Ulema Defterleri

XVI.
Yüzyıl Osmanlı
Ulema Defterleri
Ercan Alan-Abdurrahman Atçıl
www.tuba.gov.tr
XVI. Yüzyıl Osmanlı Ulema Defterleri
Türk-İslâm Bilim Kültür Mirası Dizisi: 22
Hazırlayanlar
Ercan Alan (Dr. Öğr. Üyesi)
Abdurrahman Atçıl (Dr. Öğr. Üyesi)
Editör
Bilgin Aydın (Prof. Dr.)
ISBN: 978-605-2249-16-1
Ankara, 2018
Yayın Sürecinde Emeği Geçenler

Elif Kanat
Tasarım ve Uygulama
Murat Acar
Proje Sorumlusu (TÜBA Başkanı)

Ahmet Cevat Acar (Prof. Dr.)
Proje Yayın Kurulu

Atilla Bir (Prof. Dr.)
Derya Örs (Prof. Dr.)
Erhan Afyoncu (Prof. Dr.)
Hüseyin Gazi Topdemir (Prof. Dr.)
Hüseyin Sarıoğlu (Prof. Dr.)
M. Fatih Andı (Prof. Dr., Proje Yürütücüsü)
Muhittin Macit (Prof. Dr.)
Mustafa Çiçekler (Prof. Dr., Proje Yürütücüsü)
Mustafa Kaçar (Prof. Dr.)
www.tuba.gov.tr
Proje Yayın Koordinatörleri ve Danışmanları
H. Ahmet Arslantürk (Doç. Dr.)
Cahid Şenel (Doç. Dr.)
Proje İdari İşler Sorumlusu

Duygu Erol
Baskı
Ses Reklam Paz. Turizm San. ve Tic. Ltd. Şti.
Mebusevleri Ayten Sk. 28/7 Çankaya - ANKARA
© Türkiye Bilimler Akademisi 2018

Bu kitabın tüm yayın hakları saklıdır.
Yayıncının izni olmadan hiçbir şekilde çoğaltılamaz.
Kullanılan görsellerin yayın izinleri ile ilgili

maddi-manevi sorumluluklar eseri hazırlayanlara aittir.
TÜRKİYE BİLİMLER AKADEMİSİ

Piyade Sokak - No: 27 Çankaya - ANKARA
bilimklasikleri@tuba.gov.tr
0 312 442 29 03
www.tuba.gov.tr
ERKEN DÖNEM OSMANLI
İLMIYE TEŞKILATI KAYNAKLARI
XVI. Yüzyıl Osmanlı
Ulema Defterleri
Hazırlayanlar
Ercan Alan - Abdurrahman Atçıl
www.tuba.gov.tr
www.tuba.gov.tr
Büyük gelecekler, büyük geçmişlerin bilgi ve birikimi üzerine inşa
edilir.
Türkiye, ihtişamlı bir medeniyetin ve zengin bir tarihin meydana
getirmiş olduğu büyük bir birikimin varisidir. Kökleri bilime,
bilgiye, hikmete ve irfana dayanan bu birikim, ülkemizin gele-
ceğinin inşası gayretlerinde de en önemli referansımız olmalıdır.
Bu büyük birikimden yararlanmadığımız takdirde, geçmişimizi
“müzelik bir emtia”ya dönüştürürüz, sağlıklı bir gelecek inşa
edemeyiz.
Zira tarih, sadece geçmişte olup biten değil, aynı zamanda bugü-
ne kalan, yarına da aktarılacak olandır. Milletler tarihte yalnızca
geçmişlerini değil, geleceklerini de ararlar. Geçmişiyle barışama-
yan, tarihini yorumlayamayan, ecdadına yabancılaşan milletler,
sağlıklı bir gelecek inşa edemezler.
Çağımıza ve geleceğe yapacağımız etki bakımından, sahip oldu-
ğumuz zengin mirası yeniden ve daha güçlü biçimde harekete
www.tuba.gov.tr
geçirmemiz gerekiyor. Türkiye Bilimler Akademisi tarafından
yürütülen “Türk-İslâm Bilim ve Kültür Mirası Projesi”ni, işte bu
amaca yönelik bir çalışma olarak değerlendiriyorum.
Proje kapsamında, sosyal bilimler, İslâmî ilimler, Türkiyat, sağ-
lık ve tabiat bilimleri ve teknik bilimler alanlarında hazırlanan
eserlerin, bilim ve kültür hayatımıza kazandırılmasını takdirle
karşılıyorum.
Bu vesileyle, eserlerin müelliflerini rahmet ve şükrânla yâd ediyor,
projenin hayata geçirilmesinde görev alan bilim adamlarımız ile
TÜBA mensuplarını kutluyorum.
Recep Tayyip Erdoğan

T.C. Cumhurbaşkanı
www.tuba.gov.tr
Takdim
Sürdürülebilir kalkınma; “güçlü makroekonomik politikalar”

ile “rekabeti odağına alan yapısal reformların” bir arada uy-
gulanması ile mümkündür. Rekabette söz sahibi olabilmek ise;
bilimsel ve teknolojik gelişmelerden en iyi şekilde faydalanmak,
bu gelişmeleri içselleştirmek ve bir sonraki adımı da tasarlamakla
mümkün oluyor. Bunu başarabilen ülkeler gelişmişlik konusunda
rakiplerini geride bırakıyor ve küresel ekonomide daha fazla söz
sahibi olmaya başlıyor.
Bilimsel ve teknolojik gelişme “yeni”, “daha iyi” ve “keşfedilme-
www.tuba.gov.tr
miş” olanı arama çabasıdır. Fakat bu çaba, geçmişten asla kopuk
değildir. Geçmiş mirasın çok daha iyi anlaşılması, geleceğin daha
sağlam inşası için bir zorunluluk olarak karşımıza çıkıyor. Türki-
ye tam da bu noktada, bulunduğu coğrafya ve sahip olduğu eşsiz
tarihi ve kültürel birikimiyle ciddi bir karşılaştırmalı üstünlüğe
sahiptir. Türk-İslâm medeniyetinin kadim bir üyesi olarak; in-
sanlığın bilimsel, teknik ve kültürel gelişimine çok somut katkıları
olan bir medeniyetin mirasçısıyız.
Türk-İslâm medeniyetine ait eserlerin gün ışığına çıkarılması;
yeni kuşakların geçmişten feyz alarak daha güçlü bir motivasyonla
yola devam etmesine katkı sağlayacaktır. Bu eserler ayrıca, bilim,
Ar-Ge ve yenilikçilik konusundaki politikalarımız için de girdi su-
narak, farklı bakış açılarından faydalanma imkanı verecektir. Bu
kapsamda, Sayın Cumhurbaşkanımızın himayelerinde, Türkiye
Bilimler Akademisi (TÜBA) tarafından yürütülen “Türk-İslâm
Bilim Kültür Mirası Projesi”ni çok değerli ve benzersiz bir adım
olarak görüyorum. Proje; matematik, astronomi, tarih, coğraf-
ya, edebiyat ve felsefe gibi alanlarda saygıdeğer İslâm âlimleri
tarafından hazırlanan eserleri bilim dünyasına kazandırmayı
amaçlıyor.
Yüksek himayeleri için Sayın Cumhurbaşkanımıza şükranlarımı-
zı arz ediyorum. Başta TÜBA çalışanları olmak üzere, bu çok
kıymetli proje için emeği geçen herkesi içtenlikle tebrik ediyo-
rum. Eserlerin yazarlarını rahmet ve hayırla yâd ediyor, Projenin
Milletimizin bilimsel ve topyekün kalkınması için yararlı olmasını
diliyorum.
Mustafa Varank
T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanı
www.tuba.gov.tr
Sunuş
Günümüzde bilim ve yenilikçilik, ulusal kalkınma ile uluslararası

rekabette göreli üstünlük sağlamada belirleyici stratejik faktörler
haline gelmiştir. Toplumların bilim ve yenilikçilik performansı
açısından, toplumda bilimin, bilimsel düşünce ve yaklaşımların
önemsenmesi, teşvik edilmesi ve yaygınlaştırılması ile gençlerin
bilim ve araştırma alanına yönlendirilmesi, özel bir öneme sa-
hiptir. Bu hususlar, dünyadaki muadilleri gibi ulusal akademimiz
Türkiye Bilimler Akademisi TÜBA’nın da öncelikli amaç ve
görevleri arasında yer alır.
Bilim ve yenilikçilik performansı, güncel imkân ve kaynaklar
www.tuba.gov.tr
yanında tarihsel birikim ve mirasın değerlendirilmesini de gerek-
tirir. Millet olarak, önemli bir bölümü gün ışığına çıkarılmayı ve
değerlendirilmeyi bekleyen zengin bir bilim ve kültür mirasına
sahip bulunuyoruz. Bu mirasın daha görünür ve yararlanılır
kılınması, bugünkü ve gelecekteki performansımız ve ulusal he-
deflerimize ulaşmamız açısından büyük önem taşımaktadır.
Tarihsel birikim ve mirasın ortaya çıkarılması ve değerlendirilmesi,
diğer yararları yanında, başarılı bir performans için gerekli özgü-
ven ve motivasyona yapacağı katkı bakımından da büyük önem
taşır. Uluslararası yarışta son iki yüzyıldır ve günümüzdeki göreli
konumumuz ile geleceğe yönelik yüksek amaçlarımız dikkate alın-
dığında, bireysel ve toplumsal düzeyde sağlıklı bir benlik/kimlik ve
özgüven inşası ile güçlü bir motivasyon ikliminin oluşturulmasına
gerek olduğu ve bu konuda her Türk vatandaşı ve kurumunun
katkı ve destek sağlamasının ulusal bir görev olduğu açıktır.
TÜBA Türk-İslâm Bilim Kültür Mirası Projesi, Akademimiz ta-
rafından bu düşünceler doğrultusunda, Kalkınma Bakanlığı’nın
mali desteğiyle 2014 yılında başlatılmıştır. Proje ile, Türk-İslâm
medeniyeti havzasında, fen, mühendislik, Türkiyat, sosyal bilim-
ler, dinî ilimler gibi alanlarda eski-farklı Türk lehçeleri ile diğer
dillerde üretilmiş, uzman bilim insanlarımızca seçilen 100 eserin,
imkân ve ihtiyaca göre transliterasyonu, tıpkıbasımı ve/veya ter-
cümesi yapılarak yayımlanması yoluyla bilim ve kültür âleminin
ve gelecek kuşakların istifadesine sunulması hedeflenmiştir.
TÜBA Türk-İslâm Bilim Kültür Mirası Projesi, çok sayıda pay-
daşın doğrudan ve dolaylı katkı ve desteklerinin eseridir.
Türk-İslam Bilim Kültür Mirası Projemizin başlangıçtan beri
Sayın Cumhurbaşkanımızca desteklenmesi ve bu yıl Cumhurbaş-
kanlığı himayelerine alınmış olması, Akademimiz açısından bü-
yük bir onur kaynağı olmuştur. Bilime ve projemize verdikleri çok
değerli destek ve yüksek himayeleri için Sayın Cumhurbaşkanımız
Recep Tayyip Erdoğan’a kalbî şükranlarımızı arz ediyorum.
Bugüne kıyasla oldukça kısıtlı koşullarda bu eserleri kaleme alan
bilim ve kültür tarihimizin kahramanlarını rahmet ve şükranla
yâd ediyorum. Bu eserlerin çoğaltılması, saklanması ve bugüne
ulaşmasında rol alan isimsiz kahramanları da saygıyla anıyorum.
www.tuba.gov.tr
Eserlerin transliterasyonu, tıpkıbasımı ve/veya tercümesi ve
tahlilini yaparak günümüzün ve geleceğin okuyucu ve araştırma-
cılarına ulaşmasını sağlayan bilim insanlarımıza müteşekkiriz.
Yayına hazırlık ve basım sürecinde rol alan Akademi üyelerimiz,
bilim insanlarımız ve çalışanlarımız ile projeye katkı sağlayan
tüm paydaşlarımıza da teşekkür ediyorum.
TÜBA Türk-İslâm Bilim Kültür Mirası Projesi kapsamında
yayımlanan eserlerin Milletimizin bilimsel ve topyekün gelişimi
ile medeniyet ihyası/inşası süreci bakımından yararlı olmasını
diliyorum.
Prof. Dr. Ahmet Cevat Acar

TÜBA Başkanı
İçindekiler
Takdimler ve Sunuş
Önsöz ........................................................................................................................................................................................................................................... 13
Giriş .................................................................................................................................................................................................................................................. 15
I. Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi (TSMA) Mülazım Defterleri .......................................................... 19

TSMA D. 9555 .......................................................................................................................................................................................................... 21
TSMA D. 5605.1 ..................................................................................................................................................................................................... 35
www.tuba.gov.tr
TSMA D. 5605.2 ..................................................................................................................................................................................................... 51
II. Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi (TSMA) Müderris ve Kadı Defterleri .......................... 59
TSMA D. 9802 .......................................................................................................................................................................................................... 61
TSMA D. 10159 ...................................................................................................................................................................................................... 69
TSMA D. 5781.1 ..................................................................................................................................................................................................... 79
TSMA D. 5375 .......................................................................................................................................................................................................... 87
TSMA D. 699 .............................................................................................................................................................................................................. 99
TSMA D. 8823.1 ................................................................................................................................................................................................. 119
TSMA D. 10053 .................................................................................................................................................................................................. 203
TSMA D. 5604 ...................................................................................................................................................................................................... 221
TSMA D. 5832.1 ................................................................................................................................................................................................. 235
Dizin ............................................................................................................................................................................................................................................. 255
Örnek Defter Görüntüleri ................................................................................................................................................................... 265

www.tuba.gov.tr
Önsöz
Osmanlı ulema hiyerarşisinin en üst yöneticileri olan Rumeli ve

Anadolu kazaskerlerinin bürokratik faaliyetlerini yansıtan ve bu
faaliyetlerin sonucu ortaya çıkan ulema defterleri, İmparatorlu-
ğun sahip olduğu bürokratik sistemin, idari anlayış ve düşünce-
nin belgeleri olarak XVI. yüzyıl için değerli bir kaynak grubunu
teşkil etmektedir. Bu defterler ilmiye ve ulema tarihi çalışmaları
için birincil kaynaklar olarak Osmanlı tarihi araştırmalarına zen-
ginlik katacak bir niteliğe sahiptir.
Bu çalışmada neşredilen defterler, Osmanlı ulemasının hayat
www.tuba.gov.tr
hikâyelerini, kariyer sistemini, ilmiye teşkilatının XVI. yüzyıldaki
durumunu ve gelişimini, ulemanın sosyal tabanını, mülazemet
sisteminin şekillenişini, ulema sosyal hareketliliğini, Arap ve
Acem ulemasının Osmanlı sistemine katılımını belgelemesi ba-
kımından büyük önem taşımaktadır. Özellikle mülazemet siste-
mi, kaza idaresi ve kadılık sisteminin XVI. yüzyıldaki gelişimi,
medrese teşkilatı ve derecelendirilmesi, medreselerin XVI. yüzyıl
boyunca yaygınlaştırılması hususlarında defterler bilinenlerden
farklı ve önemli veriler sunmaktadır.
Bu çalışmanın ortaya çıkmasındaki teşviklerinden dolayı Prof.
Dr. İsmail Erünsal’a, Farsça metnin tercümesindeki katkıları
dolayısıyla Prof Dr. Mustafa Çiçekler ve Dr. Akram Nejabati’ye,
metnin daha düzenli bir şekil almasındaki önerileri için Prof. Dr.
İlhami Yurdakul’a teşekkürü borç biliriz.
www.tuba.gov.tr
Giriş
Osmanlı ilmiye teşkilatına ait arşiv belgeleri İstanbul kütüphane ve arşivlerinde

dağılmış halde bulunmaktadır. Şeyhülislam ve kazaskerler XIX. yüzyıla kadar
idari faaliyetlerini kendi konaklarında yürüttüğü için düzenli kurumsal arşiv-
leri oluşmamış ve ulemaya ait kayıtlar da günümüze seri bütünlüğünü yitirmiş
olarak intikal etmiştir. Erken dönem Osmanlı ulemasının hayatlarına dair
bilgiler buna bağlı olarak sadece biyografik kaynaklardan öğrenilebilmektedir.
XVI. yüzyıl Osmanlı ilmiye teşkilatına ait biyografik kaynaklar birkaç eserle
sınırlı olup bunlar da Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan itibaren görev yapmış
yüksek dereceli ulema hakkında bilgi vermektedir. Bu tür kaynakların ilki olan
Taşköprüzâde Ahmed Efendi’nin Eş-Şakâiku’n-Nu‘maniye fî Ulemâi’d-Devleti’l-Os-
www.tuba.gov.tr
maniyye adlı eseri Osman Gazi’den kendi yaşadığı döneme kadar olan ulema
ve meşâyihi tanıtmaktadır. Arapça olarak yazılan bu eserin daha müellifinin
sağlığında tercüme ve zeyillerinin yapılmış olması bu alandaki önemini gös-
termektedir. Arap tabakat geleneği dikkate alınarak hazırlanan eser bu alanda
örnek bir metin olarak kabul görmüş ve kendisinden sonra hazırlanan ulema
biyografileri Şakâik’ın zeyli olarak kaleme alınmıştır.1 Eser Âşık Çelebi (ö.1572)
tarafından Türkçe’ye tercüme edilmiştir. Âşık Çelebi esere aynı zamanda 42
kişinin biyografisini ilave ederek bir de Arapça zeyil yazmıştır. Tetimmetü’ş-Şakâi-
ku’n-Nu‘maniye adlı bu zeyil, Şakâik zeyillerinin öncüsü olmuştur. 2
Abdülkadir Özcan, “Tabakat-Osmanlı Dönemi”, DİA, c.39, s.299-301; Abdülkadir Özcan, “Os-
1
manlı Edebiyatında Zeyil Geleneği”, Kitaplara Vakfedilen Bir Ömre Tuhfe: İsmail E. Erünsal’a Armağan,
hazırlayanlar: Hatice Aynur, Bilgin Aydın, Mustafa Birol Ülker, İstanbul : Ülke Yayınları, 2014. 1.
c. s.831-848.
XVI. yüzyıl Osmanlı ulemasının biyografilerine ait eserler ve zeyilleri için bkz: Özcan, “Zeyil Gele-
2
neği”, s.832-835.
16 XVI. YÜZYIL OSMANLI ULEMA DEFTERLERI
XIV ve XV. yüzyıla ait arşivleri günümüze ulaşmamış olan Osmanlı ilmiye
teşkilatının XVI. yüzyıla ait arşiv kaynakları ise çok sınırlı sayıda olup bunlar-
dan çok az bir kısmı neşredilmiş veya kaynak olarak kullanılmıştır. Özellikle
de Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi’nde mahfuz bulunan bu türden kaynaklar ya
daha az tanınmıştır ya da hiç bilinmemektedir.3 Bu çalışmada Topkapı Sarayı
Müzesi Arşivi’nde bulunan XVI. yüzyıla ait ulema defterleri neşre hazırlan-
mıştır. Neşredilen defterler muhteva itibarıyla birbirinden çok farklı olup bir
seri veya konu bütünlüğü teşkil etmemektedir. Kronolojik bir düzene sahip
bulunmayan ve ihtiva ettiği bölgeler bakımından sürekli değişiklik gösteren
defterler, hazırlanış gayelerine göre farklı şekillerde tasnif edilebilirler.
Bu çalışmada neşredilen defterler, “Mülazım Defterleri” ve “Kadı ve Müderris
Defterleri” başlığı altında gruplandırılmış olup II. Bayezid döneminden başla-
makta Kanuni dönemi sonlarına kadar devam etmektedir. Defterlerin en eski
tarihli olanları başlangıç tarihleri itibarıyle mülazımlara ait olanlardır. Bunlar
Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi’nde bulunan D. 9555, D. 5605.1 ve D. 5605.2 ve
numaralı defterlerdir. Bu defterlerden 9555 numaralı defter, II. Bayezid döne-
minin başlarına ait kayıtlarla başlamakta ve Kanuni dönemi başlarına kadar de-
vam etmektedir. Defter, mülâzemet sisteminin teşekkülü dönemine ait ilk belge
olması dolayısıyla dikkate değerdir. Defterdeki ilk kayıtlar II. Bayezid’in Çöke
yaylasına çıktığı dönemde verilen mülazımlarla ilgilidir. II. Bayezid’in Çöke
yaylasına çıktığı tarih; kaynaklarda 890 yılının Safer ayı olarak geçmektedir.
Bu da Miladi 1485 yılına tesadüf etmektedir ki, bunlar günümüze ulaşan en
www.tuba.gov.tr
eski tarihli mülâzemet kayıtlarını oluşturmaktadır. Defter, mülâzemet sisteminin
XV. yüzyılın sonlarında, II. Bayezid zamanında şekillendiğini göstermekte ve
sistemin ilk dönemine dair ayrıntılı bilgi vermektedir. D. 9555 numaralı mülâ-
zemet defteri, Rumeli Kaskerlik Ruznamçeleri serisinde yer alan ve bilinen ilk
XVI. yüzyıl Osmanlı ilmiye teşkilatına ait arşiv kaynaklarından çok azı neşredilebilmiştir. Bu alanda-
3
ki ilk teşebbüsler Turan Gökçe tarafından yapılmış ve Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi’ndeki iki defter
neşredilmiştir: “Anadolu Vilayeti’ne Dâir 919 (1513) Tarihli Bir Kadı Defteri”, Ege Üniversitesi Edebiyat
Fakültesi Tarih İncelemeleri Dergisi, 9 (1994), s.215-259; Turan Gökçe, “934 (1528) Tarihli Bir Deftere Göre
Anadolu Vilayeti Kadılıklar ve Kadıları”, 3 Mayıs 1944 50. Yıl Türkçülük Armağanı Akademik Kitabı, İzmir
1994, s.78-79. Ercan Alan ise Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi’ndeki defterlerden bu kitapta bulunan
dördünü inceleyerek neşretmiştir: TSMA, d. 5604 numaralı defter (Kadılık Kısmı): “934 (1528) Tarihli
Bir Belgeye Göre Rumeli’de Kadılık Müessesesi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 46,
20 Ekim 2016, s. 168-177; TSMA, d. 699: “Yeni Bir Belgeye Göre XVI. Yüzyılın İlk Yarısında Rumeli
Sancakları, Kazaları ve Kadılar”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı: 33, Kasım 2016, s. 337-377;
TSMA, d. 5605.1: “Yeni Bir Belgeye Göre XVI. Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı Mülazemet Sistemi”,
Osmanlı Araştırmaları, Sayı: 49, İstanbul, 2017, s. 89-124; TSMA, d. 10053: “Yeni Bir Belgeye Göre XVI.
Yüzyılın İlk Yarısında Rumeli Medreseleri ve Müderrisleri”, Turkish Studies, 12/1 (2017), 1-32.
Giriş 17
mülâzemet ruznamçesi olan 951-959 (1544-1556) tarihli ruznamçeden 59 yıl

önce düzenlenmiş kayıtları ihtiva etmekte olup mülâzemet sisteminin II. Baye-
zid döneminin başlarında mevcut olduğunu ortaya koymaktadır. Defter, Ka-
nuni öncesi mülâzemet sistemini yansıtması ve Ebussuud düzenlemeleri öncesi
mülâzemetin varlığını kanıtlaması bakımından büyük önem arz eder. Defter-
deki kayıtlar 1533 yılına kadar devam etmektedir. Yine II. Bayezid döneminde
hazırlanmış olan D. 5605.1 numaralı mülazemet defteri, 906-911 (1501-1506)
tarihleri arasındaki mülazemet kayıtlarını ihtiva eder. D. 5605.2 numaralı def-
ter Kanuni devrinin sonlarına doğru mevali seviyesindeki âlimlerin her birinin
verdiği mülazım sayısını vermektedir.
Neşredilen defterlerin ikinci grubunu kadı ve müderrislerin biyografi ve tayin
kayıtlarını ihtiva eden defterler oluşturmaktadır. Bu serideki en eski tarihli defter,
TSMA D. 9802’de kayıtlı olan müderris defteridir. II. Bayezid dönemine ait olan
bu defter, defterde yer alan müderrislerin biyografilerinden hareketle 1510-1513
yılları arasına tarihlenebilir. Defter, medrese sisteminde müderrislerin terfi ede-
cekleri alanları belirlemek üzere düzenlenmiştir. Osmanlı ilmiye bürokrasisinde
müderrislerin kabiliyet ve liyakat durumlarının değerlendirilip hangi görevler
için uygun olduklarına dair görüşlerin yer aldığı defter, ilmiye teşkilatındaki terfi
sistemine ışık tutması ve XVI. yüzyıl başlarındaki yüksek dereceli müderrislerin
topluca bir değerlendirmesini yapması bakımından önemli bir kaynaktır.
D. 10059 numaralı defter, Rumeli bölgesi kadılıklarını içermekte olup, defter-
de herhangi bir tarih bulunmamaktadır. Fakat defterde Efdalzade ve Yunus
www.tuba.gov.tr
Paşa’nın isimlerinin geçmesinden hareketle defterin II. Bayezid döneminde
tutulduğunu söyleyebiliriz. Defter, Rumeli kazaları ve kadılıkları hakkında
günümüze ulaşmış en eski tarihli belgelerden biridir. Defter muhtevası bakı-
mından XVI. yüzyılda bu tür değerlendirmelerin yapıldığı en eski tarihli arşiv
belgesi olması bakımından önemlidir.
D. 5781.1 numarada kayıtlı olan defter, Farsça olup Yavuz Sultan Selim dönemi
başlarına aittir. Dönemin yüksek dereceli uleması hakkında değerlendirmeler
ihtiva eden defterde herhangi bir tarih mevcut olmadığı için ancak defterde yer
alan ulemanın biyografilerinden hareketle bir tarih aralığı tespit edilebilmekte-
dir. Bu tarih de muhtemelen 1513-1516 yılları arasında olmalıdır. Defter fiilen
müderrislik veya kadılık görevini yürüten müderris ve kadıların ilmi ve edebi
niteliklerini ve tekaüd durumlarını değerlendirmektedir.
D. 5375 numaralı defter XVI. yüzyılın başında, muhtemelen Yavuz Sultan Se-
lim’in 1512’de tahta çıkışı üzerine, o dönemdeki ulema hakkında tutulmuştur.
İçerisinde, muhtelif başlıklar altında Rumeli’deki kadı ve müderris tayinleri ve

mülazım kayıtları yer almaktadır.
D. 699 numaralı defter, Rumeli ve Anadolu sancak ve kazalarında bilfiil gö-
rev yapan ve mazul durumda olan kadıların listesini vermektedir. Defterin ilk
bölümü, “Defter Rumeli’nde Vâki‘ Olan Kadılıklarda Bi’l-fi‘l Mansûb Olan
Kuzâtın Esâmisin Beyân İder.” başlığı ile başlamakta ve 1-10 Muharrem 928
(1.12.1521-10.12.1521) tarihi verilmektedir. Bunu Rumeli’den mazul kadılar
ile Anadolu’nun mansub ve mazul kadılarının kayıtları takip etmektedir.
Defterler arasında en hacimli olanı Kanuni dönemi başlarına ait olan D.
8823.1 numaralı defterdir. Defter 929 (1523) yılında Anadolu kazaskerliğine
bağlı olarak görev yapan ulemanın listesini içermektedir. Livalar esas alına-
rak düzenlenmiş olan bu defterde, Anadolu Arab ve Diyarbekir bölgesindeki
müderrisler, kadılar, mazul müderrisler, mazul kadılar, buk‘alarda görevli mü-
derrisler ve buk‘alardan mazul müderrisler ve yeni mülazımlara dair biyografik
kayıtlar bulunmaktadır. Söz konusu âlimlerin isimlerine ilaveten aldıkları eği-
tim, bürokratik sisteme giriş şekli ve mevcut görevi hakkında bilgi verilmekte-
dir. Eğer ma‘zûl ise en son görev yaptığı pozisyon, yeni mülazım ise mülazemet
aldığı hoca bildirilmektedir.
İstanbul, Bursa ve Edirne müderrisleri için düzenlenmiş ve 933 (1527) tarihli
olan D. 10053 numaralı defter muhtevası bakımından bir öncekine benzer
biyografik kayıtları ihtiva etmektedir. Aynı mahiyette olan D. 5604 ise D.
www.tuba.gov.tr
10053’ün bir özeti durumunda olup 934 (1528) tarihlidir. D. 5604, D. 10053’ün
özeti olmakla beraber bazı ilave bilgiler de ihtiva eder. D. 10053’te tayin tarih-
leri yer almazken ikinci defter, ilkinde ihmal edilen tayin tarihlerini de verir.
Bu defterin düzenleniş gayesi, herhalde ilkinde ihmal edilen bu bilgileri ilave
etmek olmalıdır.
Seride sonuncu olarak neşredilen ve D. 5832.1 numarada kayıtlı olan defter
1572 yılı civarında yazılan ve mevali kariyerine girmiş olan ulemanın atama
ve terfileriyle ilgili kayıtları ihtiva etmektedir. Defter mevali kariyerindeki basa-
makları teşkil eden şeyhülislamlık (fetva), kadıaskerlikler, büyük kadılıklar, bazı
büyük şehirlerin müftülükleri ve yüksek dereceli müderrislerin bir listesini içer-
mektedir. Ayrıca bu görevlerden her birine 1551’den 1572’ye kadar atanmış
âlimlerin isimlerini atanma tarihleri ile birlikte vermektedir.
Bilgin Aydın
I.
TOPKAPI SARAYI MÜZESİ ARŞİVİ (TSMA)
Mülazım Defterleri
www.tuba.gov.tr
www.tuba.gov.tr
TSMA D. 95551
D. 9555, ihtiva ettiği kayıtlar bakımından günümüze ulaşmış en eski müla-

zemet defteridir. Defter, yüzyıllar boyunca sürecek mülâzemet uygulamasının
bilinen sistemli ilk örneği olup mülâzemet sisteminin XVI. yüzyılın hemen
başlarında, II. Bayezid zamanında şekillendiğini göstermekte ve mülâzemet
uygulamasının ilk dönemine dair ayrıntılı bilgi vermektedir. Defterde II. Baye-
zid, Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman dönemine ait mülazemet
kayıtları yer almaktadır. Kayıtların büyük bir çoğunluğu Kanuni dönemine
aittir. Defter, bazı isim yerlerinin boş bırakılmış olmasından ve “Ol zamânın
defteri olmadığıçün esâmi malum olmadı” kaydından da anlaşılacağı üzere
sonradan derlenerek oluşturulmuştur.
Defterdeki ilk kayıtlar II. Bayezid’in Çöke yaylasına çıktığı dönemde verilen mü-
www.tuba.gov.tr
lazımlara aittir. II. Bayezid’in Çöke Yaylasına çıktığı tarih, kimi kaynaklarda 890
yılının Safer ayı olarak geçmektedir.2 Bu da Miladi 1485 yılına tesadüf etmek-
tedir ki, bunlar günümüze ulaşan en eski tarihli mülazemet kayıtlarını oluştur-
maktadır. Bu döneme ait 18 mülazım kaydı bulunmaktadır. Rumeli kadıaskeri
Müeyyed-zâde ve Anadolu kadıaskeri Bedreddin 5’er, Şeyhülislam Ali Çelebi ve
Bursa Müftüsü Ahmed Paşa 4’er mülazım vermişlerdir. Burada kadıaskerlerin,
şeyhülislamdan daha çok sayıda mülazım verdiği göze çarpmaktadır. Ayrıca
Bursa müftüsünün de şeyhülislam kadar mülazım verdiği görülmektedir.
Defterin Yavuz Sultan Selim dönemine ait kayıtları ise 921 (1515-1516) tarihli-
dir. 29 kişilik mülazım kaydının olduğu bu kısımda, daha çok, emekli ulemanın
Bu defter Ercan Alan tarafından hazırlanmıştır.

1
Oruç Beğ Tarihi [Osmanlı Tarihi – 1288-1502], Haz. Necdet Öztürk, İstanbul, 2008, s. 136, ayrıca
2
Anonim Tevârîh-i Âl-i Osman - F. Giese Neşri-, haz. Nihat Azamat, İstanbul, 1992, s. 119.
verdiği mülazımların kayıtları yer almaktadır. Örneğin; bir önceki II. Baye-
zid dönemine ait kayıtta Rumeli kadıaskeri olan Müeyyed-zâde’nin burada
emekli olduğunu ve 5 mülazım verdiğini görmekteyiz. Rumeli kadıaskerliği ile
İstanbul, Edirne ve Bursa kadılıklarından emekli olan ulemadan ve hangi gö-
revden emekli edildiği belirtilmeyen Taci-zâde Sadi Çelebi ve Pîr Emîr’den de
muhtelif sayılarda mülazım yazıldığı görülmektedir. Bu dönemde, mülazımı
yazılan ulema içinde aktif olarak görevine devam eden tek isim; II. Bayezid
döneminde de şeyhülislam olan Ali Çelebi’dir. Şeyhülislam Ali Çelebi’nin üç
talebesi mülazım olarak yazılmıştır.
Defterin büyük kısmını oluşturan Kanuni dönemine ait kayıtlar ise; nevbet-i
ûlâ, nevbet-i sânî ve nevbet-i sâlis şeklinde üç başlık altında toplanmıştır. Nev-
bet-i ûlâ Muharrem 927 (Aralık 1520) tarihli olup Kanuni’nin tahta çıktığı
ilk günlere tesadüf etmektedir. Burada 26 mülazım kaydı yer almaktadır. Bu-
radaki ilk kayıt Yavuz zamanında emekli olarak adı geçen Pir Emir’e aittir.
Kendisinin vefat ettiği ve 4 talebesinin mülazım yazıldığı görülmektedir. II.
Bayezid döneminde Bursa müftüsü olarak görülen ve Yavuz döneminde adı
geçmeyen Ahmed Paşa’nın bu dönemde de Bursa müftülüğü görevine devam
ettiği ve 4 talebesinin mülazım yazıldığı görülmektedir.
Birinci nevbete ilişkin kayıtlar tamamlandıktan sonra “Bunlar sâir mevâlî vir-
düğü vakit virmeyüp te’hîr itmeğin sene 927 Safer’inin on birinde vâki‘ oldu.”
başlığı altında birinci nevbette mülazım vermeyen; ancak daha sonra mülâzım
www.tuba.gov.tr
vermesine izin verilen ulemanın kayıtları yer almaktadır. Buradaki mülazım
sayısı 25’tir. Bu kayıtların bir kısmı 927 (1521) tarihli olmakla beraber bazıla-
rında tarih verilmemiştir. Kayıtların büyük bir kısmını şeyhülislam ve padişah
hocasına ait mülazımlar oluşturmaktadır. II. Bayezid ve Yavuz dönemlerinde
şeyhülislam olan Ali Çelebi’nin, bu dönemde de görevine devam ettiği ve 6
talebesinin mülazım yazıldığı görülmektedir. II. Bayezid zamanında 4, Yavuz
zamanında 3 mülazımı kaydedilen şeyhülislamın; bu tarihte 6 talebesi mülazım
yazılmıştır. Ancak burada en çok mülazımın, padişahın hocası olan Hayreddin
Efendi tarafından verildiği görülmektedir. İlk olarak 8 talebesi mülazım yazıl-
mış; ardından Şevval 927’de (Eylül 1521) Belgrad’ın fethi üzerine 6 talebesi
daha mülazım olmuştur..
Nevbet-i sânî dönemine ait kayıtlar (1523-1524) tarihi ile başlamaktadır. Bura-
da 60 mülazım kaydı yer almaktadır. En çok mülazım veren kişi, 10 mülâzım
ile padişah hocası Hayreddin Efendi’dir. Onu, 7 mülazım ile şeyhülislamlık
görevine devam eden Ali Çelebi takip etmektedir. Burada, şeyhülislamın ver-
M ü l azım D e f te r l e r i 23
diği mülazım sayısında ciddi bir artış görülmektedir. II. Bayezid zamanında 4
Yavuz zamanında 3, ardından birinci nevbette 6 mülazım veren Şeyhülislamın
mülazım sayısı 7’ye çıkmıştır. Şeyhülislamı, 5’er mülazım ile bilfiil Rumeli
ve Anadolu kadıskerleri ile bu görevlerden emekli olan ulema izlemektedir.
Burada dikkati çeken husus; II. Bayezid zamanında kadıaskerlerden daha az
mülazım veren, Yavuz zamanında emekli kadıaskerler ile aynı sayıda mülazımı
kaydedilen şeyhülislamın, bu dönemde, mülazım sayısı bakımından kadıasker-
leri geçmiş olmasıdır.
İkinci nevbet döneminde görevi belirtilmeyen Seydi Çelebi ve Şuca Halife’nin
5’er mülazımı yazılmıştır. Ayrıca 70 akçe yevmiye ile Semaniye medreselerinde
ya da ismi verilmeyen başka medreselerde görev yapan bazı müderrislerin de
2’şer talebesi mülazım yazılmıştır.
Defterdeki son kayıtlar ise nevbet-i sâlis başlığı altında toplanmıştır. Buradaki
kayıtlar 21-30 Cemaziyelahir 939 (18.01.1533-26.01.1533) tarih aralığına
aittir. 88 mülazım kaydı yer almaktadır. Burada ilk olarak; şeyhülislam Ke-
mal Paşa-zâde’nin 10 talebesi mülazım yazılmıştır. Onu padişah hocası takip
etmektedir ve onun da 10 talebesi mülazım yazılmıştır. Kanuni döneminde,
şeyhülislamın verdiği mülazım sayısındaki artışın burada da devam ettiğini
görmekteyiz. İkinci nevbette 7 olan sayı 10’a çıkmış ve padişah hocası ile
şeyhülislamın verdiği mülazım sayısı eşitlenmiştir. Bunları 7 kişi ile bilfiil Ru-
meli ve Anadolu kadıskerleri ile görevleri belirtilmeyen; ancak muhtemelen
www.tuba.gov.tr
kadıaskerlikten emekli Zeyrek-zâde ve Abdülvasi Efendiler takip etmektedirler.
Kadıaskerlerin verdikleri mülazım sayısında da, önceki dönemlere göre bir
artış olduğu görülmektedir. Bilfiil İstanbul, Edirne, Bursa, Mısır kadıları ile
Bursa kadılığından emekli ulema ve 80 akçe yevmiye ile Semaniye, Ayasofya,
Bayezid medreselerinde müderris olan ulemanın da 3’er mülazım verdikleri
görülmektedir. 50 ve 60 akçe yevmiye ile müderris olanların ise 1’er mülazımı
yazılmış, Amasya müftüsünün ise 2 mülazımı kaydedilmiştir.
Defterde Kanuni dönemine ait toplam mülazım sayısı, 199’dur. II. Bayezid
dönemine ait 18, Yavuz dönemine ait 29 kaydın yer aldığı defterdeki toplam
mülazım sayısı 246’dır.
www.tuba.gov.tr
METİN
[1b]
Der-zamân-ı merhûm Sultân Bayezid Han

aleyhi’r-rahmeti ve’r-rıdvân der-yaylak-ı Çöke
An-Mevlânâ Müeyyed-zâde kadıasker-i Rumili

Mevlânâ Davud, Mevlânâ Bedreddin, Mevlânâ Mahmud Çelebi, Mevlânâ
Süleyman, Mevlânâ Ubeyd
An-Mevlânâ Bedreddin kadıasker-i Anadolu

Mevlânâ (Boş), Mevlânâ (Boş), Mevlânâ (Boş), Mevlânâ (Boş), Mevlânâ (Boş)
www.tuba.gov.tr
Ol zamânın defteri olmadığıçün esâmi ma‘lûm olmadı.
An-Mevlânâ Ali Çelebi El-müftî

Mevlânâ Kutbî, Mevlânâ Kûçek, Mevlânâ Kösec, Mevlânâ Hüssam
An-Mevlânâ Ahmed Paşa Müftî-yi Bursa

Mevlânâ Pîr Ahmed, Mevlânâ Saferşâh, Mevlânâ Bedreddin, Mevlânâ Kara
Nasûh
Der-zamân-ı merhûm ve mağfûrun-leh

Sultân Selim Han aleyhi’r-rahmeti ve’r-rıdvân sene 921
An-Mevlânâ Müeyyed-zâde mütekâid

Mevlânâ Hâfız Ahmed, Mevlânâ Kara Seydî Mustafası, Mevlânâ Alaaddin
bin Kasab, Mevlânâ Kemâl Halife, Mevlana Dursun Filibevî
An-Mevlânâ Seydî Rahimetullah Rumili kadıaskerliğinden mütekâid

Mevlânâ Emîr Musa El-mu‘îd, Mevlânâ Manastırlu Abdülkerim, Mevlânâ
Mustafa Çelebi eş-şehîr bi-Zeynüddin Hısmı
[2a]
An-Mevlânâ Nureddin Rumili kadıaskerliğinden mütekâid

Mevlânâ Derviş Çelebi, Mevlânâ Kara Ali Üskübî, Mevlânâ Haydar Musası
An-Mevlânâ Babek Çelebi İstanbul kazâsından mütekâid

Mevlânâ Carullah Çelebi, Mevlânâ Kasab-zâde, Mevlânâ Hasan Çelebi Karasili
An-Mevlânâ Bâlî Halîfe Bursa kazâsından mütekâid

Mevlânâ Davud El-mu‘îd, Mevlânâ Kitelü Çelebi, Mevlânâ Rüstem Çelebi
www.tuba.gov.tr
An-Mevlânâ Pîr Emîr mütekâid
Emîr Dıraz, Sultân Abdullah, Hüssam-ı Kebîr
An-Mevlânâ Ali Çelebi El-müftî

Mevlânâ Şemseddin El-ma‘rûf bi-arak Ahmed, Mevlânâ Sinan Germiyânî,
Mevlânâ Hâbil Karamanî
An-Mevlânâ Birgi-zâde Mustafa Çelebi Edirne kazâsından mütekâid

Mevlânâ Ballu-zâde, Mevlânâ Nebi Hasan Halîfe, Mevlânâ Dursun Halîfe
[2b]
An-Mevlânâ Seydi Ali-zâde Edirne kazâsından mütekâid

Mevlânâ Cemâl, Mevlânâ Kara Murad
An-Mevlânâ Sadi Çelebi Taci-zâde 70 akçe ile mütekâid

Mevlânâ Ali Çelebi Bursevî eş-şehîr bi-ibn-i Dursun
Nevbet-i Ûlâ
Der-zamân-ı hazret-i Sultân-ı a‘zam ve hakan-ı emced
ve efham zillullahi’z-zalîl alâ-kâffeti’l-ümem halledallahu
te‘alâ mülkuhû ve sultânuhû ve efâza ale’l-âlemîne
adluhû ve ihsânuhû fî Muharrem sene 927
An-Mevlânâ Pîr Emîr Rahimehullah

Mevlânâ Nasrullah Geredevî, Mevlânâ Sadi, Mevlânâ Şemseddin Amasiyyevî,
Mevlânâ Muhyiddin Karasi-zâde
An-Mevlânâ Ahmed Paşa Müftî-yi Bursa

Mevlânâ Üveys, Mevlânâ Hayreddin, Mevlânâ Acem Kasım, Mevlânâ Kasım
Çelebi
An-Mevlânâ Seydi Çelebi Anadolu Kadıaskerliğinden mütekâid 927

Mevlânâ Kûçek Hacı, Mevlânâ Ahmed Çelebi bin Kutaz, Mevlânâ Nureddin
[3a]
www.tuba.gov.tr
An-Mevlânâ Hüssam Çelebi el-müderris fî ihdâ’l-medârisi’s-semân
80 akçe ile
Mevlânâ Kemal El-mu‘îd, Mevlânâ Mahmud Çelebi, Mevlânâ Abdi Manav
An-Mevlânâ Seydi Ali-zâde el-mezbûr sâbıkâ

Muslihiddin El-mu‘îd, Muslihiddin Bursevî, Bedreddin El-acem
An-Mevlânâ Kara Bâlî Halîfe el-mezbûr sâbıkâ

Fethullah El-mu‘îd ,Şeyh Mehmed Bursevî, Nasrullah Antalyavî
An-Mevlânâ Kemal Paşa-zâde Anadolu kadıaskerliğinden sonra

Dârülhadis Müderrisi
Hidayetullah Acem Pîr Ahmed El-mu‘îd, Mevlânâ Bâlî
An-Mevlânâ Şuca Edirne ve Bursa kadısı oldukdan sonra mütekâid

Ali Can El-mu‘îd İbrahim el-Edhem Sinan Kocevî
Bunlar sâir mevâlî virdüğü vakit virmeyüp te’hîr itmeğin sene 927
Safer’inin on birinde vâki‘ oldu.
An-Mevlânâ Ali Çelebi el-müftî

Abdülbaki bin Arab vazifeli, Sinan Germiyânî Alaaddin Ahaveyn Muslihiddin
Bolevî Bedreddin Acem Hacı Ali Germiyânî
Mevlânâ Seyfullah Çelebi bin Ahi Çelebi Et-tabîb: Vazîfeli. Bu müstakil
arz olunup mülâzım oldu. Fî evâhir-i Zilkade sene 927
[3b]
An-Mevlânâ Üçbaş Nureddin Sahn’dan Amasya Medresesi’ne git-

dükde mülâzım virdi.
Mevlânâ Sirac, Mevlânâ Bâlî
An-Mevlânâ Nureddin El-kadı bi-Kostantiniyye: Sâbıkâ mütekâi-

dken İstanbul’a kadı olmuşdur. Bu dahi ba‘de zamân arz olunup
mülâzım virdi.
Mevlânâ Alaaddin eş-şehîr bi-Ahaveyn, Mevlânâ Muhyiddin eş-şehîr bi-Kara
Kemal-zâde
www.tuba.gov.tr
An-Mevlânâ Hayreddin Hâce Efendi
Seyyid Mehmed el-ma‘lûl, Ahmed Çelebi ibn-i Pirinççi, Mehmed Çelebi Sof-
yavî Kara Çelebi Karamanî Mehmed Çelebi Kefevî Mevlânâ Davud Mehmed
Çelebi Rumî Mevlânâ Seydi
An-Mevlânâ Hayreddin, mûmâ-ileyh, ba‘de ez-feth-i Belgrad fî Şev-

vâl sene 927
Nokta Abdisi Sinan Çelebi Ali bin Davud Hüseyin Çelebi Baklacı Oğlu Cür-
can Kocevî
Nevbet-i Sâniye
Nevbet-i Mülâzemet-i Uhrâ Bi-emr-i hümâyûn
An-Mevlânâ Hâce Efendi fî sene 930

Salih Çelebi ibn-i Celal Sadi Çelebi Karamanî Salih Rumî Abdi Rumî Bostan
Çelebi Aydınî Ferruh Karamanî Numan Çelebi Germiyânî Ahmed Çelebi
Rûmî Mevlânâ Alaaddin İvaz El-Karamanî
An-Mevlânâ Ali Çelebi el-müftî fî sene 930

Salih Amasiyyevî, Sinan Aydınî, Hüssam Sivasî, Şemseddin Karamanî, Kasım
Çelebi, Musa Sinabî, Sinan Samsunî
[4a]
An-Mevlânâ Muhyiddin El-Fenarî el-kadı bi’l-asker fî vilâyet-i Rumili

Kasım Ankaravî Mü’min Halîfe Muhyiddin Menteşevî Mirza Halîfe Mevlânâ
Hayreddin
An-Mevlânâ Kadrî el-kadı bi’l-asker fî vilâyet-i Anadolu

Mehmed Çelebi Emîr Hasan Çelebi Muslihiddin Halîfe Pîr Mehmed Kara-
manî Ahmed Çelebi
www.tuba.gov.tr
An-Mevlânâ Abdülvasi Rumili kadıaskerliğinden mütekâid
Mevlânâ Şemseddin Kara Hacı Hamidî İbrahim Germiyânî Mehmed Çelebi
Taceddin Karamanî
An-Mevlânâ Rükneddin eş-şehîr bi-Zeyrek-zâde Rumili kadıasker-

liğinden mütekâid
Mevlânâ Bâkî, İbrahim Çelebi, Mevlânâ Ali, Seyyid Mahmûd, Mevlânâ Pîrî
Çelebi
An-Mevlânâ Mîrim Çelebi Anadolu kadıaskerliğinden mütekâid

Mevlânâ Ömer, Mevlânâ Hüssam, Abdurrahman Çelebi, Abdülvasi Çelebi,
Hüssam Sirozî
An- Mevlânâ Seydi Çelebi el-mezbûr sâbıkâ

Mevlânâ Abdi, Mevlânâ Şemseddin, Mevlânâ Emre, Ahmed Çelebi, Mevlânâ
Şemsi
An-Mevlânâ Şuca Halîfe el-mezbûr sâbıkâ

Muslihiddin, Muhyiddin, Bedreddin, Mevlânâ Ömer, Muhyiddin Amasiyyevî
[4b]
An- Mevlânâ Muslihiddin Taşköprülü-zâde 70 akçe ile Semâniye

müderrisi
Mevlânâ Muslihiddin, Abdullah Çelebi bin Gazali
An-Mevlânâ Bedreddin Kûçek el-müderris bi-Semâniye 70 akçe ile

Mehmed Çelebi El-mu‘îd, Musa Hamidî
An-Mevlânâ Pîr Ahmed Çelebi el-müderris bi-Semâniye 70 akçe ile

Kasım El-mu‘îd, Mevlânâ Şuca
An-Mevlânâ İbn-i Hatîb Kasım el-müderris 70 akçe ile

Abdülvedud El-mu‘îd, Mevlânâ Abdullah Çelebi
www.tuba.gov.tr
[5a]
Nevbet-i Sâlise
Defter-i Mülâzımân ber-umûm fî evâhir-i Cumadilahire li-sene 939
An-Mevlânâ Şemseddin El-müftî eş-şehîr bi-Kemal Paşa-zâde

Mevlânâ İsa, Mevlânâ Hacı Çelebi, Mevlânâ Mehmed Çelebi, Mevlânâ Şir-
van, Mevlânâ Ahmed Çelebi, Mevlânâ Ali Çelebi, Mevlânâ Ramazan Çelebi,
Mevlânâ Süleyman Çelebi, Mevlânâ Hızır Şah Çelebi, Mevlânâ Dursun
An-Mevlânâ Hace Efendi

Mevlânâ Şemseddin, Mevlânâ Hayreddin, Mevlânâ Bedreddin, Mevlânâ
Muslihiddin, Mevlânâ Abdi, Mevlânâ Hayreddin, Mevlânâ Emîr Mehmed,
Mevlânâ Siyami, Mevlânâ Muhyiddin, Mevlânâ Nureddin
An-Mevlânâ Zeyrek-zâde
Mevlânâ Bedreddin, Mevlânâ İsa, Mevlânâ Mahmud, Mevlânâ Ali, Mevlânâ
Ahmed, Mevlânâ Sinan, Mevlânâ Kemal
An-Mevlânâ Abdülvasi
Mevlânâ Fethullah, Mevlânâ Derviş, Mevlânâ Hüsrev, Mevlânâ Muslihiddin,
Mevlânâ Pîrî, Mevlânâ Muhyiddin, Mevlânâ Sinan
[5b]
An-Mevlânâ Muhyiddin El-Fenarî El-kadı bi’l-asker fî Rumili

Mevlânâ Emîr Mehdi, Mevlânâ Kasım, Mevlânâ Muharrem, Mevlânâ Yunus,
Mevlânâ Hürrem, Mevlânâ Sinan, Mevlânâ Mahmud
An-Mevlânâ Kadri El-kadı bi’l-asker fî Anadolu

Mevlânâ (Boş) Mevlânâ (Boş) Mevlânâ (Boş) Mevlânâ (Boş) Mevlânâ (Boş)
Mevlânâ (Boş) Mevlânâ (Boş)
An-Mevlânâ Mehmed bin Cemalî Eş-şehîr bi-Monla Çelebi ki Semâ-

niye’de 80 Akçe ile Müderris
Mevlânâ Hamza, Mevlânâ Fazıl, Mevlânâ Seyyid İsa
www.tuba.gov.tr
An-Mevlânâ Sadi El-kadı bi-Kostantiniyye
Mevlânâ Nimetullah, Mevlânâ Muslihiddin, Mevlânâ Bâlî
An-Mevlânâ Muhyiddin bin Pîrî Paşa El-kadı bi-Edirne el-mahrûse

Mevlânâ İbrahim bin Muhyiddin, Mevlânâ Derviş Mehmed bin Şemseddin,
Mevlânâ Muslihiddin bin Abdülaziz
[6a]
An-Mevlânâ Hasan El-kadı bi-Bursa el-mahrûse

Mevlânâ Bedreddin, Mevlânâ Abdüllatif, Mevlânâ Abdulah
An-Mevlânâ Davud Bursa kazâsından mütekâid

Mevlânâ Muhyiddin, Mevlânâ Hacı Bayram, Mevlânâ Bâlî
An-Mevlânâ Abdüllatif el-müderris fî medreseti’l-merhûm es-

sultân Bayezid Han el-vâki‘ fî Edirne el-mahrûse
Mevlânâ İsa, Mevlânâ Sinan, Mevlânâ İbrahim
An-Mevlânâ Pîr Ahmed el-kadı bi-Mısrü’l-mahmiyye

Mevlânâ Şaban, Mevlânâ Muslihiddin, Mevlânâ Şemseddin
An-Mevlânâ İbn-i Hatîb Kasım ki Semâniye’de 80 akçe ile müder-

risdir
Mevlânâ Cafer El-mu‘îd, Mevlânâ İlyas, Mevlânâ Musa
An-Mevlânâ Bedreddin el-müderris fî medrese-i Ayasofya 80 akçe ile

Mevlânâ Ahmed Çelebi El-mu‘îd, Mevlânâ Ali Çelebi, Mevlânâ Mahmud
Çelebi
[6b]
An-Mevlânâ Nureddin ki sâbıkâ Amasya’da müftî ve Sultân Bayezid

Medresesi’nde müderris olmuşdur ve hâliyâ 70 akçe ile mütekâiddir.
Mevlânâ Ahmed, Mevlânâ Osman, Mevlânâ Yakub
www.tuba.gov.tr
Semâniye’de ellişer akçe ile müderris olanların mu‘îdleri bunlardır
ki zikr olunur:
Mevlânâ Bayram El-mu‘îd li-Mevlânâ Hâfız
Mevlânâ Abdi El-mu‘îd li-Pîrî Çelebi El-Fenarî
Mevlânâ Haydar mu‘îd-i Mevlânâ Şeyh Mehmed
Mevlânâ Sinan mu‘îd-i Mevlânâ Ebussuud
Mevlânâ Mehmed mu‘îd-i Mevlânâ İshak
Mevlânâ Mehmed mu‘îd-i Mevlânâ Şemseddin
An-Mevlânâ Sinan Çelebi ibn-i Yegân el-müderris fî Muradiye

bi-Bursa el-mahrûse 60 akçe ile
Mevlânâ Dede El-mu‘îd
An-Mevlânâ Bayezid el-müftî fî Amasya

Mevlânâ Bâlî, Mevlânâ Muslihiddin
An-Mevlânâ Muslihiddin el-müderris fî’l-medreseti’l-vâkı‘a fî Manisa

Mevlânâ Bayezid El-mu‘îd
www.tuba.gov.tr
www.tuba.gov.tr
TSMA D. 5605.11
906-911 (1501-1506) tarihleri arasındaki mülâzemet kayıtlarını ihtiva eden D.

5605.1, 7 varaktan oluşmaktadır. Defterdeki mülâzemet kayıtları altı bölüm
başlığı altında toplanmıştır. Birinci bölümde yeni mülâzımlar, ikinci bölümde
Rumeli medreselerinden mazul mülâzımlar, üçüncü bölümde Rumeli kazala-
rından mazul mülâzım kadılar, dördüncü bölümde Anadolu medreselerinden
mazul mülâzımlar, beşinci bölümde Anadolu kazalarından mazul kadılar
altıncı bölümde ise Acemler ve müteaccimler kayıtlıdır. Defter, ilmiye sınıfına
yeni girenlerin yeni mülâzım olarak adlandırıldığını ve mülâzemet usulünün
de ölüm, terfi, teşrif ve sair sebeplere bağlı olarak şekillendiğini göstermek-
tedir. 906-911 (1501-1506) tarihli mülâzemet kayıtlarının analizi II. Bayezid
döneminde bile kadı ve müderrislerin hayat boyu bir görevi tasarruf etme
www.tuba.gov.tr
durumunun olmadığını, azil yoluyla görevden infisalin mevcut olduğunu, azil
uygulamasının kadıların yanısıra müderrisler için de geçerli olduğunu ortaya
koymaktadır.
Bu defteri Kanuni dönemi mülâzemet defterlerinden farklı kılan en önemli
husus hem mesleğe yeni giren mülâzımların hem de bir kaza ya da medrese-
den ayrıldıktan sonra yeni bir göreve atanana kadar mülâzemete devam eden
ulemanın kayıtlarının aynı defterde tutulmuş olmasıdır. Defterde mesleğe yeni
girenler için bu ilk mülâzemet dönemi zikredilirken “yeni mülâzımlar” tabiri
kullanılmış, munfasıl kadı ve müderrisler için ise ayrı başlıklar açılmıştır. Bu
sebeple Fatih Kanunnamesi’nde ve XVI. yüzyılın sonunda çıkarılan İlmiye
Kanunnamesi’nde bahsi geçen “yeni mülâzım” tabirinin, mesleğe yeni giren
mülâzımları, munfasıl olup mülâzemete devam eden gruptan ayırmak için

1
kullanıldığını söyleyebiliriz. Defterde yeni ve munfasıl mülâzımların kayıtla-

rının aynı defterde tutulmuş olması, Anadolu ve Rumeli kadıaskerlik daireleri
arasında işlerin taksim ve yürütülmesi noktasında henüz bir ayrışmanın oluş-
madığını düşündürmektedir.
Altı ayrı başlık altında düzenlenmiş olan defterin ilk bölümü “Tafsîl oldur ki
mevâlî-yi müteveffâdan kalan ve gayrıdan mülâzım olup hâliyâ mevcûd olan
yeni mülâzımları beyân ider.” başlığını taşımaktadır. Başlıktan anlaşıldığına
göre defterin bu bölümü kadı ve müderrislerden vefat edenlerle, görevinde
terakki edenlerin verdikleri mülâzımlar için tutulmuştur. Defterdeki kayıtlar
kronolojik bir sıra takip etmemektedir. Buradan anlaşılıyor ki bu mülâzemet
defteri eldeki belgelerin derlenmesiyle sonradan oluşturulmuştur. Defterin yeni
mülâzımlara tahsis edilen bölümünde önce altı müderris ve kadının isimleri
verilerek bunların vefatı dolayısıyla kalan talebelerden alınan yeni mülâzımlar
kaydedilmiştir. Bu bölümün sonunda “Bu zikr olunan müteveffâ mevâlîden
kalan cümle tâlib-i ilimler sene tis‘a ve tis‘a mie Muharreminin 10. gününde
pâye-i serîr-i âlâya arz olunup mülâzemete kabûl olundular.” notu düşülerek ilk
bölüm tamamlanmıştır. 10 Muharrem 909 (5 Temmuz 1503) tarihinde Hâce,
Kirmastili, Hatib-zâde, Yaralıca, Ahaveyn ve Efdal-zâde’nin vefatı dolayısıyla
mülâzım kaydedilenlerin toplam sayısı 58’dir.
Defterde yeni mülâzımlardan sonra Rumeli medreselerinden munfasıl olup İstan-
bul’da mülâzemette olan müderrisler kaydedilmiştir. Bu bölümün başlığı “Rûm-i-
www.tuba.gov.tr
li’nde medreseden ferâgat idüp hâliyâ bunda mülâzemetde olan bunlardır” şek-
lindedir. Bu bölümde, başlıktan da anlaşılacağı üzere, Rumeli’deki medreselerden
kendi isteğiyle ayrılıp (ferâgat) mülâzemete devam edenler kaydedilmiştir.
Rumeli müderrislerinden sonra “Rûm-ili kazâsından ma‘zûl olup hâliyâ bun-
da mülâzemetde olan bunlardır” başlığı altında Rumeli kazalarından ma‘zûl
kadılar zikredilmiştir. Burada 17 kişinin adı kaydedilmiş olup ma‘zûl kadılar,
munfasıl oldukları kazalar ve tarihleri gösterilmektedir.
Rumeli kayıtlarının ardından Anadolu medreselerinden munfasıl olan mü-
derrislerin isimleri yazılmıştır. Burada “Anadolu medreselerinden ma‘zûl olup
hâliyâ bunda mülâzemetde olan bunlardır” başlığı âltında 31 kişinin ismi yazıl-
mıştır. Bundan sonra da Anadolu kazalarından munfasıl olan kadıların isimleri
kaydedilmiştir. Bu bölüme kadar listeleri verilen Rumeli ve Anadolu kadı ve
müderrislerinin fiilen İstanbul’da mülâzemetde bulunduğu anlaşılmaktadır. Ni-
tekim bu listelerden sonra Anadolu medreselerinden munfasıl olup İstanbul’da
olmayan müderrislere ait kayıtlar “Anadolu müderrislerinden ma‘zûl olup hâ-

liyâ bunda olmayan bunlardır” başlığı altında verilmiştir. Buradaki sayı ise 5’tir.
Böylece Anadolu medreselerinden munfasıl olan müderris sayısı 36 olmaktadır.
Anadolu medreselerinden sonra Anadolu kazalarından munfasıl kadıların ismi
yazılmıştır. Tıpkı Anadolu medreselerinde olduğu gibi, Anadolu kazalarından
munfasıl kadılar da iki başlık altında toplanmıştır. İlk olarak; “Anadolu kadıla-
rından ma‘zûl olup hâliyâ bunda mülâzemetde olan bunlardır” başlığı altında
53 isim kaydedilmiş ve ardından; “Anadolu kadılarından ma‘zûl olup hâliyâ
bunda olmayan bunlardır” başlığı altında 29 isim daha verilmiştir. Böylece
Anadolu kazalarından munfasıl olan mülâzım sayısı 82’ye ulaşmaktadır.
Defterde ayrıca İran coğrafyasından gelip de Osmanlı ilmiye sınıfına dahil ol-
mak isteyen ve mülâzemete kabul edilen kişilerin isimleri de kaydedilmiştir. Bu
kişilerin isimleri “Mülâzemete tâlib olan Acemler ve Müte‘accim bunlardır ki
zikr olunur” başlığı altında verilmiştir. Bu şekilde mülâzemete kabul edilenlerin
sayısı 10’dur. Burada dikkat çeken husus; köklü bir medrese ve ilim geleneği
olan İran coğrafyasından müderrislerin de Osmanlı ilmiye sınıfına katılma ar-
zularıdır. Yine dikkati çeken bir diğer husus da; Acem asıllı olmayan ancak bu
coğrafyadan geldiği için “Müte‘accim” şeklinde tanımlanan kişilerin varlığıdır.
Tarih verilmeden sadece isimleri, lakapları veya nereli oldukları yazılan bu 10
kişi, muhtemelen yeni filizlenen Şah İsmail yönetiminden kaçıp Osmanlı’ya
sığınan ulema olmalıdır.
www.tuba.gov.tr
İhtiva ettiği kayıtlar bir bütün olarak değerlendirildiğinde defterde 113 yeni
mülâzım, 139 munfasıl mülâzım ve 10’u da Acem ve Müte‘accim olmak üze-
re 262 mülâzımın sisteme dahil olduğu veya yer değiştirdiği anlaşılmaktadır.
Munfasıl mülâzımlar 139 kişi ve % 53’lük bir oran ile yeni mülâzımlardan
daha fazladır.
Defterin muhtevası, mülâzemet sisteminin II. Bayezid döneminde şekillenmiş
olduğunu, ilmiye sınıfına yeni girenlerin yeni mülâzım olarak adlandırıldığını
ve mülâzemet usulünün de ölüm, terfi, teşrif ve sair sebeplere bağlı olarak
şekillendiğini göstermektedir. 906-911 (1501-1506) tarihli mülâzemet kayıtla-
rının analizi; II. Bayezid döneminde bile kadı ve müderrislerin hayat boyu bir
görevi tasarruf etme durumunun olmadığını, azil yoluyla görevden infisalin
mevcut olduğunu, azil uygulamasının kadıların yanı sıra müderrisler için de
geçerli olduğunu ortaya koymaktadır
www.tuba.gov.tr
METIN
[1b]
Tafsîl oldur ki mevâlî-yi müteveffâdan kalan ve gayrıdan mülâzım

olup hâliyâ mevcûd olan yeni mülâzımları beyân ider.
Merhûm Hâce hazretlerinden kalan tâlib-i ilimler bunlardır:
Mevlânâ Küçük Emîr, Alâaddîn Çerçinî ve Kayış Muhyiddîn ve Acem Muh-
yiddîn ve Süleymân ve Hotaz Şucâ‘ ve Kâsım Çelebi ve Sinân el-Bezzâzî ve
Ahmed Çelebi ve Muhyiddîn Pirinçci ve Âzad Çelebi
Yekûn: 11
www.tuba.gov.tr
Merhûm Kirmastili’den kalan tâlib-i ilimler bunlardır:
Mevlânâ Üveys ve Helvacı-oğlu Mehmed ve Karamanlu Hüsâm ve Velî bin
Arab ve Şemseddîn el-Bursevi ve Kara Muhyiddîn ve Süleyman ve Sinan Ka-
zancı ve Kadıasker Muslihiddîn ve Balık Şucâ‘ ve Işk Abdî ve Şeref ve Hüseyin
bin Ehad ve Küçük Ali ve Kozcu Ali’si
Yekûn: 15
Merhum Hatîb-zâde’den kalan tâlib-i ilimler bunlardır:

Mevlânâ Kemâl ve Süleymân ve Abdülkerîm bin Baklacı ve Velî bin Elvân ve
Mevlânâ Yahya ve Ahmed eş-şehîr bi-Arab ve Azîz Ece-zâde ve Kara Kâsım
Müte‘accim
Yekûn: 8
[2a]
Ve merhûm Yaralıca’dan kalan tâlib-i ilimler bunlardır:

Mevlânâ Alâaddîn ve Hazm Şemseddîn ve Muhyiddîn ve Mûsâ ve Kemâl oğlu
ve Hayreddîn ve Müte‘accim Muhyiddîn ve Safiyyüddîn ve Mevlânâ Emre
Yekûn: 9
Ve merhûm Ahaveyn’den kalan tâlib-i ilimler bunlardır:

Hacı İvaz ve Gonca Ali ve Mustafâ ve Ali Kahâr ve İvaz ve diğer Mustafâ ve
Sa‘dî
Yekûn: 7
ve Merhûm Efdal-zâde’den kalan tâlib-i ilimler bunlardır:

Mevlânâ Nakîzî Bâyezid ve Ömer ve Tekelü Abdî ve Ali bin Neccâr ve Kara
Üveys karındaşı Muhyiddîn ve Îsâ ve Kâsım ve Seydî Ali
Yekûn: 8
Bu zikr olunan müteveffâ mevâlîden kalan cümle tâlib-i ilimler sene tis‘a ve
tis‘a mie Muharrem’inin 10. gününde pâye-i serîr-i a‘lâya arz olunup mülâze-
mete kabûl olundular.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Emîr el-müderris: Amasya Medresesi’ne müderris ol-
dukda mülâzım virdüğü bunlardır. Fî yevmi’l-isneyn tâsi‘ ve işrîn
min-Muharrem sene 911
Mevlânâ Ya‘kûb Çelebi bin Hasan ve Muhyiddîn bin Hüseyin
Merhûm Hacı Hasan oğlu Mevlânâ Muhyiddîn’in mülâzımları ki
yaylakda Ergene yurdunda ta‘yîn olunan bunlardır. Fî evâsıt-ı Re-
bî‘ü’l-âhir sene 910
Mevlânâ Abdüllatîf Çelebi bin Mevlânâ Seydî el-müderris bi-medrese-i Sultâ-
niye fî Edirne
ve Mevlânâ Muhyiddîn eş-şehîr bi-Cemâl Karındaşı ve İvaz ve Ubeydullâh
bin Kutas
[2b]
Ol hînde fahrü’l-ulemâi’l-izâm Mevlânâ Müeyyed-zâde hazretlerin-

den mülâzım olan bunlardır. Zikr olunur:
Mevlânâ Memi Çelebi bin El-hac Hasan ve Zeyneddîn ve Mevlânâ Dâvûd ve
Süleymân
Ve Sâbıkâ kadıasker olan Mevlânâ Alâaddîn’den mülâzım olan bun-
lardır. Fî Rebî‘ü’l-âhir sene seb‘a ve tis‘a mie
Mevlânâ Emîr Hasan ve Hacı Sinân ve Hacı Mehmed Siyâh
Cemâl Çelebi veled-i Ali Çelebi el-müftî bi-arz-ı paşayân fî evâhir-i ahîrü’r-Re-
bî‘ayn sene 908
Ve Çakır Nûreddîn mu‘îd-i Ali Çelebi el-mezbûr bi-arz-ı paşayân fî evâil-i
evveli’l-Cumâdeyn sene 908
Kemâl an-tâlib-i ulemâ Hatîb-zâde bi-iltimâs-ı İskender Paşa fî evâhir-i Ra-
mazân sene 908
Ve Hüsrev Çelebi bin Mehmed Çelebi el-Cellâbî (Cüllâbî)
Ve Zeyrek-zâde Mevlânâ Rükneddîn Çelebi’den mülâzım olan bunlardır. Fî
evâsıt-ı âhiri’l-cumâdîn sene 908
Muslihiddîn ve Kadrî Çelebi
Ve Mevlânâ Nûreddîn eş-şehîr bi-Leys Çelebi’den mülâzım olanlardan Fî evâ-
www.tuba.gov.tr
sıt-ı Zî’l-ka‘de sene 908 Mevlânâ Muslihddîn
Ve Mevlânâ Efdal-zâde kendü hayâtında virdüğü mülâzımlardan bâkî bunlar-
dır: Fî Rebî‘ü’l-evvel sene 908
Mevlânâ Muhyiddîn Çelebi bin Fenârî ve Mevlânâ Süleymân
Mehmed Çelebi bin Ali Çelebi el-müftî bi-arz-ı Paşayân mülâzım-şod. Fî 12
Safer sene 911
Merhûm Kâsım Çelebi oğlu Mehmed Çelebi mülâzım şod. Fî 12 Muharrem
sene 910
Ve Mevlânâ Hâfız-ı Karabağî merhûm Hacı Hasan oğlu arzıyla mülâzım şod.
Fî Cemâziye’l-âhir sene 910
Ve Hasan mevlâsı Ya‘kûb Paşa mektûbuyla mülâzım şod. Fî sene 908
[3a]
Ve Baldır oğlu Nûrullâh paşalar arzıyla mülâzım şod. Fî 16 Rebî‘ü’l-evvel sene 910
Merhûm Ahi müderrisin oğlu Abdurrahman Çelebi mülâzım şod. Fî 17 Receb
sene 910
Ve Ahmed Çelebi bin Hızır Bey mu‘îdi Dâvud mülâzım şod. Fî 17 Receb sene 910
Yeniçeri ağasının hocası Mevlânâ Murâd Ağa iltimâsıyla mülâzım şod. Fî
Evâil-i Cumâdiye’l-ûlâ sene 910
Mehmed Şah Çelebi bin Efdal-zâde babası fevtinden sonra mülâzım şod.
Ve merhûm Gürânî oğlu İbrahim Çelebi mülâzım şod.
Ve merhûmun talebesinden İbrahim Paşa oğulları hocası Nûreddîn ve Yah-
ya Paşa oğulları hocası Mehmed eş-şehîr bi-İbsalalu Çelebi mülâzım şod. Fî
Cumâdi’l-âhir sene 908
Hızır Bey Çelebi bin Ahmed Paşa el-müftî mülâzım şod. Fî Zilhicce sene 909
Yarhisâr oğlunun oğlu Mehmed Çelebi mülâzım şod. Fî Rebî‘ü’l-evvel sene 909
Gerden-dırâz Emîr ki merhûm Hacı Hasan oğlu tâlib-i ilimlerin-
dendir. Kendü arzıyla mülâzım şod. Fî Ramazân sene 910
Merhûm Mevlânâ Arab tâlib-i ilimlerinden
Bostân Çelebi ve Canbâz oğlu Abdurrahman
Ve merhûm Ali Çelebi el-Yegânî’nin fevtinden sonra beş mülâzım
www.tuba.gov.tr
alındı. Bunlardır fî Muharrem sene 909
Görez Ali ve Ca‘fer ve Mehmed Çelebi ve Şa‘bân ve Şeyhî
Def‘a Hüseyin Ağa iltimâsıyla mezkûrun tâlib-i ilimlerinden Ak Ali mülâzım şod.
Fî Şa‘bân sene 910
Ve merhûm Hüseyin Çelebi el-Yegânî’nin iki oğlu ki Mehmed Çelebi ve
Mustafa Çelebi’dir ve bir mu‘îdi ki Görez Ali’dir mülâzım oldular. Fî evâsıt-ı
Zilkade sene 910
Mevlânâ Kara Bâlî’dan iki mülâzım alındı ki bunlardır:
Maksûd Şemseddîn ve İshâk
[3b]
Merhûm Hoca tâlib-i ilimlerinden Nişancı Mehmed Paşa oğlu mülâzım şod.
Ve Ömer Çelebi hîş-i Halîlî mülâzım şod.
Ve Mudurnî Muhyiddîn ki Kâsım Çelebi tâlib-i ilimlerindendir.
Ve Saru Sinân oğlu tâlibi’l-ilmî-i Muslihiddîn be-arz-ı paşayân fî sene Re-
bî‘ü’l-evvel sene 910
Amasya’daki Gök Medrese’nin mu‘îdi Müvellâ Sinân-ı Acem’den kalan Velî
Yekûn: 113
Rûm-ili’nde medreseden ferâgat idüp hâliyâ bunda mülâzemetde

olan bunlardır:
Edirne’de Saraçlar Medresesi’nden Mevlânâ Muslihiddîn fî Muharrem sene 909
Üsküb Medresesi’nden ma‘zûl olan Zeyrek-zâde fî 16 Âhirü’l-cumâdîn sene 908
Karaferye Medresesi’nden Muslihiddîn fî 19 Rebî‘ü’l-evvel sene 911
Manastır’da Hacı Bey Medresesi’nden Mevlânâ Bedreddîn
Yekûn: 4
Rûm-ili kazâsından ma‘zûl olup hâliyâ bunda mülâzemetde olan

bunlardır:
www.tuba.gov.tr
Migalkara kazâsından Mevlânâ Arab oğlu Abdülkâdir Çelebi fî evveli’l-Cumâ-
deyn sene 910
Filorina kazâsından ma‘zûl Mevlânâ Eyvin[?]
Ve Akkirman kazâsından Seydî Gâzî oğlu
Ve Priştine kazâsından Sefer Şah fî 15 Rebî‘ü’l-âhir sene 910
Ve İstife kazâsından Nûreddîn fî 15 Âhir-i Cumâdeyn sene 910
Ve Adalar kazâsından Şemseddîn fî 22 Receb sene 910
Akkirman kazâsından Alâaddîn fî 15 Muharrem sene 910
İsfirlig kazâsından Nûreddîn fî evâsıt-ı Safer sene 910
Ve Pravadi kazâsından Seydî Mehmed fî 13 Zilhicce sene 910
Limnos kazâsından Tâceddîn fî 7 Zilhicce sene 910
Görice kazâsından Kurt Bedreddîn fî 9 Şevvâl sene 910

