रे शीमरे घा

शा ता ज. शेळके

मेहता पि ल शंग हाऊस

 रे शीमरे घा / लावणीगीत
© शा ता ज. शेळके ,
१९, आदश नगर,
पुणे-सातारा रोड,
पुणे ९.

काशक
सुनील अिनल मेहता,
मेहता पि ल शंग हाऊस,
१२१६, सदािशव पेठ,
पुणे ३०. ०२०-२४४७६९२४
E-mail : mehpubl@vsnl.com
लावणीस ा ी यमुनाबाई वाईकर
आिण यांचे कलाकार सहकारी
यांना
ेहादरपूवक अपण
– शा ताबाई
 ारं भी
गेली अनेक वष मी गीतरचना करत आहे. ही गीते मी िच पट, नाटक,
विनमु का, रे िडओ, दूरदशन यांसाठी ामु याने िलिहली, तर कधी कधी
गीत या रचना काराब लचे कु तूहल आिण आकषण अिधकािधक वाढत
गे यामुळे काही गीते मी के वळ मा या हौसेसाठी, आनंदासाठीही िलहीत
रािहले.
िच पट आिण नाटक यांसाठी गीते िलिहताना अनेकदा ती संगीत–
द दशकांनी आधी दले या चाल वर मी िलिहली. यामुळे एखा ा चालीवर
गीत िलिहणे या कार या रचनेचा मला सराव झाला, आिण क येकांना
वाटते, तसे यात बंधनकारक काही नसून, उलट, चालीवर रचना करणे हे
गीतकाराला एक सुंदर आ हान असते, असे मा या अनुभवास आले. यामुळे
िचत एखा ा हंदी, गुजराती कं वा बंगाली गीताची चाल मनात ठसली, तर
या चालीवरही मी गीते िल न पािहली.
मा या गीतलेखनामागे अशा िविवध ेरणा आहेत.
मी िलिहले या गीतांपैक ब सं य गीते ही िच पट आिण नाटक यांसाठी
िलिहलेली आहेत. ती अथात मागणीनुसार, संगा या गरजेनुसार िलिहली
गेली आहेत. या गीतांम ये लाव या, गौळणी, नृ यगीते, ं गीते यांचे माण
जाणव याइतके मोठे आहे. अशा गा यांचे एक वतं संकलन िस करावे, ही
क पना ामु याने काशकांची. आज रे शीमरे घा’ या संकलनात मा या या
कार या गीतांचा समावेश के लेला आहे. गीतांची िनवड माझी वत:ची आहे;
आिण रे शीमरे घा’ हे नाव रे शमा या रे घांनी’ या मा या गाजले या
लावणीव न मी तुत संकलनाला दले आहे.
आज या िविश गीतांकडे मागे वळू न बघताना ती िलिहली, तो
काळ मला आठवतो. या नामवंत आिण कलासंप संगीत–
द दशकांसह ती गीते के ली, यां या अनेक आठवणी मनात जा या
होतात. या गीतांची विनमु णे होताना मी ऐकली. या वेळचा
माझा आनंद, उ सुकता यांचे मरण होते; आिण यांनी आप या
मधुर वरांनी ही गीते गाियली, या ितभाशाली गायक–
गाियकां या आठवण नी मन रोमांिचत होते. माझी गीते अिधक
अथपूण, सुंदर कर यात यांचा वाटा फार मोठा आहे. या सव
कलाकारांब ल मा या मनात अपार कृ त ता आहे.
काही वषापूव लावणीस ा ी यमुनाबाई वाईकर आिण यांचे
कलावंत सहकारी यांना थम भेट याचा योग आला, तो
यमुनाबाइ या मी घेतले या मुलाखतीमुळे. लावणीस ा ी या
समपक संबोधनाने यमुनाबाइचा आधीच उिचत गौरव झालेला
आहे. आप या े ात तर या थोर आहेतच; पण माणूस हणूनही
या ितत याच मो ा आहेत. मुलाखती या वेळी यां या त डू न
अनेक पारं प रक लाव या ऐकताना, यांची अदाकारी बघताना
मला जसा आनंद झाला, या माणे यां याशी चचा करताना
यांचा हजरजबाबीपणा, सू म िवनोदबु ी आिण स लाघवी
वृ ी यांचाही सुखद यय आला.
ती मुलाखत घेताना मा या मनात सारखे येत होते, आपला जर
एखादा लावणीसं ह कधी काळी िनघाला, तर तो यमुनाबाइना
अपण करायचा. या वेळी अगदी धूसर व पात असलेली ती
क पना आज य ात येत आहे, याचा मला अितशय आनंद वाटतो.
- शा ता ज. शेळके
 अनु म

दवस आजचा असाच गेला लह र सजण कु िण दावा

मा या नख या या शंभर त हा उ या चढाचा अवघड घाट

मा याव नी ढळला चं म मी सहजच गालांत हसले

रमिझम बरसत ावण आला लावणी पंचमीची

रात सारी तु हासंगती जागते त हा के र ा नाचाची

अरे मा या साजणा का ध रला परदेश?

काय बाइ सांग?ू किश नागीण सळसळली

पुनवेचा चं म आला घरी मना या धुंदीत लहरीत

डो यांत वाकु न बघतोस

सुखाचे हंदोळे आभाळी चढती
काय?

लावणी पाड ाची साज मी फु लांचा के ला

ड गरा या आड मा या बापाचा
ना दला डो यास डोळा
गाव

साजणी सई, ग लावणी ावणाची

सजण तु ही दलदार ाणस या, हसुन तु ही बोला

डा ा डो याचा झाला शकु न मला िवस न जाते घरदाराते

राितची झोप मज येइना या कृ णाला काय, बाई,
हणू?

िह याची मोरणी जरा उजळ जरा सावळी

िजवलगा, दूर दूर का? नशी या डो यांत पा न घे

आज आला तुि ह,राजसा शारद रातीला चांदाची करणे

लावणी िहर ा रं गाची हंदोळा झुलतो

वाजताहे घुंग अशीच अविचत भेटून जा

पेला भरला शराबी रात रं गली रास रं गला

पा णे, तु ही मज
या, हो, मा या िजवा
आवडला

झोक तुझा यारा रे शमा या रे घांनी

याम वनमाली छंद लागे तुझा, मोहना

माझी मोराची चाल जंगलचा मोर

मला हानुला नवरा

मज लालिडचे तुि ह लाल
भेटला

ये ये सजणा ये ना! नको, रे , नंदलाला

भल या पडले भरी भुरळ घालतो मना

हे यामसुंदर, राजसा सांग सांग सांग

शालू िहरवा, पाच िन मरवा मा या जाईजुई या फु ला

बाई, भलताच झाला कार कदंबत तळवटी

आज रं गांची बरसात हायची हे नाखवा

कथा ही पिह या ीतीची शारद पुनवा, शांत चांदणे

साळू डौलानं डु लत चालते पदर साव न

तु या गालात हसतंय्
एक एक लाखाचा
काही

मा या डो याला डोळा न किश गौळण राधा

देता बावरली!

