BO GIAO DUC VA PAO TAO
GIAO TRINH
KINH TE CHINH TRI
MAC - LE NIN
(DANE CHO BAC DAI HQC - KHONG CHUYEN LY LUAN CHINH TRI)
HANOI -2019Chi dgo bign soan
Déng chi V6 Van Thuéng, Uy vién BO Chinh tri,
Bi thy Trung vong Dang, Trudng Ban Tuyen gido Trung uong.
Déng chi Phiing Xuén Nha, Uy vién Trung wong Dang,
BG truéng BO Gido duc va Dao tao.
Déng chi Pham Van Linh, Ph6 Chi tich Hoi déng Ly lun Trung wong,
Trudng Ban chi dao bién sogn gido trinh ede mén LY Ivan Chinh tr)
Chirbién
PGS.TS Ngé Tuan Nghia
Cal teed (9) abrig hale oem,
Tham gia bién soan
Chuong 1: PGS.TS Ng6 Tuan Nghia, GS.TS Nguyén Quang Thudn
Chuong 2: TS. Trin Kim Hai
Chuong 3: PGS.TS Doan Xuan Thuy
Chuong 4: PGS.TS. T6 Bite Hanh
Chuong 5: PGS.TS. Nguyén Minh Khai, PGS.TS Ngé Tudn Nghia,
PGS.TS. Pham Van Ding
Chuong 6: TS. Nguyén Hing Cir, PGS.TS.Nguyén Minh Tudn,
GS.TS Pham Quang PhanLOI NOI DAU
‘Thye hign tinh than chi dgo cia Ban Bi thy Trung wong Bang COng
san Viét Nam tai Két ludn s6 94/KLTW/2014 vé viée tiép tye ddi méi ngi
dung chuong trinh, gido trinh cae mén khoa hoc Mae - Lénin va Quyétdinh
cia BO Gido due va Dao tao ve vige thanh lap Hi dong bién sogn giso
trinh Kinh té chinh rj Méc - Lénin theo tinh than doi méi va néing cao chat
Ingng gido due dai hoe dinh cho hé Dai hoc, Héi ding bign sogn Gido tinh,
Kinh té chinh tri Me - Lénin da bién soan va cho ra mat cudn gido trinh
danh cho hé dao tgo Dai hoc khong chuyén I luan chinh tr.
Noi ding cudn gio trinh nay dge bién soan theo tinh thin trung
than véi chit nghia Mac - Lénin, co ban, cp nhat, dang thai cé sy tiép thu
tinh hoa k&t qua nghién eiru méi ciia khoa hoe kinh 16 ehinb ti trén thé gigi
ed ve ndi dung va hinh thé trinh bay eiia mgt cuén gido trinh khoa hoe
Kinh té chinh tri trong diéu kign méi
Theo tinh than déi méi noi_dung va phuong phap giéo duc dai hoc,
cudn gido trinh duge trinh bay gdm 6 chuong nhim dap (mg quy dinh cba
BO Gio duc va Dao tgo a thai long 2 tin chi. So v6i cdc gido trink da
timg xuat bin trong cde lan gin day, gido trinh kinh 1 chink tr] Mac -
Lénin lin nay duge trinh bay theo thé thiic méi, nhaim phat huy nbumg gid
trj bén_vimng ola kinh té chink tri Mac - Lénin dng thoi nang cao tinh thiét
thuc d6i vGi vige hinh thanh ky ning, tw duy, tim nhin cia sinh viéa Kh
tham gia hé théng cdc hoat dng kinh té xa hoi sau khi t6t nghigp chuong,
trinh dio tgo tai nha trudng,
‘V6i_mye tigu nhu vay, hé théng cdc chuong duge thiét ké légic theo
nguyén tic sur pham cia gio trinh bic dai hge gin véi hé théng tri thie cia
kinh 1 chinh tr Mée - Lénin; gdm nhiing tri dhite kin chink tej vé
phuong thife sin xuAt tu ban chi nghia va nbimg van dé kinh té chinh tri
cia théi ky qué d@ Ién chii nghia xd hi 6 Viét Nam.
Tham gia bién soan cudn gido trinh nay la tp thé cde gido siz pho
gido su, tién st dang giing day trong cée Truong Dai hoc, cic Hoe vign
trong hé thing gido duc quoc din.
YV6i tinh thin nghiém cin eda vige xdy dung gido tinh bac Dai hoc,
Hi déng bién soan di thye hign lay y kién nhiéu vong thong qua trao 46i
5va tigp thu chuyén mon vé dé euong so b6, khung chong trinh, 48 curng
chi tet, bam théo gio trinh tr d0i ngdi cde nha gio dang truc tiép tham gia
gidng day tai hé thong ede truég dai hoe trén pham vi od nude qua cdc dot
tigp xiic tryc tiép cing nhu ede dot tap huan va gidng day thi diém do BO
Gido duc va Dao tao 16 chite. Ciing véi dé, Héi déng cling nhén dug rat
nhiéu y kién g6p y quy bau ctia céc nha khoa hoc nhu: GS.TS Nguyén
Xuan Thang; PGS.TS Nguyén Vin Thao; PGS.TS Bai Ngoc Quynh;
PGS.TS Dao Thi Ngoc Minh; PGS.TS Lé Danh Ton; PGS.TS Dao Thi
Phong Liem, POSTS Nauyén Héng Son, PGS.TS Trin Dire Hiép.
co's d6, gido txinb duuge bign soan, hoa thign véi sy nd luc ya
huyét cla ce nha giéo trong Hoi dong bién soan. Mac dit vay, chic
chiin khéng trénh khoi thiéu s6t, Hi ddng mong tiép tue nhin duge sy chia
8@ Ve tri thitc khoa hoc tir phia doi ngit cae nha gido, nha khoa hgc dé cudn
gido trinh duge hoan chinh hon.
Y kién gép ¥ xin gti vé: BO Gido due va Dao tao, 49 Dai Cé Viet,
HANGi.