Alacahisâr kazâsından İskender fî 2 evveli’l-Rebî‘ayn sene 910
[4a]
Foça kazâsından Muhyiddîn fî 19 Şevvâl sene 909

İpsala kazâsından Seydî Ali fî Rebî‘ü’l-âhir sene 910
Zapline kazâsından Kalaycı Muhyiddîn fî 2 Âhir-i rebî‘eyn sene 911
Hurpişte kazâsından Yahya Fele oğlu
Sidrekapsi kazâsından Mevlânâ Arab-zâde Bektaş Çelebi fî Zilhicce sene 909
Yekûn: 17
Anadolu medreselerinden ma‘zûl olup hâliyâ bunda mülâzemetde

olan bunlardır:
Bursa’da Hacı İvaz Paşa Medresesi’nden ma‘zûl Işk Kâsım fî evâhir-i Muhar-
rem sene 908
Bursa’da Eyne Bey Medresesi’nden ma‘zûl Sinân Çelebi el-Yegânî fî 11 Cumâ-
di’l-ûlâ sene 909
Tire’de Ferişte oğlu Medresesi’nden Pîr Ahmed Çelebi fî 15 Cumâdiye’l-âhir
sene 910
www.tuba.gov.tr
Konya’da Altuniya Medresesi’nden Pîrî fî evâil-i Ramazân sene 907
Larende’de Hatuniye Medresesi’nden Eyüb fî 9 Cumâdi’l-âhir sene 908
Bursa İsâ Bey Medresesi’nden Acem Kemâl fî 8 Şa‘bân sene 908
Seferihisar Medresesi’nden Muslihiddîn fî 12 Ramazân sene 908
Kastamonu’da Ata Bey Medresesi’nden Muhyiddîn fî 9 Şa‘bân sene 908
Ermenek Medresesi’nden ma‘zûl Nûreddîn fî 8 Muharrem sene 909
Balıkesrî Medresesi’nden Abdî fî 25 Şa‘bân sene 908
Tokat’da Yağıbasan Medresesi’nden Muhyiddîn fî 13 Safer sene 909
Amasya’da Halîfet Medresesi’nden Kemâl fî 17 Cumâdiye’l-ûlâ sene 909
Ankara’da Buruciye[?] Medresesi’nden Muhyiddîn fî evâil-i Cumâdî sene 909
Eğridir Medresesi’nden Cevrî fî 24 Şa‘bân sene 909

Sivas’da Dârüşşifâ Medresesi’nden Bâyezîd fî selh-i Cumâdi’l-ûlâ sene 909
Bursa Aslaniye Medresesi’nden Taşköprü-zade Kasım Çelebi fî gurre-i Ram-
zân sene 909
[4b]
Kayseri’de Melik Gâzî Medresesi’nden Safîyüddîn fî 9 Muharrem sene 910

İzmir Medresesi’nden Sinân fî 4 Cumâdi’l-âhir sene 910
Kastamonu’da İsmaîl Bey Medresesi’nden Kâsım 26 Şevvâl sene 910
Konya’da Sultân Veled Medresesi’nden Abdî fî selh-i Şevvâl sene 910
Zile’de olan medreseden ma‘zûl Saçlı Abdî fî 8 Zilhicce sene 910
Beybazarı Medresesi’nden Fakîrî fî 27 Zilhicce sene 910
Ankara’da Yeşil Medresesi’nden İskât Abdî fî 8 Zilkade sene 910
Tire’de Ya‘kûb Bey Medresesi’nden Muhyiddîn fî 3 Muharrem sene 911
İznik’de Dârü’l-hadîs Medresesi’nden Hacı fî Muharrem sene 911
Amasya’da Gök Medrese’den Hayreddîn fî 15 Rebîü’l-evvel sene 911
Ankara’da Seyfî Medresesi’nden Taşköprü-zâde fî 8 Safer sene 909
www.tuba.gov.tr
Konya’da Nizâmiye Medresesi’nden Kara Hacı fî Ramazân sene 908
Aksaray’da Zincirlü Medrese’den Cemâl Hayreddîn fî Zilhicce sene 906
İznik’de Dârü’l-hadîs Medresesi’nden Muhyiddîn fî Muharrem sene 907
Bursa’da Mevlânâ Hüsrev Medresesi’nden Küçük Hacı fî 17 Cumâdiye’l-ûlâ
sene 911
Yekûn: 31
Anadolu kadılıklarından ma‘zûl olup hâliyâ bunda mülâzemetde

olan bunlardır:
Kangırı kazâsından İmâm-zâde Muhyiddîn fî 7 Cumâdiye’l-ûlâ sene 908
Bacı kazâsından Ömer fî 5 Şa‘bân sene 907
Murtazâbâd kazâsından Muslihiddîn fî 25 Ramazân sene 907
Edremid kazâsından Halîmî oğlu fî 15 Şevvâl sene 907

Yabanâbâd kazâsından Sâlih fî Zilhicce sene 908
Çan kazâsından Müteaccim Şemseddîn fî 8 Safer sene 908
[5a]
Bozdoğan kazâsından Seyfullâh fî 23 Cumâdi’l-âhir sene 908

Kalkanlu kazâsından Hasan ma‘zûl şod. Fî gurre-i Receb sene 908
Aydıncık kazâsından Muhyiddîn fî 5 Ramazân sene 908
Karaman’da Ereğli kazâsından Tâceddîn
Sultânönü kazâsından Haydar Çelebi fî 14 Muharrem sene 909
Rize kazâsından Muhyiddîn fî 13 Safer sene 909
Mihaliççik kazâsından Dilârâm Şemseddîn fî 3 Rebîü’l-evvel sene 909
İznik kazâsından Abdüllatîf fî evâhir-i Rebîü’l-âhir sene 909
Larende kazâsından Çanlı Şeyh fî evâhir-i Zilkade sene 909
Bilviran kazâsından Muhyiddîn fî Cumâdi’l-ûlâ sene 909
Mudurnu kazâsından Ubeyd-zâde fî 29 Cumâdi’l-ûlâ sene 909
Geyve kazâsından Vahî Çelebi fî 8 Cumâdi’l-âhir sene 909
Gönen kazâsından Nûreddîn fî 10 Şa‘bân sene 909
www.tuba.gov.tr
Yalakova kazâsından Muslihiddîn fî gurre-i Ramazân sene 909
Beybazarı kazâsından Kara Nûreddîn fî 15 Ramazân sene 909
İnönü kazâsından Hacı Hasan fî 24 Ramazân sene 909
Taraklıborlu kazâsından Nûrullâh fî Şevvâl sene 909
Çeşme kazâsından Mezîd Çelebi fî 27 Şevvâl sene 909
Kangırı kazâsından İmâd oğlu fî 8 Zilkade sene 909
Saruhan Akhisâr’ından Abdullâh fî 19 Zilkade sene 909
Devrek kazâsından Mehmed fî Zilhicce sene 909
Taşköprü kazâsından Yûsuf Çırağî fî 2 Rebîü’l-evvel sene 910
Kula kazâsından Hayreddîn fî Rebîü’l-evvel sene 910
Birgi kazâsından Lütfü fî 2 Rebîü’l-evvel sene 910
[5b]
Ermeni kazâsından Muhyiddîn fî 13 Rebî‘ü’l-evvel sene 910

Gördes kazâsından Alâaddîn fî 20 Rebî‘ü’l-evvel sene 910
Seferîhisâr kazâsından Elsüz oğlu fî 6 Cumâdiye’l-ûlâ sene 910
Çarşanba kazâsından Alâaddîn fî 20 Cumâdiye’l-ûlâ sene 910
Arhova kazâsından Üveys fî Receb sene 910
Larende kazâsından İshâk Çelebi fî 23 Cumâdiye’l-ûlâ sene 910
Gekivize kazâsından Bedreddîn fî gurre-i Receb sene 910
Mihaliç kazâsından Kirmastili oğlu fî 20 Ramazân sene 910
Söğüd kazâsından Tâceddîn fî 3 Receb sene 910
Bayramlu kazâsından Muslihiddîn fî 8 Zilkade sene 910
Tosya kazâsından Muslihiddîn fî 16 Zilkade sene 910
Beybazarı kazâsından Mehdî Şemseddîn fî 3 Cumâdiye’l-ûlâ sene 909
Rize kazâsından Velî Çelebi fî 5 Şa‘bân sene 910
Antalya kazâsından Mes‘ûd fî 22 Şa‘bân sene 910
Murtazâbâd kazâsından Abdülkâdir fî 28 Zilhicce sene 910
www.tuba.gov.tr
Bilvirân kazâsından Habîb sene fî 18 Safer sene 911
Yalvaç kazâsında Alâaddîn fî 4 Rebî‘ü’l-evvel sene 911
Atranaz kazâsından Velî
Ermeni kazâsından Şucâ‘
Kargu kazâsından Kaya fî 28 Zilhicce sene 910
Bayramlu kazâsından Sâlih fî 29 Ramazân sene 909
Alâiye kazâsından Muslihiddîn fî 11 Rebî‘ü’l-âhir sene 911
Sâhib-i Karahisârî kazâsından Abdullah fî 14 Cumâdi’lûlâ sene 911
Yekûn: 53
Cem‘an: Yeni mülâzımlar ve kazâdan ve tedrîsden ma‘zûl olanlar ki

hâzırlardır. 216
[6a]
Anadolu müderrislerinden ma‘zûl olup hâliyâ bunda olmayan bunlardır:

Amasya’da Meydan Medresesi müderrisi Muhyiddîn fî Cumâdi’l-âhir sene 910
Aksaray’da Zincirlü Medrese müderrisi Paşa Çelebi fî 15 Receb sene 910
Güzelhisâr Medresesi müderrisi fî 25 Safer sene 911
Konya’da Seyfî Medresesi müderrisi Kara Sinân fî 8 Zilkade sene 910
Amasya’da Mehmed Paşa Medresesi müderrisi Şemseddîn fî 21 Muharrem
sene 911
Yekûn: 5
Anadolu kadılarından ma‘zûl olup hâliyâ bunda olmayan bunlardır:

Bolvadin kadısı Müte‘accim Bâlî fî 4 Safer sene 908
Aydın ilinde Yenişehir kadısı Şeyh-zade fî gurre-i Zilkade sene 909
Bozüyük kadısı Muhyiddîn fî Zilkade sene 909
Yabanâbâd kadısı Alâaddîn fî 26 Zilkade sene 909
www.tuba.gov.tr
Bolvadin kadısı Muslihiddîn fî 2 Zilhicce sene 909
Burdur kadısı Alâaddîn fî Evvel-i Cumâdi’l-ûlâ sene 910
Hoşalay kadısı fî 4 Receb sene 910
Simav kadısı Celâl fî Receb sene 910
Satılmış kadısı Alâaddîn fî 3 Receb sene 910
Milas kadısı Hayreddîn fî 3 Şevvâl sene 910
Boyova kadısı Bilâl fî 16 Zilkade sene 910
Ayazmend kadısı Ca‘fer fî 8 Zilhicce sene 910
Labseki kadısı Mahmûd fî 28 Zilhicce sene 910
Çeşme kadısı Hâs Ahmed fî 7 Zilhicce sene 910
Bergama kadısı Cemâl fî 8 Zilhicce sene 910
Göl kadısı Mihen fî 4 Ramazân sene 910

Çağa kadısı Karabaş Emîr fî 23 Ramazân sene 909
Sandıklı kadısı İslâm oğlu fî 8 Şevvâl sene 909
[6b]
Yenice-i Eflegani kadısı Hasan fî Rebî‘ü’l-evvel sene 910

Turhal kadısı Abdî fî Rebî‘ü’l-evvel sene 910
Şuhud kadısı fî selh-i Zilhicce sene 910
Sinab kadısı Küçük Şemseddîn fî 3 Muharrem sene 911
Yabanâbâd kadısı Analca Şemseddîn fî 3 Muharrem sene 911
Nif kadısı Muhsin fî 13 Safer sene 911
Anduğu kadısı Bâzergân oğlu fî evâil-i Rebî‘ü’l-evvel sene 911
Kaş kadısı Pîrî fî 16 Rebî‘ü’l-evvel sene 911
Bolvadin kadısı Alâaddîn fî 7 Rebî‘ü’l-âhir sene 911
Teke Karahisârı kadısı Muhyiddîn fî 9 Rebî‘ü’l-âhir sene 911
Peçin kadısı Muslihiddîn fî 9 Cumâdi’l-ûlâ sene 911
Yekûn: 29
www.tuba.gov.tr
Cem‘an: Hâzır ve gâib olan mülâzımlar: 253
Mülâzemete tâlib olan Acemler ve Müte‘accim bunlardır ki zikr
olunur:
Mevlânâ Ali İsfahanî Mevlânâ Hüseyin Şirvanî Mevlânâ Ali Türk Mevlânâ Ali
Germiyânî Mevlânâ Can Kara Siyâh ve Muslihiddîn el-müte‘accim ve Hüsrev
Çelebi veled-i Onsekiz ve Baba Mehmed ve Mevlânâ Hüseyin Tebrizî ve Tatar
Hamza
Yekûn: 10
www.tuba.gov.tr
TSMA D. 5605.21
Defterin düzenlendiği zamanı gösteren herhangi bir tarih kaydı yoktur. Ancak
Başbakanlık Osmanlı Arşivi’ndeki XVI. Yüzyıla ait bazı belgelerde defterin
tarihlendirilmesine yarayacak kayıtlar mevcuttur. Defterde adı geçen müder-
ris Kurd Ahmed Çelebi ve Arab-zâde’nin ikişer mülazım verdiğine dair 963
(1556) tarihli bir kayıt mevcuttur.2 Buradan defterin Kanuni Sultan Süleyman
döneminin sonlarına ait olduğu anlaşılmaktadır.
Defterde mülazım yazılan kişilerin adları belirtilmeyip sadece talebesi mülazım
yazılan ulemanın kim olduğu ve kaç talebesinin mülazım yazıldığı kaydedil-
miştir. Defterde en çok mülazım veren kişi şeyhülislamdır. İsmi verilmeyen şey-
hülislamın 13 talebesi mülazemete kaydolunmuştur. Onu yedişer mülazımla
www.tuba.gov.tr
Bostan Efendi, Sinan Efendi, Abdurrahman Efendi, Cafer Efendi, Mehmed
Çelebi Efendi ve ismi belirtilmeyen dönemin kazaskeri izlemektedir. Bu kişileri
dörder mülazım ile Edirne, Bursa, Mekke, Medine, Kahire, Halep kadıları ile
buralardan emekli olup müderrislik yapan ulema takip etmektedir. Ardından
çoğunluğu İstanbul’daki medreselerde görev yapan müderrisler olmak üzere,
çeşitli kadılıklarda görev yapan ulemanın da 1’den 4’e kadar değişen sayılarda
mülazım verdikleri görülmektedir. Defterde toplamda 174 mülazım kaydı yer
almasına rağmen, toplam kısmına, sehven olsa gerek, 170 notu düşülmüştür.
Defterde, mülazım kayıtları bittikten sonra bu dönemde alınan mülazım sayısı
hakkında önemli notlar yer almaktadır. Burada, nevbette alınan ulemanın

1
BOA, A.DVNS.MHM. d. No: 2/10, vr. 13b.

2
ve akçeli çelebilerin 246 kişi olduğu; ayrıca fetva eminliğinden, teşriften ve

seçmelerden 108 kişinin daha mülazemete kaydolunup sayının 354’e çıktığı
yazmaktadır. Bu kişilerden 52’sine Rumeli’de 106’sına da Anadolu’da görev
verildiği ve geriye 194 kişinin kaldığı belirtilmiştir. Ancak burada da bir yan-
lışlık yapıldığı görülmektedir. Görev verildikten sonra geriye kalan kişi sayısı
194 değil, 196’dır. Daha sonra ise bu defaki nevbette 170 kişinin mülazım ya-
zıldığı; ancak bunlara İstanbul’daki Darülhadis müderrisliğinden emekli olup
vefat eden Yahya Çelebi’nin talebelerinden, Ayasofya müderrisliğinden emekli
Abdurrahman Efendi’nin talebelerinden ve bahçe, saraç ve fırın hocalarından
da mülazım yazılacak kişilerin ekleneceği belirtilmiştir.
Son olarak defterde mülazım yazılan nevbet dönemleri ve kim tarafından
yazıldığı belirtilmiştir. İlk nevbet 930 (1523-1524) tarihinde Kadri Efendi za-
manında yapılmıştır. İkincisi 9 yıl sonra yine Kadri Efendi zamanında 939
(1532-1533) tarihinde yapılmıştır. Üçüncüsü 7 yıl sonra Ebussuud zamanında
946 (1539-540) tarihinde, dördüncüsü 6 yıl sonra yine Ebussuud döneminde
951 (1544-1545) tarihinde, beşincisi 8 yıl sonra Abdurrahman Çelebi zama-
nında 959’da (1551-1552), altıncısı ise 4 yıl sonra yine Abdurrahman Efendi
tarafından 963’te (1556) alınmıştır. Ardından son nevbetten Receb ayına ge-
linceye kadar 5 yılın tamamlanacağı yazmaktadır ki 968 (1560-1561) tarihine
tesadüf etmekte bu da bize eserin tarihi hakkında bir fikir vermektedir. Son
olarak, sonradan eklenmiş bir derkenar şeklinde; ruznamede kayıtlı olma-
makla beraber Bostan Efendi zamanında 954 (1547-1548) tarihinde mülazım
www.tuba.gov.tr
kaydı yapıldığı not edilmiştir. Bu bilgi bize; hem defterin kaynağı hakkında bir
ipucu vermekte ve hem de kadıasker runamçelerinin erken dönemlerde de var
olduğuna ilişkin bir kanıt sunmaktadır.
METIN
[1b]
An-talebe-i şeyhülislâm müftî’l-enâm Aded: 13

An-talebe-i Bostan Efendi Aded: 7
An-talebe-i Sinan Efendi Aded: 7
An-talebe-i Abdurrahman Efendi Aded: 7
An-talebe-i Cafer Efendi Aded: 7
An-talebe-i Ed-dâî el-fakîr Aded: 7
An-talebe-i Mehmed Çelebi Efendi Aded: 7
www.tuba.gov.tr
An talebe-i Mollâ Muslihiddin Efendi Eş-şehir bi-Mimar-zâde el-kadı bi-Kos-
tantiniyye el-mahmiyye Aded: 4
[2a]
An-talebe-i Mehmed Çelebi Efendi el-mütekâid an-kazâ-yı Mekketi’l-müşer-

refe Aded: 4
An-talebe-i Şeyh Mehmed Çelebi Efendi el-mütekâid an-kazâ-yı Mekke-
ti’l-müşerrefe Aded: 4
An-talebe-i Mevlânâ Abdülbaki Efendi el-kadı bi-Mekketi’l-müşerrefe Aded: 4
An-talebe-i Abdurrahman Efendi el-mütekâid an-kazâ-yı Medineti’l-Münev-
vere Aded: 4
An-talebe-i Rûşenî-zâde Nimetullah Efendi El-kadı bi- Medineti’l-Münevve-
re Aded: 4
An-talebe-i Muslihiddin Efendi Eş-şehir bi-Niksarî el-ma‘zûl an-kazâ-yı Kos-

tantiniyye el-müderris bi-Medrese-i Hazreti’s-Sultâni’l-a‘zam hullidet hilâfe-
tuhû Aded: 4
An-talebe-i Mevlânâ Salih Efendi el-mütekâid an-kazâi’l-Kahire el-müderris
elân bi-medrese-i Hazret-i Ebâ Eyyûb El-ensârî Aded: 4
An-talebe-i Perviz Efendi el-kadı bi-Edirne el-mahrûse Aded: 4
An-talebe-i Emîr Hasan Efendi el-kadı bi-Bursa el-mahrûse Aded: 4
An-talebe-i Hasan Efendi el-kadı bi-Mısri’l-Kahire Aded: 4
[2b]
An-talebe-i Mehmed Çelebi Efendi el-kadı bi-Dimaşk Aded: 3

An-talebe-i Ahmed Çelebi Efendi Eş-şehir bi-Mu‘allim-zâde el-kadı bi-Ha-
leb Aded: 3
An-talebe-i Mehmed Çelebi Eş-şehîr bi-İmâm-zâde el-mütekâid an-kazâ-yı
Haleb Aded: 3
An-talebe-i Ahmed Çelebi Eş-şehîr bi-Kadı-zâde el-mütekâid an-kazâ-yı Ha-
leb Aded: 3
An-talebe-i Fazıl Efendi el-müderris bi-medreseti’l-merhûmü’l-mağfûrun-leh
Es-sultân Mehmed Han tâbe serâhû Aded: 3
www.tuba.gov.tr
An-talebe-i Ali Çelebi Efendi el-kadı bi-Bağdad el-mahrûse Aded: 3
An-talebe-i Ataullah Efendi Hâce-i Şehzâde-i civân-baht Hazret-i Sultân Se-
lim Han tâbe-bekâhû Aded: 3
An-talebe-i Mevlânâ Muslihiddin Efendi Hâce-i Şehzâde-i civân-baht mer-
hûm mağfûrun-leh Sultân Cihangir tâbe serâhû Aded: 3
Hazret-i Es-Sultan Süleyman Han
An-talebe-i Mevlânâ Kurd Ahmed Çelebi Efendi el-müderris bi-medrese-
ti’s-sultâni’l-a‘zam ve’l-hakani’l-ekrem hullidet hilâfetuhû Aded: 2
Süleyman Han
An-talebe-i Mevlânâ Mehmed Çelebi Efendi Eş-şehîr bi-Arab-zâde el-müder-
ris bi-medreseti’s- sultâni’l-a‘zam ve’l-hakani’l-ekrem hazreti’s-sultân hullidet
hilâfetuhû Aded: 2
Süleyman Han
An-talebe-i Mevlânâ Şah Mehmed Efendi el-müderris bi-medreseti’s-sultâ-
ni’l-a‘zam ve’l-hakani’l-ekrem hazreti’s-sultân hullidet hilâfetuhû Aded: 2
[3a]
Hazret-i Es-Sultan Süleyman Han

An-talebe-i Ali Çelebi Efendi el-müderris bi-medreseti’s-sultâni’l-a‘zam
ve’l-hakani’l-ekrem hullide hilâfetuhû Aded: 2
An-talebe-i Ahmed Çelebi Efendi el-müderris bi-medreseti’l-merhûmi’l-mağ-
fûrun-leh es-sultân Selim Han aleyhi’r-rahme ve’l-rıdvân Aded: 2
An-talebe-i Şeyh Abdülkadir Çelebi Efendi el-müderris bi-medreseti Ayasof-
ya Aded: 2
An-talebe-i Mevlânâ Mehmed Çelebi Efendi el-müderris bi-medreseti’l-mer-
hûmi’l-mağfûrun-leh es-sultan Bâyezid Han aleyhi’r-rahme ve’l-rıdvân bi-E-
dirne Aded: 2
An-talebe-i Taceddin Efendi el-müderris bi-medreseti’l-merhûmi’l-mağfû-
run-leh es-sultan Bâyezid Han aleyhi’r-rahme ve’l-rıdvân bi-Amasya Aded: 2
An-talebe-i Abdülvehhab Efendi el-müderris bi-medreseti’l-merhûmi’l-mağ-
fûrun-leh es-sultan Murad Han aleyhi’r-rahme ve’l-rıdvân bi-Bursati’l-mah-
rûse Aded: 2
www.tuba.gov.tr
An-talebe-i Mevlânâ Abdullah el-ma‘rûf bi-Gazali-zâde el-mütekâid an-kazâ-
yı Havass-ı Kostantiniyye Aded: 2
An-talebe-i Bağdadî-zâde Efendi el-müderris bi-medreseti’s-sultâniye bi-medi-
neti Manisa Aded: 2
An-talebe-i Ahmed Çelebi eş-şehîr bi-Samsunî-zâde el-müderris bi-medrese-i
ihdâ’s-semân Aded: 4
An-talebe-i Ahmed Çelebi Efendi eş-şehîr bi-Hacı Hasan-zâde el-müderris
bi-medreseti ihdâ’s-semân Aded: 2
An-talebe-i Ahmed Çelebi Efendi el-müderris bi-medreseti ihdâ’s-semân Aded: 2
[3b]
An-talebe-i Mevlânâ Çelebi Efendi el-müderris bi-medreseti ih-

dâ’s-semân Aded: 2
An-talebe-i Taceddin Efendi el-müderris bi-medreseti ihdâ’s-semân Aded: 2

An-talebe-i Mehmed Çelebi Efendi el-müderris bi-medreseti ih-
dâ’s-semân Aded: 2
An-talebe-i Dülger-zâde Efendi el-müderris bi-medreseti ihdâ’s-semân Aded: 2
An-talebe-i Kâmî Çelebi Efendi el-müderris bi-medreseti ihdâ’s-semân Aded: 2
An-talebe-i Cürcan Efendi el-mütekâid an-medreseti’l-merhûmi’l-mağfû-
run-leh es-sultân Bâyezid Han bi-Amasya Aded: 2
An-talebe-i İvaz Efendi el-müderris bi-medreseti’s-sultâniye el-vâkıa bi-Kos-
tantiniyyeti’l-mahmiyye Aded: 2
An-talebe-i Mehmed Çelebi Efendi eş-şehîr bi-Çivi-zâde el-müderris bi-med-
reseti’s-sultâniye bi-Üsküdar Aded: 2
An-talebe-i Hüseyin Çelebi el-müderris bi-medreseti’l-merhûmi’l-mağfû-
run-leh es-sultân Murad Han aleyhi’r-rahme ve’l-rıdvân bi-Edirne 1
An-talebe-i Bağdadî-zâde Efendi el-müderris bi-medreseti’l-merhûmi’l-mağfû-
run-leh es-sultân Murad Han aleyhi’r-rahme ve’l-rıdvân bi-Edirneti’l-mahrûse 1
[4a]
An-talebe-i Lütfi Çelebi Efendi el-müderris bi-medreseti’l-merhûmi’l-mağfû-

run-leh es-sultân Murad Han bi-Edirne 1
www.tuba.gov.tr
An-talebe-i Es-seyyid Mehmed Efendi el-müderris bi-medreseti’s-sultân
bi-Bursa el-mahrûse 1
Es-sultân Süleyman Han
An-talebe-i Mahmud Efendi el-müderris bi-medreseti’s-sultâni’l-efham
ve’l-hakani’l-mu‘azzam hazret-i hullidet hilâfetuhû 1
Yekûn: 170
Sâbıkâ fermân-ı âlî-şân-ı vâcibi’l-izân mûcibince zümre-i ulemâdan nevbetde

alınan mülâzımlar ve akçeli çelebilerden mülâzım olanlar cem‘an 246 ki-
mesnedir ve bunlardan sonra fetvâ emânetinden ve teşrîfden ve intihâbdan
bu zamâna gelince 108 kimesne dahi mülâzemete kabûl buyurulup cem‘an
354 kimesne bu târîhe gelince mülâzım olup bu zikr olunan mülâzımlardan
vilâyet-i Rumili'de 52 kimesneye mansıb virilüp ve vilâyet-i Anadolu’da 106

kimesneye mansıb virilüp hâliyâ 194 kimesne bâkî kalmışdır ve bu def‘a
nevbet alınup mülâzemete kabûl buyurulacaklar 170 kimesnedir ve bunlar-
dan gayri sultân-ı a‘zam ve hakan-ı mu‘azzam mâlik-i rikâbi’l-ümem mevlâ
mülûki’l-Arab ve’l-Acem hullidet hilâfetuhû hazretlerinin İstanbul’da vâki‘
olan Dârü’l-hadîs-i şerîflerinden mütekâid iken müteveffâ olan merhûm Yahya
Çelebi Efendi’nin intihâbından ve Ayasofya medresesinden mütekâid olan
Abdurrahman Efendi’den alınacaklar ve bağçe-i âmirelerde ve sarâclarda ve
fırında olan hâcelerden mülâzım alınacaklar dahi vardır. Bâkî fermân dergâh-ı
mu‘allânındır.
[4b]
Merhûm Kadri Efendi zamânında sene selâsîn ve tis‘a miede alındı.

Dokuz yıldan sonra
Girü merhûm-ı mezbûr zamânında sene tis‘a ve selâsîn ve tis‘a miede alındı.
Yedi yıldan sonra
Ba‘dehû müftî’l-enâm Ebussuud Efendi zamânında sene sitte ve erbain ve tis‘a
miede alındı.
Altı yıldan sonra
Girü mezbûr Ebussuud Efendi zamânında sene ihdâ ve hamsîn ve tis‘a miede
alındı.
www.tuba.gov.tr
Sekiz yıldan sonra
Ba‘dehû Abdurrahman Çelebi Efendi zamânında sene tis‘a ve hamsîn ve tis‘a
miede alındı.
Dört yıldan sonra
Girü mezbûr Abdurrahman Efendi zamânında sene selâse ve sittîn ve tis‘a
miede alındı.
Ve sâbıkâ nevbet alunduğu zamândan Receb’e varınca beş yıl tamâm olur.
Rûz-nâmede mukayyed değildir lâkin Bostan Efendi zamânında sene erba‘ ve
hamsîn ve tis‘a miede bir dahi alınmışdır.
www.tuba.gov.tr
II.
TOPKAPI SARAYI MÜZESİ ARŞİVİ (TSMA)
Müderris ve Kadı Defterleri
www.tuba.gov.tr
www.tuba.gov.tr
TSMA D. 98021
TSMA D. 9802, II. Bayezid dönemine aittir. Defterde tarih yoktur. Fakat
defterde yer alan müderrislerin biyografilerinden hareketle 1510-1513 yılları
arasına tarihlenebilir. Defter, medrese sisteminde terfi edecek müderrislerin
terfi edecekleri alanları belirlemek üzere düzenlenmiştir. Osmanlı ilmiye bü-
rokrasisinde müderrislerin kabiliyet ve liyakat durumlarının değerlendirilip
hangi görevler için uygun olduklarına dair görüşlerin yer aldığı defter, ilmiye
teşkilatındaki terfi sistemine ışık tutması ve XVI. yüzyıl başlarındaki yüksek
dereceli müderrislerin topluca bir değerlendirmesini yapması bakımından
önemli bir kaynaktır. Defter muhtevası bakımından XVI. yüzyılda bu tür de-
ğerlendirmelerin yapıldığı en eski tarihli arşiv belgesi olması bakımından da
önemlidir.
www.tuba.gov.tr
Defter dört bölüme ayrılmıştır. “Mahrûse-i İstanbul müderrisleri”, “Mahrûse-i
Edirne müderrisleri”, “Mahrûse-i Bursa müderrisleri”, “Devlet âsitanesinde
mülâzım olanlar”. Deftere göre İstanbul müderrisleri dört farklı alanda gö-
revlendirilebilmektedir. Bunlardan bir kısmı “tarîk-i tedrîsde” terfi ettirilerek
semaniyeye veya diğer medreselere tayin edilecektir. Liyakatli olanlar kadılık
tarikine geçirilerek “mevleviyet tarikinde” değerlendirilecektir. İlmiye sınıfının
dışında iki ayrı terfi alanı görülmektedir. Bunlar şehzade defterdarlığı ve nişan-
cılıktır. Mesela Mevlana Hacı Hasanzâde için “Şehzadelere defterdar olmağa
münasibdir”, Mevlana Hocazâde Mehmed Çelebi için “Nişancılığa münasib-
dir” değerlendirmesi yapılmıştır.

1
Defterdeki değerlendirmelerde anahtar kelimelerden biri de ilimle meşguli-

yetin derecesini gösteren “şuğl” kelimesi olup müderrisler tanıtılırken “Ehl-i
şuğuldur”, “Meşgul kişidir”, “Şuğl eylemez” şeklinde değerlendirmelerde
bulunulmuştur.
Edirne müderrisleri hakkındaki değerlendirmelerde mevleviyet kadılıkları
ile semaniye medresesi müderrisliklerine terfiler söz konusudur. Fakat Bursa
müderrisleri için yapılan değerlendirmelerde bazılarının Edirne’ye terfi etti-
rilebileceğinin ifade edilmesi Edirne’nin Bursa’ya göre daha üst bir seviyede
olduğunu gösterir.
www.tuba.gov.tr
METIN
Mahrûse-i İstanbul müderrisleri

Mevlânâ Mehmed Şah el-Fenârî: Semâniye'ye cemi‘den mukaddem duhûl
etmişdir. Ferâiz Şerhi'ne, ve Sadru'ş-Şerî‘a'nın ba‘zı mevâzi‘ine hâşiyeler yaz-
mışdır. Bi'l-fi‘il neseben ve ilmen ve amelen manâsıb-ı âliyeye müstahakdır.
Mevlânâ Şuca‘ el-mülakkab bi-Süpürge: Mevleviyet tarîkinde mukarrer kılı-
nup ri‘âyet olunmak münâsibdir.
Mevlânâ Şuca‘ el-mülakkab bi-Hırızma: Hemçünân tarîk-i mezkûrda ri‘âyet
olunmak münâsibdir.
Mevlânâ Sadi Çelebi: Hemçünân ri‘âyet olunmak münâsibdir.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Kadı Bağdâdî: Medresede olmak münâsibdir
Mevlânâ Muzafferüddin: Gözleri vefâ eylemez. Ba‘zı cihet ta‘yîn eylenüp yeri-
ne âhar getürülmek münâsibdir.
Mevlânâ Muhyiddin el-mülakkab bi-Davulbâz: Amasya kadılığına bir medrese
zamm idüp virmek münâsibdir. Tâ ki Baldıroğlu'na merhûm Sultân Mehmed
zamânında eyle verilmiştir.
Mevlânâ Zamîrî: Engüri kadılığına bir medrese zamm idüp virmek münâsib-
dir. Tâ ki merhûm zamânında Uslu Şuca‘a eyle virilmişdir.
Mevlânâ Muhyiddin Çelebi el-Fenârî: Müderris-i Ali Paşa el-merhûm. Semâ-
niyede yer açılsa bunlara virmek münâsibdir. Tarîk-i Mevleviyyet’de ferîd
olacak kimsedir.
Mevlânâ İbrahim Çelebi, birader-i Hatib-zâde: Müderris-i Mustafa Paşa.
Semâniye'ye müstahakdır. Ehl-i şuğldür.
Mevlânâ Hacı Hasanzâde, müderris-i Mahmud Paşa el-merhûm: Şehzâdelere

defterdâr olmağa münâsibdir.
Mevlânâ Mehmed Çelebi, Hocazâde, müderris-i Kalenderhâne: Nişancılığa
münâsibdir
Mevlânâ Mehmed Çelebi, Müftizâde, müderris-i Davud Paşa el-merhûm:
Neseben ri‘âyet oluna.
Ömer Çelebi hiş-i Mevlânâ Halilî, müderris-i Hazret-i Ebû Eyyûb radıyallahu
anh: Kadı olmak münâsibdir. Medrese almak gerek.
Mevlânâ Pîr Ahmed Çelebi, müderris-i Hacı Hasanzâde: Tarîk-i tedrîsde te-
rakkî etdirmeğe münâsibdir.
Hoca Hayreddin, müderris-i Damat Şeyh Muhyiddin Kocavî: Salih, yiğitdir,
ehl-i şuğldür. Eyyüb Ensârî hazretinde müderris olmağa münâsibdir.
Ahizâde, müderris-i Has Murad Paşa: Kâbil-i terakkî fi't-tedrîsdir.
Mahrûse-i Edirne müderrisleri

Mevlânâ Yakup Seydi Alizâde, müderris-i Hazret-i Sultân Bâyezid Hân:
Tarîk-i mevleviyyetde ri‘âyet olunmak münâsibdir. Meşgûl kişidir.
Kemal Paşa oğlu, müderris-i Hazret-i Murad Hân: Semâniye'ye getürmeğe
münâsibdir.
www.tuba.gov.tr
Zeyrekoğlu'nun kiçisi [küçüğü], müderris-i Hazret-i Murad Hân: Ba‘de zaman
Semâniye'ye gelse olur.
Mevlânâ Şemseddin el-mülakkab bi-mâşî, müderris-i Dârü'l-hadis: Tarîk-i
tedrîsde ri‘âyet olunmak münâsibdir.
Mevlânâ Kara Hacı, müderris-i Ali Bey: Tarîk-i tedrîsde ri‘âyet olunmak
münâsibdir.
Mevlânâ Türâbî, müderris-i Halebî: Kazaya münâsibdir.
Mevlânâ Kutbüddinzâde: Sâlih ve mütedeyyin, ehl-i şuğl, azîzdir. Eyyub Ensâ-
ri hazretlerinde müderris olmaya münâsibdir.
Derkenar: Edirne'nin mezkûrlardan gayrı müderrisleri hallü hâlince kadı ol-
mağa münâsiblerdir.
M üde r r i s ve K adı D e f te r l e r i 65
Mahrûse-i Bursa müderrisleri

Büyük Zeyrekzâde, müderris-i Hazret-i Murad Hân: Tarîk-i tedrîsde ri‘âyet
oluna
Mevlânâ Paşa Çelebi, birâderzâde-i Akşemseddin, müderris-i Sultâniye:
Semâniye'ye getürmeğe münâsibdir, ehl-i şuğldür.
Mehmed Çelebi, Mevlânâ Efdalzâde, müderris-i Manastır: Edirne medresele-
rinden birine münâsibdir. Ba‘de zaman.
Sinan Çelebi, Yeganzâde, müderris-i Yıldırım Hân: Müderris olmağa münâsib
değildir. Şuğl eylemez. Merhûm İshak Paşa medresesin tamâm harab eylemiş-
dir.
Kapluca müderrisi Eyyühümzâde: Kadı olmak münâsibdir.
Mevlânâ Davud, müderris-i Kasımpaşa el-merhûm: Tedrîsde terakkîye lâyıkdır.
Şeyh Şâzelî, müderris-i Veliyüddinzâde: Sâlih ve mütedeyyin, ehil kişidir.
Bi'l-fi‘il Eyyub Ensârî medresesine anlar elyakdır. Bade zamân Edirne'de Dâ-
rü'l-hadîse eylemek gerekdir.
Hâliyâ İnegöl'de müderris olan Taşköprüzâde: Kâbil yiğitdir. Tarîk-i tedrisde
terakkîye münâsibdir.
İznik'de müderris olan üç baş Nureddin: Kazâya münâsibdir.
www.tuba.gov.tr
Üsküp müderrisi Nihânî: Tarîk-i tedrîsde terakkî etdirmeye münâsibdir.
Üsküp müderrisi Dülbendzâde: Kazâya münâsibdir.
Filibe müderrisi Hekimzâde: Kazâya münâsibdir.
Hâliyâ Dimetoka'da müderris olan Mevlânâ Abdüllatif: Tarîk-i tedrîsde terak-
kî etdirmeye münâsibdir.
Hâliyâ Balıkesri'nde müderris olan Mevlânâ Muhyiddin el-mülakkab bi-kayış:
Tarîk-i tedrîsde ri‘âyet olunmağa münâsibdir.
Balıkesir'den mâzul olan Mevlânâ Bedreddin: Ehl-i şuğûldür. Bilâ-te’hîr med-
rese virilmek münâsibdir.
Karahisâr'da Gedük Ahmed medresesinden ferâgat eyleyen Haydar Çelebi:
Tarîk-i tedrîsde terakkî itdirilüp İznik medresesi virilse olur. Bursa'da Yıldırım
Hân medresesi virilse olur.
Manastır medresesinden mâ‘zûl olan Bağdadoğlu: Kazâya münâsibdir. Med-

rese de virilürse câizdir.
Hacı Hasanoğlu Mehmed Şah Çelebi ki Davud Paşa medresesinden mâzul-
dür: Edirne'de medrese açılsa ana virilmek münâsibdir.
Mevlânâ Kara Balı el-mütekâ‘id: Medâyin-i selâse-i kübrâ kazasına lâyıkdır.
Leys Çelebi oğlu Mevlânâ Pir Ahmed: Merhûm Hacı Hasanzâde'den mülâzım
olmuşdur. Tedrîse layıktır.
Ümmüveledzâde bî-cihet Çelebi: Kazâya münâsibdir. Hâlince müderris dahi
olur.
Derkenar: Bursa'nın sâir müderrisleri hallü hâlince kadı olmağa münâsiblerdir.
Ammâ Bâyezid Paşa medresesinden yakında ma‘zûl olan Mevlânâ İvaz dahi
sâlih, mütedeyyin, ehl-i şuğldür, gene müderris olmak münâsibdir.
Devlet Âsitânesinde mülâzım olanlar

Cankara: Medreseden ma‘zûl olmuşdur. Mezkûra gene tedrîs münâsibdir.
Halil oğlu: Kazaya münâsibdir.
Mi‘mârzâde: Üsküp medresesinden ma‘zûldür. Kazâya münâsibdir.
Emîr Hasan: Medreseden ma‘zûl, lâyık-ı tedrîsdir.
www.tuba.gov.tr
Kâsım, Sultanöyüğü: Medreseden ma‘zûl, kazâya lâyıkdır.
Âbid Çelebi: Gelibolu'da müderrisdir. Kazâya lâyıkdır
Koca Bilal: Tedrîse münâsibdir.
Tâhir: Mülâzım-ı Mevlânâ Nureddin. Müstahakk-ı tedrîsdir.
Mevlânâ Muhyiddin eş-şehir bi-… Mülâzım-ı Mevlânâ Nûreddin. Lâyık-ı
tedrîsdir.
Mustafa Çelebi, Turağanzâde: Mülâzım-ı mezkûr. [Mülâzım-ı Mevlânâ Nu-
reddin]
Kadri Çelebi: Tedrîse layıkdır. Mülâzım-ı Zeyrekzâde
Ahî: Mülâzım-ı Samsunîzâde, lâyık-ı tedrîsdir. Kazâya dahi münasibdir.
Kamerî Mahmud: Mülâzım-ı Mu‘îd-zâde, lâyık-ı kazâ.
Sadi: Lâyık-ı tedrîs.

Nokta Muhyiddin: Mülâzım-ı Kadı Mahmud, lâyık-ı tedrîs eyyü liyâkatin
Mevlânâ Baba: Mu‘îd-i Ammi Muhyiddin, lâyık-ı tedrîs.
El-bevâki mine'l-mülâzemet, münâsibûn li'l-kazâ, vallâhu a‘lem.
Ahmed Çelebi Eyyühüm: Kazâya münâsib değildir. Lâ-ilmen velâ amelen,
velâ diyâneten. Ammâ merdüm-zâde olduğu cihetden ri‘âyet olunup tevliyet
virilse câizdir. Bursa'da Orhaniye tevliyeti yevmî seksen yedi akçe cihet yazar.
Emir Seyyid tevliyetinden ma‘zûl olan Boynu-pûşa (Boynu boş?) yakında viril-
mişdir. Aslında seksen bin akçe cerîme ile çıkmıştır. Otuz akçe cihetden seksen
yedi akçe tevliyete terakkî eyledi. Sultan Korkud hazretine mensûb dimekle.
Orhaniye tevliyeti müşârü'n-ileyh Ahmed Çelebi'ye münâsibdir.
www.tuba.gov.tr
www.tuba.gov.tr
TSMA D. 101591
D. 10159, Rumeli bölgesi kadılıklarını içermekte olup, defterde herhangi bir ta-
rih bulunmamaktadır. Ancak belgede Galata kadısı olarak adı geçen Efdal-zâ-
de, defterin tarihi hakkında bir ipucu vermektedir. Taşköprülüzâde’nin verdiği
bilgiye göre; Fatih Sultan Mehmed zamanında İstanbul kadılığına getirilmiş;
II. Bayezid döneminde de şeyhülislam olarak atanmıştır.2 Şeyhülislamların
biyografilerini veren Müstakim-zâde’ye göre ise Efdal-zâde, II. Bayezid döne-
minde, 901’de (1495-96) şeyhülislamlık makamına atanmış ve ölüm tarihi olan
908’e kadar 7 sene görev yapmıştır.3 Efdal-zâde hakkında bilgi veren Mecdî
Mehmed Efendi ise, onun 903’te (1497-98) vefat ettiğini yazmaktadır.4 An-
cak kaynaklarda Galata kadılığı yaptığına dair bir bilgi yoktur. Efdalzâde’nin
www.tuba.gov.tr
İstanbul kadılığı 1481-1495 yılları arasındadır. Efdalzâde ya İstanbul kadılı-
ğına ilaveten Galata kadılığı yapmış olmalıdır ya da kısa bir süre bu görevde
bulunmuş olmalıdır. Eğer Efdal-zâde’nin şeyhülislam olmadan önce Galata
kadılığı yaptığını farzedersek defteri 1495 yılı öncesine tarihlemek gerekecek-
tir. Defterin tarihlendirilmesinde ikinci önemli bir isim ise Yunus Paşa’dır. Niş
Kadısıyla ilgili kayıtta onun “Yunus Paşa hazretlerine mensûb” olduğu belirtil-
mektedir. Yunus Paşa 1 Eylül 1511’de Anadolu Beylerbeyi olduğuna göre paşa

1
Taşköprülüzâde, Osmanlı Bilginleri Eş-Şakâiu’n-Nu‘mâniyye fî Ulemâi’d-Devleti’l-Osmâniyye, Çev. Muhar-

2
rem Tan, İstanbul, 2007, s. 162.

Müstakimzade Süleyman Sadeddin’in Devahatü’l-Meşâyih Osmanlı Şeyhü’l-islamlarının Biyografileri Adlı Eseri-
3
nin Transkripsiyon ve Değerlendirilmesi, Haz. Alper yıldırım, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Hatay, 2014, s. 108.
Mecdî Mehmed Efendi, Hadâikü’ş-şakâik, Şakaik-i Nu’maniye ve Zeyilleri, I, haz. Abdülkadir Özcan,
4
İstanbul, 1989, s. 192.

unvanı da onun için bu tarihten sonra kullanılmış olmalıdır. Yunus Paşa 1517
yılı başlarında atandığı sadrazamlık görevinden sonra 10 Nisan 1517’de Mısır
beylerbeyi olmuş ve 13 Eylül 1517’de idam edilmiştir. 5
Defterdeki Efdalzâde’nin Şeyhülislam Hamidüddin Efendi olduğu kabul edi-
lirse, defteri 1495 yılından önceki bir zamana tarihlemek gerekecektir. Fakat
Yunus Paşa’nın paşalık unvanı dikkate alındığında defteri 1511 sonrası bir
tarihe ait kabul etmek gerekecektir. Bu haliyle defterin en azından II. Bayezid
dönemi içinde tutulduğunu söyleyebiliriz. Bu nedenle, bu defter; hem genel
olarak kadılık kurumu hakkında ve hem de özel olarak Rumeli kazaları ve
kadılıkları hakkında günümüze ulaşmış en eski tarihli belgelerden birisidir. Ay-
rıca belgenin içeriğinin Rumeli bölgesi ile alakalı olmasından hareketle Rumeli
kadıaskeri tarafından tutulmuş olabileceğini de söyleyebiliriz.
Son olarak defterin alt kısmı yırtıldığı için Rumeli sancakları, kazaları ve bura-
da görev yapan kadıların listesi tam olarak tespit edilememektedir.
www.tuba.gov.tr
Feridun Emecen, “Yunus Paşa”, DİA, c. 43, s. 608-610

5
METIN
Sûret-i Defter-i Kuzât-ı Rumili

[1b]
Galata Kadısı Efdal-zâde, 60: Ehl-i ırzdır. Anın ahzla şöhreti yoktur. Ammâ
halîm kişi olmağın kâr-güzârca değildir.
Haslar Kadısı Emîr Çelebi, 30: Yalınuz … makûlesidir.
Suret-i Esâmi-i Kuzât Der-livâ-yı Vize

Vize kadısı Ömrî, 40: Eğerçi ki ehl-i ıyşdir. Hele cericedir maslahatın başarma-
www.tuba.gov.tr
ğa kadirdir. Yasacıkla ıslaha kâbildir.
Silivri Kadısı Ayaş Hatib Oğlu, 20
Çorlu Kadısı Mevlânâ Şeyh, 25: Müslümânca kişidir. Birgi-zâde’den mülâzım
olmuşdur. Hayli niyâbet eylemişdir. Maslahatun başarur.
Tekfurdağı Kadısı Köse Hüsam, 30: Hayli kadıaskerlere kaşağlık[?] eylemiş
maslahat başarur müslümânca dahi anılur.
Hayrabolu Kadısı Âbid Çelebi, 50: Gelibolu medresesinden kadı olmuşdur.
Müslümâncadır. Ehl-i ırzdır. Halîmce kişi olmağın kârgüzârlıkla şöhreti yok-
dur. Ammâ başarmağa (gerisi silinmiş)
Kırkkilise ve Burgoz Kadısı Kara Şems, 50
Pınarhisarı ve Babaeskisi Kadısı Hatib Kasım Oğlu, 30: Maslahat başarmağa
kâdirce değildir.
Dimetoka Kadısı Müsevvidli[?], 70

Yanbolu Kadısı Ece-zâde Zünnûn Çelebi, 60: Maslahat başarmada karında-
şından yeğcedir.
Kızılağaç Yenicesi Kadısı Ahaveyn Oğlu, 30
Ahyolu Kadısı Yarlıca Oğlu Davud Çelebi, 25
Suret-i Der-livâ-yı Mora

Mim ve kef olanlar müstakim ve kârgüzâra işâretdir.
Gördös Kadısı Müslümân Mustafa, 30
Ballıbadra Kadısı Sinan Çelebi, 40 (Mim ve Kef)
Kalavrita Kadısı Yahyaca, 40
Hulumic Kadısı Şemseddin, 15
Arkadya Kadısı Akkirman Nâîbi, 20
Kalamete Kadısı Sarı Hayreddin, 30
Karitene Kadısı Kuru Mahmud, 30
Mizistre Kadısı Seyyid Mahmud, 30
www.tuba.gov.tr
Arhoz Kadısı İsa Filibeli, 35 (Mim ve Kef): Medreseden kazâya varmışdır.
Âdemiyânecedir maslahatın dahi başarur. Ehl-i ırz makûlesidir.
İnebahtı Kadısı Gelibolulu Sinan Halife, 30 (Mim ve Kef)
Moton Kadısı Benli Hüsam, 35 (Mim ve Kef)
Koron Kadısı Üveyik Oğlu, 40
Atina Kadısı Işk Abdi, 20
Suret-i Der-livâ-yı Karlıili

Angelikesri Kadısı Baklacı Oğlu, 35 (Kef)
Ayamavra Kadısı maa Kefalonya Sofyalu Muslihiddin, 28
Suret-i Der-livâ-yı Yanya

Yanya Kadısı Su İçmez, 25
Narda Kadısı Mustafa Çelebi bin Tezkereci Halil, 40
Rinyase Kadısı Kara Ömer, 10
Suret-i Der-livâ-yı Ohri

Ohri Kadısı Sinan Çelebi Oğlu, 40: İ‘tidâlden hâli‘ değildir. Halîmce yekicek-
dir. Hele ırzın hıfz idenlerdendir.
Debri Kadısı Muslihiddin, 25
Akçahisar Kadısı Firuz Ağa Müderrisi, 20
Pirlepe Kadısı Koca Sadi, 25
Köprülü Kadısı … Siyâh, 25
Suret-i Der-livâ-yı Avlonya

Avlonya Kadısı Emin Çelebi, 50: Emîncedir. Irzın hıfz idenlerdendir. Ammâ
mizâcı zaif olmağın anın maslahat görmeğe kâdir değildir. Çelebiyâne idüğin-
den şöhreti yokdur.
www.tuba.gov.tr
Belgrad Kadısı Nâîb Alaaddin, 35
Ergirikasrı Kadısı (Belirtilmemiş), 30
Delvine Kadısı Musa, 20
Timorinca Kadısı Behlül, 20
Mezakiye Kadısı Arnavudlu Çelebi, 15: Bu müteferrikacıkdır. Ammâ tâlib-i
ilmdir. Şeklen hakîrce olmağın maslahat başarması eksicek[?] (gerisi silinmiş).
Ammâ ma‘rifetceği vardır.
Depedelen Kadısı Müteferrikalardan Bir Kimesne, 20
Piremedi Kadısı Pîr Ahmed Çelebi, 25
Mat Kadısı Mücerreb Abdi, 20
Suret-i Der-livâ-yı İlbasan

(Bu kısım büyük oranda silinmiş)
Eranidanlı Kadısı Müteferrika-i Anadolu, 20
İşbat Kadısı (Gerisi Silinmiş)
[2a]
Suret-i Der-livâ-yı Eğriboz

Nergis-i Eğriboz Kadısı (Belirtilmemiş), 40
İzdin Kadısı Ekşi Şemseddin, 40
İstife Kadısı Müteaccim Abdülkadir, 25
Badra Kadısı Acem, 20
Livadya Kadısı Kepeci Oğlu Muhyiddin, 25
Suret-i Der-livâ-yı Semendire

Semendire Kadısı Kemal Çelebi, 65. Lâubalidir. Hele merdum-zâdedir. Islâha
kâbildir.
www.tuba.gov.tr
Bırançova Kadısı Pîrî Paşa Kulu, 30
Suret-i Der-livâ-yı Sofya

Sofya Kadısı Kasım Çelebi Oğlu, 80
Şehirköyü Kadısı Gulâmî, 25. Adam şekilcedir. Halk içre yaramazlıkla şöhreti
yokdur. Pâk kadıdır. Maslahatın başarmaya kâbildir. Kul taifesindendir.
Niş Kadısı Kalaycı, 55. Yunus Paşa hazretlerine mensûbdur.
Berkofça Kadısı Müteferrika Nâîb, 18
Suret-i Der-livâ-yı Niğbolu

Niğbolu Kadısı Gök Sinan, 55
Tırnova Kadısı Âb Yusuf, 40

Lofça Kadısı Sadi, 18
İvraca Kadısı Pîrî Paşa İmâmı Karamânî, 10
Çernovi Kadısı Nâîb Müteferrika, 8
Şumnu Kadısı Minderegömülü [?], 30
Vidin Kadısı Udul Kemal, 40
Suret-i Der-livâ-yı Silistre ve Vidin

Silistre Kadısı Eşek (Eşk?) Ahmed, 30
Prevadi Kadısı … , 25
Varna Kadısı Manol Oğlu, 20
Aydos Kadısı Mevlânâ Varaka, 30 (Dad ve Kef): İyülükle müslümânlıkla
şöhretlüğü vardır. Irzın hıfz idüp maslahatın başarmağa kâbildir. Nâ-şekk ve
şübhe.
Rusikasrı Kadısı Boyalı, 15
Karinovası Kadısı Saraç-zâde, 20 (Dad ve Kef): Müslümânca kişidir. Kadîm-
den iyülükle şöhreti vardır. Maslahat başarmağa kâdircedir.
www.tuba.gov.tr
Hırsova Kadısı Gerdan-dırâz, 40
Kili Kadısı Güzel Öküz (Önüz?), 35 (Kef): Maslahat başarır. Lâkin kendi mas-
lahatı mukaddemcedir.
Akkirman Kadısı Rûşen, 100
İsfirlig Banası Kadısı Tâceddin, 25
Külfetler Kadısı Eyüb, 8
Suret-i Der-livâ-yı Kefe maa Cezâyir

Kefe Kadısı Setr[?]-zâde, 90
Mangub Kadısı, 20
Taman Kadısı, 20: Bunların nâm u nişânı bilinmedi.
Azak Kadısı Kara Kadı Hüsam, 10: Yirmi yılda orada kadı imiş. Müstakim
üzeredir. Ol ecilden Han alıkomuş imiş.
Marmara Kadısı nâm u nişânı mechûl, 20
Limnos Kadısı nâm u nişânı mechûl, 15
Suğdak Kadısı, 30
Midilli Kadısı Beğşehrî Hasan, 40 (Dad): Medreseden kadı olmuşdur. Tâlib-i
ilmdir. Ehliyetine ma‘rifetim vardır. Hayli müslümânca ehl-i ırz kişidir. Ayıbı
Karamanlı olduğudur.
Suret-i Der-livâ-yı Prizrin

Prizrin Kadısı (Silinmiş) Oğlu (Kef ve Dad): Ehl-i ırzdır. Maslahat dahi başarur.
Haslar Kadısı Abdüsselam, 20 (Kef): Bu dahi Karagöz oğludur. … maslahatcık
başarur ammâ müteferrikadır kendü maslahatı mukaddemcedir.
Bihora Kadısı Anadolu’dan Geçmiş Müteferrika, 15
Liva ismi ve ilk kazaların adları silinmiş
Karaferye Kadısı Acem Mahmud, 70
Hurpişte Kadısı Mahmud Çelebi, 25: Bu Acem Hatib oğludur. Müteferrikadır,
dirâyetcüğü vardır. Ammâ kat‘â ma‘rifeti yokdur. Maslahat başarması dahi
www.tuba.gov.tr
ma‘rifetine göredir. Doğrusu budur.
Bihlişte Kadısı Gözleri Ma‘lûl, 20
[2b]
Suret-i Esâmi-i Ma‘zûlîn

Üsküb’den ma‘zûl Abdülkerim-zâde: Müsellemdir.
Semendire’den ma‘zûl Hoca-zâde hısmı Mahmud Çelebi: Müsellemdir.
Siroz’dan ma‘zûl Seyfi Kadı: Kâr-güzârcadır.
Kefe’den ma‘zûl Görez Hasan
Kratova’dan ma‘zûl Ümmülveled Oğlu
Çatalca’dan ma‘zûl Dimetokalı Hayreddin

Yenibazar’dan ma‘zûl Murad
Vulçitrin’den ma‘zûl Sâhib-i Ayar Oğlu Anbarcık
Fenar’dan ma‘zûl Halil Kadı İbrahim Çelebi: Ehl-i ırz makûlesidir. Kâr-güzâr-
cadır.
İzdin’den ma‘zûl İsa Çelebi: Kâr-güzârcadır.
Tırhala’dan ma‘zûl Hâlince[?] Emîr: Kâr-güzârca üzeredir.
Tırhala’dan ma‘zûl Sofyalu Şemseddin
Eğriboz’dan ma‘zûl Abdi Halife Oğlu Seydi Çelebi
Alacahisar’dan ma‘zûl Göbek Bâlî
Foça’dan ma‘zûl Arab-zâde
Kalkandelen’den ma‘zûl Mahmud Çelebi Halil Kayını: Müstakim üzeredir
bekçedir[?]
Samakov’dan ma‘zûl Resul Kadı
Belgrad’dan ma‘zûl İmirze
Debri’den ma‘zûl Ahmed Çelebi: Bekçedir[?]
Tatarbazarı’ndan ma‘zûl Emir Hısmı
www.tuba.gov.tr
Drama’dan ma‘zûl Kara Musa
Zablana’dan ma‘zûl Hüsrev Çelebi
Narda’dan ma‘zûl Ali Paşa kulu Süleyman
Hurpişte’den ma‘zûl İslambolî Memi Çelebi: Kâr-güzârcadır. Ehl-i ırz üzeredir.
İpek’ten ma‘zûl Pîr Hacı Hüsam: Kâr-güzâr üzeredir.
Ohri’den ma‘zûl Tuzcu Oğlu
www.tuba.gov.tr
TSMA D. 5781.11
TSMA D. 5781.1, II. Bayezid dönemi sonlarına ait olup Farsça olarak dü-
zenlenmiştir. Defter muhtemelen Rumeli kazaskeri tarafından tutulmuş olup
dönemin yüksek dereceli uleması hakkında kayıtlar ihtiva etmektedir. Defterde
fiilen müderrislik veya kadılık görevini yürüten müderris ve kadılar ile bu gö-
revlerden mazul olanların ilmi ve mesleki liyakatları hakkında değerlendirme-
lerde bulunulmaktadır.
Defterin başında defterin düzenleniş gayesini bildiren bir başlık bulunmaktadır.
Başlıktan anlaşıldığı kadarıyla padişahın emri üzerine dönemin yüksek dereceli
uleması hakkında bir soruşturma yapılmış ve elde edilen bilgiler raporlaştırı-
larak padişaha sunulmuştur. Defterdeki ilk kayıt Müeyyed-zâde hakkındadır.
www.tuba.gov.tr
Kendisi hakkında hem maaşı hem de kişiliği hakkında ayrıntılı bilgi verilmiştir.
Daha sonra Müftü Ali Çelebi ve Müftü Ahmed Paşa hakkında da benzeri bil-
giler verilmiştir. Bu örneklerde görüldüğü üzere ulema hakkında ciddi kişilik
tahlili yapıldığı görülmektedir. Ulema hakkındaki değerlendirmelerde “ulûm-ı
dîniyye” ve “ulûm-ı akliyeyi” iyi bilme şeklinde bir ayrım yapılmış olması da
dikkat çekmektedir.
Defterde tekaudla ilgili kayıtlar dolayısıyla ilmiye teşkilatındaki tekaud siste-
minin yüzyılın başındaki durumunu görmek mümkün olmaktadır. Defterde
görevler belirtilmemiş ve hiyerarşik bir sıra da gözetilmemiştir. Kayıtların bü-
yük bir kısmı tekaüd ya da maaşlarla ilgilidir. Defterin düzenleniş gayesi yeni
görevlendirmeler için bir ön hazırlık çalışmasıyla ilgili olabilir.

1
Defterde herhangi bir tarih mevcut olmadığı için defterde yer alan ulemanın
biyografilerinden hareketle bir tarih aralığı tespit edilebilmektedir. Defterde
kendisinden övgüyle bahsedilen Sadi Çelebi’nin ölüm tarihi 922/1516 yılı
olduğuna göre defterin düzenleniş tarihi bundan birkaç yıl önce olmalıdır.
Çünkü Sadi Çelebi’nin ölümünden önceki son görevi II. Bayezid dönemine
ait bir inamat defterindeki kayda göre (Zilhicce 915/Mart 1510) Semaniye
müderrisliğidir. Bu görevinden sonra hacca gitmiş ve 80 akçe maaşla emekli
olmuştur.2
Defterde Tacizâde Sadi Çelebi hakkındaki değerlendirmeler, ulemanın kari-
yerinde önemli olan hususlara işaret etmesi bakımından dikkat çekicidir. Buna
göre Sadi Çelebi, “Ulûm-ı Arabiyye’de maharet sahibidir. İnşâ, kaside ve Arap-
ça şiir yazmakta eşi benzeri bulunmaz. Fusahânın birçok şiirini kasidelerini ve
tarihlerini ezbere bilir. Arapça şiir yazmada ondan daha iyi kimse yoktur.” Bu
özellikleri dolayısıyla Sadi Çelebi’ye “Tekâud olarak 70 akçe verilmesi uygun”
görülmüştür.
www.tuba.gov.tr
İsmail E. Erünsal, Edebiyat Tarihi Yazıları Arşiv Kayıtları Yazma Eserler ve Kayıp Metinler, Dergâh Yayın-
2
ları, İstanbul, 2016 s. 76-77. Bu defter yayınlanmıştır. Bkz. İlhan Gök, İstanbul Büyükşehir Kütüphanesi
MC. O. 71 Numaralı 909-933/1503-1527 Tarihli İn‘âmât Defteri (Transkripsiyon, Değerlendirme), Marmara
Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2014.
METIN
[1b]
İnsanların ağzından duyulan, bahse ve cidale konu olan ulema arasında yerleş-
miş konular azamet ve yücelik sahibinin emri ile yazıldı. O zamanın ahvalini
bilmeyi niyet ettiği şeyler hakkındadır. Allah onu niyet ettiği şeyde başarılı kılsın
ve halini iyileştirsin.
Müeyyed-zâde Efendi: Zamanındaki insanlar arasında tam fazilet sahibidir.
150 akçe vazife almaktadır. Hikemiyyat konusunda zamanın yeganesidir.
Müftî Ali Çelebi: Fıkıh, fetva ve vakıat konularında maharet sahibidir
Müftî Ahmed Paşa: Güzel huyludur.
www.tuba.gov.tr
Emîr Efendi: Son derece dindar ve dirayetlidir. Uzlet ve faragati tercih eder.
Mübarek sahabe Ebu Eyyüb El-ensârî radiyâllahû anh civarındadır. 100 akçe
vazifesi vardır.
Mevlânâ Seydî: Güzel kavrayışlı ve tam dirayet sahibidir. İlimlerden herhangi
birinde fazla derinlik sahibi değildir. Şeyhler arasında ruhaniyetiyle tanınır.
Mevlânâ Nureddin: Dini ilimlerde vukufu tamdır. Şeri konularda da hafızası
güçlüdür. 100 akçe ve yeterince vakıf gelirine sahiptir.
Rükneddin Efendi: Kavrayışı güzeldir.
Seydî Çelebi Efendi: Edebî ilimlerde cezalet ve selaset sahibi, hadîs ve tefsîrde
maharetlidir. Ve aklî ilimlerde dirayete, ince bir anlayış ve kavrayışa sahiptir.
Ama kendisi feragati tercih eder.
Mevlânâ Bebek Çelebi: Dirayet ve anlayış sahibidir. Usul ve füruda kendisini
yetkin görür. Semâniye medreselerinden birinde 100 akçe yevmiyesi vardır.
Mevlânâ Bali Halîfe: Çok çalışmış, çok zahmet çekmiş ve neticesinde çok araş-
tırma melekesi elde etmiş fazlaca bilgili ve ilimlerin kanunlarını bilen bir zattır.
Semâniye medresesinde 100 akçe yevmiye alır.
Mevlânâ Şucâ‘-i Rûmî: Aklî ilimlerde tam bilgi sahibidir. Üstün bir melekeye
sahip olup okuduğu ve mütalaa ettiği her konuda şaşılacak derecede derinleşir
ve benzersiz bir nüfuz gösterir. Metâli ve Tecrîd haşiyelerine haşiyeler yazmıştır.
Diğer müşkil ve güç konular üzerine metinler de yazmıştır. Hâlen Bursa kaza-
sından mazuldür.
Kemal Paşa Oğlu: Bütün ilimlerde nüfuz ve mahareti vardır. Nesir ve nazımda
da mütehassısdır. Fazilette zamanın yeganesidir.
[2a]
Şah Efendi İbn-i Fenarî: İlimlerde berrak bir zihin sahibidir.

Sadi Çelebi Tâcî-zâde: Arabî ilimlerde maharet ve uzmanlık sahibidir. İnşâ,
kaside ve Arapça şiir yazmakta eşi benzeri yoktur. Fusahânın birçoğunun şiir,
kaside ve tarihlerini ezbere bilmektedir. Arapça şiir söyleme noktasında ondan
daha iyisi yoktur. Tekaud olarak 70 akçe verilmesi yeterlidir.
Mevlânâ Şucâ‘ Mütekâid: Çok fazla çalışmış ve araştırma kabiliyeti gelişmiştir.
60 akçe vazifesi vardır.
Mevlânâ Seyyid Ali-zâde: Şir‘atü’l-İslâm’a, Dibâce-i Misbâh’a ve Gülistân’a şerh
www.tuba.gov.tr
yazmıştır. 80 akçe vazifesi vardır.
Mevlânâ Kasım Oğlu, Amasya Müftüsü: Bütün ilimleri okuyup araştırmıştır.
Hiçbir gün ders okutmaktan geri kalmamıştır. Güzel bir kitap yazmıştır. Rav-
zu’l-Ahyar şeklinde isimlendirdiği bu eserin aslı Rebiu’l-Esrar’dan derlemelerdir.
Bu eserde ilm-i ensabı derç etmiştir. 50 akçe vazifesi vardır.
Hüsam Çelebi: Tam bir alimdir. Bazı mevzular hakkında hâşiyeler yazmıştır.
Semaniye Medresesi’nde 50 akçe yevmiye almaktadır.
Muhyiddin Çelebi ibn-i Fenarî: Usül ve füruda yetkindir. Ayrıca şöhret sahibi-
dir. Semâniye Medresesi’nde 50 akçe vazifesi vardır.
Mehmed Çelebi ibn-i Hacı Hasan El-kadıaskerî: İlimlerin çoğunda araştırma
yapmıştır. Semâniye Medresesi’nde 50 akçe vazifesi vardır.
Mevlânâ Çelebi Müftî-zâde: Şahsiyeti yerli yerindedir.
Pîr Ahmed Çelebi: Zamanın önde gelenlerindendir, üstün bir melekesi vardır.
Edirne’de Dârü’l-hadîs Medresesi’nde 50 akçe geliri vardır.

Abdülvasi Çelebi: Hoş tabiatlı ve liyakat sahibidir. Zamanın önde gelenlerin-
den kabul edilir. Edirne’deki Çifte Medrese’de 50 akçe geliri vardır.
Nevalî[?] Muhyiddin Halîfe: Görkemli bir yapıdadır. Bazı elfazda vukuf sahi-
bidir. Abdülvasi Medresesi civarındadır, 50 akçe geliri vardır.
[2b]
Bağdadî-zâde: Soy bakımından Bağdad’dandır. Keşke burada yetişmeseydi.

Bursa’da Muradiye Medresesi’nde 50 akçe ücret almaktadır.
Paşa Çelebi: İlmiye tarikinin tashihine müpteladır[?] Tekaüd olarak 50 [akçe
geliri vardır]
Mevlânâ Zamirî: Zamirî’nin zamirini (içini) Allah bilir. Tekaüd olarak 50 [akçe
geliri vardır]
Taşköprü-zâde: Ahalidendir. Bursa’da Sultaniye Medresesi’nde 50 akçe geliri
vardır.
Kadrî Çelebi: Hoş tabiatı ve yüksek karekteri ile meşhurdur. Her konuda bilgisi
vardır. İstanbul’da Davud Paşa Medresesi’nde 40 akçe ücreti vardır.
Sinan Çelebi Yegânî: Dirayetli ve hoş tabiatlıdır. İş başarmağa kadirdir. İznik
medresesinde 45 akçe geliri vardır.
www.tuba.gov.tr
Mimar-zâde: Mahmud Paşa Medresesinde 40 akçe ile görev yapmaktadır.
Haydar Çelebi: Bursa’da Manastır Medresesi’nde 40 akçe ile görev yapmak-
tadır.
Bende-i Ali Paşa Bedreddin Halîfe: Ali Paşa Medresesinde 40 akçe ile görev
yapmaktadır.
Bende-i Emir Efendi: Amasya Medresesi’nde 45 akçe ile görev yapmaktadır.
Leys-zâde Çelebi: Fürû‘da mahareti vardır. Edirne Halebî Medresesi’nde 35
akçe ile görev yapmaktadır.
Berdaî-zâde: Zeki ve ehliyetlidir. Bursa’da Reisü’ş-şuara Ahmed Paşa Medre-
sesi’nde 35 akçe ile görev yapmaktadır.
Davud Halîfe: Zamanın en yüksek mertebeli insanlarındandır. Yüksek tabiatlı
ve ehliyeti tamdır. Kapluca’da 30 akçe ile görev yapmaktadır.
Sadi Çelebi Samsunî: Ehliyeti tamdır. Yaşının en kamil zamanındadır. İsti-

kamet üzeredir. İlmi konuların çoğunu bilmektedir. 30 akçe ile Edirne’de Ali
Medresesi’nde görev yapmaktadır.
Aşçı-zâde Hasan Çelebi: Zamanın akıllı, yeteneklilerindendir. Yüksek bir ka-
raktere sahiptir. 30 akçe ile Tokat Medresesi’nde görev yapmaktadır.
Mevlânâ Emîr: İlimlerin çoğunda araştırma yapmıştır. Güçlü bir belagata
sahiptir. 30 akçe ile İnegöl Medresesi’nde görev yapmaktadır.
Kirecci-zâde: Ehliyet sahibidir. 30 akçe ile Bursa’da Yıldırım Han Medrese-
si’nde görev yapmaktadır.
Hâfız Acem: Aklî ilimlerde çok araştırma yapmış, sınırsız sayıda sorular ve
cevaplar üretmiştir. Seçtiği yolda müsellemdir. 30 akçe yevmiye ile Merzifon
[3a]
Mevlânâ Çerçin: Zekası ve çalışkanlığı tamdır. Ahaliden sayılır. 30 akçe yevmi-

ye ile İstanbul’da Hacı Hasan Askerî Medresesi’nde görev yapmaktadır.
Abdüllatif Çelebi: Çalışmaya düşkündür. Edebiyat bilgisi geniş görünmektedir.
Ahaliden sayılır. 30 akçe ile Eski Cami Medresesi’nde görev yapmaktadır.
Kartal Şuca‘ Halîfe: 30 akçe ile Edirne Serrâcîn Medresesi’nde görev yapmak-
tadır.
www.tuba.gov.tr
İshak Çelebi: Şiir ve edebiyatta yeteneği ve mahareti vardır. 30 akçe ile Üsküp
Belyâ Çelebi ibn-i Seydî Çelebi: Çalışması kendi başarabildiği kadardır. 30
akçe ile Kalenderhane’de görev yapmaktadır.
Mehmed Şah Çelebi ibn-i Mevlânâ Nureddin: Çalışması kendi başarabildiği
kadardır. 30 akçe ile İbrahim Paşa’da görev yapmaktadır.
Hacı Çelebi Birâder-i Seydî Çelebi: 30 akçe ile İznik’te Küçük Medresesi’nde
görev yapmaktadır.
Mevlânâ Salahaddin: 30 akçe yevmiye ile Ağros Medresesi’nde görev yapmak-
tadır.
Numan Halîfe: 30 akçe yevmiye ile Emîr Musa Medresesi’nde görev yapmak-
tadır.
Kallâb Siyâh: 30 akçe ile Karahisar’da Ahmed Paşa Medresesi’nde görev yap-
maktadır.
Sûfî Hayreddin: Merd-i fânîdir. 30 akçe ile Ankara’da Seyf Medresesi’nde
görev yapmaktadır.
Mecdüddin: 30 akçe yevmiye ile Tire’de Kara Kadı Medresesi’nde görev yap-
maktadır.
Cafer Çelebi: Yüksek bir şahsiyete ve zihin açıklığına sahiptir. 25 akçe yevmiye
ile İstanbul’da Murad Paşa Medresesi’nde görev yapmaktadır.
Abdi Çelebi: İlimlerde iyi bir müşahede yeteneğine ve zevke sahiptir. 25 akçe
yevmiye ile Bursa’da Çendik Medresesi’nde görev yapmaktadır.
Güdük Hüsam Halîfe: Ahaliden sayılır. 25 akçe ile Bursa’da Kasım Paşa Med-
resesi’nde görev yapmaktadır.
Memi Çelebi, Hacı Birader Olarak Bilinir: 25 akçe ile Seferihisar Medrese-
si’nde görev yapmaktadır. Son derece cömert, hatırlı ve zihni açıktır. Özellikle
şiirde çok fazla bilgisi mevcuttur.
İmam-zâde: Latif bir karaktere sahiptir. 25 akçe ile Üsküp Medresesi’nde gö-
rev yapmaktadır.
Kara İvaz Halîfe: Araştırma kabiliyeti vardır. 25 akçe ile Tire’de Ferişte Oğlu
[3b] www.tuba.gov.tr
Hekîm-zâde Mehmed Çelebi: Ölçülü, zihni açık ve hatır sahibidir. 20 akçe ile
Kütahya’da Vâcidiyye Medresesi’nde görev yapmaktadır.
Görez Ali: 20 akçe yevmiye ile Kütahya’da Germiyanoğlu Medresesi’nde gö-
rev yapmaktadır.
Hekîm Hasan: 20 akçe ile Halil Efendi Medresesi’nde görev yapmaktadır.
Kayış Muhyiddin Halîfe: Araştırma kabiliyeti ve çalışma gayreti vardır. 20
akçe ile Balıkesri Medresesi’nde görev yapmaktadır.
Ervak Şemseddin: Ehliyeti tamdır. Bursa’daki İsa Bey Medresesi’ndeki yeni
mülazımlardandır.
İsrâfil-zâde: Ehliyeti tam olup ince bir kavrayışa sahiptir. Edirne’deki Kadıcık
Medresesi’ndeki yeni mülazımlardandır.
Mevlânâ Kasım: Bursa’da Mevlânâ Yegân Medresesi’ndedir.

