ΕΛΠ 31 – ΤΕΛΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ – 24 ΙΟΥΝΙΟΥ 2020

Ι. Να εντοπίσετε τις ανακρίβειες που υπάρχουν στο κείμενο, διευκρινίζοντας

συγχρόνως ποιο είναι το σωστό.

Tα Μεγάλα Διονύσια αποτελούσαν λαμπρή γιορτή της Αθήνας, που

τελούνταν κατά τα τέλη του σημερινού Φεβρουαρίου. Όπως και τα Λήναια,
είχαν χαρακτήρα πανελλήνιο. Η προετοιμασία για τα Μεγάλα Διονύσια
ξεκινούσε το προηγούμενο καλοκαίρι, όταν ο άρχων βασιλεύς «έδιδε χορό»
5 στους ποιητές. Κεντρικός ήταν ο ρόλος του χορηγού, ο οποίος ήταν ένας
πολίτης ή μέτοικος που οριζόταν από τον άρχοντα προκειμένου να
χρηματοδοτήσει τη δραματική παράσταση. Εξαιτίας, μάλιστα, του μεγέθους
της δαπάνης, ήδη από τις αρχές του πέμπτου αιώνα π.Χ. καθιερώνεται ο
θεσμός του παραχορηγήματος, δηλαδή η δυνατότητα ανάθεσης της χορηγίας
10 σε περισσότερα πρόσωπα. Ρόλος, λοιπόν, ενός χορηγού στα Μεγάλα Διονύσια
ήταν να βρει νέους άνδρες από όλη την πόλη, για να συμμετάσχουν στη χορική
ομάδα, αλλά και να εξασφαλίσει τη συντήρησή τους για όλο το εξάμηνο που
διαρκούσαν οι πρόβες. Ακόμη, έπρεπε να πληρώσει τον μισθό του
χοροδιδασκάλου, ο οποίος μάλιστα αναλάμβανε κατά κανόνα και τον ρόλο
15 του “σκηνοθέτη”. Επιπλέον, ο χορηγός εξασφάλιζε την αμοιβή των τριών
υποκριτών και του αυλητή. Να σημειωθεί εδώ πως η επιλογή των καλύτερων
ηθοποιών ήταν βασικό μέλημα του ποιητή, ιδίως μάλιστα αφότου
καθιερώθηκε το βραβείο υποκριτικής, το οποίο διεκδικούσαν όλοι οι
υποκριτές τραγωδίας και κωμωδίας που μετείχαν στους αντίστοιχους αγώνες
20 των Μεγάλων Διονυσίων. Το βραβείο θα μπορούσε να το κερδίσει, βεβαίως,
και ο ίδιος ο ποιητής, αν έπαιζε στο έργο – κάτι που συνέβη πράγματι με τον
Σοφοκλή. Βραβείο υποκριτικής για τραγικούς (και μετά από λίγα χρόνια για
κωμικούς) υποκριτές καθιερώθηκε πρώτα στα Μεγάλα Διονύσια· σε ύστερο
χρόνο καθιερώθηκε ανάλογο βραβείο στα Λήναια, αλλά μόνο για κωμικούς
25 υποκριτές. Όσον αφορά στον χορηγό, τέλος, ήταν υποχρέωσή του να
εξασφαλίσει και τα απαραίτητα σκηνικά αντικείμενα· η σημασία τους ήταν
μεγάλη, αν αναλογιστούμε πως το θέατρο της κλασικής εποχής δεν διέθετε
παρά μόνο το σκηνικό οικοδόμημα, το κοίλον και την ορχήστρα, όλα
φτιαγμένα από ξύλο.

[1]
ΙΙ. Να απαντήσετε με συντομία στις ερωτήσεις που ακολουθούν κάθε απόσπασμα
κειμένου.

1. Κείμενο (Πέρσες)

— Άτυχοι, ναι. Αφού έχω χάσει

ο δύστυχος τόσο στρατό!
— Και τι δεν χάθηκε, µεγάλε απατηµένε των Περσών;
— Βλέπεις το αποµεινάρι της στολής µου;
— Το βλέπω, ναι, το βλέπω.
— Κι ετούτη τη φαρέτρα µου;
— Τι λες λοιπόν πως σώθηκε;
— Αυτή µονάχα η θήκη για τα βέλη!
— Τι λίγο µέσα σε πολλά!
— Μείναµε πια χωρίς συµπαραστάτες!
— Ο λαός των Ιώνων δεν φυγοµαχεί.
— Πολεµιστής σκληρός. Κι είδαν τα µάτια µου
µιαν αναπάντεχη καταστροφή!
— Λες για την ξέφρενη φυγή των καραβιών µας;
— Κι έσκισα τη στολή µου από τη µαύρη συµφορά!
— Αλί µου, αλί και τρισαλί!
— Κι όχι µονάχα! Ακόµα πιο πολύ!
— Ναι, τα δεινά διπλά είναι και τριπλά!
— Πόνος για µας, για τον εχθρό χαρά!
— Κι η δύναµή µας τσακισµένη…
— Είµαι γυµνός, χωρίς φρουρά!
— …απ’ των δικών µας το χαµό στο κύµα…

(α) Να κατονομάσετε τα πρόσωπα του παραπάνω διαλόγου. Από ποιο σημείο

του έργου προέρχεται το συγκεκριμένο χωρίο; Πώς χαρακτηρίζονται
παρόμοιες σκηνές;
(β) Πόσα πρόσωπα βρίσκονται στον σκηνικό χώρο σε αυτό το σημείο του
έργου; Σε ποιες άλλες σκηνές έχουν εμφανιστεί τα πρόσωπα αυτά;

2. Κείμενο (Οιδίπους Τύραννος)

Κόρη µου, τρέχα γρήγορα

να τα προφτάσεις στον αφέντη.
Ω θεϊκές µαντείες,
πού να ’ναι τάχα το κύρος σας;
Ο Οιδίπους µια ζωή περιπλανιόταν µακριά
και σκιάζονταν µήπως τον άντρα αυτόν σκοτώσει.
η τύχη τώρα τον θανάτωσε
κι όχι το τέκνο του.