चांदणं टपुर दु न बरी नजरभेट

मी पुनव चांदणे याले ग

दवस आजचा असाच गेला
दवस आजचा असाच गेला, उ ा तरी याल
का?
आ यावर जवळ मला याल का?
पैठणी जांभळी जरीबुंद नेसुनी
मी वाट पाहते के हाची बैसुनी
ही घडीमागुनी घडी चालली सुनी
जागरणाने जळती डोळे , काजळ घालाल का?
आ यावर जवळ मला याल का?
कित कती योिजले होते बोलायचे
मज गूज मनीचे होते खोलायचे
संगतीत तुम या होते उमलायचे
क या आज या िश या उ ाला, ओठांशी
याल
का?
आ यावर जवळ मला याल का?
या सर या राती तळमळते मी अशी
लोळते पलंगी, पु हा बदलते कु शी
मज ते िबछाना, नको नको ही उशी
हवा वाटतो हात उशाला, सजणा, तुि ह ाल
का?
आ यावर जवळ मला याल का?
 मा या नख या या शंभर त हा
किध हळू च ावा ज रपदराला
झटका
किध मुरडु न डोळे राग दावावा
लटका
किध फु गुन बसावं उगीच घटका
घटका
किध उचलावी भुवई डावी
हसुन बघावं जरा
मा या नख या या शंभर त हा!
बोलेन, नािह तर नािह चारचौघांत
वाट यास देइन अलगद हाती हात
ही िन वळ मा या हशीखुशीची बात
जाणुन या, हो, भाव यातला
खोटा कं वा खरा
मा या नख या या शंभर त हा!
घटकाभर संगं बसुन घालवा वेळ
जम यास मनांचा जमून येइल मेळ
ना तरी यायचा अंगाशी हा खेळ
पाय टाक याआधी येथे
िवचार पुरता करा
मा या नख या या शंभर त हा!
मा याव नी ढळला चं म
मा याव नी ढळला चं म, सरली अध रात
स या, मी कु ठवर पा वाट?
पुसट या कोव या बाळपणी या खुणा
तुि ह सवय लावली संगितची मज पु हा
का अता दुरावा? मुिळ न सोसवे मना
शेजेवरती तळमळते मी, नीज न ये नयनांत
स या, मी कु ठवर पा वाट?
िच ास मनी या अविचत गेला तडा
रं गलाच नाही ओठांमधला िवडा
आसवांत मा या िभज या काजळकडा
मला एकली बघुन िहणवतो, छळतो हा
एका त
स या, मी कु ठवर पा वाट?
ही पहाट होता चांदणेिह फकटले
समईत योतही मंदपणाने जळे
दरवळ याआधी सुकली हाती फु ले
श द देउनी नािह पाळला िन ु र तुमची जात
स या, मी कु ठवर पा वाट?
 रमिझम बरसत ावण आला
रमिझम बरसत ावण
आला
साजण नाही आला!
झरझर झरती ावणधारा
शीतल गंिधत ओला वारा
झ बत ये पदराला
ावण नाही आला!
काय क या त ण वयाला?
फु लुन उमेदी जाित लयाला
गद सुके अलबेला
ावण नाही आला!
थरथरते मी, मी बावरते
दय रते हे क र सावरते
सांगा कु िण सखयाला
ावण नाही आला!
रात सारी तु हासंगती जागते
रात सारी तु हासंगती जागते
म जखाली, अहो, तुम या मी
वागते!
पोर खे ातली मी अडाणी खुळी
तालेवारी नसे रीत ठावी मुळी
यावं सांभाळु नी हेच मी मागते
म जखाली, अहो, तुम या मी
वागते!
पा जाता तु हा पापणी ही झुके
बोलु काही तरी, ओठ होती मुके
तुम या नुसतीच पायांशी मी
लागते
म जखाली, अहो, तुम या मी
वागते!
घाम डव न आलाय भाळावरी
मा या पदरानं थोडा पुसू ा तरी
शीण होतो तु हा आिण मी भागते
म जखाली, अहो, तुम या मी
वागते
 अरे मा या साजणा
अरे मा या साजणा
संगती तू आज ना
तुजवीण सारा गमे संसार सुना!
सु या सांजवेळा सा या
सुना चै मिहना
दस कसा तरी जातो
रात जाता जाईना
मु या आसवांची उदासी सरे ना!
वर वर हासते मी
घरकामी रं गते
मनातले गूज राती
उशीला मी सांगते
था अंतरीची तरी ओसरे ना!
कती तु यािवण आता
एकली मी रा , रे ?
दस दुरा ाचे, राजा
कु ठवर सा , रे ?
र या काळजाची असोशी
सरे ना!
तु या मा या आवडीचे
गाणे आज जुळेना
जुईवेल फु लूनही
गंध दरवळे ना
आसम त सारा फका
दीनवाणा!
काय बाइ सांगू?
काय, बाइ सांग?ू कसं, ग,
सांग?ू
मलाच माझी वाटे लाज
काही तरी होउन गेलंय् आज!
उगीच फु लुनी आलं फू ल
उिगच िजवाला पडली भूल
या रं गाचा, या गंधाचा
अंगावर मी याले साज
काही तरी होउन गेलंय् आज!
जरी लाजरी, झाले धीट
बघत रािहले याला नीट
कु ळवंताची पोर, कशी मी
िवस न गेले रीत रवाज?
काही तरी होउन गेलंय् आज!
सहज बोलले, हसले मी
मलाच हरवून बसले मी
एक अनावर जडली बाधा
नाही चालला काही इलाज
काही तरी होउन गेलंय् आज!
 पुनवेचा चं म आला घरी
पुनवेचा चं म आला घरी
चांदाची करणं दयावरी
चांद या या चु यात
खा या खा या वा यात
तुझा माझा एका त, रे ,
साजणा!
लाटांचे गीत िनळे
काठाला ते गूज कळे
सागरलाटा िभडती काठा
ओठांवरती ओठ जुळे
िन या िन या पा यात
एका खु या गा यात
तुझा माझा एका त, रे ,
साजणा!
चंदरे ी धुंद हवा
साथीला तूच हवा
थरथरणारा एक इशारा
या रा ीचा रं ग नवा
लाज या या गालांत
दया या तालात
तुझा माझा एका त, रे ,
साजणा!
सुखाचे हंदोळे आभाळी चढती
ऐन वयाितल अशी रसीली
चाल चालते धुंद नशीली
गद टपोरे झुकते वेली
पदरी व ांची पाखरे उडती
सुखाचे हंदोळे आभाळी चढती
घडीत वरती, घडीत खालती!
या यात जहर असे जलाल
फ न फ न तरीही याल
इथे चालते कालची चाल
रा ीनंतर नवी सकाळ
अशा या या यात कतीक
बुडती
सुखाचे हंदोळे आभाळी चढती
घडीत वरती, घडीत खालती!
ीतीचे नीतीचे थ सांगणे
भुके या देहाचे सारे मागणे
ज मा या ना याचे फु का बहाणे
कु णाला सतत इथे राहणे?
इथ या महाली घडीची वसती
सुखाचे हंदोळे आभाळी चढती
घडीत वरती, घडीत खालती!
 लावणी पाड ाची
ज रपदरावर ं द कोयरी, वाण गडद पारवा
मला एक शालु िवकत या नवा!
घडी उकलता सोनस यांचा दसेल चमकु न रं ग
रे शमातुनी खुलेल माझे िपवळे गोरे अंग
दंडांवरती जडवून ऐने चोिळ अंिजरी िशवा
मला एक शालु िवकत या नवा!
मोितचौकडा हले हलकडी म येच मािणक लाल
नथ स याची ना क घालता हसेल डावा गाल
थाटमाट मी करीन, उजिळन दवाळीतला दवा
मला एक शालु िवकत या नवा!
हल या हाती फु लवून सा या तबकामध या
योता
ओवािळन मी तु हा राजसा एका तामिध राती
एकदाच क वषाकाठी येतो सण पाडवा
मला एक शालु िवकत या नवा!
ड गरा या आड मा या बापाचा गाव
ड गरा या आड मा या बापाचा गाव
पाटलाची लेक, माझं रं गू, रं , नाव
कळू न आलाय् तु या मनातला भाव
चल, हट! मा या वाटेला जाऊ नको
तुला भुलणारी मी हाई, रं !
तुझा उभार बांधा मनात प ज र ठसलं, रं
नािह वानी या वळणावरती पाउल फसलं, रं