Emîr Çelebi: Ehliyet sahibidir. Ayasuluğ Medresesi’ndedir.
Varak Şemseddin: Manisa Medresesi’ndedir.
Cemal Karındaşı: Edirne Beylerbeyi Ali Bey Medresesi’ndedir.
Altı Parmak: Alaşehir Medresesi’ndedir.
Hüseyin Çelebi: Tire’de Orta Medresede’dir.
www.tuba.gov.tr
TSMA D. 53751
TSMA D. 5375, XVI. yüzyılın başında, muhtemelen Yavuz Sultan Selim’in

1512’de tahta çıkışı üzerine, o dönemdeki ulema hakkında tutulmuştur. İçe-
risinde, muhtelif başlıklar altında Rumeli’deki kadı ve müderris tayinleri ve
mülazım kayıtları yer almaktadır. Defterdeki bir kayıttan defterin Rumeli
kadıaskeri tarafından tutulduğu anlaşılmaktadır. 25 akçelik Kalkandelen ka-
zasının dercesinin 30 akçeye çıkarıldığını bildiren bu kayıt, işlemin Rumeli
kazaskeri tarafından arz edildiğini bildirmekte olup “Beş akçe zâyid olması
Rum kadıaskeri duâcınız iltimâsıyla sadaka olundu.” şeklindedir.
Defterde ilk olarak, yeni mülazımlardan Rumeli kaleminde tayinleri gerçek-
leştirilen kişiler kaydedilmiştir. Burada; kadıaskerlerden ve müftülerden kanun
www.tuba.gov.tr
üzere 25 veya daha fazla mansıb verilebileceği yazmaktadır. Yeni mülazım-
lardan 11 kişi bir göreve tayin edilmiş olup 3’ü müderris 8’i ise kadı olmuştur.
Bu kayıtlarda öncelikle atama yapılan yer, ikinci olarak atanan kişinin kimin
mülazımı olduğu, ardından atanan kişinin kimliği ve son olarak alacağı ücret
verilmiştir. Alacağı ücret ise yevmiye yerine “cihet” tabiri ile kaydedilmiştir.
Müderrislik cihetlerinin üçü de 20’şer akçeliktir. Kadılıklarda ise Kerbeniş 15
akçe, Kalkandelen Rumeli kadıaskerinin iltimasıyla 30 akçe ve geri kalan 6
kadılık ise 25’şer akçeliktir. Tayin olunan bu yeni mülazımlardan 4’ü Efdal-zâ-
de’nin, 1’i Amasya müftüsü Emir’in, 1’i Bursa müftüsü Ahmed Paşa’nın, 1’i
Hâce Efendi’nin, 1’i Samsuni-zâde’nin, 1’i eski kadıasker Bedredddin’in, 1’i
Anadolu kadıaskerinin ve 1’i de Kirmastili’nin mülazımıdır.

1
Defterdeki ikinci başlık padişahın 1 Safer’de tahta çıkması üzerine mazul kadı-
lardan 18’ine Rumeli’de yeni görevlerin verildiğini göstermektedir. Burada da
öncelikle atama yapılan kazanın ismi verilmiş, ardından atanan kadının mazul
olduğu kaza ve kadının kimliği verildikten sonra alacağı ücret belirtilmiştir. Son
olarak da mazul olduğu kazadan aldığı ücret kaydedilmiştir. Burada da ücret
hakkında yevmiye yerine cihet tabiri kullanılmıştır. En yüksek cihete sahip ka-
zanın 150 akçe ile Selanik olduğu görülmektedir. En düşük cihete sahip yer ise,
15 akçe ile Pınarhisar’dır. Daha sonraları mevleviyet statüsünde gördüğümüz
Sofya, Selanik ve Filibe gibi kazalar bu başlık altında yer almakta ve bu durum
da henüz mevleviyet statüsündeki kazaların tayin noktasında kadıaskerlerin
uhdesinde olduğunu göstermektedir. Yapılan tayinlere baktığımız zaman; ma-
zul kadıların önceki görev yerlerinin de Rumeli kadıaskerliğine bağlı olduğunu
görmekteyiz. Sadece Tekfurdağı’na atanan Abdüllatif Anadolu kadıaskerliği-
ne bağlı Gekivize’den (Gebze) Rumeli kadıaskerliğine geçiş yapmıştır. Bu da
kadıaskerlik büroları arasındaki ayrımın iyice belirginleştiğini göstermektedir.
Kadılık yevmiyeleri açısından tayinlere baktığımız zaman; bütün kadıların
önceki ücretlerinden daha yüksek yevmiye ile atandıkları görülmektedir. En
düşük yevmiye artışı Pınarhisar kazasına atanan Şemseddin’e ait olup 12 ak-
çelik Burgos’tan 15 akçe yevmiye ile Pınarhisar kazasına atanmıştır ve sadece
3 akçe terakki almıştır. Selanik kazasına 150 akçe ile atanan Abdülkerim oğlu
Abdülvehhab Çelebi’nin aldığı terakki 60 akçedir. Kendisi; ismi belirtilmeyen
önceki görev yerinde 90 akçe yevmiye alıyordu.
www.tuba.gov.tr
Kadı ve müderris tayinlerinden sonra defterde mülazım kayıtları yer almak-
tadır. İlk olarak “Tafsîl: Mevâlîleri Virüp Yedi Yıldan Beru Âsitâne-i Devletde
Mülâzemet İden Yeni Mülâzımların Esâmîleri Beyânında” başlığı altında
23 kişilik mülazım listesi verilmektedir. Burada önce mülazım veren âlim ve
ardından mülazımlarının kimlikleri belirtilmiştir. Bundan sonra ise “mevtâ-
dan mülâzım” başlığı altında vefat eden ulemadan mülazemete kabul edilen
kişilerin listesi verilmiştir. Vefat ettiği için talebeleri mülazım yazılan âlimler
ise; Hacı Hasan Oğlu, Efdal-zâde, Yaralıca, Kirmastili, Yarhisar-zâde, Kara
Seydi, Acem Muhyiddin, Yegân Oğlu Ali Çelebi, Ahi Çelebi, Gırarî Çelebi,
Leys Çelebi ve Hüseyin Çelebi’dir. Bu kişilerin toplam 39 talebesi mülazemete
kabul edilmiştir.
Defterdeki son kayıt ise eski kadıasker Müeyyed-zâde zamanında alınan müla-
zımlara ilişkindir. Buradaki başlıkta “Ve sâbıkâ kadıasker olan Mevlânâ Müey-
yed-zâde mülâzımîn yazup defter itdikde yeni mülâzım alındıkdan sonra mer-
düm-zâdelerden ve selâtîn medreseleri mu‘îdlerinden ve müftîlerden ve ağalar

hâcelerinden ve kadıasker tezkerecilerinden kırk iki nefer kimesne mülâzım kay-
dolunmuş. Mezkûr Mevlânâ Müeyyed-zâde ba‘de’l-azl ol defteri bu tarafa îsâl
itdiler. Tafsîli budur ki zikr olunur.” yazılmak suretiyle konu özetlenmiştir. Eski
kadıasker Müeyyed-zâde’nin döneminde, hangi âlimden kimin mülazım yazıl-
dığı kaydedilmiş ve kendisinin azli üzerine bu defter yeni kadıaskere verilmiştir.
Müeyyed-zâde zamanında 42 kişi mülazemete kabul edilmiştir. Ayrıca “Acem
ve müte‘accim” diye tarif edilen gruptan da 8 kişi mülazım yazılmıştır. Böylece
defterde toplam 112 adet mülazım kaydı yer almaktadır. Son olarak; defterde
kadı, müderris ve mülazım kayıtlarının bir arada bulunması, kayıt usulü bakı-
mından henüz tayin ve mülazım ayrımının yapılmadığını göstermektedir.
www.tuba.gov.tr
www.tuba.gov.tr
METIN
[1b]
Defter-i Mülâzımîn
[2b]
Tafsîl
Hazret-i Hüdâvendigâr hullidet hilâfetuhû ve ubbidet devletuhû
sa‘âdetle serîr-i saltanata cülûs itdikden sonra Rumili’nde yeni
mülâzımlardan sadaka olunan menâsıbı ve cihetlerini ve sadaka
olunan kimesnelerin esâmîlerini ve mevâlîden kimden mülâzım
olduklarını beyân ider.
www.tuba.gov.tr
Kadıaskerlerden ve müftîlerden mülâzım olanlara kânûn üzere virilen menâsıb
yirmi beşdir. Ve yirmi beşden ziyâdece dahi olmak vâki‘ olur.
Hasköy Medresesi Anadolu kadıaskeri mülâzımlarından mu‘îdi olan Mevlânâ
Hasan’a sadaka olunub ba‘de hazret-i hüdâvendigârın dest-i bûs şerîfiyle mü-
şerref oldu. Cihet-i tedrîsi yirmi akçe.
Ve Dimetoka Medresesi sâbıkâ kadıasker olan Mevlânâ Bedreddin mülâzımla-
rından Mevlânâ Abdüllatif ’e sadaka olundu. Cihet-i tedrîsi senevîdir. Tahmî-
nen yirmiden ziyâdece olur.
Ve mahrûse-i Kostantiniye’de merhûm Başcı İbrahim Medresesi Mevlânâ
Samsunî-zâde mülâzımlarından mu‘îdi Mevlânâ Sadi’ye sadaka olundu. Ci-
het-i tedrîsi yirmi akçe.
Pirlepe kadılığı merhûm Efdal-zâde mülâzımlarndan Mevlânâ Alaaddin’e

sadaka olundu. Cihet-i kazâ yirmi beş akçe.
Ve Debri kadılığı merhûm Hâce (Hoca) mülâzımlarından Karamanlu Oğlu
Mevlânâ Ahmed Çelebi’ye sadaka olundu. Cihet-i kazâ yirmi beş akçe.
[3a]
Ve Tatarbazarı kadılığı Amasiyye müftîsi Mevlânâ Emîr mülâzımlarından hem-

şîresi oğlu Mevlânâ Seyyid Nureddin’e sadaka olundu. Cihet-i kazâ yirmi beş.
Ve Ürgüb kadılığı merhûm Mevlânâ Efdal-zâde mülâzımlarından Mevlânâ
Avni’ye sadaka olundu. Cihet-i kazâ yirmi beş akçe.
Ve Kalkandelen kadılığı Bursa müftîsi Mevlânâ Ahmed Paşa mülâzımlarından
Mevlânâ Mahmud Çelebi’ye sadaka olundu. Cihet-i kazâ otuz akçe. Kânûn
üzere yirmi beş sadaka olunma idi. Beş akçe zâyid olması Rum kadıaskeri duâ-
cınız iltimâsıyla sadaka olundu.
Ve Hurpişte kadılığı merhûm Mevlânâ Efdal-zâde mülâzımlarından Mevlânâ
Muhyiddin’e sadaka olundu. Cihet-i kazâ yirmi beş akçe.
Ve Nertova kadılığı merhûm Efdal-zâde mülâzımlarından Gelibolulu Âdil-zâ-
de Mevlânâ Muslihiddin’e sadaka olundu. Cihet-i kazâ yirmi beş ake.
Ve Kerbeniş kadılığı merhûm Mevlânâ Kirmastili mülâzımlarından Mevlânâ
Abdi’ye sadaka olundu. Cihet-i kazâ on beş akçe.
www.tuba.gov.tr
Zikr olunan yeni mülâzımlardan on bir nefer kimesneye mansıb virildi. Üçü
tedrîs sekizi kazâ.
[3b]
Tafsîl-i Hazret-i Hüdâvendigâr gurre-i Receb’de serîr-i saltanata

cülûs itdikden sonra Rumili’nde kuzât-ı ma‘zûlînden on sekiz nefer
kimesneye kadılık sadaka olunmuşdur. Anun beyânındadır.
Gümülcine kadılığı Foça’dan ma‘zûl olan Mevlânâ Kara Hasan’a sadaka olun-
du. Cihet-i kazâ-yı Gümülcine elli. Ma‘zûl olduğu kadılık ciheti kırk.
Sofya kadılığı Niğbolu’dan ma‘zûl olan Büleciklü Mevlânâ Alaaddin’e sadaka
olundu. Cihet-i kazâ Sofya seksen. Ma‘zûl olduğu kadılık ciheti elli beş.
Kızılağaç kadılığı Timurhisar’dan ma‘zûl olan Mevlânâ Hasan’a sadaka olun-
du. Cihet-i kazâ-yı Kızılağaç otuz. Ma‘zûl olduğu kadılık ciheti yirmi beş.
Silivri kadılığı merhûm Kirmastilu Medresesi’nden ma‘zûl olan Mevlânâ

Pîrî’ye sadaka olundu. Cihet-i kazâ-yı Silivri yirmi. Ma‘zûl olduğu medrese
ciheti on.
Filibe kadısı Mevlânâ Muhyiddin Çelebi’ye Üsküb kadılığı sadaka olundu.
Cihet-i kazâ-yı Üsküb yüz otuz. Ma‘zûl olduğu kadılık ciheti yüz.
Filibe kadılığı Baylık[?]-zâde Mevlânâ Muhyiddin’e sadaka olundu. Cihet-i
kazâ-yı Filibe yüz. Kefe emânetinden ma‘zûl olmuşdur.
Ferecik kadılığı Keşan’dan ma‘zûl olan Mevlânâ Ali Ganca’ya sadaka olundu.
Cihet-i kazâ-yı Ferecik yirmi beş. Ma‘zûl olduğu kadılık ciheti on beş.
Bihlişte kadılığı Holofça[?] kazâsından ma‘zûl olan Mevlânâ Emîr Sinan’a sa-
daka olundu. Cihet-i kazâ-yı Bihlişte yirmi. Ma‘zûl olduğu kadılık ciheti on beş.
Karasu Yenicesi kadılığı Avlonya’dan ma‘zûl olan Mevlânâ Muhyiddin’e sa-
daka olundu. Cihet-i kazâ-yı Karasu elli beş. Ma‘zul olduğu kadılık ciheti elli.
Ballubadra kadılığı Mevlânâ Arab Oğlu Kemal’e sadaka olundu. Cihet-i kazâ
kırk. Ma‘zûl olduğu cihet dahi kırk.
Pınarhisar kadılığı Burgos’dan ma‘zûl olan Mevlânâ Şemseddin’e sadaka olun-
du. Cihet-i kazâ-yı Pınarhisar on beş. Ma‘zûl olduğu kadılık ciheti on iki.
Dimetoka kadılığı Migalgara kadısı Mevlânâ Süleyman’a sadaka olundu. Ci-
het-i kazâ-yı Dimetoka yetmiş. Ma‘zûl olduğu kadılık ciheti altmış.
www.tuba.gov.tr
Tekfurdağı kadılığı Anadolu’da Gegivize kazâsından ma‘zûl olan Mevlânâ
Abdüllatif ’e sadaka olundu. Cihet-i kazâ-yı Tekfurdağı otuz. Ma‘zûl olduğu
kadılık ciheti yirmi beş.
Zihne kadılığı İpsala’dan ma‘zûl olan Mevlânâ Hasan’a sadaka olundu. Cihet-i
kazâ-yı Zihne yirmi beş. Ma‘zûl olduğu kadılık ciheti yirmi.
[4a]
Selanik kadılığı Abdülkerim Oğlu Mevlânâ Abdülvehhab Çelebi’ye sadaka

olundu. Cihet-i kazâ-yı Selanik yüz elli. Ma‘zûl olduğu kadılık ciheti doksan.
Delvine kadılığı Depedelen kazâsından ma‘zûl olan Mevlânâ Musa’ya sadaka
olundu. Cihet-i kazâ-yı Delvine yirmi. Ma‘zûl olduğu kadılık ciheti on beş.
Çorlu kadılığı sâbıkâ Çorlu’dan ma‘zûl olan Mevlânâ Mahmud’a sadaka olun-
du. Cihet-i kazâ-yı Çorlu yirmi beş. Ma‘zûl olduğu cihet dahi yirmi beş.
Prizdin kadılığı Akçahisar’dan ma‘zûl olan Mevlânâ Muhyiddin’e sadaka

olundu. Cihet-i kazâ-yı Prizdin yirmi beş. Ma‘zûl olduğu kadılık ciheti yirmi.
[4b]
Tafsîl
Mevâlîleri Virüb Yedi Yıldan Beru Âsitâne-i Devletde Mülâzemet
İden Yeni Mülâzımların Esâmîleri Beyânında
Mevlânâ Müeyyed-zâde mülâzımlarından Mevlânâ Mahmud El-karamanî
Ve Bursa müftîsi Mevlânâ Ahmed Paşa mülâzımlarından Mevlânâ Pîr Ahmed
ve Mevlânâ Bedreddin
Ve Mevlânâ İmâm Ali mülâzımlarından Mevlânâ Üveys
Ve sâbıkâ kadıasker olan Mevlânâ Bedreddin mülâzımlarından Mevlânâ Nok-
ta Muhyiddîn ve Mevlânâ Çorlulu Muhyiddin
Ve merhûm Mevlânâ Yegân Oğlu Ali Çelebi mülâzımlarından Mevlânâ Şeyhî
Ve İslâmbol kadısı Mevlânâ Nûreddin mülâzımlarından Mevlânâ Muhyiddin
ve Mevlânâ Tâhir
Ve Edirne kadısı Mevlânâ Birgi-zâde mülâzımlarından Mevlânâ Şemseddin
Ve Mevlânâ Kara Balı mülâzımlarından Mevlânâ Mehmed ve Mevlânâ Va-
raka
www.tuba.gov.tr
Ve merhûm Mevlânâ Kara Seydi mülâzımlarından Mevlânâ Nasûh ve Mev-
lânâ Derviş
Ve merhûm Acem Muhyiddin mülâzımlarından Mevlânâ Mu‘îd Murad
Ve merhûm Yarhisar-zâde mülâzımlarından Mevlânâ Sıyami
Ve Muradiye Müderrisi Mevlânâ Zeyrek-zâde mülâzımlarından Mevlânâ Ka-
dirî ve Mevlânâ Hasan
Ve Mevlânâ Nişancı Cafer Çelebi mülâzımlarından Mevlânâ Kasım ve Mev-
lânâ Muslihiddin ve Mevlânâ Hayreddin
Ve Edirne’de Eski Medrese müderrisi Mevlânâ Kemal mülâzımlarından Mev-
lânâ Halil ve Mevlânâ Hasan
Zikr olunan yeni mülâzım cümle yirmi üç nefer kimesnedir.
[5a]
Merhûm Mevlânâ Hacı Hasan Oğlu ve merhûm Mevlânâ Efdal-zâ-

de ve merhûm Mevlânâ Yaraluca ve merhûm Mevlânâ Kirmastilu
fevtlerinden sonra mülâzım olanlardan on dört nefer kimesne var.
Merhûm Hacı Hasan Oğlu mülâzımlarından Mevlânâ Ahi ve Mevlânâ Şem-
seddin ve Mevlânâ Sinan Çelebi ve Mevlânâ Muslihiddin
Ve merhûm Efdal-zâde mülâzımlarından Mevlânâ Kasım Çelebi ve Mevlânâ
Muhyiddin ve Mevlânâ Hüseyin ve Mevlânâ Ahmed ve Mevlânâ Minnet
Ve merhûm Mevlânâ Yaraluca mülâzımlarından Mevlânâ Muhyiddin ve Mev-
lânâ Hayreddin
Ve merhûm Mevlânâ Kirmastilu mülâzımlarından Mevlânâ Şeref ve Mevlânâ
Alaaddin ve Mevlânâ Hüsam
Ve merhûm Mevlânâ Yarhisâr-zâde ve merhûm Mevlânâ Kara Seydi
ve merhûm Mevlânâ Acem Muhyiddin ve merhûm Mevlânâ Yegân
Oğlu Ali Çelebi ve merhûm Mevlânâ Ahi Çelebi ve merhûm Mevlânâ
İzarî Çelebi ve merhûm Leys Çelebi ve merhûm Hüseyin Çelebi fevt-
lerinden sonra mülâzım olanlar cümle yirmi beş nefer kimesnedir.
Merhûm Yarhisâr-zâde mülâzımlarından Mevlânâ Abdülkerim Çelebi ve
Mevlânâ Kasım ve Mevlânâ Tâceddin ve Mevlânâ Seyyid Saffetî Oğlu ve
Mevlânâ Hasan
www.tuba.gov.tr
Ve merhûm Kara Seydi mülâzımlarından Mevlânâ Bedreddin ve Mevlânâ
Muslihiddin ve Mevlânâ Pîrî ve Mevlânâ Acem Muhyiddin ve Mevlânâ Sali-
hüddin ve Mevlânâ Mustafa Çelebi ve Mevlânâ Hüsrev Çelebi ve Mevlânâ İsa
Ve merhûm Acem Muhyiddin mülâzımlarından Mevlânâ Resul ve Mevlânâ
Alaaddin ve Mevlânâ Kemal ve Mevlânâ Şaban ve Mevlânâ Handan
Ve merhûm Mevlânâ Yegân Oğlu Ali Çelebi mülâzımlarından Mevlânâ Der-
viş Mehmed Çelebi ve Mevlânâ Pîr Ahmed
Ve merhûm Mevlânâ Ahi Çelebi mülâzımlarından Mevlânâ Emîr
Ve merhûm Mevlânâ Gırarî Çelebi mülâzımlarından Mevlânâ Şuca
Ve merhûm Leys Çelebi mülâzımlarından Mevlânâ Şaban
Ve merhûm Hüseyin Çelebi mülâzımlarından Mevlânâ Sinan ve Mevlânâ
Alaaddin
[5b]
Ve sâbıkâ kadıasker olan Mevlânâ Müeyyed-zâde mülâzımîn yazub

defter itdikde yeni mülâzım alındıkdan sonra merdûm-zâdelerden
ve selâtîn medreseleri mu‘îdlerinden ve müftîlerden ve ağalar hâ-
celerinden ve kadıasker tezkerecilerinden kırk iki nefer kimesne
mülâzım kaydolunmuş. Mezkûr Mevlânâ Müeyyed-zâde ba‘de’l-azl
ol defteri bu tarafa îsâl itdiler. Tafsîli budur ki zikr olunur
Merhûm Mevlânâ Hacı Hasan Oğlu mülâzımlarından Defterdâr Leys Çelebi
Oğlu Mehmed Çelebi
Ve Mevlânâ Müftî Ali Çelebi mülâzımlarından Abdülgani Çelebi bin Mevlânâ
Arab
Ve Mevlânâ Müeyyed-zâde mülâzımlarından Abdülaziz Çelebi bin Mevlânâ
Arab
Ve Mevlânâ Müeyyed-zâde mülâzımlarından Emîn Çelebi bin Cafer Çelebi ve
Mevlânâ Behlül-zâde ve Mevlânâ Kasım Çelebi
Ve Anadolu kadıaskeri mülâzımlarından mu‘îd Mevlânâ Muslihiddin
Ve İslâmbol kadısı mülâzımlarından Mevlânâ Mu‘îd Muslihiddin ve karındaşı
oğlu Mehmed Çelebi
Ve Edirne kadısı Mevlânâ Birgi-zâde mülâzımlarından Mu‘îd Mevlânâ Ab-
durrahman
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Seydi Ali-zâde mülâzımlarından Mu‘îd Mevlânâ Acem Muhyiddin
ve Mu‘îd Mevlânâ Nasuh
Müftî Mevlânâ Ali Çelebi mülâzımlarından Mu‘îd Mevlânâ Hasan
Ve Müftî Ali Çelebi mülâzımlarından Mevlânâ Şeyh Mehmed Çelebi ve Mev-
lânâ Lagar Muhyiddin ve Mevlânâ Hasan ve Mevlânâ Şeyh Çelebi
Bursa müftîsi Mevlânâ Ahmed Paşa mülâzımlarından Mevlânâ Muhyiddin ve
Mevlânâ Mehmed Çelebi
Ve Mevlânâ Kara Balı mülâzımlarından Mu‘îd Mevlânâ Muhyiddin
Ve Mevlânâ Kadı-yı Bağdad mülâzımlarından Mu‘îd Ebulfazl Çelebi ve Mu‘îd
Mevlânâ Süleyman
Ve Mevlânâ Tablbâz Muhyiddin mülâzımlarından Mu‘îd Mevlânâ Adem
Ve Mevlânâ Sar Şuca mülâzımlarından Mu‘îd Mevlânâ Muhyiddin

Ve Mevlânâ Şuca mülâzımlarından Mu‘îd Mevlânâ İsa
Ve merhûm Mevlânâ Yarhisar-zâde bakiyesinden mülâzım olmuş Mahmud
Çelebi bin Baba Nakkaş
Ve Amasiyye müftîsi Mevlânâ Emir mülâzımlarından Mevlânâ Ahmed ve
Mevlânâ Muhyiddin ve Mevlânâ Hasan
Ve merhûm Ali Paşa fevtinden sonra mu‘takı Mevlânâ Yusuf mülâzım bi-arz-ı
hazret-i efendi
Ve Mevlânâ Zeyrek-zâde mülâzımlarından Mevlânâ Ahmed Çelebi
Ve Mevlânâ Yegân Çelebi mülâzımlarından Mevlânâ Mu‘îd Kasım ve Mev-
lânâ Mu‘îd Derviş ve Mevlânâ Hasan
Ve Mevlânâ Hüsam Çelebi mülâzımlarından Mevlânâ Süleyman ve Mevlânâ
Ramazan
Ve merhûm Yahya Paşa Oğlulları Hâcesi Mevlânâ Muhyiddin mülâzım bi-
arz-ı Mevlânâ Müeyyed-zâde
[6a]
Ve merhûm Hüseyin Ağa Hâcesi İmâm-zâde Mevlânâ Muslihiddin mülâzım

bi-arz-ı Mevlânâ Müeyyed-zâde
www.tuba.gov.tr
Ve Kapuağası Hâcesi mülâzım bi-arz-ı Mevlânâ Müeyyed-zâde
Ve sâbıkâ kadıasker olan Mevlânâ Bedreddin tezkirecisi Arab Çelebi mülâzım
bi-arz-ı paşayân
Ve Acemlerden ve müte‘accimler sekiz nefer kimesne var
Mevlânâ Müeyyed-zâde tezkirecileri Mevlânâ Nebi ve Mevlânâ Sinan
Cem‘an mülâzımîn ahyâdan ve mevtâdan ve yeni mülâzım alındık-
dan sonra mülâzım olanlardan ve Acemler ve müte‘accimlerden
yüz on iki nefer kimesne var.
www.tuba.gov.tr
TSMA D. 6991
Rumeli ve Anadolu’daki kazalar ile burada bilfiil görev yapan ya da görevi

son bulan kadıların listelendiği bu defter, Osmanlı yargı sisteminin taşra ör-
gütlenmesini ve kadılık kurumunun XVI. yüzyılın ilk çeyreğindeki durumunu
göstermektedir. Toplam 10 varak olan defterin ilk kısmı Rumeli’ye aittir. Bu
bölüm, “Defter Rumeli’nde Vâki‘ Olan Kadılıklarda Bi’l-fi‘l Mansûb Olan
Kuzâtın Esâmisin Beyân İder.” başlığı ile başlamakta ve 1-10 Muharrem 928
(1.12.1521-10.12.1521) tarihi verilmektedir. Bu kayıtlar 8b numaralı varağa
kadar devam etmektedir. 8b numaralı varaktan itibaren Rumeli kazalarından
mazul olan kadıların listesi yer almaktadır. Burası “Defter-i Esâmî-i Kuzât-ı
Ma‘zûlîn bi-Vilâyet-i Rumili Hâliyâ” başlığı ile başlamakta ve yine 1-10
www.tuba.gov.tr
Muharrem 928 (1.12.1521-10.12.1521) tarihi verilmektedir. 10b numaralı
varağa kadar bu kayıtlar devam etmektedir. 10b numaralı varakta ise “Def-
ter-i Kuzât ki Hâliyâ Mansûb Olup İstikâmetle Ma‘rûf ve Ehliyet ile Mevsûf
Olanlardır ki Zikr Olunur” başlığı altında Anadolu’da görevine devam eden
ve kendisi hakkında olumlu rapor verildiği anlaşılan 20 adet kadının kaydı
bulunmaktadır. Burada herhangi bir tarih verilmemiştir. Aynı varakta tarih
verilmeksizin “Defter-i Kuzât ki Hâliyâ Ma‘zûl Olup İstikâmetle Ma‘rûf ve
Ehliyet ile Mevsûf Olanlardır ki Zikr Olunur” başlığı altında kendileri hak-
kında olumlu rapor verildiği anlaşılan Anadolu kazalarından mazul 20 adet
kadının kaydı yer almakta ve böylece defter son bulmaktadır. 1521 tarihli bu
deftere göre Rumeli vilayeti 30 sancağa bölünmüştür ve bu sancaklara bağlı
167 kaza bulunmaktadır. Ayrıca herhangi bir sancağa bağlı olmayan 5 adet

1
kaza mevcuttur. Bunlar İstanbul, Galata, Havass-ı Kostantiniyye, Cezayir-i

Marmara ve Limyos’tur.
Defterde kazalarda görev yapan kadıların isimleri ve kazaların yevmiye miktar-
ları gösterilmiştir. Buna göre en düşük yevmiye miktarı 10 akçe; en yükseği ise
400 akçedir. Kazalar 21 farklı yevmiye miktarına göre kadılara tevcih edilmiştir.
Bunlar küçükten büyüğe doğru; 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40, 45, 50, 55, 60, 70,
75, 80, 100, 120, 130, 150, 160, 300 ve 400 şeklinde sıralanmaktadır. TSMA
699’a göre en yüksek orana sahip olan kazalar yevmiyesi 30 akçe olan kaza-
lardır. 30 akçe yevmiyeye sahip kaza sayısı 32’dir ve toplam kaza sayısı içinde
% 19’a tekabül etmektedir. Onu ikinci sırada; 24 adet ve % 14’lük oran ile 25
akçe yevmiyeye sahip kazalar takip etmektedir. Üçüncü sırada ise; 22 adet ve
% 13’lük oran ile 40 akçelik kazalar izlemektedir. En az sayıdaki ve doğal ola-
rak da en düşük yüzdelik dilimdeki yevmiyeye sahip kazalar ise; 1’er adet olan
75, 120, 150, 160, 300 ve 400 akçelik yevmiyeli kazalardır ki bunların yüzdelik
oranı % 1’e tekabül etmektedir. Burada özellikle belirtmemiz gereken önemli
bir husus ise Üsküb maa nevâhî kazasının durumudur. Kayıtta “Kazâ-yı Üs-
küb maa nevâhî” şeklinde yazılıp Üsküb’ün üstüne 130; Nevâhî’nin üstüne ise
30 yazılarak ikisi birlikte Birgizâde Kemal Çelebi’ye tevcih edilmiştir. Kayıtta
iki kazanın birleştirilerek bir kadıya tevcih edildiğine dair başka örnekler de
mevcuttur. Ancak bu örneklerde iki ayrı kazanın da adı ayrı ayrı kaydedilmiş-
tir. Örneğin Niş ve İsfirlig kazalarının durumu buna çok uygundur. 55 akçelik
Niş ile 15 akçelik İsfirlig kazaları ayrı ayrı zikredilmemelerine rağmen burada
www.tuba.gov.tr
görev yapan kadı için “Bu Niş ve İsfirlig ikisinde kadı Mevlânâ Muhyiddin
eş-şehîr bi-Kalaycı Muhyiddin” kaydı mevcuttur. Ancak Üsküb ve civarındaki
nahiyelerinin ifade eden Nevâhî kazaları “Üsküb maa Nevâhi” şeklinde tek
başlık altında toplanmıştır.
Defteri önemli kılan bir husus; Rumeli kazalarından münfasıl olup mülaze-
mete devam eden ve yeni bir görev bekleyen kadıların listesini içermesidir.
Burada Rumeli kazalarından mazul 64 adet kadının kaydı bulunmaktadır.
Mazul kadıların isimleri ve mazul oldukları kazanın ismi belirtilmesine rağ-
men, mazul oldukları tarih verilmemiştir. Ayrıca defterin sonunda Anadolu
kazalarında görevine devam eden 20 kadı ile Anadolu kazalarından münfasıl
20 kadı hakkında olumlu rapor verildiği ve bunların isimleri ve görev yerleri
kaydedilmiştir. Bütün bu bilgiler bize; bu defterin, tahta yeni çıkan Kanuni
Sultan Süleyman’a imparatorluğun durumu hakkında bir rapor niteliği taşıdığı
izlenimini uyandırmaktadır.
Defterdeki bilgiler; yüksek rütbeli ulemanın biyografilerini içeren eserlerin bu

ulema hakkında verdiği bilgilerin doğruluğunun sağlanması hususunda bize
bir fikir vermektedir. Örneğin neşrettiğimiz deftere göre bu tarihte İstanbul
kadısı Muhyiddin Çelebi el-Fenarî’dir. Kendisi daha sonra Anadolu ve Ru-
meli kadıaskerliği ve nihayetinde de şeyhülislamlık yapmıştır. Şeyhülislamların
biyografilerini içeren Devhatü’l-meşâyih isimli esere göre de; Muhyiddin Çelebi
926-929 (1519/1520-1522/1523) yılları arasında İstanbul kadılığı yapmıştır.2
Bu sebeple neşre konu olan bu defter; kendinden sonra gelen diğer belge ve
eserlerle karşılaştırılmak suretiyle, Osmanlı ulemasının biyografisini ve mesleki
kariyer serüvenini anlamak açısından faydalı olacaktır.
www.tuba.gov.tr
Müstakim-zâde Süleyman Sadeddin, Devhâtü’l-Meşayih, Müstakim-zade Süleyman Saadeddin’in Devha-

2
tü’l-Meşayih, Osmanlı Şeyhülislamlarının Biyografileri Adlı Eserinin Transkripsiyon ve Değerlendirmesi, Haz.

Alper Yıldırım, Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Hatay,
2014, s. 115-116.
www.tuba.gov.tr
METIN
[1b]
Defter Rumeli’nde Vâki‘ Olan Kadılıklarda bi’l-fi‘il Mansûb Olan

Kuzâtın Esâmisin Beyân İder. Tahrîren fî Evâil-i Muharremi’l-Muh-
teremi’l-Münharıtı fî Silki Şuhûr Sene Semâne ve Işrîn ve Tis‘a-mie
min-Hicriyyet-i Nebeviyye.
Ber-în Mûcib
Fî kazâ-yı İslâmbol, 400: Mevlânâ Muhyiddin Çelebi el-Fenari dâme fezâilihû
Fî kazâ-yı Galata, 80: Mevlânâ Muslihiddin eş-şehîr bi-Koçi[?] Çelebi
www.tuba.gov.tr
Fî kazâ-yı Havâss-ı Kostantiniyye, 50: Mevlânâ Bâlî Çelebi el-Karamanî
Fî kazâ-yı Cezâyir-i Marmara, 20: Mevlânâ Tâceddîn
Fî kazâ-yı Limyos, 15: Mevlânâ Abdî
Livâ-yı Vize
Fî kazâ-yı Vize, 40: Mevlânâ Şehdî el-Bursevî
Fî kazâ-yı Silivri, 20: Mevlânâ Muslihiddîn eş-şehîr bi-İbn-i Sundûkî
Fî kazâ-yı Çorlu, 25: Mevlânâ Şemseddin er-Rumi eş-şehîr bi-Kara Ahmed
Fî kazâ-yı Hayrabolu, 55: Mevlânâ Süleyman el-Kayık el-merhûm Ali Paşa
tâbe serâhû
Fî kazâ-yı Burgos, 10: Mevlânâ Süleyman el-İslambolî eş-şehîr bi-Kebe[?]
Süleyman
Fî kazâ-yı Pınarhisâr, 15: Mevlânâ Lütfi

[2a]
Tetimme-i Defter-i Esâmî-i Kuzât-ı Mansûbîn fî Rumili Hâliyân

Livâ-yı Vize
Fî kazâ-yı Kırkkilise, 40: Mevlânâ Muhyiddin en-Nâib el-ma‘rûf Nâib-i Be-
nefşe
Fî kazâ-yı Babaeskisi, 10: Mevlânâ Emrullah
Livâ-yı Gelibolu
Fî kazâ-yı Gelibolu, 130: Mevlânâ Muhyiddin eş-şehîr bi-İştib-zâde
Fî kazâ-yı Migalgara, 60: Mevlânâ Seydi Çelebi el-ma‘rûf bi-İbnü’ş-Şeyh Abdi
Halife
Fî kazâ-yı İpsala, 20: Mevlânâ Muslihiddîn
Fî kazâ-yı Tekfurdağı, 35: Mevlânâ Abdülkerim
Fî kazâ-yı Keşan, 15: Mevlânâ Muslihiddîn eş-şehîr bi-Kara Nâib
Fî kazâ-yı İnöz, 15: Mevlânâ Şemseddîn
Livâ-yı Semendire www.tuba.gov.tr

Fî kazâ-yı Semendire, 120: Mevlânâ Zünnûn el-İznikî eş-şehîr bi-Ahi-zâde
Fî kazâ-yı Barancık, 50: Mevlânâ Hüsam eş-şehîr bi-Sûhte Hüsam
Fî kazâ-yı Rudnik, 30: Mevlânâ Muhyiddîn el-Acem
Fî kazâ-yı Üziçe, 20: Mevlânâ Abdülkerim
Fî kazâ-yı Pojaga, Belirtilmemiş: Belirtilmemiş
Fî kazâ-yı Belgradi’l-Anzeviş[?] ki Henüz Feth olundu, 60: Mevlânâ Hüsam
el-ma‘rûf bi-Hüsam el-nâib
Fî kazâ-yı Böğürdelen ki bu defa feth olundu. Belirtilmemiş: Mevlânâ Süley-
man ki feth-i Belgrad’da hâzır olan sûhtelere re’îs olmuş idi
[2b]
Livâ-yı Silistre
Fî kazâ-yı Silistre, 50: Mevlânâ Muhyiddin eş-şehir bi-Güzel Akgöz (Öküz?)
Fî kazâ-yı Varna, 40: Mevlânâ Muhyiddin ez-Zağarcı el-ma‘rûf bi-İbn-i Ka-
raca Hasan
Fî kazâ-yı Prevadi, 30: Mevlânâ Muhyiddîn
Fî kazâ-yı Külfetler, 15: Mevlânâ Muhyiddîn Diğer
Fî kazâ-yı Aydos, 30: Mevlânâ Pîr Ahmed Çelebi el-Edirnevî
Fî kazâ-yı Rusikasrı, 15: Mevlânâ Muhyiddin el-mülâzım an-bakiyye-i Mev-
lânâ Muzaffer el-merhûm
Fî kazâ-yı Karinovası, 25: Mevlânâ Kerim Çelebi el-Aydınî
Fî kazâ-yı Hırsova, 50: Mevlânâ Emîr Hayreddin eş-şehîr bi-Kalınca Emîr
Fî kazâ-yı Yanbolu, 50: Mevlânâ Şeyhü’l-mülâzım Birgi-zâde
Fî kazâ-yı Hassa-i Yanbolu, 20: Mevlânâ Receb el-ma‘rûf bi-Delü[?] Receb
Fî kazâ-yı Ahyolu, 25: Mevlânâ İbrahim Çelebi birâder-i Karaca Paşa
Fî kazâ-yı Kili, 40: Mevlânâ Pîrî Çelebi el-Kocevî min-Gegivize
Fî kazâ-yı Akkirman, 80: Mevlânâ Alaaddin el-Acem eş-şehîr bi- Âli’l-ecinnihâ[?]
Livâ-yı Mîr-i Mîrân www.tuba.gov.tr

Fî kazâ-yı Edirne el-mahrûse, 300: Mevlânâ Muhyiddin Çelebi İbnü’l-müvellâ
el-Kadı Mevlânâ Ali Çelebi el-Müftî
Fî kazâ-yı Dimetoka, 70: Mevlânâ Seyyid Mehmed el-Acem eş-şehîr bi-Saçlu
Emîr
Fî kazâ-yı Eskihisar, 70: Mevlânâ Hacı Çelebi el-İznikmüdî Birâder-i Mevlânâ
Seydî Çelebi
[3a]

Livâ-yı Mîr-i Mîrân
Fî kazâ-yı Kızılağaç Yenicesi, 30: Mevlânâ Şemseddin el-ma‘rûf bi-Karga
Ahmed
Fî kazâ-yı Gümülcine, 60: Mevlânâ Abîdülacem

Fî kazâ-yı Karasu Yenicesi, 55: Mevlânâ Abdülcelil el-ma‘rûf bi-Lağız-zâde
Fî kazâ-yı Drama, 30: Mevlânâ Muslihiddîn
Fî kazâ-yı Ferecik, 25: Mevlânâ Muhyiddin el-Bursevî el-ma‘rûf bi-İbn-i Dursun
Fî kazâ-yı Zihne, 25: Mevlânâ Tâceddin eş-şehîr bi-Fare[?]
Fî kazâ-yı Siroz, 100
Fî kazâ-yı Timurhisar, 25
Bu Siroz ve Timurhisar ikisinde Dülbend Çelebi oğlu Derviş Çelebi kadıdır .
Fî kazâ-yı Nevrekob, 25: Mevlânâ Muslihiddîn
Fî kazâ-yı Selanik, 150
Fî kazâ-yı Avrethisarı, 40
Bu Selanik ve Avrethisarı ikisinde kadı Mevlânâ Mehmed Çelebi bin el-mer-
hûm Mevlânâ Kasım Çelebi el-Kemâlî
Fî kazâ-yı Sidrekapsi, 40: Mevlânâ Pîr Mehmed
Fî kazâ-yı Üsküb, 130, Nevâhî, 30: Üsküb maa Nevâhî Birgi-zâde Mevlânâ
Kemal Çelebi
Fî kazâ-yı Kalkandelen, 40: Mevlânâ Ebussuud
www.tuba.gov.tr
Fî kazâ-yı Kırçova, 30: Mevlânâ Bedreddin el-ma‘rûf bi-Bedreddin el-Tabîb
Fî kazâ-yı Manastır, 60: Mevlânâ Benlü Hüsâm
Fî kazâ-yı Kesriye, 30: Mevlânâ Alaaddîn
Fî kazâ-yı Karaverye, 70
Fî kazâ-yı Serfice, 25
Bu Karaverye ve Serfice ikisinde kadı Mevlânâ Şeref el-Kastamonevî
Fî kazâ-yı Hurpişte, 30:Mevlânâ İskender
[3b]
Fî kazâ-yı Bihlişte, 25: Mevlânâ Alaaddîn

Fî kazâ-yı Görice, 25: Mevlânâ Kul Sinan oğlu Mevlânâ İbrahim Çelebi
Fî kazâ-yı Vardar Yenicesi, 40: Mevlânâ Dülbend Çelebi oğlu Seydî Çelebi
Fî kazâ-yı Pirlepe, 30: Mevlânâ Sunullah bin el-merhûm Mevlânâ Lütfî tâbe
serâhû
Fî kazâ-yı Köprülü, 25: Mevlânâ Abdüsselam er-Rumi min-Gümülcine
Livâ-yı Filibe
Fî kazâ-yı Filibe, 130: Mevlânâ Mâlî Çelebi bin el-merhûm Mevlânâ Yar-
hisâr-zâde
Fî kazâ-yı Tatarbazarı, 25: Mevlânâ Şemseddin el-İznikî el-ma‘rûf bi-…-zâde
Fî kazâ-yı Samakov, 30: Mevlânâ Muslihiddin el-Edirnevî el-ma‘rûf bi-İmâm-
zâde
Livâ-yı Sofya
Fî kazâ-yı Sofya, 100: Mevlânâ Alaaddin el-ma‘rûf bi-Kethüdâ-zâde
Fî kazâ-yı Şehirköy, 30: Merhûm Mevlânâ Yaraluca Muhyiddîn’in oğlunun
oğlu Mevlânâ Davud Çelebi
Fî kazâ-yı Berkofça, 20: Mevlânâ Abdülcelîl el-ma‘rûf bi-Tokatî-zâde
[4a]
www.tuba.gov.tr
Livâ-yı Çirmen
Fî kazâ-yı Çirmen, 40: Mevlânâ Hüdel
Fî kazâ-yı Hasköy, 30: Mevlânâ Abdülkadir el-ma‘rûf bi-Ayyâş-zâde
Fî kazâ-yı Akçakızanlık, 30: Mevlânâ Muhyiddîn
Fî kazâ-yı Zağra Yenicesi, 25: Mevlânâ Şemseddîn
Livâ-yı Niğbolu
Fî kazâ-yı Niğbolu, 60: Mevlânâ Şemsülaziz el-ma‘rûf bi-Kara Şems
Fî kazâ-yı Tırnovi, 40: Mevlânâ Timur
Fî kazâ-yı İvraca, 10: Mevlânâ Muslihiddîn

Fî kazâ-yı Lofça, 20: Mevlânâ Hayreddin el-ma‘rûf bi-Algüllü
Fî kazâ-yı Çernovi, 20: Mevlânâ Muhyiddîn
Fî kazâ-yı Şumnu, 35: Mevlânâ Şemseddîn
Livâ-yı Vidin
Fî kazâ-yı Vidin, 40: Mevlânâ Muslihiddin el-Atik Zağra Pîr Mehmed Paşa
bin Atinalı[?] Paşa
Fî kazâ-yı Bana, 25: Mevlanâ Şucâ‘
Fî kazâ-yı İsfirlig, 15: Niş’e Zamîme Olmuştur. Aşağıya Niş’de mastûrdur.
[4b]
Livâ-yı Alacahisar
Fî kazâ-yı Alacahisar, 40: Mevlânâ Hacı Bayram
Fî kazâ-yı Ürgüb, 25: Mevlânâ Ahmed Çelebi bin el-merhûm Mevlânâ Ayas
tâbe serâhû
Fî kazâyı Niş, Niş 55, İsfirlig 15: Bu Niş ve İsfirlig ikisinde kadı Mevlânâ Muh-
yiddin eş-şehîr bi-Kalaycı Muhyiddin
www.tuba.gov.tr
Fî kazâ-yı Petroş, 30: Mevlânâ Şeyh Mehmed ebnâ-yı Mevlâna Yörelü Meh-
med
Fî kazâ-yı Zablana, 30: Mevlânâ Hâbil
Livâ-yı Uzvornik
Fî kazâ-yı Sirebreniçe, 45: Mevlânâ Abdüllatif el-ma‘rûf bi-Hacı Yasin
Livâ-yı Hersek
Fî kazâ-yı Foça, 40: Mevlânâ Muhyiddin el-ma‘rûf bi-Memi Çelebi el-İslam-
bolî
Fî kazâ-yı Nova, 30: Mevlânâ Selmân
Fî kazâ-yı Prepolye, 25: Mevlânâ Mehmed Çelebi bin el-merhûm Mevlânâ

Acem Muhyiddin
Fî kazâ-yı Mostar, 20: Mevlânâ Kemal, Zeyrek-zâde’nin Tezkirecisi
Livâ-yı Bosna
Fî kazâ-yı Saray, 75: Mevlânâ Gedik Sinan
[5a]
Tetimme-i Defter-i Esâmî-i Kuzât-ı Mansûbîn be-Vilâyet-i Rumili

Hâliyân Livâ-yı Bosna
Fî kazâ-yı Nertova, 25: Mevlânâ Gedik Üveys
Fî kazâ-yı Vişegrad, 40: Mevlânâ Bedreddîn el-Bursevî
Fî kazâ-yı Yenibazar, 60: Mevlânâ Hüsrev el-ma‘rûf bi-Mevlânâ-zâde
Fî kazâ-yı Brod, 25: Mevlânâ Ömer
Livâ-yı Vulçitrin
Fî kazâ-yı Novaborde, 70: Mevlânâ Esseyyid Alaaddin el-ma‘rûf bi-İbnü’l-
nikâh el-Bursevî
www.tuba.gov.tr
Fî kazâ-yı Priştine, 30: Mevlânâ Abdülvehhâb
Fî kazâ-yı Vulçitrin, 55: Mevlânâ Bedreddin mine’l-ebnâi’l-merhûm Mevlânâ
Halil
Fî kazâ-yı Blaşice, 30: Mevlânâ Hayreddîn
Livâ-yı Köstendil Ilıcası

Fî kazâ-yı İştib, 100: Merhûm Müeyyed-zâde Karındaşı Abdi Çelebi
Fî kazâ-yı Ilıca, 80: Mevlânâ Muhyiddin Çelebi bin Mevlânâ Rükneddin bin
Mevlânâ Zeyrek-zâde
Fî kazâ-yı Ustrumca, 40: Mevlânâ Muhyiddin bin el-merhûm Ya‘kûb Çelebi
Fî kazâ-yı İvranya, 25: Mevlânâ İbrahim el-Edhem el-ma‘rûf bi-Çatal-zâde
[5b]
Livâ-yı Prizrin
Fî kazâ-yı Prizrin, 25: Mevlânâ Hüsam eş-şehîr bi-İbn-i Dımaşkî
Fî kazâ-yı Havâss-ı Arnavud, 20: Mevlânâ Akil bin Abdülaziz min-ebnâ-yı
el-merhûm Mevlânâ Ali el-Kuşî
Fî kazâ-yı Bihor, 15: Mütevali Muhyiddin oğlu Alaaddin
Fî kazâ-yı Pravnik, 30: Mevlânâ Hacı
Livâ-yı İskenderiye
Fî kazâ-yı İskenderiye, 30: Mevlânâ Hasan
Fî kazâ-yı İpek, 30: Mevlânâ Emrullah
Fî kazâ-yı Podgoriçe, 15: Mevlânâ Burhan an-Mevtâ-yı Birgi-zâde
Fî kazâ-yı Karadağ, 15: Mevlânâ Muhyiddin bin Hatîbi’l-alaki’l-medine-i
Eyüb[?] fî Kostantiniyye el-mahmiyye
Fî kazâ-yı Dukakin, 15: Mevlânâ Muslihiddin
Livâ-yı İlbasan
www.tuba.gov.tr
Fî kazâ-yı İlbasan, 30: Mevlânâ Muhyiddîn
Fî kazâ-yı Drac, 35: Mevlânâ Gulam
Fî kazâ-yı İşbat, 25: Mevlânâ Belati[?]
Fî kazâ-yı Eranidanlı, 20: Belirtilmemiş
[6a]

Livâ-yı Avlonya
Fî kazâ-yı Avlonya, 50: Mevlânâ Alaaddîn
Fî kazâ-yı Belgradü’l-Arnavud, 40: Mevlânâ Muhyiddin el-ma‘rûf bi-Çarık
Muhyiddin
Fî kazâ-yı Ergirikasrı, 30: Mevlânâ Abdülvehhâb

Fî kazâ-yı Mezkiye, 15: Mevlânâ Sefer el-Aydın an-mevtâ-yı Birgi-zâde
Fî kazâ-yı Delvine, 20: Mevlânâ Seyyid Celal
Fî kazâ-yı Timorinça, 10: Mevlânâ Cafer
Fî kazâ-yı Depedelen, 20: Belirtilmemiş
Fî kazâ-yı Premedi, 25: Mevlânâ Fazlullah eş-şehîr bi-Selman-zâde
Livâ-yı Ohri
Fî kazâ-yı Ohri, 40: Mevlânâ Mahmud Çelebi eş-şehîr bi-Dülbend-zâde
Fî kazâ-yı Debri, 35: Mevlânâ Bedreddin el-Kocevî el-ma‘rûf bi-Topal Bed-
reddin
Fî kazâ-yı Akçahisar, 25: Mevlânâ Pîrî
Fî kazâ-yı Mat, 20: Mevlânâ Şemseddin el-İznikî eş-şehîr bi-kadıaskerî
[6b]
Livâ-yı Yanya
Fî kazâ-yı Yanya, 40: Mevlânâ Muhyiddin bin el-merhûm Mevlânâ Hüseyin
Çelebi el-Yegânî
www.tuba.gov.tr
Fî kazâ-yı Narda, 40: Mevlânâ Kasım eş-şehîr bi-Kasım el-Üskübî
Fî kazâ-yı Rinyase, 10: Mevlânâ Ömer
Fî kazâ-yı Grebene, 20: Mevlânâ Şemseddin
Livâ-yı Filorina
Fî kazâ-yı Filorina, 70: Mevlânâ Mehmed Çelebi bin el-merhûm Mevlânâ
Muhyiddin et-Tabîb el-Kocevî Ebû Sultân
Livâ-yı Tırhala
Fî kazâ-yı Tırhala, 45: Mevlânâ Kemal el-ma‘rûf bi-Küçük Kemal
Fî kazâ-yı Yenişehir, 70: Mevlânâ Birgi-zâde Mevlânâ Fethî Çelebi

Fî kazâ-yı Çatalca, 70: Mevlânâ Muhyiddin ibn-i zevce-i Mevlânâ Mîrim Çe-
lebi dâme fezâilihû
Fî kazâ-yı Fenar, 35: Mevlânâ Remzi
Fî kazâ-yı Alasonya, 30: Mevlânâ Arab Muhyiddin el-ma‘rûf bi-Arab Siyah
[7a]

Livâ-yı Tırhala
Fî kazâ-yı Badracık, 20
Fî kazâ-yı Kerbeniş, 15
Bu iki kadılıklarda maan bilfiil kadı olan Mevlânâ Hayreddin el-Acem
Livâ-yı İnebahtı
Fî kazâ-yı İnebahtı, 40: Mevlânâ Abdülkerim
Livâ-yı Eğriboz
Fî kazâ-yı Eğriboz, 45: Mevlânâ Bedreddin
www.tuba.gov.tr
Fî kazâ-yı İzdin, 45: Mevlânâ Hüsam
Fî kazâ-yı İstife, 30: Mevlânâ Mahmûd
Fî kazâ-yı Livadya, 35: Mevlânâ Hüsam
Fî kazâ-yı Atina, 30: Mevlânâ Fazlullah
Livâ-yı Karlıil
Fî kazâ-yı Angelkasrı, 35: Mevlânâ Hayreddin
Fî kazâ-yı Ayamavra, 15: Mevlânâ Mahmud el-mülâzım an-Mevlânâ Ahmed
Paşa el-müftî
[7b]
Livâ-yı Mora
Fî kazâ-yı Gördös, 25: Mevlânâ Muslihiddin
Fî kazâ-yı Balyabadra, 40: Mevlânâ Pîrî eş-şehîr bi-Sinan Pîrîsi
Fî kazâ-yı Kalavarta, 45: Mevlânâ Hüsrev eş-şehîr bi-Kuzgun oğlu
Fî kazâ-yı Hulumic, 15: Mevlânâ Taceddin an-mevtâ-yı Musa Çelebi
Fî kazâ-yı Arkadya, 20: Mevlânâ Alaaddîn
Fî kazâ-yı Kalamete, 30: Mevlânâ Sadullah
Fî kazâ-yı Karitene, 30: Mevlânâ Hüsâm
Fî kazâ-yı Misistre, 30: Mevlânâ Şemseddîn
Fî kazâ-yı Arhos, 35: Mevlânâ Pîr Mehmed
Fî kazâ-yı Moton, 35: Mevlânâ Hayreddîn
Fî kazâ-yı Koron, 40: Mevlânâ Arab Çelebi el-Filibevî
Livâ-yı Midillü
Fî kazâ-yı Midillü, 45: Merhum Müeyyed-zâde’nin Tezkirecisi Mevlânâ Fazıl
Çelebi
www.tuba.gov.tr
[8a]
Tetimme-i Defter-i Esâmî-i Kuzât-ı Mansûbîn be-Vilâyet-i Rumili

Hâliyân
Livâ-yı Kefe
Fî kazâ-yı Kefe, 100: Mevlânâ Şemseddin Çelebi el-ma‘rûf bi-Çanlu-zâde
Fî kazâ-yı Mangub, 30: Mevlânâ Muhyiddin el-ma‘rûf bi-ibnü’l-kadı bi-Man-
gub
Fî kazâ-yı Taman, 30: Mevlânâ Hüsâm
Fî kazâ-yı Azak, 30: Mevlânâ Hasan
Fî kazâ-yı Suğdak, 20: Mevlânâ Abdülbaki
Fî kazâ-yı Kerş, 15: Mevlânâ Velî
[8b]
Defter-i Esâmî-i Kuzât-ı Ma‘zûlîn bi-Vilâyet-i Rumili Hâliyâ Tahrî-

ren fî evâil-i Muharremi’l-harâmi’l-munazzım fî Silk-i Şuhûr Sene
Semâne ve Işrîn ve Tis‘a-mie min-Hicriyye-i Nebeviyye …
Fırka-i Kuzât-ı Ma‘zûlîn ve Mevcûdîn fî’l-attabeti’l-aliyyeti’l-hakâ-
niyye ve istedde temmeti’s-sultâniyye lâ-zâlet âliye …
Mevlânâ Abdülkâdir bin el-Merhûm Mevlânâ Eyyûb el-ma‘zûl an-Filibe
el-mahrûse
Mevlânâ Şemseddîn el-ma‘rûf bi-Ekşi Şemseddîn el-ma‘zûl an-kazâ-yı Hay-
rabolu
Mevlânâ Alaaddîn eş-şehîr bi-Ayyâş-zâde el-ma‘zûl an-kazâ-yı Narda
Mevlânâ Tâceddîn el-ma‘zûl an-kazâ-yı Kal‘a-i Moton
Mevlânâ Muhyiddîn el-ma‘zûl an-kazâ-yı Premedi
Mevlânâ Ya‘kûb el-Kocevî el-ma‘zûl an-kazâ-yı Podgoriçe
Mevlânâ Dursun el-ma‘zûl an-kazâ-yı Kalamate
Mevlânâ Muslihiddîn el-ma‘zûl an-kazâ-yı Keşan el-mahrûse
Mevlânâ Muhyiddîn el-ma‘zûl an-kazâ-yı Mostar
Mevlânâ Abdurrahman el-ma‘zûl an-kazâ-yı İskenderiye el-mahmiyye
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Bedreddîn el-ma‘rûf bi-İbn-i Kassâb Ahmed el-ma‘zûl an-kazâ-yı
Rinyase
Mevlânâ Hasan el-ma‘zûl an-kazâ-yı Kırçova el-mahrûse
Mevlânâ el-Hac Hüsâm el-ma‘zûl an-kazâ-yı Tırnovi el-mahrûse
Mevlânâ Kemâl el-ma‘zûl an-kazâ-yı Podgoriçe el-mahrûse
Mevlânâ Muslihiddîn el-ma‘zûl an-kazâ-yı Depedelen
Mevlânâ Muhyiddîn el-Hamîdî eş-şehîr bi-Gebe[?]-zâde el-ma‘zûl an-kazâ-yı
Eğriboz
Mevlânâ Alaaddîn el-ma‘zûl an-kazâ-yı Ayamavra el-mahrûse
Mevlânâ Hasan el-ma‘zûl an-kazâ-yı Vulçitrin el-mahrûse
[9a]
Tetimme-i Defter-i Esâmî-i Kuzât-ı Ma‘zûlîn ki încâ nistend

Mevlânâ İsa Çelebi el-ma‘zûl an-kazâ-yı Balyabadra maa Hulumiç
Mevlânâ Muslihiddîn el-ma‘zûl an-Filorina el-ma‘rûf bi-İbn-i Sinan et-Tabîb
Mevlânâ Nûreddîn el-ma‘zûl an-kazâ-yı Drama el-mahrûse
Mevlânâ Muhyiddîn el-ma‘rûf bi-Gözlüce el-ma‘zûl an-kazâ-yı Tekfurdağı
Mevlânâ Muslihiddîn el-ma‘rûf bi-Kitellü Mustafası el-ma‘zûl an-Priştine
Mevlânâ Abdî eş-şehîr bi-Leblebici oğlu el-ma‘zûl an-kazâ-yı İvranya
Mevlânâ Nebî el-ma‘zûl an-kazâ-yı Gümülcine el-mahrûse
Mevlânâ Muhyiddîn el-ma‘zûl an-kazâ-yı Mangub
Mevlânâ Yahya el-ma‘zûl an-kazâ-yı Kalavrata
Mevlânâ Alaaddîn el-ma‘zûl an-kazâ-yı Serfice
Mevlânâ Alaaddîn el-ma‘zûl an-Akçakızanlık eş-şehîr bi-İbn-i Hatîb Kâsım
[9b]
Ve Fırka-i Kuzât-ı Ma‘zûlîn ki Încâ Hâzır Nistend

Mevlânâ Seyfullâh el-ma‘zûl an-kazâ-yı Filibe el-mahrûse
Mevlânâ Kenân el-ma‘zûl an-kazâ-yı Hasköy
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Varaka el-ma‘zûl an-kazâ-yı Ahyolu maa kazâ-yı Rusikasrı
Mevlânâ Kemâl el-ma‘zûl an-kazâ-yı Kalkandelen
Mevlânâ Mustafa Çelebi el-ma‘zûl an-kazâ-yı Foça el-mahrûse
Mevlânâ Velî el-ma‘zûl an-kazâ-yı Sidrekapsi
Mevlânâ Alaaddîn el-ma‘zûl an-kazâ-yı İsfirlig
Mevlânâ Muslihiddîn el-ma‘rûf bi-Ohri-zâde el-ma‘zûl an-İzdin
Mevlânâ Şemseddîn el-ma‘zûl an-kazâ-yı Tomorinça
Mevlânâ Şemseddîn el-ma‘zûl an-kazâ-yı Pirlepe el-mahrûse
Mevlânâ Hüseyin el-ma‘zûl an-kazâ-yı Alasonya el-mahmiyye
Mevlânâ Abdülvehhâb el-ma‘zûl an-Manastır eş-şehîr bi-İmâm-zâde el-İs-
lambolî
Mevlânâ Musa el-ma‘zûl an-kazâ-yı Ergirikasrı

Mevlânâ Abdülgaffâr el-ma‘zûl an-kazâ-yı Prevadi
Mevlânâ Tâceddîn el-ma‘zûl an-kazâ-yı İsfirlig
Mevlânâ Pîrî el-ma‘zûl an-kazâ-yı İnebahtı
Mevlânâ Büyük Emîr el-ma‘rûf bi-Gerden Dırâz el-ma‘zûl an-kazâ-yı Vardar
Yenicesi
Mevlânâ Dursun el-ma‘zûl an-kazâ-yı Zihne
Mevlânâ İskender el-ma‘zûl an-kazâ-yı Prizrin el-mahrûse
Mevlânâ Muhyiddîn eş-şehîr bi-Çorlulu el-ma‘zûl an-kazâ-yı Livadya
Mevlânâ Hüsrev el-ma‘zûl an-kazâ-yı Fenar el-mahrûse
Mevlânâ Sinan Çelebi el-İslambolî el-ma‘zûl an-kazâ-yı İzdin
[10a]
Tetimme-i Defter-i Esâmî-i Mülâzımîn ve Kuzât-ı Ma‘zûlîn ki Încâ

Hâzır Nîstend
Mevlânâ Ekmel Çelebi el-ma‘zûl an-Karaverye ve Serfice
Mevlânâ Şît[?] Çelebi el-ma‘zûl an-kazâ-yı İvranya
Mevlânâ Musa el-ma‘zûl an-kazâ-yı Atina
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Sinan Çelebi el-ma‘zûl an-kazâ-yı Ürgüb
Mevlânâ Âbid Çelebi el-Bursevî el-ma‘zûl an-kazâ-yı Çatalca el-mahrûse
Mevlânâ Şemseddîn el-ma‘rûf bi-Eşk Ahmed el-ma‘zûl an-kazâ-yı Silistre
Mevlânâ Hacı el-ma‘zûl an-kazâ-yı Alasonya el-mahmiyye
Mevlânâ Ahmed Çelebi el-ma‘zûl an-kazâ-yı Kerbeniş
Mevlânâ Hayreddîn el-ma‘rûf bi-[?] el-ma‘zûl an-kazâ-yı Foça
Mevlânâ Kemâl el-ma‘rûf bi-Kemâl el-Usûl el-ma‘zûl an-kazâ-yı Sirebreniçe
Mevlânâ Muhyiddîn eş-şehîr bi-[?] Muhyiddîn el-ma‘zûl an-Novaborde maa
Blasice
Mevlânâ Tâceddîn Çelebi bin el-merhûm Mevlânâ Gürânî el-ma‘zûl an-kazâ-
yı Sofya el-mahmiyye
Mevlânâ Hasan Çelebi el-Karamanî eş-şehîr bi-Beyşehrî Hasan Çelebi el-

ma‘zûl an-kazâ-yı Yanbolu
[10b]
Defter-i Kuzât ki Hâliyâ Mansûb Olup İstikâmetle Ma‘rûf ve Ehliyet

ile Mevsûf Olanlardır ki Zikr Olunur
Der-kazâ-yı İzmir Mevlânâ Abdülkerîm-zâde
Der-kazâ-yı Manisa maa Tevâbihî Mevlânâ Abidullah Çelebi
Der-kazâ-yı Ankara Mevlânâ Muhyiddîn Sinobî
Der-kazâ-yı Amasya Mevlânâ Abdullah
Der-kazâ-yı Tokat Mevlânâ Sinân
Der-kazâ-yı Konya Mevlânâ Şucâ‘ Kartal
Der-kazâ-yı Çeşme Mevlânâ Kurd-zâde
Der-kazâ-yı Peçin Mevlânâ Muslihiddîn
Der-kazâ-yı Kayseriye Mevlânâ Mustafa Çelebi
Der-kazâ-yı Seferihisar Mevlânâ Fazlullah Çelebi Tokatî-zâde
Der-kazâ-yı Bergama Mevlânâ Seferşâh
Der-kazâ-yı Beğbazarı Mevlânâ İslâm-zâde
www.tuba.gov.tr
Der-kazâ-yı Edremid Mevlânâ Böcek Siyâh Karamanî
Der-kazâ-yı Manyas Mevlânâ İsa Halîfe
Der-kazâ-yı Antalya Mevlânâ Kara Sinân
Der-kazâ-yı Denizlü Mevlânâ Ahmed Çelebi
Der-kazâ-yı Seydi Gâzî Mevlânâ Mehmed Çelebi ibn-i Kadı-yı Kefe
Der-kazâ-yı Vîrânşehir Mevlânâ Osmân
Der-kazâ-yı İznikmüd Mevlânâ Çelebi Kadı
Der-kazâ-yı Eğirdir Mevlânâ Ya‘kûb
Yekûn 20 Nefer
Defter-i Kuzât ki Hâliyâ Ma‘zûl Olup İstikâmetle Ma‘rûf ve Ehliyet

ile Mevsûf Olanlardır ki Zikr Olunur
An-kazâyı Amasya Mevlânâ Celâl
An-kazâyı Manisa Mevlânâ Gubârî Çelebi
An-kazâyı Ayasuluğ Mevlânâ Ahmed Paşa Çelebi
An-kazâyı Karahisâr Mevlânâ Mahmud Çelebi
An-kazâyı Çine Mevlânâ Mevlânâ Ahmed Çelebi
An-kazâyı Göynük[?] Mevlânâ Ahmed Çelebi Hamîdî
An-kazâyı Tarakluborlu Mevlânâ Âzâd Çelebi
An-kazâyı Taşköprü Mevlânâ Seydi Ahmed
An-kazâyı Samsun Mevlânâ Dâvud
An-kazâyı Kırşehri Mevlânâ Kaza Nazar
An-kazâyı Gegibüze Mevlânâ Sefer
An-kazâyı Bayramlu Mevlânâ Velî Çelebi
An-kazâyı Larende Mevlânâ Muslihiddîn Çelebi
An-kazâyı Yenişehir Mevlânâ Derviş Çelebi
www.tuba.gov.tr
An-kazâyı Kite Mevlânâ Şemseddîn ve’l-Ârâm
An-kazâyı İshaklu Mevlânâ Farfar Muhyiddîn
An-niyâbet-i Bursa el-mahrûse Mevlânâ İbrahim Merzifonî
An-kazâyı Yörük Mevlânâ Abdülhay Çelebi
An-kazâyı Ayazmend merhûm Acem Muhyiddin-zâde
An-kazâyı Onikidîvân maa Yedidîvân Karabaş Acem
Yekûn 20 Neferen
TSMA D. 8823.11
Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi’nde korunmakta olan D.8823.1 numaralı defter

Hicri 929 (1523) yılında Anadolu kazaskerliğine bağlı olarak görev yapan ule-
manın listesini içermektedir. Söz konusu âlimlerin isimlerine ilaveten birçoğu
için eğitimi, bürokratik sisteme giriş şekli ve mevcut görevi hakkında bilgi ve-
rilmektedir. Eğer ma‘zûl ise en son görev yaptığı pozisyon, yeni mülazım ise
mülazemet aldığı hoca bildirilmektedir.
T.C. Başbakanlık Osmanlı Arşivi tarafından araştırmacıların hizmetine dijital
olarak sunulduğu şekliyle D.8823.1 numaralı defter 24 fotoğraftan oluşmak-
tadır. 1, 2 ve 24 numaralı fotoğraflar tek sayfa yazı içerirken diğer fotoğraflar
iki sayfa yazı içermektedir.2 Defterin dijital şeklinin araştırmacılar için ortaya
www.tuba.gov.tr
çıkardığı en büyük zorluk fotoğrafların sırasının defterin sayfalarının orijinal
sırasına uymamasıdır. Bu problem muhtemelen defterin cildinin bir sebeple
dağıldıktan sonra bir daha toplanması esnasında –fotoğraflama sırasında
değil- varakların sırasının karıştırılmış olmasından kaynaklanmaktadır. Fotoğ-
rafları yeniden organize ederek aslına uygun sıralamanın ortaya çıkarılması
mümkün değildir.
Bu yayında dahili karineler (vilayetlerin, sancakların, şehirlerin sıraları, medre-
selerin isimleri gibi) yardımıyla sayfaların doğru sırasını tespit ettik. Tıpkıbasım
metninde ve transliterasyon metninde orijinal sıralamayı yansıttık. Bunu yapa-
Bu defter Abdurrahman Atçıl tarafından hazırlanmıştır.

