler ve bunlara ilişkin yeterlik kriterleri ihalenin
ve bu kapsamda idari şartnamenin en önemli konusudur. 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi
bu hususa ilişkindir. Maddenin ekonomik ve mali-mesleki ve teknik yeterliğe ilişkin ilk üç
fıkrasının hükmü aşağıdadır:

“İhaleye katılımda yeterlik kuralları

Madde 10 - İhaleye katılacak isteklilerden, ekonomik ve malî yeterlik ile mesleki ve
teknik yeterliklerinin belirlenmesine ilişkin olarak aşağıda belirtilen bilgi ve belgeler
istenebilir:
a) Ekonomik ve malî yeterliğin belirlenmesi için;
1) Bankalardan temin edilecek isteklinin malî durumu ile ilgili belgeler,
2) (Değişik: 30/7/2003-4964/7 md.) İsteklinin, ilgili mevzuatı uyarınca yayınlanması
zorunlu olan bilançosu veya bilançosunun gerekli görülen bölümleri, yoksa bunlara eşdeğer
belgeleri,
3) İsteklinin iş hacmini gösteren toplam cirosu veya ihale konusu iş ile ilgili taahhüdü
altındaki ve bitirdiği iş miktarını gösteren belgeler.

b) Mesleki ve teknik yeterliğin belirlenmesi için;

69
 1) İsteklinin, mevzuatı gereği ilgili odaya kayıtlı olarak faaliyette bulunduğunu ve
teklif vermeye yasal olarak yetkili olduğunu kanıtlayan belgeler,
2) (Değişik: 20/11/2008-5812/3 md.) İstekli tarafından kamu veya özel sektöre bedel
içeren bir sözleşme kapsamında taahhüt edilen ihale konusu iş veya benzer işlere ilişkin olarak;

a) Son onbeş yıl içinde geçici kabulü yapılan yapım işleri ile kabul işlemleri
tamamlanan yapımla ilgili hizmet işleriyle ilgili deneyimi gösteren belgeler,
b) Son onbeş yıl içinde geçici kabulü yapılan yapım işleri ile kabul işlemleri
tamamlanan yapımla ilgili hizmet işlerinde sözleşme bedelinin en az % 80'i oranında
denetlenen ya da yönetilen işlerle ilgili deneyimi gösteren belgeler,
c) Devam eden yapım ve yapımla ilgili hizmet işlerinde; ilk sözleşme bedelinin
tamamlanması şartıyla, son onbeş yıl içinde gerçekleşme oranı toplam sözleşme bedelinin en
az % 80'ine ulaşan ve kusursuz olarak gerçekleştirilen, denetlenen veya yönetilen işlerle ilgili
deneyimi gösteren belgeler,
d) Son beş yıl içinde kabul işlemleri tamamlanan mal ve hizmet alımlarına ilişkin
deneyimi gösteren belgeler,
e) Devredilen işlerde sözleşme bedelinin en az % 80’inin tamamlanması şartıyla, son
onbeş yıl içinde geçici kabulü yapılan yapım işleri ile kabul işlemleri tamamlanan yapımla ilgili
hizmet işleri ve son beş yıl içinde kabul işlemleri tamamlanan mal ve hizmet alımlarıyla ilgili
deneyimi gösteren belgeler.
f) (Ek: 6/2/2014-6518/46 md.) Teknoloji merkezi işletmelerinde, Ar-
Ge merkezlerinde, Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde, kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla
kurulan vakıflar tarafından veya uluslararası fonlarca desteklenen Ar-Ge ve yenilik
projelerinde, rekabet öncesi iş birliği projelerinde ve teknogirişim sermaye desteklerinden
yararlananlara, yararlandıkları destekler çerçevesinde yürüttükleri proje sonucu ortaya çıkan
mal ve hizmetlerin ve bunlar dışında özkaynaklarla geliştirilmiş ve değerlendirilmesi için
gerekli usulleri Bilim. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca belirlenen ve Türkiye Bilimsel ve
Teknolojik Araştırma Kurumu tarafından Ar-Ge projesi neticesinde ortaya çıktığı
belgelendirilen ürünlerin piyasaya arz edilmesinden sonra proje sonucu ortaya çıkan hizmetler
ile yerli malı belgesine sahip ürünler için Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından
Kurumca belirlenen esaslar çerçevesinde düzenlenen ve piyasaya arz tarihinden itibaren beş
yıl süreyle kullanılabilecek olan belgeler,

70
 3) İsteklinin üretim ve/veya imalat kapasitesine, araştırma-geliştirme faaliyetlerine ve
kaliteyi sağlamasına yönelik belgeler,
4) İsteklinin organizasyon yapısına ve ihale konusu işi yerine getirmek için yeterli
sayıda ve nitelikte personel çalıştırdığına veya çalıştıracağına ilişkin bilgi ve/veya belgeler,
5) İhale konusu hizmet veya yapım işlerinde isteklinin yönetici kadrosu ile işi yürütecek
teknik personelinin eğitimi ve mesleki niteliklerini gösteren belgeler,
6) İhale konusu işin yerine getirilebilmesi için gerekli görülen tesis, makine, teçhizat
ve diğer ekipmana ilişkin belgeler,
7) İstekliye doğrudan bağlı olsun veya olmasın, kalite kontrolden sorumlu olan ilgili
teknik personel veya teknik kuruluşlara ilişkin belgeler,
8) İhale konusu işin ihale dokümanında belirtilen standartlara uygunluğunu gösteren,
uluslar arası kurallara uygun şekilde akredite edilmiş kalite kontrol kuruluşları tarafından
verilen sertifikalar,
9) İdarenin talebi halinde doğruluğu teyit edilmek üzere, tedarik edilecek malların
numuneleri, katalogları ve/veya fotoğrafları.
İhale konusu işin niteliğine göre yukarıda belirtilen bilgi veya belgelerden
hangilerinin yeterlik değerlendirmesinde kullanılacağı, ihale dokümanında ve ihale veya ön
yeterliğe ilişkin ilân veya davet belgelerinde belirtilir.
(Ek fıkra: 12/6/2002-4761/13 md.) Birinci fıkranın (b) bendinin (2) numaralı alt
bendinde belirtilen belgelerden, yapım ve yapımla ilgili hizmet işlerinde, denetleme veya
yönetme görevi nedeniyle alınanlarda gerçek kişinin mühendis veya mimar olma şartı aranır.
İş bitirme, yönetim veya denetim suretiyle elde edilecek belgeler, belge sahibi kişi veya
kuruluşların dışındaki istekliler tarafından kullanılamaz, belgeler devredilemez, kiraya
verilemez ve satılamaz. Bu belge sahiplerinin kuracakları veya ortak olacakları tüzel
kişiliklerin ihaleye girebilmesinde en az bir yıldır tüzel kişiliğin yarısından fazla hissesine sahip
olmaları, her ihalede bu oranın aranması ve teminat süresince bu oranın muhafaza edilmesi
zorunludur. (Değişik son cümle: 20/11/2008-5812/3 md.; Değişik son cümle: 6/2/2014-
6518/46 md.) Denetim ve yönetim faaliyetleri nedeniyle alınacak belgeler beşte bir oranında
dikkate alınır. Ancak, yapımla ilgili hizmet işlerinden elde edilen belgeler yapım işlerinde
kullanılamaz.
Görüleceği üzere maddenin ilk üç fıkrası ekonomik ve mali yeterlik ile mesleki ve
teknik yeterlik için istenebilecek belgeleri ve bu belgelerle ilgili özel durumları
düzenlemektedir. Maddenin ilk fıkrası; “aşağıda belirtilen bilgi ve belgeler istenebilir” ibaresi
ile sona ermektedir. Bu ibare uyarınca, istenebilecek belgeler bu maddede sayılanlar ile sınırlı

71
olup, idareler burada sayılan belgelere ek olarak başka bilgi ve belge isteyemez. Görüleceği
üzere madde, hangi bilgi ve belgelerin istenebileceğini belirtmekle birlikte hangi durumlarda
bu belgelerden hangilerinin istenebileceğini, nasıl istenebileceğini, belgenin yeterlik kriterlerini
belirlenmemiştir. Bu konudaki ayrıntılı düzenlemeler KİK tarafından çıkarılan “ihale uygulama
yönetmelikleri”nde ve Kamu İhale Genel Tebliğinde bulunmaktadır. Burada uygulama
yönetmeliklerinde yapılan düzenlemeler çerçevesinde söz konusu belgelerin neler olduğu
hakkında kısa bilgiler verilmekle yetinilecektir.

a) Ekonomik ve Mali Yeterlik Belgeleri

1- Bankalardan temin edilecek isteklinin malî durumu ile ilgili belgeler:
Bu belge “Banka referans mektubudur. Banka referans mektubu uygulama
yönetmeliklerinin ekinde standart form olarak üretilmiş olup ihalelerde bu belge istenmekte ve
kullanılmaktadır.(Bkz: Uygulama Yönetmelikleri eki Standart Formlar)
2- İsteklinin, ilgili mevzuatı uyarınca yayınlanması zorunlu olan bilançosu veya
bilançosunun gerekli görülen bölümleri, yoksa bunlara eşdeğer belgeleri:
Bu belgeler üç türlüdür:
-Sermaye piyasası mevzuatı uyarınca bilançosunu yayınlamak zorunda olan şirketler
açısından bilanço
- Bilançosunu yayınlamak zorunda olmayan şirketler için bilançolarının idari
şartnamede istenen rasyoları sağlayıp sağlamadığını gösteren bölümleri
- Bilançosunu yayınlamak zorunda olmayan şirketler için bilanço ve bilançonun
gerekli görülen bölümlerinden bulunacak rasyoları gösteren ve SM, SMM veya YMM
tarafından düzenlenen standart form .(Bkz: Uygulama Yönetmelikleri eki Standart Formlar)
3- İsteklinin iş hacmini gösteren toplam cirosu veya ihale konusu iş ile ilgili taahhüdü
altındaki ve bitirdiği iş miktarını gösteren belgeler:
Bu belgeler ikiye ayrılırlar:
-Gelir tablosu : Toplam ciroyu göstermek üzere istenir.
-İhale konusu işle ilgili olarak bitirdiği veya devam eden işlerden elde edilen gelirleri
gösteren belgeler.(Fatura, fatura ve hekediş, VUK uyarınca kabul edilen diğer ödeme belgeleri)
b) Mesleki ve Teknik Yeterliğe İlişkin Belgeler
1- İsteklinin, mevzuatı gereği ilgili odaya kayıtlı olarak faaliyette bulunduğunu ve
teklif vermeye yasal olarak yetkili olduğunu kanıtlayan belgeler:
Bu belgeler temel olarak ikiye ayrılır.

72
 - Faaliyette bulunmaya ilişkin belgeler olarak oda kayıt belgesi(ticaret odası, sanayi
odası, ticaret ve sanayi odası, meslek odası, esnaf ve sanatkar odaları, mühendislik odaları,
vs.oda kayıt belgesi)
- Teklif vermeye yetkili olunduğuna ilişkin belgeler kapsamında; Türkiye Ticaret
Sicili Gazetesi veya istenen bilgileri içeren tüzel kişiliğin ilgili defterleri, gerçek kişiler için
imza beyannamesi, tüzel kişiler için imza sirküleri, vekaleten katılma için vekaletname,
2- İş deneyimini gösteren belgeler:
İş deneyimini gösteren belgeler temel olarak üç türlü olup uygulama
yönetmeliklerindeki düzenlemelerden hareketle aşağıda başlıklar halinde belirtilmiştir.
a) Kamuya yapılan mal ve hizmet alımları ile yapım işlerine ilişkin olarak iş deneyim
belgesi,
b) Özel sektöre yapılan yapım işlerine ilişkin olarak yetkili mercilerce (belediye,
valilik, organize sanayi bölge müdürlüğü,vb.-YİİUY’ye bakınız.) düzenlenmiş iş deneyim
belgesi ile özel sektöre yapılan mal ve hizmet alımı işlerine ilişkin olarak ise, işe ilişkin
sözleşme ile birlikte fatura/faturalar ile hizmetler için ek olarak Hizmet Alımı İhaleleri
Uygulama Yönetmeliğinde belirtilen SGK belgeleri,
c) Ar-ge faaliyeti sonucunda üretilerek piyasaya arz edilen hizmetler için TÜBİTAK
tarafından, ar-ge faaliyeti sonucunda üretilen mallar için Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
tarafından verilen belgeler.
Maddede iş deneyim belgelerinin türleri ve geçerlik süreleri de düzenlenmiştir. Buna
göre;
İş deneyim belgeleri dört çeşittir.
i- İş bitirme belgesi: 10 uncu maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin 2 numaralı alt
bendinin (a), (d) ve (e) bentlerinde belirtilen durumlarda düzenlenir.
ii- İş durum belgesi: 10 uncu maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin 2 numaralı alt
bendinin (c) bentlerinde belirtilen durumlarda düzenlenir.
iii-İş denetleme belgesi: 10 uncu maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin 2 numaralı
alt bendinin (b) ve (c) bentlerinde belirtilen durumlarda düzenlenir.
iv- İş yönetme belgesi: 10 uncu maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin 2 numaralı alt
bendinin (b) ve (c) bentlerinde belirtilen durumlarda düzenlenir.

İhale uygulama yönetmeliklerindeki hükümler değerlendirildiğinde bu belgelerin

kimlere verileceğine ilişkin olarak aşağıdaki sonuca ulaşılmaktadır.
İş bitirme belgesi: Yüklenici ve alt yüklenicilere verilir.

73
 İş durum belgesi: Yapım işleri ile sınırlı olmak üzere yüklenicilere verilir.
İş yönetme belgesi: Yapım ve yapımla ilgili hizmet işlerinde işi idare veya yüklenici
adına yöneten mühendis veya mimarlara verilir.
İş denetleme belgesi: Yapım ve yapımla ilgili hizmet işlerinde işi idare veya yüklenici
adına denetleyen mühendis veya mimarlara verilir.

Maddede bu belgelerin kullanımına ilişkin hükümler üçüncü fıkrada yer almaktadır.

Madde hükümlerine göre;
a) İş bitirme, yönetim veya denetim suretiyle elde edilecek belgeler, belge sahibi kişi
veya kuruluşların dışındaki istekliler tarafından kullanılamaz, belgeler devredilemez, kiraya
verilemez ve satılamaz.
b) Bu belge sahiplerinin kuracakları veya ortak olacakları tüzel kişiliklerin ihaleye
girebilmesinde en az bir yıldır tüzel kişiliğin yarısından fazla hissesine sahip olmaları, her
ihalede bu oranın aranması ve teminat süresince bu oranın muhafaza edilmesi zorunludur.
c) Denetim ve yönetim faaliyetleri nedeniyle alınacak belgeler beşte bir oranında
dikkate alınır.
d) Yapımla ilgili hizmet işlerinden elde edilen belgeler yapım işlerinde kullanılamaz.
(b) bendi hükümlerine bakıldığında yapım ve yapımla ilgili hizmet işlerinden elde
edilen belgelerin 15 yıl, mal ve hizmet alımlarından elde edilen belgelerin ise 5 yıl süreyle
geçerli olduğu anlaşılmaktadır.
İş deneyimini gösteren belgelerin elde edilme ve kullanım koşulları, belge düzemeye
yetkili kuruluşlar ve bu kuruluşların uyması gereken kurallar, ihale komisyonlarınca iş
deneyimini gösteren belgelerin değerlendirilmesi ve diğer hususlara ilişkin ayrıntılı
düzenlemeler ihale uygulama yönetmeliklerinden incelenmelidir.
3- İsteklinin üretim ve/veya imalat kapasitesine, araştırma-geliştirme faaliyetlerine ve
kaliteyi sağlamasına yönelik belgeler:
Bu belgelerin ayrıntıları ihale uygulama yönetmeliklerinde açıklanmıştır. Bu
kapsamdaki en önemli ve uygulama yönetmeliklerinde düzenlenmiş belge “kapasite
raporu”dur. Kapasite raporu özetle; bir işletmenin, mevcut makine-ekipman ve personel
yapısıyla beli bir zamanda hangi iş/üründen ne kadar üretebileceğini gösteren ve işletmenin
üyesi olduğu sanayi/ticaret ve sanayi/ticaret odası tarafından verilen bir hesap raporudur.
4- .Maddede sayılan diğer mesleki ve teknik yeterliğe ilişkin belgelere (b/4-5-6-7-8-9
bentleri) ilişkin ayrıntılı hükümler ihale uygulama yönetmeliklerinde bulunmaktadır.

74
 Maddenin ikinci fıkrasında ihale konusu işin niteliğine göre yukarıda belirtilen bilgi
veya belgelerden hangilerinin yeterlik değerlendirmesinde kullanılacağının, ihale dokümanında
ve ihale veya ön yeterliğe ilişkin ilân veya davet belgelerinde belirtileceği hükme bağlanmakla
birlikte, bu belirlemeler KİK tarafından hem işin niteliği hem de yaklaşık maliyet dikkate
alınarak ihale uygulama yönetmeliklerinde yapılmış olup, idarelerin bu belirlemelere uyması
zorunludur.

3.2. İhale Dışı Bırakılmayı Gerektiren Haller ve Sonuçları

Kanunun 10 uncu maddesinin dördüncü ve izleyen fıkraları, ekonomik ve mali ve
mesleki ve teknik olarak yeterli olsalar bile hangi isteklilerin ihale dışı bırakılacağı ile buna
ilişkin yaptırımlar ve bu konuya ilişkin düzenleme yapma yetkisini düzenlemektedir. Söz
konusu fıkralarda;
“(4)Aşağıda belirtilen durumlardaki istekliler ihale dışı bırakılır:
a) İflas eden, tasfiye halinde olan, işleri mahkeme tarafından yürütülen, konkordato
ilân eden, işlerini askıya alan veya kendi ülkesindeki mevzuat hükümlerine göre
benzer bir durumda olan.
b) İflası ilân edilen, zorunlu tasfiye kararı verilen, alacaklılara karşı borçlarından
dolayı mahkeme idaresi altında bulunan veya kendi ülkesindeki mevzuat hükümlerine
göre benzer bir durumda olan.
c) Türkiye'nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş sosyal
güvenlik prim borcu olan.
d) Türkiye'nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş vergi
borcu olan.
e) İhale tarihinden önceki beş yıl içinde, mesleki faaliyetlerinden dolayı yargı
kararıyla hüküm giyen.
f) İhale tarihinden önceki beş yıl içinde, ihaleyi yapan idareye yaptığı işler sırasında
iş veya meslek ahlakına aykırı faaliyetlerde bulunduğu bu idare tarafından ispat
edilen.
g) İhale tarihi itibariyle, mevzuatı gereği kayıtlı olduğu oda tarafından mesleki
faaliyetten men edilmiş olan.
h) Bu maddede belirtilen bilgi ve belgeleri vermeyen veya yanıltıcı bilgi ve/veya sahte
belge verdiği tespit edilen.
i) 11 inci maddeye göre ihaleye katılamayacağı belirtildiği halde ihaleye katılan.
j) 17 nci maddede belirtilen yasak fiil veya davranışlarda bulundukları tespit edilen.

(5)Kurum, dördüncü fıkranın; (c) bendi ile ilgili olarak Sosyal Güvenlik Kurumu
Başkanlığının uygun görüşünü alarak sosyal güvenlik prim borcunun kapsamı ve tutarını; (d)
bendi ile ilgili olarak, Gelir İdaresi Başkanlığının uygun görüşünü alarak vergi borcu
kapsamına girecek vergileri; tür ve tutar itibariyle belirlemeye yetkilidir.

75
 (6)Bu madde kapsamında istenen belgelerden hangilerinin taahhütname olarak
sunulabileceği Kurum tarafından belirlenir. Gerçeğe aykırı hususlar içeren taahhütname
sunulması veya ihale üzerinde kalan istekli tarafından taahhüt altına alınan durumu tevsik eden
belgelerin sözleşme imzalanmadan önce verilmemesi halinde bu durumda olanlar ihale dışı
bırakılarak geçici teminatları gelir kaydedilir.”
Hükümleri bulunmaktadır. Dördüncü fıkra ihale dışı bırakılma hallerini
belirtmektedir. Beşinci fıkrada bu hallerden kesinleşmiş vergi ve kesinleşmiş SGK prim borcu
bulunma hallerine ilişkin düzenleme yetkisinin KİK’de olduğu belirtilmekte, altıncı fıkrada ise
dördüncü fıkradaki durumlara ilişkin yaptırımlar hüküm altına alınmış olmaktadır.
Öncelikle bu konuya ilişkin geniş açıklamanın Kamu İhale Genel tebliğinin 17 nci
maddesinde bulunduğunu belirtmek gerekir. Konuya ilişkin ayrıntıların iyi anlaşılması için
gerekli olan bu açıklamalar, hem idareler hem de Denetçiler açısından uygulamanın nasıl
yapılması gerektiğine ilişkin önemli hususları içermektedir. Dolayısıyla, söz konusu durumlar
ihaleye katılan isteklilerin değerlendirilmesine ilişkin kritik hususlar olup, idarelerin hatalı
işlem yapma riskinin yüksek olduğu bu alanın denetimlerde hassasiyetle incelenmesi gerektiği
değerlendirilmektedir.
İhale dışı bırakılmaya ilişkin olarak maddenin dördüncü fıkrasında bentler halinde
sayılan durumlar, maddenin son fıkrasındaki yaptırımlar nedeniyle önemlidir. Zira; son
fıkradaki; “Gerçeğe aykırı hususlar içeren taahhütname sunulması veya ihale üzerinde kalan
istekli tarafından taahhüt altına alınan durumu tevsik eden belgelerin sözleşme imzalanmadan
önce verilmemesi halinde bu durumda olanlar ihale dışı bırakılarak geçici teminatları gelir
kaydedilir.” hükmünün uygulanması ancak isteklilerin dördüncü fıkrada sayılan hallerinin
tespit edilmesi halinde mümkündür. Kanunun 36-40 ıncı maddelerindeki düzenlemelere
bakıldığında ise, isteklilerin söz konusu durumlarda olup olmadığının ihale komisyonunca
kontrol edilmesi gerektiğine ilişkin açık bir hüküm yoktur. Hatta dördüncü fıkra dahi ihale
komisyonuna bu yönde bir görev vermemektedir. Maddede “aşağıda belirtilen durumlardaki
istekliler ihale dışı bırakılır” demek suretiyle bu konudaki sorumluluğu istekliye bırakmış
görünmektedir. Dolayısıyla ihale komisyonunun isteklilerin bu durumlarını araştırma
zorunluluğu olmadığından ihaleye katılan istekliler yönünden bu durum ancak ihbar/şikayet
yoluyla kontrol edilebilmektedir. Ancak ihale komisyonunun bu durumları araştırmasına bir
engelin de bulunmadığı değerlendirilmektedir.
İhaleyi kazanan istekli açısından ise durum biraz daha değişiktir. Çünkü son fıkra
hükmüne göre bu isteklinin söz konusu hallerde bulunmadığına ilişkin belgeleri sözleşme

76
imzalanmadan önce idareye vermesi gerektiği hüküm altına alınmıştır. Kamu İhale Genel
Tebliğinin 17 nci maddesinde, hangi durumlarda isteklinin bu durumlarda olduğunun kabul
edileceği ile bu durumlarda olunup olunmadığına ilişkin belgelerin hangi mercilerden
alınacağına ve belgelerin içeriklerinin nasıl olması gerektiğine ilişkin ayrıntılar belirlenmiştir.
İsteklilerin bu durumlarda olduğunun tespit edilmesi veya ihaleyi kazanan isteklinin
bu durumlarda olmadığına ilişkin belgeleri getirememesinin yaptırımı ise geçici teminatın gelir
kaydedilmesi ve ihale dışı bırakılmadır. İhaleyi kazanan isteklinin söz konusu belgeleri
getirememesi ise; belgeleri getirmesi ancak, belgelerin söz konusu durumlardan herhangi
birinin isteklide bulunduğunu göstermesi olarak anlaşılmalıdır. Aksi durum; Kanunun 58 inci
maddesindeki; “….üzerine ihale yapıldığı halde mücbir sebep halleri dışında usulüne göre
sözleşme yapmayanlar hakkında ise altı aydan az olmamak üzere bir yıla kadar, 2 nci ve 3 üncü
maddeler ile istisna edilenler dahil bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan
yasaklama kararı verilir.” hükmü uyarınca usulüne göre sözleşme yapmama olarak
değerlendirilir. Zira söz konusu son fıkraya göre bu durumlarda olmadığına ilişkin belgeleri
sözleşmeden önce idareye vermek sözleşme imzalamaya ilişkin usulün kanuni bir parçasıdır.
Nitekim bu hassas durum Kamu İhale Genel Tebliğinde;
“17.6.2.1. (Değişik: 07/06/2014-29023 R.G./ 4.md.)Anılan belgelerin isteklilerin “ihale
tarihindeki” durumunu göstermesi gerektiğinden, isteklilerin ilgili idarelere (vergi daireleri,
sosyal güvenlik il müdürlükleri vb.) yaptığı başvurularda bu belgeleri ihale tarihindeki
durumlarını gösterecek şekilde istemeleri, adı geçen idarelerin de isteklilerin ihale tarihindeki
durumunu gösterecek şekilde belgeleri düzenleyerek vermeleri gerekmektedir.
17.6.3. 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin dördüncü fıkrasının (a), (b), (c), (d),
(e) ve (g) bentleri gereğince, ihaleye katılan isteklinin teklifinin başka bir sebeple
değerlendirme dışı bırakılıp bırakılmadığı, bu isteklinin teklifinin ekonomik açıdan en avantajlı
teklif olup olmadığı veya ihalenin iptal edilip edilmediğine bakılmaksızın, isteklilerin taahhüt
edilen duruma aykırı hususlarının bulunduğunun anlaşılması (sosyal güvenlik prim veya vergi
borcu bulunması gibi) halinde, bu durumda olanların ihale dışı bırakılarak geçici
teminatlarının gelir kaydedilmesi, ancak haklarında ihalelere katılmaktan yasaklama kararı
verilmemesi gerekmektedir.
17.6.4. İhale üzerinde kalmasına rağmen süresi içinde sözleşme imzalamaya
gelmeyenlerin ise Kamu İhale Kanununun 44 üncü maddesi gereğince geçici teminatının gelir
kaydedilmesi ve anılan Kanunun 58 inci maddesi uyarınca kamu ihalelerinden yasaklanması
gerekmektedir. Bu çerçevede; sözleşme imzalamaya davet edilen istekli tarafından taahhüt
edilen hususlara ilişkin yukarıda belirtilen belgelerin sözleşme imzalama süresi içinde

77
sunulmaması halinde, bu istekli hakkında 4734 sayılı Kanunun 58 inci maddesinin birinci
fıkrasında yer alan “üzerine ihale yapıldığı halde mücbir sebep halleri dışında usulüne göre
sözleşme yapmayanlar” kapsamında değerlendirme yapılacak ve ayrıca anılan Kanunun 44
üncü maddesi gereğince geçici teminatı gelir kaydedilecektir. Ancak, 4734 sayılı Kanunun 10
uncu maddesinin dördüncü fıkrasının (a), (b), (c), (d), (e) ve (g) bentlerine ilişkin belgelerin
ihale üzerinde kalan istekli tarafından ilgili yerlerden temin edilerek süresi içerisinde ihaleyi
yapan idareye sunulması ve bu belgeler üzerinde yapılan inceleme sonucunda belgelerin
taahhüt edilen duruma aykırı hususlar içerdiğinin anlaşılması (sosyal güvenlik prim veya vergi
borcu bulunması gibi) halinde, sonradan ihalenin iptal edilip edilmediğine bakılmaksızın, bu
durumda olanların ihale dışı bırakılarak geçici teminatlarının gelir kaydedilmesi, fakat
haklarında ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilmemesi gerekmektedir.”
Hükümleriyle açıklanmaktadır.

İhalenin Kısmi Teklife Açık Olup Olmaması

4734 sayılı Kanunun 27 nci maddesinde idari şartnamede bulunması zorunlu hususlar
arasında sayılan ihalede kısmi teklif verilip verilemeyeceği hususu, rekabet ve ihtiyaçların
uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ilkesi ile doğrudan ilgili bir husustur.
İhale uygulamasında kısım kısaca; idarenin ihtiyaçlarının teklif verilebilir şekilde
bölündüğü parçalar olarak anlaşılmalıdır. İhale uygulamalarında işin kısımlara ayrılması, her
bir kısma ayrı olarak teklif verme imkanı sağladığı için kısımların tamamı dikkate alındığında
yeterli olmayan isteklilerin, bütüne göre daha küçük yeterlik isteneceğinden kısımlara teklif
vermesini sağlayacak ve bu da rekabeti yani teklif sayısını artıracaktır. Bu nedenledir ki;
bölünebilir ihtiyaçların kısmi teklife açılarak ihale edilmesi idarelerin çıkarınadır.
İhalenin kısmi teklife açılmasına ilişkin özel hükümler ihale uygulama
yönetmeliklerinde bulunmakta olup, bu hükümlere bakıldığında özet olarak; idarenin teklif
verilebilecek kısımları birbirine yakın büyüklükte belirlemesi ve bu kısımlar için ortak veya
birbirine çok yakın yeterlik koşulları öngörmesi gerektiği, bu çerçevede ilan ve ihale
dokümanında gerekli düzenlemelerin yapılması gerektiği anlaşılmaktadır. Ayrıca kısmi teklife
açık ihalelerde her bir kısım için ayrı değerlendirme yapılarak kısımlar itibarıyla ekonomik
açıdan en avantajlı teklifin belirleneceği, her bir kısımda ihaleyi kazanan isteklilerle ayrı ayrı
sözleşme imzalanacağı , aynı istekli üzerinde birden fazla kısım kalmış ise tek sözleşme
imzalanmasının şartları ve bu durumun istisnası da düzenlenmiştir.

78
Fiyat Farkı
Fiyat farkı, ihale uygulamalarının en dikkat çeken ve yoğun kullanılan alanlarından
biridir. Ana mantığı, sözleşme imzalandıktan sonra işin kapsamındaki girdilerin fiyatlarında
meydana gelecek değişimlere karşı belli ölçüler içinde yükleniciyi ve idareyi korumaktır. Bu
çerçevede tıpkı önceki ihale düzeninde olduğu gibi 4734 ve 4735 sayılı Kanunlarla düzenlenen
şimdiki ihale sisteminde de fiyat farkı hesaplanmasına ilişkin düzenlemeler yapılmıştır. Bu
düzenlemelerin kaynağı 4735 sayılı Kanunun 8 inci maddesi olup, bu madde hükümleri
çerçevesinde KİK tarafından hazırlanan ve Bakanlar Kurulu kararlarıyla yürürlüğe giren fiyat
farkı esas ve usulleri uygulanmaktadır. Bu düzenlemelerin ortak noktası, fiyat farkı verilip
verilmeyeceği hususunda idarelere yetki vermesidir.
4735 sayılı Kanunun temel ilklerinden olan sözleşmenin değişmezliği ilkesi uyarınca,
idare işte fiyat farkı ödenip ödenmeyeceğine karar verip bu karar çerçevesinde ihale
dokümanında gerekli belirlemeleri yapmalı ve bu çerçevede gerçekleştirilen ihaleden sonra
imzalanan sözleşme de bu şartlarla yürütülmelidir. İhale konusu işte fiyat farkı ödenip
ödenmeyeceği hususunun hem idari şartnamede hem de sözleşmede ve dolayısıyla sözleşme
tasarısında bulunması zorunlu hususlar arasında sayılmış olması kanun koyucunun konuya
verdiği önemi göstermektedir.(Bkz: 4734 s. K. Md: 27/s, 4735 s. K Md:7/g)

Avans (5018 sayılı Kanun madde 35)

5018 sayılı Kamu Mali yönetim ve Kontrol Kanununun 35 inci maddesi ile “ön
ödeme” olarak terimsel ifadesini bulmuş olan avans uygulaması, yükleniciye işle ilgili ilk
masraflarında destek olmak için ve sözleşme sürecinde sonradan geri almak üzere iş karşılığı
olmadan yapılan ödemedir. Bu uygulamaya ilişkin ayrıntılı hükümler 5018 sayılı Kanun ve
ikincil mevzuatı ile ihale uygulama yönetmelikleri ekindeki tip sözleşmelerde düzenlenmiştir.
Bu çerçevede idare ihale konusu işte avans verip vermeyeceğini, verecekse oranını tabi olduğu
mali mevzuat çerçevesinde belirlemek ve idari şartname ve sözleşme tasarısında belirtmek
zorundadır. (Bkz: 4734 s. K Md: 27/s, 4735 s. K. Md: 7/f)

Cezalar :
Cezalarla ilgili hususlar 4735 sayılı Kanunun uygulanmasına ilişkin bir konu olmakla
birlikte, hangi cezaların hangi durumlarda nasıl uygulanacağına ilişkin belirlemelerin sözleşme
tasarısında yapılması yoluyla isteklilerin ihale aşamasında bilgilendirilmesi gerektiği de açıktır.

79
Bu çerçevede 4735 sayılı Kanunun 7 nci maddesinin (n), (p) ve (t) bentleri uyarınca işlerin nasıl
denetleneceği, gecikme ve diğer ceza durumları ile sözleşmenin fesih şartlarının sözleşmede ve
dolayısıyla sözleşme tasarısında bulunması zorunludur. Bu hususlara ilişkin ayrıntılı
düzenlemeler ihale uygulama yönetmelikleri ekindeki tip sözleşmelerin dipnotlarında
bulunmaktadır.

Yerli İstekli veya Yerli Malı Lehine Fiyat Avantajı

4734 sayılı Kanunun 63 üncü maddesi yerli ,isteklilere ve yerli malına ilişkin avantajın
hangi koşullarda uygulanacağına ilişkin hükümler içermektedir. Maddede;
“Yerli istekliler ile ilgili düzenlemeler
MADDE 63- İhalelere sadece yerli isteklilerin katılması ile yerli istekliler ve yerli malı
teklif eden istekliler lehine fiyat avantajı tanınmasına ilişkin olarak aşağıdaki düzenlemeler
esas alınır:
a) Yaklaşık maliyeti eşik değerin altında kalan ihalelerde sadece yerli isteklilerin
katılabileceğine ilişkin düzenleme yapılabilir.
b) Hizmet alımı ve yapım işi ihalelerinde yerli istekliler lehine % 15 oranına kadar
fiyat avantajı sağlanabilir.
c) (Değişik: 18/06/2017-7033/74. Md.) Mal alımı ihalelerinde yerli malı teklif eden
istekliler lehine, %15 oranına kadar fiyat avantajı sağlanabilir. Ancak Bilim, Sanayi ve
Teknoloji Bakanlığı tarafından ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak orta ve yüksek
teknolojili sanayi ürünleri arasından belirlenen ve Kurum tarafından ilan edilen listede yer
alan malların ihalelerinde, yerli malı teklif eden istekliler lehine %15 oranında fiyat avantajı
sağlanması mecburidir. Yerli yazılım ürünü teklif eden istekliler lehine de %15 oranında fiyat
avantajı sağlanması mecburidir.
d) (Ek: 18/06/2017-7033/74. Md. ) Yapım işlerinde kullanılacak makine, malzeme ve
ekipman ile yazılımın tamamının veya belli bir kısmının yerli malı olması şartı getirilebilir.
Ancak, malzemelere ilişkin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından, makinelere ve
ekipmanlara ilişkin Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından ilgili kurum ve kuruluşların
görüşleri alınarak orta düşük, orta yüksek ve yüksek teknolojili makine, malzeme ve ekipman
arasından belirlenen, Kurum tarafından ilan edilen listede yer alan ve ihale konusu işte
kullanılacak makine, malzeme ve ekipmanın yerli malı olması şarttır.
e)Yerli malı belirlenmesine ilişkin usul ve esaslar Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
tarafından ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak belirlenir. İsteklilerce teklif edilen

80
malın yerli malı olduğu, bu usul ve esaslara uygun olarak düzenlenen yerli malı belgesi ile
belgelendirilir.
f)Ortak girişimlerin yerli istekli sayılabilmesi için bütün ortaklarının yerli istekli
olması gereklidir.”
Hükümleri bulunmaktadır. Madde hükümlerinden aşağıdaki sonuçlara ulaşılmaktadır:
-Yaklaşık maliyeti eşik değerin altındaki ihalelere sadece yerli isteklilerin
katılabilmesine ilişkin sınırlama yapılabilir.
- Yaklaşık maliyetin eşik değerin altında olup olmadığına bakılmaksızın hizmet alımı
ve yapım işi ihalelerinde yerli istekliler lehine % 15 oranına kadar fiyat avantajı sağlanabilir.
- Yaklaşık maliyetin eşik değerin altında olup olmadığına bakılmaksızın mal alımı
ihalelerinde yerli malı teklif eden istekliler lehine %15 oranına kadar fiyat avantajı sağlanabilir.
- Yaklaşık maliyetin eşik değerin altında olup olmadığına bakılmaksızın KİK
tarafından ilan edilen orta ve yüksek teknolojili malların ihalelerinde yerli malı teklif eden
istekli lehine %15 oranında fiyat avantajı tanınması zorunludur.
- Yaklaşık maliyetin eşik değerin altında olup olmadığına bakılmaksızın yazılım
ihalelerinde yerli yazılım ürünü teklif eden istekli lehine %15 oranında fiyat avantajı tanınması
zorunludur.
-Yapım işlerinde kullanılacak makine, malzeme ve ekipman ile yazılımın tamamının
veya belli bir kısmının yerli malı olması şartı getirilebilir. Ancak, malzemelere ilişkin Çevre ve
Şehircilik Bakanlığı tarafından, makinelere ve ekipmanlara ilişkin Bilim, Sanayi ve Teknoloji
Bakanlığı tarafından ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak orta düşük, orta yüksek ve
yüksek teknolojili makine, malzeme ve ekipman arasından belirlenen, Kurum tarafından ilan
edilen listede yer alan ve ihale konusu işte kullanılacak makine, malzeme ve ekipmanın yerli
malı olması şarttır.
Yapım işlerinde kullanılacak makine, malzeme ve yazılımlara ilişkin listeler henüz
KİK tarafından ilan edilmemiştir.
-Ortak girişimin yerli sayılabilmesi için ortak girişimi oluşturan gerçek ve tüzel
kişilerin yerli istekli olması gerekir. (Yerli istekli tanımı için Bkz: 4734 s.k. Md: 4)

Ekonomik Açıdan En Avantajlı Teklif Esasının Belirlenmesi:

4734 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesine göre ekonomik açıdan en avantajlı teklif
sadece fiyat esasına göre ya da fiyatla birlikte fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak belirlenebilir.
Maddede konuya ilişkin olarak;

81
 “…
Ekonomik açıdan en avantajlı teklif, sadece fiyat esasına göre veya fiyat ile birlikte
işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki
unsurlar da dikkate alınarak belirlenir. Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışındaki
unsurlar da dikkate alınarak belirleneceği ihalelerde, ihale dokümanında bu unsurların
parasal değerleri veya nispi ağırlıkları belirlenir…”
Hükmü bulunmaktadır.
Eğer ekonomik açıdan en avantajlı teklif sadece fiyat esasına göre belirlenecekse bu
durumda bu teklif verilen tekliflerden tutarı en düşük olandır.
Ancak kimi durumlarda fiyat en doğru alım için yeterli bir kriter olmayabilir ve böyle
durumlarda Kanunun 40 ıncı maddesi uyarınca fiyatla birlikte fiyat dışı unsurların da
değerlendirilerek en avantajlı teklifin bulunması gerekebilir. Fiyat dışı unsurların dikkate
alınması yoluyla, ihale dokümanındaki asgari şartları taşıyan teklifler arasında daha iyi
özelliklere sahip olanın alınabilmesi mümkün olabilmektedir. Madde hükmüne bakıldığında
ekonomik açıdan en avantajlı teklif esasının belirlenmesi hususunda idarelerin serbest oldukları
görülecektir. Diğer bir deyişle sadece fiyat veya fiyatla birlikte fiyat dışı unsurlar üzerinden en
avantajlı teklifi belirleme konusunda idareler alımın niteliğine göre istediği esası belirleyerek
ilan ve idari şartnamede belirtebilir.
Eğer idare fiyat dışı unsur kullanmak isterse bu unsurların parasal değerlerini veya
nispi oranlarını ihale dokümanında (idari şartnamede) belirtmek zorundadır.
Seçilecek yöntemin belirlenmesi ve konuyla ilgili yapılması gerekenler, uygulama
yönetmeliklerinde, Kamu İhale Genel Tebliğinde ve tip şartnamelerde düzenlenmiştir. Fiyat
dışı unsurlara yönelik düzenlemeyi yapan birim veya görevliler tarafından gerekçeli bir
açıklama belgesi hazırlanması ve bu belgenin ihale onay belgesinin ekinde ihale yetkilisine
sunulması gerekmektedir.
Fiyat dışı unsurların, Kanun’un 5’inci maddesinde belirtilen ilkelere uygun bir
biçimde, idari şartnamede açık ve net olarak düzenlenmesi gerekmektedir. İdari şartnamede
fiyat dışı unsur olarak belirlenen hususların parasal değerlerinin veya nispi ağırlıklarının
belirlenmesi gerekmektedir. Fiyat dışı unsurlar, bir marka veya model esas alınarak rekabeti
ortadan kaldırıcı bir şekilde belirlenemez.
Fiyat dışı unsur olarak yalnızca işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, kalite ve
teknik değer gibi niceliksel unsurların belirlenmesi zorunlu olmayıp bu kapsamda niteliksel
belirlemeler de yapılabilir. Bu bağlamda, ihale konusu işin beklenen kaliteye uygun olarak
gerçekleştirilmesini sağlamaya yönelik parametreler, kamuya karşı yükleniminde bulunan

82
işlerin miktarı veya tutarı bakımından kapasite durumu ya da ihale konusu işi oluşturan
bileşenler itibariyle isteklinin teklifi ile yaklaşık maliyet yapısının birbiri ile uyumu gibi
hususlar fiyat dışı unsur olarak belirlenebilecektir.
Örneğin bir taşıt tanıma sistemli akaryakıt alımı ihalesinde, taşıt tanıma sisteminin
bulunduğu il sayısı fiyat dışı unsur olabilecekken, yapım işi ihalesinde de isteklinin uhdesinde
devam eden yapım işlerinin sözleşme bedellerinin toplamı da fiyat dışı unsur olarak
belirlenebilecektir.

Aşırı Düşük Teklif Sorgulaması

4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesindeki hükümlere göre diğer tekliflere veya
yaklaşık maliyete göre çok düşük olan tekliflere aşırı düşük teklif denir. Maddedeki ifadeye
göre ihale komisyonu, teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenlere ilişkin olarak ayrıntılı
açıklama ister. Bu çerçevede istekliler tarafından;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım
işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
Gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamalar ihale komisyonu tarafından dikkate
alınarak, aşırı düşük teklifler değerlendirilir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli
görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
Maddenin üçüncü fıkrasında;
“Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne
göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin
belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede
öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci
maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri
ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama
istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu
maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.”
Hükmü bulunmakta olup, bu hüküm Kamu İhale Kurumuna aşırı düşük teklif
sorgulama sistemine ilişkin esasları belirleme konusunda geniş bir yetki vermiştir. KİK bu
yetkisini Kamu İhale Genel Tebliğinde düzenleme yapmak yoluyla kullanmıştır. Genel

83
Tebliğin 45 inci maddesi yapım işlerinde, 79 uncu maddesi ise hizmet alımlarında aşırı düşük
teklif sorgulamasına ilişkin ayrıntılı kurallar ve açıklamalar getirmiştir.

Alt Yükleniciye Açık Olup Olmama:

Kanunun 15 inci maddesi alt yüklenicilik hususunu düzenlemiştir. Ancak alt
yüklenicinin Kanunda bir tanımı bulunmamaktadır. Kanaatimizce bu terimin anlamı konusunda
idareler ve isteklilerde herhangi bir tereddüt olmadığından hareketle bu tanım yapılmamıştır.
Ancak Yapım İşleri Genel Şartnamesi ve Hizmet İşleri genel Şartnamesinde alt yüklenici tanımı
yapılmıştır.
Hizmet İşleri genel Şartnamesindeki tanım:
Alt Yüklenici: İdarenin onayıyla sözleşme konusu işin nev’i itibarıyla bir kısmını
yüklenici adına ve ona bağlı olarak gerçekleştiren gerçek veya tüzel kişi
Yapım İşleri Genel Şartnamesindeki tanım:
Alt yüklenici: Sözleşme konusu işin nev’i itibariyle bir kısmını yüklenici ile yaptığı
sözleşmeye dayalı olarak gerçekleştiren gerçek veya tüzel kişi
Yukarıdaki tanımların içerdiği kelimeler tamamen aynı olmamakla birlikte, Genel
Şartnamelerin alt yükleniciliğe ilişkin uygulama hükümleri de dikkate alındığında alt yüklenici
tanımının Kanun kapsamındaki uygulamalar açısından net olduğu görülmektedir. Bu çerçevede
alt yüklenicinin; sözleşme konusu işin nev’i itibarıyla bir kısmını bir alt yüklenicilik
sözleşmesine dayalı olarak ve yükleniciye bağlı olarak, onun adına yapan gerçek veya tüzel kişi
olduğunu söylemek gerekir.
Kanunun 15 inci maddesinde;
“İhale konusu işin özelliği nedeniyle ihtiyaç görülmesi halinde, ihale aşamasında
isteklilerden alt yüklenicilere yaptırmayı düşündükleri işleri belirtmeleri, sözleşme
imzalamadan önce de alt yüklenicilerin listesini idarenin onayına sunmaları istenebilir. Ancak
bu durumda, alt yüklenicilerin yaptıkları işlerle ilgili sorumluluğu yüklenicinin sorumluluğunu
ortadan kaldırmaz.”
Hükmü bulunmaktadır. Bu hükme göre;
İdarece ihtiyaç görülmesi halinde;
-İhale aşamasında isteklilerden, alt yüklenicilere yaptırmayı düşündükleri işleri yazılı
olarak belirtmeleri,
-Sözleşme imzalamadan önce ise alt yüklenicilerin listesini idarenin onayına sunmaları
istenebilir.

84
 Ancak bu durumda, alt yüklenicilerin yaptıkları işlerle ilgili sorumluluğu yüklenicinin
sorumluluğunu ortadan kaldırmayacaktır.
Ancak uygulamada mal ve hizmet alımları ile yapım işleri açısından bazı farklılıklar
söz konusu olup bu farklılıklar, idari şartnameler, tip sözleşmeler ve Genel Şartnamelerin ilgili
hükümleri incelendiğinde anlaşılabilecektir. Bu hükümlerdeki farklılıklardan hareketle
idarelerin alt yüklenicilik hususunda karar vermesi gereken en önemli husus; mal ve hizmet
alımlarında alt yüklenici çalıştırılmasına izin verilip verilmeyeceğidir. Zira alt yüklenici
çalıştırılmasına izin verilmesi halinde istekliler teklif aşamasında alt yükleniciye yaptırmayı
düşündükleri iş kısımlarını beyan etmek, sözleşme aşamasında da bu kısımları yaptıracakları
alt yüklenici listesini idareye vermek durumundadırlar. Teklif aşamasında bunları yapmayan
isteklinin sözleşmenin yürütülmesi sırasında alt yüklenici kullanmayacağını beyan ettiği
anlaşılır.
Ancak yapım işleri açısından durum bundan farklıdır. Şöyle ki;
Yapım işlerinde idarenin işi alt yükleniciye kapatması söz konusu değildir. Bu nedenle
yapım işlerine ilişkin idari şartnamenin ilgili maddesinin dipnotuna bakıldığında iki seçeneğin
mevcut olduğu görülecektir. İlgili dipnotta;
“(1) İsteklilerden alt yüklenicilere yaptırmayı düşündükleri işleri belirtmelerinin
istenmesi durumunda aşağıdaki metne yer verecektir:
“18.1. İhale konusu işte idarenin onayı ile alt yüklenici çalıştırılabilir. Ancak işin
tamamı alt yüklenicilere yaptırılamaz. İstekliler, ihale konusu yapım işinde alt yüklenicilere
yaptırmayı düşündükleri işlere ait listeyi teklif ekinde vereceklerdir. İhalenin bu şekilde teklif
veren istekli üzerinde kalması durumunda isteklinin işe ait sözleşme imzalanmadan önce alt
yüklenicilerin listesini İdarenin onayına sunması gerekir. Bu durumda alt yüklenicilerin
yaptıkları işlerle ilgili sorumluluğu yüklenicinin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.”
(2) İsteklilerden alt yüklenicilere yaptırmayı düşündükleri işleri belirtmelerinin
istenmemesi durumunda aşağıdaki metne yer verecektir:
“18.1. İhale konusu işte idarenin onayı ile alt yüklenici çalıştırılabilir. Ancak işin
tamamı alt yüklenicilere yaptırılamaz. Alt yüklenicilerin yaptıkları işlerle ilgili sorumluluğu
yüklenicinin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.”
Hükmü bulunmakta olup idarenin bunlardan birini seçmesi gerekecektir. Ancak
Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 20 nci maddesinde;
“(6) İdarece onaylanmayan alt yükleniciler hiçbir suretle iş yerinde çalışamaz. Ancak;
ihale dokümanında alt yüklenicilere yaptırılması düşünülen işlerin belirtilmesi istenmekle

85
birlikte yüklenici teklifi kapsamında liste vermese dahi işin yürütülmesi sırasında yüklenici
tarafından ihtiyaç duyulması halinde idarenin onayı ile alt yüklenici çalıştırılabilir.”
Hükmü bulunmakta olup bu hükme göre liste istenen bir yapım işinde liste vermeyen
istekli ile sözleşme yapılması halinde yüklenici ihale aşamasındaki bu eylemsizliğine rağmen
sözleşme sürecinde idarenin onayıyla alt yüklenici çalıştırabilecektir.
Kimlerin alt yüklenici olarak seçileceğine ilişkin olarak Kanun ve ikincil mevzuatta
bir hüküm bulunmamakta olup bu konuda inisiyatif idarededir. Alt yüklenici, idarenin onayıyla
iş yapabilir. Ancak kimlerin alt yüklenici olamayacağıyla ilgili olarak Kanunun 11 inci
maddesinde hüküm bulunduğunu belirtmek gereklidir. Maddenin birinci fıkrasında;
“Aşağıda sayılanlar doğrudan veya dolaylı veya alt yüklenici olarak, kendileri veya
başkaları adına hiçbir şekilde ihalelere katılamazlar:”
Hükmü bulunmakta olup bu hüküm uyarınca 11 inci maddede sayılanlar alt yüklenici
olamazlar. Diğer taraftan Kamu İhale Kurulunun 2013 DK.D/96 sayılı Kararındaki gerekçeler
uyarınca sözleşmenin tarafı olan iş ortaklığının herhangi bir ortağının diğerine/diğerlerine alt
yüklenici olamayacağı da söylenmelidir.
Alt yüklenici uygulamasına ilişkin ayrıntılı bilgiler mal alımları için “Mal Alımlarına
Ait Tip Sözleşme”de, hizmet ve yapım işlerinde ise “Hizmet Alımları Genel Şartnamesi” ve
“Yapım İşleri Genel Şartnamesi”nde bulunmaktadır.
4735 sayılı Kanunun 30 uncu maddesi uyarınca, yapım işlerinde yüklenici ve alt
yükleniciler, yapıda ortaya çıkan zarar ve ziyandan, kesin kabul onay tarihini takip eden 15 yıl
süreyle müteselsilen sorumludur. Bu zarar ve ziyan genel hükümlere göre yüklenici ve alt
yüklenicilere ikmal ve tazmin ettirilir. Ayrıca haklarında 4735sayılı Kanunun 27 nci maddesi
hükümleri uygulanır.

4- İHALE ÖNCESİ YAPILACAK İŞLEMLER

4.1. İhale Dokümanının EKAP Üzerinden Oluşturulması

4734 sayılı Kanunun Ek 1 inci maddesinde;
“Bu Kanun kapsamında yapılan ihalelerde; bu Kanunun 13 üncü maddesi hükümleri
saklı kalmak üzere, ilan, ihale dokümanının hazırlanması ve verilmesi, katılım ve yeterliğe
ilişkin belgelerin sunulması, tekliflerin hazırlanması, sunulması ve değerlendirilmesi, ihalenin

86
karara bağlanması ve onaylanması, kesinleşen ihale kararlarının bildirilmesi ve sözleşmenin
imzalanması gibi ihale süreciyle ilgili aşamalar ile her türlü bildirimler kısmen veya tamamen,
Kurum tarafından oluşturulan Elektronik Kamu Alımları Platformu üzerinden
gerçekleştirilebilir.

