▪ Państwa zaborcze a sprawa

polska
▪ Akt 5 listopada, czyli manifest
dwóch cesarzy
▪ Wojna propagandowa o poparcie
Polaków
▪ Sprawa polska w polityce
ententy
▪ Polacy na konferencji paryskiej
▪ Zapoznam się z podejściem państw
zaborczych do sprawy polskiej
w przededniu i po wybuchu wojny.

▪ Dowiem się w jakich okolicznościach

sprawa polska pojawiała się na arenie
międzynarodowej.

▪ Spróbuję ocenić polski wysiłek zbrojny,

dyplomatyczny oraz prace
państwowotwórcze podczas wojny.
▪ Thomas Woodrow Wilson – prezydent Stanów
Zjednoczonych
▪ Mikołaj II Aleksandrer Romanow– ostatni car
Rosji, król Polski
▪ Franciszek Józef I - cesarz Austrii i król
Węgier, Czech oraz Chorwacji
▪ Wilhelm II Hohenzolern - ostatni niemiecki
cesarz i król Prus
▪ Józef Piłsudski (1867-1935) – członek PPS, twórca
Polskiej Organizacji Wojskowej (1914), kierownik
Komisji Wojskowej i Tymczasowej Rady Stanu (1917),
od 11.11. 1918 naczelny wódz Armii Polskiej, w latach
1918–1922 naczelnik państwa, pierwszy marszałek
Polski (1920)
▪ Roman Dmowski (1864-1939) - współzałożyciel
Narodowej Demokracji, działacz niepodległościowy, ,
stał na czele Komitetu Narodowego Polski , delegat
Polski na konferencji paryskiej, sygnatariusz traktatu
pokojowego w Wersalu
▪ Ignacy Jan Paderewski (1860-1941) – kompozytor,
pianista, dyplomata, działacz niepodległościowy,
przedstawiciel Komitetu Narodowego Polski, premier i
minister spraw zagranicznych, delegat Polski na
konferencji paryskiej, wysłannik rządu polskiego do
Ligi Narodów.
 Trójprzymierze
nazywane państwami centralnymi
▪ Cesarstwo Niemieckie
▪ Monarchia Austro-Węgierska
▪ Królestwo Włoch
Trójporozumienie
nazywane ententą
▪ Zjednoczone Królestwo Wielkiej
Brytanii i Irlandii
▪ Republika Francuska
▪ Cesarstwo Rosyjskie
▪ Do wybuchu wojny państwa zaborcze
nie miały konkretnie sprecyzowanych
planów w stosunku do Polski i Polaków.
Uprawiano jedynie propagandę.
▪ Niemcy i Austria przywoływały winy
Rosji m.in. zsyłki, katorgę i rusyfikację.
▪ Rosja odwoływała się do wspólnego
pochodzenia (Słowianie), przypominała
germanizację oraz wspólną walkę
przeciwko Niemcom pod …
Grunwaldem.
▪ W Austrii pojawiła się koncepcja
uczynienie z Galicji trzeciego
królestwa, monarchii, - pogłębienia
autonomii.
▪ Niemcy miały plan kolonizacji Europy
Środkowej, która miała być całkowicie
podporządkowana ekonomicznie i militarnie
interesom Niemiec. Polska w tym projekcie
miała grać rolę małego państwa buforowego,
poddanego stopniowej germanizacji. Władza
miała należeć do króla, przedstawiciela
niemieckiej lub austriackiej arystokracji.

„Przychodzimy do was jako przyjaciele.