TM. HOI DONG BIEN SOAN
CHU TICH
PGS.TS Ng6 Tuiin NghiaChuong 1
DOL TUQNG, PHUONG PHAP NGHIEN CUU VA CHUC
NANG CUA KINH TE CHINH TRI MAC - LENIN
Noi dung chuong 1 cung e§ip nhiing tri thite cor ban VE sy ra di va
phat trién cia mon hoe kinh t¢ ehinh tri Méc - Lénin; vé d6i tuong nghién
cima, phuong phép nghign ctu va chic nang ciia khoa hoc kinh té chinh tr)
Mac - Lénin trong nhan thite cfing niu trong thy tién, Trén co s6 dé, sinh
vién hiéu duoc su hinh thanh, phat trién ni dung khoa hoe cia mén hoc
kinh t& chinh trj Mac - Lénin, biét duge ¥ nghia cia mén hoe d6i véi ban
than khi tham gia cdc hoat déng kinh té - xd hdi.
1.1, KHAI QUAT SU’ HIN THANH VA PHAT TRIEN CUA KINH TE
CHINH TRI MAC - LENIN
‘Trong dong chiy tu tudng kinh t6 cia nhiin Jogi ké tir thoi ky ob dai
cho ti ngay nay, do dae thi trinh a phat trién img v6i mdi giai doan lich
sit, méi nen sn xudt xd hdi ma hinh thanh nbiéu tr twéng, trudng phdi ly
Juan vé kinh té khdc nhau.
Mie dit 06 sy da dang vé ndi him ly Iugn, ndi dung tiép efin vi di
twgng nghién eta riéng phan én trink d6 nh tite, Lap tring tu tug va
quan diém Igi ich ctia méi trudng phdi, song khoa hoc kinh té néi chung va
Khoa hoe kinh té chinh trj néi riéng déu 6 diém chung & ché: 1a ké qua
cia qué trinh khOng aging hon thign. Cae pham tri, khdi niém khoa hoc
v6i fur céch Ia két qué nghién ei va phat trién khoa hoc kinh t6 chinh tri ¢
giai don sau déu cé sur ké thira mt cdch sing tao trén co so nhiing tién dé
Jy luan 4% duge khém pha & giai doan trrdc 46, dong thé, dra trén cor so
két qua tong két thuc tién kinh té cla xa hi dang dién re Kinh té chin tri
Mic - Lénin, m6t trong nhiing mén khoa hoc kinh té chinh trj eta nhan
logi, duge hinh thanh va phat trién theo logic lich sit nhu vay.
‘Thugt ngit khoa hoe kinh 1é chinh wi duoc xuét hign 6 chéu Au nim
1615 trong téc phim Chuyén fudn vé kin té chink tr] ciia nha kinh té nguéi
Phap tén la A. Montehretien. Trong te pham nay, te gia dé xuat mon khoa
hoe méi - mén kink 1é chinh wi. Tuy nhign, tée phim nay mbi chi li phée
thao vé mén ‘hoc kinh té chinh tri. Toi thé ky XVIIL, v6i su xudt hign he
thong ly luin oiia nha kinh té hoc ngudi Anh tén 18. A.Smith, kinh té chinh
inh thite tra thanh mén hoe véi cic pham tra, khéi nig¢m chuyén
nginh. Tir 46, kinh té chinh khéng ngimg duge bd sung, phat trién cho dén
7hign nay.
Qué tinh phat trién cia khoa hoc kinh té chinh tri durge khai quat
qua cée thoi ky lich sir nhur sau:
‘Thir nhat, tir thoi 6 dai dén thé ky XVI.
‘Thit hai, tir sau thé ky thir XVIII dén nay.
Trong thoi ky c6, trang dai (tr thé ky XV ve truce), trinh 49 phat
ign cia cae nén sin xudt con lac hau, chua ¢6 day di nhiing tien dé can
thiét cho sw hinh thanh céc ly lugn chuyén vé kinh t& Céc tu trong kinh té
thudng duge thdy trong cde tic pham triét hoe, luan ly.
Sang thé ky XV, phuong thie sin xudt t bén chi nghia hinh thinh
trong lén, re quoe gia Tay Au va dan thay thé phwong thite san xuét
phong kién 6 46, Trinh 46 méi ca san xudt xa hOi da tro thanh tién a8 cho
sur phat trién ly Tuan kinh t€ chin ti.
Chi nghia trong thong duge ghi nhgn 1 hg théng Wy wan kinh té
chinh tr] bude dau nghién citu vé nén sin xuat tur ban chit nghia.
Chi nghia trong thuong hinh thinh va phat trién trong giai doan tir
gitta the ky XV dén gitia thé ky thir XVIE 6 Tay Au véi cae nha kinh té tiéu
biéu & cdc nuée nhw Starfod (Anh); Thomas Mun (Anh); Xcaphuri (Italia);
A Serra (Italia); A.Montchretien (Phap), Trong thoi ky nay, tw ban thuong
nghigp c6 vai tro thong tri nén kinh 6. Do vay, chi nghia trong thucng
dinh trong tm vao nghign eu linh vue lum thong. Chi nghia trong thumg
da khai quat ding myc dich cia céc nha tw ban la tim kiém loi nhuan, Tuy
u tinh khoa hoc khi cho ring
nhign, cha nghfa trong thuong ly giai thi
thOng qua viée mua ré, ban
ngudn géc ctia Igi nhugn 1a tir thuong nghi
dat.
Sw phat trién eda chit nghia tr ban trong thoi ky tir nia cudi thé ky
XVII dén mira dau thé ky thi: XVIII da lam cho cée quan diém cia chit
nghia trong thwong tr nén khéng con phi hop. Linh vyc ly Iwan kinh té
chinh (rj trong thdi ky nay duge bé sung béi sie hinh thank, phat trién cia
chi nghia trong nong 6 nude Phap véi cdc dai biéu tigu biéu nhu
Boisguillebert; F.Quesney; Turgot,
‘Chit nghfa trong ndng huéng vige nghién ettu yao Tinh yye sin xuit.
‘Tir do, cht nghia trong ndng dat durge bude tién vé mat ly lun so véi cho
nahfa trong thong khi Iuan giai vé nhigu pham tra kinh té nhu gid tri, sin
pham rong, tu ban, tién Iuong, loi nhudn, tai sin xudt. Day 1d nhimg déng
86p quan trong vio ly Ian kinh t& chinh tr} cita chit nghia trong néng. Tuy
vay, ly ludn cia chu nghia trong ndng cling khong vugt qua duce han ché
lich sir khi cho ring chi cé néng nghiép mdi fi sin xuAt, tir dé ly gid cde
khia canh ly lun dya trén co sé de tumg sin xudt cua finh vue nong
nghi@p. Sw phat trién eda nén san xuat tw ban chit nghia trong thdi ky tiép
theo da lam cho chil nghia trong néng tr nén Ine héu va din nhurémg vi tri
cho If Iugn kinh t8 chink tri c6 dién Anh.
