Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright Luaät vaø Kinh teá Aùp duïng Thöù hai:

Aùp duïng Thöù hai: Vi phaïm Hôïp ñoàng

Nieân khoùa 2004-2005 Baøi ñoïc

AÙP DUÏNG THÖÙ HAI – SÖÏ VI PHAÏM HÔÏP ÑOÀNG

Moät lónh vöïc khaùc cuûa luaät coù theå ñöôïc thaûo luaän trong khuoân khoå Coase veà vieäc maëc
caû (thöông löôïng) giöõa moät soá ít caù nhaân laø luaät hôïp ñoàng. Tuy nhieân, khoâng gioáng
tröôøng hôïp luaät veà xaâm phaïm quyeàn lôïi bình thöôøng, caùc beân kyù keát hôïp ñoàng thöông
löôïng vôùi nhau tröôùc khi tranh chaáp phaùt sinh. Bôûi vì caùc beân coù theå quyeát ñònh tröôùc
caùch thöùc giaûi quyeát nhöõng tranh chaáp tieàm taøng, neân ngöôøi ta coù theå neâu caâu hoûi lieäu
coù caàn thieát, hay coù ñaùng mong muoán, coù caùc qui phaïm phaùp luaät chung chi phoái caùc
tranh chaáp veà hôïp ñoàng hay khoâng. Lyù do caùc qui phaïm phaùp luaät veà hôïp ñoàng ñaùng
mong muoán taát nhieân laø vieäc thöông löôïng vaø soaïn thaûo moät hôïp ñoàng trong ñoù coù döï
truø moïi ñieàu baát ngôø coù theå töôûng töôïng ra seõ toán keùm ñeán möùc khoâng chòu noåi (ngay
caû khi coù theå). Ñoái vôùi nhöõng ñieàu baát ngôø ñöôïc cho laø khoâng coù khaû naêng xaûy ra hay
khoâng aûnh höôûng nhieàu laém ñeán chi phí vaø lôïi ích cuûa caùc beân, thì khoâng ñaùng boû coâng
laøm caùc vieäc raéc roái laø qui ñònh tröôùc moät caùch roõ raøng seõ laøm gì neáu ñieàu baát ngôø xaûy
ra.

Luaät hôïp ñoàng coù theå ñöôïc xem nhö laø laáp ñaày “nhöõng khoaûng troáng” naøy trong
hôïp ñoàng – ñoù laø coá gaéng taùi taïo nhöõng ñieàu maø caùc beân leõ ra ñaõ ñoàng yù neáu hoï coù theå
chuaån bò cho söï kieän moät caùch khoâng toán chi phí ngay ban ñaàu. Bôûi vì caùc beân leõ ra ñaõ
ñöa vaøo nhöõng ñieàu khoaûn hôïp ñoàng toái ña hoùa caùc lôïi ích chung (lôïi ích keát hôïp) cuûa
hoï sau khi tröø ñi caùc chi phí chung (chi phí keát hôïp) cuûa hoï – caû hai beân coù theå baèng
caùch ñoù ñöôïc khaám khaù hôn – neân caùch tieáp caän naøy töông ñöông vôùi vieäc thieát keá luaät
hôïp ñoàng döïa theo tieâu chí hieäu quaû.1

Trong chöông naøy, chuùng ta seõ xem xeùt ba bieän phaùp söûa chöõa (bieän phaùp cheá
taøi, bieän phaùp khaéc phuïc) ñoái vôùi söï vi phaïm hôïp ñoàng nhìn treân quan ñieåm naøy. Bieän
phaùp thöù nhaát, soá tieàn boài thöôøng thieät haïi döïa treân kyø voïng (expectation damages), cho
beân bò vi phaïm höôûng moät soá tieàn maø soá tieàn naøy ñaët beân vi phaïm vaøo cuøng vò theá beân
naøy leõ ra ñaõ ñaït ñöïôc neáu nhö hôïp ñoàng ñöïôc thöïc hieän ñaày ñuû. Bieän phaùp thöù hai, soá
tieàn boài thöôøng thieät haïi döïa treân haønh ñoäng phuï thuoäc do tin töôûng vaøo hôïp ñoàng
(reliance damages), cho beân bò vi phaïm höôûng moät soá tieàn maø soá tieàn naøy ñaët beân bò vi
phaïm vaøo vò theá beân naøy leõ ra ñaõ ñaït ñöôïc neáu nhö beân naøy chöa bao giôø kyù keát hôïp
ñoàng naøy ban ñaàu. Bieän phaùp cuoái cuøng, soá tieàn boài thöôøng thieät haïi döïa treân söï hoaøn
traû (restitution damages), cho beân bò vi phaïm höôûng moät soá tieàn töông öùng vôùi baát kyø
lôïi ích naøo maø beân naøy ñaõ trao cho beân vi phaïm.2

1
Phaùt bieåu raèng caùc beân leõ ra ñaõ toái ña hoùa caùc lôïi ích chung cuûa hoï sau khi tröø caùc chi phí chung cuûa hoï
hieån nhieân laø coù giaû ñònh raèng hoï coù theå maëc caû treân tinh thaàn hôïp taùc, Ngoaøi ra, khi keát luaän raèng söï toái
ña hoùa caùc lôïi ích chung cuûa caùc beân sau khi tröø caùc chi phí chung cuûa hoï laø muïc tieâu veà hieäu quaû, chuùng
ta giaû ñònh raèng khoâng coù ai khaùc chòu aûnh höôûng cuûa hôïp ñoàng naøy.
2
Moät bieän phaùp söûa chöõa vi phaïm hôïp ñoàng khaùc, soá tieàn boài thöôøng thieät haïi ñöôïc ñònh tröôùc
(liquidated damages), seõ döôïc thaûo luaän trong Chöông 8 cuûa saùch naøy.

Mitchell Polinsky 1 Bieân dòch: Xinh Xinh

Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright Luaät vaø Kinh teá Aùp duïng Thöù hai: Vi phaïm Hôïp ñoàng
Nieân khoùa 2004-2005 Baøi ñoïc

Phaân tích naøy seõ ñöôïc thöïc hieän baèng caùch söû duïng moät thí duï trong ñoù moät
ngöôøi baùn, S, coù theå saûn xuaát moät haøng hoùa ñöôïc goïi laø “haøng khoâng teân giaû töôûng”
(widget) vôùi chi phí laø 150$. Haøng khoâng teân khoâng coù saün roäng raõi treân thò tröôøng. Ví
lyù do naøy, moät ngöôøi mua, B1, ngöôøi naøy ñònh giaù trò haøng khoâng teân laø 200$, kyù keát
moät hôïp ñoàng mua moät haøng khoâng teân vôùi S, haøng khoâng teân seõ ñöôïc giao nhaän trong
töông lai. Giaù hôïp ñoàng ñöôïc traû tröôùc. Ñeå söû duïng haøng khoâng teân naøy, B1 phaûi thöïc
hieän moät khoaûn chi tieâu 10$ tröôùc khi giao nhaän haøng (thí duï, oâng ta coù theå phaûi ñieàu
chænh nhaø kho cuûa mình moät ít ñeå chöùa haøng khoâng teân). Khoaûn chi tieâu naøy seõ ñöôïc
goïi laø chi tieâu phuï thuoäc (do tin töôûng vaøo vieäc hôïp ñoàng seõ ñöôïc thöïc hieän)
(reliance expenditure) hay ñaàu tö phuï thuoäc (reliance investment). Neáu hôïp ñoàng
khoâng ñöôïc hoaøn thaønh thì chi tieâu naøy ñöôïc cho laø khoâng coøn giaù trò3.

