Câu 1: Nêu các thương thật thứ cấp thường gặp?

1. Teo c¬
NÕu ng-êi bÖnh n»m l©u trªn gi-êng kh«ng ho¹t ®éng, kh«ng cö ®éng b¾p
thÞt sÏ gi¶m bít søc m¹nh vµ nhá l¹i. VÝ dô sau bã bét ng-êi bÖnh do kh«ng ho¹t
®éng nªn teo vµ yÕu. Cã hai thùc hiÖn teo c¬ x¶y ra: do mÊt thÇn kinh chi phèi vµ
do kh«ng cö ®éng.
1.1Teo c¬ mÊt thÇn kinh chi phèi
Chóng ta biÕt r»ng trong c¬ thÓ, mçi c¬ ®Òu cã thÇn kinh chi phèi. NÕu
mÊt thÇn kinh chi phèi, b¾p thÞt sÏ teo vµ nhá rÊt nhanh. Nguyªn nh©n mÊt thÇn
kinh chi phèi cã thÓ do ®øt d©y thÇn kinh hoÆc tæn th-¬ng ®¸m rèi thÇn kinh, do
b¹i liÖt vµ mét sè nguyªn nh©n kh¸c. Lo¹i teo c¬ do mÊt thÇn kinh chi phèi lµ
nghiªm träng nhÊt, kh«ng thÓ phôc håi b»ng tËp luyÖn, nÕu tæn th-¬ng võa míi
bÞ cã thÓ phÉu thuËt nèi d©y thÇn kinh. Tuy nhiªn ®Ó duy tr× tÇm ho¹t ®éng khíp,
b¶o vÖ x-¬ng khíp chóng ta vÉn ph¶i tËp cho ng-êi bÖnh.
1.2. Teo c¬ v× kh«ng cö ®éng
Ng-êi bÖnh ë bÊt cø chuyªn khoa nµo nÕu n»m l©u c¬ kh«ng cö ®éng mét
thêi gian sÏ b¾t ®Çu nhá vµ yÕu ®i. Trong nh÷ng tr-êng hîp nµy cÇn ph¶i tËp ®Ó
phôc håi l¹i søc m¹nh cña c¬ vµ c¬ sÏ to khoÎ lªn.
2. T×nh tr¹ng co rót (contracture)
Co rót lµ t×nh tr¹ng c¬ thÓ khoÎ co m¹nh vµ ng¾n l¹i, c¬ yÕu gi·n dµi ra
lµm biÕn d¹ng khíp. Sù co rót c¬ lµm h¹n chÕ cö ®éng khíp bëi v× g©n, c¬, d©y
ch»ng, bao khíp co l¹i gi¶m bít sù dÎo dai. Co rót lµ mét tæn th-¬ng thø ph¸t vµ
cã thÓ x¶y ra khi mét khíp x-¬ng kh«ng ®-îc cö ®éng ®Òu ®Æn trong ph¹m vi
cña nã.
Tuy nhiªn, co rót còng cã thÓ lµ mét bÖnh tËt ®Çu tiªn vÝ dô co rót c¸c
khíp bÈm sinh, sÑo cøng xung quanh khíp x-¬ng sau khi bÞ th-¬ng hay bÞ báng.
Nguyªn nh©n cña co rót cã thÓ do c¸c bÖnh ngo¹i biªn nh- viªm c¬, viªm
khíp, tæn th-¬ng thÇn kinh ngo¹i biªn, b¹i liÖt do ng-êi bÖnh n»m l©u ë t- thÕ
xÊu. Nguyªn nh©n cña c¸c bªnh thÇn kinh trung -¬ng nh- tai biÕn m¹ch m¸u
n·o, chÊn th-¬ng n·o, b¹i n·o, viªm n·o...

1
 Co rót cã thÓ g©y biÕn d¹ng khíp ë t- thÕ gËp hoÆc ë t- thÕ duçi. §Ó chÈn
®o¸n co rót chóng ta cho chuyÓn ®éng khíp x-¬ng qua tÇm ho¹t ®éng cña nã
nÕu cã sù kh¸ng l¹i hoµn toµn do c¬ vµ tæ chøc mÒm quanh khíp co m¹nh. Ph©n
biÖt co rót víi co cøng trong c¸c tæn th-¬ng thÇn kinh trung -¬ng: nÕu chóng ta
øng dông kü thuËt øc chÕ co cøng ®óng th× co cøng sÏ gi¶m vµ nh-îng bé cßn
nÕu ®· bÞ co rót sÏ kh«ng cã sù nh-îng bé nµo c¶.
Trong tÊt c¶ c¸c lo¹i co rót khíp h«ng vµ khíp gèi g©y nguy hiÓm nhÊt ®èi
víi ng-êi bÖnh. Co rót khíp h«ng vµ khíp gèi xÈy ra khi ng-êi bÖnh lu«n ë t-
thÕ gËp hoÆc duçi ë trªn mét t- thÕ.
3. Lo·ng x-¬ng
BÖnh lo·ng x-¬ng lµ x-¬ng mÒm yÕu vµ cã nhiÒu lç h¬n sau khi mÊt chÊt
v«i.
Ng-êi bÖnh n»m l©u kh«ng cö ®éng sÏ bÞ lo·ng x-¬ng ®Æc biÖt owr nh÷ng
ng-êi lín tuæi. Sau khi bÞ g·y x-¬ng, ng-êi bÖnh cÇn bã bét, l©u ngµy kh«ng
ho¹t ®éng còng sÏ bÞ lo·ng x-¬ng. BÖnh lo·ng x-¬ng cã thÓ g©y nhiÒu biÕn
chøng kh¸c nh-: ®au x-¬ng, x-¬ng dÔ bÞ g·y, bµi tiÕt qu¸ nhiÒu chÊt v«i, t¹o ra
nhiÒu sái hÖ tiÕt niÖu.
§Ó chÈn ®o¸n lo·ng x-¬ng ng-êi ta dùa vµo triÖu chøng nh- ®au x-¬ng ë
nh÷ng ng-êi cã yÕu tè nguy c¬, trªn phim XQ thÊy t×nh tr¹ng mÊt chÊt v«i qua
h×nh ¶nh gi¶m c¶n quang. Ngµy nay ng-êi ta dïng m¸y ®o ®é ®Ëm ®Æc x-¬ng ®Ó
x¸c ®Þnh møc ®é lo·ng x-¬ng.
4. LoÐt do ®Ì Ðp.
LoÐt do ®Ì Ðp (hay cßn gäi lµ loÐt gi-êng) lµ loÐt h×nh thµnh trªn phÇn tæ
chøc gÇnx-¬ng cña c¬ thÓ khi ng-êi bÖnh n»m hoÆc ngåi l©u Ðp lªn vïng ®ã. C¬
chÕ cña loÐt : khi cã sù ®Ì Ðp lªn da vµ tæ chøc d-íi da, m¹ch m¸u co l¹i g©y nªn
thiÕu m¸u tæ chøc, tiÕp theo lµ ho¹i tö, nhiÔm trïng, hËu qu¶ lµ mñ vµ dÞch tho¸t
ra ngoµi lµm cho da bÞ ph¸ huû, sau ®ã rß rØ xuÊt hiÖn, c¸c tæ chøc d-íi da, c¬
x-¬ng gÇn vïng tæn th-¬ng ®Òu bÞ ph¸ huû. Nh÷ng vïng hay bÞ loÐt lµ vïng
x-¬ng cïng, mÊu chuyÓn lín, vïng ô ngåi, x-¬ng gãt ch©n, m¾t c¸ ch©n, vïng

2
khuûu, vïng g¸y... Nãi chung bÊt cø bé phËn nµo cña c¬ thÓ bÞ ®Ò Ðp ®Òu cã thÓ
bÞ loÐt.
5. C¸c tæn th-¬ng do nhiÔm trïng
Nh- nhiÔm trïng phæi, nhiÔm trïng tiÕt niÖu, nhiÔm trïng da.
6. C¸c biÕn chøng vÒ tim m¹ch
H¹ huyÕt ¸p t- thÕ, gi¶m ho¹t ®éng cña tim, ph©n phèi thÓ tÝch m¸u gi¶m,
viªm t¾c m¹ch m¸u...

Câu 2: Nêu các biện pháp phòng ngừa thương tật thứ cấp?
§a sè c¸c tæn th-¬ng tËt thø cÊp cã thÓ phßng ngõa ®-îc, võa cã hiÖu qu¶ kinh
tÕ, võa cã ý nghÜa y häc. HiÖn nay ba ph-¬ng ph¸p th-êng ®-îc ¸p dông nhÊt ®ã
lµ:
1. TËp chñ ®éng ( ng-êi bÖnh tù tËp)
Chóng ta cÇn h-íng dÉn cho ng-êi bÖnh tù tËp cµng sím cµng tèt. Ng-êi
bÖnh cã thÓ tËp c¸c bµi tËp theo tÇm vËn ®éng, tËp thë. NÕu t×nh tr¹ng cßn yÕu,
ng-êi bÖnh cã thÓ tù tËp khi cßn n»m trªn gi-êng hay ngåi trªn ghÕ, tËp tù l¨n
trë, tËp ngåi dËy tõ gi-êng. NÕu t×nh tr¹ng æn ®Þnh h¬n, khuyÕn khÝch ng-êi
bÖnh ®øng dËy vµ ®i l¹i, lóc ®Çu ®i l¹i trong buång bÖnh, dÇn dÇn ®i l¹i nhiÒu
h¬n vµ ®i ra khái buång bÖnh. KhuyÕn khÝch ng-êi bÖnh tù tËp 2-3 lÇn.
2. TËp thô ®éng.
NÕu ng-êi bÖnh kh«ng thÓ tù m×nh cö ®éng ®-îc do ®au, yÕu hay bÞ liÖt
th× ng-êi ®iÒu trÞ hay thµnh viªn gia ®×nh h-íng dÉn tËp cho ng-êi bÖnh theo tÇm
ho¹t ®éng khíp, tËp l¨n trë. Cã thÓ tËp nhiÒu lÇn trong ngµy nÕu c¬ thÓ ng-êi
bÖnh cho phÐp.
3. Thay ®æi vÞ trÝ.
Thay ®æi vÞ trÝ cho ng-êi bÖnh mét c¸ch th-êng xuyªn lµ biÖn ph¸p tèt ®Ó
phßng ngõa loÐt, phßng lo·ng x-¬ng vµ c¸c tæn th-¬ng thø ph¸t kh¸c. Hµng
ngµy cho ng-êi bÖnh ®øng lªn, ngåi xuèng, n»m sÊp, n»m ngöa hay n»m
nghiªng. Thay®æi t- thÕ cø 2 giê/ lÇn. sau mçi lÇn thay ®æi t- thÕ, kiÓm tra vïng
da bÞ ®Ì Ðp. Cã thÓ dïng bµn nghiªng ®Ó cho ng-êi bÖnh tËp ®øng chÞu träng lùc

3
Câu 3: Chỉ định chống chỉ định điều trị tia hồng ngoại và các tai biến, cách
xử trí?
Bản chất tia hồng ngoại: nhiÖt bøc x¹ trÞ liÖu:
T¸c dông:
NhiÖt lµm gi·n m¹ch t¹i chç hoÆc toµn th©n qua c¬ chÕ ph¶n x¹.gi¶m viªm
NhiÖt lµm t¨ng ng-ìng kÝch thÝch thÇn kinh vµ t¨ng chuyÓn ho¸, ngõa tho¸i
ho¸ sîi c¬, t¨ng colagen trong tæ chøc liªn kÕt nÕu kÕt hîp víi kÐo gi·n.
ChØ ®Þnh nhiÖt trÞ liÖu:
- Gi¶m ®au.- Co rót c¬.- Co rót khíp, gi¶m ROM.
- Viªm b¸n cÊp vµ viªm m¹n tÝnh.
Chèng chØ ®Þnh vµ cÈn träng:
- Viªm cÊp.ChÊn th-¬ng míi.Ch¶y m¸u hoÆc nguy c¬ ch¶y m¸u.
- Vïng da mÊt c¶m gi¸c. MÊt nhËn thøc ®au (h«n mª, suy gi¶m trÝ tuÖ).
- MÊt ®iÒu hoµ nhiÖt- U c¸c lo¹i.
TAI BIẾN VÀ XỬ TRÍ
- Bỏng da - Choáng váng

Câu 4 : Tập theo tầm vận động khớp :

Sù vËn ®éng hoµn toµn cña mét khíp gäi lµ TÇm vËn ®éng (ROM). Khi cö
®éng mét ®o¹n chi thÓ trong tÇm vËn ®éng cña nã. mäi cÊu tróc ë phÇn ®ã ®Òu bÞ
¶nh h-ëng: c¬, diÖn khíp, bao khíp, d©y ch»ng, c©n, m¹ch m¸u, thÇn kinh.