Elektronik Kamu Alımları Platformunun kurulması ve işletilmesi ile ihale sürecinde

elektronik araçların kullanımına ilişkin esas ve usuller Kurum tarafından belirlenir.
Bu Kanunun 13 üncü maddesi uyarınca yapılacak bütün ilanlar aynı zamanda
Elektronik Kamu Alımları Platformunda da yayımlanır.
Bu Kanun kapsamındaki alımlarda aday veya isteklilerin yeterliğinin tespitine ilişkin
olarak Elektronik Kamu Alımları Platformu üzerinden sistemler kurulabilir. Bu sistemlerin
kurulması, kurdurulması, denetlenmesi, yetkilendirilen kuruluşların yetkilerinin iptal edilmesi
veya tedbir niteliğinde kararlar alınması hususlarında Kurum yetkilidir.”
Hükmü bulunmakta olup, bu hüküm öncesinde kullanıma açılmış olan Elektronik
Kamu Alımları Platformu (EKAP) bu madde ile kanuni dayanağa kavuşmuştur. Bu madde
çerçevesinde KİK tarafından hem Elektronik İhale Uygulama Yönetmeliği çıkarılmış hem de
diğer ihale uygulama yönetmeliklerine ihale süreçlerinde EKAP’ın kullanılacağına ilişkin
hükümler konulmuştur.
Bugün itibarıyla hem idareler hem de ihalelere girmek isteyen isteklilerin EKAP’a
kayıt olmaları zorunludur. İhalelere ilişkin bütün işlemler EKAP üzerinde kayıt altına
alınmakta, idarelerin isteklilere bildirimleri ve KİK kararlarının idarelere tebliği de EKAP
üzerinden yapılmaktadır.
İhale ile ilgili temel kararların (alımın türü, ihale usulü, teklif türü, kısmi teklife açık
olup olmama vb.) işlenmesi ve yaklaşık maliyetin kaydedilerek İhale Kayıt Numarasının (İKN)
alınması ile başlayan EKAP işlemleri, şartname ve sözleşme tasarısının oluşturulması ve teknik
şartnamenin/projelerin elektronik versiyonunun yüklenmesi ile devam etmekte, EKAP’a girilen
bu bilgiler yoluyla ihalenin ilanı ve ihaleye ilişkin standart formlar da otomatik olarak
oluşmaktadır. İhale sürecindeki bütün iş ve işlemlerin buraya kaydedilmesi zorunlu olup, aksi
durumda ihale sonrası alınması gereken yasaklılık teyidinin alınması mümkün değildir. Zira,
yasaklılık teyidi sadece EKAP’tan alınabilmektedir.

87
4.2. İhale Onayının Alınması
İhale onayının alınması ile bu aşamadan önce yapılan çalışmalar geçerli ve sonuç
doğurur bir hale gelmiş olur. İhale onayı ihale yetkilisi tarafından yapılır. İhale uygulama
yönetmeliklerinde; yaklaşık maliyet hesap cetveli ile ihale dokümanının ihale onay belgesinin
ekine konulacağı belirtilmektedir. İhale onay belgesi standart formu, ihale uygulama
yönetmelikleri ekindeki standart formları arasında yayımlanmıştır. Standart formdaki bilgiler,
ihale yetkilisinin bu şartlarda ihaleye çıkılmasını onayladığı anlamına geldiğinden önemlidir.
Zira bu bilgiler ihale ile ilgili temel belirlemeleri içermektedir.

4.3. İhale İlan Süreleri ve Kuralları ile Ön İlan

İhale ilanlarına ilişkin hükümler Kanunun 13, 24, 25 ve 26 ncı maddelerinde
bulunmaktadır. 13 ncü madde ilanların hangi yollarla, nerelerde ve hangi sürelerde yapılacağını
düzenlemektedir.
- İlanların yapılış şekli ile süresi, ihale konusu işin yaklaşık maliyeti ve uygulanacak
ihale usulüne göre 13 üncü maddede düzenlenmiştir.
- İhale ilanları, ihale dokümanında yer alan bilgiler esas alınmak suretiyle; ihale
uygulama yönetmelikleri ekinde çıkarılmış olan ilan standart formlarına uygun olarak
hazırlanır. Ancak ihale dokümanı EKAP’ta hazırlanmakta olduğundan, doküman EKAP’ta
oluşturulduğunda ilan otomatik olarak oluşmaktadır. Dolayısıyla idarelerin ayrıca ilan
oluşturmasına gerek kalmamaktadır. İlanların yayınlandığı yer Kanunun 13 ncü maddesinde;
“Kamu İhale Bülteni” olarak adlandırılmıştır.
- Kanunun 62/f maddesi uyarınca ihale dokümanı hazırlanmadan ilân yapılamaz. İlân
sürelerinin hesaplanmasında ilânın yayımlandığı gün dikkate alınır, ihale günü veya son
başvuru günü dikkate alınmaz. 13 üncü maddede belirtilen ilân sürelerine uyulmak üzere, ilân
yapılmasına kadar geçecek süre de gözönüne alınarak ilân yapılacak yerlere yeterli süre
öncesinde ilân metinlerinin gönderilmesi zorunludur.
- Kanunun 24 üncü maddesi uyarınca ihale/ön yeterlik dokümanında belirtilmeyen
hususlara ilanlarda yer verilmez. Maddede ilanda belirtilmesi zorunlu hususlar bentler halinde
sayılmıştır.
Kanunun 26 ncı maddesinde düzeltme ilanı yapılmasının şartları ve şekli belirtilmiştir.
Buna göre yer ve süre konusunda düzeltme yapılması mümkün değildir, ilanın doğru yerde ve
süresinde tekrar yayınlanması zorunludur. Ancak ilan metninde; 24 ve 25 inci madde
hükümlerine uygun olmayan hatalar bulunması durumunda, 13 üncü maddeye göre yirmibeş ve

88
kırk günlük ilan süresi bulunan ihalelerde ilânların yayımlanmasını takip eden onbeş gün diğer
ihalelerde ise on gün içinde hatalı hususlar için düzeltme ilânı yapılmak suretiyle ihale veya ön
yeterlik gerçekleştirilebilir.
İhale ilanlarına ilişkin ayrıntılı belirlemeler Kamu İhale Genel Tebliğinde
bulunmaktadır. Özellikle KİB dışında yapılan ilanların doğru yerde ve süresinde yapılıp
yapılmadığı hususu denetimlerde risk taşıyan alan olarak kabul edilmekte olup, bu duruma
dikkat edilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.
Kanunun 13 üncü maddesinde yapılan düzenlemeye göre ilan süreleri ve yayınlandığı
yerler aşağıdaki tablolarda özetlenmiştir.

Tablo: Yaklaşık maliyeti eşik değerlere eşit veya bu değerleri aşan ihaleler

İHALE ŞEKLİ İLAN ŞEKLİ İLAN SÜRESİ

1)Açık İhale: Kamu İhale Bülteni-KİB (EN AZ 1 DEFA) İhaleden 40 gün önce

Açık İhale: (İlanın KİB’de elektronik olarak yayını-EKAP) İhaleden 28 gün önce
+ İhale dokümanına elektronik araçlarla ulaşım
(EKAP)

: 2)B.İ.A.İ KİB (EN AZ 1 DEFA) İhaleden 14 gün önce

Teklif vermeye davet Son teklif verme

tarihinden 40 gün önce
davet

B.İ.A.İ Teklif vermeye davet (Önyeterlik ilanının Son teklif verme

KİB’de elektronik yolla yayını -EKAP) + İhale tarihinden 35 gün önce
dokümanına elektronik araçlarla ulaşım (EKAP) davet

3)Pazarlık KİB (EN AZ 1 DEFA) İhaleden 25 gün önce

Tablo: Yaklaşık maliyeti eşik değerin altında kalan ihaleler

89
 YAKLAŞIK MALİYETİ İLAN ŞEKLİ İLAN
SÜRESİ

Mal/Hizmet= 117.120.-TL’den - İhalenin yapılacağı ve İhaleden 7

gün önce
Yapım= 234.251.-TL’den - İşin yapılacağı

Küçük yerde çıkan gazetelerin en az ikisinde (İlan sayısı=2)

Mal/Hizmet= 117.120-234.251.-TL - Kamu İhale Bülteninde İhaleden 14

gün önce
Yapım= 234.251 - 1.952.189.-TL - İşin yapılacağı yerde çıkan gazetelerin birinde

arasında (İlan sayısı=2)

Mal/Hizmet= 234.251-TL’den büyük- - Kamu İhale Bülteninde İhaleden 21

eşik değerden küçük , gün önce
- İşin yapılacağı yerde çıkan gazetelerin birinde
Yapım = 1.952.189.-TL’den büyük
(İlan sayısı=2)
eşik değerden küçük

4.4. İhale Komisyonunun Oluşturulması, Görev ve Sorumlulukları

İhale komisyonunun kurulması, çalışma ve karar alma şekline ilişkin hükümler
Kanunun 6 ncı maddesinde bulunmaktadır. Buna göre;
a) Komisyonun Kurulması:
•Komisyon ihale yetkilisinin onayıyla kurulur.
•İhale işlem dosyasının birer örneği, Kanunun 7 nci maddesi uyarınca ilân veya daveti
izleyen 3 gün içinde ihale komisyonu üyelerine verilir. Dolayısıyla komisyon, ilk ilan veya
davet tarihini izleyen en geç 3 gün içinde kurulur.
•Tek sayıda olmak üzere başkan dahil en az beş kişiden oluşur.
•İhaleyi yapan idarede yeterli sayı veya nitelikte personel bulunmaması halinde,
kapsamdaki diğer idarelerden üye alınabilir.
•İhale komisyonunun görevlendirilmesi sırasında, asıl üyeler ile bu üyelerin yerine
geçecek aynı niteliklere sahip yeterli sayıda yedek üyenin isimleri ve bu üyelerin komisyonda
hangi sıfatla yer alacakları belirtilir.
b) Üyelerin nitelikleri:

90
 •Personelden birisi başkan olarak görevlendirilir.
•Personelden ikisinin ihale konusu işin uzmanı olması gerekir.
•Personelden birisinin muhasebe veya mali işlerden sorumlu bir kişi olması gerekir.
•Memur, işçi, sözleşmeli personel veya geçici işçi görevlendirilebilir. Seçimle işbaşına
gelmiş personel katılamaz.
•İhale yetkilisi ihale komisyonunda görev alamaz. Kurulların ihale yetkilisi olduğu
durumlarda da kurul üyeleri ihale komisyon üyesi olamaz.
•Aynı şekilde başkan ve üyelerin her biri için yedek üye görevlendirilir.
•Yedek üyelerin asıl üyelerin taşıması gereken özellikleri haiz olması gerekir.
•Yedek üyeler tespit edilirken ihale konusu işin uzmanları ile muhasebe veya mali
işlerden sorumlu personel yerine geçecek en az birer yedek üye belirlenmelidir.
•Herhangi bir nedenle asıl üyenin yerine geçen yedek üyenin ihale sonuçlanıncaya
kadar komisyon üyeliğine devam etmesi gerekmektedir.
•Bir makamdaki görevi nedeniyle ihale komisyonunda görevlendirilen kişinin o
görevinden herhangi bir şekilde ayrılması sonucu komisyon üyeliğinden de ayrılmak zorunda
kalması halinde ayrılan personelin yerine atanan kişi değil, o asıl üyenin yedeği ile ihaleye
devam edilmesi gerekmektedir.

c) Çalışma şekli:
•İhale komisyonu eksiksiz toplanır. Komisyon kararları çoğunlukla alınır.
•Kararlarda çekimser kalınmaz. Tüm üyeler kararı imzalar. Karşı oy kullanan üye
gerekçesini karara yazmak ve imzalamak zorundadır.
•İhale komisyonunca alınan kararlar ve düzenlenen tutanaklar, komisyon başkan ve
üyelerinin adları ve soyadları, unvanları ve komisyondaki sıfatları belirtilerek imzalanır (İhale
uygulama yönetmelikleri).
•Komisyonca alınan kararlar ve düzenlenen tutanaklar, başkan ve üyelerin adları,
soyadları ve görev unvanları belirtilerek imzalanır.
•Komisyon başkan ve üyeleri oy ve kararlarından sorumludur. Sorumlulukları 60.
maddede düzenlenmiştir.
•İhale komisyonu dışında başka adlar altında yeterlik komisyonu, karne komisyonu
gibi komisyonlar kurulamaz; ihale sürecindeki bütün değerlendirmeler ihale komisyonu
tarafından yapılır.

91
 •İhaleyi gerçekleştiren ihale komisyonu üyeleri söz konusu ihale ye ilişkin olarak
yapılan sözleşme sonucunda teslim edilecek mal ve hizmet alımları ile yapım işleriyle ilgili
muayene ve kabul komisyonunda veya kontrol teşkilatında görev alabilir.
•İhale komisyonu, teklif veya başvuru kapsamında yer alan belgelerin doğruluğunu
teyit için gerekli gördüğü belge ve bilgileri isteyebilir. Komisyon tarafından bu doğrultuda
yapılan talepler, ilgililerce ivedilikle yerine getirilir (İhale uygulama yönetmelikleri).

4.5. Doküman Satılması-Alınması (e-imza ile EKAP’tan indirilmesi)

İhale ve önyeterlik dokümanı EKAP’ta hazırlandıktan sonra, ihaleden ilan veya davet
yoluyla haberdar olanların bu dokümanı inceleyerek tekliflerini hazırlaması mümkün
olabilecektir. Kanunun 28 inci maddesi ihale/ önyeterlik dokümanının verilmesine ilişkin
hükümler içermektedir. Maddede;
“İhale ve ön yeterlik dokümanı idarede bedelsiz görülebilir. Ancak, ön yeterlik veya
ihaleye katılmak isteyen isteklilerin bu dokümanı satın almaları zorunludur. İlan yapılmayan
ihalelerde, ihale dokümanı sadece idare tarafından davet edilenlere satılır. Doküman bedeli,
basım maliyetini aşmayacak ve rekabeti engellemeyecek şekilde idarelerce tespit edilir.”
Hükmü bulunmaktadır. Madde hükmüne bakıldığında ilk söylenmesi gereken husus
dokümanın basım maliyetinden daha yüksek bir bedelle satılmaması gerektiğidir. Nitekim ihale
uygulama yönetmeliklerinde bedel hesabına ilişkin hesap cetvelinin hazırlanması ve ihale işlem
dosyasında bulundurulması gerektiği belirtilmektedir.
İhaleye katılmak isteyenlerin ihale dokümanını satın almaları zorunlu olup, ilan
yapılmayan hallerde sadece ihaleye davet edilenlere doküman satılması gerekmektedir. Zira
dokümanı alanlar istekli olabilecek sıfatını kazandıklarından teklif verme, açıklama isteme ve
şikayet/itirazen şikayet gibi çeşitli haklara sahip olacaklardır.
Uygulamada, ihaleye girmek isteyenler EKAP’a kayıtlı olmak zorunda olduğundan ve
EKAP’tan elektronik imza veya mobil imza ile doküman indirilmesi imkanı bulunduğundan,
bu yolu kullananlar basılı doküman almadıklarından basım maliyeti söz konusu olmayan
dokümanı bedelsiz olarak satın alabilirler. Bu husus ihale uygulama yönetmeliklerinde hükme
bağlanmış olup bu hükümlere göre, bu şekilde dokümanın indirilmesi hali, dokümanın satın
alınması sayılmaktadır. Ancak ilansız ihalelerde ihale dokümanına EKAP üzerinden erişmek
mümkün olmadığından bu ihalelerde basılı olarak satın alınan doküman için idarenin belirlediği
bedelin ödenmesi gerekmektedir.

92
 Dokümanın posta yoluyla satışı da uygulama yönetmeliklerindeki hükümler
çerçevesinde mümkün olmakla birlikte e-imza veya mobil imza ile doküman indirme seçeneği
çok daha kullanışlı olduğundan, uygulamada pek tercih edilmemektedir.

4.6. Dokümanda Değişiklik Yapılması (Zeyilname)

Yayınlanmış ve hatta satılmış dokümanda değişiklik yapılması durumu, eğer buna
ilişkin bir mekanizma olmazsa ancak ilan/davet ve doküman satım sürecinin tekrarı ile mümkün
olabilir. Bu da zaman kaybına neden olacağından Kanunun 29 uncu maddesinde dokümanda
değişiklik yapılması hususu düzenlenmiştir. Maddede konuya ilişkin olarak;
“İlân yapıldıktan sonra ihale dokümanında değişiklik yapılmaması esastır. Değişiklik
yapılması zorunlu olursa, bunu gerektiren sebep ve zorunluluklar bir tutanakla tespit edilerek
önceki ilânlar geçersiz sayılır ve iş yeniden aynı şekilde ilân olunur.

Ancak, ilân yapıldıktan sonra, tekliflerin hazırlanmasını veya işin gerçekleştirilmesini

etkileyebilecek maddi veya teknik hatalar veya eksikliklerin idarece tespit edilmesi veya
isteklilerce yazılı olarak bildirilmesi halinde, ihale dokümanında değişiklikler yapılabilir.
Yapılan bu değişikliklere ilişkin ihale dokümanının bağlayıcı bir parçası olan zeyilname, son
teklif verme gününden en az on gün öncesinde bilgi sahibi olmalarını temin edecek şekilde
ihale dokümanı alanların tamamına gönderilir. Zeyilname ile yapılan değişiklikler nedeniyle
tekliflerin hazırlanabilmesi için ek süreye ihtiyaç duyulması halinde, ihale tarihi bir defaya
mahsus olmak üzere en fazla yirmi gün zeyilname ile ertelenebilir. Zeyilname düzenlenmesi
halinde, teklifini bu düzenlemeden önce vermiş olan isteklilere tekliflerini geri çekerek, yeniden
teklif verme imkanı sağlanır.”
Hükümleri bulunmaktadır. Bu hükümlerin uygulanmasına ilişkin ayrıntılar ihale
uygulama yönetmelikleri ve Kamu İhale Genel Tebliğinde bulunmaktadır.
İhale dokümanı EKAP’ta oluşturulduğundan, bu dokümanda yapılacak değişikliğin de
EKAP üzerinde yapılması ve kaydedilmesi gerekir. Zeyilnamenin yapılabileceği durumlar
olarak sayılan; tekliflerin hazırlanmasını veya işin gerçekleştirilmesini etkileyebilecek maddi
veya teknik hatalar veya eksikliklerin neler olduğu konusunda genel-geçer bir belirleme
bulunmaması uygulamada ihale dokümanındaki her hükmün zeyilname ile değiştirilebileceğine
ilişkin anlayışın yerleşmesine neden olmuştur. Bu anlayışın çok da reddedilemeyeceği, aksi bir
sınırlamanın idareye sadece zaman kaybettireceği ve idareyi yapmak istediği değişiklik
bakımından engelleyemeyeceği de düşünüldüğünde esas üzerinde durulması gereken hususun;

93
zeyilnamenin maddede belirtilen zamanda doküman almış bütün istekli olabileceklere
ulaştırılıp ulaştırılmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.
Diğer taraftan ilanların ihale dokümanından otomatik olarak oluşturulduğu
düşünüldüğünde ihale dokümanında yapılacak zeyilnamenin ilanda değişikliği gerektirip
gerektirmediği önem kazanmaktadır. Zira ihale dokümanında bulunmayan bir hususa ilanda yer
verilemeyeceği Kanunun 24 ve 25 inci maddelerinde açıkça belirtilmiştir. Zeyilname ilanda da
olan bir hususu değiştiriyorsa ilanın düzeltilmemesi durumunda ihale dokümanında artık
olmayan bir hükmün ilanda bulunması sonucu ortaya çıkacak ve bu da 24 ve 25 inci maddelere
aykırılık oluşturacaktır. Bu yüzden böyle bir durumda düzeltme ilanı yapılması için sürenin
geçip geçmediği kontrol edilmelidir. Eğer süre geçmemiş ise düzeltme ilanı yapılmalı, fakat
süre geçmiş ise ihale iptal edilmelidir.
Madde metnine bakıldığında her zeyilname yapıldığı durumda ihale tarihinin de 20
güne kadar ertelenmesinin gerekmediği de görülmektedir. Dolayısıyla istekli olabilecekler
tarafından yapılan her zeyilname talebinin karşılanması zorunlu olmadığı gibi, zeyilname
yapıldığı durumda bu durumun ihale tarihini ertelemeyi gerektirip gerektirmediğine ilişkin
değerlendirme yetkisi de aynı şekilde idarededir. Ancak diğer takdirler ve işlemler gibi bu
husustaki takdir ve işlemler de Kanunun 54-56 ncı maddeleri uyarınca şikayet/itirazen şikayet
konusu olabilecektir.

4.7. Doküman Hakkında Açıklama İstenilmesi ve Açıklama Yapılması

Kanunun 29 uncu maddesinde düzenlenmiş bir husustur. Maddede konuya ilişkin
olarak;
“Ayrıca, istekliler tekliflerini hazırlarken ihale dokümanında açıklanmasına ihtiyaç
duyulan hususlarla ilgili olarak son teklif verme gününden yirmi gün öncesine kadar yazılı
olarak açıklama talep edebilir. Bu talebin idarece uygun görülmesi halinde yapılacak
açıklama, bu tarihe kadar ihale dokümanı alan bütün isteklilere son teklif verme gününden on
gün öncesinde bilgi sahibi olmalarını temin edecek şekilde ve açıklama talebinde bulunan
istekli belirtilmeksizin yazılı olarak gönderilir.”
Hükmü bulunmaktadır.
Açıklama; ihale dokümanında değişiklik yapılmadan, mevcut bir hükmün, bir
durumun idarece açıklığa kavuşturulması, ayrıntılı bilgi verilmesidir. Açıklamalar idareyi
bağlar, idare ihalede yaptığı açıklamaya uygun olarak işlem yapmak durumundadır.

94
 İstekliler, ihale dokümanındaki hususlarla ilgili olarak son teklif verme gününden 20
gün öncesine kadar yazılı olarak açıklama talep ede bilirler. Dolayısıyla ilan/davet süresi 20
günden az olan ihalelerde açıklama istenmesi fiili olarak mümkün bulunmamaktadır.
İdarece açıklama yapılması halinde, bu tarihe kadar ihale dokümanı alan bütün
isteklilere son teklif verme gününden 10 gün öncesinde bilgi sahibi olmalarını temin edecek
şekilde yazılı olarak açıklama gönderilir.
Gönderilen açıklama yazısında, açıklama talebinde bulunan isteklinin belirtilmemesi,
ihalede kimlerin doküman satın aldığının açıklanmaması amacıyla olduğu
değerlendirilmektedir.

5- İHALEYE KATILAMAYACAK OLANLAR, YASAK FİİL VE

DAVRANIŞLAR, İSTEKLİLERİN CEZA SORUMLULUĞU

5.1. İhaleye Katılamayacak Olanlar

Kanunun ve ikincil mevzuatın ihaleye katılım için aradığı yeterlik koşullarını sağlasa
bile ihaleye katılamayacak olanlara ilişkin olarak Kanunun 11 inci maddesinde düzenlemeler
bulunmaktadır. Maddede;

“Aşağıda sayılanlar doğrudan veya dolaylı veya alt yüklenici olarak, kendileri veya
başkaları adına hiçbir şekilde ihalelere katılamazlar:
a) Bu Kanun ve diğer kanunlardaki hükümler gereğince geçici veya sürekli olarak
idarelerce veya mahkeme kararıyla kamu ihalelerine katılmaktan yasaklanmış olanlar ile
12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlardan veya
örgütlü suçlardan veyahut kendi ülkesinde ya da yabancı bir ülkede kamu görevlilerine rüşvet
verme suçundan dolayı hükümlü bulunanlar.
b) İlgili mercilerce hileli iflas ettiğine karar verilenler.
c) İhaleyi yapan idarenin ihale yetkilisi kişileri ile bu yetkiye sahip kurullarda görevli
kişiler.
d) İhaleyi yapan idarenin ihale konusu işle ilgili her türlü ihale işlemlerini hazırlamak,
yürütmek, sonuçlandırmak ve onaylamakla görevli olanlar.
e) (c) ve (d) bentlerinde belirtilen şahısların eşleri ve üçüncü dereceye kadar kan ve
ikinci dereceye kadar kayın hısımları ile evlatlıkları ve evlat edinenleri.

95
 f) (c), (d) ve (e) bentlerinde belirtilenlerin ortakları ile şirketleri (bu kişilerin yönetim
kurullarında görevli bulunmadıkları veya sermayesinin % 10'undan fazlasına sahip
olmadıkları anonim şirketler hariç).
g) (Ek bent: 22/11/2016-KHK-678/30 md.; Değişik bent: 23/1/2017-KHK-684/3 md.)
Terör örgütlerine iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından
bildirilen gerçek ve tüzel kişiler ile bu kapsamda olduğu Millî İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı
tarafından bildirilen yurt dışı bağlantılı gerçek ve tüzel kişiler.
İhale konusu işin danışmanlık hizmetlerini yapan yükleniciler bu işin ihalesine
katılamazlar. Aynı şekilde, ihale konusu işin yüklenicileri de o işin danışmanlık hizmeti
ihalelerine katılamazlar. Bu yasaklar, bunların ortaklık ve yönetim ilişkisi olan şirketleri ile bu
şirketlerin sermayesinin yarısından fazlasına sahip oldukları şirketleri için de geçerlidir.
(Değişik üçüncü fıkra: 30/7/2003-4964/8 md.) İhaleyi yapan idare bünyesinde
bulunan veya idare ile ilgili her ne amaçla kurulmuş olursa olsun vakıf, dernek, birlik, sandık
gibi kuruluşlar ile bu kuruluşların ortak oldukları şirketler bu idarelerin ihalelerine
katılamazlar.
Bu yasaklara rağmen ihaleye katılan istekliler ihale dışı bırakılarak geçici teminatları
gelir kaydedilir. Ayrıca, bu durumun tekliflerin değerlendirmesi aşamasında tespit edilememesi
nedeniyle bunlardan biri üzerine ihale yapılmışsa, teminatı gelir kaydedilerek ihale iptal edilir.
(Ek fıkra: 22/11/2016-KHK-678/30 md.) Birinci fıkranın (g) bendi kapsamındaki
bildirimlere ilişkin usul ve esaslar Bakanlar Kurulunca belirlenir. Söz konusu bent kapsamında
olduğu tespit edilen istekliler ihale dışı bırakılır, ancak bunların teminatları hakkında dördüncü
fıkrada yer alan hüküm uygulanmaz. (Ek cümleler: 06/01/2017-KHK-680/65 md.) Aynı bent
kapsamındaki işlemlerin yürütülmesinde görev alan kamu görevlilerinin, yaptıkları iş ve
işlemler nedeniyle hukuki, idari, mali ve cezai sorumluluğu doğmaz. Söz konusu bent
hükümlerine göre yürütülen faaliyetler çerçevesinde elde edilen bilgi ve kayıtları, hukuka aykırı
olarak kullanan, bir başkasına veren, yayan veya ele geçiren kişi, 26/9/2004 tarihli ve 5237
sayılı Türk Ceza Kanunu hükümlerine göre cezalandırılır.”
Hükmü bulunmaktadır. Maddenin ilk fıkrasının kapsamının çok geniş olduğu
görülmektedir. Bu nedenle doğrudan veya dolaylı ya da alt yüklenici olarak kendileri veya
başkaları adına ihaleye katılamama durumunun tespiti önem arz etmektedir. Bunlar aşağıda
sıralanmıştır:
- Gerçek kişinin kendisinin kendisi adına veya vekaletle başka bir gerçek veya tüzel
kişi adına teklif mektubu veya diğer belgeleri imzalaması,

96
 - Gerçek kişinin ihalede sözleşme öncesi istekli tarafından idareye verilen alt
yüklenici listesinde adının/ticaret unvanının bulunması veya sözleşme sürecinde alt yüklenici
olması
- Gerçek kişinin ihaleye giren bir tüzel kişinin yönetim kurulu üyesi olması,
- Bir gerçek veya tüzel kişinin, yarıdan fazla hissesine sahip olduğu bir tüzel kişiliğin
ihaleye katılması,
- Bir gerçek veya tüzel kişinin ortak girişimin bir ortağı (üyesi) olarak ihaleye
katılması
Maddede ihaleye katılamayacak olanlar 7 bent halinde sayılmakla birlikte maddenin
ikinci ve üçüncü fıkralarında sayılanları da eklediğimizde uzun bir listeye ulaşılmaktadır.
Ancak Kanunun 59 uncu maddesi hükmünden hareketle bu listeye ekleme yapılması gereklidir.
Şöyle ki;
59 uncu maddenin ikinci fıkrasında;
“Bu Kanun kapsamında yapılan ihalelerden dolayı haklarında birinci fıkra gereğince
ceza kovuşturması yapılarak kamu davası açılmasına karar verilenler ve 58 inci maddenin
ikinci fıkrasında sayılanlar yargılama sonuna kadar Kanun kapsamında yer alan kamu kurum
ve kuruluşlarının ihalelerine katılamaz. Haklarında kamu davası açılmasına karar verilenler,
Cumhuriyet Savcılıklarınca sicillerine işlenmek üzere Kamu İhale Kurumuna bildirilir.”
Hükmü bulunmakta olup, bu hüküm uyarınca; 4734 sayılı Kanun kapsamında yapılan
ihalelerden dolayı haklarında kamu davası açılanlar ile; Kanunun 58 inci maddesinin 2 nci
fıkrasındaki;
“Haklarında yasaklama kararı verilen tüzel kişilerin şahıs şirketi olması halinde şirket
ortaklarının tamamı hakkında, sermaye şirketi olması halinde ise sermayesinin yarısından
fazlasına sahip olan gerçek veya tüzel kişi ortaklar hakkında birinci fıkra hükmüne göre
yasaklama kararı verilir. Haklarında yasaklama kararı verilenlerin gerçek veya tüzel kişi
olması durumuna göre; ayrıca bir şahıs şirketinde ortak olmaları halinde bu şahıs şirketi
hakkında da, sermaye şirketinde ortak olmaları halinde ise sermayesinin yarısından fazlasına
sahip olmaları kaydıyla bu sermaye şirketi hakkında da aynı şekilde yasaklama kararı verilir”
Hükmünde sayılan; hakkında kamu davası açılmış olanların şahıs şirketleri ile
sermayesinin yarısından fazlasına sahip olduğu sermaye şirketleri de ihaleye katılamaz.
İhaleye katılamayacağı halde katılanlara uygulanacak yaptırım maddenin son
fıkrasında ihale dışı bırakılma ve geçici teminatın gelir kaydedilmesi olarak belirlenmiştir.
Ancak Kanunun 17 nci maddesi uyarınca, ihaleye katılamayacağı belirtilenlerin ihaleye
katılması yasak fiil ve davranış olduğundan bu yasak fiil nedeniyle ilgilinin 58 inci madde

97
uyarınca ihalelere katılmaktan yasaklanması da gereklidir. Burada dikkat edilmesi gereken
husus; haklarında kamu davası açılanlar 11 inci maddede sayılmadığından bunların ihaleye
katılması halinde sadece 59 uncu madde uyarınca ihale dışı bırakılma yaptırımının söz konusu
olabileceğidir.

Konu, maddedeki her bir bendin kapsamının ve bununla orantılı olarak

karşılaşılabilecek durumların çokluğu nedeniyle ayrıntılı incelemeyi gerektirmekte olup, söz
konusu ayrıntılar için Kamu İhale Genel Tebliğinin 17.7 maddesinin ve bu konuda alınmış KİK
kararlarının incelenmesi faydalı olacaktır.

5.2. Yasak Fiil ve Davranışlar

Kanunun 17 nci maddesi ihale aşamasına ilişkin yasak fiil ve davranışları
düzenlemektedir. Maddede;
“İhalelerde aşağıda belirtilen fiil veya davranışlarda bulunmak yasaktır:
a) Hile, vaat, tehdit, nüfuz kullanma, çıkar sağlama, anlaşma, irtikap, rüşvet suretiyle
veya başka yollarla ihaleye ilişkin işlemlere fesat karıştırmak veya buna teşebbüs etmek.
b) İsteklileri tereddüde düşürmek, katılımı engellemek, isteklilere anlaşma teklifinde
bulunmak veya teşvik etmek, rekabeti veya ihale kararını etkileyecek davranışlarda bulunmak.
c) Sahte belge veya sahte teminat düzenlemek, kullanmak veya bunlara teşebbüs etmek.
d) Alternatif teklif verebilme halleri dışında, ihalelerde bir istekli tarafından kendisi
veya başkaları adına doğrudan veya dolaylı olarak, asaleten ya da vekaleten birden fazla teklif
vermek.
e) 11 inci maddeye göre ihaleye katılamayacağı belirtildiği halde ihaleye katılmak.
Bu yasak fiil veya davranışlarda bulunanlar hakkında bu Kanunun Dördüncü Kısmında
belirtilen hükümler uygulanır.”
Hükmü bulunmaktadır. Maddenin, yaptırıma ilişkin olarak Kanunun Dördüncü
Kısmına atıf yaptığı görülmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken husus; bu fiil ve
davranışların ille de istekli tarafından işlenmesi gerekmediğidir. Ancak uygulamada bu fiil veya
davranışlarda bulunanların bir veya daha çok istekli lehine hareket ettikleri de görülmektedir.
Fiili işleyen ile istekli arasındaki ilişki durumu Kanunun 58 inci maddesinde belirtilen hisse ve
sahiplik sınırları içindeyse tüzel kişiden gerçek kişiye veya gerçek kişiden tüzel kişiye sirayet
eden yasaklılık cezalarının verilmesi gerekmekte olup bu hususlar bu maddede belirtilmiştir
(Bkz: Md: 58).

98
 Maddede sayılan fiil veya davranışlara bakıldığında bunların bir kısmının 5237 sayılı
Türk Ceza Kanunu’na göre ceza kovuşturmasını gerektirdiği görülmekte olup bu durumlarda
ayrıca 59 uncu madde uyarınca ilgili Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulması ve
Savcılık tarafından gerek görülmesi halinde de kamu davası açılması gereklidir.
Hangi fiil ve davranışların bu maddede bentler halinde belirtilen fiil ve davranışlara
girdiğine ilişkin olarak KİK ve Yargıtay kararlarına bakılmasının faydalı olacağı
değerlendirilmektedir.

5.3. Yasaklama
Kanunun Dördüncü Kısmı yasaklama ve ceza sorumluluğuna ilişkindir. 58 inci madde
ihalelere katılmaktan yasaklamaya ilişkin olup, maddenin ilk fıkrasına göre; 17 nci maddede
sayılan yasak fiil veya davranışlarda bulunanlar ile sözleşme yapmaya çağrılmakla birlikte
süresi içinde usulüne uygun olarak sözleşme yapmayanların Kanunun 2 nci ve 3 üncü maddeleri
ile istisna edilenler dahil bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan
yasaklama kararı verilmesi gerekmektedir. Katılma yasakları, ihaleyi yapan bakanlık veya ilgili
veya bağlı bulunulan bakanlık, herhangi bir bakanlığın ilgili veya bağlı kuruluşu sayılmayan
idarelerde bu idarelerin ihale yetkilileri, il özel idareleri ve belediyeler ile bunlara bağlı birlik,
müessese ve işletmelerde ise İçişleri Bakanlığı tarafından verilecektir.

Maddenin ikinci fıkrası haklarında yasaklama kararı verilenlerle birlikte kimlerin

yasaklanması gerektiğine ilişkin hükümleri içermektedir. Buna göre;

Haklarında yasaklama kararı verilen eğer şahıs şirketi ise şirket ortaklarının tamamı
hak-kında, sermaye şirketi ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olan gerçek veya tüzel
kişi ortaklar hakkında yasaklama kararı verilir.

Hakkında yasaklama kararı verilen kişi; ayrıca başka bir şahıs şirketinde ortak ise bu
şahıs şirketi hakkında da, sermaye şirketine ortak ise bu sermaye şirketinin sermayesinin
yarısından fazlasına sahip olması kaydıyla bu sermaye şirketi hakkında da aynı şekilde
yasaklama kararı verilir.

Maddeye göre;
- İdareler, ihalelere katılmaktan yasaklamayı gerektirir bir durumla karşılaştıkları
takdirde, gereğinin yapılması için bu durumu ilgili veya bağlı bulunulan bakanlığa bildirirler.
İlgili veya bağlı değillerse yasaklama işlemini kendileri gerçekleştirirler.

99
 - Yasaklama kararları, yasak fiil veya davranışın tespit edildiği tarihten itibaren en geç
45 gün içinde verilir. Tespit tarihi; Danıştay kararlarına göre, ihale yetkilisinin bu durumu
Bakanlığa bildirdiği yazının tarihi olarak kabul edilir. Zira idaredeki bir görevlinin tespiti idare
için yeterli olmayıp bunun ihale yetkilisi tarafından da kabul edilmesi durumunda ancak idare
açısından durum kesinleşmiş olur.
- Karar, Resmi Gazetede yayımlanmak üzere en geç 15 gün içinde gönderilir ve yayımı
tarihinde yürürlüğe girer.
- Bu kararlar Kamu İhale Kurumunca izlenerek, yasaklı olanlara ilişkin siciller tutulur.
- Bu kişiler, yasaklama kararının yürürlüğe girdiği (R.G.’de yayımlandığı) tarihe kadar
aynı idare tarafından yapılacak sonraki ihalelere de iştirak ettirilmezler.

5.4. İsteklilerin Ceza Sorumluluğu

Kanunun 59 uncu maddesinin birinci fıkrasına göre, taahhüt tamamlandıktan ve kabul
işlemi yapıldıktan sonra tespit edilmiş olsa dahi, 17 nci maddede belirtilen fiil veya
davranışlardan Türk Ceza Kanununa göre suç teşkil eden fiil veya davranışlarda bulunan gerçek
veya tüzel kişiler ile o işteki ortak veya vekilleri hakkında Türk Ceza Kanunu hükümlerine göre
ceza kovuşturması yapılmak üzere yetkili Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda
bulunulması gerektiği belirtilmektedir. Bu hükmün uygulanması için idarenin, işlenmiş olan
yasak fiil veya davranışın Türk Ceza Kanununa göre suç olduğuna ilişkin değerlendirme
yapması gerekecektir.

Cumhuriyet Savcılığının ilgililer hakkında kamu davası açılması üzerine görülecek

davada sanıklar hakkında cezaya hükmedilmesi halinde, hükmolunacak cezanın yanısıra,
idarece 58 inci maddeye göre verilen yasaklama kararının bitiş tarihini izleyen günden itibaren
uygulanmak şartıyla bir yıldan az olmamak üzere üç yıla kadar bu Kanun kapsamında yer alan
bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan mahkeme kararıyla Kanunun 58
inci maddesinin ikinci fıkrasında sayılanlarla birlikte yasaklama kararı verileceği de ayrıca
hükme bağlanmıştır.

Maddenin ikinci fıkrasında; bu Kanun kapsamında yapılan ihalelerden dolayı

haklarında birinci fıkra gereğince ceza kovuşturması yapılarak kamu davası açılmasına karar
verilenler ve 58 inci maddenin ikinci fıkrasında sayılanların yargılama sonuna kadar Kanun
kapsamında yer alan kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılamayacakları belirtilmekte,

100
haklarında kamu davası açılmasına karar verilenlerin, Cumhuriyet Savcılıklarınca sicillerine
işlenmek üzere Kamu İhale Kurumuna bildirileceği hüküm altına alınmaktadır.

Bu madde hükümlerinin önemi; hakkında kamu davası açılanlar ile Kanunun 58 inci
maddesinin ikinci fıkrasında sayıldığı üzere hisselerinin yarısından fazlasına sahip olduğu
şirketlerinin yargılama sonuna kadar 4734 sayılı Kanun kapsamındaki ihalelere katılamayacağı
düşünüldüğünde anlaşılacaktır. Bununla birlikte, bir ihaleye, hakkında kamu davası açılmış bir
kişinin veya onun hisselerinin yarısından fazlasına sahip olduğu bir şirketin katılıp
katılmadığının anlaşılmasının özel bir araştırma gerektirdiğini belirtmek gerekir. Zira EKAP’da
haklarında kamu davası açılanlara ilişkin yayımlanmakta olan bir liste yoktur. Bir kişi hakkında
4734 sayılı Kanun kapsamındaki ihalelere ilişkin olarak kamu davası açılıp açılmadığı ancak
bu kişi hakkında “yasaklılık teyidi” yapıldığında anlaşılabilecektir. Diğer bir veri kaynağı da
Adalet Bakanlığı (UYAP) ve ilgili Cumhuriyet Savcılıklarıdır.
Diğer taraftan; hakkında kamu davası açılmış olduğu halde ihaleye katılmanın tek
yaptırımının ihale dışı bırakılmak olduğunu belirtmek gerekir. Zira bu kişiler Kanunun 11 inci
maddesinde sayılanlar arasında bulunmamaktadır.

6- TEKLİFLERİN HAZIRLANMASI VE İDAREYE SUNULMASI

6.1. Teklif Zarfı ve Teklif Mektuplarının Hazırlanması ve Sunulması

6.1.1 Teklif Zarfının Hazırlanması
Kanunun 30 uncu maddesi hem teklif zarflarını hem de teklif mektuplarını
düzenlemektedir. Maddenin birinci fıkrasında zarflara ilişkin olarak;
“Teklif mektubu ve geçici teminat da dahil olmak üzere ihaleye katılabilme şartı olarak
istenilen bütün belgeler bir zarfa konulur. Zarfın üzerine isteklinin adı, soyadı veya ticaret
unvanı, tebligata esas açık adresi, teklifin hangi işe ait olduğu ve ihaleyi yapan idarenin açık
adresi yazılır. Zarfın yapıştırılan yeri istekli tarafından imzalanır ve mühürlenir.”
Hükmü bulunmaktadır. Bu hükümlere göre ihalede teklif kapsamında sunulacak bütün
belgeler aynı zarfa konulmalıdır. 2886 sayılı Kanun dönemindeki çift zarf (Teklif mektubunun
ayrı bir zarfa konulduktan sonra bu zarf dahil diğer belgelerin ikinci bir zarfa konulması ve
yeterli bulunmayan isteklinin teklif zarfının açılmaması)
uygulaması terkedilmiştir.

101
 Zarfın nasıl kapatılacağına ilişkin olarak madde hükmüne bakıldığında; açık olan
tarafın belgeler konulduktan sonra kapatılarak istekli tarafından kapatılan yerin imzalanması ve
mühürlenmesinin öngörüldüğü görülmektedir. Hükmün uygulanmasında “mühür” ibaresinden
“istekli kaşesi” anlaşılmakta olup, uygulama bu yönde yerleşmiştir. Burada dikkat edilmesi
gereken husus; zarfın kapatılan yerindeki imzanın, zarfın içinden çıkan yetki belgesindeki imza
sahiplerinden birine ait olup olmadığının kontrolüdür. Bu kontrol zarfın istekli dışında biri
tarafından kapatılıp kapatılmadığının kontrolü açısından hayatidir. Ancak imza ile imza
sirküleri veya beyannamesindeki imzanın uyuşmadığı her halde, kişiye imzanın kendisine ait
olup olmadığı da sorulmalıdır. Nitekim Türk Medeni Kanununa göre, kişi imzasını inkar
etmediği sürece imza kendisinindir.
Zarfın üzerindeki belgelere ilişkin olarak ise maddeye bakıldığında üç tür bilginin
zarfın üzerinde olması gerektiği görülecektir. Bunlar; istekliye ait bilgiler, işe ait bilgiler ve
idarenin adres bilgileridir.
Uygulamada bu hükmün yorumlanmasına ilişkin farklı görüşler örnek olay bazlı
olarak ortaya çıkmakla birlikte KİK ve yargı kararları çerçevesinde;
- İşe ait bilgilerde ihale komisyonunu tereddüt ettirecek, gelen zarfın başka bir işin
ihalesine de ait olabileceğine ilişkin duraksamasına yol açabilecek bir durum yoksa işe ait
bilgilerin doğru/yeterli olduğunun,
- İdarenin açık adresinin ilan ve ihale dokümanında yazılı olandan farklı olduğu
durumda da, ihale komisyonuna ulaşabilmesinden hareketle bu adresin de yeterli olduğu,
nitekim açık adres tanımını yapan Posta Tüzüğü hükmü uyarınca muhatabına ulaşmaya yeterli
adresin açık adres olarak kabulünün gerektiği,
Değerlendirilmektedir.

6.1.2- Teklif Mektuplarının Hazırlanması

Kanunun 30 uncu maddesinin ikinci fıkrası teklif mektuplarına ilişkindir. İkinci
fıkrada;
“Teklif mektupları yazılı ve imzalı olarak sunulur. Teklif mektubunda ihale
dokümanının tamamen okunup kabul edildiğinin belirtilmesi, teklif edilen bedelin rakam ve yazı
ile birbirine uygun olarak açıkça yazılması, üzerinde kazıntı, silinti, düzeltme bulunmaması ve
teklif mektubunun ad, soyad veya ticaret unvanı yazılmak suretiyle yetkili kişilerce imzalanmış
olması zorunludur. Mal alımı ihalelerinde, ihale dokümanında alternatif teklif verilebileceğine
dair hüküm bulunması halinde, alternatif teklifler de aynı şekilde hazırlanarak sunulur.”

102
 Hükmü bulunmaktadır.
Fıkra hükmüne bakıldığında, fıkrada sayılan şartları taşıyan teklif mektuplarının
ihaleye katılım açısından yeterli olduğu düşünülse bile, KİK tarafından çıkarılan teklif mektubu
standart formları incelendiğinde, fıkrada sayılanlar dışında çok sayıda bilgi içerdiği de
görülecektir. Bu bağlamda burada söylenmesi gereken husus, hangi teklif mektubunun kabul
edilemeyeceğine ilişkin tereddütlerle ilgili olarak KİK ve yargı yeri kararları çerçevesinde KİK
tarafından çıkarılan standart formun usulüne uygun teklif için gerekli olduğu, bu usule aykırı
bir durum var ise bu durumun yukarıdaki hükümde istenen şartlara bir zarar verip vermediği
veya tereddüt oluşturup oluşturmadığına göre durum bazında karar verilmesi gerektiğidir.

6.1.3- Teklif Mektuplarının Sunulması

Kanunun 30 uncu maddesinin üçüncü fıkrası tekliflerin sunulmasına ilişkindir.
Fıkrada;
“Teklifler ihale dokümanında belirtilen ihale saatine kadar sıra numaralı alındılar
karşılığında idareye verilir. Bu saatten sonra verilen teklifler kabul edilmez ve açılmaksızın
iade edilir. Teklifler iadeli taahhütlü olarak da gönderilebilir. Posta ile gönderilecek tekliflerin
ihale dokümanında belirtilen ihale saatine kadar idareye ulaşması şarttır. Postadaki gecikme
nedeniyle işleme konulmayacak olan tekliflerin alınış zamanı bir tutanakla tespit edilir.
Verilen teklifler, zeyilname düzenlenmesi hali hariç, herhangi bir sebeple geri
alınamaz ve değiştirilemez.”
Hükmü bulunmaktadır. Bu hükme göre ihale saatine kadar idarece teklif zarfı kabulü
zorunludur. Bu aynı zamanda isteklinin de yükümlülüğünü belirlemektedir. Zira ihale saatinden
sonra sunulan teklif mektupları idarelerce kabul edilemez ve getiren kişiye iade edilir.
Teklif zarflarının iadeli taahhütlü olarak da idareye ulaştırılması mümkündür. Ancak
ihale saatine kadar idareye ulaşmaması durumunda gönderene iadesi için iadeli taahhütlü posta
yoluyla idareye ulaşması gerekmektedir. Fıkra hükmünden adi posta yoluyla gelen teklif
zarfının zamanında gelse bile açılmayacağı ve iade edileceği sonucuna ulaşılmaktadır.

6.2- Teminatlar:
Teminatlar, Kanunun 33, 34. ve 35 inci maddelerinde düzenlenmiştir. 33 üncü
maddede ihalelerde teklif edilen bedelin %3’ünden az olmamak üzere istekli tarafından
belirlenecek tutarda geçici teminat alınacağı, dokümanda belirtilmek şartıyla danışmanlık

103
hizmet alımı ihalelerinde ise alınmayabileceği hükme bağlanmıştır. Bu düzenleme uygulamada
tartışmalara yol açmış, geçici teminatın gelir kaydedilmesi gereken durumlarda geçici teminatın
tamamının mı, yoksa teklif edilen bedelin %3’lük kısmını karşılayan kısmının mı gelir
kaydedileceği konusunda farklı görüşler ortaya çıkmıştır. Geçen zaman içinde Danıştay’ın konu
ile ilgili verdiği karar uyarınca; geçici teminatın gelir kaydedilmesi gereken durumlarda geçici
teminatın teklif edilen bedelin %3’lük kısmını karşılayan kısmının gelir kaydedilmesi, varsa
artan kısmının istekliye iade edilmesi gerektiğini söylemek gereklidir.

6.2.1-Teminat Olarak Kabul Edilecek Değerler

Kanunun 34 üncü maddesindeki hükümlere göre;
a) Tedavüldeki Türk Parası.
b) (Değişik: 30/7/2003-4964/21 md.) Bankalar ve özel finans kurumları tarafından
verilen teminat mektupları.
c) Hazine Müsteşarlığınca ihraç edilen Devlet İç Borçlanma Senetleri ve bu senetler
yerine düzenlenen belgeler.
Teminat olarak verilebilir. Ayrıca; ilgili mevzuatına göre Türkiye’de faaliyette
bulunmasına izin verilen yabancı bankaların düzenleyecekleri teminat mektupları ile Türkiye
dışında faaliyette bulunan banka veya benzeri kredi kuruluşlarının kontrgarantisi üzerine
Türkiye’de faaliyette bulunan bankaların veya özel finans kurumlarının düzenleyecekleri
teminat mektupları da teminat olarak kabul edilir.

(c) bendinde belirtilen senetler ve bu senetler yerine düzenlenen belgelerden nominal

değere faiz dahil edilerek ihraç edilenler, anaparaya tekabül eden satış değeri üzerinden teminat
olarak kabul edilir.
Nakit olarak sadece “tedavüldeki Türk Parası”nın sayılması nedeniyle (yabancı para
birimi üzerinden teklif alınsa dahi) yabancı para birimi cinsinden nakit teminat verilmesi
mümkün değildir. Nakit verilen teminat dışındaki teminatlar ise ihalede isteklilerce teklif edilen
bedel hangi para birimi ise teminat olarak sunulacak değerin de o para birimi cinsinden olması
gerektiğinden, teklif edilen bedel ile teminat olarak getirilecek bedelin farklı para birimi olarak
sunulması mümkün değildir. Dolayısıyla, idari şartnamenin “teklif ve ödemelerde geçerli para
birimi” başlıklı maddesinde yabancı para birimi veya yabancı para birimleri cinsinden teklife
izin verilmesi durumunda; istekliler, “teminat mektuplarını” tekliflerine esas para birimi
üzerinden düzenleyeceklerdir.

104
 Teminat mektupları dışındaki teminatlar ihale komisyonlarınca teslim alınamaz.
Bunların saymanlık ya da muhasebe müdürlüklerine yatırılması ve yatırıldığına ilişkin vezne
alındısı veya dekont vs.nin teklif zarfına konulması zorunludur.
İhale üzerinde kalan istekli ile ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi
istekliye ait teminat mektupları ihaleden sonra saymanlık ya da muhasebe müdürlüklerine
teslim edilir. Diğer isteklilere ait teminatlar ise hemen iade edilir. İhale üzerinde kalan istekli
ile sözleşme imzalanması halinde, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibine ait
teminat sözleşme imzalandıktan hemen sonra iade edilir.
Teminatlar, teminat olarak kabul edilen diğer değerlerle değiştirilebilir.
Türk Lirası dışındaki geçici teminat olarak kabul edilen değerlerin isteklilere iadesi
sırasında, teminata ilişkin belgenin aslına uygunluğu idarece onaylı bir sureti ihale işlem
dosyasında muhafaza edilir. Geçici teminatın iadesi, istekliye veya temsilcisine imza karşılığı
elden teslim edilerek yapılır.
Her ne suretle olursa olsun, idarece alınan teminatlar haczedilemez ve üzerine ihtiyati
tedbir konulamaz. Kanunun buna ilişkin hükmünün, teminatın ihale açısından istekliyi veya iş
açısından yükleniciyi motive edici özelliğinin ihale/iş sonuna kadar devam etmesi için
getirildiği değerlendirilmektedir. Zira haczedilme veya üzerine ihtiyati tedbir konulması
halinde idare artık fiilen bu teminatın muhatabı olmaktan çıkacaktır. Bu durumda ihale/iş fiilen
teminatsız olarak devam edecek ve ihalenin/işin ihale dokümanı/sözleşme hükümlerine göre
devamı konusunda idarenin elinde mevcut olan önemli bir enstrüman kaybedilmiş, teminatın
gelir kaydedilmesi gereken bir durum ortaya çıksa bile fiilen gelir kaydedilememiş olacaktır.

