ΕΛΛΗΝΙΚΑ

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑI(Α
MOTIBA
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 1983
ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ
ΜΟΤΙΒΑ
ΤΕΥΧΟΣ 2ο
ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ
ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ
ΚΑΙ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗΣ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ
ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΧΕΙΡΟΤΕΧΝΙΚΗΣ
ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
ΤΟΥ Ε.Ο.Μ.Μ.Ε.Χ.
ΚΑΛΛΠΕΧΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ
ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑ: 'Ανδρέας Δ. 'Α ''ατολί της,
Χριστίνα Ρούσση, Πέγκυ Ράπτου
KEIMENA: Γιάννης Π. Γκίκας
ΕΚΤΥΠΩΣΗ: ΑΤΛΑΝτJΣ- Μ. ΠΕΧΛΙΒΑΝΙΔΗΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΩΝ ΜΕΤΑΠΟΙΗτΙΚΏΝ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ ΚΑΙ ΧΕΙΡΟΤΕΧΝΙΑΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΑ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ
2 ΜΟΤΙΒΑ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Το τεύχος αυτό είναι το δεύτερο της σειράς «Ελληνικά
Παραδοσιακά Μοτίβα». που έχουν σκοπό να προσφέρουν
στον παραγωγό της καλλιτεχνικής βιοτεχνίας μια ποικιλία
από διακοσμητικά μοτίβα, που θα τον βοηθήσουν στη
δουλειά του.
Το λεύκωμα περιέχει μιαν ενδεικτική θεματολογία διακο­
σμητικών σχεδίων από κεραμικά αντικείμενα, που βρίσκον­
ται σε ελληνικά μουσεία. Τα σχέδια, αυτούσια ή λεπτομέρει­
ές τους, προσφέρονται για εφαρμογή σε προϊόντα όλων
σχεδόν των κλάδων της χειροτεχνίας. Αλλά η επινοητικότη­
τα του σύγχρονου καλλιτέχνη είναι αυτή που θα δώσει
προεκτάσεις για καινούριες διακοσμητικές συνθέσεις. Η
πιστή επανάληψη παλαιών μορφών είναι έως ένα σημείο
παραδεκτή, για να προχωρήσει όμως η καλλιτεχνική
βιοτεχνία σε επίπεδα σημερινά, για να μπορέσει να εκφράσει
- Γύφτουλα την εποχή μας, χρειάζονται νέες ιδέες. Σχέδια, όπως αυτά
του λευκώματος, είναι μια ευκαιρία για αντιγραφή τους,
αλλά είναι κάι μια καλή βάση για καινούριες εμπνεύσεις.
 Κεραμικό πιάτο Μηνά Αβpαμίδη

2
Δημοσιεύονται ολόκληροι ζωγραφικοί διάκοσμοι αλλά
και ε πιμέρους μοτίβα, από παλιά πιάτα που βρίσκονται
σήμερα στο Λαογραφικό Μουσείο Ρόδου, στη Λαογρα ­
φική Συλλογή Μυκόνου και στο Μουσείο Λαϊκή ς
Κεραμικής στην Αθήνα. Στο Λ ε ύκωμα παρουσιάζονται
σχ έ δια από πιάτα «Ροδίτικα » καί « Σκυριανά» και , επίσης,
σχ έδια από πιάτα - κεραμικές δημιουργίες του παρα­
δοσιακού - πεθαμένου πια - καλλιτέχνη του είδους
Μηνά Αβραμίδη.