TÇm vËn ®éng ®-îc m« t¶ b»ng c¸c thuËt ng÷: tÇm vËn ®éng cña khíp vµ tÇm
vËn ®éng cña c¬. §Ó m« t¶ tÇm vËn ®éng cña khíp ng-êi ta dïng c¸c thuËt ng÷:
gËp, duçi, d¹ng, khÐp, xoay. TÇm vËn ®éng khíp cã thÓ ®o ®-îc b»ng th-íc cã
chia ®é. TÇm vËn ®éng cho phÐp mét c¸ch ®Òu ®Æn hoÆc lµ tÇm vËn ®éng cña
khíp hoÆc lµ tÇm vËn cña c¬.
1. TËp theo tÇm vËn ®éng bao gåm:
- TËp vËn ®éng thô ®éng

4
 Lµ ®éng t¸c thùc hiÖn bëi ng-êi ®iÒu trÞ, hoÆc dông cô, kh«ng cã sù co c¬
chñ ®éng. Cö ®éng trong tÇm vËn ®éng kh«ng bÞ h¹n chÕ cña mét ®o¹n chi thÓ
nhê hoµn toµn b»ng lùc bªn ngoµi.
TËp vËn ®éng ®-îc chØ ®Þnh khi: bÖnh nh©n kh«ng thÓ vËn ®éng mét c¸ch
chñ ®éng, h«n mª, liÖt hay bÊt ®éng hoµn toµn, cã ph¶n øng viªm t¹i chç.
Môc ®Ých cña tÇm vËn ®éng thô ®éng nh»m:
Duy tr× sù nguyªn vÖn cña khíp vµ m« mÒm.
H¹n chÕ tèi thiÓu h×nh thµnh co rót.
Duy tr× tÝnh ®µn håi c¬ häc cña c¬.
Trî gióp tuÇn hoµn vµ søc bÒn thµnh m¹ch.
T¨ng c-êng l-u th«ng cña dÞch khíp ®Ó nu«i sôn vµ sù thÈm thÊu
cña c¸c chÊt trong khíp.
Gi¶m hoÆc øc chÕ ®au.
Gióp qu¸ tr×nh lµnh bÖnh sau chÊn th-¬ng hay phÉu thuËt.
- TËp chñ ®éng cã trî gióp
§ã lµ ®éng t¸c tËp do ng-êi bÖnh tù co c¬ nh-ng cã sù trî gióp cña mét
lùc bªn ngoµi bëi ng-êi ®iÒu trÞ hay dông cô c¬ häc, m¸y, thËm chÝ c¶ tù trî
gióp.
TËp chñ ®éng cã trî gióp ®-îc chØ ®Þnh khi ng-êi bÖnh cã yÕu c¬ bËc 2.
Môc ®Ých cña lo¹i tËp nµy nh»m: t¨ng søc m¹nh c¬ vµ mÉu cö ®éng ®iÒu hîp,
®iÒu hoµ th«ng khÝ, t¨ng c-êng sù ®¸p øng vÒ tuÇn hoµn h« hÊp.
- TËp chñ ®éng
Lµ ®éng t¸c tËp do chÝnh ng-êi bÖnh tù co c¬ vµ hoµn tÊt kh«ng cÇn cã trî
gióp. ChØ ®Þnh cña tËp vËn ®éng chñ ®éng khi cã co c¬ bËc 3, víi môc ®Ých:
+ T-¬ng tù nh- vËn ®éng nh-ng kÌm theo sù co c¬.
+ Duy tr× tÝnh ®µn håi vµ tÝnh co gi·n sinh lý cña c¸c c¬ tham gia.
+ T¹o ra t¸c dông ng-îc vÒ c¶m gi¸c tõ co c¬.
+ T¨ng c-êng tuÇn hoµn vµ ng¨n ngõa t¹o thµnh huyÕt khèi.
+ Ph¸t triÓn sù ®iÒu hîp vµ kü n¨ng vËn ®éng trong mäi tr-êng hîp
khi vËn ®éng cña phÇn ®ã ng¨n trë qu¸ tr×nh lµnh bÖnh. TËp vËn ®éng

5
 chèng chØ ®Þnh khi t×nh tr¹ng tim m¹ch cña bÖnh nh©n kh«ng æn ®Þnh vµ
tËp chñ ®éng cã thÓ ®e do¹ ®Õn tÝnh m¹ng cña bÖnh nh©n nh- ngay sau khi
nhåi m¸u c¬ tim.
C©u 5 :Tr×nh bµy c¸c h×nh thøc vËn ®éng trÞ liÖu :
Trong phôc håi chøc n¨ng, ng-êi ta th-êng ¸p dông c¸c lo¹i bµi tËp vËn
®éng ®ã lµ: tËp theo tÇm vËn ®éng khíp ( Range of motion exercises), kh¸ng trë
(Resistance exercises), tËp kÐo d·n ( Stretching exrcises), tËp vËn ®éng trÞ liÖu
chøc n¨ng, c¸c bµi tËp cho c¸c chuyªn khoa ®Æc biÖt nh- bµi tËp cho s¶n phô, vËt
lý lång ngùc...
1. TËp theo tÇm vËn ®éng
Sù vËn ®éng hoµn toµn cña mét khíp gäi lµ TÇm vËn ®éng (ROM). Khi cö
®éng mét ®o¹n chi thÓ trong tÇm vËn ®éng cña nã. mäi cÊu tróc ë phÇn ®ã ®Òu bÞ
¶nh h-ëng: c¬, diÖn khíp, bao khíp, d©y ch»ng, c©n, m¹ch m¸u, thÇn kinh.
TÇm vËn ®éng ®-îc m« t¶ b»ng c¸c thuËt ng÷: tÇm vËn ®éng cña khíp vµ
tÇm vËn ®éng cña c¬. §Ó m« t¶ tÇm vËn ®éng cña khíp ng-êi ta dïng c¸c thuËt
ng÷: gËp, duçi, d¹ng, khÐp, xoay. TÇm vËn ®éng khíp cã thÓ ®o ®-îc b»ng th-íc
cã chia ®é. TÇm vËn ®éng cho phÐp mét c¸ch ®Òu ®Æn hoÆc lµ tÇm vËn ®éng cña
khíp hoÆc lµ tÇm vËn cña c¬.
TËp theo tÇm vËn ®éng bao gåm:
- TËp vËn ®éng thô ®éng
Lµ ®éng t¸c thùc hiÖn bëi ng-êi ®iÒu trÞ, hoÆc dông cô, kh«ng cã sù co c¬
chñ ®éng. Cö ®éng trong tÇm vËn ®éng kh«ng bÞ h¹n chÕ cña mét ®o¹n chi thÓ
nhê hoµn toµn b»ng lùc bªn ngoµi.
TËp vËn ®éng ®-îc chØ ®Þnh khi: bÖnh nh©n kh«ng thÓ vËn ®éng mét c¸ch
chñ ®éng, h«n mª, liÖt hay bÊt ®éng hoµn toµn, cã ph¶n øng viªm t¹i chç.
Môc ®Ých cña tÇm vËn ®éng thô ®éng nh»m:
Duy tr× sù nguyªn vÖn cña khíp vµ m« mÒm.
H¹n chÕ tèi thiÓu h×nh thµnh co rót.
Duy tr× tÝnh ®µn håi c¬ häc cña c¬.
Trî gióp tuÇn hoµn vµ søc bÒn thµnh m¹ch.

6
 T¨ng c-êng l-u th«ng cña dÞch khíp ®Ó nu«i sôn vµ sù thÈm thÊu
cña c¸c chÊt trong khíp.
Gi¶m hoÆc øc chÕ ®au.
Gióp qu¸ tr×nh lµnh bÖnh sau chÊn th-¬ng hay phÉu thuËt.
- TËp chñ ®éng cã trî gióp
§ã lµ ®éng t¸c tËp do ng-êi bÖnh tù co c¬ nh-ng cã sù trî gióp cña mét
lùc bªn ngoµi bëi ng-êi ®iÒu trÞ hay dông cô c¬ häc, m¸y, thËm chÝ c¶ tù trî
gióp.
TËp chñ ®éng cã trî gióp ®-îc chØ ®Þnh khi ng-êi bÖnh cã yÕu c¬ bËc 2.
Môc ®Ých cña lo¹i tËp nµy nh»m: t¨ng søc m¹nh c¬ vµ mÉu cö ®éng ®iÒu hîp,
®iÒu hoµ th«ng khÝ, t¨ng c-êng sù ®¸p øng vÒ tuÇn hoµn h« hÊp.
- TËp chñ ®éng
Lµ ®éng t¸c tËp do chÝnh ng-êi bÖnh tù co c¬ vµ hoµn tÊt kh«ng cÇn cã trî
gióp. ChØ ®Þnh cña tËp vËn ®éng chñ ®éng khi cã co c¬ bËc 3, víi môc ®Ých:
+ T-¬ng tù nh- vËn ®éng nh-ng kÌm theo sù co c¬.
+ Duy tr× tÝnh ®µn håi vµ tÝnh co gi·n sinh lý cña c¸c c¬ tham gia.
+ T¹o ra t¸c dông ng-îc vÒ c¶m gi¸c tõ co c¬.
+ T¨ng c-êng tuÇn hoµn vµ ng¨n ngõa t¹o thµnh huyÕt khèi.
+ Ph¸t triÓn sù ®iÒu hîp vµ kü n¨ng vËn ®éng trong mäi tr-êng hîp
khi vËn ®éng cña phÇn ®ã ng¨n trë qu¸ tr×nh lµnh bÖnh. TËp vËn ®éng
chèng chØ ®Þnh khi t×nh tr¹ng tim m¹ch cña bÖnh nh©n kh«ng æn ®Þnh vµ
tËp chñ ®éng cã thÓ ®e do¹ ®Õn tÝnh m¹ng cña bÖnh nh©n nh- ngay sau khi
nhåi m¸u c¬ tim.
2. TËp kh¸ng trë
Bµi tËp cã kh¸ng trë lµ bÊt kú lo¹i bµi tËp chñ ®éng nµo trong ®ã sù c¬ c¬
®éng hay tÜnh bÞ kh¸ng l¹i bëi mét lùc tõ bªn ngoµi. Lùc kh¸ng bªn ngoµi cã thÓ
lµ b»ng tay hoÆc b»ng m¸y.
ChØ ®Þnh cña bµi tËp kh¸ng trë khi c¬ ®· ®¹t bËc 4 hoÆc bËc 5 nh»m môc
®Ých:
- T¨ng søc m¹nh cña c¬: søc m¹nh cña c¬ lµ lùc t¹o ra khi co c¬.

