OKUL DÖNEMİ

(6-12 YAŞ)

ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI HEMŞİRELİĞİ AD

HEDEFLER
 Çocuğun antropometrik ölçümünü yapabilme
 Çocuğun antropometrik ölçümünü değerlendirebilme
 6-12 yaş grubu çocuğun fiziksel gelişim özelliklerini açıklayabilme
 6-12 yaş grubu çocuğun psikomotor gelişim özelliklerini açıklayabilme
 6-12 yaş grubu çocuğun cinsel gelişim özelliklerini açıklayabilme
 6-12 yaş grubu çocuğun sosyal gelişim özelliklerini açıklayabilme
 6-12 yaş grubu çocuğun bilişsel gelişim özelliklerini açıklayabilme
 6-12 yaş grubu çocuğu beslenme özelliklerini açıklayabilme
 Ebeveyn- çocuk etkileşim özelliklerini açıklayabilme
 6-12 yaş grubu çocukta görülebilecek kazaları sıralayabilme
 6-12 yaş grubu çocuğu kazalardan korumada alınabilecek önlemleri
sıralayabilme
 6-12 yaş grubu çocuğun oyun özelliklerini açıklayabilme
 6-12 yaş grubu çocuğa uygun olan oyuncaklara örnek verebilme
 6-12 yaş döneminde karşılaşılabilecek sorunları (okul korkusu, çalma,
obezite vb) açıklayabilme
GELİŞİM KURAMLARI

 Freud- Psikoseksüel Kuram

 Gizil Dönem (6-12 yaş): Cinsel yönden bir
uyuklama çağı olsa da, özdeşimlerin
yoğunlaştığı ve pekiştirildiği ve süper egonun
geliştiği bir dönemdir
 Erikson- Psikososyal Gelişim Kuramı

 Üreticiliğe Karşı Aşağılık Duygusu (6-11 yaş):

Erikson Çocuğun bu dönemde öğrenmeye hiçbir
dönemde olmadığı kadar hazır olduğunu ifade
eder.
 Kohlberg- Ahlak Gelişimi:

 Geleneksel Düzey (7-12 yaş): Kurallar önemlidir ve

diğer bireylerin onayını almak için kurallara
uymalıdır.
 Piaget- Bilişsel Kuram
 Okul dönemi genel olarak somut işlemler dönemini
kapsamaktadır ama başlangıcı işlem öncesi dönemi
(egosantrizim, animizim), sonları ise soyut işlemler
dönemini kapsamaktadır
 Bu dönemde:
 Fiziksel, zihinsel ve sosyal ilişkiler gelişir
 Çocuk bu dönemde yetişkinlere özenir
 Kendine ve başkalarına karşı sorumluluklarının
farkına varır
 Çocuğun çocuk olarak kalma ile yetişkin olma
arasında bocaladığı bir dönemdir.
FİZİKSEL BÜYÜME

 Fiziksel büyüme ve gelişme yavaş ancak kas

gelişimi hızlıdır

 Çocuk oyun ve spor performansında daha olgun

düzeye ulaşır ve bir çok beceriyi hızla öğrenir

 Büyüme yavaş ve sabbittir

 Kol ve bacaklarda uzama, gövdeden daha

hızlıdır
 Ergenlik dönemine kadar kız ve erkekler arasında ağırlık
ve fiziksel yönden küçük farklılıklar var

 Yetişkin boy- yetişkin kilo oranları

 Yıllık kilo artışı 3- 3,5kg, boy artışı 6-7cmdir

 Bedendeki büyüme orantısızdır

 Ağırlık iskelet ve kas sisteminin büyümesine bağlı olarak

artış gösterir
 Okul döneminin sonuna doğru kız ve erkek
çocukların boy ve kilo artışında farklılıklar görülür
 Okul çocukları genellikle ince ve uzun vücut
yapısına sahiptirler
 8 yaşına kadar erkek ve kız çocuklarının ağırlıkları
eşittir
 6-7.yaşlarda kalıcı dişleri çıkmaya başlar
 Bu çocuklar günlük 10-12 saat uyurlar
 CİNSEL GELİŞİM

 Cinsel konulara ilgi okula başlama ile azalır, puberte

döneminde tekrar artar

 11-12 yaşlarında ikincil seks özellikleri belirir

 MOTOR GELİŞİM

 Motor gelişim önceki yıllara göre daha düzenli ve

koordineli bir gelişim gösterir
KABA MOTOR GELİŞİM

 Güçlü bir motor gelişim, esneklik, denge,

çeviklik ve gücün arttığı görülür

 6-7 yaşlarında top oyunlarında başarılıdırlar

 İNCE MOTOR GELİŞİMİ
 Okul döneminde sinir sisteminin gelişmesiyle ellerini
daha ustaca kullanabilir
 El göz koordinasyonu gelişir
 Müzikal enstrüman çalabilir
 12 yaşlarında yetişkinlere benzer ustalıkta beceriler
göstermeye başlar
 Motor becerilerin gelişiminde cinsler arası fark çok
azdır
BİLİŞSEL GELİŞİM