6.2.2- Teminat Mektupları:

Kanun kapsamındaki ihalelerde kullanılacak teminatlar cinslerinden biri de teminat
mektubudur. Kanun kapsamındaki ihalelerde kullanılacak teminat mektuplarına ilişkin hususlar
Kanunun 35 inci maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre;
Teminat mektuplarının kapsam ve şeklini tespite KİK yetkili olup, bu yetki
çerçevesinde teminat mektuplarının standart formları ilgili uygulama yönetmeliği ekindeki
standart formlar arasında çıkarılarak yürürlüğe konulmuştur. Standart formlara ve ilgili
mevzuatına uygun olarak düzenlenmemiş teminat mektupları geçerli kabul edilmez.
İlgili mevzuatına göre Türkiye’de faaliyette bulunmasına izin verilen yabancı
bankaların düzenleyecekleri teminat mektupları ile Türkiye dışında faaliyette bulunan banka

105
veya benzeri kredi kuruluşlarının kontrgarantisi üzerine Türkiye’de faaliyette bulunan
bankaların düzenleye-cekleri teminat mektupları da teminat mektubu olarak kabul edilecektir.
İdari şartnamenin “teklif ve ödemelerde geçerli para birimi” başlıklı maddesinde
yabancı para birimi veya yabancı para birimleri cinsinden teklife izin verilmesi halinde;
istekliler, teminat mektuplarını tekliflerine esas para birimi üzerinden düzenleyeceklerdir.
Geçici teminat mektuplarında, tekliflerin geçerlilik süresinden en az 30 gün fazla
olmak üzere süre belirtilir. Teklif geçerlilik süresinin uzatılması halinde, geçici teminat
mektuplarının süresi de aynı süre ile uzatılır. Kesin teminat mektuplarının süresi ihale konusu
işin bitiş tarihi dikkate alınmak suretiyle idare tarafından belirlenir.
Ortak girişimde toplam teminat miktarı, ortaklık oranına veya işin uzmanlık gerektiren
kısımlarına verilen teklif tutarlarına bakılmaksızın ortaklardan biri veya birkaçı tarafından
karşılanabilir.

6.3-Belgelerin Sunuluş Şekli

Kanun kapsamındaki ihalelerde istekliler tarafından sunulan belgelerin geçerlik
şartları, ihale uygulamasının en tartışmalı alanlarındandır. Bu hususta Kanunda herhangi bir
düzenleme bulunmamaktadır. KİK tarafından çıkarılan ihale uygulama yönetmeliklerinde
“Belgelerin sunuluş şekli” başlıklı maddeler bulunmakta olup bu maddelerde; hangi belgelerin
hangi şekilde sunulabileceği, yabancı ülkede düzenlenmiş belgelerin geçerlik koşulları ile
tercüme şekilleri, kalite ve standarda yönelik belgelerin geçerlik şartları gibi hususlar ayrıntılı
olarak düzenlenmiştir. Bu maddelerdeki düzenlemelerin önemi, istekli tarafından sunulan
hemen hemen her belgenin bu hükümlere tam olarak uyamama riski taşıması ve bu nedenle
isteklinin ihale dışı kalma ihtimalinin söz konusu olmasıdır. Örnek olarak Yapım İşleri İhale
Yönetmeliğinin ilgili maddesi aşağıda aktarılmıştır:

“Belgelerin sunuluş şekli

MADDE 31 – (1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında idareler; belgelerin aslını veya
aslına uygunluğu noterce onaylanmış örneklerini isterler. Bu kapsamda sunulan fatura
örnekleri de asıl olarak kabul edilir. Adaylar veya istekliler, istenen belgelerin aslı yerine ihale
veya son başvuru tarihinden önce idare tarafından “aslı idarece görülmüştür” veya bu anlama
gelecek şerh düşülen suretlerini başvuruları veya teklifleri kapsamında sunabilirler. Bu yönde
yapılacak başvuruların, ihaleden önce idarenin ilgili birim yetkilisi veya bu hususta
görevlendirilmiş personelince karşılanması zorunludur.

106
 (2) Noter onaylı belgelerin aslına uygun olduğunu belirten bir şerh taşıması zorunlu
olup, sureti veya fotokopisi görülerek onaylanmış olanlar ile “ibraz edilenin aynıdır” veya bu
anlama gelecek bir şerh taşıyanlar geçerli kabul edilmez. Ancak, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi
Nizamnamesinin 9 uncu maddesinde yer alan hüküm çerçevesinde, Gazete idaresince veya
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğine bağlı odalarca “aslının aynıdır” şeklinde onaylanarak
verilen Ticaret Sicili Gazetesi suretleri veya bunların noter onaylı suretleri de kabul edilir.
(3) (Değişik:29.06.2017-30109 R.G./1.md.) Türkiye Cumhuriyetinin yabancı ülkelerde
bulunan temsilcilikleri tarafından düzenlenen belgeler dışında yabancı ülkelerde düzenlenen
belgeler ile yabancı ülkelerin Türkiye’deki temsilcilikleri tarafından düzenlenen belgelerin
tasdik işlemi aşağıdaki şekilde yapılır:
a) Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesine taraf
ülkelerde düzenlenen ve bu Sözleşmenin 1 inci maddesi kapsamında bulunan resmi belgeler,
“apostil tasdik şerhi” taşıması kaydıyla Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğu veya Türkiye
Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı tasdik işleminden muaftır. Apostil tasdik işleminden, belgedeki
imzanın doğruluğunun, belgeyi imzalayan kişinin hangi sıfatla imzaladığının ve varsa
üzerindeki mühür veya damganın aslı ile aynı olduğunun teyidi işlemi anlaşılır. Belgedeki
imzanın doğruluğunun, belgeyi imzalayan kişinin hangi sıfatla imzaladığının ve varsa
üzerindeki mühür veya damganın aslı ile aynı olduğunun; düzenlendiği ülkedeki yetkili diğer
mercilerce teselsülen tasdik edilmiş olması ve apostil tasdik şerhinin tasdik silsilesindeki bir
önceki merciye ilişkin olması halinde de belgenin usulüne uygun olarak sunulduğu kabul
edilecektir.
b) Türkiye Cumhuriyeti ile diğer devlet veya devletler arasında, belgelerdeki imza,
mühür veya damganın tasdik işlemini düzenleyen hükümler içeren bir anlaşma veya sözleşme
bulunduğu takdirde, bu ülkelerde düzenlenen belgelerin tasdik işlemi, bu anlaşma veya
sözleşme hükümlerine göre yaptırılabilir.
c) (a) veya (b) bendi kapsamında sunulmayan belgeler ise aşağıdaki yöntemlerden biri
ile tasdik edilmelidir:
1) Belge, doğrudan düzenlendiği ülkenin Dışişleri Bakanlığı ya da düzenlendiği
ülkedeki yetkili diğer mercilerin tasdikini müteakip o ülkenin Dışişleri Bakanlığı tarafından
tasdik edildikten sonra o ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğu tarafından tasdik
edilmelidir. Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğunun bulunmadığı ülkelerde ise tasdik işlemi bu
ülkeyle ilişkilerden sorumlu Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğu tarafından yapılır.
Düzenlendiği ülkedeki yetkili diğer mercilerin tasdiki ile belgenin düzenlendiği ülke Dışişleri
Bakanlığı tasdik işleminden; belgedeki bir önceki imzanın doğruluğunun, belgeyi imzalayan

107
kişinin hangi sıfatla imzaladığının ve varsa üzerindeki mühür veya damganın aslı ile aynı
olduğunun teyidi işlemi anlaşılır. Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğu tasdik işleminden ise;
imzanın doğruluğunun ve varsa üzerindeki mühür veya damganın aslı ile aynı olduğunun teyidi
işlemi anlaşılır.
2) Belge, sırasıyla düzenlendiği ülkenin Türkiye’deki temsilciliği ile Türkiye
Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı tarafından tasdik edilmelidir. Düzenlendiği ülkenin
Türkiye’deki temsilciliğinin tasdik işleminden; belgedeki bir önceki imzanın doğruluğunun,
belgeyi imzalayan kişinin hangi sıfatla imzaladığının ve varsa üzerindeki mühür veya damganın
aslı ile aynı olduğunun teyidi işlemi anlaşılır. Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı tasdik
işleminden ise; imzanın doğruluğunun ve varsa üzerindeki mühür veya damganın aslı ile aynı
olduğunun teyidi işlemi anlaşılır.
ç) Teselsülen yapılan tasdik işlemlerinde teyit edilecek unsurlara ilişkin eksikliklerin
veya hataların sonraki merciler tarafından tasdik kapsamında giderilmesi veya düzeltilmesi
halinde de belgenin usulüne uygun olarak sunulduğu kabul edilir.
d) Yabancı ülkenin Türkiye’deki temsilciliği tarafından düzenlenen belgeler, Türkiye
Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı tarafından tasdik edilmelidir. Bu tasdik işleminden belgedeki
imzanın doğruluğunun ve varsa üzerindeki mühür veya damganın aslı ile aynı olduğunun teyidi
işlemi anlaşılır.
e) Fahri konsolosluklarca düzenlenen belgelere dayanılarak işlem tesis edilemez.
f) İdare, tasdik işleminden muaf tuttuğu resmi niteliği bulunmayan belgeleri ön yeterlik
şartnamesinde veya idari şartnamede belirtir.
(4) Başvuru veya teklif kapsamında sunulacak belgelerin tercümeleri ve bu
tercümelerin tasdik işlemi aşağıdaki şekilde yapılır:
a) Yerli istekliler ile Türk vatandaşı gerçek kişi ve/veya Türkiye Cumhuriyeti
kanunlarına göre kurulmuş tüzel kişi ortağı bulunan iş ortaklıkları veya konsorsiyumlar
tarafından sunulan ve yabancı dilde düzenlenen belgelerin tercümelerinin Türkiye’deki yeminli
tercümanlar tarafından yapılması ve noter tarafından onaylanması zorunludur. Bu tercümeler
Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı tasdik işleminden muaftır.
b) Yabancı istekliler tarafından sunulan ve yabancı dilde düzenlenen belgelerin
tercümeleri ile bu tercümelerin tasdik işlemi aşağıdaki şekilde yapılır:
1) Tercümelerin tasdik işleminden, tercümeyi gerçekleştiren yeminli tercümanın
imzası ve varsa belge üzerindeki mührün ya da damganın aslı ile aynı olduğunun teyidi işlemi
anlaşılır.

108
 2) Belgelerin tercümelerinin, düzenlendiği ülkedeki yeminli tercüman tarafından
yapılmış olması ve tercümesinde “apostil tasdik şerhi” taşıması halinde, bu tercümelerde
başkaca bir tasdik şerhi aranmaz. Bu tercümelerin “apostil tasdik şerhi” taşımaması
durumunda ise tercümelerdeki imza ve varsa üzerindeki mühür veya damga, bu ülkedeki ilgili
Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğu tarafından veya sırasıyla belgenin düzenlendiği ülkenin
Türkiye’deki temsilciliği ile Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı tarafından tasdik
edilmelidir.
3) Türkiye Cumhuriyeti ile diğer devlet veya devletler arasında belgelerdeki imza,
mühür veya damganın tasdik işlemini düzenleyen hükümler içeren bir anlaşma veya sözleşme
bulunduğu takdirde, belgelerin tercümelerinin tasdik işlemi de anlaşma veya sözleşme
hükümlerine göre yaptırılabilir.
4) Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğunun bulunmadığı ülkelerde düzenlenen
belgelerin tercümelerinin, o ülkedeki yeminli tercüman tarafından yapılmış olmakla birlikte,
“apostil tasdik şerhi” taşımaması durumunda ise; söz konusu tercümedeki imza ve varsa
üzerindeki mühür veya damganın, sırasıyla bu ülkenin Dışişleri Bakanlığı, bu ülkeyle
ilişkilerden sorumlu Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğu veya bu ülkenin Türkiye’deki
temsilciliği ve Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı tarafından tasdik edilmesi gereklidir.
(5) Yabancı dilde düzenlenen belgelerin tercümelerinin, Türkiye’deki yeminli
tercümanlar tarafından yapılması ve noter tarafından onaylanması halinde ise, bu
tercümelerde başkaca bir tasdik şerhi aranmaz.
(6) Kalite ve standarda ilişkin belgelerin tasdik işlemi aşağıdaki şekilde yapılır:
a) Uluslararası Akreditasyon Forumu Karşılıklı Tanınma Antlaşmasında yer alan
ulusal akreditasyon kurumlarınca akredite edilmiş belgelendirme kuruluşları tarafından
yabancı ülkede düzenlenen belgeler, Türk Akreditasyon Kurumundan alınan teyit yazısı ile
birlikte sunulması durumunda tasdik işleminden muaftır. Bu belgelerden yabancı dilde
düzenlenenlerin tercümelerinin, Türkiye’deki yeminli tercümanlar tarafından yapılması ve
noter tarafından onaylanması zorunludur. Bu tercümeler Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri
Bakanlığı tasdik işleminden muaftır.
b) Türk Akreditasyon Kurumundan bir teyit yazısı alınmadan sunulabilen ve yabancı
ülkede düzenlenen kalite ve standarda ilişkin belgelerin tasdik işlemi ve tercümelerinin
yapılması dördüncü ve beşinci fıkralardaki esaslara tabidir.
(7) (Ek fıkra: RG-16/3/2011-27876; Değişik fıkra: RG-16/7/2011-27996; Değişik
fıkra: 25/01/2017-29959 R.G./2. md.) İhaleye katılım ve yeterlik kriterlerine ilişkin sunulan
belgelerin, EKAP üzerinden veya kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki

109
meslek kuruluşlarının internet sayfası üzerinden temin edilebilmesi ve teyidinin yapılabilmesi
durumunda, bu belgeler için belgelerin sunuluş şekline ilişkin şartlar aranmaz.”

7. TEKLİFLERİN ALINMASI VE AÇILMASI

Tekliflerin alınması ve açılması ve belge kontrolünün yapılması hususları Kanunun 36

ncı maddesinde düzenlenmiştir. Maddede;
“Teklifler ihale dokümanında belirtilen ihale saatine kadar idareye verilir. İhale
komisyonunca ihale dokümanında belirtilen saatte kaç teklif verilmiş olduğu bir tutanakla tespit
edilerek, hazır bulunanlara duyurulur ve hemen ihaleye başlanır. İhale komisyonu teklif
zarflarını alınış sırasına göre inceler. 30 uncu maddenin birinci fıkrasına uygun olmayan
zarflar bir tutanak ile belirlenerek değerlendirmeye alınmaz. Zarflar isteklilerle birlikte hazır
bulunanlar önünde alınış sırasına göre açılır.

İsteklilerin belgelerinin eksik olup olmadığı ve teklif mektubu ile geçici teminatlarının
usulüne uygun olup olmadığı kontrol edilir. Belgeleri eksik veya teklif mektubu ile geçici
teminatı usulüne uygun olmayan istekliler tutanakla tespit edilir. İstekliler ile teklif fiyatları ve
yaklaşık maliyet tutarı açıklanır. Bu işlemlere ilişkin hazırlanan tutanak ihale komisyonunca
imzalanır. Bu aşamada; hiçbir teklifin reddine veya kabulüne karar verilmez, teklifi oluşturan
belgeler düzeltilemez ve tamamlanamaz. Teklifler ihale komisyonunca hemen değerlendirilmek
üzere oturum kapatılır.”
Hükmü bulunmaktadır. Bu hükümler çerçevesinde idare ve ihale komisyonu
tarafından yapılan işlemler aşağıda açıklanmıştır.
Başvuru veya teklif mektuplarının alınması ve açılması işlemleri 4734 sayılı Kanun ve
tip idari şartnamelerde belirtilen hükümler çerçevesinde gerçekleştirilir.
Teklifler ihale dokümanında belirtilen ihale saatine kadar idareye verilir. Zarfları
teslim alan idare görevlisi tarafından teklif zarflarının teslim tarihi ve zarfın üzerinde yer alan
bilgiler EKAP’a girilir. İhale komisyonunca açıklanıncaya kadar, teklif verenlerin sayısı ve
kimlikleri gizli tutulur.
- Teklif Verenlerin Açıklanması
İdare görevlisi tarafından teslim alınan teklifler, ilgili standart form kullanmak
suretiyle bir tutanakla ihale komisyonuna teslim edilir. İhale komisyonu, teklif zarflarını ilk kez
bu aşamada görür.

110
 İhale komisyonunca, o anda hazır bulunanlara teklif sayısı duyurulur.
- Zarfların Şekil Yönünden İncelenmesi
İhale komisyonu teklif zarflarını alınış sırasına göre inceler. 30’uncu maddenin birinci
fıkrasına uygun olmayan zarflar için bir tutanak düzenlenir ve bunlar açıklanmaksızın
değerlendirme dışı tutulur.
Başvuru ya da teklif zarfının Kanunun 30’uncu maddesinin birinci fıkrasına uygun
olmadığının anlaşılması halinde, söz konusu zarfın ön ve arka yüzünün fotokopisi çekildikten
sonra başvuru veya teklif zarfı açılmaksızın iade edilir. Başvuru veya teklif zarfının fotokopisi
ise idare tarafından ihale işlem dosyasında muhafaza edilir.
Her ne kadar maddede tekli fiyatları ile birlikte yaklaşık maliyetin açıklanması
öngörülmüş ise de “birlikte” ibaresi ile ilgili yapılan değerlendirme çerçevesinde uygulama
yönetmeliklerindeki düzenlemeler uyarınca teklif zarfları açılmadan önce yaklaşık maliyet
açıklanmak zorundadır.(Pazarlık ihalelerinde yaklaşık maliyet, ikinci (son) fiyat teklifleri
alındıktan sonra açıklanır). Kısmi teklife açık ihalelerde, toplam yaklaşık maliyet tutarı ile her
bir kısım için belirlenen yaklaşık maliyet tutarı ayrı ayrı açıklanır. Ancak, teklif zarflarının
hiçbirinin Kanunun 30’uncu maddesinin birinci fıkrasına uygun olmaması halinde yaklaşık
maliyet açıklanmaz.
-İsteklilerin Belgelerinin Kontrolü
Yaklaşık maliyet açıklandıktan sonra zarflar isteklilerle birlikte hazır bulunanlar
önünde alınış sırasına göre açılır (Zarf Açma ve Belge Kontrol Tutanağı). Daha sonra teklif
veren istekliler ve verdikleri teklif fiyatları hazır bulunanların önünde açıklanır ve bu işlemlere
ilişki tutanak (Teklif Edilen Fiyatlara ve Yaklaşık Maliyetin Açıklanmasına İlişkin Tutanak)
düzenlenir.
Uygulama yönetmeliklerindeki hükümler uyarınca; ilk oturumda ihale komisyonu
tarafından düzenlenerek imzalanması zorunlu olan Zarf Açma ve Belge Kontrol Tutanağı’nın,
ihale dokümanında istenen belgeler ve bu belgelere ilgili mevzuat uyarınca eklenmesi zorunlu
olan belgelerin her birine bir sütun ayrılmış şekilde düzenlenmesi zorunludur. Bu bağlamda
tutanaklarda “ekonomik ve mali yeterliğe ilişkin belgeler”, “katılım belgeleri”, “mesleki ve
teknik yeterlik belgeleri” gibi gruplar için değil, istenen her bir belge için ayrı sütunlar ihdas
edilecek, ihale aşamasında da her bir belgenin varlığı ayrı ayrı değerlendirilmek suretiyle bu
tutanağa işlenecektir.
Kanunda olmamakla birlikte uygulama yönetmeliklerindeki düzenlemelere göre; Zarf
Açma ve Belge Kontrol Tutanağı ile Teklif Edilen Fiyatlara İlişkin Tutanağın onaylı bir sureti

111
de isteyenlere verilir. Yine Yönetmeliklerdeki hükümlere göre; bu iki tutanağın ve yaklaşık
maliyetin isteyenlere verildiğine ilişkin tutanak da tutulur.
Görüleceği üzere bu oturum bir tespit oturumudur ve hiçbir istekli veya sunulan belge
ile ilgili bir karar verilmez.
Bu oturumun önemi; oturumda ihale komisyonunun yaptığı bütün işlemlerin hazır
bulunanlar önünde gerçekleşmesi ve bu nedenle tekrarlanamaz olmasıdır. Bu oturumda yapılan
işlemler oturum kapatıldıktan sonra geri alınamaz ve değiştirilemez. İhale komisyonu bu
oturumda yaptığı tespitler üzerinden değerlendirmesine devam etmek durumundadır.

8. TEKLİFLERİN KAPALI OTURUMDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Kanunun 37 nci maddesinde düzenlenen teklif değerlendirmesi işlemleri, 36 ncı

maddede yapılan tespitler üzerine inşa edilen işlemleri içerir. Maddede;
“İhale komisyonunun talebi üzerine idare tekliflerin incelenmesi, karşılaştırılması ve
değerlendirilmesinde yararlanmak üzere net olmayan hususlarla ilgili isteklilerden yazılı
olarak tekliflerini açıklamalarını isteyebilir. Ancak bu açıklama, hiçbir şekilde teklif fiyatında
değişiklik yapılması veya ihale dokümanında yer alan şartlara uygun olmayan tekliflerin uygun
hale getirilmesi amacıyla istenilmez ve yapılmaz.

Tekliflerin değerlendirilmesinde, öncelikle belgeleri eksik olduğu veya teklif mektubu

ile geçici teminatı usulüne uygun olmadığı 36 ncı maddeye göre ilk oturumda tespit edilen
isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilir. Ancak, teklifin esasını
değiştirecek nitelikte olmaması kaydıyla, belgelerde bilgi eksikliği bulunması halinde idarece
belirlenen sürede isteklilerden bu eksik bilgilerin tamamlanması yazılı olarak istenir.
Belirlenen sürede bilgileri tamamlamayan istekliler değerlendirme dışı bırakılır ve geçici
teminatları gelir kaydedilir. Bu ilk değerlendirme ve işlemler sonucunda belgeleri eksiksiz ve
teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olan isteklilerin tekliflerinin ayrıntılı
değerlendirilmesine geçilir. Bu aşamada, isteklilerin ihale konusu işi yapabilme kapasitelerini
belirleyen yeterlik kriterlerine ve tekliflerin ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olup
olmadığı ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunup bulunmadığı incelenir.
Uygun olmadığı belirlenen isteklilerin teklifleri ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata
bulunan teklifler değerlendirme dışı bırakılır.”
Hükümleri bulunmaktadır.

112
8.1- Bilgi Eksikliğinin Tamamlatılması ve Aritmetik Hata Kontrolü
Maddenin ilk fıkrasındaki tekliflerde açıklama istenmesi hususu, KİK tarafından
çıkarılan uygulama yönetmeliklerinde işletilen sistem içinde pek gerek duyulmayan bir
uygulamadır. Zira ihale dokümanı ve tekliflerde kullanılacak belgeler neredeyse standart
olduğundan, verilen tekliflerle ilgili açıklama yapılması gereken durumlarla pek karşılaşılmaz.
Ancak bu durum ihale komisyonlarının hiçbir zaman böyle bir ihtiyaç içinde olmayacağı
anlamına da gelmemelidir.
Maddedeki sistematiğe bakıldığında;
-Öncelikle ilk oturumda belgesi eksik olduğu veya teklif mektubu ile geçici teminatı
usulüne uygun olmayan isteklilerin değerlendirme dışı bırakıldığı, daha sonra;
-Belgelerinde bilgi eksikliği bulunan tekliflerle ilgili olarak bu eksikliğin teklifin
esasını değiştirecek mahiyette önemli mi yoksa önemsiz mi olduğunun değerlendirildiği,
önemsiz bilgi eksikliği olduğuna karar verilmesi halinde istekliye süre verilip bu eksikliği
tamamlamasının istendiği,
-İstenen sürede bilgi eksikliğini tamamlamayan isteklinin geçici teminatının gelir
kaydedilerek teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığı,
- Belgeleri tamam olan isteklilerin belgelerinin ihale dokümanında yazılı şartları
taşıyıp taşımadığı ve bu kapsamda isteklinin yeterlik koşullarını taşıyıp taşımadığı, yeterli
bulunmayan isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı
-Teklif birim fiyatlı ihalelerde birim fiyat cetvellerinin kontrol edilerek aritmetik hata
yapan isteklilerin tekliflerinin ihale dışı bırakıldığı,
Ayrıntılı bir değerlendirme sürecinin öngörüldüğü görülmektedir. Maddedeki bu
hükümler uygulama yönetmelikleri ve Kamu İhale Genel Tebliğindeki düzenlemeler ile daha
da ayrıntılandırılmış ve yorumlanmak suretiyle nasıl uygulanacağı düzenlenmiştir. Diğer
taraftan tekliflerin kapalı oturumda değerlendirilmesine ilişkin çok sayıda KİK kararı da
incelendiğinde, ayrıntıda çok sayıda değişik durumla karşılaşılmasının mümkün olduğu da
görülmektedir. Ancak aritmetik hata ile belgelerdeki bilgi eksikliğinin tamamlatılmasına ilişkin
olarak Kamu İhale Genel Tebliğinin 16.5 ve 16.6 maddelerindeki hüküm ve açıklamalar
önemine binaen aşağıda aktarılmıştır:
“16.5. Aritmetik hata ve yuvarlama
16.5.1. Birim fiyat teklif cetvelindeki çarpım ve toplamlarda hata olması durumunda
aritmetik hata olduğu kabul edilecek ve teklif doğrudan değerlendirme dışı bırakılacaktır.

113
Kısmi teklif verilmesine imkan tanınan ihalelerde, isteklinin aritmetik hata yapılan kısma ilişkin
teklifi değerlendirme dışı bırakılarak, teklif verdiği diğer kısımlar üzerinden ihale
sonuçlandırılacaktır.
16.5.2.(Değişik:RG-20/4/2011-27911)(Değişik: 20/8/2011-28031 R.G./ 8 md.) Kısmi
teklife izin verilip verilmediğine bakılmaksızın, birim fiyat üzerinden teklif alınan tüm
ihalelerde istekliler, hizmet alımı ihalelerinde işçi sayısı üzerinden teklif alınan işçilik kalemleri
hariç, birim fiyatları ve birim fiyatla miktarın çarpılması sonucu bulunan tutarları, virgülden
sonra iki ondalık basamaklı sayıdan fazla olacak şekilde verebileceklerdir. Ancak, toplam teklif
tutarı virgülden sonra en yakın iki ondalık basamaklı sayıya yuvarlanarak yazılacaktır.
Yuvarlama işleminde yarım kuruş ve üzerindeki değerler bir kuruşa tamamlanacak; yarım
kuruşun altındaki değerler ise dikkate alınmayacaktır.

Kısmi teklifin tek kalemden oluşması durumunda birim fiyatla miktarın çarpılması
sonucu bulunan tutar, en fazla virgülden sonra iki ondalık basamaklı olacak şekilde
verilebilecektir. Kısmi teklifin birden çok kalemden oluşması halinde ise bu kalem tutarlarının
toplanması sonucu bulunan kısım toplam tutarı en fazla virgülden sonra iki ondalık basamaklı
olacak şekilde verilebilecektir. Bir başka ifadeyle kısmi teklifin birden çok kalemden oluşması
halinde her bir kalemin birim fiyatla miktarın çarpılması sonucu bulunan tutarı, virgülden
sonra iki ondalık basamaklı sayıdan fazla olacak şekilde verilebilecek, ancak kısım toplam
tutarı en yakın iki ondalık basamaklı sayıya yuvarlanarak yazılacaktır. Yuvarlama işleminde
yarım kuruş ve üzerindeki değerler bir kuruşa tamamlanacak; yarım kuruşun altındaki değerler
ise dikkate alınmayacaktır.
Yuvarlama işlemine ilişkin örnek:
Hesaplanan
Yuvarlama sonucu
toplam/kısım toplamı
teklif tutarı
500.815,41
500.815,414

500.815,41
500.815,4149

500.815,42
500.815,41582

500.815,42
500.815,4169

114
 16.5.2.1. (Ek: 20/8/2011-28031 R.G./ 8 md.) İşçilik ücreti, yol ve yemek bedeli ile
bunlar üzerinden alınan prim tutarları gibi işçilik kalemlerini oluşturan maliyet unsurlarına
ilişkin hesaplama yöntemi, sosyal güvenlik mevzuatı kapsamında kanunla ve idari
düzenlemelerle belirlenmiş olup, bu çerçevede 1 TL (Bir Türk Lirası)’nin altındaki tutarlar iki
ondalık basamaklı sayıya yuvarlanarak yazılmaktadır. Sosyal güvenlik mevzuatındaki
düzenlemelerin emredici nitelikte olması nedeniyle isteklilerin ilgili mevzuatı gereğince
yapacakları işçilik hesaplamalarında da anılan yöntemin uygulanması zorunluluğu
bulunmaktadır. Bu sebeple, hizmet alımı ihalelerinde birim fiyat teklif cetvelinde yer alan ve
işçi sayısı üzerinden teklif alınan işçilik kalemlerinin birim fiyatları ile birim fiyatla miktarın
çarpılması sonucu bulunan tutarları, virgülden sonra en yakın iki ondalık basamaklı sayıya
yuvarlanarak yazılacaktır. Yuvarlama işleminde yarım kuruş ve üzerindeki değerler bir kuruşa
tamamlanacak; yarım kuruşun altındaki değerler ise dikkate alınmayacaktır.
16.5.3. (Ek madde: 25/01/2017-29959 R.G./3. md.) Elektronik araçlar yardımıyla
tablolama programları (MS Excel, Numbers, LibreOffice Calc ve benzerleri) kullanılarak
oluşturulan teklif mektubu eki cetvelin çarpım ve toplamlarında yazılımdan kaynaklanan
yuvarlamalar nedeniyle oluşan hesaplama farklılıkları, toplam teklif fiyatının binde birine eşit
veya daha az olması ve ihalenin sonuçlandırılmasına esas teklif sıralamasının değişmemesi
kaydıyla aritmetik hata olarak kabul edilmeyecek ve bu farklılıklar isteklinin teklif cetvelinde
yazılı birim fiyatlar esas alınarak ihale komisyonu tarafından re’sen düzeltilecektir. Yapılan bu
düzeltme sonucu bulunan tutar, sınır değer hesabı hariç, isteklinin teklif ve yeterlik
değerlendirmesine esas nihai teklif fiyatı olarak kabul edilecektir.
16.6. İdarelerce belgelerdeki eksik bilgilerin tamamlatılması
16.6.1 İhale dokümanında başvuru veya teklif zarfı içinde sunulması istenilen belgeler
ve bu belgelere ilgili mevzuat gereğince eklenmesi zorunlu olan eklerinden herhangi birinin,
aday veya isteklilerce sunulmaması halinde, bu eksik belgeler ve ekleri idarelerce
tamamlatılmayacaktır. Ancak,
a) Geçici teminat ve teklif mektuplarının Kanunen taşıması zorunlu hususlar hariç
olmak üzere, sunulan belgelerde ihale sonucu açısından teklifin esasını değiştirecek nitelikte
olmayan bilgi eksikliklerinin bulunması halinde, bu tür bilgi eksikliklerinin giderilmesine ilişkin
belgeler,
b) Aday ve isteklilerce sunulan ve başka kurum, kuruluş ve kişilerce düzenlenen
belgelerde, belgenin taşıması zorunlu asli unsurlar dışında, belgenin içeriğine ilişkin tereddüt
yaratacak nitelikte olan ve belgeyi düzenleyen kurum, kuruluş veya kişilerden kaynaklanan bilgi
eksikliklerinin giderilmesine ilişkin belgeler,

115
 İdarelerce tamamlatılacaktır. Bu çerçevede, bilgi eksikliklerinin giderilmesine ilişkin
belgeler, idarece ilgili kurum veya kuruluştan re’sen istenebilir. Söz konusu belgelerin aday
veya istekliler tarafından tamamlatılmasının istenilmesi halinde ise bilgi eksikliklerinin
giderilmesine ilişkin belgelerin niteliği dikkate alınarak idarelerce aday veya isteklilere iki iş
gününden az olmamak üzere makul bir tamamlama süresi verilecektir.
16.6.2. İdarelerce bilgi eksikliklerinin tamamlatılmasına ilişkin olarak verilen süre
içinde aday veya isteklilerce sunulan belgelerin, başvuru veya ihale tarihinden sonraki bir
tarihte düzenlenmesi halinde, bu belgeler, aday veya isteklinin başvuru veya ihale tarihi
itibarıyla ihaleye katılım şartlarını sağladığını tevsik etmesi halinde kabul edilecektir.
16.6.3. Bilgi eksikliklerinin tamamlatılmasına ilişkin belgelerin yazılı olarak
istenilmesi ve aday ve isteklilerce bir dilekçe ekinde sunulması gerekmektedir. İdarece
belirlenen sürede eksik bilgileri tamamlamayan aday ve isteklilerin başvuruları veya teklifleri
değerlendirme dışı bırakılır ve isteklilerin geçici teminatları gelir kaydedilir.
16.6.4. İlgili mevzuatına göre ihaleye katılma şartı olarak istenmesi gereken belge
veya bilgilerin idarece istenmediği ve bu durumun tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında
tespit edildiği hallerde, idarelerce bu tür belge veya bilgiler başvuruların ya da tekliflerin
değerlendirilmesi aşamasında aday veya isteklilerden talep edilemeyecek ve
tamamlatılamayacaktır.”
İhale komisyonlarının kapalı oturumda yapacakları değerlendirmelerde Tebliğin
yukarıda aktarılan hükümlerine uygun hareket edip etmedikleri hususu denetimlerde de dikkat
edilecek hususların başında gelmektedir.

8.2- Yeterlik Değerlendirmesi

Kapalı oturumda yapılan en önemli ve nispeten karmaşık işlem, isteklilerin
yeterliklerinin değerlendirilmesidir. Esasen ihale dokümanında ve özellikle idari şartnamede
ihaleye katılım için gerekli olduğu belirtilen belgeler ve bu belgelerin geçerlik ve yeterlik
şartlarına ilişkin ikincil mevzuattaki hükümler ile isteklinin sunduğu belgelerin durumlarının
karşılaştırılması işlemi olması nedeniyle basit gibi görünse de, ikincil mevzuattaki
düzenlemelerin ayrıntısının çokluğu nedeniyle bu konuda idareler ile istekliler arasında çıkan
ihtilafların çözümüne yönelik KİK ve yargı kararlarının çokluğu, bu değerlendirmede ne kadar
dikkatli olunması gerektiğini ortaya koymaktadır.
Yeterlik değerlendirmesi isteklinin sunduğu belgeler üzerinden olacağından bu
belgelerin yeterlik kriterlerini taşımadığına ilişkin değerlendirmenin açık ve objektif olarak

116
yapılması ve uygulama yönetmelikleri ekindeki standart formlar arasında bulunan “Uygun
Olmayan Belgelerin Uygun Sayılmama Gerekçelerine İlişkin Tutanak” ile kayıt altına alınması
zorunludur. Bu tutanak Kanunun öngördüğü bir tutanak olmamakla birlikte, Kanunun 40 ıncı
maddesinde belirtilen ihale komisyon kararının dayanağı olan tutanaklardan biri olup,
tutanaklardaki tespitlerin ihale komisyonu kararına aktarılması gereklidir.
Kapalı oturumda yapılması gereken diğer önemli bir işlem de Kamu İhale Genel
Tebliğinin 28.3 maddesi gereğince; bütün aday veya isteklilerin ve bu kapsamda tüzel kişi aday
veya isteklilerin % 50’den fazla hissesine sahip ortakları ile başvuru veya teklifi imzalayan
yetkililerinin de 4734 sayılı Kanunun 11 inci maddesine göre İhale Kontrol Sisteminden kontrol
edilmesidir. Zira bu kontrol yoluyla 11 nci madde uyarınca ihaleye katılmaması gereken bir
gerçek veya tüzel kişinin ihaleye katılıp katılmadığı anlaşılabilecektir.

8.3. Aşırı Düşük Teklif Değerlendirmesi:

Aşırı düşük tekliflerle ilgili hükümler Kanunun 38 inci maddesinde bulunmaktadır.
Maddede;
“İhale komisyonu verilen teklifleri (Değişik: 6/2/2014-6518/47 md.) değerlendirdikten
sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük
olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden
teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım
işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri
değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı
açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.

Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne
göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin
belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede
öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci

117
maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri
ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama
istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu
maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.”
Hükümleri bulunmaktadır. Bu hükümlere ve özellikle ikinci fıkrada sayılan üç hususa
bakıldığında bu hususların; isteklinin zarar etmeksizin verdiği teklifle iş nasıl yapabileceğine
ilişkin açıklamalar gerektirdiği görülmektedir. Diğer bir deyişle bu hükümlere göre; herhangi
bir saikle de olsa zarar ettiğine ilişkin istekli açıklaması kabul edilmeyecektir. Burada dikkat
çekilmesi gereken bir husus da; yazılı açıklamada bulunmayan veya yaptığı açıklama kabul
edilmeyen istekliye uygulanacak tek yaptırımın onun teklifinin reddedilmesi olduğu, başkaca
bir yaptırıma maruz kalmayacağıdır.
Maddenin üçüncü fıkrasında KİK’e verilen düzenleme yetkisi kapsamında; yapım ve
hizmet işlerinde yaklaşık maliyet tutarı ve ihale usulü dikkate alınarak hangi ihalelerde aşırı
düşük teklif sorgulaması yapılmasının zorunlu olduğu, hangilerinde idarelerin bu hususta tercih
haklarının olduğu, hangilerinde de KİK tarafından belirlenen kriterler çerçevesinde bulunan
sınır değerin altında kalan isteklilerin tekliflerinin açıklama istenmeksizin reddedileceği
hususları, ilgili uygulama yönetmeliklerinde düzenlenmiştir.
Aşırı düşük teklif hususu ihale uygulamalarının en ihtilaflı alanları arasındaki
önceliğini halen korumaktadır. Zira maddenin ikinci ve üçüncü fıkrasının uygulaması yıllar
içinde çeşitli değişikliklere uğramıştır. 5812 sayılı Kanunla değişik hali çerçevesinde
22.08.2009 tarihinde çıkarılan ve halen yürürlükte olan Kamu İhale Genel Tebliğinde; hem
yapım hem de hizmet işleri ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin nasıl tespit edileceği (sınır
değerin nasıl bulunacağı) , isteklilerin hangi yollarla tekliflerini nasıl açıklayacağı ve bu
açıklamaların nasıl değerlendirileceğine yönelik ayrıntılı hükümler getirilmiştir. Halen
yürürlükte olan sistemi iyi anlayabilmek için bu konuya ilişkin itirazen şikayet üzerine alınan
KİK kararlarının incelenmesinde fayda olduğu değerlendirilmektedir.

9 -İhalenin Karara Bağlanması ve Onaylanması

9.1. Bütün Tekliflerin Reddedilmesi
İhale komisyonunun Kanunun 36-38 inci maddelerine göre yapacağı değerlendirme,
ihale komisyonu kararı ile sonuca ulaşmış olur. İhale komisyonu bu değerlendirmeler
sonucunda iki türlü karar verebilir:
-İhaleyi iptal etme (yapmama)
-İhaleyi yaparak bir istekli üzerinde bırakma

118
 Kanunun 39 uncu maddesinde ihale komisyonunun ihaleyi yapmama durumu
düzenlenmiştir. İhale uygulamalarında istisnai olarak da olsa ihale komisyonunun bütün
teklifleri reddederek ihalenin iptalini ihale yetkilisinin onayına sunduğu durumlarla
karşılaşılabilir. Maddede;
“İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek
ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere
derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına
girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini
talep eden isteklilere bildirir.”
Hükmü bulunmaktadır. Hükme bakıldığında ihale komisyonunun bütün teklifleri
reddetme yetkisinin bulunduğu ancak ihaleyi bu karar üzerine iptal etme yetkisinin idarede
olduğu anlaşılmaktadır. Maddede ihale komisyonunun hangi hallerde böyle bir karar
alabileceğine ilişkin belirleme bulunmamakla birlikte madde gerekçesinde; tekliflerin yaklaşık
maliyete kıyasla çok yüksek olması veya yaklaşık maliyete göre çok yüksek olmamakla birlikte
mevcut ödeneğin verilen teklifleri karşılayamaması, Kanunun temel ilkelerine uygun olmayan
durumların tespiti gibi durumlar örnek olarak sayılmıştır. Hükümden aynı zamanda; bütün
tekliflerin reddedilmesine yönelik ihale komisyon kararı üzerine idarenin iptalden başka bir
seçeneğinin olmadığı da anlaşılmaktadır.
İhalenin iptali nedeniyle idarenin herhangi bir yükümlülük altına girmeyeceğine ilişkin
hüküm, bir yargı kararı olmaksızın idarenin iptal nedeniyle istekliler karşı bir yükümlülüğe
girmiş olmayacağı olarak anlaşılmalıdır. Zira; Anayasa’mıza göre idarenin her türlü eylem ve
işlemine karşı yargıya başvurulabilir. Bu bağlamda bu iptal nedeniyle idare kendiliğinden veya
kendisine yapışan başvuru üzerine herhangi bir iptal cezası ödememekle birlikte, bu iptale karşı
4734 sayılı Kanunun 55 ve 56 ncı maddelerinde belirtilen yollar izlenerek idari başvuru
yapılması mümkün olup buna ilişkin olarak 39 uncu madde için herhangi bir istisna
bulunmamaktadır.
Kanunun 5 inci maddesindeki saydamlık ilkesine de uygun olarak iptalin bütün
isteklilere derhal bildirilmesi gerektiği, iptal sebebinin sebebinin ise, talep etmeleri halinde
isteklilere bildireceği hükme bağlanmıştır. Nitekim ihale uygulama yönetmeliklerinde daha da
ileri bir seviye düzenlenerek, ihalenin iptali bildiriminin gerekçeyi de içerecek bir şekilde
yapılması öngörülmüş , buna ilişkin bildirim standart formu ihdas edilmiştir.

119
9.2. İhalenin Yapılması
9.2.1. Ekonomik açıdan En Avantajlı Teklif Esasları
İhale komisyonu 37 ve 38 inci maddelere göre teklifleri değerlendirdikten sonra
ihaleyi ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren istekli üzerinde bırakmak üzere karar alır.
Görüleceği üzere bu aşama fiyat değerlendirmesinin yapıldığı aşamadır. İhalenin karara
bağlanması Kanunun 40 ıncı maddesinde hükme bağlanmıştır. Maddede;
“37 ve 38 inci maddelere göre yapılan değerlendirme sonucunda ihale, ekonomik
açıdan en avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır.

(Değişik ikinci fıkra: 20/11/2008-5812/13 md.) Ekonomik açıdan en avantajlı teklif,

sadece fiyat esasına göre veya fiyat ile birlikte işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği,
verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenir.
Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirleneceği
ihalelerde, ihale dokümanında bu unsurların parasal değerleri veya nispi ağırlıkları belirlenir.

Bu Kanunun 63 üncü maddesine göre ihale dokümanında yerli istekliler lehine fiyat
avantajı sağlanacağı belirtilen ihalelerde, bu fiyat avantajı da uygulanmak suretiyle ekonomik
açıdan en avantajlı teklif belirlenerek ihale sonuçlandırılır.
En düşük fiyatın ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak değerlendirildiği
ihalelerde, birden fazla istekli tarafından aynı fiyatın teklif edildiği ve bunların da ekonomik
açıdan en avantajlı teklif olduğu anlaşıldığı takdirde, ikinci fıkrada belirtilen fiyat dışındaki
unsurlar dikkate alınmak suretiyle ekonomik açıdan en avantajlı teklif belirlenerek ihale
sonuçlandırılır.
İhale komisyonu gerekçeli kararını belirleyerek, ihale yetkilisinin onayına sunar.
Kararlarda isteklilerin adları veya ticaret unvanları, teklif edilen bedeller, ihalenin tarihi ve
hangi istekli üzerine hangi gerekçelerle yapıldığı, ihale yapılmamış ise nedenleri belirtilir.
İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar
veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder.
İhale; kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz
sayılır.
İhale kararları ihale yetkilisince onaylanmadan önce idareler, ihale üzerinde kalan
istekli ile varsa ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi isteklinin ihalelere katılmaktan
yasaklı olup olmadığını teyit ettirerek buna ilişkin belgeyi ihale kararına eklemek zorundadır.
İki isteklinin de yasaklı çıkması durumunda ihale iptal edilir.”

120
 Hükmü bulunmaktadır. Maddedeki sistematiğe bakıldığında; önce teklif fiyatları,
sonra varsa fiyat dışı unsurlar değerlendirilerek teklifler sıralanır, sonrasında yerli istekliler
lehine fiyat avantajı uygulanacağı öngörülmüşse bu avantaj da tekliflere uygulanarak ekonomik
açıdan en avantajlı teklif bulunur.

9.2.2. Fiyat Dışı Unsurlar ile Yerli İstekliler Lehine Avantajın Değerlendirilmesi
Fiyat dışı unsurların fiyata etkisinin artma mı eksilme mi olacağı, unsurların
niteliklerine göre idarece belirlenmiş olmalıdır. Kimi fiyat dışı unsurlar istenmeyen niteliklere
ilişkin olduğundan fiyatı yükseltici, kimileri de arzulanan niteliklere ilişkin olduğundan fiyatı
azaltıcı olarak değerlendirilir. Diğer bir deyişle olumlu fiyat dışı unsurlar toplam teklif
maliyetini düşürür, olumsuzlar ise teklif maliyetini artırır. Önemli olan fiyat dışı unsurların
objektif ve ölçülebilir şekilde seçilmesi ve bu unsurların fiyata etkisinin, toplam maliyete
etkisine yaklaşık olmalı, fiyat dışı unsurlara hak etmediği bir etki atfedilmemelidir. İşte fiyat
dışı unsur belirlemesindeki bu risklerin sorgulamaya değer olması ve idarenin kendini ifade
etmede yaşamayı beklediği zorluklar ve bunlardan kaynaklı denetim riski nedeniyle fiyat dışı
unsur uygulaması ihalelerde sıklıkla kullanılan bir uygulama değildir.
Yerli istekliler lehine fiyat avantajı uygulaması da ekonomik açıdan en avantajlı
teklifin belirlenmesinde dikkate alınması da madde hükmünün gereğidir. Maddenin 3 üncü
fıkrasında; 63 üncü madde uyarınca yerli istekliler lehine fiyat avantajı uygulanacağı
belirtilmişse bu avantajın da uygulanacağı belirtilmektedir. Bu uygulamanın ayrıntıları ihale
uygulama yönetmeliklerinde açıklanmış olup özetle; varsa fiyat dışı unsurlar da dikkate
alındıktan sonra ortaya çıkan tutarlara fiyat avantajı uygulanması gerektiği, fiyat avantajının
yabancı isteklinin fiyatının avantaj oranı kadara artırılması suretiyle uygulama yapılacağı
düzenlenmiştir.
Bu uygulamayı örnekle açıklamak gerekirse;

ÖRNEK 1: Pompadan akaryakıt alımı için teklif değerlendirmesi

“İhaleye verilen tekliflerin değerlendirilmesinde, teklif veren isteklilerin istasyonunun

idarenin işyerine olan uzaklığı, fiyat dışı unsur olarak değerlendirilecek ve değerlendirmede,
idarenin bir aracının deposunu doldurmak üzere istasyona gidişgeliş için yapacağı ortalama
akaryakıt sarfiyatı (OY) 0,10 L/km olarak dikkate alınmak suretiyle, ihale kapsamındaki toplam
alım miktarının (TM) (20.000 L) tamamının pompadan peyderpey çekilmesi için sarf edile cek
toplam akaryakıt miktarı, isteklinin teklif birim fiyatı ile çarpılmak suretiyle fiyat dışı unsuru (FDU)

121
hesaplanacak ve toplam teklifine eklenecektir.

FDU= 2 x M x OY x TD/MD x BF

Değerlendirmede dikkate alınacak parametreler şunlardır:

DM=Bir seferde araç deposunun alabileceği maksimum yakıt miktarı (bir aracın depo
kapasitesi): 50 L

M= İstasyonun idarenin işyerine uzaklığı (Mesafe; km.)

OY= Aracın 1 km’de tükettiği ortalama yakıt miktarı: 0,10 (L/km) TM= İhalede alınacak
toplam yakıt miktarı: 20.000 L

TM/DM= Ortalama sefer sayısı= 20.000/50 BF= İsteklinin teklif birim fiyatı”

(A) isteklisi

BF= 3,00.TL/L

M = 4 km

FDU= 2 x 4 x 0,10 x (20.000/50) x 3,0 = 960.TL

(B) isteklisi

BF= 2,95.TL/L

M = 9 km

FDU= 2 x 9 x 0,10 x (20.000/50) x 2,95= 2.124.TL

Tekliflerin idareye getirdiği toplam maliyetler;

(A) isteklisi F+FDU= (20.000 x 3,00) + 960 = 60.960.-TL

(B) isteklisi F+FDU= (20.000 x 2,95) + 2.124 = 61.124.-TL

ÖRNEK 2: Ekonomik açıdan en avantajlı teklif belirlenmesi:

Yerli istekli lehine fiyat avantajı sağlanacağı belirtilen ihalelerde, yabancı isteklilerin
fiyat teklifleri, uygulanacak fiyat avantajı oranı kadar artırılır.

122
 Varsayım: Yerli istekliler lehine (Yabancı istekli aleyhine) uygulanacak fiyat avantajı =
0,10 olsun;

İsteklinin Yerli/ Teklif Fiy. (TL) Fiyat Dışı Fiyat Dışı Uns. Y. İstekliler lehine
Adı Yabancı Uns. Top. Dahil Teklif Fiyatı fiyat avantajı
Değ. (TL) (TL) uygulanması

A Yerli 1.100.000 170.000 930.000 930.000

B Yerli 1.150.000 150.000 1.000.000 1.000.000

C Yabancı 900.000 50.000 850.000 935.000

Yabancı istekli aleyhine %10 fiyat dezavantajı uygulanması=850 x 1,10= 935.000-TL.

Fiyat dışı unsurlar ile yerli istekliler lehine sağlanan fiyat avantajı uygulandıktan sonra,
tekliflerin son durumu;

(A) firmasının teklifi = 930.000TL.

(B) firmasının teklifi = 1.000.000 TL.

(C) firmasının teklifi = 935.000TL.

İhale komisyonu, yukarıda belirtildiği üzere tekliflerle ilgili tüm değerlendirmeleri

yaptıktan sonra gerekçeli kararını belirleyip, tutanağa bağlar.

Belirtilen örnekte, en düşük teklif fiyatı (A) firmasına ait olduğundan, ihale o firmanın
üzerine yapılır

İhale komisyonu, yukarıda belirtildiği üzere tekliflerle ilgili tüm değerlendirmeleri

yaptıktan sonra gerekçeli kararını belirleyip, tutanağa bağlar.

9.2.3. Tekliflerin Eşit Çıkması Durumu

40 ıncı maddede bütün bu değerlendirmelerden sonra birden fazla teklifin ekonomik
açıdan en avantajlı olması durumunda ne yapılması gerektiği de belirtilmektedir. Böylesi bir

123
durum ihalelerde sıklıkla ortaya çıkmamaktadır. Ancak özellikle personel çalıştırılmasına
dayalı hizmet alımı ihalelerinde geçmişte sık karşılaşıldığı dönemler yaşanmıştır. Maddenin
dördüncü fıkrasında en düşük fiyatın ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak belirlendiği
ihalelerde en düşük teklifin birden fazla istekli tarafından verilmesi halinde ihalenin hangi
istekliye verileceğine ilişkin olarak fiyat dışı unsurların kullanılması öngörülmektedir. Ancak
bunun gerçekleşebilmesi için ihale dokümanında, tekliflerin eşitliği halinde hangi fiyat dışı
unsurların kullanılacağı ve bunların değerlendirme kriterlerinin belirtilmiş olması gerektiği
açıktır. Bu hükmün uygulaması ihale uygulama yönetmeliklerinde ve tip idari şartnamelerde
gösterilmiştir.