Tröôùc khi vieäc giao nhaän haøng xaûy ra, coù khaû naêng moät ngöôøi mua khaùc, B2,
cuõng coù theå muoán mua haøng khoâng teân naøy. Giaù trò maø B2 xaùc ñònh cho haøng khoâng
teân naøy chöa ñöôïc bieát vaøo thôøi ñieåm S vaø B1 kyù keát hôïp ñoàng cuûa hoï. Ñeå cho ñôn
giaûn, giaû ñònh raèng giaù trò B2 xaùc ñònh seõ laø 0$, hoaëc 180$, hoaëc 250$, vaø giaû ñònh raèng
oâng ta seõ chaøo mua haøng khoâng teân vôùi soá tieàn naøy. Nhö theá, sau khi S vaø B1 ñaõ kyù
keát hôïp ñoàng cuûa hoï, coù khaû naêng B2 seõ chaøo mua haøng khoâng teân naøy vôùi giaù cao hôn
B1 ñaõ mua – taát nhieân laø nhö theá neáu giaù trò B2 xaùc ñònh laø 250$, Caû hai S vaø B1 ñöôïc
giaû ñònh laø ñeàu bieát veà nhöõng khaû naêng naøy. Nhöõng giaû thieát cuûa thí duï naøy ñöôïc toùm
taét trong Baûng 2 (hieän taïi haõy boû qua ghi chuù phía döôùi baûng)

Trong chöông naøy cuõng seõ giaû ñònh raèng caùc beân ñeàu trung tính vôùi ruûi ro (baøng
quan vôùi ruûi ro). Ñieàu naøy coù nghóa laø hoï chæ quan taâm ñeán giaù trò kyø voïng cuûa moät tình
huoáng ruûi ro – ñoù laø ñoä lôùn cuûa khoaûn maát hay khoaûn lôïi tieàm naêng nhaân vôùi xaùc suaát
xaûy ra khoaûn maát hay khoaûn lôïi. Thí duï, khoaûn lôïi kyø voïng trong moät tình huoáng lieân
quan ñeán cô may 50 phaàn traêm seõ nhaän ñöôïc 10.000$ laø 5.000$. Theo ñònh nghóa, moät
ngöôøi trung tính vôùi ruûi ro laø ngöôøi baøng quan giöõa tình huoáng naøy vôùi baát kyø tình
huoáng naøo khaùc coù cuøng khoaûn lôïi kyø voïng – nhö laø moät tình huoáng lieân quan ñeán cô
may 25 phaàn traêm seõ nhaän ñöôïc 20.000$, hay tính huoáng lieân quan ñeán vieäc chaéc chaén
nhaän ñöôïc 5.000$.

3
Nhöõng giaû ñònh raèng giaù hôïp ñoàng ñöôïc traû tröôùc vaø raèng ñaàu tö phuï thuoäc khoâng coøn giaù trò trong
tröôøng hôïp xaûy ra vi phaïm khoâng phaûi laø nhöõng giaû ñònh thieát yeáu vaø khoâng aûnh höôûng ñeán keát luaän toång
quaùt naøo trong chöông naøy

Mitchell Polinsky 2 Bieân dòch: Xinh Xinh

Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright Luaät vaø Kinh teá Aùp duïng Thöù hai: Vi phaïm Hôïp ñoàng
Nieân khoùa 2004-2005 Baøi ñoïc

Baûng 2
Thí duï veà Söï Vi phaïm Hôïp ñoàng

S laø ngöôøi baùn

Chi phí saûn xuaát haøng khoâng teân cuûa S laø 150$

B1 laø ngöôøi mua ban ñaàu

B1 ñònh giaù trò cho haøng khoâng teân naøy laø 200$
Chi tieâu phuï thuoäc cuûa B1 laø 10$a
B1 traû tröôùc cho S giaù hôïp ñoàng

B2 laø ngöôøi mua thöù hai

B2 ñònh giaù trò cho haøng khoâng teân naøy laø 0$ hoaëc 180$ hoaëc 250$

a. Khaû naêng B1 coù theå chi theâm 24$ vaøo ñaàu tö phuï thuoäc vaø qua ñoù gia taêng giaù trò
cuûa haøng khoâng teân naøy ñoái vôùi oâng ta 30$ cuõng ñöôïc xem xeùt.

Hôïp ñoàng ñöôïc Quy ñònh Ñaày ñuû

Tröôùc khi xem xeùt vieäc caùc bieän phaùp söûa chöõa söï vi phaïm hôïp ñoàng laáp ñaày caùc
khoaûng troáng trong caùc hôïp ñoàng ñöôïc qui ñònh khoâng ñaày ñuû ra sao, ñieàu höõu ích laø
xem xeùt hôïp ñoàng giöõa S vaø B1 noùi treân khi moïi ñieàu ñeàu ñöôïc qui ñònh roõ tröôùc. Thöù
nhaát, giaù hôïp ñoàng, phaûi traû tröôùc laø 175$. Thöù hai, neáu giaù trò B2 ñònh cho haøng khoâng
teân laø 0$ hay 180$, thì S seõ giao haøng khoâng teân naøy cho B1. Trong tröôøng hôïp naøy,
lôïi nhuaän cuûa S laø 25$ – ñoù laø giaù hôïp ñoàng 175$ tröø ñi chi phí saûn xuaát 150$ – vaø lôïi
nhuaän cuûa B1 laø 15$ – ñoù laø giaù trò 200$ ñoái vôùi B1 tröø ñi chi tieâu 10$ vaø tröø ñi giaù
hôïp ñoàng 175$. Thöù ba, hôïp ñoàng naøy ghi roõ raèng trong tröôøng hôïp B2 ñònh giaù trò
haøng khoâng teân laø 250$, thì S seõ baùn haøng khoâng teân cho B2 chöù khoâng baùn cho B1,
nhöng luùc ñoù phaûi traû 225$ cho B1. Trong tröôøng hôïp naøy lôïi nhuaän cuûa S laø 50$ – ñoù
laø giaù hôïp ñoàng 175$ tröø ñi chi phí saûn xuaát cuûa S laø 150$ coäng vôùi khoaûn thanh toaùn
cuûa B2 traû cho S laø 250$ tröø ñi khoaûn thanh toaùn cuûa S traû cho B1 laø 225$. Khi ñoù lôïi
nhuaän cuûa B1 laø 40$ – ñoù laø khoaûn thanh toaùn 225$ nhaän ñöôïc töø S tröø ñi chi tieâu phuï
thuoäc laø 10$ vaø tröø ñi giaù hôïp ñoàng ñaõ traû tröôùc laø 175$.