Kinh 6 chinh tri c6 dién Anh duge hinh thénh va phat tién trong
thes Ky tiv oudi thé ky thir XVIII dén mira dau thé ky thie XIX, mi du la ede
quan diém ly Iudn cia W.Petty, tiép dén Ia A.Smith va két thttc 6 hé thong
Jy lan c6 nhiéu gid tr] khoa hoc ciia D.Ricardo
‘Anh nghién cia céc quan hé kinh 6 trong
i sin xudt, trinh bay mot cach hé théng (dic biét tir A.Smith -
mot tién béi Ién nhat cé nhigu céng tinh nghién eu dd s6 véi nhiéu Inn
diém gid tr} khoa hge ma D.Ricardo ké thira) cde pham tri kinh té chinh tri
hu phén cng lao dng, hing héa, gid wi, tién ¢, gid ca, gid ca thj truémg,
tién rong, loi nhudn, Igi tite, dja t6, tur ban... dé nit ra ede quy Iudt kinh te.
Ly lugn kinh té chinh tri c6 dién Anh da rit ra duge gid tr] [A do hao phi lao
dng tao ra, gid tri khac véi cia cai... Dé i nhiing déng gop khoa hoc rat
Jon ota ede dai biéu kinh té chinh tri e6 dién Anh vao Link vue Iy lun kink
té chinh tri cda nhan loai, thé hign sy phat trién vugt bac so véi hé théng ly
Iufin cia chi nghia trong néng.
Nhu vay, c6 thé rat ra: Kinh 1é chinh tri ld mon khoa hoc kinh té
nghién cizu cdc quan hé kinh té dé tim ra céc quy ludt chi phdi sy van ding
cuia céc hién tuong va qué trinh hoat dong kink 1€ ctia con ngwoi tong
ting voi nhiing trinh dé phist trién nhat dinh ciia nén sén xudt xii hdi.
Ké tt sau A.Smith, ly luan kinh 8 chinh tr chia thanh hai dong
chinh:
Dang ly thuyét khai thée cde luan diém cia A.Smith khéi quat dua
trén cde quan sét mang tinh tm ly, hanh vi dé xay dyng thanh cic If thuyét
kinh t& méi; khdng tip tue di sdu vao vio phan tich, ludn gidi cde quan hé
xi hoi trong nén sin xuat, TW dé, tao co sb cho vige x4y dung cdc IY thuyét
kinh t€ vé hanh vi ciia ngueiitigu diing, nguéi sin xuat hoje cae dai hong
J6n ca nén Kinh 18. Dong ly thuyét nay duoc khOng ngimg b6 sung va phat
trién béi rft nhidu nha kinh té va nhiéu trung phai ly thuyét & c&c quéc gia
chau Au, Bic My cho dén hign nay.Dang ly thuyét thé hign tir D.Ricardo ké thira nhiing gid tri trong ly
n khoa hge eda A.Smith, tiép tye b6 sung, hodn chinh n6i dung Iwan giai
vé ce pham tri kinh té chinh tri, di sau vao phan tich cdc quan hé xi héi
trong nén sn xudt, (go ra nhting gid tr Ly Luan khoa hoe chudn xée, CMa
(1818-1883) da ké thita tru tiép nhimg thinh qua ly Inn khoa hoe dé cia
D.Ricardo dé phat trién thanh IY Iugn ly Iudn kinh t€ chinh tr] mang tén dng
vé phurong thite sén xuat tir ban chi nghia
Dy trén su ké thita mOt each 6 phé phan ly Inn kink t8 chinh tr
dién, tryc tigp la ca D-Ricardo, C.Mée dai thue hign xay dung h¢ théng ly
lugn kinh ¢é chinb tr] mang tinh eich mang, khow hye, todn dign vé nén sin
xudt tur ban chil nghfa, tim ra nhimg quy Iuat kinh té chi phdi sw hinh thanh,
phat trign va ludn ching vai td lich st clia phuwong thire sin xuét tur bin
chi nghia. Cing véi C.Mac, Ph,Angghen (1820-1895) cling la ngudi ob
cOng lao vi dai trong viée céng bé ly Iudn kin t8 chinh tri, m6t trong ba bo
phan céu thanh cita chit nghia Mac.
Ly lun Kinh té chinh tri ca C.Mac va Ph.Angghen dugc thé hign
{4p trung va e6 dong nhat trong b6 Tie bén, Trong dé, C.Mée trinh bay mot
cach khoa hge va chinh thé cae pham tri co ban cia nén kinh ¢8 thj trudng
ty ban chi nghia nhu: hang héa, tién t@, ur ban, gid trj thang du, tich luy,
fuan hoan, chu chuyén, Igi nbudn, Igi tic, dja t0, ean tranh... rit ra cde quy
ludt kinh té co ban cing nhu céc quan hé xa hGi gitfa céc giai cap trong nén
kinh té th trudng dudi béi cdnh nén sn xudt wr ban chit nghia. C.Mac da
tao ra bute nhay vot vé ly Inn khoa hoe so véri D.Ricardo khi phat hign ra
tinh hai mt eva lao déng sin xudt hing héa, tg0 tién 48 cho vide Iudn gidi
mt cach khoa hoe vé ly lun gid tri thing du.
Hg théng ly Iwan kinh t€ chinh tr] ciia CMac néu trén duge trink bay
durdi hinh thie ede hoe thuyét 1dn nhur hoe huyét gid tri, hoc thuyét gid
thine dur, hoc thuyét tich Inf, hoc thuyét vé Igi nhudn, hoc thuyét vé dia
. V6i hoe thuyet gid trj thing dw néi riéng va BO Tw ban néi chung,
Chas da xdy dung co sé khoa hgc, cach mgng cho sy hinh thanh chit
nghiia Mée nhu mot chinh thé lam nén tang tur tuéng cho giai ep cng nhan
va nhan dan lao dOng. Hoc thuyét gid tri thing dur cia C.Mée déng thoi
cling la co sd khoa hge lugn chimg vé vai tré lich sir cia phwong thirc san
xudt tu ban chi nghia.