7
 - T¨ng søc bÒn cña c¬: søc bªn lµ kh¶ n¨ng thùc hiÖn bµi tËp c-êng ®é
thÊp trong mét thêi gian kÐo dµi.
- T¨ng c«ng cña c¬: céng lµ hiÖu suÊt cña c¬ ®-îc ®Þnh nghÜa nh- c«ng
viÖc trong mét ®¬n vÞ thêi gian.
Ngoµi ra ng-êi ta cßn ¸p dông bµi tËp kh¸ng trë t¨ng tiÕn cã nghÜa lµ t¨ng
dÇn søc kh¸ng c¬ häc cña mét nhãm c¬.
Mét sè phßng ngõa vµ chèng chØ ®Þnh ®èi víi bµi tËp cã kh¸ng trë.
ThËn träng tËp khi cã c¸c bÖnh tim m¹ch, bÖnh nh©n cao tuæi, qu¸ mÖt
mái, tËp qu¸ søc, cö ®éng thay thÕ, lo·ng x-¬ng...
Chèng chØ ®Þnh khi cã viªm nhiÔm, ®au nhiÒu.
3. TËp kÐo d·n
Lµ ®éng t¸c tËp dïng cö ®éng c-ìng bøc do KTV hay do dông cô c¬ häc, còng
cã thÓ do bÖnh nh©n tù kÐo d·n.
- ChØ ®Þnh cña kÐo d·n:
+ Khi tÇm vËn ®éng bÞ h¹n chÕ do hËu qu¶ cña co rót, dÝnh khíp vµ h×nh
thµnh sÑo tæ chøc, dÉn ®Õn c¸c c¬, tæ chøc liªn kÕt vµ da bÞ ng¾n.
+ Khi c¸c h¹n chÕ ®ã cã thÓ dÉn ®Õn biÕn d¹ng cÊu tróc, mÆt kh¸c cã thÓ
®Ò phßng ®-îc.
+ Khi co rót lµm gi¸n ®o¹n c¸c ho¹t ®éng chøc n¨ng hµng ngµy vµ ch¨m
sãc ®iÒu d-ìng.
+ Khi c¬ bÞ yÕu vµ tæ chøc bÞ c¨ng. C¸c c¬ bÞ yÕu ph¶i ®-îc kÐo dµi tr-íc
khi c¸c c¬ yÕu cã thÓ ®-îc tËp m¹nh cã hiÖu qu¶.

- Môc ®Ých cña kÐo d·n

+ Môc ®Ých chung lµ t¸i thiÕt lËp l¹i tÇm ho¹t ®éng cña khíp vµ vËn ®éng
cña tæ chøc mÒm xung quanh khíp.
+ Môc ®Ých chuyªn biÖt: ®Ò phßng co rót vÜnh viÔn, t¨ng tÝnh mÒm dÎo cña
phÇn c¬ thÓ, ®Ò phßng c¸c tæn th-¬ng g©n.

- Nh÷ng thËn träng vµ chèng chØ ®Þnh kÐo d·n.

8
- ThËn träng kÐo d·n:
+ Kh«ng b¾t buéc kÐo d·n thô ®éng v-ît qua tÇm ho¹t ®éng b×nh th-êng
cña khíp ®ã.
+ Nh÷ng g·y x-¬ng míi cÇn cè ®Þnh.
+ BÖnh nh©n cã lo·ng x-¬ng, n»m l©u hoÆc bÊt ®éng l©u, tuæi cao, sö dông
steroid kÐo dµi.
+ C¸c c¬ vµ m« liªn kÕt bÞ bÊt ®éng l©u ngµy.
+ BÖnh nh©n bÞ ®au khíp, ®au c¬ > 24 giê.
+ C¸c m« bÞ phï.
+ Tr¸nh kÐo d·n qu¸ møc c¸c c¬ yÕu.

- Chèng chØ ®Þnh kÐo d·n:

+ Khi khèi x-¬ng giíi h¹n vËn ®éng cña khíp.
+ Sau mét g·y x-¬ng míi.
+ Viªm cÊp tÝnh hoÆc nhiÔm trïng.
+ C¬ ®au nhãi vµ ®au cÊp tÝnh.
+ Cã khèi tô m¸u.
+ Sù æn ®Þnh khíp do co cøng hoÆc co ng¾n l¹i cña c¸c m« mÒm.

Câu 5. Trình bày các hình thức vận động trị liệu chức năng
A Tập theo tầm vận động
- Tập vận động thụ động: bn k thể vđ 1 cách chủ động,hôn mê,liệt
hay bất động hoàn toàn
Chỉ định cơ bậc 0-1.mục đích:
+ duy trì sự nguyên vẹn của khớp và mô mềm
+ hạn chế tối thiểu sự hình thành co rút
+ duy trì tính đàn hồi cơ học của cơ
+ trợ giúp tuần hoàn và sức bền thành mạch
+ tang cường lưu thông dịch khớp,giảm đau,nhanh hồi phục

9
 - Tập chủ động có trợ giúp: người bệnh tự co nhưng có sự trợ giúp từ
bên ngoài
Chỉ định cơ bậc 2,nhằm mục đích
+ tăng sức mạnh cơ
+ điều hòa thông khí
+ tăng cường sự đáp ứng về tuần hoàn hô hấp
- Tập chủ động: chính người bệnh tự co cơ và hoàn tất
Chỉ định cơ bậc 3,nhằm mục đích
+ tương tự như vận động nhưng kèm theo sự co cơ
+ duy trì tính đàn hồi và tính co giãn sinh lí của cơ tham gia
+ tạo ra tác dụng ngược về cảm giác từ co cơ
+ tăng cường tuần hoàn và ngăn ngừa huyết khối
B Tập kháng trở
Tập chủ động trong đó sự co cơ động hay tĩnh bị kháng lại bởi 1 lực từ bên
ngoài
Chỉ định cơ đạt bậc 4-5,mục đích
+ tăng sức mạnh cơ
+ tăng sức bền cơ
+ tăng công của cơ
Thận trọng : bệnh tim mạch, tuổi cao,mệt mỏi, loãng xương…
Chống chỉ định: viêm nhiễm, đau nhiều
C Tập kéo giãn
Dùng cử động cưỡng bức do ktv hay do dụng cụ
- Chỉ định:
+ TVĐ bị hạn chế do co rút,dính khớp,sẹo,..
+ biến dạng cấu trúc
+ co rút làm gián đoạn các hoạt động chức năng
+ cơ bị yếu và các tổ chức bị căng
- Mục đích

10
 + tái thiết lập lại tầm hđ của khớp và vđ của phần mềm quanh khớp
+đề phòng co rút vĩnh viễn, tăng tính mềm dẻo
- Thận trọng
+ k vượt quá tầm hđ bình thường của khớp
+ gãy xương mới cần cố định
+ bn loãng xương, nằm lâu, tuổi cao,…
+ đau khớp,cơ > 24h,mô bị phù,các cơ yếu
- Ccđ
+ khi khối xương giới hạn vận động của khớp
+ sau gãy xương mới
+ nhiễm trùng cấp tính
+đau cơ cấp tính, có khối tụ máu
C Các bài tập vận động trị liệu chức năng
- Tập trên đệm + thay đổi tư thế khi nằm
+ thăng bằng khi ngồi,di chuyển
Tập mạnh các cơ lưng, bụng,tập với bóng
_ tập trong thanh song song
+ tăng sức chịu đựng khi đứng
+ thăng bằng
+ mạnh chi trên, dáng đi,…
_ tập thăng bằng với nạng
+ thăng bằng bên,trước sau
+ kiểm soát khung chậu, cơ lưng,…
_ tập di chuyển + dáng đi
+ kĩ thuật tự di chuyển trong xe lăn
_ hoạt động trị liệu. tùy theo loại khiếm khuyết sẽ có bài hđ trị liệu tương ứng

11
CÂU 6: Nêu bản chất của SIÊU ÂM trị liệu, tác dụng sinh học của siêu âm trị
liệu. Chỉ định, chống chỉ định điều trị siêu âm, tai biến và cách xử trí.
1/Bản chất
-Siêu âm là sóng âm (lan truyền theo chiều dọc) có tần số lớn hơn 20.000
chu kỳ/ giây.
- Sóng siêu âm dùng trong y học có tần số 500.000 đến 3.000.000 chu
kỳ/giây
-Loại có tần số 1.000.000 chu kỳ/giây được sử dụng nhiều nhất.
- Để tạo ra sóng siêu âm có tần số cố định, người ta dùng 1 dụng cụ cung
cấp năng lượng dao động, và bộ cộng hưởng (bản thạch anh), tạo ra các sóng
dọc.
-Khi các sóng dọc truyền qua tổ chức sẽ được tổ chức hấp thụ và biến
thành nhiệt.
-Năng lượng siêu âm tính bằng Watt/ cm2
2/Tác dụng sinh học
a/Tác dụngnhiệt: Nhiệt được phát sinh khi các mô cơ thể hấp thu năng lượng
của sóng siêu âm, có tác dụng:
+ Giãn mạch
+ Tăng tuần hoàn
+ Tăng chuyển hóa và đào thải
+ Tăng khả năng chống viêm
b/Tác dụngcơ học Giao động của siêu âm gây nên hiện tượng nén dãn trong các
tổ chức theo tần số giao động của siêu âm. Có tác dụng :
+ Làm mềm các chất kết dính (làm mềm sơ, sẹo ,gân cơ, bao khớp: do
làm mềm và tách rời các sợi collagen và các chất kết dính).Nếu chấn động quá
mạnh sẽ gây nên hiện tượng vỡ mô và sinh hốc.
+ Tăng cung cấp máu cho tổ chức tế bào.
+ Giãn cơ, lưu thông mạch máu.

12
 => Tác dụng cơ học của siêu âm được coi là xoa bóp vi thể (
Micromassage).
c/Tác dụng giảm đau
Hiệu quả giảm đau một phần do nhiệt, phần do các cơ chế khác như tác
dụng trực tiếp lên đầu dây thần kinh, do giảm độ căng của cơ, tăng cường tuần
hoàn.
d/Tác dụng hóa học
Siêu âm làm tăng tốc các phản ứng hóa học gián tiếp qua cơ chế sinh
nhiệt của siêu âm.
3/Chỉ định
-Sau chấn thương: Bầm tím, bong gân, sai khớp...
-Các bệnh về cơ khớp: Viêm khớp dạng thấp đã ổn định, thoái hóa khớp,
viêm bao hoạt dịch, viêm bao khớp, viêm gân, viêm cơ
- Phù nề, loạn dưỡng , ứ trệ tuần hoàn ...
-Làm mềm mô sẹo ở sâu và nông.
-Giảm đau cơ và mô mềm.
-Dẫn một số thuốc vào tổ chức cục bộ, (siêu âm dẫn thuốc).
4/Chống chỉ định
- Trực tiếp lên các, tinh hoàn, buồng trứng, thai nhi.
- Không điều trị trên tinh hoàn, tử cung đang có thai, đang hành kinh.
- Trực tiếpvùngkhớp ở trẻem.
- Không điều trị trên các đầu xương của trẻ em, nhất là phần sụn.
- Viêm tắc mạch.
- Không điều trị vùng phổi người bị lao đang tiến triển hoặc viêm hạch do lao.
- Viêm da cấp.
- Không điều trị vùng phổi người bệnh bị giãn phếquản.
- Trực tiếp vùng chảy máu,đe dọa chảy máu.

13
5/Tai biến và cách xử trí
-Gây bỏng nhiệt .
Sảy ra với sử dụng siêu âm với cường độ quá lớn
-Sinh hốc .với liều siêu âm cường độ cao có thể gây hiện tượng sinh hốc
-Quá liều .
-Hỏng máy .

C©u 6: Nêu bản chất của siêu âm trị liệu và tác dụng sinh học của siêu âm
trị liệu?Chỉ định chống chỉ định điều trị siêu âm trị liệu và các tai biến,
cách xử trí?
* Siêu âm là sóng âm thanh có tần số trên 20.000 Hz. Trong điều trị thường
dùng siêu âm tần số 1 và 3 MHz với tác dụng chính sóng cơ học, tăng nhiệt và
sinh học. Các kỹ thuật chính: trực tiếp, qua nước, siêu âm dẫn thuốc.
* Tác dụng:
- T¹o nhiÖt:
Gèm c«ng nghiÖp vµ tinh thÓ th¹ch anh ®-îc sö dông ®Ó biÕn tÝn hiÖu
thµnh sãng ©m víi tÇn sè 0,8-1 Hz, cã thÓ truyÒn qua tæ chøc vµ ®-îc tæ chøc
hÊp thô biÕn thµnh nhiÖt. Siªu ©m ®-îc hÊp thô gi¶m c-êng ®é hÇu hÕt ë x-¬ng,
g©n, da, c¬ vµ mì. Nã gi¶m thiÓu bëi kh«ng khÝ vµ bÞ ph¶n håi hÇu hÕt do kh«ng
khÝ gi÷a hai mÆt tiÕp xóc. T¹i líp x-¬ng da, nhiÖt ®é t¨ng v× cã sù thay ®æi qu¸
tr×nh hÊp thu vµ gi¶m c-êng ®é siªu ©m.
Siªu ©m ®-îc ¸p dông nh- dßng nhiÖt s©u ®iÒu trÞ rèi lo¹n chøc n¨ng phÇn
mÒm nh- co rót khíp, sÑo låi, viªm g©n, viªm bao ho¹t dÞch, viªm c¬, viªm
x-¬ng, ®au x-¬ng c¬, ®au thÇn kinh.
Khi sö dông siªu ©m, gi÷a líp x-¬ng phÇn mÒm, nhiÖt ®é cã thÓ lªn ®Õn
45C.
- T¸c dông kh«ng t¹o nhiÖt:
Khi chiÕu siªu ©m cã thÓ kh«ng t¹o nhiÖt trong m« mµ t¹o ra hèc h¬i, sãng
©m vµ sãng ©m hèc h¬i cè ®Þnh.