Roõ raøng raèng hôïp ñoàng ñöôïc qui ñònh ñaày ñuû naøy giöõa S vaø B1 laø hieäu quaû.
Choïn löïa duy nhaát caùc beân phaûi ñöa ra maø aûnh höôûng ñeán lôïi nhuaän chung (lôïi nhuaän
keát hôïp) cuûa hoï laø lieäu S coù baùn cho B2 neáu B2 muoán mua haøng khoâng teân naøy hay
khoâng. Neáu S khoâng baùn cho B2, thì lôïi nhuaän chung cuûa S vaø B1 laø 40$ – ñoù laø lôïi
nhuaän 25$ cuûa S coïng vôùi lôïi nhuaän 15$ cuûa B1. Neáu S thöïc söï baùn cho B2 khi B2

Mitchell Polinsky 3 Bieân dòch: Xinh Xinh

Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright Luaät vaø Kinh teá Aùp duïng Thöù hai: Vi phaïm Hôïp ñoàng
Nieân khoùa 2004-2005 Baøi ñoïc

ñònh giaù trò haøng khoâng teân naøy laø 250$, thì lôïi nhuaän chung cuûa S vaø B1 taêng leân ñeán
90$ – ñoù laø lôïi nhuaän 50$ cuûa S coäng vôùi lôïi nhuaän 40$ cuûa B1. Tuy nhieân, neáu nhö S
baùn cho B2 khi B2 ñònh giaù trò haøng khoâng teân naøy laø 180$, thì lôïi nhuaän chung cuûa S
vaø B1 seõ giaûm xuoáng coøn 20$ bôûi vì, keát hôïp laïi, hoï seõ coù doanh thu laø 180$ vaø chi phí
laø 160$ (ñoù laø chi phí saûn xuaát 150$ cuûa S coïng vôùi chi tieâu phuï thuoäc 10$ cuûa B1).
Nhö theá, caùc qui ñònh trong hôïp ñoàng noùi treân ñoøi hoûi S baùn haøng khoâng teân naøy cho B2
neán B2 ñònh giaù trò noù laø 250$ nhöng khoâng baùn neáu B2 ñònh giaù trò noù laø 0$ hay 180$
laø caùc qui ñònh coù hieäu quaû.4

Ñieàu quan troïng laø löu yù raèng coù moái quan heä chaët cheõ giöõa giaù hôïp ñoàng vaø soá
tieàn S phaûi traû cho B1 neáu S baùn haøng khoâng teân naøy cho B2. Noùi chung, soá tieàn traû
cho B1 caøng cao thì giaù hôïp ñoàng caøng cao. Thí duï, giaû söû S phaûi traû 240$ cho B1 chöù
khoâng phaûi 225$ trong tröôøng hôïp haøng khoâng teân naøy ñöôïc baùn cho B2. Roõ raøng laø
B1 thích nhaän khoaûn thanh toaùn cao hôn trong tröôøng hôïp coù söï vi phaïm hôïp ñoàng, vaø
cuõng roõ raøng laø S thích traû soá tieàn thaáp hôn. Vì theá, cöù cho laø S seõ yeâu caàu, vaø B1 seõ
saün loøng ñeà nghò, moät giaù hôïp ñoàng traû tröôùc cao hôn – chaúng haïn 180$ thay vì 175$.

Söï Vi phaïm coù Hieäu quaû

Cho ñeán giôø, thí duï noùi treân minh hoïa moät nguyeân taéc tuy ñôn giaûn nhöng thaät cô baûn
trong vieäc phaân tích kinh teá veà luaät hôïp ñoàng: Moät hôïp ñoàng ñöïôc qui ñònh ñaày ñuû thì
coù hieäu quaû. Tuy nhieân, trong thöïc tieãn, chi phí cuûa vieäc thieát laäp hôïp ñoàng seõ laøm cho
caùc beân boû qua nhöõng ñieàu baát ngôø töông ñoái khoâng quan troïng. Vì theá, baây giôø haõy
giaû ñònh raèng bôûi vì S vaø B1 tin raèng khoâng coù khaû naêng B2 seõ chaøo mua, neân hoï khoâng
baän taâm ñöa vaøo hôïp ñoàng moät qui ñònh (hay ñieàu khoaûn) xöû lyù khaû naêng B2 seõ chaøo
mua cao hôn ñoái vôùi haøng khoâng teân naøy. Hôïp ñoàng chæ ñôn giaûn qui ñònh raèng S seõ
giao moät haøng khoâng teân cho B1 vôùi giaù naøo ñoù phaûi traû tröôùc. Baây giôø chuùng ta seõ
nghieân cöùu xem lieäu caùc bieän phaùp söûa chöõa döïa treân kyø voïng, döïa treân haønh ñoäng phuï
thuoäc do tin töôûng, döïa treân söï hoaøn traû ñoái vôùi söï vi phaïm hôïp ñoàng coù phaûi laø caùc
giaûi phaùp thay theá coù hieäu quaû cho qui ñònh roõ raøng trong hôïp ñoàng lieân quan ñeán
tröôøng hôïp haøng khoâng teân naøy ñöôïc baùn cho B2 chöù khoâng baùn cho B1. Moät giaû ñònh
quan troïng trong phaân tích sau ñaây laø neáu S muoán vi phaïm hôïp ñoàng, thì B1 seõ khoâng
thaáy ñaùng boû coâng coá gaéng ngaên chaän S khoûi vi phaïm hay mua laïi haøng khoâng teân töø
B2 sau khi söï vi phaïm xaûy ra. (Neáu nhö vieäc B1 thöông löôïng vôùi S hay B2 laø khoâng
toán chi phí, thì phaân tích Coase trong Chöông 3 haøm yù raèng moïi bieän phaùp söûa chöõa
ñeàu hieäu quaû)

4
Bôûi vì B2 ñöôïc giaû ñònh laø chaøo mua vôùi soá tieàn baèng giaù trò oâng ta xaùc ñònh cho haøng khoâng teân naøy,
neân lôïi nhuaän cuûa oâng ta khoâng chòu aûnh höôûng cuûa vieäc haøng khoâng teân naøy coù giaù trò ñoái vôùi oâng ra
sao. Ñaây laø lyù do taïi sao ta khoâng caàn xeùt ñeán lôïi nhuaän cuûa B2 khi xaùc ñònh nhöõng quy ñònh (ñieàu
khoaûn) trong hôïp ñoàng coù hieäu quaû.

Mitchell Polinsky 4 Bieân dòch: Xinh Xinh

Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright Luaät vaø Kinh teá Aùp duïng Thöù hai: Vi phaïm Hôïp ñoàng
Nieân khoùa 2004-2005 Baøi ñoïc

Tröôùc heát haõy xeùt söï vi phaïm hôïp ñoàng khi bieän phaùp söûa chöõa döïa treân kyø
voïng coù theå aùp duïng ñöôïc. Giaù maø hôïp ñoàng noùi treân ñöôïc thöïc hieän ñaày ñuû thì B1 ñaõ
kieám ñöôïc lôïi nhuaän baèng vôùi giaù trò 200$ oâng ta gaén cho haøng khoâng teân tröø ñi chi tieâu
phuï thuoäc cuûa oâng ta vaø tröø ñi giaù hôïp ñoàng oâng ta ñaõ traû tröôùc. Nhö theá, ñeå ñaët B1 vaøo
cuøng moät vò theá maø leõ ra oâng ta ñaõ ñaït ñöôïc neáu nhö hôïp ñoàng ñöôïc thöïc hieän ñaày ñuû,
caàn phaûi boài thöôøng 200$ cho B1 (bôûi vì B1 ñaõ chòu khoaûn chi tieâu phuï thuoäc roài vaø ñaõ
traû cho S giaù hôïp ñoàng roài). Vôùi khoaûn thanh toaùn boài thöôøng thieät haïi laø 200$, S seõ
quyeát ñònh vi phaïm hôïp ñoàng neáu B2 chaøo mua haøng khoâng teân vôùi giaù 250$, nhöng seõ
khoâng quyeát ñònh vi phaïm neáu B2 chaøo mua vôùi giaù 180$ (hoaëc 0$, taát nhieân). Nhö
theá, bieän phaùp söûa chöõa döïa treân kyø voïng daãn ñeán keát cuïc hieäu quaû. Noùi caùch khaùc,
bieän phaùp söûa chöõa döïa treân kyø voïng laø bieän phaùp thay theá hieäu quaû cho caùc qui ñònh
roõ raøng trong hôïp ñoàng chi phoái söï vi phaïm. Qua ñoù noù giuùp caùc beân tieát kieäm chi phí
vaø traùnh ñöôïc söï baát tieän cuûa vieäc xöû lyù nhöõng ñieàu baát ngôø khoâng chaéc xaûy ra moãi khi
hoï kyù keát hôïp ñoàng. Thay vaøo ñoù, hoï coù theå ñôn giaûn döïa vaøo moät bieän phaùp söûa chöõa
söï vi phaïm hôïp ñoàng trong moät ít tröôøng hôïp maø vaán ñeà vi phaïm naûy sinh.

