HESAP NEDİR?

DÖNEM İÇERİSİNDEKİ İŞLEMLER NEDENİYLE HER BİR BİLANÇO UNSURUNDA VE FAALİYET

SONUCUNDA MEYDANA GELEN ARTIŞ VE AZALIŞLARIN KAYDEDİLDİĞİ ÇİZELGEDİR. BÜYÜK ‘’T’’
ŞEKLİNDE GÖSTERİLİR.

İLK KEZ BİR İŞLEM YAPILIP, İLK KEZ KAYIT YAPILIYORSA BUNA HESAP AÇMAK DENİR.

HESABIN SOL TARAFINA KAYIT YAPMAK HESABI BORÇLANDIRMAKTIR. HESABIN SAĞ TARAFINA KAYIT
YAPMAK DA HESABIN ALACAKLANDIRILMASIDIR. ŞAYET ÇİZELGENİN SOL VE SAĞ TARAFI
BİRBİRİNDEN FARKLI İSE BUNADA HESABIN KALAN VERMESİ DENİR. SOL TARAF SAĞ TARAFTAN
BÜYÜKSE HESAP BORÇ KALANI VERİR. SAĞ TARAF SOL TARAFTAN BÜYÜKSE BUNADA HESABIN
ALACAK KALANI VERMESİ DERİZ.

BORÇ ALACAK

10.000 15.000

5.000 9.000

7.000

4.000

26.000 ˃ 24.000 Hesabın borç

kalanı
vermesi(2.000)

HESABIN BORÇ
HESABIN
TOPLAMI
ALACAK

BORÇ VE ALACAK KALANI TOPLAMININ BİRBİRİNE EŞİT OLMASI HESABIN KAPALI OLMASI DEMEKTİR.

NOT: HESABIN BORÇ TOPLAMI İLE BORÇ KALANI VE HESABIN ALACAK TOPLAMI İLE ALACAK KALANI
AYNI ŞEYLER DEĞİLDİR. BUNLARI KARIŞTIRMAYINIZ.

HESAPLARIN İŞLEYİŞİ
1) BİLANÇO HESAPLARI

AKTİF HESAPLAR PASİF HESAPLAR

(VARLIKLAR) (KAYNAKLAR)=SERMAYE+BORÇLAR
DEĞERLİ ARKADAŞLARIM MUHASEBEDEKİ BORÇLU ALACAKLI HESABININ İŞLEYİŞİNİ KİŞİSEL
BORCUNUZ VE ALACAĞINIZ GİBİ İLİŞKİLENDİRMEYİN!!! BURASI ÇOK AMA ÇOK ÖNEMLİ VE
MUHASEBENİN KIRILMA NOKTASI.

AKTİF HESAPLAR PASİF HESAPLAR

BORÇLU ALACAKLI BORÇLU ALACAKLI

ARTIŞ(+) AZALIŞLAR(-) AZALIŞLAR(-) ARTIŞ(+)

AKTİF HESAPLARDA ARTIŞ MEYDANA GELDİĞİ ZAMAN AKTİF HESABIN BORÇLU KISMINA KAYIT
YAPILIR. PASİF HESAPLARDA ARTIŞ OLDUĞU ZAMAN İSE PASİF HESABIN ALACAK KISMINA KAYIT
YAPILIR. AKTİF HESAPLARDA İLK KAYIT BORÇ KISMINA YAPILIR. PASİF HESAPLARDA İLK KAYIT
ALACAĞA YAPILIR. AKTİF HESAPLAR EĞER KALAN VERİRSE BORÇ KALANI VERİR. PASİF HESAPLAR
KALAN VERİRSE ALACAK KALANI VERİR. AKTİF HESAPLAR KAPATILIRKEN ALACAKLANDIRILIR. PASİF
HESAPLAR KAPATILIRKEN BORÇLANDIRILIR.( SEBEBİ AKTİFTE İLK KAYIT BORCA YAPILDIĞI İÇİN
HAKEZA PASİFTE DE İLK KAYIT ALACAĞA YAPILDIĞI İÇİN TERS KAYIT YAPILARAK HESAP KAPATILIR.)

