Soru çözerek konuyu daha iyi açıklamaya çalışalım;

Aktif hesaplar Pasif hesaplar

100 KASA 300 BANKA KREDİLERİ

102 BANKALAR 320 SATICILAR

120 ALICILAR 321 BORÇ SENETLERİ

121 ALACAK SENETLERİ 500 SERMAYE

153 TİCARİ MALLAR

B A B A

+ - - +

Borçlu(+) xx borçlu(-) xx

Alacaklı(-) xx alacaklı(+) xx

Önemli !! Alıcılar ve satıcılar hesabı senetsiz ya da kredili alacak ya da borçlar üzerine

kurulur. Yani işletme senetsiz alacağı varsa alıcılar hesabında izlenir, işletmenin senetsiz
borcu varsa satıcılar hesabında izlenir. Şayet senetli alacağı varsa alacak senetleri hesabında,
senetli borcu varsa borç senetleri hesabında izlenir. Dikkat etmeniz gereken husus alıcılar ve
alacak senetleri hesabı aktif, satıcılar ve borç senetleri hesabı ise pasif hesaptır.

Örnek: işletme 27.10.2020 tarihinde 10.000 tl kredi çekmiştir. Şimdi bunu yevmiye maddesi
olarak kaydedelim.
 Soruya baktığımızda çekilen kredi 10.000 tl kasamıza gireceği için kasamızda artış
olacak. Aktif hesap olduğu için yevmiye kaydında sol kısımda çalışır. Banka kredisi pasif hesap
olduğu için sağ tarafta çalışır. Şimdi bunu gösterelim.

B KASA A B BANKA KRED A

10.000 10.000

+ - - +

27.10.2020

100 KASA 10.000

300 BANKA KRED 10.000

İşletme bankaya olan kredi borcunun 4.000 tl sini 15.11.2020 tarihinde ödemiştir.

Buradan anlamamız gerekirken kasamızdan çıkış olacak, banka kredilerinde azalış

olacağını anlamış olacağız. Aktif hesapta azalma alacak hesabında çalışır. Pasif hesapta azalış
borç kısmında çalışır. Şimdi bunu görelim.

300 banka kred(-) 4.000

100 kasa (-) 4.000

Büyük defterde T şeklinde hesapta gösterecek olursak;

B KASA A B BANKA KRED A

+ - - +

10.000 10.000

4.000 = 6.000 = 4.000

Örnek: işletme satıcıya olan 2.000 tl lik senetsiz borcunu ödemiştir. Senetsiz borç bize
satıcılar hesabının azalacağını gösterir. Pasif hesap olan senetsiz borçlar hesabı
borçlandırılarak azaltılır.

tarih borçlu alacaklı

320 satıcılar(-) 2.000

100 kasa(-) 2.000

Lütfen hesapların işleyişini iyi anlayalım. Aktif hesaplar artış varsa borçlandırılarak artış
yapılır, azalış varsa alacaklandırılır. Pasif hesaplar ise artış varsa alacaklandırılır, azalış varsa
borçlandırılır.

Örnek: işletme x firmasına 20.000 tl lik senetsiz mal satmıştır. Bu soruda hem işletmenin
kaydını yapalım hem de X firmasının kendi kaydı nasıl olur ona bakalım.

Şimdi bu sorudan hareketle şu verileri elde ediyoruz. İşletmenin yurtiçi satışlar hesabında
artış olur, senetsiz alacağı da alıcılar hesabı olacağı için bunda da artış olacaktır. Yani;

600 yurtiçi satışlar(+)

Bütün Mal satışlarında gelir hesabı olan
120 alıcılar(+) yurtiçi satışlar hesabı kullanılır. Ticari mallar
hesabı malın maliyeti bilindiği zaman
kulanılır. Unutmayın gelir hesapları sadece
artış olur ve alacaklandırılır her zaman.

Tarih..

120 alıcılar(+) 20.000

600 yurtiçi satışlar (-) 20.000

İşletme açısından yevmiye kaydı

 Tarih..

153 ticari mallar(+) 20.000

320 satıcılar(+) 20.000 X firması için yevmiye kaydı

Arkadaşlar muhasebenin tanımını yaparken kaydetme, sınıflandırma ve özetleme

terimlerini kullanmıştık. İşte belgeleri alıp kaydetme yevmiye defterine olur, sınıflandırma
büyük defter yani defteri kebir olan’’T’’ hesabına olur. Buradan hareketle oluşturduğumuz
finansal tablolarda bizim özetleme işlevimizdir.

Envanter defteri: işe başlama tarihinde çıkarılan envanterler ile her dönem sonunda
çıkarılan ve bilançoların kaydedildiği defterdir. Herhangi bir şekli yoktur ve yıl içerisinde
sürekli kullanılan bir defter değildir.

İkinci sınıf tüccarların kullanmış olduğu işletme hesabı defteri ise tek taraflı kayıt
sistemine göre oluşturulmuş; bir tarafında gider bir tarafında gelirin olduğu defter türüdür.

giderler gelirler

xxxx xxxx

xxx xxx

xxx xx

xx xxx

serbest meslek erbabı avukatların tutmuş olduğu defter olarak düşünebiliriz.

Giderler gelirlerden büyükse zarar, küçükse kar elde etmiş olur.

Muhasebe fişleri 3’e ayrılır.

1) tahsil fişi(kasaya para girişlerinde kullanılır.)

2) tediye fişi(kasadan para çıktığı zaman kullanılır.)

3) mahsup fişi(kasayı ilgilendirmeyen işlemlerde kullanılır.) kredili ve senetli işlemlerde