Sau Kh C-Mée va Ph.Angghen qua dei, V.LLénin tiép tue ké thita, bé
sung, phat trién ly ludn kinh t€ chinh tr theo phuong php lufn eda C:Méc va
6 nbiéu déng g6p khoa hoe rit lén. Trong d6, ndi bat la két qui nghién ciru,
10chi ra nhting de diém kinh 1€ cia déc quyén, déc quyén nha nude trong chi
nghia tu ban giai doan cudi thé ky XIX, dau thé ky XX, nhimg van dé kinh 16
chinh ti cla thdi ky qué dé Ién chit nghia x3 hdi... Voi ¥ nghia a6, dong ly
‘thuyét kinh té chinh trj nay durge dinh danh véi tén goi kink fé chinh tri Mac -
Lé
Sau khi V.1,Lénin qua d0i, ede nha nghién ctu kinh té cia ce Dang
Céng san trén thé gidi ticp tye nghién céru va bd sung, phat trién kinh 16
chinh tri Mac - Lénin cho dén ngay nay. Cling véi ly Iwan clia cde Ding
COng san, hign nay, trén thé gidi 6 rat nhiéu nha kinh té nghién ott
16 chinh trj theo céch tigp cfm ofa kinh té chin tri cia C.Mée v6
cOng trinh duge cng bé trén khip thé gidi. Cac c6ng trinh nghién céu 46
duge xép vao nhénh Kinh té chinh trj micxit (maxist - nhig ngudi theo
chit nghfa Me).
Bén canh d6, cling trong giai dogn ttr thé ky thir XV dén thé ky thit
XIX, c6n 06 mét so ly’ thuyét Kink té chinh tri cia cfc nha tur trong x hoi
chit nghta khong trong (thé ky XV- -XIX) va kinh té chinh trj tiéu tr san
(cudi thé ky thr XIX), Céc ly thuyét nay huréng vio phé phén ning
‘khuyét tat cla chit nghia tur ban song nhin chung céc quan diém dua trén co
sé tinh cam cd nhan, chiu anh huéng cita chi nghia nhan dao, khéng chi ra
duge cée quy luat kinh 18 co ban cla nén kinh té thi truémg tr ban chi
nghia va do dé khong lun ching duge vai trd lich sir ciia chit nghia tr ban
trong qué trinh phat trién cua nhan logi.
Nhu vay, kinh té chinh trj Me - Lénin 1 mot trong nhimg dng ly
thuyét kink té chfnh trj nim trong dng chay ter tuéng kinh té phat trién én
tue trén thé gidi, duge hinh thanh, xay dung béi C.Mac - Ph.Angghen va
V.L Lénin, dua trén co so'ké thie va phat trién nhting gid tr] khoa hoe kinh
té chinh tri cia nhan loai truréc do, tye tiép 1a nhimg gid tr] Khoa hoe cua
kkinh 16 ehh tri or sin 6 dién Anh, Kink 1 chinh tr] Mée ~ Lénin ob qua
trinh phat trién khong ngimg ké tir gitta thé ky thir XIX dén nay. Kinh té
chinh tri Mae - Lénin 1a m6t mén khoa hoe trong hé théng cdc mén khoa
hoc kinh té cia nhan loai.
1.2. BOI TUQNG, MUC DICH VA PHUONG PHAP NGHIEN COU CUA
KINH TE CHINE TRI MAC - LENIN
1.2.1. Bi twgng nghién ciru cia kinh té chinh trj Mac - Lénin
____ V6i tw céch 1a mgt mén hoa hoc, kinh té chinh tri Mac - Lénin co
d6i tugng nghién ettu riéng.
uTré lai lich sir kinh té chinh ti, truée C.Mac, & méi thoi ky phat
trién, 6 cac huéng xéc dinh tim d6i Grong nghién ctu ca kinh té chinh tri
tuong img. Chit nghia trong throng phat hign d6i tuong nghién ciru trong
Tinh vye liu thOng; cha nghfa trong ndng chuyén d6i tyong nghién citu
trong cdc quan hé kinh té @ linh vue néng nghiép; kinh té chinh tri 6 dién
xdc dinh d6i trong nghién ettu trong nén san xudt. Mae dit chua that toan
dign, song nhimg tim kiém néu trén cé6 gid trj lich sit, phin dnb trink d6
phat trién tir thé so dén timg bude mang tinh khoa hoc ciia I Iudn kinh té
chinh tri triéc C.Méc.
Hp 1.1. Quan nigm cia A.Smith vé Kinh té chinh tr}
Kinh té chinh tr] ld mt nginh khoa hoc gfin véi chinh khich hay ni phip
hudng t6i bai mye tidy, thir nhat 14 tgo ra ngudn thu nh§p déi dao va sinh ké phong
phi cho ngudi dan, hay chinh xd¢ hon la tgo digu kién dé ngudi dan ty tao ra thu
hp va sinh ké cho ban thin minh, this hai 1 tao ra kha ning cd dugc ngudn ngin
sich day dit cho nha nude hay toan bd nhan dan dé thye hign nbigm vu céng. Kinh é
chinh trj huréng tdi 1am cho ¢4 ngudi dan eting nhu quéc gia tré nén gidu c6,
é thira nhiing thanh tyu khoa hge kinh ¢é ehinh tr ciia nhén Losi,
bang cach tiép cn duy vat vé lich sit, C.Mac va Ph.Angghen xc dinh:
Oi tuyng nghién city ciia kinh té chinh tri la cde quan he ctia san
xudt va trao d6i trong phuong théfe sin xudt ma c4e quan hé 6 hinh thinh
va phat trién.
‘Vi quan nigm nhur vay, lan dau tién trong lich sir ctia kinh té chinh
tri hoe, di tung nghién ctu cia kinh 16 chinh tr} duge xéo dinh mot eich
khoa hoe, toan dign & mite d6 khai quat cao, théng nbat bign chimng gitta
sin xudt va Ivu thong, Diu nay thé hign su phat trién cia ly tuan kink té
chinh tri cia C.Mac so véi céc ly lun kinh 16 chinh trj trudc Ong,
Lugin giai vé khoa hoe kinh té chinh tri, C.Mac va Ph. Angghen chi
ra; kinh t8 chin tr} c6 thé diroc hiéu theo nghia hep hod theo nghia rong.