वा ाव न कतीकदा फरिशल तू?
आडआडु न खुणा कती करिशल तू?
शीळ दु न कितकदा भरिशल तू?
चल, हट! मा या वाटेला जाऊ नको
तुला भुलणारी मी हाई, रं !
तुला बघून डावा डोळा अविचत हलला, रं
ज रपदर उरावर जरी तसूभर कलला, रं
नािह मनात भलतं जपलं, रं सांजउ हात डोळं दपलं,
रं
ज रपदराचं काठ मला पलं, रं
चल, हट! मा या वाटेला जाऊ नको
तुला भुलणारी मी हाई, रं !
 साजणी सई, ग
साजणी सई, ग!
साजण नाही घरी, सुकली जाई, ग!
दस गेले कती सखा दूर देशी गे याला
पुशीते मी आसू या या रे शमी
शे याला!
सो या या ताटाम ये प ा े पाच, ग
स या या आठवाने घास जाईनाच ग!
चंदनी झोपाळा, बाई, हलतो डु लतो
सोनेरी पंज यात पोपट बोलतो
पोपट बोलतो, बाइ, स याची बोली, ग
ऐकता होते माझी पापणी ओली, ग!
पलंगी शेज ितला सुरकु ती पडेना
डो यां या काठाशी नीजही अडेना!
फु लुनी फु लुनी बहर सुकला
साजण परतीची वाट का चुकला?
साजणी सई, ग!
साजण नाही घरी, सुकली जाई, ग!
सजण तु ही दलदार
सजण, तु ही दलदार
कु बेर होउिन, स या, लुटिवले मज हाती
भांडार
सजण, तु ही दलदार!
लखलखणा या पुत या माळा
पदर कं ठचे मोजुन सोळा
कं बरप ा रे खुन दावी देहाचा आकार
सजण, तु ही दलदार!
गजबज हाती सोनकाकणे
क रित बोलके प देखणे
सलगी करते नथ ओठांशी, तो तुमचा
अिधकार
सजण, तु ही दलदार!
धन दौलितचा उघडा खिजना
मला नटिवले कती, साजणा!
अंगावरती सहज चढिवला लाखाचा िशणगार
सजण, तु ही दलदार!
 डा ा डो याचा झाला शकु न मला
चांद उजळु नी वरती आला, बघतो िखडक तुनी
फु लुनी सुक या क या जुई या, शेज रकामी
सुनी
डा ा डो याचा झाला शकु न मला
कसे अविचत, सजणा, तु ही आला
उचलुन पदरा उिगच जरा
सहजीच पािहले, मी तुमचीच जाहले!
ज र ओळख न हती काही
हसू ओठांत फु टलं, बाई
पापिण या आडु न डोळे गेले िभडु न
मी नकळत झुकले जवळ कशी
नच भान रािहले, मी तुमचीच जाहले!
हा सजला रं गमहाल
मी क रन तु हा खुशहाल
हात घालुन गळा असा लािवन लळा
मी तुम या पायी आज, स या
हे फू ल वािहले, मी तुमचीच जाहले!
राितची झोप मज येइना
राितची झोप मज येइना,
क दस जाइना
जा जा जा
कु िणतरी सांगा, हो, सजणा!
लागली ावणझड दारी
िजवाला वाटे जडभारी
अशी मी राघुिवण मैना,
क झाली दैना
जा जा जा
कु िणतरी सांगा, हो, सजणा!
एकली झुरते मी, बाई
सुकली, ग, पा यािवण जाई
वाटते पा मनमोहना,
क मन रािहना
जा जा जा
कु िणतरी सांगा, हो, सजणा!
क ठण कती कािळज
पु षाचे
दवस मज जाती वषाचे
जाउनी झाला एक मिहना,
क सखा येइना
जा जा जा
कु िणतरी सांगा, हो, सजणा!
 िह याची मोरणी
मा या शेजारी येऊन बसता
हवं नको काहीच ना पुसता
तु ही नुसतेच गालांत हसता
नको फु काची साखरपेरणी
मला आणा एक िह याची
मोरणी!
न ा नवतीत पिहलीविहली
पोरपणाची हौस माझी रािहली
इतके दवस वाट मी पािहली
जीव नुसताच लावलाय् झुरणी
मला आणा एक िह याची
मोरणी!
एक सो याचं क दण घडवा
मिध लाखाची िहरकणी जडवा
राघुनाकाचा दमाख वाढवा
कती क तुमची मनधरणी
मला आणा एक िह याची
मोरणी!
िजवलगा, दूर दूर का?
रात िशतळली, सुटे गारवा, चांद सरकला
खाली
नीज उतरली डो यांवरती, मला जांभई
आली
जवळ या हो, िजवलगा, दूर दूर का?
उघडी िखडक , घुसतो वारा
घ लपेटून घेते पदरा
ऊब वाटे हवी, ती दूर दूर का?
थकवा भरला िशण या देही
जागजागता थकले मीही
सजण माझे अजूनही दूर दूर का?
श दांमधला भाव लपवते
नजरखुणेने मी समजवते
हसून काही िवनिवते, दूर दूर का?
 आज आला तु ही, राजसा
कती दवस मी याच घडीची पाहत होते
वाट
कधी न हे तो जुळुनी आला आज अचानक
घाट
आज आला तु ही, राजसा!
दूर लाजुन उभी राहते
डोळे भ न तु हा पाहते
ठसा पाचा उ र वाहते
घडीभरी बसा, राजसा
आज आला तु ही, राजसा!
रातराणी फु ले अंगणी
असा एका त, रात चांदणी
नाही दोघांत ितसरे कु णी
योग आला कसा, राजसा
आज आला तु ही, राजसा!
होते लपून जे अंतरी
गूज येईल ओठांवरी
बोल अ यात अडला, तरी
भाव जाणून या, राजसा
आज आला तु ही, राजसा!
लावणी िहर ा रं गाची
िहर ा रं गाचा छंद, राया,
पुरवा
मला िहर ा पालखीत िमरवा!
िहरवं लुगडं, िहरवी चोळी
िहरवं ग दण गो या गाली
िहरवी तीट कुं कवाखाली
घाला के सांत िहरवा मरवा
मला िहर ा पालखीत िमरवा!
भरवा हातांत िहरवा चुडा
अंगठीत पाचुचा खडा
शे यावरी िहरवा चौकडा
िहरवा साज मा यासाठी करवा
मला िहर ा पालखीत िमरवा!
िहर ा झाडांची सावली
िहरवी
िहर ा बागेत िबछायत िहरवी
पानं के ळीची पं ला िहरवी
तुम या हातानं घास मला
भरवा
मला िहर ा पालखीत िमरवा!
अहो, मी तुमची िहरवी राणी
िहरवी चा ल मा या मनी
िहरवं गुिपत सांगेन कानी
उ र झरतो ावणिशरवा
मला िहर ा पालखीत िमरवा!
 लह र सजण कु िण दावा
ाणिवसावा! लह र सजण कु िण दावा
फ न घ र यावा
पावसाची हवा
ओढ लावी िजवा
िशतळ िशडकावा! ाणिवसावा!
क ठण दुरावा, सहन अजुन कती
हावा
ध न िधरावा?
ाण वेडा िपसा
एकलीने कसा
समय गुजरावा? ाणिवसावा!
बहर फु लावा, फु लुन फु लुन िवखरावा
दिय धरावा
प ऐ यामधी
पाहताना कधी
भ न उर यावा! ाणिवसावा!
िवरिह झुरावा, झुरत झुरत िजव
जावा
कितक जपावा?
न ा नवतीतली
नार मी एकली
जाऊन समजावा! ाणिवसावा!
लह र सजण कु िण दावा
उ या चढाचा अवघड घाट
उ या चढाचा अवघड घाट
घाटाला पाय या तीनशे साठ
वळत चालली वाकडी वाट
डचमळ डचमळ करतंय् पाणी
दुडीची खेप मी नेऊ कशी?
भर या बाजारी जाऊ कशी?
टपोर डोळं , उभार नाक
मा या पाचा मलाच धाक
याहाळू न बघ यात नजरा
लाख
वळख नाही, पाळख नाही
हसुन कु णाला पा कशी?
भर या बाजारी जाऊ कशी?
डु इवर देता घ ाला हात
डा ा भुजेवर तडकला काठ
उघडी पडली गोरी पाठ
हजार डोळं कर यात चाळं
साव न पदरा घेऊ कशी?
भर या बाजारी जाऊ कशी?
घसरणीवरती फसता पाय
काही कु णाचा चालंल उपाय?
हसतील लोक क मी काय?
बोटातलं जोडवं, येतंय आडवं
ठासून पाय मी देऊ कशी?
भर या बाजारी जाऊ कशी?
मो याची चुंबळ सो याचा
माठ

