İÇİNDEKİLER

BÖLÜM I

GİRİŞ ------------------------------------------------------------------------------------------------- 1

KLİNİK PSİKOLOJİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ ------------------------------------------ 1

Klinik Psikolojinin Eğitimciler İçin Önemi ---------------------------------------------------- 2
Ruhsal Bozuklukları Tanıma ve Ona Uygun Davranışta Bulunma ---------------------- 3
Bir Terapiste Gönderme---------------------------------------------------------------------------- 3
Tanı, Tedavi ve Tedavi Sonrası Dönemlerde Terapistle İş Birliği Yapma --------------- 3
Ruhsal Bozuklukların Ortaya Çıkmasını Önleme -------------------------------------------- 4
Kendi Hatalı Davranışlarını Değiştirme -------------------------------------------------------- 4

ÇOCUKTA RUHSAL SORUNLAR ------------------------------------------------------- 5

Çevresel Etkenler ------------------------------------------------------------------------------------ 5
Çocuğun Normal Gelişimi ------------------------------------------------------------------------ 9
İlk Yaşlar --------------------------------------------------------------------------------------------- 13
İlkokul Yılları---------------------------------------------------------------------------------------- 17

DAVRANIŞ BOZUKLUKLARININ NEDENLERİ -------------------------------- 22

Biyolojik-Psikolojik-Sosyal Model -------------------------------------------------------------- 22
Gereksinmelerin Doyumunda Bozukluk------------------------------------------------------ 22
Temel Gereksinmelerinin Engellenmesinin Etkileri ---------------------------------------- 23
Oral Engellenme ------------------------------------------------------------------------------------ 23
Saldırganlığın Engellenmesi --------------------------------------------------------------------- 23
Kendini Algılama ve Kendini Gerçekleştirmede Bozukluk ------------------------------- 24
İçten ve Dışarıdan Gelen Bilgilerin -Uyaranların- Bilişsel ve
Duygusal Yönden Değerlendirilmesindeki Bozukluk -------------------------------------- 26

v
Benliğin Savunma Mekanizmaları-------------------------------------------------------------- 26
Bastırma ---------------------------------------------------------------------------------------------- 27
Projeksiyon ------------------------------------------------------------------------------------------ 27
Yön Değiştirme ------------------------------------------------------------------------------------- 27
İzolasyon --------------------------------------------------------------------------------------------- 27
Gerileme ---------------------------------------------------------------------------------------------- 27
Konversiyon ----------------------------------------------------------------------------------------- 27
İnkar --------------------------------------------------------------------------------------------------- 27
Olmamış Gibi Kabul Etme ----------------------------------------------------------------------- 28
Yüceltme --------------------------------------------------------------------------------------------- 28
Özdeşleşme ------------------------------------------------------------------------------------------ 28
Neden Bulma ---------------------------------------------------------------------------------------- 28
Ruhsal Bozuklukların Nedenini Ailede Arayan Görüş ------------------------------------ 28
Anne-Babanın Çocuğa Karşı Tutumları ------------------------------------------------------- 29
Otonomi ---------------------------------------------------------------------------------------------- 28
Kusurlu Anne-Baba Tutumları ------------------------------------------------------------------ 32

ÇOCUKLUKTAKİ PSİKOZLAR VE PSİKOSOMATİK BELİRTILER --- 39

Psikozlar---------------------------------------------------------------------------------------------- 39
Otizm ------------------------------------------------------------------------------------------------- 39
Çocukluk Şizofrenisi------------------------------------------------------------------------------- 41
Depresyon-------------------------------------------------------------------------------------------- 42
Psikosomatik Belirtiler ---------------------------------------------------------------------------- 43
Bayılmalar-------------------------------------------------------------------------------------------- 44
Uyku Bozukluğu ----------------------------------------------------------------------------------- 44
Yemek Yeme Bozukluğu-------------------------------------------------------------------------- 45
Karın Ağrıları --------------------------------------------------------------------------------------- 45
Kabızlık ----------------------------------------------------------------------------------------------- 45
Kolit --------------------------------------------------------------------------------------------------- 45
Yeterli Beslenememe ------------------------------------------------------------------------------- 45
Fazla Yemek Yeme --------------------------------------------------------------------------------- 46
Bronşit-Astım --------------------------------------------------------------------------------------- 46
Migren ------------------------------------------------------------------------------------------------ 46