‘Theo nghia hep, kinh té chinh tr Id khoa hoe kinh té nghién eira quan
hg san xuat ya trao déi trong mét phurong thife sén xuat nhdt dink, Céch
tiép can nay duge C.Mac thé hién rd nhit trong b6 Tw ban. Cu thé, C.Méc
cho ring, ddi tong nghién cau cia b§ Tw ban 1a ede quan bé sin xuat va
trao dOi cia phwong the sin xuat tu bin chi nghia va mye dich cudi cing
cia tac phdm Tw ban 12 tim ra quy lugt van dng kinh té cia x3 hoi dy.
12‘Theo nghia rng, Ph. Angghen cho ring: “Kinh té chinh trj, theo
nghia rng nhat, la khoa hoe ve nhiig quy luét chi phoi sy sé xuar vat
chit va su trao déi nhimg tr ligu sinh hoat vat chat trong x4 hgi loai
neudi...Nhing diéu kign trong 46 ngudi ta san xuat sin pham va trao ddi
ching déu thay d6i ty timg nude, va trong mdi nude Iai thay d6i toy timg
thé hg. Bai vay, khdng thé c6 ciing mét mén kink té chink iri duy nhat cho
dt cd moi nude va tét cA moi thoi dai lich sit...mOn kinh 1 chinh wi, vé
thyc chat Id m6t mén khoa hoc c4 tinh lich str... né nghién cima truvée het ki
hing quy lugt dic thi cia timg giai doan phét trién eta san aude vi cia
wao doi, va chi sau khi nghién ciru nhur thé xong xudi ri nd mdi cé thé xAc
dinh ra mét vai guy ludt hoan toan ¢é6 tinh chat chung, thich dung, néi
chung cho sin xuat va tao déi™,
éi wong nehién cia ciia kinh 16 chinh tr} khOng phai 1A quan he
thudc mét Jinh vue, m6t khfa canh cia nén sin xuat xa hoi ma 1a chinh the
thng nhét ota cde quan he sn xudt va trao dé. D6 la he thing cic quan he
giila ngudi vii ngudi trong sin xudt vi trao doi, ede quan hé trong
hau va céc quan hé gitra cée Khdu cla qué trinh tdi sin xudt x2 hoi v6i ur
cach la sy thdng nhét bign chimg cita sin xudt va thj trrdng.
Kinh té chinh tr) khéng nghién cim biéu hign ky thugt cia sy
xuat va trao déi ma 1a h@ théng ede quan hé x4 hoi cia sin xudt va trao d6i
Vé Khia canh nay, V.L.Lénin nhdn manh thém: “kinh té chinh tr, khéng
nghién cifu sy san xuat ma nghién citu nhting quan hé xa hoi gitta neudi
‘vGi ngudi wong sin xudt, nghién etru ché d9 x8 hOi cita sin xuat”. O day
thé hign sy nhat quén trong quan diém ciia V.LLLénin véi quan diém cia
C.Mée va Ph.Anghen vé d6i trong nghién cau cla kinh té chinh ti.
‘Cae quan hé cia san xuft va trao ddi chu sy tac dong bién chimg cla
Khéng chi béi trinh d6 cia lye Iugng sn xudt ma con ca kién trae throng
ting tuong ting. Do vay, khi xéc dinh déi twyng nghién ctu, kinh té chink
tr] Mac - Lénin tit yéu dat ede quan hé x3 hdi ca sn xuat va frao d0i trong,
méi lién hg bign chimg véi trinh dO ca lye Ivong sin xuét va kién tric
thuong tang tyong tng cita phuong thite sin xuat. Kinh té chinh tri khong
nghién ciru yéu t6 vat chat cia Ive Iong san xuat, cing khong nghién ciru
biéu hién cy thé ca kién trac thugng ting ma dat cdc quan hé cia san xudt
va trao di trong méi lién hé bign chimg véi trinh 46 phét trién cia lye
Tuong san xudt va kién tric thuong ting tong tg.
1 CMie va Ph, Anghea: Todu 1dp, Nxb Chink tri qubc gia, HA Oi, 1994, 120, 0.207, 208,
2 V_L1Lénin: Toan 4p, Neb Tién bg, Maxcova, 1976, t3, 1.58.
13Oi wrong nghién cttw ctia kink té chink tri Méc - Lénin la
ede quam hé xa h6i ctta sin xudt va trao déi ma ede quan hé nay deve dit
rong su lién hé bién chieng voi trinh a phat trién ctia lc long, sin xudt
va kidn mie throng tang wong img ctia phurong thite san xudt nhat dinh,
Quan bé xd hOi eda sin xudt va tao 46; biéu hign 6 nhiing b6 phan
nhwr: quan hé sé hiru; quan hé quan ly; quan hé phn phéi, phan bd ngun
Jc; quan h@ x4 hi trong Iwu thong; quan hé xa hoi trong tigu ding: quan
hé x4 hoi trong quan tj phat win qudc gia; quin tr phat tién dia phuong;
quan hé gitfa sén xudt va luu thong: gitta sin xuat va thj trudng.
Khi nhan manh viée dat cic quan hé sin xuat va trao di trong méi
lién hé véi trinh 6 phat trign cda tye long sin xuat va kién trae thugng
tang twong img, kinh 16 chinh trj Mac - Lénin khong xem ne cae quan hé
kinh té khch quan gitta ce qué tinh kinh 1 trong mOt khdu va git
khau etia qua trinh tai véi tur eich 1A mét chinh thé bign
chimg eda sin xuit, luu thong, phan phéi, tiéu ding.
Trude day, trong ede Ong trinh nghién citu cia kinh 18 chinh tri Mc
- Lénin thude hé théng cde music xa hoi chit nghia, haw hét cée nha nghién
ciru chi nln manh d6i twong nghién ctu cia kink té chinh tri Méc - Lénin
Ja mat quan hé san xudt, ma quan hé sn xuit thi Igi chi quy
hiu, quan hé t6 chite quan ly, quan hé phan phoi thu nhap. Cach hiéu nay
phi hgp véi diéu kign nén kinh t6 k& hogch héa tap trung, khng thye st
Y6i quan diém cua cac nha kinh dién ca kinh té chinh tri Mac - Lénin néu
trén va khOng thye sy phit hop voi diéu kign phat trién kinh ¢é thi truémg.