भरलंय् पाणी काठोकाठ

अवती भवती गद दाट
मी तर गरती याले पुरती
जपुन मला मी ठे वू कशी?
भर या बाजारी जाऊ कशी?
मी सहजच गालांत हसले
मी सहजच गालांत हसले
कु िण हस यानं मा या फसले
मी उचलली डावी भुवई
लोक हणतात भल याच सवयी
मी नुसताच आळस दला
लोक चवचाल हणतात मला
आता बोलू कशी? आता चालू
कशी?
त णपण आलंय् मा या अंगा
यात माझं चुकलं काय सांगा!
बाही चोळीची दंडात कसली
नजर कु णाची ितथंच घुसली
माझा मूळचाच सुंदर बांधा
यानं सगळाच झालाय् वांधा
साडी नेसले जरा पायघोळ
झाला कु णाचा कु णाशी घोळ
कित वाकू कशी? अंग झाकू
कशी?
प लाखाची दौलत राखू कशी?
कित सोसू हा धांगड धंगा?
यात माझं चुकलं काय, सांगा?
 लावणी पंचमीची
उलगला माघ, थंडीची ड डी
सरली
दारात आं याला नवी पालवी
धरली
एक ऊब कोवळी हवेत अलगद
भरली
आज पंिचम खेळू, चला
राया, रं गांत िभजवा मला!
नेम ध न िपचकारी उडवा
जीव रं गांत माझा बुडवा
ओली कातीव पुतळी घडवा
अहो, चै ा या झ बती झळा
राया, रं गांत िभजवा मला!
चोळी अंजीरी िपवळा शालू
रं ग अंगाशी लागितल बोलू
नथ मो याची होईल लालू
फु लवा नवती या सोळा कळा
राया, रं गांत िभजवा मला!
लाल, के शरी, जांभळा रं ग
आत बाहेर िभजवा अंग
हशीखुशी करा मा यासंगं
मोरिपसारा होउ ा खुला
राया, रं गांत िभजवा मला!
त हा के र ा नाचाची
त हा के र ा नाचाची दावते नवी
आज लावणी मी गाते, तु हा जी हवी!
एक अशी िगरक , फ नी
हावभाव पदराव नी
क रन अदाकारी, सखया, तु हा जी हवी!
फू लकोवळी ही काया
फु लुिन बहर जातो वाया
खुडुन कळी यावी, सजणा, तु हा जी
हवी!
दवसरात येते जाते
तसे घ होते नाते
अता मीच झाले, सजणा, तु हा जी हवी!
 का ध रला परदेश?
का ध रला परदेश, सजणा,
का ध रला परदेश?
ावण वैरी बरसे िझरिमर
चैन पडेना जीवा णभर
जाऊ कोठे ? रा कै सी, घेऊ जोिगणवेष?
सजणा, का ध रला परदेश?
रं ग न उरला गाली ओठी
झरती आसू काजळकाठी
शृंगाराचा साज उतरला, मु िवखुरले
के श
सजणा, का ध रला परदेश?
किश नागीण सळसळली
चाल तु तु , उडती के स भु भु
डा ा डो यावर बट ढळली
क मावळ या उ हात, के तक या
बनात
नागीण सळसळली!
इथं कु णी आसपास ना!
डो यां या कोनांत हास ना?
तू जरा मा याशी बोल ना?
ओठांची मोहर खोल ना?
तू लगबग जाता मागं वळु न पाहाता
वाट पावलांत अडखळली
क मावळ या उ हात, के तक या
बनात
नागीण सळसळली!
उगाच भुवई ताणून
फु काचा सवा आणून
पदर चाचपुन हातानं
ओठ जरा दािबशी दातानं
हा राग जीवघेणा, खोटा खोटाच
बहाणा
आता माझी मला खूण कळली
क मावळ या उ हात, के तक या
बनात
नागीण सळसळली!
 मना या धुंदीत लहरीत
मना या धुंदीत लहरीत ये ना
सखे, ग, साजणी!
जराशी सोडू न जनरीत ये ना
सखे, ग, साजणी!
चांदणं पाचं आलंय् भरा
भोळा वभाव तुझा लाजरा
मा या िशवारी ये तू जरा
चारा घालीन तुज, पाखरा
गुलाबी गालांत हासत ये ना
सखे, ग, साजणी!
जराशी लाजत मुरकत ये ना
सखे, ग, साजणी!
आता कु ठवर धीर मी ध !
कािळज करतंय् बघ र
सजणे, नको, ग, मागं फ
मा या सुरात सुर ये भ
माझे डोळे िशणले, ग, तुझी वाट
पा नी
बसंती वा यात, तो यात ये ना
सखे, ग, साजणी!
सुखाची उधळीत बरसात ये ना
सखे, ग, साजणी!
डो यांत वाकु न बघतोस काय?
डो यांत वाकु न बघतोस काय?
गळाला मासोळी लागायची
नाय!
सोडु न बसलास नजरं चा गळ
ढवळू न काढलास पा याचा तळ
कसंबी झोक
गळाचं टोक
िज हारी मा या िभडायचं नाय
गळाला मासोळी लागायची
नाय!
पेरी पोट माझं पेरी क ले
पेरी शेपटीचे मारीन व हे
िनळी िनळी लाट
पा यातली वाट
ठावी नाही कु णा मा यािशवाय
गळाला मासोळी लागायची
नाय!
सुळकन मारीन पा यात बुडी
देखता डोळा मी देइन दडी
कु ठवर बसिशल?
अखेर फसिशल
सोनेरी वाळू त पोळितल पाय
गळाला मासोळी लागायची
नाय!
 साज मी फु लांचा के ला
साज मी फु लांचा के ला, अजुन तो सुकेना
अजुन स या मावळतीला चांदही झुकेना
रात अजुन भरात
कसे जाता इतु यात, कसे जाता
इतु यात?
अता कु ठे जुळला आहे वा मेळ सारा
अता कु ठे नुक या तु ही छेड यात तारा
हात सतारीवर, राया, अजूनही के ना
गीत अजुन भरात
कसे जाता इतु यात, कसे जाता
इतु यात?
नीज थांबलेली आहे पापिण या काठी
बोल लांबलेला आहे बोल याच ओठी
एकदािह अडखळु नी मी बोलता थके ना
बात अजुन भरात
कसे जाता इतु यात, कसे जाता
इतु यात?
अता कु ठे येते आहे जवळ मी जराशी
िवसावू पहाते आहे िबलगुनी उराशी
एक काळजाचा ठोका अजुनही चुकेना
ीत अजुन भरात
कसे जाता इतु यात, कसे जाता
इतु यात?
ना दला डो यास डोळा
ना दला डो यास डोळा, बोलले ना हासले,
मुिळच नाही सलिग के ली, जवळ नाही
बैसले,
तरी खुळी हरवून गेले आज सव काही
कसे काय झाले, मजला उमगलेच नाही!
उचलले पाऊल उजवे अन् पुढे मी टाकले
घुंगरे झंकारली ते बोल कानी ऐकले
तोच ते, ग, दसले, मरते येवढेच, बाई
कसे काय झाले, मजला उमगलेच नाही!
छेड या कोणी सतारी, घुमिवला तबला
कु णी?
कु ठु न कै से श द सुचले, सूर आले कोठु नी?
कशी नाचले मी, झाले कशी धुंद देही?
कसे काय झाले, मजला उमगलेच नाही!
सूर भरले, वाढली लय, श द आले वाहवा!’
रात चढली, चांद झुकला, थंड सुटला गारवा
इथे फ उरलो दोघे, जवळ ना कु णीही
कसे काय झाले, मजला उमगलेच नाही!
 लावणी ावणाची
हाउन धुउन के स बांधले, लािवला टळा
काचोळी िहरवी, शालु भरजरी िनळा
पाचपदरी मोहनमाळ घातली गळा
िशवमं द र चालले अशी मी शुिचभूत होउनी
तोवरी थांबा ना, घरधनी!
पिहलाच सोमवार हा ावणातला
मी थब जळाचा नािह मुखी घातला
झाले कासािवस मी, उपास मज लागला
तुम यासा ठच, स या, घेतले त अवघड
मागुनी
तोवरी थांबा ना, घरधनी!
बाहेर सारखी ावणसर कोसळे
िहरवळु न बहरले सळसळती हे मळे
ाज फु लुिनया अंगणात दरवळे
ल फु लांचा येइन, हणते, शंकरास वा नी
तोवरी थांबा ना घरधनी!
बाहेरी ावण, ावण फु लला घरी
उ ह तुमचे मा या िझ रिमरी ावणसरी
उमटेल इं धनु रं िगत मा या उरी
उ हात पाउस, पावसात उ ह– खेळ बघू रं गुनी
तोवरी थांबा ना, घरधनी!
या ावणातले उपास, बाई, कती
कती ते, कती सण, नािह तयांना िमती
फे डीन पारणे आज तु हांसंगती
ओठ रं गवा माझे नंतर िवडा मुखी घालुनी
तोवरी थांबा ना, घरधनी!
ाणस या, हसुन तुि ह बोला