1
Defteri ilk inceleyen ve tanıtan araştırmacılardan biri olan Richard C. Repp defterin 12 küsur say-
2
fadan oluştuğunu söylemektedir. Repp’in defterin mevcut şeklinin sadece bir kısmını gördüğü veya
yanlışlıkla 20 (twenty) yerine 12 (twelve) yazdığı düşünülebilir. Bkz. Richard C. Repp, The Müfti of
Istanbul: A study in the Development of the Ottoman Learned Hierarchy (London: Ithaca Press, 1986), xiii-xiv.
bilmek için tıpkıbasım metinde iki sayfa yazı içeren fotoğrafları ikiye bölerek 45
sayfalık bir metin oluşturduk. Transliterasyon metninde tıpkıbasım metnindeki
sıralamaya uygun olarak sayfaları numaralandırdık.
Elimizdeki metin “Tetimme-i Livâ-i Hüdâvendigâr” başlığıyla başlamaktadır.
Bu başlık metnin başından bir veya daha çok sayfanın kaybolduğunu veya
tahrip olduğunu göstermektedir.
Metin talik kırması hattı ile genel olarak okunaklı bir şekilde yazılmıştır. Fakat
bazı bölümlerde muhtemelen rutubet nedeniyle okumayı zorlaştıracak veya
imkansız kılacak şekilde fiziksel tahribatlar vardır. Son sayfadaki silinmiş keli-
melerin birçoğu metin içindeki ipuçları (vilayet isimleri, toplam alim sayısı gibi)
sayesinde tespit edilebilmiştir.
Defterin elimizde mevcut olan herhangi bir yerinde yazılışına dair bir tarih
verilmemektedir. Defterin hangi tarihte düzenlendiği konusunda elimizde net
bir delil yoktur. Defterde Anadolu kazaskeri olarak Fenari Muhyiddin Çelebi
(ö. 1548) ve Rumeli kazaskeri olarak Abdülvasi Çelebi (ö. 1538/39) zikredil-
mektedir. Bu iki âlim hakkındaki biyografik bilgiler ve mahkeme belgelerine
koydukları imzalar bunların aynı anda Anadolu kazaskeri ve Rumeli kazas-
keri olma durumunun sadece 1523 yılında olduğunu göstermektedir. Fenari
Muhyiddin Çelebi Rebiülevvel 929’da (Ocak-Şubat 1523) Anadolu kazaskeri
olmuştu; Abdülvasi Çelebi 929 yılında (muhtemelen sonları—1523 sonları)
Rumeli kazaskerliğinden ayrılmıştı. Dolayısıyla defterin tamamlanması 1523
www.tuba.gov.tr
yılı içerisinde olmalıdır.3 Bu konuda büyük çaba sarf eden Repp de yazılış
tarihi olarak 1523’ün ortalarını önermektedir.4
Aralık 1513’te (evahir-i Şevval, 919) Anadolu vilayetinde olan kadıların liste-
sini içeren bir defter düzenlenmiştir.5 Burada ele alınan 1523 tarihli defter
öncekinden daha kapsamlı bir defterdir. Bu iki defteri kapsam açısından şöyle
Fenari Muhyiddin Çelebi ve Abdülvasi Çelebi hakkında biyografik bilgi için bkz. Ahmed Taşköp-
3
rülüzade, eş-Şeḳāʾiḳu’n-Nuʿmāniye fī ʿulemāi’d-Devleti’l-Os ̲mānīye, ed. Ahmed Subhi Furat, (İstanbul:

İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, 1985), 384-85, 392-93. Ayrıca bkz. Repp, The Müfti of
Istanbul, 268-69.
Richard C. Repp yukarıda zikredilenlere ilaveten Çivizade Muhyiddin Çelebi (ö. 1547) hakkında
4
defterde verilen bilgi ile biyografik kaynaklardaki bilgileri dikkate alarak ele aldığımız defterin yazılış
tarihi ile ilgili 1523 içerisinde daha belirgin bir tarih verme gayreti içerisine girmiştir. Bkz. Repp, The
Müfti of Istanbul, bkz. 247.
Turan Gökçe, “Anadolu Vilâyeti’ne Dâir 919 (1513) Tarihli Bir Kadı Defteri,” Tarih İncelemeleri
5
Dergisi 9 (1994): 215–59.

mukayese edebiliriz. (1) 1513 tarihli defter sadece kadıları içerirken 1523
tarihli defter hem kadıları hem de müderrisleri içermektedir. (2) 1513 tarihli
defter sadece görevde olan (mensûb) âlimleri ele alırken 1523 tarihli olanı hem
görevde olan hem de görevden ma‘zûl müderrisler ve kadıları listelemektedir.
(3) 1513 ile 1523 arasında doğu cihetinde Osmanlı toprakları önemli bir şe-
kilde genişlemiştir. 1513 tarihli defterden farklı olarak, 1523 tarihli defterde
Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu, Suriye ve Mısır’daki görevli ve ma‘zûl
âlimler de kayıtlıdır. (4) 1513 tarihli defter, kadılığın ismi, görevli kadı, kadının
seviyesi ve eğitim arka planını gösterdiği düşünülen kategorisi (asîl, müvellâ,
müteferrika ve müştebih) ve kadının ne zaman atandığı ile ilgili kısa bilgiler içer-
mektedir. 1523 tarihli defter, ismi verilen âlimler hakkında bilgi varsa daha
fazla bilgi sunmaktadır. Hangi pozisyonda olduğu, bundan önce hangi gö-
revlerde bulunduğu, ilk bürokratik göreve hangi yolla atandığı (mülazemet,
şefaat, sefere katılma vb.) ve şefaatçilerinin kimler olduğu gibi konularında
bilgiler içermektedir.
Yavuz Sultan Selim dönemindeki (1512-1520) hızlı genişleme ve yeni top-
rakların ilhakı ile birlikte Osmanlı merkezî teşkilatına bağlı ulemanın görev
yapabileceği –medreselerin müderrisliği ve kadılıklar gibi—yeni pozisyonlar
oluşmuştu. Öyle gözüküyor ki bu pozisyonların birçoğu duruma göre yerelden
yapılan atamalar, sefer esnasında sultan tarafından yapılan atamalar, Osmanlı
öncesi görevlileri pozisyonlarında ibka etme vb. yollarla dolduruldu. Bazı du-
rumlarda merkezden atamalar yapılmış olsa da sistemli bir merkezi planlama
olduğu söylenemez. www.tuba.gov.tr
1517 yılında muhtemelen 1514’den sonra Safevilerden, Dülkadiroğullarından
ve Memlüklerden kazanılan topraklarda görev yapan ulemanın atamalarını
takip edip düzenlemek üzere Arap ve Acem Kazaskerliği kurulmuştu. Fakat bu
pozisyon muhtemelen bir yıl sonra ilga edildi ve söz konusu topraklardaki dev-
let görevlisi ulemanın işlerinin yönetimi Anadolu kazaskerine verildi. Kanuni
Sultan Süleyman döneminin (1520-1566) başlarında 1523 yılında muhtemelen
Anadolu kazaskeri olan Fenari Muhyiddin Çelebi ve emrindeki görevliler ken-
di ofislerine bağlı olan ulema ile ilgili bir çalışmaya giriştiler ve ekte tıpkıbasım
ve transliterasyonu verilen belgeyi oluşturdular. Öyle gözüküyor ki hedefleri
Anadolu kazaskerinin otorite sahasında olan ulema ve pozisyonları kayıt altına
almak ve hızlı genişleme döneminde nispeten kontrolsüz bir şekilde ulema
hiyerarşisine girenlerin profilini oluşturmak ve daha sonraki politikalar için bir
referans belgesi oluşturmaktı.
Defterde yer alan ana başlıklar ve her başlık altında kaç âlimin yer aldığını
gösteren defterin sonundaki liste defterin içeriği ve kapsamı hakkında net bir
fikir vermektedir:
(1) Müderrisîn-i Mansûbîn fi Vilayet-i Anadolu: 164
(2) Müderrisîn-i Mansûbîn fi Vilayet-i Arab: 34 [?]
(3) Müderrisîn-i Mansûbîn fi Vilayet-i Diyarbekr: 5
(4) Kuzat-ı Mansûbîn fi Vilayet-i Anadolu: 233
(5) Kuzat-ı Mansûbîn fi Vilayet-i Arab: 56 [?]
(6) Kuzat-ı Mansûbîn fi Vilayet-i Acem ve Alaüddevle: 27[?]
(7) Müderrisîn-i Ma‘zûlîn fi Vilayet-i Anadolu: 96
(8) Müderrisîn-i Ma‘zûlîn fi Vilayet-i Arab: 5
(9) Kuzat-ı Ma‘zûlîn fi Vilayet-i Anadolu: 117
(10) Kuzat-i Ma‘zûlîn fi Vilayet-i Arab: 22
(11) Kuzat-i Ma‘zûlîn fi Vilayet-i Acem ve Alaüddevle: 4
(12) Müderrisîn der Buk‘ahâ fi Vilayet-i Anadolu: 35
(13) Ma‘zûlîn an Buk‘ahâ fi Vilayet-i Anadolu: 8
(14) Mülâzımîn-i Nev: 112
(15) Cemî‘an Mansûbîn: 555
(16) Cemî‘an Ma‘zûlîn gayr ez mülâzımîn-i nev: 250
(17) Ma‘a Mülâzımîn-i nev: 364
555 görevli ve 364 görev bekleyen olmak üzere 919 âlim bu defterde yer al-
www.tuba.gov.tr
maktadır. Defterde yer alan âlimlerin mesleki yaşamları ile ilgili verilen bilgiler
ve görev yaptıkları pozisyonların dağılımı ve hiyerarşideki konumları ile ilgili
bilgiler XVI. yüzyılın başlarında Osmanlı ulema bürokrasisinin durumu hak-
kında niteliksel ve niceliksel araştırmalar için değerli veriler sunmaktadır.6
Defterdeki verilerin bürokrasiye giriş yollarının çeşitliliği açısından ve bölgeler arası farklılıklar açı-
6
sından bir tahlili için bkz. Abdurrahman Atçıl, Scholars and Sultans in the Early Modern Ottoman Empire
(Cambridge: Cambridge University Press, 2017), 102-13.
METIN
23a [1]
Tetimme-i Liva-i Hüdâvendigâr
Mevlânâ Zamîrî Şemseddin: Müderris-i Medrese-i Gökdere’dir. Bursa Sultan
Medresesi’nde Zeyrekzâde’ye yetişip ba‘dehû feragat edip sufi olup Ahmed
Dâ‘î Mahallesi’nde imam olup ve onda vaki olan hucurâtda yevmî bir buçuk
akçe ile müderris olup sonra kadı arzı ile Çendikli Medresesi’nin i‘âdesini alıp
tasarruf edip ondan Köse Buk‘ası’nda müderris ve Hamza Bey Mescidi’ne
imam olup ondan medrese-i mezbûre sadaka olunmuş imâmet-i mezbûreyi
dahi mutasarrıfdır.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Kuyumcuzâde Muhyiddin: Müderris-i Medrese-i İnegöl. Mevlânâ
Görez Seydi’ye yetişip ba‘dehû Mehmed Ağa’ya hoca olup şefaatle İstanbul’da
Kirmastlı Medreseciği verilip ondan terakki eylemiş.
Mevlânâ Sufi Sinan: Müderris-i Medrese-i Mihaliç. Mevlânâ Yarhisarzâde
i‘âdesinden mülâzım olmuş.
Mevlânâ Bahşi: Müderris-i Medrese-i Soğa Bey der Seferihisar. Mevlânâ Sü-
pürge Şuca Halife i‘âdesinden mülâzım olmuş.
Mevlânâ Şuca: Müderris-i Medrese-i Melekşah der Seferihisar. Mevlânâ Gö-
rez Seydi mevtâsından mülâzım olmuş.
Mevlânâ … Hacı: Müderris-i Medrese-i Beypazarı. Seydi Çelebi’den asaleten
mülâzım olmuş.
Mevlânâ Veled: Müderris-i Medrese-i Umur Bey der Bergama. Müfti Ahmed
Paşa’dan asaleten mülâzım olmuş.
Mevlânâ Karaca Muhyiddin: Müderris-i Medrese-i Tuzla. Efdalzâde mevtâ-

sından mülâzım olmuş.
Liva-i Karesi
Mevlânâ Hafızzâde Ali Çelebi: Müderris-i Medrese-i Çay der Balıkesir. Hoca
Hazretleri’nden mülâzım olmuş.
Mevlânâ Kara Sinan: Müderris-i Medrese-i Muarrifzâde der Balıkesir. Mev-
lânâ Görez Seydi mevtâsından mansıb emr olunup medrese-i mezbûre sadaka
olunmuş.
Mevlânâ Kadıköylü Muslihuddin: Müderris-i Medrese-i Fatıma Hatun der
Balıkesir. Birgizâde mevtâsından mansıb emr olunup medrese-i mezbûre sa-
daka olunmuş.
Mevlânâ Haydar: Müderris-i Medrese-i Edremid. Semaniye’de Mevlânâ Mu-
zaffer’e yetişip mevtâsından medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Liva-i Biga
Mevlânâ İshak: Müderris-i Medrese-i Çardak. Mevlânâ Mâşî Şemseddin’e
irtibat edip mevtâsından imtihanla … Hüsameddin Buk‘ası verilip ondan
medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Kerim: Müderris-i Medrese-i … Kadı der İnecik. Mevlânâ Nu-
reddin’e yetişip sonra ol medresecik onun için bina olunup ona verilip duhûl
eylemiş.
Liva-i Saruhan
Mevlânâ Seydi Çelebi b. Çukacı Piri: Müderris-i Medrese-i İshak Bey der Ma-
nisa. Hoca Hazretleri’nden mülâzım olmuş.
Mevlânâ Şemseddin b. Baklacı: Müderris-i Medrese-i Sinan Bey der Manisa.
Hoca Hazretleri’nden mülâzım olmuş.
Mevlânâ Alice Mustafası: Müderris-i Medrese-i Akhisar. Musa Çelebi mevtâ-
sından mansıb emr olunup medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Liva-i Kütahya
Mevlânâ Hafız Ahmed: Müderris-i Vacidiye der Kütahya. Merhum Müeyye-
dzâde’den mülâzım olmuş.
Mevlânâ Haydar eş-şehir bi-Şuhi: Müderris-i Balabaniye der Kütahya. Müfti
Emir’e yetişip Şam seferin edip gelip arz olunup mülâzım olmuş.
Mevlânâ Alaeddin: Müderris-i Medrese-i Timurtaş der Kütahya. Darülha-
dis’de Seydi Çelebi’ye yetişip şefkatname ile İznik’de Darülhadis Medreseciği
verilip duhûl eylemiş.
23b [2]
Mevlânâ Abdülbaki b. Mevlânâ Arab: Müderris-i Medrese-i Karagöz Paşa der
Kütahya. Müfti Ali Çelebi i‘âdesinden mülâzım olmuş.
Mevlânâ Divane Bedreddin: Müderris-i Medrese-i Mevlânâ Halîlî der Kütahya.
Zeyrekzâde’ye yetişip Arab seferine bile varıp Haleb’de medrese verilip ondan
Rûm’da mansıb verilmek emr olunup medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Muslihuddin: Müderris-i Medrese-i Germiyanoğlu der Kütahya.
Müfti Ali Çelebi’den asaleten mülâzım olmuş.
Mevlânâ Benli Taceddin: Müderris-i Medrese-i Lazkiye. Kime yetişdiğini bilir
kimse bulunmadı ama biraz zaman tekâ‘üd etmiş kimse imiş. Kenz’e şerh de-
dim deyu bir kitap getirip medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
www.tuba.gov.tr
Liva-i Ankara
Mevlânâ Taceddin: Müderris-i Medrese-i Seyf der Ankara. Mevlânâ İmam
Ali’den mülâzım olmuş.
Mevlânâ Vâfir Muhyiddin: Müderris-i Ak Medrese der Ankara. Mevlânâ Sü-
pürge Şuca mevtâsından Arab seferine varıp Kocaeli’nde Kandırı Medresesi
sadaka olunmuş.
Mevlânâ Ahaveyn Alaeddin: Müderris-i Medrese-i Sarı Hatib der Ankara.
Müfti Ali Çelebi’den asaleten mülâzım olmuş.
Mevlânâ A‘ver Taceddin: Müderris-i Yeni Medrese der Ankara. Semaniye’de
merhum Şah Efendi’ye yetişip şefaatle Ankara’da Yeşil Ahi Medreseciği veri-
lip ondan Sivas’da Burucerdiye Medresesi verilip ondan medrese-i mezbûre
sadaka olunmuş.
Mevlânâ Şemseddin: Müderris-i Kara Medrese der Ankara. Mevlânâ Görez

Seydi mevtâsından mülâzım olmuş.
Mevlânâ Dede b. Köse Seydi: Müderris-i Medrese-i Yeşil Ahi der Ankara. Da-
vud Paşa Medresesi’nde Babek Çelebi’ye yetişip ba‘dehû yerlerinde bir mikdar
tekâ‘üd edip sonra şefaatle medrese-i mezbûre sadaka olunmuş bir iki defa
ma‘zûl olup geri almış.
Liva-i Bolu
Mevlânâ Kemal Çelebi: Müderris-i Medrese-i Bolu. Mevlânâ Hüsam Çelebi
Mevlânâ Sinan: Müderris-i Medrese-i Mudurnu. Semaniye’de Anadolu Ka-
dıaskeri Mevlânâ Muhyiddin Efendi’nin mu‘îdi olup Edirne kadısı oldukların-
da mülâzım olmuş.
Mevlânâ Çerkeşli Muslihuddin: Müderris-i Medrese-i Taraklıborlu. Kemalpa-
şazâde’nin tezkirecisi olup mülâzım olmuş.
Liva-i Kocaeli
Mevlânâ Sinan, gulam-ı hekim: Müderris-i Medrese-i Süleyman Paşa der İznik-
mid. Seydi Çelebi’ye yetişip Arab seferine varıp Haleb’de medrese verilip sonra
www.tuba.gov.tr
Rum’da mansıb verilmek emr olunup medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Muhyiddin, damad-ı Mîrim Çelebi: Müderris-i Medrese-i Orhani-
ye-i Büzürg der İznik. Mevlânâ Müeyyedzâde’den mülâzım olmuş.
Mevlânâ Mecdeddin Çelebi: Müderris-i Medrese-i Orhaniye-i Küçük der
İznik. Mevlânâ Arab mevtâsından mülâzım olmuş.
Mevlânâ Kara Musa: Müderris-i Medrese-i Yalakiye der İznik. Semaniye’de
Musa Çelebi’ye yetişip mevtâsından Vize Medresesi verilip ondan medrese-i
mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Köse Şaban: Müderris-i Medrese-i Darülhadis der İznik. Kaplıca’da
Hüsam Çelebi’ye yetişip ondan feragat edip İznik’de imaret şeyhi olup ondan
şefaatle medrese-i mezbûre sadaka olunmuş. Eski kişidir dediler.
Mevlânâ Fethi b. Bolu Kadısı: Müderris-i Medrese-i Hoca Dursun der Kandı-
ra. Mevlânâ Bâlî’ye Semaniye’de mu‘îd olup mülâzım olmuş.
Mevlânâ Bedreddin eş-şehir bi-Eftas Acem: Müderris-i Medrese-i ... Edirne’de

Seydi Alizâdeye yetişip ona mu‘îd olup şefaatle medrese-i mezbûre sadaka
olunmuş.
22a [3]
Liva-i Kastamonu
Mevlânâ Sıyami: Müderris-i Medrese-i Atabey der Kastamonu. Yarhisarzâ-
de’den mülâzım olmuş.
Mevlânâ Emir Muzafferüddin: Müderris-i Medrese-i İsmail Bey der Kastamo-
nu. Müfti Emir’den asaleten mülâzım olmuş.
Mevlânâ … : Müderris-i Medrese-i İbrahim Paşa der Kastamonu. Hatib
Kasım mevtâsından Sultan Ahmed oğluna hoca olup mansıb emr olunup
Mevlânâ Emrullah: Müderris-i Medrese-i Nasrullah Kadı der Kastamonu.
Onda Atabey Medrese müderrisine yetişip şefaatle Göl Medresesi verilip on-
dan medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Bâkî: Müderris-i Medrese-i Çay der Kastamonu. Isfahânî okurken
Merhum Sultan Ahmed Defterdarı Ekmelzâde yanına varıp hayli hizmetinde
olup sonra şefaatle Tokat’da Darülhadis Buk‘ası verilip duhûl eylemiş.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Yavizâde Muhyiddin: Müderris-i Medrese-i Koyunlu der Kastamo-
nu. Semaniye’de Mevlânâ Acem’e yetişip şefaatle medrese-i mezbûre verilip
ondan Taşköprü Medresesi’ne müderris olup ondan medrese-i mezbûre sada-
ka olunmuş.
Mevlânâ İsli Siyah: Müderris-i Medrese-i Sinop. Edirne’de Mevlânâ Halîlî’ye
irtibat edip şefaatle Kangırı’da Toprak Medrese sadaka olunmuş.
Mevlânâ Kusûrî: Müderris-i Medrese-i İman Hisarı. Trabzon’da hoca iken Mev-
lânâ Safiyüddin’e yetişip ondan şefkatname ile medrese-i mezbûre sadaka olun-
muş. Ondan Lapseki’ye kadı olup sonra geri medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Alaeddin: Müderris-i Medrese-i Muzafferüddin der Taşköprü. Taş-
köprülüzâde’nin Sultan Medresesi’nde i‘âdesinden mülâzım olmuş.
Mevlânâ Abbas: Müderris-i Medrese-i Hacı Hızır der Küre. Amasya’da Hüse-
yin Ağa Medresesi’nde Emir Kulu Şemseddin’e yetişip ba‘dehû Sonisa kadısı
iken Hoca Bekir oğlu mektubu ile gelip Ferhad Paşa muaveneti ile medrese-i
Mevlânâ Eyüp Çelebi: Müderris-i Medrese-i Akçay. Mevlânâ Ahi Çelebi mer-
huma yetişip şefaatle medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Sağır Sıyami: Müderris-i Medrese-i Kara Bulut der Kaza-i Göl.
Merzifon’da müderris ve müfti ve kadı iken Mevlânâ Abdi’ye yetişip şefaatle
Katar Kazası verilip menâsıb-ı müte‘addide tasarruf eylemiş.
Liva-i Aydın
Mevlânâ …
Mevlânâ Şeyhi: Müderris-i Orta Medrese der Tire. Mevlânâ Bâlî’den asaleten
mülâzım olmuş.
Mevlânâ Behlülzâde Muhyiddin: Müderris-i Medrese-i Feriştezâde der Tire.
Mevlânâ Müeyyedzâde’den mülâzım olmuş.
Mevlânâ Mağribî Hasan: Müderris-i Medrese-i Hacı Balatî der Tire. Edirne’de
Köse Şuca Halife’ye yetişip ondan Sultan Korkud şefkatnamesi ile medrese-i
mezbûre verilip ma‘zûl olup iki defa almış.
Mevlânâ Sefer: Müderris-i Medrese-i Faik Paşa der İzmir. Mevlânâ Bâlî’ye ye-
tişip onun mektubu ile Arab seferine varıp Ayasuluğ’da Toyran Bey Medresesi
sadaka olunmuş. www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Sinan: Müderris-i Medrese-i Hacı Memati [?] der Kaza-i İzmir.
Mevlânâ Şuca’dan asaleten mülâzım olmuş.
Mevlânâ Veled: Müderris-i Medrese-i Yahşi Bey der Ayasuluğ. Mevlânâ Mâşî
Şemseddin’den mülâzım olmuş.
Mevlânâ Yahya: Müderris-i Medrese-i Hoca Ömer ve Toyran Bey der Ayasu-
luğ. Mevlânâ Kirmastlı’ya yetişip mevlânâ-yı mezbûr İstanbul’da ona kendi
medreseciğini alıverip duhûl eylemiş.
Mevlânâ Şemseddin: Müderris-i Medrese-i Güzelhisar. Eski kişi imiş. Ahvalin
bilir kimse bulunmadı.
Mevlânâ Kasabzâde Alaeddin: Müderris-i Medrese-i Hafsa Hatun der Yenişe-
hir. Mevlânâ Müeyyedzâde’den asaleten mülâzım olmuş.
Mevlânâ Niksarlı Mustafa: Müderris-i Medrese-i Alaşehir. Merhum Mehmed

Paşa Edirne’de Çifte Medrese’de iken ona mu‘îd olup mülâzım olmuş.
Mevlânâ Çolakzâde Abdülkerim: Müderris-i Medrese-i Birgi. Merhum Babek
Çelebi mevtâsından mülâzım olmuş.
22b [4]
Liva-i Menteşe
Mevlânâ Lütfi Bey: Müderris-i Medrese-i Ahmed Gazi der Peçin. Semaniye’de
Üçbaş Nureddin’e yetişip merhum sultan Sultan Bayezid kulu olmağın Hızâ-
ne-i ‘Âmire’den tasarruf ettiği vazife kat‘ olunup medrese-i mezbûre sadaka
olunmuş.
Mevlânâ Emir: Müderris-i Medrese-i İlyas Bey der Peçin. Molla Çelebi’ye ye-
tişip sonra varıp Seyyid Mükerremüddin Zaviyesi’nde mütevelli olup ba‘dehû
şefaatle medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Acem Muhyiddin: Müderris-i Medrese-i Balat. Merhum Muarrifzâ-
de mevtâsından mülâzım olmuş.
Mevlânâ Alaeddin: Müderris-i Medrese-i Muslihuddin der Bozüyük. Babek
Çelebi mevtâsından mansıb emr olunup medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Fethi: Müderris-i Medrese-i Firuz Paşa der Milas. Taşköprülüzâde’ye
www.tuba.gov.tr
Sultan Medresesi’nde mu‘îd olup mülâzım olmuş.
Mevlânâ Cafer: Müderris-i Medrese-i Hacı Muslihuddin der Muğla. Seydi
Alizâde i‘âdesinden mülâzım olmuş.
Mevlânâ Seydi: Müderris-i Medrese-i Meğri. Merhum Musa Çelebi mevtâsın-
dan mansıb emr olunup medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Liva-i Teke
Mevlânâ Nasrullah: Müderris-i Medrese-i Antalya. Mevlânâ Bâlî’den asaleten
mülâzım olmuş.
Liva-i Hamid
Mevlânâ Kalaycızâde: Müderris-i Medrese-i Uluborlu. Merhum Hüsam Çele-
bi’ye yetişip onun mektubu ile medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Ramazan: Müderris-i Medrese-i Isparta. Mevlânâ İzari Çelebi’ye
yetişip şefaatle duhûl eylemiş. Ehil kişi imiş.
Mevlânâ Ece: Müderris-i Medrese-i Ağros. Merhum Mevlânâ Fenarizâde Ali
Çelebi’den mülâzım olmuş.
Mevlânâ Sinan: Müderris-i Medrese-i Eğirdir. Sultan Medresesi’nde Mevlânâ
Acem Sinan’a yetişip ba‘dehû yerlerinde bir mikdar tekâ‘üd edip sonra gelip
Mevlânâ Müeyyedzâde zamanında Isparta Medreseciği sadaka olunmuş.
Liva-i Karahisar-ı Sahib

Mevlânâ Hürrem Çelebi: Müderris-i Medrese-i Ahmed Paşa der Karahisar-ı
Sahib. Samsunluzâde mevtâsından mülâzım olmuş.
Mevlânâ Yanık Sa‘di: Müderris-i Alaca Medrese der Karahisar-ı Sahib. Müfti
Emir’den asaleten mülâzım olmuş.
Mevlânâ Sarı Kemal: Müderris-i Medrese-i Pazar-ı Esb der Karahisar. Mah-
mud Paşa Medresesi’nde Sinan Paşazâde’ye yetişip şefkatname ile Konya’da
cüz’îce medresecik verilip duhûl eylemiş.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Sarı İsa: Müderris-i Medrese-i Ot Pazarı der Karahisar. Kara Sey-
di’ye yetişip mevtâsından İstanbul’da Başcı Medresesi sadaka olunmuş.
Mevlânâ Nasreddin: Müderris-i Medrese-i Tuz Pazarı der Karahisar. Süpürge
Şuca mevtâsından mansıb emr olunup deftere kayd olunup medrese-i mezbûre
sadaka olunmuş.
Mevlânâ Seydi: Müderris-i Medrese-i Çay. Edirne’de Çifte Medrese’de Mev-
lânâ Acem’e yetişip şefkatname ile Lazkiye Medresesi verilip duhûl eylemiş.
Liva-i Kangırı
Mevlânâ Hasan: Müderris-i Medrese-i Cemaleddin der Kangırı. Tâcîzâde
Cafer Çelebi mevtâsından şefaatle Balıkesir’de Muarrifzâde Medresesi sadaka
olunmuş.
Mevlânâ Lagarzâde Abdulaziz: Müderris-i Medrese-i Nusret Paşa der Kangı-

rı. Mevlânâ Görez Seydi mevtâsından mansıb emr olunup Medrese-i mezbûre
sadaka olunmuş. Mülâzım defterine kayd olunmuş.
Mevlânâ Tutar Abdi: Müderris-i Medrese-i Kasım Bey der Kangırı. Seydi Çe-
lebi’ye yetişip Arab seferine bile varıp şefaatle Kazabad’da medresecik verilip
ondan medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Abdülkadir: Müderris-i Medrese-i Kalecik. Müeyyedzâde mevtâ-
sından feragat edip sonra Abdülvasi Efendi imtihan edip medrese-i mezbûre
sadaka olunmuş.
21a [5]
Liva-i Karaman
Mevlânâ Leyneli Muhyiddin: Müderris-i Medrese-i Darülhadis der Konya.
Mevlânâ Bâlî’den asaleten mülâzım olmuş.
Mevlânâ Mahdumoğlu: Müderris-i Medrese-i Sırçalı der Konya. Mevlânâ
Ahaveyn’e yetişip varıp tekâ‘üd edip sufi olup sonra şefaatle medrese-i mezbû-
re sadaka olunmuş.
Mevlânâ Kara Musa: Müderris-i Medrese-i Seyfiye der Konya. Mevlânâ Nu-
reddin’e yetişip şefaatle Ankara’da Yeşil Ahi Medresesi sadaka olunmuş.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Bedreddin: Müderris-i Medrese-i Karatayı-ı Kebîr der Konya. Müfti
Emir’e yetişip şefaatle Amasya’da Gök Medrese sadaka olunmuş.
Mevlânâ Kasım La‘leyn-i Kaba: Müderris-i Medrese-i Nalıncı der Konya.
Tâcîzâde Cafer Çelebi’den asaleten mülâzım olmuş.
Mevlânâ Acem Muhyiddin: Müderris-i Medrese-i Atabey der Konya. Müey-
yedzâde’ye yetişip mevtâsından Zeynel Paşa’ya hoca olup şefaatle medrese-i
mezbûre verilmiş.
Mevlânâ Emir-i Acem: Müderris-i Medrese-i Emir Musa der Larende. Muar-
rifzâde mevtâsından mülâzım olmuş.
Mevlânâ Alaeddin: Müderris-i Medrese-i Hatuniye der Larende. Acem’de şuğl
edip onda mansıba duhûl edip gelip Rum’da dahi duhûlle menâsıb-ı müte‘ad-
dide tasarruf eylemiş.
Mevlânâ Sufi Sinan: Müderris-i Medrese-i Ali Bey der Niğde. Müfti Ali Çele-
bi’den asaleten mülâzım olmuş.
Mevlânâ Abdi: Müderris-i Medrese-i Darüzzâkirîn der Niğde. Mevlânâ Acem
mevtâsından mansıba duhûl eylemiş.
Mevlânâ Alaeddin: Müderris-i Köhne Medrese der Niğde. Amasya’da Hatib
Kasımzâde’ye yetişip ba‘dehû Sultan Ahmed Kazabad’da medresecik verip
sonra kabul olunup duhûl eylemiş.
Mevlânâ Resul: Müderris-i Medrese-i Melik Mehmed Gazi der Kayseriye.
Sa‘di Çelebi mevtâsından mansıb emr olunup medrese-i mezbûre sadaka
olunmuş.
Mevlânâ Muhyiddin: Müderris-i Medrese-i Sahib der Kayseriye. Hoca iken
Sarı Yakub oğluna yetişip şefkatname ile Develi Karahisarı’nda Fahriye Buk‘a-
sı verilip duhûl eylemiş.
Mevlânâ Alaeddin: Müderris-i Medrese-i Pervane der Kayseriye. Hüsam Çe-
lebi mevtâsından Hançerli Sultanoğlu’na hoca olup medrese-i mezbûre sadaka
olunmuş.
Mevlânâ Hasan: Müderris-i Medrese-i Huand Hatun der Kayseriye. Fenâr
Alisi’nden mülâzım olmuş.
Mevlânâ Baba: Müderris-i Medrese-i Köşk der Kayseriye. Mevlânâ Acem
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Tahir: Müderris-i Medrese-i Darüşşifa der Kayseriye. Mevlânâ Nu-
reddin’e yetişip şefaatle onda Melik Mehmed Gazi Medresesi sadaka olunmuş.
Mevlânâ Süleyman Beyzâde Bedreddin: Müderris-i Medrese-i Gıyasiye der
Kayseriye. Merhum Şah Efendi’ye yetişip şefaatle medrese-i mezbûre sadaka
olunmuş.
Mevlânâ Celil: Müderris-i Medrese-i Zincirli der Aksaray. Zeyrekzâde’ye yeti-
şip Mısır seferine varıp Hoca İbadullahoğlu muavenetiyle Kalecik Medresesi
sadaka olunmuş.
Mevlânâ Kasım b. Şeyh Hamid: Müderris-i Medrese-i … der Aksaray. Sema-
niye’de Mevlânâ Muhyiddin Efendi’ye yetişip babası şeyh şefaatiyle Aksaray’da
Zincirli Medrese verilip ondan feragat edip zevâyidden 20 akçe vazife olunup
ba‘dehû vazife vâsıl olmaz deyu müteşekkî olup medrese-i mezbûre sadaka
olunmuş.
Mevlânâ Derviş Çelebi: Müderris-i Medrese-i Sahib der Akşehir. Mevlânâ

Kara Seydi’den asaleten mülâzım olmuş.
Mevlânâ Koz Piri: Müderris-i Medrese-i İsmail Ağa der Beyşehir. Kara Seydi
mevtâsından mülâzım olmuş.
Mevlânâ Alaeddin: Müderris-i Medrese-i Ermenek. Mevlânâ Kirmastlı
mevtâsından duhûl eylemiş.
Mevlânâ Nureddin: Müderris-i Medrese-i Mut. Birgizâde mevtâsından med-
rese-i mezbûre sadaka olunmuş mansıb dahi emr olunmuş.
21b [6]
Liva-i Alaiye
Mevlânâ Ketm [?] Sinan: Müderris-i Medrese-i Sultan Alaeddin der Alaiye.
Müfti Ahmed Paşa’ya yetişip onun mektubu ile medrese-i mezbûre sadaka
olunmuş.
Mevlânâ … : Müderris-i Medrese-i Kemal Kadı der Alaiye. Manastır Med-
resesi’nde Efdaloğlu’na yetişip ondan Acem seferine varıp şefaatle Alaiye’de
Sultan Alaeddin Medresesi sadaka olunmuş.
www.tuba.gov.tr
Liva-i Trabzon
Mevlânâ Muslihuddin: Müderris-i Medrese-i Sultan Selim Han der Trabzon.
Mevlânâ Efdalzâde mevtâsından mülâzım olmuş.
Mevlânâ Şeyhzâde Nimetullah: Müderris-i Köhne Medrese der Trabzon.
Medrese-i mezbûrede sâbıkan müderris olan Cevreb [?] Muslihuddin’den ders
isteyip ol dahi ders vermeyip sonra gelip onda Büyük Medrese’de Davud Ha-
life’ye irtibat edip ba‘dehû Kemalpaşazâde zamanında medrese-i mezbûreyi
mezkûr Cevreb [?] Muslihuddin’in elinden almış.
Liva-i Amasya
Mevlânâ Üçbaşlı Nureddin: Müderris-i Medrese-i Merhum Sultan Bayezid
Han der Amasya. Muarrifzâde’den mülâzım olmuş.
Mevlânâ Hasan: Müderris-i Medrese-i Halfet der Amasya. Trabzon’da hoca iken
Mevlânâ Safiyüddin’e yetişip şefaatle Sonisa’da Hızır Bey Medresesi verilmiş.
Mevlânâ Ömer: Müderris-i Medrese-i Kadı der Amasya. Muarrifzâde mevtâ-
Mevlânâ Şemseddin: Müderris-i Medrese-i Meydan der Amasya. Müfti
Emir’den asaleten mülâzım olmuş.
Mevlânâ Kethüdazâde Muhyiddin: Müderris-i Medrese-i Yörgüç Paşa der
Amasya. Babek Çelebi mevtâsından mülâzım olmuş.
Mevlânâ Şemseddin: Müderris-i Medrese-i Alaca Hamam der Amasya. Edir-
ne’de Sultan Bayezid Medresesi’nde Mevlânâ Vâsî Efendi’ye yetişip şefaatle
duhûl eylemiş.
Mevlânâ Acem Muhyiddin: Müderris-i Medrese-i Hüseyin Ağa der Amasya.
Seydi Alizâde i‘âdesinden mülâzım olmuş der Muradiye.
Mevlânâ Hasan: Müderris-i Medrese-i Mehmed Paşa der Amasya. Babek
Çelebi’den asaleten mülâzım olmuş.
Mevlânâ Remzi: Müderris-i Medrese-i Ayas Ağa der Amasya. Seydi Alizâ-
de’den asaleten mülâzım olmuş.
Mevlânâ Muslihuddin: Müderris-i Medrese-i Kağla. Müfti Emir’e yetişip şef-
katname ile duhûl eylemiş.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Seyrek Muhyiddin: Müderris-i Medrese-i Hatuniye der Tokat. Mev-
lânâ Bâlî i‘âdesinden mülâzım olmuş.
Mevlânâ Sarı Ahmed: Müderris-i Medrese-i Yağıbasan der Tokat. Mevlânâ
Müfti Emir’den mülâzım olmuş.
Mevlânâ Muhyiddin b. Panbukçu: Müderris-i Gök Medrese der Tokat. Müs-
te‘id olduğun bilir kimse bulunmadı. Amma Kebekzâde yanında olup ne
okudu ise ondan okuyup onun şefaatiyle Tokat’da Kızılca Buk‘a verilip ondan
Mevlânâ Hüsam b. Affan: Müderris-i Medrese-i Hisariye der Tokat. Mevlânâ
Acem Sinan’a yetişip şefaatle duhûl eylemiş.
Mevlânâ Cemal: Müderris-i Medrese-i Düzboğun der Tokat. Karahisar Med-
resesi’nde Üçbaş Nureddin’e yetişip kadı arzı ile Kestel Buk‘ası’nı alıp ondan
terakki eylemiş.
Mevlânâ Hayreddin b. Danagöz: Müderris-i Medrese-i Merzifon. Efdalzâde

mevtâsından Samsun’da Sa‘di Bey Medresesi verilip duhûl eylemiş.
Mevlânâ Alaeddin: Müderris-i Köhne Medrese der Samsun. Mevlânâ Süpür-
ge Şuca mevtâsından Sinop’da medresecik verilip duhûl eylemiş.
Mevlânâ Himmet: Müderris-i Medrese-i Muzafferüddin der Osmancık. An-
kara’da Seyf Medresesi’nde Paşa Çelebi’ye yetişip ondan Sultan Mahmud
şefkatnamesi ile Tokat’da Meydan Buk‘ası verilip ondan duhûl eylemiş.
Mevlânâ Divane Hamza: Müderris-i Medrese-i Hüseyin Ağa der Sonisa. Ho-
caoğlu Mehmed Paşa’dan mülâzım olmuş.
20a [7]
Tetimme-i Liva-i Amasya
Mevlânâ Ebubekir Çelebi, birader-i Sinan Çelebi müderris-i Gelibolu: Medre-
se-i Hızır Bey der Sonisa. Edirne’de kadı iken Mevlânâ Muhyiddin Efendi’ye
yetişip Han mektubu ile medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Alaeddin: Müderris-i Medrese-i Tatar Kalesi der Gedegara. Mevlânâ
Acem Sinan’a yetişip ba‘dehû ticaret edip sonra casusluk edip gelip mansıba
duhûl eylemiş.
Mevlânâ Ömer-i Acem: Müderris-i Medrese-i Hatuniye der Niksar. Hüsam
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Nureddin: Müderris-i Medrese-i Yağıbasan der Niksar. Seydi Çele-
bi’ye yetişip Han mektubu ile medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Kasım: Müderris-i Medrese-i Hacı Halil der Gümüş. Hatib Kasım-
zâde’ye yetişip ba‘dehû Sultan Ahmed medrese-i mezbûreyi sadaka edip Der-i
Devlet’de mukarrer olup ma‘zûl olup geri almış.
Mevlânâ Alaeddin: Müderris-i Medrese-i Hüsameddin der Çorum. Daniş-
mend olduğun bilir kimse bulunmadı. Amma câbî ve mütevelli ve hatib olup
Belgrad seferine varıp medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ İvaz: Müderris-i Medrese-i Muzafferiye der Çorum. Mevlânâ Görez
Seydi mevtâsından mansıb emr olunup medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Muhyiddin b. Osman: Müderris-i Medrese-i Turhal. Kara Bâlî’ye
yetişip onun mektubu ile medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Ağzıaçık Ramazan: Müderris-i Medrese-i Havza. Acem’de suğl edip

gelip mülâzım olup menâsıb-ı müte‘addide tasarruf eylemiş.
Mevlânâ Cevreb [?] Muslihuddin: Müderris-i Medrese-i Darüşşifa der Sivas.
Hacıhasanzâde mevtâsından mülâzım olmuş.
Mevlânâ Sinan: Müderris-i Medrese-i Sahib der Sivas. Müfti Emir’e yetişip
ba‘dehû Dizdarzâde Mehmed Çelebi’ye muallim olunup Belgrad seferinde
mansıb emr olunup medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Deş Hüsam: Müderris-i Medrese-i Burucerdiye der Sivas. Haşiye-i
Tecrid payesi müderrisine yetişip ba‘dehû ahır kethüdası İsrail Kethüda’ya
muallim olup şefaatle Niksar’da Yağıbasan Medresesi sadaka olunmuş.
Yekün: 164
Mahlûl Medrese: 3
Der Beyan-ı Müderrisîn-i Ma‘zûlîn fi Vilayet-i Anadolu

Liva-i Hüdavendigar
Mevlânâ Varak Şemseddin: el-ma‘zûl an Medrese-i Kasım Paşa der Bursa.
Mevlânâ Hacı Hasanzâde mevtâsından mülâzım olmuş.
Mevlânâ Mehmed Çelebi b. Seyyid Alizâde: el-ma‘zûl an Medrese-i Çendikli
der Bursa. Mevlânâ Müeyyedzâde’den mülâzım olmuş.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Küçük Abdi: el-ma‘zûl an Medrese-i Sarrafiye der Bursa. Mevlânâ
Müeyyedzâde mevtâsından mansıb emr olunup mülâzım defterine kayd olu-
nup medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Abdülcebbar-i Acem: el-ma‘zûl an Medrese-i İsa Bey der Bursa. Zey-
rekzâde’ye yetişip ba‘dehû Piri Paşa Hazretleri mahdumzâdesine hoca olup
mansıb emr olunup duhûl eylemiş.
Mevlânâ Gani: el-ma‘zûl an Medrese-i Mevlânâ Fenari der Bursa. Semani-
ye’ye sonra müderris olıcak Seydi Çelebi’ye yetişip bir mikdar hizmetinde olup
şefaatle medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Şiblizâde Şemseddin: el-ma‘zûl an Medrese-i Hamza Bey der Bursa.
Seydi Alizâde i‘âdesinden mülâzım olmuş.
Mevlânâ Sufizâde Muhyiddin: el-ma‘zûl an Medrese-i Hamza Bey der Bursa.
Müfti Ahmed Paşa’dan mülâzım olmuş.
Mevlânâ Hamza Çelebi: el-ma‘zûl an Medrese-i Hamza Bey der Bursa. Hoca
Hazretleri’nden mülâzım olmuş.
Mevlânâ Mustafa: el-ma‘zûl an Medrese-i Hacı İvaz Paşa der Bursa. Müfti Ali
Çelebi’ye yetişip şefaatle mülâzım olup medrese-i mezbûre verilmiş.
20b [8]
Mevlânâ Veli b. … : el-ma‘zûl an Medrese-i Mevlânâ Hüsrev der Bursa. Ha-
tibzâde mevtâsından mülâzım olmuş.
Mevlânâ Şemseddin İstanbulî: el-ma‘zûl an Medrese-i Gökdere der Bursa.
Sultan’da Zeyrekzâde’ye yetişip ondan Maktul Mustafa Paşa’ya intisab edip
şefaatle Bursa’da Turşucu Buk‘ası verilip ondan medrese-i mezbûre sadaka
olunmuş.
Mevlânâ Çivizâde Mehmed Çelebi: el-ma‘zûl an Medrese-i Ferhad Ağa der
Bursa. Sa‘di Çelebi mevtâsından Şam’da arz olunup mülâzım olmuş.
Mevlânâ Muslihuddin b. Kara Ali Paşa: el-ma‘zûl an Medrese-i İnegöl. Zey-
rekzâde’nin Sultan’da i‘âdesinden mülâzım olmuş.
Mevlânâ Beyşehirli Kasım: el-ma‘zûl an Medrese-i İnegöl. Zeyrekzâde’ye tez-
kireci olup mülâzım olmuş.
Mevlânâ Seyyid Haydar: el-ma‘zûl an Medrese-i Beypazarı. Birgizâde mevtâ-
www.tuba.gov.tr
sından mansıb emr olunup medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Kara Molla: el-ma‘zûl an Medrese-i Kızılca Tuzla. Mevlânâ Köse
Şuca Halife’den asaleten mülâzım olmuş.
Mevlânâ Hayreddin: el-ma‘zûl an Medrese-i Muarrifzâde der Balıkesir. Sa‘di
Çelebi mevtâsından mansıb emr olunup duhûl eylemiş.
Liva-i Saruhan
Mevlânâ Muhyiddin: el-ma‘zûl an Medrese-i İshak Bey der Manisa. Mevlânâ
Efdalzâde mevtâsından mülâzım olmuş.
Mevlânâ Sinan Çelebi b. Kethüda: el-ma‘zûl an Medrese-i Sinan Bey der Ma-
nisa. Mevlânâ Görez Seydi mevtâsından mülâzım olmuş.
Mevlânâ Kadızâde: el-ma‘zûl an Medrese-i Akhisar. Balıkesir’de müderris iken

Mevlânâ Nureddin’e yetişip ondan şefkatname ile Kara Seydi’ye yetişip ondan
Sultan Korkud’a mukabeleci olup şefaatle medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Liva-i Kütahya
Mevlânâ Kara Muhyiddin: el-ma‘zûl an Medrese-i Vacidiye der Kütahya.
Efdalzâde mevtâsından mülâzım olmuş.
Mevlânâ Ebulleys: el-ma‘zûl an Medrese-i Balabaniye der Kütahya. Mevlânâ
Zamîrî’ye mu‘îd olup ba‘dehû Ayaş Paşa’ya hoca olup mansıba duhûl eylemiş.
Mevlânâ Şeyhzâde Muhyiddin: el-ma‘zûl an Medrese-i Karagöz Paşa der
Kütahya. Mevlânâ Görez Seydi i‘âdesinden mülâzım olmuş.
Mevlânâ Şeyh Tulazâde [?]: el-ma‘zûl an Medrese-i Germiyanzâde der Kü-
tahya. Kemalpaşazâde’ye yetişip ba‘dehû Piri Paşa Hazretleri’ne imam olup
şefaatle mülâzım olmuş.
Mevlânâ Alaeddin: el-ma‘zûl an Medrese-i Lazkiye. Mevlânâ Acem mevtâsın-
dan mansıb emr olunup medrese-i mezbûre verilmiş.
Liva-i Ankara
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Muhyiddin eş-şehir bi-Kullab-ı Siyah: el-ma‘zûl an Medrese-i Seyf
der Ankara. İmam Ali’den asaleten mülâzım olmuş.
Mevlânâ Cafer: el-ma‘zûl an Ak Medrese der Ankara. Kasım Çelebi i‘âdesin-
den mülâzım olmuş.
Mevlânâ Emir Çelebi: el-ma‘zûl an Medrese-i Sarı Hatib der Ankara. Hüsam
Çelebi i‘âdesinden mülâzım olmuş.
Mevlânâ Başçızâde Muhyiddin: el-ma‘zûl an Cedid Medrese der Ankara. Taş-
köprülüzâde’nin Sultan Medresesi i‘âdesinden mülâzım olmuş.
Liva-i Kocaeli
Mevlânâ Derviş Çelebi: el-ma‘zûl an Medrese-i Süleyman Paşa der İznikmid.
Yeganzâde Ali Çelebi’den mülâzım olmuş.
Mevlânâ Hafız-ı Acem: el-ma‘zûl an Medrese-i Orhaniye-i Kebîre der İznik.

Acem’de suğl edip gelip mülâzım olmuş.
Mevlânâ İsa: el-ma‘zûl an Medrese-i Yalakiye der İznik. Kendisi Tâcîzâde
Cafer Çelebi’ye yetişdim dedi. Bilir adam bulunmadı. Şefaatle mansıba duhûl
eylemiş. Ve sâir mevâliye ve medârise vardığın bilir kimse dahi bulunmadı.
19a [9]
Liva-i Kastamonu
Mevlânâ Abdurrahman: el-ma‘zûl an Medrese-i İman Hisarı. Tokat’da Ağca
Muhyiddin’e yetişip Müellif Mevlânâzâde neslinden olmağın şefaatle Zeytun
Buk‘ası sadaka olunup ondan bu medresecik verilmiş.
Mevlânâ Fethullah: el-ma‘zûl an Medrese-i Göl. Kara Seydi’ye yetişip mevtâ-
sından bu medresecik sadaka olunmuş. Ama Galata’da ve Tosya’da nâib olmuş
dediler.
Mevlânâ Hatibzâde: el-ma‘zûl an Medrese-i Göl. Sultan Medresesi’nde Mev-
lânâ Kâdirî Çelebi’ye yetişip şefaatle bu medresecik sadaka olunmuş.
Mevlânâ Hamid eş-şehir bi-Kartal Sufisi: el-ma‘zûl an Medrese-i Koyunluoğlu
der Kastamonu. Mevlânâ Nureddin’e yetişip ba‘dehû varıp Sultan Ahmed’in
esbabı bey‘ine mubâşeret edip tamam olıcak arz olunup vaktinde mülâzım
www.tuba.gov.tr
olmak emr olunup vaktinde mevlânâ mezbûr vaktinde mevlânâ-yı mezbûr
mülâzemete âhar kimse tayin etmeğin mezbûr Sufi Arab seferine varıp geri
gelip medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Küçük Hasan: el-ma‘zûl an Medrese-i İbrahim Paşa der Kastamonu.
Onda kadı ve Atabey’de müderris olan Elsizzâde’ye yetişip ondan feragat edip
mahallede imam olup sonra Halim Çelebi şefaatiyle Nasrullah Kadı Medresesi
Liva-i Aydın
Mevlânâ Kösec Şemseddin: el-ma‘zûl an Medrese-i Faik Paşa der İzmir. Sultan
Mahmud Hocası Mevlânâ Lütfi’ye yetişip şefkatname ile gelip medrese-i mez-
bûre sadaka olunup ma‘zûl olup üç defa almış.
Mevlânâ Piri: el-ma‘zûl an Medrese-i Hacı Memati [?] der kaza-i İzmir. Mev-
lânâ Acem’e yetişip ba‘dehû Galata Sarayı’nda hoca olup mansıb emr olunup
Mevlânâ Kayın Çelebi: el-ma‘zûl an Medrese-i Yahşi Bey der Ayasuluğ. Da-
rülhadis’de Abdülkerimzâde Mehmed Çelebi’ye yetişip Amasya kazasına bile
varıp Sultan Ahmed şefkatnamesi ile gelip Gelibolu’da Balabaniye Medresesi
verilip duhûl eylemiş. Bazı mevâlîye dahi yetişmiş dediler.
Mevlânâ Üveys: el-ma‘zûl an Medrese-i Güzelhisar. Mevlânâ Leys Çelebi
mevtâsından şefaatle medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Süleyman: el-ma‘zûl an Medrese-i Alaşehir. Efdalzâde’den … mülâ-
zım olmuş.
Mevlânâ İsrafilzâde: el-ma‘zûl an Medrese-i Kara Kadı der Tire. Tâcîzâde
Cafer Çelebi mevtâsından mülâzım olmuş.
Liva-i Menteşe
Mevlânâ Mükesser Hayreddin: el-ma‘zûl an Medrese-i Ahmed Gazi der Peçin.
Tâcîzâde Cafer Çelebi’den mülâzım olmuş.
Mevlânâ Emir: el-ma‘zûl an Medrese-i Balat. Mevlânâ Ahi Çelebi merhum
Mevlânâ Derviş: el-ma‘zûl an Medrese-i Firuz Paşa der Milas. Mevlânâ Halîlî
www.tuba.gov.tr
mevtâsından mansıb emr olunup duhûl eylemiş.
Liva-i Hamid
Mevlânâ Bâlî: el-ma‘zûl an Medrese-i Isparta. Konya’da Nalıncı Medresesi’n-
de Ece Halife’ye yetişip sonra kadı arzı ile Yalvaç’da bir buk‘acık tasarruf edip
ba‘dehû medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.

Mevlânâ Hasan b. Kara Ali: el-ma‘zûl an Medrese-i Alaca der Karahisar-ı
Sahib. Hocazâde Mehmed Paşa’dan mülâzım olmuş.
Mevlânâ Bekir: el-ma‘zûl an Medrese-i Tuzpazarı der Karahisar-ı Sahib.
Acem’de şuğl edip Celal-i Devvânî’den mektup getirip kasaba-i mezbûrede At

Pazarı Medresesi sadaka olunmuş.
Mevlânâ Şemseddin: el-ma‘zûl an Medrese-i Çay. Muradiye’de Zeyrekzâde’ye
yetişip şefaatle medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Emre: el-ma‘zûl an Medrese-i Çay. Semaniye’de Mevlânâ Acem’e
yetişip Sultan Korkud şefkatnamesi ile Ayasuluğ’da Toyran Bey Medresesi
sadaka olunmuş.
19b [10]
Liva-i Kangırı
Mevlânâ Bedreddin: el-ma‘zûl an Medrese-i Cemaleddin der Kangırı. Mev-
lânâ Seydi Çelebi’ye tezkireci olup mülâzım olmuş.
Mevlânâ Piri: el-ma‘zûl an Medrese-i Nusret Paşa der Kangırı. Mevlânâ
Bâlî’ye yetişip ba‘dehû Han’dan mektup getirip mevlânâ-yı mezbûr muaveneti
ile Osmancık’da Kadı Ferahşad Medreseciği verilmiş.
Mevlânâ Abdi: el-ma‘zûl an Medrese-i Kalecik. Müfti Emir’e yetişip şefkatna-
me ile medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
www.tuba.gov.tr
Liva-i Karaman
Mevlânâ Kösec Muhyiddin: el-ma‘zûl an Medrese-i Seyfiye der Konya. Da-
nişmend olmayıp Belviran’da ve Konya’da nâib olup sonra şefaatle medrese-i
Mevlânâ Ağzıaçık Nureddin: el-ma‘zûl an Medrese-i Karatayı-ı Kebîr der
Konya. Efdalzâde mevtâsından mülâzım olmuş.
Mevlânâ Baba Selman: el-ma‘zûl an Medrese-i Nalıncı der Konya. Birgizâ-
de’nin makbul talib-i ilmi olup mevtâsından Arab seferine varıp Kayseriye’de
Darüşşifa Medresesi sadaka olunmuş.
Mevlânâ Ahi: el-ma‘zûl an Medrese-i Nalıncı der Konya. Hacıhasanzâde
Mevlânâ Murad: el-ma‘zûl an Medrese-i Atabey der Konya. Seydi Alizâde’den
asaleten mülâzım olmuş.
Mevlânâ Divane Bedreddin: el-ma‘zûl an Medrese-i Hatuniye der Larende.

Darülhadis’de Süpürge Şuca Halife’den mülâzım olmuş.
Mevlânâ Taceddin: el-ma‘zûl an Medrese-i Seyfiye der Konya. Semaniye’de
Üçbaş Nureddin’e yetişip ba‘dehû Hacı Ağa’ya hoca olup şefaatle medrese-i
Mevlânâ Sa‘di: el-ma‘zûl an Medrese-i Ali Bey der Niğde. Mevlânâ Kirmast-
lı’dan mülâzım olmuş.
Mevlânâ Naibzâde Muhyiddin: el-ma‘zûl an Köhne Medrese der Niğde. Ba-
bek Çelebi mevtâsından mansıb emr olunup deftere kayd olunup medrese-i
Mevlânâ Vildan: el-ma‘zûl an Medrese-i Darüzzâkirîn der Niğde. Birgizâde
mevtâsından Çardak Medresesi verilmiş.
Mevlânâ Parmak Muhyiddin: el-ma‘zûl an Köhne Medrese ma‘a Darüzzâ-
kirîn der Niğde. Mevlânâ Halil’den mülâzım olmuş.
Mevlânâ Şemseddin: el-ma‘zûl an Medrese-i Hatuniye der Kayseriye. Darül-
hadis’de Haydar Çelebi’ye yetişip ba‘dehû Hayır Bey oğullarına hoca olup
onun mektubu ile medrese-i mezbûre verilmiş.
Mevlânâ Ahizâde Şuca: el-ma‘zûl an Medrese-i Melik Mehmed Gazi der Kay-
seriye. Bazı mevâlîde olup merhum Babek Çelebi mevtâsından mansıb emr
olunup deftere kayd olunup medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Muslihuddin: el-ma‘zûl an Medrese-i Köşk der Kayseriye. Tâcizâde
Cafer Çelebi’den asaleten mülâzım olmuş.
Mevlânâ Cemal: el-ma‘zûl an Medrese-i Darüşşifa der Kayseriye. Seydi Alizâ-
de’den asaleten mülâzım olmuş.
Mevlânâ Kazık Hüsam: el-ma‘zûl an Medrese-i Hatuniye der Kayseriye. Mu-
radiye Medresesi’nde Hacıhasanzâde’ye yetişip Han mektubu ile medrese-i
Mevlânâ Hacı: el-ma‘zûl an Medrese-i Seyfiye der Aksaray. Hoca iken Veysel-
zâde’ye yetişip şefkatname ile Aksaray’da Bubekriye Buk‘ası sadaka olunmuş.
Mevlânâ Muslihuddin: el-ma‘zûl an Medrese-i Gıyasiye der Kayseriye. Babek
Çelebi mevtâsından mansıb emr olunup Bozüyük Medresesi sadaka olunmuş.
Mevlânâ Sinan Bezzâzî: el-ma‘zûl an Medrese-i Zincirli der Aksaray. Muar-
Mevlânâ Şemseddin: el-ma‘zûl an Medrese-i Ermenek. Mevlânâ İmam Ali’den

mülâzım olmuş.
Mevlânâ Alaeddin: el-ma‘zûl an Medrese-i Mut. Müfti Ahmed Paşa’ya yetişip
onun mektubu ile medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Ahadzâde: el-ma‘zûl an Medrese-i Hatuniye der Larende. Mevlânâ
Kirmastlı mevtâsından mülâzım olmuş.
Liva-i Amasya
Mevlânâ Şemseddin: el-ma‘zûl an Gök Medrese der Amasya. Amasya’da
Mevlânâ Acem Sinan’a yetişip mevtâsından şefkatname ile İskilip Medreseciği
verilmiş.
Mevlânâ Üveys: el-ma‘zûl an Gök Medrese der Amasya. Semaniye’de Mev-
lânâ Küçük Bedreddin’e yetişip Han mektubu ile gelip medrese-i mezbûre
sadaka olunmuş.
Mevlânâ Lütfi: el-ma‘zûl an Medrese-i Kadı der Amasya. Amasya’da Mevlânâ
Bâlî’ye yetişip şefkatname ile Tokat’da Gök Medrese sadaka olunmuş.
18a [11]
www.tuba.gov.tr
Tetimme-i Liva-i Amasya
Mevlânâ Gebe İsa: el-ma‘zûl an Medrese-i Meydan der Amasya. Mevlânâ
Süpürge Şuca’ın Darülhadis’de i‘âdesinden mülâzım olmuş.
Mevlânâ Taceddin: el-ma‘zûl an Medrese-i Yörgüç Paşa der Amasya. Mev-
lânâ Şuca’dan asaleten mülâzım olmuş.
Mevlânâ Muslihuddin: el-ma‘zûl an Medrese-i Yörgüç Paşa der Amasya.
Müfti Emir’e yetişip ba‘dehû Sultan Ahmed Tokat’da Düzboğun Medresesi’ni
verip ondan duhûl eylemiş.
Mevlânâ Muhyiddin: el-ma‘zûl an Medrese-i Alaca Hamam der Amasya.
İznik’de Süpürge Şuca Halife’ye mu‘îd olup şefakatname ile İman Hisarı Med-
reseciği verilip duhûl eylemiş.
Mevlânâ Şemseddin: el-ma‘zûl an Medrese-i Ayas Ağa der Amasya. Mevlânâ
Mâşî i‘âdesinden mülâzım olmuş.
Mevlânâ Hamid: el-ma‘zûl an Medrese-i Ladik. Hatib Kasımzâde’ye yetişip

şefkatname ile medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Kara İvaz: el-ma‘zûl an Medrese-i Hatuniye der Tokat. Hacı Hasan-
zâde’den asaleten mülâzım olmuş.
Mevlânâ Küçük Alaeddin: el-ma‘zûl an Medrese-i Hisariye der Tokat. Sam-
sunizâde mevtâsından mansıb emr olunup deftere kayd olunup medrese-i
Mevlânâ Kasım Çelebi: el-ma‘zûl an Medrese-i Kamer Hatun der Tokat.
Müfti Ahmed Paşa’ya yetişip onun mektubu ile medrese-i mezbûre sadaka
olunmuş.
Mevlânâ Şeyhzâde: el-ma‘zûl an Medrese-i Merzifon. Seydi Çelebi’den asale-
ten mülâzım olmuş.
Mevlânâ Cürcan: el-ma‘zûl an Medrese-i Köhne der Samsun. Kadıasker iken
Zeyrekzâde’ye yetişip Han mektubu ile medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ İshak: el-ma‘zûl an Medrese-i Hızır Bey der Sonisa. Zeyrekzâde’ye
yetişip Arab seferine varıp medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Alaeddin: el-ma‘zûl an Medrese-i Tatar Kalesi der Gedegara. Mev-
lânâ Arab mevtâsından duhûl eylemiş.
Mevlânâ Seydi Ali: el-ma‘zûl an Medrese-i Yağıbasan der Niksar. Seydi Alizâ-
www.tuba.gov.tr
de’ye yetişip onun mektubu ile Arab seferine gitmek sadedinde iken Halim
Çelebi şefaatiyle Mahmud Paşa Medresesi i‘âdesi sadaka olunup ondan med-
rese-i mezbûre verilmiş.
Mevlânâ Abdi: el-ma‘zûl an Medrese-i Turhal. Semaniye’de İbrahim Çelebi’ye
yetişip Zeynel Paşa şefaatiyle Arım’da Hasan Bey Medreseciği verilip ondan
Mevlânâ Şuca: el-ma‘zûl an Medrese-i Havza. Mevlânâ Kara Seydi’ye yetişip
ondan mülâzım olmuş.
Mevlânâ Bâlî: el-ma‘zûl an Medrese-i Sahib der Sivas. Amasya’da Mâşî’ye ye-
tişip mevtâsından Mısır seferine varıp Turhal Medresesi verilip duhûl eylemiş.
Yekün: 16
Der Beyan-ı Kuzât-ı Mensûbîn fi Vilâyet-i Anadolu

Mevlânâ Davud: Kadı-i Bursa. Merhum Mevlânâ Müeyyedzâde’den asaleten
olmuş.
Mevlânâ Abdurrahman Kasabzâde: Kadı-i Kete. Babek Çelebi’den asaleten
mülâzım olmuş.
Mevlânâ Seydi Ahmed: Kadı-i İnegöl. Mevlânâ Bâlî’ye yetişip şefkatname ile
mansıba duhûl edip üç mansıb tasarruf eylemiş.
Mevlânâ Sarı … Muslihuddin: Kadı-i Yenişehir. Manastır’da Şah Efendi’ye
yetişip Sahn’a bile gelip ondan Musa Çelebi’ye varıp ba‘dehû bir mikdar Göy-
nük’de nâib olup sonra İspir Kazası verilip ondan Kürtün’e ve ondan kaza-i
mezbûra kadı olmuş.
18b [12]
Mevlânâ Hasan Çelebi: Kadı-i Domaniç. Müfti Ahmed Paşa’ya yetişip
ba‘dehû Cebecibaşı Abdüssamed’e hoca olup Belgrad seferinde mansıb emr
olunup kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Sinan: Kadı-i Ermeni Pazarı. Edirne’de Eski Cami Medresesi’nde
Abdüllatif Çelebi’ye yetişip ondan Han oğlu şefaatiyle kaza-i mezbûr sadaka
olunmuş.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Alaeddin: Kadı-i Söğüd. Mevlânâ Nureddin’e yetişip şefaatle mansı-
ba duhûl edip üç mansıb tasarruf eylemiş.
Mevlânâ Muslihuddin: Kadı-i Yarhisar. Mustafa Paşa Medresesi’nde Mevlânâ
Muzaffer’e yetişip Sahn’a bile gelip şefaatle Güzelhisar Medreseciği verilip
ondan kazaya duhûl eylemiş.
Mevlânâ Abdülkadir Ispartazâde: Kadı-i Seferihisar. Mevlânâ Kara Seydi’ye
yetişip ba‘dehû Eğirdir’de vaki olan vakf-ı evlad medreselerine müderris olup
sonra kazaya duhûl eylemiş.
Mevlânâ Eflatunzâde: Kadı-i Beypazarı. Mevlânâ Halîlî’ye yetişip babasına emr
olunan mansıb kendüye sadaka olunup menâsıb-ı müte‘addide tasarruf eylemiş.
Mevlânâ Seydi Ahmed: Kadı-i Göynük. Mevlânâ Bâlî’den Mustafa Paşa Med-
resesi’nde Emir’e varıp ba‘dehû Sultan Ahmed şefkatnamesiyle Niksar Kazası
sadaka olunmuş.
Mevlânâ Taceddin: Kadı-i Mihalıççık. Küçük Haşiye okur suhte iken feragat
edip yerlerinde imam ve Belviran’da nâib olup ba‘dehû Seferihisar Kalesi’nde
imam olup sonra gelip Şehsuvaroğlu adına müzevver mektub yazıp ibraz edip
kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Sıyamizâde Abdurrahman: Kadı-i Geyve. Zeyrekzâde’ye yetişip
Arab seferinde Haleb’de medrese verilip ondan Arab’da Rumkale’ye kadı olup
Rum’da dahi iki mansıb tasarruf eylemiş.
Mevlânâ Abdi: Kadı-i Taraklı Yenicesi. Eski kişi imiş. Ahvalin bilir kimse bu-
lunmadı.
Mevlânâ Celîlî b. Karaca Ahmed: Kadı-i Akhisar. Muradiye’de Seydi Alizâ-
de’ye yetişip ba‘dehû Şehinşah şefkatnamesiyle Amasya’da Çırçır Buk‘ası
verilip ondan kazaya duhûl eylemiş.
Mevlânâ Hacı İskender eş-şehir bi-Dellal-i Siyah: Kadı-i Göl. Amasya’da
Müfti Emir’e yetişip ba‘dehû Han mektubu ile Tâcîzâde zamanında Tokat’da
Darülhadis-i Hatuniye nam buk‘acık verilip üç mansıb tasarruf eylemiş.
Mevlânâ Alaeddin eş-şehir bi-İmamzâde. Kadı-i Aydıncık. Hüseyin Çelebi’ye
yetişip mevtâsından mülâzım olmuş. Ehilce kişi imiş.
Mevlânâ Abdülcelil: Kadı-i Akyazı. Mevlânâ Nureddin’e yetişip onun mek-
tubu ile Şam’a varıp arz olunup Bergos ve Lapseki Kazaları zamîme olunup
sadaka olunmuş.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Alaeddin: Kadı-i Adranos. Otuz yıl mikdarı varmış mansıba duhûl
eylemiş. Pîr kişi imiş. Ahvalin bilir kimse bulunmadı.
Mevlânâ Pîr Ali: Kadı-i Kebsud. Sahn’da Babek Çelebi’ye yetişip sonra Sultan
Korkud hekimi onun için Tarhanyat’da buk‘acık bina edip ona verilip ondan
duhûl eylemiş.
Mevlânâ Bozanzâde: Kadı-i Mihaliç. Mevlânâ Kirmastlı’ya yetişip Şeyh Muh-
yiddin şefaatıyla ve mevlânâ-yı mezbûr mektubu ile mülâzım olmuş.
Mevlânâ Hacı: Kadı-ı Sındırgı. Semaniye’de Birgizâde’ye yetişip Sultan Ah-
med şefkatnamesi ile mansıba duhûl edip menâsıb-ı müte‘addide tasarruf
eylemiş.
Mevlânâ Emelüddin: Kadı-i Bergama. Mevlânâ Seydi Çelebi’ye yetişip asale-
Mevlânâ Sefer: Kadı-i Nevâhi-i Bergama. Ali Paşa Medresesi’nde Mevlânâ

Bâlî’ye yetişip sonra Mustafa Paşa’ya imam ve muallim olup ondan şefaatle
Barçınlı Kazası verilmiş.
Mevlânâ Alaeddin: Kadı-i Tarhala. Manisa’da nâib iken şefkatname ile man-
sıba duhûl eylemiş. Kime yetişdiğin bilir kimse bulunmadı.
Mevlânâ Lütfi: Kadı-i Gönen. Halebi Medresesi’nde Zamîrî’ye yetişip ba‘dehû
Şuhud Kazası’nda nâib olup Arab seferine varıp Kestel buk‘ası verilip ondan
sonra Karahisar’da medresecik verilip ondan Gördes’e ve ondan kaza-i mez-
bûra kadı olmuş.
Mevlânâ Nureddin: Kadı-i Kızılca Tuzla. Yarhisarzâde’ye yetişip mevtasından
duhûl eylemiş.
Liva-i Karesi
Mevlânâ Abdurrahman: Kadı-i Balıkesir. Birgizâde i‘âdesinden mülâzım ol-
muş.
Mevlânâ Muhyiddin b. el-Merhum Ahi Çelebi: Kadı-i Ayazmend. Görez Sey-
di’ye yetişip çelebiler mülâzım olduğu vakitde arz olunup vech-i meşrûh üzere
deftere kayd olunmuş.
Mevlânâ Şemseddin b. Bahadır: Kadı-i Edremid. Mevlânâ Kirmastlı’dan asa-
leten mülâzım olmuş.
www.tuba.gov.tr
17a [13]
Tetimme-i Liva-i Karesi
Mevlânâ Torumkafa Alaeddin: Kadı-i Minyas. Mevlânâ Yaraluca mevtâsın-
dan mülâzım olmuş.
Mevlânâ Kızıl Nureddin: Kadı-i İvrindi. Sahn’da Sa‘di Çelebi’ye yetişip
ba‘dehû Bursa’da imam olup sonra Gördes Kazası verilip üç mansıb tasarruf
eylemiş.
Mevlânâ Ferişte Muslihuddin: Kadı-i Fart. Konya’da Darülhadis Medresesi’n-
de Kara Ece’ye yetişip ba‘dehû biraz zaman tekâ‘üd edip sonra Konya’da Tâc-ı
Vezir Buk‘ası’nı vakf-ı evladlık üzere tasarruf edip ondan kazaya duhûl eylemiş.
Mevlânâ Kara Pîrî: Kadı-i Bigadiç. Semaniye’de Hüsam Çelebi’ye yetişip

Han’a onun kitabın iletip Han mektubu ile gelip Perakende-i Alaiye Kazası
sadaka olunup ondan kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Sun‘ullah: Kadı-i Karacalar. Bağdadizâde’den Müfti Ahmed Paşa’ya
varıp şefkatname ile gelip Afşar kazası verilmiş.
Liva-i Biga
Mevlânâ Reşid: Kadı-i Biga. Acem’den gelip Yanbolu’da nâib olup ba‘dehû
Yunus Paşa’ya hoca olup ondan mülâzım olup deftere kayd olunup Rume-
li’nden Temurince Kazası verilip ondan Anadolu’da Barçınlı ondan kaza-i
mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Hüsamzâde: Kadı-i İnepazarı. Semaniye’de Mevlânâ Nureddin’e ye-
tişip ba‘dehu Sultan Mahmud oğlu Sultan Orhan’a hoca olup ondan Barçınlı
Kazası verilmiş.
Mevlânâ Sıyami: Kadı-i Balya. Mevlânâ Turabî’ye yetişip ba‘dehû Sultan
Ahmed şefkatnamesi ile İznik’de on akçe ile Darülhadis Medreseciği verilip
Mevlânâ Karesili Muhyiddin eş-şehir bi-Koyun Çelebi: Kadı-i Çak. Kadı
Mahmud’a yetişip Arab seferin edip mevtâsından Akhisar’da medresecik veri-
www.tuba.gov.tr
lip ondan kazaya duhûl eylemiş.
Mevlânâ Kara Muslihuddin el-Hamîdî. Kadı-i Bergos. Mevlânâ Bâlî’ye yetişip
onun mektubu ile Arab seferine varıp Bergama’da Hatib Paşa Buk‘ası verilip
duhûl eylemiş.
Mevlânâ Kâdirî: Kadı-i Lapseki. Suhte imiş. Yenisehir’de nâib olup onda kadı
arzı ile bir buk‘acık tasarruf edip sonra şefaatle kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Liva-i Saruhan
Mevlânâ Abdülaziz: Kadı-i Manisa. Hacıhasanzâde’ye yetişip onun daniş-
mendi iken Siroz’da Selçuk Sultan Medresesi sadaka olunmuş.
Mevlânâ Karesili Seferşah: Kadı-i Tarhanyat. Müfti Ahmed Paşa’dan asaleten
mülâzım olmuş.
Mevlânâ Pîr Müeyyed Çelebi: Kadı-i Akhisar. Müfti Ahmed Paşa’ya yetişip
onun mektubu ile Arab seferine varıp gene gelip şefaatle mülâzım olup Tire’de
Orta Medrese verilip ondan kazaya duhûl eylemiş.
Mevlânâ Nurullah bin Kara Kadı el-Hamidi: Kadı-i Gördek. Müfti Ahmed
Paşa’ya yetişip onun mektubu ile Mısır’a varıp arz olunup mülâzım olup Bur-
dur ve İrle Kazaları zamîme ile sadaka olunmuş.
Mevlânâ Farfar Muhyiddin: Kadı-i Marmara. Mevlânâ Halîlî mevtâsından
mülâzım olmuş.
Mevlânâ Kasım: Kadı-i Gördes. Mevlânâ Nureddin’e yetişip ondan Kefe’ye
varıp Merhum Hüdavendigar ile bile gelip ağalar şefaatıyla Bendereğli Kazası
sadaka olunmuş.
Mevlânâ Emir: Kadı-i Kayacık. İnegöl’de Süpürge Şuca Halife’ye yetişip on-
dan şefkatname ile İznik’de on akçelik Darülhadis Medresesi sadaka olunmuş.
Mevlânâ Derviş Çelebi: Kadı-i Adala. Babek Çelebi’den asaleten mülâzım
olmuş.
Mevlânâ Salih: Kadı-i Güzelcehisar. Amasya’da Mevlânâ Bâlî’ye yetişip Han
mektubu ile Ermeni Pazarı Kazası sadaka olunmuş.
Mevlânâ Kulak Nureddin: Kadı-i Demirci. Mevlânâ Halîlî’ye tezkireci olup
mülâzım olmuş.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Lütfi: Kadı-i Nif. Semaniye’de Mevlânâ Sa‘di Çelebi’ye yetişip Cafer
Çelebi kadıasker iken karındaşı danişmendi olmağın riayet edip sekiz akçe ile
Kağla Buk‘ası’nı verip duhûl eylemiş.
Mevlânâ Emir Davud: Kadı-i Ilıca. Kadı Mahmud’a yetişip Han mektubu ile
on akçelik Edremid Medresesi verilip ondan kazaya duhûl eylemiş.
17b [14]
Liva-i Kütahya
Mevlânâ Bayezid Çelebi b. Mevlânâ Arab: Kadı-i Kütahya. Babasından mülâ-
zım olmuş.
Mevlânâ Delizâde Muslihuddin: Kadı-i Şeyhlü. Efdalzâde’ye yetişip mevtâsın-
Mevlânâ Şemseddin b. Sarı Sinanzâde: Kadı-i Homa. Semaniye’de Kara Sey-

di’ye yetişip babası fevt olıcak mezkûr Şemseddin Hızâne-i ‘Âmire’den tasarruf
ettiği vazife mukabelesinde mansıb emr olunup Akhisar Medresesi verilmiş.
Mevlânâ … Bedreddin: Kadı-i Uşak. Mevlânâ Müeyyedzâde Edirne Kadısı
iken ona yetişip name ile Arım Kazası sadaka olunmuş.
Mevlânâ Can Kara: Kadı-i Lazkiye. Hatibzâde’den asaleten mülâzım olmuş.
Mevlânâ Pırtı Nebi: Kadı-i Küre-i Selendi. Müfti Emir’e yetişip onun mektubu
ile Arab seferine varıp diyar-ı Arab’da Menzele Kazası verilmiş.
Mevlânâ Emre: Kadı-i Kula. Yaraluca mevtâsından duhûl etmiş bir kişi imiş.
Mevlânâ Çıkık [?] Muhyiddin: Kadı-i Eğrigöz. Manastır’da Köle Sinan’a
yetişip Sahn’a bile gelip ondan verip yerlerinde bir mikdar kalıp sonra gelip
mevtâsından Müeyyedzâde imtihan edip Ermeni Pazarı Kazası verilmiş.
Mevlânâ Kasım: Kadı-i Simav. Mevlânâ Kirmastlı’ya yetişip ba‘dehû İznik-
mid’de nâib olup sonra şefaatle Bacı Kazası verilmiş.
Mevlânâ Emrullah: Kadı-i Honaz. Mevlânâ Kara Bâlî’ye yetişip onun mektu-
bu ile Lapseki Kazası verilip ondan kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Liva-i Sultanönü
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Deniz Çelebi: Kadı-i Sultanönü. Mevlânâ Kara Seydi mevtâsından
mülâzım olmuş.
Mevlânâ İmamzâde Abdi: Kadı-i Bilecik. İbrahim Çelebi’nin Muradiye’de
mu‘îdi olup mevtâsından mansıb emr olunup kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Aşkar Hayreddin: Kadı-i İnönü. Mevlânâ Muzaffer’e yetişip mevtâ-
sından Arab seferine varıp Arab’da Safed kazası verilip ondan Amik Ovası’na
kadı olup Rum’da kaza-i mezbûr verilmiş.
Liva-i Ankara
Mevlânâ Abdulgani b. Mevlânâ Arab. Kadı-i Ankara. Müfti Ali Çelebi’den
mülâzım olmuş.
Mevlânâ Behişti Şemseddin: Kadı-i Ayaş. Sultan Medresesi’nde Zeyrekzâ-
de’den mülâzım olmuş.
Mevlânâ Hayreddin eş-şehir bi-Mîrim Kösesi: Kadı-i Çubuk. Mahmud Paşa