14
 HiÖu øng t¹o nhiÖt vµ kh«ng t¹o nhiÖt cña siªu ©m cã thÓ t¹o thuËn lîi cho
qu¸ tr×nh liÒn vÕt th-¬ng khi da bÞ loÐt, bÞ ®øt, sau phÉu thuËt g©n, g·y x-¬ng vµ
thÇn kinh bÞ t× nÐn.
Siªu ©m trÞ liÖu cã thÓ sö dông sãng liªn tôc hoÆc ng¾t qu·ng. LiÒu ®-îc
sö dông th«ng th-êng tõ 0,5-2W/cm2. Thêi gian tõ 5-10 phót hµng ngµy hoÆc
c¸ch ngµy, liÖu tr×nh tõ 6-12 lÇn.
Siªu ©m ®-îc ®-a vµo c¬ thÓ qua mÆt da b»ng dÊu hiÖu truyÒn ©m víi gel
tan trong n-íc th-êng cho dÇu ©m di chuyÓn lu«n tiÕp xóc víi mÆt da, rÊt Ýt khi
®Ó ®Çu cè ®Þnh. ë nh÷ng vïng da kh«ng ph¼ng nh- ®Çu c¸c chi cã thÓ truyÒn ©m
qua n-íc, ®Çu truyÒn ©m c¸ch mÆt da 1cm. §Çu truyÒn siªu ©m lóc ®iÒu trÞ lu«n
®-îc di chuyÓn ®Òu ®Æn, th¼ng gãc víi mÆt da ®Ó tr¸nh ®iÓm nãng, hoÆc háng
thµnh m¹ch.
Cã thÓ dïng siªu ©m ®-a thuèc qua da ®Ó ®iÒu trÞ t¹i chç, gäi la
phonophoresis. Thuèc ®-îc ngÊm qua da cã thÓ do t¸c dông nhiÖt cña siªu ©m.
C¸c lo¹i thuèc ®-îc sö dông t¹i chç qua siªu ©m nh- corticosteroid nh-
hydro cortisone vµ desamethasone 1%, 10% hoÆc gi¶m ®au t¹i chç b»ng dung
dÞch 1% lidocain trong ®iÒu trÞ g©n Achille, x-¬ng b¸nh chÌ, c¬ nhÞ ®Çu, viªm
bao ho¹t dÞch, viªm låi cÇu, sÑo, dÝnh. Th-êng ®-îc sö dông siªu ©m cã tÇn sè 1-
2MHz, c-êng ®é 1-3W/cm2, liªn tôc hoÆc ng¾t qu·ng, 5-7 phót mét vÞ trÝ da
®iÒu trÞ. §iÒu trÞ ngµy 1 lÇn trong kho¶ng 10 ngµy. Kh«ng nªn ®iÒu trÞ kÐo dµi v×
cã thÓ lµm yÕu c¬.
*. CHỈ ĐỊNH
- Giảm đau cục bộ
- Giảm cơ.
- Viêm mãn tính.
- Xơ cứng, sẹo nông ở da.
- Dẫn một số thuốc vào tổ chức cục bộ(siêu âm dãn thuốc).
*.CHỐNG CHỈ ĐỊNH
- Trực tiếp lên các u, tinh hoàn, buồng trứng, thai nhi.

15
 - Không điều trị trên tinh hoàn, tử cung đang có thai, đang hành kinh.
- Trực tiếp vùng khớp ở trẻ em.
- Không điều trị trên các đầu xương của trẻ em, nhất là phần sụn.
- Viêm tắc mạch.
- Không điều trị vùng phổi người bị lao đang tiến triển hoặc viêm hạch do
lao.
- Viêm da cấp.
- Không điều trị vùng phổi người bệnh bị giãn phế quản.
- Trực tiếp vùng chảy máu, đe dọa chảy máu.
*. TAI BIẾN VÀ XỬ TRÍ
- Điện giật: Tắt máy và xử trí theo quy định.
- Dự ứng tại chỗ: Xử trí theo phác đồ.

C©u 7: Nêu bản chất của sóng ngắn và tác dụng sinh học của sóng ngắn?
Chỉ định chống chỉ định của sóng ngắn và các tai biến, cách xử trí? .
* Sãng ng¾n:
Sóng ngắn là kỹ thuật điều trị bằng sóng điện trường cao tần hoặc xoay
chiều. Trong vật lý trị liệu thường sử dụng sóng ngắn có tần số 13,7MHz và
27,3MHz tương đương bước sóng 22 và 11m.
* Tác dụng sinh học:
- Cơ chế tác dụng chính là tác dụng của trường điện từ và tăng nhiệt nóng
tổ chức.
- Gia tăng dinh dưỡng: sự sưởi nóng các mô thúc đẩy các thay đổi hoá học
như 02 và chất dd được sử dụng nhiều hơn và lượng chất thải bỏ cũng gia tăng.
- Gia tăng tuần hoàn: sự gia tăng cung cấp máu như là hậu quả của gia
tăng biến dưỡng, các chất thải bỏ từ tế bào gia tăng, các chất này ảnh hưởng đến
vách mao quản và tiểu động mạch làm giãn nở các mạch máu.
Thêm vào đó nhiệt ảnh hưởng trực tiếp lên mạch máu làm giãn mạch:
hiệu quả của giãn mạch là gia tăng lượng máu đến mô.

16
 - Tác dụng trên dây thần kinh: làm giảm tính kích thích của dtk.
- Tác dụng lên mô cơ: gia tăng nhiệt tạo sự thư giãn cho cơ và gia tăng
hiệu suất xoa bóp, các sợi cơ co và giãn nhanh hơn trong khi sức co bóp không
bị ảnh hưởng.
- Gia tăng thân nhiệt: Khi dòng máu đi qua các mô đang được điều trị, nó
chuyên chở nhiệt đi đến các phần khác của cơ thể. Vì thế khi điều trị với cường
độ cao và kéo dài, thân nhiệt sẽ gia tăng, trung tâm vận mạch và trung tâm điều
hoà nhiệt bị tác động.
Hiệu quả cuối cùng là giãn mạch toàn thể các mạch máu nông và gia tăng
hoạt động của các tuyến mồ hôi. Nhiệt cũng làm cho độ nhớt máu giảm, sự giãn
mạch máu và giảm độ nhớt là 2 yếu tố tạo nên tác dụng hạ HA.
* ChØ ®Þnh:
- Chống viêm
- giảm sưng nề và máu tụ sau chấn thương, phẫu thuật.
- Tăng dinh dưỡng tổ chức tại chỗ.
- Giảm đau cục bộ
- C¬ co th¾t.
- Co rót c¬ khíp.
- Viªm g©n, viªm bao ho¹t dÞch.
* Chèng chØ ®Þnh:
- Người có mang m¸y t¹o nhÞp tim
- các loại u kể cả u lành tính và ác tính
- Lao chưa ổn định
- Cã thai, hµnh kinh.
- Bệnh máu và các tình trạng đang chảy máu hoặc đe dọa chảy máu
- Thai nhi, trẻ em dưới 5 tuổi
- Người quá già, cơ thể suy kiệt nặng, suy tim hoặc đang sốt cao
- Người quá mẫn cảm với điện trường cao tần
- Không điều trị trực tiếp qua não, tủy sống, tim, vùng cơ thể có kim loại.

17
* Tai biến và xử trí:
- Điện giật: tắt máy, xử trí điện giật.
- Bỏng tại chỗ: xử trí như xử trí bỏng nhiệt.
- Ảnh hưởng của điện trường đối với kỹ thuật viên gây mệt mỏi, nhức
đầu, rối loạn tế bào máu. KTV phải ngồi xa máy 4m lúc theo dõi điều trị, 6
tháng kiểm tra tế bào máu 1 lần.

Câu 8: Trình bày phương pháp phục hồi chức năng cho người đau cột sống
thắt lưng.
1. Định nghĩa: đau thắt lưng là hội chứng đau khu trú trong khoảng từ ngang
mức đốt sống L1 đến nếp lằn mông, gồm các tổ chức da, dưới da, gân, cơ,
xương và các cấu trúc ở sâu.
2. Nguyên nhân:
- Đau CSTL do NN cơ học: thoái hóa CSTL, thoát vị đĩa đệm CSTL,
trượt đốt sống, các dị dạng thân đốt sống, cong vẹo cột sống, loãng xương
nguyên phát, căng dãn cơ hoặc dây chằng cạnh cột sống quá mức …
- Đau CSTL triệu chứng: Đau cột sống thắt lưng là triệu chứng của một
trong các bệnh khớp mạn tính (Viêm cột sống dính khớp, Viêm khớp dạng thấp,
loãng xương); hoặc tổn thương tại cột sống do nguyên nhân nhiễm khuẩn (viêm
đĩa đệm đốt sống do vi khuẩn lao hoặc vi khuẩn sinh mủ); do ung thư; do các
nguyên nhân khác (sỏi thận, loét hành tá tràng, bệnh lý động mạch chủ bụng, u
xơ tuyến tiền liệt…), tổn thương cột sống do chấn thương...
3. Chẩn đoán:
- Hỏi bệnh:
. Tiền sử chấn thương hoặc bệnh nội khoa khác.
. Đặc điểm của đau.
. Điều trị trước đó.
. Ảnh hưởng của đau đến hoạt động sinh hoạt, tinh thần, tâm lý của bệnh
nhân.

18
- Khám và lượng giá chức năng:
. Quan sát sự cân đối về tư thế, dáng đi, hình dáng của người bệnh, phát
hiện biến dạng cột sống, tư thế chống đau, vị trí cân bằng của khung chậu.
. Khám biên độ hoạt động của cột sống.
. Sờ nắn cơ cạnh sống, cơ ụ ngồi, tìm dấu hiệu co cứng cơ. Sờ dọc theo gai
sau cột sống để tìm biến dạng cột sống ( mất đường cong sinh lý, gù, vẹo, ưỡn
quá mức), tìm điểm đau chói ở thân đốt, khe đĩa đệm hoặc điểm đau cạnh sống.
. Khám khớp háng và khớp cùng chậu: đo tầm vận động khớp, dấu Patrick,
nghiệm pháp ép và dãn cánh chậu.
. Khám thần kinh: khi nghi ngờ có tổn thương tủy hoặc rễ tk:
Các np căng rễ dây tk khi nghi ngờ có tt tk tọa: dấu Lasegue, hệ thống điểm đau
Valleix, dấu ấn chuông.
Phản xạ gân xương và cơ lực các nhóm cơ mông và 2 chân.
Khám cảm giác để định khu các rễ tk bị tổn thương.
Tìm hội chứng chùm đuôi ngựa.
4. Điều trị:
- Nguyên tắc:
. Quan trọng nhất là chẩn đoán xác định nguyên nhân đau thắt lưng.
. Điều trị theo nguyên nhân gây bệnh.
. Kết hợp giữa các biện pháp dùng thuốc và không dùng thuốc với mục tiêu
giảm đau, duy trì chức năng cột sống, phòng ngừa đau tái phát, biến dạng cột
sống và ngăn tiến triển nặng hơn, nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.
. Can thiệp phẫu thuật chỉ đặt ra khi thực sự cần thiết và phương phaps bảo
tồn không hiệu quả.
- Điều trị giai đoạn cấp:
. Mục tiêu: Điều trị nguyên nhân chính.
Bất động và nghỉ ngơi.
Giảm đau.
Giãn cơ.