Cée nha kinh dién khang dinh, kinh t€ chinh tri Méc - Lénin nghién ira
quan h@ x hoi cla sin xuat va trao déi nghia 1a mat x hOi cia sy thong
nhat bign ching cita ca san xudt, hru thong, phan phéi, tiéu ding. Bay Bi
quan diém Khoa hoe va phan énh ding véi thye tin van dgng cia nén sin
xudt xi héi cé su van hanh cla ede quy ludt thi trudng.
1.2.2. Mye dich nghién edu eta Kinh té chinh (rj Mae - Lenin
Muc dich nghién ctu & cAp d6 cao nhdt cita kinh té chinh tri Mac -
Lénin 1a nham phat hién ra cde quy lat chi phdi ede quan hé gitta ngwisi
véi ngudi trong sin xuat va trao di. Tir dé, gidap cho cde chi thé trong x2
hoi van dung céc quy luat dy, tao ddng Ive dé khéng ngimg sing tao, gop
phan thac day van minh va sy phat trién oan dign cla x4 hOi théng qua
vige gidi quyét céc quan hé Iqi ich.
‘Mue dich xuyén sudt ctia Kinh té chinh tri Mac - Lénin khéng chi
14hnuéng dén vige thic dy sy gidu e6 ma hon thé, kinh té chink tri Mac -
Lénin cin huéng t6i cung cép co s6 khoa hoc gop phan thite diy trinh a9
‘vain minh va phat trién toan din cha x hoi, Kinh (é chinh tri Mac - Lénin
khdng phai lA khoa hoe vé kinh té hang héa tu ban chi nghia.
Quy wat kinh t&
Quy ludt kin té la nhiing mdi lién hg phan énh ban chét, Khéch quan,
Vip di lap Iai cua cdc ign twgng va qua trinh kin té trong nén san xuat x@
1hdi twong img véi nhiing trinh 6 phat trién nhat dink cua nén san xuat xi
hdi dy.
Twong tw nh oe quy Iudt xi hoi khie sy tée dng va phat huy vai
rd cia quy luat kinh té d6i vGi sin xudit va trao déi thong qua céc hoat
d6ng cia con ngudi trong xa hOi v6i nhing dng co Ioi fch khéc nhau.
Quy Iuat kinh t€ te déng vao ede dng eo Igi ich va quan he loi ich
cia con ngwii, tir dé ma diéu chinh hanh vi ciia hg. Khi van dung ding ede
quy luat kinh té, sé tao ra cdc quan hé Io! kinh khdch quan, ding din
tao dng Iue thie day sy sing tgo cia con ngudi trong x hdi. ‘Thong qua
6 thie day sir gidu c6 va vin minh cia xa hdi.
Gitta quy luat kinh 16 va chinh sich kinh 18 c6 sy phan biét. Chink
sich kinh té cfing téc déng vio céc quan hé loi ich, nhumg su tac dong 46
mang tinh cha quan.
Hp 1.2. Quy luge kinh té va chink sch kinh té
Quy lat kin t6 tn tai khich quan, khong phy thude vio ¥ chi cita con ngudi,
con nguisi khéng thé thi tiéu quy Iuét kinh t6, nhung ¢6 thé nhén thire va van dung,
quy luat kinh t8 dé phye vy Igi ich cia minh. Khi van dyng khéng pha hop, con
ngwéi phai thay d6i hnh vi cba minh chi khong thay di duge quy lust.
CChini séch kinb té la san phém chi quan eda con ngudi duge hinh thanh trén
ca sis van dyng cdc quy luat kinh té. Chinh sdch kinh té vi thé c6 thé phi hop, hode
kkhdng phd hop véi quy lu4t kinh 8 khach quan. Khi chinh sich khéng phii hgp, chit
thé ban hanh chinh sdch c6 thé ban hanh chinh séch khéc dé thay thé.
Gia tri khoa hoe eta kinh té chinh tri Mac - Lenin thé hign & ché phat
hign ra nhing nguyén If va quy luat chi phdi céc quan hé loi ich gida con
ngudi voi con ngudi trong sin xuat va trao déi, Két qua nghién cit cla
kinh té chinh tr} Mde - Lénin do 46, tgo co sé lun khoa hge cho vige xy
15dung dung idi, chinh sich phat trién kinh té - xd hi cua mot quéc gia phi
hop vai nhiing giai doan phe trién nbiét dinh, Bug I6i, chinh sch pin
nh dae trung ché d6 chinh tri, dinh hung con during phat trién ctia quée
gia d6. Sé 1a thiéu khich quan néu déi lap cue doan kinh 18 chinh trj Mée -
Lénin véi cae khoa hgc kinh té khdc. Twong tir, sé rt khé cé duge tim nhin
khi phd dinh gid tri cia kinh té chinh tri Mac - Lénin di véi phat trién.
Vi vay, ting thanh vién trong x2 hi cin ném viing nhiing nguyén ly
cia kinh 4€ chinh tr] Mac - Lénin dé e6 co'sé IY lun khoa hoe cho vige gia
quyét nhting méi quan hé loi ich trong phat trién quéc gia ciing nhu hoat
dong gan vdi doi séng ciia méi con ngudi.
1.2.3. Phuong phap nghién ctu cita kinh té chinh trj Mée - Lénin
Kinh té chinh tri Mée - Lénin 1a mén khoa hoc cé phuong phap
nghién cau rigng,
Dé nghién ctu kinh t8 chinh tri Mac - Lénin can van dung thanh thao
phép bign ching duy vat va nhigu phuong phép nghiéa ciru chuyén nginh
thich hop.
‘Van dung thanh thao phép bign chimg duy vat dé thay due cdc hign
tugng va qua trinh kinh té hinh thanb, phat trién, , chuyén héa khéng ngimg,
aitta ching ob méi lién he téc dong bign chimg voi nhau, cae quan hé xa
h@i ca san xuat va trao di tng voi timg didu kign cu thé hat inh huén
thude vé mOt chinh thé nhimg méi lién hé trong nén san xudt xi
‘ting vGi nhiing trinh d9 phat trién, trong nhiing diéu kién lich sit n!