Medresesi’nde Samsunizâde’ye yetişip Edirne’de Çifte Medrese’ye bile varıp
onda eğlenmeyip varıp Sultan Selim’den şefkatname getirip ba‘dehû Semani-
ye’de Müfti Ahmed Paşa’ya irtibat edip ol şefkatname ile mansıba duhûl eylemiş.
Mevlânâ Türkmen Tayyib: Kadı-i Bacı. Edirne’de Çifte Medrese’de Mevlânâ
Hevâyî’ye yetişip ondan Hazinedarbaşı Sinan Ağa’ya hoca olup Şam’a bile
varıp ondan şefaatle Çorum’da Muzafferiye Medreseciği verilip ondan kaza-i
mezbûr verilmiş.
Mevlânâ Burun Abdurrahman: Kadı-i Ankara Yörüğü. İnegöl’de Sinan
Çelebi’ye yetişip ondan Kefe canibine gidip varıp Azak’da nâib olup sonra
Hemdem Paşa’ya hoca olup onun şefaatiyle Borlu Medresesi sadaka olunup
ma‘zûl olup geri alıp ondan kaza-i mezbûr verilip iki defa almuş.
Mevlânâ Dahm Musa: Kadı-i Yabanabad. Mevlânâ Yaraluca mevtâsından
mülâzım olmuş.
Mevlânâ Hayreddin: Kadı-i Murtazabad. Kütahya’da … yetişip ba‘dehû
şefaatle Manisa’da bir cüz’îce medrese sadaka olunup ondan kaza-i mezbûr
sadaka olunmuş.
Liva-i Bolu
Mevlânâ Karabaş Muhyiddin: Kadı-i Bolu. Mahmud Paşa Medresesi’nde Çe-
www.tuba.gov.tr
lik Çelebi’ye yetişip ba‘dehû Arnavud Seferi’nde suhtevâta reis olup yedi akçe
ile Çağa Kazası verilmiş ondan terakki eylemiş haliya Çağa Kazası on akçedir.
Mevlânâ Abdülcelil: Kadı-i Kıbrus. Edirne’de Çifte Medrese’de Samsunizâ-
de’ye yetişip şefaatle Seydi Çelebi zamanında Demirci Buk‘ası verilip ondan
kazaya duhûl edip iki kaza tasarruf eylemiş.
Mevlânâ Kemal: Kadı-i Mudurnu. Mevlânâ Müeyyedzâde merhumdan asa-
16a [15]
Tetimme-i Liva-i Bolu
Mevlânâ Abdüssamed: Kadı-i Konrapa. Kadıasker iken Mevlânâ Görez Sey-
di’ye yetişip sılasına varıcak Merhum Sultan Ahmed Karahisar’da Ot Pazarı
Medresesi’ni verip sonra arz olunup mukarrer olup ondan terakki eylemiş.
Mevlânâ Şuri Piri: Kadı-i Mengen. Hamza Bey Medresesi’nde Emir Çelebi’ye
yetişip ondan varıp Han’dan mektup getirip Tâcîzâde zamanında Seferihi-
sar’da buk‘acık verilip ondan Balıkesir’de Fatıma Hatun Medreseciği verilip
ondan kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Cevreb [?] Muslihuddin: Kadı-i Bendereğli. Hüsam Çelebi’ye yetişip
onun mektubu ile Mut Medresesi verilip ondan kazaya duhûl edip kaza-i mez-
bûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Mustafa: Kadı-i Devrek. Edirne’de kadı iken Birgizâde’ye yetişip
Han mektubu ile mansıba duhûl eylemiş.
Mevlânâ Takiyyeci Alaeddin: Kadı-i Bolu Yörüğü. Mevlânâ Ahi Çelebi’ye
yetişip oğullarına hoca olup şefaatle mansıba duhûl eylemiş. Hayli zaman imiş
ve menâsıb-ı müte‘addide tasarruf eylemiş.
Mevlânâ Kayışzâde Muhyiddin: Kadı-i Çarşamba. Mevlânâ Muzaffer’e
yetişip Han mektubu ile Osmancık’da Muzafferiye Medresesi verilip ondan
Devrek Kazası verilip ondan kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ İsa: Kadı-i Gerede. Muarrifzâde mevtâsından mülâzım olmuş.
Mevlânâ Kara Hacı: Kadı-i Çağa. Kaplıca’da Hüsam Çelebi’nin bevvâbı olup
Zeyrekzâde ile piyade Acem seferine bile varıp ol dahi merhamet edip Anka-
ra’da Yeşil Ahi Medresesi sadaka olunup kazaya duhûl eylemiş.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Sufçuzâde Mustafa: Kadı-i Taraklıborlu. Davud Paşa Medresesi’nde
Bursalı Ali Çelebi’ye yetişip şefaatle Seferihisar’da medresecik verilip ondan
on akçe ile Bolvadin kazası verilmiş. Terakki eylemiş ama bazı kimseler İmam
Ali’ye dahi yetişdi dediler.
Mevlânâ Mahzuf Mustafa: Kadı-i Amasra. Mevlânâ Köse Şuca’a yetişip
ba‘dehû Ferhad Ağa’ya hoca olup Belgrad seferine varıp mansıb emr olunup
duhûl eylemiş.
Mevlânâ Sinan: Kadı-i Yedi Divan. Bir sancakbeyi şefaatıyla Mevlânâ Görez
Seydi’ye yetişip onun mektubu ile Arab seferine varıp Kastamonu’da Nasrul-
lah Kadı Medresesi verilip ondan kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Hutazzâde Ahmed Çelebi: Kadı-i Oniki Divan. Mevlânâ Seydi Çe-
lebi’den asaleten mülâzım olmuş.
Mevlânâ Emre: Kadı-i Yenice-i Eflegan. Ali Paşa Medresesi’nde Muhyiddin
Efendi Hazretleri’ne yetişip ondan varıp kadı arzı ile Borlu Medresesi’nin iki
akçe ile i‘âdesini alıp tasarruf edip ve hem onda nâib olup sonra i‘âde âhara
verilip niyâbette müstakil olup ondan sonra Kazabad’da Hacı İvaz Buk‘ası
verilip ondan kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Liva-i Kocaeli
Mevlânâ Muhyiddin: Kadı-i İznikmid ma‘a Şile. Mevlânâ Arab mevtâsından
mülâzım olmuş.
Mevlânâ Bahşi: Kadı-i Gebze. Darülhadis’de Abdulkerimzâde’ye yetişip şe-
faatle İznikmid’de Hekim Buk‘ası verilip ondan kazaya duhûl edip beş kaza
tasarruf eylemiş.
Mevlânâ Zarif Sinan: Kadı-i Yalakabad. Kadı Mahmud’a yetişip mevtâsından
mansıb emr olunup kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ … : Kadı-i İznik. Hasan Çelebi şefaatıyla Molla Çelebi’den Zey-
rekzâde’ye yetişip ba‘dehû gidip onun şefaatıyla Edirne’de dört akçe ile Şah
Melek Medresesi’nin i‘âdesini alıp tasarruf edip sonra sekiz akçelik İman Hisa-
rı Buk‘ası’nı tasarruf edip ondan kazaya duhûl edip zamîme ile Göl ve Yörük
Kazası verilip ondan kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Taceddin: Kadı-i Görele. Mevlânâ Köse Şuca Halife’ye müntesib
www.tuba.gov.tr
kimse olup varıp feragat edip cibâyet ve bazı cihet tasarruf edip sonra mev-
lânâ-yı mezbûrun mektubu ile Belgrad seferine varıp kaza-i mezbûr sadaka
olunmuş.
Mevlânâ Hoşhunzâde: Kadı-i Kandıra. Samsunizâde’ye yetişip ba‘dehû Hasan
Paşa’ya imam olup Kefe’de medresecik verilip ondan kazaya duhûl eylemiş.
Mevlânâ Nasır. Kadı-i Yoros. Yeganzâde Ali Çelebi’ye yetişip ba‘dehû mansıba
duhûl edip onar akçelik birkaç kaza tasarruf eylemiş. Pir kişi imiş.
16b [16]
Liva-i Kastamonu
Mevlânâ Sıyami b. Hoca Bey: Kadı-i Kastamonu. Edirne’de kadı iken Mev-
lânâ Halîlî’ye yetişip ondan Trabzon’da Saray-ı ‘Âmire’de hoca olup Kefe’de
Kasım Paşa Medresesi sadaka olunmuş.
Mevlânâ Davud: Kadı-i Sinop. Mevlânâ Görez Seydi’ye tezkireci olup mülâ-
zım olmuş.
Mevlânâ Sarı Ahmed: Kadı-i Boyabad. Amasya’da Zeyrekzâde’ye yetişip Sul-
tan Ahmed şefkatnamesi ile Bursa’da Kuzguniye Buk‘ası verilip ondan Vize
Medresesi verilip menâsıb-ı müte‘addide tasarruf eylemiş.
Mevlânâ Tosun Ali: Kadı-i Durağan. Amasya’da hoca iken Hatib Kasımzâ-
de’ye yetişip Sultan Ahmed şefkatnamesi ile Zile Buk‘ası verilip duhûl eylemiş.
Mevlânâ Kara Nazar: Kadı-i Taşköprü. Samsunizâde’den asaleten mülâzım
olmuş.
Mevlânâ Fazlullah Tokatîzâde: Kadı-i Küre. Mevlânâ Leys Çelebi’den asale-
Mevlânâ Hayreddin eş-şehir bi-Kalburzade. Kadı-i Tatay. Semaniye’de Musa
Çelebi’ye yetişip mevlânâ-yı mezbûr tekâ‘üd edicek mu‘îddir deyu mülâzım olmuş.
Mevlânâ Oruçzâde Muslihuddin: Kadı-i Araç. Mevlânâ Ahaveyn’e yetişip
şefkatname ile mansıba duhûl eylemiş.
Mevlânâ Hüsam: Kadı-i Hoşalay. Hüsamzâde’ye yetişip Sultan Mahmud Sul-
tan Mahmud [iki defa yazılmış] şefkatnamesiyle duhûl eylemiş.
Mevlânâ Hayreddin, birader-i Küçük Ali: Kadı-i Göl. Müfti Ahmed Paşa’ya
yetişip Bafra’da vakf-ı evladlık üzere cüz’îce buk‘alarına mutasarrıf olup duhûl
www.tuba.gov.tr
eylemiş.
Mevlânâ Muhyiddin: Kadı-i Yörük. Kefe’de Sultan Mehmed hocası Emre Ha-
life’ye yetişip ba‘dehû piyade Tebriz seferine varıp gelip Isparta Medreseciği
sadaka olunup ondan iki kazaya mutasarrıf olmuş.
Mevlânâ Katır Musa: Kadı-i Ayandon. Seydi Alizâde i‘âdesinden mülâzım
olmuş.
Liva-i Aydın
Mevlânâ Muhyiddin Zeyrekzâde: Kadı-i Tire. Ma‘rûf.
Mevlânâ Birgizâde Mahmud Çelebi: Kadı-i İzmir. Ma‘rûf.
Mevlânâ Muslihuddin: Kadı-i Tire-i Bölmesi. Amasya’da Müfti Acem Sinan’a
yetişip Sultan Ahmed şefkatnamesiyle gelip Müfti Ali Çelebi ile Hicaz’a varıp
gelip Eğrigöz Kazası verilmiş.
Mevlânâ Karamanzâde Muhyiddin: Kadı-i Ayasuluğ. Mevlânâ Halîlî mevta-

sından deyü arz olunup mülâzım olmuş Şam’da arz olunmuş.
Mevlânâ Pirinççizâde Muhyiddin: Kadı-i Güzelhisar. Muarrifzâde mevtâsın-
Mevlânâ Kara Kemalzâde: Kadı-i Sultan Hisarı. Mevlânâ Nureddin’e yetişip
hizmetinde iken mevlânâ-yı mezbûr ona İstanbul’da Hacıhasanzâde Medrese-
si tevliyetini alıverip tasarruf edip ba‘dehû mevlânâ-yı mezbûrun mektubu ile
Belgrad seferine varıp kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Huseyin Çelebi: Kadı-i Kestel. Mevlânâ Efdalzâde’den fevt olduktan
sonra mülâzım olmuş.
Mevlânâ Hondan: Kadı-i Yenişehir. Mevlânâ Acem mevtâsından mülâzım
olmuş.
Mevlânâ Süleyman: Kadı-i Alaşehir. Mevlânâ Muarrifzâde mevtâsından
mülâzım olmuş.
Mevlânâ Taceddin, birader-i Kutbi Çelebi: Kadı-i Bozdoğan. Birgizâde’ye
yetişip ba‘dehû Müfti Ali Çelebi’ye kâtip ve Üsküp’de nâib olup gelip Mevlânâ
Abdülvasi Efendi Hazretleri’ne Bursa’da nâib olup ve anlara defter emini dahi
olup arz olunup kaza-i mezbûr sadaka olunmuş. Ama defterde on akçelik man-
sıb verile deyu kayd olunmuş.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Seydi: Kadı-i Arpaz. Suhte imiş. Bozdoğan’da ve Arpaz’da ve Yeni-
şehir’de ve Kestel’de nâib olup kadı arzı ile Arpaz Buk‘ası’nı alıp ondan kaza-i
Mevlânâ Nureddin: Kadı-i Sart. Mevlânâ Müeyyedzâde’ye yetişip ba‘dehû ca-
susluk tariki ile Kızılbaşa varıp haber getirip Merhum Sultan Selim zamanında
mansıb emr olunup Samsun’da medrese verilip ondan Çorumlu’ya ve ondan
kaza-i mezbûra kadı olmuş.
Mevlânâ Abdülkerim Çelebi: Kadı-i Birgi. Mevlânâ Yarhisarzâde mevtâsın-
Mevlânâ Mesudhısmı İvaz: Kadı-i Çeşme. Mevlânâ Efdalzâde mevtâsından
mülâzım olmuş.
15a [17]
Liva-i Menteşe
Mevlânâ Yöğrükzâde Muslihuddin: Kadı-i Peçin. Hacıhasanzâde’den asaleten
mülâzım olmuş.
Mevlânâ Abdülkadir Çelebi: Kadı-i Çine. Mevlânâ Müeyyedzâde’ye yetişip
şefaatle Bursa’da Arslaniye Medresesi verilip ondan terakki eylemiş.
Mevlânâ Kanlıca Alisi: Kadı-i Balat. Mevlânâ Hacıhasanzâde mevtâsından
mülâzım olmuş.
Mevlânâ Emrullah: Kadı-i Bozüyük. Karahisar Medresesi’nde Müfti Emir’e
yetişip ba‘dehû şefaatle Demirci Buk‘ası verilip ondan terakki eylemiş.
Mevlânâ Sadaka: Kadı-i Mazun. Trabzon’da hoca iken Mevlânâ Safiyyüd-
din’e yetişip ba‘dehû Trabzon’da Hüdavendigar Hazretleri’ne imam olup gelip
Manisa’da Saray-ı ‘Âmire’de hoca olup Nif Kazası sadaka olunmuş.
Mevlânâ Cemal: Kadı-i Milas. Bir tarik ile Mevlânâ Bâlî’ye yetişip haricden
ders okuyup ba‘dehû Sultan Korkud şefkatnamesi ile Keçiborlu Kazası sadaka
olunmuş.
Mevlânâ Halîlîhısmı İshak Çelebi: Kadı-i Muğla. İstanbul kadısı iken Merhum
Şah Efendi’ye yetişip ba‘dehû bir tarik ile Kütahya’da Balabaniye Medresesi
verilmiş.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Şeyhzâde Bedreddin: Kadı-i Tavas. Hüsam Çelebi’den asaleten
mülâzım olmuş.
Mevlânâ Habib eş-şehir bi-Karamanzâde: Kadı-i Purnaz. Darülhadis’de
Mevlânâ Şuca’a yetişip ondan varıp bir mikdar feragat edip sonra Sivas’da
Sahib Medresesi’nin beş akçe ile i‘âdesini tasarruf edip ondan buk‘acık alıp
duhûl eylemiş.
Mevlânâ Murad eş-şehir bi-Böcek-i Siyah. Kadı-i Meğri. Mevlânâ Acem i‘â-
desinden mülâzım olmuş.
Mevlânâ Taceddin. Kadı-i Köyceğiz. Müfti Ahmed Paşa’ya yetişip şefkatname
ile mülâzım olmuş.
Mevlânâ Kara Nebi: Kadı-i İsravalos. Müfti Ahmed Paşa’ya yetişip Pir Ali
Çavuş muaveneti ile kaza-i mezbûr verilmiş.
Liva-i Teke
Mevlânâ Canbazzâde Abdurrahman: Kadı-i Antalya. Mevlânâ Arab mevtâ-
Mevlânâ Ahmed Çelebi: Kadı-i Elmalı. Kimden olduğun bilir kimse bulunma-
dı. Akşehir’de nâib olup sonra şefaatle Homa Kazası verilip ma‘zûl olıcak gelip
İstanbul’da nâib olup ondan Marmara Kazası verilmiş.
Mevlânâ Sinan Korukzâde: Kadı-i Kaş. Darülhadis’de Seydi Çelebi’ye yetişip
ba‘dehû varıp Manavgat’da nâib olup sonra şefaatle Meğri Medreseciği verilip
duhûl eylemiş.
Mevlânâ Kara Sinan: Kadı-i Kalkanlı ma‘a Ladik. Sultan Korkud hocası
Maçkalızâde’ye yetişip Sultan Korkud şefkatnamesiyle Ilıca Kazası sadaka
olunmuş.
Mevlânâ Zünnunzâde: Kadı-i Karahisar-ı Teke. Medârise vardığın bilir kimse
bulunmadı. Amma Antalya’da nâib olduktan sonra Sultan Korkud’a kağıt
emini olup ondan Isparta kazası verilmiş.
Liva-i Hamid
Mevlânâ Ispartazâde Abdulhay Çelebi: Kadı-i Eğirdir. Sultan Mehmed zama-
nında müderris imiş. Kimden mülâzım olduğunu bilir kimse bulunmadı.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Abdullah Ebulmuslimzâde: Kadı-i Afşar. Karahisar Medresesi’nde
Müfti Emir’e yetişip ba‘dehû Koca Davud Paşa şefaatiyle Bolvadin Kazası
verilip dört mansıb tasarruf eylemiş.
Mevlânâ A‘rec Turgud: Kadı-i Ağlasun. Hazret-i Eyyüb’de Üçbaş Nureddin’e
yetişip Edirne’de Eski Medrese’ye bile varıp ba‘dehû Han mektubu ile Karlıtaş
Kazası verilip sonra kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
15b [18]
Mevlânâ … Kadı-i Yalvaç. Mevlânâ Kirmastlı’dan asaleten mülâzım olmuş.
Mevlânâ Vecîhî Hasan: Kadı-i Uluborlu. Mevlânâ Kara Kemal’e yetişip asa-
Mevlânâ Hayreddin: Kadı-i Gönen. Medârise vardığın bilir kimse bulunmadı.
Eskiil’de nâib olup Haleb’e nezl olunup ondan Haleb’de nâib olup ondan son-
ra Fart Kazası verilmiş.
Mevlânâ Mezid: Kadı-i Keçiborlu. Şefaatle Müfti Ahmed Paşa’ya yetişip on-
dan şefaatle kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Engürüs Hayreddin: Kadı-i Isparta. Semaniye’de Merhum Şah
Efendi’ye yetişip ondan Engürüs’e elçi ile bile varıp gelip şefaatle Alaiye’de
medresecik verilip ondan kazaya duhûl eylemiş.
Mevlânâ Muslihuddin b. Hatib Kasımzâde: Kadı-i Burdur. Zeyrekzâde’ye
yetişip babasına ri‘âyeten kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Pîr Ahmed: Kadı-i İrle. Medârise vardığın bilir kimse bulunmadı.
Amma Balıkesir’de İnebey Zaviyesi’ne şeyh olup ondan İvrindi’ye ve ondan
Mevlânâ Davud. Kadı-i Gölhisar. Mevlânâ Bâlî i‘âdesinden mülâzım olmuş.
Mevlânâ Muslihuddin Poladzâde. Kadı-i Karaağaç. Kadı Bağdadi mevtâ-
sından Arab seferine varıp Diyarbekr’de kaza sadaka olunup ondan Rum’da

Mevlânâ Habil: Kadı-i Karahisar-ı Sahib. Müfti Ali Çelebi’den asaleten mülâ-
zım olmuş.
Mevlânâ İvaz: Kadı-i Sandıklı. Mevlânâ Ahaveyn mevtâsından duhûl eylemiş.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Sinan: Kadı-i Bolvadin. Müste‘id olduğun bilir kimse bulunmadı.
Amma Arpa Emini Nakkaş Sinan Bey’e muallim olup onun şefaatıyla Arpaz
Kazası verilmiş.
Mevlânâ Arvana Salih: Kadı-i Şuhud. Merhum Mevlânâ Kara Seydi mevtâ-
Mevlânâ Muslihuddin b. Merhum Ahi Çelebi: Kadı-i Barçınlı. Mevlânâ
Müeyyedzâde mevtâsından Arab’da Bire Kazası verilip ondan kaza-i mezbûr
sadaka olunmuş.
Liva-i Kangırı
Mevlânâ Alaeddin: Kadı-i Kangırı. Muradiye’de Zeyrekzâde i‘âdesinden asa-
Mevlânâ Şeyh Muhyiddinhısmı Alaeddin: Kadı-i Tosya. Müeyyedzâde’ye

yetişip mezbûr şeyh muaveneti ile Çerkeş Kazası sadaka olunmuş.
Mevlânâ Sıyami: Kadı-i Kargı. Birgizâde mevtâsından mansıb emr olunup
deftere kayd olunup kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Uzun Kasım: Kadı-i Meylan. Amasya’da Müfti Emir’e yetişip Sultan
Ahmed şefkatnamesi ile Zeytun Buk‘ası’nı alıp ba‘dehû Osmancık Medreseci-
ği’ni alıp sonra kazaya duhûl eylemiş.
Mevlânâ Batal Nebi: Kadı-i Kurşunlu. Amasya’da hoca iken Hatib Kasımzâ-
de’ye yetişip sonra Sultan Ahmed Zeytun Buk‘ası’nı alıverip ondan Amasya’da
Gök Medrese verilip ondan kazaya duhûl eylemiş.
Mevlânâ Süleyman Damlazâde: Kadı-i Çerkeş. Semaniye’de Müfti Ahmed Pa-
şa’ya yetişip ba‘dehû Sultan Mahmud’dan şefkatname getirip Mevlânâ Halîlî
zamanında mülazemet ederken onun rızaları ile Galata’da Elsizzâde’ye nâib
olup hem niyâbet ve hem mülâzemet edip sonra Çarsanba Kazası verilmiş.
Mevlânâ … :Kadı-i Koçhisar. Seydi Alizâde’ye yetişip ondan Han mektubu ile
Niksar’da Yağıbasan Medresesi verilip ondan kazaya duhûl eylemiş.
Mevlânâ Sırça Şemseddin: Kadı-i Karı Pazar. İmam Ali mevtâsından mansıb
emr olunup kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Ahvel Sinan Çelebi: Kadı-i Kalecik. Mevlânâ Halîlî mevtâsından
www.tuba.gov.tr
mülâzım olmuş.
14a [19]
Liva-i Vilayet-i Karaman
Mevlânâ Muslihuddin: Kadı-i Konya. Mevlânâ Kestelli mevtâsından Aksa-
ray’da Zincirli Medrese verilip ondan kazaya duhûl eylemiş.
Mevlânâ Çığırgan Nureddin: Kadı-i Larende. Sultan Medresesi’nde Zeyrekzâ-
de’den Samsunizâde’ye gelip ondan Müfti Ali Çelebi’ye irtibat edip ondan
Trabzon’a gidip bir tarik ile Kürtün Kazası verilmiş.
Mevlânâ Nebi: Kadı-i Niğde. Mevlânâ Müeyyedzâde’ye tezkireci olup mülâ-
zım olmuş.
Mevlânâ Taceddin: Kadı-i Ereğli. Yarhisarzâde mevtâsından Ermenek’de
medresecik verilip ondan kazaya duhûl eylemiş.
Mevlânâ Şeşengüşt Acem Şemseddin: Kadı-i Kayseriye. Acem’de şuğl edip

gelip Alaşehir’de Yıldırım Han Medresesi verilip ondan terakki eylemiş.
Mevlânâ Dellalzâde Süleyman: Kadı-i Karahisar-ı Develi. İnegöl Medresesi’n-
de Süpürge Şuca’a yetişip Han mektubu ile Azak Kazası verilip birkac mansıb
tasarruf eylemiş.
Mevlânâ Mehmed Yusuf el-Acem: Kadı-i Aksaray. Horasan’da şuğl edip gelip
Amasya’da Meydan Medresesi sadaka olunmuş.
Mevlânâ Hacı Ahmed: Kadı-i Koçhisar-ı Karaman. Semaniye’de Süpürge Şu-
ca’a yetişip ba‘dehû Karaman’da Hüsrev Paşa’ya hoca olup şefaatle Zengicek
Kazası verilip terakki eylemiş.
Mevlânâ Fil Hüsam: Kadı-i Gülnar Nahiye-i Bozağaç. Şehinşah hocası Sarı
Sinanzâde’ye yetişip ba‘dehû Bostancıbaşı İskender Paşa muaveneti ile Yalaka-
bad Kazası sadaka olunmuş.
Mevlânâ Topuk [?] Muhyiddin: Kadı-i Selendi Bölme-i Gülnar. Müfti Ahmed
Paşa’ya yetişip ba‘dehû kaynatası Irgad Şemseddin muaveneti ile Şehinşah
oğlu Sultan Mehmed’den şefkatname getirip Konya’da Sırçalı Medrese verilip
Mevlânâ Dilârâm Şemseddin: Kadı-i Akşehir ma‘a Çimenili. Kasım Çele-
bi’den asaleten mülâzım olmuş.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Alaeddin: Kadı-i İshaklı. Semaniye’de Taşköprülüzâde i‘âdesinden
mülâzım olup ondan Taşköprü Medresesi’ne müderris olup ondan kaza-i mez-
bûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Abdullah Çelebi b. Taç Halife. Kadı-i Belviran. Akşehir’de Ece Ha-
life’ye yetişip ba‘dehû bir azizin oğlu olmağın Konya’da Muin Buk‘ası verilip
ondan Karahisar’da At Pazarı Medresesi’ne müderris olup ondan Antalya’da
müderris olup ondan kazaya duhûl eylemiş. Amma bazı kimseler Kara Sey-
di’ye yetişdi dediler.
Mevlânâ Nurullah Canbazzâde: Kadı-i Beyşehir. Semaniye’de Müfti Ali Hali-
fe’ye yetişip ondan şefaatle Aladağ Kazası verilmiş.
Mevlânâ Çapağan Şemseddin: Kadı-i Ilgın. Semaniye’de Mevlânâ Acem’e
yetişip şefkatname ile Yalakabad Kazası verilip duhûl eylemiş.
Mevlânâ Hatib Ahmed Birader-i Niyazi: Kadı-i Seydişehir. Mevlânâ Kara
Seydi’ye yetişip şefkatname ile cüz’îce medrese alıp ondan kazaya duhûl ey-
lemiş.
Mevlânâ Tekeli Nebi: Kadı-i Ermenek. Müfti Ahmed Paşa’ya yetişip ba‘dehû
onun mektubu ile kapuya gelip has serraclara hoca olup Belgrad seferinde
Mevlânâ Hacı: Kadı-i Mut. Larende’de Emir Musa Medresesi’nde Behlül
Acem’e yetişip onda kadı arzı ile ol medresenin beş akçe i‘âdesini alıp tasarruf
edip ondan Karıtaş Kazası verilip terakki eylemiş.
Mevlânâ Tarhana Muhyiddin: Kadı-i Anduğu. Suhte ve müste‘id olmayıp La-
rende’de tevliyet ve meşihat ve cüzhanlık [?] tasarruf edip ba‘dehû Arab sefe-
rinde Kemalpaşazâde Karıtaş Kazası’nı verip ondan Mîrim Çelebi zamanında
Erikli Kazası verilip haliya Anduğu Kazası sadaka olunmuş. Cehl-i mahz imiş.
Mevlânâ Hindli Pîrî: [Kadı-i] Ürküb. Müfti Emir’e yetişip onun mektubu ile
Arab seferine varıp gelip kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
14b [20]
Mevlânâ Alaeddin: Kadı-i Karıtaş. Şehinşah hocası Mahmud Acem’e yetişip
ondan Eskiil’de nâib olup ba‘dehû Karahan cenginde bahadırlık edip tımar
verilip sonra tımardan feragat edip Zengicek Kazası verilmiş.
Mevlânâ Divane Vahyi: Kadı-i Eskiil. Edirne’de Merhum Sultan Bayezid
www.tuba.gov.tr
Medresesi’nde Görez Seydi’ye yetişip şefkatname ile gelip Karahisar’da Otpa-
zarı Medresesi verilip ondan terakki eylemiş.
Mevlânâ Yakub: Kadı-i Zengicek. Suhte imiş. Konya Mahkemesi’nde katib
olup şefaatle Konya’da yevmi bir akçe ile Muin Buk‘ası’nı alıp mutasarrıf olup
haliya ondan kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Sinan: Kadı-i Aladağ. İstanbul’da kadı iken Yarhisarzâde’ye yetişip
şefkatname ile Çimenili Kazası sadaka olunmuş.
Liva-i Alaiye
Mevlânâ Lâger Muhyiddin: Kadı-i Alaiye. Müfti Ali Çelebi’den asaleten mülâ-
zım olmuş.
Mevlânâ Cafer: Kadı-i Nevâhi-i Alaiye. Merhum Hüsam Çelebi mevtâsından
Mevlânâ Yakub b. Toru Hasan: Kadı-i Manavgat. Müfti Emir’den asaleten

mülâzım olmuş.
Parakende-i Alaiye ile Liva-i Teke’de Ladik Kazası bir imiş.
Liva-i Trabzon
Mevlânâ Müstecab: Kadı-i Trabzon. Suhte imiş. Atina’da nâib hem hatib olup
gelip Trabzon’da imam olup sonra Atina Kazası verilip terakki eylemiş.
Mevlânâ Muhyiddin: Kadı-i Rize. Bursa’da Şeyh İlahi Medresesi mamur iken
müderris olan Abdi Halife’ye yetişip ba‘dehû varıp Trabzon’da ve nahiyesinde
nâib olup sonra şefaatle Acem Vilayeti’nde Erzincan Kazası verilip Rum’da
dahi üç yere kadı olmuş.
Mevlânâ Şuca: Kadı-i Bayburd. Mevlânâ Müeyyedzâde mevtâsından Arab
seferine varıp Çermik Kazası sadaka olunmuş.
Mevlânâ Muzaffer: Kadı-i Atina. Isfahânî’den feragat edip Atina’da hatib ve
Trabzon’da nâib olup Trabzon Kadısı Mevlânâ Müstecab şefaatıyla Arhavi
Kazası verilip ondan Giresun’a ve ondan kaza-i mezbûra kadı olmuş.
Mevlânâ Muhyiddin b. Küçük Ahmed: Kadı-i Arhavi. Merzifon’da Hafız-ı
Acem’e yetişip ba‘dehû kadı arzı ile Gümüş Buk‘ası’nı alıp ondan Kazabad’da
medresecik alıp sonra kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Şemseddin b. Çalıcı: Kadı-i Kürtün. Amasya’da Ağa Medresesi’nde
İdris Halife’ye yetişip ondan Tire’de Şuayb Mescidi’nde hasbî hatib olup on-
dan Merhum Sultan Selim Han şefkatnamesiyle Arım’da Hasan Bey Buk‘ası’nı
alıp ondan Ünye’ye ondan Turhal’a ondan Balya’ya ondan kaza-i mezbûra
kadı olmuş.
Mevlânâ Yağcı Pîrî: Kadı-i Torul. Kastamonu’da Atabey Medresesi’ne müder-
ris olana yetişip ba‘dehû Halim Çelebi Küre’de bir buk‘a alıverip ondan kaza-i
Mevlânâ Muhyiddin: Kadı-i Giresun. Sultan Mahmud hocası Evikli Hayred-
din’e yetişip ba‘dehû varıp feragat edip Kurefi Camii’nde hasbî hatib olup son-
ra Merhum Sultan Selim Han şefkatnamesiyle Kefe’de Kasım Paşa Medresesi
Mevlânâ Çorak: Kadı-i Of. Okumuş yazmış kimse olmayıp Rize’de niyâbet ve
Atina’da hitâbet edip ba‘dehû gelip Trabzon’da imam olup şefaatle Hemşin
Kazası verilip ondan Atina ve ondan kaza-i mezbûr verilmiş.
Mevlânâ Kemal: Kadı-i Hemşin. Amasya’da Ağa Medresesi’nde İdris Hali-
fe’ye yetişip ba‘dehû mezbûrun babası ehl-i ilimden olup fevt olıcak cihet-i
ulemadan elinde olan Kopina [?] nam karyecik kadı arzı ile mezbûr Kemal’e
verilip biraz zaman mutasarrıf olup sonra karye-i mezbûr tımar’a verilip
mezkûr dahi Belgrad seferine varıp şefaatle kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
13a [21]
Liva-i Amasya
Mevlânâ Abdülevvel, Ümmüveledzâde: Kadı-i Amasya. Ma‘rûf.
Mevlânâ Celal: Kadı-i Tokat. Hacıhasanzâde’den asaleten mülâzım olmuş.
Mevlânâ Tiryaki Muhyiddin: Kadı-i Merzifon. Müfti Emir’den asaleten mülâ-
zım olmuş.
Mevlânâ Emirşah: Kadı-i Osmancık. Mevlânâ Muhyiddin Efendi Hazretle-
ri’nin Sultan’da i‘âdesinden mülâzım olmuş.
Mevlânâ Divane Fethi: Kadı-i Artukabad. Birgizâde’ye yetişip ondan … varıp
Sultan Ahmed Samsun’da Sadi Bey Buk‘ası’nı verip sonra geri onda Eski Med-
rese verilip ondan kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Yahya: Kadı-i Samsun. Zeyrekzâde’nin tezkirecisi olup mülâzım
olmuş.
Mevlânâ Veli Çelebi: Kadı-i Bayramlı. Amasya’da Müfti Acem Sinan i‘âdesin-
den mülâzım olmuş.
Mevlânâ Bıyık Latif: Kadı-i Tirme. Müfti Emir’e yetişip Sultan Ahmed şefkat-
namesi ile Samsun’da Eski Medrese verilip duhûl eylemiş.
Mevlânâ Sa‘dullah b. Cemal: Kadı-i Ünye. Isfahânî okuyup Kayseri’de Köşk
Medresesi’nde Kara Mustafa’ya el öpüp sonra gelip ağalar muaveneti ile ka-
za-i mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Karaman Çelebi: Kadı-i Satılmış. Darülhadis’de Mâşî’den bir tarik
ile Semaniye’de Merhum Şah Efendi’ye el öpüp sılaya gidip varıp feragat edip
yerlerinde bir mikdar kalıp ondan Arab seferine varıp Kağla’da müderris idim
deyu Kemalpaşazâde zamanında bir iki kimsenin hilâf-ı vaki şehadetiyle Ünye
Kazası verilip ondan kaza-yı mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Gebe Lütfi: Kadı-i Sonisa. Merhum Şah Efendi i‘âdesinden mülâzım
olmuş.
Mevlânâ Abdülahad b. Pîr Hasan: Kadı-i Gedegara. Amasya’da Müfti iken
Hatib Kasımzâde’ye yetişip Hızâne-i ‘Âmire’den vazife mutasarrıf olmağın
arz olunup kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Muslihuddin: Kadı-i Niksar. Suhte imiş. Kefe’de Yeni Cami’de
imamet ve hitabet edip ondan Kasım Paşa Medresesi evkafına mütevelli olup
sonra Kefe Beyi mektubu ile Soğdan Kazası verilip ondan Zile’ye ve ondan
Mevlânâ Ebu Şeyha: Kadı-i Gümüş. Tokat’da Yağıbasan Medresesi’nde Kara
Piri’ye yetişip ondan ol medresenin i‘âdesini tasarruf edip sonra şefaatle Karı-
pazar Kazası verilip duhûl eylemiş.
Mevlânâ Sıyami: Kadı-i Zile. Müfti Emir’e yetişip ba‘dehû Sultan Ahmed Zile’de
medresecik verip sonra gelip beratını tecdid edip Trabzon’da Of Kazası verilip
ondan Erzincan Kadısı olup ondan Bayburd ondan kaza-i mezbûra kadı olmuş.
Mevlânâ Cefâyî: Kadı-i Çorumlu. Mevlânâ Acem mevtâsından mülâzım olmuş.
Mevlânâ Abdullah: Kadı-i Turhal. Amasya’da kadı iken Mevlânâ Baldırzâde
Mustafa Çelebi’ye yetişip onun ile der-i devlete bile gelip mevlânâ-yı mezbûru
www.tuba.gov.tr
ri‘âyet edip mezkûra Karıpazar Kazası verilmiş.
Mevlânâ Sinanzâde: Kadı-i Ulu Yörük. Amasya’da Müfti Ali Çelebi’ye yetişip
şefkatname ile mülâzım olup Amasya’da Gök Medrese verilip ondan kazaya
duhûl eylemiş.
Mevlânâ Nimetullah b. Şeyh İbrahim: Kadı-i Sivas. Semaniye’de Müfti Ah-
med Paşa’ya yetişip Şeyh Muhyiddin şefaatıyla Kayseri’de Gıyasiye Medresesi
Mevlânâ Muhyiddin: Kadı-i Zeytun. Merzifon Medresesi’nde müderris olana
yetişip ba‘dehû kadı arzı ile Zeytun Buk‘ası’nı alıp ondan kaza-i mezbûr sada-
ka olunmuş.
Mevlânâ Eyüb: Kadı-i Koyluhisar. Darülhadis’de Mâşî’ye yetişip ba‘dehû
varıp Arım Kazası’nda nâib olup sonra Tahir nam kimsenin tedrisi beratını
satın alıp Niksar’da olan medreseden ma‘zûl oldum deyu hilaf-ı vaki tarik
tutup ibraz edip Tahir adına tezkire alıp kaza-i mezbûr sadaka olundukdan
sonra Mevlânâ Vâsî Efendi Hazretleri telbisin duyup beratını vermeyip iki ay
mikdarı sürünüp ba‘dehû Haykalzâde mu‘în olup beratını alıvermiş.
13b [22]
Mevlânâ … : Kadı-i Karahisar-ı Demürlü … ’da Paşa Çelebi’ye yetişip ondan
Koçi Bey’e hoca olup Arab’a bile gidip onun şefaatıyla Arab’da mansıbcık
verilip gelip ba‘dehû kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Nasrullah: Kadı-i İskilib. Müfti Emir’den asaleten mülâzım olmuş.
Mevlânâ Şavur: Kadı-i Bafra. Mahmud Paşa Medresesi’nde Sinanpaşazâde’ye
yetişip ondan Semaniye’de Ahmed Paşa’ya irtibat edip ondan şefaatle Göl ve
Yörük Kazaları zamîme olunup sadaka olunmuş.
Mevlânâ Piri: Kadı-i Kavak. Trabzon’da Köhne Medrese’de Acem’e yetişip
şefaatle Hemşin Kazası sadaka olunmuş.
Mevlânâ Mütevassıt Sinan: Kadı-i Arım. Yarhisarzâde’ye yetişip Sultan Ah-
med şefkatnamesiyle Tatar Kalesi Medreseciği’ni alıp ondan Sultan Ahmed
Amasya’da Kadı Medresesi’ni verip bunda kabul olunmayıp şefaatle Merzifon
Kazası verilmiş. Ehilce kişi imiş.
Mevlânâ Acem Abdi: Kadı-i Katar. İmam Ali mevtâsından mülâzım olmuş.
Mevlânâ Bayram Çelebi: Kadı-i Karahisar-ı Şarki. Amasya’da Halifet Med-
www.tuba.gov.tr
resesi’nde Veli Çelebi’ye yetişip ondan Şadi Paşa muaveneti ile Torul Kazası
verilip terakki eylemiş.
Mevlânâ Abdüllatif b. Keremüddin Çelebi: Kadı-i Ladik. Amasya’da müfti
iken Mâşî i‘âdesinden mülâzım olmuş.
Mevlânâ İbrişim Muhyiddin: Kadı-i Kırşehir. Alaşehir Medresesi’nde Şeyh Si-
nan’a yetişip ondan beri kime yetişdiğini bilir mülâzımlardan kimse bulunmadı.
Amma Ubeydullah Çelebi Efendi Semaniye’de Yarhisarzâde’ye gelmiştir dedi
ba‘dehû varıp yerlerinde feragat edip sufi olup mürid cem‘ edip ve Adala’da
niyâbet dahi edip sonra Mendehorya nam kasabada yaya taifesinden bir kimse
buk‘acık bina edip ona verilip ondan Kaş Kazası verilip terakki eylemiş.
Yekün: 233
Mahlul: 2
Der Beyan-ı Kuzat-i Ma‘zûlîn fi Vilayet-i Anadolu

Mevlânâ Muhyiddin eş-şehir bi-Kara Kayış: el-ma‘zûl an Kaza-i Kite. Muar-
Mevlânâ Alaeddin: el-ma‘zûl an Kaza-i İnegöl. Ağros’da Çolak Çelebi’ye
yetişip amma kendisi Sultan’da Kara Seydi’ye yetişdim dedi bilir kimse bu-
lunmadı. Ba‘dehû şefkatname ile Eğirdir’de Sufi Buk‘ası’nı alıp ondan Tavas
Kazası verilmiş.
Mevlânâ Şems Çelebi b. Hüseyin Paşa: el-ma‘zûl an Kaza-i Ermeni Pazarı
ma‘a Söğüd. Müfti Ahmed Paşa’ya yetişip mülâzım olmuş.
Mevlânâ Fazlullah: el-ma‘zûl an Kaza-i Göynük. Edirne’de İbrahim Paşa
Medresesi’nde Ebulhayr Acem’e el öpüp ondan Diyarbekir’e ve Diyar-ı Arab’a
varıp şuğl edip gelip yerlerinde hatib olup vaiz kişi olmağın Seydi Çelebi zama-
nında inayet olunup İznikmid’de Hakim Buk‘ası verilip duhûl eylemiş.
Mevlânâ Abdüssamed b. Mevlânâ Arab: el-ma‘zûl an Kaza-i Geyve. Mevlânâ
Seydi Çelebi’den mülâzım olmuş.
Mevlânâ Feryadi: el-ma‘zûl an Kaza-i Akhisar. Maçkalızâde’ye yetişip mevtâ-
sından şefaatle Ağlasun Kazası verilmiş.
Mevlânâ Buri Sinan: el-ma‘zûl an Kaza-i Kebsud. Amasya’da Ağa Medrese-
www.tuba.gov.tr
si’nde İbri oğluna yetişip ondan Hacı Kıssahun[?] şefaatıyla Akhisar Kazası
verilmiş.
Mevlânâ Kirmastlızâde Muslihuddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Mihaliç. Babasın-
12a [23]
Liva-i Karesi
Mevlânâ Akkaş Muslihuddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Ayazmend. Mevlânâ Bir-
gizâde’den mülâzım olmuş.
Mevlânâ İsa: el-ma‘zûl an Kaza-i Manyas. Müfti Ahmed Paşa’ya yetişip Arab
seferine varıp şefaatle Şam’da medrese verilip ondan kaza-i mezbûr sadaka
olunmuş.
Liva-i Biga
Mevlânâ Beyçinzâde: el-ma‘zûl an Kaza-i Biga. Müfti Ahmed Paşa’dan asale-
Mevlânâ Piri: el-ma‘zûl an Kaza-i Çak ma‘a Lapseki. Isfahânî okuyup sonra
Bergama’da ve Tarhala’da nâib olup ba‘dehû şefaatle Bigadiç Kazası verilip
terakki eylemiş.
Liva-i Saruhan
Mevlânâ Gubari: el-ma‘zûl an Kaza-i Manisa. Mevlânâ Kestelli mevtâsından
mülâzım olmuş.
Mevlânâ Muhyiddin b. Seyyid Suğdi: el-ma‘zûl an Kaza-i Tarhanyat ma‘a
Güzelcehisar. Yarhisarzâde mevtâsından mülâzım olmuş.
Mevlânâ Balazâde[?] Nureddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Akhisar. Mevlânâ Kestel-
li’ye yetişip mansıba duhûl eylemiş. Pir kişi imiş.
Mevlânâ Kızılca Alaeddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Kayacık. Kadı Mahmud’a
yetişip mevtâsından mansıb emr olunup deftere kayd olunup kaza-i mezbûr
sadaka olunmuş.
Mevlânâ Azad Çelebi: el-ma‘zûl an Kaza-i Nif. Muarrifzâde mevtâsından
mülâzım olmuş.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Sefer: el-ma‘zûl an Kaza-i Ilıca. Mevlânâ Bey Çelebi mevtâsından
Arab seferine varıp gelip mansıb emr olunup Tire’de Balatlı Hacı Medresesi
sadaka olunup ondan kazaya duhûl eylemiş.
Liva-i Kütahya
Mevlânâ Alaeddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Lazkiye. Isfahânî’den feragat edip bir
tarik ile altı akçelik kaza verilip her mertebede hariçden muavinler ile terakki
eylemiş.
Mevlânâ Emir Musa: el-ma‘zûl an Kaza-i Şeyhlü. Mevlânâ Görez Seydi’den
asaleten mülâzım olmuş.
Mevlânâ Emir Muhyiddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Küre-i Selendi. Müfti Ahmed
Paşa’ya yetişip ba‘dehû Arab seferine varıp gelip Taraklı Yenicesi Kazası sa-
daka olunmuş.
Mevlânâ Hayyatzâde Muhyiddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Homa. Mevlânâ Yara-

luca mevtâsından mülâzım olmuş.
Mevlânâ Koca Piri: el-ma‘zûl an Kaza-i Kula. Şehinşah hocası Veyselzâde’ye
yetişip şefkatname ile Konya’da Mevlânâ Medreseciği verilip ondan terakki
eylemiş. Amasya’da Zeyrekzâde’den varmış imiş.
Mevlânâ Muslihuddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Simav. Mevlânâ Kadı Bağdadi
mevtâsından Kemah seferine varıp Edremid’de Hakim Medresesi verilmiş.
Liva-i Sultanönü
Mevlânâ Şaban: el-ma‘zûl an Kaza-i Sultanönü. Efdalzâde mevtâsından
mülâzım olmuş.
Mevlânâ Piri: el-ma‘zûl an Kaza-i Bilecik. Kasım Çelebi mevtâsından şefaatle
Devrek Kazası sadaka olunmuş.
Mevlânâ Divane Muharrem: el-ma‘zûl an Kaza-i İnönü. Paşa Çelebi’nin Sul-
tan Medresesi’nde i‘âdesinden mülâzım olmuş.
12b [24]
Liva-i Ankara
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ ... : el-ma‘zûl an Kaza-i Ayaş. Rum’da bir mikdar şuğl edip ondan
Diyar-ı Acem’e varıp onda şuğl edip gelip Mevlânâ Müeyyedzâde imtihan
edip mülâzım olmuş.
Mevlânâ Pir Ahmed: el-ma‘zûl an Kaza-i Yabanabad. Edirne’de Serraclar
Medresesi’nde Salahuddin[?] Halife’ye yetişip ondan şefaatle Birgizâde’ye
varıp sonra şefkatname ile Yedi Divan Kazası sadaka olunmuş.
Mevlânâ Süleyman eş-şehir bi-Dokuz Balığı: el-ma‘zûl an Kaza-i Ankara Yö-
rüğü. Mevlânâ Kirmastlı mevtâsından mansıba duhûl eylemiş.
Mevlânâ Lütfi: el-ma‘zûl an Kaza-i Çubuk. Semaniye’de Yeganzâde Ali Çele-
bi’ye yetişip şefkatname ile Osmancık’da Muzafferiye Medresesi verilmiş.
Liva-i Bolu
Mevlânâ Müeyyed: el-ma‘zûl an Kaza-i Kıbrus ma‘a Çağa. Birgizâde mevtâ-
sından mansıb emr olunup deftere kayd olunup zikr olan kazalar zamîme ile
verilmiş.
Mevlânâ Mehmed b. Ahmed Fakih: el-ma‘zûl an Kaza-i Kıbrus ma‘a Çağa bir
tarik ile Semaniye’de Kara Seydi’ye irtibat edip şefaatle Torul Kazası sadaka
olunmuş.
Mevlânâ Kasım: el-ma‘zûl an Kaza-i Yörük ma‘a Çarsanba. Mevlânâ Baha-
eddin’e yetişip mansıba duhûl eylemiş. Pir kişi imiş.
Mevlânâ Çağalı Çelebi Mustafa: el-ma‘zûl an Kaza-i Çarsanba. Davud Paşa
Medresesi’nde Bursalı Ali Çelebi’ye yetişip ondan Davud Kethüda’ya hoca
olup şefaatle beş akçelik Kıbrus Kazası verilip onda Arab’da Bakraz Kazası
verilip sonra Rum’da iken kaza dahi tasarruf eylemiş.
Mevlânâ Namazzâde Alaeddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Taraklıborlu. Mevlânâ
Halîlî mevtâsından mülâzım olmuş.
Mevlânâ Murad: el-ma‘zûl an Kaza-i Viranşehir. Mevlânâ Müeyyedzâde’den
mülâzım olmuş.
Liva-i Kocaeli
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Lagar Sinan: el-ma‘zûl an Kaza-i Gebze. Mevlânâ Nureddin’e yeti-
şip Istanbul’da ona nâib olup ondan mülâzım olmuş.
Mevlânâ Abdi: el-ma‘zûl an Kaza-i Yoros. Merhum Şah Efendi’ye yetişip
ba‘dehû Behram Ağa’ya hoca olup ondan kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Liva-i Kastomonu
Mevlânâ Yahya Çelebi: el-ma‘zûl an Kaza-i Boyabad. Mevlânâ Babek Çe-
lebi’ye yetişip vakf-ı ebnâlık uzere Bayram Gazi Medreseciği verilip ondan
terakki eylemiş.
Mevlânâ Gönderzâde[?] Muhyiddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Durağan. Bir tarik
ile Müfti Emir’e yetişip şefaatle Göl Medreseciği verilip terakki eylemiş.
Mevlânâ Kara Kemal: el-ma‘zûl an Kaza-i Küre. Hatibzâde’ye yetişip mevtâ-
Mevlânâ Sarı Sinan: el-ma‘zûl an Kaza-i Küre. Müfti Ali Çelebi’den mülâzım
olmuş.
Mevlânâ Öküz Şemseddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Tatay. Hatibzâde mevtâsın-
Mevlânâ Recep: el-ma‘zûl an Kaza-i Hoşalay. Mevlânâ Halîlî’den mülâzım
olmuş.
Mevlânâ Gebe Şaban: el-ma‘zûl an Kaza-i Göl ma‘a Yörük. Mevlânâ Leys
Mevlânâ Taceddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Ayandon. Semaniye’de Mevlânâ Kul
Sinan’a yetişip mevtâsından Moton seferine varıp Mengen Kazası sadaka
olunmuş.
11a [25]
Liva-i Aydın
Mevlânâ Taceddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Sultanhisarı. Müfti Ahmed Paşa’ya
yetişip şefkatname ile İznik’de Süleyman Paşa Medresesi verilip duhûl eylemiş.
Mevlânâ Cemal: el-ma‘zûl an Kaza-i Sart. Semaniye’de Mevlânâ Kul Sinan’a
yetişip mevtâsından Adalar Kazası verilmiş.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Hısım Şemseddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Bozdoğan. Yaraluca mevtâ-
Liva-i Menteşe
Karaca Ahmed Memisi: el-ma‘zûl an Kaza-i Çine. Mevlânâ Hacıhasanzâ-
de’ye yetişip şefaatle Üsküdar Medresesi sadaka olunmuş.
Mevlânâ Felek Sinan: el-ma‘zûl an Kaza-i Balat. Mevlânâ Müeyyedzâde’nin
tezkirecisi olup mülâzım olmuş.
Mevlânâ Hüsam: el-ma‘zûl an Kaza-i Mazun. Müfti Ahmed Paşa’ya yetişip
ba‘dehû Manisa’da Saray-ı ‘Âmire’de hoca olup mansıb emr olunup duhûl
eylemiş.
Mevlânâ Şuca: el-ma‘zûl an Kaza-i Milas. Mevlânâ Müeyyedzâde mevtâsın-
dan mansıb emr olunup deftere kayd olunup kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Leylek Seydi Ali: el-ma‘zûl an Kaza-i Meğri. Efdalzâde mevtâsından

imtihan ile mülâzım olmuş.
Mevlânâ Seydi Ali: el-ma‘zûl an Kaza-i Köyceğiz. Manisazâde mevtâsından
mülâzım olmuş.
Mevlânâ Çendikli Hasan: el-ma‘zûl an Kaza-i İsravalos. Mevlânâ Gürânî
Mevlânâ İskat Abdi: el-ma‘zûl an Kaza-i Bozüyük. Efdalzâde mevtâsından
Moton seferinde mülâzım olmuş.
Liva-i Teke
Mevlânâ Hayreddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Kaş. Sultan Medresesi’nde Zey-
rekzâde’ye yetişip şefkatname ile Elmalı’da Hacı İvaz Buk‘ası verilip ondan
kazaya duhûl eylemiş.
Mevlânâ Süleyman: el-ma‘zûl an Kaza-i Kalkanlı ma‘a Ladik. Edirne’de Mev-
lânâ Görez Seydi’ye yetişip Sultan Korkud şefkatnamesi ile Kaş’da bir buk‘acık
verilip sonra Ladik Kazası zamîme olunmuş.
Mevlânâ Şeyhi: el-ma‘zûl an Kaza-i Ağlasun. Mevlânâ Muzaffer’e yetişip
ba‘dehû Hüsrev Paşa’ya hoca olup onun şefaatıyla Isparta Kazası verilmiş.
Liva-i Hamid
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Müstecabzâde: el-ma‘zûl an Kaza-i Yalvaç. Mevlânâ Samsunizâde
Mevlânâ Şemseddin b. Kara Ali: el-ma‘zûl an Kaza-i Yalvaç. Mevlânâ Müey-
yedzâde’ye yetişip Mısır’a varıp Köyceğiz Kazası sadaka olunmuş.
Mevlânâ Kara Muhyiddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Burdur. Mevlânâ Kirmastlı
Mevlânâ Emir Şah: el-ma‘zûl an Kaza-i Karaağaç. İbrahim Paşa Medresesi’n-
de İbrahim Çelebi’ye yetişip Şehinşah şefkatnamesi ile Konya’da Celaleddin
Buk‘ası verilip duhûl eylemiş.
Mevlânâ Solakzâde Muslihuddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Karahisar. Teke Sultan
Medresesi’nde Hüseyin Paşa’ya yetişip ondan şefkatname ile Taraklı Yenicesi
Kazası verilmiş.
Mevlânâ Sinan: el-ma‘zûl an Kaza-i Afşar. Merhum Mevlânâ Fenarizâde Ali

11b [26]
Mevlânâ ... Bâlî: el-ma‘zûl an Kaza-i Sandıklı. Mevlânâ Görez Seydi’den
mülâzım olmuş.
Mevlânâ Hacı Birader: el-ma‘zûl an Kaza-i Şuhud. Samsunizâde’ye yetişip
şefkatname ile Isparta Medresesi verilmiş.
Liva-i Kangırı
Mevlânâ Mürsel: el-ma‘zûl an Kaza-i Kangırı. Kadızâde’ye yetişip Bursa’da
ona nâib olup ondan Şeyh İlahi Medresesi’ne müderris olup müderris iken
İmam Ali’ye Bursa’da gene nâib olup sonra Geyve Kazası verilmiş.
Mevlânâ Kenan: el-ma‘zûl an Kaza-i Tosya. Yarhisarzâde mevtâsından Mer-
hum Sultan Selim Han şefkatnamesi ile mülâzım olmuş.
Mevlânâ Pir Ahmed: el-ma‘zûl an Kaza-i Meylan. Müfti Emir’e yetişip şefaat-
le Kangırı’da Nusret Paşa Medresesi sadaka olunmuş.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Hasan: el-ma‘zûl an Kaza-i Çerkeş. Semaniye’de merhum Şah Efen-
di’ye yetişip şefkatname ile Göl Medreseciği sadaka olunmuş.
Mevlânâ Nurullah: el-ma‘zûl an Kaza-i Koçhisar. Amasya’da İznik Acemi
Mevlânâ Sinan’a yetişip şefkatname ile Kavak Kazası verilmiş.
Mevlânâ Abdülkadir: el-ma‘zûl an Kaza-i Kalecik. Mevlânâ Uslu Şuca i‘âde-
sinden mülâzım olmuş.
Liva-i Vilayet-i Karaman

Mevlânâ Sinan eş-şehir bi Bahtiyar Sıyami: el-ma‘zûl an Kaza-i Ereğli. Ma-
çukluzâde’ye[?] yetişip ba‘dehû Tarhaniyat’da hatib olup sonra Tarhaniyat
nüzülün[?] götürüp Arab’a vardıkda Diyar-ı Arab’da Kınık Kazası verilmiş.
Mevlânâ Tahir: el-ma‘zûl an Kaza-i Karahisar-ı Develü. Hoca iken Hatib
Kasımzâde’ye yetişip ba‘dehû Sultan Ahmed Osmancık’da Kadı Ferahşad
Buk‘ası’nı verip ondan Kayseriye’de Pervane Medresesi’ne müderris olup on-

dan kazaya duhûl eylemiş.
Mevlânâ Zeynel Çelebi: el-ma‘zûl an Kaza-i Gülnar. Bazı kimse İzari Çele-
bi’ye yetişmiş dedi. Amma Alaüddevle mektubu ile duhûl eylemiş.
Mevlânâ Piri: el-ma‘zûl an Kaza-i Selendi Bölme-i Gülnar. Samsunizâde’ye
yetişip Şehinşah şefkatnamesi ile Seferihisar’da Küçük Medrese verilip ondan
Mevlânâ Alaeddin: el-ma‘zûl an Kaza-i İshaklı. Edirne Medresesi’nde Halîlî’ye
yetişip ondan Diyar-ı Acem’e varıp şuğl edip mansıb tasarruf edip sonra bun-
da gelip İzmir’de Faik Paşa Medresesi verilip ondan kazaya duhûl eylemiş.
Mevlânâ Şemseddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Belviran. Hatib Kasımzâde’nin oğlu
olup i‘âdesinden mansıb emr olunup Demürlü Karahisar Kazası sadaka olu-
nup ondan kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ ... : el-ma‘zûl an Kaza-i İshaklı. Semaniye’de Paşa Çelebi’ye yetişip
ba‘dehû Hersekzâde’nin oğullarına hoca olup ondan şefaatle İzmir’de Faik
Paşa Medresesi sadaka olunup duhûl eylemiş.
Mevlânâ Karakaş Seydi Ali: el-ma‘zûl an Kaza-i Ortaköy. Semaniye’de Seydi
Çelebi’ye yetişip şefkatname ile Akşehir’de medresecik verilip ondan Konya’da
Sırçalı Medrese verilip ondan kazaya duhûl eylemiş.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Erdoğdu Şemseddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Ürgüb. Semaniye’de Müfti
Ali Çelebi’ye yetişip haricden ders okuyup şefkatname ile Karıtaş Kazası sa-
daka olunmuş.
Mevlânâ Çıplak Muslihuddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Karıtaş. Bazı kimseler
Koca Davud Paşa’nın etmekcisi başı Mevlânâ Arab’a el öpdürmüş dediler.
Amma Kemal Reis ile Arab diyarına gidip gene gelip onda yoldaşlık etmeğin
tımar verilip sonra tımardan feragat edip Aladağ Kazası verilmiş.
Mevlânâ Hayreddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Eskiil. Konya’da Kadı ve Nalıncı
Medresesi’nde müderris iken Baldırzâde’ye Mustafa Çelebi’ye yetişip onun
mektubu ve Şehzâde şefkatnamesi ile gelip Konya’da Seyfiye Medreseciği veri-
lip ondan kazaya duhûl eylemiş.
10a [27]
Tetimme-i Liva-i Karaman
Mevlânâ Pir Ahmed: el-ma‘zûl an Kaza-i Turgudili. Ali Paşa Medresesi’nde
Sadi Çelebi’ye yetişip ondan varıp Karaman’da şehzâdeye vazifeci olup sonra
şefaatle Alkun [?] Kazası sadaka olunmuş. Sultan Ahmed’e de [?] olmuş dediler.
Mevlânâ Abdi, Birader-i ... : el-ma‘zûl an Kaza-i Belviran ma‘a Aladağ. Yıldı-
rım Medresesi’nde Tablbaz Muhyiddin’e yetişip ondan Han’a varıp bir mikdar
han yanında olup Han mektubu ile gelip Belviran Kazası sadaka olunmuş.
Mevlânâ Bâlî Çelebi: el-ma‘zûl an Kaza-i Anduğu. Kara Kemal’e yetişip
ba‘dehû varıp Niğde’de ve Haleb’de nâib olup şefaatle Anduğu Kazası sadaka
olunmuş.
Liva-i Alaiye
Mevlânâ Sıyami: el-ma‘zûl an Kaza-i Alaiye. Musa Çelebi’ye yetişip sonra
Sultan Selim Han şefaatıyla Kürtün Kazası sadaka olunmuş.
Mevlânâ ... Ahmed: el-ma‘zûl an Kaza-i nevâhi-i Alaiye. Amasya’da Müfti
Emir’e yetişip Sultan Ahmed şefkatnamesiyle Güzelhisar Medreseciği verilip
Mevlânâ Beyli Alaeddin: el-ma‘zûl an Kaza-i nevâhi-i Alaiye. Sivas’da Darüş-
www.tuba.gov.tr
şifa Medresesi’nde Köle İskender’e yetişip ondan kadı arzı ile ol medresenin
i‘âdesini alıp tasarruf edip ondan ol medresenin evkafına mütevelli olup ondan
Arab seferine varıp Koçhisar Kazası verilmiş.
Liva-i Trabzon
Mevlânâ Namazizâde Recep: el-ma‘zûl an Kaza-i Arhavi. Malkara Medrese-
si’nde Beyli Piri’ye yetişip ondan Trabzon canibine varıp merhum Sultan Se-
lim Han ile gaza edip şefkatname ile gelip Koyluhisar Kazası sadaka olunmuş.
Mevlânâ Alaeddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Kürtün. Amasya’da Mehmed Paşa
Medresesi’nde Emir Kulu’na yetişip onda Han mektubu ile gelip Torul Kazası
sadaka olunmuş.
Mevlânâ Hayreddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Torul. Amasya’da Paşa Çelebi’ye
yetişip ondan Diyarbekir Beyi Mehmed Paşa mektubu ile Torul Kazası sadaka
olunmuş.
Mevlânâ Hamid: el-ma‘zûl an Kaza-i Giresun. Trabzon’da hoca iken Mevlânâ
Safiyüddin’e yetişip şefaatle Kürtün Kazası sadaka olunmuş.
Mevlânâ Hacı Hasan: el-ma‘zûl an Kaza-i Bayburd. Müste‘id olduğun bilir
kimse bulunmadı amma Bıyıklı Mehmed Paşa’ya muallim olup onun şefaatiyle
Kütahya’da Germiyanoğlu tevliyeti verilip sonra Kemah Kazası verilip ondan
Mevlânâ Edhem: el-ma‘zûl an Kaza-i Kelkit. Ankara’da Sarı Hatib Medre-
sesi’nde Hafız Acem’e yetişip şefaatle kaza-i mezbûr sadaka olunmuş amma
kaza-i mezbûrun Kovans nam nahiyesi Trabzon Livası’nda mukayyed olunup
ikisi bir kaza imiş dediler.
Liva-i Amasya
Mevlânâ Mehmed Çelebi: el-ma‘zûl an Kaza-i Tokat eş-şehir bi-Elsizzâde.
Mevlânâ Arab’dan mülâzım olmuş.
Mevlânâ Muhyiddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Merzifon. İzari Çelebi’ye yetişip
ba‘dehû Halil Ağa’ya hoca olup şefaatle İnebolu Medresesi verilip ondan ka-
zaya duhûl eylemiş.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Sadi: el-ma‘zûl an Kaza-i Osmancık. Seydi Alizâde’nin Muradiye’de
10b [28]
Mevlânâ ... : el-ma‘zûl an Kaza-i Artukabad. Amasya’da İznik Acemi Mevlânâ
Sinan’a yetişip mevtâsından şefkatname ile gelip Amasya’da Çırçır Buk‘ası ve-
rilip ondan kazaya duhûl eylemiş.
Mevlânâ Bayrak Bâlî: el-ma‘zûl an Kaza-i Bayramlı. Şefkatname ile Mevlânâ
Kestelli’yle irtibat edip ondan şefkatname ile Koyluhisar Kazası sadaka olun-
muş.
Mevlânâ Ferahşad: el-ma‘zûl an Kaza-i Tirme. Mevlânâ Güranî’ye yetişip
şefaatle duhûl eylemiş. Pir kişi imiş.
Mevlânâ Geçenzâde Fethullah: el-ma‘zûl an Kaza-i Niksar. Müeyyedzâde’ye
yetişip mevtâsından Arab seferine varıp İspir Kazası sadaka olunmuş.
Mevlânâ Taceddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Gümüş. Amasya’da Hüsam Çelebi’ye

yetişip ondan Samsun’da Sadi Bey bina ettiği medreseye onu müderris talep
edip ona verilip ondan kazaya duhûl eylemiş.
Mevlânâ Sipahi Muhyiddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Çorumlu. İznik’de İbrahim
Çelebi’ye yetişip Merhum Sultan Selim şefkatnamesiyle Gözde Kasım Paşa
Medresesi verilmiş.
Mevlânâ Şeyhzâde Muhyiddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Çorumlu. Amasya’da
Zeyrekzâde’ye yetişip şefkatname ile Çorumlu’da Muzafferiye Medresesi sa-
daka olunmuş.
Mevlânâ Muhyiddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Turhal. Mevlânâzâde okurken Kefe
canibine gidip varıp Han’dan mektup getirip hayli müddet mülazemet edip
Tokat’da Kameriye nam buk‘acık verilip ondan kazaya duhûl eylemiş.
Mevlânâ Kazarzâde[?] Hüseyin Çelebi: el-ma‘zûl an Kaza-i Sivas. Hatibzâde
Mevlânâ Kara Yunus: el-ma‘zûl an Kaza-i Koyluhisar. Amasya’da merhum
Mâşî’ye yetişip mevtâsından şefaatle kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Sinan Lagari: el-ma‘zûl an Kaza-i Bafra. Amasya’da Hüseyin Ağa
Medresesi’nde İdris Halife’ye yetişip ondan Kefe’ye varıp Hoca Şaban bina
ettiği medrese arzı kadı ile ona verilip ondan Tirme Kazası verilmiş.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Çorak: el-ma‘zûl an Kaza-i Arım. Hoca iken Mevlânâ Safiyüddin’e
yetişip şefkatname ile gelip Koyluhisar Kazası sadaka olunmuş.
Mevlânâ Sirac: el-ma‘zûl an Kaza-i Katar. Samsunizâde’den Babek Çelebi’ye
kadı iken el öpüp mevtâsından Arab seferine varıp Tovi Hisar Medreseciği
verilmiş.
Mevlânâ Emir Ali: el-ma‘zûl an Kaza-i Ladik. Muarrifzâde mevtâsından
Sultan Ahmed şefkatnamesiyle Kastamonu’da Koyunluoğlu Medresesi verilip
duhûl eylemiş.
Yekün: 116
9a [29]
Der Beyan-i Müderrisîn-i Mansûbîn fi Vilayet-i Arab
Vilayet-i Mısır
Mevlânâ Emrullah: Müderris-i Medrese-i Şeyhuniye der Mısır. Mevlânâ Seydi
Çelebi’ye yetişip Mısır’a bile gidip mevlânâ-yı mezbûrun terbiyetnamesiyle
Mevlânâ Şaban: Müderris-i Medrese-i Eşrefiye der Mısır. Na-ma‘lûm.
Vilayet-i Şam
Mevlânâ Pir Ahmed: Müderris-i Medrese-i Muiniye der Şam. Semaniye’de
merhum Şah Efendi’ye yetişip hayli hizmetinde olup Belgrad seferine bile
varıp ba‘dehû medrese-i mezbûre sadaka olundu.
Mevlânâ Sinan: Müderris-i Farisiye der Şam. Na-ma‘lûm.
Mevlânâ Şemseddin: Müderris-i Hatuniye müderris-i der Şam. Na-ma‘lûm.
Mevlânâ Şemseddin: Müderris-i Medrese-i Cami-i Beni Ümeyye der Şam.
Na-ma‘lûm.
Mevlânâ Şemseddin: Müderris-i Medrese-i Sibayi der Şam. Na-ma‘lûm.
Mevlânâ Muhyiddin: Müderris-i Medrese-i Nureddin eş-şehir der Ba‘lbek.
Na-ma‘lûm. www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Zeyneddin: Müderris-i Medrese-i Hanım Hatun der Kuds-i Şerif.
Na-ma‘lûm.
Mevlânâ Şükrullah: Müderris-i Medrese-i Asruniye der Hama. Na-ma‘lûm.
Mevlânâ Süleyman: Müderris-i Medrese-i Sahib-i Baz der Antakya. Kenarda
şuğl edip iç illerde olmamağın danişmendliği ahvalin bilir kimse bulunmadı.
Amma Ferhad Paşa mektubu ile medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Şeyh Yahya b. Mansur: Müderris-i Medrese-i diğer der Antakya.
Kenarda suğl edip Ramazanoğlu’na kadı olup ba‘dehû medrese-i mezbûre
sadaka olunmuş.
Mevlânâ Sarı Bayezid: Müderris-i Medrese-i Nuriye der Hama. Niğde Medre-
sesi’nde … yetişip sonra Şam seferine varıp Develü Karahisar’da cüz’îce buk‘a
sadaka olunup ondan Konya’da Mevlânâ Medreseciği verilip ondan medrese-i

Mevlânâ Taceddin: Müderris-i Medrese-i Halil Bey der Adana. Acem’de şuğl
edip gelip medrese-i mezbûre sadaka olunmuş. Ehilce kişi imiş.
Mevlânâ Alaeddin: Müderris-i Medrese-i Turgudoğlu der Tarsus. Haşiye-i
Tecrid payesinde Kamerî Mahmud’a yetişip şefaatle medrese-i mezbûre sada-
ka olunmuş. Ma‘zûl olup geri almış.
Mevlânâ Acem Abdi: Müderris-i Medrese-i Elbistan. Mevlânâ Kara Seydi
Mevlânâ Bedreddin: Müderris-i Medrese-i Argun Şah der Trablus. Sultan’da
Paşa Çelebi’ye yetişip Muradiye’ye bile varıp ba‘dehû şefaatle medrese-i mez-
bûre sadaka olunmuş.
Liva-i Haleb
Mevlânâ Köse Hasan: Müderris-i Medrese-i Halâviye der Haleb. Müfti Ali
Çelebi’ye yetişip onun mektubu ile Haleb’de Keltaviye Medresesi sadaka olun-
muş.
Mevlânâ Tatar: Müderris-i medrese-i Cürdikiye. Acem’de şuğl edip gelip Bur-
sa’da Sarrafiye medresesi sadaka olunmuş.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Muslihuddin: Müderris-i Medrese-i Şihabiye der Haleb. Müfti Ah-
med Paşa mevtâsından şefaatle medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
9b [30]
Mevlânâ …din: Müderris-i Medrese-i Sultan der Haleb. … müderrisine yeti-
şip divane kişi imiş. Bir tarik ile Kayseriye’de Serrac Lala Buk‘ası verilip duhûl
eylemiş.
Mevlânâ Hasan: Müderris-i Medrese-i Sahibiye der Haleb. Acem’de şuğl edip
gelip medrese-i mezbûre sadaka olunmuş. Ehilce kişi imiş.
Mevlânâ Karabıyık Muhyiddin: Müderris-i Medrese-i Poladiye Der Haleb.
Müfti Ahmed Paşa’ya yetişip onun mektubu ile Arab seferine varup Hama’da
medrese verilip ondan medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Taceddin: Müderris-i Medrese-i Sahibiye-i diğer der kurb-i Sabbağin
der Haleb. Acem’de şuğl edip gelip Haleb’de Şihabiye Medresesi verilip ondan
Mevlânâ Abdi: Müderris-i Medrese-i Atabekiye der Haleb. Acem’de şuğl edip
Mevlânâ Zekeriyya: Müderris-i Medrese-i Salahiye der Haleb. Acem’de şuğl
edip gelip Kemalpaşazâde imtihan edip medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Seferî: Müderris-i Medrese-i Tanrıvermişiye der Haleb. Acem’de
şuğl edip Mevlânâ Celal’e yetişip gelip medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Ehilce kişi imiş.
Mevlânâ Şahkulu: Müderris-i Medrese-i Cemaliye der Haleb. Bir tarik ile
Seydi Alizâde’ye yetişip ba‘dehû şefaatle medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Şemseddin Gergerî: Müderris-i Medrese-i Rumkale. Diyar-ı Acem’de
şuğl edip gelip mansıba duhûl eylemiş. Ehilce kişi imiş.
Mevlânâ Kara Hasan: Müderris-i Medrese-i Bahsi Bey der Ayntab. Diyarbe-
kir’de şuğl edip gelip mansıba duhûl eylemiş. Ehilce kişi imiş.
Mevlânâ Şuca: Müderris-i Medrese-i Zülkadirlü der Ayntab. Çokdan mansıba
duhûl eylemiş. Ehilce kişi imiş.
Mevlânâ Ümmetzâde[?] Mehmed Çelebi: Müderris-i Medrese-i Maraş.
Acem’de şuğl edip mülâzım olup mansıb tasarruf eyleyip gelip bundan dahi
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ İdris: Müderris-i Medrese-i Hankah der Malatya. Na-ma‘lûm.
Mevlânâ Hüsam: Müderris-i Medrese-i Fahreddin der Malatya. Na-ma‘lûm.
Yekün: 34
Der Beyan-ı Müderrisîn-i Ma‘zûlîn fi Vilayet-i Arab

Mevlânâ Süleyman: el-ma‘zûl an Medrese-i Halâviye der Haleb. Zeyrekzâ-
de’ye yetişip Arab seferine bile varıp onda merhum Halim Çelebi’nin esbabı
zabtına mübaşeret edip bunda gelip arz olundukda mansıb emr olunup Ha-
leb’de medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Hacı: el-ma‘zûl an Medrese-i Şihabiye der Haleb. Hoca Efendi’ye
yetişip Manisa’dan bile gelip medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Hasan: el-ma‘zûl an Medrese-i Hatuniye der Hama. Kemalpaşazâ-

de’ye yetişip onun mektubu ile medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Kara Hacı: el-ma‘zûl and Medrese-i Ba‘lbek. Mevlânâ Müeyyedzâde
mevtâsından Arab seferine varıp medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Alaeddin: el-ma‘zûl an Medrese-i Sahib-i Baz der Antakya. Müfti
Emir’e yetişip sonra medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
Yekün: 5
8a [31]
Der Beyan-ı Müderrisîn-i Mansûbîn fi Vilayet-i Diyarbekir
Mevlânâ Cuma: Müderris-i Medrese-i Şucaiye der Amed. Terâkime imiş.
Amid’de nâib imiş.
Mevlânâ Ataullah: Müderris-i Medrese-i Ziyaiyye der Amid. Mevlânâ Vâsî
Efendi Hazretleri’ne yetişip ondan Hüsrev Paşa mektubuyla medrese-i mez-
bûre sadaka edilmis.
Mevlânâ Hacı: Müderris-i Medrese-i Melik Nasır şehir der Mardin. Ol diyar-
da şuğl etmis kimse imiş. Beylerbeyi arzı ile almış.
Mevlânâ Emir Kasım: Müderris-i Medrese-i Museviye der Bayburd. Na-
www.tuba.gov.tr
ma‘lûm.
Mevlânâ Şemseddin: Müderris-i Medrese-i Melik Fahreddin. Na-ma‘lûm.
Yekün: 5
Der Beyan-ı Kuzat-i Mansûbîn fi Vilayet-i Arab