Τ α «Ροδίτικα » πιάτα είναι χαρακτηριστικά για τα ζω η­

ρι)χρωμα και πολύχρωμα ζωγραφικά-τους σύνολα ,
που συνήθως παριστάνουν θ έ ματα απ · το φυτικό και
ζωϊκό βασίλειο: λουλούδια, κλαριά, φύλλα, ελάφια ,
πουλιά, άγρια ζώα - αλλά και πλεούμενα. Είναι
δύσκολη η αναζήτηση και η επικύρωση της εντοπιότη­
τας τέτοιων πιάτων. Παλι6ς εμπορικ6ς διαμετακομιστι­
κ6ς σταθμ6ς η Ρ6δος, κοντά στην Ανατολή, ήταν
φυσικι) να δεχτεί επιδράσ ε ις απ() την Ασία και στον
τομέα της αγγειοπλαστικής , ενώ άλλα πιάτα που
λογαριάζονται «ροδίτικα» είναι ξενόφερτα * . · Οπως και
να · χε ι το πράγμα, οι ταξιδεμένες και οι aυτόχθονες
λαϊκ ές τ έ χνες έχουν δώσει την αφορμή για ενδιαφέ­
ρουσες διασταυρώσ ε ις ' και αλληλοεπιρροές κι όλα
αυτά είναι ε πιδεκτικά ειδικών μελετών . Η « γνησι6τητα » ,
η θεματική συγγένεια με βυζαντινά και ασιατικά
πρότυπα και τόσα άλλα συναφή ζητήματα, ενδιαφέ­
ρουν τους ιστορικούς της τ έ χνης που θέλουν να
ταξινομούν μέσα στα ράφια και στα συρτάρια της
Ιστορίας της Τέχνης και τις λαϊκ ές καλλιτεχνικές δημι­
ουργίες.
Στην περίπτωσή-μας, τα σχέδια που δημοσιεύονται
εδώ, είναι παρμένα από πιάτα που βρίσκονται σε
ελληνικά λαογραφικά μουσεία κι ο · Ελληνας χειροτέ­
χνης θα βοηθηθεί απ · αυτά για να διαμορφώνει τις
δικές του σχεδιαστικές διακοσμητικές ανησυχίες. Η
όποια παράδοση δεν είναι δεσμευτική για τη δημιουρ­
γικότητα του χειροτέχνη και δεν αποκλείει την ανανέ­
ωση σε μορφές και μεθόδους *"" .

Τα ίδια, περίπου, ισχύουν και για τα λεγ6μενα << Καστρι­

ανά » πιάτα τ ης Σκύρου, που στολίζουν και σήμερα
πολλά σπίτια του νησιού. Λέγονται << Καστριανά » γιατί
τέτοια ωραία πιάτα μ6νο οι Καστρινοί, 6σοι είχανε
σπίτια στη Χώρα, στο Κάστρο, και μάλιστα οι τοον
ανώτ ερων οικονομικοκοινωνικών τάξεων, μπορούσαν
να τ· αποκτήσουν. Αυτά τα πιάτα, για χρήση ή

* Βλ. « Ροδίτικα πιάτα » , Ελληνικά Παραδοσιακά Μοτίβα, τεύχ . 1,

έκδΙJση ΕΟΜΜΕΧ, Δεκ . 1981, σελ. 45.
** Βλ. Κίτσοι.ι Μακρή, Ελληνική Καλλιτεχνική Παράδοση και Σύγχρονη
Χειροτεχνία , έκδ . ΕΟΜΜΕΧ 1981, σελ 23.
διακ6σμηση, ερχ6ντουσαν τα παλιά χρ<)νια από αγγει­
οπ λαστεία των Δαρδανελλίων, της Κωνσιαντινούπο­
λης και της Σμύρνης, άλλα πιάτα τα φέρνανε πειρατές
ή εμπορευόμενοι και τα πουλούσανε στο νησί και,
τέλος, άλλα τ· αγοράζανε σε διάφορα λιμάνια οι
Σκυριανbί ναυτικοί και σαν πολύτιμα δώρα τα φέρνανε
στα σπίτια τους .
Με το πέρασμα των χρC>νων, η διακοσμητική θεματο­
λογία των πιάτων αυτών, πέρασε με επιτυχία και στη
ντόπια αγγειοπλαστική, και, γενικώτερα, καλλιτεχνική
παράδοση της Σκύρου.

Τέλος, δημοσιεύονται διακοσμητικά σχέδια από πιάτα

επώνυμου λαϊκού κεραμίστα: του Μηνά Αβραμίδη. Ο
τεχνίτης αυτός ήταν γεννημένος στην Κιουτάχεια -
όπου, παλιά, ανθούσαν εργαστήρια αγγειοπλαστικής
- κι αργότερα ρίζωσε στη Θεσσαλονίκη, κουβαλώντας
μαζί του καταβολές και μνήμες απ · την Ανατολή και
τον Ελληνισμό της. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά είναι τα
στυλιζαρισμένα διακοσμητικά πουλιά, με τα οποία
κοσμούσε τα πιάτα του. Τ α κεραμικά του Αβραμίδη,
σήμερα έχουν μουσειακό χαρακτήρα.

5
ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΟΡ ΓΑΝΙΣΜΟΣ
ΗΑΠΟΙΗτΙΚΩΝ
ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΩΝ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ &
Μ ΧΕΙΡΟΤΕΧΝΙΑΣ