Löu yù laø keát luaän raèng bieän phaùp söûa chöõa döïa treân kyø voïng daãn ñeán caùc quyeát
ñònh vi phaïm coù hieäu quaû khoâng phuï thuoäc vaøo giaù hôïp ñoàng thöïc söï laø bao nhieâu. S seõ
phaûi traû 200$ cho B1 trong tröôøng hôïp vi phaïm baát keå giaù hôïp ñoàng bôûi vì, trong ñieàu
kieän B1 ñaõ traû tröôùc giaù hôïp ñoàng (vaø ñaõ chòu chi tieâu phuï thuoäc), 200$ laø soá tieàn caàn
thieát ñeå ñaët B1 vaøo cuøng moät vò theá maø leõ ra oâng ta ñaõ ñaït ñöôïc neáu nhö hôïp ñoàng ñöôïc
thöïc hieän ñaày ñuû. Nhö theá, baát keå giaù hôïp ñoàng laø bao nhieâu, S seõ vi phaïm ñeå baùn cho
B2 chæ khi B2 chaøo mua haøng khoâng teân cao hôn 200$.

Tieáp theo, haõy xeùt bieän phaùp söûa chöõa döïa treân haønh ñoäng phuï thuoäc. Neáu B1
khoâng kyù keát hôïp ñoàng vôùi S, thì giaû ñònh raèng oâng ta ñaõ khoâng kieám ñöôïc lôïi nhuaän
naøo.5 Nhö theá, ñeå ñaët B1 vaøo cuøng moät vò theá maø leõ ra oâng ta ñaõ ñaït ñöôïc neáu nhö oâng
ta chöa bao giôø kyù keát hôïp ñoàng naøy, caàn phaûi boài thöôøng B1 ñoái vôùi ñaàu tö phuï thuoäc
laø 10$ vaø hoaøn traû cho oâng ta giaù hôïp ñoàng maø oâng ta ñaõ traû tröôùc. Noùi caùch khaùc,
thöôùc ño döïa treân haønh ñoäng phuï thuoäc veà soá tieàn boài thöôøng thieät haïi baèng vôùi chi tieâu
phuï thuoäc coäng vôùi giaù hôïp ñoàng.

Vì theá, ñeå xaùc ñònh caùc taùc ñoäng cuûa bieän phaùp söûa chöõa döïa treân haønh ñoäng
phuï thuoäc ñoái vôùi quyeát ñònh vi phaïm cuûa S, caàn phaûi thaûo luaän vieäc aán ñònh giaù hôïp
ñoàng. Do chi phí saûn xuaát cuûa S laø 150$, oâng ta seõ khoâng saün loøng chaáp nhaän giaù hôïp
ñoàng thaáp hôn soá tieàn naøy. B1 seõ saün loøng chi traû leân ñeán 190$ cho haøng khoâng teân
naøy bôûi vì oâng ta ñònh giaù trò noù laø 200$ nhöng phaûi thöïc hieän ñaàu tö phuï thuoäc maát
10$. Nhö theá giaù hôïp ñoàng seõ naèm ñaâu ñoù trong khoaûng töø 150$ ñeán 190$, giaù chính

5
Giaû ñònh naøy khoâng thieát yeáu vaø khoâng aûnh höôûng ñeán keát luaän toång quaùt naøo veà bieän phaùp söûa chöõa
döïa treân haønh ñoäng phuï thuoäc.

Mitchell Polinsky 5 Bieân dòch: Xinh Xinh

Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright Luaät vaø Kinh teá Aùp duïng Thöù hai: Vi phaïm Hôïp ñoàng
Nieân khoùa 2004-2005 Baøi ñoïc

xaùc phuï thuoäc vaøo söùc maïnh maëc caû töông ñoái cuûa caùc beân. Ñeå cho cuï theå, giaû söû giaù
hôïp ñoàng laø 160$.

Vôùi chi tieâu phuï thuoäc laø 10$ vaø giaù hôïp ñoàng laø 160$, bieän phaùp söûa chöõa döïa
treân haønh ñoäng phuï thuoäc seõ cho B1 höôûng 170$ trong tröôøng hôïp coù söï vi phaïm hôïp
ñoàng cuûa S. Vì theá cho neân S seõ vi phaïm hôïp ñoàng naøy neáu B2 chaøo giaù mua haøng
khoâng teân 180$ hay 250$ bôûi vì S chæ phaûi traû tieàn boài thöôøng thieät haïi 170$. Neáu giaù
trò B2 xaùc ñònh cho haøng khoâng teân laø 180$, thì söï vi phaïm seõ mang tính khoâng hieäu
quaû bôûi vì giaù trò B2 xaùc ñònh cho haøng khoâng teân thaáp hôn giaù trò 200$ maø B1 xaùc ñònh
cho haøng khoâng teân. Noùi caùch khaùc, bieän phaùp söûa chöõa döïa treân haønh ñoäng phuï thuoäc
coù theå daãn ñeán söï vi phaïm khoâng hieäu quaû.

Cuoái cuøng, haõy xeùt bieän phaùp söûa chöõa döïa treân söï hoaøn traû. Lôïi ích duy nhaát
maø B1 ñaõ trao cho S laø vieäc B1 ñaõ traû tröôùc giaù hôïp ñoàng. Nhö theá, ñeå cho B1 höôûng
soá tieàn töông öùng vôùi lôïi ích oâng ta ñaõ trao cho S, thì caàn phaûi baét buoäc S traû laïi cho B1
giaù hôïp ñoàng. Noùi caùch khaùc, soá tieàn boài thöôøng thieät haïi döïa treân söï hoaøn traû baèng vôùi
giaù hôïp ñoàng. Vì cuøng nhöõng lyù do nhö ñaõ thaûo luaän ñoái vôùi bieän phaùp söûa chöõa döïa
treân haønh ñoäng phuï thuoäc, giaù hôïp ñoàng seõ naèm ñaâu ñoù trong khoaûng töø 150$ ñeán 190$.
Neáu noù thaáp hôn 180$, thì bieän phaùp söûa chöõa döïa treân söï hoaøn traû cuõng seõ daãn ñeán söï
vi phaïm khoâng hieäu quaû khi B2 ñònh giaù trò haøng khoâng teân laø 180$.