ाणस या, हसुन तुि ह बोला हो!
ाणस या, हसुन तुि ह बोला!
अजुिन कसा राग न गेला?
घिडघिडने रात जात
चांदिह गगनी फकटल
ाणस या, हसुन तुि ह बोला!
चांद फकटला, िवर या तारा
मज सोसेना पहाटवारा
सजणा, अहो, या ना?
जवळ मला या ना?
पुसुिन माझे डोळे हसवा गाल
ओला
ाणस या, हसुन तुि ह बोला!
 िवस न जाते घरदाराते
िवस न जाते घरदाराते
भुलते मी फर फ नी
कशी, ग, ह रची यारी
करणी!
गोकु ळगावी गोपकु मारी
जशी चांदणी मी सुकुमारी
अंगी भरते वारे भलते
खेिचत पदरा ध नी
कशी, ग, ह रची यारी
करणी!
मी यमुनेला येता जाता
डचमळतो का घट हा माथा?
नटवर नागर फोडी घागर
आडिवतो जलभरणी
कशी, ग, ह रची यारी
करणी!
सुखात असुनी झाले दु:खी
गूढ वेदना कोण ओळखी?
तनु थरथरते, लाजिह नुरते
मते जिश वनह रणी
कशी, ग, ह रची यारी
करणी!
या कृ णाला काय, बाई, हणू?
गव या घरची मी कु लवंत नारी
ित हीसांजे या अंधुक हरी
आले पा याला यमुने या तीरी
कशी अविचत वाजिवली वेणू
या कृ णाला काय, बाई, हणू?
या या मुरलीचा सूर जीवघेणा
कशा घेतो तानांवर ताना?
वे ा झा या गव या या
लेक सुना
वासराला िवसर या धेनू
या कृ णाला काय, बाई, हणू?
आला मुरलीचा सूर मा या कानी
देहभान गेले मी िवस नी
वे ावाणी उभी, ग, वृंदावनी
जिमनीला िखळले पाय जणू
या कृ णाला काय, बाई, हणू?
 जरा उजळ जरा सावळा
जरा उजळ, जरा सावळी
जरा िनबर जरा कोवळी
ऐन देठात फु लते कळी
अग, आिलस कोण तू कु ठू न
कोण या कमळबनातुन उठु न?
तुझी चाल अशी साजरी
िनळा िनळा शालु भजरी
पायांत घुटमळे िनरी
चोिळ अंिजरी अंगाम ये ग बसे तटतटु न
िनतळ नेसणे उभार बांधा यातुन येई फु टू न!
ही भलितच यारी त हा
लगटू न गेिलस झरझरा
मी झालो खुळा बावरा
हासलीस तू अवखळवाणी डावा डोळा िमटु न
झुकली माझी नजर खालती, िजव गेला
लटपटु न!
तव कटा िशरला उरी
जिश जहरमाखली सुरी
िभडली, ग, िज हारी पुरी
घुसिलस मा या मनात आिणक बसिलस तेथे
हटू न
पगुणांचे िजवंत सोने घेउ वाटते लुटून!
नशी या डो यांत पा न घे
नशी या डो यांत पा न घे
गुलाबी म तीत ना न घे!
आली ही वानी भराला
ओठांशी लावून घे!
झालं गेलं िवस न जा, रे
उ ाची फक र का, रे ?
तर या बागेत वसंत आला
ही बहार लुटून घे!
नशी या डो यांत पा न घे!
अंग अंगाला आता िभडू दे
एक िवजेची ठणगी उडू दे
धुंद तुफान दाटू न आलं
याचा इशारा जाणून घे!
नशी या डो यांत पा न घे!
दस नवलाचे उडू न जाती
फु लपाक या झडू न जाती
अरे , पाख आतुर झालं
याला काळजाशी िबलगून
घे!
नशी या डो यात पा न घे!
 शारद रातीला चांदाची करणे
शारद रातीला चांदाची करणे
का लंदी जळाशी खेळती
नाचती पाणावरी
का ाची बासुरी सुरांची
माधुरी
रासात रं ग या गोिपका
नाचती, नाचे हरी!
गौळणी नाचती वेढून ीहरी
सुगंधी शीतळ वा या या लहरी
नाचती पजणे नाचती मेखला
र ां या मािलका झुलती
नाचती व ावरी!
चांद या रातील नवल घडले
ि थराला चराला मोहन जडले
दया वेधीत ीतीचे संगीत
ीरं ग भ नी रािहला
अव या िव ा तरी!
हंदोळा झुलतो
झुलतो झुला, क , बाई, हंदोळा झुलतो
झु यासंगे जीव माझा खाली वर डोलतो!
लंबा या फांदीला, बाइ, झुला क
बांधीला
जातो क पाताळा, बाइ, जातो क
आभाळा
मनाचा रावा काही कानात बोलतो
झु यासंगे जीव माझा खाली वर डोलतो!
ावणमासाचा, बाइ, िहरवा बहर
पंचीमसणाचा, बाइ, सांजेचा हर
चा याचा वास मा या अंगाशी खेळतो
झु यासंगे जीव माझा खाली वर डोलतो!
पंचीमसण, बाई, सणांत चांगला
सयांचा मेळा, बाई, फे रात रं गला
पैठणीचा पदर माझा भुईला लोळतो
झु यासंगे जीव माझा खाली वर डोलतो!
 वाजताहे घुंग
वाजताहे घुंग
पाय माझे नाचताना धीर कै सा मी ध ?
वाजताहे घुंग !
कसुन क टला नेसले मी जद िपवळी पैठणी
सोिनयाची घुंगरे ही सोिनया या पजणी
देह उमले फु ल जैसा, लागले गाणे फु
वाजताहे घुंग !
म तुिझया मैफलीची अ राची ही हवा
नाचते मी : वाढते लय : श द येती
वाहवा!
अंग सारे वैर होता पदर कै सा साव ?
वाजताहे घुंग !
नाचणा या पावलांना एक वेडा वेग ये
दाटु नी डो यांत आली दूरची देवालये
साथका या या घडीला मी कशी मागे
फ ?
वाजताहे घुंग !
पावले र ाळलेली मीच माझी पािहली
लाल इथ या म मलीला खूण नाही
रािहली
ाण अंती सांडताना कलश हा आला भ
वाजताहे घुंग !
पेला भरला शराबी
पेला भरला शराबी
फे स तरारे गुलाबी
घोट यावा तु ही आधी
मला चढावी ती धुंदी
एका या यातून दोघांनी यावं,
सजणा
जड ओठांनी जड जड हावं, सजणा!
जीव बुडता या यात
नशा चढता डो यांत
धुंद बेभान ही बात
जावी चढतच रात
सा या अंगाचं वादळ हावं, सजणा
यात दोघांनी चंब चंब हावं,
सजणा!
मऊ मखमल जशी
काया दुलदुल तशी
शेज सजवली अशी
हात सावरीची उशी
असं अलगद कु शीत यावं, सजणा
क मी लाडेलाडे खुशीत यावं, सजणा!
 या, हो, मा या िजवा
गहन जाह या सांजसाव या पाउसओली
हवा
मा या संगे सौधावरती एकच जळतो दवा
आज अनावर आठवण चा दाटु न आला थवा
परतुिन या, हो, मा या िजवा!
दूर कु ठे तुि ह आिण कु ठे मी– अंतर मिध
के वढे?
तुम यामा यामधे आडवे पहाड– पवत– कडे
देश परावा मा यावाचुन चतो का, हो,
नवा?
परतुिन या, हो, मा या िजवा?
या ितिमराचा गंध जुईचा वादळ उठवी मनी
तुम यावाचुन झुरे एकली ही तुमची
णियनी
एका ताला को रत जातो एक िनळा काजवा
परतुिन या, हो, मा या िजवा?
झोक तुझा यारा
कोळी : झोक तुझा यारा, रं ग गोरा गोरा
डोळे मोडीत अशी जाऊ नको!
कोळीण : पुनवे या चांदावाणी छान माझा
पा या, नजर तुझी लावू नको!
कोरस : चल, गोमू, बंदरा, भरती आली
कोळी : पा न तुला मी झालो, ग, येडा
कोळीण : आशेनं बघसी, रं , काय,
मुरदाडा?
कोळी : बोल तुझा वाकडा नथणीचा
आकडा
उडवून रागं रागं पा नको!
कोळीण : पुनवे या चांदावाणी छान माझा
मुखडा
पा या, नजर तुझी लावू नको!
गझनीची चोळी माझी, जरतारी साडी
नवतीचा नूर माझा, चाल नागमोडी
छान माझा मुखडा, सो याचा तुकडा
वाटंला कं दी मा या जाऊ नको!
पुनवे या चांदावाणी छान माझा मुखडा
पा या, नजर तुझी लावू नको!
कोळी : तु या डो यांची जादू, ग, यारी
जखम झाली, सये, मा या िज हारी
सरदार मी फाकडा श द देतो रोकडा
नखरा उगाच आता दावू नको
कोळीण : पुनवे या चांदावाणी छान माझा
मुखडा