Zaufajcie nam! Wolność wam niesiemy i
niepodległość! Połączcie się z wojskami
sprzymierzonymi...”
▪ 14 sierpnia 1914 r. Odezwa naczelnego wodza wojsk rosyjskich
– Wielkiego księcia Mikołaja Mikołajewicza Romanowa :
Polacy! Wybiła godzina, w której przekazane Wam marzenie
ojców i dziadów Waszych ziścić się może. Przed półtora
wiekiem żywe ciało Polski rozszarpano na kawały, ale dusza
jej nie umarła. Żyła ona nadzieją, że nadejdzie godzina
zmartwychwstania dla Narodu Polskiego i dla pojednania się
braterskiego z Wielką Rosją.
(…)Niechaj się zatrą granice, rozcinające na części Naród
Polski. Niechaj Naród Polski połączy się w jedno ciało pod
berłem Cesarza Rosyjskiego. Pod berłem tym odrodzi się
Polska, swobodna w swej wierze, języku i samorządzie.
▪ Kampania Kadrowa utworzona w Krakowie przez Józefa
Piłsudskiego w 1914.
▪ Legiony Polskie (1914-1916) – była to polska formacja
wojskowa, która walczyła u boku armii austro-węgierskiej. W
1916 r. przekształcono je w Polski Korpus Posiłkowy (PKP).
Pierwotnie istniały dwa legiony: Wschodni i Zachodni, które
przeformowano w trzy brygady.
I Brygada (1914)- dowódca Józef Piłsudski (do 1916), następnie
Kazimierz Sosnkowski i Marian Żegota-Januszajtis.
II Brygada (1915) - dowódca Ferdynand Küttner (do 1916), później
Józef Haller (do 1918).
III Brygada (od 8 maja 1915) – dowódca Wiktor Grzesicki, później
Stanisław Szeptycki, Zygmunt Zieliński, Bolesław Roja.
10 kwietnia 1917 oddziały legionowe zostały ponownie
przeformowane w Polską Siłę Zbrojną (Polnische Wehrmacht).
▪ W II Rzeczpospolitej dawni legioniści
tworzyli wojskową i polityczną elitę. Z
ich grona wywodzili się m.in.:
marszałek Edward Rydz-Śmigły, kilku
premierów (od gen. Władysława
Sikorskiego po gen. Felicjana Sławoja-
Składkowskiego), kilkunastu
ministrów (m.in. Józef Beck),
kilkudziesięciu generałów. Wielu z
legionistów walczyło podczas II wojny
światowej.
▪ Czyny legionistów, jak żadnej innej
formacji wojskowej, upamiętniają
liczne piosenki, wiersze, obrazy.
Powszechnie znana jest np. pieśń
„Marsz Pierwszej Kadrowej”,
„Wojenko, wojenko”, czy „My,
Pierwsza Brygada”.
▪ W 1914 r. powołano Legion Puławski, który
walczył z Niemcami na terenie Królestwa
Polskiego. Była to formacja ochotnicza, do zadań
partyzancko-wywiadowczych, skierowana do
działań rozpoznawczych i dywersyjnych na tyłach
wroga. Opiekę nad oddziałem przyjął Komitet
Narodowy Polski kierowany przez Romana
Dmowskiego, który werbował również
ochotników wśród Polonii m.in. amerykańskiej.
▪ Od 1917 r. powstanie Korpusu Polskiego
„Błękitną Armią”, była największą polską formacją
zbrojną na emigracji w czasie I wojny światowej
Siedemdziesiąt tysięcy ochotników przybyło do
Francji, by walczyć o wolność ojczyzny. Dzięki
wyszkoleniu, które otrzymali, a także świetnemu
sprzętowi i uzbrojeniu, stali się wielkim wsparciem dla
powstającego w niepodległej Rzeczypospolitej
Wojska Polskiego. „Błękitna Armia”, to symbol
ogromnego zaangażowania Polaków z całego świata w
walkę o niepodległość.
Dowództwo objął gen. Józef Haller.
„Polak jest dobrym żołnierzem.
Stwórzmy księstwo polskie [...]
następnie postawmy na nogi armię
polską. Realizacja tej koncepcji może
nie być dla nas zbyt wygodna z
punktu widzenia politycznego, lecz
wszelkie rozważania muszą zejść na
drugi plan, skoro idzie o nasze
zwycięstwo”.
Generał niemiecki Erich von Ludendorff
▪ odezwa zapowiadająca utworzenie
samodzielnego państwa z dziedziczną
monarchią konstytucyjną,
▪ Zapowiedziano utworzenie polskiego wojska
pod dowóztwem niemieckim i austrackim,
▪ nie określono granic państwa,

▪ gwarantowano sojusz z obydwoma

mocarstwami .
▪ Dokument oficjalnie kończył solidaryzm
państw zaborczych, włączył sprawę Polski do
listy celów, o które toczyła się wojna. Dał
Polakom nadzieję na własny byt państwowy.
▪ Niemcy i Austriacy pod pretekstem budowy nowego bytu państwowego,
usankcjonowali swoją obecności na terenach zaboru rosyjskiego. Zyskali również
szansę na nowych ochotników do wojska oraz pozytywne lub neutralne nastawienie
mieszkańców Kongresówki,
▪ 15 listopada 1916 r. rząd rosyjski zaprotestował przeciw Manifestowi oraz ponowił
uroczyście przyrzeczenie stworzenia całej Polski złożonej z wszystkich ziem
polskich, która po zakończeniu wojny będzie miała prawo z całą swobodą
samodzielnie urządzić swoje życie narodowe, kulturalne i gospodarcze pod berłem
panujących rosyjskich na zasadzie jedności państwowe (WB i Francja poparły),
▪ powołanie Tymczasowej Rady Stanu w styczniu 1917 roku i Rady Regencyjnej w
październiku.
Referat Wojny – Referat Spraw
Referat Skarbu
Józef Piłsudski, Politycznych

