Professional Documents
Culture Documents
#Η Πορεία Προς Τον Κόκκινο Δεκέμβρη 3
#Η Πορεία Προς Τον Κόκκινο Δεκέμβρη 3
Πλήρης κυριαρχία του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ σ’ όλη την Ελλάδα
Αφιξη της κυβέρνησης στην Αθήνα. Ομιλία του Παπανδρέου στο λαό.
Στις 18 Οκτώβρη του 1944 ο Γ. Παπανδρέου μαζί με τον Σκόμπι, τον άγγλο υπουργό
εξωτερικών Ρέτζιναλντ Λίπερ και τον αρμόδιο υπουργό για θέματα της Μεσογείου
Μακ Μίλαν (μετέπειτα πρωθυπουργό της Αγγλίας) αποβιβάζονται στον Πειραιά και
κινούνται οδικώς για το ξενοδοχείο της Μεγάλης Βρετανίας. Το ξενοδοχείο αυτό θα
γινόταν και το κέντρο των αποφάσεων της κυβέρνησης για την επόμενη περίοδο.
Μεγάλη εντύπωση έκαναν στον Μακ Μίλαν τα συνθήματα του ΕΑΜ στους δρόμους της
Αθήνας. Μάλιστα, με ειλικρίνεια, εξομολογήθηκε σε τηλεγράφημά του στο Φόρειν
Οφις, ότι το ΕΑΜ θα κερδίσει τις εκλογές και το παρομοίασε με «δάσος από
επαναστατικά πανό». Ο παμπόνηρος Μακ Μίλαν, που έπαιξε ίσως το σημαντικότερο
ρόλο στη συμφωνία της Καζέρτας, είχε καταλάβει ότι, αν τα πράγματα στην Ελλάδα
εξελίσσονταν ομαλά τότε η Αγγλία θα έχανε το παιχνίδι. Στα απομνημονεύματά του
αναφέρει: «Στις 12 Οκτώβρη..., εάν είχαν ενεργήσει εκείνη την ημέρα με κοινή
προσπάθεια σ’ ολόκληρη τη χώρα, οι κομμουνιστές μπορεί να είχαν καταλάβει την
εξουσία». (Γασπαρινάτος, Α, 77, 78).
Την ίδια μέρα πραγματοποιήθηκε η ιστορική ομιλία του Γ. Παπανδρέου στο λαό της
Αθήνας. Όπως περιγράφουν πολλοί που παρακολούθησαν το γεγονός, όλη η ομιλία
ήταν μια συνεχής αντιπαράθεση του Παπανδρέου με το λαό και τα «χωνιά». Σε κάθε
προσπάθειά του να περιγράψει την μετακατοχική διακυβέρνηση ο λαός απαιτούσε
ισότητα, λαοκρατία, τιμωρία των δοσίλογων, λαϊκή δικαιοσύνη. Ολοι ενοχλήθηκαν από
τη δυναμική παρουσία του λαού και κυρίως οι Αγγλοι. Ο Θ. Χατζής περιγράφει:
«Ανήσυχος ο Παπανδρέου, σκουπίζοντας το ιδρωμένο πρόσωπό του, γυρίζει ικετευτικά
προς το μέρος του Ζέβγου και του Ιωαννίδη. Ο Ζέβγος κάνει χειρονομίες στο λαό και
απαιτεί ησυχία, για λίγο όμως. Και πάλι ο λαός ζητά λαοκρατία. Αντηχεί το τραγούδι
"Το ‘χουμε γράψει βαθιά μεσ’ την καρδιά μας, λαοκρατία και όχι βασιλιά". Τα "χωνιά",
οι τηλεβόες της κατοχής, διακόπτουν συνεχώς τον Παπανδρέου. Ο Σκόμπι δείχνει
φανερό εκνευρισμό και τότε ακούστηκε να λέει στον επιτελάρχη του: Πρέπει να
τελειώνουμε μ’ αυτόν τον όχλο». (Χατζής, Δ, 50)
Ο Παπανδρέου που ήξερε ότι έπρεπε πάση θυσία να κρατήσει την εξουσία,
αναγκάστηκε να υποσχεθεί τα πάντα. Και Λαοκρατία και Δικαιοσύνη, πάντα όμως με τη
βοήθεια των «σύμμαχων», οι οποίοι ήταν οι «απελευθερωτές» της Ελλάδας (!!) και
προς τους οποίους έλεγε ότι «...εκφράζωμεν την βαθύτατην ευγνωμοσύνην του
Εθνους».
Τον Οκτώβρη του ’44 είχε δημιουργηθεί στην Ελλάδα μια περίεργη κατάσταση.
Υπήρχαν δύο πόλοι εξουσίας. Από τη μια μεριά ο οπλισμένος λαός με τις οργανώσεις
του, που είχε αρχίσει να οικοδομεί τη λαϊκή εξουσία κυρίως στην ύπαιθρο, αλλά και σε
σημαντικά τμήματα των μεγάλων πόλεων και από την άλλη η αντίδραση, με τη στήριξη
των αγγλικών αρμάτων και των πρώην συνεργατών των ναζί, να ελέγχουν ένα πολύ
μικρό μέρος στο κέντρο της Αθήνας και να προσπαθούν να αφοπλίσουν το λαό, να τον
βάλουν και πάλι στη γωνία. Ηταν μια κατάσταση δυαδικής εξουσίας.