ŞİMDİ BU DURUMU ÖRNEKLE İSPATLAYALIM

B KASA HESABI(AKTİF HESAP) A B BANKA KREDİLERİ(PASİF HESAP) A

+ - - +

100.000 75.000

KASADA PARA OLMADAN PARA ÇIKAMAYACAĞINA GÖRE AKTİF HESAPLARDA İLK KAYIT HESABIN
BORÇ KISMINA YAPILIR. YANİ ÖNCE KASAYA PARA GİRMESİ GEREKİYOR. O YÜZDEN HESABIN BORÇ
KISMINA ARTIŞ OLARAK KAYIT YAPILIR. AYNI ŞEKİLDE BANKAYA OLAN BORCUM OLMADAN
AZALAMAYACAĞINA GÖRE BU HESABIN ALACAKLANDIRILMASI LAZIM.
BİR ÖRNEKLE OLAYI AÇIKLAMAYA ÇALIŞALIM:

SORU: İŞLETME BANKADAN 5.000 TL KREDİ ÇEKMİŞTİR. (BU İŞLETMEYİ KENDİMİZ OLARAK
DÜŞÜNELİM)

B KASA A B BANKA KREDİLERİ A

5.000 5.000

+ - - +

İŞLETME BANKADAN KREDİ ÇEKMESİ SONUCU AKTİF HESAP OLAN KASA HESABIMIZ ARTAR. YALNIZ
PASİF HESAP OLAN BANKA KREDİLERİ DE ARTAR. YANİ BİZİM BANKAYA OLAN BORCUMUZ ARTAR.
BURASI ÇOK ÖNEMLİ!!!

DEVAM EDİYORUZ. İŞLETME 1.000 TL LİK KREDİ BORCUNU ÖDÜYOR.

B BANKA KRED. A

B KASA A

5.000 1.000 1.000 5.000

+ - - +

NOT: BORÇ ÖDENİRSE AZALIR, BORÇ ALINIRSA ARTAR.

*İŞLETME 10.000 TL LİK SENET ÖDEMİŞTİR. KAYDI NASIL YAPILIR HEP BİRLİKTE BAKALIM.

BURADAKİ SENEDİN ALACAK MI YOKSA BORÇ SENEDİ OLUP OLMADIĞINI NASIL ANLARIZ. ŞU ŞEKİLDE
UNUTMAYIN İŞLETME ALACAĞINA KARŞILIK ALACAK SENEDİ ALIR, BORCUNA KARŞILIK BORÇ SENEDİ
VERİR. BURADA İŞLETME SENET ÖDEMESİ YAPMIŞSA BU BORÇ SENEDİDİR. ÇÜNKÜ ALACAK SENEDİ
TAHSİL EDİLİR. BORÇ SENEDİ ÖDENİR.
 KASA B BORÇ SNT A

B A XXX XX

XXX XXX XX XX

X XX 10.000

(+) 10.000 (-) (+)

(-)

BAŞKA BİR ÖRNEKLE KONUMUZA DEVAM EDELİM.

İŞLETME 20.000 TL LİK SENETLİ MAL SATIN ALMIŞTIR.

B TİCARİ MALLAR B B BORÇ SNT A

(+) (-) (-) (+)

20.000 20.000

GELİR TABLOSU HESAPLARI

(SONUÇ HESAPLARI)

GİDER HESAPLARI GELİR HESAPLARI

BİLANÇO HESAPLARI ARTIŞ AZALIŞ ŞEKLİNDE OLURKEN GELİR TABLOSU HESAPLARI SADECE TEK
TARAFLI ÇALIŞIR. GİDERLER HEP BORÇ KISMINDA GELİRLER HEP SADECE ALACAK KISMINDA İZLENİR.
 B GİDER HES. A B GELİR HES. A

+ +

(KATLANILAN GİDER) (elde edilen gelir)

DÖNEM KARI/ZARARI

B A

XXXX XXXX

Giderler gelirler

+ zararlar + karlar

TOPLAMXXXX TOPLAMXXX

DÖNEM SONUNDA BÜTÜN GİDERLER DÖNEM KARI VEYA ZARARI HESABININ BORÇ TARAFINA
KAYDEDİLİR. AYNI ŞEKİLDE GELİR BÜTÜN GELİRLER DE BU HESABIN ALACAK TARAFINA KAYDEDİLİR.