Toång quaùt thì bieän phaùp söûa chöõa döïa treân söï hoaøn traû coù nhieàu khaû naêng daãn
ñeán nhöõng vi phaïm khoâng hieäu quaû hôn so vôùi bieän phaùp söûa chöõa döïa treân haønh ñoäng
phuï thuoäc vì nhöõng lyù do sau ñaây. Tröôùc heát haõy löu yù raèng giaù hôïp ñoàng theo bieän
phaùp söûa chöõa döïa treân söï hoaøn traû thöôøng thaáp hôn giaù hôïp ñoàng theo bieän phaùp söûa
chöõa döïa treân haønh ñoäng phuï thuoäc. Moät caùch tröïc quan, ñieàu naøy laø do ngöôøi baùn
(trong thí duï naøy laø S) khoâng phaûi boài thöôøng cho ngöôøi mua (trong thí duï naøy laø B1)
veà chi tieâu phuï thuoäc theo bieän phaùp söûa chöõa döïa treân söï hoaøn traû, nhöng ngöôøi baùn
quaû thöïc phaûi boài thöôøng chi tieâu naøy theo bieän phaùp söûa chöõa döïa treân haønh ñoäng phuï
thuoäc. Keát quaû laø ngöôøi mua coù leõ khoâng saün loøng chi traû cho hôïp ñoàng theo bieän phaùp
söûa chöõa döïa treân söï hoaøn traû nhieàu baèng theo bieän phaùp söûa chöõa döïa treân haønh ñoäng
phuï thuoäc, vaø ngöôøi baùn coù leõ saün loøng chaáp nhaän soá tieàn ít hôn. Vôùi giaù hôïp ñoàng theo
bieän phaùp söûa chöõa döïa treân söï hoaøn traû thaáp hôn, thì khoaûn thanh toaùn thieät haïi theo
bieän phaùp söûa chöõa döïa treân söï hoaøn traû cuõng seõ thaáp hôn bôûi vì soá tieàn boài thöôøng
thieät haïi döïa treân söï hoaøn traû baèng vôùi giaù hôïp ñoàng, trong khi soá tieàn boài thöôøng thieät
haïi döïa treân haønh ñoäng phuï thuoäc baèng giaù hôïp ñoàng coäng vôùi chi tieâu phuï thuoäc. Ta
coù theå döï kieán nhöõng söï vi phaïm khoâng hieäu quaû coù khaû naêng xaûy ra nhieàu hôn theo
bieän phaùp söûa chöõa döïa treân söï hoaøn traû do khoaûn thanh toaùn thieät haïi thaáp hôn.

Noäi dung thaûo luaän töø ñaàu ñeán giôø laøm saùng toû vaøi keát luaän toång quaùt veà nhöõng
taùc ñoäng kinh teá cuûa luaät hôïp ñoàng. Keát quaû chuû yeáu laø bieän phaùp söûa chöõa döïa treân kyø
voïng laø bieän phaùp söûa chöõa duy nhaát taïo ra ñoäng cô khuyeán khích hieäu quaû ñoái vôùi

Mitchell Polinsky 6 Bieân dòch: Xinh Xinh

Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright Luaät vaø Kinh teá Aùp duïng Thöù hai: Vi phaïm Hôïp ñoàng
Nieân khoùa 2004-2005 Baøi ñoïc

nhöõng söï vi phaïm hôïp ñoàng. Ñieàu naøy laø do bieän phaùp söûa chöõa döïa treân kyø voïng baét
buoäc beân vi phaïm traû tieàn boài thöôøng giaù trò cuûa haøng hoùa theo giaù trò maø beân bò vi
phaïm ñònh cho haøng hoùa naøy. Neáu ngöôøi mua naøo khaùc ñònh giaù trò cho haøng hoùa naøy
nhieàu hôn giaù trò noùi treân, thì seõ coù hieäu quaû khi ñeå cho ngöôøi mua ñoù nhaän ñöôïc haøng
hoùa naøy. Vôùi thöôùc ño döïa treân kyø voïng veà soá tieàn boài thöôøng thieät haïi, ngöôøi baùn seõ
coù ñoäng cô khuyeán khích vi phaïm ñeå nhaän ñöôïc giaù chaøo mua cao hôn. Neáu moät ngöôøi
mua khaùc ñònh giaù trò cho haøng hoùa naøy thaáp hôn ngöôøi mua ban ñaàu, thì söï vi phaïm laø
khoâng hieäu quaû vaø bieän phaùp söûa chöõa döïa treân kyø voïng seõ khoâng khuyeán khích vi
phaïm, vaø nhö theá laø phuø hôïp. Baát cöù thöôùc ño naøo khaùc veà tieàn boài thöôøng thieät haïi ñoái
vôùi söï vi phaïm hôïp ñoàng thöôøng seõ khoâng hieäu quaû. Neáu tieàn boài thöôøng thieät haïi vöôït
quaù tieàn boài thöôøng thieät haïi döïa treân kyø voïng, thì söï vi phaïm coù theå khoâng xaûy ra cho
duø söï vi phaïm naøy coù hieäu quaû. Thí duï, neáu tieàn boài thöôøng thieät haïi laø 260$ trong thí
duï noùi treân, thì S seõ khoâng vi phaïm khi B2 chaøo mua vôùi giaù 250$. Vaø neáu tieàn boài
thöôøng thieät haïi thaáp hôn tieàn boài thöôøng thieät haïi döïa treân kyø voïng, thì söï vi phaïm
khoâng hieäu quaû coù theå xaûy ra. Ñaây laø vaán ñeà khoù khaên cuûa bieän phaùp söûa chöõa döïa
treân haønh ñoäng phuï thuoäc, bôûi vì noù daãn ñeán möùc boài thöôøng thieät haïi thaáp hôn möùc
döïa treân kyø voïng. Bieän phaùp söûa chöõa döïa treân söï hoaøn traû thaäm chí coøn teä hôn bôûi vì
noù cung caáp ít hôn thöôùc ño döïa treân haønh ñoäng phuï thuoäc veà tieàn boài thöôøng thieät haïi.

Ñaàu tö phuï thuoäc coù hieäu quaû

Vieäc thuùc ñaåy nhöõng söï vi phaïm hôïp ñoàng toái öu khoâng phaûi laø vaán ñeà duy nhaát
maø luaät hôïp ñoàng phaûi xöû lyù. Moät vaán ñeà ñöôïc quan taâm khaùc lieân quan ñeán caùc khoaûn
chi tieâu phuï thuoäc. Trong thí duï noùi treân, chuùng ta ñaõ giaû ñònh raèng ñaàu tö phuï thuoäc
cuûa B1 ñöôïc coá ñònh ôû möùc 10$. Thoâng thöôøng, khoaûn chi tieâu naøy coù theå thay ñoåi, vaø
soá tieàn chi tieâu phuï thuoäc caøng nhieàu thì hôïp ñoàng seõ coù giaù trò caøng cao ñoái vôùi ngöôøi
mua neáu hôïp ñoàng ñöôïc hoaøn thaønh. Thí duï, ngöôøi mua coù theå coù khaû naêng ñaët mua
nhieàu boä phaän thieát bò theo yeâu caàu cuûa mình, moãi boä phaän naøy coù khaû naêng chuyeån
ñoåi haøng khoâng teân thaønh moät thaønh phaåm coù giaù trò hôn. (Bôûi vì caùc haøng khoâng teân
deã hoûng, neân phaûi nhaän ñöôïc thieát bò naøy tröôùc khi giao nhaän haøng khoâng teân). Trong
phaàn cuoái cuûa chöông naøy, chuùng ta seõ xem xeùt caùc bieän phaùp söûa chöõa ñoái vôùi söï vi
phaïm hôïp ñoàng coù aûnh höôûng nhö theá naøo ñeán soá tieàn ñöôïc chi vaøo ñaàu tö phuï thuoäc.