19
 Duy trì tầm vận động CSTL.
. Thuốc: giảm đau, giãn cơ.
. Các kỹ thuật PHCN:
 Trong giai đoạn cấp nằm nghỉ tại giường.
 Các kt VLTL như hồng ngoại, paraffin, điện xung, siêu âm, sóng ngắn có
tác dụng giảm đau, giãn cơ, gia tăng tuần hoàn nuôi dưỡng, tăng cường chuyển
hóa phục hồi các mô tổn thương. Điều trị ngày 1-2 lần, mỗi lần 10-20 phút.
 Áo, nẹp trợ giúp: sử dụng trong giai đoạn cấp và bán cấp. Giúp giảm đau
và hỗ trợ chịu lực cho vùng CSTL.
- Điều trị giai đoạn bán cấp và mạn tính:
. Mục tiêu: Giảm đau.
Giãn cơ.
Duy trì và tăng cường chức năng vận động cột sống.
Giáo dục chế độ vận động, sinh hoạt đúng.
Nâng đỡ về tâm lý.
. Các kỹ thuật PHCN:
 Các kỹ thuật massage, di động mô mềm vùng thắt lưng bị bệnh: có tác
dụng tăng tuần hoàn, chuyển hóa dinh dưỡng và bài tiết, điều hòa quá trình bệnh
lý, thư giãn cơ khớp sâu, giảm đau.
 Kéo giãn cột sống bằng máy: áp dụng 1-2 lần, mỗi lần 15-20 phút. Chỉ
định trong các trường hợp thoái hóa cột sống, thoát vị đĩa đệm. Có tác dụng làm
giảm áp lực nội khớp, làm căng hệ thống dây chằng quanh khớp, giảm đè ép lên
rễ thần kinh và đĩa đệm.
 Các bài tập vận động: mục đích tăng cường sức cơ vùng bụng và thắt
lưng, điều hợp vận động giữa nhóm cơ vùng thắt lưng – đùi- bụng, giảm tải
trọng cho cột sống, tạo sự mềm dẻo, ổn định thân người khi di chuyển, bảo vệ
lưng khỏi chấn thương và kéo giãn. Chỉ định các bài tập Mckenzie.

20
 Áo, nẹp trợ giúp: khi bệnh nhân có trượt đốt sống, nghề nghiệp đặc thù
ngồi lâu, mang vác nặng.
 Tập các bài tập chịu trọng lương như đi bộ, bơi, chạy …
 Tập luyện dáng đi đúng và chỉnh sửa tư thế, động tác sai: tránh vận động
bất thường đột ngột, tránh tư thế làm mất cân bằng cột sống, khi mang vác vật
nặng phải giữ tư thế lưng thẳng và khung chậu nghiêng ra sau.
 Khác: Duy trì các hoạt động thể lực hợp lý như bơi lội, đi bộ đạp xe,
không tập luyện quá sức, từ từ tăng dần mức độ. Giảm cân nếu thừa cân.

Câu 9: Trình bày biện pháp chăm sóc và phục hồi chức năng cho bệnh
nhân thoái hoá khớp (cấp, hồi phục và cộng đồng)?
* Môc tiªu
+ C¸c môc tiªu ®· nªu trong hai tr-êng hîp trªn
+ Gi¶m t¸c ®éng cña träng l-îng c¬ thÓ lªn khíp
+ T¨ng ®é linh ®éng vµ tr¬n nh½n cña diÖn khíp
+ Duy tr× ho¹t ®éng chøc n¨ng cña c¬ thÓ
+ T- vÊn- gi¸o dôc ng-êi bÖnh

* C¸c biÖn ph¸p PHCN:

C¸c biÖn ph¸p PHCN nh- ®· kÓ trªn, ngoµi ra cßn:
- H¹n chÕ ®i bé vµ ch¹y nh¶y, lªn cÇu thang trong nh÷ng ®ît ®au s-ng khíp
- H-íng dÉn ng-êi bÖnh vËn ®éng ®óng (kh«ng mang x¸ch nÆng, ngåi ghÕ
cao võa ph¶i, ®i l¹i cã vÞn hoÆc cã dông cô trî gióp (gËy, can, n¹ng...)
- NÕu ®au nhiÒu hoÆc tho¸i ho¸ khíp gèi, h¸ng nÆng cÇn di chuyÓn b»ng xe
l¨n.
- Dïng c¸c thuèc b¶o vÖ vµ nu«i d-ìng sôn khíp
- ¸p dông c¸c bµi tËp tÇm vËn ®éng khíp chñ ®éng hoÆc thô ®éng lo¹i bá
träng lùc lªn khíp (tËp ë t- thÕ n»m ngöa, hoÆc ngåi hoÆc tËp ë d-íi
n-íc...)

21
 - C¸c ph-¬ng thøc vËt lý trÞ liÖu ®Æc biÖt lµ nhiÖt s©u cã t¸c dông t¨ng c-êng
nu«i d-ìng cÊu tróc s©u cña khíp
- H-íng dÉn ng-êi bÖnh thùc hiÖn bµi tËp kÐo gi·n cét sèng chñ ®éng
- Khi ®ì ®au, s-ng khíp nªn b¾t ®Çu thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng chøc n¨ng di
chuyÓn hoÆc sinh ho¹t hµng ngµy
- KÕt hîp dïng c¸c dông cô trî gióp
- H-íng dÉn ng-êi bÖnh c¸ch thøc b¶o vÖ khíp (vËn ®éng ®óng, duy tr× chÕ
®é vËn ®éng ®Òu ®Æn, h¹n chÕ dån träng l-îng vµo khíp...)
- H-íng dÉn sö dông mét sè ph-¬ng thøc vËt lý trÞ liÖu ®¬n gi¶n t¹i nhµ ®Ó
h¹n chÕ dïng thuèc.

10. Mô tả triệu chứng lâm sàng và phục hồi chức năng cho người bị đau
thần kinh toạ.
a. Triệu chứng lâm sàng:
* Hội chứng cột sống:
- Đau cột sống thắt lưng: đau có tính chất cơ học: đau tăng lên khi ho, hắt hơi,
khi ngồi lâu, đứng lâu, khi thay đôi tư thế, giảm khi được nghỉ ngơi.
- Biến dạng cột sống: mất đường cong sinh lý, vẹo cột sống thắt lưng, căng các
cơ cạnh sống.
- Điểm đau cột sống và cạnh sống thắt lưng.
- Hạn chế TVĐ CSTL.
* Hội chứng rễ thần kinh:
- Đặc điểm đau rễ: đau lan theo sự chi phối của rễ, đau có tính chất cơ học.
- Dấu hiệu kích thích rễ: d.h lassegue, bấm chuông, valleix, nghiệm pháp neri.
- Dấu hiệu tổn thương rễ:
+ Rối loạn cảm giác: giảm hoặc mất cảm giác kiểu rễ hoặc dị cảm ở da theo khu
vực rễ tk chi phối.

22
+ Rối loạn vận động: tt rễ L5 làm yếu các cơ cẳng chân trước ngoài làm BN k đi
được bằng gót chân. TT rễ S1 làm yếu các cơ cẳng chân sau làm BN k đi
được bằng mũi chân.
+ Giảm phản xạ gân xương: tt S1 có thể giảm hoặc mất phản xạ gân gót.
+ Có thể gặp teo cơ và rối loạn cơ tròn: nhất là khi có tt vùng đuôi ngựa ( bí đại
tiểu tiện, đại tiểu tiện k tự chủ hoặc rối loạn chức năng sinh dục)

b. PHCN:
* Vật lý trị liệu:
- PP nhiệt trị liệu: paraffin, hồng ngoại, túi nước nóng, thời gian 20-30
phút/lần.
- Dòng cao tần trị liệu (sóng ngắn)
- Dòng điện xung
- Dòng giao thoa.
- Dòng điện phân.
- Siêu âm.
- Từ trường.
- Xoa bóp.
- Kéo giãn CSTL bằng bàn kéo.
- Châm cứu.

* Các bài tập PHCN: 6 động tác vận động CSTL của chương trình
Williams.
- Làm mạnh cơ bụng, kéo giãn các cơ co rút
- Tăng tầm vận động cột sống, mở rộng lỗ liên đốt sống.
- Các động tác đơn giản, dễ tập.
Động tác 1: BN nằm ngửa, 2 gối gấp, bàn chân đặt dưới sàn, từ từ ngồi
dậy, với tay tới ngón chân => tác dụng: làm mạnh cơ bụng và kéo giãn cơ duỗi
lưng dưới.

23
 Động tác 2: BN nằm ngửa, gối gấp, 2 tay để trên bụng, nâng mông lên
cao, lưng tỳ xuống sàn, giữ ở tư thế này 30s => tác dụng: làm mạnh cơ bụng và
cơ mông, đồng thời kéo giãn cơ gập hông.
Động tác 3: BN nằm ngửa, 2 tay kéo 2 gối lên sát nách, giữ 30s rồi nghỉ
=>tác dụng; kéo giãn cơ duỗi lưng dưới.
Động tác 4: BN ngồi dậy và duỗi 2 gối, vươn người ra trước, 2 tay với về
phía ngón chân => t.dung: kéo giãn cơ duỗi lưng dưới.
Động tác 5: BN ngồi xổm trên chân trước, chân kia duỗi về phía sau, gối
giữ thẳng, tay cùng bên chân trước chống xuống sàn hướng về phía trước =>
t.dung: kéo giãn cơ gập hông.
Động tác 6: BN đặt 2 chân lên mặt sàn cách nhau 30cm, bàn chân sát sàn
nhà, ngồi xổm, cúi đầu về phía trước, tay để hướng về trước và ở giữa 2 gối =>
t.dung: kéo giãn cơ duỗi lưng dưới.

Câu 11: Trình bày biện pháp chăm sóc và phục hồi chức năng cho bệnh
nhân TBMMN giai đoạn?
1. PHCN ë giai ®o¹n cÊp
Khi nµo cã thÓ b¾t ®Çu phôc håi chøc n¨ng sau khi x¶y ra tai biÕn? Ngµy
nay nhiÒu nhµ l©m sµng cho r»ng nªn b¾t ®Çu cµng sím cµng tèt, thËm chÝ ngay
tõ nh÷ng ngµy thø nhÊt, thø hai, khi tai biÕn ®· æn ®Þnh. VËy, cÇn x¸c ®Þnh c¸c
dÊu hiÖu æn ®Þnh cña TBMN: mét sè thÇy thuèc cho r»ng 48 giê sau tai biÕn, nÕu
c¸c thiÕu sãt thÇn kinh kh«ng tiÕn triÓn tiÕp, cã thÓ coi lµ æn ®Þnh.
* Môc tiªu:
Ch¨m sãc, nu«i d-ìng
Theo dâi vµ kiÓm so¸t chøc n¨ng sèng
§Ò phßng th-¬ng tËt thø cÊp.
KiÓm so¸t c¸c yÕu tè nguy c¬
Nhanh chãng ®-a ng-êi bÖnh ra khái tr¹ng th¸i bÊt ®éng t¹i gi-êng.

