Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad Broj indeksa

Saobraćajni odsek, V godina Prezime i ime

Operaciona istraživanja - deo 1

21. III 2010. godine

U jednoj fabrici se proizvode tri rastvora: P1 , P2 i P3 , a
koriste se dve sirovine S1 i S2 u [kg/m3 ]:
P1 P2 P3
S1 3 2 5
S2 4 6 4
Na raspolaganju su nam 100kg sirovine S1 i 120kg si-
rovine S2 dnevno. Proizvodi se pakuju na mašini koja
troši dva sata za m3 za rastvor P1 , jedan sat za m3 za
rastvor P2 i jedan sat za m3 za rastvor P3 .
Zarada po m3 od rastvora P1 je 50e, od rastvora P2 je
30e, od rastvora P3 je 40e.
Sa kojim planom dnevne proizvodnje se ostvaruje mak-
simalna zarada?

Za plan proizvodnje uvodimo veličine:

x1 = količina rastvora P1 [m3 ]
x2 = količina rastvora P2 [m3 ] 2 x1 x2 x3 w1 w2 w3
x3 = količina rastvora P3 [m3 ] x3 0 1/7 1 2/7 0 −3/7 128/7
w2 0 26/7 0 −4/7 1 −8/7 248/7
z = zarada [e]. x1 1 3/7 0 −1/7 0 5/7 20/7
0 −20/7 0 30/7 0 130/7 6120/7
z = 50x1 + 30x2 + 40x3 → max
3x1 + 2x2 + 5x3 ≤ 100
4x1 + 6x2 + 4x3 ≤ 120
3 x1 x2 x3 w1 w2 w3
2x1 + x2 + x3 ≤ 24
x3 −1/3 0 1 1/3 0 −2/3 52/3
x1 ≥ 0, x2 ≥ 0, x3 ≥ 0. w2 −26/3 0 0 2/3 1 −22/3 32/3
x2 7/3 1 0 −1/3 0 5/3 20/3
20/3 0 0 10/3 0 70/3 2680/3
0 x1 x2 x3 w1 w2 w3
w1 3 2 5 1 0 0 100
w2 4 6 4 0 1 0 120 Ne treba proizvoditi rastvor P1 , treba proizvoditi 20
3 =
w3 2 1 1 0 0 1 24 3 52 3
6.66667m rastvora P2 i 3 = 17.33333m rastvora P3 i
−50 −30 −40 0 0 0 0
ostvariće se zarada od 2680
3 = 893.33e.

1 x1 x2 x3 w1 w2 w3
w1 0 1/2 7/2 1 0 −3/2 64
w2 0 4 2 0 1 −2 72
x1 1 1/2 1/2 0 0 1/2 12
0 −5 −15 0 0 25 600
 Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad Broj indeksa
Saobraćajni odsek, V godina Prezime i ime

Operaciona istraživanja - deo 2

21. III 2010. godine

Na grafu su strelicama obeleženi putni pravci izmed̄u čvorova N = {A, B, C, D, E, F, G}. Vreme u minutama
potrebano da se pred̄e odred̄eni put je dato na granama.
Napisati u matričnom obliku problem linearnog programiranja koji odgovara problemu nalaženju najbržeg puta od
svih čvorova do čvora G i odrediti matrice.
cT x → min , Ax = −b , x ≥ 0
   
−1 −1 −1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1

 1 0 0 −1 −1 −1 0 1 0 0 0 0 0 0 1 


 1 


 0 1 0 1 0 0 −1 −1 1 0 0 1 0 0 0 


 1 

A=
 0 0 0 0 1 0 0 0 −1 −1 −1 0 0 1 0 , b = 
  1 ,


 0 0 0 0 0 1 1 0 0 1 0 −1 −1 0 1 


 1 

 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 −1 −1   1 
0 0 1 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 0 0 −6
h i
c= 10 36 50 23 13 12 12 21 12 14 3 12 24 3 18
Polazeći od pokrivajućeg stabla {AB, BC, CG, DE, EG, FE} rešiti problem nalaženja najbržeg puta od svih čvorova
do čvora G.
1
-54 -46
A