 Öğrenme ve üretme güdüleri oldukça fazladır

 Büyüklük, sayı, ağırlık, hacim, boşluk, uzaklık,
zaman, hareket kavramları gelişir
 Nesneleri özelliklerine göre sınıflar
 Problem çözer, sebep sonuç ilişkisi kurar
BİLİŞSEL GELİŞİM

 Okul öncesi dönemdeki katı ve ben merkezli

özelliği azalmıştır
 Kendini ve dünyayı tanımak ister ve araştırıcıdır
 Eleştirilere açıktır ancak nedenini öğrenmek
ister
 Ölüm olayının geri dönüşsüz olduğunu
8yaşından sonra kavrar
DİL GELİŞİMİ

 Okuma yazma becerileri edindiklerinden sözcük

daracığı ve gramer yapısı gelişmeye devam eder

 Bilgi almak için niçin, neden ve nasıl sorularını

çok sorar

 Okul döneminde yazılı dili daha etkin kullanır

 Dil gelişimi bilişsel gelişim ve olgunlaşmaya

bağlı olarak gelişir
DİL GELİŞİMİ

 Sözcükleri türleri ve özelliklerine göre birden

fazla şekilde tanımlayabilirler

 Dönemin sonuna doğru soyut sözcükleri iyi

anlarlar

 Şakaları anlayabilir ve aynı şakaları doğru bir

şekilde başkalarına anlatabilirler
DİL GELİŞİMİ

 Arkadaşları arasında şifreli konuşmalar yaparlar

 Her ortamda özel bir konuşma biçiminin

olduğunun farkındadırlar
SOSYAL GELİŞİM

 Çocuk dış dünyaya açılır, sosyal çevresi genişler

 Para harcamaktan hoşlanır

 Evde yapılacak etkinliklerde anne babalarına yol

gösterici ve model olabilirler

 Egosantrik düşünce ve davranışları azalır

SOSYAL GELİŞİM

 Başkalarıyla birlikte oynar, karşılıklı konuşur ve işbirliği

yapar

 Öğretmenlerinin ve arkadaşlarının kendilerine karşı

olduklarını düşünebilir

 8 yaşında denerlerse her şeyi yapabileceklerini

düşünürler
SOSYAL GELİŞİM

 Başkalarının düşünce ve yaptıklarına önem

verirler

 Grup içinde başarı ve liderlik rolü

 Bu dönem iyi geçirilirse öz güvenli, iyi

geçirilmezse aşağılık ve güvensizlik duygusu
gelişebilir
DUYGUSAL GELİŞİM

 Bu dönemde çocuklar duygular arasındaki farklılığı

anlayabilirler ve ambivalan duyguları vardır

 Duygusal tepkilerin kişinin gerçek hissettiğini

yansıtması gerekmediğini, bazen duyguların
maskelenmesi gerektiğinin farkına varırlar

 Duygularını kontrol etmede daha etkili hale gelirler

 Okul döneminin başında somut düşünce, dönemin

sonuna doğru soyut düşünce
MORAL GELİŞİM

 6yaşından sonra neyin doğru neyin yanlış

olduğunu anlamaya başlarlar

 9-11yaşlarında çocukların doğru ve dürüst

davranmaya karşı duyarlılıkları artar

 Tanrı kavramı 6yaş civarlarında gelişir

 Hayalle gerçeği ayırırlar

DEĞER YARGILARI VE VİCDAN

 Kendi din ve mezhebinin gerçeklerine inanır

 Kendi dininden olmayan insanların da
kendilerine özgü inançları olduğunu öğrenir
 Soyut kavramlar somut biçimde anlatılır
 7-11 yaşlarında kız ve erkek çocuklarına cinse
göre özellikler yüklenir
 Okuma isteği tepe noktadadır
OKUL DÖNEMİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME
BESLENME

 Çocuklar besin seçiminde akranlarından ve

televizyon reklamlarından etkilenirler
 İştahları genellikle iyidir
 Çocukların çoğu okuldan geç gelir ve eve
geldiğinde ara öğüne gereksinim duyarlar
 Bu dönemde çocuk yeterli kalori ve protein
sağlayan, vitamin ve mineral içeren gıdaları
seçemez, bu nedenle rehberlik gerekir
OKUL DÖNEMİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME
BOŞALTIM

 Bu dönem çocuklarında nadir de olsa nokturnal

enürezis sorunu görülür
OKUL DÖNEMİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME
UYKU