24
* C¸c biÖn ph¸p ®iÒu trÞ vµ phôc håi chøc n¨ng:
+ §iÒu trÞ:
Bao gåm c¸c thuèc h¹ ¸p, thuèc chèng ®«ng, kiÓm so¸t ®-êng m¸u, chèng
phï n·o vµ thuèc t¨ng c-êng oxy tíi n·o. Tuú theo tr-êng hîp xuÊt huyÕt n·o
hoÆc thiÕu m¸u côc bé, cã thÓ chän lùa c¸c ph¸c ®å kh¸c nhau. L-u ý mét sè yÕu
tè c¬ chÕ bÖnh sinh nh-: kh«ng h¹ huyÕt ¸p qu¸ thÊp d-íi 120mmHg ®Ò phßng
gi¶m ¸p lùc m¸u lªn n·o. C¸c chÊt kh¸ng Canxi kh«ng nh÷ng ®-îc dïng víi
môc ®Ých h¹ ¸p mµ cßn nh»m môc ®Ých b¶o vÖ tÕ bµo n·o khái ngé ®éc c¸c ion
Ca. ViÖc båi phô n-íc ®iÖn gi¶i cÇn c©n nh¾c l-îng dÞch truyÒn tr¸nh phï n·o.
Nh÷ng hiÓu biÕt vÒ vïng tranh tèi tranh s¸ng gîi ý cho viÖc sö dông c¸c thuèc
b¶o vÖ tÕ bµo n·o. Thuèc nh- cerebrolysine cã thÓ dïng tíi 30ml/ ngµy ë giai
®o¹n cÊp, 10ml/ ngµy ë giai ®o¹n håi phôc.
+ Ch¨m sãc- nu«i d-ìng: Giai ®o¹n cÊp, BN th-êng ®-îc theo dâi ë
phßng håi søc hoÆc cÊp cøu, duy tr× ®-êng h« hÊp, miÖng häng s¹ch. §Æt néi khÝ
qu¶n vµ thë m¸y nÕu cã t¨ng tiÕt dÞch hoÆc h«n mª. Sonde bµng quang ®Ó theo
dâi dÞch. Ch¨m sãc da (l¨n trë 2h/lÇn). Sonde d¹ dµy nÕu BN h«n mª. Trong
nh÷ng ngµy ®Çu, cÇn h-íng dÉn gia ®×nh chÕ ®é ¨n, c¸ch cho ¨n ®Ó tr¸nh nghÑn,
sÆc, nuèt kÐm, nhai kÐm do liÖt hÇu häng vµ mÆt.
+ T- thÕ: cho ng-êi bÖnh n»m h-íng bªn liÖt ra ngoµi ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng
nhËn kÝch thÝch tõ phÝa liÖt. Dïng gèi kª vai, h«ng bªn liÖt vµ h-íng dÉn gia ®×nh
c¸ch ®Æt c¸c t- thÕ t¹i gi-êng. Giai ®o¹n nµy cã thÓ cÇn b¨ng treo khuûu tay ®Ó
gi¶m b¸n trËt khíp vai.
+ TËp luyÖn- vËn ®éng: chñ yÕu lµ c¸c bµi tËp theo tÇm vËn ®éng khíp ®Ò
ng¨n ngõa co rót, huyÕt khèi vµ c¸c biÕn chøng kh¸c. Tuy nhiªn, cã thÓ h-íng
dÉn BN mét sè bµi tù tËp phèi hîp bªn lµnh- bªn liÖt nh-: cµi hai tay gÊp vai lªn
180 ®é, tËp lµm cÇu... ®Ó t¨ng c-êng kh¶ n¨ng l¨n trë t¹i gi-êng. Cho BN ngåi
dËy sím ngay khi cã thÓ.
+ PhÉu thuËt: cã thÓ cÇn can thiÖp khi cã m¸u tô néi sä, g©y rèi lo¹n tri
gi¸c, hoÆc kÑp tói phång ®éng m¹ch, tÜnh m¹ch... hay lµm cÇu nèi trong- ngoµi
sä, c¾t bá líp ¸o trong ®éng m¹ch c¶nh...

25
2. PHCN ë giai ®o¹n håi phôc
* Môc tiªu:
- Duy tr× t×nh tr¹ng søc khoÎ æn ®Þnh, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc tËp luyÖn, vËn
®éng
- T¨ng c-êng søc m¹nh c¬ bªn liÖt
- T¹o thuËn vµ khuyÕn khÝch tèi ®a c¸c ho¹t ®éng chøc n¨ng
- KiÓm so¸t c¸c rèi lo¹n tri gi¸c, nhËn thøc, gi¸c quan, ng«n ng÷.
- H¹n chÕ vµ kiÓm so¸t c¸c th-¬ng tËt thøc cÊp
- Gi¸o dôc vµ h-íng dÉn gia ®×nh cïng tham gia phôc håi chøc n¨ng
ë giai ®o¹n nµy, viÖc phôc håi chøc n¨ng mang tÝnh toµn diÖn, nh»m t¸c
®éng lªn toµn bé nh÷ng khiÕm khuyÕt, gi¶m kh¶ n¨ng cña ng-êi bÖnh, sím cho
hä ®éc lËp. Nhãm phôc håi gåm c¸c thµnh viªn nh-: b¸c sÜ, ®iÒu d-ìng, kü thuËt
viªn vËt lý trÞ liÖu, chuyªn gia ng«n ng÷ trÞ liÖu, dông cô chØnh h×nh vµ mét sè
thµnh viªn kh¸c... Nh÷ng thµnh viªn nµy ph¶i phèi hîp c¸c biÖn ph¸p ®Ó PHCN
cho ng-êi bÖnh cã hiÖu qu¶.
* C¸c biÖn ph¸p ®iÒu trÞ - PHCN:
* §iÒu trÞ:
Chñ yÕu lµ kiÓm so¸t huyÕt ¸p, ®au khíp vai, co cøng c¬ vµ t¨ng c-êng
tuÇn hoµn n·o. §au khíp vai cã thÓ h¹n chÕ b»ng c¸c biÖn ph¸p nhiÖt, ®iÖn hoÆc
dïng thuèc. Trong héi chøng vai tay, ng-êi ta hay dïng: thuèc chèng viªm gi¶m
®au kh«ng steroide, prednnisolon 1mg/kg/ngµy trng 1 tuÇn råi h¹ liÒu
nhanh. §«i khi phong bÕ h¹ch giao c¶m còng ®-îc sö dông. VÒ vËn ®éng khíp
vai chñ yÕu lµ duy tr× tÇm vËn ®éng khíp vai vµ kÐo gi·n nhÑ nhµng.
* ChÕ ®é vËn ®éng vµ c¸c d¹ng bµi tËp
+ T¨ng c-êng søc m¹nh c¬ bªn liÖt: Lµ môc tiªu c¸c bµi tËp ë khëi ®Çu cña giai
®o¹n håi phôc, muén h¬n ng-êi bÖnh ®-îc tËp ®iÒu hîp vµ t¸i rÌn luyÖn thÇn
kinh c¬.
Do møc ®é håi phôc ë c¸c c¬ kh¸c nhau mµ KTV VLTL cã thÓ tËp chñ
®éng trî gióp, chñ ®éng theo tÇm vËn ®éng hoÆc cã kh¸ng trë. §Ó t¸i rÌn luyÖn
thÇn kinh c¬, BN ®-îc tËp c¸c ho¹t ®éng chøc n¨ng, ®Æc biÖt lµ di chuyÓn.

26
+ NÕu tr-¬ng lùc c¬ t¨ng qu¸ m¹nh: cã thÓ sù dông mét sè bµi tËp vµ kü thuËt
kh¸c ®Ó kÐo gi·n. VÝ dô kÐo gi·n khíp cæ ch©n, kü thuËt øc chÕ co cøng ®èi víi
c¸c khíp ë gèc chi vµ ngän chi, ®øng bµn nghiªng hoÆc sö dông nÑp chØnh h×nh.
§«i khi, cã thÓ ph¶i phèi hîp víi thuèc gi·n c¬ hoÆc phong bÕ t¹i chç vµo c¸c
®iÓm vËn ®éng cu¶ c¬ bÞ co cøng b»ng Phenol 1% hay cån 60 ®é. Ngµy nay
ng-êi ta th-êng sö dông c¸c s¶n phÈm chøa ®éc tè vi khuÈn Botolinum ®Ó g©y
gi·n c¬ nh-: Dysport hoÆc Botox víi liÒu l-îng thÊp.
+ Rèi lo¹n th¨ng b»ng vµ ®iÒu hîp: ®-îc tËp ngay tõ ®Çu nhê bµi tËp th¨ng b»ng
ngåi, ®øng, ®i. §Ó cã th¨ng b»ng khi ®i, cã thÓ sö dông n¹ng, gËy, hoÆc thanh
song song, khung ®i. Víi môc ®Ých t¨ng c-êng th¨ng b»ng khi ®i, cã thÓ cho BN
tËp ®i trªn ghÕ b¨ng, tËp bµn nhón hoÆc ®i theo h×nh vÏ trªn mÆt ®Êt...
* Ho¹t ®éng trÞ liÖu:
Lµ nh÷ng ho¹t ®éng chñ yÕu t¨ng c-êng kh¶ n¨ng vËn ®éng cña tay, gióp
®éc lËp trong sinh ho¹t, c¶i thiÖn n¨ng lùc thÓ chÊt vµ tinh thÇn, gióp ng-êi bÖnh
sím héi nhËp x· héi. Ho¹t ®éng trÞ liÖu ®-îc chØ ®Þnh d-íi nh÷ng d¹ng ho¹t
®éng ch¬i, thÓ thao, gi¶i trÝ s¸ng t¹o, nghÖ thuËt, c¸c ho¹t ®éng hµng ngµy, néi
trî, hay ho¹t ®éng h-íng nghiÖp. Khi tri gi¸c æn ®Þnh, BN cã thÓ phèi hîp víi
mÖnh lÖnh, vµ c¬ lùc håi phôc ë c¸c nhãm c¬ riªng rÏ. nªn chØ ®Þnh H§TL ®Ó rót
ng¾n thêi gian n»m viÖn.
* Ng«n ng÷ trÞ liÖu:
§-îc chØ ®Þnh trong tr-êng hîp bÞ thÊt ng«n. Nguyªn t¾c huÊn luþªn ng«n
ng÷ lµ thiÕt lËp mét hÖ thèng tÝn hiÖu ng«n ng÷ bæ sung vµ thay thÕ nh÷ng h×nh
th¸i ng«n ng÷ bÞ mÊt hoÆc tæn th-¬ng. ViÖc x©y dùng hÖ thèng tÝn hiÖu nµy dùa
trªn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ng«n ng÷ b×nh th-êng, ®i tõ thÊp ®Õn cao: kü n¨ng
kh«ng lêi, c¸c ©m vÞ, ©m tiÕt råi tíi c©u víi c¸c cÊu tróc ng÷ ph¸p. C¸c biÖn ph¸p
®iÒu trÞ vµ tiªn l-îng cña c¸c thÓ thÊt ng«n rÊt kh¸c nhau. Trong nh÷ng thÓ thÊt
ng«n toµn bé hoÆc ®¬n ®éc, kh¶ n¨ng håi phôc rÊt kÐm, th-êng ph¶i gióp BN
giao tiÕp b»ng ng«n ng÷ kh«ng lêi. ThÊt ng«n diÔn ®¹t cã thêi gian håi phôc
ng¾n h¬n vµ tiªn l-îng tèt h¬n thÊt ng«n tiÕp nhËn.