9.2.4. Geçerli Bütün Tekliflerin Yaklaşık Maliyetin Üzerinde Olması

Kanunun 40 ıncı maddesine bakıldığında ihalenin verileceği ekonomik açıdan en
avantajlı teklifin yaklaşık maliyete nazaran durumuna ilişkin bir değerlendirmenin yapılmasının
öngörülmediği görülecektir. Ancak bu konuda bir düzenleme olmaması, yaklaşık maliyetin
üzerindeki teklife ihalenin verilmesi açısından ihale komisyonunun sınırsız bir takdir hakkının
bulunduğu anlamına da gelmemelidir. Zira yaklaşık maliyet Kanunun 9 uncu maddesi uyarınca
her türlü piyasa araştırması yapılarak bulunmuş olmalı ve piyasa rayici ile uyumlu olmalıdır.
İhale komisyonu da Kanunun 5 inci maddesindeki kaynakların verimli kullanılması ilkesine
uymak durumunda olduğundan, piyasa rayiçlerine uygun olmadığı ispatlanmamış olan ve bu
haliyle doğru olduğu karine kabul edilmiş olan bir yaklaşık maliyetin üzerindeki teklife ihaleyi
vermemelidir.
Uygulamaya bakıldığında; yaklaşık maliyetin piyasa rayicinden daha düşük olduğu
durumlarla karşılaşılmaktadır. İhale komisyonu kimi durumlarda bu konuda kanaate
ulaşabilmektedir. Söz konusu durum Kamu İhale Genel Tebliğinde de yerini bulmuş ve bu
duruma ilişkin düzenleme yapılmıştır. Tebliğin 16.3 maddesinde;

“16.3. Yaklaşık maliyetin üzerindeki teklifler

16.3.1. Yaklaşık maliyetin üzerindeki tekliflerin kabul edilip edilemeyeceği hususunda
tereddütler olduğu anlaşılmaktadır. İhale komisyonu;
a) Yaklaşık maliyet hesaplanırken değerlendirilmeyen her hangi bir husus olup
olmadığını,
b) Yaklaşık maliyet güncellenerek tespit edilmişse, güncellemenin doğru yapılıp
yapılmadığını,

124
 c) Verilen teklif fiyatlarının piyasa rayiç fiyatlarını yansıtıp yansıtmadığını,
Sorgulayarak verilen teklifleri yaklaşık maliyete göre mukayese eder ve bütçe
ödeneklerini de göz önünde bulundurarak, teklif fiyatlarını uygun bulması halinde ekonomik
açıdan en avantajlı teklifi ve varsa ikinci teklifi belirlemek veya verilen teklif fiyatlarını uygun
bulmaması halinde ihalenin iptaline karar vermek hususunda takdir yetkisine sahiptir.
16.3.2. Yaklaşık maliyetin üzerinde olmakla birlikte teklifin kabul edilebilir nitelikte
görülmesi halinde idarenin ek ödeneğinin bulunması veya ilgili mali mevzuatı gereği ödenek
aktarımının mümkün olması durumlarında teklifler kamu yararı ve hizmet gerekleri de dikkate
alınarak kabul edilebilir. Bu durumda sorumluluk idareye aittir.”
Hükümleri bulunmakta olup, bu hükümlere göre tekliflerden daha düşük olan yaklaşık
maliyetin yanlış olduğunun görülmesi halinde tekliflerin de ihale tarihindeki piyasa rayicine
uygun olduğunun anlaşılması üzerine ihalenin yapılması ve ekonomik açıdan en avantajlı teklif
sahibi istekli üzerine ihalenin yapılması mümkündür. Nitekim böyle durumlar çoğunlukla
sehven değil, yaklaşık maliyetin hesaplandığı tarihten sonra ihale konusunun piyasa fiyatında
ciddi sayılabilecek değişiklikler olmasından kaynaklanabilmektedir. Örneğin, akaryakıtın fiyatı
kısa dönemde ciddi sayılabilecek şekilde değişebileceği gibi, alım konusu şeyin fiyatının dövize
bağlı olması halinde döviz fiyatlarındaki değişiklikler de piyasa fiyatını değiştirebilmekte, bu
da yaklaşık maliyet ile gelen teklifler arasında lehte veya aleyhte farklılıklara yol
açabilmektedir.

Kimi zaman ise yaklaşık maliyet hesaplanırken sehven ihale konusunun bazı
unsurlarının fiyatının yaklaşık maliyete eklenmediği ve eksik yaklaşık maliyetle ihaleye
çıkıldığı veya önceki ihalenin yaklaşık maliyeti güncellenerek yaklaşık maliyet hesaplanırken
güncellemenin yanlış yapıldığı durumlarla da karşılaşılmaktadır. İhale komisyonu geçerli
tekliflerin yaklaşık maliyetin üzerinde olduğu böylesi durumlarda yaklaşık maliyeti
sorguladıktan sonra, teklif fiyatlarının piyasa rayiçlerine uygun olduğu ve yaklaşık maliyetin
düşük kaldığı kanaatine ulaşırsa sorumluluk kendinde olmak üzere ihaleyi yapabilecek olup bu
konunun geçmişte şikayet ve itirazen şikayet üzerinden KİK kararlarına konu olduğu ve bu
haliyle denetimlerde dikkat edilmesi gereken bir husus olduğu söylenmelidir.

9.2.5. İhalenin Karara Bağlanması

Maddenin beşinci fıkrasında ihale komisyonunun alacağı kararda bulunması gereken
asgari bilgiler (isteklilerin adları veya ticaret unvanları, teklif edilen bedeller, ihalenin tarihi ve

125
hangi istekli üzerine hangi gerekçelerle yapıldığı, ihale yapılmamış ise nedenleri ) düzenlenmiş
olmakla birlikte, ihale uygulama yönetmeliklerindeki hükümlere ve ekindeki standart forma
bakıldığında ihalenin başından sonuna kadar yapılan iş ve işlemlerin tamamının bu kararda
bulunmasının öngörüldüğü görülmektedir.

9.3. Yasaklılık Teyidi

Maddenin son fıkrası uyarınca; ihale komisyon kararı ihale yetkilisine sunulmadan
önce idarece ekonomik açıdan en avantajlı ve varsa ikinci en avantajlı teklif sahibi isteklilerle
ilgili yasaklılık teyidinin yapılması zorunludur. Bu teyidin EKAP’tan yapılması gereklidir.
Bilindiği üzere ihale uygulama yönetmeliklerindeki hükümler uyarınca ihale süreçlerinin
EKAP üzerinden yürütülmesi zorunludur. İhale komisyon kararı ve bu çerçevede ekonomik
açıdan en avantajlı birinci ve ikinci teklif sahipleri ihale modülüne kaydedildikten sonra modül
yasaklılık teyidi alınmadan sürecin ilerletilmesine izin vermemektedir. Dolayısıyla bu teyit
atlanarak işlem yapılması mümkün değildir. Ayrıca, 4734 sayılı Kanun’un 3 üncü maddesi
uyarınca istisna kapsamında yapılan alımlarda da aynı şekilde ihale üzerinde kalan isteklinin
ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığının EKAP’tan teyit ettirilmesi gerektiği de
unutulmamalıdır.
Maddenin son fıkrasında her iki isteklinin de yasaklı çıkması halinde ihalenin iptal
edileceği hükme bağlanmıştır. Bu hükümden, bu isteklilerden bir tanesinin yasaklı olmaması
durumunda ihale yetkilisinin onaylama yetkisini kullanması gerektiği anlaşılmaktadır. Ancak
bu durumda ihale yetkilisinin önünde, ikinci avantajlı teklif olmayan bir ihale olacağı açıktır.
Teyidin hangi hususları kapsadığı, istekli ile birlikte kimler için teyit alınması gerektiği
gibi hususların ayrıntısı Kamu İhale Genel Tebliğinde düzenlenmiş olup yasaklılık teyidinin,
denetimlerde dikkat edilmesi gereken önemli bir konu olduğu unutulmamalıdır.

9.4. İhale Kararının Onaylanması

İhale komisyonunun ihale kararı ancak ihale yetkilisi tarafından onaylanması halinde
geçerli olur. Eğer ihale yetkilisi ihale komisyonunun kararına katılmıyorsa bu durumda
onaylamaz ve ihale hükümsüz kalmış olur. Burada dikkat edilmesi gereken önemli husus; ihale
yetkilisinin ihale komisyonu kararına müdahale edemeyeceği, onu değiştiremeyeceğidir.
Mevcut haliyle kararı ya onaylayacak ya da onaylamayacaktır. Konuya ilişkin olarak maddenin
altıncı ve yedinci fıkraları bu hususları düzenlemekte ve ihale yetkilisinin bu yetkisini beş

126
işgünü içinde kullanmasını öngörmektedir. Ancak ihale yetkilisine tanınan bu sürenin disipliner
bir süre olarak kabul edilmesi gerektiği söylenmelidir. Zira bu süre bazen fiili olarak
aşılabilmektedir. Özellikle ihale yetkilisinin görev başında olmaması veya kurul şeklindeki
ihale yetkilisinin (Örn: yönetim kurulu) toplantı günlerinin bu beş işgününe denk gelmemesi
gibi durumlarla karşılaşılabilmektedir.

9.5. Kesinleşen İhale Kararının İsteklilere Bildirimi

İhale komisyon kararı ihale yetkilisi tarafından onaylanınca kesinleşmiş olur. Kanunun
41 inci maddesi uyarınca; ihale sonucu, ihale kararının ihale yetkilisi tarafından onaylandığı
günü izleyen en geç üç gün içinde, ihale üzerinde bırakılan dahil olmak üzere, ihaleye teklif
veren bütün isteklilere bildirilir. İhale sonucunun bildiriminde, tekliflerin değerlendirmeye
alınmama veya uygun bulunmama gerekçelerine de yer verilmelidir. İhale kararının ihale
yetkilisi tarafından iptal edilmesi durumunda da isteklilere gerekçeleri belirtilmek suretiyle
bildirim yapılması gerektiği hükme bağlanmıştır. Ancak ihale uygulama yönetmeliklerinde
yapılan düzenlemeler uyarınca kesinleşen ihale sonucu, 40 ıncı madde çerçevesinde alınan ihale
komisyon kararı eklenen bir ihale sonucu bildirim formu ile isteklilere bildirilmektedir. Böylece
ihaleyi kazanamayan isteklilerin tekliflerin değerlendirmeye alınmama veya uygun bulunmama
gerekçelerine yer verilirken, isteklilerin ihalenin nasıl gerçekleştiği, hangi istekli ile ilgili olarak
ihale komisyonunun nasıl değerlendirme yaptığı, ihalenin iptal edilmesi durumunda ise,
ihalenin ihale yetkilisinin kararıyla mı, yoksa ihale komisyonunun bütün teklifleri reddetmesi
üzerine ihale yetkilisi kararıyla mı iptal edildiği de her istekliye bildirilmiş olmaktadır. Söz
konusu form, ihale uygulama yönetmelikleri ekindeki standart formlardan biridir.
İhale sonucunun bütün isteklilere bildiriminden itibaren; 21 inci maddenin (b) ve (c)
bentlerine göre yapılan ihalelerde beş gün, diğer hallerde ise on gün geçmedikçe sözleşme
imzalanamayacağına ilişkin son fıkra hükmü, 55 inci maddede düzenlenen idareye şikayet
süresini güvenceye almayı amaçlayan bir hükümdür. Zira idare yanlış bir ihale kararı almışsa
ve yanlış istekli ile sözleşme imzalarsa, buna itiraz eden isteklinin hakkının korunmasına
yönelik olarak önceden imzalanmış sözleşmenin feshedilmesi uygulamada problemlere yol
açtığından, bu hüküm ile söz konusu sıkıntılar önlenmeye çalışılmıştır.

127
10- Sözleşmeye Davet ve sözleşmenin İmzalanması
10.1 Sözleşmeye Davet:
Kesinleşen ihale kararının bildiriminden sonraki bekleme süresinin içinde idareye
herhangi bir şikayet başvurusu olmamışsa artık ihaleyi kazanan istekli ile sözleme imzalama
sürecine girilmiş demektir. Kanunun 42 nci maddesi sözleşmeye davet işlemini açıklamaktadır.
Maddeye göre; 41 inci maddede belirtilen sürelerin bitimini (5 ve 10 günlük bekleme süreleri),
ön mali kontrol yapılması gereken hallerde ise bu kontrolün tamamlandığı tarihi izleyen günden
itibaren üç gün içinde ihale üzerinde bırakılan istekliye, tebliğ tarihini izleyen on gün içinde
kesin teminatı vermek suretiyle sözleşmeyi imzalaması hususu bildirilmelidir. Yabancı
istekliler için bu süreye oniki gün ilave edilir.
Ancak Kanunun 10 uncu maddesinin son fıkrası uyarınca; KİK tarafından anılan
maddede istenen belgelerden taahhütname olarak sunulabilecekleri belirlenerek teklif mektubu
standart formunda belirtilen durumlara ilişkin belgelerin de sözleşme imzalama davetine icabet
edilirken idareye verilmesi gerektiği unutulmamalıdır. Bilindiği üzere; anılan maddenin
dördüncü fıkrasının (a),(b),(c),(d),(e) ve (g) bentlerinde belirtilen durumlarda olunmadığına
ilişkin belgelerin sözleşme imzalanmadan önce sunulacağı, isteklilerin teklif mektuplarında
belirtilmektedir. Bu çerçevede ihale uygulama yönetmelikleri ekinde standart form olarak ihdas
edilen “İhale Üzerinde Kalan İsteklinin Sözleşme İmzalamaya Davet Edilmesine İlişkin ”
standart formda kesin teminatın yanında bu hususlara ilişkin belgelerin de idareye verilmesi
gerektiği belirtilmektedir.
İhale üzerinde kalan istekli tarafından taahhüt altına alınan durumu tevsik eden
belgelerin sözleşme imzalanmadan önce verilmemesi halinde bu durumda olanlar ihale dışı
bırakılarak geçici teminatlarının gelir kaydedilmesi gerekeceğinden; bu belgelerin neler olduğu,
nerelerden alınacağı, hangi şartları taşıması gerektiği hususları önem arz etmekte olup buna
ilişkin ayrıntılar Kamu İhale Genel Tebliğinden incelenmelidir.
Diğer taraftan ihale kararının ihale yetkilisinin onayından önce alınan teyidin
üzerinden zaman geçtiği ve bu sürede sözleşme imzalanacak isteklinin yasaklanma ihtimaline
karşı sözleşmenin imzalanacağı tarihte, ihale sonuç bilgileri Kuruma gönderilmek suretiyle
ihale üzerinde kalan isteklinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığının teyit edilmesi
hususu da maddede hükme bağlanmış, böylece yasaklı bir istekliyle sözleşme imzalanması riski
giderilmiş olmaktadır.
Maddede sözleşme imzalanacak isteklinin kesin teminat getirmesi durumuna
danışmanlık hizmet alımları için bir istisna getirilmiş olup, 43 üncü madde hükmü gereğince

128
sözleşmeden önce kesin teminat alınmayan danışmanlık hizmet ihalelerinde sözleşmeye
davetin, kesin teminat istenilmeksizin birinci fıkra hükümlerine göre yapılması gerekmektedir.

10.2. Sözleşme Yapılmasında İsteklinin Sorumluluğu

Kanunun 42 nci maddesi uyarınca sözleşmeye davet edilen istekli, davet tarihinden
itibaren 10 gün içinde, taahhüt ettiği durumlara ilişkin belgeler ile birlikte kesin teminatı idareye
vererek sözleşme imzalamak zorundadır.
Kesin teminata ilişkin belirlemeler Kanunun 43 üncü maddesinde hükme bağlanmıştır.
Buna göre kesin teminat prensip olarak isteklinin teklifinin % 6’sıdır. Ancak maddede bunun
ötesinde düzenlemeler bulunmaktadır. Buna göre danışmanlık hizmet alımlarında ihale
dokümanında belirtilmesi şartıyla sözleşme aşamasında istekli kesin teminat vermeyebilir. Bu
durumda kesin teminat hakkedişlerden kesinti yapılarak tahsil dilecektir. Diğer taraftan
maddenin son fıkrasında; KİK’in, ihale üzerinde kalan isteklinin teklifinin sınır değerin altında
olması hâlinde, bu istekliden yaklaşık maliyetin % 6’sından az ve % 15’inden fazla olmamak
üzere alınacak kesin teminat oranına ilişkin düzenlemeler yapabileceği hükme bağlanmış olup,
bu yetki çerçevesinde bu oran % 9 olarak belirlenerek ihale uygulama yönetmeliklerinde hükme
bağlanmıştır.
İsteklinin davet tebligatını aldıktan itibaren on gün içinde idareye vermesi gereken
belgeler ve teminatla idareye başvurarak sözleşme imzalamaması halinde ise; protesto çekmeye
ve hüküm almaya gerek kalmaksızın ihale üzerinde kalan isteklinin geçici teminatı gelir
kaydedilir ve Kanunun 58. maddesi gereğince altı aydan az olmamak üzere bir yıla kadar
ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilir. Ancak, diğer yasal yükümlülükler yerine
getirildiği halde, Kanunun 10 uncu maddesi kapsamında taahhüt altına alınan durumu tevsik
etmek üzere idareye sunulan belgelerin taahhüt edilen duruma aykırı hususlar içermesi
nedeniyle sözleşmenin imzalanamaması halinde, ihale üzerinde kalan isteklinin geçici teminatı
gelir kaydedilir. Ancak, ihalelere katılma yasağı verilmez.
Bu durumda idare, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif fiyatının ihale
yetkilisince uygun görülmesi kaydıyla, bu teklif sahibi istekli ile de Kanunda belirtilen esas ve
usullere göre sözleşme imzalayabilir. Ancak ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi
istekli ile sözleşme imzalanabilmesi için, 42 nci maddede belirtilen on günlük sürenin bitimini
izleyen üç gün içinde ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi istekliye 42 nci maddede
belirtilen şekilde tebligat yapılması gereklidir.

129
 Ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibinin de sözleşmeyi imzalamaması
durumunda ise, bu teklif sahibinin de geçici teminatı gelir kaydedilerek ihale iptal edilir ve bu
istekli hakkında da Kanunun 58. maddesi gereğince altı aydan az olmamak üzere bir yıla kadar
ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilir. Ancak, diğer yasal yükümlülükler yerine
getirildiği halde, Kanunun 10 uncu maddesi kapsamında taahhüt altına alınan durumu tevsik
etmek üzere idareye sunulan belgelerin taahhüt edilen duruma aykırı hususlar içermesi
nedeniyle sözleşmenin imzalanamaması halinde bu isteklinin de geçici teminatı gelir
kaydedilir. Ancak, bu istekli için de ihalelere katılma yasağı verilmez.

10.3. Sözleşme Yapılmasında İdarenin Sorumluluğu:

Kanunun 45 inci maddesine göre sözleşme yapılması konusunda idare de üzerine
düşenleri yapmalıdır. İdarenin bu konudaki görevi; 42 nci maddeye göre sözleşmeye davet
etmek ve 44 üncü maddeye göre sözleşme yapmak üzere başvuru yapmış istekli ile sözleşme
imzalamaktır. Bu yükümlülüklerini yerine getirmemesi nedeniyle sözleşmenin
imzalanamaması halinde istekli sürenin bitmesini izleyen günden itibaren en geç beş gün içinde,
on gün süreli bir noter ihbarnamesi ile bildirmek şartıyla, taahhüdünden vazgeçebilir. Bu
takdirde geçici teminat geri verilir ve istekli teminat vermek için yaptığı belgelendirilmiş
giderleri istemeye hak kazanır. Bu zarar, sebep olanlara tazmin ettirilir ve ayrıca haklarında 60
ıncı madde hükümleri uygulanır.

10.4. Sözleşmenin İmzalanması

Kanunun 46 ncı maddesi uyarınca her ihalenin sözleşmeye bağlanması zorunludur.
Sözleşmeler idarece hazırlanır ve ihale yetkilisi ile yüklenici tarafından imzalanır. Yüklenicinin
ortak girişim olması halinde, sözleşmeler ortak girişimin bütün ortakları tarafından imzalanır.
İhale dokümanında aksi belirtilmedikçe sözleşmelerin notere tescili ve onaylattırılması zorunlu
değildir.
488 sayılı Damga Vergisi Kanununa göre; sözleşmenin yapılmasına ait vergi, resim ve
harçlarla diğer sözleşme giderleri, anılan Kanununun “resmi kurum” olarak saydığı idareler söz
konusu olduğunda yükleniciye aittir. 488 sayılı Kanun, diğer durumlarda bu konunun taraflarca
kararlaştırılacağını, kararlaştırılmaması halinde herbir tarafın doğacak damga vergisinin
yarısından sorumlu olduğunu belirtmektedir.

130
 Sözleşme bedeli Kanunun 53/(j)-1 maddesinde belirlenen tutarı aşan sözleşmelerde,
onbindebeş (%0,05) Kamu İhale Kurumu payı yüklenici tarafından sözleşme imzalanmadan
önce Kurum hesaplarına yatırılacaktır.
İhale yetkilisi ve yüklenici tarafından imzalanan sözleşmenin kaç nüsha olacağının
sözleşme tasarısında belirtilmesi gereklidir. Zira imzalanan sözleşmenin her nüshası damga
vergisine tabidir ve bu maliyet teklif fiyatını etkileyeceğinden isteklinin bu konuda bilgi sahibi
olması gerekli olup, bu konudaki idare iradesi sözleşme tasarısında ortaya konmalıdır. Nitekim
bu husus tip sözleşmelerin son maddesinde, idarece doldurulacak bir alan olarak
düzenlenmiştir. Uygulamada sözleşmeler genellikle bir nüsha olarak imzalanmakta ve idarece
onaylı bir örneği de yükleniciye verilmektedir. Ancak yüklenici tarafından imza aşamasında
sözleşmenin birden fazla nüsha olarak düzenlenmesi talep edilirse, talep edilen sayı kadar
sözleşme nüshası düzenlenebilir.
Maddenin son fıkrasında ihale dokümanında belirtilen şartlara aykırı sözleşme
düzenlenemeyeceği hükme bağlanmış olup, teorik olarak aksi bir durumun, yapılmış ihaleyi
anlamsız hale getireceği söylenmelidir.

10.5. İhale Sonuç Bildirimi:

Kanunun 47 nci maddesi; 5 inci maddesindeki saydamlık ilkesine uygun olarak ihale
sonuçlarının kamuoyuna ilan yoluyla duyurulmasına ilişkin hükümleri içermektedir. Ancak
bunun ötesinde, KİK’in kamu alımlarına ilişkin istatistik üretme ve yayınlama görevini yerine
getirebilmesi için de bu sonuç bildirimleri önem taşımaktadır. Maddede;
“Bu Kanun kapsamında yer alan idarelerin yapım işleri ile mal ve hizmet alımlarının
sonuçları, 42 nci maddeye göre gönderilenler hariç, en geç onbeş gün içinde Kuruma bildirilir.
Bu sonuçlardan Kanun kapsamındaki ihalelere ilişkin olanlar Kurum tarafından Kamu İhale
Bülteninde yayımlanır. Sonuç bildirimlerinde yer verilecek bilgiler ile savunma, güvenlik ve
istihbarat alanlarında görev yapan idarelerin Kanun kapsamında yaptıkları mal ve hizmet
alımları ile yapım işlerine ilişkin ihale sonuçlarından hangilerinin yayımlanacağı ilgili
idarenin görüşü alınarak Kurum tarafından belirlenir.”
Hükmü bulunmaktadır. Maddede 42 nci maddeye gönderilen ihale sonuçlarının hariç
tutulduğu gözden kaçmamalıdır. Zira ihale sonuçları 42 nci maddeye göre sözleşme
imzalanacağı gün sözleşme imzalanacak istekli için yapılacak yasaklılık teyit işlemi
kapsamında zaten KİK’e gönderilmek durumundadır. Maddede mal ve hizmet alımları ile
yapım işlerinden söz edilmekte olup, bu alımların yöntemine ilişkin bir ayrıma gidilmemiştir.

131
Bu durumda; 42 nci maddeye göre gönderilen ihale sonuçları dışında, istisna kapsamında
yapılan alım ve işler ile doğrudan temin kapsamında yapılan alım ve işlerle ilgili bildirimlerin
madde kapsamında olduğu anlaşılmaktadır.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin olarak Kamu İhale Genel Tebliğinde gerekli
açıklamalar bulunmakta olup, sonuç bildiriminde yer verilecek bilgiler ile maddede belirtilen
savunma, güvenlik ve istihbarat alanında görev yapan idarelerin Kanun kapsamındaki
alımlarına ilişkin belirlemeler anılan Tebliğde açıklanmıştır.

ŞİKAYET VE İTİRAZEN ŞİKAYET SÜRECİ

Genel Bilgiler
Kanun kapsamında yapılan ihalelerde idarenin gerçekleştirdiği eylem ve işlemlere
ilişkin idari başvuru sistemi Kanunun 54-57 nci maddelerinde düzenlenmiştir. İhaleye katılan
birden fazla istekli arasından sadece biri ihaleyi kazanacağından, diğerlerinin yaptığı her türlü
maddi ve manevi masraf karşılıksız kalacak, gelecekle ilgili kar beklentileri boşa çıkmış
olacaktır. Bu nedenle, ihale sürecinde, mevzuata aykırı şekilde hak kaybına uğratıldığını
düşünenlerin haklarının korunması önem taşımaktadır. İhale sürecindeki eylem ve işlemler
kategorik olarak idare hukukunun konusu olmakla idari yargının görev alanına girmekle
birlikte, hukuki süreçlerin uzun olması nedeniyle, kamu hizmetinin kesintiye uğratılmaması
veya hızlı şekilde sunulabilmesi için mahkeme öncesi idari bir ihtilaf çözme mekanizmasının
faydalı olacağı düşüncesiyle mevcut sistem Kanuna işlenmiştir.
Kanunun 54 üncü maddesinde özetle; şikayet ve itirazen şikayetin ne olduğu,
başvuruların şekil şartları ile nerelere nasıl başvuruda bulunulacağı ile bu başvurular üzerine
hangi tür kararlar alınacağı,
Kanunun 55 inci maddesinde genel olarak; idareye yapılacak şikayet başvurusunun
konuları ve süreleri ile idarenin şikayet üzerine yapacağı işlemler, idarenin alacağı kararın
sonuçları ve KİK’e başvuru süreleri,
Kanunun 56 ncı maddesinde ise itirazen şikayet yoluyla KİK’e başvuru halinde KİK’in
inceleme ve karar süreçlerinin neleri içerdiği, KİK’in yetkileri ve KİK kararlarının uygulanması
hususları,
Kanunun 57 nci maddesinde ise; KİK kararlarına karşı yargıya başvurma hususu,

132
 Düzenlenmiştir. KİK tarafından ise, Kanunda yazılı hükümlerin uygulanmasını
göstermek üzere “İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik”(İYBHY) ve bu
Yönetmeliğin uygulanmasına yönelik olarak da “İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında
Tebliğ” çıkarılmış olup, bu düzenlemeler şikayet ve itirazen şikayet sistemiyle ilgili Kanundaki
hükümlerin uygulamasına ilişkin ayrıntıları göstermektedir.

Tanımlar:
İYBHY’nin 3 üncü maddesinde;
a) İhale süreci: İhale yetkilisince ihale onayının verildiği tarihten itibaren başlayan,
sözleşmenin veya çerçeve anlaşmanın taraflarca imzalanıp notere onaylattırılması ve tescili ile
noter onayı ve tescili gerekmeyen hallerde ise sözleşmenin veya çerçeve anlaşmanın taraflarca
imzalanmasıyla tamamlanan süreci,
b) İlk ilan: Kamu İhale Bülteni ile birlikte işin ve/veya ihalenin yapılacağı yerde
yapılan ilanlardan Kamu İhale Bülteninde yapılmış olan ilanı, Kamu İhale Bülteninde
yayımlanmayan ilanlarda ise önce yapılmış olan ilan,
c) İş günü: Ulusal bayram ve genel tatil günleri ile hafta tatili günleri dışında kalan ve
idari izin günlerini de kapsayan günler,
ç) Kanun: 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu,
d) Nihai karar: Bu Yönetmelikte yer alan usul ve esaslar çerçevesinde Kurul tarafından
başvuruyu sonuçlandıran karar,
(e) İstekli: Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesine teklif veren tedarikçi,
hizmet sunucusu veya yapım müteahhidi veya kendisiyle çerçeve anlaşma imzalanan gerçek
veya tüzel kişiyi ya da bunların oluşturdukları iş ortaklığı,
(f) Münferit sözleşme süreci: Çerçeve anlaşma kapsamında alım veya iş yapılmasına
ihale yetkilisince onay verildiği tarihten itibaren başlayan ve münferit sözleşmenin
imzalanmasıyla tamamlanan süreç,
Olarak tanımlanmıştır. Bu tanımlar başvuruların değerlendirilmesi ve
sonuçlandırılması açısından esas alınacak tanımlar olduğundan önem arz etmektedir.

Başvuru Yolları
İhalelere yönelik başvuru yolları şikayet ve itirazen şikayettir.

133
 Şikayet; ihale sürecindeki işlem ve eylemlerin hukuka aykırı olduğu iddiasıyla aday,
istekli veya istekli olabilecekler tarafından idareye yapılan başvurudur.
İtirazen şikayet ise;
a) Şikayet başvurusu üzerine idare tarafından alınan kararın uygun bulunmaması veya
süresi içinde karar alınmaması halinde,
b) Şikayet başvurusu üzerine idare tarafından şikayet dilekçesinin kayıtlara alındığı
tarih veya sonrasında herhangi bir nedenle alınan ihalenin iptali kararına karşı,
c) İtirazen şikayet üzerine Kurul tarafından başvurunun reddine veya düzeltici işlem
belirlenmesine karar verildikten sonra idare tarafından verilen ihalenin iptali kararına karşı,
Kuruma yapılan başvurudur.

Başvuru Ehliyeti
İYBHY’nin 5 inci maddesine göre;
İhale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya
zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden;
a) İstekli olabilecekler; ön yeterlik ve/veya ihale dokümanının verilmesi, ön yeterlik
ve/veya ihale ilanında veya ön yeterlik ve/veya ihale dokümanında yer verilen düzenlemeler
ve/veya bu düzenlemeler ile idari uygulamalar arasındaki uyumsuzluklar,
b) Adaylar; belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılan ihalelerde ön yeterlik
başvurularının sunulması, değerlendirmesi ve sonuçlandırılmasına ilişkin idari işlem ve
eylemler; belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılan danışmanlık hizmet alımı ihalelerinde
ise kısa listeye alınmış olmaları kaydıyla ayrıca ihale daveti ve/veya ihale dokümanının
gönderilmesi, ihale dokümanında yer verilen düzenlemeler ve/veya bu düzenlemeler ile idari
uygulamalar arasındaki uyumsuzluklar,
c) İstekliler; yeterlik başvurularının veya tekliflerin sunulması, değerlendirilmesi ve
ihalenin sonuçlandırılmasına ilişkin idari işlem veya eylemler,
hakkında başvuruda bulunabilir.

Başvuru Süreleri
İYBHY’nin 6 ncı maddesine göre,
İdareye şikayet süresi; ihale sürecindeki şikayete konu işlem veya eylemlerin farkına
varıldığı veya farkına varılmış olması gerektiği tarihi izleyen günden itibaren Kanunun 21 inci

134
maddesinin birinci fıkrasının (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelere yönelik başvurularda
beş gün, diğer hallerde on gündür.
Ancak, ilan ile ön yeterlik veya ihale dokümanına yönelik şikayetler, birinci fıkradaki
süreleri aşmamak kaydıyla başvuru veya teklif sunulmadan önce en geç ihale veya son başvuru
tarihinden üç iş günü öncesine kadar yapılabilir.
Kuruma itirazen şikayet süresi; şikayet veya itirazen şikayet üzerine idare tarafından
alınan iptal kararına karşı yapılacak başvurularda beş gün, diğer hallerde on gündür.
Sürelerin hangi gün başlayıp hangi gün sona ereceğine ilişkin genel esaslar ise
İYBHY’nin 7 nci maddesinde düzenlenmiştir.

Başvurunun Şekil Unsurları

Şekil unsurları idari başvurular açısından hayati önemi haizdir. Zira ancak bu sayede
bir başvurunun işleme alınıp alınamayacağına ilişkin sağlıklı karar verilmesi ve ihtilaf halinde
de bu kararın sorgulanması mümkün olabilecektir. İYBHY’nin 8 inci maddesinde bu şekil
unsurları sayılmış olup aşağıda özetlenmiştir.
Şikayet başvuruları idareye, itirazen şikayet başvuruları ise Kuruma hitaben yazılmış
imzalı dilekçelerle yapılır.
Dilekçelerde aşağıdaki hususlara yer verilir;
a) Başvuru sahibinin, varsa vekil ya da temsilcisinin; adı, soyadı veya unvanı ve adresi
ile (…) faks numarası.
b) İhaleyi yapan idarenin ve ihalenin adı veya ihale kayıt numarası.
c) Başvuruya konu olan durumun farkına varıldığı veya bildirildiği tarih.
ç) Başvurunun konusu, sebepleri ve dayandığı deliller.
d) İtirazen şikayet başvurularında ayrıca idareye yapılan şikayetin tarihi ve varsa
şikayete ilişkin idare kararının bildirim tarihi.

İlana yönelik başvurularda ilk ilan tarihi başvuruya konu olan durumun farkına
varıldığı veya bildirildiği tarih olarak belirtilir. Ön yeterlik veya ihale dokümanının ilana
yansımayan hükümlerine yönelik başvurularda, dokümanın satın alındığı, belli istekliler
arasında ihale usulü ile yapılan danışmanlık hizmet alımı ihalelerinde ise ihale dokümanının
teslim alındığı tarih, başvuruya konu olan durumun farkına varıldığı veya bildirildiği tarih
olarak belirtilir.
Şikayet dilekçelerine başvuruda bulunmaya yetkili olunduğuna dair belgeler ile imza
sirkülerinin aslı veya yetkili mercilerce onaylı örneğinin eklenmesi zorunludur. Ancak aday

135
veya isteklinin başvuru belgeleri veya teklif zarfı içerisinde bu belgelerin bulunması
durumunda, dilekçe ekinde söz konusu belgeler aranmaz.
İtirazen şikayet dilekçelerine, başvuruda bulunmaya yetkili olunduğuna dair belgeler
ile imza sirkülerinin aslı veya yetkili mercilerce onaylı örneklerinin, (Ek ibare: 25/01/2017-
29959 R.G./1. md.) idareye verilen şikayet dilekçesinin bir örneği varsa şikayete idarece verilen
cevabın bir örneği ile başvuru bedelinin, teminat alınan hallerde başvuru teminatının Kurum
hesaplarına yatırıldığına dair belgenin eklenmesi zorunludur.
Ortak girişim adına yapılacak şikayet veya itirazen şikayet başvurularının, pilot
ortak/koordinatör ortak veya temsil yetkisi verilen özel ortak ya da ortakların tamamı tarafından
yapılması zorunludur. Bu başvurulara, ortak girişim beyannamesinin veya sözleşmesinin, özel
ortak tarafından yapılan başvurularda ayrıca özel ortağa temsil yetkisi verildiğine ilişkin
belgenin eklenmesi gerekir.
Aynı kişi tarafından birden fazla ihaleye, birden fazla kişi tarafından aynı ihaleye veya
birden fazla ihaleye tek dilekçe ile başvuruda bulunulamaz.
İdarenin şikayet üzerine aldığı kararda belirtilen hususlar hariç, şikayet başvurusunda
belirtilmeyen hususlar itirazen şikayet başvurusuna konu edilemez.
İlana ve ön yeterlik veya ihale dokümanına yönelik başvurularda, şikayet dilekçesi
ekine ihale konusu alanda faaliyet gösterildiğine ilişkin belge eklenmesi zorunludur.

Başvuruların Yapılacağı Yerler

İYBHY’nin 9 uncu maddesine göre şikayet başvuruları idareye, itirazen şşikayet
başvuruları ise KİK’e yapılır. Ancak uygulamada kimi zaman idare yerine başka bir idari
mercie veya KİK yerine mahkemeye veya başka bir mercie başvuru yapıldığı da görülmüş olup,
bu durumlara ilişkin düzenlemelere de maddede yer verilmiştir.

İdarece Yapılacak İşlemler:

İYBHY’nin 10 uncu maddesi şikayet başvurularının idarelerce nasıl değerlendirileceği
ve hangi süreler içinde ne tür işlemler yapacakları hususlarını düzenlemektedir. Maddedeki
düzenlemelere göre;
İdare, şikayet başvurusu üzerine gerekli incelemeyi yaparak 10 gün içinde gerekçeli
bir karar alır. Ancak, ilan ile ön yeterlik veya ihale dokümanına yönelik şikayet başvurularının
ihale veya son başvuru tarihinden önce sonuçlandırılması esastır.

136
 Alınan karar, şikayetçi ile diğer aday veya istekliler ile istekli olabileceklere karar
tarihini izleyen 3 gün içinde bildirilir (tebligata çıkarır).
İlan ile ihale veya ön yeterlik dokümanına yönelik başvurular dışında istekli
olabileceklere bildirim yapılmaz.
Şikâyet süresi boyunca, İdarece, sözleşmenin imzalanması dışında kalan diğer ihale
işlemlerine devam edilebilecektir. Esasen bu süreç içinde idarenin sözleşme imzalaması halinde
idareye uygulanabilecek bir yaptırım Kanunda bulunmamaktadır. Sadece; Kanunun 56 ncı
maddesinde;
“Kanunda belirtilen sürelere ve usule uyulmadan sözleşme imzalanmış olması veya
itirazen şikayet başvurusundan feragat edilmesi itirazen şikayet başvurusunun incelenmesine
ve 54 üncü maddede sayılan kararlardan birinin alınmasına engel teşkil etmez.”
Hükmü bulunmakta olup, bu hükme göre, süreye ve usule uyulmadan sözleşme
imzalanması halinde, başvuru sahibi KİK’e başvuru yapmışsa KİK bu itirazen şikayeti
sözleşmenin imzalanmış olması nedeniyle reddetmeyecek ve inceleyip karar verebilecektir. İşte
idare için risk, KİK’in düzeltici işlem veya iptal kararı vermesi nedeniyle imzalanmış
sözleşmenin feshedilmesi zorunluluğundan kaynaklı olarak yüklenici ile yaşayacağı sorunlar
ve eğer ödeme yapılmış ise geçersiz bir sözleşmeye dayalı yapılan ödemeden dolayı üstleneceği
mali sorumluluktur. Bu nedenle idareler hemen hemen hiçbir zaman kendilerine şikayet olmuş
bir ihalede Kanun ve İYBHY hükümleri dışında bir uygulamaya girmemektedirler. İdareler
kendilerine bir şikayet başvurusu yapılmışsa; sözleşmeyi aşağıdaki şartların gerçekleşmesi
halinde imzalamalıdırlar:
i-Kurula başvuru süresi olan 10 gün geçmesine rağmen, Kurula itirazen şikayet
başvurusunda bulunulmadığının tespit edilmesi;
ii-İtirazen şikayet başvurusunda bulunulması halinde ise Kurul tarafından nihai karar
verilmesi.
İdare eğer şikayet başvurusunu haklı bulmuş ise buna ilişkin olarak düzeltici işlemi
uygular. Burada, ilan ve ihale dokümanına yönelik şikayetin haklı bulunması durumunda
yapılması gereken özel bir işlemden bahsetmek gereklidir. Kanunun 55 inci maddesinin 2 nci
fıkrasında;
“İlan, ön yeterlik veya ihale dokümanına ilişkin şikayetler birinci fıkradaki süreleri
aşmamak üzere en geç ihale veya son başvuru tarihinden üç iş günü öncesine kadar yapılabilir.
Bu yöndeki başvuruların idarelerce ihale veya son başvuru tarihinden önce sonuçlandırılması
esastır. Şikayet üzerine yapılan incelemede tekliflerin hazırlanmasını veya işin
gerçekleştirilmesini etkileyebilecek maddi veya teknik hataların veya eksikliklerin bulunması

137
ve idarece ihale dokümanında düzeltme yapılmasına karar verilmesi halinde, gerekli düzeltme
yapılarak 29 uncu maddede belirtilen usule göre son başvuru veya ihale tarihi bir defaya
mahsus olmak üzere ertelenir. Ancak belirlenen maddi veya teknik hataların veya eksikliklerin
ilanda da bulunması halinde 26 ncı maddeye göre işlem tesis edilir.”
Hükmü bulunmaktadır. Bu hüküm çerçevesinde uygulama yapmak üzere idarenin
zeyilname ile ilan veya dokümanda düzeltme yapmak ve 29 uncu maddedeki süreyi koruyacak
şekilde ihale/ön yeterlik tarihini ertelemesi gerektiğine dikkat edilmelidir.

KİK’e İtirazen Şikayet Başvurusu

İdarece Kanunun 55 inci maddesinde kendisine tanınan süre içinde bir karar
alınmaması durumunda başvuru sahibi tarafından karar verme süresinin bitimini, süresinde
alınan kararın uygun bulunmaması durumunda ise başvuru sahibi dahil aday, istekli veya istekli
olabilecekler tarafından idarece alınan kararın bildirimini izleyen 10 gün içinde Kuruma
itirazen şikayet başvurusunda bulunulabilir.
İhalenin iptaline ilişkin işlem ve kararlardan, sadece şikayet ve itirazen şikayet üzerine
alınanlar itirazen şikayete konu edilebilir ve bu kararlara karşı 5 gün içinde doğrudan Kuruma
başvuruda bulunulabilir.
Kanunun 56 ncı maddesine göre; KİK, itirazen şikayet başvurularını başvuru sahibinin
iddiaları ile idarenin şikayet üzerine aldığı kararda belirlenen hususlar ve itiraz edilen işlemlerle
sınırlı olarak, eşit muamele ilkesinin ihlal edilip edilmediği açılarından inceler.
Eşit muamele ilkesi yönünden yapılacak incelemede; dayanağı bakımından, itiraz
edilen işlemin diğer aday veya isteklilere ilişkin olarak Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine
uygun şekilde gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğine bakılır.
Sözleşmenin, Kanun’da belirtilen sürelere ve usule uyulmadan imzalanmış olması
veya itirazen şikayet başvurusundan feragat edilmesi, Kurum tarafından itirazen şikayet
başvurusunun incelenip sonuçlandırılmasına engel teşkil etmez.
Kurul tarafından gerekli görüldüğü takdirde, başvuru dilekçesi ve eklerinin bir
örneğinin ilgisi nedeniyle idareye veya idarenin bağlı veya ilgili/ilişkili olduğu merciye yahut
yetkili Cum-huriyet Başsavcılığına gönderilmesine ve/veya yetkili Cumhuriyet Başsavcılığına
suç duyurusunda bulunulmasına karar verilebilir.
Kurum, itirazen şikayete ilişkin nihai kararını, incelenen ihaleye ilişkin gerekli bilgi
ve belgeler ile ihale işlem dosyasının kayıtlara alındığı tarihi izleyen yirmi gün içinde vermek
zorundadır. Bu süre 21’inci maddenin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihaleler ile şikayet ve

138
itirazen şikayet üzerine alınan ihalenin iptal edilmesi işlemine karşı yapılacak itirazen şikayet
başvurularında on iş günü olarak uygulanır.
Kurul tarafından verilen bütün kararlar, karar tarihini izleyen beş iş günü içinde
taraflara tebligata çıkarılır ve tebligata çıkarıldığı tarihi izleyen beş gün içinde Kurumun
internet sayfasında yayınlanır.

Kurul Kararlarının Uygulanması ve Yargısal İnceleme

Kanunun 56 ncı maddesinin son fıkrasına göre idareler, hukuki durumda değişiklik
yaratan Kurul kararlarının gerektirdiği işlemleri ivedilikle yerine getirmek zorundadır. Bu
bağlamda Kanunun 57 nci maddesindeki; şikâyetler ile ilgili Kurum tarafından verilen nihai
kararların Türkiye Cumhuriyeti Mahkemelerinde dava konusu edilebileceği ve bu davaların
öncelikle görüleceğine ilişkin hüküm çerçevesinde durum değerlendirildiğinde,;itirazen
şikayete konu olmuş bir ihaleye ilişkin olarak KİK tarafından verilen nihai kararın gereğini
yerine getiren idarenin, bu nihai karar yargı yerine taşınmış ve yargı yeri de KİK kararını iptal
etmiş ise, KİK kararını yerine getiren idarenin sorumlu olup olmayacağı hususu tartışmaya
değer bir husustur. Kanaatimizce idare KİK kararlarını uygulamak zorunda olduğundan,
sonradan iptal edilene kadar KİK kararı uyarınca yaptığı işlemlerden dolayı sorumlu
olmamalıdır.
Burada denetim riski açısından durum değerlendirildiğinde; ihaleye ilişkin bir şikayet
olduğunun tespit edilmesi halinde sürecin dikkatle takip edilmesi ve idarenin yetkili mercilerin
kararlarının gereğini yerine getirip getirmediğinin incelenmesi gerektiği görülmektedir.

139
KAMU İHALE KANUNU
(01.01.2018 Tarihi İtibarıyla Geçerli Metin)

BİRİNCİ KISIM
Genel Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM
Uygulama İlkeleri

Amaç
Madde 1- Bu Kanunun amacı, kamu hukukuna tâbi olan veya kamunun denetimi altında
bulunan veyahut kamu kaynağı kullanan kamu kurum ve kuruluşlarının yapacakları ihalelerde
uygulanacak esas ve usulleri belirlemektir.

Kapsam
Madde 2- Aşağıda belirtilen idarelerin kullanımında bulunan her türlü kaynaktan
karşılanan mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihaleleri bu Kanun hükümlerine göre
yürütülür:

a) (Değişik: 1/6/2007-5680/1 md.) Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile özel
bütçeli idareler, il özel idareleri ve belediyeler ile bunlara bağlı; döner sermayeli kuruluşlar,
birlikler (meslekî kuruluş şeklinde faaliyet gösterenler ile bunların üst kuruluşları hariç), tüzel
kişiler.

b) (Değişik: 30/7/2003-4964/1 md.) Kamu iktisadi kuruluşları ile iktisadi devlet

teşekküllerinden oluşan kamu iktisadi teşebbüsleri.

140
 c) (Değişik: 30/7/2003-4964/1 md.) Sosyal güvenlik kuruluşları, fonlar, özel kanunlarla
kurulmuş ve kendilerine kamu görevi verilmiş tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar (meslekî
kuruluşlar ve vakıf yüksek öğretim kurumları hariç) ile bağımsız bütçeli kuruluşlar.

d) (Değişik: 12/6/2002-4761/10 md.) (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilenlerin doğrudan

veya dolaylı olarak birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip bulundukları
her çeşit kuruluş, müessese, birlik, işletme ve şirketler.

e) (Değişik: 13/2/2011-6111/176 md.) 4603 sayılı Kanun kapsamındaki bankalar ile bu

bankaların doğrudan veya dolaylı olarak birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından
fazlasına sahip bulundukları şirketlerin yapım ihaleleri.

(Değişik ikinci fıkra: 13/2/2011-6111/176 md.) Ancak, Tasarruf Mevduatı Sigorta

Fonu ve bu Fonun hisselerine kısmen ya da tamamen sahip olduğu bankalar, 4603 sayılı Kanun
kapsamındaki bankalar ve bu bankaların doğrudan veya dolaylı olarak birlikte ya da ayrı ayrı
sermayesinin yarısından fazlasına sahip bulundukları şirketler ((e) bendinde belirtilen yapım
ihaleleri hariç) 4603 sayılı Kanun kapsamındaki bankaların 2499 sayılı Sermaye Piyasası
Kanununa tabi gayrimenkul yatırım ortaklıkları ile enerji, su, ulaştırma ve telekomünikasyon
sektörlerinde faaliyet gösteren teşebbüs, işletme ve şirketler bu Kanun kapsamı dışındadır.

İstisnalar
Madde 3- (Değişik: 30/7/2003-4964/2 md.)
a) Kanun kapsamına giren kuruluşlarca, kuruluş amacı veya mevzuatı gereği işlemek,
değerlendirmek, iyileştirmek veya satmak üzere doğrudan üreticilerden veya ortaklarından
yapılan tarım veya hayvancılıkla ilgili ürün alımları ile 6831 sayılı Orman Kanunu gereğince
orman köyleri kalkındırma kooperatiflerinden ve köylülerden yapılacak hizmet alımları,

b) (Değişik: 20/11/2008-5812/1 md.) Savunma, güvenlik veya istihbarat alanları ile

ilişkili olduğuna veya gizlilik içinde yürütülmesi gerektiğine ilgili bakanlık tarafından karar
verilen veya mevzuatı uyarınca sözleşmenin yürütülmesi sırasında özel güvenlik tedbirleri
alınması gereken veya devlet güvenliğine ilişkin temel menfaatlerin korunmasını gerektiren
hallerle ilgili olan mal ve hizmet alımları ile yapım işleri,

c) Uluslararası anlaşmalar gereğince sağlanan dış finansman ile yaptırılacak olan ve

finansman anlaşmasında farklı ihale usul ve esaslarının uygulanacağı belirtilen mal veya hizmet
alımları ile yapım işleri; uluslararası sermaye piyasalarından yapılacak borçlanmalara ilişkin
her türlü danışmanlık ve kredi derecelendirme hizmetleri; (Değişik ibare: 23/1/2017-KHK-
684/2 md.; Aynen kabul:1/2/2018-7074/2 md.) Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının
teknolojiye, güvenliğe, banknot ve kıymetli evrak üretimi ve basımına ilişkin mal ve hizmet
alımları, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının dış kaynak temini ve danışmanlık hizmeti
alımları; (Ek İbareler: 27/4/2004 – 5148/2 md.) özelleştirme uygulamaları için 24.11.1994
tarihli ve 4046 sayılı Kanun çerçevesinde yapılacak her türlü danışmanlık hizmet alımları; hava
taşımacılığı yapan teşebbüs, işletme ve şirketlerin ticari faaliyetlerine ilişkin mal ve hizmet
alımları,

d) İdarelerin yabancı ülkelerdeki kuruluşlarının mal veya hizmet alımları ile yapım
işleri; yurt dışında bulunan nakil vasıtalarının o yerden sağlanması zorunlu mal veya hizmet
alımları,

e) Bu Kanun kapsamına giren kuruluşların; Adalet Bakanlığına bağlı ceza infaz

kurumları, tutukevleri işyurtları kurumları, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumuna
bağlı huzurevleri ve yetiştirme yurtları, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı üretim yapan okullar ve

141
merkezler, Tarım ve Köyişleri Bakanlığına bağlı enstitü ve üretme istasyonları ile
Başbakanlık Basımevi İşletmesi tarafından bizzat üretilen mal ve hizmetler için anılan
kuruluşlardan, Devlet Malzeme Ofisi Ana Statüsünde yer alan mal ve hizmetler için Devlet
Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğünden, yük, yolcu veya liman hizmetleri için Türkiye
Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğünden, akaryakıt ve taşıt için
Tasfiye İşleri Döner Sermaye İşletmeleri Genel Müdürlüğünden yapacakları alımlar (Ek İbare:
20/11/2008-5812/1 md.) ile araştırma-geliştirme faaliyetleri kapsamında Türkiye Bilimsel ve
Teknolojik Araştırma Kurumundan yapacakları mal, hizmet ve danışmanlık hizmet alımları, et
ve et ürünleri için Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğünden, ray üstünde çeken ve çekilen
araçlarda kullanılan monoblok tekerlek ve tekerlek takımları için Makine ve Kimya Endüstrisi
Kurumu Genel Müdürlüğünden yapacakları alımlar, 1

f) (Değişik: 20/11/2008-5812/1 md.) Ulusal araştırma-geliştirme kurumlarının

yürüttüğü ve desteklediği araştırma-geliştirme projeleri için gerekli olan mal ve hizmet alımları
ile finansmanının tamamı Kanun kapsamındaki bir idare tarafından karşılanarak elde edilen
sonuçların bu idare tarafından sadece kendi faaliyetlerinin yürütülmesinde faydalanıldığı haller
hariç, her türlü araştırma ve geliştirme hizmeti alımları,

g) 2 nci maddenin birinci fıkrasının (b) ve (d) bentlerinde sayılan kuruluşların, ticarî ve
sınaî faaliyetleri çerçevesinde; doğrudan mal ve hizmet üretimine veya ana faaliyetlerine
yönelik ihtiyaçlarının temini için yapacakları, Hazine garantisi veya doğrudan bütçenin transfer
tertibinden aktarma yapmak suretiyle finanse edilenler dışındaki yaklaşık maliyeti ve sözleşme
bedeli ikitrilyon üçyüzmilyar Türk Lirasını (Onmilyonüçyüzaltmışdokuzbinüçyüzkırkdört
Türk Lirası)* aşmayan mal veya hizmet alımları,

h) Bu Kanun kapsamındaki idarelerin kendi özel mevzuatı uyarınca hak sahiplerine

sağlayacakları teşhis ve tedaviye yönelik hizmet alımları ile tedavisi kurumlarınca üstlenilen
kişilerin ayakta tedavisi sırasında reçeteye bağlanan ilaç ve tıbbî malzemelerin kişilerce
alımları, (Ek İbare: 20/11/2008-5812/1 md.) sağlık hizmeti sunan bu Kanun kapsamındaki
idarelerin teşhis ve tedaviye yönelik olarak birbirlerinden yapacakları mal ve hizmet alımları,

i) (Ek: 14/7/2004-5226/21 md.) 21.7.1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat

Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki taşınır ve taşınmaz kültür varlıklarının rölöve,
restorasyon, restitüsyon ve konservasyon projeleri, sokak sağlıklaştırma, çevre düzenleme
projeleri ve bunların uygulamaları ile değerlendirme, muhafaza, nakil işleri ve kazı
çalışmalarına ilişkin mal ve hizmet alımları,2

j) (Ek: 3/3/2005-5312/25 md.) Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle

Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların Tazmini Esaslarına Dair Kanun
hükümleri kapsamında, acil müdahale plânlarının hazırlanması ve bir olay meydana geldikten
sonra kirliliğe müdahale ve acil müdahale plânlarının icrası için acil olarak ihtiyaç
duyulabilecek hizmet alımı ile araç, gereç ve malzeme alımı,

1
20/11/2008 tarihli ve 5812 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle; bu bentte yer alan “malzemeler” ibaresi,
“hizmetler” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
*
Kamu İhale Kurumu’nun 2018/1 sayılı Tebliği ile 19/01/2018 tarihli ve 30306 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanmış olup 01.02.2018 – 31.01.2019 dönemini kapsamaktadır.
2
28/12/2010 tarihli ve 6093 sayılı Kanunun 14 üncü maddesiyle; bu bentte yer alan “kapsamındaki” ibaresinden
sonra gelmek üzere “taşınır ve taşınmaz” ibaresi ve “restitüsyon” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve
konservasyon” ibaresi eklenmiş ve metne işlenmiştir.