 Bu yaş grubu genellikle 10-12 saat uyur

 Gece korkuları bu dönemin başlarına kadar
devam edebilir
OKUL DÖNEMİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME
OYUN

 Oyun bu dönemde sokağa ve çevreye kaymıştır

 Takım oyunlarını tercih ederler
 Durmadan yarışırlar
 Kaybetmeyi kolay kabullenmezler ve oyunu terk
ederler
OKUL DÖNEMİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME
EGZERSİZ

 Egzersiz büyüme ve gelişmeyi olumlu etkiler ve ekip

çalışmasını öğretir
 Puberte öncesi dönemde (9-12 yaş) egzersiz etkinlikleri azalır
 12yaşın altındaki çocuklarda uzun ve güce dayalı etkinlikler
çocuğun gücünün kolaylıkla tükenmesine neden olur
 Çocukların spor etkinliklerine katılmaları özendirilmelidir
OKUL DÖNEMİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME
GÜVENLİĞİN SAĞLANMASI

 8-9 yaşlarında çocuk evde yalnız kalmaya

ve gereksinimlerini karşılamaya hazırdır
 6-7 yaşında trafik ve bisiklet kazaları
yönünden önlemler alınır
 8-10 yaşında aile, arkadaş seçiminde ve
denetiminde önemlidir
OKUL DÖNEMİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME
GÜVENLİĞİN SAĞLANMASI
 Motorlu araçlarda emniyet kemerini
kullanma alışkanlığı geliştirmek,
karşıdan karşıya güvenli geçişi
öğretmek
 Evin çatısına ve ağaçlara tırmanmanın
tehlikeli olduğunu öğretmek önemlidir
 Yabancılarla bir yere gitmemeleri ve
istemediği bir şekilde kendine
dokunan kişilere «hayır» demeleri
öğretilir
OKUL DÖNEMİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME
İLETİŞİM

 Aile içindeki konuşmaları sırasında anne- baba

çocuğu dışlamamalıdırlar
 Olayların nedenlerini öğrenmek isterler
OKUL DÖNEMİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME
AKRAN İLİŞKİSİ

 Bu yaş grubunun en karakteristik özelliği, aynı

cinsler arasında gruplaşmaların olmasıdır
 Bu dönemde çocuklar sürekli bir şey denemek,
yeni beceriler kazanmak, üstünlük göstermek
isterler
 Övünmeye bayılırlar
OKUL DÖNEMİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME
ÇOCUK VE AİLE İLİŞKİSİ

 Bu dönemde bağımlılık azalır

 Onlar için anne- babaları eskiden olduğu kadar
mükemmel değildir ve akranları ön plandadır
 Çocuğa düşünce ve görüşlerini açıklama olanağı
verilmelidir
OKUL DÖNEMİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME
OKUL VE OKUL SAĞLIĞI

 Okula uyum dönemi 2-3 hafta sürer ancak okula

başlamadan önce sosyal etkileşimi az olan
anneye aşırı bağımlı yetiştirilmiş çocukların
okula uyumu zor olmaktadır
 Okul sağlığı kontrolleri sırasında; KB ölçülmesi,
büyüme ve gelişmenin izlenmesi, görme ve
işitme testlerinin yapılması yer almaktadır
SAĞLIK DAVRANIŞLARINI KAZANDIRILMASI
VE OKULDA SAĞLIK EĞİTİMİ

 Sağlık eğitimi yalnız öğrencilere yönelik

değil, öğretmen ve çocukların ailelerini de
kapsayacak şekilde olmalıdır
 Sağlık eğitimi verilirken çocuğun yaşı ve
gelişim düzeyi göz önünde
bulundurulmalıdır
SAĞLIK DAVRANIŞLARINI KAZANDIRILMASI
VE OKULDA SAĞLIK EĞİTİMİ
Okulda verilecek sağlık eğitiminde aşağıdaki
konulara yer verilir;
 Yemekten ve tuvaletten önce ve sonra ellerin
yıkanması
 Kişisel temizliğin önemi ve nasıl yapılacağı
 Yeterli uyuyabilmek için belirli saatlerde
yatma alışkanlığının kazanılması
 Mevsim ve hava durumuna uygun giyinmesi
SAĞLIK DAVRANIŞLARINI KAZANDIRILMASI
VE OKULDA SAĞLIK EĞİTİMİ
Okulda verilecek sağlık eğitiminde aşağıdaki
konulara yer verilir;
 Anne- babası ve diğer arkadaşlarıyla işbirliği
yapması
 Alkol, sigara ve uyuşturucudan uzak durmanın
önemi
 Çevre sağlığı ve okul çevresinin korunması
bilincinin kazanılması
 Sağlık bilincinin ve sağlık hizmetlerinden
yararlanma bilincinin geliştirilmesi
 Trafik eğitimi hakkında bilgi verilmesi
OKUL DÖNEMİ İLE İLGİLİ SORUNLAR
OKUL KORKUSU
 Çocuklarda okula gitmek istememe ve gitmeme durumu,
okul reddi ya da okul korkusu olarak tanımlanır
 Ön belirtiler günlerce sürebilir
 Okul korkusu olan çocuklar genellikle başarı kaygısı
olan, uslu, uyumlu, aşırı onay bekleyen, ailesine bağımlı
çocuklardır
 Tedavisinde; okula gitmediği için çocuğu suçlamamak,
bu durumun bir çok çocukta görüldüğü ve tedavi
edilebileceği anlatılır
OKUL DÖNEMİ İLE İLGİLİ SORUNLAR
ÇALMA