DE nh thite duge efe hign thue kink 1 khéch quan va Khai quét
thinh cdc khdi nigm, pham tri khoa hoc kinh té chinh tr, cing, véi vige vn
dyng phép bign ching duy vat, kinh té chinh tri Méc - Lénin con yéu cau
sit dung nhiéu phuong phap nghién ciru thich hop nhu: triru tugng hoa khoa
hie, logte Két hop v6i lich si, thong ké, so san, phan tich tong hop, quy
nap dién dich, hé thong héa, m6 hinh héa, Khao sat, ng két thye tin...
Day la nhing phuong phdp pho bién duoc img dung trong nhiéu finh wre
Khoa hge xa hgi.
‘Trong 46, phuong php tri tong héa khoa hoe duge sit dung nur
mt phuong php cht yeu cia kinh 8 chinh tri Méc - Lénin bai vi cde
nghién cif cia khoa hoc nay khdng thé durge tién hanh trong cdc phéng thi
nghiém, khong thé sit dung céc thiet bj kj thudt nhur trong nghién ecu khoa
hie ty nhién, Mgt khéc, cde quan hé x4 hdi cla san xuat va tro doi, cdc
qué trinh kinh té luén phite tap, chiu sir tae déng ciia nhidu yéu t6 kbée
16nhau, nén vige sit dung phuong phap tri twong héa khoa hoc gitip cho
vige nghién ctu trénén dom gin hon, nhanh chéng tiép can durge ban chat
6i tuong nghién ett.
‘Triu tugng héa khoa hoc 14 phuong phap duge tién hanh bang cach
nhin ra va ggt bé khoi qué trinh nghién fu nhimg yéu t6 ngiu nhién,
nhting hign tong tam thoi, gidn tiép trén eo $6 46 téch ra duge nhiing du
higu dién hin, bén ving, on dink, true tiép cia doi twong nghién citu, Tir
46 nim duge ban chit, khdi quat thinh cdc pham tri, khai niém va phat
hign duge tinh quy ludt va quy Iuat chi phéi sy van déng cia 46i trong
nghién cttw
Dé sit dung t6t phuong php tru tong héa khoa hoc, can o6 ky
ning khoa hye xée dinh ding gi6i han cba sy trim tuomg héa. Vige loai bo
nhimg hign tuong tam thé, ngiu nbién phai dam bao yéu cau khong lam
sai Igeh baa chit cia d6i tuong nghién citu. Khéng duge tuy tign Toai ba
yéu t6 phan anh trac tiép bin chat cua déi tong nghién ctu; cing khong
duge tuy tign gitt Jai nhimg hién trong, yéu t6 tam thoi can phai duge gat
ra khdi qué trinh nghién citu. Gidi han eda sy trtra trong héa phu thude vao
doi tugng nghién eitu. Thi du, dé nghién citu tim ra ban chat cia quan he
Toi fch kinh «é gitia ngudi lao déng vai nguei sir dung site lao dGng trong
‘dt diéu kign 16 chite sin xuat nhat dinh, e6 thé gat bo di yéu t6 mang tinh
tinh cd ed nhin gitta hai chi thé nay, song khéng thé gat bo lgi {ch kinh t&
ma mdi chi thé sé nhan duge trong méi quan hé dé. Viée gat bo yéu 16 loi
ich ra khoi qué trinh nghién ctu s® lim thay ddi ban cht, quan hé dd
khdng cén la quan hé Igi ich kinh té nia,
Nay nay, véi sit phat trién hét site phite tap ciia ee quan hé kinh t8,
ngoai ede phuong php nghién etu dic thi, kinh té chinh tr] Mac - Lénin
con yéu clu sir dyng nhiéu phyong phép nghién ctu lién nganh, cdc
phuong phip nghién ctu hign dai, nghién cu dya trén bing chimg, t6ng
két thye tién dé lam cho ede két qua nghién efru cia kinh té chinh tri Mac -
Lénin bo mat thiét véi thuc tién,
1.3, CHUC NANG CUA KINH TE CHINH TRI MAC - LI
1.3.1. Chite ming nhdn thite
Kinh té chinh tri Méc - Lénin 14 mén khoa hoc kinh t& cung cip hé
théng tri thio ly udn vé sur van dong ciia céc quan hé gitta ngudi voi ngudi
trong sin xudt va trao dai; vé sy lien hé tac dng bign ching gitta cae quan
hé gitra ngudi voi ngudi trong san xuat va trao doi voi Ie Irgng sin xudt
IN
17va kién tric thuong tang trong img trong nhimg trinh 46 phat trién khic
nhau cia nén san xuat x4 hdi
Kinh té chinh tri Mac - Lénin cung cfp hé théng tri thie mé vé
nhimg quy luat chi phéi sw phat trién cia sin xudt va trao ddi gan voi
phwong thirc san xudt, vé lich sir phat trién cée quan h@ ca san xudt va trao
di cia nhan logi néi chung, vé nén san xuat tur ban chii nghia va thai ky
qué d9 lén chit nghia x3 hOi ndi riéng,
Kinh té chinh tri Mac - Lénin cung cp nhiing pham tra kinh té co
ban duge khdi quat, phan anh tt hign tugng kinh té mang tinh biéu hién
trén bé mit x3 hGi. Tren co sé hé thong nhiing ti thite khoa hoc nhu vay,
kinh té chinh tri Méc - Lénin gép phan lam Phong pho tri thifc, tur duy ly
luan cia nguéi lao déng va toan xa h6i, su hiéu biét cua méi cd nhdn vé cae
quan hé kinh té, nhimg trién vong, xu huéng phat trién kinh 18 x4 héi von
van dong phite tap, dan xen, tung nhu rat hdn d6n trén bo mat xa hdi
nhung thye chat ching déu tuan thi cde quy luat nhét dink, Tir d6, nban
thite duge 6 tang sau hon, xuyén qua cae quan hé phite tap nhw vay, nan
thire duge cae quy lugt va tinh quy lua
1.3.2. Chire ning thye tién
Trén eo sé nh§n thire duge mé rOng, lim phong phi, tré nén sau s
do duge tiép han nhiing tri thire la két qua nghién otra cia kinh té chinh tri
Mac - Lénin, ngudi lao déng cing nhu nhiing nha hogch dinh chinh sich
hinh thanh duge nang lye, ky ning van dung céc quy lugt kinh té vio trong
thye tin hoat d6ng lao déng cing nhu quan tri quoc gia cia minh,
‘Vige vin dung dung céc quy lat kinh té khach quan théng qua digu
chinh hanh vi c4 nhan hoa céc chinh sch kinh t& s® g6p phan thiic day
nén kinh 1& - x hdi phat trién theo huéng tién b6. Kinh té chinh tri Méc ~
Lénin, theo nghia dé, thye hign chire ning cai tgo thyc tn, thie déy vin
minh cia xa hdi. Kinh té chinh tri tham gia dac Iye vao sy hinh thanh
phuong phép ludn, co sé Khoa hoc dé giai quyét hai hoa cde quan hé loi ich
trong qua trinh phat trién, tao dong Iyc thic day timg cac nhén va toan xa
hgi sang tao, tir d6 cai thién khéng ngimg dvi séng vat chit, tinh thin cla
toan xa hdi.