142
 k) (Ek: 20/2/2008-5737/79 md.) Vakıf kültür varlıklarının onarımları ve restorasyonları
ile çevre düzenlemesine ilişkin mal veya hizmet alımları,

l) (Ek: 27/12/2007-5726/24 md.) Tanıkların korunmasına ilişkin mevzuat hükümlerine

göre alınacak koruma tedbirlerinin uygulanması için gerekli olan mal ve hizmet alımları,

m) (Ek: 9/7/2008-5784/28 md.) Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. (BOTAŞ)
tarafından ithalat yoluyla yapılacak spot sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) alımları,

n) (Ek: 20/11/2008-5812/1 md.; Değişik: 13/07/2013-6496/38 md.) Erbaş ve erler ile

askerî malzemelerin hava yoluyla taşıtılması için Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığından
yapılacak hizmet alımları, (Ek ibare: 07/04/2015-29319-6637/7 md.) Türkiye Radyo-
Televizyon Kurumu Genel Müdürlüğünün her türlü program, haber, yapım ve yayınlarla ilgili
olarak Anadolu Ajansı Türk Anonim Şirketinden yapacağı mal ve hizmet alımları ile
uluslararası mükellefiyetlerden doğan veya ulusal amaçlı; savunma, güvenlik, insani yardım
gibi durumlarda ortaya çıkabilecek acil ihtiyaçların, süratli ve etkin bir biçimde temini
amacıyla, önceden güvenceler alınmasına olanak sağlayan anlaşmalar veya sözleşmeler
yapmak suretiyle mal ve hizmet alımları,

o) (Ek: 25/6/2009-5917/31 md.; Değişik:04/06/2016-6719/11 md.) Enerji ve Tabii

Kaynaklar Bakanlığının bağlı, ilgili veya ilişkili kurum veya kuruluşlarının, faaliyetleri ile ilgili
olarak birbirlerinden veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarından karşılanan enerji, yakıt, mal,
hizmet, danışmanlık alımları ve büyük onarım işleri, TETAŞ tarafından tedarik amaçlı
yapılacak elektrik enerjisi alımları,

p) (Ek: 22/2/2007-5583/9 md.; Değişik: 3/6/2011-KHK-638/31 md.) Gençlik ve Spor

Bakanlığının uluslararası gençlik faaliyetleri ile Spor Genel Müdürlüğü ve bağımsız spor
federasyonlarının ulusal ve uluslararası sportif faaliyetlerine ilişkin mal ve hizmet alımları,3

r) (Ek: 13/2/2011-6111/177 md.) Fakir ailelere kömür yardımı yapılmasına ilişkin

Bakanlar Kurulu kararnameleri kapsamında; işleticisi kim olursa olsun, Türkiye Kömür
İşletmeleri Kurumu Genel Müdürlüğünün kendisine veya bağlı ortaklık veya iştiraklerine ait
olan kömür sahalarından yapacağı mal ve hizmet alımları,

s) (Ek: 31/3/2012-6288/5 md.; Değişik: 24/4/2013-6461/10 md.) Türkiye Cumhuriyeti

Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü ile Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları
Taşımacılık Anonim Şirketinin, Türkiye Demiryolu Makinaları Sanayii Anonim Şirketi,
Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayii Anonim Şirketi ve Türkiye Vagon Sanayii Anonim
Şirketinden yapacağı mal veya hizmet alımları,

t) (Ek: 4/7/2012-6353/27 md.) Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığının

kurduğu veya iştirak ettiği şirketten (ÖSYM’nin yapacağı mal ve hizmet alımlarında
Yükseköğretim Kurulunun uygun görüşü alınmak kaydıyla) sınav faaliyetlerinin yürütülmesine
yönelik olarak yapılacak mal ve hizmet alımları,

u) (Ek: 6/2/2014-6518/45 md.; Değişik: 18/06/2017-7033/73. Md.) Yenilik, yerlileşme

ve teknoloji transferini sağlamaya yönelik sanayi iş birliği (Mülga ibare: 16/2/2016-6676/16
md.)(…) uygulamalarını içeren mal ve hizmet alımları ile yapım işleri,

3
13/2/2011 tarihli ve 6111 sayılı Kanunun 177 nci maddesiyle; 22/2/2007 tarihli ve 5583 sayılı Kanunun 9
uncu maddesi ile eklenen “(k)” bendi “(p)” bendi olarak teselsül ettirilmiştir.

143
 v) (Ek: 1/11/2017-7060/13 md.) Helal Akreditasyon Kurumunun akreditasyon
hizmetlerine ilişkin olarak yapacağı hizmet alımları,

Ceza ve ihalelerden yasaklama hükümleri hariç bu Kanuna tâbi değildir.

Tanımlar
Madde 4- Bu Kanunun uygulanmasında;

Mal : Satın alınan her türlü ihtiyaç maddeleri ile taşınır ve taşınmaz mal ve hakları,

Hizmet : (Değişik: 30/7/2003-4964/3 md.) Bakım ve onarım, taşıma, haberleşme,

sigorta, araştırma ve geliştirme, muhasebe, piyasa araştırması ve anket, danışmanlık, tanıtım,
basım ve yayım, temizlik, yemek hazırlama ve dağıtım, toplantı, organizasyon, sergileme,
koruma ve güvenlik, meslekî eğitim, fotoğraf, film, fikrî ve güzel sanat, bilgisayar sistemlerine
yönelik hizmetler ile yazılım hizmetlerini, taşınır ve taşınmaz mal ve hakların kiralanmasını ve
benzeri diğer hizmetleri, 4

Yapım : Bina, karayolu, demiryolu, otoyol, havalimanı, rıhtım, liman, tersane, köprü,
tünel, metro, viyadük, spor tesisi, alt yapı, boru iletim hattı, haberleşme ve enerji nakil hattı,
baraj, enerji santrali, rafineri tesisi, sulama tesisi, toprak ıslahı, taşkın koruma ve dekapaj gibi
her türlü inşaat işleri ve bu işlerle ilgili tesisat, imalat, ihzarat, nakliye, tamamlama, büyük
onarım, restorasyon, çevre düzenlemesi, sondaj, yıkma, güçlendirme ve montaj işleri ile benzeri
yapım işlerini,

Tedarikçi : Mal alımı ihalesine teklif veren gerçek veya tüzel kişileri veya bunların
oluşturdukları ortak girişimleri,

Hizmet sunucusu : Hizmet alımı ihalesine teklif veren gerçek veya tüzel kişileri veya
bunların oluşturdukları ortak girişimleri,

Danışman : Danışmanlık yapan, bilgi ve deneyimini idarenin yararı için kullanan,

danışmanlığını yaptığı işin yüklenicileri ile hiçbir organik bağ içinde bulunmayan, idareden
danışmanlık hizmeti karşılığı dışında hiçbir kazanç sağlamayan ve danışmanlık hizmetlerini
veren hizmet sunucularını,

Yapım müteahhidi : Yapım işi ihalesine teklif veren gerçek veya tüzel kişileri veya
bunların oluşturdukları ortak girişimleri,
Aday: Ön yeterlik için başvuran gerçek veya tüzel kişileri veya bunların oluşturdukları
ortak girişimleri,

Ortak girişim : (Değişik: 30/7/2003-4964/3 md.) İhaleye katılmak üzere birden fazla
gerçek veya tüzel kişinin aralarında yaptıkları anlaşma ile oluşturulan iş ortaklığı veya
konsorsiyumları,

İstekli : Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesine teklif veren tedarikçi,
hizmet sunucusu veya yapım müteahhidini,

4
20/11/2008 tarihli ve 5812 sayılı Kanunun 2 nci maddesiyle; bu tanımda yer alan “mimarlık ve mühendislik,
etüt ve proje, harita ve kadastro, imar uygulama, her ölçekte imar planı” ibareleri metinden çıkarılmıştır.

144
 İstekli olabilecek : (Ek: 20/11/2008-5812/2 md.) İhale konusu alanda faaliyet gösteren
ve ihale veya ön yeterlik dokümanı satın almış gerçek veya tüzel kişiyi ya da bunların
oluşturdukları ortak girişimi,

Yerli istekli : (Değişik: 30/7/2003-4964/3 md.) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı gerçek

kişiler ile Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre kurulmuş tüzel kişilikleri,

Yüklenici : Üzerine ihale yapılan ve sözleşme imzalanan istekliyi,

İdare : İhaleyi yapan bu Kanun kapsamındaki kurum ve kuruluşları,

İhale yetkilisi : (Değişik: 30/7/2003-4964/3 md.) İdarenin, ihale ve harcama yapma

yetki ve sorumluluğuna sahip kişi veya kurulları ile usulüne uygun olarak yetki devri yapılmış
görevlilerini,

Başvuru belgesi : Belli istekliler arasında ihale usulünde ön yeterliğe katılan aday
tarafından yeterliğinin tespitinde kullanılmak üzere sunulan belgeleri,

İhale dokümanı : İhale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinde; isteklilere
talimatları da içeren idari şartnameler ile yaptırılacak işin projesini de kapsayan teknik
şartnameler, sözleşme tasarısı ve gerekli diğer belge ve bilgileri,

Ön proje : Belli bir yapının kesin ihtiyaç programına göre; gerekli arazi ve zemin
araştırmaları yapılmadan, bilgilerin halihazır haritalardan alındığı, çevresel etki değerlendirme
ve fizibilite raporları dahil elde edilen verilere dayanılarak hazırlanan plân, kesit, görünüş ve
profillerin belirtildiği bir veya birkaç çözümü içeren projeyi,

Kesin proje : Belli bir yapının onaylanmış ön projesine göre; mümkün olan arazi ve
zemin araştırmaları yapılmış olan, yapı elemanlarının ölçülendirilip boyutlandırıldığı, inşaat
sistem ve gereçleri ile teknik özelliklerinin belirtildiği projeyi,

Uygulama projesi : Belli bir yapının onaylanmış kesin projesine göre yapının her türlü
ayrıntısının belirtildiği projeyi,

(…)5

İhale : Bu Kanunda yazılı usul ve şartlarla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin
istekliler arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını gösteren ve ihale yetkilisinin onayını
müteakip sözleşmenin imzalanması ile tamamlanan işlemleri,

Teklif : Bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde isteklinin idareye sunduğu fiyat teklifi ile
değerlendirmeye esas belge ve/veya bilgileri,

Açık ihale usulü : Bütün isteklilerin teklif verebildiği usulü,

Belli istekliler arasında ihale usulü : Ön yeterlik değerlendirmesi sonucunda idare

tarafından davet edilen isteklilerin teklif verebildiği usulü,
5
14/7/2004 tarihli ve 5226 sayılı Kanunun 22 nci maddesiyle; bu maddede yer alan “Rölöve projesi”, “Restorasyon
projesi” ve “Restitüsyon projesi” tanımları metinden çıkarılmıştır.

145
 Pazarlık usulü : Bu Kanunda belirtilen hallerde kullanılabilen, ihale sürecinin iki
aşamalı olarak gerçekleştirildiği ve idarenin ihale konusu işin teknik detayları ile gerçekleştirme
yöntemlerini ve belli hallerde fiyatı isteklilerle görüştüğü usulü,

Doğrudan temin : Bu Kanunda belirtilen hallerde ihtiyaçların, idare tarafından davet

edilen isteklilerle teknik şartların ve fiyatın görüşülerek doğrudan temin edilebildiği usulü,

Sözleşme : Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinde idare ile yüklenici arasında
yapılan yazılı anlaşmayı,

Kurum : Kamu İhale Kurumunu,

Kurul : Kamu İhale Kurulunu,

Ön ilan : (Ek: 20/11/2008-5812/2 md.) Yıl içerisinde ihale edilmesi planlanmış işlere
ilişkin olarak, mali yılın başlangıcını izleyen mümkün olan en kısa sürede yapılan duyuruyu,

Elektronik Kamu Alımları Platformu : (Ek: 20/11/2008-5812/2 md.) İdareler ile

kamu alımları sürecine taraf olanların bu sürece ilişkin işlemleri internet üzerinden
gerçekleştirebilecekleri ve Kurum tarafından yönetilen elektronik ortamı,

Dinamik alım sistemi : (Ek: 20/11/2008-5812/2 md.) İhale dokümanına uygun ön

teklif veren ve sistemin geçerlik süresi içerisinde yeterlik kriterlerini sağlayan bütün isteklilerin
sisteme kabul edildiği, piyasada mamul olarak bulunan malların tedarikine yönelik tamamen
elektronik ortamda gerçekleştirilen alım sürecini,

Elektronik eksiltme : (Ek: 20/11/2008-5812/2 md.) Tekliflerin değerlendirilmesinin

ardından elektronik ortamda eksiltme şeklinde sunulan yeni fiyatların veya belirli teklif
unsurlarına ilişkin yeni değerlerin bir elektronik araç marifetiyle otomatik değerlendirme
metotları kullanılarak yeniden değerlendirilmesi ve sıralandırılması şeklinde tekrar eden
işlemleri,

Çerçeve anlaşma : (Ek: 20/11/2008-5812/2 md.) Bir veya birden fazla idare ile bir
veya birden fazla istekli arasında, belirli bir zaman aralığında gerçekleştirilecek alımların
özellikle fiyat ve mümkün olan hallerde öngörülen miktarlarının tespitine ilişkin şartları
belirleyen anlaşmayı,

Teminat mektubu: (Ek: 28/11/2017-7061/65 md.) Bankalar tarafından verilen

teminat mektupları ile Türkiye’de yerleşik sigorta şirketleri tarafından kefalet sigortası
kapsamında düzenlenen kefalet senetlerini,

İfade eder.

Temel ilkeler
Madde 5- İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit
muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve
zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.

146
 Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı
ve yapım işleri birarada ihale edilemez.

Eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işleri
kısımlara bölünemez.

Bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale
usulü temel usullerdir. Diğer ihale usulleri Kanunda belirtilen özel hallerde kullanılabilir.

Ödeneği bulunmayan hiçbir iş için ihaleye çıkılamaz.

(Değişik altıncı fıkra: 30/7/2003-4964/4 md.) İlgili mevzuatı gereğince Çevresel Etki
Değerlendirme (ÇED) raporu gerekli olan işlerde ihaleye çıkılabilmesi için ÇED olumlu
belgesinin alınmış olması zorunludur. Ancak, doğal afetlere bağlı olarak acilen ihale edilecek
yapım işlerinde ÇED raporu aranmaz.

İhale Komisyonu
Madde 6- İhale yetkilisi, biri başkan olmak üzere, ikisinin ihale konusu işin uzmanı
olması şartıyla, ilgili idare personelinden en az dört kişinin ve muhasebe veya malî işlerden
sorumlu bir personelin katılımıyla kurulacak en az beş ve tek sayıda kişiden oluşan ihale
komisyonunu, yedek üyeler de dahil olmak üzere görevlendirir. 6
(Değişik ikinci fıkra: 30/7/2003-4964/5 md.) İhaleyi yapan idarede yeterli sayı veya
nitelikte personel bulunmaması halinde, bu Kanun kapsamındaki idarelerden komisyona üye
alınabilir.
Gerekli incelemeyi yapmalarını sağlamak amacıyla ihale işlem dosyasının birer örneği,
ilân veya daveti izleyen üç gün içinde ihale komisyonu üyelerine verilir.

İhale komisyonu eksiksiz olarak toplanır. Komisyon kararları çoğunlukla alınır.

Kararlarda çekimser kalınamaz. Komisyon başkanı ve üyeleri oy ve kararlarından sorumludur.
Karşı oy kullanan komisyon üyeleri, gerekçesini komisyon kararına yazmak ve imzalamak
zorundadır.
İhale komisyonunca alınan kararlar ve düzenlenen tutanaklar, komisyon başkan ve
üyelerinin adları, soyadları ve görev unvanları belirtilerek imzalanır.

İhale işlem dosyası

Madde 7- İhalesi yapılacak her iş için bir işlem dosyası düzenlenir. Bu dosyada ihale
yetkilisinden alınan onay belgesi ve eki yaklaşık maliyete ilişkin hesap cetveli, ihale dokümanı,
ilân metinleri, adaylar veya istekliler tarafından sunulan başvurular veya teklifler ve diğer
belgeler, ihale komisyonu tutanak ve kararları gibi ihale süreci ile ilgili bütün belgeler bulunur.

İKİNCİ BÖLÜM
İhaleye Katılım Kuralları

Eşik değerler
6
22/12/2005 tarihli ve 5436 sayılı Kanunun 13 üncü maddesiyle, bu fıkrada yer alan ",genel ve katma bütçeli
kuruluşlarda maliye memurunun, diğerlerinde ise" ibaresi, "ve" olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

147
 Madde 8- Bu Kanunun 13 ve 63 üncü maddelerinin uygulanmasında yaklaşık maliyet
dikkate alınarak kullanılacak eşik değerler aşağıda belirtilmiştir:
a) (Değişik: 12/6/2002-4761/12 md.) Genel bütçeye dahil daireler ve katma bütçeli
idarelerin mal ve hizmet alımlarında üçyüzmilyar Türk Lirası.
(Birmilyonikiyüzotuzdokuzbinbeşyüzdoksandokuz Türk Lirası)*

b) (Değişik: 12/6/2002-4761/12 md.) Kanun kapsamındaki diğer idarelerin mal ve

hizmet alımlarında beşyüzmilyar Türk Lirası. (İkimilyonaltmışaltıbindört Türk Lirası)*

c) (Değişik: 12/6/2002-4761/12 md.) Kanun kapsamındaki idarelerin yapım işlerinde

onbirtrilyon Türk Lirası. (Kırkbeşmilyondörtyüzelliikibinüçyüzaltmışüç Türk Lirası)*

(Mülga son fıkra: 12/6/2002-4761/12 md.)

Yaklaşık maliyet
Madde 9- (Değişik: 30/7/2003-4964/6 md.)
Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü
fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyet belirlenir ve
dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir. Yaklaşık maliyete ihale ve ön yeterlik
ilânlarında yer verilmez, isteklilere veya ihale süreci ile resmî ilişkisi olmayan diğer kişilere
açıklanmaz.

İhaleye katılımda yeterlik kuralları

Madde 10 - İhaleye katılacak isteklilerden, ekonomik ve malî yeterlik ile mesleki ve
teknik yeterliklerinin belirlenmesine ilişkin olarak aşağıda belirtilen bilgi ve belgeler
istenebilir:

b) Ekonomik ve malî yeterliğin belirlenmesi için;

1) Bankalardan temin edilecek isteklinin malî durumu ile ilgili belgeler,

2) (Değişik: 30/7/2003-4964/7 md.) İsteklinin, ilgili mevzuatı uyarınca yayınlanması

zorunlu olan bilançosu veya bilançosunun gerekli görülen bölümleri, yoksa bunlara eşdeğer
belgeleri,

3) İsteklinin iş hacmini gösteren toplam cirosu veya ihale konusu iş ile ilgili taahhüdü
altındaki ve bitirdiği iş miktarını gösteren belgeler.

b) Mesleki ve teknik yeterliğin belirlenmesi için;

1) İsteklinin, mevzuatı gereği ilgili odaya kayıtlı olarak faaliyette bulunduğunu ve teklif
vermeye yasal olarak yetkili olduğunu kanıtlayan belgeler,

2) (Değişik: 20/11/2008-5812/3 md.) İstekli tarafından kamu veya özel sektöre bedel
içeren bir sözleşme kapsamında taahhüt edilen ihale konusu iş veya benzer işlere ilişkin olarak;

a) Son onbeş yıl içinde geçici kabulü yapılan yapım işleri ile kabul işlemleri tamamlanan
yapımla ilgili hizmet işleriyle ilgili deneyimi gösteren belgeler,

*
Kamu İhale Kurumu’nun 2018/1 sayılı Tebliği ile 19/01/2018 tarihli ve 30306 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanmış olup 01.02.2018 – 31.01.2019 dönemini kapsamaktadır.

148
 b) Son onbeş yıl içinde geçici kabulü yapılan yapım işleri ile kabul işlemleri tamamlanan
yapımla ilgili hizmet işlerinde sözleşme bedelinin en az % 80'i oranında denetlenen ya da
yönetilen işlerle ilgili deneyimi gösteren belgeler,

c) Devam eden yapım ve yapımla ilgili hizmet işlerinde; ilk sözleşme bedelinin
tamamlanması şartıyla, son onbeş yıl içinde gerçekleşme oranı toplam sözleşme bedelinin en
az % 80'ine ulaşan ve kusursuz olarak gerçekleştirilen, denetlenen veya yönetilen işlerle ilgili
deneyimi gösteren belgeler,

d) Son beş yıl içinde kabul işlemleri tamamlanan mal ve hizmet alımlarına ilişkin
deneyimi gösteren belgeler,

e) Devredilen işlerde sözleşme bedelinin en az % 80’inin tamamlanması şartıyla, son

onbeş yıl içinde geçici kabulü yapılan yapım işleri ile kabul işlemleri tamamlanan yapımla ilgili
hizmet işleri ve son beş yıl içinde kabul işlemleri tamamlanan mal ve hizmet alımlarıyla ilgili
deneyimi gösteren belgeler.

f) (Ek: 6/2/2014-6518/46 md.) Teknoloji merkezi işletmelerinde, Ar-

Ge merkezlerinde, Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde, kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla
kurulan vakıflar tarafından veya uluslararası fonlarca desteklenen Ar-Ge ve yenilik
projelerinde, rekabet öncesi iş birliği projelerinde ve teknogirişim sermaye desteklerinden
yararlananlara, yararlandıkları destekler çerçevesinde yürüttükleri proje sonucu ortaya çıkan
mal ve hizmetlerin ve bunlar dışında özkaynaklarla geliştirilmiş ve değerlendirilmesi için
gerekli usulleri Bilim. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca belirlenen ve Türkiye Bilimsel ve
Teknolojik Araştırma Kurumu tarafından Ar-Ge projesi neticesinde ortaya çıktığı
belgelendirilen ürünlerin piyasaya arz edilmesinden sonra proje sonucu ortaya çıkan hizmetler
ile yerli malı belgesine sahip ürünler için Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından
Kurumca belirlenen esaslar çerçevesinde düzenlenen ve piyasaya arz tarihinden itibaren beş yıl
süreyle kullanılabilecek olan belgeler.7

3) İsteklinin üretim ve/veya imalat kapasitesine, araştırma-geliştirme faaliyetlerine ve

kaliteyi sağlamasına yönelik belgeler,

4) İsteklinin organizasyon yapısına ve ihale konusu işi yerine getirmek için yeterli
sayıda ve nitelikte personel çalıştırdığına veya çalıştıracağına ilişkin bilgi ve/veya belgeler,

5) İhale konusu hizmet veya yapım işlerinde isteklinin yönetici kadrosu ile işi yürütecek
teknik personelinin eğitimi ve mesleki niteliklerini gösteren belgeler,

6) İhale konusu işin yerine getirilebilmesi için gerekli görülen tesis, makine, teçhizat ve
diğer ekipmana ilişkin belgeler,

7) İstekliye doğrudan bağlı olsun veya olmasın, kalite kontrolden sorumlu olan ilgili
teknik personel veya teknik kuruluşlara ilişkin belgeler,

7
16/2/2016 tarihli ve 6676 sayılı Kanunun 17 nci maddesiyle; bu fıkrada yer alan “Ar-Ge merkezlerinde,”
ibaresinden sonra gelmek üzere “Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde,” ibaresi, “ortaya çıkan mal ve hizmetlerin”
ibaresinden sonra gelmek üzere “ve bunlar dışında özkaynaklarla geliştirilmiş ve değerlendirilmesi için gerekli
usulleri Bilim. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca belirlenen ve Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu
tarafından Ar-Ge projesi neticesinde ortaya çıktığı belgelendirilen ürünlerin” ibaresi eklenmiş ve metne
işlenmiştir.

149
 8) İhale konusu işin ihale dokümanında belirtilen standartlara uygunluğunu gösteren,
uluslar arası kurallara uygun şekilde akredite edilmiş kalite kontrol kuruluşları tarafından
verilen sertifikalar,

9) İdarenin talebi halinde doğruluğu teyit edilmek üzere, tedarik edilecek malların
numuneleri, katalogları ve/veya fotoğrafları.

İhale konusu işin niteliğine göre yukarıda belirtilen bilgi veya belgelerden hangilerinin
yeterlik değerlendirmesinde kullanılacağı, ihale dokümanında ve ihale veya ön yeterliğe ilişkin
ilân veya davet belgelerinde belirtilir.

(Ek fıkra: 12/6/2002-4761/13 md.) Birinci fıkranın (b) bendinin (2) numaralı alt
bendinde belirtilen belgelerden, yapım ve yapımla ilgili hizmet işlerinde, denetleme veya
yönetme görevi nedeniyle alınanlarda gerçek kişinin mühendis veya mimar olma şartı aranır.
İş bitirme, yönetim veya denetim suretiyle elde edilecek belgeler, belge sahibi kişi veya
kuruluşların dışındaki istekliler tarafından kullanılamaz, belgeler devredilemez, kiraya
verilemez ve satılamaz. Bu belge sahiplerinin kuracakları veya ortak olacakları tüzel kişiliklerin
ihaleye girebilmesinde en az bir yıldır tüzel kişiliğin yarısından fazla hissesine sahip olmaları,
her ihalede bu oranın aranması ve teminat süresince bu oranın muhafaza edilmesi zorunludur.8
(Değişik son cümle: 20/11/2008-5812/3 md.; Değişik son cümle: 6/2/2014-6518/46 md.)
Denetim ve yönetim faaliyetleri nedeniyle alınacak belgeler beşte bir oranında dikkate alınır.
Ancak, yapımla ilgili hizmet işlerinden elde edilen belgeler yapım işlerinde kullanılamaz.

Aşağıda belirtilen durumlardaki istekliler ihale dışı bırakılır:

a) İflas eden, tasfiye halinde olan, işleri mahkeme tarafından yürütülen, konkordato ilân
eden, işlerini askıya alan veya kendi ülkesindeki mevzuat hükümlerine göre benzer bir durumda
olan.

b) İflası ilân edilen, zorunlu tasfiye kararı verilen, alacaklılara karşı borçlarından dolayı
mahkeme idaresi altında bulunan veya kendi ülkesindeki mevzuat hükümlerine göre benzer bir
durumda olan.

c) Türkiye'nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş sosyal

güvenlik prim borcu olan.

d) Türkiye'nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş vergi

borcu olan.

e) İhale tarihinden önceki beş yıl içinde, mesleki faaliyetlerinden dolayı yargı kararıyla
hüküm giyen.

f) İhale tarihinden önceki beş yıl içinde, ihaleyi yapan idareye yaptığı işler sırasında iş
veya meslek ahlakına aykırı faaliyetlerde bulunduğu bu idare tarafından ispat edilen.

8
20/11/2008 tarihli ve 5812 sayılı Kanunun 3 üncü maddesiyle; bu fıkrada yer alan “tüzel kişiliğin” ibaresinden

önce gelmek üzere “en az bir yıldır” ibaresi eklenmiş ve metne işlenmiştir.

150
 g) İhale tarihi itibariyle, mevzuatı gereği kayıtlı olduğu oda tarafından mesleki
faaliyetten men edilmiş olan.

h) Bu maddede belirtilen bilgi ve belgeleri vermeyen veya yanıltıcı bilgi ve/veya sahte
belge verdiği tespit edilen.

i) 11 inci maddeye göre ihaleye katılamayacağı belirtildiği halde ihaleye katılan.

j) 17 nci maddede belirtilen yasak fiil veya davranışlarda bulundukları tespit edilen.

(Ek fıkra: 28/3/2007-5615/23 md.) Kurum, dördüncü fıkranın; (c) bendi ile ilgili olarak
Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığının uygun görüşünü alarak sosyal güvenlik prim borcunun
kapsamı ve tutarını; (d) bendi ile ilgili olarak, Gelir İdaresi Başkanlığının uygun görüşünü
alarak vergi borcu kapsamına girecek vergileri; tür ve tutar itibariyle belirlemeye yetkilidir.

(Ek fıkra: 28/3/2007-5615/23 md.) Bu madde kapsamında istenen belgelerden

hangilerinin taahhütname olarak sunulabileceği Kurum tarafından belirlenir. Gerçeğe aykırı
hususlar içeren taahhütname sunulması veya ihale üzerinde kalan istekli tarafından taahhüt
altına alınan durumu tevsik eden belgelerin sözleşme imzalanmadan önce verilmemesi halinde
bu durumda olanlar ihale dışı bırakılarak geçici teminatları gelir kaydedilir.

İhaleye katılamayacak olanlar

Madde 11- Aşağıda sayılanlar doğrudan veya dolaylı veya alt yüklenici olarak,
kendileri veya başkaları adına hiçbir şekilde ihalelere katılamazlar:

a) (Değişik: 20/11/2008-5812/4 md.) Bu Kanun ve diğer kanunlardaki hükümler

gereğince geçici veya sürekli olarak idarelerce veya mahkeme kararıyla kamu ihalelerine
katılmaktan yasaklanmış olanlar ile 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu
kapsamına giren suçlardan veya örgütlü suçlardan veyahut kendi ülkesinde ya da yabancı bir
ülkede kamu görevlilerine rüşvet verme suçundan dolayı hükümlü bulunanlar.9

b) İlgili mercilerce hileli iflas ettiğine karar verilenler.

c) İhaleyi yapan idarenin ihale yetkilisi kişileri ile bu yetkiye sahip kurullarda görevli
kişiler.

d) İhaleyi yapan idarenin ihale konusu işle ilgili her türlü ihale işlemlerini hazırlamak,
yürütmek, sonuçlandırmak ve onaylamakla görevli olanlar.

e) (c) ve (d) bentlerinde belirtilen şahısların eşleri ve üçüncü dereceye kadar kan ve
ikinci dereceye kadar kayın hısımları ile evlatlıkları ve evlat edinenleri.

f) (c), (d) ve (e) bentlerinde belirtilenlerin ortakları ile şirketleri (bu kişilerin yönetim
kurullarında görevli bulunmadıkları veya sermayesinin % 10'undan fazlasına sahip olmadıkları
anonim şirketler hariç).

9
1/11/2012 tarihli ve 6359 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle; bu bentte yer alan “olarak” ibaresinden sonra
gelmek üzere “idarelerce veya mahkeme kararıyla” ibaresi eklenmiştir.

151
 g) (Ek bent: 22/11/2016-KHK-678/30 md.; Değişik bent: 23/1/2017-KHK-684/3
md.;Aynen kabul:1/2/2018-7071/29 md.) Terör örgütlerine iltisakı yahut bunlarla irtibatı
olduğu Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından bildirilen gerçek ve tüzel kişiler ile bu kapsamda
olduğu Millî İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı tarafından bildirilen yurt dışı bağlantılı gerçek ve
tüzel kişiler.

İhale konusu işin danışmanlık hizmetlerini yapan yükleniciler bu işin ihalesine

katılamazlar. Aynı şekilde, ihale konusu işin yüklenicileri de o işin danışmanlık hizmeti
ihalelerine katılamazlar. Bu yasaklar, bunların ortaklık ve yönetim ilişkisi olan şirketleri ile bu
şirketlerin sermayesinin yarısından fazlasına sahip oldukları şirketleri için de geçerlidir.

(Değişik üçüncü fıkra: 30/7/2003-4964/8 md.) İhaleyi yapan idare bünyesinde bulunan
veya idare ile ilgili her ne amaçla kurulmuş olursa olsun vakıf, dernek, birlik, sandık gibi
kuruluşlar ile bu kuruluşların ortak oldukları şirketler bu idarelerin ihalelerine katılamazlar.

Bu yasaklara rağmen ihaleye katılan istekliler ihale dışı bırakılarak geçici teminatları
gelir kaydedilir. Ayrıca, bu durumun tekliflerin değerlendirmesi aşamasında tespit edilememesi
nedeniyle bunlardan biri üzerine ihale yapılmışsa, teminatı gelir kaydedilerek ihale iptal edilir.

(Ek fıkra: 22/11/2016-KHK-678/30 md.; Aynen kabul:1/2/2018-7071/29 md.)

Birinci fıkranın (g) bendi kapsamındaki bildirimlere ilişkin usul ve esaslar Bakanlar Kurulunca
belirlenir. Söz konusu bent kapsamında olduğu tespit edilen istekliler ihale dışı bırakılır, ancak
bunların teminatları hakkında dördüncü fıkrada yer alan hüküm uygulanmaz. (Ek cümleler:
06/01/2017-KHK-680/65 md. Aynen kabul:1/2/2018-7071/29 md.) Aynı bent kapsamındaki
işlemlerin yürütülmesinde görev alan kamu görevlilerinin, yaptıkları iş ve işlemler nedeniyle
hukuki, idari, mali ve cezai sorumluluğu doğmaz. Söz konusu bent hükümlerine göre yürütülen
faaliyetler çerçevesinde elde edilen bilgi ve kayıtları, hukuka aykırı olarak kullanan, bir
başkasına veren, yayan veya ele geçiren kişi, 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu
hükümlerine göre cezalandırılır.

Şartnameler
Madde 12- İhale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin her türlü özelliğini
belirten idari ve teknik şartnamelerin idarelerce hazırlanması esastır. Ancak, mal veya hizmet
alımları ile yapım işlerinin özelliği nedeniyle idarelerce hazırlanmasının mümkün olmadığının
ihale yetkilisi tarafından onaylanması kaydıyla, teknik şartnameler bu Kanun hükümlerine göre
hazırlattırılabilir.

İhale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin teknik kriterlerine ihale
dokümanının bir parçası olan teknik şartnamelerde yer verilir. Belirlenecek teknik kriterler,
verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olacak, rekabeti engelleyici hususlar
içermeyecek ve bütün istekliler için fırsat eşitliği sağlayacaktır.

Teknik şartnamelerde, varsa ulusal ve/veya uluslararası teknik standartlara uygunluğu

sağlamaya yönelik düzenlemeler de yapılır. Bu şartnamelerde teknik özelliklere ve
tanımlamalara yer verilir. Belli bir marka, model, patent, menşei, kaynak veya ürün belirtilemez
ve belirli bir marka veya modele yönelik özellik ve tanımlamalara yer verilmeyecektir.

Ancak, ulusal ve/veya uluslararası teknik standartların bulunmaması veya teknik

özelliklerin belirlenmesinin mümkün olmaması hallerinde "veya dengi" ifadesine yer verilmek
şartıyla marka veya model belirtilebilir.

152
 İhale ilan süreleri ve kuralları ile ön ilan 10 11
Madde 13- (Değişik: 30/7/2003-4964/9 md.)
Bütün isteklilere tekliflerini hazırlayabilmeleri için yeterli süre tanımak suretiyle;

a) Yaklaşık maliyeti 8 inci maddede yer alan eşik değerlere eşit veya bu değerleri aşan
ihalelerden;

1) Açık ihale usulü ile yapılacak olanların ilânları, ihale tarihinden en az kırk gün önce,

2) Belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılacak olanların ön yeterlik ilânları, son
başvuru tarihinden en az ondört gün önce,

3) Pazarlık usulü ile yapılacak olanların ilânları, ihale tarihinden en az yirmibeş gün
önce,

Kamu İhale Bülteninde en az bir defa yayımlanmak suretiyle yapılır.

Yaklaşık maliyeti eşik değerlere eşit veya bu değerleri aşan belli istekliler arasında
yapılacak ihalelerde ön yeterlik değerlendirmesi sonucunda yeterliği belirlenen adaylara ihale
gününden en az kırk gün önce davet mektubu gönderilmesi zorunludur.

b) Yaklaşık maliyeti 8 inci maddede belirtilen eşik değerlerin altında kalan ihalelerden;

1) Yaklaşık maliyeti otuzmilyar Türk Lirasına (Yüzotuzbeşbinikiyüzotuzsekiz Türk

Lirasına)* kadar olan mal veya hizmet alımları ile altmışmilyar Türk Lirasına
(İkiyüzyetmişbindörtyüzseksendokuz Türk Lirasına)* kadar olan yapım işlerinin ihalesi,
ihale tarihinden en az yedi gün önce ihalenin ve işin yapılacağı yerde çıkan gazetelerin en az
ikisinde,

2) Yaklaşık maliyeti otuzmilyar (Yüzotuzbeşbinikiyüzotuzsekiz Türk Lirası)* ile

altmışmilyar Türk Lirası (İkiyüzyetmişbindörtyüzseksendokuz Türk Lirası)* arasında olan
mal veya hizmet alımları ile altmışmilyar (İkiyüzyetmişbindörtyüzseksendokuz Türk
Lirası)* ile beşyüzmilyar Türk Lirası (İkimilyonikiyüzellidörtbinyüzdoksaniki Türk
Lirası)* arasında olan yapım işlerinin ihalesi, ihale tarihinden en az ondört gün önce Kamu
İhale Bülteninde ve işin yapılacağı yerde çıkan gazetelerin birinde,

3) Yaklaşık maliyeti altmışmilyar Türk Lirasının

(İkiyüzyetmişbindörtyüzseksendokuz Türk Lirasının)* üzerinde ve eşik değerin altında olan
mal veya hizmet alımları ile beşyüzmilyar Türk Lirasının
(İkimilyonikiyüzellidörtbinyüzdoksaniki Türk Lirasının)* üzerinde ve eşik değerin altında

10
Bu madde başlığı “İhale ilan süreleri ve kuralları” iken, 20/11/2008 tarihli ve 5812 sayılı Kanunun 5 inci
maddesiyle metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
11
Bu maddede yer alan “Resmi Gazetede” ibareleri, 20/11/2008 tarihli ve 5812 sayılı Kanunun 5 inci maddesiyle
“Kamu İhale Bülteninde” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
*
Kamu İhale Kurumu’nun 2018/1 sayılı Tebliği ile 19/01/2018 tarihli ve 30306 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanmış olup 01.02.2018 – 31.01.2019 dönemini kapsamaktadır.

153
olan yapım işlerinin ihalesi, ihale tarihinden en az yirmibir gün önce Kamu İhale Bülteninde ve
işin yapılacağı yerde çıkan gazetelerin birinde,

En az birer defa yayımlanmak suretiyle ilân edilerek duyurulur.

Yaklaşık maliyeti 8 inci maddede yer alan eşik değerlerin altında kalan belli istekliler
arasında yapılacak ihalelerde ön yeterlik ilânlarının son başvuru tarihinden en az yedi gün önce
(b) bendindeki süre hariç diğer usullere göre yapılması ve ön yeterlik değerlendirmesi
sonucunda yeterliği belirlenen adaylara ihale gününden önce (b) bendindeki sürelere göre davet
mektubu gönderilmesi zorunludur.

(Ek fıkra: 20/11/2008-5812/5 md.) İlanların, elektronik araçlar ile hazırlanması ve

gönderilmesi halinde, birinci fıkranın (a) bendinin (1) numaralı alt bendindeki ilan süresi yedi
gün kısaltılabilir. İlan ile ihale ve ön yeterlik dokümanına Elektronik Kamu Alımları Platformu
üzerinden doğrudan erişimin temin edilmesi halinde, birinci fıkranın (a) bendinin (1) numaralı
alt bendindeki ilan süresi ile belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılacak ihalelerde ön
yeterliği belirlenen adaylara yapılacak kırk günlük davet süresi beş gün kısaltılabilir.

(Ek fıkra: 20/11/2008-5812/5 md.) İdareler, yaklaşık maliyeti 8 inci maddede belirtilen
eşik değerlere eşit veya bu değerleri aşan ihaleler için Kamu İhale Bülteninde ön ilan
yapabilirler. Uluslararası ilan yapılan haller dahil ön ilan yapılması halinde kırk günlük ilan ve
davet süresi yirmidört güne kadar indirilebilir.

(Ek fıkra: 20/11/2008-5812/5 md.) Ön ilanda aşağıdaki hususların belirtilmesi

zorunludur:

a) İdarenin adı, adresi, telefon ve faks numarası ile elektronik posta adresi.

b) İhalenin adı, niteliği, türü ile mal ve hizmet alımlarında kalemler ve tahmini miktarlar,
yapım işlerinde ise işin yapılacağı yer, yapı tekniği ve ihtiyaç programına göre tahmin edilen
fiziki miktarı veya kapsamı.

c) Çerçeve anlaşma yapılıp yapılmayacağı.

d) İhalenin yapılacağı yer.

e) İhale ilanının yılın hangi çeyreğinde yayımlanacağı.

(Ek fıkra: 20/11/2008-5812/5 md.) Ön ilan yapılan hallerde, dördüncü fıkrada

belirtilen süre indiriminden faydalanılabilmesi için ihale ilanının ön ilan tarihinden itibaren en
az kırk gün sonra yayımlanması gerekir. Ön ilan yapılmış olması idareye ihale yapma
yükümlülüğü getirmez.

(Ek fıkra: 20/11/2008-5812/5 md.) Ön ilan yapılan hallerde ihalenin açık ihale veya
belli istekliler arasında ihale usullerinden biriyle gerçekleştirilmesi zorunludur.

(Ek fıkra: 20/11/2008-5812/5 md.) Ön ilanlar Kamu İhale Bülteninde ücretsiz

yayımlanır.

İlân edilecek ihalelerden hangilerinin, ayrıca Basın İlân Kurumu aracılığıyla Türkiye
çapında dağıtımı olan gazetelerin birinde ilân edileceğini belirlemeye Kurum yetkilidir.

İhalenin yapılacağı yerde gazete çıkmaması halinde ilân, aynı süreler içinde ilgili idare
ile hükümet ve belediye binalarının ilân tahtalarına asılacak yazılar ve belediye yayın araçları
ile yapılır. Bu işlemler bir tutanakla belgelenir.

154
 İdareler, yukarıda belirtilen zorunlu ilânların dışında işin önem ve özelliğine göre
ihaleleri, uluslararası ilân veya yurt içinde çıkan başka gazeteler veya yayın araçları, bilgi işlem
ağı veya elektronik haberleşme (internet) yolu ile de ayrıca ilân edebilir. Ancak, uluslararası
ilân yapılması halinde yukarıda belirtilen asgarî ilân sürelerine oniki gün eklenir.

Ortak girişimler
Madde 14- (Değişik: 30/7/2003-4964/10 md.)
Ortak girişimler birden fazla gerçek veya tüzel kişi tarafından iş ortaklığı veya
konsorsiyum olarak iki türlü oluşturulabilir. İş ortaklığı üyeleri, hak ve sorumluluklarıyla işin
tümünü birlikte yapmak üzere, konsorsiyum üyeleri ise, hak ve sorumluluklarını ayırarak işin
kendi uzmanlık alanlarıyla ilgili kısımlarını yapmak üzere ortaklık yaparlar. İş ortaklığı her
türlü ihaleye teklif verebilir. Ancak idareler, işin farklı uzmanlıklar gerektirmesi durumunda,
ihaleye konsorsiyumların teklif verip veremeyeceğini ihale dokümanında belirtirler. İhale
aşamasında ortak girişimden kendi aralarında bir iş ortaklığı veya konsorsiyum yaptıklarına
dair anlaşma istenir. İş ortaklığı anlaşmalarında pilot ortak, konsorsiyum anlaşmalarında ise
koordinatör ortak belirtilir. İhalenin iş ortaklığı veya konsorsiyum üzerinde kalması halinde,
sözleşme imzalanmadan önce noter tasdikli iş ortaklığı veya konsorsiyum sözleşmesinin
verilmesi gerekir. İş ortaklığı anlaşma ve sözleşmesinde, iş ortaklığını oluşturan gerçek veya
tüzel kişilerin taahhüdün yerine getirilmesinde müştereken ve müteselsilen sorumlu oldukları,
konsorsiyum anlaşma ve sözleşmesinde ise, konsorsiyumu oluşturan gerçek veya tüzel
kişilerin, işin hangi kısmını taahhüt ettikleri ve taahhüdün yerine getirilmesinde koordinatör
ortak aracılığıyla aralarındaki koordinasyonu sağlayacakları belirtilir.

Alt yükleniciler
Madde 15 - İhale konusu işin özelliği nedeniyle ihtiyaç görülmesi halinde, ihale
aşamasında isteklilerden alt yüklenicilere yaptırmayı düşündükleri işleri belirtmeleri, sözleşme
imzalamadan önce de alt yüklenicilerin listesini idarenin onayına sunmaları istenebilir. Ancak
bu durumda, alt yüklenicilerin yaptıkları işlerle ilgili sorumluluğu yüklenicinin sorumluluğunu
ortadan kaldırmaz.

İhale saatinden önce ihalenin iptal edilmesi 12

Madde 16- İdarenin gerekli gördüğü veya ihale dokümanında yer alan belgelerde
ihalenin yapılmasına engel olan ve düzeltilmesi mümkün bulunmayan hususların
bulunduğunun tespit edildiği hallerde ihale saatinden önce ihale iptal edilebilir.

Bu durumda, iptal nedeni belirtilmek suretiyle ihalenin iptal edildiği isteklilere hemen
ilân edilerek duyurulur. Bu aşamaya kadar teklif vermiş olanlara ihalenin iptal edildiği ayrıca
tebliğ edilir. İhalenin iptal edilmesi halinde, verilmiş olan bütün teklifler reddedilmiş sayılır ve
bu teklifler açılmaksızın isteklilere iade edilir. İhalenin iptal edilmesi nedeniyle isteklilerce
idareden herhangi bir hak talebinde bulunulamaz.

İhalenin iptal edilmesi durumunda, iptal nedenleri gözden geçirilerek yeniden ihaleye
çıkılabilir.

12
Bu maddenin başlığında ve birinci fıkrasındaki “gününden” ibaresi, 30/7/2003 tarihli ve 4964 sayılı Kanunun

11 inci maddesiyle “saatinden” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

155
 Yasak fiil veya davranışlar
Madde 17- İhalelerde aşağıda belirtilen fiil veya davranışlarda bulunmak yasaktır:

a) Hile, vaat, tehdit, nüfuz kullanma, çıkar sağlama, anlaşma, irtikap, rüşvet suretiyle
veya başka yollarla ihaleye ilişkin işlemlere fesat karıştırmak veya buna teşebbüs etmek.

b) İsteklileri tereddüde düşürmek, katılımı engellemek, isteklilere anlaşma teklifinde

bulunmak veya teşvik etmek, rekabeti veya ihale kararını etkileyecek davranışlarda bulunmak.

c) Sahte belge veya sahte teminat düzenlemek, kullanmak veya bunlara teşebbüs etmek.

d) Alternatif teklif verebilme halleri dışında, ihalelerde bir istekli tarafından kendisi
veya başkaları adına doğrudan veya dolaylı olarak, asaleten ya da vekaleten birden fazla teklif
vermek.

e) 11 inci maddeye göre ihaleye katılamayacağı belirtildiği halde ihaleye katılmak.

Bu yasak fiil veya davranışlarda bulunanlar hakkında bu Kanunun Dördüncü Kısmında

belirtilen hükümler uygulanır.

İKİNCİ KISIM
İhale Süreci

BİRİNCİ BÖLÜM
İhale Usulleri ve Uygulaması

Uygulanacak ihale usulleri

Madde 18- İdarelerce mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalelerinde
aşağıdaki usullerden biri uygulanır:
a) Açık ihale usulü.

b) Belli istekliler arasında ihale usulü.

c) Pazarlık usulü.

d) (Mülga: 30/7/2003-4964/12 md.)

Açık ihale usulü

Madde 19- Açık ihale usulü, bütün isteklilerin teklif verebildiği usuldür.

Belli istekliler arasında ihale usulü

Madde 20- Belli istekliler arasında ihale usulü, yapılacak ön yeterlik değerlendirmesi
sonucunda idarece davet edilen isteklilerin teklif verebildiği usuldür. (Değişik son cümle:
20/11/2008-5812/6 md.) Yapım işleri, hizmet ve mal alım ihalelerinden işin özelliğinin
uzmanlık ve/veya ileri teknoloji gerektirmesi nedeniyle açık ihale usulünün uygulanamadığı
işlerin ihalesi ile yaklaşık maliyeti eşik değerin yarısını aşan yapım işi ihaleleri bu usule göre
yaptırılabilir.

(Mülga ikinci fıkra: 30/7/2003-4964/13 md.)

156
 10 uncu maddeye uygun olarak belirlenen ve ön yeterlik dokümanı ile ön yeterlik
ilânında belirtilen değerlendirme kriterlerine göre adayların ön yeterlik değerlendirmesi yapılır.
Belirtilen asgari yeterlik koşullarını sağlayamayanlar yeterli kabul edilmez. (Mülga son cümle:
30/7/2003-4964/13 md.) (Ek cümle: 20/11/2008-5812/6 md.) Ön yeterlik ilanında ve
dokümanında belirtilmek kaydıyla; yeterlikleri tespit edilenler arasından dokümanda belirtilen
kriterlere göre sıralanarak listeye alınan belli sayıda istekli veya yeterli bulunan isteklilerin
tamamı teklif vermeye davet edilebilir.

(Değişik ilk cümle: 20/11/2008-5812/6 md.) Teklif vermeye davet edilmeyenlere davet
edilmeme gerekçeleri yazılı olarak bildirilir. İşin niteliğine göre rekabeti engellemeyecek
şekilde 40 ıncı maddeye uygun olarak belirlenen ve ihale dokümanı ile davet mektubunda
belirtilen değerlendirme kriterlerine göre tekliflerin değerlendirmesi yapılarak ihale
sonuçlandırılır. İhaleye davet edilebilecek aday sayısının beşten az olması veya teklif veren
istekli sayısının üçten az olması halinde ihale iptal edilir. 13

Teklif veren istekli sayısının üçten az olması nedeniyle ihalenin iptal edilmesi
durumunda, ihale dokümanı gözden geçirilerek varsa hatalar ve eksiklikler giderilmek
suretiyle, ön yeterliği tespit edilen bütün istekliler tekrar davet edilerek ihale
sonuçlandırılabilir.

Pazarlık usulü
Madde 21- Aşağıda belirtilen hallerde pazarlık usulü ile ihale yapılabilir:

a) Açık ihale usulü veya belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılan ihale sonucunda
teklif çıkmaması.

b) Doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen
veya idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi
olarak yapılmasının zorunlu olması.

c) Savunma ve güvenlikle ilgili özel durumların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi
olarak yapılmasının zorunlu olması.

d) İhalenin, araştırma ve geliştirme sürecine ihtiyaç gösteren ve seri üretime konu

olmayan nitelikte olması.

e) İhale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin özgün nitelikte ve karmaşık
olması nedeniyle teknik ve malî özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenememesi.

f) (Ek: 30/7/2003-4964/14 md.) İdarelerin yaklaşık maliyeti ellimilyar Türk Lirasına

(İkiyüzyirmibeşbindörtyüzüç Türk Lirasına)* kadar olan mamul mal, malzeme veya hizmet
alımları.

(Değişik ikinci fıkra: 20/11/2008-5812/7 md.) (b), (c) ve (f) bentlerinde belirtilen
hallerde ilan yapılması zorunlu değildir. İlan yapılmayan hallerde en az üç istekli davet edilerek,
yeterlik belgelerini ve fiyat tekliflerini birlikte vermeleri istenir.

(Mülga üçüncü fıkra: 20/11/2008-5812/7 md.)

13
Bu fıkrada yer alan “10 uncu maddeye” ibaresi, 30/7/2003 tarihli ve 4964 sayılı Kanunun 13 üncü maddesiyle“40
ıncı maddeye” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
*
Kamu İhale Kurumu’nun 2018/1 sayılı Tebliği ile 19/01/2018 tarihli ve 30306 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanmış olup 01.02.2018 – 31.01.2019 dönemini kapsamaktadır.

157
 (Değişik dördüncü fıkra: 20/11/2008-5812/7 md.) (a), (d) ve (e) bentlerine göre
yapılacak ihalelerde, ihale dokümanında belirtilen değerlendirme kriterlerine göre yeterliği
tespit edilen istekliler, öncelikle ihale konusu işin teknik detayları ve gerçekleştirme yöntemleri
gibi hususlarda fiyatı içermeyen ilk tekliflerini sunar. İdarenin ihtiyaçlarını en uygun şekilde
karşılayacak yöntem ve çözümler üzerinde ihale komisyonu her bir istekli ile görüşür. Teknik
görüşmeler sonucunda şartların netleşmesi üzerine bu şartları karşılayabilecek isteklilerden,
gözden geçirilerek şartları netleştirilmiş teknik şartnameye dayalı olarak fiyat tekliflerini de
içerecek şekilde tekliflerini vermeleri istenir.

(Değişik beşinci fıkra: 20/11/2008-5812/7 md.) Bu madde kapsamında yapılacak

ihalelerde, ilk fiyat tekliflerini aşmamak üzere isteklilerden ihale kararına esas olacak son yazılı
fiyat teklifleri alınarak ihale sonuçlandırılır.

(Mülga altıncı fıkra: 20/11/2008-5812/7 md.)

(Ek fıkra: 30/7/2003-4964/14 md.; Değişik yedinci fıkra: 20/11/2008-5812/7 md.)

(b), (c) ve (f) bendi kapsamında yapılan mal alımlarında, malın sözleşme yapma süresi içinde
teslim edilmesi ve bunun idarece uygun bulunması halinde, sözleşme yapılması ve kesin
teminat alınması zorunlu değildir.