Ñeå xem xeùt quyeát ñònh veà ñaàu tö phuï thuoäc, chuùng ta phaûi laøm cho thí duï ñöôïc
söû duïng treân ñaây trôû neân phöùc taïp hôn moät tyù. Chuùng ta vaãn giaû ñònh raèng ngöôøi mua
ban ñaàu, B1 phaûi chi ít nhaát laø 10$ vaøo ñaàu tö phuï thuoäc vaø raèng haøng khoâng teân seõ
ñaùng giaù 200$ ñoái vôùi oâng ta neáu oâng ta chæ chi chöøng ñoù. Nhöng baây giôø ngöôøi mua,
B1, seõ coù phöông aùn choïn löïa chi 24$ boå sung vaøo ñaàu tö phuï thuoäc vaø qua ñoù taêng giaù
trò haøng khoâng teân ñoái vôùi oâng ta 30$. Cuõng nhö tröôùc, neáu hôïp ñoàng khoâng ñöôïc thöïc
hieän ñaày ñuû, thì chi tieâu phuï thuoäc seõ khoâng coù giaù trò. Chuùng ta cuõng seõ giaû ñònh raèng
ba giaù trò maø ngöôøi mua thöù hai, B2, coù theå xaùc ñònh cho haøng khoâng teân – ñoù laø 0$,

Mitchell Polinsky 7 Bieân dòch: Xinh Xinh

Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright Luaät vaø Kinh teá Aùp duïng Thöù hai: Vi phaïm Hôïp ñoàng
Nieân khoùa 2004-2005 Baøi ñoïc

180$, hay 250$ – ñeàu coù khaû naêng xaûy ra nhö nhau. Taàm quan troïng cuûa giaû ñònh naøy
seõ trôû neân roõ raøng moät choác nöõa thoâi.

Maëc duø coù theå döôøng nhö raèng tieâu chí hieäu quaû seõ khieán B1 thöïc hieän ñaàu tö
phuï thuoäc boå sung – bôûi vì ñaàu tö naøy coù veû laøm taêng giaù trò cuûa haøng khoâng teân theâm
30$ vôùi chi phí chæ coù 24$ – nhöng keát luaän naøy khoâng ñuùng. Gia taêng giaù trò naøy chæ
xaûy ra neáu hôïp ñoàng ñuôïc hoaøn thaønh vaø B1 nhaän ñöôïc haøng khoâng teân. Nhöng, nhö
chuùng ta ñaõ thaáy, vieäc S quyeát ñònh vi phaïm hôïp ñoàng vôùi B1 ñeå baùn cho B2 seõ coù hieäu
quaû khi giaù trò cuûa haøng khoâng teân ñoái vôùi B2 treân thöïc teá laø 250$. Vôùi giaû ñònh ôû cuoái
ñoaïn treân ñaây, chæ coù khaû naêng moät – trong – ba raèng B2 seõ ñònh giaù haøng khoâng teân
chöøng ñoù (töùc laø 250$). Noùi caùch khaùc, neáu quyeát ñònh vi phaïm laø coù hieäu quaû, thì chæ
coù khaû naêng hai phaàn ba raèng B1 seõ nhaän ñöôïc haøng khoâng teân. Nhö theá, maëc duø chi
phí 24$ cuûa ñaàu tö phuï thuoäc laø chaéc chaén, nhöng lôïi ích 30$ töø ñaàu tö phuï thuoäc naøy laø
khoâng chaéc chaén. Lôïi ích kyø voïng – töùc laø lôïi ích nhaân vôùi xaùc suaát lôïi ích naøy trôû
thaønh hieän thöïc – chæ laø 20$. Thaät laø khoâng hieäu quaû khi chòu chi phí 24$ ñeå nhaän ñöôïc
lôïi ích kyø voïng 20$.

Neáu S vaø B1 coù theå thöông löôïng vaø soaïn thaûo hôïp ñoàng luùc ban ñaàu maø khoâng
toán chi phí, thì leõ ra hoï ñaõ ñöa vaøo moät ñieàu khoaûn hay qui ñònh neâu roõ raèng B1 seõ
khoâng thöïc hieän ñaàu tö phuï thuoäc boå sung 24$. Tuy nhieân, vieäc thöông löôïng veà quyeát
ñònh ñaàu tö phuï thuoäc cuûa B1 khoâng phaûi laø vaán ñeà ñôn giaûn. Thí duï, neáu S khoù xaùc
minh möùc lôïi ích boå sung maø B1 seõ nhaän ñöôïc töø chi tieâu phuï thuoäc boå sung laø bao
nhieâu, thì B1 coù theå coù khaû naêng lôïi duïng thoâng tin khoâng hoaøn haûo cuûa S. Nhö theá
töông töï nhö quyeát ñònh veà vi phaïm hôïp ñoàng, ñieàu hôïp lyù laø xem xeùt khaû naêng moät qui
ñònh (hay ñieàu khoaûn) lieân quan ñeán quyeát ñònh veà ñaàu tö phuï thuoäc khoâng ñöôïc ñöa
vaøo hôïp ñoàng noùi treân. Vì theá chuùng ta seõ xem xeùt lieäu moät bieän phaùp söûa chöõa vi
phaïm hôïp ñoàng naøo ñoù coù duøng ñeå thay theá cho qui ñònh naøy ñöôïc hay khoâng.

Theo bieän phaùp söûa chöõa döïa treân kyø voïng, B1 seõ nhaän ñöôïc haøng khoâng teân
(neáu hôïp ñoàng ñöôïc thöïc hieän) hoaëc ñöôïc trao cho moät soá tieàn töông ñöông vôùi giaù trò
cuûa haøng khoâng teân (neáu hôïp ñoàng bò vi phaïm). Neáu B1 chæ chi 10$ vaøo ñaàu tö phuï
thuoäc, thì haøng khoâng teân seõ ñaùng giaù 200$ ñoái vôùi oâng ta, vì theá tieàn boài thöôøng thieät
haïi döïa treân kyø voïng seõ baèng 200$. Neáu oâng ta chi 24$ boå sung vaøo ñaàu tö phuï thuoäc,
thì haøng khoâng teân seõ ñaùng giaù theâm 30$ ñoái vôùi oâng ta, vì theá tieàn boài thöôøng thieät haïi
döïa treân kyø voïng seõ baèng 230$. Nhö theá, baèng caùch chi theâm 24$, oâng ta seõ nhaän ñöôïc
lôïi ích 30$, hoaëc laø do haøng khoâng teân seõ ñöôïc giao cho oâng ta, hoaëc tieàn boài thöôøng
thieät haïi döïa treân kyø voïng cao hôn seõ ñöôïc traû cho oâng ta. Roõ raøng laø, B1 seõ chi 24$ boå
sung vaøo ñaàu tö phuï thuoäc, ñaây laø moät keát cuïc khoâng hieäu quaû vì nhöõng lyù do ñaõ thaûo
luaän ôû treân. Noùi caùch khaùc, bôûi vì bieän phaùp söûa chöõa döïa treân kyø voïng veà thöïc chaát
baûo ñaûm söï thöïc hieän hôïp ñoàng, neân noù khoâng eùp buoäc B1 phaûi tính ñeán thöïc teá raèng
chi tieâu phuï thuoäc seõ maát heát giaù trò neáu hôïp ñoàng bò vi phaïm. Vì theá, bieän phaùp söûa
chöõa naøy khuyeán khích nhöõng ñaàu tö phuï thuoäc quaù möùc.