Vilayet-i Mısır
Mevlânâ Kara Nasuh: Kadı-i İskenderiye. Mevlânâ Kara Seydi’den mülâzım
olmuş.
Mevlânâ Şuca Alaiyevi: Kadı-i Dimyad. Mâşî mevtâsından şefaatle duhûl
eylemiş.
Mevlânâ … Muslihuddin: Kadı-i Reşid. Birgizâde mevtâsından Arab seferine
varıp Fuh Kazası verilmiş.
Mevlânâ Salih Çelebi: Kadı-i Hanka. Kadimden Bursa’da ve Edirne’de ve

İstanbul’da niyâbet edip emr-i padişahi ile kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Fethullah: Kadı-i Menzele. Müfti Ahmed Paşa’ya yetişip ba‘dehû
Hama Beyi yanında sipahi olup Mısır’a vardıkda Hayır Bey kaza-i mezbûru
verip onun mektubu ile gelip berat almış.
Mevlânâ Elsizzâde Kasım: Kadı-i Mahalle. Hüsam Çelebi’ye yetişip Arab se-
ferinde şefaatle Haleb’de medrese verilip ondan Arab’da kazaya duhûl eylemiş.
Mevlânâ Molla Emir: Kadı-i Fuh. Haşiye-i Tecrid payesi müderrisine yetişip
Hayır Bey mektubu ile kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Fethullah: Kadı-i Nehariye. Darülhadis’de Seydi Çelebi’ye yetişip
varıp Mısır’da mütekâ‘id olup sonra Hayır Bey şefaatıyla kaza-i mezbûr sadaka
olunmuş.
Mevlânâ Alaeddin eş-şehir bi-Zift Turşusu: Kadı-i Hofya[?]. Bursa’da Kazzaz-
hane Medresesi müderrisine yetişip ba‘dehû feragat edip tacir olup merhum
Hüdavendigar Bursa’ya vardıkda Mevlânâ Halîlî mezkûrun evine konup şe-
faatle Söğüd Kazası verilip ondan Hayır Bey şefaatıyla kaza-i mezbûr sadaka
olunmuş.
Mevlânâ Sinan eş-şehir bi-Tavuk Pazarı İmamı oğlu: Kadı-i Demenhur. Zey-
rekzâde’ye yetişip Arab seferine varıp gene gelip Faik Bey muaveneti ile kaza-i
mezbûr verilmiş.
www.tuba.gov.tr
Vilayet-i Said
Yedi kadılıktır. A‘râb elinde olup dergah-ı mu‘allâdan kimseye tevcih olunmaz
deyu defterde mukayyeddir.
8b [32]
Vilayet-i Şam
Mevlânâ Ahmed Çelebi: Kadı-i Şam. Müeyyedzâde’den mülâzım olmuş.
Liva-i Gazze
Mevlânâ Seydi Ahmed: Kadı-i Kudreş[?] Hoca iken Sarı Sinanzâde’ye yetişip
Şehinsah şefkatnamesi ile Konya’da cüz’îce medrese alıp ve hem onda Kon-
ya’da nâib olup sonra Koçhisar Kazası sadaka olunmuş.
Mevlânâ Çalık Şemseddin: Kadı-i Gazze. Mevlânâ Muzaffer’e yetişip Mısır
seferine varıp Bakraz Kazası sadaka olunmuş.
Mevlânâ Polad Sinan: Kadı-i Remle. Muradiye’de Bağdadizâde’ye yetişip
ba‘dehû Diyarbekir’e varıp Mehmed Paşa mektubu ile gelip Belgrad seferine
bile varıp kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Liva-i Safed
Mevlânâ İbn Minkar: Kadı-i Safed. Vilayet-i Arab’da Çerâkise zamanında
amil imiş. Ba‘dehû Rum’a gelip Abbasilerdenim deyu kendüye bir mikdar ulu-
fe ettirip sonra zikr olan ulufeden bedel Arab’da Şiriz[?] Kazası verilip ondan
Kaza-i Taberiye ve Şakif ve Keferkine ve Ata ve Cebel-i Amile mahûf yerler
olmağın A‘râblar tasarruf ederler imiş.
Mevlânâ Köse Cafer Kocevî: Kadı-i Ba‘lbek. Babek Çelebi’ye yetişip Arab
seferine varıp Besni Kazası sadaka olunmuş.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Karesizâde: Kadı-i Beyrud. Müfti Emir’den asaleten mülâzım olmuş.
Mevlânâ Komsi Nazar[?]: Kadı-i Sayda. Sadi Çelebi’ye yetişip şefaatle Harim
Kazası sadaka olunmuş.
Mevlânâ Muharrem: Kadı-i Kura ve ‘amâlihâ. Merhum Babek Çelebi’ye
yetişip ondan Trablus Kadısı terbiyetnamesiyle Trablus’da medrese verilip
sonra Şam Bey’ine hoca olup onun şefkatnamesiyle arz olunup kaza-i mezbûr
sadaka olunmuş.
Kaza-i Kerek-i Nuh Aleyhisselam: Şam Kadısı tasarruf eder dediler.
Liva-i Trablus
Mevlânâ Ahmed Paşa Çelebi: Kadı-i Trablus. Mevlânâ Arab’a yetişip vakf-ı
evladlık üzere Eğirdir’de medresecik verilip duhûl eylemiş menâsıb-ı müte‘ad-
dide tasarruf eylemiş.
Mevlânâ Şadi: Kadı-i Cebeliye. Mevlânâ Görez Seydi’ye yetişip onun mektu-
bu ile Sermin Kazası verilip duhûl eylemiş.
Mevlânâ Lütfullah b. Hacı Mustafa: Kadı-i Akka. Semaniye’de Babek Çele-
bi’ye yetişip sonra babası onun için Muğla’da medresecik bina edip ona verilip
ondan kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Liva-i Hama ve Humus

Mevlânâ Alaeddin. Kadı-i Hama. Mevlânâ Görez Seydi’ye yetişip onun mek-
tubu ile Şam’a varıp mülâzım oldu deyu deftere kayd olunmuş.
Mevlânâ Şemseddin b. İdris el-Bursevî: Kadı-i Humus. Müfti Ahmed Paşa’ya
yetişip ondan Kara Hamid’e Ubeydullah Çelebi ile bile gidip Hamid’de Meh-
med Paşa Atak Kazası’nı verip ondan Siverek Kazası verilmiş.
7a [33]
Liva-i Haleb
Mevlânâ Mimarzâde: Kadı-i Haleb. Hacıhasanzâde’den asaleten mülâzım
olmuş.
Mevlânâ Katib Muhyiddin: Kadı-i Azaz. Kadıaskerlere berat katibi ve şeriyye-
www.tuba.gov.tr
ci olup Arab’da kaza sadaka olunmuş.
Mevlânâ İsrail: Kadı-i Harim. Konya’da Sırçalı Medrese’de Irgad Şemsed-
din’e yetişip ondan Şehinsah şefkatnamesiyle Konya’da Seyfiye Medresesi
Mevlânâ Fethi: Kadı-i Sermin. Zeyrekzâde’ye yetişip ba‘dehû Karaca Paşa’ya
imam olup risalete bile gidip Haleb fethinde Haleb’de Mukaddemiye Medre-
sesi verilip ondan Haleb’de Cerdekiye Medresesi verilip ondan kazaya duhûl
eylemiş.
Mevlânâ Taceddin: Kadı-i Amik Ovası. Mevlânâ Hüsamzâde’den asaleten
mülâzım olmuş.
Mevlânâ Seydi Ahmed: Kadı-i Gündüzlü. Mevlânâ Sadi Çelebi mevtâsından
Arab seferine varıp Şam’da Kassaiye Medresesi verilip ondan kaza-i mezbûr
sadaka olunmuş.
Mevlânâ Şeyhi Çelebi: Kadı-i Bakraz. Edirne kadısı iken Birgizâde’ye yetişip
ba‘dehû Mısır’a varıp Hayır Bey beratı ile Menzile Kazası’nı tasarruf edip
ondan Belgrad Seferine varıp Kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Hüseyin Çelebi: Kadı-i Eriha. Merhum Şah Efendi’ye yetişip Arabis-
tan’a kadıasker iken Diyarbekir’e kısmete varıp Mehmed Paşa beratı ile Musul
Kazası’nı tasarruf edip ondan gelip Ayas Kazası verilip ondan kaza-i mezbûr
sadaka olunmuş.
Mevlânâ Şemseddin: Kadı-i Kefertab. Müfti Ahmed Paşa’ya yetişip onun
mektubu ile arz olunup mansıb emr olunup Karaman’da Koçhisar Kazası
sadaka olunmuş.
Mevlânâ Muslihuddin eş-şehir bi-A‘rec Kadıasker: Kadı-i Haleb Yörüğü.
Mevlânâ Kirmastlı mevtâsından mülâzım olmuş.
Mevlânâ Şuca: Kadı-i İzzeddin Kürt. Merhum Şah Efendi’ye yetişip hayli
hizmetinde olup şefaatle kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Piri: Kadı-i Ma‘arra. İshaklı Kadısının kethüdası imiş. Haleb’e nuzl
iletip Amik Ovası Kazası verilmiş. Sonra Zeyni Çelebi teftiş edip divanda saka-
lı kesilip sonra bir tarik ile Ma‘arra’ya kadı olmuş. Kaza ehli değil imiş.
Mevlânâ Muslihuddin: Kadı-i Ayntab. Görez Seydi i‘âdesinden mülâzım ol-
muş.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Bedreddin: Kadı-i Antakya. İmam Ali’den mülâzım olmuş.
Liva-i Adana
Mevlânâ Hüsam eş-şehir bi-Korkud Azeb: Kadı-i Adana. Seydi Alizâde’den
mülâzım olmuş.
Mevlânâ Hayreddin: Kadı-i Kınık. Arab imiş amma kazanın ehli imiş.
Mevlânâ Osman: Kadı-i Üzeyr. Ali Paşa Medresesi’nde Sadi Çelebi’ye yetişip
Arab zamanında vilayet-i Arab’da mansıba duhûl edip ba‘dehû gelip Arab
beratını ibraz edip şefkatname ile kaza-i mezbûr verilmiş.
Mevlânâ Tahir Çelebi: Kadı-i Berendi. Diyar-ı Acem’de şuğl edip gelip Rama-
zanoğlu’nun imamı olup şefaatle kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
7b [34]
Mevlânâ Abdurrahman: Kadı-i Ayas ma‘a Tuzla. Merhum Şah Efendi’ye

yetişip hayli hizmetinde olup şefaatle kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Taceddin: Kadı-i Kosunlu. Diyar-ı Arab’da sâbıkan amel ile kadı
olup sonra gelip şefaatle kaza-i mezbûr verilmiş. Danişmendliği ahvalin bilir
kimse yoktur. Ehl-i fesad imiş dediler.
Mevlânâ Köykücekzâde Kara Sinan: Kadı-i Tarsus. Hüsam Çelebi’ye yetişip
ba‘dehû Zeynel Paşa’ya hoca olup Acem seferine bile varıp Bilecik Kazası
sadaka olunmuş.
Mevlânâ Zeynelabidin: Kadı-i Ulaşlu. Danişmend olduğun bilir kimse bulun-
madı. Çorumlu’da nâib ve imam olup kadı arzı ile onda cüz’îce buk‘a tasarruf
edip ondan şefaatle İspir Kazası verilmiş.
Mevlânâ Eyyüb: Kadı-i Sis. Halebi Medresesi müderrisine yetişip Semaniye’de
Tablbaz Muhyiddin Çelebi’ye dahi gelmiş dediler. Ba‘dehû varıp Kemah se-
ferinde hisara çıkıp bahadırlık edip mansıb emr olunup Rumeli’nde kadılık
Mevlânâ Muhyiddin: Kadı-i Divriği. Danişmend olduğun bilir kimse bulun-
madı amma Gelibolu’da nazır imiş ba‘dehû Haleb’e varıp Karaca Paşa mek-
tubu ile Arab’da Azaz Kazası verilip duhûl eylemiş.
Mevlânâ Bedreddin: Kadı-i Darende[?] Arab’da şuğl edip gelip Müeyyedzâde
imtihan edip Bursa’da Köse Buk‘ası verilip duhûl eylemiş.
www.tuba.gov.tr
Liva-i Kahta ve Gerger
Mevlânâ Dede (Deve?) Kemal: Kadı-i Kahta ve Gerger. İbrahim Paşa Medre-
sesi’nde İbrahim Çelebi’ye yetişip ondan bazı yerlere müteveccih olup irtibat
edemeyip … Kayseriye Kazası verilecek bile gidip varıp Kayseriye nevâhîsinde
nâib olup ba‘dehû kadı arzı ile onda Huand Medresesi’nin i‘âdesini alıp ondan
şefaatle Hatuniye Medresesi’ni ve ondan Melik Mehmed Gazi Medresesi’ni
alıp ma‘zûl olucak nefs-i Kayseriye’de nâib ve mahallede imam olup ondan
Mevlânâ İskender eş-şehir bi-Can Alıcı Siyah: Kadı-i Besni. Köse Şuca Hali-
fe’ye yetişip onun mektubu ile Alaiye’de Kemal Kadı Medresesi verilip ondan
Mevlânâ Kürt Hüsam: Kadı-i Malatya. Edirne’de Çifte Medrese’de Mevlânâ

Acem Fahreddin’e yetişip ondan Diyar-ı Acem’e varıp şuğl edip gelip mansıba
duhûl eylemiş.
Mevlânâ Kemal: Kadı-i Kemah. Kara Bâlî’ye yetişip onun mektubu ile Mısır
seferine varıp Gazze Kazası sadaka olunmuş.
Mevlânâ Kara Nasuh: Kadı-i Erzincan. Müfti Ahmed Paşa’dan mülâzım ol-
muş.
Liva-i Bire
Mevlânâ Zekeriya: Kadı-i Bire. Mahmud Paşa Medresesi’nde Mimarzâde’ye
yetişip ba‘dehû cihet için Mısır’a arz iletip Mahalle Kazası verilmiş.
Mevlânâ Alaeddin: Kadı-i Rumkale. Medârise vardığın bilir kimse bulunmadı.
Şefaatle Bolvadin Kazası verilip bir kaç mansıb tasarruf eylemiş pir imiş.
Yekün 56
6a [35]
Vilayet-i Diyarbekir tabi-i Acem
Mevlânâ Hüseyin eş-şehir bi-Acem Kaynı: Kadı-i Arabkir. Amasya’da Zey-
www.tuba.gov.tr
rekzâde’ye yetişip ba‘dehû Elmalı’da karındaşına nâib olup sonra Abdullah
Paşa oğlu muaveneti ile Gerger Kazası sadaka olunmuş vaiz kişi imiş.
Mevlânâ Taceddin: Kadı-i Harput. Arab’da şuğl edip Rum’a gelip Müeyye-
dzâde imtihan edip Kudüs’de Hanum Hatun Medresesi’nin vakfı bunda olup
Rum’dan veriligelmeğin mezkûra sadaka olunup duhûl eylemiş.
Molla Muhyiddin: Kadı-i Amed. Trabzon’da hoca iken Molla Safiyüddin’e ye-
tişip ba‘dehû Pervane Bey’e muallim olup onun şefaatıyla Trabzon’da Köhne
Medrese verilip terakki eylemiş.
Mevlânâ Hamdullah: Kadı-i Çermik. Akçay Medresesi müderrisine yetişip
mansıba duhûl eylemiş. Eski kişi olmağın sair ahvalin bilir kimse bulunmadı.
Mevlânâ Muhyiddin: Kadı-i Siverek. Sultan Medresesi’nde Kadı Bağdadi’ye
yetişip Sahn’a bile gelip sonra Şems Bey merhumun oğullarına hoca olup şefa-
atle Elmalı Buk‘ası verilip ondan … ondan kaza-i mezbûrda kadı olmuş.
Mevlânâ Davud: Kadı-i Ruha. Edirne kadısı iken Birgizâde’ye yetişip ondan
Sultan Ahmed Osmancık Kazası’nı verip onun beratı ile gelip Tokat’da Değir-
men Baba Kazası[?] verilip duhûl eylemiş.
Mevlânâ Köse Hasan: Kadı-i Musul. Amasya’da Müfti iken Hatib Kasımzâ-
de’ye yetişip ba‘dehû şefaatle kaza-i mezbûr sadaka olunmuş amma bırakıp
gelip gitmiş dediler.
Mevlânâ Sarıkadıoğlu: Kadı-i Eğin. Semaniye’de Seydi Çelebi’ye yetişip sonra
şefaatle Diyarbekir’de medrese verilip ondan Kaza-i Harput ondan kaza-i
Mevlânâ Carullah: Kadı-i Ergani. Semaniye’de Kara Seydi’ye yetişip ba‘dehû
varıp Bursa’da bir mikdar tekâ‘üd edip sonra Bursa Nahiyesi’nde nâib olup ve
bir mikdar dahi nefs-i Bursa’da nâib olup ve Edirne’de kadıasker kassamı dahi
olup arz olunup kaza-i mezbûr verilmiş.
Mevlânâ İvaz: Kadı-i Çapakçur. Merhum Mâşî mevtâsından Trablus’da med-
resecik verilip ondan kazaya duhûl eylemiş.
Mevlânâ Küçük Hasan Çelebi: Kadı-i Ana ma‘a Hit. Mevlânâ Muzaffer’e
yetişip şefaatle Seferihisar’da Melikşah Medresesi verilip ondan kaza-i mez-
bûr sadaka olunmuş. Amma tedrisi beratında telbîsi zahir olup divanda teşhir
olunmuş.
Mevlânâ Muslihuddin: Kadı-i Kelkit. Müste‘id olduğun bilir kimse bulunma-
www.tuba.gov.tr
dı. Amma Kağla’da Seyyid Yahya Zaviyesi’nde şeyh olup ve Akdağ Nahiye-
si’nde nâib olup sonra Diyarbekir’e varıp Mehmed Paşa Atak Kazası’nı verip
ondan kaza-i mezbûr verilmiş amma Kovans ile ikisi bir imiş Kovans Liva-i
Trabzon’da yazılmış.
Mevlânâ Recep: Kadı-i Mardin. Mevlânâ Hatib Kasım’dan mülâzım olmuş.
Bırakıp gelip gitmiş.
Mevlânâ Tayyib: Kadı-i Atak. Na-ma‘lûm.
Mevlânâ Sinan: Kadı-i Buhayra ve Cize. Na-ma‘lûm.
Mevlânâ İvaz: Kadı-i Safhun[?]. Na-ma‘lûm.
Mevlânâ Muslihuddin: Kadı-i Palu. Semaniye’de Babek Çelebi’ye, Küçük
Bedreddin Halife’ye ve Taşköprülüzâde’ye bevvablık … sahhaflık edip sonra
bazı kimseler tahriki ile danişmend olmağa heves edip telbis ile varıp Edirne’de
Ali Medresesi müderrisine irtibat edip sonra duyulup merdûd olup ondan ge-
lip Semaniye kurbunda Kebe Bedreddin’e irtibat edip ondan bir tarik ile Müfti
Ahmed Paşa’ya irtibat edip onun adına mektub getirip kaza-i mezbûr sadaka
olunmuş amma evvelki adı İskender imiş sonra Muslihuddin’e tebdil olunmuş.
Mevlânâ Şaban: Kadı-i Cizye. Na-ma‘lum.
6b [36]
Mevlânâ Müeyyed Çelebi: Kadı-i Savur. Amasya Müftisi Üçbaşlı Nureddin’e
yetişip ba‘dehû Hüsrev Paşa şefaatıyla kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Yekün: 19
Vilayet-i Türkmen Alaüddevle

Mevlânâ Kızıl Haşem Muslihuddin: Kadı-i Bozok. Mevlânâ Müfti Ali Çele-
bi’ye yetişip şefaatle Eskiil Kazası sadaka olunmuş.
Mevlânâ Hacı Muhyiddin: Kadı-i Maraş. Kime yetistiğin bilir kimse bulun-
madı. Amma Süleyman Bey hizmetkarı olup sonra Alaüddevle mektubu ile
Kayseriye’de Melik Mehmed Gazi Medresesi sadaka olunup ondan Köşk
Medresesi sadaka olunup ondan kazaya duhûl eylemiş.
Mevlânâ Karesili Taceddin: Kadı-i Elbistan. Mevlânâ Kirmastlı mevtâsından
mülâzım olmuş.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Şeyhzâde Sadi Çelebi: Kadı-i Kars. Kayseriye’de Hunad Medrese-
si’nde Süleyman Bey oğluna yetişip yetişip şefaatle Kayseriye’de Sahib Medre-
sesi verilip ondan kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Müderris Ahmedi. Kadı-i Zamantı. Kara Bâlî’ye yetişip onun mektu-
bu ile Sis Kazası verilip ondan kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Arabzâde: Kadı-i Güvercinlik. Kara Haydar’a yetişip Haleb’e bile
varıp Bab Nahiyesi’nde nâib olup Şehsuvar oğlu mekutubu ile kaza-i mezbûr
sadaka olunmuş.
Mevlânâ Muslihuddin b. Hamid Kadı: Kadı-i Hısn-ı Mansur. Sadi Çelebi’ye
yetişip mevtâsından Haleb’de Şadbahtiye Medresesi verilip ondan kazaya
duhûl eylemiş.
Mevlânâ Vildan: Kadı-i Karaaynlı[?]. İbrahim Paşa Medresesi’nde İbrahim
Çelebi’ye yetişip ba‘dehû feragat edip müddet-i medîde Akyazı’da Ada Nahi-
yesi’nde nâib olup sonra şefaatle Birecik Kazası verilip ondan kaza-i mezbûr
sadaka olunmuş.
Yekün: 8
Der Beyân-ı Kuzat-i Ma‘zûlîn fi Vilayet-i Arab

Vilayet-i Mısır
Mevlânâ Hüsrev: el-ma‘zûl an Kaza-i İskenderiye. Acem’de şuğl edip gelip
Rum’da Ilıca Kazası verilmiş.
Mevlânâ Abid: el-ma‘zûl an Kaza-i Reşid. Sultan Medresesi’nde Paşa Çele-
bi’ye yetişip ondan Mısır fethinde bile bulunup Mısır’da Kanbekiye [?] Medre-
sesi verilip ondan kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Hacı Hamza: el-ma‘zûl an Kaza-i Hanka. Müeyyedzâde mevtâsın-
dan Arab seferin edip kaza-i mezbûr verilmiş.
5a [37]
Vilayet-i Şam
Mevlânâ Acem Kaynı Mehmed Çelebi: el-ma‘zûl an Kaza-i Kuds-i Şerif.
Amasya’da Müfti Acem Sinan’a yetişip Sultan Ahmed şefkatnamesiyle Amas-
www.tuba.gov.tr
ya’da Halfet Medresesi verilmiş.
Mevlânâ Seyyid İsmail: el-ma‘zûl an Kaza-i Kara. Ali Paşa Medresesi’nde
Mevlânâ Bâlî’ye yetişip ondan Diyar-ı Acem’e gidip onda şuğl edip onda
medrese tasarruf edip sonra gelip Haleb’de Zahiriye Medresesi verilip ondan
Mevlânâ Bedreddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Gazze. Misbah okur suhte iken fe-
ragat edip varıp yerlerinde yaycılık sanatını işleyip ba‘dehû Bendereğli’de de
hatib olup sonra Ak Şeyh Zaviyesi’nde şeyh olup ondan bir buk‘a beratını ibraz
edip kaza-i mezbûr sadaka olunmuş. Amma merhum Şah Efendi zamanında
telbîs arz getirip zahir olup Divan-ı ‘Âlî’de ta‘zîr olunup ve burnu yarılıp ehl-i
telbîs kimse imiş.
Liva-i Trablus
Mevlânâ Eyyüb: el-ma‘zûl an Kaza-i Trablus. İmam Ali’den asaleten mülâzım
olmuş.
Mevlânâ Ebulfadl b. Molla Acem İdris: el-ma‘zûl an Kaza-i Trablus. Sultan
Medresesi’nde Kadı Bağdadi i‘âdesinden mülâzım olmuş.
Mevlânâ Ahmed Çelebi: el-ma‘zûl an Kaza-i Hısnu’l-Ekrad. Mevlânâ Acem
mevtâsından olup Hızâne-i ‘Âmire’den tasarruf ettigi vazife mukabelesinde
arz olunup Söğüd ve Ermenipazarı kazaları zamîme ile sadaka olunmuş.
Liva-i Haleb
Mevlânâ Bedreddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Haleb. Müeyyedzâde’den mülâzım
olmuş.
Mevlânâ Haydar: el-ma‘zûl an Kaza-i Haleb. Mevlânâ Efdalzâde’den mülâ-
zım olmuş.
Mevlânâ Cafer: el-ma‘zûl an Kaza-i Haleb Yörüğü. Müfti Ahmed Paşa’ya
yetişip onun mektubu ile Ergani Kazası verilmiş.
Mevlânâ Nureddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Sermin. Ali Paşa Medresesi’nde Köle
Bedreddin Halife’ye yetişip ondan şefaatle Divriği Kazası sadaka olunmuş.
Mevlânâ Küçük Ali: el-ma‘zûl an Kaza-i Antakya. Görez Seydi i‘âdesinden
mülâzım olmuş. www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Tekeli Nureddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Ayntab. Efdalzâde’den mülâ-
zım olmuş.
Mevlânâ Sinan: el-ma‘zûl an Kaza-i Harim. Mevlânâ Ahi Çelebi merhuma
yetişip ba‘dehû şefaatle Larende’de Küçük Zincirli nam buk‘a verilip onda mü-
derris iken Larende Mahkemesi’nde katib olup ondan kaza-i mezbûr sadaka
olunmuş. Ehilce kişi imiş.
5b [38]
Liva-i Adana
Mevlânâ Alaeddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Adana. Mevlânâ Kara Kemal’e yeti-
şip şefaatle Kayseri’de Serrâc Lala Buk‘ası verilip sonra bir meşihat dahi verilip
ondan kazaya duhûl edip on akçe ile Koçhisar Kazası verilip terakki eylemiş.
Mevlânâ Şemseddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Kınık. Zeyrekzâde’ye yetişip Arab

seferine varıp Şam’da Reyhaniye Medresesi verilip ondan kaza-i mezbûr sa-
daka olunmuş.
Mevlânâ Fakih Ahmed: el-ma‘zûl an Kaza-i Tarsus. Yaraluca mevtâsından
Merhum Sultan Bayezid zamanında Mustafa Ağa’ya hoca olup şefaatle Adalar
Kazası sadaka olunmuş.
Mevlânâ Osman Acem: el-ma‘zûl an Kaza-i Besni. Müfti Ali Çelebi’ye yetişip
şefaatle kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Liva-i Bire
Mevlânâ Urlu Hacı: el-ma‘zûl an Kaza-i Bire. Haşiye-i Tecrid payesi müder-
risine yetişip ba‘dehû Anduğu’da nâib olup Arab seferine varıp Birecik Kazası
verilip ondan kaza-i mezbûr sadaka olunmuş.
Mevlânâ Emir Cafer: el-ma‘zûl an Kaza-i Rumkale. Mevlânâ Muzaffer mevtâ-
sından Arab seferine varıp Nehariye Kazası sadaka olunmuş.
Yekün: 22
Der Beyân-ı Kuzat-i Ma‘zûlîn fi Vilayet-i Diyarbekir Tabi-i Acem
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ …zâde Muslihuddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Harput. Mevlânâ Nured-
din’e yetişip onun mektubu ile Arab seferine varup Eğil Kazası sadaka olun-
muş.
Mevlânâ Lütfi el-Hamidi: el-ma‘zûl an Kaza-i Çermik ma‘a Ergani. Merhum
Müeyyedzâde mevtâsından Arab seferine varıp Kiğı Kazası sadaka olunmuş.
Mevlânâ Şemseddin: el-ma‘zûl an Kaza-i Ana. Müfti Emir’e yetişip ba‘dehû
Piri Paşa Hazretleri’ne muallim olup şefaatle Ana Kazası verilip ma‘zûl olıcak
Mehmed Paşa beratı ile Musul Kazası’nı dahi tasarruf eylemiş.
Mevlânâ Dervis: el-ma‘zûl an Kaza-i Ruha. Semaniye’de Şah Efendi’ye yetişip
Bursa Kazasına bile varıp ondan merhumun mektubu ile Şam’a varıp mansıb
emr olunup Amed’de Mesudiye Medresesi verilip ondan kazaya duhûl eylemiş.
Yekün: 4
4a [39]
Der Beyan-ı Mülâzımîn-i Nev ki Mansıb Tasarruf ne kerde end
An Talebe-i Merhum Mevlânâ Müfti Ahmed Paşa
Mevlânâ Kızıl Ali Menteşevî
Mevlânâ Halim Acem
Mevlânâ Şemseddin Saruhanî
Mevlânâ Karabıyık İsa
Mevlânâ Abdülkerim Karesili
Mevlânâ Nureddin Alaiyevî
Mevlânâ Seydi Ali Aydınlı
Mevlânâ Debbağzâde Muhyiddin
Mevlânâ Arab Siyah Geredeli
Mevlânâ Seyfi Aydınî
Mevlânâ Duperizâde[?]
Mevlânâ Abdünnebi b. Mevlânâ Arab
An Talebe-i Mevlânâ Emir Efendi

Mevlânâ Şeyh Ahmed Çelebi Karahisarî
Mevlânâ Sinan Menteşevî
Mevlânâ Sarı Bedreddin
Mevlânâ Hoşhunzâde Ahmed
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Sufi Murad Gulam-ı Hüdavendigar
Mevlânâ Muhyi Mustafası
Mevlânâ Geredeli Muharrem
Mevlânâ Karesili Mustafa
Mevlânâ Kassamzâde Carullah
Mevlânâ Geredeli Mehmed Çelebi
Mevlânâ Geredeli Veli
Mevlânâ Geredeli Nurullah
An Talebe-i Mevlânâ Müfti Ali Çelebi

Mevlânâ Sinan eş-şehir bi-Çalıkuşu
Mevlânâ Hacı Ali Germiyânî
Mevlânâ Kıvamuddin … mahdum … mülazım olmuş.
Mevlânâ Ali Çelebi b. Şeyh Hacı Çelebi Efendi
An Talebe-i Merhum Mevlânâ Bâlî

Mevlânâ Paşa Halife Mu‘îd
Mevlânâ Kınalı Muhyiddin Germiyânî
Mevlânâ Hayreddin Kocevî
Mevlânâ Piri Germiyânî
Mevlânâ Mirza Geredeli
Mevlânâ Meydan Muhyiddin
Mevlânâ Sinanpaşazâde Mustafa Çelebi merhumun hayatında merdumzâde-
lik ile mülâzım olmuş.
Mevlânâ Abdurrahman b. Karayazıcı. Merhumun hayatında bir tarik ile
mülâzım olmuş.
An Talebe-i Mevlânâ Seydi Çelebi Efendi

Mevlânâ Ecezâde Fahri Çelebi: Semaniye’de mu‘îd imiş. Mevlânâ-yı mez-
bûr feragat edicek mülâzım olmuş.
Mevlânâ Ahmed Çelebi Taşköprülüzâde
Mevlânâ Abdüllatif b. Şeyh Safiyüddin
Mevlânâ Nureddin Germiyânî
4b [40]
An Talebe-i Kemalpaşazâde
Mevlânâ Çaylı Bâlî
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Bedreddin Şahidizâde el-mu‘id
Mevlânâ Alaeddin Germiyânî el-mu‘îd
An Talebe-i Mevlânâ Hatib Kasımzâde

Mevlânâ Bedreddin eş-şehir bi- … Siyah
An Talebe-i Merhum Kadı Mahmud

Mevlânâ Hasan Menteşevî
Mevlânâ Zarif Muhyiddin Geredeli
An Talebe-i Merhum İmam Ali

Mevlânâ Abdülkerim Çelebi
Mevlânâ Taceddin Karesili
An Talebe-i Mevlânâ Mîrim Efendi

Mevlânâ Hüsam Geredeli
Mevlânâ Beğli Memi Rûmî
Mevlânâ Menteşizâde Ataullah Çelebi
An Talebe-i Merhum Hüsam Çelebi

Mevlânâ Emre Geredeli
Mevlânâ Abdülkerim Aydınî
Mevlânâ Abdülbari b. Mevlânâ Arab
An Talebe-i Hoca Efendi

Mevlânâ Şah Çelebi b. Mevlânâ Kara Seydi
Mevlânâ Ahmed Çelebi b. Mevlânâ Nureddin
An Talebe-i Mevlânâ Nureddin

Mevlânâ Muhyiddin Karamanî
Mevlânâ Piri Üskübî
Mevlânâ İmamzâde Geredeli
An Talebe-i Mevlânâ Vâsî Kadıasker-i Rumeli

Mevlânâ Ahmed Çelebi Zağravî
Mevlânâ … zâde
www.tuba.gov.tr
An Talebe-i Mevlânâ Muhyiddin Efendi Kadıasker-i Vilayet-i Anadolu
Mevlânâ Süruri Çelebi nâib-i Edirne ve Kostantıniye
Mevlânâ Musa Alaiyevî
Mevlânâ Aziz Çelebi Aydınî
Mu‘îdân ba-berat
Mevlânâ Cafer: Mu‘îd-i Mevlânâ Şuca der Medrese-i Sultan Bayezid der Edirne.
Mevlânâ Ahmed Çelebi: Mu‘îd-i Mevlânâ Kadirî Çelebi der Semaniye
Mevlânâ Mehmed Çelebi b. Mevlânâ Pir Ahmed Çelebi: Mu‘id-i hod[?] fi
Medrese-i Sultan Bayezid Han der Edirne
Mevlânâ Küçük Muhyiddin: Mu‘îd-i Molla Çelebi Kadı-i Edirne der Semaniye
Bori Hasan: Mu‘îd-i Bağdadizâde der Semaniye
Mevlânâ Cemal Kocevi: Mu‘îd-i Mevlânâ Davud, Kadı-i Bursa, fi Çifte Med-
rese der Edirne
Mevlânâ Pala [?] Çelebi: Mu‘îd-i mevlânâ-i mezbûr der Trabzon

Mevlânâ Yavaş Muhyiddin: Mu‘îd-i Mevlânâ Gürcüzâde, Kadı-i Şam, der Sultan
Mevlânâ Hüsam Rumi: Mu‘id-i Mevlânâ Mimarzâde, Kadı-i Haleb, fi
Çifte Medrese der Edirne
Mevlânâ Sinan Geredeli: Mu‘îd-i Mevlânâ Berdaizâde fi Çifte Medrese der Edirne.
Mevlânâ Muhyiddin: Mu‘îd-i Mevlânâ Çerçinli Alaeddin der Trabzon
An Talebe-i Mevlânâ Üçbaşlı Nureddin Halife

Mevlânâ Çorak Geredeli: Mu‘îd-i Semaniye
Mevlânâ Bâlî Alaiyevî
3a [41]
Tetimme-i Mülâzımîn-i Nev
An Talebe-i Mevlânâ Bedreddin Gulam Paşa iki nefer
Mevlânâ Kasım Geredeli
Mevlânâ …
Der Beyan-ı Mülâzımîn fi Sefer-i Belgrad

Mevlânâ Mehmed Çelebi b. Hüsrev Kızı an talebe-i Müfti Ahmed Paşa
Mevlânâ Yakub Menteşevi an talebe-i Seydi Çelebi
Mevlânâ Mustafa Geredeli an talebei Mevlânâ Seydi Çelebi
Mevlânâ Hayreddin mu‘îd-i Mevlânâ Kadirî Çelebi Efendi Medrese-i Sultan
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Bahsi an talebe-i Mevlânâ Pir Ahmed Çelebi reis-i suhtevât der se-
fer-i mezbûr
Der Beyan-ı Mülâzımîn fi Sefer-i Rodos

Mevlânâ Taceddin Germiyânî: Merhum Şah Efendi’ye tezkireci olup mülâzım
olmuş.
An Talebe-i Merhum ve Mağfûrun leh Şah Efendi Kadıasker-i Ru-

meli sâbıkan
Mevlânâ Kösec Murad Geredeli
Mevlânâ Hısım Çelebi Karamanî
Mevlânâ Ali Çelebi Selânikî
Mevlânâ Resul Germiyânî
Mevlânâ Acem Seydi Ahmed
Mevlânâ Fazlı Çelebi Rûmî
Mevlânâ Ahmed Çelebi Bursevî

Mevlânâ Nasuh …
Mevlânâ Abdi Hondanî[?]
Mevlânâ Burun Nureddin Geredeli
Mevlânâ Cora Mustafa Geredeli
Mevlânâ Hacı Karamanî
Mevlânâ Taceddin Tekevî
Mevlânâ Kayazâde Muhyiddin
Mevlânâ …
Mevlânâ Muhyiddin Aydınî
Mevlânâ Abdülmuttalib Kocevî
Mevlânâ Abdullah Çelebi Karesili
Mevlânâ Ebulleys Geredeli
Mevlânâ Hasan Karamanî
Mevlânâ Hüseyn Çelebi
Mevlânâ Mehmed Çelebi Kocevî
Mevlânâ Piri Rûmî
An Talebe-i Mevlânâ Seydi Alizâde Hicaz’a gittiği için teşrifen alınmıştır

Mevlânâ Hüsam Geredeli
Mevlânâ Küçük Ali Karamanî
Yekün: 112
www.tuba.gov.tr
3b [42]
Der Beyan-ı Müderrisîn-i Buk‘ahâ fi Vilayet-i Anadolu
Mevlânâ Siyah Halife: Müderris-i Buk‘a-i Köse der Bursa. Molla Hüsamzâ-
de’nin makbul danişmendi olup ve hem oğullarına muallim olup mevtâsından
Bursa Mevlânâ Fenari Medresesi sadaka olunmuş.
Mevlânâ Üveys Karamani: Müderris-i Buk‘a-i Köse-i Diğer. Darülhadis Medre-
sesi’nde Abdülkerimzâde’ye yetişip sonra Sultan Ahmed şefaatıyla duhûl eylemiş.
Mevlânâ Abdi: Müderris-i Buk‘a-i Kuzguniye der Bursa. Müfti Ahmed Pa-
şa’ya yetişip merhuum Hüsam Çelebi onda kadı iken arzı ile sadaka olunmuş.
Mevlânâ Nasuh: Müderris-i Buk‘a-i Hüseyin Paşa der Bursa. Müfti Ahmed
Paşa’ya yetişip şefaatıyla sadaka olunmuş.
Mevlânâ Ferraszâde Muslihuddin: Müderris-i Buk‘a-i Hatib Paşa der Berga-
ma. Manastır Medresesi’nde Zeyrekzâde Paşa Çelebi’ye yetişip ondan feragat
edip sufi olup sonra Mehmed Paşa şefaatıyla Balıkesir’de Fatıma Hatun Med-
reseciği verilip ondan buk‘a-i mezbûre sadaka olunmuş.
Liva-i Saruhan
Mevlânâ Alaeddin b. Kethüda Sarı Yusuf: Müderris-i Buk‘a-i Manisa Çelebisi
der Tarhanyat. Hüsam Çelebi’ye yetişip ba‘dehû buk‘a-i mezbûre ‘utekâ evla-
dına meşrût olmağın sadaka olnumus.
Liva-i Kütahya
Mevlânâ … : Müderris-i Buk‘a-i Bakariye[?] Der Kütahya. Müste‘id olduğun
…Kütahya’da nâib imiş … arzı ile sadaka olunmuş.
Mevlânâ Carullah: Müderris-i Buk‘a-i İshak Fakih der Kütahya. Mevlânâ
Lütfi’ye yetişip vakf-ı evladlık ile sadaka olunmuş.
Liva-i Ankara
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ … : Müderris-i Buk‘a-i Kızıl Bey der Ankara. Onda Seyf Medresesi
müderrisine yetişip ondan imam olup sonra şefaatle buk‘a-i mezbûre verilip iki
defa almış.
Liva-i Kastamonu
Mevlânâ Muslihuddin: Müderris-i Buk‘a-i Seyh Alaeddin der Beyköyü. İstan-
bul kadısı iken merhum Şah Efendi’ye yetişip şefaatle buk‘a-i mezbûre sadaka
olunmuş.
Mevlânâ Alaeddin: Müderris-i Buk‘a-i Bayram Gazi. Kastamonu’da Atabey
Medresesi müderrisine yetişip zikr olan buk‘a ebnaya meşrût olup Bayram
Gazi oğulları ihtiyarları ile ona tevcih edip sadaka olunmuş.
1a [43]
Liva-i Menteşe
Mevlânâ Bedreddin: Müderris-i Buk‘a-i Savcı der Milas. Suhte imiş. Yöğrü-
koğlu nam kadının yanına varıp hizmet edip onun arzı ile sadaka olunmuş.
Liva-i Teke
Mevlânâ Sinan: Müderris-i Buk‘a-i Hacı İvaz der Elmalı. Danişmend olduğun
bilir kimse bulunmadı. Onda nâib olup şefaatle sadaka olunmuş.
Liva-i Karaman
Mevlânâ Bezcizâde: Müderris-i Buk‘a-i Veled Bey der Konya. Suhte imiş.
Konya’da niyâbet ve bezzazistanda ticaret edip ba‘dehû şefaatle buk‘a-i mez-
bûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ … Sinan: Müderris-i Buk‘a-i Karatayı-ı Sağire der Konya. Konya’da
Darülhadis Medresesi müderrisine yetişip kadı arzı ile sadaka olunmuş.
Mevlânâ Şemseddin: Müderris-i Buk‘a-i Celaleddin der Konya. Konya’da
Darülhadis Medresesi müderrisine yetişip kadı arzı ile sadaka olunmuş.
Mevlânâ Muhyiddin: Müderris-i Buk‘a-i İplikçi der Konya. Darülhadis’de Sü-
www.tuba.gov.tr
pürge Şuca’a yetişip Sahn’a bile gelip ba‘dehû Sultan Ahmed Niğde’de Köhne
Medrese’yi verip duhûl eylemiş.
Mevlânâ Divanzâde Bedreddin: Müderris-i Buk‘a-i Küçük Zincirli der La-
rende. Semaniye’de merhum Tablbaz Muhyiddin’e yetişip ondan kadı arzı ile
sadaka olunmuş.
Mevlânâ Pir Ali: Müderris-i Buk‘a-i Tac-ı Vezir der Konya. Şehinşah hocası
Mesud Acem’e yetişip ondan gelip yerlerinden feragat edip ondan Seferihi-
sar’da sekiz akçe ile zaviye şeyhi olup ondan kadı arzı ile buk‘a-i mezbûre
verilmiş.
Mevlânâ Abdülgani: Müderris-i Buk‘a-i Seyyid Harun der Seydişehir. Bursa’da
Kazzazhane Medresesi’nde Böcek[?] Siyah Halife’ye yetişip ondan merdûd
olup sonra şefaatle buk‘a-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Sinan: Müderris-i Buk‘a-i Tablbaz Muhyiddin der Aladağ. Kameri

Mahmud’a yetişip ba‘dehû kadı arzı ile sadaka olunmuş.
Mevlânâ Acem …
Liva-i Amasya
Mevlânâ Tokatlı Çelebi: Müderris-i Buk‘a-i Abdullah Paşa der Amasya.
Mevlânâ Abdi’ye yetistip ba‘dehû ol buk‘acık onun için bina olunup sadaka
olunmuş. Ehilce kişi imiş.
Mevlânâ Muhyiddin: Müderris-i Buk‘a-i Çırçır der Amasya. Amasya’da Paşa
Çelebi’ye yetişip duhûl eylemiş.
Mevlânâ Muslihuddin: Müderris-i Buk‘a-i Darülhadis der Tokat. Musa Çe-
lebi’ye yetişip sonra Emir Efendi’de sufi olup ondan varıp yerlerinden feragat
edip ba‘dehû Belgrad seferine varıp buk‘a-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Sinan: Müderris-i Buk‘a-i Yaş Meydan der Tokat. Davut Paşa Med-
resesi’nde Hasan Çelebi’ye yetişip Belgrad seferine varıp buk‘a-i mezbûre
sadaka olunmuş.
1b [44]
Mevlânâ Yakub: Müderris-i Buk‘a-i Hacı Ömer der Tokat. Amasya’da Kara
Bâlî’ye yetişip şefkatname ile Tokat’da Darülhadis Buk‘ası sadaka olunmuş.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Hasan: Müderris-i Buk‘a-i Darülhadis-i Debbağîn der Tokat. Onda
Hatuniye Medresesi’nde Ağca Muhyiddin’e yetişip ba‘dehû imam olup hatib
olup şefaatle duhûl eylemiş.
Mevlânâ Şuca: Müderris-i Buk‘a-i Zile. Haşiye-i Tecrid payesi müderrisine
yetişip ba‘dehû hatib olup sonra şefaatle buk‘a-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Muslihuddin: Müderris-i Buk‘a-i Hacı İvaz Paşa der Kazabad. Kara
Bâlî’ye yetişip şefaatle duhûl eylemiş.
Mevlânâ Bedreddin: Müderris-i Buk‘a-i Cemaleddin der Karahisar-ı Demür-
lü. Hatib Kasımzâde’ye yetişip şefaatle Çorum’da Muzafferiye Medreseciği
verilmiş.
Mevlânâ Mehdi Çelebi: Müderris-i Buk‘a-i Harhar der Bafra. Merhum Şah
Efendi’ye yetişip vakf-ı evladlık üzere sadaka olunmuş.
Mevlânâ Muhyiddin: Müderris-i Buk‘a-i Alaçam der Bafra. Davud Paşa Med-
resesi müderrisine yetişip şefaatle duhûl eylemiş.
Mevlânâ Celil: Müderris-i Buk‘a-i Hasan Bey der Arım. İbrizâde’ye yetişip
tekâ‘üd ihtiyar eylemiş. Ehlice kişi imiş.
Mevlânâ Muslihuddin: Müderris-i Buk‘a-i Kadı Ferahşad der Osmancık.
Acem’de şuğl edip gelip buk‘a-i mezbûre sadaka olunmuş.
Yekün: 35
Der Beyan-ı Müderrisîn-i Ma‘zûlîn an Buk‘ahâ fi Vilayet-i Anadolu

Liva-i Kütahya
Mevlânâ Alaeddin: el-ma‘zûl an Buk‘a-i Bakariye der Kütahya. Kara Kemal’e
yetişip şefaatle buk‘a-i mezbûre sadaka olunmuş.
Liva-i Kocaeli
Mevlânâ Abdülkerim: el-ma‘zûl an Buk‘a-i Hekim[?] der İznikmid. Mevlânâ
Kara Bâlî’ye yetişip onun mektubuyla buk‘a-i mezbûre sadaka olunmuş.
Liva-i Karaman
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Muhyiddin: el-ma‘zûl an Buk‘a-i Emir Yavi der Akşehir. Şehinşah
hocası Mesud Acem’e yetişip ba‘dehû Akşehir’de niyâbet edip sonra şefaatle
buk‘a-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Hacer Şemseddin: el-ma‘zûl an Buk‘a-i Pancar Muslihuddin der
Belviran. Mevlânâ Bâlî’ye yetişip buk‘a sahibi onun için bina eylemiş.
2a [45]
Liva-i Amasya
Mevlânâ Kemal: el-ma‘zûl an Buk‘a-i Çırçır der Amasya. Merhum Mâşî
mevtâsından şefaatle sadaka olunmuş.
Mevlânâ Muslihuddin: el-ma‘zûl an Buk‘a-i Kadı Ferahşad der Osmancık.
Edirne’de Çifte Medrese’de Gürcüzâde’ye yetişip şefaatle buk‘a-i mezbûre
sadaka olunmuş.
Mevlânâ Kara Veli: el-ma‘zûl an Buk‘a-i Zeytun. Müfti Ahmed Paşa’ya yetişip
onun mektubu ile buk‘a-i mezbûre sadaka olunmuş.
Mevlânâ Ebulleys: el-ma‘zûl an Buk‘a-i Cemaleddin der Karahisar-ı Demürlü.
Haşiye-i Tecrid payesi müderrisine yetişip şefaatle duhûl edip iki buk‘a tasarruf
eylemiş. Çorumlu’da nâib olmuş dediler.
Yekün: 8
Cemî‘an: 919
…
Müderrisîn-i Mansûbîn fi Vilayet-i Anadolu: 164
Müderrisîn-i Mansûbîn fi Vilayet-i Arab: 34 [?]
Müderrisîn-i Mansûbîn fi Vilayet-i Diyarbekr: 5
Kuzat-ı Mansûbîn fi Vilayet-i Anadolu: 233
Kuzat-ı Mansûbîn fi Vilayet-i Arab: 56 [?]
Kuzat-ı Mansûbîn fi Vilayet-i Acem ve Alaüddevle: 27[?]
Müderrisîn-i Ma‘zûlîn fi Vilayet-i Anadolu: 96
Müderrisîn-i Ma‘zûlîn fi Vilayet-i Arab: 5
Yekün: 101 [?]
Kuzat-ı Ma‘zûlîn fi Vilayet-i Anadolu: 117
Kuzat-i Ma‘zûlîn fi Vilayet-i Arab: 22
Kuzat-i Ma‘zûlîn fi vilayet-i Acem ve Alaüddevle: 4
www.tuba.gov.tr
Müderrisîn der Buk‘ahâ fi Vilayet-i Anadolu: 35
Ma‘zûlîn an Buk‘ahâ fi Vilayet-i Anadolu 8
Mülâzımîn-i Nev: 112
Cemî‘an Mansûbîn: 555
Cemî‘an Ma‘zûlîn gayr ez mülâzımîn-i nev: 250
Ma‘a Mülâzımîn-i nev: 364
www.tuba.gov.tr
TSMA D. 100531
TSMA D. 10053 çoğunluğu İstanbul ve Edirne şehirlerinde olmak üzere Ru-

meli kazalarındaki medreselerde görev yapan müderrisler hakkında geniş bi-
yografik malumat veren çok nadir bir kaynaktır. İki bölümden oluşan defterin
ilk kısmı; “Defter-i tafsîl-i müderrisîn-i mansûbîn fî vilâyet-i Rumili” ifadesi ile
başlamakta ve 1-10 Âhirilcumâdeyn 933 (05-14.03.1527) tarihi altında bilfiil
medreselerde görev yapan müderrislerin kayıtlarını içermektedir. Bu kısım, 7b
numaralı varağa kadar sürmektedir. Buradaki kayıt sayısı 50’dir. Bu sayının 25’i
İstanbul’daki, 11’i Edirne’deki ve 14’ü de Rumeli’nin muhtelif şehirlerindeki
medreselere aittir. İkinci kısım ise 7b numaralı varakta başlamakta ve “Defter-i
Tafsîl-i Müderrisîn-i Ma‘zûlîn fî Vilâyet-i Rumili. Ma‘zûliyetleri Zamânlarının
www.tuba.gov.tr
Takdîri İ‘tibâriyle Tertîb Olundu” başlığı altında Rumeli medreselerinden ay-
rılmış müderrislerin kayıtları yer almaktadır. Defterin ikinci kısmını oluşturan
bu bölümde 18 müderrisin kaydı mevcuttur.
Defter, müderrislerin; mülâzemet sürecinden başlayarak meslek kariyerlerinde
nasıl ilerlediklerini ve kaydın tutulduğu tarih itibariyle hangi medresede görev
yaptıklarını ya da hangi medreseden ayrıldıklarını ayrıntılı bir şekilde göster-
mektedir. Bu nedenle, buradaki veriler; hem ilmiye teşkilatı ve işleyişine ilişkin
önemli ayrıntılar sunmakta hem de başta ulema biyografileri olmak üzere dö-
nemin diğer kaynaklarını desteklemektedir. Kanuni devrinin sonlarına doğru
Süleymaniye Medreselerinin kurulmasıyla klasik karakterini kazanan Osmanlı
medrese teşkilatının, bu karakterini kazanmadan kısa bir süre önce, XVI.

1
yüzyılın başında, Rumeli’deki örgütlenmesi de bu defterden net bir şekilde

anlaşılmaktadır.
Defter Fenarizâde Muhyiddin Çelebi’nin Rumeli kadıaskerliği sırasında tutul-
muştur. Muhyiddin Çelebi, 929’da (1522-1523) Anadolu kadıaskerliğine geti-
rilmiş; ardından da uhdesine Rumeli kadıaskerliği de tevcih edilmek suretiyle
944 (1537-1538) tarihindeki azline kadar 15 sene iki kadıaskerliği birlikte idare
etmiştir. 948 (1541-1542) tarihinde ise şeyhülislam olmuş; 952 (1545-1546) yı-
lında emekli edilerek yerine Ebussuud Efendi getirilmiştir. İki sene sonra, 954
(1547-1548) yılında, vefat etmiştir. (Müstakim-zâde Süleyman Sadeddin, 2014,
s. 115-116.) Defterin tutulduğu tarihte şeyhülislamlık makamında ise Zenbilli
Ali Cemali Efendi bulunmaktadır. (Müstakim-zâde, 2014, s. 108-109.). Defte-
rin Fenarizâde Muhyiddin Çelebi döneminde tutulduğunun en önemli kanıtı;
iki müderrisi tanıtırken verdiği bilgidir. Bunlardan ilki; İstanbul’daki Kürkçü-
başı Medresesi müderrisi Nureddin’dir. Kendisi hakkında bilgi verirken “Mev-
lânâ-yı mezbûr hâliyâ Rumili kadıaskeri olan bende-i kemînenin Anadolu
kadıaskeri iken tezkirecisi olup andan mülâzım olup ba‘de zamân bu medrese
sadaka olunmuşdur.” notunu düşmüştür. (TSMA, D. 10053, vr. 4a.) İkincisi
ise; Gelibolu’daki Saruca Paşa Medresesi’nden münfasıl olan Sirozî isimli
müderrise ait kayıtta görülmektedir. Bu müderris hakkında da “Mevlânâ-yı
mezbûr haliyâ Rumili kadıaskeri olan bende-i kemîne dânişmendlerinden olup
Anadolu kadıaskerliği ihsân olundukda mülâzım olup evvel bu medrese sadaka
olunmuşdur.” şeklinde bir bilgi vermektedir. (TSMA, D. 10053, vr. 9a.).
www.tuba.gov.tr
İstanbul’daki Mustafa Paşa Medresesi’nde görev yapan Pir Mehmed Çelebi
hakkındaki kayıt “sâbıkâ kâdîasker olan merhûm Fenarî-zâde Ali Çelebi’nin
oğlu ve hâliyâ Rumili kâdîaskeri olan bendenin birâderidir.” Şeklinde olup yine
defterin kimin zamanında tutulduğuna işaret etmektedir. (TSMA, D. 5064, vr.
2a.) Diğer taraftan Edirne’deki Bayezid ve Darülhadis medreselerinde görev
yapan iki müderrisin kaydı verilirken “Bunların târîhi bendenin rûznâmesinde
yazılmaz. Ammâ tahmînen medrese-i mezbûre mezkûra sadaka olunmuşdur
fî … ” denilerek bilginin hangi kaynaktan alındığı belirtilmektedir. (TSMA, D.
5064, vr. 2b.) Gerçekten de incelediğimiz bu defterde, ne Edirne’deki bu med-
reselerde ne de diğer medreselerde görev yapan müderrislerin göreve başlama
tarihi yazmamaktadır. (TSMA, D. 10053, vr. 4b-5a.).
Defterdeki verilere bakılacak olursa; bazı müderrislerin mülazımı oldukları
hocaları ve mülazım yazılma usulleri kaydedilmiş, bazılarında ise bu kısım boş
kalmıştır. Yine 2 medrese hariç bütün medreselerde görev yapan müderrislerin
ne kadar yevmiye alacağı verilmiştir. Yevmiyesi belirtilmeyen iki medreseden

biri, II. Bayezid’in İstanbul’da inşa ettirdiği Bayezid Medresesi ve diğeri de
müderrisi, Haleb kadılığına atandığı için boş olan Semaniye medreselerinden
biridir.
Deftere göre en yüksek yevmiyeli müderris; Semaniye’de görev yapan Meh-
med Çelebi’dir. Müteveffa Şeyhülislam Ali Çelebi’nin oğlu olan Mehmed
Çelebi 80 akçe yevmiyeye ve 12 müdd2 buğday ve 12 müdd arpa iaşe deste-
ğine sahipti. Yine İstanbul’daki Ayasofya Medresesi müderrisi Bedreddin ile
II. Bayezid’in Edirne’de yaptırdığı Sultan Bayezid Medresesi’nde görev yapan
ve Hatib Kasım-zade künyesi ile bilinen Muhyiddin Efendi’nin yevmiyeleri
de 80 akçe idi. Ayrıca II. Bayezid’in İstanbul’da yaptırdığı ve vakfiyesinde
müderrisliğini şeyhülislamlara şart koştuğu Sultan Bayezid Medresesi’nin yev-
miyesi belirtilmemesine rağmen listede ilk ondan bahsedilmesi yevmiyesinin
yüksek olduğunu göstermektedir. Semaniye müderrislerinden Taşköprü-zade
Muslihiddin Efendi’nin yevmiyesi ise 70 akçe ve 12 müdd arpa ve 12 müdd
buğdaydır. Semaniye müderrislerinden bir tanesi 60; diğer müderrisleri ise 50
akçe yevmiye almaktadırlar. İstanbul’daki bazı medreseler ile Edirne’deki bir
kısım medreselerin yevmiyeleri de 50 akçeliktir. Elli akçelik yevmiyelerden son-
ra kırk akçelik, ondan sonra otuz, otuzdan sonra ise yirmi beş ve yirmi akçelik
medreseler gelmektedir. Defterdeki en düşük yevmiyeli medrese ise; Karaver-
ye’de bulunan Mehmed Bey Medresesi’dir. Burada görev yapan Deviri-zade
Abdurrahman’ın yevmiyesi 17 akçedir.
www.tuba.gov.tr
Bazı müderrislerin ise aynı medresede görev yapmalarına rağmen yevmiye-
lerinin kademe kademe yükseldiği görülmektedir. Mesela İstanbul’daki Mus-
tafa Paşa Medresesi’nde görev yapan ve Fatih Sultan Mehmed ve II. Bayezid
dönemlerinde kadıaskerlik yapmış olan Alaaddîn el-Fenarî’nin oğlu olan
Pîr Mehmed Çelebi, burada 33 akçe ile göreve başlamış; bir müddet sonra
7 akçe zam yapılarak yevmiyesi 40 akçeye çıkarılmıştır. Uzun süre bu med-
resede görev yaptığı için, vakıf şartnamesi uyarınca 10 akçe daha eklenerek
yevmiyesi 50 akçeye çıkarılmıştır.3 Aynı şekilde 40 akçe ile İstanbul’daki Ali
Paşa Medresesi’nde göreve başlayan Süleyman’ın yevmiyesi de 10 akçe zamla
Müdd, ağırlık ölçülerinden birinin adı olup iki avuç dolusu kadar bir ölçüdür. 1 müdd, yaklaşık
2
olarak 875 grama tekabül etmektedir.

TSMA, d. 10053, vr. 3a.
3
50 akçeye çıkarılmıştır.4 Bazı durumlarda ise müderrislere, medresenin bağlı

olduğu vakfın mütevelliliği hizmeti de verilir ve böylece bu hizmet karşılığı
yapılan zam ile yevmiyeleri yükselirdi. İstanbul’daki Hoca Hayreddin Medre-
sesi’nin müderrisi Hayreddin’in yevmiyesi 20 akçe idi. Ancak kendisine vakfın
tevliyet işi de verildiği için 5 akçe zam ile yevmiyesi 25 akçeye çıkarılmıştır.5
Müderrislerin yevmiyelerine yapılan zamlara ilişkin birçok örnek incelememi-
ze konu olan defterde mevcuttur. Bu durum, bu uygulamanın sıkça yapıldığını
göstermektedir.
Defterde müderrislerin, varsa, önceki görev yerleri de verilmiştir. Burada mu-
vazzaf müderrisler içerisinde 14 kişinin ilk defa bir göreve atandıkları için eski
görevlerinin olmadığı görülmektedir. Yüksek rütbeli müderrislerin ise daha
önce görev yaptıkları medreselerin sayısının hayli kabarık olduğu gözlenmek-
tedir.
Defterde Acem Hafız hakkındaki kayıt, Osmanlı ilmiye sistemine Osmanlı
sınırlarının dışından katılım için ilginç bir örnek oluşturmaktadır. Semaniye
medreselerinden birinde müderris olan Acem Hafız, İran kökenlidir. Kendisi
eğitimini İran’da tamamladıktan sonra, II. Bayezid döneminde, Osmanlı İm-
paratorluğu’na gelmiş ve kadıaskerler olan Hacı Hasan-zâde ve Müeyyed-zâ-
de tarafından imtihan edilip başarılı olduğu görülünce mülazım yazılmış ve
ardından da müderris olmuştur. Gerçekten de II. Bayezid döneminde İran
coğrafyasından gelip de Osmanlı ilmiyesine dâhil olan ulemaya ilişkin kayıtlar
www.tuba.gov.tr
mevcuttur. Bu döneme ait bir belgede İran’dan gelen ve kendilerine “Acemler
ve Müte‘accim” adı verilen 10 kişinin mülâzemete kabul edildiği görülmek-
tedir.6 Bu da gösteriyor ki mülâzemete kabul edilen bu kişiler içinden ilmi
açıdan yeterli olanlar müderris olarak istihdam edilmişlerdir.
TSMA, d. 10053, vr. 3a.

4
TSMA, d. 10053, vr. 4a.

5
TSMA, d. 5605.1, vr. 6b.

6
METİN
[1b]
Defter-i tafsîl-i müderrisîn-i mansûbîn fî vilâyet-i Rumeli tahrîren fî

evâyil-i âhiri'l-cumâdeyn sene selâse ve selâsîn ve tis‘a mie.
Medrese-i Sultân Bâyezid Hân fî Kostantiniyye der-tasarruf-ı Mevlânâ Müftî
Efendi.
Ânların ahvâli ma‘lûmdur.
Medrese-i Ayasofya der-tasarruf-ı Mevlânâ Bedreddin. Cihet-i tedrîsi seksen
akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr merhûm Mevlânâ Arab'ın vefâtından sonra mülâ-
zım olup evvel Balıkesri'de Çay medresesi sadaka olunup andan ba‘de'l-azl
www.tuba.gov.tr
İstanbul'da Kalenderhâne medresesi sadaka olunup andan ba‘de'l-azl İstan-
bul'da Mustafa Paşa medresesi sadaka olunup andan yeden bi-yedin Edirne'de
Dârü'l-hadîs medresesi sadaka olunup yeden bi-yedin Semâniye medresesi
sadaka olunup Taşköprüzâde Halep kazâsından ma‘zûl olıcak Mevlânâ-yı
mezbûrun yeri ana sadaka olunup bir mikdar ma‘zûl olup mülâzemet itdikden
sonra Semâniye müderrisi merhûm Mevlânâ Seydi fevt olup Semâniye'de yeri
Mevlânâ-yı mezbûra sadaka olunup andan yeden bi-yedin İstanbul'da Sultân
Bâyezid Hân medresesi sadaka olunup andan medrese-i mezbûra hâliyâ olan
Müfti Efendi'ye sadaka olunup Mevlânâ-yı mezbûr bir mikdâr ma‘zûl olup
Ayasofya medresesi sadaka olunmuşdur.
Medrese-i Semâniye der-tasarruf-ı Mevlânâ Muslıhiddin eş-şehîr bi-Taşköp-
rüzâde. Cihet-i tedrîsi yetmiş akçe ve on iki müd buğday ve on iki müd arpa-
dur. Mevlânâ-yı mezbûr merhûm Hocazâde'den mülâzım olup evvel Bursa'da
Arslâniye medresesi sadaka olunup andan ba‘de'l-azl Ankara'da Ak medrese
sadaka olunup andan ba‘de'l-azl Ankara'da Seyf medresesi sadaka olunup

andan ba‘de'l-azl Üsküb'de İshak Bey medresesi sadaka olunup andan ba‘de'l-
azl Edirne'de Halebî medresesi sadaka olunup andan merhûm Sultân Selim
Hân hocalığı sadaka olunup andan Amasya'da Hüseyin Ağa medresesi sadaka
olunup andan yeden bi-yedin Bursa'da Sultân medresesi sadaka olunup andan
yeden bi-yedin Semâniye'de medrese sadaka olunup andan yeden bi-yedin
Halep kazâsı sadaka olunup andan azl olunup giru Semâniye'de medrese sa-
daka olunup andan yeden bi-yedin giru Sultân medresesi sadaka olunup andan
yeden bi-yedin giru Semâniye'de medrese sadaka olunmuşdur.
[2a]
Medrese-i Semâniye der-tasarruf-ı Mevlânâ Mehmed Çelebî b. Pîrî Paşa.

Cihet-i tedrîsi elli akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr merhûm Müfti Ali Çelebi'nin
İstanbul'da merhûm Sultân Bâyezid Hân medresesinde i‘âdesinden mülâzim
olup evvel İstanbul'da Mustafa Paşa medresesi sadaka olunup andan yeden
bi-yedin Semâniye'de medrese sadaka olunmuşdur.
Medrese-i Semâniye der-tasarruf-ı Mevlânâ Bâyezid. Cihet-i tedrîsi elli akçedir.
Mevlânâ-yı mezbûr Müfti Efdalzâde'nin vefâtından sonra mülâzim olup evvel
Ankara'da Kara medrese sadaka olunup andan ba‘de'l-azl Kastamonu'da
Atabey medresesi sadaka olunup andan ba‘de'l-azl giru Atabey medresesi sa-
daka olunup andan yeden bi-yedin Edirne'de Halebî medresesi sadaka olunup
andan yeden bi-yedin Edirne'de Üç şerefeli kurbunda Eski medrese sadaka
www.tuba.gov.tr
olunup andan yeden bi-yedin Semâniye'de medrese sadaka olunmuşdur.
Medrese-i Semâniye der-tasarruf-ı Mevlânâ Hasan Çelebi eş-şehîr Başcızâde.
Cihet-i tedrîsi elli akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr sâbıka Kadısker olan Mevlânâ
Seydi'nin Edirne'de merhûm Sultân Bâyezid Hân medresesinde i‘âdesinden
mülâzım olup evvel Edirne civârında olan Hasköy'de merhûm Mahmud Paşa
medresesi sadaka olunup andan ba‘de'l-azl Tokat'da Hâtuniye medresesi sa-
daka olunup andan ba‘de'l-azl İstanbul'da Dâvud Paşa medresesi sadaka olu-
nup andan yeden bi-yedin İznik'de merhûm Sultân Orhan medresesi sadaka
olunup andan ba‘de'l-azl Bursa'da Manastır medrese sadaka olunup andan
yeden bi-yedin Edirne'de Üçşerefeli câmi‘ kurbunda olan Yeni medrese sadaka
[2b]
Medrese-i Semâniye der-tasarruf-ı Mevlânâ Acem Hâfız. Cihet-i tedrîsi elli ak-
çedir. Mevlânâ-yı mezbûr diyâr-ı Acem'de şuğl idüp Sultân Bâyezid Hân mer-
hûmun zamânında Rûm'a gelüp ol zamanda Kadısker olan Hacı Hasanzâde
ve Müeyyedzâde defâ‘atle imtihânlar idüp kemâl-i ehliyeti zâhir olup Sultân
Bâyezid Hân merhûma arz olunup mülâzım olup medrese virilmek fermân
olunup evvel Ankara'da Sarı hatip medresesi sadaka olunup andan ba‘de'l-
azl Merzifon medresesi sadaka olunup andan ba‘de'l-azl İstanbul'da Ali Paşa
medresesi sadaka olunup andan ba‘de'l-azl İznik'de Sultân Orhan medresesi
sadaka olunup andan ba‘de'l-azl Semâniye'de medrese sadaka olunmuşdur.
Medrese-i Semâniye der-tasarruf-ı Mevlânâ Mehmed Çelebi ki merhûm Müfti
Ali Çelebi'nin oğludur. Cihet-i tedrîsi seksen akçe ve on iki müd buğday ve
on iki müd arpadur. Mevlânâ-yı mezbûr merhûm Müeyyedzâde'den mülâzım
olup evvel İstânbul'da Murad Paşa medresesi sadaka olunup andan yeden
bi-yedin İstânbul'da Dâvud Paşa medresesi sadaka olunup andan yeden bi-ye-
din Semâniye'de medrese sadaka olunup andan yeden bi-yedin Edirne kazâsı
sadaka olunup ba‘de'l-azl giru Semâniye'de medrese sadaka olunmuşdur.
Medrese-i Semâniye der-tasarruf-ı Mevlânâ Ahmed Çelebi eş-şehîr bi-Kireç-
ciâde. Cihet-i tedrîsi altmış akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr merhûm Müeyyedzâ-
de’den mülâzım olup evvel Alaşehir medresesi sadaka olunup andan ba‘de'l-
azl Bursa'da Yıldırım Hân medresesi sadaka olunup andan yeden bi-yedin
Edirne'de Üçşerefeli câmi‘ kurbunda olan Yeni medrese sadaka olunup andan
ba‘de'l-azl İznik'de Sultân Orhan medresesi sadaka olunup andan yeden
www.tuba.gov.tr
bi-yedin Bursa'da Sultân medresesi sadaka olunup andan yeden bi-yedin Şam
kazâsı sadaka olunup andan ba‘de'l-azl Bursa'da Murâdiye medresesi sadaka
Medâris-i Semâniye'den birine Mi‘mârzâde dimekle ma‘rûf olan Mevlânâ
Muhyiddin mutasarrıf idi. Hâliyâ mezkûra Halep kazâsı sadaka olunup yeri
mahlûldur.
[3a]
Medrese-i Ebâ Eyyub el-Ensârî der-tasarruf-ı Mevlânâ Şemseddin ki andan

mütekâ‘id olan Pîr Mevlânâ Emir'in azâdlı kulu imiş. Cihet-i tedrîsi elli akçe-
dir. Mevlânâ-yı mezbûrun mevlâsı Mevlânâ Pîr Emir Merzifon medresesinde
müderris olup Mevlânâ-yı mezbûr andan okur iken Mevlânâ Emir-i mezbûr
merhûm Sultân Ahmed'den şefâ‘atnâme alıvirüp Amasya'da Mehmed Paşa
medresesi sadaka olunup andan yeden bi-yedin Gavize [Gebze] medresesi
sadaka olunup andan ba‘de'l-azl İstanbul'da İbrahim Paşa medresesi sadaka
olunup andan yeden bi-yedin Amasya'da Hüseyin Ağa medresesi sadaka olu-
nup andan ba‘de'l-azl Ebâ Eyyub el-Ensârî medresesi sadaka olunmuşdur.
Medrese-i Mustafa Paşa fî Kostantıniyye der-tasarruf Mevlânâ Pîr Mehmed
Çelebi ki sâbıka merhûm Sultân Mehmed Hân ve merhûm Sultân Bâyezid
Hân zamânında Kadısker olan Mevlânâ Alaeddin el-Fenârî'nin oğludur.
Cihet-i tedrîsi elli akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr mevâlî-i Rum katında bir mik-
dâr şuğl itdikden sonra diyâr-ı Acem'e gidüp anda yedi sekiz yıl mikdârı şuğl
idüp bunda gelüp Mustafa Paşa medresesinde müderris olan Pîrî Paşa oğluna
hazret-i Hüdâvendigâr zamânında Semâniye'de medrese sadaka olundukdan
yeri Mustafa Paşa medresesi otuz üç akçe ile sadaka olunup anda bir mikdâr
şuğl itdikden sonra mezîd-i inâyet olunup yedi akçe dahi ihsân olunup cihet-i
tedrîsi yevmî kırk akçe olup ba‘dehu hayli müddet şuğl itdikden sonra şart-ı
vâkıf mûcibince on akçe ziyâde dahi ihsân olunup hâliyâ cihet-i tedrîsi elli
akçedir.
Medrese-i Ali Paşa fî Kostantıniyye der-tasarruf-ı Mevlânâ Süleymân. Cihet-i
tedrîsi elli akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr merhûm Müeyyedzâde’den mülâzım
olup evvel Ankara'da Ak medrese sadaka olunup andan ba‘de'l-azl Tokat'da
Hâtûniye medresesi sadaka olunup andan ba‘de'l-azl kırk akçe ile Ali Paşa
medresesi sadaka olunup ba‘de mezîd-i inâyet olunup on akçe dahi ziyâde
olunup hâliyâ cihet-i tedrîsi elli akçedir.
[3b]
www.tuba.gov.tr
Medrese-i Davud Paşa fî Kostantıniyye der-tasarruf-ı Mevlânâ Emir Hasan.
Cihet-i tedrîsi kırk akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr sâbıkâ Kadısker olan mer-
hûm Mevlânâ İmam Ali'den mülâzım olup evvel İstanbul'da Başcı İbrahim
medresesi sadaka olunup andan ba‘de'l-azl Vardar Yenicesi'nde Ahmed Bey
medresesi sadaka olunup andan ba‘de'l-azl Edirne'de Ali Bey medresesi sadaka
olunup andan ba‘de'l-azl İstanbul'da İbrahim Paşa medresesi sadaka olunup
andan yeden bi-yedin Davud Paşa medresesi sadaka olunmuşdur.
Medrese-i Mahmud Paşa fî Kostantıniyye der-tasarruf-ı Mevlânâ Ebulleys.
Cihet-i tedrîsi kırk akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr merhûm Mevlânâ Şuca‘'a ve
Mevlânâ Kara Seydi'ye yetişüp andan merhûm Sultân Bâyezid Hân'ın mu‘takı
olan Mevlânâ Zamîrî'nin Semâniye'de müderris iken mu‘îdi olup Mevlânâ
Zamîrî merhûm Sultân Selim zamânında medreseden ma‘zûl olup oturak akçe
olunup vefât itdikden sonra Sultân Selim merhûm arz olunup mülâzım olup
evvel Kütahya'da Balabâniyye dimekle ma‘rûf olan medrese sadaka olunup
andan ba‘de'l-azl İstanbul'da Hacı Hasanzâde medresesi sadaka olunup andan

yeden bi-yedin Mahmud Paşa medresesi sadaka olunmuşdur.
Medrese-i İbrahim Paşa fî Kostantıniyye der-tasarruf-ı Mevlânâ Abdullah.
Cihet-i tedrîsi otuz akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr Mevlânâ Bâlî'nin dânişmend-
lerinden olup mezbûrûn hayâtında iken mezkûra İstanbul'da Canbaz Mustafa
medresesi sadaka olunup andan ferâgat idüp ba‘de zamân İstanbul'da İbrahim
Paşa medresesi sadaka olunmuşdur.
Medrese-i Kalenderhâne fî Kostantıniyye der-tasarruf-ı Mevlânâ Mehmed
Çelebi ki Yegânzâde Ahmed Çelebi'nin oğludur. Cihet-i tedrîsi otuz akçedir.
Mevlânâ-yı mezbûr merhûm Müfti Ali Çelebi'nin merhûm Sultân Bâyezid
Hân medresesinde i‘âdesinden mülâzım olup evvel İstanbul'da Murad Paşa
medresesi sadaka olunup ba‘de'l-azl bir mikdâr mülâzemet idüp giru ol med-
rese sadaka olunup andan Kalenderhâne sadaka olunmuşdur. Ehil ve lâyık-ı
terakkî kimesnedir.
[4a]
Medrese-i Efdalzâde fî Kostantıniyye der-tasarruf-ı Mevlânâ Emir Mehmed.