1 3 -4 1 11 4
10 36 50

1 1 2 3 8 1
23 21 -44 -21 0 -36 -21 0
B C G
-6 -5 -5
9 9
7 3 15 5
13 12 12 24
12
15 15
-8 2

1
14 1 1
D E -38 -24 -38 -24
1
18 -1 1 -1 1
3 7 7

1 F -42 -42

-46 -46

1 11 4 1 11 4 Najbrži put do čvora G je:

8 2 8 3
A B C D E F
-36 -21 0 -36 -21 0
46 36 21 33 24 42
1 2
9 9
10 4 10 3
minuta.
15 15
2 2

5 5
-33 -24 -33 -24

-6 1 6 6
12 1

-42 -36
Rešiti transportni problem izmedju snabdevača S1 , S2 i P1 P2 P3 zalihe
S3 i potrošača P1 , P2 i P3 , ako su cene transporta, zalihe S1 8 4 5 7
snabdevača i potrebe potrošača dati u tabeli: S2 3 5 2 5
S3 7 6 9 8
potrebe 6 5 9

8 4 5
(5) (2) 7 4
3 5 2
5 (3) (−3) 4
7 6 9
1 5 2 0
7 6 9

8 4 5
(2) (−1) 7 1
3 5 2
3 (3) 2 4
7 6 9
3 5 (3) 0
7 6 6

8 4 5
(3) 3 4 0
3 5 2
(1) (4) 5 3
7 6 9
6 2 (2) −2
5 4 5

Optimalna tabela.
ζ ∗ = 4 × 3 + 5 × 4 + 2 × 5 + 7 × 6 + 6 × 2 = 96
 Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad Broj indeksa
Saobraćajni odsek, V godina Prezime i ime

Operaciona istraživanja - deo 3

21. III 2010. godine

U službi 988 ima četiri ulazne linije. U trećoj smeni rade dva operatera koji koriste ulazne linije. Treća smena traje
od 22 do 06 časova, u njoj bude prosečno 800 poziva koji stižu po Poasonovoj raspodeli. Klijenti ne odustaju ako im
se operater ne javi odmah. Ako su sve linije zauzete, klijenti dobijaju signal za zauzeto. Vreme opsluživanja jednog
poziva ima eksponencijalnu raspodelu sa očekivanjem 25 sekundi, nezavisno od klijenta do klijenta.

a) Napisati sistem diferencijalnih jednačina koji opisuje dati sistem masovnog opsluživanja.

b) Naći matricu prelaza Λ, parametre µ i λ .

c) Izračunati ergodične verovatnoće.

d) Koliki je očekivani broj zauzetih linija?

e) Koliki je prosečan broj klijenata koji dobiju zauzet signal u trećoj smeni?

f) Koliko vremena u trećoj smeni je prvi operater slobodan?

Ovo je sistem masovnog opsluživanja M/M/2/4.

a) p′ (t) = p(t) · Λ, p(0) = (1, 0, 0, 0, 0) .

b) λ = 100h−1 i µ = 3600/25h−1 = 144h−1 .

−λ λ
 
0 0 0
 µ −(λ + µ ) λ 0 0 
Λ= 0 2µ −(λ + 2µ ) λ
 
0 .

 0 0 2µ −(λ + 2µ ) λ 
0 0 0 2µ −2µ

c)
λ λ2 λ3 λ4
s0 = 1 + + 2 + 3 + 4 = 2.04837 .
µ 2µ 4µ 8µ
Ergodične verovatnoće su:

1 λ λ ∗ ∗ λ ∗ ∗ λ ∗
p∗0 = , p∗1 = p∗0 , p∗2 = p1 , p3 = p2 , p4 = p .
s0 µ 2µ 2µ 2µ 3

p = [p0 , p1 , p2 , p3 , p4 ] = [0.4882, 0.3390, 0.1177, 0.0409, 0.0142]

4
d) Očekivani broj zauzetih linija je L = ∑ kp∗k = 0.75385.
k=0

1
e) Prosečno 800 · 8h · p∗4 = 90.88 klijenata u trećoj smeni dobija zauzet signal.
h
f) Prosečno, prvi šalter je slobodan (p∗0 + 12 p∗1 ) · 8 = 661.77min.