 Çalma davranışı çocukta bir uyum ve davranış

sorununun habercisi olabilir
 Okul öncesi dönem ve ilkokul 1-2. sınıflarına kadar
çocukların birbirilerinin renkli kalem ve silgilerinde
gözü kalır
 Okul çağlarında görülen ve sık tekrarlayan çalmalar
üzerinde önemle durmak gerekir
OKUL DÖNEMİ İLE İLGİLİ SORUNLAR
ÇALMA
Çocuklarda çalma davranışının altında yatan nedenler;
 Hatalı anne- baba tutumları
 Değersizlik duygusu ve özgüven eksikliği
 Kıskançlık ve rekabet duyguları
 Sevgisizlik ve ilgisizlik
OKUL DÖNEMİ İLE İLGİLİ SORUNLAR
OBEZİTE

 Obezite, vücut ağırlığının artmasından çok

vücuttaki yağ kitlesinin artmasıdır
 Obeziteyi belirlemek için çocuklarda yaş ve cinse
göre hazırlanan VKİ persantil eğrileri kullanılır
ÇOCUKLARDA ŞİŞMANLIĞA NEDEN OLAN
FAKTÖRLER
 Öncelikle genetik faktörler önemlidir
 Çevresel faktörler içinde beslenme ve yaşam tarzı
önemlidir
 Son yıllardaki çalışmalar şişmanlıkta kalori alımından
çok enerji harcamasındaki azlığın temel faktör olduğunu
göstermektedir
ŞİŞMANLIĞIN ÇOCUKLAR ÜZERİNDEKİ
OLUMSUZ ETKİLERİ

 Çocuklar üzerinde tıbbi ve psikososyal olmak

üzere iki tür olumsuz etkisi bulunmaktadır
 Şişman çocukların büyük bir kısmı şişman
erişkinler olmaktadır
ÇOCUKLARDA ŞİŞMANLIK TEDAVİSİ

Şişman çocukların tedavisinde yetişkinlerde

olduğu gibi 5 ana yaklaşım bulunmaktadır;
1) Diyet
2) Fizik aktivite
3) Davranış ve yaşam tarzı değişiklikleri
4) Ailenin tedaviye katılımı
5) Düzenli izlem
KAYNAKLAR
1. Çavuşoğlu H. Çocuk Sağlığı Hemşireliği Cilt I-II, Genişletilmiş 11. Baskı, Sistem
Ofset Basımevi, Ankara, 2013.
2. Potts NL, Mandleco BL. Pediatric Nursing: Caring for Children and Their
Families. 2nd Ed. Delmar Thomson Learning Inc.,Albany, 2006.
3. Hockenberry MJ, Wilson D. Wong’s Nursing Care of Infant and Children.
8th Ed, Mosby Elsevier Inc., St. Louis-Missouri, 2007.
4. Conk Z, Başbakkal Z, Bal Yılmaz H, Bolışık B (Eds). Pediatri Hemşireliği.
Akademisyen Tıp Kitabevi, Ankara, 2013.
5. Törüner EK, Büyükgönenç L. Çocuk Sağlığı Temel Hemşirelik Yaklaşımları.
Göktuğ Yayıncılık, Amasya, 2012.
6. Akçay T (Çev. Eds). Nelson Pediatri. Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul, 2015.
7. Canbulat Şahiner N, Açıkgöz A, Demirgöz Bal M (Çev Eds). Çocuk hemşireliği
Klinik Uygulama Becerileri Kitabı. Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara, 2014.
8. Yiğit R. Çocukluk Dönemlerinde Büyüme ve Gelişme. 1. Baskı. Sistem Ofset,
Ankara, 2009.
9. Senemoğlu N. Gelişim Öğrenme ve Öğretim. Yargı yayınları, Ankara, 2015.
SABRINIZ İÇİN
TEŞEKKÜRLER