vi
Romatizmal Hastalıklar --------------------------------------------------------------------------- 46
Akut Zorlamalar ve Uyum Reaksiyonları ---------------------------------------------------- 47
Özel Duygusal Bozukluklar---------------------------------------------------------------------- 47
Zihinsel Engel --------------------------------------------------------------------------------------- 47
Merkezi Sinir Sistemi Bozukluklarından Kaynaklanan Ruhsal Sorunlar -------------- 48
Nedeni Beyindeki Mikrobik Hastalıklar ------------------------------------------------------ 48
Altını Islatma ---------------------------------------------------------------------------------------- 48
Eğitim Modeli --------------------------------------------------------------------------------------- 53

ÇOCUK VE GENÇLERDE GÖRÜLEN DİĞER SORUNLAR ----------------- 54

Duygusal Yoksunluk ------------------------------------------------------------------------------ 54
İlaç Bağımlılığı -------------------------------------------------------------------------------------- 57
Öğrenme Güçlüğü --------------------------------------------------------------------------------- 62
Okul Fobisi------------------------------------------------------------------------------------------- 65
Saldırganlık ve Kökeni ---------------------------------------------------------------------------- 71
Çok Hareketlilik ------------------------------------------------------------------------------------ 75
Bilişsel Davranış Terapi Modeli ----------------------------------------------------------------- 76
Çok Hareketlilik ve Dikkat Bozukluğunun Nörolojik Nedenleri ------------------------ 80
İnce Nörolojik Belirtiler --------------------------------------------------------------------------- 80
Elektroensefelogram ------------------------------------------------------------------------------- 81
Anne-Babaya Rehberlik --------------------------------------------------------------------------- 82
Terapi Süreci ---------------------------------------------------------------------------------------- 83
Ergo-Terapi ------------------------------------------------------------------------------------------ 85
Duyu-Motor Gelişim Evreleri ------------------------------------------------------------------- 86
Atak Çocuklar --------------------------------------------------------------------------------------- 89
Dikkat Toplamanın Temel İlkeleri -------------------------------------------------------------- 94
Dikkat Toplama Eğitimi, Anne-Babalara, Öğretmenlere Öneriler--------------------- 101

vii
 BÖLÜM II

ÇOCUK VE OYUN KURAMLARI------------------------------------------------ 113

Helanko’nun Sistem Kuramı ------------------------------------------------------------------ 114
Berlyne Modeli ------------------------------------------------------------------------------------ 114
Çocuk Oyunlarının Oluşması ----------------------------------------------------------------- 115
Oyun ve Zihinsel Gelişim ---------------------------------------------------------------------- 118
Alıştırma Oyunları ------------------------------------------------------------------------------- 119
Sembolik Oyunlar -------------------------------------------------------------------------------- 120
Kurallı Oyunlar ----------------------------------------------------------------------------------- 121
Oyun ve Bilgiyi İşleme -------------------------------------------------------------------------- 122
Oyunda Bilgi ve Heyecan Arama ------------------------------------------------------------- 122
Bilgi Edindikten Sonra Oyun ------------------------------------------------------------------ 124
Oyun ve Yaratıcılık ------------------------------------------------------------------------------ 125

OYUN VE DUYGUSAL YAŞANTI ---------------------------------------------------- 126

Rol Oyunlarının İşlevi --------------------------------------------------------------------------- 126
Oyun ve Katarsız --------------------------------------------------------------------------------- 127
Oyun ve Saldırganlık ---------------------------------------------------------------------------- 129
Fantezi Davranışlar Yolu ile Saldırgan Davranışların
Ortadan Kaldırılması ---------------------------------------------------------------------------- 130
Oyun ve Sosyal Etkileşim----------------------------------------------------------------------- 131
Oyun Yolu ile Sosyal Uyum ------------------------------------------------------------------- 132
Rol Oyunları ile Sosyal Gelişim --------------------------------------------------------------- 132
Kurallı Oyunlar ve Sosyal Öğrenme --------------------------------------------------------- 135