Cihet-i tedrîsi otuz akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr Hoca Efendi'den mülâzım
olup evvel Bursa'da Kâsım Paşa medresesi sadaka olunup andan ba‘de'l-azl bu
medrese sadaka olunmuşdur. Ehil ve lâyık-ı terakkî kimesnedir.
Medrese-i Murad Paşa fî Kostantıniyye der-tasarruf-ı Mevlânâ Mehmed Bey
www.tuba.gov.tr
ki merhûm Sultân Bâyezid Hân'ın ma‘iyyetidir. Cihet-i tedrîsi otuz akçedir.
Mevlânâ-yı mezbûr Müfti Kemal Paşazâde Edirne'de merhûm Sultân Bâyezid
Hân medresesinde müderris iken mu‘îdi olup andan mülâzım olup evvel bu
medrese sadaka olunmuşdur.
Medrese-i Hacı Hasanzâde fî Kostantıniyye der-tasarruf-ı Mevlânâ Ali Çelebi
ki Müeyyedzâde karındaşı şeyh Hacı Efendi'nin oğludur. Cihet-i tedrîsi otuz
akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr merhûm Müfti Ali Çelebi'den mülâzım olup evvel
Dimetoka medresesi sadaka olunup andan yeden bi-yedin bu medrese sadaka
olunmuşdur. Ehil ve lâyık-ı terakkî kimesnedir.
Medrese-i Hoca Hayreddin fî Kostantıniyye der-tasarruf-ı Mevlânâ Hayred-
din. Cihet-i tedrîsi yirmi akçe olup ba‘dehu beş akçe ile tevliyete medrese-i
mezbûre zamîme olunmuş Mevlânâ-yı mezbûr merhûm Tâcizade Sa‘di
Çelebi'nin vefâtından sonra mülâzım olup evvel Balıkesir'de Hoca medresesi
sadaka olunup andan ba‘de'l-azl bu medrese sadaka olunmuşdur.
Medrese-i Kürkcübaşı fî Kostantıniyye der-tasarruf-ı Mevlânâ Nureddin. Ci-

het-i tedrîsi yirmi akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr hâliyâ Rumeli kadıaskeri olan
bende-i kemînenin Anadolu kadıaskeri iken tezkirecisi olup andan mülâzım
olup ba‘de zamân bu medrese sadaka olunmuşdur.
[4b]
Medrese-i Başcı İbrahim fî Kostantıniyye der-tasarruf-ı Mevlânâ Şeref. Cihet-i

tedrîsi yirmi adındaır ammâ vakfı harâb olduğu ecilden şey’-i kalîl vâsıl olur
dirler. Mevlânâ-yı mezbûr sâbıkâ Kadısker olan Mevlânâ kadı Mahmud'dan
mülâzım olup ba‘de zamân medrese-i mezbûre sadaka olunmuşdur.
Medrese-i Abdüsselam Bey fî Küçükçekmece der-tasarruf-ı Mevlânâ Salih. Ci-
het-i tedrîsi yirmi beş akçeedir. Mevlânâ-yı mezbûr Hoca efendiden mülâzım
olup evvel bu medrese sadaka olunmuşdur.
Medrese-i Çorlu ki Ahmed Paşa binâ itdirmişdir. Der-tasarruf-ı Mevlânâ
Seydi. Cihet-i tedrîsi elli akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr merhûm Sultân Bâyezid
Hân hocası Mu‘arrifzâde'nin vefâtından sonra mülâzım olup evvel Kütahya'da
Vâcid medresesi sadaka olunup andan ba‘de'l-azl Ankara'da Seyf medresesi
sadaka olunup andan ba‘de'l-azl Bursa'da Yıldırım Hân medresesi sadaka
olunup ba‘de'l-azl giru ol medrese sadaka olunup andan yeden bi-yedin bu
medrese sadaka olunmuşdur.
www.tuba.gov.tr
Tafsîl-i medâris-i beldeti Edirne el-mahrûse
Medrese-i Sultân Bâyezid Hân fî Edirne der-tasarruf-ı Mevlânâ Muhyiddin eş-
şehîr bi-Hatib Kasımzâde. Cihet-i tedrîsi seksen akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr
merhûm Sinan Paşa'dan mülâzım olup evvel Amasya'da Yörgüç Paşa medre-
sesi sadaka olunup andan yeden bi-yedin Amasya'da Mehmed Paşa medresesi
sadaka olunup andan ba‘de'l-azl Bursa'da Veliyüddinzâde medresesi sadaka
olunup andan yeden bi-yedin İstânbul'da Mustafa Paşa medresesi sadaka olu-
nup andan merhûm Sultân Ahmed'e hoca olup ve Amasya'da Mehmed Paşa
medresesi zamîme kılınup ba‘dehu merhûm Sultân Ahmed vefât itdikden son-
ra Sultân Selim merhûm zamânında bir mikdâr mülâzemet idüp İstânbul'da
Mahmud Paşa medresesi sadaka olunup andan yeden bi-yedin Edirne'de
Üçşerefeli câmi‘ kurbunda Yeni medrese sadaka olunup andan yeden bi-yedin
Amasya'da fetvâ ile Sultân Bâyezid Hân medresesi sadaka olunup andan ferâ-
gat idüp bir mikdâr mülâzemet itdikden sonra Semâniye'de medrese sadaka
olunup andan yeden bi-yedin Ayasofya medresesi sadaka olunup andan yeden
bi-yedin Edirne'de olan Sultân Bâyezid Hân medresesi sadaka olunmuşdur.
[5a]
Eski medrese ki Üçşerefeli câmi‘ kurbundadır. Der-tasarruf-ı Mevlânâ

Mahmud Çelebi. Cihet-i tedrîsi elli akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr merhûm
Müeyyedzâde'den mülâzım olup evvel Gelibolu'da Saruca Paşa medresesi
sadaka olunup andan yeden bi-yedin İstânbul'da Murad Paşa medresesi sada-
ka olunup andan Edirne'de Çelebi medresesi sadaka olunup andan Bursa'da
Yıldırım Hân medresesi sadaka olunup andan ba‘de'l-azl bu medrese sadaka
olunmuşdur.
Yeni medrese ki Üçşerefeli Câmi‘ kurbundadır. Der-tasarruf-ı Mevlânâ Muh-
yiddin eş-şehîr bi-Çivi-zâde. Cihet-i tedrîsi elli akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr
merhûm Mevlânâ Bâlî'nin Semâniye'de i‘âdesinden mülâzım olup evvel Edir-
ne'de Beylerbeyi medresesi sadaka olunup andan yeden bi-yedin Bursa'da Ve-
liyüddinzâde medresesi sadaka olunup andan ba‘de'l-azl Bursa'da Ferhad Ağa
medresesi sadaka olunup andan ba‘de'l-azl Çorlu'da Ahmed Paşa binâ itdüği
medrese sadaka olunup andan Ahmed Paşa'nın isyânı haberin işidüp medre-
se-i mezbûreden ferâgat idüp Âsitâne-i sa‘âdetde bir mikdâr mülâzemet idüp
İstânbul'da Mahmud Paşa medresesi sadaka olunup andan yeden bi-yedin bu
medrese sadaka olunmuşdur. Ehil ve fâzıl ehliyeti cemi‘ nâs katında müsellem
ve her inâyete mahall kimesnedir.
www.tuba.gov.tr
Medrese-i Dârü'l-hadis fî Edirne. Der tasarruf-ı Mevlânâ Mehmed Çelebi.
Cihet-i tedrîsi elli akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr merhûm Müeyyedzâde'den
mülâzım olup evvel Bursa'da Veliyüddinzâde medresesi sadaka olunup andan
yeden bi-yedin İstânbul'da Hacı Hasanzâde medresesi sadaka olunup andan
yeden bi-yedin Bursa'da Yıldırım Hân medresesi sadaka olunup andan ba‘de'l-
azl İstânbul'da Ali Paşa medresesi sadaka olunup andan ba‘de'l-azl İznik'de
Sultân Orhan medresesi sadaka olunup andan ba‘de'l-azl medrese-i Dârü'l-ha-
dis sadaka olunmuşdur.
[5b]
Medrese-i Halebî fî Edirne. Der-tasarruf-ı Mevlânâ Sinan eş-şehîr bi-Ahîzâde.

Cihet-i tedrîsi otuz akçe ile bir karyedir. Mevlânâ-yı mezbûr diyâr-ı Acem'de
şuğl idüp bunda geldikde evvel Bursa'da Va‘iziyye medresesi sadaka olunup
andan ba‘de'l-azl İstânbul'da Murad Paşa medresesi sadaka olunup andan
ba‘de'l-azl Üsküb'de İshak Bey medresesi sadaka olunup ba‘de'l-azl giru ol

medrese sadaka olunup andan ba‘de'l-azl bu medrese sadaka olunmuşdur.
Medrese-i Ali Bey fî Edirne. Der-tasarruf-ı Mevlânâ Sinan. Cihet-i tedrîsi otuz
akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr Hoca Efendi'den mülâzım olup evvel Gelibolu'da
Saruca Paşa medresesi sadaka olunup andan ferâgat idüp bir mikdâr mülâ-
zemet itdikden sonra bu medrese sadaka olunmuşdur. Ehil ve lâyık-ı terakkî
kimesnedir.
Medrese-i Eski câmi‘ fî Edirne. Der-tasarruf-ı Mevlânâ Şemseddin eş-şehîr
Bi-Pirinçcizâde. Cihet-i tedrîsi otuz akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr Hoca Efen-
di'den mülâzım olup evvel Vardar Yenicesi'nde Ahmed Bey medresesi sadaka
olunup andan ba‘de'l-azl bu medrese sadaka olunmuşdur. Ehil ve lâyık-ı terak-
kî kimesnedir.
Medrese-i Sarrâclar fî Edirne. Der-tasarruf-ı Mevlânâ Salih. Cihet-i tedrîsi
yirmi beş akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr Hoca Efendi'den mülâzım olup evvel
bu medrese sadaka olunmuşdur.
Medrese-i Beylerbeyi fî Edirne. Der-tasarruf-ı Mevlânâ Ferruh. Cihet-i ted-
rîsi yirmi iki akçe ve üç akçe nezâret zamîmesi ile cem‘an yirmi beş akçedir.
Mevlânâ-yı mezbûr Hoca Efendi'den mülâzım olup evvel bu medrese sadaka
olunmuşdur.
Medrese-i Kadı fî Edirne. Der-tasarruf-ı Mevlânâ Hayreddin. Cihet-i tedrîsi
www.tuba.gov.tr
yirmi akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr merhûm Kara Seydî'nin vefâtından sonra
mülâzım olup evvel bu medrese sadaka olunup ba‘de'l-azl giru bu medrese
sadaka olunmuşdur.
[6a]
Medrese-i Mahmud Paşa fî Hasköy. Der-tasarruf-ı Mevlânâ Muhyiddin. Ci-

het-i tedrîsi yirmi akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr sâbıkâ Kadısker olan Mevlânâ
Nureddin'den mülâzım olup olup evvel bu medrese sadaka olunmuşdur.
Medrese-i Dimetoka der-tasarruf-ı Mevlânâ Ahmed Çelebi ki Mevlânâ Taş-
köprüzâde'nin oğludur. Cihet-i tedrîsi yirmi beş akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr
merhûm Seydi Çelebi'den mülâzım olup evvel bu medrese sadaka olunmuşdur.
Ehil ve lâyık-ı terakkî kimesnedir.
Medrese-i Şehâbeddin Paşa fî Filibe. Der-tasarruf-ı Mevlânâ Ebu Hamid bin
Mevlânâ Şucâ‘. Cihet-i tedrîsi kırk akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr babası okur
iken Zeyrekzâde'ye el öpüp mülâzım olup evvel Edirne'de Eski câmi‘ medresesi
Medrese-i Selçuk Sultân fî Siroz. Der-tasarruf-ı Mevlânâ Ömer Hamid[?].
Cihet-i tedrîsi yirmi akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr merhûm Mevlânâ Şucâ‘'dan
mülâzım olup evvel bu medrese sadaka olunmuşdur.
Mevlânâ-yı mezbûr sâbıka Kadısker olan merhûm Mevlânâ Seydi tâlibu'l-âl-
den[?] Olup mezkûrun vefâtından sonra Edirne'de Mütereddidîn medresesi
sadaka olunup andan ba‘de'l-azl Malkara'da Turhan Bey medresesi sadaka
olunup andan ferâgat idüp bir mikdâr mülâzemet idüp bu medrese sadaka
olunmuşdur.
[6b]
Medrese-i İshak Bey fî Üsküb. Der-tasarruf-ı Mevlânâ Bedreddin. Cihet-i tedrî-

si kırk akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr Müfti Ahmed Paşa'dan mülâzım olup evvel
Edirne'de İbrahim Paşa medresesi sadaka olunup andan ba‘de'l-azl Edirne'de
Beylerbeyi medresesi sadaka olunup andan ba‘de'l-azl İstânbul'da Efdalzâde
medresesi sadaka olunup andan ba‘de'l-azl bu medrese sadaka olunmuşdur.
Medrese-i İsa Bey fî Üsküb. Der-tasarruf-ı Mevlânâ Alaeddin. Cihet-i tedrîsi
otuz akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr Mevlânâ Nureddin'den mülâzım olup evvel
Karraverye medresesi sadaka olunup andan ba‘de'l-azl Edirne'de Beylerbeyi
medresesi sadaka olunup andan yeden bi-yedin bu medrese sadaka olunmuşdur.
www.tuba.gov.tr
sâbıka Kadısker olan Mevlânâ Seydi merhûmun vefâtından sonra mülâzım
olup evvel Ankara'da Kara medrese sadaka olunup ba‘de'l-azl yirmi beş akçe
ile bu medrese sadaka olunup ba‘dehu ber-mûceb-i şart-ı vâkıf kadısı arz-ı hâli
ile beş akçe dahi ziyâde sadaka olunmuşdur.
Medrese-i Musa Bey fî Yenice Vardar. Der-tasarruf-ı Mevlânâ Nureddin. Ci-
het-i tedrîsi yirmi akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr olup evvel bu medrese sadaka
olunmuşdur.
Seydi'den mülâzım olup bu medrese sadaka olunup ba‘de'l-azl giru bu medrese
sadaka olunmuşdur.
Hayli ehil kimesnedir ama Manastır vekâleti olup ve kendüsi fâriğ meşreb
olduğu sebebden ânınla kanâ‘at idüp gayrı yere gitmeğe dahi değil.
[7a]
Medrese-i Mehmed Bey fî İpek. Der-tasarruf-ı Mevlânâ Murad. Cihet-i tedrîsi

yirmi akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr sâbıkâ Kadısker olan merhûm Şah Çele-
bi'nin vefâtından sonra mülâzım olup evvel bu medrese sadaka olunmuşdur.
Medrese-i Fâik Paşa fî Narda. Der-tasarruf-ı Mevlânâ Acem Alaeddin. Ci-
het-i tedrîsi yirmi akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr diyâr-ı Acem'den gelüp evvel
Karaverye medresesi sadaka olunup andan ba‘de'l-azl bu medrese sadaka
olunmuşdur.
Medrese-i Mihaloğlu fî Plevne. Der-tasarruf-ı Mevlânâ Muslihiddin eş-şehîr
bi-Hacı Sunak[?]. Cihet-i tedrîsi yirmi akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr hayli
mevâlîden olup ba‘de ferâgat ve tekâ‘üd idüp Zayrekzâde Kadısker iken
mezkûra İstânbul'da Kirmastı medresesi sadaka olunup andan ba‘de'l-azl Ge-
libolu'da Balabaniye medresesi sadaka olunup andan ba‘de'l-azl bu medrese
sadaka olunmuşdur.
Medrese-i Mehmed Bey fî Karaverye. Der-tasarruf-ı Mevlânâ Abdurrahman
eş-şehîr bi-Devirî-zâde Cihet-i tedrîsi on yedi akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr
Müfti Ahmed Paşa'nın vefâtından sonra mülâzım olup evvel bu medresesi
sadaka olunmuşdur.
[7b]
www.tuba.gov.tr
Defter-i tafsîl-i müderrisîn-i ma‘zûlîn fî vilâyet-i Rumeli. Ma‘zûli-
yetleri zamanlarının tekaddümleri i‘tibârıyle tertîb olundu.
Mevlânâ Hızır Şâh Çelebi ki sâbıkâ Kadısker olan merhûm Hacı Hasan-
zâde'nin oğludur. Mevlânâ-yı mezbûr Müfti Ali Çelebi'den mülâzım olup
ba‘dehu babasıl Hacı Hasanzâde medresesi yevmî otuz akçe ile sadaka olunup
medrese-i mezbûreden fâriğ olmuşdur.
Mevlânâ Abdülalim el-ma‘zûl an medreseti Kadı fî Edirne. Cihet-i tedrîsi yir-
mi akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr merhûm Müeyyidzâde'nin vefâtından sonra
mülâzım olup bu medrese sadaka olunmuşdur.
Mevlânâ Mahmud Çelebi eş-şehîr bi-Yunus-zâde el-fâriğ an-medrese-i Musa
Bey fî Yenice Vardar. Cihet-i tedrîsi yirmi akçe ve iki akçe nezâret zamîmesi ile
cem‘an yirmi iki akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr sâbıkâ Kadısker olan merhûm
Şâh Çelebi'nin tezkirecisi iken medrese-i mezbûre sadaka olunmuşdur.
Mevlânâ Yahya Çelebi eş-şehîr bi-Eminzâde el-ma‘zûl an-medrese-i İbrahim

Paşa fî Kostantıniyye. Cihet-i tedrîsi otuz akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr merhûm
Müfti Ali Çelebi'nin güveyisi olup Sultân Bâyezid Hân medresesinde i‘âdesin-
den mülâzım olup evvel Bursa'da Kasım Paşa medresesi sadaka olunup andan
yeden bi-yedin medrese-i mezbûre sadaka olunmuşdur.
Mevlânâ Pîr Ahmed el-ma‘zûl an-medrese-i Şehâbeddin Paşa fî Filibe. Cihet-i
tedrîsi kırk akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr Müfti Ahmed Paşa'dan mülâzım olup
evvel İstânbul'da Kürkcübaşı medresesi sadaka olunup andan ba‘de'l-azl Ka-
vize medresesi sadaka olunup andan ba‘de'l-azl Kastamonu'da Atabeğ med-
resesi sadaka olunup andan ba‘de'l-azl otuz beş akçe ile medrese-i mezbûre
sadaka olunup ba‘de zamân mezîd-i inâyet olunup beş akçe dahi ziyâde sadaka
olunmuşdur.
[8a]
Mevlânâ Mehmed Çelebi el-fâriğ an-medreseti İbrahim Paşa fî Edirne. Cihet-i

tedrîsi on beş akçe dört akçe nezâret ile cem‘an on dokuz akçedir. Mevlânâ-yı
mezbûr sâbıkâ Kadısker olan Mevlânâ Abdülvasi‘ Çelebi'nin Anadolu kazas-
keri iken tezkirecisi olup medrese-i mezkûre sadaka olunmuşdur.
Mevlânâ Acem Bedreddin eş-şehîr bi-Baba el-ma‘zûl an-medreseti Dimeto-
ka. Cihet-i tedrîsi yirmi beş akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr Seydi Alizâde'den
mülâzım olup evvel İstânbul'da Başcı İbrahim medresesi sadaka olunup andan
ferâgat idüp mülâzemete kalup medrese-i mezbûre sadaka olunmuş.
www.tuba.gov.tr
Mevlânâ Davud el-ma‘zûl an-medreseti Mahmud Paşa fî Hasköy tekarrübü
Edirne. Cihet-i tedrîsi yirmi beş akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr Mevlânâ Hoca
Efendi'den mülâzım olup evvel bu medresesi sadaka olunmuş.
Mevlânâ Hacı Sinan el-ma‘zûl an-medreseti Ali Bey fî Edirne. Cihet-i tedrî-
si otuz akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr Hoca Efendi'nin danişmendi olup anda
Mevlânâ Nureddin'e gelüp andan Hazret-i Hudâvendigâr hizmetkârlarına
hoca olup hazret-i Hudâvendigâr'ın saltanâtları zamânında evvel Edirne
Beylerbeyi medresesi sadaka olunup andan yeden bi-yedin medrese-i mezbûre
sadaka olunmuş.
Mevlânâ Muhyiddin eş-şehîr bi-Ehlice Muhyiddin el-ma‘zûl an-medreseti
Kürkcübaşı fî Kostantıniyye. Cihet-i tedrîsi yirmi akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr
Hacı Hasanzâde oğlu Mehmed Şâh Çelebi'nin Semâniye'de i‘âdesinden mülâ-
zım olup evvel bu medrese sadaka olunmuş.
[8b]
Mevlânâ Lütfullah b. Mevlânâ Şucâ‘ el-ma‘zûl an-medreseti Eski câmi‘ fî Edir-

ne. Cihet-i tedrîsi otuz akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr Kemal Paşazâde Kadısker
iken andan mülâzım olup evvel Edirne'de Sarraclar medresesi sadaka olunup
andan yeden bi-yedin bu medrese sadaka olunmuş.
Mevlânâ Acem Bedreddin el-ma‘zûl an-medreseti Kadı fî Edirne. Cihet-i
tedrîsi yirmi beş akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr merhûm Müfti Ali Çelebi'den
mülâzım olup evvel bu medrese sadaka olunmuş.
Mevlânâ Abdi eş-şehîr bi-Nokta Abdisi el-ma‘zûl an-medreseti Sarraclar fî
Edirne. Cihet-i tedrîsi yirmi beş akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr Hoca Efendi'den
mülâzım olup evvel bu medresesi sadaka olunmuş.
Mevlânâ Abdullah eş-şehîr bi-Hotazzâde[?] el-ma‘zûl an-medreseti İshak Bey
fî Üsküb. Cihet-i tedrîsi kırk akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr Hacı Hasanzâde'den
mülâzım olup evvel Selânik'de merhûm Sultân Murad Hân medresesi sadaka
olunup andan ba‘de'l-azl Üsküb'de İsa Bey medresesi sadaka olunup andan
ba‘de'l-azl bu medrese sadaka olunmuş.
Mevlânâ Hasan Çelebi el-ma‘zûl an-medreseti İsa Bey fî Üsküb. Cihet-i tedrîsi
kırk akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr merhûm Bey Çelebi'den mülâzım olup evvel
Karahisar'da Hisarardı dimekle ma‘rûf medrese sadaka olunup andan ba‘de'l-
www.tuba.gov.tr
azl bu medresesi sadaka olunmuş.
[9a]
Mevlânâ Ahmed Çelebi b. Mevlânâ Samsunîzâde el-ma‘zûl an-medreseti Halebî

fî Edirne. Cihet-i tedrîsi kırk akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr sâbıka Kadısker olan
Mevlânâ Nureddinden mülâzim olup evvel İstânbul'da Murada Paşa medresesi
sadaka olunup andan yeden bi-yedin İstânbul'da Hacı Hasanzâde medresesi sa-
daka olunup andan ba‘de'l-azl otuz beş akçe ile medrese-i Halebî sadaka olunup
andan ba‘de zamân mezîd-i inâyet olunup beş akçe dahi ziyâde ihsân olunmuşdur.
Mevlânâ Şemseddin eş-şehîr Burak Şemseddin el-ma‘zûl an-medreseti Şaha-
beddin Paşa fî Filibe. Cihet-i tedrîsi otuz akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr merhûm
Hacı Hasanzâde'den mülâzım olup evvel Bursa'da Kasım Paşa medresesi
Hayli şuğl itmiş ehil ve lâyık-ı terakkî kimesnedir.

Mevlânâ Sururî el-fâriğ an-medreseti Saruca Paşa fî Gelibolu. Cihet-i tedrîsi
yirmi akçedir. Mevlânâ-yı mezbûr hâliya Rumeli kazaskeri olan bende-i kemî-
ne danişmendlerinden olup Anadolu kazaskerliği ihsân olundukda mülâzım
olup evvel bu medrese sadaka olunmuşdur.
www.tuba.gov.tr
www.tuba.gov.tr
TSMA D. 56041
İstanbul ve Edirne başta olmak üzere Rumeli bölgesi müderris ve kadıları için
düzenlenmiş olan D. 5604, muhtevası bakımından D. 10053 numaralı deftere
benzemekte olup defterin müderrislerle ilgili bölümü D. 10053’ün bir özeti
durumundadır. D. 5604, D. 10053’ün özeti olmakla beraber bazı ilave bilgiler
de ihtiva eder. D. 10053’te tayin tarihleri yer almazken ikinci defter, ilkinde
ihmal edilen tayin tarihlerini de verir. Defterin ilk kısmında müderrislere ilişkin
kayıtlar yer almaktadır. Bu bölüm; “Defter-i Müderrisîn-i Mansûbîn ki Bilâ-
azl Medrese Tasarruf İtdüklerinin Zamânı Üç Yıl ve Dahi Ziyâde Olmuşdur.
Tahrîren fî evâhir-i Evveli’l-cumâdeyn li-sene erba‘ ve selâsîn ve tis‘a-mie”
başlığı ile başlamaktadır. Buradan itibaren 3b numaralı varağa kadar toplam
42 adet müderris kaydı yer almaktadır. 3b numaralı varaktan itibaren kadılık
www.tuba.gov.tr
kayıtları başlamakta olup 5b numaralı varağın sonuna kadar toplamda 50 adet
kadılık kaydı bulunmaktadır. Kadılık kayıtları ise “Defter-i kuzât-ı mansûbîn ki
bilâ-azl kazâ tasarruf eylediklerinin zamânı üç yıl veya dahi ziyâde olmuşdur.
Tahrîren fî evâhir-i Evveli’l-cumâdeyn li-sene erba‘ ve selâsîn ve tis‘a-mie” baş-
lığını taşır. Bu başlıklardan anlaşıldığına göre defterde sadece üç yıl veya daha
uzun süre görev yapan müderris ve kadıların kayıtları yer almaktadır. Çünkü
bu tarihte Rumeli’deki kaza sayısının elliden fazla, 1522 tarihli bir kaynağa
göre1692; hemen hemen aynı tarihli bir başkasına göre ise 1723 tane, olduğu

1
Enver Çakar, “Kanuni Sultan Süleyman Kanun-nâmesine Göre 1522 Yılında Osmanlı İmparator-
2
luğu’nun İdarî Taksimatı”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 1, Elazığ, 2002, s.
268-271.
TSMA, d. 699.
3
bilinmektedir. Bu nedenle defterin tutuluş amacının; bir kaza ya da medresede

uzun süre görev yapan kadı ve müderrislerin kim olduklarının, varsa önceki
görev yerlerinin ve göreve başlama tarihlerinin tespiti olduğu anlaşılmaktadır.
Defterin kayıt amacı bu olunca da müderris ve kadıların görevlerine hangi
tarihte başladıkları ve varsa önceki görevleri ayrıntısı ile kaydedilmiştir.
Rumeli’deki kadıların görev süreleri ve yevmiyelerini ihtiva eden defterde
azledilmeksizin 3 yıl ve daha fazla müddetle medreseye tasarruf eden müder-
rislerin ve üç yıl ve daha fazla kadılık yapmış olanların kayıtlarının yer alması
kadılık süresi ile alakalı resmi bir sürenin henüz yerleşmediğini göstermektedir.
Ancak bu tarihten sonra, XVI. yüzyılın son çeyreğinde tutulmaya başlanan
Rumeli kadıaskerliği tayin ruznamçelerine göre ise; örfî müddet iki senedir.4
Yüzyılın sonunda, 1006/1597-1598 tarihinde, çıkarılan İlmiyye Kanunu’nda
da bu süre 2 sene olarak verilmektedir.5 Aynı dönemde eserini kaleme alan
Gelibolulu Mustafa Âlî ise, daha önce kadıların görev süresinin 3 sene olduğu-
nu; kendi zamanında ise bunun 2 seneye düşürüldüğünü yazmaktadır.6
Öncelikle buradaki kayıtlardan kadıların görev sürelerinin XVI. yüzyılın ikinci
yarısından önce herhangi bir tahdide tabi olmayıp oldukça uzun olduğunu
anlamaktayız. Her ne kadar aynı dönemde bir kazadan ya da müderrislikten
ayrıldıktan sonra İstanbul’da mülazemete devam eden ulemanın kayıtlarını
havi başka defterler olsa da bu dönemde bu kuralın kesin bir şekilde uygulan-
dığını söyleyemeyiz. Defterde, münfasıl olmadan ve İstanbul’daki mülazemete
www.tuba.gov.tr
devam etmeden bir görevden diğerine geçmek “yeden bi-yedin” diye tarif edil-
mektedir. Bu dönemde bir görev için sıra bekleyen aday sayısının az olması,
bir kazadan diğerine hiç ara vermeden geçmenin temel sebebi olmalıdır. Aynı
şekilde aday sayısının azlığı kadıların bir kazada uzun süre görev yapmalarını
sağlamıştır.
Defterde dikkat çeken bir husus; kadıların görevi sona erer ermez hiç ara ver-
meden başka bir kazada göreve başlamasıdır. Normal şartlar altında bir kaza
ya da medresede görevi sona eren birisi bağlı olduğu kadıaskerlik dairesine
giderek bir müddet mülazemet ederdi. XVI. yüzyılın hemen başlarına, II. Ba-
yezid dönemine ait bir mülazemet kaydında Anadolu ve Rumeli kazalarında
Yasemin Beyazıt, Osmanlı İlmiyye Mesleğinde İstihdam (XVI. Yüzyıl), Ankara, TTK, 2014, s. 125.
4
İlmiyye Kanunnamesi, vr. 70a, Ahmed Akgündüz, Osmanlı Kanunnameleri, VIII, s. 633-636 içinde.
5
Gelibolulu Mustafa Âlî, Künhü’l-Ahbâr, C.II, Fatih Sultan Mehmed Devri 1451-1481, Haz. M. Hüdai
6
Şentürk, Ankara, TTK, 2003, s. 75.

görevleri sona erip mülazemete devam eden kadıların isimleri yer almaktadır.7
Ancak elimizdeki deftere baktığımızda bazı kadıların bir kazada görevi sona
erdikten sonra ara vermeden başka bir kazada göreve başladığı anlaşılmakta-
dır. Bu durum, sözlükte “elden ele, doğrudan doğruya, vasıtasız” manalarına
gelen “yeden bi-yedin” kelimesi ile ifade edilmektedir.8 Bu duruma ilişkin en iyi
örnek Galata kadısı Hasan Çelebi’dir. Kendisi hakkında; Galata’ya Ilıca’dan,
Ilıca’ya Filorina’dan, Filorina’ya Çatalca’dan, Çatalca’ya Yenice-i Vardar’dan
“yeden bi-yedin” geçtiği kaydı vardır. Yenice-i Vardar’ın ise 21-29 Rebiülahir
928’de (20-28.03.1522) kendisine tevcih edildiği belirtilmektedir.9 Şu halde
Hasan Çelebi, beş ayrı kazada altı yıldır aralıksız görev yapmaktadır ve bir
kazadan diğerine geçerken bir ara verme durumu söz konusu olmamıştır. Bu
durum, bir görevden ayrıldıktan sonra bağlı olduğu kadıaskerlik dairesinde
mülazemet usulünün, yerleşmediğini göstermektedir.
Deftere göre en yüksek yevmiyeli kaza 170 akçe ile Filibe’dir. Onu 160 akçe
yevmiye ile Üsküb takip eder. Galata ve Sofya 130 akçelik kazalar olup, Ka-
raferye’nin yevmiyesi ise 100 akçedir. Bu beş kazadan başka yevmiyesi 100 ve
üzeri akçe olan yer yoktur. En düşük yevmiyeli kaza ise 10 akçe yevmiye ile
Rinyase’dir. Onu 15 akçelik yevmiye ile Kerş, Külfetler, Limni ve Podgoriçe
kazaları izlemektedir.
www.tuba.gov.tr
TSMA, d. 5605.1, vr. 3b-6b.

7
Ferit Devellioğlu, (2002), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi, s. 1391.
8
TSMA, d. 5604, vr. 3b.

9
www.tuba.gov.tr
METİN
Defter-i Müderrisîn-i Mansûbîn ki Bilâ-azl Medrese Tasarruf İtdük-

lerinin Zamânı Üç Yıl ve Dahi Ziyâde Olmuşdur. Tahrîren fî evâhir-i
Evveli’l-cumâdeyn Sene Erba‘a ve Selasîn ve Tis‘a-mie
[1b]
Medrese-i Ayasofya der-tasarruf-ı Mevlânâ Bedreddîn. Cihet-i tedrîsi seksen

akçedir. Medrese-i mezbûre sadaka olunmuş fî şehr-i Evveli’l-cumâdeyn sene
932. Bundan akdem İstanbul’da merhûm Sultân Bâyezîd Han Medresesi’nde
mutasarrıf olup andan zamân-ı yesîr ma‘zûl olup ve andan esbak yeden bi-ye-
din Semâniyeye mutasarrıf olmuşdur.
www.tuba.gov.tr
Medrese-i Semâniye der-tasarruf-ı Mevlânâ Muslihiddîn eş-şehîr bi-Taşköp-
rü-zâde. Cihet-i tedrîsi yevmî yetmiş akçe ve on iki müd buğday ve on iki müd
arpadır. Medrese-i mezbûre sadaka olunmuş fî evâhir-i Muharrem sene 927.
Bundan evvel Sultân Medresesi’n ve andan evvel girü Semâniye yeden bi-ye-
din mutasarrıf olmuşdur.
Medrese-i Semâniye der-tasarruf-ı Mevlânâ Mehmed Çelebi bin Pîrî Paşa.
Cihet-i tedrîsi hâliyâ altmış akçedir. Medrese-i mezbûre sadaka olunmuş fî
evâil-i Cumâdi’l-âhir sene 927. İstanbul’da Mustafa Paşa Medresesi’nde yeden
bi-yedin gelmişdir.
Medrese-i Semâniye der-tasarruf-ı Mevlânâ Bâyezîd. Cihet-i tedrîsi elli akçe-
dir. Medrese-i mezbûre sadaka olunmuş fî evâhir-i Âhiri’l-cumâdeyn sene 928.
Bundan akdem Üç Şerefelü kurbunda olan Eski Medrese ve Çelebi Medrese-
si’n yeden bi-yedin mutasarrıf olmuşdur.
Medrese-i Semâniye der-tasarruf-ı Mevlânâ Hasan Çelebi eş-şehîr Başcı-zâde.

Cihet-i tedrîsi hâliyâ altmış akçedir. Medrese-i mezbûre sadaka olunmuş fî evâ-
hir-i Safer sene 930. Bundan akdem Üç Şerefelü kurbunda olan Yeni Medrese
ve Bursa’da Manastır Medresesi’n yeden bi-yedin mutasarrıf olmuşdur.
Medrese-i Semâniye der-tasarruf-ı Mevlânâ Acem Hâfız. Cihet-i tedrîsi elli
akçedir. Medrese-i mezbûre sadaka olunmuş fî evâsıt-ı Ramazân sene 930.
Medrese-i Semâniye der-tasarruf-ı Mevlânâ Mehmed Çelebi ki merhûm Müftî
Ali Çelebi’nin oğludur. Cihet-i tedrîsi seksen akçe ve on iki müd buğday ve
on iki müd arpadır. Medrese-i mezbûre sadaka olunmuş fî evâsıt-ı Evveli’l-re-
bî‘ayn sene 933. Mezkûra medrese Edirne kazâsından ma‘zûl iken virilüb
kadîm olmayub lâkin sâir Semâniye müderrileri ile bile zikr olunmak münâsib
olup kayd olundu.
Medrese-i Semâniye der-tasarruf-ı Mevlânâ Abüllatîf Çelebi. Cihet-i tedrîsi
elli akçedir. Medrese-i mezbûre sadaka olunmuş fî evâsıt-ı Âhiri’l-cumâdeyn
sene 933. Bundan akdem Manisa Medresesi’n ve Kalender-hâne Medresesi’n
ve hattâ Ebâ Eyyûb el-Ensârî Medresesi’n ve İstanbul’da İbrahim Paşa Med-
resesi’n ve Mahmûd Paşa Medresesi’n ve Edirne Eski Medrese yeden-biyedin
mutasarrıf olmuşdur.
[2a]
Medrese-i Semâniye der-tasarruf-ı Mevlânâ Hoca Çelebi. Medrese-i mezbûre
www.tuba.gov.tr
sadaka olunmuş fî evâsıt-ı Safer sene 934. Bundan akdem Bursa’da Sultân
Medresesi’n Gegüvize’de Mustafa Paşa Medresesi’n ve İstanbul’da Mahmûd
Paşa Medresesi’n Dâvud Paşa Medresesi’n yeden bi-yedin mutasarrıf olmuş-
dur.
Medrese-i Ebâ Eyyûb el-Ensârî der-tasarruf-ı Mevlânâ Şemseddîn. Cihet-i ted-
rîsi elli akçedir. Medrese-i mezbûre sadaka olunmuş fî evâsıt-ı Evveli’l-cumâ-
deyn sene 927.
Medrese-i Mustafa Paşa fî Kostantiniyye der-tasarruf-ı Mevlânâ Pîr Mehmed
Çelebi ki sâbıkâ kâdîasker olan merhûm Fenarî-zâde Ali Çelebi’nin oğlu ve
hâliyâ Rumili kâdîaskeri olan bendenin birâderidir. Cihet-i tedrîsi hâliyâ elli
akçedir. Medrese-i mezbûre sadaka olunmuş fî evâil-i Cumâdi’l-âhir sene 927.
Medrese-i Ali Paşa fî Kostantiniyye der-tasarruf-ı Mevlânâ Süleymân. Cihet-i
tedrîsi hâliyâ elli akçedir. Medrese-i mezbûre sadaka olunmuş fî evâsıt-ı Cumâ-
di’l-âhir sene 927.
Medrese-i Dâvud Paşa fî Kostantiniyye der-tasarruf-ı Yegân-zâde Mevlânâ

Muhyiddîn. Cihet-i tedrîsi kırk akçedir. Anda Kalender-hâne’den yeden bi-ye-
din gelüb Kalender-hâne’ye Murâd Paşa’dan yeden bi-yedin gelmişdir. Murâd
Paşa Medresesi sadaka olunmuş fî evâhir-i Şevvâl sene 930.
Medrese-i Mahmûd Paşa fî Kostantiniyye der-tasarruf-ı Mevânâ Ebûlleys.
Cihet-i tedrîsi kırk akçedir. Anda Hacı Hasan Oğlu Medresesi’nden yeden
bi-yedin gelmişdir. Hacı Hasan Oğlu Medresesi sadaka olunmuş fî evâhir-i
Zî’l-ka‘de sene 929.
Medrese-i İbrahim Paşa fî Kostantiniyye der-tasarruf-ı Mevlânâ Abdullah.
Cihet-i tedrîsi otuz akçedir. Medrese-i mezbûre sadaka olundu fî evâsıt-ı Evve-
li’l-rebî‘ayn sene 930.
Medrese-i Hoca Hayreddîn der-tasarruf-ı Mevlânâ Hayreddîn. Cihet-i tedrîsi
yirmi akçe ve beş akçe tevliyet zamîmesi ile yirmi beş akçedir. Medrese-i mez-
bûre sadaka olundu fî evâsıt-ı Evveli’l-cumâdeyn sene 930.
Medrese-i Kürkcü-başı fî Kostantiniyye der-tasarruf-ı Mevlânâ Nûreddîn.
Cihet-i tedrîsi yirmi akçedir. Medrese-i mezbûre sadaka olundu fî evâhir-i Zî’l-
ka‘de sene 930.
Medrese-i Başcı İbrahim fî Kostantiniyye der-tasarruf-ı Mevlânâ Şeref. Cihet-i
tedrîsi yirmi adınadır. Ammâ vakfı harâb olup şey-i kalîl hâsıl olur derler. Med-
rese-i mezbûre sadaka olunmuş fî evâsıt-ı Âhiri’l-cumâdeyn sene 928.
www.tuba.gov.tr
Buk‘a-i Kübrâ-yı Mevlânâ Kirmasti fî Kostantiniyye der-tasarruf-ı Mevlânâ
Abdülazîz. Cihet-i tedrîsi beş akçe ve cihet-i nezâret dört akçedir. Buka‘-i mez-
bûre sadaka olundu fî evâhir-i Safer sene 930.
[2b]
Buk‘a-i Suğrâ-yı Mevlânâ Kirmasti fî Kostantiniyye der-tasarruf-ı Mevlânâ

Şemseddîn. Cihet-i tedrîsi dört akçe ve cihet-i imâme üç akçedir. Buka‘-i mez-
bûre sadaka olundu fî evâil-i Evveli’l-rebî‘ayn sene 930.
Medrese-i Kâsım Paşa fî kasaba-i Ebâ Eyyûb el-Ensârî der-tasarruf-ı Mevlânâ
Arab Çelebi. Cihet-i tedrîsi yirmi akçedir. Medrese-i mezbûre sadaka olunmuş
fî evâil-i Muharrem sene 930.
Medrese-i Ahmed Paşa fî Çorlu der-tasarruf-ı Mevlânâ Seydî. Cihet-i tedrîsi
elli akçedir. Medrese-i mezbûre sadaka olundu fî evâsıt-ı Âhiri’l-cumâdeyn
sene 930. Bursa’da Yıldırım Han Medresesi’nden yeden bi-yedin gelmişdir.
Medrese-i Sultân Bâyezîd Han fî Edirne der-tasarruf-ı Muhyiddîn eş-şehîr

bi-Hatîb Kâsım-zâde. Cihet-i tedrîsi seksen akçedir. Bunların târîhi bendenin
rûznâmesinde yazılmaz. Ammâ tahmînen medrese-i mezbûre mezkûre sadaka
olunmuşdur fî Evveli’l-cumâdeyn sene 932. Bundan akdem Ayasofya Medre-
sesi’n ve Semâniye yeden bi-yedin mutasarrıf olmuşdur.
Eski Medrese ki Edirne’de Üç Şerefelü Câmi‘ kurbundadır der-tasarruf-ı Mev-
lânâ Mahmûd Çelebi. Cihet-i tedrîsi elli akçedir. Medrese-i mezbûre sadaka
olunmuş fî evâhir-i Rebî‘ü’l-âhir sene 929.
Yeni Medrese ki Edirne’de Üç Şerefelü Câmi‘ kurbundadır der-tasarruf-ı Mev-
lânâ Muhyiddîn eş-şehîr bi-Çivi-zâde. Cihet-i tedrîsi elli akçedir. Medrese-i
mezbûre sadaka olunmuş fî evâil-i Âhiri’l-cumâdeyn sene 931. Bundan akdem
İstanbul’da Mahmûd Paşa Medresesin yeden bi-yedin mutasarrıf olmuşdur.
Medrese-i Dârü’l-hadîs fî Edirne der-tasarruf-ı Mevlânâ İshak Çelebi. Bunla-
rın târîhi bendenin rûznâmesinde yazılmaz. Ammâ tahmînen medrese-i mez-
bûre sadaka olunmuşdur fî şehr-i Evveli’l-cumâdeyn sene 933. Bundan akdem
İznik’de Orhan Medresesi’n yeden bi-yedin mutasarrıf olmuşdur.
Medrese-i Ali Bey fî Edirne der-tasarruf-ı Mevlânâ Sinân. Cihet-i tedrîsi otuz
akçedir. Medrese-i mezbûre sadaka olundu fî evâil-i Zî’l-ka‘de sene 930.
Medrese-i Şâh Melik fî Edirne der-tasarruf-ı Mevânâ Nûreddîn. Cihet-i tedrîsi
otuz akçedir. Medrese-i mezbûre sadaka olundu fî evâsıt-ı Ramazân sene 930.
www.tuba.gov.tr
Medrese-i İsa Bey fî Üsküb der-tasarruf-ı Mevlânâ Alaaddîn. Cihet-i tedrîsi
otuz akçedir. Anda Edirne’de Beylerbeyi Medresesi’nden yeden bi-yedin var-
mışdır. Beylerbeyi sadaka olundu fî evâil-i Âhiri’l-cumâdeyn sene 930.
Medrese-i Ahmed fî Yenice-i Vardar fî der-tasarruf-ı Mevlânâ Şemseddîn.
Cihet-i tedrîsi otuz akçedir. Medrese-i mezbûre sadaka olundu fî evâhir-i Zî’l-
ka‘de sene 930.
[3a]
Medrese-i Mûsâ Bey fî Yenice-i Vardar der-tasarruf-ı Mevlânâ Nûreddîn.

Cihet-i tedrîsi yirmi akçedir. Medrese-i mezbûre sadaka olundu fî evâil-i Ra-
mazân sene 930.
Medrese-i İshak Çelebi fî Manastır der-tasarruf-ı Mevlânâ Abdülkerîm. Cihet-i
tedrîsi yirmi akçedir. Medrese-i mezbûre mutasarrıf olup ma‘zûl oldukdan
sonra girü medrese-i mezbûre mukarrer kılındı fî evâsıt-ı Ramazân sene 930.
Medrese-i Mehmed Bey fî İpek der-tasarruf-ı Mevlânâ Murâd. Cihet-i tedrîsi

yirmi akçedir. Hâliyâ iki akçe nezâret zamîme olundu. Medrese-i mezbûre
sadaka olundu fî evâhir-i Âhiri’l-cumâdeyn sene 930.
Medrese-i Mihal Oğlu fî Pilevne der-tasarruf-ı Mevlânâ Muslihiddîn eş-şehîr
bi-Hacı Sokan. Cihet-i tedrîsi yirmi akçedir. Medrese-i mezbûre sadaka olun-
du fî evâhir-i Safer sene 930.
Medrese-i Mahmûd Bey fî Karaverye der-tasarruf-ı Mevlânâ Abdurrahman.
Cihet-i tedrîsi on yedi akçedir. Medrese-i mezbûre sadaka olundu fî evâsıt-ı
Âhirü’l-rebî‘ayn sene 930.
Medrese-i Sultân Mehmed fî Kefe der-tasarruf-ı Mevlânâ Muharrem. Medre-
se-i mezbûre sadaka olundu fî evâhir-i Zî’l-ka‘de sene 930.
Medrese-i Mercân Ağa fî Kefe der-tasarruf-ı Mevlânâ Şemseddîn. Cihet-i
tedrîsi on akçedir. Medrese-i mezbûre sadaka olundu fî evâsıt-ı Ramazân sene
930.
Medrese-i Hâtûn fî Kefe der-tasarruf-ı Mevlânâ Receb. Medrese-i mezbûre
sadaka olundu fî evâhir-i Ramazân sene 930.
Medrese-i Kâsım Paşa fî Kefe der-tasarruf-ı Mevlânâ Sinân. Medrese-i mez-
bûre sadaka olundu fî evâhir-i şehr-i Ramazân sene 930.
Medrese-i Turhan Bey fî Yenişehir der-tasarruf-ı Mevlânâ Sinan. Medrese-i
www.tuba.gov.tr
mezbûre sadaka olunmuş fî evâhir-i Ramazân sene 930.
Medrese-i Vize der-tasarruf-ı Mevlânâ Muhyiddîn. Cihet-i tedrîsi on beş akçe-
dir. Mezbûre sadaka olunmuş fî evâsıt-ı Şevvâl sene 930.
Medrese-i Bülecüklü Kâdî fî Sofya der-tasarruf-ı Mevlânâ Muslihiddîn. Med-
rese-i mezbûre sadaka olundu fî evâsıt-ı Şevvâl sene 930.
Cem‘an Müderrisîn Nefer: 42
[3b]
Defter-i Kuzât-ı Mansûbîn ki Bilâ-azl Kazâ Tasarruf Eylediklerinin

Zamânı Üç Yıl veya Dahi Ziyâde Olmuşdur
Tahrîren fî Evâhir-i Evveli’l-cemâzeyn li-sene erba‘ ve selâsîn ve
tis‘a-mie
Kazâ-yı Galata der-tasarruf-ı Mevlânâ Hasan Çelebi 130 akçe yazar Ilıca’dan
yeden bi-yedin gelmişdir. Anda Filorina’dan yeden bi-yedin gelmişdir. Filori-
na’ya Çatalca’dan yeden bi-yedin gelmişdir. Çatalca’ya Yenice-i Vardar’dan
yeden bi-yedin gelmişdir. Yenice-i Vardar sadaka olunmuş fî evâhir-i Âhi-
rü’r-rebiayn sene 928.
Kazâ-yı Havâss-ı Kostantiniyye der-tasarruf-ı Mevlânâ Pîrî 70 akçe yazar.
Anda kazâ-yı Kili’den yeden bi-yedin gelmişdir. Kazâ-yı Kili sadaka olunmuş
fî evâhir-i Evveli’r-rebiayn sene 928.
Kazâ-yı Havâss-ı Marmara der-tasarruf-ı Mevlânâ Hacı 20 akçe yazar.
Mezkûra sadaka olunmuş fî evâil-i Ramazân sene 929.
Kazâ-yı Limni der-tasarruf-ı Mevlânâ Taceddin 15 akçe yazar. Mezbûra sada-
ka olunmuş fî evâsıt-ı Ramazân sene 929
Kazâ-yı İpsala der-tasarruf-ı Mevlânâ Sinan 20 akçe yazar. Mezbûra sadaka
olundu fî evâhir-i Âhiri’r-rebiayn sene 931.
Kazâ-yı Keşan der-tasarruf-ı Mevlânâ Muhyiddin 20 akçe yazar. Mezbûra
sadaka olundu fî evâil-i Evveli’l-cumâdeyn sene 930.
Kazâ-yı Pravadi der-tasarruf-ı Mevlânâ Muhyiddin El-Yegânî 40 akçe yazar.
Mezbûra sadak olundu fî evâhir-i Ramazân sene 930.
Kazâ-yı Külfetler der-tasarruf-ı Mevlânâ Dede 15 akçe yazar. Mezbûra sadaka
olunmuşdur fî evâsıt-ı Şa‘bân sene 929.
www.tuba.gov.tr
Kazâ-yı Aydos der-tasarruf-ı Mevlânâ Ahmed Çelebi 30 akçe yazar. Mezbûra
sadaka olundu fî evâhir-i Zilkade sene 930.
[4a]
Kazâ-yı Karinabad der-tasarruf-ı Mevlânâ Muslihiddin 25 akçe yazar. Anda
Zağra Yenicesi’nden yeden bi-yedingelmişdir. Ol sadaka olundu fî evâsıt-ı Ra-
mazân sene 930.
Kazâ-yı Ahyolu der-tasarruf-ı Mevlânâ Hüsam 40 akçe yazar. Kazâ-yı mez-
bûra Akçakızanlık’dan yeden bi-yedingelmişdir. Anda Kırçova’dan yeden
bi-yedingelmişdir. Kırçova sadaka olundu fî evâsıt-ı Âhiri’l-rebieyn sene 930.
Kazâ-yı Kili der-tasarruf-ı Mevlânâ Şemseddin 40 akçe yazar. Mezbûra sada-
ka olundu fî evâsıt-ı şehr-i Safer sene 931.
Kazâ-yı Drama der-tasarruf-ı Mevlânâ Şemseddin 30 akçe yazar. Mezbûra
sadaka olunmuş fî evâil-i Ramazân sene 929.
Kazâ-yı Zihne der-tasarruf-ı Mevlânâ Ömer ve 40 akçe yazar. Anda Mizist-

re’den yeden bi-yedingelmişdir. Ol sadaka olundu fî evâsıt-ı Zilkade sene 930.
Kazâ-yı Üsküb maa nevâhihî der-tasarruf-ı Mevlânâ Derviş Çelebi 160 akçe
yazar. Anda Selanik’den yeden bi-yedingelmişdir. Selanik sadaka olundu fî
evâil-i Âhiri’l-rebieyn sene 930.
Kazâ-yı Karaverye der-tasarruf-ı Mevlânâ Mahmud Çelebi 100 akçe yazar.
Anda Filorina’dan yeden bi-yedingelmişdir. Filorina’ya Çatalca’dan yeden
bi-yedingelmişdir. Çatalca’ya Manastır’dan yeden bi-yedingelmişdir. Manas-
tır’a Novaberde’den yeden bi-yedingelmişdir. Novaberde sadaka olundu fî
evâhir-i Zilkade sene 930.
Kazâ-yı Hurpişte der-tasarruf-ı Mevlânâ Şeyh Mehmed 30 akçe yazar. Mez-
bûra sadaka olunmuş fî evâsıt-ı Şa‘bân sene 929.
Kazâ-yı Görice der-tasarruf-ı Mevlânâ Hayreddin 35 akçe yazar. Mezbûra
sadaka olundu fî evâsıt-ı Evveli’l-cemâzeyn sene 930.
Kazâ-yı Filibe der-tasarruf-ı Mevlânâ Mâlî Çelebi 170 akçe yazar. Anda Ge-
libolu’dan yeden bi-yedingelmişdir. Gelibolu kazâsı sadaka olunmuş fî evâhir-i
Zilkade sene 928.
Kazâ-yı Sofya der-tasarruf-ı Mevlânâ Abdi Çelebi 130 akçe yazar. Mezbûra
sadaka olundu fî evâil-i Zilkade sene 930.
[4b]
www.tuba.gov.tr
Kazâ-yı Berkofça der-tasarruf-ı Mevlânâ Uzun Ahmed 20 akçe yazar. Mezbû-
ra sadaka olundu fî evâil-i Evveli’l-rebieyn sene 930.
Kazâ-yı Hasköy der-tasarruf-ı Mevlânâ Mehdi 40 akçe yazar. Mezbûra sadaka
olundu fî evâil-i Şa‘bân sene 930.
Kazâ-yı Çernovi der-tasarruf-ı Mevlânâ Şemseddin 40 akçe yazar. Mezbûra
sadaka olundu fî evâil-i Evveli’l-cemadeyn sene 930.
Kazâ-yı Foça der-tasarruf-ı Davud Çelebi 50 akçe yazar. Kazâ-yı Nertova’dan
yeden bi-yedingelmişdir. Nertova sadaka olundu fî evâhir-i Zilkade sene 930.
Kazâ-yı Nertova der-tasarruf-ı Mevlânâ Kasım 50 akçe yazar. Mezbûra sada-
ka olundu fî evâsıt-ı Âhiri’l-cumâdeyn sene 930.
Kazâ-yı Vulçitrin der-tasarruf-ı Mevlânâ Bedreddin 60 akçe yazar. Srebreni-
çe’den yeden bi-yedingelmişdir. Anda Vişegrad’dan yeden bi-yedingelmişdir ve
Vişegrad sadaka olundu fî evâsıt-ı Şevvâl sene 927.
Kazâ-yı Ustrumca der-tasarruf-ı Mevlânâ Hacı Bayram 50 akçe yazar. Mez-

bûra sadaka olundu fî evâsıt-ı Safer sene 931.
Kazâ-yı İvranya der-tasarruf-ı Mevlânâ Alaaddin 30 akçe yazar. Karina-
bad’dan yeden bi-yedingelmişdir. Karinabad sadaka olundu fî evâsıt-ı Şevvâl
sene 930.
Kazâ-yı Havâss-ı Prizrin der-tasarruf-ı Mevlânâ Muhyiddin 25 akçe yazar.
Mezbûra sadaka olundu fî evâsıt-ı Evveli’l-rebieyn sene 930.
Kazâ-yı İskenderiye der-tasarruf-ı Mevlânâ Muhyiddin 30 akçe yazar. Çor-
lu’dan yeden bi-yedingelmişdir. Çorlu sadaka olunmuş fî evâil-i Zilhicce sene
929.
Kazâ-yı Podgoriçe der-tasarruf-ı Mevlânâ Abdi 15 akçe yazar. Mezbûra sada-
ka olundu fî evâhir-i Âhiri’l-cumâdeyn sene 930.
[5a]
Kazâ-yı Avlonya der-tasarruf-ı Mevlânâ Fazlullah 50 akçe yazar. Arnavudbelg-

radı’ndan yeden bi-yedingelmişdir. Arnavudbelgradı’na İskenderiye’den yeden
bi-yedingelmişdir. İskenderiye sadaka olunmuş fî evâhir-i Receb sene 929.
Kazâ-yı Arnavudbelgradı der-tasarruf-ı Mevlânâ Alaaddin 70 akçe yazar.
Vardar Yenicesi’nden yeden bi-yedingelmişdir. Vardar Yenicesi sadaka olundu
fî evâil-i Şa‘bân sene 930.
www.tuba.gov.tr
Kazâ-yı Ergirükasrı der-tasarruf-ı Mevlânâ Muslihiddin 30 akçe yazar. Mez-
bûra sadaka olunmuş fî evâhir-i Şa‘bân sene 929.
Kazâ-yı Delvine der-tasarruf-ı Mevlânâ Arab Çelebi 25 akçe yazar. Mezbûra
sadaka olundu fî evâil-i Âhiri’l-cumâdeyn sene 930.
Kazâ-yı Depedelen der-tasarruf-ı Mevlânâ Alaaddin 20 akçe yazar. Mezbûra
Kazâ-yı Narda der-tasarruf-ı Mevlânâ Bedreddin 50 akçe yazar. Mezbûra
sadaka olundu fî evâil-i Receb sene 930.
Kazâ-yı Rinyase der-tasarruf-ı Mevlânâ Kara Musa 10 akçe yazar. Mezbûra
Kazâ-yı Krenye der-tasarruf-ı Mevlânâ Lütfi 20 akçe yazar. Pınarhisar’dan
yeden bi-yedingelmişdir. Pınarhisar sadaka olundu fî gurre-i Zilhicce sene 929.
Kazâ-yı Fenar der-tasarruf-ı Mevlânâ Hüsam 40 akçe yazar. Mezbûra sadaka

olunmuş fî evâil-i Safer sene 929.
Kazâ-yı Eğriboz der-tasarruf-ı Mevlânâ Ebubekir Çelebi 45 akçe yazar. Mez-
bûra sadaka olundu fî evâhir-i Safer sene 930.
Kazâ-yı İstife der-tasarruf-ı Mevlânâ Muhyiddin Eş-şehîr bi-Arab Siyâh 35
akçe yazar. Livadya’dan yeden bi-yedingelmişdir. Livadya sadaka olundu fî
evâil-i Âhiri’l-rebieyn sene 930.
[5b]
Kazâ-yı Gördös der-tasarruf-ı Mevlânâ Taceddin 25 akçe yazar. Mezbûra

sadaka olundu fî evâhir-i Evveli’l-rebieyn sene 930.
Kazâ-yı Kalavrita der-tasarruf-ı Mevlânâ Abdülkerim ki Baklacı-zâde dimekle
ma‘rûfdur. 60 akçe yazar. Balyabadra’dan yeden bi-yedingelmişdir. Balyabad-
ra sadaka olunmuş fî evâhir-i Şa‘bân sene 929.
Kazâ-yı Kalamete der-tasarruf-ı Mevlânâ Muhyiddin 30 akçe yazar. Mezbûra
sadaka olundu fî evâil-i Şa‘bân sene 930.
Kazâ-yı Arhoz der-tasarruf-ı Mevlânâ Abdülkerim 40 akçe yazar. Mezbûra
sadaka olundu fî evâhir-i Zilkade sene 930.
Kazâ-yı Moton der-tasarruf-ı Mevlânâ Mehmed Çelebi bin İştib-zâde 35 akçe
yazar. Kazâ-yı Pirvenik’den yeden bi-yedingelmişdir. Pirvenik sadaka olunmuş
www.tuba.gov.tr
fî evâil-i Ramazân sene 929.
Kazâ-yı Taman der-tasarruf-ı Mevlânâ Hasan 40 akçe yazar. Mezbûra sadaka
olundu fî evâsıt-ı Evveli’l-cumâdeyn sene 930.
Kazâ-yı Azak der-tasarruf-ı Mevlânâ Hüsam 30 akçe yazar. Mezbûra sadaka
olunmuş fî evâsıt-ı Receb sene 929.
Kazâ-yı Kerş der-tasarruf-ı Mevlânâ Hasan 15 akçe yazar. Mezbûra sadaka
olundu fî evâhir-i Zilkade sene 930.
Cem‘an kuzât nefer 50.
www.tuba.gov.tr
TSMA D. 5832.11
Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi’nde D. 5832.1 numaralı defter 1572 yılı civa-
rında yazılan ve mevali kariyerine girmiş olan ulemanın atama ve terfileriyle
ilgili teamülleri göstermeyi hedefleyen bir rapor olarak düzenlenmiştir. Defter
mevali kariyerindeki basamakları teşkil eden şeyhülislamlık (fetva), kadıasker-
likler, büyük kadılıklar, bazı büyük şehirlerin müftülükleri ve yüksek dereceli
müderrisliklerin bir listesini içermektedir. Ayrıca bu pozisyonlardan her birine
1551’den 1572’ye atanmış âlimlerin isimlerini atanma tarihleri ve -çoğu du-
rumda- bir önceki ve bir sonraki pozisyonu ile birlikte vermiştir.2
T.C. Başbakanlık Arşivi tarafından araştırmacıların hizmetine sunulduğu şekliyle
defter yedi fotoğraftan oluşmaktadır. İlk ve son fotoğraf tek sayfayı diğer fotoğ-
www.tuba.gov.tr
raflar iki sayfayı içermektedir. Sayfaların sırası muhtemelen dağıldıktan sonra bir
araya getirilirken karışmış olmalıdır. Bu sebeple bazı fotoğraflarda birbirini takip
etmeyen sayfalar bulunmaktadır. Defterdeki karinelerin (sayfaların uçlarının
bitişik olmaması gibi) ve mevali kariyeri ile ilgili birincil ve ikincil kaynaklardan
sahip olduğumuz bilgi yardımı ile defterin sayfalarını yeniden düzenledik; iki
sayfa içeren fotoğrafları ikiye bölerek on iki sayfalık bir metin oluşturduk.
Metin talik kırması hattı ile oldukça okunaklı bir şekilde yazılmıştır. Defterde
bazı küçük karalamalar ve muhtemelen rutubet sebebiyle oluşmuş fiziksel
tahribatlar olmuş olsa da bu problemler genel olarak defterin okunmasını zor-
laştıracak boyutta değildir.
Bu defter Abdurrahman Atçıl tarafından hazırlanmıştır.

1
Defterde şeyhülislamlık pozisyonuna gelenlerin listesi kapsamı itibarıyle bir istisna teşkil etmektedir.
2
1503 tarihinde şeyhülislam olan Ali Cemali’den (ö. 1526) başlayarak Ebussuud Efendi’ye (ö. 1574)
kadar tüm şeyhülislamların isimleri verilmektedir.
Defterin herhangi bir yerinde düzenleme tarihi ile ilgili bir kayıt yoktur. Bu
durumda defterin içerisinde âlimlerin atama ve azilleri ile ilgili verilen tarihler
defterin tarihini tespit için bir ipucu olabilir. Şeyhülislamların listesi hariç ol-
mak üzere elimizdeki defterde yer alan en erken tarihli atama Ekim 1551’de
(Şevvâl 958) ve en geç tarihli atama Şubat-Mart 1572’de (Şevvâl 979) gerçek-
leşmiştir. Aşağıda tartışılacağı üzere defter, yazarın kendi zamanından tarihsel
olarak geriye doğru bakarak çıkardığı bir rapordur. Bu durumda defterin 1572
yılı içerisinde veya biraz sonrasında oluşturulduğunu düşünebiliriz.
Defterin beşinci sayfasında III. Murad’ın (1574-1595) tahta çıkışını kutlama
maksadıyla yazılmış bir şiir yer almaktadır:
Saltanat tacını giydi başına
İtdi Hak Sultan Murad’ı ber-murad
Göricek Şems didi tarihini
Padişahım devletin olsun mezid
Sene 982
Bu şiirin içeriği ve sonundaki kayıt onun 1574 (982) yılında yazıldığını göster-
mektedir. Fakat defterde bu şiir farklı bir yazı tipiyle ve muhtemelen farklı bir
kalem ile yazılmıştır. Dolayısıyla bu şiirin sonradan deftere eklendiğini düşün-
mek mümkündür.
Ekte tıpkıbasım ve transliterasyonunu verdiğimiz D.5832.1 numaralı defterin
kendi türünün bilinen ilk örneği olduğunu söyleyebiliriz. Bundan önce Osman-
www.tuba.gov.tr
lı bürokrasisinin muayyen bir yılda yönetime bağlı ulemanın genel durumunu
tespit amacıyla düzenlenmiş defterler,3 belli bir grup veya belli özelliklere sa-
hip ulemanın listesini içeren defterler,4 veya günbegün verilen mülazemetlerin
ve atamaların kayıtlarını içeren ruznamçe türü defterler ürettiğini biliyoruz.5
Elimizdeki defter daha önceki örneklerden farklıdır. Bu defter ele alınan po-
Bir örnek için bkz. Ercan Alan, “Yeni Bir Belgeye Göre XVI. Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı Mülâ-
3
zemet Sistemi,” Osmanlı Araştırmaları 49 (2017): 89-124.

Örnek olarak bkz. Turan Gökçe, “Anadolu Vilâyeti’ne Dâir 919 (1513) Tarihli Bir Kadı Defteri,”
4
Tarih İncelemeleri Dergisi 9 (1994): 215–59; Turan Gökçe, “934 (1528) Tarihli Bir Deftere Göre Ana-
dolu Vilâyeti Medreseleri ve Müderrisleri”, Tarih İncelemeleri Dergisi 11, (1996): 163-177. Ayrıca bkz.
bu ciltte yayınlanan Abdurrahman Atçıl, “TSMA D. 8823.1.”
Nedim Ceylan, “951-959 (1544-1556) Tarihli Rumeli Kadıaskeri Ruznâmesi” (bitirme tezi, İstan-
5
bul Üniversitesi, 1980). XVI. yüzyılda rumeli kazaskerliğinde tutulan ruznameler ile ilgili olarak
ayrıca bkz. Yasemin Beyazıt, Osmanlı İlmiyye Mesleğinde İstihdam (XVI. Yüzyıl) (Ankara: Türk Tarih
Kurumu, 2014), 17-26.
zisyonların mevcut ve önceki görevlileri hakkında eksiksiz bilgi içeren (veya

vermeyi hedefleyen) bir çalışma değildir. Azil ve atamaların günbegün kaydı-
nın tutulduğu bir defter de değildir. Öyle gözüküyor ki bu defteri düzenleyen
görevli 1570’lerde halen gelişmekte ve değişmekte olan mevali kariyerinin bir
şemasını ortaya koymak istemiştir.
Osmanlı bürokrasisinde görev yapan ulema temel olarak kariyerde başarı
beklentisi, gelir ve prestij gibi kriterlerle belirlenmiş iki gruba ayrılmaktadır: (1)
kasabat kadıları, (2) mevali. Prensip olarak birinci gruptaki âlimler devlet göre-
vine kabul edildikten hemen sonra kadılığa başlamaktaydılar. Bunların gelirleri
müderrislik ile kariyere başlayanlara göre nispeten daha yüksek olmaktaydı.
Bu sebepten bazı durumlarda müderrislik ile kariyere başlayıp çok ilerlemeden
kadılığa dönenler olmaktaydı. Bu gruptaki âlimler bir kadılıktan sonra başka
bir kadılığa atanarak kariyerlerini tamamlamaktaydılar. Yüksek prestijli sayı-
labilecek pozisyonlara ulaşsalar da İstanbul, Bursa, Edirne, Kahire, Şam gibi
şehirlerin kadılıklarına, kadıaskerliklere ve şeyhülislamlığa yükselme şansını
kaybediyorlardı. Diğer taraftan ikinci gruba dahil olan âlimler kariyerlerine
müderrislik ile başlamaktaydılar. Az gelirli bu pozisyonlarda sebat edip elit
müderrisliklere (40 akçe seviyesi üstü) ve daha sonra yukarıda zikredilen büyük
şehirlerin kadılıklarına, kadıaskerliklere ve şeyhülislamlığa yükselme şansına
sahip oluyorlardı. İkinci gruptakiler kariyerlerinin başında birinci gruba nispe-
ten az, kariyerlerinin sonunda ise nispeten daha çok kazanmaktaydılar. Ayrıca
ikinci gruptakiler mülazemet verme yoluyla kimlerin ulema bürokrasisine dahil
www.tuba.gov.tr
olacağına karar verme hakkına da sahip olmaktaydılar.6
Bu iki grup arasındaki ayrım XV. yüzyılın ikinci yarısına kadar geri götürüle-
bilirse de birinden diğerine geçişin hemen hemen imkansız olması anlamında
kesinleşmesi 1540’lardan sonra olmuş gözükmektedir. Bu ayrımın netleşmesi
ile alakalı olarak kasabat kadılarının ve mevali seviyesinde olmayan (40 akçe
seviyesi ve aşağısı) müderrislerin atamalarını kazaskerler yönetip ruznamçe
defterlerinde kayıtlarını tutarken, şeyhülislam ve sadrazam tarafından yöneti-
len mevalinin atamalarının kayıtları ruus defterlerinde tutulmuştur.7
Bu konuda bkz. Abdurrahman Atçıl, Scholars and Sultans in the Early Modern Ottoman Empire (Cambridge:
6
Cambridge University Press, 2017), 134-44.

Ruus defterleri hakkında genel bilgi için bkz. Nejat Göyünç, “XVI. Yüzyılda Ruûs ve Önemi,”
7
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi 17/22 (1968): 17-34. Ruus defterlerinde mevalinin
atamalarının kayıtları için bkz. Bilgin Aydın ve Rıfat Günalan, “XVI. Yüzyılda Osmanlı Devle-
ti’nde Mevleviyet Kadıları,” Şevket Nezihi Aykut Armağanı, ed. Gülden Sarıyıldız, Niyazi Çiçek, İshak
Kanuni Sultan Süleyman döneminde (1520-1566) yüksek seviyeli birçok med-

resenin yapılması ile ve Memlüklerden alınan önemli şehirlerin kadılıklarının
ilhakı ile mevalinin görev yapabileceği pozisyonların sayısı ciddi bir şekilde
artmıştı. Eskiden beri mevali pozisyonu olarak düşünülen şeyhülislamlık, iki
kadıaskerlik, İstanbul, Edirne, Bursa kadılıkları ve Fatih Sultan Mehmed (ö.
1481) ve II. Bayezid’in (ö. 1512) ve daha önceki sultanların İstanbul, Bursa,
Edirne ve civarında yaptırdığı medreseler ile XVI. yüzyılın ikinci çeyreğinden
itibaren mevali kariyerine dahil olan bazı Memlük şehirlerinin kadılıkları ve
Kanuni döneminin yüksek medreselerinin birbirine göre hiyerarşik durumu
nasıl olacaktı? Bu konuda ilan edilmiş bir ferman veya kanunname şu ana
kadar ortaya çıkmamıştır. Muhtemelen bu pozisyonlara yapılan atamalar ve
âlimlerin bunları talep, kabul ve retleri zaman içerisinde teamüle dayanan bir
hiyerarşi ortaya çıkardı.
İncelediğimiz defterin (D.5832.1) yazarının –verilen bir görev vesilesiyle veya
kendi inisiyatifiyle– bu teamüle dayalı hiyerarşiyi ortaya koyarak kayıt altına
almak istediğini düşünmekteyiz. Pozisyonları en yüksekten en aşağıya doğru
sıralamakta ve bu pozisyonlara son yirmi yılda yapılan atamalardan örnekler
sunarak önerdiği hiyerarşinin teamülü yansıttığını ifade ediyor gözükmektedir.
Defteri oluşturan kişi muhtemelen ruus defterlerini elden geçirerek orada kay-
dedilen atama kayıtlarını toplayıp düzenlemiştir.8
Defterde yer alan pozisyonları defterin düzenini ve terminolojisini takip ederek
www.tuba.gov.tr
şöyle sıralayabiliriz:
(1) Fetvâ
(2) Kaza-yı ‘Asker-i Rumeli
(3) Kaza-yı ‘Asker-i Anadolu
(4) Darülhadis
(5) İstanbul
(6) Edirne
(7) Bursa
(8) Mısır
Keskin ve Sevil Pamuk (İstanbul: Etkin Kitaplar, 2011), 19-34; Bilgin Aydın ve Rıfat Günalan, “Ruus
Defterlerine Göre XVI. Yüzyılda Osmanlı Müderrisleri,” Osmanlı’nın İzinde: Prof. Dr. Mehmet
İpşirli Armağanı, ed. Adem Koçal ve Zeynep Berktaş (İstanbul: Timaş Yayınları, 2013), 155-91.
Bu defterdeki verilerle Bilgin Aydın ve Rıfat Günalan tarafından yayınlanan ruus defteri kayıtları
8
(dipnot 6) arasında büyük oranda mutabakat olduğu görülmektedir.