AKTARMA İŞLEMİ YAPILDIKTAN SONRA HANGİ TARAF BÜYÜKSE BU ŞEKİLDE KAR VEYA ZARAR
HESABINI BULURUZ. YILSONUNDA 31 ARALIK’TA DURUMA BAKARIZ VE DEĞERLENDİRMEYİ BU
ŞEKİLDE YAPARIZ. HESAP ALACAK KALANI VERMİŞSE YANİ GELİRLER TOPLAMI GİDERLER
TOPLAMINDAN BÜYÜKSE KAR, TAM TERSİ DURUMDA İSE ZARAR OLUŞUR.

NOT: YIL İÇERİSİNDE GİDER HESAPLARI HEP BORÇLU ÇALIŞIR, GELİR HESAPLARI DA HEP ALACAKLI
ÇALIŞIR. SADECE DÜZELTME KAYDI YAPILACAKSA GİDER HESABI ALACAKLANDIRILIR. GELİR HESABI DA
BORÇLANDIRILIR.

HESAP TÜRLERİ

1) ASLİ HESAPLAR
2) GEÇİCİ HESAPLAR
3) DÜZENLEYİCİ HESAPLAR
 Düzenleyici hesaplar ikiye ayrılır. Aktifi düzenleyici hesaplar (pasif hesap), pasifi düzenleyici
hesaplar (aktif hesap) olmak üzere ikiye ayrılır.

4) NAZIM HESAPLAR mali nitelikte değişiklik yaratmayan ancak ilgili kişilerin görmesi için gerekli
bilgileri gösteren hesaptır. İsteğe bağlıdır. (Tam açıklama kavramı gereği). Aktif pasif
hesaplara dahil edilmez. Örneğin kanunen kabul edilmeyen giderler nazım hesaplarda
matrahta izlenir. Vergiden muaf gelirler, kabule gönderilen poliçe, ciro edilen çek ve senetler
nazım hesaplarda izlenir. Bilgi amaçlıdır.
5) YARDIMCI HESAPLAR örneğin ana hesap kalemi olan bankalar hesabını göz önünde
bulundurursak; birçok banka ile çalışan işletme için iş bankası veya başka bir banka yardımcı
hesap şeklinde ana hesap olan bankalar hesabının altında izlenir.
HESAP PLANI

TEK DÜZEN HESAP PLANI 01.01.1994’TEN BERİ KULLANILMAKTADIR. İŞLETMELERDE

KULLANILACAK HESAPLARIN BELİRLİ GRUP VE SINIFLARA GÖRE YER ALDIĞI LİSTEDİR.

1 DÖNEN VARLIKLAR AKTİF

2 DURAN VARLIKLAR HESAPLAR

3 KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR BİLANÇO HESAPLARI

4 UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR PASİF HESAPLAR

5 ÖZKAYNAKLAR

6 GELİR TABLOSU HESAPLARI

7 MALİYET HESAPLARI

8 SERBEST HESAPLAR (BOŞ)

9 NAZIM HESAPLAR

ÖRNEKLENDİREREK HESAPLARA BAKALIM;

120 ALICILAR HESABINI İNCELEYELİM BİRİNCİ RAKAM 1(BİR) BİZE BU ANA GRUP YANİ DÖNEN
VARLIKLAR HESABI OLDUĞUNU GÖSTERİR.

İLK İKİ RAKAM 12(ONİKİ) BİZE ALT GRUP OLAN TİCARİ ALACAKLARI GÖSTERİR.

İLK 3 RAKAM İSE 120 BİZE BU HESABIN KENDİSİNİ YANİ ALICILAR HESABINI GÖSTERİR.