Mitchell Polinsky 8 Bieân dòch: Xinh Xinh

Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright Luaät vaø Kinh teá Aùp duïng Thöù hai: Vi phaïm Hôïp ñoàng
Nieân khoùa 2004-2005 Baøi ñoïc

Theo bieän phaùp söûa chöõa döïa treân haønh ñoäng phuï thuoäc, B1 seõ nhaän ñöôïc haøng
khoâng teân hoaëc ñöôïc trao cho moät soá tieàn baèng chi tieâu phuï thuoäc cuûa oâng ta coïng vôùi
giaù hôïp ñoàng. Nhö theá, neáu hôïp ñoàng ñöôïc thöïc hieän, vieäc chi boå sung 24$ vaøo ñaàu tö
phuï thuoäc seõ ñaùng laøm bôûi vì noù seõ laøm taêng giaù trò cuûa haøng khoâng teân leân theâm 30$.
Neáu hôïp ñoàng bò vi phaïm, 24$ boå sung seõ ñöôïc traû laïi bôûi vì tieàn boài thöôøng thieät haïi
döïa treân caùc haønh ñoäng phuï thuoäc cuõng seõ cao hôn tröôùc chöøng ñoù. Vì theá B1 seõ coù
ñoäng cô khuyeán khích chi 24$ boå sung vaøo ñaàu tö phuï thuoäc bôûi vì khoaûn chi tieâu naøy
laø moät khoaûn ñaàu tö khoâng coù ruûi ro “maát maùt khi giaù suït” nhöng laïi coù tieàm naêng “lôïi
nhuaän khi leân giaù. Noùi caùch khaùc, bieän phaùp söûa chöõa döïa treân haønh ñoäng phuï thuoäc
cuõng khuyeán khích nhöõng chi tieâu phuï thuoäc quaù möùc.

Theo bieän phaùp söûa chöõa döïa treân söï hoaøn traû, B1 seõ nhaän ñöôïc haøng khoâng teân
hoaëc ñöôïc trao cho moät soá tieàn baèng giaù hôïp ñoàng. Khoâng gioáng vôùi tröôøng hôïp aùp
duïng bieän phaùp söûa chöõa döïa treân kyø voïng, oâng ta thöïc ra khoâng ñöôïc baûo ñaûm hôïp
ñoàng seõ ñöôïc thöïc hieän vaø cuõng khaùc vôùi tröôøng hôïp aùp duïng bieän phaùp söûa chöõa döïa
treân haønh ñoäng phuï thuoäc, oâng ta khoâng nhaän laïi ñöôïc khoaûn ñaàu tö phuï thuoäc cuûa
mình khi hôïp ñoàng bò vi phaïm. Khoaûn chi tieâu phuï thuoäc cuûa B1 baây giôø thöïc ra laø
moät khoaûn ñaàu tö ruûi ro, vôùi keát quaû döông trong tröôøng hôïp hôïp ñoàng ñöôïc thöïc hieän
vaø keát quaû aâm trong tröôøng hôïp hôïp ñoàng bò vi phaïm. Vì theá, ñeå B1 coù theå quyeát ñònh
lieäu coù ñaùng chi 24$ boå sung vaøo ñaàu tö phuï thuoäc hay khoâng, oâng ta caàn phaûi bieát xaùc
suaát cuûa vieäc thöïc hieän hôïp ñoàng vaø xaùc suaát cuûa vieäc vi phaïm. Giaû söû S chæ vi phaïm
khi söï vi phaïm xaûy ra laø coù hieäu quaû – ñoù laø, chæ khi B2 ñònh giaù trò haøng khoâng teân laø
250$6. Vôùi giaû ñònh raèng ba giaù trò maø B2 coù theå xaùc ñònh cho haøng khoâng teân – 0$,
180$, vaø 250$ - ñeàu coù khaû naêng xaûy ra nhö nhau, thì coù khaû naêng hai phaàn ba thöïc
hieän vaø khaû naêng moät phaàn ba vi phaïm. Nhö theá, lôïi ích kyø voïng ñoái vôùi B1 cuûa chi
tieâu phuï thuoäc laø 20$ – ñoù laø gia taêng giaù trò cuûa haøng khoâng teân 30$ nhaân vôùi xaùc suaát
nhaän ñöôïc giaù trò naøy. B1 seõ khoâng chi 24$ boå sung vaøo ñaàu tö phuï thuoäc ñeå nhaän ñöôïc
lôïi ích kyø voïng naøy. Noùi caùch khaùc, bieän phaùp söûa chöõa döïa treân söï hoaøn traû daãn ñeán
ñaàu tö phuï thuoäc hieäu quaû.

Phaàn thaûo luaän naøy veà nhöõng taùc ñoäng cuûa caùc bieän phaùp söûa chöõa söï vi phaïm
hôïp ñoàng ñoái vôùi quyeát ñònh veà ñaàu tö phuï thuoäc laøm saùng toû moät soá keát quaû toång quaùt.
Keát quaû toång quaùt chính laø, trong soá caùc bieän phaùp söûa chöõa ñöôïc xem xeùt, chæ coù bieän
phaùp söûa chöõa döïa treân söï hoaøn traû thuùc ñaåy caùc ñaàu tö phuï thuoäc hieäu quaû. Noù laøm
ñöôïc ñieàu naøy bôûi vì noù eùp buoäc beân ñaàu tö phuï thuoäc tính ñeán thöïc teá chi tieâu phuï

6
Giaû thieát raèng S chæ vi phaïm khi söï vi phaïm xaûy ra laø coù hieäu quaû nhìn chung roõ raøng laø ñoái nghòch thöïc
teá döôùi bieän phaùp söûa chöõa döïa treân söï hoaøn traû. Tuy theá, giaû thieát naøy ñöôïc söû duïng bôûi vì noù cho pheùp
minh hoïa deã daøng nhaát taùc ñoäng cuûa bieän phaùp söûa chöõa döïa treân söï hoaøn traû ñoái vôùi möùc ñoä ñaàu tö phuï
thuoäc.

Mitchell Polinsky 9 Bieân dòch: Xinh Xinh

Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright Luaät vaø Kinh teá Aùp duïng Thöù hai: Vi phaïm Hôïp ñoàng
Nieân khoùa 2004-2005 Baøi ñoïc

thuoäc trôû neân voâ giaù trò neáu hôïp ñoàng bò vi phaïm7. Bieän phaùp söûa chöõa döïa treân kyø
voïng thöôøng daãn ñeán quaù nhieàu chi tieâu phuï thuoäc bôûi vì noù mang laïi cho beân ñaàu tö
phuï thuoäc (relying party) giaù trò leõ ra ñaõ ñöôïc taïo ra bôûi ñaàu tö phuï thuoäc neáu nhö hôïp
ñoàng ñöôïc thöïc hieän. Bieän phaùp söûa chöõa döïa treân haønh ñoäng phuï thuoäc cuõng thöôøng
daãn ñeán ñaàu tö phuï thuoäc quaù möùc bôûi vì noù hoaøn traû cho beân phuï thuoäc chi phí ñaàu tö
phuï thuoäc trong tröôøng hôïp vi phaïm.