(9) Şam
(10) Mekke
(11) Medine
(12) Haleb
(13) Bağdad
(14) Medrese-i Sultan Süleyman
(18) Medrese-i Padişah der Edirne
(19) Medrese-i Şehzade
(20) Medrese-i Sultan Selim
(21) Fatvâ-yı Amasya
(22) Fetvâ-yı Manisa
(23) Fatvâ-yı Şam
(24) Medrese-i Ayasofya
(25) Medrese-i Sultan Murad
(26) Medrese-i Sultan Bayezid
(27) Esâmî-i Müderrisîn-i Medârisi’s-Semân ‘ale’t-tertîb9
a. Cânib-i Yemîn
i. İhda’l-Medârisi’s-Semân
ii. İhda’l-Medârisi’s-Semân
www.tuba.gov.tr
iii. İhda’l-Medârisi’s-Semân
iv. İhda’l-Medârisi’s-Semân
b. Cânib-i Yesâr
i. İhda’l-Medârisi’s-Semân
ii. İhda’l-Medârisi’s-Semân
iii. İhda’l-Medârisi’s-Semân
iv. İhda’l-Medârisi’s-Semân
(28) Medrese-i Haseki
(29) Medrese-i Sultan fî Üsküdar
(30) Medrese-i Ebi Eyyüb el-Ensari
Sahn-ı Seman medreselerine yapılan atamalarla ilgili örneklerin hemen hepsi defterde iki defa
9
zikredilmektedir. Önce tarih sırasına göre atama yapılan muayyen medrese belirtilmeden isimler
sıralanmakta ve daha sonra cânib-i yemîn (Akdeniz) ve cânib-i yesâr (Karadeniz) medreselerinden her
birinin müderrisleri ayrı ayrı zikredilmektedir.
(31) Medrese-i Sultan fî Bursa

(32) İhda’l-Medreseteyni’l-Mücavirateyn der Edirne
(33) İhda’l-Medreseteyni’l-Mücavirateyn der Edirne
(34) Darülhadis der Edirne
(35) Medrese-i Rodos
(36) Medrese-i Orhan der İznik
(37) Hankâh-ı Seyyidgazi
(38) Medrese-i Kahriye
(39) Medrese-i Rüstem Paşa
(40) Medrese-i Ali Paşa
(41) Medrese-i Mahmud Paşa
(42) Medrese-i Mehmed Paşa el-Vezir
Defter 1572 civarında mevali kariyer şemasının o zamanın yönetici elitinin

zihninde oldukça net bir şekilde yer aldığını göstermesi açısından önemlidir.
Pozisyonlarda görev yapan âlimlerin atama tarihleri ile ilgili veriler biyografik
kaynaklarda, arşiv kaynaklarında ve daha sonraları benzer türden defterlerde
zamansal olarak daha geniş olarak sunulan verilerle karşılaştırma ve doğrula-
ma yapmak için kullanılabilir.10
www.tuba.gov.tr
Bu defterde olandan daha kapsamlı atama verileri içeren kaynaklara örnek olarak bkz. Aydın ve
10
Günalan, “XVI. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Mevleviyet Kadıları;” Aydın ve Günalan, “Ruus Def-
terlerine Göre XVI. Yüzyılda Osmanlı Müderrisleri;” Nevizade Atayi, Hadâ’iku’l-Hakâ’ik, 2 cilt, haz.
Suat Donuk (İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2017). XVII. yüzyılda üretilmiş
elimizdeki deftere benzer bir organizasyona sahip bölümleri olan ama atama verileri açısından daha
geniş içerikli bir kaynak için bkz. Silsile Defteri (Süleymaniye Kütüphanesi, Esad Efendi, no. 2142).
METİN
1
Fetvâ
Hâce Çelebi: Ramazân 952
Müfti Ali Çelebi: 908
Kemalpaşazâde: 932
Sadi Çelebi: 940
Çivizâde: 946
Kadiri Çelebi: 948
Muhyiddin Çelebi
Hâce Çelebi
www.tuba.gov.tr
Kaza-yı ‘Asker-i Rumeli
Abdurrahman Çelebi: Şevvâl 958, ez kazâ-i Edirne, ‘uzile
Hamid Çelebi: Şevvâl 964, ez kazâ-i İstanbul, ‘uzile
Kadızâde: Rebî‘ülâhir 974, ez kazâ-i İstanbul, ‘uzile
Muallimzâde: Zilhicce 974, ez kazâ-i ‘asker-i Anadolu
Kaza-yı ‘Asker-i Anadolu

Cafer Çelebi: Şevvâl 958, ez kazâ-i Şam, ‘uzile
Abdülkerimzâde: Şevvâl 964, ez kazâ-i Bursa, ‘uzile, mâte rahimehullâh
fi’l-yevmi’t-tâsi‘ ve’l-‘ışrîn fî yevmi’l-ahad fî şehr-i Ramazân sene 975
Perviz Efendi: Rebî‘ülevvel 971, ez kazâ-i İstanbul, ‘uzile
Muallimzâde: Rebî‘ülâhir 974, ez kazâ-i Bursa, sâra kâdıyen bi-‘asâkir-i Rumeli
Hasan Bey: Zilhicce 974, ez kazâ-i İstanbul, ‘uzile
Molla Çelebi: Receb 976, ez kazâ-i İstanbul, Receb 976
Darülhadis
Yahya Çelebi: Zilhicce 964, ‘uzile, sümme ttüvüffiye fî Zilka‘de sene 967
Niksari: Zilk‘ade 967, tüvüffiye fî Rebî‘ülâhir sene 969
Sinan Çelebi: Rebî‘ülâhir 969
2
İstanbul
Niksari: Zilhicce 961, sümme ‘uzile ‘anhü
Hamid Çelebi: Safer 963, sümme sâra kâdıyen bi-‘asâkir-i Rumeli
Kara Çelebi: Şevvâl 964, sümme tüvüffiye
Mimarzâde: Cemâziyelûlâ 965, sümme ‘uzile
Perviz Efendi : Şa‘bân 968, sümme sâra kâdıyen bi-‘asâkir-i Anadolu
Kadızâde: Rebî‘ülevvel 971, sümme sâra kâdıyen bi-‘asâkir-i Rumeli
Hasan Bey: Rebî‘ülâhir 974, sümme sâra kâdıyen bi-‘asâkir-i Anadolu
Molla Çelebi: Zilhicce 974, sümme sâra kâdıyen bi-‘asâkir-i Anadolu
Şah Çelebi: Receb 976, ‘uzile
Şeyhi Çelebi: Receb 977
Edirne
Kara Çelebi: Zilhicce 961, sâra kâdıyen bi-Kostantıniye
Mimarzâde: Şevvâl 964, sâra kâdıyen bi-Kostantıniye
Perviz Efendi: Cemâziyelûlâ 965, sâra kâdıyen bi-Kostantıniye
www.tuba.gov.tr
Emir Hasan: Şa‘bân 968, ‘uzile sümme tüvüffiye fî Zilhicce sene 975
Kami Çelebi: Safer 971, ‘uzile
Şah Çelebi: Cemâziyelûlâ 974, sâra kâdıyen bi-Kostantıniye
Kınalızâde: Receb 976
Bursa
Hamid Çelebi: Zilhicce 961, sâra kâdıyen bi-Kostantıniye
Mimarzâde: Safer 963, ‘uzile sümme sâra kâdıyen bi-Edirne
Abdülkerimzâde: Ramazân 963, sâra kâdıyen bi-‘asâkir-i Anadolu
Emir Hasan : Şevvâl 964, sâra kâdıyen bi-Edirne
Muallimzâde : Şa‘bân 968, sâra kâdıyen bi-‘asâkir-i Anadolu
Molla Çelebi: Rebî‘ülâhir 974, sâra kâdıyen bi-Kostantıniye
Kınalızâde: Zilhicce 974, sâra kâdıyen bi-Edirne
Şeyhi Çelebi: Receb 976
Ahizâde: Şa‘bân 977
Mısır
Hasan Bey: Cemâziyelûlâ 965, ‘uzile
Arabzâde: Safer 969, Garaka fi’l-bahr
Abdurrahman Çelebi: Receb 969, ‘uzile
Şah Çelebi: Cemâziyelâhir 971, sâra kâdıyen bi-Edirne
Kınalızâde: Cemâziyelûlâ 974, sâra kâdıyen bi-Bursa
Şeyhi Çelebi: Zilhicce 974, sâra kâdıyen bi-Bursa
Mahmud Çelebi: Receb 976
Malulzâde: Safer 977, tüvüffiye fî evâil-i Muharrem sene 977
3
Şam
Hasan Bey: Ramazân 963, sâra kâdıyen bi-Mekke
Müftizâde: Şevvâl 964, ‘uzile
Kurd Çelebi: Şa‘bân 968, tüvüffiye fî Zilka‘de
Kınalızâde: Zilka‘de 970, sâra kâdıyen bi-Mısr
Şeyhi Çelebi: Cemâziyelûlâ 974, sâra kâdıyen bi-Mısr
Malulzâde: Zulhicce 974, sâra kâdıyen bi-Mısr
Çivizâde: Safer 977
Mekke
Hasan Bey: Şevvâl 964, sâra kâdıyen bi-Mısr
Hoca Kaynı: Cemâziyelûlâ 965, ‘uzile
www.tuba.gov.tr
Martalos: Cemâziyelûlâ 967, sümme ‘uzile ‘anhü sümme mâte fî evâsıt-ı Ra-
mazân sene 975
Baki Çelebi: Cemâziyelûlâ 967, ‘uzile sümme tüvüffiye fî Muharrem sene 971
Fudayl Çelebi: Rebî‘ülâhir 969, sümme ‘uzile
Nişanizâde: Cemâziyelâhir 971, sümme ‘uzile
Abdurrahman Çelebi: 22 Rebî‘ülâhir 974, sümme ‘uzile
Hacıhasanzâde: Receb 977
Medine
Ruşenizâde: Zilka‘de 967, tüvüffiye fî Receb sene 969
Mimarzâde: Şa‘bân 969, ‘uzile sümme tüvüffiye fî Safer sene 972
Ahmed Çelebi: Cemâziyelâhir 971, ‘uzile sümme tüvüffiye
Karadavudzâde: Cemâziyelâhir 974, tüvüffiye fî Zilhicce sene 975
Hacı Hasanzâde: Safer 976
Bağdadizâde: Receb 977
Haleb
Fudayl Çelebi: Zilhicce 961, ‘uzile
Kadızâde: Safer 963, ‘uzile
Muallimzâde: Zilka‘de 967, sâra kâdıyen bi-Bursa
Samsunizâde: Şa‘bân 968, ‘uzile
Müftizâde: Ramazân 971, tüvüffiye fî Şa‘bân sene 971
Baldırzâde: Ramazân 972, ‘uzile sümme tüvüffiye fî Şa‘bân sene 977
Malulzâde: Şevvâl 973, sâra kâdıyen bi-Şam
Ahizâde: Zilhicce 974
İbn Sağir-i Samsuni: Şa‘bân 977
Bağdad
Fudayl Çelebi: Şa‘bân 960, sâra kâdıyen bi-Haleb
Martalos: Zilhicce 961, ‘uzile
Manav Ali Çelebi: Zilhicce 964, ‘uzile sümme tüvüffiye fî Cemâziyelûlâ sene 974
Dülgerzâde: Rebî‘ülâhir 969, ‘uzile sümme tüvüffiye fî evâhir-i Safer sene 977
Çalık Yakub : Cemâziyelûlâ 972, tüvüffiye fî Cemâziyelâhir sene 975
Görezseydizâde : Receb 975, sâra kâdıyen bi-Bursa
4
Medrese-i Sultan Süleyman
Mimarzâde: sâra kâdıyen bi-Bursa
www.tuba.gov.tr
Kurd Çelebi: Safer 963, sâra kâdıyen bi-Şam
Kafi Çelebi: Şa‘bân 967, sâra kâdıyen bi-Edirne
Mehmed Çelebi: Safer 971, tüvüffiye rahimehullâh fî Rebî‘ülevvel sene 974
Mahmud Çelebi: Rebî‘ülâhir 974, sâra kâdıyen bi-Mısr sümme tüvüffiye
Ümmüveledzâde: Receb 976

Kadızâde: sâra kâdıyen bi-Haleb
Arabzâde: Safer 963, sâra kâdıyen bi-Mısr
Şeyhi Çelebi: Safer 969, sâra kâdıyen bi-Şam
Molla Çelebi: Cemâziyelûlâ 974

Şah Çelebi: Muharrem 966, sâra kâdıyen bi-Mısr
Çivizâde: Cemâziyelâhir 971, sâra kâdıyen bi-Şam
Manav İvaz: Safer 977

Kınalızâde: Muharrem 966, sâra kâdıyen bi-Şam
Hachasanzâde: Zilka‘de 970, sâra kâdıyen bi-Medine
Nazırzâde: Safer 976
Lütfibeyzâde: Safer 978
Medrese-i Padişah der Edirne

Nazırzâde: Safer 978, ve hüve evvel müderris bihâ
5
Medrese-i Şehzâde
Fudayl Çelebi: Ramazân 963, sâra kâdıyen bi-Mekke
Müftizâde: Rebî‘ülâhir 969, tüvüffiye rahimehullâh
Ahizâde: Cemâziyelûlâ 970, sâra kâdıyen bi-Haleb
Ümmüveledzâde: Zilhicce 974, sâra müderrisen bi-Medrese-i Sultan Süleyman
Sinan Çelebi : Receb 976
Medrese-i Sultan Selim

Şah Çelebi: Şevvâl 964, sâra müderrisen bi-ihda’l-medârisi’s-Süleymâniye
Taceddin Efendi: Muharrem 966, sâra müftiyen bi-Amasya
Ahmed Çelebi: Muharrem 967, sâra kâdıyen bi-Medine
Malulzâde: Cemâziyelâhir 971, sâra kâdıyen bi-Haleb
www.tuba.gov.tr
Karadavudzâde: Şevvâl 973, sâra kâdıyen bi-Medine
Bozanzâde: Cemâziyelâhir 974, sâra müftiyen bi-Manisa
İbn Kebir-i Bostan Çelebi: Zilka‘de 977
Fetvâ-yı Amasya
Taceddin Efendi: Muharrem 967, ‘uzile sümme tüvüffiye fî Rebî‘ülevvel, sene 973
İmamzâde: Rebî‘ülevvel 972, ‘uzile sümme tüvüffiye fî Rebî‘ülevvel sene 973
Bağdadizâde-i Sağir: Zilhicce 972, sâra müftiyen bi-Şam
İbad Çelebi: Zilhicce 974
Fetvâ-yı Manisa
Bağdadizâde-i Kebir: Zilka‘de 967, ‘uzile
Manav Taceddin: Şa‘bân 970, sâra müftiyen bi-Şam
Kaba Bostan: Şevvâl 973, tüvüffiye rahimehullâh fî Zilka‘de sene 977
Bozanzâde: Zilka‘de 977
Saltanat tacını giydi başına

İtdi Hak Sultan Murad’ı ber-murad
Göricek Şems didi tarihini
Padişahım devletin olsun mezid
Sene 982
6
Fetvâ-yı Şam
Manav Taceddin: Şevvâl 973, tüvüffiye rahimehullâh fî Zilhicce sene 974
Bağdadizâde-i Sağir: Zilhicce 974
Fevri Efendi: Receb 977
Medrese-i Ayasofya
Hamid Çelebi: Şa‘bân 960, ‘an ‘azl-i kazâ-i Mısr sümme sâra kâdıyen bi-Bursa
Manav Ali Çelebi: Zilhicce 961, sâra kâdıyen bi-Bağdad
Taceddin Efendi: Zilhicce 964, sâra müderrisen bi-Medrese-i Sultan Selim Han
Ahmed Çelebi: Muharrem 966, sâra müderrisen bi-Medrese-i Sultan Selim
Kara Abdurrahman: Muharrem 967, ‘uzile sümme tüvüffiye rahimehullâh fî
evâsıt-ı şehr-i Şevvâl sene 976
Şeyhi Çelebi: Zilka‘de 967, sâra müderrisen bi-ihda’l-medârisi’s-Süleymâniye
Hachasanzâde: Safer 969, sâra müderrisen bi-ihda’l-medârisi’s-Süleymâniye
Çivizâde: Zilhicce 970, sâra müderrisen bi-ihda’l-medârisi’s-Süleymâniye
Nazırzâde: Cemâziyelâhir 971, sâra müderrisen bi-ihda’l-medârisi’s-Süleymâniye
www.tuba.gov.tr
Manav İvaz: Safer 976, sâra müderrisen bi-ihda’l-medârisi’s-Süleymâniye
Katib Mahmud: Safer 977
Medrese-i Sultan Murad

Abdülvehhab Çelebi: Safer 965, tüvüffiye
Manav Taceddin: Rebî‘ülevvel 970
Manav İvaz: Şa‘bân 970, lem-yakbil fe-‘uzile
Kaba Lutfi: Ramazân 970, tüvüffiye
Sinan Çelebi: Rebî‘ülâhir 976
Medrese-i Sultan Bayezid

Mehmed Çelebi: sâra müderrisen bi-ihda’l-medârisi’s-Süleymâniye
Molla Çelebi: Safer 971, sâra müderrisen bi-ihda’l-medârisi’s-Süleymâniye
Manav İvaz: Cemâziyelûlâ 974, lem-yakbil fe-sâra müderrisen bi-ihda’l-medâ-
risi’s-Süleymâniye
Samsunizâde: Cemâziyelâhir 974, ‘an Üç Şerefe ve ‘uyyine lehû hamsûn dir-

hemen sümme zâde aşretü derahim
Elbizzâde: Şa‘bân 977, ‘an Sahn
7
Esâmî-i Müderrisîn-i Medârisi’s-Semân ‘ale’t-tertîb
[Birinci Satır]
Şeyhi Çelebi: be-cây-i Şah Çelebi, Şevvâl 964
Martalos: Zilhicce 964
Kara Cafer: Safer 965
Hacıhasanzâde: Muharrem 966
Tursun: Muharrem 966
Kami Çelebi: Safer 966
[İkinci Satır]
Dülgerzâde: be-cây-i Kara Cafer, Cemâziyelûlâ 966
Molla Çelebi: be-cây-i Tursun, Zilhicce 966
Müftizâde Ahmed Çelebi: be-cây-i Kara Abdurrahman, Muharrem 967
Bağdadizâde-i Kebir: be-cây-i Martalos, Cemâziyelûlâ 967
Manav Taceddin: be-cây-i Bağdadizâde, Zilka‘de 967
Ahizâde: be-cây-i Şeyhi Çelebi, Zilka‘de 967
[Üçüncü Satır]
www.tuba.gov.tr
Manav İvaz: be-cây-i Samsunizâde, Şa‘bân 968
Çivizâde: be-cây-i Kami, Şa‘bân 968
Nişanizâde: be-cây-i Hacıhasanzâde, Safer 969
Malulzâde: be-cây-i Müftizâde, Rebî‘ülâhir 969
Hüseyin Çelebi: be-cây-i Dülgerzâde, Rebî‘ülâhir 969
Nazırzâde: be-cây-i Taceddin, Rebî‘ülevvel 970
[Dördüncü Satır]
Katib Mahmud: be-cây-i Ahizâde, Cemâziyelûlâ 970
Kaba Lütfi: be-cây-i Manav İvaz, Şa‘bân 970
Kaba Bostan: be-cây-i Kaba Lütfi, Şa‘bân 970
Ümmüveledzâde: be-cây-i Çivizâde, Zilhicce 970
Çalık Yakub: be-cây-i Molla Çelebi, Safer 971
Manav İvaz: be-cây-i Nişanizâde, Cemâziyelâhir 971
[Beşinci Satır]
Karadavudzâde: be-cây-i Nazırzâde, Cemâziyelâhir 971
Bağdadizâde-i Sağir: be-cây-i Malulzâde, Cemâziyelâhir 971
Lütfibeyzâde: be-cây-i Çalık Yakub, Cemâziyelûlâ 972
Bozanzâde: be-cây-i Bağdadizâde-i Sağir, Zilhicce 972
Sinan Çelebi: be-cây-i Hüseyin Çelebi, Cemâziyelâhir 973
[Altıncı Satır]
Mahmud Çelebi: be-cây-i Karadavudzâde, Şevvâl 973
Latif Çelebi: be-cây-i Kaba Bostan, Şevvâl 973
Elbizzâde: be-cây-i Mahmud Çelebi, Rebî‘ülâhir 974
Görezseydizâde: Cemâziyelûlâ 974
Manav İvaz: be-cây-i Bozanzâde, Cemâziyelâhir 974
İbad Çelebi: be-cây-i Ümmüveledzâde, Zilhicce 974
[Yedinci Satır]
Fevri Çelebi: be-cây-i İbad Çelebi, Zilhicce 974
Sinan Çelebi: be-cây-i Görezseydizâde, Receb 975
Ali Çelebi İbn Sinan Çelebi: be-cây-i Manav İvaz, Safer 976
Karaçı Sadi: be-cây-i Sinan Çelebi, Rebî‘ülâhir 976
İbn Bostan Çelebi: be-cây-i Sinan Çelebi-yi diğer, Receb 976
[Sekizinci Satır]
www.tuba.gov.tr
Bahaeddinzâde: be-cây-i Lütfi Çelebi, Şevvâl 976
İbn Kebir Müftizâde: be-cây-i Katib Mahmud, Safer 977
Manav Seydi: be-cây-i Fevri, Receb 977
Kepenekçizâde: be-cây-i Sadi, Receb 977
Arab İbrahim Çelebi: be-cây-i Elbizzâde, Şa‘bân 977
Zekeriya Efendi: be-cây-i İbn Bostan Çelebi, Zilka‘de 977
[Dokuzuncu Satır]
Hocazade: be-cây-i Lutfibeyzâde, Safer 979
8
Cânib-i Yemîn
İhda’l-Medârisi’s-Semân
Kami Çelebi: Safer 966, ‘an Medrese-i-Eyüp, sümme sâra müderrisen bi-ih-
da’l-medârisi’s-Süleymâniye
Çivizâde: Şa‘bân 968, ‘an Medrese-i Üsküdar, sümme sâra müderrisen

bi-Medrese-i Ayasofya
Ümmüveledzâde: Zilhicce 970, ‘an Medrese-i Eyüp, sümme sâra müderrisen
bi-Medrese-i Şehzâde
İbad Çelebi: Zilhicce 974, ‘an Medrese-i Eyüp, sümme sâra müftiyen bi-Amasya
Fevri Efendi: Zilhicce 974, ‘an Medrese-i Haseki, sümme sâra müftiyen bi-Şam
Manav Seydi: Receb 977, ‘an Üç Şerefe
Müftizâde: Muharrem 967, ‘an Medrese-i Haseki, sümme sâra müderrisen
bi-Medrese-i- Şehzâde
Malulzâde: Rebî‘ülâhir 969, ‘an Medrese-i Sultan fî Bursa, sümme sâra mü-
derrisen bi-Medrese-i Sultan Selim
Bağdadizâde-i Sağir: Cemâziyelâhir 971 , ‘an Üç Şerefe, sümme sâra müftiyen
bi-Amasya
Bozanzâde: Zilhicce 972, ‘an ‘azl-i Medrese-i Sultaniye fî Rodos, sümme sâra
müderrisen bi Medrese-i Sultan Selim
Manav İvaz: Cemâziyelâhir 974
Ali Çelebi İbn Sinan Çelebi: Safer 976, ‘an Medrese-i İznik
Hacıhasanzâde: Muharrem 966, ‘an Medrese-i Haseki, sümme sâra müderri-
www.tuba.gov.tr
sen bi-Medrese-i Ayasofya
Nişanizâde: Safer 969, ‘an ‘azl-i Medrese-i Haseki, sümme sâra kâdıyen
bi-Mekke
Manav İvaz: Cemâziyelâhir 971
Görezseydizâde: Cemâziyelûlâ 974, ‘an Darülhadis fî Edirne, sümme sâra
kâdıyen bi-Bağdad
Sinan Çelebi: Receb 975, ‘an ‘azl-i Hankâh-ı Seyyidgazi, sümme sâra müder-
risen bi-Medrese-i Sultan Murad fî Bursa
Karaçı Sadi: Rebî‘ülâhir 976, ‘an Medrese-i Sultan fî Bursa
Kepenekçizâde: Receb 977, ‘an ‘azl-i Üç Şerefe
Martalos: Zilhicce 964, ‘an ‘azl-i kazâ-i Bağdad, sümme sâra kâdıyen bi-Mekke
Bağdadizâde-i Kebir: Cemâziyelûlâ 967, ‘an Üç Şerefe, sümme sâra müftiyen
bi-Manisa
Manav Taceddin: Zilka‘de 967, ‘an Medrese-i Sultaniye fî Rodos, sümme sâra
müderrisen bi-medrese-i Sultan Murad fî Bursa
Nazırzâde: Rebî‘ülevvel 970, ‘an Medrese-i Ali Paşa, sümme sâra müderrisen
Karadavudzâde: Cemâziyelâhir 971, ‘an Medrese-i Haseki, sümme sâra mü-
derrisen bi-Medrese-i Sultan Selim
Mahmud Çelebi: Şevvâl 973, ‘an Medrese-i Eyüp, sümme sâra müderrisen
bi-ihda’l-medârisi’s-Süleymâniye
Elbizzâde Rebî‘ülâhir 974: ‘an Medrese-i Üsküdar
9
Cânib-i Yesâr
Manav İvaz: Şa‘bân 968, ‘an Medrese-i Haseki, sümme sâra müderrisen
bi-Medrese-i Sultan Murad fî Bursa ve lem-yakbil fe-‘uzile
Kaba Lutfi: Şa‘bân 970, ‘an Darülhadis, sümme sâra müderrisen bi-Medrese-i
Sultan Murad fî Bursa
Kaba Bostan: Ramazân 970, ‘an Medrese-i Haseki, sümme sâra müftiyen
bi-Manisa
Latif Çelebi: Şevvâl 973, ‘an Üç Şerefe, sümme sâra kâdıyen bi-İzmir
Bahaeddinzâde: Şevvâl 976, ‘an Medrese-i Sultan fî Üsküdar
www.tuba.gov.tr
Kara Cafer: Safer 965, ‘an Medrese-i Eyüp
Dülgerzâde: Cemâziyelûlâ 966, ‘an Medrese-i Sultan fî Bursa, sümme sâra
kâdıyen bi-Bağdad
Hüseyin Çelebi: Rebî‘ülâhir 969, ‘an Üç Şerefe, sümme sâra kâdıyen bi-Kara Amid
Sinan Çelebi: Cemâziyelâhir 973, ‘an Medrese-i Sultan fî Üsküdar, sümme
sâra müderrisen bi-Medrese-i Şehzâde
İbn Bostan Çelebi: Receb 976, ‘an Medrese-i Mehmed Paşa
Zekeriya Efendi: Zilka‘de 977,
Şeyhi Çelebi: Şevvâl 964, ‘an Medrese-i Haseki, sümme sâra müderrisen
Ahizâde: Zilka‘de 967, ‘an Medrese-i İznik, sümme sâra müderrisen bi-Med-
rese-i Şehzâde
Katib Mahmud: Cemâziyelûlâ 970, ‘an Medrese-i Sultan fî Üsküdar, sümme

sâra müderrisen bi-Medrese-i Ayasofya
İbn Kebir Müftizâde: Safer 977, ‘an Medrese-i Eyüp sümme sâra
Tursun: Muharrem 966, ‘an Medrese-i Sultan bi-Üsküdar, sümme tüvüffiye
Molla Çelebi: Zilhicce 966, ‘an Medrese-i İznik, sümme sâra müderrisen bi
Medrese-i Sultan Bayezid fî Edirne
Yakub Efendi: Safer 971, ‘an Darülhadis, sümme sâra kâdıyen bi-Bağdad
Lütfibeyzâde: Cemâziyelûlâ 972, ‘an Medrese-i Haseki, sümme sâra
Hocazâde: Safer 978
10
Medrese-i Haseki
Şeyhi Çelebi: Safer 963, ‘an Medrese-i Çorlu
Hacıhasanzâde: Şevvâl 964, ‘an Medrese-i Kahriye
Müftizâde: Muharrem 966, ‘an Medrese-i Rüstem Paşa
Nişanizâde: Muharrem 967, ‘an Medrese-i Kahriye
Manav İvaz: Rebî‘ülevvel 968, ‘an Medrese-i Rüstem Paşa
Kaba Bostan: Şa‘bân 968, ‘an Medrese-i Kalenderhade
Karadavudzâde: Ramazân 970, ‘an Medrese-i Kahriye
Lütfibeyzâde: Cemâziyelâhir 971, ‘an Medrese-i Kahriye
www.tuba.gov.tr
Fevri Efendi: Cemâziyelûlâ 972, ‘an Medrese-i Kahriye
İbn Kebir-i Bostan Çelebi: Zilhicce 974, ‘an Medrese-i Kahriye
Hocazâde: Cemâziyelâhir 976, ‘an Medrese-i Kahriye
Mehmed Çelebi İbn Sinan Çelebi: Safer 978
Medrese-i Sultan fî Üsküdar

Çivizâde: Muharrem 966, ‘an Medrese-i Kasım Paşa
Katib Mahmud: Şa‘bân 968, ‘an Medrese-i Mahmud Paşa
Sinan Çelebi: Cemâziyelûlâ 970, ‘an Medrese-i Halebiye fî Edirne
Elbizzâde: Cemâziyelâhir 973, ‘an ‘azl-i fetvâ-yı Kefe
Bahaeddinzâde: Rebî‘ülâhir 974, ‘an Medrese-i Rüstem Paşa
Leyszâde: Şevvâl 979, ‘an Medrese-i Rüstem Paşa
Medrese-i Ebi Eyyüb el-Ensari

Kami Çelebi: Safer 965, ‘an Medrese-i Mustafa Paşa fî Kostantıniye
Celalzâde: Safer 966, ‘an ‘azl-i kazâ-i Mısr, ‘uzile sümme tüvüffiye fî Rebî‘ü-
levvel sene 973
Ümmüveledzâde: Safer 969, ‘an ‘azl-i Medrese-i Hançerli fî Bursa
Elbizzâde : Zilhicce 970, ‘an Medrese-i Mahmud Paşa
Mahmud Çelebi: Cemâziyelâhir 971, an Medrese-i Rüstem Paşa
İbad Çelebi: Şevvâl 973, ‘an Medrese-i Mahmud Paşa
İbn Kebir Müftizâde: Zilhicce 974, ‘an Medrese-i Mahmud Paşa
İbn Sağir Müftizâde: Safer 977, ‘an Medrese-i Mahmud Paşa
Medrese-i Sultan fî Bursa

Malulzâde: Cemâziyelûlâ 966, ‘an Medrese-i Halebiye fî Edirne
Karaçı Sadi: Rebî‘ülâhir 969, ‘an ‘azl-i Kalenderhane
Abd-i Muhammed Paşa: Rebî‘ülâhir 979, ‘an Medrese-i Ali Paşa el-müfti
11
İhda’l-Medreseteyni’l-Mücavirateyn der Edirne
Bağdadizâde-i Sağir: Cemâziyelûlâ 967, sâra müderrisen bi-ihda’s-semân
Latif Çelebi: Cemâziyelâhir 971, sâra müderrisen bi-ihda’s-semân, ‘an Medre-
se-i Mustafa Paşa fî İstanbul
Manav Seydi: Şevvâl 973, sâra müderrisen bi-ihda’s-semân, ‘an Medrese-i
Kasım Paşa
İbn Samsunizâde: Receb 977, ‘sn Medrese-i Kazgancıyan
www.tuba.gov.tr
İhda’l-Medreseteyni’l-Mücavirateyn der Edirne
Samsunizâde-i Sağir: Rebî‘ülâhir 969, sâra müderrisen bi-Medrese-i Sultan
Bayezid fî Edirne
Kepenekçizâde: Cemâziyelâhir 974, ‘uzile sümme sâra müderrisen bi-ihda’s-semân
Zekeriya Efendi: Zilka‘de 975
Arabzâde: Zilka‘de 977
Darülhadis der Edirne

Çalık Yakub: Şa‘bân 970, sâra müderrisen bi-ihda’s-semân
Görezseydizâde: Safer 971, sâra müderrisen bi-ihda’s-semân
Muidzâde: Cemâziyelûlâ 974
Medrese-i Rodos
Bozanzâde: Muharrem 968, ‘uzile sümme sâra müderrisen bi-ihda’s-semân
İbrahim Çelebi: Receb 972, ‘uzile

Ekmel Efendi: Zilhicce 974
Medrese-i Orhan der İznik

Ahizâde: Zilhicce 966, sâra müderrisen bi-ihda’s-semân
Dârıb Efendi : Zilka‘de 967, ‘uzile sümme tüvüffiye fî Cemâziyelâhir sene 973
İbn Sinan Çelebi Ali Çelebi : Cemâziyelûlâ 973, ‘uzile sümme sâra müderrisen
bi-ihda’s-semân
Yakub Çelebi: Cemâziyelâhir 974
Hankâh-ı Seyyidgazi
Nasuh Efendi: Zilhicce 974
12
Medrese-i Kahriye
Nişanizâde: Şevvâl 964
Karadavudzâde: Muharrem 967
Lütfibeyzâde: Ramazân 970
Fevri Efendi: Cemâziyelâhir 971
Vankulu: Cemâziyelûlâ 972
İbn Kebir Bostan Çelebi: Rebî‘ülâhir 974
Hocazâde: Zilhicce 974
Mehmed Çelebi İbn Sinan Çelebi: Cemâziyelâhir 976
www.tuba.gov.tr
İbn Sağir-i Bostan Çelebi: Safer 978
Medrese-i Rüstem Paşa

Manav İvaz: Muharrem 966
Muhasebecizâde: Rebî‘ülevvel 968, ‘uyyine lehû selâsûne dirhemen
Mahmud Çelebi: Rebî‘ülâhir 971, ‘uyyine lehû evvelen erba‘ûne dirhemen
sümme ‘uyyine lehû hamsûne dirhemen fî Rebî‘ülâhir sene 971
Bahaeddinzâde: Cemâziyelâhir 971
Leyszâde: Rebî‘ülâhir 974
İbn Muallimzâde: Şevvâl 976
Medrese-i Ali Paşa

Nazırzâde: Zilka‘de 967, ‘an Medrese-i Kasım Paşa
İbn Kebir Bostan Çelebi: Rebî‘ülevvel 970, ‘an ‘azl-i Medrese-i İbrahim Paşa
Hemşirezâde: Rebî‘ülâhir 974
Medrese-i Mahmud Paşa

Katib Mahmud: Zilka‘de 963
Elbizzâde: Şa‘bân 968
Vankulu: Zilhicce 970
İbad Çelebi: Cemâziyelûlâ 972
İbn Kebir Müftizâde: Şevvâl 973, Müftizâde, evvel tedrîsuhû
İbn Sağir Müftizâde: Zilhicce 974, evvel tedrîsuhû
... Çelebi: Safer 977
Medrese-i Mehmed Paşa el-Vezir

İbn Kebir Bostan Çelebi: Cemâziyelâhir 976, ‘an Medrese-i Haseki, ve hüve
evvel müderris bihâ sümme sâra müderrisen bi-ihda’s-semân
Gani Çelebi: Receb 976, ‘an Medrese-i Mustafa Paşa fî Kostantıniye
www.tuba.gov.tr
Dizin
A Alacahisâr, 44
Abdurrahman Çelebi, 29, 42, 52, 57, 241, 243 Alaiye, 47, 133, 148, 158, 161, 162, 174, 185
Abdurrahman Efendi, 51, 52, 53, 57 Ali Çelebi, 21, 22, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 32, 41,
42, 54, 55, 79, 81, 88, 95, 96, 97, 105, 124,
Abdurrahman Kasabzâde, 145 125, 130, 132, 137, 138, 150, 152, 153, 154,
Abdülcebbar-i Acem, 136 155, 158, 159, 161, 164, 168, 169, 170, 172,
Abdülkerim oğlu Abdülvehhab Çelebi, 88 173, 178, 188, 191, 192, 195, 204, 205, 208,
209, 211, 216, 217, 218, 226, 241, 244, 246,
Abdülkerimzâde, 140, 196, 241, 242
248, 249, 253
Abdülvasi Çelebi, 29, 83, 120
Ali el-Kuşî, 110
Abdülvasi Efendi, 131, 155
Amasya, 23, 28, 32, 33, 40, 43, 44, 45, 48, 55,
Abdülvehhab Çelebi, 94, 246 56, 63, 82, 83, 87, 117, 118, 127, 131, 132,
Abdülvehhab Efendi, 55 133, 134, 135, 140, 143, 144, 146, 149, 154,
www.tuba.gov.tr
Âbid Çelebi, 66, 71, 116 159, 160, 162, 163, 164, 165, 166, 168, 172,
174, 175, 176, 186, 187, 188, 189, 199, 200,
Acem Hafız, 206
208, 209, 212, 239, 245, 249
Acem Muhyiddin, 88, 95, 96, 97, 109, 118, 129,
Amed, 180, 186, 191
131, 134
Anadolu Beylerbeyi, 69
Acem Sinan, 130, 134, 135, 143, 154, 163, 189
Anadolu kadıaskeri, 21, 91, 97, 204, 212
Acemler, 35, 37, 49, 98, 206
Anadolu Vilâyeti, 120, 236
Adana, 178, 184, 190
Angelikesri, 72
Ağzıaçık Ramazan, 136
Ankara, 44, 45, 85, 117, 125, 126, 131, 135, 138,
Ahaveyn, 28, 36, 40, 72, 125, 131, 154, 158 150, 151, 152, 168, 175, 197, 207, 208, 209,
Ahaveyn Alaeddin, 125 210, 212, 215, 222, 223, 236
Ahizâde, 64, 142, 242, 244, 245, 247, 250, 253 Anonim Tevârîh-i Âl-i Osman, 21
Ahmed Çelebi bin Hızır Bey, 42 Antakya, 177, 180, 184, 190
Ahmed Dâ‘î Mahallesi, 123 Arab İbrahim Çelebi, 248
Akdeniz, 239 Arabzâde, 188, 243, 244, 252
Akil bin Abdülaziz, 110 Arab-zâde Bektaş Çelebi, 44
Akka, 182, 183 Arapça, 15, 80, 82
Akkirman, 43, 72, 75, 105 Arkadya, 72, 113
Alaaddîn el-Fenarî, 205 Aslaniye Medresesi, 45
Âşık Çelebi, 15 Bigadiç, 148, 167

Ata Bey Medresesi, 44, 162, 197, 208 Bilecik, 150, 168, 185
Ataullah, 54, 180, 194 Birgi-zâde, 26, 71, 95, 97, 105, 106, 110, 111,
Atina, 72, 112, 116, 162, 163 112
Avlonya, 73, 94, 110, 232 Birgizâde Kemal Çelebi, 100
Ayamavra, 72, 112, 114 Birgizâde Mustafa Çelebi, 26
Ayasofya Medresesi, 205, 207, 213, 228 biyografi, 17, 101
Ayaş Paşa, 138 biyografik kayıtlar, 18
Ayazmend, 48, 118, 147, 166 Bolu, 126, 151, 152, 169
Azak, 76, 113, 151, 160, 233 Bolvadin, 48, 49, 152, 157, 158, 186
Bosna, 109
B Bostân Çelebi, 42
Babaeskisi, 71, 104 Bostan Efendi, 51, 52, 53, 57
Badra, 74 Bozanzâde, 146, 245, 248, 249, 252
Bağdad, 54, 83, 238, 244 buk‘alar, 18
Bağdadî-zâde, 83, 148, 182, 194, 243, 247 Burgos, 88, 94, 103
Bağdadî-zâde Efendi, 55, 56 Bursa, 18, 21, 22, 23, 25, 26, 27, 28, 31, 32, 44,
Bağdadizâde-i Kebir, 245, 247, 249 45, 51, 54, 56, 61, 62, 65, 66, 67, 82, 83, 84,
Bağdadizâde-i Sağir, 245, 246, 248, 249, 252 85, 86, 87, 92, 95, 97, 118, 123, 136, 137,
145, 147, 154, 155, 156, 162, 172, 178, 181,
Bahaeddinzâde, 248, 250, 251, 253
185, 187, 191, 194, 196, 197, 198, 207, 208,
Balabâniyye, 210 209, 211, 212, 213, 217, 218, 226, 227, 237,
Baldırzâde, 164, 173, 244 238, 240, 241, 242, 243, 244, 246, 249, 250,
Balıkesrî Medresesi, 44 252
Bâlî Çelebi el-Karamanî, 103 Büyük Zeyrekzâde, 65
Bali Halîfe, 82
Balyabadra, 113, 115, 233 C
www.tuba.gov.tr
Barancık, 104 Canbaz Mustafa medresesi, 211
Başcı İbrahim Medresesi, 91, 210, 217Canbazzâde Abdurrahman, 157
Bayezid II., 16, 17, 21, 22, 23, 35, 37, 61, 69, 70, Cânib-i Yemîn, 239, 248
79, 80, 205, 206, 222, 238
Cânib-i Yesâr, 239, 250
Bayezid Medresesi, 134, 161, 205
Cebeliye, 183
Bebek Çelebi, 81
Celalzâde, 252
Bedreddin El-acem, 27
Cezayir-i Marmara, 100
Bedreddin el-Tabîb, 106
Behişti Şemseddin, 150 Cihet-i tedrîs, 91, 207, 208, 209, 210, 211, 212,
213, 214, 215, 216, 217, 218, 219, 225, 226,
Behlülzâde Muhyiddin, 128
227, 228, 229
Belgrad, 22, 28, 73, 77, 104, 135, 136, 145, 152,
Cürcan Efendi, 56
153, 155, 161, 163, 177, 182, 184, 195, 199
Belgradü’l-Arnavud, 110
Ç
Bende-i Ali Paşa Bedreddin Halîfe, 83
Bende-i Emir Efendi, 83 Çalık Yakub, 244, 247, 248, 252
Berdaî-zâde, 83 Çatalca, 77, 112, 116, 223, 230, 231
Bergama, 48, 117, 123, 146, 147, 148, 167, 197 Çendikli Medresesi, 123
Berkofça, 74, 107, 231 Çerkeşli Muslihuddin, 126
Bıyıklı Mehmed Paşa, 175 Çıplak Muslihuddin, 173
Dizin 257
Çifte Medrese, 83, 129, 130, 151, 186, 194, 195, Ebussuud, 17, 32, 52, 57, 106, 204, 235
200 Ece-zâde Zünnûn Çelebi, 72
Çivizâde, 137, 213, 241, 243, 244, 246, 247, 249, Edirne, 18, 22, 23, 26, 28, 31, 32, 40, 43, 51, 54,
251 55, 56, 61, 62, 64, 65, 66, 83, 84, 85, 86, 95,
Çivizâde Mehmed Çelebi, 137 97, 105, 126, 127, 128, 129, 130, 134, 135,
Çivizade Muhyiddin Çelebi, 120 145, 150, 151, 152, 153, 157, 161, 166, 168,
Çolakzâde Abdülkerim, 129 171, 173, 181, 184, 186, 187, 194, 195, 200,
203, 204, 205, 207, 208, 209, 210, 211, 212,
Çorlu, 71, 94, 103, 212, 213, 227, 232, 251 213, 214, 215, 216, 217, 218, 221, 226, 228,
Çöke, 16, 21, 25 237, 238, 239, 240, 241, 242, 243, 244, 245,
249, 251, 252
D Efdalzâde, 17, 36, 40, 41, 42, 69, 71, 87, 88, 92,
96
Dârü'l-hadis, 27, 64, 213
Efdalzâde medresesi, 215
Dârülhadîs Medresesi, 45, 83
Eflatunzâde, 145
Darülhadis-i Hatuniye, 146
Eğriboz, 74, 77, 112, 114, 233
Dârüşşifâ Medresesi, 45, 141, 174
Ekmel Efendi, 253
Davud Halîfe, 83
Davud Kethüda, 169 Elbistan, 178, 188
Davud Paşa Medresesi, 83, 126, 152, 169, 200 Elbizzâde, 248, 250, 251, 252, 254
Debbağzâde Muhyiddin, 192 Elsizzâde Kasım, 181
Dellalzâde Süleyman, 160 Emîr Çelebi, 71, 86
Delvine, 73, 94, 111, 232 Emîr Dıraz, 26
Depedelen, 73, 94, 111, 114, 232 Emîr Efendi, 81
Devhâtü’l-Meşâyih, 69, 101 Emîr Musa Medresesi, 84
Deviri-zade Abdurrahman, 205 Emir Muzafferüddin, 127
Dibâce-i Misbâh, 82 Emre Halife, 154
Dimetoka, 65, 72, 91, 94, 105, 211, 214, 217 Ervak Şemseddin, 85
Dimyad, 180 Eski Medrese, 95, 157, 163, 225, 226, 228
www.tuba.gov.tr
Divane Bedreddin, 125, 142
Divanzâde Bedreddin, 198
Eş-Şakâiku’n-Nu‘maniye
ti’l-Osmaniyye, 15
fî Ulemâi’d-Devle-
Diyarbekir, 18, 166, 175, 179, 180, 182, 184, Eyne Bey Medresesi, 44
186, 187, 191 Eyyub Ensârî medresesi, 65
Dizdarzâde Mehmed Çelebi, 136
Drac, 110 F
Drama, 77, 106, 115, 230 Fatih Kanunnamesi, 35
Dukakin, 110 Fatih Sultan Mehmed, 69, 205, 222, 238
Dursun Filibevî, 26 Fazlullah Tokatîzâde, 154
Dursun Halîfe, 26 Fenar, 77, 112, 116, 233
Dülbendzâde, 65 Fenari Muhyiddin Çelebi, 120, 121, 204
Dülgerzâde, 56, 244, 247, 250 ferâgat, 36, 43, 65, 211, 212, 213, 214, 215, 216,
217
E Ferâiz Şerhi, 63
Ebâ Eyyub el-Ensârî medresesi, 210 Ferecik, 94, 106
Ebu Eyyüb El-ensârî, 81 Ferhad Ağa, 137, 152, 213
Ebulfadl b. Molla Acem İdris, 190 Ferraszâde Muslihuddin, 197
Ebulleys, 138, 196, 201, 210 Fevri Efendi, 246, 249, 251, 253
Filibe, 65, 88, 94, 107, 114, 115, 214, 217, 218, Hatib Kasım-zade, 205
223, 231 Hatîb-zâde, 39, 41
Filorina, 43, 111, 115, 223, 230, 231 Hatuniye Medresesi, 44, 185, 199, 208
Fudayl Çelebi, 243, 244, 245 Havâss-ı Kostantiniyye, 55, 100, 103, 230
Fürû‘, 83 Hayır Bey, 142, 181, 184
Hayreddin Efendi, 22
G
Hayreddin Hâce Efendi, 28
Galata, 69, 71, 100, 103, 139, 140, 159, 223, 230 Hekîm-zâde Mehmed Çelebi, 85
Galata kadısı, 69, 223 Hemşin, 163, 165
Gani Çelebi, 254 Hemşirezâde, 254
Gazze, 182, 186, 189 Hersek, 108
Gekivize (Gebze), 47, 88, 153, 169, 209 Hısnu’l-Ekrad, 190
Gelibolulu Âdil-zâde, 92 Hızâne-i ‘Âmire, 129, 150, 164, 190
Gelibolulu Sinan Halife, 72 Hicaz, 154, 196
Gerger, 185, 186 Hindli Pîrî, 161
Germiyanoğlu, 85, 175 Hoca Hayreddin Medresesi, 206
Gırarî Çelebi, 88, 96 Hoca İbadullahoğlu, 132
Gök Medrese, 43, 45, 131, 134, 143, 159, 164 Hocazâde, 61, 64, 140, 207, 251, 253
Gördös, 72, 113, 233 Hocazâde Mehmed Çelebi, 61
Görele, 153 Hoşalay, 48, 154, 170
Görezseydizâde, 244, 248, 249, 252 Hoşhunzâde, 153, 192
Gülistân, 82
Humus, 183
Gümülcine, 92, 106, 107, 115
Hurpişte, 44, 76, 77, 92, 106, 231
Hutazzâde Ahmed Çelebi, 152
H
Hüdâvendigâr, 91, 92, 120, 123, 210
Hâce Efendi, 29, 87 Hüsam b. Affan, 134
www.tuba.gov.tr
Hacı Bey Medresesi, 43 Hüsam Çelebi, 82, 98, 126, 130, 132, 135, 138,
Hacı Hasan-zâde, 55, 136, 141, 142, 148, 155,
148, 152, 156, 161, 176, 181, 185, 194, 196,
156, 163, 170, 183, 206, 243, 245, 246, 247, 197
249, 251 Hüseyin Ağa medresesi, 208, 210
Hacı Hasanzâde medresesi, 211, 213, 216, 218 Hüsrev Paşa, 160, 171, 180, 188
Hacı İvaz Paşa Medresesi, 44 Hüssam Sirozî, 29
Hadâikü’ş-şakâik, 69
Hafızzâde Ali Çelebi, 124 I
Halep, 51, 207, 208, 209
Ilıca, 109, 149, 157, 167, 189, 223, 230
Hama, 177, 178, 180, 181, 183
Ispartazâde Abdulhay Çelebi, 157
Hankâh-ı Seyyidgazi, 240, 249, 253
Işk Kâsım, 44
Hanum Hatun Medresesi, 186
Harput, 186, 187, 191
İ
Hasan Çelebi, 26, 29, 84, 117, 145, 153, 187,
199, 208, 218, 223, 226, 230 İbad Çelebi, 245, 248, 249, 252, 254
Hasköy, 91, 107, 115, 208, 214, 217, 231 İbn Bostan Çelebi, 248, 250
Hasköy Medresesi, 91 İbn Kebir Bostan Çelebi, 245, 251, 253, 254
Haslar Kadısı, 71, 76 İbn Sağir Bostan Çelebi, 253
hâşiye, 63 İbn Sağir Samsuni, 244
Dizin 259
İbn Samsunizâde, 252 Kahta, 185

İbrahim Çelebi, 29, 42, 63, 77, 105, 106, 144, Kalavrita, 72, 233
150, 171, 176, 185, 188, 253 Kalkandelen, 77, 87, 92, 106, 115
İbrahim Paşa Medresesi, 166, 171, 185, 188, Kallâb Siyâh, 85
226
Kamerî Mahmud, 66, 178
İhda’l-medârisi’s-Seman, 239, 248, 249, 250,
Kâmî Çelebi Efendi, 56
251
Kangırı, 45, 46, 127, 130, 131, 141, 158, 172
İhda’l-Medreseteyni’l-Mücavirateyn, 240, 252
Kanuni Sultan Süleyman, 21, 51, 100, 121, 203,
İlbasan, 74, 110
238
ilm-i ensab, 82
Kara Abdurrahman, 246, 247
ilmiye bürokrasisi, 17I
Kara Bâlî Halîfe, 27
İlmiye Kanunnamesi, 35
Kara Çelebi, 28, 242
İmamzâde Abdi, 150
Kara Kemal-zâde, 28
İnebahtı, 72, 112, 116
Kara Seydi, 88, 95, 96, 130, 133, 138, 139, 144,
İnönü, 46, 150, 168 145, 150, 158, 160, 161, 166, 169, 178, 180,
İnöz, 104 187, 194, 210
İnşâ, 80, 82 Karabıyık Muhyiddin, 178
İpsala, 44, 94, 104, 230 Karaca Paşa, 105, 183, 185
İran, 37, 206 Karadavudzâde, 243, 245, 248, 250, 251, 253
İskender Paşa, 41, 160 Karadeniz, 239
İskenderiye, 110, 114, 180, 189, 232 Karaferye, 43, 76, 223
İslâmbol, 95, 97, 103 Karaferye Medresesi, 43
İsrâfil-zâde, 85 Karahisar-ı Sahib, 130, 140, 158, 172
İstanbul, 1, 15, 16, 18, 21, 22, 23, 26, 28, 36, 51, Karesili Seferşah, 148
52, 57, 61, 63, 69, 80, 83, 84, 85, 100, 101, Karesizâde, 182
120, 123, 128, 130, 155, 156, 157, 161, 181,
197, 203, 204, 205, 207, 208, 209, 210, 211, Karinabad, 230, 232
221, 222, 225, 226, 228, 236, 237, 238, 240, Karinovası, 75, 105
www.tuba.gov.tr
241, 242, 252 Karlıili, 72
İştib-zâde, 104, 233 kasabat kadıları, 237
İvaz Efendi, 56 Kasabzâde Alaeddin, 128
İzmir, 16, 45, 117, 128, 139, 154, 173, 250 kaside, 80, 82
İznik, 45, 46, 65, 83, 84, 125, 126, 139, 143, Kastamonu, 44, 45, 127, 139, 152, 153, 162,
148, 149, 153, 170, 172, 175, 176, 208, 209, 176, 197, 208, 217
213, 228, 240, 249, 250, 251, 253
Kayış Muhyiddin Halîfe, 85
İznikmid, 126, 138, 150, 153, 166, 200
Kayseri, 45, 163, 164, 190
kaza idaresi, 13
K
Kazzazhane Medresesi, 181, 198
Kaba Bostan, 245, 247, 248, 250, 251 Kefalonya, 72
Kaba Lutfi, 246, 247, 250 Kefe, 75, 76, 94, 113, 117, 149, 151, 153, 154,
Kadı Bağdâdî, 63, 158, 168, 186, 190 162, 164, 176, 229, 251
kadılık, 13, 17, 61, 70, 79, 87, 92, 94, 95, 99, Keltaviye Medresesi, 178
185, 221, 222, 237 Kemal Paşa Oğlu, 82
kadılık kurumu, 70 Kemal Paşa-zâde, 23, 27, 30
Kadri Efendi, 52, 57 Kemal Reis, 173
Kafi Çelebi, 244 Kemalpaşazâde, 126, 133, 138, 161, 164, 179,
Kahire, 51, 54, 237 180, 193, 241
Kepenekçizâde, 248, 249, 252 Lütfi Çelebi Efendi, 56

Kerbeniş, 87, 92, 112, 116 Lütfibeyzâde, 245, 248, 251, 253
Keşan, 94, 104, 114, 230
Kethüdazâde Muhyiddin, 134 M
Kıbrus, 151, 169 ma‘zûl kadılar, 36
Kınalızâde, 242, 243, 245 Mahmud Çelebi, 25, 27, 32, 76, 77, 92, 98, 111,
Kınık, 172, 184, 191 118, 154, 213, 216, 231, 243, 244, 248, 250,
Kırkkilise, 71, 104 252, 253
Kızıl Haşem Muslihuddin, 188 Mahmud El-karamanî, 95
Kızılağaç, 72, 92, 105 Mahrûse-i Bursa, 65

Mahrûse-i Edirne, 64
Kili, 75, 105, 230
Mahrûse-i İstanbul, 61
Kirmastili/lu, 36, 39, 47, 87, 88, 92
Malulzâde, 243, 244, 245, 247, 248, 249, 252
Kirmastilu Medresesi, 94
Manastır, 43, 65, 66, 83, 106, 115, 133, 145,
Koca Davud Paşa, 157, 173
150, 197, 208, 215, 226, 228, 231
Koron, 72, 113
Manav İvaz, 244, 246, 247, 248, 249, 250, 251,
Koz Piri, 133 253
Köstendil, 109 Manav Seydi, 248, 249, 252
Köstendil Ilıcası, 109 Mardin, 180, 187
Kuds-i Şerif, 177, 189 Martalos, 243, 244, 247, 249
Kudüs, 186 mazul kadılar, 18, 35
Kul Sinan, 106, 170 mazul müderrisler, 18
Kurd Ahmed Çelebi, 51, 54 Mecdî Mehmed Efendi, 69
Kurd Çelebi, 243, 244 Mecdüddin, 85
Kutbüddinzâde, 64 Medine, 51, 239, 243, 245
Kuyumcuzâde Muhyiddin, 123 medrese teşkilatı, 13
Kuzât-ı Rumili, 71 Medrese-i Başcı İbrahim, 212, 227
www.tuba.gov.tr
Kuzguniye Buk‘ası, 154 Medrese-i Davud Paşa, 210
Külfetler, 75, 105, 223, 230 Medrese-i Germiyanoğlu, 125
Kürkçübaşı Medresesi, 204 Medrese-i Halebî, 213
Kütahya, 85, 125, 138, 149, 151, 156, 167, 175, Medrese-i Haseki, 239, 249, 250, 251, 254
197, 200, 210, 212 Medrese-i Huand Hatun, 132
Medrese-i İshak Bey, 124, 137, 215
L
Medrese-i Kahriye, 240, 251, 253
Labseki, 48 Medrese-i Kalenderhâne, 211, 251
Lagar Sinan, 169 Medrese-i Karagöz Paşa, 125, 138
Lagarzâde Abdulaziz, 131 Medrese-i Mihaloğlu, 216
Lapseki, 127, 146, 148, 150, 167 Medrese-i Musa Bey, 215
Latif Çelebi, 248, 250, 252 Medrese-i Orhan, 240, 253
Lazkiye, 125, 130, 138, 150, 167 Medrese-i Semâniye, 207, 208, 209, 225, 226
Leylek Seydi Ali, 171 Medrese-i Sultân Mehmed, 229
Leyneli Muhyiddin, 131 Medrese-i Sultan Süleyman, 239, 244, 245
Leys Çelebi, 41, 66, 88, 96, 97, 140, 154, 170 Medrese-i Süleyman Paşa, 126, 138
Leys-zâde Çelebi, 83, 251, 253 Medrese-i Turgudoğlu, 178
Limnos, 43, 76, 100, 103 Medrese-i Zincirli, 132, 142
Dizin 261
Mehmed Çelebî b. Pîrî Paşa, 208 Muhyiddin Efendi, 126, 132, 135, 153, 163,
Mehmed Çelebi ibn-i Hacı Hasan El-kadıas- 194, 205
kerî, 82 Muhyiddîn el-Acem, 104
Mehmed Şah Çelebi, 42, 66, 84 Muhyiddin ez-Zağarcı, 105
Mehmed Şah el-Fenârî, 63 Muhyiddin Karasi-zâde, 27
Mekke, 51, 239, 243, 245, 249 Muidzâde, 252
Melik Gâzî Medresesi, 45 Murad Han, 55, 56
Melik Mehmed Gazi Medresesi, 132, 185, 188 Muslihiddin Bursevî, 27
Melikşah Medresesi, 187 Muslihuddin b. Kara Ali Paşa, 137
Menteşizâde Ataullah Çelebi, 194 Muslihuddin Poladzâde, 158
Merzifon medresesi, 209 Mustafa Paşa, 63, 137, 145, 147, 204, 205, 207,
Metâli, 82 208, 210, 212, 225, 226, 251, 252, 254
mevali, 18, 235, 237, 238, 240 Muzafferiye Medresesi, 152, 168, 176
Mevlânâ Bedreddin, 25, 30, 31, 32, 65, 91, 95, Müdd, 205
96, 98, 106, 109, 111, 112, 127, 131, 141, Müderris ve Kadı Defterleri, 10, 59
178, 184, 185, 189, 190, 193, 195, 198, 199, müderrisler, 18, 35, 36, 37, 51, 62, 121, 203, 206
207, 215, 231, 232
müderrislik, 17, 51, 79, 237
Mevlânâ Fenari Medresesi, 196
Müeyyed-zâde, 21, 22, 25, 26, 41, 79, 81, 88, 95,
Mevlana Hacı Hasanzâde, 61 97, 98, 109, 113, 206
Mevlânâ Seydî, 26, 40, 81, 105, 227 Müfti Ahmed Paşa, 79, 123, 133, 136, 143, 144,
Mevlânâ Sinan Germiyânî, 26 145, 148, 149, 151, 154, 156, 158, 159, 160,
Mevlânâ Şuca‘, 63, 210 161, 164, 166, 167, 170, 178, 181, 183, 184,
Mevlânâ Varaka, 75, 95, 115 186, 188, 190, 192, 195, 196, 197, 201, 215,
216, 217
Mevlânâ Zamirî, 83
Müfti Ali Çelebi, 211
Mevlânâ Zamîrî, 63, 123, 138, 210
Müftizâde, 64, 243, 244, 245, 247, 248, 249,
mevleviyet, 61, 62, 88 251, 252, 254
Mezakiye, 73 mülâzemet ruznamçesi, 17
www.tuba.gov.tr
Mısır, 23, 70, 121, 132, 144, 149, 171, 177, 180,
mülâzemet sistemi, 13, 16, 17
181, 182, 184, 186, 189, 238, 243
mülazım defterleri, 10, 19
Midillü, 113
Müstakimzade Süleyman Sadeddin, 69, 101,
Mihaliççik, 46
204
Milas, 48, 129, 140, 156, 170, 198
müteaccimler, 35
Mimar-zâde, 53, 83
müteferrika, 121
Mîr-i Mîrân, 105
Mütekâid, 82
Mîrim Çelebi, 29, 112, 126, 161
Mîrim Efendi, 194 N
Molla Çelebi, 129, 153, 194, 241, 242, 244, 246,
247, 251 Nakîzî Bâyezid, 40
Mostar, 109, 114 Namazzâde Alaeddin, 169
Moton, 72, 113, 114, 170, 171 Nasuh Efendi, 253
Mu‘îd Muslihiddin, 97 Nazırzâde, 245, 246, 247, 248, 250, 253
Muallimzâde, 241, 242, 244, 253 Nergis-i Eğriboz, 74
Muarrifzâde, 124, 129, 130, 131, 133, 134, 137, Nevâhî kazaları, 100
142, 152, 155, 166, 167, 176 Nevrekob, 106
Muhasebecizâde, 253 Niğbolu, 74, 92, 107
Muhyiddin Çelebi el-Fenarî, 29, 31, 82, 101 Nihânî, 65
Niksari, 242 Rum kadıaskeri, 87, 92

Niş, 69, 74, 100, 108 Rumeli kadıaskeri, 21, 22, 70, 79, 87, 120, 204,
Nişancı Mehmed Paşa, 43 212, 219
nişancılık, 61 Rumeli medreseleri, 36
Nişanizâde, 243, 247, 249, 251, 253 Ruşenizâde, 243
Nizâmiye Medresesi, 45 Rûşenî-zâde Nimetullah Efendi, 53
Rükneddîn Çelebi, 41
O Rüstem Çelebi, 26
Of, 162, 164
S
Ohri, 73, 77, 111, 115
Oruç Beğ Tarihi, 21 Sa‘dullah b. Cemal, 163
Oruçzâde Muslihuddin, 154 Sadi Çelebi, 27, 29, 63, 80, 82, 84, 174, 182,
Osman Gazi, 15 183, 184, 188, 241
Osmanlı Devleti, 15, 237, 240 Sadi Çelebi Tâcî-zâde, 27, 82
Osmanlı uleması, 101 Sadru'ş-Şerî‘a, 63
Safed, 150, 182
Ö Safeviler, 121
Sahn-ı Seman medreseleri, 239
Ömer-i Acem, 135
Samsuni-zâde, 87
P Samsunizâde-i Sağir, 252

Saraçlar Medresesi, 43
Paşa Çelebi, 48, 65, 83, 118, 135, 165, 168, 173,
174, 178, 182, 189, 197, 199 Saray-ı ‘Âmire, 153, 156, 170
Perviz Efendi, 54, 241, 242 Saruca Paşa Medresesi, 204
Pîr Ahmed Çelebi, 30, 44, 64, 73, 82, 105 Saruhan, 46, 124, 137, 148, 167, 197
Pir Ali, 156, 198 Selanik, 88, 94, 106, 231
Pîr Emîr, 22, 26, 27 Selman-zâde, 111
www.tuba.gov.tr
Pîr Mehmed Çelebi, 205, 210, 226 Semaniye medreseleri, 23
Piri Paşa, 136, 138, 191 Semaniye Medresesi, 82
Pirinççizâde Muhyiddin, 155 Semendire, 74, 76, 104
Pirlepe, 73, 92, 107, 115 Seydi Ali-zâde, 26, 27, 97
Podgoriçe, 110, 114, 223, 232 Seydi Çelebi, 23, 27, 30, 77, 104, 123, 124, 125,
126, 131, 135, 136, 141, 144, 146, 151, 152,
Pojaga, 104
157, 166, 173, 177, 181, 187, 193, 195, 214
Pravadi, 43, 75, 105, 116, 230
Seydî Çelebi Efendi, 81
Prepolye, 109
Seyyid Mükerremüddin Zaviyesi, 129
Priştine, 43, 109, 115
Sırçalı Medrese, 160, 173, 183
Prizrin, 76, 95, 110, 116, 232
Sıyamizâde Abdurrahman, 146
Sidrekapsi, 44, 106, 115
R
Silistre, 75, 105, 116
Ravzu’l-Ahyar, 82
Silivri, 71, 94, 103
Rebiu’l-Esrar, 82
Silivri Kadısı, 71
Reisü’ş-şuara, 83
Simav, 48, 150, 168
Richard C. Repp, 119, 120
Sinan Çelebi, 28, 32, 65, 72, 73, 83, 96, 116,
Rize, 46, 47, 162 135, 137, 151, 159, 242, 245, 246, 248, 249,
Rodos, 195, 240, 249, 250, 252 250, 251, 253
Dizin 263
Sinân Çelebi el-Yegânî, 44 Şeşengüşt Acem Şemseddin, 160

Sinan Korukzâde, 157 Şeyh Abdülkadir Çelebi Efendi, 55
Siroz, 76, 106, 148, 215 Şeyh İlahi Medresesi, 162, 172
Sivas, 45, 125, 136, 144, 156, 164, 174, 176 Şeyh Şâzelî, 65
Sofya, 74, 88, 92, 107, 116, 223, 229, 231 Şeyhi Çelebi, 184, 242, 243, 244, 246, 247, 250,
Söğüd, 47, 145, 166, 181, 190 251
Sûfî Hayreddin, 85 Şeyhülislam Ali Çelebi, 22
Sufi Sinan, 123, 132 Şeyhülislam Hamidüddin Efendi, 70
Sufizâde Muhyiddin, 136 şeyhülislamlık, 18, 22, 69, 101, 204, 235, 238
Suğdak, 76, 113 Şeyhzâde Muhyiddin, 138, 176
Sûhte Hüsam, 104 Şiblizâde Şemseddin, 136
Sultan Ahmed, 127, 132, 135, 139, 140, 143, Şihabiye Medresesi, 179
145, 146, 148, 151, 154, 159, 163, 164, 165, Şir‘atü’l-İslâm, 82
172, 174, 176, 187, 189, 196, 198 Şucâ‘-i Rûmî, 82
Sultân Bâyezid Hân, 25, 64, 207, 208, 209, 210, şuğl, 62, 131, 141, 160, 166, 168, 173, 177, 178,
211, 212, 217 179, 180, 184, 185, 186, 189, 200, 209, 210,
Sultân Bayezid Medresesi, 32 213, 219
Sultan Korkud, 67, 128, 138, 141, 146, 156, 157, Şumnu, 75, 108
171
Sultan Selim, 26, 54, 133, 151, 155, 162, 172, T
174, 176, 208, 239, 245, 246, 249, 250
T.C. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, 119
Sultân Veled Medresesi, 45
tabakat geleneği, 15
Suret-i Esâmi, 71, 76
Tablbâz Muhyiddin Çelebi, 97, 185
Süleymaniye Medreseleri, 203
Taceddin Efendi, 55, 56, 245, 246
Süpürge Şuca, 123, 125, 130, 135, 142, 143, 149,
160, 198 Tâcîzâde Cafer Çelebi, 130, 131, 139, 140
Taci-zâde Sadi Çelebi, 22, 80
S talik kırması, 120, 235
Şah Efendi İbn-i Fenarî, 82 www.tuba.gov.tr

Taraklıborlu, 46, 126, 152, 169
Taşköprü, 45, 46, 83, 118, 127, 154, 160, 205,
Şah İsmail, 37
225
Şah Melek Medresesi, 153
Taşköprüzâde Ahmed Efendi, 15
Şakaik-i Nu’maniye ve Zeyilleri, 69
Taşköprü-zade Kasım Çelebi, 45
şefkatname, 125, 127, 130, 132, 134, 138, 139,
Taşköprü-zade Muslihiddin Efendi, 205
141, 142, 143, 144, 145, 147, 148, 149, 151,
154, 156, 159, 160, 161, 164, 166, 168, 170, Tatarbazarı, 77, 92, 107
171, 172, 173, 174, 175, 176, 184, 199 Tatay, 154, 170
Şehdî el-Bursevî, 103 Tebriz, 154
Şehinşah, 146, 160, 161, 168, 171, 173, 198, 200 Tecrîd, 82
şehzade defterdarlığı, 61 tekaüd, 17, 79
Şehzâde şefkatnamesi, 173 Teke Karahisârı, 49
Şemseddin Amasiyyevî, 27 Tekfurdağı, 71, 88, 94, 104, 115
Şemseddin b. İdris el-Bursevî, 183 Tetimmetü’ş-Şakâiku’n-Nu‘maniye, 15
Şemseddin er-Rumi, 103 tezkireci, 98, 137, 141, 149, 154, 159, 195
Şemseddin Gergerî, 179 The Müfti of Istanbul, 119, 120
Şeref el-Kastamonevî, 106 Tırhala, 77, 111, 112
şerh, 82, 125 Tırnova, 75
Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi (TSMA), 10, 19, Veliyüddinzâde, 65, 212, 213
59 Vidin, 75, 108
Toprak Medrese, 127 Vilayet-i Acem ve Alaüddevle, 122, 201
Tosya, 47, 139, 159, 172 Vilayet-i Anadolu, 122, 136, 166, 194, 196, 200,
Trablus, 178, 182, 187, 190 201
Turhal, 49, 135, 144, 162, 164, 176 Vilayet-i Arab, 122, 177, 179, 180, 182, 189, 201
Tursun, 247, 251 Vîrânşehir, 117
Turşucu Buk‘ası, 137 Vize, 71, 103, 104, 126, 154, 229
Tuvuffiye, 242, 243, 244, 245, 246
Türkmen Alaüddevle, 188 Y
Yabanâbâd, 46, 48, 49
U Yağıbasan Medresesi, 44, 136, 159, 164
Ubeydullâh bin Kutas, 40 Yahya Çelebi, 52, 57, 169, 217, 242
ulema, 13, 15, 16, 18, 22, 23, 37, 51, 81, 87, 101, Yakub Efendi, 251
121, 122, 203, 237 Yakup Seydi Alizâde, 64
ulema defterleri, 13, 16 Yanya, 73, 111
ulûm-ı akliye, 79 Yaralıca, 36, 40, 88
Ulûm-ı Arabiyye, 80 Yavuz Sultan Selim, 17, 18, 21, 87, 121
ulûm-ı dîniyye, 79 Yegân Oğlu Ali Çelebi, 88
Ustrumca, 109, 232 Yegânzâde Ahmed Çelebi, 211
Yenibazar, 77, 109
Ü Yenice-i Eflegani, 49
Üçbaş Nureddin, 28, 129, 134, 142, 157 Yenişehir, 48, 112, 118, 128, 145, 155, 229
Üçşerefeli câmi‘, 208, 209, 212, 213 Yıldırım Hân medresesi, 65, 209, 212, 213
Ümmüveledzâde, 66, 163, 244, 245, 247, 248, Yunus Paşa, 17, 69, 70, 74, 148
249, 252
Ürgüb, 92, 108, 116, 173 Z
223, 228, 231 www.tuba.gov.tr

Üsküb, 43, 76, 94, 100, 106, 208, 214, 215, 218,
Zapline, 44
Zekeriya Efendi, 248, 250, 252
Üsküdar, 56, 170, 239, 249, 250, 251
Zenbilli Ali Cemali Efendi, 204
Üsküdar Medresesi, 170
Zeyil, 15
Üveys Karamani, 196
Zeynel Paşa, 131, 144, 185
V Zihne kadılığı, 94
Zile, 45, 154, 164, 199
Vâcidiyye Medresesi, 85
Zincirlü Medrese, 45, 48
Vankulu, 253, 254
Zünnûn el-İznikî, 104
Vardar Yenicesi, 107, 116, 210, 214, 232
Zünnunzâde, 157
EKLER
Örnek Defter Görüntüleri

(Neşredilen defterlerin tamamının dijital görüntüleri
kitap eki olan CD'de bulunmaktadır.)
www.tuba.gov.tr
www.tuba.gov.tr
TSMA D. 9555, Mülazım Defteri

Ö r nek D e f te r G ö r üntü l e r i 267
www.tuba.gov.tr
TSMA D. 5605.1, Mülazım Defteri

www.tuba.gov.tr
TSMA D. 5781, Müderris ve Kadı Defteri

www.tuba.gov.tr

www.tuba.gov.tr

www.tuba.gov.tr

Ulema Defterleri

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ulema Defterleri

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

XVI.

Türk-İslâm Bilim Kültür Mirası Dizisi: 22

Yayın Sürecinde Emeği Geçenler

Proje Sorumlusu (TÜBA Başkanı)

Proje Yayın Kurulu

Proje İdari İşler Sorumlusu

© Türkiye Bilimler Akademisi 2018

Kullanılan görsellerin yayın izinleri ile ilgili

TÜRKİYE BİLİMLER AKADEMİSİ

Recep Tayyip Erdoğan

Sürdürülebilir kalkınma; “güçlü makroekonomik politikalar”

Günümüzde bilim ve yenilikçilik, ulusal kalkınma ile uluslararası

Prof. Dr. Ahmet Cevat Acar

I. Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi (TSMA) Mülazım Defterleri .......................................................... 19

Dizin ............................................................................................................................................................................................................................................. 255

Örnek Defter Görüntüleri ................................................................................................................................................................... 265

Osmanlı ulema hiyerarşisinin en üst yöneticileri olan Rumeli ve

Osmanlı ilmiye teşkilatına ait arşiv belgeleri İstanbul kütüphane ve arşivlerinde

mülâzemet ruznamçesi olan 951-959 (1544-1556) tarihli ruznamçeden 59 yıl

İçerisinde, muhtelif başlıklar altında Rumeli’deki kadı ve müderris tayinleri ve

D. 9555, ihtiva ettiği kayıtlar bakımından günümüze ulaşmış en eski müla-

Bu defter Ercan Alan tarafından hazırlanmıştır.

Der-zamân-ı merhûm Sultân Bayezid Han

An-Mevlânâ Müeyyed-zâde kadıasker-i Rumili

An-Mevlânâ Bedreddin kadıasker-i Anadolu

An-Mevlânâ Ali Çelebi El-müftî

An-Mevlânâ Ahmed Paşa Müftî-yi Bursa

Der-zamân-ı merhûm ve mağfûrun-leh

An-Mevlânâ Müeyyed-zâde mütekâid

An-Mevlânâ Seydî Rahimetullah Rumili kadıaskerliğinden mütekâid

An-Mevlânâ Nureddin Rumili kadıaskerliğinden mütekâid

An-Mevlânâ Babek Çelebi İstanbul kazâsından mütekâid

An-Mevlânâ Bâlî Halîfe Bursa kazâsından mütekâid

An-Mevlânâ Ali Çelebi El-müftî

An-Mevlânâ Birgi-zâde Mustafa Çelebi Edirne kazâsından mütekâid

An-Mevlânâ Seydi Ali-zâde Edirne kazâsından mütekâid

An-Mevlânâ Sadi Çelebi Taci-zâde 70 akçe ile mütekâid

An-Mevlânâ Pîr Emîr Rahimehullah

An-Mevlânâ Ahmed Paşa Müftî-yi Bursa

An-Mevlânâ Seydi Çelebi Anadolu Kadıaskerliğinden mütekâid 927

An-Mevlânâ Seydi Ali-zâde el-mezbûr sâbıkâ

An-Mevlânâ Kara Bâlî Halîfe el-mezbûr sâbıkâ

An-Mevlânâ Kemal Paşa-zâde Anadolu kadıaskerliğinden sonra

An-Mevlânâ Şuca Edirne ve Bursa kadısı oldukdan sonra mütekâid

An-Mevlânâ Ali Çelebi el-müftî

An-Mevlânâ Üçbaş Nureddin Sahn’dan Amasya Medresesi’ne git-

An-Mevlânâ Nureddin El-kadı bi-Kostantiniyye: Sâbıkâ mütekâi-

An-Mevlânâ Hayreddin, mûmâ-ileyh, ba‘de ez-feth-i Belgrad fî Şev-

An-Mevlânâ Hâce Efendi fî sene 930

An-Mevlânâ Ali Çelebi el-müftî fî sene 930

An-Mevlânâ Muhyiddin El-Fenarî el-kadı bi’l-asker fî vilâyet-i Rumili

An-Mevlânâ Kadrî el-kadı bi’l-asker fî vilâyet-i Anadolu

An-Mevlânâ Rükneddin eş-şehîr bi-Zeyrek-zâde Rumili kadıasker-

An-Mevlânâ Mîrim Çelebi Anadolu kadıaskerliğinden mütekâid

An- Mevlânâ Seydi Çelebi el-mezbûr sâbıkâ

An-Mevlânâ Şuca Halîfe el-mezbûr sâbıkâ

An- Mevlânâ Muslihiddin Taşköprülü-zâde 70 akçe ile Semâniye

An-Mevlânâ Bedreddin Kûçek el-müderris bi-Semâniye 70 akçe ile

An-Mevlânâ Pîr Ahmed Çelebi el-müderris bi-Semâniye 70 akçe ile

An-Mevlânâ İbn-i Hatîb Kasım el-müderris 70 akçe ile

An-Mevlânâ Şemseddin El-müftî eş-şehîr bi-Kemal Paşa-zâde

An-Mevlânâ Hace Efendi

An-Mevlânâ Muhyiddin El-Fenarî El-kadı bi’l-asker fî Rumili

An-Mevlânâ Kadri El-kadı bi’l-asker fî Anadolu