पा या, नजर तुझी लावू नको!

धरलेला हात कधी सोडू नको, रे
जुळलेली ीत अता तोडू नको, रे
राजाराणी होऊ, संगं संगं रा
राणीला दूर आता ठे वू नको!
पुनवे या चांदावाणी छान माझा मुखडा
पा या, नजर तुझी लावू नको!
याम वनमाली
याम वनमाली!
मृगमदितलक िवराजत भाली
कृ ण कु रळ अलक मृद ु गाली
याम वनमाली!
शारद पुनवा का लंदीत ट
रास रं गला कदंबतळव ट
गोप गोिपका क र कर
गुं फित
रमती धुंद लयताली
याम वनमाली!
कृ शक टवरती झुलित
कं कणी
करण झळकती र कं कणी
णुझुणु णुझुणु नाद पजणी
यमुना गानमय झाली
याम वनमाली!
हिसत िवलसते ह रवदनावर
अधरी मुरली मधुर मधुर
वर
रास रं गला, रमले ि थरचर
झुकले नील नभ खाली
याम वनमाली!
 माझी मोराची चाल
नीळपाचूचा िपसारा फु लला
तसा पदर पाठीशी झुलला
लचकत येते मी मुरडत जाते
जाताना मागं वळु न मी पाहते
कती जणांचे होतात हाल
मोराची चाल, माझी मोराची चाल
मोरपंखी अशी चकमक झडली
गो या अंगाला िझलई चढली
तंग मा या अंगात भंगाची चोळी
उरावर ळतात मो यां या ओळी
कती पावर झाले यहाल
मोराची चाल, माझी मोराची चाल
पायी पजण छु मछु म वाजे
कित भुलतात रं क आिण राजे
िनळा िनळा तीळ गो या गो या
गाली
आभाळाची िनळाई डो यांत आली
कु णी हसाल, कु िण झुरत बसाल
मोराची चाल, माझी, मोराची चाल
मज लालिडचे तुि ह लाल
मज लालिडचे तुि ह लाल, सदिन किध
याल,
हसुन बोलाल, स या, हो, मजशी?
पुरवाल कधी योिज या मनाितल हौशी?
सरदार तु ही दलदार, फार तालेवार
कु ळीचे थोर, हाच मज घोर
मी ग रबाघरची सािधभोिळ, हो, पोर!
गाठभेट आपुली पडली, हो, िजवलगा
सहजीच ीत ही जडली, हो, िजवलगा
घडु नये गो ती घडली, हो, िजवलगा
दािसची ठे वा हो कदर, करा कािह आदर
पस रते पदर तुम या पायांशी
पुरवाल कधी योिज या मनाितल हौशी?
दनरात मनाम ये झुरते, हो, िजवलगा
शृंगार नवा िनत करते, हो, िजवलगा
सय येउन उ र र रते, हो, िजवलगा
घालते ग याची आण, वािहले ाण
झाले कु रबान, अहो गुणराशी
पुरवाल कधी योिज या मनाितल हौशी?
 ये ये सजणा ये ना!
ये, ये, सजणा ये ना
िभरिभरणारा आला वारा
सळसळणा या आ या धारा!
फु लव िपसारा, मोरा
झेलीत धुंद धारा
तुजसांगाती नाचे
माझािह देह सारा
जग अवघे झाले
दरवळणारा गंध फु लोरा!
ही वनराई याली यामल
वेषा
ओली ओली गंिधत भाषा
िहरवी अिभलाषा
सजुनी आले रे
िहर ा याले मी िशणगारा?
ओला माझा शालू
अंग अंग चंब ओले
जळथबांचे मोती
भांगात साज याले
होउन आले, रे
आतुर झाले मी अिभसारा!
भल या पडले भरी
भल या पडले भरी
भाळले का, रे , मी तुजवरी?
बघता दो ही अथांग डोळे
वये, स या, मी आत
उतरले
ओढ लागली जळा अचानक
वाहवले मी पुरी!
धारे ला मी अता लागले
मागे राही सव मागले
खोल खोल घे डोह ओढु नी
मजला अपु या उरी!
आता कु ठले मागे फरणे?
इथेच बुडणे कं वा तरणे
सव वे मी शरण तुला, रे
तूच हवे ते करी
भल या पडले भरी
भाळले का, रे , मी तुजवरी?
 हे यामसुंदर, राजसा
हे यामसुंदर राजसा,
मनमोहना
िवनवुनी सांगते तुज
जाउ दे मला परतुनी!
गाव गोकु ळ दूर राहे
दूर यमुनातीर वाहे
हरवले मी कसे मज
पोचले कु ठे घनवनी?
पावरीचा सूर िभडला
मजिस माझा िवसर पडला
नकळता पाउले मम
रािहली इथे थबकु नी!
पानजाळी सळसळे का?
िभविवती, रे , लाख शंका
थरथरे , बावरे मन
संगती सखी नच कु णी!
शालू िहरवा, पाच िन मरवा
शालू िहरवा पाच िन मरवा
वेिण ितपेडी घाला!
साजणी, बाई, येणार साजण माझा!
गो या भाळी चढवा जाळी
नवर ांची माळा
साजणी, बाई, येणार साजण माझा!
चूलबोळक इवली इवली भातुकलीचा खेळ, ग
लुटपुटी या संसाराची संपत आली वेळ, ग
रे िशमधागे ओ ढित मागे
ाकु ळ िजव हा झाला
साजणी, बाई, येणार साजण माझा!
सूर गुं फते सनई येथे झडे चौघडा दारी
वाजत गाजत घो ाव नी येइल आता वारी
मी वरमाला घािलन याला
मु त जवळी आला
साजणी, बाई, येणार साजण माझा!
मंगल वेळी मंगल काळी डोळा का, ग, पाणी?
साजण माझा, हा पितराजा, मी तर याची
राणी
अंगावर या शेलारीला
बांिधन याचा शेला
साजणी, बाई, येणार साजण माझा!
 बाई, भलताच झाला कार
काय सांगु, किश बोलू, किश काळजाला तोलू
गूज मनातलं खोलू
देत होते मी याला नकार
बाई, भलताच झाला कार!
बाई, बाई, भलताच झाला कार!
ना न उभी मी होते दारात, होते दारात
अविचत कु ठु न तो आला घरात, आला घरात
चमकू न गेलं कािह मा या उरात, मा या
उरात
आली जवानीला जाग, या या नजरे चा नाग
माझी के तक ची बाग
अंगाअंगात भरल िवखार
बाई, बाई, भलताच झाला कार!
पदर गालाशी ितरपा ध न, ितरपा ध न
पािहलं याला मी डोळा भ न, डोळा भ न
लाजले आतुन अन् हसले व न, हसले व न
थोरामो ाची मी एक, लाडाकोडाची लेक,
माझी चालरीत नेक
तरी भुलले, ग, डोळे चुकार
बाई, बाई, भलताच झाला कार!
कती पावर होते टपून, होते टपून
हे रत होते मला लपून छपून, लपून छपून
माझी मला त र होते जपून, मी होते जपून