Doğrudan temin
Madde 22- (Değişik: 30/7/2003-4964/15 md.)
Aşağıda belirtilen hallerde ihtiyaçların ilân yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın
doğrudan temini usulüne başvurulabilir:

a) İhtiyacın sadece gerçek veya tüzel tek kişi tarafından karşılanabileceğinin tespit
edilmesi.

b) Sadece gerçek veya tüzel tek kişinin ihtiyaç ile ilgili özel bir hakka sahip olması.

c) Mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun

sağlanması için zorunlu olan mal ve hizmetlerin, asıl sözleşmeye dayalı olarak düzenlenecek
ve toplam süreleri üç yılı geçmeyecek sözleşmelerle ilk alım yapılan gerçek veya tüzel kişiden
alınması.

d) Büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan idarelerin onbeş milyar

(Altmışyedibinaltıyüzonüç Türk Lirası)*, diğer idarelerin beşmilyar Türk Lirasını
(Yirmiikibinbeşyüzyirmidört Türk Lirasını) aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama
faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar.

e) İdarelerin ihtiyacına uygun taşınmaz mal alımı veya kiralanması.

f) (Değişik: 20/11/2008-5812/8 md.) Özelliğinden ve belli süre içinde kullanılma

zorunluluğundan dolayı stoklanması ekonomik olmayan veya acil durumlarda kullanılacak olan
ilaç, aşı, serum, anti-serum, kan ve kan ürünleri ile ortez, protez gibi uygulama esnasında
hastaya göre belirlenebilen ve hastaya özgü tıbbî sarf malzemeleri, test ve tetkik sarf
malzemeleri alımları.

*
Kamu İhale Kurumu’nun 2018/1 sayılı Tebliği ile 19/01/2018 tarihli ve 30306 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanmış olup 01.02.2018 – 31.01.2019 dönemini kapsamaktadır.

158
 g) Milletlerarası tahkim yoluyla çözülmesi öngörülen uyuşmazlıklarla ilgili davalarda,
Kanun kapsamındaki idareleri temsil ve savunmak üzere Türk veya yabancı uyruklu
avukatlardan ya da avukatlık ortaklıklarından yapılacak hizmet alımları.

h) (Ek: 12/12/2003-5020/28 md.; Değişik: 20/11/2008-5812/8 md.) 8/1/1943 tarihli ve

4353 sayılı Kanunun 22 ve 36 ncı maddeleri uyarınca Türk veya yabancı uyruklu avukatlardan
hizmet alımları ile fikri ve sınai mülkiyet haklarının ulusal ve uluslararası kuruluşlar nezdinde
tescilini sağlamak için gerçekleştirilen hizmet alımları.

ı) (Ek: 15/5/2008-5763/35 md.) Türkiye İş Kurumunun, 25/6/2003 tarihli ve 4904 sayılı

Kanunun 3 üncü maddesinin (b) ve (c) bentlerinde sayılan görevlerine ilişkin hizmet alımları
ile 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun 48 inci maddesinin yedinci
fıkrasında sayılan görevlerine ilişkin hizmet alımları,

i) (Ek: 20/11/2008-5812/8 md.; Değişik: 19/11/2013-6504/1 md.) Cumhurbaşkanının

halk tarafından seçilmesi, Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunların halkoyuna sunulması,
milletvekili genel ve ara seçimleri, mahalli idareler ile mahalle muhtarlıkları ve ihtiyar heyetleri
genel ve ara seçimi dönemlerinde Yüksek Seçim Kurulunun ihtiyacı için yapılacak filigranlı oy
pusulası kâğıdı ile filigranlı oy zarfı kâğıdı alımı, oy pusulası basımı, oy zarfı yapımı hizmetleri
ile bu seçimlere yönelik her türlü seçim malzemelerinin alımı ile yurt dışı seçim harcamaları, il
seçim kurulu başkanlıkları tarafından alınacak oy pusulası basım hizmeti alımı.

Bu maddeye göre yapılacak alımlarda, ihale komisyonu kurma ve 10 uncu maddede

sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince
görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçlar
temin edilir.

Tasarım yarışmaları
Madde 23- İdareler gerekli gördükleri mimarlık, peyzaj mimarlığı, mühendislik, kentsel
tasarım projeleri, şehir ve bölge plânlama ve güzel sanat eserleri ile ilgili bir plân veya tasarım
projesi elde edilmesine yönelik olarak, ilgili mevzuatında belirlenecek usul ve esaslara göre
rekabeti sağlayacak şekilde ilân yapılmak suretiyle, jüri tarafından değerlendirme yapılmak
üzere ödüllü veya ödülsüz yarışma yaptırabilir.

İKİNCİ BÖLÜM
İhalenin ve Ön Yeterliğin İlânı, İhale Dokümanının Verilmesi

İhale ilânlarında bulunması zorunlu hususlar

Madde 24- İhale dokümanında belirtilmeyen hususlara ilânlarda yer verilemez. İhale
ilânlarında aşağıdaki hususların belirtilmesi zorunludur:

a) İdarenin adı, adresi, telefon ve faks numarası.

b) İhalenin adı, niteliği, türü, miktarı.

c) Mal alımı ihalelerinde teslim yeri, hizmet alımı ve yapım ihalelerinde ise işin
yapılacağı yer.

d) İhale konusu işe başlama ve işi bitirme tarihi.

159
 e) Uygulanacak ihale usulü, ihaleye katılabilme şartları ve istenilen belgelerin neler
olduğu.

f) Yeterlik değerlendirmesinde uygulanacak kriterler.

g) İhalenin sadece yerli isteklilere açık olup olmadığı ve yerli istekliler lehine fiyat
avantajı uygulanıp uygulanmayacağı.

h) İhale dokümanının nerede görülebileceği ve hangi bedelle alınacağı.

i) (Değişik: 30/7/2003-4964/16 md.) İhalenin nerede, hangi tarih ve saatte yapılacağı.

j) Tekliflerin ihale saatine kadar nereye verileceği.

k) Teklif ve sözleşme türü.

l) (Değişik: 30/7/2003-4964/16 md.) Teklif edilen bedelin % 3'ünden az olmamak

üzere, isteklice belirlenecek tutarda geçici teminat verileceği.

m) Tekliflerin geçerlilik süresi.

n) (Ek: 30/7/2003-4964/16 md.) İhaleye konsorsiyumların teklif verip veremeyeceği.

Ön yeterlik ilânlarında bulunması zorunlu hususlar

Madde 25- Ön yeterlik dokümanında belirtilmeyen hususlara ilânlarda yer verilemez.
Ön yeterlik ilânlarında aşağıdaki hususların belirtilmesi zorunludur:

a) İdarenin adı, adresi, telefon ve faks numarası.

b) İhalenin adı, niteliği, türü, miktarı.

c) Mal alımı ihalelerinde teslim yeri, hizmet alımı ve yapım ihalelerinde ise işin
yapılacağı yer.

d) İhale konusu işin başlama ve bitirme tarihi.

e) Ön yeterliğe katılabilme şartları ve istenilen belgelerin neler olduğu.

f) Ön yeterlik değerlendirmesinde uygulanacak kriterler.

g) İhalenin sadece yerli isteklilere açık olup olmadığı ve yerli istekliler lehine fiyat
avantajı uygulanıp uygulanmayacağı.

h) Ön yeterlik dokümanının nerede görülebileceği ve hangi bedelle alınacağı.

i) Ön yeterlik başvurusunun sunulacağı yer ile son başvuru tarih ve saati.

j) (Ek: 30/7/2003-4964/17 md.) İhaleye konsorsiyumların teklif verip veremeyeceği.

160
 İlânın uygun olmaması
Madde 26- 13, 24 ve 25 inci maddelerdeki hükümlere uygun olmayan ilânlar
geçersizdir. Bu durumda, ilân bu maddelere uygun bir şekilde yenilenmedikçe ihale veya ön
yeterlik yapılamaz.

(Değişik ikinci fıkra: 20/11/2008-5812/9 md.) Ancak, 13 üncü maddede belirtilen

ilânın yapılmaması veya ilân sürelerine uyulmaması halleri hariç, yapılan ilânlarda 24 ve 25
inci madde hükümlerine uygun olmayan hatalar bulunması durumunda, 13 üncü maddeye göre
yirmibeş ve kırk günlük ilan süresi bulunan ihalelerde ilânların yayımlanmasını takip eden
onbeş gün diğer ihalelerde ise on gün içinde hatalı hususlar için düzeltme ilânı yapılmak
suretiyle ihale veya ön yeterlik gerçekleştirilebilir.

İhale ve ön yeterlik dokümanının içeriği ve idari şartnamede yer alması zorunlu

hususlar
Madde 27- İhale dokümanında; isteklilere talimatları da içeren idari şartnameler ile
yaptırılacak işin projesini de kapsayan teknik şartnameler, sözleşme tasarısı ve gerekli diğer
belge ve bilgiler bulunur. Ön yeterlik dokümanında ise adaylarda aranılan şartlara, ön yeterlik
kriterlerine ve gerekli diğer belge ve bilgilere yer verilir.

İdari şartnamede ihale konusuna göre asgari aşağıdaki hususların belirtilmesi

zorunludur:

a) İşin adı, niteliği, türü ve miktarı, hizmetlerde iş tanımı.

b) İdarenin adı, adresi, telefon ve faks numarası.

c) İhale usulü, ihale tarih ve saati ile tekliflerin nereye verileceği.

d) İsteklilere talimatlar.

e) İsteklilerde aranılan şartlar, belgeler ve yeterlik kriterleri.

f) İhale dokümanında açıklama isteme ve yapılma yöntemleri.

g) Tekliflerin geçerlilik süresi.

h) (Değişik: 30/7/2003-4964/18 md.) İhaleye konsorsiyumların teklif verip

veremeyeceği, ihale konusu işin tamamına veya bir kısmına teklif verilmesinin mümkün olup
olmadığı, mal alımı ihalelerinde alternatif teklif verilip verilemeyeceği, verilebilecekse
alternatif tekliflerin nasıl değerlendirileceği.

i) Ulaşım, sigorta, vergi, resim ve harç giderlerinden hangisinin teklif fiyatına dahil
olacağı.

j) Tekliflerin alınması, açılması ve değerlendirilmesinde uygulanması gereken ve bu

Kanunda belirtilen usul ve esaslar.

k) İhale kararının alınmasından sözleşmenin imzalanmasına kadar uygulanması gereken

ve bu Kanunda belirtilen usul ve esaslar.

161
 l) İhalenin sadece yerli isteklilere açık olup olmadığı ve yerli istekliler lehine fiyat
avantajı uygulanıp uygulanmayacağı.

m) Teklif ve sözleşme türü.

n) Geçici ve kesin teminat oranları ile teminatlara ait şartlar.

o) (Değişik: 30/7/2003-4964/18 md.) İhale saatinden önce ihalenin iptal edilmesinde

idarenin serbest olduğu.

p) Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptal edilmesinde idarenin serbest olduğu.

r) İhale konusu işin başlama ve bitirme tarihi, yapılma yeri, teslim şartları ve gecikme
halinde alınacak cezalar.

s) Ödeme yeri ve şartlarıyla avans verilip verilmeyeceği, verilecekse şartları ve miktarı

ile sözleşme konusu işler için eğer ödenecekse fiyat farkının ne şekilde ödeneceği.

t) (Değişik: 30/7/2003-4964/18 md.) Süre uzatımı verilebilecek haller ve şartları ile

sözleşme kapsamında yaptırılabilecek iş artışları ile iş eksilişi durumunda karşılıklı
yükümlülükler.

u) Vergi, resim ve harçlar ile sözleşme ile ilgili diğer giderlerin kimin tarafından
ödeneceği.

v) Yapım işlerinde iş ve işyerinin sigortalanması ile yapı denetimi ve sorumluluğuna

ilişkin şartlar.

y) Denetim, muayene ve kabul işlemlerine ilişkin şartlar.

z) Anlaşmazlıkların çözümü.

İhale ve ön yeterlik dokümanının verilmesi

Madde 28- İhale ve ön yeterlik dokümanı idarede bedelsiz görülebilir. Ancak, ön
yeterlik veya ihaleye katılmak isteyen isteklilerin bu dokümanı satın almaları zorunludur. (Ek
cümle: 4/7/2012-6353/28 md.) İlan yapılmayan ihalelerde, ihale dokümanı sadece idare
tarafından davet edilenlere satılır. Doküman bedeli, basım maliyetini aşmayacak ve rekabeti
engellemeyecek şekilde idarelerce tespit edilir.14

İhale dokümanında değişiklik veya açıklama yapılması

Madde 29- İlân yapıldıktan sonra ihale dokümanında değişiklik yapılmaması esastır.
Değişiklik yapılması zorunlu olursa, bunu gerektiren sebep ve zorunluluklar bir tutanakla tespit
edilerek önceki ilânlar geçersiz sayılır ve iş yeniden aynı şekilde ilân olunur.

Ancak, ilân yapıldıktan sonra, tekliflerin hazırlanmasını veya işin gerçekleştirilmesini

etkileyebilecek maddi veya teknik hatalar veya eksikliklerin idarece tespit edilmesi veya
isteklilerce yazılı olarak bildirilmesi halinde, ihale dokümanında değişiklikler yapılabilir.
Yapılan bu değişikliklere ilişkin ihale dokümanının bağlayıcı bir parçası olan zeyilname, son

14
Bu maddenin son cümlesinde geçen “hazırlanma maliyetini” ibaresi, 30/7/2003 tarihli ve 4964 sayılı Kanunun
19 uncu maddesiyle, “basım maliyetini” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

162
teklif verme gününden en az on gün öncesinde bilgi sahibi olmalarını temin edecek şekilde
ihale dokümanı alanların tamamına gönderilir. Zeyilname ile yapılan değişiklikler nedeniyle
tekliflerin hazırlanabilmesi için ek süreye ihtiyaç duyulması halinde, ihale tarihi bir defaya
mahsus olmak üzere en fazla yirmi gün zeyilname ile ertelenebilir. Zeyilname düzenlenmesi
halinde, teklifini bu düzenlemeden önce vermiş olan isteklilere tekliflerini geri çekerek, yeniden
teklif verme imkanı sağlanır.

Ayrıca, istekliler tekliflerini hazırlarken ihale dokümanında açıklanmasına ihtiyaç

duyulan hususlarla ilgili olarak son teklif verme gününden yirmi gün öncesine kadar yazılı
olarak açıklama talep edebilir. Bu talebin idarece uygun görülmesi halinde yapılacak açıklama,
bu tarihe kadar ihale dokümanı alan bütün isteklilere son teklif verme gününden on gün
öncesinde bilgi sahibi olmalarını temin edecek şekilde ve açıklama talebinde bulunan istekli
belirtilmeksizin yazılı olarak gönderilir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Tekliflerin ve Başvuruların Sunulması

Tekliflerin hazırlanması ve sunulması

Madde 30- Teklif mektubu ve geçici teminat da dahil olmak üzere ihaleye katılabilme
şartı olarak istenilen bütün belgeler bir zarfa konulur. Zarfın üzerine isteklinin adı, soyadı veya
ticaret unvanı, tebligata esas açık adresi, teklifin hangi işe ait olduğu ve ihaleyi yapan idarenin
açık adresi yazılır. Zarfın yapıştırılan yeri istekli tarafından imzalanır ve mühürlenir.

Teklif mektupları yazılı ve imzalı olarak sunulur. Teklif mektubunda ihale dokümanının
tamamen okunup kabul edildiğinin belirtilmesi, teklif edilen bedelin rakam ve yazı ile birbirine
uygun olarak açıkça yazılması, üzerinde kazıntı, silinti, düzeltme bulunmaması ve teklif
mektubunun ad, soyad veya ticaret unvanı yazılmak suretiyle yetkili kişilerce imzalanmış
olması zorunludur. Mal alımı ihalelerinde, ihale dokümanında alternatif teklif verilebileceğine
dair hüküm bulunması halinde, alternatif tekliflerde aynı şekilde hazırlanarak sunulur.

Teklifler ihale dokümanında belirtilen ihale saatine kadar sıra numaralı alındılar
karşılığında idareye verilir. Bu saatten sonra verilen teklifler kabul edilmez ve açılmaksızın iade
edilir. Teklifler iadeli taahhütlü olarak da gönderilebilir. Posta ile gönderilecek tekliflerin ihale
dokümanında belirtilen ihale saatine kadar idareye ulaşması şarttır. Postadaki gecikme
nedeniyle işleme konulmayacak olan tekliflerin alınış zamanı bir tutanakla tespit edilir.

Verilen teklifler, zeyilname düzenlenmesi hali hariç, herhangi bir sebeple geri alınamaz
ve değiştirilemez.

Başvuru belgelerinin sunulması

Madde 31- Ön yeterliğe katılabilme şartı olarak istenilen bütün belgeler 30 uncu
maddenin birinci ve üçüncü fıkralarında belirtilen esas ve usullere uygun olarak idareye
sunulur.

Tekliflerin geçerlilik süresi

Madde 32- Tekliflerin geçerlilik süresi ihale dokümanında belirtilir. İdarece ihtiyaç
duyulması halinde bu süre, teklif ve sözleşme koşulları değiştirilmemek ve isteklinin kabulü
kaydıyla, en fazla ihale dokümanında belirtilen teklif geçerlilik süresi kadar uzatılabilir.

163
 Geçici teminat
Madde 33- (Değişik: 30/7/2003-4964/20 md.)
İhalelerde, teklif edilen bedelin % 3'ünden az olmamak üzere, istekli tarafından
verilecek tutarda geçici teminat alınır. İhale dokümanında belirtilmesi şartıyla, danışmanlık
hizmeti ihalelerinde geçici teminat alınması zorunlu değildir.

Teminat olarak kabul edilecek değerler

Madde 34- Teminat olarak kabul edilecek değerler aşağıda gösterilmiştir:

a) Tedavüldeki Türk Parası.

b) (Değişik: 30/7/2003-4964/21 md.; Değişik: 28/11/2017-7061/66 md.) Teminat

mektupları.

c) Hazine Müsteşarlığınca ihraç edilen Devlet İç Borçlanma Senetleri ve bu senetler

yerine düzenlenen belgeler.

İlgili mevzuatına göre Türkiye’de faaliyette bulunmasına izin verilen yabancı

bankaların düzenleyecekleri teminat mektupları ile Türkiye dışında faaliyette bulunan banka
veya benzeri kredi kuruluşlarının kontrgarantisi üzerine Türkiye’de faaliyette bulunan
bankaların veya özel finans kurumlarının düzenleyecekleri teminat mektupları da teminat
olarak kabul edilir. 15

(c) bendinde belirtilen senetler ve bu senetler yerine düzenlenen belgelerden nominal

değere faiz dahil edilerek ihraç edilenler, anaparaya tekabül eden satış değeri üzerinden teminat
olarak kabul edilir.

Teminat mektupları dışındaki teminatlar ihale komisyonlarınca teslim alınamaz.

Bunların saymanlık ya da muhasebe müdürlüklerine yatırılması zorunludur.

İhale üzerinde kalan istekli ile ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi istekliye
ait teminat mektupları ihaleden sonra saymanlık ya da muhasebe müdürlüklerine teslim edilir.
Diğer isteklilere ait teminatlar ise hemen iade edilir. İhale üzerinde kalan istekli ile sözleşme
imzalanması halinde, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibine ait teminat sözleşme
imzalandıktan hemen sonra iade edilir.

Teminatlar, teminat olarak kabul edilen diğer değerlerle değiştirilebilir.

Her ne suretle olursa olsun, idarece alınan teminatlar haczedilemez ve üzerine ihtiyati
tedbir konulamaz.

Teminat mektupları 16

15
Bu fıkrada yer alan “veya özel finans kurumlarının” ibaresi, 30/7/2003 tarihli ve 4964 sayılı Kanunun 21 inci
maddesiyle eklenmiş ve metne işlenmiştir.

16
Bu maddenin başlığındaki “Banka” ibaresi 30/7/2003 tarihli ve 4964 sayılı Kanunun 22 nci maddesiyle metinden
çıkarılmıştır.

164
 Madde 35- Bu Kanun kapsamında verilecek teminat mektuplarının kapsam ve şeklini
tespite Kamu İhale Kurumu yetkilidir. 17

32 nci maddeye göre belirlenen tekliflerin geçerlilik süresinden en az otuz gün fazla
süreli olmak kaydıyla, geçici teminat mektuplarında süre belirtilir. Teklif geçerlilik süresinin
uzatılması halinde, geçici teminat mektuplarının süresi de aynı süre ile uzatılır. Kesin teminat
mektuplarının süresi ihale konusu işin bitiş tarihi dikkate alınmak suretiyle idare tarafından
belirlenir.

İlgili mevzuatına aykırı olarak düzenlenmiş teminat mektupları kabul edilmez.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Tekliflerin Değerlendirilmesi

Tekliflerin alınması ve açılması

Madde 36- (Değişik birinci cümle: 30/7/2003-4964/23 md.) Teklifler ihale
dokümanında belirtilen ihale saatine kadar idareye verilir. İhale komisyonunca ihale
dokümanında belirtilen saatte kaç teklif verilmiş olduğu bir tutanakla tespit edilerek, hazır
bulunanlara duyurulur ve hemen ihaleye başlanır. İhale komisyonu teklif zarflarını alınış
sırasına göre inceler. 30 uncu maddenin birinci fıkrasına uygun olmayan zarflar bir tutanak ile
belirlenerek değerlendirmeye alınmaz. Zarflar isteklilerle birlikte hazır bulunanlar önünde
alınış sırasına göre açılır.

İsteklilerin belgelerinin eksik olup olmadığı ve teklif mektubu ile geçici teminatlarının
usulüne uygun olup olmadığı kontrol edilir. Belgeleri eksik veya teklif mektubu ile geçici
teminatı usulüne uygun olmayan istekliler tutanakla tespit edilir. İstekliler ile teklif fiyatları ve
yaklaşık maliyet tutarı açıklanır. Bu işlemlere ilişkin hazırlanan tutanak ihale komisyonunca
imzalanır. Bu aşamada; hiçbir teklifin reddine veya kabulüne karar verilmez, teklifi oluşturan
belgeler düzeltilemez ve tamamlanamaz. Teklifler ihale komisyonunca hemen
değerlendirilmek üzere oturum kapatılır. 18

Tekliflerin değerlendirilmesi
Madde 37- İhale komisyonunun talebi üzerine idare tekliflerin incelenmesi,
karşılaştırılması ve değerlendirilmesinde yararlanmak üzere net olmayan hususlarla ilgili
isteklilerden yazılı olarak tekliflerini açıklamalarını isteyebilir. Ancak bu açıklama, hiçbir
şekilde teklif fiyatında değişiklik yapılması veya ihale dokümanında yer alan şartlara uygun
olmayan tekliflerin uygun hale getirilmesi amacıyla istenilmez ve yapılmaz.

17
Bu maddenin birinci fıkrasındaki “bankalarca” ibaresi, 30/7/2003 tarihli ve 4964 sayılı Kanunun 22 nci
maddesiyle metinden çıkarılmıştır.

18
20/11/2008 tarihli ve 5812 sayılı Kanunun 10 uncu maddesiyle; bu fıkrada yer alan “teklif fiyatları açıklanır”
ibaresi, “teklif fiyatları ve yaklaşık maliyet tutarı açıklanır” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

165
 (Değişik ikinci fıkra: 20/11/2008-5812/11 md.) Tekliflerin değerlendirilmesinde,
öncelikle belgeleri eksik olduğu veya teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmadığı
36 ncı maddeye göre ilk oturumda tespit edilen isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı
bırakılmasına karar verilir. Ancak, teklifin esasını değiştirecek nitelikte olmaması kaydıyla,
belgelerde bilgi eksikliği bulunması halinde idarece belirlenen sürede isteklilerden bu eksik
bilgilerin tamamlanması yazılı olarak istenir. Belirlenen sürede bilgileri tamamlamayan
istekliler değerlendirme dışı bırakılır ve geçici teminatları gelir kaydedilir. Bu ilk değerlendirme
ve işlemler sonucunda belgeleri eksiksiz ve teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun
olan isteklilerin tekliflerinin ayrıntılı değerlendirilmesine geçilir. Bu aşamada, isteklilerin ihale
konusu işi yapabilme kapasitelerini belirleyen yeterlik kriterlerine ve tekliflerin ihale
dokümanında belirtilen şartlara uygun olup olmadığı ile birim fiyat teklif cetvellerinde
aritmetik hata bulunup bulunmadığı incelenir. Uygun olmadığı belirlenen isteklilerin teklifleri
ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunan teklifler değerlendirme dışı bırakılır.

(Mülga son fıkra: 20/11/2008-5812/11 md.)

Aşırı düşük teklifler

Madde 38- İhale komisyonu verilen teklifleri (Değişik: 6/2/2014-6518/47 md.)
değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif
fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde
teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı
olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım
işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,

(Değişik: 6/2/2014-6518/47 md.) gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate

alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli
görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.

(Ek fıkra: 20/11/2008-5812/12 md.; Değişik fıkra: 6/2/2014-6518/47 md.) Kurum,

ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne göre aşırı düşük
tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi
amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede öngörülen
açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci maddede
öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde sınır
değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin reddedilmesine
ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu maddenin uygulanmasında
Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.

Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali

Madde 39- İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri
reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün
isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir
yükümlülük altına girmez. (Değişik son cümle: 30/7/2003-4964/24 md.) Ancak, idare

166
isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere
bildirir. 19

İhalenin karara bağlanması ve onaylanması

Madde 40- 37 ve 38 inci maddelere göre yapılan değerlendirme sonucunda ihale,
ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır.

(Değişik ikinci fıkra: 20/11/2008-5812/13 md.) Ekonomik açıdan en avantajlı teklif,

sadece fiyat esasına göre veya fiyat ile birlikte işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği,
verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenir.
Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirleneceği
ihalelerde, ihale dokümanında bu unsurların parasal değerleri veya nispi ağırlıkları belirlenir.

Bu Kanunun 63 üncü maddesine göre ihale dokümanında yerli istekliler lehine fiyat
avantajı sağlanacağı belirtilen ihalelerde, bu fiyat avantajı da uygulanmak suretiyle ekonomik
açıdan en avantajlı teklif belirlenerek ihale sonuçlandırılır.

En düşük fiyatın ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak değerlendirildiği ihalelerde,

birden fazla istekli tarafından aynı fiyatın teklif edildiği ve bunların da ekonomik açıdan en
avantajlı teklif olduğu anlaşıldığı takdirde, ikinci fıkrada belirtilen fiyat dışındaki unsurlar
dikkate alınmak suretiyle ekonomik açıdan en avantajlı teklif belirlenerek ihale sonuçlandırılır.

İhale komisyonu gerekçeli kararını belirleyerek, ihale yetkilisinin onayına sunar.

Kararlarda isteklilerin adları veya ticaret unvanları, teklif edilen bedeller, ihalenin tarihi ve
hangi istekli üzerine hangi gerekçelerle yapıldığı, ihale yapılmamış ise nedenleri belirtilir.

İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya
gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder. 20

İhale; kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılır.

(Değişik son fıkra: 20/11/2008-5812/13 md.) İhale kararları ihale yetkilisince

onaylanmadan önce idareler, ihale üzerinde kalan istekli ile varsa ekonomik açıdan en avantajlı
ikinci teklif sahibi isteklinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığını teyit ettirerek buna
ilişkin belgeyi ihale kararına eklemek zorundadır. İki isteklinin de yasaklı çıkması durumunda
ihale iptal edilir.

Kesinleşen ihale kararlarının bildirilmesi

Madde 41- (Değişik: 20/11/2008-5812/14 md.)
İhale sonucu, ihale kararının ihale yetkilisi tarafından onaylandığı günü izleyen en geç
üç gün içinde, ihale üzerinde bırakılan dahil olmak üzere, ihaleye teklif veren bütün isteklilere

19
30/7/2003 tarihli ve 4964 sayılı Kanunun 24 üncü maddesiyle; bu maddede yer alan, “İhale dokümanında
belirtilmiş olması kaydıyla, ihale yetkilisinin onayından önceki herhangi bir aşamada,” ibaresi metinden
çıkarılmıştır.

20
30/7/2003 tarihli ve 4964 sayılı Kanunun 25 inci maddesiyle; bu maddede yer alan “yirmi gün” ibaresi, “beş

iş günü” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

167
bildirilir. İhale sonucunun bildiriminde, tekliflerin değerlendirmeye alınmama veya uygun
bulunmama gerekçelerine de yer verilir.

İhale kararının ihale yetkilisi tarafından iptal edilmesi durumunda da isteklilere

gerekçeleri belirtilmek suretiyle bildirim yapılır.

İhale sonucunun bütün isteklilere bildiriminden itibaren; 21 inci maddenin (b) ve (c)
bentlerine göre yapılan ihalelerde beş gün, diğer hallerde ise on gün geçmedikçe sözleşme
imzalanamaz.

Sözleşmeye davet
Madde 42- (Değişik birinci fıkra: 20/11/2008-5812/15 md.) 41 inci maddede
belirtilen sürelerin bitimini, ön mali kontrol yapılması gereken hallerde ise bu kontrolün
tamamlandığı tarihi izleyen günden itibaren üç gün içinde ihale üzerinde bırakılan istekliye,
tebliğ tarihini izleyen on gün içinde kesin teminatı vermek suretiyle sözleşmeyi imzalaması
hususu bildirilir. Yabancı istekliler için bu süreye oniki gün ilave edilir. Sözleşmenin
imzalanacağı tarihte, ihale sonuç bilgileri Kuruma gönderilmek suretiyle ihale üzerinde kalan
isteklinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığının teyit edilmesi zorunludur.

43 üncü madde hükmü gereğince sözleşmeden önce kesin teminat alınmayan

danışmanlık hizmet ihalelerinde sözleşmeye davet ise, kesin teminat istenilmeksizin birinci
fıkra hükümlerine göre yapılır.

Kesin teminat
Madde 43- Taahhüdün sözleşme ve ihale dokümanı hükümlerine uygun olarak yerine
getirilmesini sağlamak amacıyla, sözleşmenin yapılmasından önce ihale üzerinde kalan
istekliden ihale bedeli üzerinden hesaplanmak suretiyle % 6 oranında kesin teminat alınır.

(Ek fıkra: 20/11/2008-5812/16 md.; Mülga fıkra: 6/2/2014-6518/48 md.)

Ancak, danışmanlık hizmet ihalelerinde ihale dokümanında belirtilmesi kaydıyla, kesin

teminat sözleşme yapılmadan önce alınmayabilir. Bu durumda, düzenlenecek her hakedişten %
6 oranında yapılacak kesintiler teminat olarak alıkonulur.

(Ek fıkra: 6/2/2014-6518/48 md.) Kurum, ihale üzerinde kalan isteklinin teklifinin sınır
değerin altında olması hâlinde, bu istekliden yaklaşık maliyetin % 6’sından az ve % 15’inden
fazla olmamak üzere alınacak kesin teminat oranına ilişkin düzenlemeler yapabilir.

Sözleşme yapılmasında isteklinin görev ve sorumluluğu

Madde 44- İhale üzerinde kalan istekli 42 ve 43 üncü maddelere göre kesin teminatı
vererek sözleşmeyi imzalamak zorundadır. Sözleşme imzalandıktan hemen sonra geçici
teminat iade edilir.

Bu zorunluluklara uyulmadığı takdirde, protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek

kalmaksızın ihale üzerinde kalan isteklinin geçici teminatı gelir kaydedilir. Bu durumda idare,
ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif fiyatının ihale yetkilisince uygun görülmesi kaydıyla,
bu teklif sahibi istekli ile de Kanunda belirtilen esas ve usullere göre sözleşme imzalayabilir.
Ancak ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi istekli ile sözleşme imzalanabilmesi
için, 42 nci maddede belirtilen on günlük sürenin bitimini izleyen üç gün içinde ekonomik
açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi istekliye 42 nci maddede belirtilen şekilde tebligat yapılır.

Ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibinin de sözleşmeyi imzalamaması

durumunda ise, bu teklif sahibinin de geçici teminatı gelir kaydedilerek ihale iptal edilir.

168
 Sözleşme yapılmasında idarenin görev ve sorumluluğu
Madde 45- İdare, 42 ve 44 üncü maddede yazılı süre içinde sözleşme yapılması
hususunda kendisine düşen görevleri yapmakla yükümlüdür. İdarenin bu yükümlülüğü yerine
getirmemesi halinde, istekli sürenin bitmesini izleyen günden itibaren en geç beş gün içinde,
on gün süreli bir noter ihbarnamesi ile bildirmek şartıyla, taahhüdünden vazgeçebilir. Bu
takdirde geçici teminat geri verilir ve istekli teminat vermek için yaptığı belgelendirilmiş
giderleri istemeye hak kazanır. Bu zarar, sebep olanlara tazmin ettirilir ve ayrıca haklarında 60
ıncı madde hükümleri uygulanır.

İhalenin sözleşmeye bağlanması

Madde 46- (Değişik birinci fıkra: 30/7/2003-4964/28 md.)Yapılan bütün ihaleler bir
sözleşmeye bağlanır. Sözleşmeler idarece hazırlanır ve ihale yetkilisi ile yüklenici tarafından
imzalanır. Yüklenicinin ortak girişim olması halinde, sözleşmeler ortak girişimin bütün
ortakları tarafından imzalanır. İhale dokümanında aksi belirtilmedikçe sözleşmelerin notere
tescili ve onaylattırılması zorunlu değildir.

İhale dokümanında belirtilen şartlara aykırı sözleşme düzenlenemez.

Sonuç bildirimi 21
Madde 47- (Değişik: 20/11/2008-5812/17 md.)
Bu Kanun kapsamında yer alan idarelerin yapım işleri ile mal ve hizmet alımlarının
sonuçları, 42 nci maddeye göre gönderilenler hariç, en geç onbeş gün içinde Kuruma bildirilir.
Bu sonuçlardan Kanun kapsamındaki ihalelere ilişkin olanlar Kurum tarafından Kamu İhale
Bülteninde yayımlanır. Sonuç bildirimlerinde yer verilecek bilgiler ile savunma, güvenlik ve
istihbarat alanlarında görev yapan idarelerin Kanun kapsamında yaptıkları mal ve hizmet
alımları ile yapım işlerine ilişkin ihale sonuçlarından hangilerinin yayımlanacağı ilgili idarenin
görüşü alınarak Kurum tarafından belirlenir.

BEŞİNCİ BÖLÜM
Danışmanlık Hizmet İhaleleri ile İlgili Özel Hükümler

Danışmanlık hizmetleri
Madde 48- (Değişik: 20/11/2008-5812/18 md.)
Mimarlık ve mühendislik, etüt ve proje, harita ve kadastro, her ölçekte imar planı, imar
uygulama, ÇED raporu hazırlanması, plan, yazılım geliştirme, tasarım, teknik şartname
hazırlanması, denetim ve kontrolörlük gibi teknik, mali, hukuki veya benzeri alanlardaki
hizmetler, danışmanlık hizmet sunucularından alınır.

Danışmanlık hizmetleri, bu bölümde yer alan hükümlere uygun olarak sadece belli
istekliler arasında ihale usulü ile ihale edilir. (Değişik son cümle: 31/3/2012-6288/6 md.)
Ancak yaklaşık maliyeti 13 üncü maddenin (b) bendinin (2) numaralı alt bendinde hizmet
alımları için öngörülen üst limit tutarının dört katının altında kalan danışmanlık hizmetleri,
hizmet alımı ihalesiyle gerçekleştirilebilir.

Ön yeterlik ve isteklilerin belirlenmesi

Madde 49 - Ön yeterlik ilânları 13 üncü maddede belirlenen süre ve esaslar dahilinde
yapılır.

21
Bu madde başlığı “İhale sonucunun ilânı” iken, 20/11/2008 tarihli ve 5812 sayılı Kanunun 17 nci maddesiyle
metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.

169
 Bu Kanun hükümlerine göre yapılan ön yeterlik ilânında, adayların genel
uygunluklarını, malî kapasitelerini ve teknik yeteneklerini değerlendirmek üzere belirlenen ön
yeterlik kriterlerine ilişkin bilgiler yer alır. Ayrıca bu ilânda, kısa listeye alınmak ve teklif
vermek üzere davet edilecek adayların sayısı veya sayı aralığı belirtilir.

Ön yeterlik ilânı sonucunda başvuru sunan adayların, ön yeterlik dokümanı ve ilânında

belirtilen ön yeterlik kriterlerine göre değerlendirilmesi sonucunda, yeterlikleri tespit edilenler
arasından en az üç en fazla on adayın yer alacağı kısa liste oluşturulur.

İhaleye davet
Madde 50- 49 uncu maddeye göre oluşturulan listede yer alan adaylara, teknik ve malî
tekliflerini hazırlayabilmeleri için en az 13 üncü maddedeki süreler verilerek, ihale dokümanı
ile birlikte ihaleye davet mektubu gönderilir. Ön yeterlik değerlendirmesi sonucunda yeterli
bulunmayanlar ile kısa listede yer verilmeyen adaylara yazılı olarak bildirim yapılır. İhaleye
davet edilebilecek aday sayısının üçten az olması halinde davet mektubu gönderilmez ve ihale
yapılmaz. 22

İstekliler tekliflerini hazırlarken ihale dokümanında açıklanmasına ihtiyaç duyulan

hususlarla ilgili olarak son teklif verme gününden yirmi gün öncesine kadar yazılı olarak
açıklama talep edebilir. İdarece açıklama yapılması halinde yapılan açıklama, kısa listede yer
alan bütün isteklilere son teklif verme gününden en az on gün öncesinde bilgi sahibi olmalarını
temin edecek şekilde yazılı olarak gönderilir.

Davet mektubu gönderildikten sonra, tekliflerin hazırlanmasını veya işin

gerçekleştirilmesini etkileyebilecek maddi veya teknik hatalar veya eksikliklerin idarece tespit
edilmesi veya isteklilerce yazılı olarak bildirilmesi halinde, ihale dokümanında değişiklikler
yapılabilir. Yapılan bu değişikliklere ilişkin ihale dokümanının bağlayıcı bir parçası olan
zeyilname kısa listede yer alan bütün isteklilere, son teklif verme gününden en az on gün
öncesinde bilgi sahibi olmalarını temin edecek şekilde gönderilir. Zeyilname ile yapılan
değişiklikler nedeniyle tekliflerin hazırlanabilmesi için ek süreye ihtiyaç duyulması halinde,
ihale tarihi bir defaya mahsus olmak üzere en fazla yirmi gün ertelenebilir. Zeyilname
düzenlenmesi halinde, teklifini bu düzenlemeden önce vermiş olan isteklilere tekliflerini geri
çekerek, yeniden teklif verme imkanı sağlanır.

Tekliflerin hazırlanması ve verilmesi

Madde 51- İhale konusu danışmanlık hizmeti için teklif edilen bedelin yer aldığı teklif
mektubu ile geçici teminat isteklinin malî teklifini oluşturur. Bu teklif, üzerine malî teklif
olduğu yazılmak suretiyle bir zarfa konulur. Teklif mektuplarının 30 uncu maddede belirtilen
şartlara uygun olması zorunludur.

Teknik değerlendirme için istenilen diğer bütün belgeler isteklinin teknik teklifini
oluşturur. Bu teklif, üzerine teknik teklif olduğu yazılmak suretiyle ayrı bir zarfa konulur.

22
30/7/2003 tarihli ve 4964 sayılı Kanunun 31 inci maddesiyle; bu fıkrada yer alan “kırk gün süre” ibaresi “13

üncü maddedeki süreler” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

170
 Her iki zarfın üzerine de isteklinin adı, soyadı veya ticaret unvanı, tebligata esas açık
adresi ve teklifin hangi işe ait olduğu yazılır. Zarfların yapıştırılan yerleri istekli tarafından
imzalanır ve mühürlenir.

Malî ve teknik teklife ait zarflar birlikte ayrı bir zarf veya paket içerisine konularak,
üzerine isteklinin adı, soyadı veya ticaret unvanı, tebligata esas açık adresi, teklifin hangi işe ait
olduğu ve ihaleyi yapan idarenin açık adresi yazılmak suretiyle sunulur.

Tekliflerin değerlendirilmesi ve ihalenin yapılması

Madde 52- İhale komisyonunca ihalenin yapılacağı saatte kaç teklif verilmiş olduğu bir
tutanakla tespit edilerek, hazır bulunanlara duyurulur ve hemen ihaleye başlanır. İhale
komisyonu teklif zarflarını alınış sırasına göre inceler. 30 uncu maddenin birinci fıkrasına
uygun olmayan zarflar bir tutanak ile belirlenerek değerlendirmeye alınmaz. Teknik tekliflere
ait zarflar isteklilerle birlikte hazır bulunanlar önünde alınış sırasına göre açılarak, istenilen
belgelerin tam olarak verilmiş olup olmadığı kontrol edilir ve durum bir tutanakla tespit olunur.
Malî teklifleri içeren zarflar ise bir tutanağa bağlanarak açılmaksızın ihale komisyonunca toplu
halde paketlenir, mühürlenip imzalanarak muhafaza altına alınır. Bu aşamada; hiçbir teklifin
reddine veya kabulüne karar verilmez, teklifi oluşturan belgeler düzeltilemez ve
tamamlanamaz. Teklifler ihale komisyonunca hemen değerlendirilmek üzere oturum kapatılır.

Verilen teklifler, zeyilname düzenlenmesi hali hariç herhangi bir sebeple geri alınamaz
ve değiştirilemez.

Danışmanlık hizmet ihalelerinde tekliflerin değerlendirilmesi, teknik ve malî

değerlendirme olmak üzere iki aşamada yapılır. İlk aşamada teknik teklif, ikinci aşamada ise
malî teklif değerlendirilir ve her iki aşama için ayrı puanlama yapılır. Teknik ve malî puan için
belirlenen ağırlık katsayıları dikkate alınarak yapılan hesaplama sonucunda toplam puan tespit
edilir. Teknik ve malî puan ağırlık katsayıları, teknik puan ağırlığı daha yüksek olmak üzere
hizmetin niteliği ve özgünlüğüne göre farklı oranlarda belirlenebilir.

Bu ihalelerde teknik değerlendirme kriterleri, 10 uncu Maddede belirtilen kriterlere

uygun olarak belirlenir. İhale dokümanı ve davet mektubunda belirtilen bu kriterlerin
belirlenmesinde; benzer nitelik ve ölçekteki sözleşmeleri yerine getirme deneyimi, iş için
önerilen yöntem, organizasyon yapısı, yönetici kadrosu ile işi yürütecek teknik personelinin
eğitimi ve mesleki nitelikleri esas alınır.

Tekliflerin değerlendirilmesinde, öncelikle isteklilerin teknik değerlendirmeye esas

bütün belgelerinin ihale dokümanında istenilen şartlara uygun olarak düzenlenip
düzenlenmediği incelenir. Belgeleri eksik olan veya istenilen şartlara uygun olmadığı tespit
edilen isteklilerin teklifleri değerlendirme dışı bırakılır. (Değişik üçüncü ve dördüncü cümle:
20/11/2008-5812/19 md.) Ancak, teklifin esasını değiştirecek nitelikte olmaması kaydıyla
belgelerde bilgi eksikliği bulunması halinde, idarece belirlenen sürede isteklilerden bu eksik
bilgilerin tamamlanması yazılı olarak istenir. Belirlenen sürede eksik bilgileri tamamlamayan
istekliler değerlendirme dışı bırakılır ve geçici teminatları gelir kaydedilir.

İhale komisyonu ihale dokümanında ve davet mektubunda belirtilen teknik

değerlendirme kriterleri ve puanlara göre teknik değerlendirme yaparak isteklilerin teknik
puanlarını belirler. İhale dokümanında belirlenen asgari teknik puanın altında puan alan
isteklilere ait teklifler değerlendirme dışı bırakılır.

171
 Belgeleri eksik olan veya istenilen şartlara uygun olmadığı tespit edilen veya asgari
teknik puanın altında puan alan isteklilere, değerlendirme dışı bırakıldığı ve malî tekliflerinin
açılmadan malî tekliflerin açılacağı tarih ve saatte kendilerine veya vekillerine elden iade
edileceği yazılı olarak bildirilir. Aynı tarihte, asgari teknik puan ve üzerinde puan alan
isteklilere de malî tekliflerin açılacağı tarih ve saat yazılı olarak bildirilir.

İhale komisyonunca bildirilen tarih ve saatte öncelikle teknik değerlendirme sonuçları

ile teknik puanlar hazır bulunanlar önünde açıklanır. İhale komisyonunca toplu halde muhafaza
altına alınmış olan ve malî teklifleri içeren paket açılır. Teklifleri değerlendirme dışı bırakılan
isteklilerin malî teklif zarfları açılmaksızın kendilerine veya vekillerine elden iade edilerek, bu
istekliler ihale salonundan çıkarılır. (Değişik dördüncü cümle: 20/11/2008-5812/19 md.) Bu
işlemlerden sonra, asgari teknik puan ve üzerinde puan alan isteklilerin mali teklif zarfları açılır
ve teklif edilen fiyatlar ile yaklaşık maliyet açıklanarak bir tutanakla tespit edilir. İade
edilemeyen malî tekliflere ait zarflar ihalenin sonuçlandırılmasından hemen sonra posta ile
gönderilir.

Malî teklif içerisinde teklif mektubu ile geçici teminatı bulunmayan veya usulüne uygun
olmayan istekliler değerlendirme dışı bırakılarak tutanakla tespit edilir. Teklif mektubu ile
geçici teminatı uygun olan isteklilere ait malî puanlar belirlenir.

Bu isteklilere ait teknik ve malî puanlar ihale dokümanında belirlenen ağırlık

katsayılarıyla çarpılarak toplam puanlar tespit edilir. Toplam puanı en yüksek olan istekli iş
tanımı, sözleşme şartları, personel ve malî teklif ile ilgili görüşme yapmak üzere davet edilir.
Ancak bu görüşme, ihale dokümanında yer alan şartları önemli ölçüde değiştirecek nitelikte
olmamalıdır. Görüşme sonucunda şartların netleştirilerek anlaşmaya varılması halinde, bu
istekliye ihale yapılır.

İhale komisyonu tarafından alınan karar ihale yetkilisinin onayına sunulur.

Yapılan görüşmede anlaşma sağlandığı halde ihale üzerinde kalan isteklinin sözleşme
imzalama yükümlülüğünü yerine getirmemesi halinde, idarece geçici teminatı gelir kaydedilir.
Bu durumda, teklif fiyatının ihale yetkilisince uygun görülmesi kaydıyla, ikinci en yüksek
toplam puana sahip istekli ile de görüşme yapmak suretiyle sözleşme imzalanır. İkinci
isteklinin sözleşme imzalama yükümlülüğünü yerine getirmemesi halinde, idarece geçici
teminatı gelir kaydedilir.

Gerek ön yeterlik sonucunda gerekse teknik veya malî değerlendirme sonucunda üçten
az aday veya isteklinin kalması halinde ihale yapılmaz.

ÜÇÜNCÜ KISIM
Kamu İhale Kurumu, Şikâyetlerin İncelenmesi ve Anlaşmazlıkların Çözümü

BİRİNCİ BÖLÜM
Kamu İhale Kurumu

Kamu İhale Kurumu

Madde 53- a) Bu Kanunla verilen görevleri yapmak üzere kamu tüzel kişiliğini haiz,
idari ve malî özerkliğe sahip Kamu İhale Kurumu kurulmuştur. Kamu İhale Kurumu, bu
Kanunda belirtilen esas, usul ve işlemlerin doğru olarak uygulanması konusunda görevli ve
yetkilidir.

172
 Kurumun ilişkili olduğu Bakanlık Maliye Bakanlığıdır. Kurumun merkezi Ankara'dadır.

Kurum görevini yerine getirirken bağımsızdır. Hiçbir organ, makam, merci ve kişi
Kurumun kararlarını etkilemek amacıyla emir ve talimat veremez.

Kamu İhale Kurumu; Kamu İhale Kurulu, Başkanlık ve hizmet birimlerinden oluşur.

b) Bu Kanuna göre yapılacak ihaleler ile ilgili olarak Kurumun görev ve yetkileri
aşağıda sayılmıştır:

1) İhalenin başlangıcından sözleşmenin imzalanmasına kadar olan süre içerisinde

idarece yapılan işlemlerde bu Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun olmadığına ilişkin
şikayetleri inceleyerek sonuçlandırmak.

2) Bu Kanuna ve Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununa ilişkin bütün mevzuatı, standart

ihale dokümanlarını ve tip sözleşmeleri hazırlamak, geliştirmek ve uygulamayı yönlendirmek.

3) İhale mevzuatı ile ilgili eğitim vermek, ulusal ve uluslararası koordinasyonu

sağlamak.

4) Yapılan ihaleler ve sözleşmelerle ilgili Kurum tarafından belirlenen şekilde bilgi

toplamak, adet, tutar ve diğer konular itibariyle istatistikler oluşturmak ve yayımlamak.

5) Haklarında ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilenlerin sicillerini tutmak.

6) Araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde bulunmak.

7) İhale ilânları ile ilgili esas ve usulleri düzenlemek, basılı veya elektronik ortamda
Kamu İhale Bültenini yayımlamak.

8) Yerli isteklilerin, yabancı ülkelerde açılan ihalelere katılmalarına engel olunduğunun

tespit edilmesi halinde, bu uygulamanın yapıldığı ülkenin isteklilerinin de, bu Kanun
kapsamında yapılan ihalelere katılmalarının önlenmesine yönelik tedbirlerin alınmasını ve
gerekli düzenlemelerin yapılmasını sağlamak üzere Bakanlar Kuruluna teklifte bulunmak.

9) Kurumun yıllık bütçesi ile kesin hesabını ve yıllık çalışma raporlarını hazırlamak,
Kurum bütçesinin uygulanmasını, gelirlerin toplanmasını ve giderlerin yapılmasını sağlamak.

(Mülga paragraf: 20/11/2008-5812/20 md.)

Kurum, görevlerinin yerine getirilmesinde resmi ve özel bütün kurum, kuruluş ve

kişilerden belge, bilgi ve görüş isteyebilir. Belge, bilgi ve görüşlerin istenilen süre içinde
verilmesi zorunludur.

Kurum, Kurul kararıyla bu Kanunun ve Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun

uygulanmasına ilişkin standart ihale dokümanı, tip sözleşme, yönetmelik ve tebliğler çıkarmaya
yetkilidir. Kurul ve Kurum yetkilerini, düzenleyici işlemler tesis ederek ve özel nitelikli kararlar
alarak kullanır. Standart ihale dokümanları, tip sözleşmeler, yönetmelik ve tebliğler Resmî
Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulur.

173
 c) (Değişik: 24/10/2011-KHK-661/57 md.) Kurumun karar organı biri başkan, biri
ikinci başkan olmak üzere dokuz üyeden oluşan Kamu İhale Kuruludur. Kamu İhale Kurulu
üyeleri Maliye Bakanının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca atanır. Bakanlar Kurulu, atamayla
birlikte Kurul Başkanını ve İkinci Başkanı da görevlendirir. Kurul Başkanı, Kurumun da
başkanıdır.

(Değişik: 24/10/2011-KHK-661/57 md.) Üyelerin en az dört yıllık öğrenim veren

hukuk, iktisat, siyasal bilgiler, işletme, iktisadi ve idari bilimler, mimarlık ve mühendislik
fakülteleri ile bunlara denkliği yetkili makamlarca kabul edilen yurtdışındaki yükseköğretim
kurumlarından mezun olmaları gerekir. Kurul üyeliğine atanacak kişilerin; kamu kurum ve
kuruluşlarında en az oniki yıl hizmetinin bulunması, kamu ihale mevzuatı ile ilgili yargılama,
inceleme, denetleme, uygulama veya danışma konularında fiilen en az dört yıl çalışarak ulusal
veya uluslararası ihale mevzuatı açısından kanıtlanmış niteliğe ve deneyime sahip olmaları,
geçmişte ve halen bir siyasi parti ile aday gösterilme dâhil üyelik ve görev alma ilişkilerinin
bulunmaması gerekir.

(Değişik: 12/6/2002-4761/15 md.) (Değişik birinci ve ikinci cümle: 24/10/2011-

KHK-661/57 md.) Kurul üyelerinin görev süresi dört yıldır. Bir üye bir defadan fazla
seçilebilir. Kurul üyelerinin görev süresi dolmadan görevlerine son verilemez. Ancak üyeler,
ciddi bir hastalık veya engellilik nedeniyle iş görememeleri veya atamaya ilişkin şartları
kaybetmeleri halinde atandıkları usule göre süresi dolmadan görevden alınır. Üyeler görevi
kötüye kullanmaktan veya yüz kızartıcı bir suçtan mahkûm olmaları halinde ise Başbakan
onayıyla görevden alınır. Görevden alma nedeniyle veya süresi dolmadan herhangi bir sebeple
boşalan Kurul üyeliklerine bir ay içerisinde yukarıda belirtilen esaslara göre yeniden atama
yapılır. 23 (Mülga son cümle: 20/11/2008-5812/20 md.)

Kurumun genel yönetim ve temsili ile Kurulca alınan kararların yürütülmesi başkana
aittir. Başkanın izin, hastalık, yurt içi veya yurt dışı görevlendirme ve görevden alınma
hallerinde ikinci başkan başkana vekalet eder.