Ο Λένιν το 1917 περιέγραφε την αντίστοιχη κατάσταση που είχε δημιουργηθεί στην
προεπαναστατική Ρωσία: « Η πιο αξιοσημείωτη ιδιομορφία της επανάστασής μας
βρίσκεται στο ότι δημιουργήθηκε μια δυαδική εξουσία. ...πηγή της εξουσίας ...είναι η
άμεση πρωτοβουλία των λαϊκών μαζών από τα κάτω, ...αντικατάσταση της αστυνομίας
και του στρατού, που είναι θεσμοί αποσπασμένοι από το λαό και αντίθετοι προς το λαό,
με τον άμεσο εξοπλισμό του λαού» (Απάντα Λένιν, τόμος 24, σελ. 20-21, 4η ρωσική
έκδοση). Η κατάσταση στην Ελλάδα, τον Οκτώβρη του 1944, δε διέφερε και πολύ από
αυτή που περιέγραφε ο Λένιν για την Ρωσία στις αρχές του 1917. Η διαφορά ήταν στις
διαθέσεις της ηγεσίας του λαού. Αν και ήταν πλέον ολοφάνερο ότι οι Αγγλοι ήθελαν να
επιβάλουν νέα κατοχή στην Ελλάδα, το ΠΓ του ΚΚΕ καλωσόριζε τους Αγγλους
λέγοντας: «...ο λαός μας, κάτω από τις σημαίες του ΕΑΜ και του ΚΚΕ, με ενθουσιασμό
χαιρέτησε και φιλοξενεί τμήματα των ενόπλων δυνάμεων των συμμάχων... τα γενναία
τέκνα της φιλελεύθερης και συμμάχου Μεγάλης Βρετανίας...» («Θέσεις της ΚΕ της
ΟΜΛΕ για τα 56 χρόνια από την ίδρυση του ΚΚΕ», Ιστορικές Εκδόσεις, σελ. 29).
Δεν ήταν λίγοι όμως και αυτοί που διαφωνούσαν με τη στάση αυτή του ΚΚΕ. Ο
Βελουχιώτης πρότεινε σχέδιο για την κατάληψη της Αθήνας μέσα στο Νοέμβρη με
σκοπό να δημιουργηθεί «τετελεσμένο γεγονός και ευνοϊκή κατάσταση για το κίνημα»,
αλλά οι απόψεις του αγνοήθηκαν εντελώς από την ηγεσία.
Οι πρώτες ενέργειες της κυβέρνησης Παπανδρέου
Βιβλιογραφία
1. Θ. Χατζή «Η νικηφόρα επανάσταση που χάθηκε» τόμος Δ, εκδ. Δωρικός
2. Σπύρου Γασπαρινάτου «Απελευθέρωση, Δεκεμβριανά, Βάρκιζα», τόμος Α,
εκδ. Σιδέρης
3. Φοίβου Γρηγοριάδη, «Βρετανοί, το αντάρτικο, απελευθέρωσις» (τόμος 8),
εκδ. Νεόκοσμος
4. Mark Mazower: «Στην Ελλάδα του Χίτλερ», εκδ. Αλεξάνδρεια
5. «Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης 1940-1945», συλλογικό, εκδ. Σύγχρονη
Εποχή
6. Dominique Eudes, «Οι καπετάνιοι», εκδ. Εξάντας.
7. Βάσου Μαθιόπουλου, «Ο Δεκέμβρης του 1944», εκδ. Νέα Σύνορα - Λιβάνη
8. Σταύρου Αβδουλου, «Γιατί χάθηκε η νίκη», εκδ. Προσκήνιο
9. Σόλωνα Γρηγοριάδη, «Συνοπτική ιστορία της Εθνικής αντίστασης 1941-
1944», εκδ. Καπόπουλος
10. Νίκου Ψυρούκη, «Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας» τόμος Α, εκδ.
επικαιρότητα
11. Τάσου Βουρνά, «Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας», εκδ. Τολίδη
12. Σπύρου Κωτσάκη, «Δεκέμβρης του 1944 στην Αθήνα», εκδ. Σύγχρονη
Εποχή.
13. «Θέσεις της ΚΕ της ΟΜΛΕ για τα 56 χρόνια από την ίδρυση του ΚΚΕ»,
Ιστορικές Εκδόσεις
14. Απάντα Λένιν, τόμος 24, 4η ρωσική έκδοση
15. Κρίς Γουντχάουζ «Το μήλο της έριδος», εκδ. Εξάντας
16. Γιάννη Χατζηπαναγιώτου (καπετάν Θωμά) «Η πολιτική διαθήκη του Αρη
Βελουχιώτη», εκδ. Δωρικός
17. Ορέστη Μακρή, «Ο ΕΛΑΣ της Αθήνας», εκδ. Σύγχρονη Εποχή
18. Περικλή Ροδάκη, «Δεκέμβρης 1944», εκδ. Επικαιρότητα
19. Λεύκωμα «Ελλάδα 1944», Dmitri Kessel, εκδ. Αμμος