Referat
Referat Spraw
Gospodarstwa Referat Pracy,
Wewnętrznych
Społecznego

Referat Wyznań
Referat Religijnych i
Sprawiedliwości Oświecenia
Publicznego
Przejęła część władzy i utrzymała ją do końca wojny, znacznie
ułatwiając Józefowi Piłsudskiemu sprawne podjęcie budowy
niepodległego państwa. W skład Rady Regencyjnej weszli:
Aleksander Kakowski, Zdzisław Lubomirskiego i Józef
Ostrowski. Rada m.in.:
▪ powołała pierwszy polski rząd,

▪ ogłosiła niepodległość Polski,

▪ rozbudowała administrację państwową,

▪ utworzyła zalążek służby zagranicznej

▪ stworzyła prawne i organizacyjne podwaliny dla

zorganizowania Wojska Polskiego,
▪ utrzymywała i rozwijała polskie szkolnictwo i sądownictwo
▪ Rewolucja lutowa 23.02/08.03.1917 r., która
pozbawiła cara Mikołaja II Romanowa władzy.
Rada Delegatów Robotniczych i Żołnierskich
potwierdziła prawo Polaków do
samodzielnego państwa. Podobne stanowisko
zajął Tymczasowy Rząd, który wspomniał o
sojuszu wojskowym z Rosją. Bolszewicy uznali
prawo narodów do samostanowienia.
▪ Rewolucja październikowa 1917 r. – przejęcia
władzy przez bolszewików
▪ 3 marca 1918 r. zawarto traktat brzeski
ustanawiający pokój między Rosją i
państwami centralnymi. Rosja zrzekła się
m.in. zajmowanych ziem polskich
Thomas Woodrow Wilson przedstawił
program pokojowy, tzw. Czternaście
punktów Wilsona, który miał zapobiec
kolejnej wojnie.
Dla Polski ważny był 13. punkt,
„Stworzenie niepodległego państwa
polskiego na terytoriach zamieszkanych
przez ludność bezsprzecznie polską, z
wolnym dostępem do morza,
niepodległością polityczną, gospodarczą,
integralność terytoriów tego państwa
powinna być zagwarantowana przez
konwencję międzynarodową.”
▪ Była to deklaracja Wielkiej Brytanii,
Francji i Włoch w sprawie
przywrócenia niepodległości Polski.
Przewidywała ona utworzenie
„zjednoczonego i niepodległego
państwa polskiego z wolnym
dostępem do morza”.
▪ główny traktat pokojowy
kończący I wojnę światową
▪ ustalił wiele granic
międzypaństwowych w
Europie oraz wprowadził
nowy ład polityczny
▪ Wzięło w niej udział 27 państw Ententy. Nie
uczestniczyli w niej Niemcy i ich sojusznicy: Austria,
Bułgaria i Turcja. Nie brała też udziału Rosja
sowiecka.
▪ Przewodniczył konferencji premier Francji, Georges
Clemenceau, który wraz z prezydentem USA,
Woodrowem Wilsonem, premierem Wielkiej
Brytanii, Davidem L. Georgem i premierem Włoch,
Vittorio E. Orlando - odgrywał pierwszorzędną rolę
▪ Oficjalnym reprezentantem rządu Polski był
Komitet Narodowy Polski na czele z Ignacym
Paderewskim i Romanem Dmowskim,
▪ Konferencja pokojowa w Paryżu miała rozstrzygnąć
wszelkie problemy sporne tkwiące u źródeł I wojny
światowej lub też przez nią wywołane i przez to
zapewnić trwały pokój
Najbardziej znanymi reprezentantami sprawy
polskiej na konferencji paryskiej byli Roman
Dmowski i Ignacy Paderewski. Pierwszy był
inicjatorem powołania Komitetu Narodowego
Polskiego, który od 1917 roku reprezentował na
forum międzynarodowym polskie interesy, oraz
przywódcą i ideologiem polskiego ruchu
narodowego.
Paderewski natomiast od 16 stycznia 1919 roku
stał na czele koalicyjnego gabinetu oraz pełnił w
rządzie polskim funkcję ministra spraw
zagranicznych.
Władysław Grabski- działacz niepodległościowy,
minister skarbu, premier II RP, ekonomista.