आज झाला िन पाय, माझा घसरला पाय

आता क तरी काय?
कशी गेले मी देऊन कार?
बाई, बाई, भलताच झाला कार!
कशी कळावी पु षाची रीत, पु षाची रीत?
जडली आधी मग उमगली ीत, उमगली ीत
त णपणाची झाली, ग, जीत, झाली, ग, जीत
दला हातामिध हात, झाला अविचत घात
याची पार याची जात
भो या ह रणीची झाली िशकार
बाई, बाई, भलताच झाला कार!
 आज रं गांची बरसात हायची
आज रं गांची बरसात हायची
आज धुंदीत रात सारी जायची
रं गमहाल दलाचा सजला
पडदा सा न वारी आत
यायची!
मी पि नी, मी मोिहनी
तु ही रसाचे खरे पारखी
सारे तु हां वाहीन मी
सेवा घडू ा मनासारखी
वीज िवजेला आता िभडायची
आज धुंदीत रात सारी जायची!
येते तशी जाते पु हा
वे ा सुखाची घडी, साजणा
मागे पुढे पा नका
माझीही मी रािहले आज ना!
नशा नशेत आता बुडायची
आज धुंदीत रात सारी जायची!
या ना मला जवळी तु ही
ही वेल बहरात आली झुकू
खुडता क या, खुडता फु ले
नका बाव , क नका, हो, चुकू
एक चकमक आता झडायची
आज धुंदीत रात सारी जायची!
कथा ही पिह या ीतीची
कथा ही पिह या ीतीची, मना या नवथर
भीतीची,
कशी सांग,ू कु णा सांगू था या अपु या भेटीची?
कथा ही पिह या ीतीची!
सैलसर वळणा या वाटा
मनातून सळसळ या लाटा
उमटला अंगावर काटा
उगा याले, मुक झाले, िवसरले बोली ओठीचा
कथा ही पिह या ीतीची!
उगा का कािळज धडधडलं?
पाख उरात फडफडलं
कसं, ग, कािहच ना घडलं?
कशी बाई, खुळी मीही, हरवली दौलत गाठीची?
कथा ही पिह या ीतीची!
जरा तो गालांतच हसला
हासला, पु हा नािह दसला
भाबडा िजव माझा फसला
नको ते ते, मनी येत,े अता मी रडते रातीची
कथा ही पिह या ीतीची!
 साळू डौलानं डु लत चालते
साळू डौलानं डु लत चालते
नथ स याची हलकडी हलते
िहचा नाजुक अटकर बांधा
िहर ा चोळीनं झाकला
खांदा
रं ग गोरा सो याचा क रांधा
काळी वेणी नागीण
सळसळते
नथ स याची हलकडी हलते
िह या ग यात त मणी कं ठा
कमरे ला कचतो कं बरप ा
पायी पजण झुंकार मोठा
साळू आप याच पाला
भुलते
नथ स याची हलकडी हलते
सात तालांचा महाल शोभला
बागबगीचा भवती फु लला
ितथं जरीचा हंदोळा झुलला
साळू स याशी गुलगुल
बोलते
नथ स याची हलकडी हलते
एक एक लाखाचा
एक एक लाखाचा एक एक गिहना
दािग यांची हौस माझी पुरवा ना?
ऐ यामधी पािहल कधी अहो मनरमणा
गालांमधी मी हसेन कधी मा या,
सजणा?
मा यावरी हवी, गडे, मोितयांची जाळी
भांगाम ये मोतीसर चं कोर भाळी
झुमक झुबे दो ही झुमकतील कानी
के सांम ये वेल तु ही हळू च गुंतवा ना?
दािग यांची हौस माझी पुरवा ना?
सर याची नथ नाक िहरे झळकदार
चौकडीत माणकां या पाचू िहरवागार
मोतीतुरा सा न जरा
ओठांम ये मा या तु ही पानिवडा ा
ना?
दािग यांची हौस माझी पुरवा ना?
िब वदळी व टीक हवी मला, राया
पाठीवरी रे शमाचे ग डे झुलवाया
खाली वरी मा या उरी
पाचपदरी मोहनमाळ तु ही लेववा ना?
लखलख या पैलूम ये लाख चांद या क
गो यापान दंडांम ये ता ात वाक
शंदश
े ाही तोडे पायी
सां यातली सोनखीळ तु हीच बसवा
ना?
दािग यांची हौस माझी पुरवा ना?
 मा या डो याला डोळा न देता
मा या डो याला डोळा न देता
त ड चुकवून पुढं का, हो, जाता?
काल ज ं या गद त भेटला तु ही
मा या अंगाला येऊन खेटला तु ही
डावा डोळा अचानक िमटला तु ही
गाली खुसूखुसू मला आलं हसू
राग लटकाच बहाणा होता
त ड चुकवून पुढं का, हो, जाता?
मा या दंडाला कवळू न धरलं तु ही
गो या हातांत िबलवर भरलं तु ही
पेढे ब ासे लाडानं चारलं तु ही
हात हाती ध न ज ा दावली फ न
कसे झोकात िमरवत होता
त ड चुकवून पुढं का, हो, जाता?
भर या बाजारी आपण घुसलो कसे?
फर या पाळ यात शेजारी बसलो कसे?
एकामेकांना िबलगून हसलो कसे?
आली च र मला, जीव घाबरला
हात पाठीशी तुमचा होता
त ड चुकवून पुढं का, हो, जाता?
ज ा उलगली, वाटा फु ट या पु हा
आज िज हाळा का, हो, तु ही के ला
उणा?
काय झाला तरी, सांगा, माझा गु हा?
अनोळ यापरी आज जाता दुरी
काय साराच देखावा होता?
त ड चुकवून पुढं का, हो, जाता?
चांदणं टपुर
ती : चांदणं टपूर, हलतो वारा, क
डु लतो वारा
टाकते पलंग पुढ या दारा, क माग या
दारा
यावर बसा, क हवालदारा, क िशलेदार
डावी पापणी फु रफु र करी
नवसाला अंबाबाई पावली खरी
अविचत सजणा आला घरी
मन या खुशीत, क मजला कु शीत या
दलदारा
चांदणं टपूर, हलतो वारा, क डु लतो वारा
तो : पंचक याणी घो ाव न
दौडत आलो, सये, दु न
प घेउ दे डोळा भ न
तुजला बघुन, क जाइल िनघून, थकवा
सारा
चांदणं टपूर, हलतो वारा, क डु लतो वारा
ती : शालू या पदरात पुसते मी पाय
खायाला देते मी साखरसाय
आणिखन सेवा क मी काय?
पडते गळा, क लावते लळा, क ा
आधारा
चांदणं टपूर, हलतो वारा, क डु लतो वारा
तो : नेसुन चांदणं आलीस अशी
पुनव देखणी झुकिलस जशी
डा ा हाताची घे, ग, उशी
चांदणं िमठीत, क चांदणं दठीत
िझमिझम
धारा
चांदणं टपूर, हलतो वारा, क डु लतो वारा
 मी पुनव चांदणे याले ग
मी पुनवचांदणे याले, ग
अिधर मन झाले, ग
साज िशणगार िवस न गेले
ग
तिशच सिख आले, ग!
कुं डल ना कानी
सुटली, ग, वेणी
सुटली, ग, वेणी
ह र प यानीमनी आज
याले
प याले, ह रमय झाले
अिधर मन झाले, ग!
चला, बाई, संगे
रास कसा रं गे
रास कसा रं गे
धून बासरीची सांगे, सुख
झाले
सुख झाले, तनुमन डोले
अिधर मन झाले, ग!
ताल तु या अंगी
ताल मा या अंगी
ताल मा या अंगी
रास रं गला ग रं िग मन हाले
मन हाले पजण बोले
अिधर मन झाले, ग!
कदंबा या तळी
यमुने या जळी
यमुने या जळी
वृंदाविन वनमाळी रास खेळे
रास खेळे िमटले मी डोळे
अिधर मन झाले, ग!
अशीच अविचत भेटून जा
अशीच अविचत भेटून जा
िमठीत अलगद िमटू न जा
तुफान दया चंदे र रात
काठाला िभडली फे साळ
लाट
वादळ भरलंय् बाहेर आत
हातात दे, ग, तुझाच हात
पुरे दुरावा, पुरे सजा
तुझाच मी, ग, तुझा तुझा!
तुझी िन माझी ज माची
जोड
कधीची लागली िजवाला
ओढ
अजुन तरी हा अबोला सोड
अशी कशी, ग, ख ाळ
खोड?
पुरे दुरावा, पुरे सजा
तुझाच मी, ग, तुझा तुझा!
 रात रं गली रास रं गला
शारदशोभा पूण चं मा शु चांदणे झरे
पशसुगंधी झुळझुळ वारा अमृत क पाझरे
ीकृ णाची घुमे बासरी कदंबत तळवटी
रात रं गली, रास रं गला का लंदी या तटी!
वर मुरलीचे वेधुन घेती अव यांची तनुमने
क टवर नाचे र मेखला णझुणती पजणे
यामसावळी एक कोवळी, गोिप एक गोरटी
रात रं गली, रास रं गला का लंदी या तटी!
ीरं गा या मुखकमलावर मरी कु िण लोभली
कु णास वाटे ीित हरीची मलाच क लाभली
कु णी णाची िमठी अनुभवी ओझरती चोरटी
रात रं गली, रास रं गला का लंदी या तटी!
कु णी बासरी, कृ ण स याची िनज अधरा
लािवते
ेमभराने व ी या या कु िण माथा ठे िवते
कु णा आवडे ह रदेहाची ि ध चंदनी उटी
रात रं गली, रास रं गला का लंदी या तटी!
पा णे, तु ही मज आवडला
पा णे, तु ही मज आवडला
अविचत योग कसा हा
घडला?
पा णे, तु ही मज आवडला!
तुि ह कु ठले अन् मी कु ठल
त र ओळख मजला पटली
पापणी झुकुिनया िमटली
अवघाच देह हा अवघडला
पा णे, तु ही मज आवडला!
या, जवळ बसा, महाराज
तनुवरी आगळा साज
रमवीन तु हाला आज
डोइचा पदर का पडला?
पा णे, तु ही मज आवडला!
ही रात व रवरी चढत
बहरते, जराशी अडते
पाख मनाचे उडते
ि ितजास चांदही िभडला
पा णे, तु ही मज आवडला!
 रे शमा या रे घांनी
रे शमा या रे घांनी लालका या धा यांनी
कनाटक किशदा मी काढीला
हात नका लावू मा या साडीला!
नवी कोरी साडी लाखमोलाची
भरली मी न ी फु लवेलाची
गुं फयले राघूमोर राघुमोर जोडीला
हात नका लावू मा या साडीला!
जात होते वाटेनं मी तो यात
अविचत आला मा या हो यात
तु ही मा या पदराचा शेव का, हो,
ओढीला?
हात नका लावू मा या साडीला!
भीड काही ठे वा आ या गे याची
मुरवत राखा दहा डो यांची
काय हणू, बाई, बाई, तुम या या
खोडीला?
हात नका लावू मा या साडीला!
छंद लागे तुझा, मोहना
छंद लागे तुझा, मोहना
तु यावाचुन मला, रे , करमेना
छंद लागे तुझा, मोहना!
तु या मुरलीची िपउनी बाधा
वेडी झाले मी गवळण राधा
मला, बाई, सुचेना कामधंदा
घिडघडी दसिस तू नयना
छंद लागे तुझा, मोहना!
पा या येता यमुनेकाठी अडिविस वाटेवरी
खडा मा नी घडा फोिडसी, क रिस धीट
म करी
तुला हे शोभे का, ीह र?
या गौळिण ाड, मुकुंदा
का लागिस यां या नादा?
गा हािण सांगितल नंदा
खोड तुझी मला आवडेना
छंद लागे तुझा, मोहना!
ऐकता, हरी, तव मुरली
गुंततो जीव वरजाली
तनुमने सं िमत झाली
वािहले ाण तव चरणा
छंद लागे तुझा, मोहना!
 जंगलचा मोर
जंगलचा मोर, बाई, जंगलचा मोर
भर दसा कु ठु न कसा
रािहला येउन उभा असा मा यासमोर
जंगलचा मोर, बाई, जंगलचा मोर!
मोर ठु मकत ठु मकत आला
िन या परांचा पांघ न शेला