27
 * Dông cô phôc håi chøc n¨ng:
§-îc sö dông réng r·i vµ rÊt hiÖu qu¶ víi nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau: trî
gióp c¸c ho¹t ®éng chøc n¨ng, chØnh h×nh vµ c¸c dông cô vËt lý trÞ liÖu.
Víi môc ®Ých trî gióp, cã thÓ chØ ®Þnh nÑp cæ ch©n (nÑp d-íi gèi) khi
nhãm c¬ n©ng bµn ch©n bªn liÖt håi phôc qu¸ chËm hoÆc kh«ng cã. NÑp gióp di
chuyÓn dÔ h¬n ®ång thêi ng¨n ngõa thãi quen gÊp vµ n©ng h«ng bªn liÖt khi ®i. ë
céng ®ång cã thÓ cho BN dïng ®ai n©ng ch©n b»ng v¶i, cßn nÕu cã x-ëng chØnh
h×nh, nÑp ®-îc lµm tõ nhùa polypropylen theo khu«n ch©n BN. Ngoµi ra, cã thÓ
cho BN di chuyÓn víi trî gióp cña khung ®i, n¹ng, gËy...
C¸c dông cô chØnh h×nh cho BN liÖt nöa ng-êi cã thÓ gåm: ®ai n©ng
vai, nÑp cæ ch©n, m¸ng ®ì cæ tay. Khi mÉu co cøng qu¸ m¹nh, c¸c c¬ ®èi vËn
yÕu, cã nguy c¬ biÕn d¹ng khíp cÇn chØ ®Þnh nÑp chØnh h×nh.
Trong qua tr×nh tËp bªn liÖt, c¸c dông cô vËt lý trÞ liÖu ®ãng vai trß rÊt
quan träng, biÕt chØ ®Þnh vµ sö dông c¸c dông cô Êy, thÇy thuèc sÏ gióp ®-îc
ng-êi bÖnh t¨ng thêi gian tËp ë bÖnh viÖn hoÆc t¹i nhµ nhê c¸c bµi tù tËp víi
dông cô. §Æc biÖt ë giai ®o¹n ®· cã co c¬ chñ ®éng. c¸c dông cô lo¹i nµy cã thÓ
kÓ ra nh-: rßng räc tËp tay, xe ®¹p, bao c¸t, t¹ hoÆc chµy, gËy, gç, bµn tËp khíp
gèi, cÇu thang...
3. PHCN t¹i céng ®ång vµ h-íng nghiÖp sau xuÊt viÖn.
* C¸c di chøng sau tai biÕn:
Qu¸ tr×nh håi phôc diÔn ra chËm dÇn, sau 6 th¸ng bÞ tai biÕn, kh¶ n¨ng håi
phôc rÊt h¹n chÕ. Nãi ®Õn c¸c di chøng sau tai biÕn lµ nãi tíi giai ®o¹n nµy. Tuy
nhiªn, nh÷ng rèi lo¹n nhËn thøc vµ ng«n ng÷ vÉn tiÕp tôc ®-îc c¶i thiÖn hµng
n¨m sau khi bÞ bÖnh. PhÇn lín kh¶ n¨ng håi phôc ë BN lµ vÒ vËn ®éng, ®Æc biÖt ë
chi d-íi.
* Môc tiªu:
Nh÷ng môc tiªu chÝnh ë giai ®o¹n nµy:
- Duy tr× t×nh tr¹ng søc khoÎ æn ®Þnh
- T¨ng c-êng ®éc lËp tèi ®a trong c¸c ho¹t ®éng ch¨m sãc b¶n th©n
- H¹n chÕ c¸c di chøng

28
 - KhuyÕn khÝch ng-êi bÖnh tham gia c¸c ho¹t ®éng cña gia ®×nh vµ x· héi
- Thay ®æi kiÕn tróc cho phï hîp víi t×nh tr¹ng chøc n¨ng cña ng-êi bÖnh
- H-íng nghiÖp
- Gi¸o dôc vµ l«i kÐo gia ®×nh tham gia vµo qu¸ tr×nh tËp luyÖn vµ t¸i héi
nhËp.
* C¸c biÖn ph¸p phôc håi chøc n¨ng
* Theo dâi søc khoÎ ®Þnh kú: sau xuÊt viÖn cho bÖnh nh©n lµ cÇn thiÕt ®Ó ®Ò
phßng tai biÕn t¸i ph¸t. ViÖc theo dâi cã thÓ chuyÓn vÒ tuyÕn c¬ së n¬i BN sinh
sèng. Ngoµi ra, mèi liªn hÖ th-êng kú víi c¬ quan y tÕ cßn nh»m môc ®Ých gi¸o
dôc truyÒn th«ng vÒ phßng ngõa, ch¨m sãc ng-êi tµn tËt. Tõ phÝa ng-êi bÖnh,
viÖc nµy t¹o cho hä t©m lý an t©m, ®-îc ch¨m sãc.
Thuèc men cã thÓ cÇn lµ c¸c thuèc gi·n c¬: nÕu c¸c thuèc gi·n c¬
th«ng th-êng kÐm hiÖu qu¶, cã thÓ sö dông Baclofen (Lioresal) hoÆc Dantrolen
(Dantrium) ®Ó kiÓm so¸t co cøng. Dïng thuèc sau cïng cÇn kiÓm tra chøc n¨ng
gan tr-íc sau ®iÒu trÞ, v× nã cã thÓ g©y viªm gan nhiÔm ®éc.
* Ho¹t ®éng tù ch¨m sãc
M«i tr-êng gia ®×nh lµ n¬i BN cã thÓ tËp c¸c ho¹t ®éng tù ch¨m sãc tèt
nhÊt. KhuyÕn khÝch ng-êi bÖnh tù thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng ¨n uèng, t¾m röa,
thay quÇn ¸o, ®i vÖ sinh theo nÒn nÕp ... gièng nh- tr-íc khi bÞ bÖnh. Mét sè
ho¹t ®éng cã thÓ trî gióp mét phÇn; vÝ dô di chuyÓn trong nhµ vÖ sinh, buéc d©y
giÇy... Tuy nhiªn, cÇn thay ®æi c¸c vËt dông cu¶ ng-êi bÖnh mét c¸ch thÝch øng
®Ó hä cã thÓ ®éc lËp tèi ®a. Ch¼ng h¹n: lµm tay cÇm ®Ó BN tù cÇm l-îc ch¶i
®Çu, xóc ¨n, dïng b¨ng d¸n thay cho cóc ¸o...
* Néi trî vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c trong gia ®×nh
BN lµ phô n÷ th× nhu cÇu lµm néi trî rÊt cÇn thiÕt. Nªn ®éng viªn BN tham
gia nÊu n-íng, giÆt giò, dän dÑp nhµ cöa vµ ch¨m sãc con c¸i. BN cã thÓ thùc
hiÖn mét phÇn nh÷ng ho¹t ®éng nµy, cè g¾ng thay ®æi vÞ trÝ, kÝch th-íc, chiÒu
cao bÖ bÕp, d©y ph¬i... ®Ó BN cã thÓ lµm nh÷ng viÖc ®ã khi ngåi xe l¨n hoÆc trªn
ghÕ dùa.
* C¸c ho¹t ®éng kh¸c vµ h-íng nghiÖp:

29
 Giao tiÕp x· héi, vµ tham gia c¸c ho¹t ®éng cña céng ®ång lµ nhu cÇu thiÕt
yÕu cña mçi ng-êi. Nªn dÇn ®-a ng-êi bÖnh ®i ra ngoµi, th¨m hµng xãm, ®i mua
b¸n, häp hµnh ë ph-êng xãm. ViÖc ®ã t¹o cho hä mét t©m lý vui vÎ, tù tin vµ
®éng lùc tËp luyÖn, ham muèn t¸i héi nhËp. §ång thêi, nh÷ng cuéc th¨m viÕng
®ã còng lµm th¾t chÆt mèi quan hÖ víi mäi ng-êi xung quanh, lµ tiÒn ®Ò cho viÖc
t×m kiÕm c¬ héi lµm viÖc.
* Thay ®æi kiÕn tróc n¬i ng-êi bÖnh sinh sèng
KiÕn tróc kiÓu c¨n hé, nghÜa lµ toµn bé diÖn tÝch gia ®×nh ®Òu trªn mét
mÆt sµn, hiÖn nay ë c¸c ®« thÞ ViÖt nam ch-a phæ biÕn. ë n«ng th«n, viÖc nµy
t-¬ng ®èi thuËn tiÖn, nh-ng lÒ lèi bè trÝ c¸c c«ng tr×nh vÖ sinh, nhµ bÕp, g©y khã
kh¨n cho ng-êi bÖnh. Do vËy, thÇy thuèc PHCN nªn t- vÊn cho BN vµ gia ®×nh
hä ®Ó cã nh÷ng lùa chän hîp lý khi xuÊt viÖn. Nhµ ë cao tÇng, kÝch th-íc cöa ra
vµo, nhµ vÖ sinh, bÕp, bµn ghÕ, bËc lªn xuèng vµ xe l¨n ®Æc biÖt cho BN liÖt nöa
ng-êi lµ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ®iÒu chØnh khi BN xuÊt viÖn.
* Vai trß cña gia ®×nh trong qu¸ tr×nh héi nhËp x· héi
Thêi gian phôc håi sau tai biÕn, cã thÓ kÐo dµi hµng n¨m, trong khi ng-êi
bÖnh chØ cã thÓ ë l¹i trong bÖnh viÖn 1-2 th¸ng. Do vËy, viÖc h-íng dÉn, gi¸o
dôc gia ®×nh hä tham gia vµo ch¨m sãc, tËp luyÖn rÊt cÇn thiÕt. Nªn ®Ó gia ®×nh
hä quan s¸t c¸c bµi tËp, c¸ch ®Æt t- thÕ, c¸ch ®ì BN khi l¨n trë, di chuyÓn, h¹n
chÕ gióp BN khi BN ®· tù lµm ®-îc trong sinh ho¹t hµng nµy. Khi xuÊt viÖn, gia
®×nh còng cÇn ®-îc biÕt vÒ môc tiªu vµ ch-¬ng tr×nh tËp t¹i nhµ ®Ó ®éng viªn,
tham gia cïng tËp víi BN, cÇn ®-îc h-íng dÉn vÒ chÕ ®é ¨n uèng, nghØ ng¬i
thÝch hîp cho ng-êi bÖnh.
KÕt luËn: ch-¬ng tr×nh phôc håi chøc n¨ng cho BN liÖt nöa ng-êi mang
tÝnh toµn diÖn, t¸c ®éng vµo nhiÒu mÆt gi¶m kh¶ n¨ng cña ng-êi bÖnh. NhiÒu
chuyªn gia tham gia ë nh÷ng giai ®o¹n kh¸c nhau cña bÖnh, thêi gian phôc håi
kÐo dµi, di chøng nÆng nÒ, chi phÝ x· héi lín, khiÕn cho vÊn ®Ò nµy trë thµnh mèi
quan t©m chung mang tÝnh x· héi. CÇn thiÕt ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p phßng
ngõa TBMN vµ phßng ngõa t¸i ph¸t.

30
Câu 12 : PHCN cho bệnh nhân tủy sống các giai đoạn
Giai đoạn 1 : Phục hồi tại giường
Bắt đầu từ ngày thứ nhất sau phẫu thuật. tương lai người bệnh ra sao phần
lớn phụ thuộc vào những chăm sóc đầu tiên ở giai đoạn này.
- Tập thở, tập ho, tập thụ động các chi liệt
- Tập chủ động 2 chi trên, tăng tiến bằng kỹ thuật kháng can với lò xo và
ròng rọc
- Tập chủ động cơ cổ gập duỗi, gập bên đối với chấn thương cột sống
lưng, thát lưng
- Tập cơ lưng- thắt lưng, nên tập co cơ tĩnh, tập khép xương bả vai, sau đó
cưt động duỗi thân mình với mức dộ tăng tiến dần
- Tập cơ vuông thắt lưng
- Phục hồi bàng quang: kẹp ống thông đặt khoảng cách thời gian tăng dần:
1h30, 2h, 2h30, 3h. Cần uống đủ nước trong ngày: 250cc nước mỗi giờ khoảng
từ 7h sáng đến 19 giờ tối
- Phục hồi đường ruột:
+ Chế độ dinh dưỡng: giai đoạn ruột vô trương lực nên cho bn dùng các
chất giàu proein và chất dễ hấp thu, ít chất bã. Khi tình trạng tự động của ruột dã
được tái lập thì phải có chế độ dinh dưỡng giàu chất bã để có yếu tố kích thích
cơ học gây phản xạ nơi thành ruột sự đi tiểu đều đặn là rất quan trọng. mỗi ngày
nên đi tiểu vào 1 giờ nhất định nhằm tạo phản xạ có điều kiện.
+ Ngoài ra phải tăng áp suất trong khoang bụng: bằng cách co thắt chủ
động cơ bụng, đè ép bàng tay xoa bóp phía ngoài ruột kết theo chiều nhu động
đường ruột
Giai đoạn 2: Sinh hoạt độc lập tại giường và dưới đệm
Giai đoạn này kéo dài từ tuần thứ 2 đến tuần thứ 4. Mục đích là để luyện
tập cho bệnh nhân có khả năng sinh hoạt độc lập tại giường, và xuống tập dưới
đệm trong phòng tập
- Tập thụ động: người bệnh được hướng dẫn tự tập lấy các động tác này