(Ek paragraf: 20/11/2008-5812/20 md.) Dava açma, icra takibi yapma ve

mahkemelerce verilen kararlara karşı üst mercilere başvurmaktan vazgeçme yetkisi ile üst
dereceli mahkemelerce verilen kararlara karşı karar düzeltme yoluna gidilmesinden vazgeçme
yetkisi Kurula aittir.

d) Kurul üyeleri, Yargıtay Birinci Başkanlık Kurulu huzurunda üyeliklerinin devamı

süresince görevlerini tarafsız ve dürüst olarak yerine getireceklerine, bu Kanun hükümlerine ve
ilgili mevzuata aykırı hareket etmeyeceklerine ve ettirmeyeceklerine dair yemin ederler. Yemin
için yapılan başvuru Yargıtay’ca acele işlerden sayılır. Kurul üyeleri yemin etmedikçe göreve
başlayamazlar.

e) (Değişik birinci cümle: 20/11/2008-5812/20 md.) Kurul Başkan ve üyeleri, asli

görevlerini aksatmamak kaydıyla telif ücreti karşılığı bilimsel amaçlı yayın yapabilir, ücret
karşılığı ders verebilir, bunun dışında özel bir kanuna dayanmadıkça resmi veya özel hiçbir
görev alamaz, dernek, vakıf, kooperatif ve benzeri yerlerde yöneticilik yapamaz, ticaretle
uğraşamaz, serbest meslek faaliyetinde bulunamaz. Kurul üyeleri, göreve başlamadan önce
sahip oldukları Hazine Müsteşarlığı tarafından çıkarılan borçlanmaya ilişkin menkul kıymetler
dışındaki, piyasada faaliyet gösteren tüzel kişilere veya bunların iştiraklerine ait her türlü
hisselerini ya da menkul kıymetlerini üçüncü dereceye kadar kan ve ikinci dereceye kadar kayın

23
25/4/2013 tarihli ve 6462 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle; bu fıkrada yer alan “sakatlık” ibaresi “engellilik”
olarak değiştirilmiştir.

174
hısımlar ve evlatlıkları dışındakilere, görev sürelerinin başlamasını izleyen otuz gün içinde
satmak veya devretmek suretiyle elden çıkarmak zorundadır. Bu hükme uygun hareket etmeyen
üyeler üyelikten çekilmiş sayılır.

(Ek paragraf: 20/11/2008-5812/20 md.) Kurul kararları yerindelik denetimine tabi

tutulamaz.

(Ek paragraf: 20/11/2008-5812/20 md.) Kurul Başkan ve üyeleri ile Kurum personeli
hakemlik ve bilirkişilik yapamazlar.

Kurul üyeleri ile Kurum personeli görevlerini yerine getirmeleri sırasında ilgililere ve
üçüncü kişilere ait edindikleri gizli kalması gereken bilgi ve belgeleri, bu konuda kanunen
yetkili kılınan mercilerden başkasına açıklayamazlar, kendilerinin veya üçüncü şahısların
yararına kullanamazlar. Bu yükümlülük görevden ayrılmalarından sonra da devam eder.
(Değişik üçüncü ve dördüncü cümle: 20/11/2008-5812/20 md.) Kurul üyeleri ve Kurum
personeli, görevleri nedeniyle işledikleri ve kendilerine karşı işlenen suçlar bakımından Devlet
memuru sayılırlar. Kurul üyeleri ile Kurum personelinin cezai ve hukuki sorumluluğuna ilişkin
olarak 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 104 üncü maddesi hükümleri
uygulanır.

f) Kurul üyeleri göreve başlama ve görevden ayrılma tarihlerini izleyen bir ay içinde ve
görevleri devam ettiği sürece her yıl genel mal beyanında bulunmak zorundadır.

g) Kurul, başkanın veya başkanın bulunmadığı durumda ikinci başkanın çağrısı üzerine
üye tam sayısı ile toplanır ve çoğunlukla karar alır. Oyların eşit olması halinde Başkanın
bulunduğu taraf çoğunlukta kabul edilir. Kurul üyeleri çekimser oy kullanamaz. Kurul üyeleri
oy ve kararlarından sorumludur. İzin, rapor, görevlendirme veya boşalan üyeliğe henüz atama
yapılmaması hallerinde en az altı üye ile toplanılabilir.24

Kurul üyeleri, kendilerini ve üçüncü dereceye kadar kan ve ikinci dereceye kadar kayın
hısımları ile evlatlıklarını ilgilendiren kararlarla ilgili toplantı ve oylamaya katılamaz.

Bu maddede belirtilen haller dışında bir nedenle bir takvim yılında beş toplantıya
katılmayan üyeler üyelikten çekilmiş sayılır.

h) (Değişik birinci cümle: 20/11/2008-5812/20 md.) Başkana görevlerinde yardımcı

olmak üzere Başkanın önerisi üzerine Bakan tarafından dört başkan yardımcısı atanabilir.
Başkan yardımcıları, Kurul üyeliğine atanacaklarda aranan niteliklere sahip olanlar arasından
veya en az dört yıllık öğrenim veren hukuk, iktisat, siyasal bilgiler, işletme, iktisadi ve idari
bilimler, mimarlık ve mühendislik fakülteleri ile bunlara denkliği yetkili makamlarca kabul
edilen yurt dışındaki yüksek öğretim kurumlarından mezun olduktan sonra aralıksız olarak en
az on yıldan beri Kurumda meslek personeli olarak çalışmakta bulunanlar arasından atanır.2526

24
24/10/2011 tarihli ve 661 sayılı KHK’nın 57 nci maddesiyle; bu bentte yer alan “yedi üye” ibaresi “altı üye”
şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
25
24/10/2011 tarihli ve 661 sayılı KHK’nın 57 nci maddesiyle; bu bentte yer alan “Kurul kararı ile” ibaresi “Bakan
tarafından” şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
26
4/7/2012 tarihli ve 6353 sayılı Kanunun 29 uncu maddesiyle; bu paragrafta yer alan “üç” ibaresi “dört” olarak
değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

175
 Kurumun hizmet birimleri, kurumun görev ve yetkilerinin gerektirdiği sayıda daire
başkanlıkları şeklinde teşkilatlanmış ana hizmet birimleri, danışma birimleri ve yardımcı
hizmet birimlerinden oluşur. (Ek cümle: 24/10/2011-KHK-661/57 md.) Kurumda; Baş Hukuk
Danışmanı kadrosuna atanacakların hukuk fakültesi mezunu olması ve mesleki açıdan yeterli
bilgi ve deneyime sahip olmaları ve meslekleri ile ilgili olarak kamu kurum ve kuruluşlarında
oniki yıl ve üzeri kamu hizmetinde bulunmaları; Kurum Müşaviri ve Başkanlık Müşaviri
kadrolarına atanacakların en az dört yıllık öğretim veren fakülteler ile bunlara denkliği yetkili
makamlarca kabul edilen yurtiçi ve yurtdışındaki yükseköğretim kurumlarından mezun
olmaları ve memuriyete esas kamu kurum ve kuruluşlarında en az oniki yıl ve üzeri kamu
hizmetinde bulunmaları; Daire Başkanı kadrosuna atanacakların en az dört yıllık öğretim veren
fakülteler ile bunlara denkliği yetkili makamlarca kabul edilen yurtiçi ve yurtdışındaki
yükseköğretim kurumlarından mezun olmaları ve memuriyete esas kamu kurum ve
kuruluşlarında en az on yıl ve üzeri kamu hizmetinde bulunmaları gerekir. (Ek cümle:
20/11/2008-5812/20 md.; Değişik: 24/10/2011-KHK-661/57 md.) Daire Başkanlarının ve
diğer personelin ataması Başkan tarafından yapılır.

Kurum hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler, kamu ihale uzman ve uzman
yardımcılarından oluşan meslek personeli ve diğer personel eliyle yürütülür. Bunlar, sözleşmeli
olarak istihdam edilir.

Kamu ihale uzman yardımcılığına atanacakların; yönetmelikte belirlenen yabancı

dillerden en az birini iyi derecede bilmeleri, en az dört yıllık eğitim veren hukuk, iktisat, siyasal
bilgiler, işletme, iktisadi ve idari bilimler, mimarlık ve mühendislik fakülteleri ile bunlara
denkliği yetkili makamlarca kabul edilen yurt dışındaki yüksek öğretim kurumlarından mezun
olmaları, yönetmelikte belirtilen özel yarışma sınavında başarılı olmaları ve sınavın yapıldığı
yılın Ocak ayının ilk gününde otuz yaşını doldurmamış olmaları gerekir. Bu şekilde kamu
ihale uzman yardımcılığına atananlardan, en az üç yıl fiilen çalışan, her yıl olumlu sicil alan ve
katılmış olduğu eğitim faaliyetleri ile görevdeki performansı gibi yönetmelikle belirlenen esas
ve kriterler dahilinde kamu ihale uzmanlığı görevini başarılı bir şekilde yürütebileceği
anlaşılanlar kamu ihale uzmanlığı yeterlik sınavına girmeye hak kazanır. Yeterlik sınavında
başarılı olanlar kamu ihale uzmanı olarak atanırlar, kamu ihale uzmanlığı yeterlik sınavına
girmeye hak kazanamayanlar ile bu sınavda başarılı olamayanların Kurumda durumlarına
uygun başka bir göreve atamaları yapılır. 27 Kamu ihale uzmanlarının mesleğe giriş ve yeterlik
sınavlarına, görev, yetki ve sorumluluklarına, çalışma esas ve usullerine ilişkin hususlar Kurul
kararıyla yürürlüğe konulacak yönetmelikle düzenlenir.

Kurumun hizmet birimleri ile bunların görev ve sorumlulukları, personelin atanma ve

çalışma usul ve esasları ile çalıştırılacak sözleşmeli personelin unvanı, sayısı, nitelikleri
Kurulun önerisi ve Maliye Bakanlığının görüşü üzerine Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılacak
yönetmelikle düzenlenir.

Kurum personeli, bu Kanunda öngörülen hükümler saklı kalmak kaydıyla 657 sayılı
Devlet Memurları Kanununa tâbidir.

i) Kurul başkan ve üyelerinin aylık ücretleri Maliye Bakanının önerisi üzerine Bakanlar
Kurulunca belirlenir.

27
12/6/2002 tarihli ve 4761 sayılı Kanunun 15 inci maddesiyle; bu fıkrada geçen “Kurum ile ilişikleri kesilir.”
ibaresi “Kurumda durumlarına uygun başka bir göreve atamaları yapılır” olarak değiştirilmiş ve metne
işlenmiştir.

176
 Kurum personelinin ücretleri ile diğer malî ve sosyal hakları, Kurulun önerisi ve Maliye
Bakanlığının görüşü üzerine Bakanlar Kurulunca belirlenecek miktar, usul ve esaslar
çerçevesinde Kurul tarafından belirlenir.

Kurul üyeliklerine atananlar ile Kurum personeli 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti
Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine tâbidir. Emeklilik açısından Kurul Başkanına Bakanlık
Müsteşarı, Kurul üyelerine Bakanlık Müsteşar Yardımcısı, Kurum Başkan Yardımcılarına
Bakanlık Genel Müdürü, Kurum Daire Başkanlarına Bakanlık Genel Müdür Yardımcısı için
tespit edilen ek gösterge, makam ve temsil tazminatları ile diğer malî hükümler uygulanır. Bu
görevlerde geçirilen süreler makam tazminatı ve yüksek hakimlik tazminatı ödenmesini
gerektiren görevlerde geçmiş sayılır.

Kurul Başkan ve üyeliklerine atananlardan atama yapılmadan önce kanunla kurulmuş

diğer sosyal güvenlik kurumlarına bağlı olanların istekleri halinde bu kurumlara bağlılıkları
devam eder ve bunlar hakkında yukarıdaki hükümler uygulanmaz.

(Değişik: 12/6/2002-4761/15 md.) Kurul Başkan ve üyeliklerine atananların Kurulda

görev yaptıkları sürede eski görevleriyle olan ilişikleri kesilir. Ancak kamu görevlisi iken
üyeliğe atananlar, memuriyete giriş şartlarını kaybetme dışındaki herhangi bir nedenle
görevlerinin sona ermesi, görevden ayrılma isteğinde bulunması veya görev sürelerinin dolması
durumunda otuz gün içinde eski kurumlarına başvurmaları halinde ilgili bakan veya atamaya
yetkili diğer makamlar tarafından mükteseplerine uygun bir kadroya atanırlar. Belirtilen atama
yapılırken Kurul Başkan ve üyelerinin Kurumda geçirdikleri süreler makam veya hâkim
sınıfından olup da yüksek hâkimlik tazminatını almaya başladıktan sonra atananlar için yüksek
hâkimlik tazminatı ödenmesini gerektiren görevlerde geçmiş olarak değerlendirilir. Kurumda
görev alanlar görevden ayrılma isteğinde bulunmaları halinde, durumları daha önce tâbi
oldukları Kanun hükümlerine göre hizmetlerinde değerlendirilmek suretiyle mükteseplerine
uygun bir kadroya, yetkili makamlarca atanır. Bu hükümler akademik unvanların
kazanılmasına ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla üniversitelerden gelen personel hakkında
da uygulanır.

(Ek paragraf: 20/11/2008-5812/20 md.) Mükteseplerine uygun bir kadroya atamaları

gerçekleşinceye kadar süresi dolması sebebiyle görevi sona eren Kurul Başkan ve üyelerine
almakta oldukları aylık ücret ile sosyal hak ve yardımların Kurum tarafından yapılmasına
devam olunur. Mükteseplerine uygun kadrolara atananlara, atama yapıldığı tarih itibarıyla
Kurum tarafından ödemede bulunulmasına son verilir. Bir kamu kurumunda çalışmayanlardan
Kurul Başkan ve üyeliğine atanıp süresi dolması sebebiyle görevi sona erenlere herhangi bir
göreve veya işe başlayıncaya kadar, görevlerinin sona erdiği tarihte almakta oldukları aylık
ücret ile sosyal hak ve yardımların Kurum tarafından yapılmasına devam olunur. Kurum
tarafından bu kapsamda yapılacak ödemeler üç ayı geçemez.

(Ek: 12/6/2002-4761/15 md.) Kamu ihale uzmanlığı hariç olmak üzere Kurumun
görev alanı ile ilgili konularda genel bütçeye dahil daireler ile katma bütçeli idareler ve kamu
iktisadi teşebbüslerinde çalışanlar kurumlarının, hâkimler ve savcılar ise kendilerinin
muvafakatı ile Kurumda görevlendirilebilir. Bu personel, kurumlarından maaşsız izinli sayılır
ve aylık, ödenek, her türlü zam ve tazminatları ile diğer malî ve sosyal hak ve yardımları
Kurumla ilgili arasında imzalanacak sözleşmede belirlenir. İzinli oldukları sürece
memuriyetleri ile ilgili özlük hakları devam ettiği gibi, bu süreler terfi ve emekliliklerinde
hesaba katılır, terfileri başkaca bir işleme gerek duyulmadan süresinde yapılır. Üniversite
öğretim elemanları uzmanlıklarına uyan işler için, 4.11.1981 tarihli ve 2547 sayılı Yüksek

177
Öğretim Kanununun 38 inci maddesine göre Kurumda görevlendirilebilir. Bu şekilde
görevlendirilecek personel sayısı toplam kadro sayısının % 10’unu aşamaz. 28

j) Kurumun gelirleri aşağıda belirtilmiştir:

1) (Değişik: 30/7/2003-4964/32 md.) Bu Kanun kapsamında yapılan ihalelere ilişkin

düzenlenecek sözleşmelerden, bedeli yüzmilyar Türk Lirasını (Dörtyüzellibinsekizyirmiüç
Türk Lirasını)* aşanlar için yükleniciden tahsil edilecek sözleşme bedelinin onbinde beşi
(İdareler ve noterler bu tutarın yüklenici tarafından Kurum hesaplarına yatırıldığını
sözleşmelerin imzalanması aşamasında aramak zorundadır.)

2) (Değişik: 20/11/2008-5812/20 md.; Değişik: 6/2/2014-6518/49 md.) Yaklaşık

maliyeti beş yüz bin Türk Lirasına (Yediyüzonüçbinaltıyüzellibeş Türk Lirasına)* kadar
olan ihalelerde üç bin Türk Lirası (Dörtbinikiyüzseksen Türk Lirası)*, beş yüz bin Türk
Lirasından (Yediyüzonüçbinaltıyüzellibeş Türk Lirasından)* iki milyon Türk Lirasına
(İkimilyonsekizyüzellidörtbinaltıyüzyirmialtı Türk Lirasına)* kadar olanlarda altı bin Türk
Lirası (Sekizbinbeşyüzaltmışiki Türk Lirası)*, iki milyon Türk Lirasından
(İkimilyonsekizyüzellidörtbinaltıyüzyirmialtı Türk Lirasından)* on beş milyon Türk
Lirasına (Yirmibirmilyondörtyüzdokuzbinaltıyüzdoksanyedi Türk Lirasına)* kadar
olanlarda dokuz bin Türk Lirası (Onikibinsekizyüzkırküç Türk Lirası)*, on beş milyon Türk
Lirası (Yirmibirmilyondörtyüzdokuzbinaltıyüzdoksanyedi Türk Lirası)* ve üzerinde
olanlarda on iki bin Türk Lirası (Onyedibinyüzyirmialtı Türk Lirası)*
tutarındaki itirazen şikâyet başvuru bedeli.

3) Eğitim, kurs, seminer ve toplantı faaliyetlerinden elde edilecek gelirler.

4) (Değişik: 20/11/2008-5812/20 md.) Her türlü basılı evrak, form, ilan, doküman ve
yayınlar ile Elektronik Kamu Alımları Platformunun işletilmesinden elde edilecek gelirler.

5) Gerektiğinde genel bütçeden yapılacak yardımlar.

6) Diğer gelirler.

Kuruma ait gelirler T.C. Merkez Bankası veya Türk bankalarından birisi nezdinde
açılacak bir hesapta toplanır.

Kurumun mal ve varlıkları Devlet malı sayılır, haczedilemez, rehnedilemez. Kurumun

tahsil edilemeyen gelirleri 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun
hükümlerine göre mal sandıklarınca tahsil edilerek bir ay içerisinde Kurum hesaplarına
aktarılır.

28
20/11/2008 tarihli ve 5812 sayılı Kanunun 20 nci maddesiyle; bu paragrafın başına “Kamu ihale
uzmanlığı hariç olmak üzere” ibaresi eklenmiş ve metne işlenmiştir.

*
Kamu İhale Kurumu’nun 2018/1 sayılı Tebliği ile 19/01/2018 tarihli ve 30306 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanmış olup 01.02.2018 – 31.01.2019 dönemini kapsamaktadır.

178
 k) Kurumun giderleri, Kurul kararıyla yürürlüğe giren yıllık bütçeye göre yapılır.
Kurumun bütçe yılı takvim yılıdır. Bütçe, bütçe yılının başlamasından önceki otuz gün içinde
hazırlanır.

Kurumun bütçe uygulama sonuçlarına ilişkin yıllık malî raporu ve bütçe kesin hesabı
Bakanlar Kurulu Kararı ile ibra edilir.

Kurumun yıllık hesapları ile gelir ve harcamalarına ilişkin iş ve işlemleri, Sayıştay

denetimine tâbidir.

İKİNCİ BÖLÜM
İhalelere Yönelik Başvurular ve İnceleme 29

İhalelere yönelik başvurular 30

Madde 54 - (Değişik: 20/11/2008-5812/21 md.)
İhale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya
zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden aday veya istekli ile
istekli olabilecekler, bu Kanunda belirtilen şekil ve usul kurallarına uygun olmak şartıyla
şikayet ve itirazen şikayet başvurusunda bulunabilirler.

Şikayet ve itirazen şikayet başvuruları, dava açılmadan önce tüketilmesi zorunlu idari
başvuru yollarıdır.

Şikayet başvuruları idareye, itirazen şikayet başvuruları Kuruma hitaben yazılmış imzalı
dilekçelerle yapılır.

Dilekçelerde aşağıdaki hususlara yer verilir:

a) Başvuru sahibinin, varsa vekil ya da temsilcisinin adı, soyadı veya unvanı ve adresi.

b) İhaleyi yapan idarenin ve ihalenin adı veya ihale kayıt numarası.

c) Başvuruya konu olan durumun farkına varıldığı veya bildirildiği tarih.

d) Başvurunun konusu, sebepleri ve dayandığı deliller.

e) İtirazen şikayet başvurularında idareye yapılan şikayetin ve varsa şikayete ilişkin

idare kararının bildirim tarihi.
Şikayet dilekçelerine, başvuruda bulunmaya yetkili olunduğuna dair belgeler ile imza
sirkülerinin aslı veya yetkili mercilerce onaylı örneğinin eklenmesi zorunludur. Aday veya
isteklinin başvuru belgeleri veya teklif zarfı içerisinde bu belgelerinin bulunması durumunda,
dilekçe ekinde söz konusu belgeler aranmaz.

İtirazen şikayette bulunanlardan 53 üncü maddenin (j) bendinin (2) nolu alt bendinde
belirtilen bedelin dört katı tutarına kadar başvuru teminatı alınmasına Bakanlar Kurulunca karar

29
Bu bölüm başlığı “İnceleme Talebinde Bulunulması ve Şikâyetlerin İncelenmesi” iken, 20/11/2008 tarihli ve

5812 sayılı Kanunun 21 inci maddesiyle metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.

30
Bu madde başlığı “İnceleme talebinde bulunulması” iken, 20/11/2008 tarihli ve 5812 sayılı Kanunun 21 inci
maddesiyle metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.

179
verilebilir. Başvuru teminatları Kurum hesaplarına yatırılır. Bu teminatlar Kurum gelirleri ile
ilişkilendirilmeksizin ayrı hesaplarda tutulur.

İtirazen şikayet dilekçelerine, başvuruda bulunmaya yetkili olunduğuna dair belgeler ile
imza sirkülerinin aslı veya yetkili mercilerce onaylı örneklerinin, varsa şikayete idarece verilen
cevabın bir örneği ile başvuru bedeli ve teminatının Kurum hesaplarına yatırıldığına dair
belgenin eklenmesi zorunludur.

Aynı kişi tarafından birden fazla ihaleye, birden fazla kişi tarafından ise aynı ihaleye tek
dilekçe ile başvuruda bulunulamaz.

(Ek: 6/2/2014-6518/50 md.) Başvuruların ihaleyi yapan idare veya Kurum dışındaki
idari mercilere ya da yargı mercilerine yapılması ve başvuru dilekçelerinin bu merciler
tarafından ilgisine göre idareye veya Kuruma gönderilmesi hâlinde, dilekçelerin idare veya
Kurum kayıtlarına girdiği tarih, başvuru tarihi olarak kabul edilir.

Belirtilen hususlara aykırılık içeren ve henüz başvuru süresi dolmamış olan

başvurulardaki eksiklikler, idare veya Kurumun bildirim yapma zorunluluğu bulunmaksızın,
başvuru süresinin sonuna kadar başvuru sahibi tarafından giderilebilir.

Başvurular üzerine ihaleyi yapan idare veya Kurum tarafından gerekçeli olarak;

a) İhale sürecinin devam etmesine engel oluşturacak ve düzeltici işlemle

giderilemeyecek hukuka aykırılığın tespit edilmesi halinde ihalenin iptaline,

b) İdare tarafından düzeltme yapılması yoluyla giderilebilecek ve ihale sürecinin

kesintiye uğratılmasına gerek bulunmayan durumlarda, düzeltici işlem belirlenmesine,

c) Başvurunun süre, usul ve şekil kurallarına uygun olmaması, usulüne uygun olarak
sözleşme imzalanmış olması veya şikayete konu işlemlerde hukuka aykırılığın tespit
edilememesi veya itirazen şikayet başvurusuna konu hususun Kurumun görev alanında
bulunmaması hallerinde başvurunun reddine,

karar verilir. Kurumun görev alanında bulunmaması hali hariç, itirazen şikayet
başvurusunun reddedilmesi durumunda, başvuru teminatı yatırılan hallerde teminatın gelir
kaydedilmesine de karar verilir.

Dinamik alım sistemi, elektronik eksiltme ve çerçeve anlaşmalara ilişkin başvuru esas
ve usulleri Kurum tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikle belirlenir.

İdareye şikayet başvurusu 31

Madde 55 - (Değişik: 20/11/2008-5812/22 md.)
Şikayet başvurusu, ihale sürecindeki işlem veya eylemlerin hukuka aykırılığı iddiasıyla
bu işlem veya eylemlerin farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gereken tarihi izleyen
günden itibaren 21 inci maddenin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde beş gün, diğer
hallerde ise on gün içinde ve sözleşmenin imzalanmasından önce, ihaleyi yapan idareye yapılır.
İlanda yer alan hususlara yönelik başvuruların süresi ilk ilan tarihinden, ön yeterlik veya ihale
dokümanının ilana yansımayan diğer hükümlerine yönelik başvuruların süresi ise dokümanın
satın alındığı tarihte başlar.

İlan, ön yeterlik veya ihale dokümanına ilişkin şikayetler birinci fıkradaki süreleri
aşmamak üzere en geç ihale veya son başvuru tarihinden üç iş günü öncesine kadar yapılabilir.
Bu yöndeki başvuruların idarelerce ihale veya son başvuru tarihinden önce sonuçlandırılması
esastır. Şikayet üzerine yapılan incelemede tekliflerin hazırlanmasını veya işin

Bu madde başlığı “İdare tarafından inceleme” iken, 20/11/2008 tarihli ve 5812 sayılı Kanunun 22 nci maddesiyle
31

metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.

180
gerçekleştirilmesini etkileyebilecek maddi veya teknik hataların veya eksikliklerin bulunması
ve idarece ihale dokümanında düzeltme yapılmasına karar verilmesi halinde, gerekli düzeltme
yapılarak 29 uncu maddede belirtilen usule göre son başvuru veya ihale tarihi bir defaya mahsus
olmak üzere ertelenir. Ancak belirlenen maddi veya teknik hataların veya eksikliklerin ilanda
da bulunması halinde 26 ncı maddeye göre işlem tesis edilir.

İdare, şikayet başvurusu üzerine gerekli incelemeyi yaparak on gün içinde gerekçeli bir
karar alır. Alınan karar, şikayetçi ile diğer aday veya istekliler ile istekli olabileceklere karar
tarihini izleyen üç gün içinde bildirilir. İlan ile ihale veya ön yeterlik dokümanına yönelik
başvurular dışında istekli olabileceklere bildirim yapılmaz.

Belirtilen süre içinde bir karar alınmaması durumunda başvuru sahibi tarafından karar
verme süresinin bitimini, süresinde alınan kararın uygun bulunmaması durumunda ise başvuru
sahibi dahil aday, istekli veya istekli olabilecekler tarafından idarece alınan kararın bildirimini
izleyen on gün içinde Kuruma itirazen şikayet başvurusunda bulunulabilir.

İdareye şikayet başvurusunda bulunulması halinde, başvuru üzerine alınan kararın son
bildirim tarihini, süresi içerisinde bir karar alınmaması halinde ise bu sürenin bitimini izleyen
tarihten itibaren on gün geçmeden ve itirazen şikayet başvurusunda bulunulmadığı hususuna
ilişkin sorgulama yapılmadan veya itirazen şikayet başvurusunda bulunulması halinde ise
Kurum tarafından nihai karar verilmeden sözleşme imzalanamaz.

Kuruma itirazen şikayet başvurusu 32

Madde 56 - (Değişik: 20/11/2008-5812/23 md.)
İdareye şikayet başvurusunda bulunan veya idarece alınan kararı uygun bulmayan aday,
istekli veya istekli olabilecekler tarafından 55 inci maddenin dördüncü fıkrasında belirtilen
hallerde ve sürede, sözleşme imzalanmadan önce itirazen şikayet başvurusunda bulunulabilir.
İhalenin iptaline ilişkin işlem ve kararlardan, sadece şikayet ve itirazen şikayet üzerine alınanlar
itirazen şikayete konu edilebilir ve bu kararlara karşı beş gün içinde doğrudan Kuruma
başvuruda bulunulabilir.

Kurum itirazen şikayet başvurularını başvuru sahibinin iddiaları ile idarenin şikayet
üzerine aldığı kararda belirlenen hususlar ve itiraz edilen işlemler bakımından eşit muamele
ilkesinin ihlal edilip edilmediği açılarından inceler. İdare tarafından şikayet veya itirazen
şikayet üzerine alınan ihalenin iptal edilmesi işlemine karşı yapılacak itirazen şikayet
başvuruları ise idarenin iptal gerekçeleriyle sınırlı incelenir.

Kanunda belirtilen sürelere ve usule uyulmadan sözleşme imzalanmış olması veya

itirazen şikayet başvurusundan feragat edilmesi itirazen şikayet başvurusunun incelenmesine
ve 54 üncü maddede sayılan kararlardan birinin alınmasına engel teşkil etmez.

Kurul tarafından gerekli görülen hallerde tarafların ve ilgililerin dinlenmesine karar

verilir. Bu durumda, Kurul tarafından tespit edilen tarihte taraflar ve ilgililer dinlenir.

Kurum, itirazen şikayete ilişkin nihai kararını, incelenen ihaleye ilişkin gerekli bilgi ve
belgeler ile ihale işlem dosyasının kayıtlara alındığı tarihi izleyen yirmi gün içinde vermek
zorundadır. Bu süre 21 inci maddenin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihaleler ile şikayet ve
itirazen şikayet üzerine alınan ihalenin iptal edilmesi işlemine karşı yapılacak itirazen şikayet
başvurularında on iş günü olarak uygulanır.

Kurum, gerekli gördüğü takdirde özel uzmanlık gerektiren teknik hususlarla ilgili olarak
ihtisas sahibi kamu veya özel hukuk tüzel kişileri ile gerçek kişilerin görüşüne başvurabilir.
Görüşüne başvurulan özel hukuk tüzel kişileri ile gerçek kişilere (8000) gösterge rakamının
memur aylıklarına uygulanan aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarı geçmemek
üzere Kurul tarafından belirlenen miktarda ödeme yapılır. Kamu görevlilerinin görüşüne
32
Bu madde başlığı “Kamu İhale Kurulu tarafından inceleme” iken, 20/11/2008 tarihli ve 5812 sayılı Kanunun 23
üncü maddesiyle metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.

181
başvurulması halinde ise personele diğer mevzuatta yer alan kısıtlamalara bağlı olmaksızın
(5000) gösterge rakamı esas alınmak suretiyle aynı esaslar çerçevesinde ödeme yapılır. Bu fıkra
uyarınca yapılacak ödemeler damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz.

Kurul tarafından verilen bütün kararlar, karar tarihini izleyen beş iş günü içinde taraflara
tebligata çıkarılır ve tebligata çıkarıldığı tarihi izleyen beş gün içinde Kurumun internet
sayfasında yayınlanır. Kararlara erişim ücrete tabi tutulamaz.

İdareler hukuki durumda değişiklik yaratan Kurul kararlarının gerektirdiği işlemleri

ivedilikle yerine getirmek zorundadır.

Yargısal inceleme
Madde 57- Şikâyetler ile ilgili Kurum tarafından verilen nihai kararlar Türkiye
Cumhuriyeti Mahkemelerinde dava konusu edilebilir ve bu davalar öncelikle görülür.

DÖRDÜNCÜ KISIM
Yasaklar ve Ceza Sorumluluğu

İhalelere katılmaktan yasaklama

Madde 58- (Değişik birinci fıkra: 30/7/2003-4964/ 35 md.) 17 nci maddede belirtilen
fiil veya davranışlarda bulundukları tespit edilenler hakkında fiil veya davranışlarının özelliğine
göre, bir yıldan az olmamak üzere iki yıla kadar, üzerine ihale yapıldığı halde mücbir sebep
halleri dışında usulüne göre sözleşme yapmayanlar hakkında ise altı aydan az olmamak üzere
bir yıla kadar, 2 nci ve 3 üncü maddeler ile istisna edilenler dahil bütün kamu kurum ve
kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan yasaklama kararı verilir. Katılma yasakları, ihaleyi yapan
bakanlık veya ilgili veya bağlı bulunulan bakanlık, herhangi bir bakanlığın ilgili veya bağlı
kuruluşu sayılmayan idarelerde bu idarelerin ihale yetkilileri, il özel idareleri ve belediyeler ile
bunlara bağlı birlik, müessese ve işletmelerde ise İçişleri Bakanlığı tarafından verilir.

Haklarında yasaklama kararı verilen tüzel kişilerin şahıs şirketi olması halinde
şirket ortaklarının tamamı hakkında, sermaye şirketi olması halinde ise sermayesinin
yarısından fazlasına sahip olan gerçek veya tüzel kişi ortaklar hakkında birinci fıkra hükmüne
göre yasaklama kararı verilir. Haklarında yasaklama kararı verilenlerin gerçek veya tüzel kişi
olması durumuna göre; ayrıca bir şahıs şirketinde ortak olmaları halinde bu şahıs şirketi
hakkında da, sermaye şirketinde ortak olmaları halinde ise sermayesinin yarısından fazlasına
sahip olmaları kaydıyla bu sermaye şirketi hakkında da aynı şekilde yasaklama kararı verilir.

İhale sırasında veya sonrasında bu fiil veya davranışlarda bulundukları tespit edilenler,
idarelerce o ihaleye iştirak ettirilmeyecekleri gibi yasaklama kararının yürürlüğe girdiği tarihe
kadar aynı idare tarafından yapılacak sonraki ihalelere de iştirak ettirilmezler.

Yasaklama kararları, yasaklamayı gerektiren fiil veya davranışın tespit edildiği tarihi
izleyen en geç kırkbeş gün içinde verilir. Verilen bu karar Resmi Gazetede yayımlanmak üzere
en geç onbeş gün içinde gönderilir ve yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Bu kararlar Kamu İhale
Kurumunca izlenerek, kamu ihalelerine katılmaktan yasaklı olanlara ilişkin siciller tutulur.33

33
Bu fıkrada geçen “en geç otuz gün” ibaresi, 30/7/2003 tarihli ve 4964 sayılı Kanunun 35 inci maddesiyle “en
geç kırkbeş gün” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

182
 İhaleyi yapan idareler, ihalelere katılmaktan yasaklamayı gerektirir bir durumla
karşılaştıkları takdirde, gereğinin yapılması için bu durumu ilgili veya bağlı bulunulan
bakanlığa bildirmekle yükümlüdür.

İsteklilerin ceza sorumluluğu

Madde 59- Taahhüt tamamlandıktan ve kabul işlemi yapıldıktan sonra tespit edilmiş
olsa dahi, 17 nci maddede belirtilen fiil veya davranışlardan Türk Ceza Kanununa göre suç
teşkil eden fiil veya davranışlarda bulunan gerçek veya tüzel kişiler ile o işteki ortak veya
vekilleri hakkında Türk Ceza Kanunu hükümlerine göre ceza kovuşturması yapılmak üzere
yetkili Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulur. Hükmolunacak cezanın yanısıra,
idarece 58 inci maddeye göre verilen yasaklama kararının bitiş tarihini izleyen günden itibaren
uygulanmak şartıyla bir yıldan az olmamak üzere üç yıla kadar bu Kanun kapsamında yer alan
bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan mahkeme kararıyla 58 inci
maddenin ikinci fıkrasında sayılanlarla birlikte yasaklanırlar.

Bu Kanun kapsamında yapılan ihalelerden dolayı haklarında birinci fıkra gereğince ceza
kovuşturması yapılarak kamu davası açılmasına karar verilenler ve 58 inci maddenin ikinci
fıkrasında sayılanlar yargılama sonuna kadar Kanun kapsamında yer alan kamu kurum ve
kuruluşlarının ihalelerine katılamaz. Haklarında kamu davası açılmasına karar verilenler,
Cumhuriyet Savcılıklarınca sicillerine işlenmek üzere Kamu İhale Kurumuna bildirilir.

Bu Kanunda belirtilen yasak fiil veya davranışları nedeniyle haklarında mükerrer ceza
hükmolunanlar ile bu kişilerin sermayesinin yarısından fazlasına sahip olduğu sermaye
şirketleri veya bu kişilerin ortağı olduğu şahıs şirketleri, mahkeme kararı ile sürekli olarak kamu
ihalelerine katılmaktan yasaklanır.

Bu madde hükümlerine göre; mahkeme kararı ile yasaklananlar ve ceza hükmolunanlar,

Cumhuriyet Savcılıklarınca sicillerine işlenmek üzere Kamu İhale Kurumuna, meslek
sicillerine işlenmek üzere de ilgili meslek odalarına bildirilir.

Sürekli olarak kamu ihalelerine katılmaktan yasaklanmış olanlara ilişkin mahkeme

kararları, Kamu İhale Kurumunca, bildirimi izleyen onbeş gün içinde Resmî Gazetede
yayımlanmak suretiyle duyurulur.

Görevlilerin ceza sorumluluğu

Madde 60- İhale yetkilisi ile ihale komisyonlarının başkan ve üyeleri ile ihale
işlemlerinden sözleşme yapılmasına kadar ihale sürecindeki her aşamada görev alan diğer
ilgililerin; 17 nci maddede belirtilen fiil veya davranışlarda bulunduklarının, görevlerini kanuni
gereklere uygun veya tarafsızlıkla yapmadıklarının, taraflardan birinin zararına yol açacak
ihmalde veya kusurlu hareketlerde bulunduklarının tespiti halinde, haklarında ilgili mevzuatları
gereğince disiplin cezası uygulanır. Ayrıca, fiil veya davranışlarının özelliğine göre haklarında
ceza kovuşturması da yapılır ve hükmolunacak ceza ile birlikte tarafların uğradıkları zarar ve
ziyan genel hükümlere göre kendilerine tazmin ettirilir. (Değişik son cümle: 30/7/2003-
4964/36 md.) Bu Kanuna aykırı fiil veya davranışlardan dolayı hüküm giyen idare görevlileri,
bu Kanun kapsamına giren işlerde görevlendirilemezler.

Bu Kanun kapsamına giren işlerden dolayı yargı organlarınca herhangi bir ceza verilmiş
olanlar, bu Kanun kapsamına giren bütün kamu kurum ve kuruluşlarınca bu Kanunun ve ilgili
diğer mevzuatın uygulanması ile görevli ve yetkili kadrolara atanamaz ve görev alamazlar.

183
 (Değişik üçüncü fıkra: 30/7/2003-4964/36 md.) 5 inci maddede belirtilen ilkelere ve
62 nci maddede belirtilen kurallara aykırı olarak ihaleye çıkılmasına izin verenler ve ihale
yapanlar hakkında da yukarıda belirtilen müeyyideler uygulanır.

Bilgi ve belgeleri açıklama yasağı

Madde 61- (Değişik: 30/7/2003-4964/37 md.)
Bu Kanunun uygulanmasında görevliler ile danışmanlık hizmeti sunanlar; ihale süreci
ile ilgili bütün işlemlere, isteklilerin iş ve işlemleri ile tekliflerin teknik ve malî yönlerine ilişkin
olarak gizli kalması gereken bilgi ve belgelerle işin yaklaşık maliyetini ifşa edemezler,
kendilerinin veya üçüncü şahısların yararına kullanamazlar. Aksine hareket edenler hakkında
ilgisine göre 58 ve 60 ıncı maddelerde belirtilen müeyyideler uygulanır.

BEŞİNCİ KISIM
Çeşitli Hükümler

İdarelerce uyulması gereken diğer kurallar

Madde 62- Bu Kanun kapsamındaki idarelerce mal veya hizmet alımları ile yapım işleri
için ihaleye çıkılmadan önce aşağıda belirtilen hususlara uyulması zorunludur:

a) Yatırım projelerinin plânlanan sürede tamamlanarak ekonomiye kazandırılabilmesi

amacıyla, birden fazla yılı kapsayan işlerde ihaleye çıkılabilmesi için, işin süresine uygun
olarak yıllar itibariyle ödeneğin bütçelerinde bulunmasını sağlamak üzere programlamanın
yapılmış olması zorunludur. İlk yıl için öngörülen ödenek, (Ek ibare: 24/11/2016-6761/6 md.)
yılı merkezî yönetim bütçe kanununda belirlenen stratejik öneme sahip yatırımlar veya projeler
hariç olmak üzere, proje maliyetinin % 10’undan az olamaz ve başlangıçta daha sonraki yıllar
için programlanmış olan ödenek dilimleri sonraki yıllarda azaltılamaz.

b) Öngörülen ödeneklerin kullanılmasına imkan verecek süre dikkate alınarak,

idarelerce ihalelerin zamanında yapılması, birden fazla yılı kapsayan ve yatırım niteliği olan
işlerde (doğal afetler nedeniyle yapılması gerekenler hariç) ise yılın ilk dokuz ayında ihalenin
sonuçlandırılması esastır. (Ek ibare: 30/7/2003-4964/38 md.) Ancak ertesi malî yılda
gerçekleştirilecek süreklilik arz eden mal ve hizmet alımları için bir önceki malî yıl sona
ermeden ihaleye çıkılabilir.

c) (Değişik: 18/4/2007-5625/5 md.) Yapım işlerinde arsa temin edilmeden, mülkiyet,

kamulaştırma ve gerekli hallerde imar işlemleri tamamlanmadan ve uygulama projeleri
yapılmadan ihaleye çıkılamaz. İhale konusu yapım işinin özgün nitelikte ve karmaşık olması
nedeniyle teknik ve malî özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenemediği durumlarda ön veya
kesin proje üzerinden ihaleye çıkılabilir. Uygulama projesi bulunan yapım işlerinde anahtar
teslimi götürü bedel teklif alınmak suretiyle ihale yapılması zorunludur. Ancak, doğal afetler
nedeniyle uygulama projesi yapılması için yeterli süre bulunmayan yapım işlerinde ön veya
kesin proje üzerinden, her türlü onarım işleri ile işin yapımı sırasında belli aşamalarda arazi ve
zemin etütleri gerekmesi veya uygulamada imar ve güzergâh değişikliklerinin muhtemel olması
nedenleriyle ihaleden önce uygulama projesi yapılamayan, bina işleri hariç, yapım işlerinde ise
kesin proje üzerinden ihaleye çıkılabilir. Bu işlerin uygulama projesi yapılabilen kısımlar için
anahtar teslimi götürü bedel, uygulama projesi yapılamayan kısımlarda ise her bir kalem iş için
birim fiyat teklif almak suretiyle ihale yapılabilir. Arsa temini, mülkiyet ve kamulaştırma
işlemlerinin tamamlanması şartı, baraj ve büyük sulama, içmesuyu isale hattı, enerji nakil hattı,
trafo, trafo merkezleri, şalt tesisleri, kaptajlar, su depoları, karayolu, liman ve havaalanı,
demiryolu, petrol ve doğalgaz boru hattı projelerinde aranmaz.

184
 d) (Değişik: 30/7/2003-4964/38 md.) İdarelerce bütçesinin programlanmasında,
ihalede ise isteklilerce verilen tekliflerin karşılaştırılmasında kullanılmak üzere tespit edilen
yaklaşık maliyet isteklilere duyurulmaz.

e) (Değişik: 20/11/2008-5812/24 md.; Değişik: 10/9/2014-6552/10 md. .; Değişik:

24/12/2017-KHK 696/83 md.; Aynen kabul:1/2/2018-7079/78 md.) 1) 5018 sayılı Kanuna
ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleri (MİT Müsteşarlığı hariç) ile
bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (I)
sayılı listede yer alan idarelerin merkez ve taşra teşkilatları, il özel idareleri, belediyeler ile bağlı
kuruluşları ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri, birlikte veya ayrı ayrı sermayesinin
yarısından fazlası il özel idareleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarına ait şirketler; merkezi
yönetim, sosyal güvenlik kurumu, fon, kefalet sandığı, yatırım izleme ve koordinasyon
başkanlığı, gençlik hizmetleri ve spor il müdürlüğü, mahalli idare ve şirket bütçelerinden veya
döner sermaye bütçelerinden, anılan liste kapsamındaki diğer idareler için ise kendi
bütçelerinden personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı veya niteliği itibarıyla bu sonucu
doğuracak şekilde alım yapamaz ve buna imkân sağlayan diğer mevzuat hükümleri
uygulanmaz.

2) Bu bendin uygulanmasında personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı; bu Kanun

ve diğer mevzuattaki hükümler uyarınca ihale konuşu işte çalıştırılacak personel sayısının ihale
dokümanında belirlendiği, bu personelin çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı,
yaklaşık maliyetinin en az %70’lik kısmının asgari işçilik maliyeti ile varsa ayni yemek ve yol
giderleri dahil işçilik giderinden oluştuğu ve niteliği gereği süreklilik arz eden işlere ilişkin
hizmet alımlarını ifade eder. Mahalli idare veya şirketlerinin bütçelerinden yapılan, yıl boyunca
devam eden, niteliği gereği süreklilik arz eden ve haftalık çalışma saatlerinin tamamının idare
için kullanıldığı park ve bahçe bakım ve onarımı ile çöp toplama, cadde, sokak, meydan ve
benzerlerinin temizlik işlerine ilişkin alımlar personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı
olarak kabul edilir. Hizmet alım sözleşmesi kapsamında niteliği birbirinden farklı hizmet
türlerinin bulunması halinde personel çalıştırılmasına dayalı olup olmama yönünden yapılacak
değerlendirme her hizmet türü için ayrı ayrı yapılır. Danışmanlık hizmetleri, hastane bilgi
yönetim sistemi hizmetleri ve çağrı merkezi hizmetlerine ilişkin alımlar personel
çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak kabul edilmez.

3) Kurum, hizmet alımının personel çalıştırılmasına dayalı olup olmadığı ya da niteliği

itibarıyla bu sonucu doğurup doğurmadığı hususunda (2) numaralı alt bentte sayılan kriterleri
ayrı ayrı ya da birlikte dikkate almak suretiyle usul ve esaslar belirlemeye yetkilidir.

f) İhale dokümanı hazırlanmadan ilân yapılamaz. İlân sürelerinin hesaplanmasında

ilânın yayımlandığı gün dikkate alınır, ihale günü veya son başvuru günü dikkate alınmaz. 13
üncü maddede belirtilen ilân sürelerine uyulmak üzere, ilân yapılmasına kadar geçecek süre de
gözönüne alınarak ilân yapılacak yerlere yeterli süre öncesinde ilân metinlerinin gönderilmesi
zorunludur.

g) İhale için tespit olunan tarih tatil gününe rastlamışsa ihale, tekrar ilâna gerek
kalmaksızın tatili takip eden ilk iş gününde aynı yer ve saatte yapılır ve bu saate kadar verilen
teklifler kabul edilir. İhale saati çalışma saati dikkate alınarak tespit edilir. İlândan sonra
çalışma saati değişse de ihale ilân edilen saatte yapılır.

h) (Değişik: 20/11/2008-5812/24 md.) İş deneyimi bulunmayan mühendis veya

mimarların, aldıkları lisans eğitimine uygun yapım işi ihalelerine başvurularında, toplam süresi
onbeş yılı geçmemek kaydıyla mezuniyetlerinden sonra geçen her yıl,

185
yüzyirmiikibinüçyüzseksenyedi Yeni Türk Lirası (İkiyüzellibinikiyüzbir Türk Lirası)* olarak
hesaplanmak üzere 10 uncu madde kapsamındaki benzer iş deneyimi olarak dikkate alınır. Bu
süre iş deneyimi bulunan mimar ve mühendisler için uygulanmaz. Bu bent kapsamında elde
edilen deneyim mühendis ve mimarın beş yıldır en az % 51 hissesine sahip olduğu34 tüzel kişiler
tarafından da kullanılabilir.

ı) (Ek: 30/7/2003-4964/38 md.) Bu Kanunun 21 ve 22 nci maddelerindeki parasal

limitler dahilinde yapılacak harcamaların yıllık toplamı, idarelerin bütçelerine bu amaçla
konulacak ödeneklerin %10'unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadıkça aşamaz.

Yerli istekliler ile ilgili düzenlemeler

MADDE 63- (Değişik: 13/2/2011-6111/178 md.; Değişik: 6/2/2014-6518/51 md.)
İhalelere sadece yerli isteklilerin katılması ile yerli istekliler ve yerli malı teklif eden
istekliler lehine fiyat avantajı tanınmasına ilişkin olarak aşağıdaki düzenlemeler esas alınır:

a) Yaklaşık maliyeti eşik değerin altında kalan ihalelerde sadece yerli isteklilerin
katılabileceğine ilişkin düzenleme yapılabilir.

b) Hizmet alımı ve yapım işi ihalelerinde yerli istekliler lehine % 15 oranına kadar fiyat
avantajı sağlanabilir.

c) (Değişik: 18/06/2017-7033/74. Md.) Mal alımı ihalelerinde yerli malı teklif eden
istekliler lehine, %15 oranına kadar fiyat avantajı sağlanabilir. Ancak Bilim, Sanayi ve
Teknoloji Bakanlığı tarafından ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak orta ve yüksek
teknolojili sanayi ürünleri arasından belirlenen ve Kurum tarafından ilan edilen listede yer alan
malların ihalelerinde, yerli malı teklif eden istekliler lehine %15 oranında fiyat avantajı
sağlanması mecburidir. Yerli yazılım ürünü teklif eden istekliler lehine de %15 oranında fiyat
avantajı sağlanması mecburidir.

d) (Ek: 18/06/2017-7033/74. Md. ) Yapım işlerinde kullanılacak makine, malzeme ve

ekipman ile yazılımın tamamının veya belli bir kısmının yerli malı olması şartı getirilebilir.
Ancak, malzemelere ilişkin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından, makinelere ve
ekipmanlara ilişkin Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından ilgili kurum ve
kuruluşların görüşleri alınarak orta düşük, orta yüksek ve yüksek teknolojili makine, malzeme
ve ekipman arasından belirlenen, Kurum tarafından ilan edilen listede yer alan ve ihale konusu
işte kullanılacak makine, malzeme ve ekipmanın yerli malı olması şarttır.

e)* Yerli malı belirlenmesine ilişkin usul ve esaslar Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
tarafından ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak belirlenir. İsteklilerce teklif edilen
malın yerli malı olduğu, bu usul ve esaslara uygun olarak düzenlenen yerli malı belgesi ile
belgelendirilir.

f)* Ortak girişimlerin yerli istekli sayılabilmesi için bütün ortaklarının yerli istekli olması
gereklidir.

Sürelerin hesabı

*
Kamu İhale Kurumu’nun 2018/1 sayılı Tebliği ile 19/01/2018 tarihli ve 30306 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanmış olup 01.02.2018 – 31.01.2019 dönemini kapsamaktadır.
34
Daha önce madde metninde yer alan “veya her iki ortağın da mühendis olup % 50-% 50 ortak olduğu” şeklindeki
ibare, 10/12/2013 tarih ve 28847 sayılı RG’de yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 10.07.2013 tarihli ve
E:2012/104;K: 2013/87 sayılı Kararı ile 10/06/2014 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere iptal edilmiştir.

186
 Madde 64- Bu Kanunda yazılı sürelerin hesaplanmasında hüküm bulunmayan hallerde
Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır.

Bildirim ve tebligat esasları 35

Madde 65- (Değişik: 20/11/2008-5812/25 md.)
Aday, istekliler ve istekli olabileceklere yapılacak her türlü bildirim ve tebligatlarda
aşağıdaki hususlara uyulması zorunludur:

a) Tebligatlar idareler veya Kurum tarafından aşağıdaki yöntemler kullanılarak

yapılabilir:

1) İmza karşılığı elden.

2) İadeli taahhütlü mektupla.

3) Elektronik ortamda.

4) Faksla.

… yabancı isteklilerde ise ondokuzuncu gün. …36 Tebligatın bu tarihten önce muhataba
ulaşması halinde ise fiili tebliğ tarihi esas alınır.

b) İdareler veya Kurum tarafından elektronik ortamda veya faks ile yapılan tebligatlar
ile çerçeve anlaşmaya dahil olan istekliler tarafından elektronik ortamda sunulan fiyat
tekliflerinin aynı gün teyit edilmesi zorunludur. Elektronik ortamda veya faks ile yapılan
bildirimlerde bildirim tarihi tebliğ tarihi sayılır.

Ancak, idareler veya Kurum ile aday, istekli ve istekli olabilecekler tarafından,
elektronik imza kullanılarak yapılan işlemlerde ve şikayet başvurularına ilişkin işlemler dahil
Elektronik Kamu Alımları Platformu üzerinden yapılacak ihale sürecine ilişkin işlemlerde teyit
aranmaz.

c) Elektronik haberleşmede kullanılacak araçlar ile bunların teknik özellikleri, yaygın

olarak kullanılan haberleşme ve bilgi teknolojisi ürünleri ile uyumlu ve kolay erişilebilir olmalı
ve eşit muamele ilkesini sağlamalıdır.

d) Her türlü bilgi alışverişi ile bilginin muhafazasında; verilerin bütünlüğü ile tekliflerin
ve başvuru belgelerinin gizliliğinin sağlanması esastır.

Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde yapılacak tebliğler hakkında Tebligat Kanunu

hükümleri uygulanır.