OYUNLA TANI VE TEDAVİ ------------------------------------------------------------ 136

Oyun Yolu ile Zihinsel Gelişimin Saptanması --------------------------------------------- 137
Oyunun Tedavide Kullanılması--------------------------------------------------------------- 138

viii
 BÖLÜM III

ÇOCUKLAR VE AİLELERİ İLE PSİKOTERAPİ ÇALIŞMALARI -------- 141

Aile Terapisi --------------------------------------------------------------------------------------- 141
Aile Rehberliği ------------------------------------------------------------------------------------ 144
Ebeveyn Terapisi --------------------------------------------------------------------------------- 145
İlişki Kurma Terapisi ---------------------------------------------------------------------------- 146
Beden Terapisi ------------------------------------------------------------------------------------ 151
Oyun Terapisi ------------------------------------------------------------------------------------- 153
Terapi İlkeleri ------------------------------------------------------------------------------------- 157
Terapist --------------------------------------------------------------------------------------------- 171
Çocuk ----------------------------------------------------------------------------------------------- 172
Oyun Terapi Odası ------------------------------------------------------------------------------- 174
Oyuncaklar ---------------------------------------------------------------------------------------- 174
Bireysel Görüşme--------------------------------------------------------------------------------- 175
Oyun Grup Terapisi ----------------------------------------------------------------------------- 187
Çocuğa Oyunla Yardımda Farklı Uygulamalar ------------------------------------------- 192
Anne Babanın Çocukları ile Oynaması ------------------------------------------------------ 195
Gençlerle Psikoterapi ---------------------------------------------------------------------------- 196
Grup Terapisi ------------------------------------------------------------------------------------- 196
Kurumsal Psikoterapi --------------------------------------------------------------------------- 202
Çocuk-Genç ve Aile Terapi Yöntemlerinin Birleştirilerek Uygulanması ------------- 206
Resim Yolu ile Çocuğu Tanıma --------------------------------------------------------------- 208
Bireysel Psikoloji---------------------------------------------------------------------------------- 234
C.R. Rogers ve Düşünceleri -------------------------------------------------------------------- 237
Davranış Terapisi --------------------------------------------------------------------------------- 241
Bilişsel Terapi ------------------------------------------------------------------------------------- 247
Meicheubaum’un Kendi Kendine Talimat Programı ------------------------------------- 249
Wagner’in Atak Çocuklar İçin Dikkat Toplama Çalışmaları --------------------------- 251
Ellis’in Gerçekçi Duygusal Terapisi --------------------------------------------------------- 252
Kelly’nin Rol Terapisi --------------------------------------------------------------------------- 254
Bilişsel Terapinin İmkanları ve Sınırlılıkları ------------------------------------------------ 255

ix
Sosyal Bilişsel Öğrenme ------------------------------------------------------------------------ 256
Modelden Öğrenme Nasıl Etkili Olur ------------------------------------------------------- 258
Davranışı Düzeltmek İçin Bir Araç Olarak Ceza ----------------------------------------- 259
Kendini Yönlendirme --------------------------------------------------------------------------- 260
Sessiz Olmayı Öğrenme ------------------------------------------------------------------------ 265

EĞİTİMCİLERİN YARDIMCI TERAPİST OLARAK YETİŞTİRİLMESİ 270

Bilgi Edinme ve Davranış Analizi Aşaması ------------------------------------------------ 274
Yönerge Aşaması -------------------------------------------------------------------------------- 274
Eğitimcinin Pratik Davranış Alıştırması ---------------------------------------------------- 274
Yardımcı Terapist Eğitiminin Uygulanmasına Dair Pratik Örnekler ---------------- 275
Terapist Yardımcısının Doğal Ortamda Eğitilmesi --------------------------------------- 279
Evde Eğitim --------------------------------------------------------------------------------------- 279
Öğretmenlerin Eğitimi -------------------------------------------------------------------------- 280
Gönüllülerle Davranış Değişikliği Uygulaması-------------------------------------------- 281

KAYNAKÇA ------------------------------------------------------------------------------------ 281