या या संगी, मा या अंगी
एक आनंद दाटू न आला िनळाभोर
जंगलचा मोर, बाई, जंगलचा मोर!
लागे िपसारा पस न नाचू
दारी उधळीत नीळ आिण पाचू
होते पोर, झाले थोर
फू ल कळीचे उमलून झाले टपोर
जंगलचा मोर, बाई, जंगलचा मोर!
चोच ओठात अलगद घातली
फोड आं याची काढू न घेतली
खेळीमेळी, लिडवाळी
मोर मा याशी क र, बाई, असा
िशरजोर
जंगलचा मोर, बाई, जंगलचा मोर!
या, ग, मोराची मोरणी होइन
या यासंगे मी ठु मकत राहीन
या यासाठी, मा या ओठी
िन या गीतांचा डव न आला फु लोर
जंगलचा मोर, बाई, जंगलचा मोर!
मला हानुला नवरा भेटला
ती : मला हानुला नवरा भेटला
याचा गालगु ा यावासा वाटला!
कोरस : हानुला नवरा, ग, सांभाळ नीट
लेकराला लावावी काजळतीट!
ती : वेडा हणू, क हणू हा भोळा?
वय हणावं सहा, क सोळा?
किध फरवीना इकडं डोळा
तर यापणात पोरपणा कु ठला?
मला हानुला नवरा भेटला!
कोरस : हानु या नव याचा अलाबला
यावा
कडेवर घेऊन िमरवत यावा!
ती : कती चो न हासून पा ?
कती इशारे क न दावू!
कती कती याला समजावू?
मु या कळीगत आप यात िमटला
मला हानुला नवरा भेटला!
कोरस : हानु या नव याचे नको क हाल
या याच चालीनं हळू हळू चाल!
ती : किध िज यात घेईना भेट
हात धरीना दावून नेट
कधी डो यांत बघेना थेट
नाही अंगाशी येऊन झटला
मला हानुला नवरा भेटला!
 नको, रे , नंदलाला
एक गौळण : नको, रे , नंदलाला!
ध नको, हरी, रे , पदराला
नको, रे , नंदलाला!
दुसरी गौळण : भ िनया रं ग
िपचकारी
िभजवलीस गौळण गोरी
हरे कृ णा, हरे रामा!
पिहली गौळण : नको, रे ,
नंदलाला!
अंगिण मा या क रसी दंगा
वेिळ अवेळी तू, ीरं गा
भल या ठायी झ बिस अंगा
गौळिणसंगे घािलिस पंगा
दुसरी गौळण : चांद यात शारद
रा ी
बासरी िभनिवली गा ी
हरे कृ णा, हरे रामा!
पिहली गौळण : नको, रे , नंदलाला!
खुदखु ुद ु हसशी, रे , िग रधारी
किश रागावू तुजिस, मुरारी?
अविचत अडिविस यमुनातीरी
कती सोसावी ही बळजोरी?
दुसरी गौळण : मागशील भलते
काही
ह र तुझा भरं वसा नाही
हरे कृ णा हरे रामा!
पिहली गौळण : नको, रे , नंदलाला!
भुरळ घालतो मना
रं ग सावळा, बांधा बळकट
ं द छाती, खांदा दणकट
वाटतं जाउन धरावं मनगट
हा पु षपणा देखणा
कती, ग, बाई, भुरळ घालतो
मना?
कती पहाते याहाळू न याला
पु हा पु हा, ग, पु हा!
याची भरनवतीची उमर
िच यावानी िनमुळती कमर
जसा फु लांत रमतो मर
घटके चा तसा, ग, पा णा
कती, ग, बाई, भुरळ घालतो
मना!
कती पहाते याहाळू न याला
पु हा पु हा, ग, पु हा!
 सांग सांग सांग
तो : सांग सांग सांग सांग सांग
ती : काय, रं ?
तो : तुजं नाव, तुजं गाव, तुजं नाव, तुजं
गाव,
नाव सांग सांग सांग, सांग सांग सांग!
चालिलस तु तु , अढी नगं मनी ध
नाव सांग सांग सांग सांग सांग सांग!
ती : गोडवानी नगं हसू, नाव गाव नगं
पुसू
थांब थांब थांब थांब थांब!
तो : हट उघडू न, सखू, मा यासंगं तू
बोल
श दाश दाला घे मो यापव याचं मोल
हा हा हा हा जी!
तु या मागं मागं आलो, तु यापायी येडा
झालो
नाव सांग सांग सांग सांग सांग!
ती : जरा थांब थांब थांब थांब थांब!
नार नवेली मी प लाखात एक
जाते जपून जपून तालेवाराची लेक
तु या डोिळयाचं बान झाला कासािवस
ान
नाव गाव नगं पुसू, थांब थांब थांब!
तो : नाव सांग सांग सांग, नाव सांग!
मा या जाईजुई या फु ला
मा या जाईजुई या फु ला
जरा हसुन मा यासंगं बोला
जीवघेणा पुरे हा अबोला
काय आगिळक सांगा त र घडली?
माझी माया कशी, हो, तु ही
तोडली?
गोरा गोरा नवतीचा रं ग
िपकलं लंबू िनतळ तसं अंग
चोळी याले गझिनची तंग
लाल शालूची घडी आज मोडली
माझी माया कशी, हो, तु ही
तोडली?
चांद पुनवेचा वर सरकला
शेजेवरी मोगरा क सुकला
वाट पा न जीव, राया, थकला
या, हो, िमठीत काया अवघडली
माझी माया कशी, हो, तु ही
तोडली?
 कदबत तळवटी
कदंबत तळवटी उभी मी घागर घेऊन
कटी
का लंदीत ट भेटू गेले ीह रला एकटी!
आला कोठु न हरी घुमिवली सहज तये
बासरी
लहर जळावर तशी उमटली थरथर
अंगावरी
मी मो न गेले मंजुळ मुरिल वने
ऐकता अचानक िमटली, ग, लोचने
भर दसा तनूवर िझमिझमले चांदणे
नादे भारावुनी थांबली यमुना जलवािहनी
गोव सांचे थवे थबकले मं मु ध होउनी!
हे नाखवा
कोरस : हे नाखवा, हे मा या नाखवा,
चांदा या संगती नाच, मा या नाखवा
वा या या संगती नाच, मा या
नाखवा!
कोळीण : मा या नाकात नथनी
िझलिमलती
जशी पा यात मासुली सलसलती
इव याशा नाकाला जड झाली नथनी
नाखवा, तु यासंगं नाचू कशी?
कोळी : िमठीत मा या ये, िजवा या
गडनी
द रयात नाचते होडी जशी
फु लावानी तुला झेलून घेतंय्
द रया या उरावर होरी जशी!
कोरस : हे नाखवा, हे मा या नाखवा
चांदा या संगती नाचू या, नाखवा
वा या या संगती नाचू या, नाखवा!
कोळीण : कोलीवा यात चोर कु िन िशरला
कोळी : चांद पुनवंचा पा यात परला
कोळीण : माजा पदर कु िन त र वरला
कोळी : खा या वा यानं पदर धरला
कोलीवा यान् कु िन येवान् नाय
गोमू या वाटंला जावान् नाय!
कोरस : हे नाखवा, हे मा या नाखवा
चांदा या संगती नाचू या, नाखवा
वा या या संगती नाचू या, नाखवा!
कोळीण : मा या अंगाला र री भरती
मला जवल घे
मा या उरात दाटलीया िपरती
मला िमठीत घे!
िततं कु णाची हलती सावली?
कोळी : ती, गो, माडाची झुलतीया
झावली
कोलीवा यानं कु िन येवान् नाय
गोमूला हात कु िन लावान् नाय!
कोरस : हे नाखवा, हे मा या नाखवा
चांदा या संगती नाचू या, नाखवा
वा या या संगती नाच, मा या
नाखवा!
शारद पुनवा, शांत चांदणे
शारद पुनवा, शांत चांदणे का लंदी या
तटी
गोपी जम या, रास रं गला
कदंबत तळवटी
दसेना सखी लाडक परी
शोिधतो राधेला ीहरी!
इथे पाहतो, ितथे पाहतो
म येच थबकु न उभा राहतो
बासरी मुक च ओठांवरी
शोिधतो राधेला ीहरी!
दरवळले या कुं जािनकटी
इथेच ठर या हो या भेटी
कशी ती वेळा टळली तरी
शोिधतो राधेला ीहरी!
काय वाजले ि य ते पाउल?
तो तर वारा, ितची न चा ल
भास हो फसवा वरचेवरी
शोिधतो राधेला ीहरी!
 पदर सावहन
तो : पदर साव न, घोळ जरा आव न
िबिग िबिग हो न जाशील का?
मागं पुढं पा न, उभी जरा रा न
घामाघूम अशीच होशील का?
ती : वाटंत अडवुन नगं काही पुसू
तो : डो या या कोप यांत दे, ग, एक
हसू
यात काय चोरी न सांग मला, पोरी
उगीच पाठमोरी होशील का?
ती : बघ यात मला, हो, नजरा कती?
तर या पोरीला वा याची भीती!
काय आली चा ल? अडतंया पाऊल
पदर माझा तू सोडशील का?
तो : तुला मला कोण इथं बघतंया,
राणी?
ड गर माळाला नाही, ग, कु णी!
त ड कर पुढं न बोल लाडं लाडं
िमठीत मा या तू येशील का?
तु या गालांत हसतंय् काही
तो : तु या गालांत हसतंय काही
ती : जा! मी सांगत नाही
यावं तु हीच समजुन काही
तो : बोल, लाडके , बाई!
ती : बाग भराला आलाय् भवती
तो : जिश तुझी, ग, कवळी नवती
ती : हळु उ हाला सावली िशवती
तो : तसं काही हावं िमठीमधी यावं
सावली हणतीय् काही
ती : नाही नाही नाही नाही
तु हांला धीर मुळी नाही
जा! मी थांबत नाही!
ती : आली फु लांत डव न फांदी
तो : किश भुं याला लावतीया नादी
ती : दूर सरा, बघू, तु ही आधी!
तो : उ हात िपकतंय,् पुढं पुढं
झुकतंय,्
डा ळं ब सांगतंय् काही
ती : नाही नाही नाही नाही
डा ळं बाची गोडी, बाई
तु हां कळतच नाही!
ती : राजब सी, अहो, मा या
पाखरा
काय भवतीनं मारताय् चकरा?
तो : नको नको’ चा फु कट नखरा
पदरा या काठात खुसुखुसु
हटांत
याद तुला येती, का हाई?
ती : नाही नाही नाही नाही
आळ काय घेताय् बाई?
मला आठवत नाही!
 किश गौळण राधा बावरली!
किश गौळण राधा
बावरली!
जलभरणा यमुनेला गेली
शीळ खुणेची अविचत
आली
रोमांिचत काया थरथरली!
कृ ण सावळा गोरी राधा
कृ णस याची जडली बाधा
कृ णच ने ी, कृ णच गा ी
कृ णात रािधका
िवरघळली!
ल ेचीही वसने फटली
जनलोकांतुन राधा उठली
राधामोहन होता मीलन
ह रकांित तनूवर पांघरली!
दु न बरी नजरभेट
दु न बरी नजरभेट
नको कािह काही
फसंल कसा पाय कु ठं
नेम याचा नाही!
वय अजाण, त णपणा
हाच एक धोका
सळसळता पदर...
याला
िमळे एक झोका
झुळुक एक अविचत ये
कु ठु न कु ठे नेई!
सांजवेळ, पाणवठा
घडा भ न घेते
तोच तुझी ओळिखची
शीळ दु न येते
श दहीन भाषेतून
सुचवतोस काही!
शा ता शेळके यांची इतर पु तके
कादंबरी
आंधळी : कॅ थरीन िपयस (अनुवाद)
आंध याचे डोळे : वेद मेहता (अनुवाद)
चौघीजणी : लुइसा मे अ कॉट (अनुवाद)
कथासं ह
अनुबंध पावसाआधीचा पाऊस
लिलत ग
सांगावेसे वाटले हणून...
सं मरणे
रं गरे षा
का
ग दण
अनोळख
पूव सं या
मेघदूत (अनुवाद)
कनारे मनाचे : संपा. डॉ. भा गणोरकर
(शा ता शेळके यां या िनवडक किवता)
वषा
किवता मरणात या
िनिम ािनिम ाने : राजीव गांधी (अनुवाद)