Değişiklik yapılması
Madde 66- Bu Kanun hükümlerine ilişkin değişiklikler, ancak bu Kanuna hüküm
eklenmek veya bu Kanunda değişiklik yapılmak suretiyle düzenlenir.

35
Bu madde başlığı “Tebligat” iken, 20/11/2008 tarihli ve 5812 sayılı Kanunun 25 inci maddesiyle metne işlendiği
şekilde değiştirilmiştir.
* 18/06/2017-7033/74. Md. ile yeni (d) bendi eklenmiş ve bundan dolayı sonraki bentler (e) ve (f) olarak teselsül
ettirilmiştir.
36
Daha önce 5812 sayılı Kanunun 25 inci maddesiyle getirilmiş bulunan “İadeli taahhütlü mektupla yapılan
tebligatlarda mektubun postaya verilmesini takip eden yedinci gün, yabancı isteklilerde ise ondokuzuncu gün
kararın istekliye tebliğ tarihi sayılır.” cümlesindeki “İadeli taahhütlü mektupla yapılan tebligatlarda mektubun
postaya verilmesini takip eden yedinci gün, … kararın istekliye tebliğ tarihi sayılır” hükmü, 26/07/2013 tarih ve
28719 sayılı RG’de yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 27/09/2012 tarihli ve E:2012/20, K:2012/132 sayılı kararı
ile iptal edilmiştir.

187
 Eşik değerler ve parasal limitlerin güncellenmesi
Madde 67- Bu Kanunda belirtilen eşik değerler ve parasal limitler bir önceki yılın
Toptan Eşya Fiyat Endeksi esas alınarak Kamu İhale Kurumu tarafından güncellenir ve her yıl
1 Şubat tarihinden geçerli olmak üzere aynı tarihe kadar Resmî Gazetede ilân edilir. Ancak
güncellemede bir milyon Türk Lirasının altındaki tutarlar dikkate alınmaz. Bu Kanunda
belirtilen eşik değerler ve parasal limitler, olağanüstü hallerde, belirtilen tarihin dışında da
Kurumun teklifi üzerine Bakanlar Kurulu Kararı ile güncellenebilir.

ALTINCI KISIM
Son Hükümler

Uygulanmayacak hükümler
Madde 68- a) Bu Kanun kapsamında yer alan işlerin ihalelerinde 8.9.1983 tarihli ve
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümleri uygulanmaz.

b) Diğer kanunların 8.9.1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunundan muafiyet
tanıyan hükümleri ile bu Kanuna uymayan hükümleri uygulanmaz.

c) (Ek: 30/7/2003-4964/39 md.) 2985 sayılı Toplu Konut Kanunu kapsamındaki

projelerde, 5 inci maddenin beşinci ve altıncı fıkraları, 62 nci maddenin (a) ve (b) bentleri ile
(c) bendindeki kamulaştırma, mülkiyet, arsa temini, imar işlemleri ve uygulama projesine
ilişkin şartlar aranmaksızın ihaleye çıkılabilir. Ancak, ÇED raporu zorunluluğu bulunan
hallerde sözleşme imzalanmadan önce bu raporun alınması zorunludur.37

Elektronik Kamu Alımları Platformu 38

EK MADDE 1- (Ek: 30/7/2003-4964/41 md.; Değişik: 20/11/2008-5812/26 md.)
Bu Kanun kapsamında yapılan ihalelerde; bu Kanunun 13 üncü maddesi hükümleri saklı
kalmak üzere, ilan, ihale dokümanının hazırlanması ve verilmesi, katılım ve yeterliğe ilişkin
belgelerin sunulması, tekliflerin hazırlanması, sunulması ve değerlendirilmesi, ihalenin karara
bağlanması ve onaylanması, kesinleşen ihale kararlarının bildirilmesi ve sözleşmenin
imzalanması gibi ihale süreciyle ilgili aşamalar ile her türlü bildirimler kısmen veya tamamen,
Kurum tarafından oluşturulan Elektronik Kamu Alımları Platformu üzerinden
gerçekleştirilebilir.

Elektronik Kamu Alımları Platformunun kurulması ve işletilmesi ile ihale sürecinde

elektronik araçların kullanımına ilişkin esas ve usuller Kurum tarafından belirlenir.

Bu Kanunun 13 üncü maddesi uyarınca yapılacak bütün ilanlar aynı zamanda Elektronik
Kamu Alımları Platformunda da yayımlanır.

Bu Kanun kapsamındaki alımlarda aday veya isteklilerin yeterliğinin tespitine ilişkin

olarak Elektronik Kamu Alımları Platformu üzerinden sistemler kurulabilir. Bu sistemlerin
kurulması, kurdurulması, denetlenmesi, yetkilendirilen kuruluşların yetkilerinin iptal edilmesi
veya tedbir niteliğinde kararlar alınması hususlarında Kurum yetkilidir.

37
13/2/2011 tarihli ve 6111 sayılı Kanunun 179 uncu maddesiyle; bu fıkrada yer alan “toplu konut projelerinde”
ibaresi “projelerde” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
38
Bu madde başlığı 20/11/2008 tarihli ve 5812 sayılı Kanunun 26 ncı maddesinin hükmüdür.

188
 Çerçeve anlaşmalar 39
EK MADDE 2 - (Ek: 1/6/2007-5680/2 md.; Değişik: 20/11/2008-5812/27 md.)
İdareler ihtiyaç duydukları mal ve hizmet alımları ile yapım işlerine ilişkin olarak açık ihale
veya belli istekliler arasında ihale usulünü uygulamak kaydıyla çerçeve anlaşmalar yapabilir.
Çerçeve anlaşmalar rekabeti engelleyici, sınırlayıcı veya bozucu şekilde kullanılamaz.

Çerçeve anlaşma kapsamında temin edilecek mal ve hizmet alımları ile yapım işleri
Kanunun 13 üncü maddesine göre ilan edilir. Çerçeve anlaşma kapsamında karşılanması
planlanan tahmini ihtiyaç miktarları ilanda gösterilir.

Teminat alınmasına ilişkin hükümler hariç olmak üzere, ihalelerin sözleşmeye

bağlanması hakkında bu Kanunda yer alan hükümler çerçevesinde, süresi kırksekiz ayı
geçmemek üzere çerçeve anlaşma imzalanır ve sonuçlar Kamu İhale Bülteninde ilan edilir.

Çerçeve anlaşmalar, koşulların tamamının baştan belirlendiği hallerde, bir istekli ile de
yapılabilir. Birden fazla istekli ile yapılacak çerçeve anlaşmalarda istenilen şartları karşılayan
yeterli sayıda teklif sunulması kaydıyla çerçeve anlaşmaya taraf olacak istekli sayısı üçten az
olmamak üzere ihale dokümanında belirtilir. Çerçeve anlaşmaların bir istekli ile yapıldığı haller
hariç, yapılan değerlendirme sonucunda teklifleri geçerli kabul edilen istekliler, ekonomik
açıdan en avantajlı tekliften başlanmak suretiyle sıralanarak listeye alınır. Çerçeve anlaşmaya
taraf olan istekli sayısının üçün altına inmesi halinde, mevcut çerçeve anlaşmanın sona erdiği
taraflara bildirilir.

Koşulların tamamının baştan belirlendiği çerçeve anlaşma kapsamında yapılacak

alımlarda isteklilerden ilk tekliflerini aşmamak kaydıyla yeniden teklif alınabilir. Koşulların
tamamının baştan belirlenmediği hallerde ise çerçeve anlaşma koşullarında esaslı değişiklik
yapılmaması kaydıyla isteklilerden yeniden teklif alınır.

İsteklilere ihale konusu işin karmaşıklığı ve özgünlüğü gibi hususlar dikkate alınarak
tekliflerini sunmaları için yeterli süre tanınır.

İstekliler yeterliklerinin devam ettiğini oniki ayda bir belgelendirir. Yeterliği devam
etmeyenler ile teklif vermeye davet edildiği halde iki kez geçerli teklif vermeyen isteklilerin
çerçeve anlaşmaları feshedilir.

Münferit sözleşmeye davet edildiği halde ihale dokümanında belirtilen süre içerisinde
sözleşme imzalamayan istekliyle yapılan çerçeve anlaşma feshedilir ve istekli hakkında 58 inci
madde hükümleri uygulanır.

Münferit sözleşme aşamasına ilişkin olarak bu Kanunun 6, 38, 40, 41, 42, 43, 44, 45,
46, 54, 55 ve 56 ncı maddeleri uygulanmaz. Bu maddelerde belirtilen hususlar dahil çerçeve
anlaşma kapsamında yapılacak alımların usul ve esasları ile nitelik ve kapsamını belirlemeye,
ve sınırlar koymaya, sözleşme düzenlenmesine gerek görülen durumlarda sözleşmelerin şeklini
ve kapsamını belirlemeye Kurum yetkilidir.

Çerçeve anlaşma yapılmış olması, idareye alım yapma yükümlülüğü getirmez. İdare,
çerçeve anlaşma kapsamındaki ihtiyaçlarını bu Kanunda yer alan diğer usulleri kullanmak
suretiyle de temin edebilir.

EK MADDE 3- (Ek: 15/5/2008-5763/36 md.)

4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 3 üncü maddesinin (c) bendi kapsamındaki işler ile
aynı kapsamda olup 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu dışında, ihalesi ilgili mevzuat

39
Bu madde başlığı “Çerçeve sözleşme kapsamında mal ve hizmet alımı” iken, 20/11/2008 tarihli ve 5812 sayılı

Kanunun 27 inci maddesiyle metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.

189
hükümlerine göre bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihe kadar yapılmış olanlar ile bu tarihten
sonra yapılacak olan ve bedeli yabancı para cinsinden sabit fiyatlarla sözleşmeye bağlanan
yapım ve yapımla ilgili hizmet işlerine uygulanmak üzere; fiyat farkı esasları belirlemeye,
sözleşmelerin tadil veya tasfiye edilmesine imkân veren kararnameler çıkarmaya Bakanlar
Kurulu yetkilidir.

Dinamik alım sistemi

EK MADDE 4- (Ek: 20/11/2008-5812/28 md.)
Dinamik alım sistemi, piyasada mamul olarak bulunan malların elektronik ortamda
alımında kullanılabilir. Sistemin kurulmasında açık ihale usulü uygulanır. Dinamik alım sistemi
rekabeti engelleyici, sınırlayıcı veya bozucu şekilde işletilemez.

Sistemin tesis edileceği hususu Kamu İhale Bülteninde ilan edilmek suretiyle duyurulur.
İhale dokümanında; planlanan alımın niteliği, türü ve miktarının yanı sıra satın alma sistemine,
bu sistemin işletilmesinde kullanılacak elektronik ekipmana, sisteme teknik olarak
bağlanabilmek için gerekli düzenlemelere, sistemin işleyişini düzenleyen kurallara ve diğer
hususlara ilişkin bilgilere yer verilir.

Yeterlik kriterlerini sağlayan ve ihale dokümanında yer alan şartlara uygun ön teklif
veren bütün isteklilere sisteme dahil olma imkanı verilir. Ön teklifler ihale dokümanında yer
alan şartlara uygun olduğu sürece sürekli olarak geliştirilebilir.

Ön tekliflerin değerlendirilmesi, verildikleri tarihten itibaren onbeş gün içinde

tamamlanır. Teklif vermeye davetin henüz yapılmamış olması halinde değerlendirme süresi
onbeş güne kadar bir defa uzatılabilir.

Dinamik alım sisteminin tesis edildiği veya sistemin kurulmasından vazgeçildiği ile ön
tekliflerin sisteme kabul veya reddedildikleri hususu isteklilere karar alındıktan sonra en geç üç
gün içinde bildirilir.

Her bir alım için sisteme kabul edilmiş istekliler teklif vermeye davet edilir. Yapılacak
alımlar bu davetten en az onbeş gün önce basitleştirilmiş ilan yoluyla duyurulur. Sisteme kabul
edilen bütün istekliler, tekliflerini sunmaları için yeterli süre tanınmak suretiyle teklif vermeye
davet edilir.

Teklifler, ihale dokümanında belirtilen esaslara göre değerlendirilmek suretiyle alım

sonuçlandırılır ve sözleşmeye bağlanır.

Dinamik alım sisteminin süresi kırk sekiz aydan fazla olamaz.

Dinamik alım sisteminde yapılacak ihalelerde Elektronik Kamu Alımları Platformu

kullanılır. Sisteme kabul edilmeye ve sistemin yürütülmesine ilişkin olarak herhangi bir ücret
talep edilmez.

Dinamik alım sistemi dahilinde yapılacak alımlara ilişkin sözleşme düzenlenmesi

gerekli haller ile bu sözleşmelerin şeklini ve kapsamını belirlemeye Kurum yetkilidir.

Elektronik eksiltme
EK MADDE 5- (Ek: 20/11/2008-5812/28 md.)

190
 İlan ve ihale dokümanında belirtilmesi kaydıyla, açık ihale, belli istekliler arasında ihale
ve 21 inci maddenin (a), (d) ve (e) bentleri uyarınca yapılan pazarlık usulü ihalede tekliflerin
değerlendirilmesi aşamasının tamamlanmasından sonra elektronik eksiltme yapılabilir.
Dinamik alım sistemi ve çerçeve anlaşma kapsamında yapılan ihalelerde de elektronik eksiltme
uygulanabilir. 48 inci madde uyarınca yapılan danışmanlık hizmet alımı ihalelerinde ise
elektronik eksiltme uygulanmaz.

Elektronik eksiltme ancak ihale konusu alımın bütün teknik özelliklerinin net olarak
belirlendiği hallerde kullanılabilir.

Elektronik eksiltmeye başlamadan önce ihale dokümanında belirlenen şartlara göre

tekliflerin ilk değerlendirmesi yapılır.

Yeterli kabul edilen istekliler elektronik ortamda yeniden teklif vermeye aynı anda davet
edilir. Davette, eksiltmenin başlama tarihi ve saati ile kullanılmakta olan elektronik araca
isteklinin bağlantı kurabilmesi için gerekli bütün bilgilere yer verilir. Elektronik eksiltmenin
her aşamasını gösteren bir zaman çizelgesi davet ile birlikte iletilir. Birbirini izleyen birden
fazla aşamada elektronik eksiltme yapılabilir. Davetin gönderildiği tarihten iki iş günü
geçmeden eksiltmeye başlanamaz.

Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışı unsurlar da dikkate alınarak belirlendiği
hallerde, yapılan ilk değerlendirme sonucu ile eksiltmede verilen yeni tekliflere göre sıralamayı
düzenleyen matematiksel formül de davette bildirilir. Bu formül, ihale ilanında veya ihale
dokümanında belirtildiği şekilde ekonomik açıdan en avantajlı teklifin tespitinde kullanılan
bütün unsurların varsa nispi ağırlıklarını da içerir.

Elektronik eksiltmenin her aşamasında, o andaki sıralamalarını öğrenebilmeleri için

gerekli bilgiler anında isteklilere ulaştırılır. İhale dokümanında belirtilmesi kaydıyla, diğer
isteklilerin teklifleri hakkında bilgiler ve eksiltmenin herhangi bir aşamasındaki istekli sayısı
da duyurulabilir. Ancak elektronik eksiltme süresince isteklilerin kimlikleri açıklanamaz.

Elektronik eksiltme aşağıdaki durumlardan biri veya birkaçının gerçekleşmesi halinde

sona erdirilir:

a) Eksiltmeye katılım için yapılan davette eksiltmenin tamamlanacağı belirtilen tarih ve

saatin dolması.

b) Yeni tekliflerin verilebilmesine ilişkin olarak davette bildirilen bekleme süresi içinde
asgari fark aralığını sağlayan tekliflerin alınamaması.

c) Davette bildirilen tur sayısının tamamlanması.

Finansal kiralama
EK MADDE 6- (Ek: 20/11/2008-5812/28 md.)
Kanun kapsamındaki idarelerin finansal kiralama suretiyle yapacakları mal alımlarında
uygulanacak esas ve usuller Kurum tarafından belirlenir.

Birden fazla idarenin ortak ihtiyaçları için ihale yapılması

191
 EK MADDE 7- (Ek: 6/2/2014-6518/53 md.) Birden fazla idarenin ortak ihtiyaçlarının
karşılanmasına yönelik mal ve hizmet alımları ile bakım ve onarım işlerine ilişkin, bu Kanunda
yer alan ihale usulleri uygulanarak tek bir ihale yapılabilir.

Birinci fıkra kapsamındaki işler için idareler, düzenlenecek bir protokol ile kendi
aralarından bir idareyi, kesin teminatın alınması ve sözleşmenin imzalanması hariç olmak üzere
diğer ihale işlemlerini bu idareler adına gerçekleştirmek üzere görevlendirir.

Protokole taraf olan her bir idare ile ihalenin üzerine bırakılmasına karar verilen
istekli/istekliler arasında ayrı ayrı sözleşme imzalanır.

Protokole taraf diğer idarelerin ihalelerinde bu Kanunun 10 uncu ve 11 inci maddelerine

göre ihale dışı bırakılacak ve ihaleye katılamayacak olanlar ile 58 inci maddesinin üçüncü
fıkrası gereğince ihaleye iştirak ettirilmeyecek olanlar, görevlendirilen idarenin yapacağı
ihaleye de katılamaz.

Bu madde kapsamındaki ihale işlemlerinde görev alanlar, yürüttükleri işlemlerle sınırlı

olmak kaydıyla işlemlerin mevzuata uygunluğundan sorumludur.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Kurum tarafından belirlenir.

Uygun görüş alınması ve görevlilerin sorumlulukları

EK MADDE 8 - (Ek: 10/9/2014-6552/11 md.)40 (Değişik: 24/12/2017-KHK 696/84
md.; Aynen kabul:1/2/2018-7079/79 md.) 62 nci maddenin birinci fıkrasının (e) bendi
kapsamında personel çalıştırılmasına dayalı hizmetler (danışmanlık hizmet alımları hariç) için
ihaleye çıkılmadan önce; 8/6/1984 tarihli ve 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında
Kanun Hükmünde Kararname uyarınca yayımlanan Genel Yatırım ve Finansman Programı
Kararı çerçevesinde, 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye tabi kamu iktisadi teşebbüsleri
ve bağlı ortaklıklarının Hazine Müsteşarlığından, 24/11/1994 tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme
Uygulamaları Hakkında Kanun çerçevesinde özelleştirme programında bulunanlardan
sermayesinin %50'sinden fazlası kamuya ait işletmeci kuruluşların ise Özelleştirme İdaresi
Başkanlığından uygun görüş alması zorunludur. Uygun görüş, bu kapsamda çalıştırılacak
personel sayısı ile idareler, hizmet türleri, işin yapıldığı yer gibi ücret düzeyini etkileyen
unsurlardan biri, birkaçı veya tamamı dikkate alınarak ihale dokümanında belirlenecek ücret ve
benzeri mali ödemelere ilişkin tavanların tespitini de kapsar.

Uygun görüş alınmadan bu hizmetler için ihaleye çıkılamaz. (Mülga ikinci cümle:
24/12/2017-KHK 696/84 md.; Aynen kabul:1/2/2018-7079/79 md.)

62 nci maddenin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca yapılan personel çalıştırılmasına
dayalı hizmet alımı ihaleleri çerçevesinde çalıştırılan personel, ihale ve sözleşme konusu iş
dışında başka bir işte çalıştırılamaz ve görevlendirilemez. Bu kapsamda, personel
çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalesine çıkılmaması gerektiği hâlde ihaleye çıkılması,
uygun görüş alınması gereken hâllerde alınmadan ihaleye çıkılması, ihale kapsamında
çalıştırılan personelin sözleşme konusu işler dışında çalıştırılması, 4857 sayılı Kanunun 2 nci
maddesinin yedinci fıkrası hükmüne aykırılık teşkil edecek şekilde işlem ve eylemler yapılması
nedeniyle idare aleyhine zarar ortaya çıkması hâlinde, oluşan bu zararlar, bu zarara neden
olduğu tespit edilenlere rücu edilmek suretiyle tahsil edilir. Ayrıca, bu kişiler hakkında
uygulanacak ceza ve disiplin hükümleri saklı kalmak üzere, bu kişilere her türlü aylık, ödenek,
zam, tazminat dâhil yapılan bir aylık net ödemelerin beş katı tutarında idari para cezası
40
4/4/2015 tarihli ve 6645 sayılı Kanunun Geçici 1 inci maddesinin birinci fıkrasıyla, bu maddenin üçüncü fıkrası
hükümlerinin 31/12/2015 tarihine kadar uygulanmayacağı hüküm altına alınmış olup, daha sonra 30/12/2015
tarihli ve 6656 sayılı Kanunun 9 uncu maddesiyle “31/12/2015” ibaresi “30/6/2016” şeklinde değiştirilmiştir.

192
uygulanır. 4857 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında öngörülen itiraz veya diğer
kanun yollarına başvurmayan kişilere ise her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dâhil yapılan
bir aylık net ödemelerin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Çalışma ve Sosyal Güvenlik

Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığının görüşü ve Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar
Kurulu tarafından yürürlüğe konulan yönetmelikle düzenlenir.

Kamu alımlarının bölgesel kalkınma ve teknolojik gelişme amaçlı kullanımı

EK MADDE 9- (Ek: 22/11/2016-KHK-678/31 md.; Aynen kabul:1/2/2018-7071/30
md.) Mal alımlarının; bölgesel kalkınmanın sağlanması, stratejik sektörlerin ve teknoloji
transferine dayalı yerli üretimin geliştirilmesi, proje bazlı yatırımlar ile araştırma, geliştirme ve
yenilikçiliğin teşvik edilmesi amaçlarına yönelik olarak temin edilmesi halinde bu madde
hükümleri uygulanır.

İhtiyaçlar, ilan yapılmak ya da davet edilmek suretiyle bir veya birden fazla alım
kapsamında, bir veya daha fazla istekliden süre, miktar ya da kısımlar bakımından bölünerek
de karşılanabilir. İhtiyacın özelliğine göre teknik şartlar, maliyet ile performans kriterleri ve
sözleşme koşulları müzakere edilebilir ve gerekli hallerde idareler ile istekliler arasında işbirliği
yapılabilir.

Yerli üretim yapma şartı ile yerli katkı şartının öngörüldüğü alımlarda bu şartların nasıl
yerine getirileceğine ilişkin hususlara dokümanda yer verilir.

Bu madde kapsamındaki mal alımları, sadece yurtiçinde üretilen malları teklif eden
isteklilerin veya bölgesel kalkınma programı uygulanan illerde üretilen malları teklif eden
isteklilerin katılımına açık gerçekleştirilebilir. Yurtiçinde üretilen malları teklif eden isteklilerin
katılımına açık olan mal alımlarında, bölgesel kalkınma programı uygulanan illerde üretilen
malları teklif eden istekliler lehine %15 oranına kadar fiyat avantajı sağlanabilir.

Mal alımlarında, ihtiyacın belli kısmının yüklenici tarafından, bölgesel kalkınma

programı uygulanan illerde üretim yapan veya faaliyet gösteren diğer gerçek veya tüzel
kişilerden tedarik edilmesi veya sağlanması yönünde dokümanda düzenleme yapılabilir.

Stratejik sektörlerde ve yurtiçinde üretimi bulunmayan veya sınırlı bulunan orta-yüksek

ve yüksek teknoloji transferine dayalı yerli üretimin geliştirilmesi, araştırma, geliştirme ve
yenilikçiliğin teşvik edilmesi, bölgesel kalkınmanın sağlanması amaçlarına ve proje bazlı
yatırımlara yönelik mal alımlarında yerli üretim, yerli katkı, yatırım, istihdam, ihracat ve
teknoloji transferi gibi şartların bir veya birkaçının yerine getirilmesi ve ayrıca maliyet ve
performans kriterlerinin karşılanması şartıyla alım garantisi verilebilir. Ayrıca, Milli Eğitim
Bakanlığının eğitim ve öğretime yönelik bilgi ve iletişim teknolojilerine ilişkin mal ve hizmet
alımlarında da alım garantisi verilebilir.
Bölgesel kalkınma programları kapsamında Devlet Malzeme Ofisi, idarelerin
ihtiyaçlarını ana statüsünde yer alan mallarla sınırlı kalmaksızın temin edebilir ve bu alımlarda
bu Kanunun 3 üncü maddesinin (g) bendinde yer alan parasal limit iki kat olarak uygulanır.

Bu madde kapsamında yapılacak alımlara ilişkin; alım yapacak idareler, alım yapılacak
ürünler, alım garantisi verilecek ürünler ve garanti süreleri, ürünün yerli katkı oranı,
uygulanacak fiyat avantajı oranı ve süresi, yüklenme süresi, miktar, parasal limitler, alım
yöntem ve kuralları, fiyat farkı, iş artışı ve eksilişi ile sözleşmeye ilişkin hususları da kapsayan
uygulama usul ve esasları ile sınırlamalar Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenir.

Bu madde kapsamında yapılacak alımlarda, ceza, ihalelerden yasaklama ve sonuç

bildirimine ilişkin hükümleri hariç olmak üzere bu Kanun ve 4735 sayılı Kanun hükümleri ile
ilgili mevzuatında yüklenmeyle ilgili süre, konu ve diğer sınırlamalar uygulanmaz.

193
 Diğer kanunlarda yer alan kamu alım garantisi ile ilgili sınırlamalar ve şartlar, bu madde
kapsamında kamu alım garantisi yoluyla yapılacak alımlarda uygulanmaz. Aynı şekilde bu
maddede yer alan kamu alım garantisi ile ilgili hükümler, diğer kanunların kamu alım garantisi
ile ilgili hükümlerinin uygulanmasına engel teşkil etmez.

FATİH Projesi kapsamında mal ve hizmet alımları ile yapım işleri

EK MADDE 10- (Ek: 9/12/2016-6764/52 md.) Yurt içi üretimin ve katma değerin
artırılması, teknoloji kazanımının sağlanması, daha önce yurt içinde üretimi bulunmayan
ürünlerin üretilebilmesi, yeni teknoloji ve ürünlere yönelik araştırma-geliştirme faaliyetlerinin
sürdürülmesi ve bilgi toplumuna geçiş hedefleriyle, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı okulöncesi,
ilköğretim ve ortaöğretim kademelerindeki okulların dersliklerine bilişim teknolojisi donanımı,
yazılımı, ağ altyapısı ve internet erişim imkânının sağlanması, dersler için çevrim içi ve çevrim
dışı ortamlarda e-içerik temin edilmesi ve e-içerik altyapısının oluşturulması, Millî Eğitim
Bakanlığına bağlı okullarda görev yapan öğretmenlere ve örgün eğitim gören öğrencilere e-
kitap, tablet bilgisayar ve benzeri ihtiyaçların sağlanması amaçlarıyla Eğitimde Fırsatları
Artırma ve Teknolojiyi İyileştirme Hareketi (FATİH) Projesi kapsamında, Millî Eğitim
Bakanlığı tarafından yapılacak mal ve hizmet alımları ile yapım işleri, ceza ve ihalelerden
yasaklama hükümleri hariç, bu Kanun hükümlerine tabi değildir. Bu madde uyarınca yapılacak
alımlara ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığı ve Kamu İhale Kurumunun görüşü alınarak
Millî Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan yönetmelikle rekabete açık olacak şekilde
düzenlenir.

Standart ihale dokümanları ve yönetmelikler

GEÇİCİ MADDE 1- Bu Kanunun uygulanmasına yönelik olarak çıkarılacak standart
ihale dokümanları ve yönetmelikler, ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak Kamu İhale
Kurumu tarafından Kanunun yürürlüğe gireceği tarihe kadar hazırlanır ve Resmî Gazetede
yayımlanır.

Bunların yürürlüğe konulmasına kadar idareler, mevcut esaslar ve yönetmelik

hükümlerini uygulamaya devam eder.

Başlanmış olan ihaleler

GEÇİCİ MADDE 2- Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce ihale edileceği yazılı
olarak duyurulmuş veya ilân edilmiş olan işler ilgili olduğu kanun ve usullere göre
sonuçlandırılır.

Güncelleme
GEÇİCİ MADDE 3- Bu Kanunda yer alan eşik değerler ve parasal limitler, Kanunun
Resmî Gazetede yayımlandığı tarih ile yürürlüğe girdiği tarih arasında geçen süre için Kurum
tarafından 67 nci maddede belirtilen şekilde güncellenir.

İstisnalara ilişkin esas ve usuller

GEÇİCİ MADDE 4- a) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (b) bendine ilişkin esas ve
usuller ilgili kurumlar tarafından,

b) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (d) bendine ilişkin esas ve usuller, Kamu İhale
Kurumunun uygun görüşü üzerine, Dışişleri, Millî Savunma, Maliye ve Bayındırlık ve İskân
Bakanlıkları tarafından,

194
 c) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (f) bendi gereğince yapılacak mal ve hizmet
alımlarına ilişkin esas ve usuller, Kamu İhale Kurumunun uygun görüşü üzerine, ilgili kurumlar
tarafından,

İlgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınmak suretiyle Kanunun yürürlüğe gireceği

tarihe kadar hazırlanarak, Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulur.

Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (e) bendi gereğince (Ek ibare: 12/6/2002-4761/18

md.) yapılacak alımlarda uygulanacak esas ve usuller Kurum tarafından, Devlet Malzeme
Ofisinden yapılacak alımlara ilişkin esas ve usuller ise gerekli görülmesi halinde Maliye
Bakanlığı tarafından belirlenebilir. 41

(Ek: 12/6/2002-4761/18 md.; Değişik: 30/7/2003-4964/40 md.) Bu Kanunun 3 üncü

maddesinin (g) bendi kapsamındaki mal ve hizmetler, ilgili kuruluşların talebi üzerine Kurum
tarafından belirlenir.

(Ek fıkra: 30/7/2003-4964/40 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (h) bendine ilişkin
esas ve usuller, Sağlık Bakanlığı ve Kurumun görüşleri alınarak Maliye Bakanlığı tarafından
hazırlanacak yönetmelikle belirlenir.

(Ek fıkra: 30/7/2003-4964/40 md.) Enerji, su, ulaştırma ve telekomünikasyon

sektöründe faaliyet gösteren teşebbüs, işletme ve şirketler, özel kanunları yürürlüğe girinceye
kadar bu Kanunun 3 üncü maddesinin (g) bendi hükmüne, bu bent kapsamında yer almayan
mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde ise Kanunun diğer hükümlerine tâbi olurlar. (Ek
cümle: 22/12/2005-5436/13 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (g) bendinde yer alan parasal
limit, (Ek ibare: 9/5/2013-6475/31 md.; Mülga ibare: 24/12/2017-KHK 696/85 md.; Aynen
kabul:1/2/2018-7079/80 md.)(…) Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığının Türkiye karasuları
ile uluslararası sular dahilinde petrol ve doğalgaz arama, sondaj, üretim ve taşıma faaliyetleri
ile ilgili olarak yapılacak her türlü mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde uygulanmaz.42

(Ek fıkra: 14/7/2004-5226/24 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (i) bendine ilişkin
esas ve usuller Maliye Bakanlığı, Kamu İhale Kurumu ve Bakanlık tarafından çıkarılacak bir
yönetmelikle belirlenir.

(Ek fıkra: 3/3/2005-5312/26 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (j) bendine ilişkin
esas ve usûller, Maliye Bakanlığı, Kamu İhale Kurumu ve Denizcilik Müsteşarlığının görüşleri
alınarak Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.

(Ek fıkra: 27/12/2007-5726/24 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (l) bendine ilişkin
esas ve usuller Maliye Bakanlığı ve Kamu İhale Kurumunun görüşleri alınarak Adalet ve
İçişleri bakanlıklarınca müştereken çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

41
Bu fıkrada bulunan “yapılacak alımlarda uygulanacak esas ve usuller Kurum tarafından,” ibaresi 12/6/2002
tarihli ve 4761 sayılı Kanunla eklenmiştir.
42
9/5/2013 tarihli ve 6475 sayılı Kanunun 31 inci maddesiyle bu fıkrada yer alan “Bu Kanunun 3 üncü Maddesinin
(g) bendinde yer alan parasal limit,” ibaresinden sonra gelmek üzere “Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketinin
anılan bent kapsamındaki mal ve hizmet alımları ile” ibaresi eklenmiş, 24/12/2017 tarihli ve 696 sayılı Kanun
Hükmünde Kararnamenin 85 inci maddesi ile aynı ibare yürürlükten kaldırılmıştır.

195
 (Ek fıkra: 20/2/2008-5737/79 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (k) bendine ilişkin
usûl ve esaslar, Maliye Bakanlığı ve Kamu İhale Kurumunun görüşleri alınarak Vakıflar Genel
Müdürlüğü tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.

(Ek fıkra: 20/11/2008-5812/29 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (f) bendi

gereğince Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu tarafından uygulanacak usul ve
esaslar Maliye Bakanlığı ve Kurumun görüşleri alınarak Türkiye Bilimsel ve Teknolojik
Araştırma Kurumu tarafından; (n) bendine ilişkin esas ve usuller Maliye Bakanlığı ve Kurumun
görüşleri alınarak ilgili bakanlıklar tarafından hazırlanacak yönetmeliklerle belirlenir.

(Ek fıkra: 6/2/2014-6518/52 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (u) bendine ilişkin
usul ve esaslar, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından, Kurum ile diğer ilgili kurum
ve kuruluşların görüşleri alınarak belirlenir.

Kamu İhale Kurumunun kurulması

GEÇİCİ MADDE 5- Bu Kanunun 53 üncü maddesinde belirtilen Kamu İhale Kurulu,
Kanunun Resmî Gazetede yayımlandığı tarihi takip eden otuz gün içinde atanır. Kamu İhale
Kurulu üyeliğine yapılacak ilk atamalarda, Maliye Bakanlığı ile Bayındırlık ve İskân
Bakanlığının önereceği adaylar arasından seçilecek üyelerden Bakanlar Kurulunca belirlenecek
birer üye yedi yıl süreyle görev yapar.

Kurul, Kanunda yer alan görevleri yerine getirmek üzere atandığı tarihi izleyen altmış
gün içinde Kurum teşkilatını oluşturarak bu tarihe kadar Kurumun faaliyete geçmesini sağlar.

Kurumun bu Kanunun yürürlüğe gireceği tarihe kadar yapacağı ihalelerle ilgili esas ve
usuller Kurulun önerisi üzerine Bakanlar Kurulu kararıyla çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

Bu Kanunun 53 üncü maddesinde belirtilen yönetmelikler ile üçüncü fıkrada belirtilen

yönetmelik Kurumun faaliyete geçeceği tarihe kadar çıkarılır.

Kurumun her türlü giderleri, gelirleri ile karşılanacak aşamaya gelinceye kadar, genel
bütçeden sağlanacak yardımlardan finanse edilir.

GEÇİCİ MADDE 6- (Ek: 12/6/2002-4761/19 md.) Bu maddenin yürürlüğe girdiği

tarihten itibaren bir yıl içinde;

a) Kamu kurum ve kuruluşlarında görevli personelden, 53 üncü maddenin (h) fıkrasında

sayılan yüksek öğretim kurumlarını bitirerek mesleğe özel yarışma sınavı ile girilen ve belirli
süreli meslek içi eğitimden sonra özel bir yeterlik sınavı sonunda atanmış olanlar ile hâkimler,
savcılar ve bu meslekten sayılanlar,

b) Kurumun görev alanı ile ilgili dallardan olmak kaydıyla en az lisans üstü eğitimini
tamamlamış üniversite öğretim elemanları,

c) Mühendislik veya mimarlık fakültelerinde lisans eğitimi yapmış olanlardan en az beş

yıl, lisans eğitimini müteakip yine bu dallardan herhangi birinde lisans üstü eğitim yapmış
olanlardan ise en az üç yıl süre ile kamu kurum ve kuruluşlarında kendi görev alanıyla ilgili
konularda çalışmış olanlar,

196
 Kırk yaşından gün almamış olmaları, (a) ve (c) bentlerinde sayılanların kamu ihale
mevzuatı ile ilgili yargılama, inceleme, denetleme, uygulama veya danışma konularında
çalışmış olmaları koşuluyla kurumlarının muvafakatı alınmak suretiyle, Kurulca kamu ihale
uzmanı olarak atanabilirler.

31.12.2003 tarihine kadar Kurumun kamu ihale uzman ve uzman yardımcısı dışındaki
kadrolarına, genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, kamu iktisadi teşebbüsleri ve
bunların bağlı ortaklıkları, özel kanunlarla kurulmuş ve kendilerine kamu görevi verilmiş tüzel
kişiliğe sahip kuruluşlar ile bağımsız bütçeli kuruluşlarda çalışan personel kendilerinin isteği
ve kurumlarının muvafakati ile atanabilirler.

GEÇİCİ MADDE 7- (Ek: 10/11/2004-5255/15 md.)

2005 yılında İzmir Kentinde yapılacak Dünya Üniversitelerarası Spor Oyunları ile ilgili
olarak İcra Kurulunca ve bu Kurulun talebi üzerine diğer kamu kurum ve
kuruluşlarınca yapılacak her türlü mal ve hizmet alımları ile yapım işleri, ceza ve
ihalelerden yasaklama hükümleri hariç, bu Kanun hükümlerinden müstesnadır.

Başlanmış olan ihaleler

GEÇİCİ MADDE 8- (Ek: 20/11/2008-5812/30 md.)
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar ilan edilmiş veya yazılı olarak duyurulmuş
ihaleler hakkında, bu Kanunun yayımlandığı tarihte yürürlükte bulunan kanun hükümlerinin
uygulanmasına devam edilir.

Bu Kanunun 35 inci maddesinin (b) bendinde sayılanların yürürlüğe girdiği tarihe kadar
yapılmış olan şikayet başvuruları ile bu Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine aykırılık iddiaları
içeren başvurular, başvurunun yapıldığı tarihte yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerine göre
sonuçlandırılır.

Mevcut görevlendirmeler
GEÇİCİ MADDE 9- (Ek: 20/11/2008-5812/30 md.)
31/5/2008 tarihinden önce 53 üncü maddenin (i) fıkrasının son paragrafına göre
Kurumda kamu ihale uzmanı olarak görevlendirilenlerden fiilen görev yapanların
görevlendirmeleri Kurumun ihtiyacına göre devam ettirilebilir.

Kurul başkan ve üyelerinin görev süreleri

GEÇİCİ MADDE 10- (Ek: 20/11/2008-5812/30 md.)
Kurulun mevcut başkan ve üyelerinden bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce
başka bir üyenin görev süresini tamamlamak üzere atanmış olanların görev süreleri atandıkları
tarihten itibaren beş yıl olarak uygulanır.

Üyeliğin devamı
GEÇİCİ MADDE 11- (Ek: 24/10/2011-KHK-661/58 md.)
Mevcut Kurul üyeleri, görev sürelerini tamamlayıncaya kadar görevlerine devam eder.

Başkanlık Müşavirliğine atanmış sayılma

GEÇİCİ MADDE 12- (Ek: 24/10/2011-KHK-661/58 md.)
Kurumda; Başkan Yardımcısı, Baş Hukuk Danışmanı ve Daire Başkanı unvanlı
görevlerde bulunanların görevleri bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüğe girdiği tarihte
sona erer. Bunlar ekli (3) sayılı liste ile ihdas edilen Başkanlık Müşaviri unvanlarına hiçbir
işleme gerek kalmaksızın atanmış sayılırlar. Bu fıkra ile ihdas edilen Başkanlık Müşaviri

197
unvanları, herhangi bir sebeple boşalması halinde hiçbir işleme gerek kalmaksızın iptal edilmiş
sayılır.43

Birinci fıkraya göre Başkanlık Müşaviri unvanlarına atanmış sayılanların atanmış

sayıldıkları tarih itibarıyla eski unvanlarına ilişkin olarak ilgili mevzuatı uyarınca en son ayda
aldıkları her türlü ödemelerin toplam net tutarının (bu tutar sabit bir değer olarak esas alınır),
atanmış sayıldıkları yeni unvana ilişkin olarak ilgili mevzuatı uyarınca aldıkları her türlü
ödemelerin toplam net tutarından fazla olması hâlinde aradaki fark tutarı, herhangi bir vergi ve
kesintiye tabi tutulmaksızın fark kapanıncaya kadar ayrıca fark tazminatı olarak ödenir.
Atanmış sayıldıkları unvanlarında isteklerine bağlı olarak herhangi bir değişiklik olanlarla,
kendi istekleriyle başka kurumlara atananlara fark tazminatı ödenmesine son verilir.

Birinci fıkraya göre Başkanlık Müşaviri olarak atanmış sayılanlar, Başkan tarafından
belirlenen birimlerde, Başkan tarafından belirlenen görevleri yürütür.

GEÇİCİ MADDE 13- (Ek: 30/3/2012-6287/24 md.) Yurt içi üretimin ve katma
değerin artırılması, teknoloji kazanımının sağlanması, daha önce yurt içinde üretimi
bulunmayan ürünlerin üretilebilmesi, yeni teknoloji ve ürünlere yönelik araştırma-geliştirme
faaliyetlerinin sürdürülmesi ve bilgi toplumuna geçiş hedefleriyle, Millî Eğitim Bakanlığına
bağlı okulöncesi, ilköğretim ve ortaöğretim kademelerindeki okulların dersliklerine bilişim
teknolojisi donanımı, yazılımı, ağ altyapısı ve internet erişim imkânının sağlanması, dersler için
çevrim içi ve çevrim dışı ortamlarda e-içerik temin edilmesi ve e-içerik altyapısının
oluşturulması, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda görev yapan öğretmenlere ve örgün
eğitim gören öğrencilere e-kitap, tablet bilgisayar ve benzeri ihtiyaçların sağlanması
amaçlarıyla Eğitimde Fırsatları Artırma ve Teknolojiyi İyileştirme Hareketi (FATİH) Projesi
kapsamında, Millî Eğitim Bakanlığı ve Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı
tarafından 2015 yılı sonuna kadar yapılacak mal ve hizmet alımları ile yapım işleri, ceza ve
ihalelerden yasaklama hükümleri hariç, bu Kanun hükümlerine tabi değildir. Bu madde
uyarınca yapılacak alımlara ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığı ve Kamu İhale Kurumunun
görüşü alınarak Millî Eğitim Bakanlığı ve Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı
tarafından müştereken hazırlanacak yönetmelikle, rekabete açık olacak şekilde düzenlenir.

Başlanmış olan ihaleler

GEÇİCİ MADDE 14- (Ek: 6/2/2014-6518/54 md.) Bu maddenin yürürlüğe girdiği
tarihe kadar ilan edilmiş veya yazılı olarak duyurulmuş ihaleler hakkında, ilanın veya
duyurunun yapıldığı tarihte yürürlükte bulunan hükümlerin uygulanmasına devam olunur.

GEÇİCİ MADDE 15- (Ek: 6/2/2014-6518/55 md.) Bu maddenin yürürlük tarihinden

itibaren bir yıl içinde kamu ihale uzmanlığına, kamu kurum ve kuruluşlarında 53 üncü
maddenin (h) fıkrasında sayılan yükseköğretim kurumlarını bitirerek mesleğe özel yarışma
sınavı ile giren ve meslek içi eğitim sonrasında yapılan yeterlik sınavı sonucunda başarılı olarak
atanmış personelden kamu ihale mevzuatı ile ilgili inceleme, denetleme, uygulama veya
danışma konularında görevi bulunanlar ile mühendislik veya mimarlık fakültelerinde lisans
43
(3) SAYILI LİSTE

KAMU İHALE KURUMU

UNVAN SAYI

Başkanlık Müşaviri 14

TOPLAM 14

198
eğitimini tamamladıktan sonra en az dört yıl kamu kurum ve kuruluşlarında kendi görev
alanıyla ilgili konularda çalışmış olanlar arasından, kurumlarının muvafakati alınmak ve meslek
personeli kadro sayısının % 5’ini geçmemek kaydıyla, 53 üncü maddenin (i) fıkrasının son
paragrafındaki diğer esaslar çerçevesinde Başkanlıkça görevlendirme
yapılabilir. Görevlendirme işlemi herhangi bir süreye bağlı olmaksızın Başkanlıkça her zaman
sonlandırılabilir. Bu şekilde görevlendirilenler bir defaya mahsus olmak üzere, meslek
personeli sınavına giriş için aranan öğrenim şartını taşımak ve sınava alındığı tarihte kırk yaşını
doldurmamış olmak kaydıyla, Kurum tarafından yapılacak sınavda başarılı olmaları hâlinde
kamu ihale uzmanı kadrosuna, başkaca bir izin ve işleme gerek kalmaksızın atanabilir.
Kurumda görevlendirme, kurum kadrolarına atanmada kazanılmış hak veya herhangi bir
öncelik hakkı teşkil etmez.

GEÇİCİ MADDE 16- (Ek: 10/9/2014-6552/12 md.) (1) Türkiye’nin 2015 yılında
üstleneceği Yirmiler Grubu (G-20) Dönem Başkanlığı kapsamında, 2014 ve 2015 yıllarında
yapılacak mal ve hizmet alımları ile yapım işleri, ceza ve yasaklama hükümleri hariç bu Kanuna
ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa tabi değildir. Bu fıkra kapsamında
yapılacak alımlara ve yapım işlerine ilişkin esas ve usuller ile diğer hususlar, Maliye
Bakanlığının görüşü alınarak Dışişleri Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı tarafından müştereken
hazırlanır ve Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe konulur.

(2) İşyerlerinin aynı yerde olup olmadığına bakılmaksızın; bir mahallî idarenin ya da
bağlı kuruluşunun kendi birimleri arasında veya bir mahallî idare ile bağlı kuruluşu arasında
veya aynı mahallî idarenin farklı bağlı kuruluşları arasında olmak kaydıyla, mahallî idarelerde
veya bağlı kuruluşlarında çalışan işçiler, ilgili mahallî idarenin en üst amirinin onayı alınarak
bu maddenin yayımlandığı tarihi izleyen yüz yirmi gün içinde kadroları veya geçici iş
pozisyonlarıyla birlikte aynı veya benzeri iş ya da işyeri değişikliğine tabi tutulabilir. Bu fıkra
uyarınca aynı veya benzeri iş ya da işyeri değişikliğine tabi tutulan işçilerin ücret ile diğer mali
ve sosyal hakları ile kıdem tazminatları ve kıdeme bağlı diğer hususlarda, 12/11/2012 tarihli ve
6360 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesinin durumlarına uygun hükümleri aynı şekilde
uygulanır.

GEÇİCİ MADDE 17- (Ek: 22/11/2016-KHK-678/32 md.) (Mülga madde:

24/12/2017-KHK 696/85 md.; Aynen kabul:1/2/2018-7079/80 md.)

GEÇİCİ MADDE 18- (Ek: 23/1/2017-KHK-684/3 md.; Aynen kabul:1/2/2018-

7074/3 md.) 11 inci maddenin birinci fıkrasının (g) bendi hükümleri, 10/11/2016 tarihli ve
6758 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun
Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabul Edilmesine Dair Kanunun 19 uncu maddesi
kapsamında kayyımlık yetkisi Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna devredilen veya Tasarruf
Mevduatı Sigorta Fonunun kayyım olarak atandığı şirketler hakkında uygulanmaz.

GEÇİCİ MADDDE 19- (Ek: 28/11/2017-7061/68 md.) Milli Eğitim Bakanlığına bağlı
resmi ve özel okullarda öğrenim gören öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılacak ders kitabı,
öğrenci çalışma kitabı ve ilgili öğretmenlere ücretsiz olarak dağıtılacak kılavuz kitaplara ilişkin
31/12/2019 tarihine kadar yapılacak mal ve hizmet alımları, ceza ve ihalelerden yasaklama
hükümleri hariç bu Kanunun diğer hükümlerine tabi olmaksızın 20 nci maddenin birinci ve
beşini fıkraları uygulanmak suretiyle yapılabilir.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, Maliye Bakanlığı ve Kurumun

görüşü alınarak Milli Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenir.

199
 Yürürlük
Madde 69- Bu Kanunun 53 üncü maddesi ile geçici 1 ve geçici 5 inci maddeleri yayımı
tarihinde, diğer maddeleri 1.1.2003 tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme
Madde 70- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

200
 4/1/2002 TARİHLİ VE 4734 SAYILI KANUNA
İŞLENEMEYEN HÜKÜMLER

1) 12/6/2002 tarihli ve 4761 sayılı Kanunun hükmüdür:

Madde 20 – Özel kanunlarla kamu tüzel kişiliğini ve idarî ve malî özerkliği haiz olarak
kurulmuş veya 31.12.2006 tarihine kadar kurulacak kurul, üst kurul, kurum ve kuruluşların
Başkan ve üyelerinin aylık ücretleri ile malî ve sosyal hak ve yardımları, bu kurul, üst kurul,
kurum ve kuruluşların fonksiyonları, ücret adaleti ve 631 sayılı Kanun Hükmünde
Kararnamenin geçici 1 inci maddesi uygulaması dikkate alınarak Bakanlar Kurulu tarafından
belirlenir. Bakanlar Kurulu gerektiğinde ücret adaletini sağlamak amacıyla kamu görevlilerine
ödenmekte olan temsil ve görev tazminatı tavan gösterge rakamlarını üç katına kadar artırmaya
ve artırılan miktar içerisinde kadro ve görev unvanı itibarıyla düzenlemeler yapmaya yetkilidir.

Yukarıdaki fıkradaki düzenleme yapılıncaya kadar, Kamu İhale Kurulu Başkanına,

Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu Başkanına aylık olarak ödenen net ücret ve diğer ödemeler
toplamı kadar, Kamu İhale Kurulu üyelerine ise Kurul Başkanına yapılan toplam ödemelerin
yüzde doksanyedisi oranında aylık net ödeme yapılır.

2) 30/7/2003 tarihli ve 4964 sayılı Kanunun hükmüdür:

Geçici Madde 1- 4734 ve 4735 sayılı kanunlarda bu Kanunla yapılan değişikliklerden
dolayı yeniden düzenlenmesi gereken standart ihale dokümanı, Tip Sözleşme ve yönetmelikler,
bu Kanunun yayımlandığı tarihten itibaren altmış gün içinde Kurum tarafından hazırlanarak
yürürlüğe konulur. 4734 sayılı Kanundaki parasal limitlerde bu Kanunla yapılan değişiklikler
ve yeni eklenen parasal limitler, 22.1.2002 tarihinde geçerli kabul edilerek 1.1.2003 tarihine
göre 4734 sayılı Kanunun 67 nci maddesindeki esaslar dahilinde Kurum tarafından güncellenir.
Bu düzenlemelerin yürürlüğe konulmasına kadar, idareler, mevcut usul, esas ve yönetmelik
hükümlerini uygulamaya devam ederler.

4734 sayılı Kanunun 3 üncü ve geçici 4 üncü maddelerinde bu Kanunla yapılan

değişikliklerden dolayı hazırlanması ve yürürlüğe konulması gereken esas ve usuller, bu
Kanunun yayımlandığı tarihten itibaren otuz gün içinde hazırlanır ve yürürlüğe konul
ur. Bu düzenlemelerin yayımlanmasına kadar idareler, 4734 sayılı Kanunun bu Kanunla
değiştirilmeden önce yürürlükte bulunan 3 üncü ve geçici 4 üncü maddeleri gereği hazırlanan
ve yürürlüğe konulan esas ve usulleri uygulamaya devam ederler.

4734 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (g) bendindeki istisna hükmünden yararlanan
kuruluşların sözleşme altında yüklenici oldukları yapım işi alımları da on yıl süreyle aynı bentte
öngörülen istisna hükümlerine tâbidir.

3) 3/7/2005 tarihli ve 5398 sayılı Kanunun hükmüdür:

Geçici Madde 2 – İstanbul Menkul Kıymetler Borsası, Radyo ve Televizyon Üst
Kurulu, Rekabet Kurumu, Sermaye Piyasası Kurulu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme
Kurumu, Telekomünikasyon Kurumu, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Kamu İhale
Kurumu ile Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumunca elde
edilen her türlü gelirin 30.6.2005 tarihine kadar birikmiş tutarlarından Maliye Bakanının teklifi
ve Başbakanın onayı ile kurum ve kuruluşlar itibarıyla belirlenecek oranlara göre hesaplanacak
kısmı; bütçenin (B) işaretli cetveline gelir kaydedilmek üzere Maliye Bakanı tarafından
belirlenecek süre içinde Maliye Bakanlığı Merkez Saymanlık Müdürlüğünün Türkiye
Cumhuriyet Merkez Bankası nezdindeki hesabına yatırılır. Ayrıca, anılan kurum ve

201
kuruluşların 31.12.2005 tarihine kadar kasalarında oluşacak nakit fazlaları da bunların görüşü
alınmak suretiyle bu fıkrada belirlenen esaslara göre kesilerek ilgili hesaba aktarılır.

Söz konusu kurum ve kuruluşlar 30.6.2005 tarihine kadar birikmiş gelir tutarları ile kasa
ve banka mevcutlarını 15.7.2005 tarihine kadar; her ayın gelir ve giderleriyle kasa ve banka
mevcutlarını gösterir malî bilgileri ise izleyen ayın yedinci günü sonuna kadar Maliye
Bakanlığına bildirirler. Bu maddede belirtilen tutarların süresi içinde ödenmemesi halinde,
ödenmeyen tutarlar 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun
hükümlerine göre gecikme zammı da uygulanmak suretiyle takip ve tahsil edilir.

202