voi sinh _vién noi riéng, kinh té chinh tri Mac - Lénin 1a co sé
Khoa hge ly Iuan dé nb4n dién va dinh vi vai td, trich nhigm sang tao cao
cA cia minh. Tir d6 ma xay dung tir duy va tm nhin, kY nang thye hign cée
hoat dong kinh té - x2 hi trén moi inh vye nganh nghé ciia doi séng xa hoi
18phi hop véi quy hat khéch quan. Théng qua dé déng gop ximg dang vio
sy phat trién chung cla xa hdi.
1.3.3. Chite ning tw tuéng
Kinh té chinh trj Méc - Lénin g6p phan xy dyng nén tang tr trong
méi cho nhiing ngudi lao déng tién b6, biét quy trong thanh qua lao dng
cia bin than va cita x hoi, yéu chudng tur do, héa bink, cting m tin
cho sy phan dau vi muc tiéu dan gidu, nude man, xa héi dan chi, céng
bang, van minh.
Kinh té chinh tri Mac - Lénin g6p phin x4y dung Ly tuémg khos hoc
cho nhiing chi thé cé mong mudn thyc hinh xay dyng ché 46 xa hoi t6t
dep, huéng t6i gidi phéng con ngudi, xda ba dan nhing Ap bite, bit céng
gitta con ngudi véi con ngudi.
1.3.4, Chie ning phuong php ludn
M@i mén khoa hoc kinh té cé hé'théng pham tri, khai nigm khoa hoe
rigng, song dé hiéu durge mot cach séu sic, bin chat, thdy duge sy gin két
mét cach bién ching gitta kinh fhinh tri va clin nguyén cia su
+huyén trinh 49 van minh cua xd hi thi can phai dya trén cor so am hiéu
nén tang ly Iuan tir kinh té chinh tri, Theo nghfa nay, kinh té chinh tri Mae -
Lénin thé hign chtte nang phuong phap Iugn, nén tang ly tudn khoa hoe cho
viée nhin dién su hon ndi him Khoa hoc ciia cdc khéi niém, pham tri cla
céc khoa hoc kinh 1 chuyén nganh trong béi cénh ngay nay. Thi dy, ly
thuyét tién t@ eta kinh té hoc eiing nghién ciru vé tién, chi ra cde chite nang
cla tién t@, Tuy nhién, dé hiéu duge ci nguén bin chAt cit tién trong
trinh phat trién cia sin xuat va trao doi, moi quan hé gitfa tién va the gidi
hang héa phin nh bin chit no va vi sao tién 1 lai e6 ede chite nang
Ikhch quan 4y ma khéng phai do tam Iy chi: quan thira nhan, vi sao tien 6
thé mua duge eéc loai hang h6a...thi ddi hoi phai dua trén nén tng Iy lun
cia kinh té chinh tri. Do vay, chire ning phuong phap lugn edn duge két
hop khi nghién cttu céc khoa hoe kinh té chuyén nganh
ee
TOM TAT CHUGNG
Kinh té chinh tri Mac - Lénin 1a mén hoa hoc duge bat ngudn tir sy
ké thita nhig két gua hoa hoc cia kinh té chinh tri nhén loai, do C.Mac -
Ph, Ang ghen sng 1p, duge Lénin va cde dang eOng sin, céng nhén quéc
19té bd sung phat tridn cho dén ngay nay. Kinh té chinh ti Mac - Lénin
nghién citu cic quan hé x4 hoi gitta con ngudi véi con ngudi trong san xuat
va tra0 461 tong mot phuong thite sin xudt xi hoi gin v6i luc huong sin
xudt va kién tric thirong tang tuong img eta phuong thic san xudt x4 hoi
46,
Cac thuat ngit cn ghi nhé:
Kinh i chink tri, chai nghia trong thuong, chit nghia trong néng,
inh té chink trj te sén c6 dién, kink 1é chinh tri Méc - Lénin, quan hé xa
AGi ctia sén xudt va trao déi, trieu neong hda Khoa hoc, quy luat kinh té.
Vin a thio lun:
Thao lufin trong nhém dé lam 16 sy lién hé gitta kinh té chinh tri Mée
~ Lénin véi ding chay tur tung kinh té cia nhan logi?.
Céu héi On tp:
1, Phan tich sw hinh thanh ya phat trién cua kinh té chinh tr Méc -
Lénin?
2. Déi tugng nghién cfu, mye dich va phuong phap nghién
kinh té chinh tri Mée - Lénin?
3. Chite nang ctia kinh té chinh tri Mac - Lénin?
Tai ligu hoc tp
1. Robert B.Ekelund, JR va Robert F, Hébert (2003), Lich sit cdc hoc
thuyét kinh 1é, Ban tiéng Viét, Nxb Thong ké, H.
2. Vign Kinh té chinh tri hoc, Hoe vién Chinh tr quéc gia HO Chi
Minh (2018), Gido rink Kinh té chfnh tri Mac - Lénin, Nxb Ly Iuén Chinh
tri, H.
3. CMic- Ph. Anghen: Todn tip, tap 20, tr.207-208, tap 23, .1-59,
Nxb Chinh tri quée gia, 1994, H.
4, VI, Lenin: Todn t4p, tap 3, tr.58, Nxb Tién b6 Maxcova, 1976, M.
20