[2]
(α) Ποιο πρόσωπο μιλά και σε ποιο απευθύνεται;
(β) «θεϊκές μαντείες»: Πόσοι και ποιοι χρησμοί αναφέρονται στον Οιδίποδα
Τύραννο και σε ποια μέρη του έργου;

3. Κείμενο (Μήδεια)

Α. Εσύ η βλοσυρή, που πνέεις µένεα για τον άντρα σου,

εσύ Μήδεια, σε καλώ να πάρεις µαζί σου τα δυο σου παιδιά
και να πορευτείς πάραυτα έξω από τούτη τη χώρα
εξόριστη. Και µην βραδύνεις!
Ο εκτελεστής αυτής της διαταγής είµαι εγώ,
και δεν θα γυρίσω πίσω στο σπίτι,
αν δεν σε πετάξω έξω από τα όρια της χώρας.
Β. Ωωω! Βυθίζοµαι η δύσµοιρη στην άβυσσο του ολέθρου.
Οι εχθροί µου ανοίγουν τα πανιά τους διάπλατα
και δεν έχει λιµάνι απάνεµο για να ξεφύγω από τη συµφορά.
Όµως, όσο και αν υποφέρω, θέλω να σε ρωτήσω:
Γιατί µε διώχνεις από τη χώρα, Κρέοντα;
Α. Σε φοβάµαι —ποιος ο λόγος να υποκρίνοµαι;—,
φοβάµαι µην κάνεις κακό ανήκεστο στην κόρη µου.

(α) Να αναφέρετε το σύνολο των προσώπων που είναι πάνω στη σκηνή.
(β) Τι έχει προηγηθεί και τι πρόκειται να συμβεί αμέσως μετά την παρούσα
σκηνή;

4. Κείμενο (Όρνιθες)

Α. Τη Νεφελοκοκκυγία,
την ευτυχισµένη,
Mούσα, τραγούδησ’ εσύ µε τους ύµνους σου.
Β. Πούθε είν’ αυτό το πλάσµα; E συ, ποιος είσαι;
Α. Εγώ ποιητής τραγουδιών σαν το µέλι γλυκών
και των Μουσών δουλευτής είµαι ακούραστος,
όπως είπε κι ο Όµηρος.
Β. Δούλος; Και πώς δεν κόβεις τα µαλλιά σου;
Α. Όχι, µα όποιος γράφει στίχους σαν εµένα,
είναι των Mουσών
δουλευτής ακούραστος,
όπως είπε κι ο Όµηρος.
Β. Kαι το ρούχο σου, βλέπω, ακούραστο είναι.
Aλλά ποια οργή, ποιητή µου, εδώ σε φέρνει;
Α. Για τις Νεφελοκοκκυγίες σας έχω
πολλά κι ωραία τραγούδια εγώ συνθέσει,
διθυράµβους, παρθένεια, σιµωνίδεια.
Β. Eσύ όλ’ αυτά; Mα πότε κι από πότε;
Α. Eίναι καιρός που υµνώ την πόλη τούτη.

[3]
(α) Ποια πρόσωπα μιλούν στους στίχους αυτούς; Πώς χαρακτηρίζονται
παρόμοιες σκηνές της αριστοφανικής κωμωδίας;
(β) Ποια είναι η συνέχεια της συνομιλίας των δύο προσώπων;

5. Κείμενο (Δύσκολος)

Δεν ήταν ο Περσέας ευτυχισµένος

µε δύο τρόπους; Φτερωτός γινόταν
και µπρος του ένα πεζό δε συναντούσε.
Κατόπιν, είχε ένα κόλπο τέτοιο, που όσοι
τον τσάντιζαν, τους έκανε όλους πέτρες.
Ε, ρε και νά ’χα το εργαλείο του τώρα∙
πράγµα πιο άφθονο παντού δε θα υπήρχε,
µόνο κοτρόνια µε µορφές ανθρώπων.
Μα τον Ασκληπιό, έχει καταντήσει
µαρτύριο η ζωή. Πατούν το χτήµα,
σου κουβεντιάζουν∙ άλλοτε στην άκρη
συνήθιζα να κάθοµαι του δρόµου∙
τώρα του χωραφιού το µέρος τούτο
δεν το δουλεύω, ν’ αποφεύγω τους διαβάτες.
Με κυνηγούν ωστόσο και στους λόφους.
Τι όχλος ανυπόφορος!

Ποιος είναι ο ομιλητής του παραπάνω χωρίου; Με ποιους τρόπους έχει

προετοιμαστεί η εμφάνισή του στις προηγούμενες σκηνές;

[4]