31
 - Tập chủ động
+ Đối với chi trên: các cơ hạ và khép cánh tay, cơ duỗi cánh tay, các cơ
bàn tay và cẳng tay cần thiết cho cầm nắm
+ Đối với thân mình: cơ lưng rộng, cơ vuông thắt lưng, cơ bụng
+ Đối với chi dưới” tập mạnh cơ gâp đùi và cơ tứ đầu đùi
- Huấn luyện người bệnh các sinh hoạt hàng ngày
+ Giúp cho người bệnh sớm độc lập trên giường như tự ăn mặc, vệ sinh
thân thể
+ Tự lăn từ vị thế nằm ngửa sang bên or nằm sấp.
+ Tập di chuyển ngang
+ Tập ngồi có trợ giúp, ko có trợ giúp
+ Tập ngồi trên mép giường
+ Tập thăng bằng ở vị thế ngồi, ở vị thế bò
+ Tập di chuyển xuống xe lăn
Giai đoạn 3: sinh hoạt độc lập với xe lăn và tập di chuyển
Mục đích: để bn độc lập với xe lăn, ko những trong công việc hàng ngày
mà cả trong di chuyển
- Các động tác tập trên xe lăn: tập nâng mình, tập thăng bằng trên xe lăn,
taapj di chuyển từ giường sang xe lăn và ngược lại, tập di chuyển từ xe lăn sang
ghế và ngược lại, ngồi trên xe lăn mở, đi qua và đóng 1 cánh cửa, chuyển từ xe
lăn xuống bồn vệ sinh và ngược lại
- Hoạt động trị liệu: dệt, móc, đan, mây tre
- Thể thao cho người liệt
- Tập di chuyển: tập đứng thanh song song, tập thj động, chủ động có đề
kháng cho chi trên, duy trì tập các chức năng sinh hoạt hàng ngày ở giai đoạn
trước, trong giai đoạn này có thêm nẹp chân và nạng, tập sử dụng nẹp, tập mặc
quần áo với nẹp, xuống giường và lên giường khi mang nẹp, đứng lên và ngồi
xuống xe lăn khi mang nẹp, ngồi xuống ghế khi mang nẹp.
- Tập đi

32
 - Tập thăng bằng với thanh song song: từ xe lăn đứng vào thanh song
song, tập thăng bằng trong thanh song song, tập đi với dáng đi lết, tập đi với
dáng đi đu tới, tập đi với dáng đi đu qua, tập đi 4 điểm, 3 điểm,2 điểm
- Một vài động tác đặc biệt với nạng: mở đi qua và đóng cửa, tập lên
xuống thềm, lên xuống cầu thang, nằm trên nề tập đứng dạy với nạng, tập té ngã
- Hoạt dộng trị liệu: tiếp tục tập nhưng thiên về trắc nghiệm hướng nghiệp
- Hoạt động thể thao cho người liệt

Câu 13: Phân loại các loại dụng cụ trợ giúp áp dụng trong phục hồi chức
năng cho người tàn tật.
Phân loại:
- Dụng cụ phục hồi chức năng có tầm quan trọng đặc biệt, được chia thành các
nhóm:
+ Các dụng cụ vật lý trị liệu nhằm tăng cường sức mạnh cơ, tăng tầm hoạt động
khớp: Thang tường, tập khớp vai, qur ttaj, lò xo, bao cát, ròng rọc. . .
+ Dụng cụ trợ giúp di chuyển: Thanh song song, khung tập đi, nạng, gậy, đệm
tay , đệm gối, xe lăn và các phương tiện di chuyển khác.
+ Các dụng cụ trợ giúp trong sinh hoạtụ chỉnh trục và thay thế: Các loại nẹp,
ttay, chân giả.
1. Các dụng cụ vật lý trị liệu:
- Thang tường: dụng cụ giống thang nhưng gắn vào tường để tập luyện. Dùng
để tập sức mạnh các chi, tăng tầm hoạt động của khớp và khớp cột sống.
- Quả tại, lò xo, ròng rọc, dùng để luyện tập cơ, khớp, tập tăng tiến.
- Xe đạp tập, thuyền tập, dụng cụ đa năng. . để tập kháng kháng trở tăng tiến.
2. Dụng cụ trợ giúp di chuyển.
a, Thanh song song: là dụng cụ có 2 thanh đặt song song để trợ giúp người tàn
tật di chuyển trong giai đoạn đầu.
Chỉ định: Người bệnh nằm lâu còn đang yếu hoặc người tàn tật giai đoạn đầu tập
đi: liệt nửa người, liệt 2 chi dưới. . .

33
b, Khung tập đi: là dụng cụ giúp cho người tàn tạt tập đi khi họ chưa sử dụng
được nạng, gậy do cơ thể còn yếu hoặc sau khi bị tai nạn chưa thể đi lại
được.
c, Nạng là dụng cụ trợ giúp cho người tàn tật tập di chuyển. Có 2 loại nạng là
nạng nách và nạng khuỷu
d, Gậy: là dụng cụ trợ giúp người tàn tật đi lại sau khi đã sử dụng được khung
ttaajp đi và nạng. . .
e, Đệm tay và đệm gối: là dụng cụ trợ giúp cho người tàn tật di chuyển bằng
cách bò hoặc khi ngồi trên xe lăn tay 4 bánh bằng gỗ để đẩy
f, Xe lăn và các phương tiện dùng để di chuyển người tàn tật và bệnh nhân
3.Các dụng cụ trợ giúp trong sinh hoạt
- là các dụng cụ trợ giúp người tàn tật, ăn uống, tắm rửa, vệ sinh, mặc
quần áo, đọc sách
4. Các dụng cụ chỉnh trực và thay thế
a, Các dụng cụ chỉnh trực là những dụng cụ ứng dụng hệ thống lực hỗ trợ bên
ngoài cho phần cơ thể bị yếu
- mục đích: + nắn chỉnh trực của 1 phần cơ thể.
+ bảo vệ một phần của bệnh nhân bị bệnh thần kinh, cơ, xương khớp
+ ngăn ngừa các biến dạng
+ giảm đau
- nẹp chỉnh trực bao gồm: các nẹp treo cho chi trên
+ các nẹp cho chi dưới
+ các nẹp cho cột sống
b, Dụng cụ thay thế (tay chân giả): khi bị mất chi, người khuyết tật được cung
cấp dụng cụ thay thế gọi là chi giả.
Gồm 2 loại:
+ loại kết nối trong (phần cứng chịu lực được thế kế trong)
+ loại kết nối ngoài (phần chịu lực nằm ngoài)

34
c, Dụng cụ chỉnh trực thay thế có vai trò rất quan trọng đối với người giảm chức
năng vận động. Công nghệ chế tạo ngày càng tiên tiến đáp ứng được nhu cầu
phục hồi chức năng và thẩm mỹ cho người khuyết tật.
Các dụng cụ phục hồi chức năng, dụng cụ chỉnh hình, chân tay giả rất cần thiết
cho người tàn tật. Các dụng cụ này tạo điều kiện cho người tàn tật hòa nhập xã
hội, trong khi đó các phương pháp như điều trị nội khoa, ngoại khoa không thể
giải quyết được.

Câu 14: Trình bày định hoạt động trị liệu, các phương thức của hoạt động
trị liệu.
TL
1. Hoạt động trị liệu.
1.1. Định nghĩa
- Định nghĩa 1: hoạt động trị liệu là điều trị bằng các vận động chức năng
để người tàn tật tự chăm sóc cơ thể, làm việc, giải trí, để có cơ hội tái hòa
nhập xã hội.
- Định nghĩa 2:"hoạt động trị liệu là Điều trị thể chất và tinh thần qua các
hoạt động có lựa chọn đặc biệt để giúp người bệnh đạt được chức năng tối
đa trong sinh hoạt hàng ngày". • (Liên đoàn hoạt động trị liệu Thế giới)
1.2 Các loại hoạt động trị liệu gồm:
- Chăm sóc bản thân
- Công việc
- Giải trí
1.3.Nội dung của hoạt động trị liệu
1..3.1: lượng giá chức năng của người tàn tật
- đánh giá cả quá trình điều trị: thu thập các triệu chứng, dấu hiệu, tiền sử bản
thân và gia đình, đưa ra quyết định thích hợp , đặc điểm cá tính, kinh nghiệm, tín
ngưỡng, học vấn của người bệnh, mối quan hệ gia đình, tâm lý, cảm giác, vận
động, thính giác, thị giác, nhận thức, tri giác, kỹ năng tâm lý học, xã hội học,....

35
- lượng giá môi trường hoạt động: lối đi( bậc thang, rào chắn, thềm nhà), chiều
cao giường, ghé, bếp, tay vịn cầu thang,....
1.3.2. điều trị
- phương tiện: vận động chức năng và các hoạt động sinh hoạt thường nhật.
- mục tiêu :
 sinh Cho phép Cho phép cá nhân cá nhân đạt được đạt được tính độc lập
trong các lĩnh vực hoặc công việc, chăm sóc bản thân và giải trí.
 Đầu tiên, duy trì chức năng ở mức có thể.
 Duy trì và tối đa hóa khả năng còn lại mà không bị tổn thương.
 Sử dụng các dụng cụ trợ giúp, dụng cụ chỉnh hình hay thích nghi với môi
trường để độc lập trong sinh hoạt, công việc và giải trí.
 điều trị dựa vào tình trạng bệnh nhân và quá trình lượng giá. Trong hoạt
động trị liệu, từng mục tiêu cụ thể, một số kỹ thuật được sắp xếp lại thành nhóm
để điều trị có hiệu quả nhất gọi là “ mẫu điều trị”.
 Mẫu chăm sóc tạm thời: Bệnh nhân K, AIDS
 Mẫu phục hồi chức năng: bệnh nhân sau chấn thương sọ não, đột quỵ.
- Ví dụ : chăm sóc bệnh nhân sau chấn thương sọ não, đột quỵ:
 Đạt tối đa độc lập trong các lĩnh vực tự chăm sóc , làm việc , giải trí.
 Phục hồi chức năng tối đa gần với trước khi bị tàn tật.
 Duy trì khả năng cũ đã có.
 Sử dụng tốt các dụng cụ trợ giúp, chỉnh hình, thay thế, thích nghi tối đa
với môi trường của người tàn tật.
2 .Phương thức của hoạt động trị liệu.
Gồm 3 phương thức : phương pháp sinh cơ học, phương pháp điều trị dựa vào
học thuyết phát triển thần kinh, phương pháp nhận thức.
2.1 phương pháp sinh cơ học.
- đ/n: là phương pháp điều trị dựa vào mức độ vận động học của xương,
cơ, khớp, thần kinh, tuần hoàn.
- chỉ định : Thương tật sau chấn thương hoặc bệnh liên quan:

36
• Tủy sống
• Hệ thống thần kinh ngoại biên
• Hệ thống tim phổi
- Mục đích : • Ngăn ngừa hạn chế tầm vận động khớp
• Tăng sức mạnh cơ
• Tăng sức bền
- Biện pháp :
 Ngăn ngừa hạn chế tầm vận động khớp: Vận động (Chủ động và thụ
động), đặt vị thế, nẹp cố định
• Tăng sức mạnh cơ: Loại bài tập, kháng trở, thời gian giữ nghỉ, tần suất tập
• Tăng sức bền: Tăng thời gian điều trị, cường độ tối đa.
2.2. phương pháp điều trị dựa vào học thuyết phát triển thần kinh.
- nguyên tắc điều trị là dựa vào tạo thuận thần kinh cơ, kết hợp với cảm giác, để
tái phát triển vận động và vị thế.
- Chỉ Định : Tổn thương não mắc phải hoặc bẩm sinh
• Bại não
• Tai biến mạch máu não
• Chấn thương sọ não
• Parkinsons
• Bệnh nhân có khó khăn về học (chậm phát triển tinh thần)
- Ba nhóm kỹ thuật phát triển thần kinh:
• Kỹ thuật Bobath
 thuật tạo thuận thần kinh cơ cảm thụ bản thể
• Kỹ thuật Rood
2.3. phương pháp nhận thức.
- Hai mục đích chính:
• Khắc phục nhận thức sai và không đầy đủ qua việc học lại và thích nghi
• Khắc phục Khắc phục việc hiểu không đúng và tri giác không chính xác bằng
việc huấn luyện hoặc thích nghi.

37
- Chỉ Định: Bệnh nhân có tổn thương não bẩm sinh hoặc mắc phải.
• Bại não
• TBMMN
• Chấn thương sọ não
• Sa sút trí tuệ

38