Moät ñieàu caàn xem xeùt khaùc trong phaân tích kinh teá veà caùc bieän phaùp söûa chöõa
söï vi phaïm hôïp ñoàng laø chi phí cuûa vieäc thu nhaän thoâng tin caàn thieát ñeå thöïc hieän moãi
bieän phaùp söûa chöõa. Bieän phaùp söûa chöõa döïa treân kyø voïng ñoøi hoûi toøa aùn öôùc löôïng giaù
trò cuûa hôïp ñoàng leõ ra laø bao nhieâu ñoái vôùi beân bò vi phaïm neáu nhö hôïp ñoàng ñaõ ñöôïc
thöïc hieän. Trong nhieàu tình huoáng hôïp ñoàng, giaù trò naøy coù theå raát khoù xaùc ñònh. Thí
duï, giaû söû ngöôøi mua ñang mua caùc vi maïch nhôù chuyeân duïng ñeå saûn xuaát maùy tính gia
ñình môùi thieát keá. Toøa aùn aét phaûi tieân ñoaùn maùy tính môùi naøy ñaùng leõ coù khaû naêng
sinh lôøi ñeán möùc naøo. Caùc bieän phaùp söûa chöõa döïa treân haønh ñoäng phuï thuoäc vaø döïa
treân söï hoaøn traû ñeàu ñoøi hoûi söï hieåu bieát veà giaù hôïp ñoàng, maø giaù hôïp ñoàng seõ deã daøng
coù saün. Bieän phaùp söûa chöõa döïa treân haønh ñoäng phuï thuoäc coøn ñoøi hoûi thoâng tin veà caùc
chi tieâu phuï thuoäc cuûa beân bò vi phaïm. Bôûi vì nhöõng chi tieâu naøy seõ ñöôïc thöïc hieän
tröôùc khi caùc beân ñeán toøa aùn, neân coù leõ toøa aùn seõ coù ñöôïc thoâng tin naøy deã daøng hôn so
vôùi thoâng tin maø bieän phaùp söûa chöõa döïa treân kyø voïng ñoøi hoûi. Nhö theá, noùi chung bieän
phaùp söûa chöõa döïa treân kyø voïng coù leõ laø toán keùm nhaát trong vieäc thi haønh, bieän phaùp
söûa chöõa döïa treân söï hoaøn traû reû nhaát, vaø bieän phaùp söûa chöõa döïa treân haønh ñoäng phuï
thuoäc naèm ñaâu ñoù ôû giöõa.

Haõy löu yù theâm raèng neáu toøa aùn öôùc löôïng khoâng ñuùng giaù trò cuûa vieäc thöïc hieän
hôïp ñoàng ñoái vôùi beân bò vi phaïm, thì caùc keát luaän veà nhöõng taùc ñoäng cuûa bieän phaùp söûa
chöõa döïa treân kyø voïng ñoái vôùi quyeát ñònh vi phaïm vaø ñoái vôùi quyeát ñònh veà ñaàu tö phuï
thuoäc coù leõ phaûi ñöôïc ñieàu chænh. Töông töï, neáu caùc chi tieâu phuï thuoäc cuûa beân bò vi
phaïm coù khaû naêng ñöôïc xaùc ñònh khoâng ñuùng, thì caùc keát luaän veà nhöõng taùc ñoäng cuûa
bieän phaùp söûa chöõa döïa treân haønh ñoäng phuï thuoäc coù leõ cuõng khaùc ñi.

Thaûo luaän trong chöông naøy ñaõ cho thaáy raèng, noùi chung thì khoâng toàn taïi moät
bieän phaùp söûa chöõa vi phaïm hôïp ñoàng naøo coù hieäu quaû ñoái vôùi caû quyeát ñònh vi phaïm
laãn quyeát ñònh veà chi tieâu phuï thuoäc . Ñoái vôùi quyeát ñònh vi phaïm, bieän phaùp söûa chöõa
döïa treân kyø voïng laø lyù töôûng, trong khi ñoái vôùi quyeát ñònh chi tieâu phuï thuoäc , bieän
phaùp söûa chöõa döïa treân söï hoaøn traû laø lyù töôûng. Nhö theá, bieän phaùp söûa chöõa naøo tính
chung laø toát nhaát phuï thuoäc vaøo vieäc lieäu quyeát ñònh vi phaïm hay quyeát ñònh veà ñaàu tö
phuï thuoäc quan troïng hôn xeùt veà tính hieäu quaû. Chaúng haïn nhö trong thí duï ñöôïc söû

7
“Bieän phaùp söûa chöõa” khoâng traû tieàn boài thöôøng thieät haïi gì caû cuõng seõ daãn ñeán ñaàu tö phuï thuoäc hieäu
quaû vì cuøng lyù do nhö theá.

Mitchell Polinsky 10 Bieân dòch: Xinh Xinh

Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright Luaät vaø Kinh teá Aùp duïng Thöù hai: Vi phaïm Hôïp ñoàng
Nieân khoùa 2004-2005 Baøi ñoïc

duïng ôû chöông naøy, söï vi phaïm khoâng hieäu quaû xaûy ra khi S baùn haøng khoâng teân cho
B2 maø giaù trò B2 xaùc ñònh laø 180$. Bôûi vì B1 ñònh giaù trò haøng khoâng teân laø 200$, neân
coù moät khoaûn maát maùt veà hieäu quaû laø 20$ do söï vi phaïm khoâng hieäu quaû naøy; giaû ñònh
raèng ñieàu naøy xaûy ra vôùi khaû naêng moät phaàn ba (khaû naêng B2 ñònh giaù trò haøng khoâng
teân laø 180$), thì giaù trò kyø voïng cuûa maát maùt veà hieäu quaû naøy laø 62/3$ (1/3 x 20$). Ñaàu
tö phuï thuoäc khoâng hieäu quaû xaûy ra khi B1 chi 24$ boå sung vaøo ñaàu tö phuï thuoäc. Bôûi
vì lôïi ích kyø voïng cuûa ñaàu tö phuï thuoäc chæ coù 20$, neân coù moät khoaûn maát maùt veà hieäu
quaû laø 4$ do ñaàu tö phuï thuoäc khoâng hieäu quaû. Nhö theá, trong thí duï naøy, bôûi vì maát
maùt veà hieäu quaû do söï vi phaïm khoâng hieäu quaû cao hôn maát maùt veà hieäu quaû do ñaàu tö
phuï thuoäc khoâng hieäu quaû, neân bieän phaùp söûa chöõa döïa treân kyø voïng seõ ñöôïc öa thích
hôn.

Giaû ñònh chính yeáu trong phaàn thaûo luaän ôû chöông naøy laø caùc beân trung tính ñoái
vôùi ruûi ro. Trong Chöông 8, chuùng ta seõ xem xeùt laïi caùc bieän phaùp söûa chöõa söï vi phaïm
hôïp ñoàng khi caùc beân ñöôïc giaû ñònh laø ngöôøi gheùt ruûi ro vaø thaáy raèng noùi chung, khoâng
coù bieän phaùp söûa chöõa naøo ñöôïc thaûo luaän ôû ñaây thaät laø lyù töôûng ñoái vôùi vieäc phaân boå
ruûi ro.

Mitchell Polinsky, “Breach of Contract,” AN INTRODUCTION TO LAW AND ECONOMICS, 29-

42 (2003) (Aspen Publishers) (ISBN 0-7355-3473-X)

Mitchell Polinsky 11 Bieân dòch: Xinh Xinh